vi
foaYmd,k úoHdj
w'fmd'i' ^Wiia fm
ii
ix{dmkhix{dmkhix{dmkhix{dmkhix{dmkh
fuu .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh 2009 j¾Ifha isg 13 jk fY%aKsh i|yd bf.kqï -b.ekAùï l%shdj,sh ixúOdkh lr .ekSu i|yd .=re Nj;=kayg m%fhdackj;a fõ'
fuu fmd; iïmdokh lsÍug mdol lr.;a úIh ks¾foaYh fuf;la mej;s úIhks¾foaYj,g jvd fjkia jQjls' tu fjki y÷kd .ekSug fhduqjk Tng th ksmqK;dmdol úIh ks¾foaYhla nj oelsh yels h' fuys oelafjk ksmqK;djla tu fY%aKsh ;=
iii
iïm;a odhl;ajhiïm;a odhl;ajhiïm;a odhl;ajhiïm;a odhl;ajhiïm;a odhl;ajh
WmfoaYkhWmfoaYkhWmfoaYkhWmfoaYkhWmfoaYkh ( wdpd¾h Wmd,s tï' fiaor uhd" wOHlaI ckrd,a
cd;sl wOHdmk wdh;kh
úu,a ishU,df.dv uhd" iyldr wOHlaI ckrd,a
cd;sl wOHdmk wdh;kh
iïnkaëlrKh (iïnkaëlrKh (iïnkaëlrKh (iïnkaëlrKh (iïnkaëlrKh ( ví' ta' l=uqfoakaøss iqo¾YkS ñh
jHdmD;s kdhl
cd;sl wOHdmk wdh;kh
úIhud,d WmfoaYkhúIhud,d WmfoaYkhúIhud,d WmfoaYkhúIhud,d WmfoaYkhúIhud,d WmfoaYkh (
1 uydpd¾h tï'´'ta'o fidhsid uhd - fmardfoKsh úYaj úoHd,h
2 uydpd¾h kjr;ak nKavdr uhd - fmardfoKsh úYaj úoHd,h
3 fcHIaG lÓldpd¾h Oïu Èidkdhl uhd - fld
iv
NdId ixialrKhNdId ixialrKhNdId ixialrKhNdId ixialrKhNdId ixialrKh
cS' .uf.a ñh - .=re fiajh ^úY%dñl& " T,fndvqj fidhsid u'ú'
mß>kl joka ieliqumß>kl joka ieliqumß>kl joka ieliqumß>kl joka ieliqumß>kl joka ieliqu
ta't,a'tia mS' w;m;a;= fu'ú' - iudc úoHd fomd¾;fïka;=j"
cd;sl wOHdmk wdh;kh'
fjí wvúhfjí wvúhfjí wvúhfjí wvúhfjí wvúh ((((( www.nie.lk
úúO iydhúúO iydhúúO iydhúúO iydhúúO iydh
wd¾'tï'rEmisxy uhd - iudc úoHd fomd¾;fïka;=j" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
tï' tka't*a' ßydkd ñh - iudc úoHd fomd¾;fïka;=j" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
tia'ã' iurlafldä ñh - iudc úoHd fomd¾;fïka;=j" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
v
mgqk
msgq wxl
09 rdcH mßmd,kh" rdcH m%;sm;a;s iïmdokh iy l
1
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
rdcH mßmd,kh" rdcH m%;sm;a;s iïmdokh iy l
2
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
rdcH m%;sm;a;s úoHdj by; wxY foflkau rdcH m%;sm;a;s yodrkq ,nhs' m
3
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• rdcH m%;sm;a;s iïmdokh uQ,sl jYfhka foaYmd,k úOdhlfhaj.lSuls' wd¾Ól m%;sm;a;sh" iqN idOl m%;sm;a;sh" fi!LH m%;sm;a;sh"úfoaY m%;sm;a;sh hkd§ jYfhka tla tla fCIa;%hg wod< uQ,sl u`.fmkaùï isÿ lrk l%fudamdhhka rdcH m%;sm;a;shg wod< fõ'
