มุ�มุมุองทางระบาดวิ�ทยาของ MDR TB

นายแพทย�ปร�ญญา ชำ�านาญ31 พฤษภาคมุ 2555

investigating the causes and prevention of diabetes and obesity

ศู�นย�แพทยศูาสตรศู�กษาชำ!"นคลิ�น�กโรงพยาบาลิสรรพส�ทธิ�ประสงค�

Outline

1. ป&ญหาอ�ปสรรคท()พบในการการควิบค�มุแลิะป+องก!นโรควิ!ณโรคด-"อยา

2. บททาทของระบาดวิ�ทยาต.อการควิบค�มุแลิะป+องก!นโรควิ!ณโรคด-"อยา

สถานการณ�ป&ญหาวิ!ณโรคท()พบจากการท�างาน 1. การบร�หารจ!ดการภายในโรงพยาบาลิ2. MDR-TB ร!กษาไมุ.ต.อเน-)อง3. ระบบการส.งต.อผู้�5ป6วิยจากรพศู./รพท.ไปรพสต.(สอ.)4. ผู้�5ป6วิย MDR-TB5. บ�คลิากรสาธิารณส�ข6. ข!"นตอนการวิ�น�จฉั!ย/การร!กษา7. ค�ณภาพของระบบรายงาน

อ�ปสรรคในการควิบค�มุแลิะร!กษาวิ!ณโรคด-"อยา• ไมุ.ทราบระบาดวิ�ทยาแลิะขนาดของป&ญหาท()แท5จร�งใน

ประเทศูไทย• ไมุ.มุ(ย�ทธิศูาสตร�ท()ชำ!ดเจนในการจ!ดการก!บป&ญหาในระด!บ

นโยบาย• ไมุ.มุ(หน.วิยงานท()ร!บผู้�ดชำอบในการต�ดตามุแลิะร!บผู้�ดชำอบใน

การร!กษาในหน.วิยบร�การระด!บต.าง ๆ• แพทย�ท()ด�แลิร!กษาผู้�5ป6วิยไมุ.มุ(ประสบการณ�แลิะควิามุเข5าใจใน

การด�แลิร!กษาผู้�5ป6วิยวิ!ณโรคด-"อยา• ท!ศูนะคต�ของเจ5าหน5าท()ท()ด�แลิผู้�5ป6วิยไมุ.เหมุาะสมุ• ห5องปฏิ�บ!ต�การไมุ.สน!บสน�นการด�แลิผู้�5ป6วิยวิ!ณโรคด-"อยา• ผู้�5ป6วิยไมุ.สามุารถเข5าถ�งการร!กษาได5น.พ.เจร�ญ ชำ�โชำต�ถาวิร

... แลิ5วิระบาดวิ�ทยาจะเข5ามุาส.วินชำ.วิยได5อย.างไร?

What is epidemiology?

“The study of the distribution and determinants of health-related states or events in specified populations, and the application of this study to the control of health problems”

Last. Dictionary of Epidemiology, 2001

การศึ�กษาการกระจาย และสาเหตุ�ของเหตุ�การณ์�หร�อปั�ญหาทางส�ขภาพในปัระชากรหน�!ง และการน"าผลการศึ�กษาดั%งกล&าวไปัใช)ในการควบค�มและปั-องก%นปั�ญหาส�ขภาพ

1. ศึ�กษาว&าม.ปั�ญหาอย/&จร0ง ขนาดัปั�ญหาและภาระโรค (descriptive) ความช�ก อ�บ%ตุ0การณ์� ของปั�ญหาท.!สนใจ

2. ศึ�กษาว&าม.ปั�จจ%ยท.!ส%มพ%นธ์�ก%บปั�ญหา หร�อโรคน%3นๆ (analytical) ปั�จจ%ยเส.!ยง ปั�จจ%ยส&งเสร0มตุ&อการเก0ดัปั�ญหา/ โรค

