İLKÖĞRETİM KADEMESİNDE GÖREV YAPAN SINIF ÖĞRETMENLERİNİN FATİH PROJESİ İLE İLGİLİ

GÖRÜŞLERİ

Mehmet GÜROL, Vildan DONMUŞ, Müge ARSLAN

Anahtar Kelimeler

Fatih projesi, Akıllı tahta, Nitel çalışma Key Words

Fatih project, interactive whiteboard, qualitative method

Özet

Araştırmanın amacı İlköğretim kademesinde görev yapan Sınıf Öğretmenlerinin Fatih Projesi ile ilgili görüşlerini almaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 2010-2011 öğretim yılında Elazığ ilinde görev yapan Sınıf öğretmenlerinden seçilen toplam yirmi altı sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak sınıf öğretmenlerine yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılmıştır. Bilgisayar destekli nitel veri analizi yapılmıştır. Bulgulara göre sınıf öğretmenleri, projeyle birlikte karşılaşılacak problemleri 9 ana temada belirlemişlerdir. Fatih projesinin olumlu yönlerini 9 ana temada ifade ederlerken olumsuz yönlerini 13 ana temada ifade etmişlerdir. Projenin gerekliliği ana teması 3 alt temada, gerekli olmadığı ana teması ise 5 alt temada ifade edilmiştir. Projenin etkili olacağı dersleri 9 ana tema altında belirtmişlerdir.

Abstract

The aim of this study is to get opinions for Fatih project from teacher of primary school. The qualitative method was used in this study. Research working group is selected from the total twenty six teacher of primary school who worked in Elazığ in 2010 - 2011 academic year. Data were collected through semi-structured interviews. Computer assisted qualitative data analysis has been done. According to the findings obtained with the teachers of primary school the problems encountered with the project identified 9 main theme. The positive aspects of Fatih project were expressed 9 main theme and the negative aspects of Fatih project were expressed 13 main themes. necessity main theme of project was expressed 3 sub theme and not necessity main theme of project was expressed 5 sub theme. Lessons which were effective of project were reported 9 main theme.

1. GİRİŞ

Bir toplumun çağdaş uygarlık düzeyine yükselmesi ve bilim toplumu haline gelebilmesi kuşkusuz ki onu meydana getiren bireylerin aldığı eğitimle doğru orantılıdır. Eğitimde aileden sonra gelen durak okuldur. Okul temel olarak insanların entelektüel kapasitesini geliştirdiği yerdir ve bu yerde insan zekâsının gelişim evrelerine uygun olarak öğrencilerin düzeylerine uygun bilgilerle donatılması beklenir. Fakat her okulda aynı fırsatlar ve çoklu zeka kuramına uygun araç ve gereçler bulunmamaktadır. Bu eşitsizliğin önüne geçebilmek için uygulanması planlanan FATİH (Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi) Projesi, eğitim ve öğretimde fırsat eşitliğini sağlamak ve okullardaki teknolojiyi iyileştirmek amacıyla BT araçlarının öğrenme-öğretme sürecinde daha fazla duyu organına hitap edilecek şekilde derslerde etkin kullanımı için; okulöncesi, ilköğretim ile ortaöğretim düzeyindeki tüm okulların 620.000 dersliğine dizüstü bilgisayar, projeksiyon

 

cihazı ve internet altyapısı sağlamaktır. FATİH projesi beş ana bileşenden oluşmaktadır. Bunlar:

1- Donanım ve Yazılım Altyapısının Sağlanması, 2- Eğitsel e-İçeriğin Sağlanması ve Yönetilmesi, 3-Öğretim Programlarında Etkin BT Kullanımı, 4- Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitimi, 5- Bilinçli, Güvenli, Yönetilebilir ve Ölçülebilir BT Kullanımının sağlanmasıdır.

Fatih Projesi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülmekte olup, Ulaştırma Bakanlığı tarafından desteklenen bir projedir. 3 yılda tamamlanması planlanmaktadır. 1. Yıl ortaöğretim okulları, 2. Yıl ilköğretim ikinci kademe, 3. Yıl ise ilköğretim birinci kademe ve okul öncesi kurumlarının BT donanım ve yazılım altyapısı, e-içerik ihtiyacı, öğretmen kılavuz kitaplarının güncellenmesi, öğretmenler için hizmetiçi eğitimler ve bilinçli, güvenli, yönetilebilir BT ve internet kullanımı ihtiyaçlarının tamamlanması hedeflenmektedir (MEB,2011).

Bu bakımdan bu çalışma, bilişim çağı olarak adlandırılan günümüzde, okullarımızda bulunan sınıf öğretmenlerinin Fatih Projesi ile ilgili görüşleri ve bu projenin uygulanmasında yaşanacak durumlar üzerinde durulması açısından önem arz etmektedir.

2. AMAÇ

İlköğretim kademesinde görev yapan Sınıf Öğretmenlerinin Fatih Projesi ile ilgili görüşlerini almaktır. Bu amaca ulaşmak için şu sorulara cevap aranmıştır:

1-­‐ Fatih Projesinin uygulanması aşamasında sınıf öğretmenlerinin karşılaşacağı problemler neler olabilir ?

2-­‐ Uygulanacak olan bu proje ile birlikte ne tür olumlu gelişmeler olabilir ? 3-­‐ Uygulanacak olan bu proje ile birlikte ne tür olumsuz gelişmeler olabilir ? 4-­‐ Eğitim etkinliği ve başarının arttırılması için Fatih Projesinin gerekli olduğu

belirtilmektedir. Siz de bu düşünceye katılıyor musunuz? Neden? 5-­‐ Bu projenin hangi derse katkısının daha fazla olacağını düşünüyorsunuz ?

3. ARAŞTIRMA MODELİ

Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırmalarda, araştırma yaklaşımını belirleyen ve araştırmanın aşamalarını bu yaklaşım çerçevesinde tutarlı olmasını sağlayan bir strateji olarak kabul edilen araştırma desenleri kullanılır. Bu çalışmada olgubilim deseni kullanılmıştır. Olgubilim deseni, farkında olduğumuz ancak derinlemesine sahip olmadığımız olgulara odaklanmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2006).

Araştırmanın evrenini Elazığ ili Merkez ilçede yer alan ilköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Örneklemini ise Elazığ İli Merkez İlçede belirlenmiş olan 5 eğitim bölgesi (Karşıyaka Eğitim Bölgesi, Fırat Eğitim Bölgesi, Harput Eğitim Bölgesi, Hazar Eğitim Bölgesi, Bahçelievler Eğitim Bölgesi) arasından rastgele seçilmiş farklı okullarda görev yapan 26 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır.

Örneklem grubunun özellikleri aşağıda verilmiştir:

Tablo 1. Çalışma Grubunun Özellikleri

Cinsiyet

Mesleki Kıdem 1-9 yıl 10-19 yıl 20 yıl ve üstü Toplam

Kadın 4 11 0 15 Erkek 2 5 4 11 Toplam 6 16 4 26

 

Tablo 1’ de görüldüğü gibi toplam 26 sınıf öğretmeninin 15’ i kadın 11’i erkektir. Mesleki kıdeme göre ise 1-9 yıl arasında 4’ü kadın 2’si erkek 6 öğretmen, 10-19 yıl arasında 11’i kadın 5’ i erkek 16 öğretmen, 20 yıl ve üzerinde ise 4’ü de erkek olan öğretmenlerden oluşmaktadır.

