O IMPERIO ROMANO

TEMA 13

AS ORIXES DE ROMA

Lección 1

1.1. A orixe histórica

• 1000 a. C.: a Península Itálica estaba ocupada por diferentes pobos: – Os latinos (sabinos e samnitas)

no centro, adicados a agricultura e ao pastoreo.

– Os etruscos no Norte. – Os gregos no Sur, onde

fundarían colonias gregas.

FAI ESTE MAPA CRONOLÓXICO NO TEU CADERNO

• Século VIII a. C.: algunhas tribos de latinos organizáronse ás beiras (orillas) do Tíber, preto da Illa Tiberina, debido a que este lugar era de doada defensa e bo comercio. Estes poboadores instaláronse no Monte Palatino, onde se acharon os restos de poboamento romano máis antigos.

• Pouco tempo despois, para poder defenderse dos seus inimigos, os latinos ocuparían os sete outeiros (colinas) próximos ao Tiber, onde creáronse os primeiros poboados que co tempo darían lugar á cidade de Roma.

• OS SETE OUTEIROS (Colinas) de ROMA: – PALATINO – CAPITOLIO – QUIRINAL – AVENTINO – CELIO – ESQUILINO – VIMINAL

1.2. A época da Monarquía

• Dende a súa fundación (sobre o 753 a. C.), Roma foi gobernada por unha monarquía.

• ¿Qué características tiñan os monarcas romanos? – O rei tiña os máximos poderes: xustiza, dirixía o exército,

era sumo sacerdote, etc.

– Gobernaba coa axuda do Senado, composto por patricios, que eran membros das grandes familias aristocráticas.

– Roma tivo sete reis (catro latinos e tres etruscos).

• Roma baixo a influencia dos reis etruscos engrandeceuse: – Edificáronse pontes,

acueductos e templos. – Construíuse o primeiro

sistema de rede de sumidoiros, a Cloaca Máxima.

– O rei Servio Tulio fixo construir unha muralla para rodear os sete outeiros (colinas).

– A agricultura continuaba sendo a base da economía, sen embargo, se intensificaron as actividades comerciais.

Tramo de muralla serviana, xunto á Estación Termini, un dos principais vestixios arqueolóxicos dos reis etruscos

Sen dúbida, este invento foi maravilloso e cando os Godos invadiron Roma, quedaron impresionados do longa que podía ser esta cloaca. Ao mesmo tempo, cando Roma foi invadida, os últimos supervivientes de Roma refuxiáronse nestas cañerías ata chegar ao mar e conseguir escapar.

A Cloaca Máxima era o punto de encontro de todos os urinarios de Roma. Atravesaba toda Roma ata chegar ao Mar. Salía do centro da cidade e ía recorrendo a cidade de punta a punta. Isto favoreceu a hixiene dos romanos e, con isto, os habitantes de Roma conseguiron ser máis lonxevos.

REIS DE ROMA: •Rómulo (753-716 a. C.) •Numa Pompilio (716-674 a. C.) •Tulio Hostilio (674-642 a. C.) •Anco Marcio (642-617 a. C.) •Tarquinio Prisco (617-579 a. C.) •Servio Tulio (579-535 a. C.) •Tarquinio o Soberbio (535-509 a. C.)

A ROMA REPUBLICANA

Lección 2

Senatus Populusque Romanus (“O Senado e o Pobo Romano”)

2.1. Patricios e Plebeos (Plebeyos)

• Son os dous grupos sociais principais de Roma, dende a época da Monarquía.

• Patricios: – Eran unha minoría

pertencente a familias aristocráticas, consideradas descendentes dos fundadores de Roma.

– Agrupábanse en grandes familias con antepasados comúns (gens).

– Eran propietarios de terras e de gando.

– Gobernaban a cidade.

• 509 a. C. As familias patricias de Roma alíanse con plebeos para rematar co derradeiro monarca etrusco Tarquinio o Soberbio. Roma convértese a partir de entón nunha República.

• PLEBEOS (Plebeyos): – Son todos aqueles grupos

sociais que chegaron á cidade posteriormente á súa fundación.

– O grupo máis numeroso era o formado por campesiños, artesáns e comerciantes.

– Non tiñan propiedades nin dereitos.

2.2. A loita pola igualdade

• Nas orixes da República soamente os patricios tiñan o poder de gobernar (coñecían as leis, tiñan os principais cargos públicos e exercían xustiza) e os plebeos eran escluídos destes dereitos.

• A comezos do século V a. C., tras séculos de loita por conseguir os mesmos dereitos que os patricios, os plebeos conseguiron o dereito de elexir ao seu representate (o Tribuno da Plebe) e máis adiante conseguiron ter leis propias e, incluso, obtiveron o dereito a casarse con patricios oi accederon a cargos públicos. Finalmente, acadarían a cidadanía romana (excepto as mulleres).

• Os escravos, pola súa parte, non tiñan liberdade e dependían do seu amo. Se éste lle concedía liberdade, pasaban a chamarse libertos.