• rdcH m%;sm;a;sfha uQ,sl ,CIK jYfhka"- ksYaÑ; wruqKq i|yd b,lalhka ;sîu'
fmdÿ hym; ie,iSu wruqKq lr.;a rdcH m%;sm;a;s ck;d b,a,Sïj,g wkql+, úh hq;=ùu'
- rdcH m%;sm;a;s kS;sh u; mokï fõ' tajd wêlrK ksÍCIKhghg;aj f.dv kxjd we;'
- m%;sm;a;s úoHdjg wkqj rdcH m%;sm;a;s m%Odk wjê lsysmhlamiqlr hd hq;=h'
1' m%;sm;a;s m%drïNkhfuys§ m%uqL;dj wkqj .eg`M y÷kdf.k tajd w¾: ksrEmkh lsÍu"fm< .eiaùu hkd§ lghq;= bgq lrñka m%;sm;a;s kHdh m;%h ms
4
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%;sm;a;s l%shdoduh m%;sm;a;s l%shdoduh m%;sm;a;s l%shdoduh m%;sm;a;s l%shdoduh m%;sm;a;s l%shdoduh (Policy Process)^m%;sm;a;s Ôjk pl%h&Policy Life Circle
l
5
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• Æo¾ .=,slaa fuh ;j ÿrg;a jeä ÈhqKq lf
6
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
uQ,dY%
1' Public Administration in Theory and PracticeM.P. Sharma
Kitabmahal - Alahabad India _ 1998
2' Public Administration Conception TheoryRumkaibasu
Starling Publisher Pvt Ltd
New Delhi - 2001
3' rdcH m%;sm;a;s úYaf,aIKwd¾' ,,s;d tia' m%kdkaÿ§mdks uqøK m%ldYk fm!oa.,sl iud.u'
7
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
.egqï yd .egqï ksrdlrKhksmqK;djh 10 (- .egqï ksrdlrKh i`oyd h:d fhda.H mßÈ ueÈy;a fõ'
ksmqK;d uÜgu (- ld,Éfþo 2010'1 — .egqu ˜ hkakg w¾: l:kh lrhs'10'2 .egqï ksrdlrKh lsÍu i`oyd Ndú;lrk ixl,am ms
8
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ir, .egqula hkq mqoa.,hska fofofkl= fyda jeä.Kkla w;r ke;fyd;amd¾Yj folla fyda lsysmhla w;r fyda rdcH folla fyda jeä.Kkla w;rolakg we;s fkdtl`.;djhla iy l
9
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fuu idOl we;eï wjia:dj,§ fjka fjka jYfhka fukau tlg iïnkaOjomj;S' fuys§ ikao¾Nh hkafkka woyia lrkqfha .egqug uq,ajk ;;a;ajhhs' fuu ;;a;ajhfrdnÜ ñfp,ag wkqj iudc jákdlï yd iudc jHqyfha fkdukd .e,mSula u.ska we;sfjhs'fojk wxYh f,i wdl,am u.ska .egqï ks¾udKh lrkq ,nk ufkdaúoHd;aul idOlflfrys wjOdkh fhduqlr we;' .egqï yd iïnkaO f;jk wxYh f,i p¾hdjka i`oykal< yel' .egqï yd iïnkaO lKavdhï úiska tlsfkldg wk;=re lsÍu wdrïNlrk úg§.egqï p¾hdjka m%lgj fmkakqï lrk .egqï ms
10
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
4' ixialD;sl fjkia lsÍfï m%Yak iys; lKavdhïj, b;sydihka'j¾;udkfha mj;sk .egqï w;ßka fndfyduhla jd¾.sl;ajh" NdIdj"