3.1. Verilerin Toplanması

Veri toplama aracı olarak sınıf öğretmenlerine yarı yapılandırılmış bir görüşme formu hazırlanmıştır. Bu görüşme formu uzman görüşlerine başvurularak ve literatür taraması yapılarak hazırlanmıştır. Toplam beş soru yer almaktadır. Görüşmeler, kişilerden izin alınarak sesli kayda alınmıştır. Görüşme soruları görüşme öncesi sınıf öğretmenlerine gösterilmiştir. Görüşmeler 20-25 dk. arası sürmüştür.

3.2. Verilerin Analizi

Görüşme formu ile ilgili çözümlemeler nitel boyutta gerçekleştirilmiştir. Bilgisayar destekli nitel veri analizi yapılmıştır. Verilerin analizinde ve modellerin oluşturulmasında NVivo 8 programından yararlanılmıştır. Kodlamalar üç araştırmacının ortak görüşleri doğrultusunda oluşturulmuştur. Çözümlemeler programda yer alan “tree node” bölümünde gerçekleştirilmiştir. Uzlaşma Yüzdesi(P) = Görüş Birliği(Na) / (Görüş Birliği(Na) + Görüş Ayrılığı(Nd)) X 100. Nitel çalışmalarda, uzman ve araştırmacı değerlendirmeleri arasındaki uyumun %90 ve üzeri olduğu durumlarda istenilen düzeyde bir güvenirlik elde edilmiş olur (Saban 2008). Güvenirlik çalışması kapsamında görüşüne başvurulan uzmanlar sadece dört node’u araştırmacılardan farklı bir kategoriyle ilişkilendirmiştir. Bu hesaplama sonucunda P =( 83/83+4) x 100 = %95 olarak hesaplanmıştır. Öncelikle ana temalar ardından bunlara bağlı tema ve alt temalar oluşturulmuştur. Çözümlemeler sonucunda ortaya çıkan temalar aralarındaki bağları gösterir şekilde modellenmiş ve görselleştirilmiştir. Modelde yer alan ilişkileri gösteren okların kalınlığı o temanın söylenme oranını göstermektedir. Görüşmelerden elde edilen bulgular modellemenin yanı sıra “matrix queries” (çoklu sorgulamalar) yoluyla cinsiyet ve mesleki kıdem açısından sorgulanmıştır.

4. BULGULAR VE YORUMLAR

Sınıf öğretmenleri fatih projesiyle birlikte karşılaşılacak problemleri bilgi eksikliği, disiplin sorunları, zaman yönetimi, alt yapı yetersizliği, ekonomik problemler, seminer yetersizliği, adaptasyon sorunu, araç gereçler ve problem çıkmayacağı olmak üzere 9 ana tema üzerinde toplamışlardır. Bilgi eksiliği ana temasının kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; zamanlama, donanım ve teknoloji kullanımda yetersizlik olduğu ifade edilmiştir. Araç gereçler ana temasının ise kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; seminer yetersizliği, bilgi yetersizliği, akıllı tahta, araç arızları, uygun aracı seçme ve teknolojiye olan merakın azlığı olduğu ifade edilirken adaptasyon sorunu ana temasının alt dallarının ise öğretmen ve öğrencilerin adaptasyon sorunları olduğu ifade edilmiştir. Şekil 1. de görüldüğü gibi sınıf öğretmenlerinin en çok bilgi eksikliği ve araç gereçler ana temalarına vurgu yaptıkları görülürken alt tema olarakta teknoloji kullanımında yetersizlik ve akıllı tahta boyutlarına vurgu yaptıkları görülmektedir. Kayaduman, Sırakaya ve Seferoğlu (2011) çalışmalarında gelişen teknoloji ile birlikte bir gereklilik halini alan bilgi teknolojilerine yönelik öğretmen tutumları olumlu dahi olsa öğretim sürecinde bilgi ve iletişim teknolojilerinin derslerle kaynaştırılması ile ilgili uygulamalı eğitim almamış öğretmenlerin BİT’i eğitim-öğretim etkinliklerinde (sınıfta bilgisayar ve internet teknolojilerini) kullanmada eksiklikleri olacağı konusuna değinmişlerdir. Shenton ve Pagett (2007) çalışmalarındaki çoğu öğretmenin, akıllı tahta kullanımına yönelik az eğitime sahip olduğunu, bu eğitimin genellikle tahtayı kuran firma temsilcisi tarafından organize edilen ile sınırlı kaldığını bildirmişlerdir.

 

Şekil 1. Fatih Projesiyle Birlikte Karşılaşılacak Problemler

Oluşturulan modele sınıf öğretmenlerinin cinsiyet ve mesleki kıdem açısından verdiği cevaplar aşağıda tablo 2’de gösterilmiştir. Adaptasyon sorunu, araç gereçler, bilgi eksikliği ve seminer yetersizliği temalarına bütün mesleki kıdemlerden öğretmenler vurgu yapmıştır. Alt yapı yetersizliği, disiplin sorunu ve ekonomik sorunlara sadece 9-10 yıl arasında mesleki kıdeme sahip öğretmenler, zaman yönetimi ve problemle karşılaşılmayacağı temalarına ise sadece 1-9 yıl arasında mesleki kıdeme sahip sınıf öğretmenleri vurgu yapmıştır.

O8: “ Öğretmenlerin teknolojiyi kullanma açısından çok yetersiz olduğunu ve bu nedenle hemen adapte olunacağına inanmıyorum.”

O26: “Öğretmenler proje uygulanmaya başlandığında ilk zamanlar adapte olamayabilirler ve bocalayabilirler.”

O14: “……Birden bire projenin gerektirdiği araç gereçler verilirse sudan çıkmış balığa dönüşürüz. Ve o sene tamamen kayıp bir sene olur.”

O23: “Öğretmenlerin teknolojiyi kullanma açısından çok yetersiz olduğunu düşünüyorum. Akıllı tahtanın kullanımını bilen öğretmen sayısı yok denecek kadar az ve seminer verilse bile uzun süre akıllı tahtayı kullanmadan öğrenilebileceğini zannetmiyorum.”

O7: “Öğretmenlerin teknolojiyi kullanma açısından çok yetersiz olduğunu düşünüyorum. Özellikle daha deneyim sahibi öğretmenlerimiz teknolojiye çok yabancılar.”

Tablo 2. Cinsiyet ve Mesleki Kıdeme Göre Karşılaşılacak Problemlere Yönelik Temalara Yapmış Oldukları Yüklemeler

Temalar Kadın Erkek 1-9 10-19 20 ve üstü Adaptasyon sorunu 3 3 2 2 2 Öğrencilerin 1 1 1 1 0 Öğretmenlerin 3 1 1 2 1 Alt yapı yetersizliği 0 1 0 1 0 Araç gereçler 8 7 4 10 1 Akıllı tahta 3 4 0 7 0 Arıza 1 1 1 2 0 Ders aksaması 0 1 1 0 0 Bilgi yetersizliği 2 0 1 1 0 Seminer 1 1 1 1 0 Uygun aracı seçme 0 1 1 0 0

 

Teknolojiye olan merak 2 1 0 2 1 Bilgi eksikliği 9 9 4 10 4 Donanım 1 1 1 0 1 Teknoloji kullanımında yetersizlik

3 4 2 3 1

Zamanlama 0 1 0 0 1 Disiplin sorunu 0 1 0 1 0 Ekonomik 0 1 0 1 0 Seminer yetersizliği 4 1 1 3 1 Zaman yönetimi 1 1 2 0 0 Problem çıkmaz 1 0 1 0 0