3. ศึ�กษาว&าการร%กษาหร�อก0จกรรม ท.!เราให)น%3นให)ผลเปั5นอย&างไร(intervention) ปัระส0ทธ์0ภาพและปัระส0ทธ์0ผลของก0จกรรมการร%กษา/ ปั-องก%น

Efficacy and effectiveness

ค"าถามท.!ส"าค%ญในการควบค�มปั-องก%นโรค

ต!วิอย.างป&ญหา ภาวิะส�ขภาพ หร-อโรค

Global map of penis size, derived from March 2011 survey

เรามุ(ค�าตอบท()สมุบ�รณ�ก!บค�าถามุไหนบ5าง?

???

ศู�กษา ขนาดป&ญหา แลิะภาระโรค(descriptive study)

HIV prevalence by transmission

Prevalence of Trichomoniasis in selected populations

ศู�กษา ขนาดป&ญหา แลิะภาระโรค(descriptive study)

ศู�กษา ขนาดป&ญหา แลิะภาระโรค(descriptive study)

Global map of penis size, derived from March 2011 survey

น0ยามของโรค/ปั�ญหาส�ขภาพม.ความส"าค%ญ

The trajectory of disease

Healthy

DeathDiseaseDisabilityDiscomfortDissatisfaction

Outcome

Symptoms Dx RxDiseaseonset

Seekcare

น0ยามของโรค/ปั�ญหาส�ขภาพม.ความส"าค%ญ

The trajectory of disease

Healthy

DeathDiseaseDisabilityDiscomfortDissatisfaction

Outcome

Symptoms Dx RxDiseaseonset

Seekcare

TB MDR TB

??

Incidence and prevalence

Pool of prevalent cases

Mortality

Aetiology - What’s turning on the tap?

PrognosisNew incident cases

ปั�จจ%ยท.!ม.ผลตุ&อความช�กท.!ว%ดัไดั)Increased by Decreased by

Longer duration of disease Shorter duration of disease

Prolongation of life of patients without cure

High case-fatality rate

Increase in new cases Decrease in new cases

Move in of cases Move in of healthy people

Move out of healthy people Move out of cases

Move in of susceptible people Move out of susceptible people

Improved diagnostic facilities Improved cure rate of disease

จ"านวนผ/)ปั7วย MDR TB จ"าแนกรายอ"าเภอปั8 2554

ท.!มา: ห)องปัฏิ0บ%ตุ0การช%นส/ตุรว%ณ์โรค สคร.7

จ"านวนผ/)ปั7วย

จ"านวนผ/)ปั7วย MDR TB จ"าแนกรายอ"าเภอปั8 2554

ท.!มา: ห)องปัฏิ0บ%ตุ0การช%นส/ตุรว%ณ์โรค สคร.7

220,000

110,000

180,000160,000 120,000

130,000

จ"านวนปัระชากรจ"านวนผ/)ปั7วย

ภาพฝั�นการแสดังขนาดัปั�ญหาและภาระโรค

สมศึ%กดั0; อรรฆศึ0ลปั= 22 ม.นาคม2555

การส"ารวจความช�กว%ณ์โรคระดั%บชาตุ0 ในปัระเทศึไทย

(National TB Prevalence Survey, Thailand 2011-12)

การเฝั-าระว%งแนวโน)มการดั�3อยาว%ณ์โรคของปัระเทศึ คร%3งท.! 4

สมศึ%กดั0; อรรฆศึ0ลปั= 22 ม.นาคม2555

การส"ารวจความช�กว%ณ์โรคระดั%บชาตุ0 ในปัระเทศึไทย

(National TB Prevalence Survey, Thailand 2011-12)