b;sydih" whs;sjdislï hk lreKq uq,alrf.k mekke.S we;s w;r fujeks .egqï rdcHwNHka;r .egqï f,i i,lk w;r tajdhska fndfyduhla È.a.eiqkq iudc w¾nqo njg m;aùwe;' tâjâ wid¾ ^ Edward Azar & olajk wdldrhg È.a.eiqkq iudc .egqï j, wys;lrm%;sM, cd;sl uÜgfï isg cd;Hka;r uÜgu olajd úys§ f.dia we;'
uq,sl jYfhka .egqï we;sùug n,mdk idOl lsysmhla y`ÿkd.; yelsh'• idOl - fM;sydisl ms
11
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
by; rEm igyfka oelafjk wdldrhg .egqï m%Njh ùfï idOl tlsfklg fjkiajk w;r tu idOlhkaf.a n,mEu u; mqoa., wNHka;r .egqï" mqoa., .egqï" rdcH wNHka;r.egqï iy wk;¾ rdcH .egqï j¾Okh úh yel' tfia jqj;a foaYmd,k úoHdj yodrkakkajk wm" wjOdkh fhduqlrkafka lKavdhï uÜgfï" rdcH iy wka;¾ rdcH uÜgfï .egqïiïnkaOfhks'
.egqï y`ÿkd.kakd wdldrh iy .egqï j¾.SlrKh^Nature of Conflict and Classification &.egqïys iajdNdjh (
.egqula tys wfmalaIdjka wkqj ;=ka wdldrhg fnod oelaúh yelsh'1' wdYdjka ms
12
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
.egqï ksrdlrKh ms
13
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
w;r;=r .egqï md¾Yj kej;;a m%pKav l%shdjkag fhduqùug we;s YlH;djhla mej;Suhs'flfia fj;;a .egqu iu:kh msld,Sk .egqï ksrdlrKhl wdrïNlwjia:djla f,io ie,lsh yelsh' fndfyda úg fuys iuia:h i`oyd .kq ,nk l%shdud¾.u.ska .egqï l
14
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
tkï (w' .egqug iïnkaO yd mokï ù we;s idOl uq,ska Wÿrd oeóug
l%shdlsÍuh'wd' .egqï md¾Yj w;r kj iïnkaO;d f.dvke.Sug ls%shdlsÍu'we' Okd;aul wdl,am cks; lsÍu'wE' m%pKav;ajh kej; W;aikak ùug we;s bvlv bj;alsÍu'
.egqï ksrdlrKfha§ i,ld n,kq ,nk jeo.;a wxYhla jkafka .egqug ;=vq§ we;sfya;= idOl .eUqßka wOHhkh fldg tajd úi`§ug l%shdlsÍuhs' fï wkqj .egqï md¾Yjhw;r ì`§.sh iïnkaO;d m%;sIaGdmkh lsÍug;a kej; .egqula mek ke.Sug we;s YlH;djhj
15
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
- .egqu yd idu wOHdmkh• f;dr;=re tal rdYs lr.ekSu i|yd ksYaÑ; ld,hla ,nd fokak'• tla tla lKavdhu úiska iïmdokh lr.kakd ,o f;dr;=re bÈßm;a lsÍug
wjia:djla ,nd fokak'• nqoaê uKav, idlÉPdj ;=
16
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wka;¾cd;sl foaYmd,kh
ksmqK;dj 11 (- wka;¾cd;sl foaYmd,kh ms
17
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wka;¾cd;sl foAYmd,kh z hqoaOh yd iduh Z ms
18
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
úksúo hdu iy ueÈy;a ùurdcHhka m%;súreoaO rdcHhl wNHka;rhg ryia l%u yryd úksúo hñka