2.3. Asambleas e maxistrados da República

• ¿Cómo se organizaba a República? A través de tres institucións:

– COMICIOS: eran xuntanzas dos cidadáns romanos para votar leis e elexir maxistrados.

– MAXISTRADOS: eran elexidos anualmente e gobernaban a cidade. Os máis importantes eran os cónsules.

– SENADO: era o centro da vida política. Estaba formado por maxistrados (patricios a súa maioría).

A CONQUISTA ROMANA

DO MEDITERRÁNEO

Lección 3

• A República romana conquistou enormes territorios grazas ao crecemento da súa riqueza e ao seu numeroso e eficaz exército.

• Dende o ano 500 a. C. e o século II a. C. Roma conquistou non só toda a Península Itálica, senón gran parte do Mediterráneo Oriental e algunhas provincias de Europa Central. ( http://www.juanjoromero.es/blog/wp-content/uploads/Imperio-Romano.swf)

• Entre os séculos II e I a. C. produciuse en Roma a crise do sistema republicano, debido a que este sistema estaba organizado para gobernar unha cidade, pero non un Imperio. Deste xeito, deuse pase a un goberno imperial rexido por un Emperador.

• ¿Por qué produciuse este cambio? Polas conquistas territoriais, que xeraron conflitos sociais e guerras civís: – Conflitos sociais:

• Algunhas persoas enriquecéronse debido ás conquistas, mentres que gran parte dos campesiños arruináronse ao ter que servir ao exército conquistador.

• Revoltas de escravos, como Espartaco, que se enfrontou ás lexións romanas.

– Guerras Civís. Para solucionar os problemas sociais, o Senado entregoulle o poder a xefes militares; un deles, Xulio César, foi proclamado ditador perpetuo e asumiu os máximos poderes; pero os partidarios da República asasinaron a César porque vían perigar o seu poder.

O IMPERIO ROMANO

Lección 4

4. 1. Octavio Augusto, Emperador

• Ao morrer Xulio César, o seu fillo Octavio venceu aos seus inimigos e convertiuse no home máis poderoso de Roma. NO ano 27 a. C o Senado concedeulle o título de “Augusto”, que significa “elixido polos deuses”.

• ¿Qué fixo Octavio Augusto? – Inaugurou o Imperio.

– Encargouse de todos os poderes civís e militares.

– Dictaba todas as leis (edictos)

– Ademáis de ser emperador, foi designado gran pontífice ou primeira autoridade relixiosa; ao morrer, Augusto e os seguintes emperadores comezaron a ser considerador deuses (culto imperial)

• A partir da creación do Imperio, cada territorio incorporado ao Imperio organizouse en provincias.

• ¿Qué era a Pax Romana? – É o período que abarca os séculos I e II d. C., no

que o Imperio acadaría a súa máxima expansión e apenas houbo conflitos sociais e guerras exteriores.

– Ademáis da prosperidade económica e a sía seguridade nas vías de comunicación, o Imperio unificou cultural e relixiosamente todos os territorios conquistados (romanización). O emperador Caracalla concedeulles tamén a cidadanía romana a todos os habitantes do Imperio.

A PROSPERIDADE

AGRÍCOLA E COMERCIAL

Lección 5

5.2. Características das relacións comerciais

• Aumento da producción agrícola.

• Importaban productos de provincias romanas e de lugares máis lonxanos (viño de Hispania, marfil de África ou sedas da India).

• Construcción de calzadas que unían Roma con todas as provincias do Imperio.

• Moeda utilizable en todas as terras do Imperio (áureo de ouro e denario de prata).

A CRISE DO IMPERIO

ROMANO

Lección 7

7.1. O Imperio entra en crise • ¿Cándo entra en crise?

• A partir do século III d. C.

• ¿Qué problemas ten? • Ataques dos pobos xermánicos

próximos ás fronteiras do Imperio.

• Revoltas frecuentes que debilitaron a autoridade real.

• O exército converteuse na única autoridade das provincias.

• Problemas económicos: Descenso da producción agrícola e minaría debido á falta de escravos.

• Os ataques bárbaros cortaron as vías de comunicación e paralizaron o comercio.

• A poboación empobreceuse.

7.2. A división do Imperio

• Ano 395 d. C. O emperador Teodosio, para facilitar a defensa do Imperio, dividiuno entre os seus dous fillos:

• Honorio. Encargaríase de organizar o Imperio romano de Occidente, máis empobrecido e moi difícil de salvagardar polos seguintes emperadores.

• Arcadio: Encargaríase de organizar o Imperio romano de Oriente ou bizantino. Éste era máis rico e estaba máis poboado e o máis capaz de asegurar a suoervivencia do Imperio.

IMPERIO ROMANO DE OCCIDENTE

IMPERIO ROMANO DE ORIENTE

7.3. O Cristianismo, Relixión Oficial

• Constantino foi nomeado emperador antes da división do Imperio e, convencido de que a súa sorte se debía ao poder da nova relixión, o cristianismo, decidiu protexela.