การเฝั-าระว%งแนวโน)มการดั�3อยาว%ณ์โรคของปัระเทศึ คร%3งท.! 4

ข)อม/ลตุตุ0ยภ/ม0 >>> ทราบขนาดั และการกระจายของปั�ญหา

ข)อม/ลระดั%บบ�คคล >>> ทราบปั�จจ%ยท.!ส%มพ%นธ์�ก%บปั�ญหา MDR TB

TB OnlineTB Online

TB Database

(สปสชำ.)TB Database

(สปสชำ.)Web

ApplicationWeb

Application

TB Clini

c

TB Clini

c

HIS 2000HIS

2000

HosXp

HosXp

SMART

2010

SMART

2010

M Recor

d

M Recor

d

TUC-TB

TUC-TB

Hosp 0S

Hosp 0S

แนวิทางการด�าเน�นงานด5านข5อมุ�ลิ ส�าน!ก

วิ!ณโรค(MIFA)

ส.งออกฐานข5อมุ�ลิให5กรมุควิบค�มุโรค

ส.งออกฐานข5อมุ�ลิให5กรมุควิบค�มุโรค

-รายงานชำดเชำยภาระงาน- มุ(ระบบการออกรายงานระด!บเขตแลิะส.วินกลิาง

-รายงานชำดเชำยภาระงาน- มุ(ระบบการออกรายงานระด!บเขตแลิะส.วินกลิางHom

e CHome C

UCHA

UCHA

โปรแกรมุโรง

พยาบาลิโปรแกรมุเฉัพาะด5าน

วิ!ณโรค

โปรแกรมุคอมุพ�วิเตอร� แลิะการใชำ5ประย�กต�การใชำ5งาน ท()มุ(ในป&จจ�บ!น

สมศึ%กดั0; อรรฆศึ0ลปั= 22 ม.นาคม2555

Association between body mass index and risk of death from cardiovascular diseases

ศู�กษา ป&จจ!ยท()ส!มุพ!นธิ�ก!บป&ญหา(analytical study)

Median TBR within aorta and main coronary artery in patient with acute coronary syndrome compared to those with stable angina

ศู�กษา ป&จจ!ยท()ส!มุพ!นธิ�ก!บป&ญหา(analytical study)

Factors associated with sexual activity among adolescent women

ศู�กษา ป&จจ!ยท()ส!มุพ!นธิ�ก!บป&ญหา(analytical study)

สาเหต�ของวิ!ณโรคด-"อยา• ผู้�5ป6วิยโชำคร5ายได5เชำ-"อวิ!ณโรคมุาแต.ต5น (โชำคหร-อ

แผู้นงานควิบค�มุวิ!ณโรคไมุ.ด()• ผู้�5ป6วิยทานยาไมุ.สมุ�)าเสมุอ• เก�ดข5อผู้�ดพลิาดจากการด�แลิของแพทย�

พยาบาลิ หร-อไมุ.ปฏิ�บ!ต�ตามุแนวิทางเวิชำปฏิ�บ!ต�• ค�ณภาพของยา• ส�ตรแลิะขนาดของยาไมุ.ถ�กต5อง• การด�ดซึ�มุของยาลิดลิง• ปฏิ�ก�ร�ยาระหวิ.างยา – ยา• อาการอ!นไมุ.พ�งประสงค�จากการร!กษาน.พ.เจร�ญ ชำ�โชำต�ถาวิร

ร/ปัแบบการศึ�กษาหาปั�จจ%ยเส.!ยงการเก0ดั MDR TB

TB No TB

Population

“Are those who have been exposed more likely to have the disease than those who have not been exposed?”

Risk factor present

Risk factor absent TB No TB

Sample

THE FUTURETHE PRESENT

MDR TB population

“Are those who have been exposed more likely to have the disease than those who have not been exposed?”

Risk factor present

Risk factor absent

Sample of MTR TB

THE FUTURETHE PRESENT

Cured Not cured

Cured Not cured

การศึ�กษาหาปั�จจ%ยท.!ส%มพ%นธ์�ก%บผลล%พธ์�การร%กษาMDR TB

Yes No

Yes a b

No c d

MDR TB

ปั�จจ%ยเส.!ยง

Prospective

“ คนท.!ม.ปั�จจ%ยเส.!ยง A ม.โอกาสเก0ดัโรค MDR TB มากกว&าคนท.!ไม&ม. ปั�จจ%ยเส.!ยง A หร�อไม&?”