úúO n,mEï lrñka tu rdcH ;ukag wjYH wdldrhg yiqrejd .ekSug l%shdlsÍuúksúo hdu f,i o m%;súreoaO rdcHhl foaYmd,k l%shdj,shg n,mEï lsÍu u.ska rdcHfhayeisÍu fjkia lrjd .ekSu ueÈy;aùu hkqfjka o ye`Èkafõ' fï i`oyd rdcHhka Ndú;hg.kafka wdjD; l%uhkah tkï" ryia T;a;= fiajd" m%pdrKh iy fjk;a wdjD; Wml%uhkah'
hqoaOhby; oelajq Wmdh ud¾. ;=k yryd rdcHhkag ;u wruqKq bgqlr .ekSug
fkdyels jq úg rdcHhka wjidk jYfhka Ndú;hg .kakd WmlrKh hqoaOh fõ' tkïwú wdhqO u.ska i;=rdg myr § tlaflda i;=rd uq̀:ukskau úkdY lsÍuh' ke;skï i;=rd ÿn,fldg ;ukag wjYH wdldrhg yiqrejd .ekSuh'
rdcHhka ;u wruqKq bgqlr .ekSu i`oyd fhdod .efkk Wml%u w;=ßkajvd;a úhoï iy.; iy jvd;a úkdYldÍ Wml%uh hqoaOh fõ'
hï w¾nqohla úi`od .ekSu i`oyd hqoaOh Ndú;hg .ekSug m%:ufhkardcHhka úiska wkq.ukh l
19
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
cd;sl n,hyEkaia fÊ' fud¾.kaf;da olajk wdldrhg rdcHhlg ;j;a rdcHhlf.a
uki yd l%shdjka md,kh lsÍug we;s yelshdj cd;sl n,h hkafkka w¾:j;a fõ'fjk;a wdldrhlg lshkjd kï hï rdcHhl leue;a; ;j;a rdcHhla u; m;s;lrjñka ;ukag wjYH wdldrhg yiqrejd .ekSug yd thg wjk; fkdjk úg n,mEïlsÍu u.ska wjk; lrjd .ekSug we;s yelshdj n,h hkafkka woyia fõ' fuuyelshdj ;srKh jkafka ta ta rdcH i;= cd;sl n,fha m%udKh u;h' rdcHhka cd;sln,h l%shdjg kxfjkafka my; oelafjk Wml%u yrydh'
1' n,mEï lsÍu'2' m%;sodk §u'3' o`vqjï lsÍu'4' n,h fhoùu'
n,mEï lsÍun,h l%shdjg kexùu i`oyd wka;¾cd;sl foaYmd,kh ;=< fnfyúk au
m%fhdackhg .efkkafka fuu l%uhhs' ksoiqkla f,i A keue;s rdcHh úiska B keue;srdcHhg n,mEï lsÍug wjYH kï th tlaflda ;¾l ú;¾l u.ska ke;skï by< uÜgfï;d¾lsl Wml%u u.ska fyda tfia;a ke;akï m%ia;+; lreK uq̀:ukskau h,s w¾: l:kh lsÍuu.ska B rdcHhfha uki iy l%shdjka md,kh lsÍu fmkajd Èh yel' rdcH Wml%u u.skam%Yak úi`§u i`oyd rdcHhka fhdod .kafka fuu l%uhhs'
m%;sodk §uúúOdldr m%;sodk ,nd§u u.ska tla rdcHhla ;j;a rdcHhl yeisÍu ;ukag
wjYH whqßka yiqrejd .ekSug W;aidy oeÍu fuhska woyia fõ' ksoiqkla f,i wd¾ÒlwdOdr §u" foaYmd,k jYfhka lrk iydh §ï" ñ,sgß wdOdr" øjHd;aul wdOdr lsÍï fïi`oyd fhdod .kS'
o`vqjï lsÍufuhska woyia lrkafka m%;sodk §u k;r lsÍuh' fï wkqj m %; sodk §u
iy o`vqjï lsÍu wfkHdakH jYfhka tlg ne`§ mj;S' fuhg wu;rj i;=rdg tfrysj lrkúúO m%pdrK" m%fldamldÍ l%shdjka" i;=rdg tfrys fjk;a rdcHhkag újD;j wdOdr lsÍïhkd§ Wml%uo fï i`oyd fhdod .kS'
n,h fhoùuil%Sh f,i n,h l%shdjg kexùu fuhska woyia fõ' tkï hqoaO l%shdud¾.
