Ասպիրանտ. Հովսեփ Ղազարյան

Ղեկավար. կ.գ.դ., պրոֆ. Աննա Բոյաջյան

Շիզոֆրենիան ծանր և ներկայումս անբուժելիհոգեկան հիվանդություն է

15-45 տարիքային խմբում առավել բարձրհաշմանդամության ցուցանիշ

Անաշխատունակության տարիների ցուցանիշով3-րդ տեղը

Ամբողջ աշխարհում կա 25 միլիոն հիվանդ

Հոգեկան հիվանդների 50%

Հայաստանում 100.000 մարդուց 180-ըտառապում է շիզոֆրենիայով

Շիզոֆրենիան զարգանում է բազմակի`

գենետիկական և արտաքին միջավայրի գործոնների

ազդեցության հետևանքով

Այդ գործոնների ներդրումները և

փոխազդեցությունները ուսումնասիրվում են

Այս գործոնների համալիրի ամողջական

նույնականացումը և դրանց մեջ գենետիկական ու

արտաքին միջավայրի գործոնների փոխազդեցության

բացահայտումը կնպաստի շիզոֆրենիայի

ծագումնաախտաբանության պարզաբանմանը

Շիզոֆրենիայի ժամանակ դիտարկվողախտաբանական գործընթացներից են իմունայինպատասխանի խախտումները, որոնց հիմքում ընկածմոլեկուլային պաթոմեխանիզմները դեռ լիովինբացահայտված չեն

Ուսումնասիրել շիզոֆրենիայի ժամանակ իմունայինպատասխանի կարևոր միջնորդանյութեր ևկարգավորիչներ կոդավորող գեների էքսպրեսիան ևֆունկցիոնալ պոլիմորֆիզմները

հարբորբոքային ազդանշանային համալիրներումներգրավված E4F1, GATA3 և TBX21 տրանսկրիպցիայիգործոններ

նեյտրոֆիլների կողմից միջնորդվող աուտոիմունային ևբորբոքային ռեակցիաների էֆեկտոր ANXA11

կոմպլեմենտի այլընտրանքային ուղու B, H, I գործոններ

բորբոքային ցիտոկինային ցանցի անդամներ՝ IL2, IL23A և IL2RG

Շիզոֆրենիայով հիվանդ անձինք (n=225)

Պարանոիդ ձև, քրոնիկ

Առողջ անձինք (n=225)

Սեռատարիքային համապատասխանությամբ, առանց շիզոֆրենիայի ընտանեկան

պատմության

ԴՆԹ անջատում

ամբողջական արյունից

Ծայրամասային արյան

լեյկոցիտների

անջատում

ՌՆԹ-ի անջատում

լեյկոցիտներից

կԴՆԹ սինթեզ

(հակադարձ

տրանսկրիպցիա)

qRT-PCR

PCR-SSP

Տվյալների

վիճակագրական

մշակում

Տրանսկրիպցիոն գործոններ կոդավորողգեների ֆունկցիոնալ վիճակը

Գեն

Հարաբերական էքսպրեսիա

(մեդիան [միջկվարտիլային շեղում]), պ.մ. p

ՇՖ ԱԱ

E4F1 0,561 [1,715-0,211] 0,862 [5,253–0,341] 0,096

GATA3 1,099 [1,437-0,467] 0,745 [2,498–0,245] 0,353

TBX21 0,0832[0,164-0,031] 0,079 [0,151–0,026] 0,757

Անեքսին-Ա11կոդավորող գենի ֆունկցիոնալվիճակը

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

GG GA AA G A A

ՇՖ67

(0,30)

119

(0,53)

39

(0,17)

253

(0,56)

197

(0,44)

158

(0,70)

ԱԱ76

(0,34)

109

(0,48)

40

(0,18)

261

(0,58)

189

(0,42)

149

(0,66)

p 0,637 0,418

Խումբ

ANXA11 գենի հարաբերական

էքսպրեսիան (մեդիան

[միջկվարտիլային շեղում]), պ.մ.p

GG GA+AA

ՇՖ 0,249 [0,363-0,136] 0,791 [1,788-0,504] 0,003

ԱԱ 0,029 [0,242-0,000] 0.095 [0,939-0,000] 0,040

Կոմպլեմենտի B, H և I գործոններ կոդավորողգեների ֆունկցիոնալ վիճակը

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

CC CT TT C T T

ՇՖ194

(0,86)

31

(0,14)

0

(0,00)

419

(0,93)

31

(0,07)

31

(0,14)

ԱԱ125

(0,556)

89

(0,395)

11

(0,049)

339

(0,75)

111

(0,25)

100

(0,444)

p 0,0001 0,0001

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

TT CT CC T C C

ՇՖ35

(0,155)

105

(0,467)

85

(0,378)

175

(0,39)

275

(0,61)

190

(0,845)

ԱԱ69

(0,31)

99

(0,44)

57

(0,25)

237

(0,53)

213

(0,47)

156

(0,69)

p 0,0001 0,0002

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

GG GA AA G A A

ՇՖ150

(0,67)

66

(0,29)

9

(0,04)

366

(0,81)

84

(0,19)

75

(0,33)

ԱԱ166

(0,74)

55

(0,24)

4

(0,02)

387

(0,86)

