تاریخ دریافت: 1394/7/12تاریخ پذیرش: 1394/10/13

نگاره معراج در «فالنامه تهماسبى» در عهد صفوى و با بیانى نمادین، به روایت تصویرىِ شیعى از این واقعه مى پردازد. این نگاره، با ارائه تصویرى متفاوت از معراج، براى اولین بار از آیکون ترکیبى «شیر و خورشید» براى نمایش پیامبر(ص) و امام على(ع) بهره برده است. «آیکونولوژى» با اتخاذ رویکردى نظام مند، منطقى و چندوجهى، معانى نهفته در آثار هنرى را تفسیر مى کند. این پژوهش با همین رویکرد به تحلیل سه مرحله اى جلوه هاى بصرى نگاره معراج مى پردازد. دو مرحله ىِ نخست به توصیف و تحلیل «آیکونوگرافیک» نگاره مى پردازد و مرحله ىِ سوم به تفسیر آیکونولوژى و شناسایى ارزش هاى نمادینِ مستتر در آن اختصاص دارد. در بررسىِ نگاره ىِ معراجِ فالنامه، این پرسش ها مطرح مى شود: در بررسى آیکونولوژى، چه مواردى را به عنوان معناى پنهان و ارزش هاى نمادین آن مى توان مشاهده نمود و آیا با آیکونوگرافى نگاره، مى توان به شرایط خلق اثر و جهان بینى رایج دوره صفوى دست یافت؟ هدف پژوهش حاضر، بررسى آیکونولوژىِ عناصر بصرى در این نگاره است. فرضیه ىِ اصلىِ پژوهش، تاثیرگذارى شرایط دوران صفوى بر بیان نمادین در نگاره هاست. شیوه ىِ تحقیق، توصیفى-تحلیلى است و اطلاعات به صورت کتابخانه اى و اسنادى گردآورى شده است. بررسى ها حاکى از این است که در شناختِ لایه هاىِ معنایىِ پنهان در نگاره، استفاده از راهکارِ آیکونوگرافى بسیار مؤثر است. مطالعه ى آیکونولوژى نشان مى دهد که آیکونِ ترکیبى «شیر و

خورشید» در گذر زمان تداوم یافته و با تغییر ارزش هاى نمادین، در جایگاهى جدید به کار گرفته شده است.

نگاره معراج، فالنامه تهماسبى، شیر و خورشید، آیکونوگرافى، آیکونولوژى، پانوفسکى

کارشناس ارشد هنر اسلامى دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران *zahrashaghelani@yahoo.com

استادیار دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران**khashayarghazizade@yahoo.com

Iconology

Iconography

Panofsky

Erwin Panofsky

Cesare Ripa Iconologia

Studies in Iconology: Humanisticthemes in the art of Renaissance

Falnama thebook of omens

Panofsky, 2009: 220

Farhad, 2010: 45

Dispressed Falnama

Farhad, 2009: 31

Simpson, 1997: 243

Pre-Iconographical Description

Farhad, 2009: 119

Farhad, 2009: 167

Christiane Gruber

https://fa.wikipedia.org

http://www.daneshju.ir

(https://twitter.com/ist_trienali

www.pinterest.com

http://sassanids.comwww.parskoroosh.blogfa.com

(www.pezeshkanomoomigilan.ir)(https://iranatlas.info/parseh/pe_a2ha.htm)

Shahbazi, 2001: 12-27

(https://raeeka.wordpress.com)www.pinterest.com

Shahbazi, 2001: 12-27

www.pinterest.com

http://www.islamichistoryandtravel.com/harun_) (vilayat_imamzade_shrine_isfahan_photos.html

http://www.islamichistoryandtravel.com/harun_) (vilayat_imamzade_shrine_isfahan_photos.html

http:///www.cgie.org.ir/fa/news

.https://iranatlas.info

www.farsnews.com/newstext.php?nn.

-Farhad, Massumeh & Bagci, Serpil (2009), Falnama the book of omens, USA: Thames & Hudson.-Panofsky, Erwin (2009), Iconography and Iconology: An Introduction to the Study of Renaissance Art, In The Art of Art History, Preziosi, Donald second edition, New York: Oxford University Press Inc.-Simpson, Marianna Shreve (1997), Sultan Ibrahim Mirza "S" Haft Awrang, Aprincely Manuscript from Sixteenth-Century Iran, New Haven and London. -Shahbazi, A. Shapur(2001), "FLAGS i. Of Persia," Encyclopædia Iranica, X/1, pp. 12-27, available

-http://sassanids.com-http://www.ilna.ir-https://fa.wikipedia.org-https://iranatlas.info/parseh/pe_a2ha.htm-https://raeeka.wordpress.com -https://twitter.com/ist_trienali-www.daneshju.ir-www.farsnews.com/newstext.php?nn=8909300201-www.parskoroosh.blogfa.com-www.pezeshkanomoomigilan.ir-www.pinterest.com