Şekil 2’de görüldüğü gibi sınıf öğretmenleri fatih projesinin olumlu yönlerini öğrenciyi aktif hale getirme, uzaktan eğitime katkı, kağıt israfının önlenmesi, sağlık problemlerinin azalması, zamandan tasarruf, farklı zeka türlerini dikkate alma, bilgiye hızlı ulaşma, teknolojiden yeterince faydalanma ve sorumluluk kazanma olmak üzere 9 ana tema üzerinde toplamışlardır. Öğrenciyi aktif hale getirme ana temasının kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; düşünme becerisi, derslere olan ilginin artması, yaparak yaşayarak öğrenme, bilgi düzeyinde artış, araştırma becerisi ve dinleme becerisi olduğu ifade edilmiştir. Şekil 2. de görüldüğü gibi sınıf öğretmenlerinin en çok öğrenciyi aktif hale getirme, sağlık problemlerinin azalması, teknolojiden yeterince faydalanma ve farklı zeka türlerini dikkate alma ana temalarını vurgu yaptıkları görülürken alt tema olarakta derse olan ilginin artması boyutuna vurgu yaptıkları görülmektedir. Yavuz ve Coşkun’un (2008) sınıf öğretmenliği bölümü öğrencileri üzerinde yaptıkları çalışmalarında öğrencilerin öğretimde teknolojik araç gereçleri kullanmalarının, öğrencilerin tutumlarını olumlu yönde etkileyeceğine inandıkları sonucunu ortaya çıkarmıştır.

Şekil 2. Fatih Projesinin Olumlu Yönleri

Oluşturulan modele sınıf öğretmenlerinin cinsiyet ve mesleki kıdem açısından verdiği cevaplar aşağıda tablo 3’de gösterilmiştir. Öğrenciyi aktif hale getirme, kağıt israfının önlenmesi, sağlık problemlerinin azalması, farklı zeka türlerinin dikkate alınması, bilgiye hızlı ulaşma ve teknolojiden

yeterince faydalanma temalarına bütün mesleki kıdemlerden öğretmenler vurgu yapmıştır. Uzaktan eğitime katkı temasına sadece 10-19 yıl arasında mesleki kıdeme sahip sınıf öğretmenleri, sorumluluk kazanma temasına sadece 20 yıl ve üstü mesleki kıdeme sahip sınıf öğretmenleri vurgu yapmıştır.

O4: “İleri aşamalarında adaptasyon sağlandıktan sonra öğrencilerin daha aktif olacağını, bilgi düzeylerinin daha üst seviyelere ulaşacağını, daha bilgili nesiller yetişeceğini düşünmekteyim.”

O19: “Öğrenciler kitap taşımaktan kurtulacaktır. Birinci sınıf öğrencileri bile çok ağır çantalar taşımak zorunda kalıyor. Bu da kamburluk gibi sağlık sorunlarına yol açıyor.”

O15: “Teknolojiyle barışık bir toplum olacağımıza inanıyorum çünkü toplumumuzda teknoloji korkusu var ; elleme bozarsın gibi, çocuklar bunla birlikte teknolojiye barışık yetişecekler. Sonradan teknolojiyi öğrenmek yerine teknoloji ile iç içe yetişecekler ve böylece teknolojiden yeterince faydalanmış olacağız.”

 

O10: “Bireyler farklı zekalara sahip olduklarından ötürü eğitimsel olarak duyuşsal olarak kinestetik olarak görsel olarak farklı olan öğrenciler daha iyi anlayabilir.”

O17: “Öğrencilerin daha başarılı olacağına inanıyorum. Teknolojik araçlar ilgilerini çektiği için derslere ilgileri artar.”

Tablo 3. Cinsiyet ve Mesleki Kıdeme Göre Projenin Olumlu Yönlerine Yönelik Temalara Yapmış Oldukları Yüklemeler

Temalar Kadın Erkek 1-9 10-19 20 ve üstü

Öğrenciyi aktif hale getirme 6 5 3 7 1 Düşünme becerisi 0 1 0 1 0 Derse olan ilginin artması 2 3 1 4 0 Yaparak yaşayarak öğrenme 1 1 0 2 0 Bilgi düzeyinde artış 2 1 1 2 0 Araştırma becerisi 1 0 1 0 0 Dinleme becerisi 0 2 0 1 1 Uzaktan eğitime katkı 1 0 0 1 0 Kağıt israfının önlenmesi 3 1 2 1 1 Sağlık problemlerinin azalması 7 3 2 7 1 Zamandan tasarruf 0 2 1 1 0 Farklı zeka türlerini dikkate alma 5 4 2 6 1 Bilgiye hızlı ulaşma 3 2 1 2 2 Teknolojiden yeterince faydalanma 4 2 1 4 1 Sorumluluk kazanma 0 1 0 0 1

Şekil 3’de görüldüğü gibi sınıf öğretmenleri fatih projesinin olumsuz yönlerini adaptasyon sorunu, öğretmene ihtiyacın azalması, davranış bozuklukları, farklı materyal kullanmaya direnç, gürültü, yazı yazma da gerileme, araç gereç kullanımında zorluk, derse katılımda azalma, sağlık problemleri, alt yapı yetersizliği, velilerle koordinasyon eksikliği ve kitap okumanın azalması olmak üzere 12 ana tema üzerinde toplamışlardır. Adaptasyon ana temasının kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; öğretmen ve öğrencilerin adaptasyon sorunları olduğu şeklinde ifade edilmiştir. Davranış bozuklukları ana temasının ise kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; konsantrasyon eksikliği, sözel ifade becerisinde azalma ve asosyalleşme olduğu ifade edilirken, araç gereç kullanımında zorluk ana temasının alt dalları olarak elektronik kitap, araç- gereç arızası, akıllı tahta kullanma da bilinçsizlik olduğu ifade edilmiştir. Sağlık problemleri ana teması ise görme ve iskelet yapısında bozukluk alt dallarına ayrıldığı ifade edilmiştir. Şekil 3. de görüldüğü gibi sınıf öğretmenlerinin en çok adaptasyon, davranış bozuklukları, araç gereç kullanımında zorluk ve kitap okumanın azalması ana temalarına vurgu yaptıkları görülürken alt tema olarakta öğretmen ve asosyalleşme boyutlarına vurgu yaptıkları görülmektedir. Seferoğlu, Akbıyık ve Bulut (2008) çalışmalarında çalışmamızın aksine öğretmenlerin bilgisayarın sosyal etkileşimler üzerinde olumsuz etki bırakabileceği düşüncesini az benimsedikleri sonucu ortaya çıkmıştır.

 

Şekil 3. Fatih Projesinin Olumsuz Yönleri

Oluşturulan modele sınıf öğretmenlerinin cinsiyet ve mesleki kıdem açısından verdiği cevaplar aşağıda tablo 4’te gösterilmiştir. Kitap okumanın azalması ana temasına bütün mesleki kıdemlerden öğretmenler vurgu yapmıştır. Velilerle koordinasyon ana temasına sadece 1-9 yıl arasında mesleki kıdeme sahip öğretmenler, alt yapı yetersizliği , öğretmene olan ihtiyacın azalması ve yazı yazmada gerileme ana temalarına sadece 10-19 yıl arasında mesleki kıdeme sahip sınıf öğretmenleri, farklı materyal kullanmaya direnç ve gürültü ana temalarına ise sadece 20 yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahip sınıf öğretmenleri vurgu yapmıştır.