63

(0,14)

59

(0,26)

p 0,071 0,122

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

TT TA AA T A A

ՇՖ57

(0,25)

111

(0,50)

57

(0,25)

225

(0,50)

225

(0,50)

168

(0,75)

ԱԱ77

(0,34)

114

(0,51)

34

(0,15)

268

(0,60)

182

(0,40)

148

(0,66)

p 0,005 0,04

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

TT TC CC T C C

ՇՖ61

(0,27)

121

(0,54)

43

(0,19)

243

(0,54)

207

(0,46)

164

(0,73)

ԱԱ97

(0,43)

104

(0,46)

24

(0,11)

298

(0,66)

152

(0,34)

128

(0,57)

p 0,0002 0,0005

Բորբոքային ցիտոկինային ցանցի անդամներկոդավորող գեների ֆունկցիոնալ վիճակը

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

CC CT TT C T T

ՇՖ159

(0,71)

56

(0,25)

10

(0,04)

374

(0,83)

76

(0,17)

66

(0,29)

ԱԱ158

(0,70)

57

(0,26)

10

(0,04)

373

(0,83)

77

(0,17)

67

(0,30)

p 1,0 1,0

ԽումբԳենոտիպ Ալել ՄԱԿ

GG GA AA G A A

ՇՖ195

(0,87)

27

(0,12)

3

(0,01)

417

(0,93)

33

(0,07)

30

(0,13)

ԱԱ211

(0,938)

13

(0,058)

1

(0,004)

435

(0,97)

15

(0,03)

14

(0,062)

p 0,011 0,0165

Խումբ

IL23A գենի հարաբերական

էքսպրեսիան (մեդիան

[միջկվարտիլային շեղում]), պ.մ.р

GG GA+AA

ՇՖ 0,249 [0,363-0,136] 0,791 [1,788-0,504] 0,003

ԱԱ 0,029 [0,242-0,000] 0.095 [0,939-0,000] 0,040

Խումբ

IL2 գենի հարաբերական էքսպրեսիան

(մեդիան [միջկվարտիլային շեղում]),

պ.մ.р

СС СТ+ТТ

ՇՖ 0,034 [0,543 - 0,004] 0,218 [2,618 - 0,037] 0,04

ԱԱ 1,083 [2,840 - 0,000] 2,652 [4,966 - 0,000] 0,04

• IL2RG

•ANXA11

Հիպո-

էքսպրեսիա

• IL2

Անփոփոխ

•GATA3

•E4F1

•TBX21

•CFH

•CFI

•CFB

• IL23A

Հիպեր-էքսպրեսիա

Դրական

ասոցիացիա

• IL23A

rs11171806

•CFH

rs424535

•CFH

rs1061170

•CFI

rs10033900

Բացասական

ասոցիացիա

•CFB

rs12614

Ասոցիացիա

չկա

• IL2

rs2069778

•CFH

rs800292

•ANXA11

rs1049550

1. Քրոնիկ շիզոֆրենիայով հիվանդների լեյկոցիտներըբնորոշվում են ինտերլեյկին-2 գամմա ռեցեպտորը ևանեքսին-Ա11-ը կոդավորող գեներիհիպերէքսպրեսիայով և ինտերլեյկին-2-ըկոդավորող գենի հիպոէքսպրեսիայով:

2. IL2 գենի rs2069778, CFH գենի rs800292 ևANXA11 գենի rs1049550 ֆունկցիոնալպոլիմորֆիզմները ասոցածված չեն շիզոֆրենիայիհետ:

3. Անեքսին-Ա11 և ինտերլեյկին-2 կոդավորող գեներիէքսպրեսիայի խախտումները շիզոֆրենիայիժամանակ պայմանավորված չեն ANXA11 գենիrs1049550 և IL2 գենի rs2069778 ֆունկցիոնալպոլիմորֆիզմներով:

4. Կոմպլեմենտի B, H, և I գործոններ, ինտերլեյկին23A, ինչպես նաև տրանսկրիպցիայի գործոններTbx21, GATA3, E4F1 կոդավորող գեներիէքսպրեսիան քրոնիկ շիզոֆրենիայովհիվանդների լեյկոցիտներում գտնվում էնորմայի սահմաններում:

5. IL23A գենի rs11171806, CFH գենի rs424535 և rs1061170 և CFI գենի rs10033900 եզակինուկլեոտիդային պոլիմորֆիզմների մուտանտալելների, ինչպես նաև CFH գենի rs800292 պոլիմորֆիզմի մուտանտ ալելի հոմոզիգոտգենոտիպի ժառանգումը բարձրացնում էշիզոֆրենիայի զարգացման ռիսկը:

6. IL23A գենի rs11171806, CFH գենի rs424535 ևrs1061170 և CFI գենի rs10033900 եզակինուկլեոտիդային պոլիմորֆիզմների մուտանտալելների առկայությունը շիզոֆրենիայովհիվանդների գենոմում չի ազդում այդ գեներիէքսպրեսիայի վրա:

7. CFB գենի rs12614 եզակի նուկլեոտիդայինպոլիմորֆիզմների մուտանտ ալելի ժառանգումընվազեցնում է շիզոֆրենիայի զարգացման ռիսկը:

ՈւՇԱԴՐՈւԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