;=
20
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
5' ndysr iy fjk;a idOl - rfÜ lS¾;sh yd kïnqj" úfoaY iydh,nd.ekSfï yelshdj" ryia T;a;= fiajdjkays ld¾hlaIu;dj'
by; oelajq lreKq j,ska fmkS hkafka wka;¾cd;sl iudch ;=< mj;sk wkêldÍiajNdjh fya;=fldg f.k rdcHhkag ;uka leu;s wdldrhlg ksoyfia yeisÍug wka;¾cd;sliudch ;=< yelshdj ,eî ;sfnk njh' fuys m%;sM,h ù we;af;a rdcHhka w;r iduhg jvdhqoaOuh ;;ajhla ksrka;rfhkau we;sjk njh' fuu ;;ajh md,kh fkdl< fyd;awka;¾cd;sl iduh lsisÿ Èkhl
21
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• kuq;a" ixúOdk folu wfmalaId l< whqßka iduqysl iqrlaIs;;dixl,amh l%shdjg kexùug fkdyels úh'
• fya;=j tu ixúOdkj, idudðl rdcHhka iduqysl iqrlaIs;;djl%shdjg kexùu i`oyd wjYH fmdÿ wNsu;hlg f.k taug fkdyelsùuh
• flfia jqjo n, iu;=,s;;djg jvd iduqysl iqrlaIs;;djm%dfhda.sl jYfhka l%shdjg kexúh yels Wml%uhla fõ'
wka;¾cd;sl kS;sh• wka;¾ rdcH iïnkaO;d fmdÿfõ ms
22
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
f,dal wdKavqj• rdcHhkaf.a ndysr yeisÍu md,kh lsÍu i`oyd úOdhl" jHdjia:dodhl iy
wêlrK n,hla iys; f,dal wdKavqjla msysgqúh hq;= nj fuu ixl,amfhkawjOdrKh flf¾'
• fuh yqÿ ixl,amhla muKs' m%dfhda.sl jYfhka tjeks wdKavqjla msysgqùuisyskhla nj úpdrlhskaf.a woyi fõ'
• fya;=j f,dal uÜgfï iajdêm;s n,hla iys; f,dal wdKavqjlaf.dvke.Su i|yd rdcHhka ;ukaf.a fm!oa.,sl iajdêm;s;ajhw;yeÍug wlue;s ùuh'
bf.kqï b.ekaùï l%shdldrlu
• iaj ks¾udKhla ieliSu'• l%shdldrlug wod, f;dr;=re my; i`oyka YS¾I Tiafia ,nd.kak'
- wkA;¾cd;sl foaYmd,kh y`ÿkd .ekSu'- wka;¾cd;sl iïnkaO;d meje;aùfï úêl%u'
1' úfoaY m%;sm;a;s yd ;dkdm;s Wml%u'2' wd¾Òl n,h'3' hqoaOh'
- wka;¾cd;sl iïnkaO;d md,kh lsÍfï Wml%u'1' iduqysl iqrlaIs;;djh we;slr .ekSu'2' n, ;=,kh'3' wka;¾cd;sl kS;sh'4' ksrdhqOlrKh'5' f,dal wdKavqj'
• by; i`oyka ud;Dldj,g wod, uq,dY% isiqkag imhd fokak'• iEu isiqfjl=gu by; ud;Dldj,g wod,j ;ks ;ksj lreKq /ialr iaj
ks¾udKhla lsÍug u`. fmkajkak' ^ iaj ks¾udKh ì;a;s mqj;am;lg imhk
,smshla f,i ilia lrjkak' &
• isiqkaf.a iaj ks¾udK we.hSug ,lalr ì;a;s mqj;a mf;a m%o¾Ykh lrkak'
uQ,dY%
Ref :
1. Rama S. Melkote - International Relationship
2. Palmer & Perkins - International Relationship
3. John T. Rouke - International Politics on World Stage