O5: “Öğretmenlerin ve öğrencilerin adapte olması çok zor olur.”

O2: “Çocuklarda teknolojinin gelişmesiyle görülen kendi ayakları üstünde durma ve beceri davranışları eksikliğinin bu projeyle daha da artacağına inanıyorum.”

O9: “Teknolojik araçların kullanımı zor olacaktır. Öğrenciler teknolojik araçları hor kullanacaktır.”

O25: “1955 yılında köydeki en büyük okuma yazma bilen çocuk diye muhtar tarafından öğretmen olmuş yada öğretmen lisesinden mezun olup sınıf öğretmeni olmuş kişileri uzun bir süre bu alanda eğitime tabi tutmadan teknolojiyi eğitimsel olarak uygulayın ve en üst seviyede kullanın demek, alın size helikopter şimdi uçurun bu helikopterleri düşman askerini vuracaksınız der gibi ortaya atıp kaçmanın aynı sorunu ortaya çıkaracağına inanıyorum. okullara bilgisayar lab. oluşturulup da depo da beklemeye alındığı gibi yine aynı şekilde depoda saklanacağına inanıyorum.”

O6: “Teknolojik araçlara düşkünlük ve bağımlılık artar. Ve iletişim kopukluklarından dolayı asosyalleşme oluşur.”

Tablo 4. Cinsiyet ve Mesleki Kıdeme Göre Projenin Olumsuz Yönlerine Yönelik Temalara Yapmış Oldukları Yüklemeler

Temalar Kadın Erkek 1-9 10-19 20 ve üstü Adaptasyon 4 2 5 1 0 Öğrenci 3 0 2 1 0 Öğretmen 3 2 5 0 0 Alt yapı yetersizliği 2 0 0 2 0 Araç gereç kullanımında zorluk 5 1 1 5 0 Akıllı tahta 1 0 0 1 0 Arıza 2 0 0 2 0 Elektronik kitap 1 0 0 1 0

 

Davranış bozuklukları 5 4 0 8 1 Asosyalleşme 3 2 0 5 0 Konsantrasyon 2 0 0 2 0 Sözel ifade becerisi 1 0 0 1 0 Derse katılımında azalma 1 2 0 1 2 Farklı materyal kullanmaya direnç 0 1 0 0 1 Gürültü 0 1 0 0 1 Kitap okumanın azalması 3 2 1 3 1 Öğretmene ihtiyacın azalması 2 0 0 2 0 Sağlık problemleri 1 2 1 2 0 Görme 0 1 0 1 0 İskelet 1 1 1 1 0 Velilerle koordinasyon 0 1 1 0 0 Yazı yazma da gerileme 1 1 0 2 0

Şekil 4’de görüldüğü gibi sınıf öğretmenleri fatih projesinin gerekliliği ile ilgili projenin gerekli olduğu ve projenin gerekli olmadığı şeklinde iki ana tema olmak üzere ifade etmişlerdir. Projenin gerekli olduğu ana temasının kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; öğrenci bilgi düzeyinde artış, çağa ayak uydurmak ve derse olan ilginin artması olduğu şeklinde ifade edilmiştir. Projenin gerekli olmadığı ana temasının ise kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; göz boyamak, alt yapı yetersizliği, her derse uyarlanamaması, bilgi yetersizliği ve farklı eğitim sorunları olduğu ifade edilmiştir. Şekil 4. de görüldüğü gibi sınıf öğretmenlerinin projenin gerekli olduğu ve gerekli olmadığı ana temalarına yakın vurgu yaptıkları görülürken alt tema olarakta çağa ayak uydurmak ve alt yapı yetersizliği boyutlarına vurgu yaptıkları görülmektedir. Akpınar (2003) okullarda bulunan mevcut bilişim olanaklarının güncelleştirilerek, yeni alımları yapılan teknolojilerle uyumlu hale getirilmesi ve böylelikle bu teknolojilerin bir süre sonra tamamen atıl olmaları ya da yeni donanımlar ve yazılımlarla uyum sorunu yaşamalarının önlenebileceği üzerinde durmuştur. Ayrıca Dinçer (2011) de FATİH PROJESİ”nin teknolojik olarak sevindirici olmasına rağmen mevcut araçları etkin bir şekilde kullanabilecek öğretmen adaylarının yetiştirilmesi konusunda çalışma yapılmadığı üzerinde durmuştur. Bu görüşler çalışmaya dahil edilen öğretmenlerin adaptasyon sorunu ve alt yapı yetersizliğine paralellik göstermektedir.

Oluşturulan modele sınıf öğretmenlerinin cinsiyet ve mesleki kıdem açısından verdiği cevaplar aşağıda tablo 5’te gösterilmiştir. Projenin gerekli olduğu ve projenin gerekli olmadığı ana temalarına bütün mesleki kıdemlerden öğretmenler vurgu yapmıştır.

O3: “Katılıyorum. Çünkü teknolojinin rahatlığını sınıflarımızda mevcut projeksiyon ile birebir yaşadık. Birinci sınıflarda hem öğrenci zevkle ders işledi hem biz rahat ettik.”

O16: “Günümüzde teknoloji gelişiyor ve herkesin buna ayak uydurması gerektiğini düşünüyorum. Özellikle de yetişecek olan nesillerin teknolojiyle iç içe olması gerektiğini düşünüyorum.”

Şekil 4. Fatih Projesinin Gerekliliği

O26: “Katılmıyorum. Çünkü öğretmen olarak bizlerin bu proje konusunda çok yetersiz olduğumuzu düşünüyorum ve kısa sürede bu problemin giderilebileceğine inanmıyorum. Daha uygulanabilir bir proje ile eğitim etkinliği daha fazla arttırılabilir.”

 

O6: “Çünkü var olan okulların çoğunda uygulamak zordur. Sınıflar kalabalık. Öğretmenlerin büyük bir kısmı bilgisayar kullanacak donanıma sahip değil. Her ne kadar bilgisayar kullanma konusunda seminerler verilse de uygulaması farklı oluyor. Şu an bulunduğun ortamda birçok öğretmen arkadaşımız yardım alarak bilgisayar kullanıyor.

Tablo 5. Cinsiyet ve Mesleki Kıdeme Göre Projenin Gerekliliğine Yönelik Temalara Yapmış Oldukları Yüklemeler

Temalar Kadın Erkek 1-9 10-19 20 ve üstü Gerekli 12 2 3 10 1 Çağa ayak uydurmak 7 1 0 7 1 Derse ilginin artması 1 1 1 1 0 Öğrenci bilgi düzeyi 2 0 0 2 0 Gerekli değil 4 8 3 6 3 Alt yapı yetersizliği 1 5 1 3 2 Bilgi yetersizliği 1 1 1 1 0 Farklı eğitim sorunları 1 1 0 1 1 Göz boyamak 0 2 1 0 1 Her derse uyarlamada güçlük 1 0 0 1 0

Şekil 5’de görüldüğü gibi sınıf öğretmenleri fatih projesinin etkili olacağı dersleri sözel dersler, sayısal dersler, ingilizce, fen ve teknoloji, türkçe, sosyal bilgiler, matematik, hayat bilgisi ve tüm dersler olarak 9 ana tema ile ifade etmişlerdir. Sözel dersler ana temasının kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; görsellik ve metin okuma olduğu şeklinde ifade edilmiştir. Fen ve teknoloji ana temasının ise kendi içinde alt dallara ayrıldığı ve bunların; görsellik ve kavram yanılgısını önlemek olduğu ifade edilmiştir. Tüm dersler ana temasının alt dalları ise görsellik ve farklı kazanımları olduğu ifade edilmiştir. Şekil 5. de görüldüğü gibi sınıf öğretmenlerinin projenin en çok fen ve teknoloji, sözel dersler ve sosyal bilgiler ana temalarına yakın vurgu yaptıkları görülmektedir. Demirci (2008) çalışmasında öğrencilere etkin bir coğrafya öğretiminin sağlanabilmesi için bilgisayar ve internet teknolojilerinden yararlanmanın son derece önemli olduğu üzerinde durmuştur. Fen ve teknoloji öğretmenleri ile ilgili yapılan bir çalışma da ise yürüttükleri derslerde öğretimi etkinleştirmek için materyal kullanımına olumlu yaklaşmasına karşılık, materyal kullanma düzeylerinin genel olarak istenilir seviyede olmadığı sonucuna varılmıştır (Karamustafaoğlu, 2006).