• Edicto de Milán (313 d. C.). Lei pola que o emperador Constantino autorizou a nova relixión, remataron as persecucións aos cristiáns e o propio emperador converteuse ao cristianismo.

• A finais do século IV d. C. o emperador Teodosio converteu o Cristianismo na relixión oficial do Imperio e espallouse a relixión por todo o Imperio.

7. 4. A fin do Imperio

• A finais do século III os ataques dos pobos xermánicos (vándalos, alanos, suevos, visigodos, etc.) era un feito; éstes traspasaron as fronteiras do Imperio romano de Occidente e instaláronse nel.

• CARACTERÍSTICAS DOS POBOS XERMÁNICOS: • Institucións políticas moi rudimentarias.

• Non tiñan escritura, moeda e non edificaban cidades.

• Eran pobos seminómades. • Vivían da agricultura e gandaría.

• Fabricaban armas de calidade.

• Uníanse en clans (conxuntos de familias). Os seus xefes escollían un dirixante militar que actuaba de monarca.

• A DESTITUCIÓN DO DERRADEIRO EMPERADOR: • Odoacro, jefe bárbaro

pertencente ao pobo asiático dos hunos derrotou a comezos do século V ao derradeiro emperador, Rómulo Augústulo, derradeiro emperador romano de Occidente (con tan só 10 anos).

• A partires de aquí remata a Idade Antiga e comeza a Idade Media.

http://historiasdelahistoria.com/2011/02/25/archienemigos-de-roma-odoacro-el-rey-que-vivio-en-dos-edades

ARQUITECTURA E

URBANISMO EN ROMA

Lección 8

Características da Arquitectura Romana

• A arquitectura romana é, en parte, continuadora da estética grega, sen embargo os romanos salientaron en obras públicas e urbanismo.

• Os romanos preocupáronse de realizar construcciones para que as cidades tivesen todos os sevizos públicos que necesitaban.

• Empregaron: • Elementos arquitectónicos gregos: columnas.

• Técnicas orientais: arco e bóveda.

• Empregaron a cúpula.

• Contribuíron á historia da arquitectura co uso do formigón mesturado co ladrillo.

• Os edificios públicos recubríanse de adobe pintado ou de mármore.

Principáis obras públicas de Roma

• Edificios relixiosos, como o Templo, de planta cuadrada ou circular.

• Edificios destinados á administración ou ao goberno, como o Foro ou a Basílica.

• Edificios destinados ao lecer, como o Teatro, o Anfiteatro, o Circo ou as Termas.

• As vías de comunicación (Calzadas e Pontes).

• Os Acueductos, par abastacer de auga ás cidades.

• Os monumentos conmemorativos: Columnas, Mausoleos, Arcos de Triunfo.

EDIFICIOS RELIXIOSOS: PANTEÓN DE AGRIPPA. S. I a. C.

EDIFICIOS DESTINADOS A ADMINISTRACIÓN OU GOBERNO: FOROS ROMANOS

EDIFICIOS DESTINADOS A ADMINISTRACIÓN OU GOBERNO: BASÍLICA DE MAXENCIO

ESPAZO DE LECER: CIRCO MÁXIMO (Roma)

ESPAZOS DE LECER. ANFITEATRO FLAVIO ou COLISEO

VÍAS DE COMUNICACIÓN (Calzadas e Pontes)

MONUMENTOS CONMEMORATIVOS

Características do urbanismo romano (as cidades romanas)

• Estaban amuralladas.

• Estruturábanse formando unha cuadrícula, na que se aliñaban as ínsulas (casas cun patio central).

• Podían ter casas unifamiliares ou domus ou ínsulas nas que habitaban varias familias.

• O eixe da cidade viña definido por dúas arterias principais: • Cardo (eixe Norte-Sur).

• Decumano (eixe Leste-Oeste).

• Ambas rúas cruzábanse nunha gran praza, o foro, onde estaban localizados os edificios públicos máis importantes.

Algunhas das fontes consultadas…

• http://es.123rf.com/photo_5435111_imperio-romano--collage-conceptual-en-el-estilo-retro.html

• http://romanizados.blogspot.com.es/2010/12/primeros-habitantes.html

• http://ely-generalife.blogspot.com.es/2009_11_01_archive.html

• http://romacapitaldelmundo.wordpress.com/

• http://historia-roma.com/01-romulo.php

• https://es.wikipedia.org/wiki/Siete_colinas_de_Roma

• http://pablo-romanempire.blogspot.com.es/2011/10/cloaca-maxima.html

• http://socialessanmartin.blogspot.com.es/2011/01/roma-monarquia-republica-imperio.html

• http://historia2sanjorge.blogspot.com.es/2011/04/roma-republicana-esquema-conceptual.html

• http://www.spanisharts.com/arquitectura/roma_urbano.html

• http://www.albaiges.com/ingenieros/06roma02.htm

• http://www.ediciona.com/acueducto_romano-dirpi-49306.htm