23
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
f;dard.;a wdKavql%u wdlD;s
ksmqK;dj 12 (- WÑ; md,k l%uhla we;s lsÍu i|yd wdKavql%u wdlD;s ms
24
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
úIh uQ,sl wdKvql%u mfya foaYmd,k yd wdh;ksl jHqyhkaysuQ,sl ,CIK" ixhq;sh" n,;, yd ld¾hhka ms
25
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
ixhq;sh ydks, ld,h
ksfhdað; uka;%SuKav,h
® 635 ls
® ;ks Pkao fldÜGdi l%uh wkqjf;dard.kS® ks, ld,h jir 05 ls
idó uka;%S uKav,h
® 2008 uehs 05 jkúg 732 la úh
® mdrïmßlj fukau kdulrKfhka o m;afõ
ksfhdað; uka;%SuKav,h
® 438 ls
® ir, nyq;rksfhdack l%uhhgf;a f;dard.kS
® ks, ld,h jir 02ls
fifkaÜ iNdj
® idudðl ixLHdj100ls'
® fikÜuka;%Sjrekaf.ka 1$3la wjqreÿ 02 lgjrla w¨;skaf;dard.kS
® ks, ld,h jir 06ls
cd;sl iNdj
® 577 ls
® ;ks Pkao fldÜGdimoku yd oaùckaol%uh mokï lr.kS
® ks, ld,h jir 05ls
fifkaÜ iNdj
® 321 ls
® uka;%Sjrekaf.ka 1$3la wjqreÿ 03 lg jrlaw¨;ska f;dard.kS
® ckao úoHd,hlau.ska f;dard.kS
® ks, ld,h jir 09ls
f,dala iNdj
® 545 ls
® m%dfoaYSh ksfhdackl%uh mokïfldgf.k i¾jckPkaofhka f;dard.kS
® ks, ld,h jir 05ls
rdcH iNdj
® 250 ls
® ckdêm;sjrhd úiskaf;dard .kakdidudðlhska 12 lf.ka yd m%dka; rdcHjHjia:dodhluKav, ksfhdað;hska238 l f.ka iukaú;ùu
® idudðlhska f.ka 1$3la wjqreÿ 02 lgjrla f;dard.kS ks,ld,h jir 06 ls
cd;sl iNdj
® 200 ls
®iudkqmd;slksfhdack l%uhhgf;a f;dard.kS
® ks, ld,h jir 04ls
rdcH iNdj
® 46 ls
® mQ¾K lekagkhlskaafofofkl= iy w¾Olekagkhlska tlaksfhdað;fhl= ne.sks
® fmdÿ OQr ld,h jir03 ls
26
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
n,;, ydld¾hhka
ì%;dkHh
ksfhdað; uka;%SuKav,h
® rdcdik l:dj wkqu; lsÍu® kS;s iïmdokh lsÍu® uQ,H md,kh lsÍu® úOdhlh md,kh lsÍu® uyck ÿla.ekú,s bÈßm;a lsÍu® wkd.; kdhlhka mqyqKq lsÍu® úOdhl ldrl iNd m;a lsÍu® úksYaphldrjreka bj;a lsÍuidñ uka;%S uKav,h
® idudkH mk;a wdrïN lsÍfï n,h
wefußldj
ksfhdað; uka;S%uKav,h
® kS;s iïmdokh lsÍu® uqo,a iïu; lsÍu® ckdêm;sg tfrysj fodaIdNsfhda. wdruN lsÍu
fifkaÜ iNdj^1& jHjia:dodhl n,;,® idudkH mk;a wdrïN lsÍu® uqo,a mk;a ixfYdaOkh lsÍu® mk;la iïu;ùug fifkaÜ iNdfõ wkque;sh wjYH ùu® fodaIdNsfhda.úksYaph
lsÍu^11& m;a lsÍfï n,;,® ckdêm;s úiska l lsÍugwkque;sh §u
® .súiqï" iïuq;Ska i|ydwkque;sh §u