Oluşturulan modele sınıf öğretmenlerinin cinsiyet ve mesleki kıdem açısından verdiği cevaplar aşağıda tablo 6’da gösterilmiştir. Fen ve teknoloji, hayat bilgisi, sosyal bilgiler ve tüm dersler ana temasına bütün mesleki kıdemlerden öğretmenler vurgu yapmıştır. İngilizce, sözel dersler ve matematik ana temalarına sadece 10-19 yıl arasında mesleki kıdeme sahip sınıf öğretmenleri, sayısal dersler

Şekil 5. Fatih Projesinin Etkili Olacağı Dersler

ana temasına ise sadece 20 yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahip sınıf öğretmenleri vurgu yapmıştır.

O7: “Fen bilgisi dersinde öğrenci konuları görerek daha iyi anlar.”

 

O11: “Sosyal bilgiler dersine daha fazla katkıda bulunacaktır. Sayısal derslerin uygulama gerekliliği olduğu için pek faydası olacağını düşünmüyorum. Sosyal bilgiler dersinde de konularla ilişkili görseller öğrencilerin karşısına çıkacağı için pekiştireç olarak kullanılır.”

O13: “Sosyal bilgiler dersinde katkısının daha fazla olacağına inanıyorum. Konuların görsel olarak öğrenilmesinin akılda kalıcılığı fazla olur.”

O3: “Ders olarak ayırlmıyorum her derse de katkısı olacağına inanıyorum. Ancak tümüyle ekonomik temini konusunda tereddütlüyüm.”

Tablo 6. Cinsiyet ve Mesleki Kıdeme Göre Projenin Etkili Olacağı Derslere Yönelik Temalara Yapmış Oldukları Yüklemeler

Temalar Kadın Erkek 1-9 10-19 20 ve üstü Fen ve teknoloji 5 6 4 6 1 Görsellik 2 1 1 1 1 Kavram yanılgısı 0 1 1 0 0 Hayat bilgisi 0 3 1 1 1 Görsellik 0 1 0 0 1 İngilizce 0 1 0 1 0 Matematik 3 1 0 4 0 Sosyal bilgiler 2 4 1 3 2 Görsellik 1 2 0 1 2 Sözel dersler 4 1 0 5 0 Görsellik 1 1 0 2 0 Metin okuma 1 0 0 1 0 Sayısal dersler 0 1 0 0 1 Tüm dersler 3 1 2 1 1 Farklı kazanımlar 1 0 0 1 0 Görsellik 0 1 0 0 1 Türkçe 2 1 0 2 1 Yazıların anında görüntülenmesi 0 1 0 0 1

5. SONUÇ VE TARTIŞMA

Fatih projesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin fatih projesiyle birlikte karşılaşılacak problemler, fatih projesinin olumlu yönleri, olumsuz yönleri, projenin gerekliliği ve etkili olacağı derse yönelik görüşlerinin yer aldığı araştırmanın sonuçları aşağıda tartışılmıştır:

Araştırmadan elde edilen bulgulara göre sınıf öğretmenleri, fatih projesiyle birlikte karşılaşılacak problemleri bilgi eksikliği, disiplin sorunları, zaman yönetimi, alt yapı yetersizliği, ekonomik problemler, seminer yetersizliği, adaptasyon sorunu, araç gereçler ve problem çıkmayacağı görüşlerini belirtmişlerdir. Görüşlerin özellikle bilgi eksikliği, araç gereçler ve adaptasyon problemi temalarına üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Sınıf öğretmenlerinin proje ile ilgili zamanlama sıkıntısı olduğu ayrıca birçok öğretmenin teknolojiye kolay kolay ayak uyduramayacağı görüşünde ortak paydada toplandıkları görülmüştür. Adıgüzel(2011) yapmış olduğu çalışmasında fatih projesine değinmiş, akıllı tahta ve diğer yeni teknolojilerde problem yaşanmaması için öğretmenlerin bu teknolojinin nasıl kullanılacağı hakkında bilgilendirilmesi, öğrencilerin ve eğitim yöneticilerinin bilgilendirilmesi, eğitim yöneticilerinin, bu teknolojiye karşı yaklaşımlarının, maddi bir yükten çok, uzun vadede eğitim kalitesini arttıracak bir teknoloji olarak benimsemesi ve gerekli teknik desteğin sağlanması gerektiğini belirtmiştir. Fatih projesiyle birlikte karşılaşılacak problemlere ilişkin bulunanlar dikkate alındığında fatih projesinin bileşenlerinde bu problemlere çözüm önerilerinin bulunduğu göze çarpmaktadır.

 

Fatih projesinin olumlu yönlerine dair bulgulara bakıldığında sınıf öğretmenlerinin projenin öğrencileri aktif hale getireceği, öğrenciler de sağlık problemlerinin azalacağı ve farklı zeka türlerine sahip öğrencileri dikkate alacağına dair görüşlerinin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Öğrenenin aktif hale getirilmesi gerektiği yapılandırmacı yaklaşımla gündeme gelmiştir. Yapılandırmacı yaklaşımda öğrenci merkeze alındığı ve öğrenme süreçlerinde öğrenci aktif olarak rol aldığı için öğrenci yeni öğrenme ürünlerini ortaya çıkarırken, iletişim kurarken, öğrenme öğretme süreci içerisinde teknolojinin rolü büyüktür (İşman, Baytekin, Balkan, Horzum ve Kıyıcı, 2002). Öğrenci sağlık problemlerinin azalacağına değinen öğretmen görüşleri genelde öğrenci sırt çantalarının sağlık problemine neden olduğu ile ilgilidir. Bu konuda Çalışkan, Korkmaz ve Karadağ (2007) araştırmalarında günümüzde okula giden çocuklarda sırt çantasının ağırlığı, çanta taşıma şekli, çocuğun okuldaki oturuş şeklinin, çeşitli problemler oluşturduğu, sırt çantasının şeklinin, taşıma biçimi ve çantanın ağırlığının postur ve kalp-solunum sistemi üzerinde de önemli etkilere sahip olduğu üzerinde durmuşlardır. Bu nedenle okul çantalarının çocukların biyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimleri açısından problemler oluşturabildiğini belirtmişlerdir. Howard Gardner ile birlikte zekaya gelen çoğulcu anlayışın etkisi öğretmenler tarafından da fark edilmekte ve kabul görmektedir. Çoklu zeka kuramı ile ilgili yapılmış çalışmaların ortak paydası, farklı zeka türlerine sahip öğrencilere hitap edebilecek öğrenme ve öğretme yaklaşımlarının ders içerisinde kullanılması ve bunlarında farklı materyaller kullanarak gerçekleştirilebileceğidir (Köroğlu, 2004; Balım, 2006; Kucur, 2007; Göl, 2010). Buna bağlı olarak Taş (2007) çoklu zeka ile ilgili yapmış olduğu çalışmasında öğretmenlerin büyük bir kısmının çalıştıkları kurumda araç-gereç ve materyal sıkıntısı çektikleri belirlenmiştir.

