De toekomst van de corporatiesector: de Parlementaire … · 2014-11-17 · Vincent Gruis, Hugo...

transcript

Challenge the future

Delft University of Technology

De toekomst van de corporatiesector: de Parlementaire Enquêtecommissie Woning-corporaties en Wonen 6.0 (Peter Boelhouwer, Marja Elsinga, Vincent Gruis, Hugo Priemus, Jan van der Schaar & Andre Thomsen)

Wooncongres

Marja Elsinga, OTB Research for the Built Environment, Faculteit bouwkunde, TU Delft

2 Wooncongres 2014 |

Overzicht

• Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie

Woningcorporaties

• De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0

• Conclusies en discussie

Wat ging er mis?

• Falende corporatiebestuurders

• Falend toezicht

• Falende politiek

• Fundamentele problemen in het stelsel

Hoe kon dat gebeuren?

• Gedrag: varen op moreel kompas onvoldoende

• Grenzen: gebrek daaraan maakt zelfoverschatting mogelijk

• Governance: onvoldoende tegenkrachten

• Geld: weinig risicobesef, moreel gevaar

Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen • Verlies draagvlak

politieke partijen • Moreel kompas

Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) • Vermogen: ruimte

voor verspilling • Ontoereikend

toezicht • Accent op

zelfregulering

Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Sociale opdracht

vaag sinds “leefbaarheid” en “wonen en zorg”

• Commerciële activiteiten

Verlies legitimiteit

Wie zijn daar verantwoordelijk voor?

• Falende bestuurders, geen tegenkracht

• Intern toezicht vaak onmachtig

• Tekort schietende zelfregulering

• WSW: verkeerde ambities

• Aedes: belangbehartiger ipv reguleerder

• Onvolwaardig publiek toezicht

• Falend toezicht CFV

• Onvolledig toezicht minister: “piepsysteem” faalt

• Politiek onvermogen

Hoe kan het beter?

• Fundamentele verandering juridisch moeilijk/lang/duur, dus

aanpassing huidig stelsel

• Huidige stelsel verbeteren:

• Gedrag: cultuurverandering, integriteit, vervolging fraude

• Grenzen stellen: focus op DAEB, omvang en werkgebied beperken

• Governance versterken: centrale kaders, lokale afspraken met gemeente,

invloed huurders, onafhankelijke woonautoriteit

• Geld beteugelen: failliet kunnen gaan, meer beleggers, WSW onder

minister

• Experimenteren met alternatieven: coöperaties, aandeelhouderschap…

• Definitie publiek belang is politieke kwestie

Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen: meer

invloed huurders + gemeenten

• Verlies draagvlak politieke partijen

• Moreel kompas: cultuuromslag

Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) • Vermogen, ruimte

verspilling: transparantie, faillissement mogelijk

• Ontoereikend toezicht: centrale kaderstelling, lokale afspraken, verster-king positie huur-ders, onafhanke-lijke woonautoriteit

• Zelfregulering

Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Sociale opdracht

vaag sinds “leefbaarheid” en “wonen en zorg”: doelgroep/omvang

• Commerciële activiteiten: afstoten

Voorstel voor verbetering

Overzicht

Woningcorporaties

Legitimiteit onder druk

• Woningcorporaties werden autonome stichtingen

• Eigen woningbezit werd beter toegankelijk, fiscaal ondersteund en

daarmee de norm voor middengroepen

• Een heldere politieke visie ontbreekt:

• Liberaal: help mensen zich zelf te helpen

• Sociaal democratisch: emancipatie voor brede groep

• Christen democratisch: middenveld cruciaal

Doeltreffendheid niet helder

• Kwaliteitsverbetering in de genen van de sector, maar dreigt

onbetaalbaar te worden. Perverse prikkels in beleid: afwenteling

op de huurtoeslag

• Geen norm voor betaalbaarheid: onbetaalbaar wonen

• Geen norm voor beschikbaarheid: wachtlijsten

Doelmatigheid ter discussie

• Geen helderheid over geldstromen

• Vermogen beschikbaar

• Maatschappelijke prestaties en inefficiency niet te onderscheiden

• Verschillende waarderingsgrondslagen wekken verwarring

Oplossingsrichting: korte termijn

• Splitsing is risicovol en nodeloos ingewikkeld: corporatie = DAEB

op termijn

• Corporaties alleen DAEB in nieuwbouw

• Maximum percentage niet-Daeb voor bestaand bezit, bijv 5%

• Toezicht:

• Een zelfstandige toezichthouder: financieel + vhv

• Goede samenwerking toezichthouder en WSW (bij sanering)

• Visitaties geen onderdeel toezicht maar instrument van de sector

voor verbeteren en leren

Oplossingsrichting: lange termijn

• Wettelijk verankerde zorgplicht voor de doelgroep:

• Zorg voor beschikbaarheid, kwaliteit, leefbaarheid en keuzevrijheid

• Eigenstandige verantwoordelijkheid voor betaalbaarheid, normen

• Lokale afstemming taak: corporatie, gemeente en bewoners

• Omvang van de sector:

• Marktaandeel woningcorporaties kan op termijn omlaag

• Verken ontwikkelingspaden

• Meer transparantie bedrijfsprocessen tbv efficiency

• Meer invloed/eigenaarschap van bewoners

Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen: meer

invloed huurders + gemeenten

• Verlies draagvlak politieke partijen

• Moreel kompas

Throughput (legitimiteit: transparantie over proces) • Vermogen, ruimte

verspilling: transparantie

• Ontoereikend toezicht: onafhankelijke woonautoriteit, meer invloed gemeente en huurders

• Accent op zelfregulering: visitaties als leerinstrument

Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Vager sinds

“leefbaarheid” en “wonen en zorg”: doelgroep/omvang + zorgplicht, normen

• Commerciële activiteiten: afstoten (marge 5-10%)

Voorstel voor verbetering

Overzicht

Woningcorporaties

Het rapport PEW en visie 6.0

• Op hoofdlijnen overeenstemming: Omvang verschilt, dus ook

detailniveau

• Verschillen: accent op excessen vs historische analyse sector

Overeenkomsten

• Input: meer invloed huurders en gemeenten

• Throughput: meer transparantie, versterking intern toezicht,

onafhankelijke woonauthoriteit

• Output: afbakening doelgroep. Geen commerciële activiteiten

Verschillen

PEW • Input: cultuuromslag

• Throughput: verplichte visitaties,

faillissement mogelijk

• Output: definitie publiek belang =

politiek!

6.0 • Input:

• Throughput: visitaties (niet

verplicht) leerinstrument

• Output: zorgplicht voor doelgroep

inclusief betaalbaarheidsnormen.

De toekomst van de corporatiesector: de Parlementaire … · 2014-11-17 · Vincent Gruis, Hugo...

Documents