® fldñIka iNdmsysgqùu
bkaÈhdj
f,dala iNdj
® kS;s iïmdokh lsÍu® uqo,a iïu; lsrSu® úOdhlh md,kh
lsÍu yd fufyh ùu® úOdhlhg wjYH
nyq;rh iemhSu
rdcH iNdj® uqo,a mk;a wdrïN l<
fkdyelsùu ydixfYdaOkh lsÍuol< fkdyels ùu
® rdcH .sKqïldrliNdfõ iy rdcHjHjidh ldrliNdfõ iudðl;ajhthg ysñùu
® idudkH mk;a wdrïNl< yels ùu
iaúÜi¾,k;h
ikaëh uyd uKav,h® uKav, folgu úfYaI
m%uqL;d whs;shla ke;® uqo,a flgqïm;a
uKav, foflkauwdrïN lsÍu
® uKav, folguysñjk mQ¾Kiudkd;au;dj
® uka;%S uKav, folguj.lsjhq;= ùu
ikaëh uKav,h fj;mejfrk n,;, ydld¾hh
jHjia:dodhl(-® ikaëh kS;s yd wd{d
mk; iïu; lrhs® jd¾Isl whjeh
f,aLkh iuu; lrhs
27
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
®uyck uka;%S uKav,hg iïu;fldg wkque;sh i|yd
tjk mk;a iïu; lsÍsu®mk;a m%udo lsßu-uqo,a mk;la udihlld,hla iy idudkHmk;la jirl ld,hlam%udo l< yel'
®ì%;dkH wêlrKfCIA;%h ;=< by
28
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
f,dala iNdj yd rdcHiNdj yjqf,a N=la;sú`Èk n,;,
® ckdêm;sjrhd m;alsÍu iy ckdêm;sjrhdg tfrysjfodaIdNsfhda. f.ktau
® Wm ckdêm;sjrhdfY%AIAGdêlrKfhaúksYaph lrejkA iybkaÈhdfõú.Kldêm;sjrhd;k;=rska bj;a lsÍu
® yÈis kS;sh m%ldYhgm;a lsÍu wkqu; lsÍu
® fiiq ks,OdÍka f;dardm;alr .ekSfï fydAiaÒrlÍfï whs;sh
® isú,a fiajfha lghq;=wëCIKh
® ikaëh yuqodj md,khlrhs
® hqoaO m%ldY lsÍu ydidu .súiqï w;aikalsßu
® ikaëh úksYaph iylghq;= wëCIKh
wêlrK® ikaëh n,OdÍka w;r
ld¾h iSud iïnJO.egqï ksrdlrKhlsÍu
® ikaëh úksYaphiNdfõ úksYAphlrejka m;a lrhs'
® iudj yd fmdÿ iudj§fï ld¾hfhys omrudêm;s n,hl%shd;aul lrhs'
29
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
wdKavql%ujHjia:d
ixfYdaOkh
® md¾,sfïka;=fõ idudkH nyq;rhlsks'
® uOHu wdKavqfõ uKav, fofla 2$3 nyq;r wkque;sfhka iy m%dka; rcH iïfï,khl§ m%dka; rdcH 2$4 l wkque;sfhka
® uka;%S uKav, foflawkque;sh iy cku;úuiqulska wkque;sh,nd.; hq;=ùu'
® uKav, foflataldnoaO /iaùul§3$5 l wkque;sh
ixfYd aOkh l
30
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
f;dard.;a wdKavql%u wdlD;sj, úOdhlh
úOdhlfhaixhq;sh
m;alsÍu yd ks,ld,h
ì%;dkHh
fldgia 2ls1' kdñl úOdhlh
® rcq$ /ðk úh yelsh'® mdrïmßlj m;a fõ'
2' i;H úOdhlh w.ue;s w;=`M leìkÜ uKav,h® ue;sjrKhlska miq
nyq;r wdikixLHdjla Èkd.;amCIfha kdhlhdrcq$/ðk úiskaw.ue;s f,im;aflf¾'
wefußldj
úOdhl ckdëm;s