Fatih projesinin olumsuz yönlerine dair bulgulara bakıldığında sınıf öğretmenlerinin araç gereç kullanımında zorluk, kitap okumanın azalması, davranış bozuklukları ve özellikle öğretmenlerin adaptasyon sorunu üzerinde durdukları görülmektedir. Uygulayıcı olan öğretmenlerin kara tahtadan akıllı tahtaya geçişte çeşitli sorunlarla karşılaşmaları çok doğaldır. Bu sorunların giderilmesinde önemli bir yeri olduğu düşünülen teknoloji, bilimsel araştırmalar ve teorik açıklamalar ile uygulayıcıların karşılaştıkları sorunlar arasında bir köprü görevi görmektedir (Koşar ve diğ., 2003). Yeşilyurt (2006) yapmış olduğu çalışmasının sonuçlarından biri öğretmenlerin büyük bir kısmının elektronik özellikte araç-gereçleri daha az kullandıklarıdır. Ayrıca Baki vd (2009) çalışmalarına bakıldığında öğretmenlerin en çok kullandıkları teknolojik aracın halen bilgisayarlar olduğu göze çarpmakta ancak bir kısmının farklı teknolojik araç olarak internet, çeşitli yazılımlar, projeksiyon aleti, tepegöz, episkop ve akıllı tahtadan bahsettikleri görülmektedir. Bunlar çalışmamızda ki öğretmen görüşleriyle paralellik göstermekte ve öğretmenlerin bilmedikleri yada az kullandıkları teknolojik araçlara karşı olumsuz görüş taşımalarını desteklemektedir. Olası muhtemel davranış bozukluklarının en başında öğrencilerin asosyalleşmesi gelmektedir. Ancak çalışmadaki öğretmen görüşlerinin aksine Çağıltay vd (2001) nin araştırmalarına katılan öğretmenlerin yarıdan fazlası bilgisayarların kullanımı ile öğrencilerin sosyalleşme problemleri olacağı konusunda bir endişelerinin olmadığını belirtmişlerdir. Kitap okumanın azalması ile ilgili görüş bildiren öğretmenlerin bu görüşlerini Batur vd (2010) şu şekilde desteklemektedir. Okuma eylemi, çocuklar için televizyon ya da bilgisayar kadar ilgi çekici değildir. Çocuklar önlerindeki seçenekleri gördükçe okumanın onlar için ne kadar sıkıcı ve zaman alıcı olduğu düşüncesine kapılmakta ve çelişkiye düşmektedirler.

Fatih projesinin gerekli olup olmadığı ile ilgili bulgulara bakıldığında sınıf öğretmenlerinin projenin gerekli olduğu ve projenin gerekli olmadığı ana temalarına neredeyse eşit dağılımda görüş bildirdikleri görülmektedir. Projenin gerekli olduğu görüşünü bildiren öğretmenlerin özellikle çağa ayak uydurmak alt temasına yoğunlaştıkları dikkati çekmektedir. Leh (1998) kendilerini ve yetiştirecekleri bireyleri bilgi toplumuna hazırlayacak olan öğretmenlerin, bilgi toplumunun teknoloji destekli okul kültürünü benimsemesi gerekliliğini vurgulamıştır (Dinçer, 2011). Kurtoğlu (2009) yapmış olduğu araştırmasında öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma durumlarına ilişkin görüşlerini almış ve öğretmenlerin biti kullanma sebepleri olarak e-okuldan dolayı zorunlu olmaları, çağa ayak uydurmak, mesleğe yeni başlayan öğretmenlere ve öğrencilerine

 

karşı küçük düşmemek olarak belirtmişlerdir. Projenin gerekli olmadığı görüşünü bildiren öğretmenlerin ise özellikle alt yapı yetersizliğinden dolayı bu görüşü belirttikleri söylenebilir. Keleş ve Türedi (2011) in bilişim teknolojileri formatör öğretmenleriyle yapmış oldukları araştırmalarında öğretmenlerin büyük bir kısmının bilgisayar yetersizliği, bilgisayar özelliklerinin düşük olması, var olan internet hızının yavaş olması ve öğrencilerin bu teknolojilerden eşit şekilde yararlanamadığını belirtmiş olmaları çalışmamızda görüş bildiren öğretmenlerin alt yapı yetersizliğine dair görüşlerini desteklemektedir.

Fatih projesinin katkısının en fazla olacağı derse yönelik görüşlere bakıldığında sınıf öğretmenlerinin projenin en çok fen ve teknoloji, sözel dersler ve sosyal bilgiler derslerine katkısının daha fazla olacağı noktasında görüş bildirdikleri görülmektedir. Emre vd (2011) yapmış oldukları çalışmalarında akıllı tahta kullanımının fen ve teknoloji bölümü öğretmen adaylarının hücre zarının yapısı konusundaki başarılarına etkisine bakmışlardır. Akıllı tahtaya dayalı öğretimin yapıldığı deney grubu ile geleneksel öğretimin yapıldığı kontrol grubu arasında akademik başarı olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Buna karşın Stocia vd (2011) yapmış oldukları araştırmalarında akıllı tahtanın fizik öğretiminde kullanılmasının öğretmenlere ve öğrencilere birçok yararının olduğunu belirtmişlerdir. Birgin vd(2008) yapmış oldukları çalışmalarında söze ağırlıklı programda öğrenim gören öğretmen adaylarının bilgisayara yönelik tutumlarının genel olarak olumlu olması, bilgisayar gibi teknolojik cihazların sözel derslerde kullanılmasında uygun olduğu görüşüne paraleldir. Ayva (2010), sosyal bilgiler dersi öğrenme öğretme süreci ile ilgili öğrenci görüşleri adlı çalışmasında öğrencilerin görüşlerini almış ve alınan görüşlerden beğenilen yöntem temasında “Ben en çok akıllı tahta kullanarak, yapılan dersleri beğeniyorum. Çünkü öğrenmesi daha kolay ve eğlenceli. Hayal gücüm ve zekâm gelişiyor” ifadesi yer almaktadır. Bu da sosyal bilgiler öğretiminde akıllı tahta kullanımının öğrencilerin derse karşı tutumlarını olumlu etkilediği, onları derse motive ettiği ve daha iyi öğrendiklerinin göstergesi olarak kabul edilebilir.

Sonuç olarak Fatih Projesinin etkili ve verimli olabilmesi için öncelikle öğretmenlerin, öğrencilerin ve yöneticilerin teknolojik cihazlarla ilgili kaygıları dikkate alınmalıdır. Fırsat eşitliğinin dikkate alındığı bu projede ülke genelindeki her okulda fırsatların eşitliği sağlanmalıdır. Özellikle donanımsal problemler açısından okullardaki formatör öğretmenlere hizmetiçi eğitimler verilmeli, bu teknolojileri derslerinde kullanması gereken öğretmenlere de gerekli seminerler verilmelidir. Proje kapsamında mevcut durumdan farklı olarak her okula akıllı tahta yaklaşımı, daha önce akıllı tahta kullanmamış öğretmenlerin kaygılarını arttırmaktadır. Özellikle akıllı tahtada kullanabilecekleri yazılımların hazırlanması noktasında öğretmenlere destek verilmelidir.