การศึ�กษาหาปั�จจ%ยท.!ส%มพ%นธ์�ก%บการเก0ดั MDR TB

การศึ�กษาหาปั�จจ%ยท.!ส%มพ%นธ์�ก%บความส"าเร>จของการร%กษาMDR TB

Yes No

Yes a b

No c d

ร%กษาหายขาดั

ปั�จจ%ยเส.!ยง

Case-control

“คนท.!ร %กษาหายขาดั เม�!อเท.ยบก%บคนท.!การร%กษาล)มเหลว ม.ล%กษณ์ะหร�อปั�จจ%ยเส.!ยงอะไรท.!ตุ&างก%น?”

Effect of screening for prostate cancer using prostate specific antigen

ศู�กษา ผู้ลิของก�จกรรมุการร!กษา(intervention study)

ผู้ลิควิามุส�าเร<จของการร!กษาผู้�5ป6วิยใหมุ.เสมุหะพบเชำ-"อ

แหล&งข)อม/ล : ส"าน%กว%ณ์โรค ว%นท.! 19 ม.นาคม 2555

70.173.4 74.5 76.3

82.7 83.0 85.0 85.829.9 26.6 25.5 23.7

17.3 17.0 15.0 14.2

25%

40%

55%

70%

85%

100%

2546 (2003) 2547 (2004) 2548 (2005) 2549 (2006) 2550 (2007) 2551 (2008) 2552 (2010) 2553 (2011)

% o

f t

rea

tme

nt

ou

tco

me

s

Target ≥ 85

Success rate

Unfavourable rate

ก0จกรรม หร�อปั�จจ%ยหล%กของความส"าเร>จ?

(mo)

NHSO (smart TB) National data (Cohort report)

NHSO TB program

implementation

MOPH Permanent secretary priority

10 years of success rate in TB program, Thailand 2011

88

สมศึ%กดั0; อรรฆศึ0ลปั= 22 ม.นาคม2555

ขอบพระค�ณ์คร%บ

Descriptive and analytical epidemiology

Descriptive Epidemiology Analytical epidemiology

Quantify exposures and outcomes in populations

Assess the relationships between specific exposures and outcomes in define populations

Measures of frequency Measures of association/effect

5%

5%

5%

6%

1%

22%2

6%

6%3%

7%

0

5

10

15

20

25

30

<22.5 22.5-25 25-27.5 27.5-30 30-35 >35

Positive Family history of diabetes

Body mass index (kg/m2)

No Family history of diabetes

Research question is the key

Descriptive Epidemiology Analytical epidemiology Quantify exposures and outcomes in populations

Assess the relationships between specific exposures and outcomes in define populations

Measures of frequency Measures of association/effect

ศู�กษาระด!บการควิบค�มุระด!บน�"าตาลิ ในผู้�5ป6วิยเบาหวิานท()ร!กษาท()แผู้นกผู้�5ป6วิยนอกควิามุชำ�กของป&ญหา retinopathy ในผู้�5ป6วิยเบาหวิาน การศู�กษาควิามุชำ�กของป&ญหาแผู้ลิต�ดเชำ-"อหลิ!งการผู้.าต!ดชำ.องท5อง

ควิามุส!มุพ!นธิ�ของระด!บน�"าตาลิในเลิ-อดก!บป&ญหา retinopathy ในผู้�5ป6วิยเบาหวิาน ผู้ลิของการใชำ5เทคน�คการเย<บแผู้ลิแบบใหมุ.ต.อการต�ดเชำ-"อแผู้ลิผู้.าต!ด หลิ!งการผู้.าต!ดชำ.องท5อง