KAYNAKÇA

Adıgüzel, T., Gürbulak, N. ve Sarıçayır, S. (2011). Akıllı Tahtalar ve Öğretim Uygulamaları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 457 – 471.

Akpınar, Y. (2003). Öğretmenlerin Yeni Bilgi Teknolojileri Kullanımında Yükseköğretimin Etkisi: İstanbul Okulları Örneği. The Turkish Online Journal Of Educational Technology – TOJET April, 2(2), 79-96.

Ayva, Ö.(2010). Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme Öğretme Süreci İle İlgili Öğrenci Görüşleri. International Conference on New Trends in Education and Their Implications 11-13 November, Antalya-Turkey.

Baki, A., Aydın Yalçınkaya, H., Özpınar, İ. ve Çalık Uzun, S.(2009). İlköğretim Matematik

Öğretmenleri ve Öğretmen Adaylarının Öğretim Teknolojilerine Bakışlarının

 

Karşılaştırılması. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education 1(1), 67-85.

Balım, AG.(2006). Fen Konularının Çoklu Zeka Kuramına Dayalı Öğretiminin Öğrencilerin

Başarılarına ve Kalıcılığa Etkisi. Eurasian Journal of Educational Research, 23, 10-19. Batur, Z., Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlıkları

Üzerine Bir Araştırma: Uşak Eğitim Fakültesi Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-50.

Birgin, O., Kutluca, T. ve Çatlıoğlu, H. (2008). Sayısal ve Sözel Ağırlıklı Bölümlerde

Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Bilgisayara Yönelik Tutumlarının Karşılaştırılması: Ktü Örneği. International Educational Technology Conference 6-9 May, Eskişehir/ Turkey.

Çağıltay, K., Çakıroğlu, J., Çağıltay, N., ve Çakıroğlu, E. (2001). Teachers’ Perspectives

About The Use Of Computer in Education. Hacettepe University Journal of Education, 21(1), 19-28.

Çalışkan, N., Korkmaz, T., ve Karadağ, E. (2007). İlköğretim 1. kademe öğrencilerinin

okul çantası ile ilgili görüşleri üzerine nitel bir araştırma. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi içinde (ss.289). Tokat: GaziosmanpaĢa Üniversitesi Eğitim Fakültesi.

Demirci, A. (2008). Özel Ortaöğretim Kurumlarında Coğrafya Öğretmenlerinin Bilgisayar ve İnternet Teknolojisinden Yararlanması. Marmara Coğrafya Dergisi, Ocak, 17, 27-44.

Dinçer, S. (2011). Öğretmen Yetiştiren Kurumlardaki Öğrencilerinin Öğrenim Hayatları Boyunca Bilgisayar Öğrenme Düzeylerinin Ve Bilgisayar Okuryazarlıklarının İncelenmesi. Akademik Bilişim, 2-4 Şubat, İnönü Üniversitesi-Malatya.

Emre,İ., Kaya, Z., Özdemir, T. Y. ve Kaya, O. N.(2011). Akıllı Tahta Kullanımının Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Hücre Zarının Yapısı Konusundaki Başarılarına ve Bilgi Teknolojilerine Karşı Tutumlarına Karşı Etkileri. 6th International Advanced Technologies Symposium (IATS’11), 16-18 May 2011, Elazığ, Turkey.

Göl, S. (2010). Tam Öğrenme Destekli Çoklu Zekâ Kuramının İlköğretim 3.Sınıf Matematik Dersindeki Erişi ve Kalıcılığa Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.

İşman, A., Baytekin, Ç., Balkan, F., Horzum, B. ve Kıyıcı, M. (2002). Fen Bilgisi Eğitimi ve

Yapısalcı Yaklaşım. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 1(1). Karamustafaoğlu, O.(2006). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Öğretim Materyallerini

Kullanma Düzeyleri: Amasya İli Örneği. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 90-101.

Kayaduman, H., Sırakaya, M. ve Seferoğlu, S.S.(2011). Eğitimde FATİH Projesinin Öğretmenlerin Yeterlik Durumları Açısından İncelenmesi. Akademik Bilişim, 2-4 Şubat, İnönü Üniversitesi-Malatya.

Keleş, E. ve Türedi, N. (2011). Bilişim Teknolojileri Formatör Öğretmenlerinin Bakış Açısı İle Okullardaki Bilgi Teknolojisi Sınıfları. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 2(1).

Koşar, E., Yüksel, S., Özkılıç, R., Avcı, U., Alyaz, Y., ve Çiğdem, H. (2003). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayınları

 

Köroğlu, H.(2004). İlköğretim Yedinci Sınıf Matematik Dersi Tamsayılar Ünitesinde Çoklu Zeka Teorisi Tabanlı Öğretimin Öğrenci Başarısına Etkisi. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,

Kucur, K.F. (2007). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersinde Çoklu Zekâ Uygulamaları ve Öğretmenlerin Karşılaştıkları Güçlükler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Konya.

Kurtoğlu, M.(2009). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Bilgi Ve İletişim

Teknolojilerinin Öğretme-Öğrenme Sürecine Entegrasyonu Hakkındaki Görüşlerinin Yeniliğin Yayılımı Kuramı Temelinde İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı.

MEB(2011). Fatih Projesi- Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü http://fatihprojesi.meb.gov.tr/site/index.php. adresinden 17.06.2011 tarihinde ulaşılmıştır.

Saban, A., (2008). Okula İlişkin Metaforlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.

Seferoğlu, S.S., Akbıyık, C. ve Bulut, M. (2008). İlköğretim Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Bilgisayarların Öğrenme/Öğretme Sürecinde Kullanımı İle İlgili Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal Of Education) 35: 273-283 [2008]

Shenton, A.& Pagett, L.(2007). From ‘Bored’ to Screen: the Use of The interactive Whiteboard For Literacy in Six Primary Classrooms in England Literacy, 41 (3), 129-136.

Stoica, D., Paragina, F., Paragina, S., Miron, C. & Jipa, A.(2011). The interactive Whiteboard and The instructional Design in Teaching Physics. Procedia Social and Behavioral Sciences 15, 3316–3321.

Taş, G. (2007). İlköğretim Birinci Kademe Sınıf Öğretmenlerinin Çoklu Zekâ Kuramının

Öğretimde Uygulanmasına İlişkin Görüşleri ve Tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.

Yavuz, S. ve Coşkun, A. E. (2008). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Eğitimde Teknoloji Kullanımına İlişkin Tutum ve Düşünceleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal Of Education) 34: 276-286 [2008]

Yeşilyurt, E. (2006). Öğretmenlerin Öğretim Araç ve Gereçlerini Kullanma Durumlarını Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H.(2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin

Yay.

 

YAZARLAR HAKKINDA BİLGİ

Mehmet GÜROL 21.03.1965 tarihinde Ankara’ da doğdu. 1987 yılında Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Eğitim Programları ve Öğretim Bölümünden mezun oldu. 1990 yılında F.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalında yüksek lisansını tamamladı. 1993 yılında F.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalında doktorasını tamamladı. Halen Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanlığına devam etmekte ve Yıldız Teknik Üniversitesin de öğretim üyeliğine devam etmektedir. mgurol@firat.edu.tr

Vildan DONMUŞ 15.05.1986 tarihinde Elazığ’da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Elazığ’da tamamladı. 2008 yılında Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünden mezun oldu. 2009 yılında Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi ABD’ nda yüksek lisansa başladı. Halen Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü’nde araştırma görevlisi olarak çalışmakta ve yüksek lisans eğitimine devam etmektedir. vildandnms@gmail.com

Müge ARSLAN 11.01.1991 tarihinde Elazığ'da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Elazığ'da tamamladı. 2008 yılında Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Elektronik-Bilgisayar Eğitimi Bilgisayar Öğretmenliği bölümünü kazandı. Halen Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Elektronik-Bilgisayar Eğitimi Bilgisayar Öğretmenliği Bölümünde lisans eğitimine devam etmektedir. mugem23@yahoo.com

 

İLKÖĞRETİM KADEMESİNDE GÖREV YAPAN SINIF ÖĞRETMENLERİNİN FATİH PROJESİ İLE İLGİLİ

GÖRÜŞLERİ

Bir toplumun çağdaş uygarlık düzeyine yükselmesi ve bilim toplumu haline gelebilmesi kuşkusuz ki onu meydana getiren bireylerin aldığı eğitimle doğru orantılıdır. Eğitimde aileden sonra gelen durak okuldur. Okul temel olarak insanların entelektüel kapasitesini geliştirdiği yerdir ve bu yerde insan zekâsının gelişim evrelerine uygun olarak öğrencilerin düzeylerine uygun bilgilerle donatılması beklenir. Fakat her okulda aynı fırsatlar ve çoklu zeka kuramına uygun araç ve gereçler bulunmamaktadır. Bu eşitsizliğin önüne geçebilmek için uygulanması planlanan FATİH (Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi) Projesi, eğitim ve öğretimde fırsat eşitliğini sağlamak ve okullardaki teknolojiyi iyileştirmek amacıyla BT araçlarının öğrenme-öğretme sürecinde daha fazla duyu organına hitap edilecek şekilde derslerde etkin kullanımı için; okulöncesi, ilköğretim ile ortaöğretim düzeyindeki tüm okulların 620.000 dersliğine dizüstü bilgisayar, projeksiyon cihazı ve internet altyapısı sağlamaktır. FATİH projesi beş ana bileşenden oluşmaktadır. Bunlar:

1- Donanım ve Yazılım Altyapısının Sağlanması, 2- Eğitsel e-İçeriğin Sağlanması ve Yönetilmesi, 3-Öğretim Programlarında Etkin BT Kullanımı, 4- Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitimi, 5- Bilinçli, Güvenli, Yönetilebilir ve Ölçülebilir BT Kullanımının sağlanmasıdır.

Fatih Projesi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülmekte olup, Ulaştırma Bakanlığı tarafından desteklenen bir projedir. 3 yılda tamamlanması planlanmaktadır. 1. Yıl ortaöğretim okulları, 2. Yıl ilköğretim ikinci kademe, 3. Yıl ise ilköğretim birinci kademe ve okul öncesi kurumlarının BT donanım ve yazılım altyapısı, e-içerik ihtiyacı, öğretmen kılavuz kitaplarının güncellenmesi, öğretmenler için hizmetiçi eğitimler ve bilinçli, güvenli, yönetilebilir BT ve internet kullanımı ihtiyaçlarının tamamlanması hedeflenmektedir (MEB,2011).

Bu bakımdan bu çalışma, bilişim çağı olarak adlandırılan günümüzde, okullarımızda bulunan sınıf öğretmenlerinin Fatih Projesi ile ilgili görüşleri ve bu projenin uygulanmasında yaşanacak durumlar üzerinde durulması açısından önem arz etmektedir.

Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 2010-2011 öğretim yılında Elazığ ilinde görev yapan Sınıf öğretmenlerinden seçilen toplam yirmi altı sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak sınıf öğretmenlerine yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılmıştır. Bilgisayar destekli nitel veri analizi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre sınıf öğretmenleri, fatih projesiyle birlikte karşılaşılacak problemleri bilgi eksikliği, disiplin sorunları, zaman yönetimi, alt yapı yetersizliği, ekonomik problemler, seminer yetersizliği, adaptasyon sorunu, araç gereçler ve problem çıkmayacağı görüşlerini belirtmişlerdir. Görüşlerin özellikle bilgi eksikliği, araç gereçler ve adaptasyon problemi temalarına üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Sınıf öğretmenlerinin proje ile ilgili zamanlama sıkıntısı olduğu ayrıca birçok öğretmenin teknolojiye kolay kolay ayak uyduramayacağı görüşünde ortak paydada toplandıkları görülmüştür. Fatih projesinin olumlu yönlerine dair bulgulara bakıldığında sınıf öğretmenlerinin projenin öğrencileri aktif hale getireceği, öğrenciler de sağlık problemlerinin azalacağı ve farklı zeka türlerine sahip öğrencileri dikkate alacağına dair görüşlerinin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Fatih projesinin olumsuz yönlerine dair bulgulara bakıldığında sınıf öğretmenlerinin araç gereç kullanımında zorluk, kitap okumanın azalması, davranış bozuklukları ve özellikle öğretmenlerin adaptasyon sorunu üzerinde durdukları görülmektedir. Uygulayıcı olan öğretmenlerin kara tahtadan akıllı tahtaya geçişte çeşitli sorunlarla karşılaşmaları çok doğaldır. Bu sorunların giderilmesinde önemli bir yeri olduğu düşünülen teknoloji, bilimsel araştırmalar ve teorik açıklamalar ile uygulayıcıların karşılaştıkları sorunlar arasında bir köprü görevi görmektedir (Koşar ve

 

diğ., 2003). Fatih projesinin gerekli olup olmadığı ile ilgili bulgulara bakıldığında sınıf öğretmenlerinin projenin gerekli olduğu ve projenin gerekli olmadığı ana temalarına neredeyse eşit dağılımda görüş bildirdikleri görülmektedir. Projenin gerekli olduğu görüşünü bildiren öğretmenlerin özellikle çağa ayak uydurmak alt temasına yoğunlaştıkları dikkati çekmektedir. Leh (1998) kendilerini ve yetiştirecekleri bireyleri bilgi toplumuna hazırlayacak olan öğretmenlerin, bilgi toplumunun teknoloji destekli okul kültürünü benimsemesi gerekliliğini vurgulamıştır (Dinçer, 2011). Fatih projesinin katkısının en fazla olacağı derse yönelik görüşlere bakıldığında sınıf öğretmenlerinin projenin en çok fen ve teknoloji, sözel dersler ve sosyal bilgiler derslerine katkısının daha fazla olacağı noktasında görüş bildirdikleri görülmektedir.

Sonuç olarak Fatih Projesinin etkili ve verimli olabilmesi için öncelikle öğretmenlerin, öğrencilerin ve yöneticilerin teknolojik cihazlarla ilgili kaygıları dikkate alınmalıdır. Fırsat eşitliğinin dikkate alındığı bu projede ülke genelindeki her okulda fırsatların eşitliği sağlanmalıdır. Özellikle donanımsal problemler açısından okullardaki formatör öğretmenlere hizmetiçi eğitimler verilmeli, bu teknolojileri derslerinde kullanması gereken öğretmenlere de gerekli seminerler verilmelidir. Proje kapsamında mevcut durumdan farklı olarak her okula akıllı tahta yaklaşımı, daha önce akıllı tahta kullanmamış öğretmenlerin kaygılarını arttırmaktadır. Özellikle akıllı tahtada kullanabilecekleri yazılımların hazırlanması noktasında öğretmenlere destek verilmelidir.