® fjku ue;sjrKhlskatkï Pkao úoHd,hlau`.ska m;a lsÍu'
® ks,ld,h jir 4ls'® ue;sjrKh mshjr
lsysmhlska isÿfõ'1 kdu fhdackd ,shd
mÈxÑ lsÍu2 mCI kdu fhdackd
,nd .ekSu3 Pkao úoH,hlg
ksfhdað;hka f;dardm;a lsÍu
4 Pkao úoHd,ksfhdað;hkackdêm;sjrhd f;dardm;a lsÍu i|ydPkaoh m%ldY lsÍu'
m%xYh
uKav, follskaiukaú; fõ
1' ckdêm;s2' w.ue;s weu;s uKav,hckdêm;s® oaù Pkao l%uh u;
iDcq uyckPkaofhka f;dardm;alsÍu
® m
31
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
® w.ue;sf.a Wmfoiau;leìkÜ uKav,h m;alsÍu'
® ks,ld,h jir 5lafyda jHjia:dodhlfhanyq;r úYajdihmj;sk f;la'
5 '5 '5 '5 '5 ' Pkao .Kka lsÍu iyckdêm;sjrhd Èjqreï§ jev Ndr .ekSu'
Wm ckdêm;s® ckdêm;sjrKfha§u
Wm ckdêm;sjrhdm;alr .kS'
® ckdêm;sjrhdgiydh ùug leìkÜuKav,hla m;alr.kS'
® leìkÜ uKav,fhaidudðlhkam;alr.kq ,nkafkardcH fiajdks,Odßka w;ßkah'
w.ue;s
® ckdêm;s úiska m;alrhs'
weu;sjre
® w.ue;s ;SrKh lrckdêm;s úiska m;alrhs'
® w.ue;sf.a Wmfoia u; leìkÜ uKav,h m;a lsÍu'® ks, ld,h wjqreÿ 5 ls
® isõ jirlks,ld,hlg m;a l<o ;ukag mejÍ we;sld¾hhka yDo idCIshgtl`.j lrkafkakïks,;, j,ska bj;afkdlrhs'
® fndfydaúg iaúiaikaëh iNslhkaf.aks,ld,h jir 10blaujhs'
n,;, yd
ld¾hhka
kdñl úOdhlh^rcq$ /ðk&® rdcH kdhlhd
ikakoaO fiajdjkaysfiakdêkdhlhd
ckdêm;sckdêm;s i;= n,;,ld¾hhka uQ,dY% 3lskaW;amdokh fõ'
ckdêm;srdcHfha" wdKavqfõ iyúOdhlfha kdhlhd jkw;r ikako aOfi ajdjkay s m %OdkwKfok ks,Odßhd fõ'
ckdêm;sjHjia:dodhl n,;,® md¾,sfïka;= /ia lsÍu"
ieisjdr l,a ±ñu ydúiqrejd yeÍu
ikaëh iNdj® jHjia:dodhl"
úOdhl"wêlrK yd uQ,Hhkqfjka ±laúh yel'
32
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
® jHjia:dodhlld¾hhka
® úOdhl ld¾hhka
® wêlrK ld¾hhka® pdß;%dkql+, ld¾hhka
i;H úOdhlh^w.ue;s - leìkÜuKav,h&
w.ue;s
® leìkÜ uKav,h m;alsÍu yd wud;H OQrfnod yeÍu'
® leìkÜ uKav,hkej; ilia lsÍu
® wud;H uKav,fhauq,iqk ±Íu
® ksfhdað; uka;S%uKav,fha m%Odkshdùu
® ksfhdað; uka;S%uKav,h úiqrejdyeÍu
1' wdKavql%ujHjia:dfjka ysñù;sfnk n,;,
® ckdêm;sg ;ksjl%shdjg kexúh yelsn,;,
® fifkaÜ iNdj iu`.yjqf,a l%shdjg kexúhyels n,;,
® fldka.%ih iu`.yjqf,a l%shdjg kexúhyels n,;,
2' wjOdß; lsÍu hgf;aysñù ;sfnk n,;,
3' wêlrK ;Skaÿ u`.skaysñù ;sfnk n,;,
Wm ckdêm;s® fifkaÜ iNdfõ
iNdm;s fõ'
® ;Srl Pkaoh §fïn,hysñùu'
1' rdcH kdhlhd f,i® m%xY ckrch
ksfhdackh® cd;sl W;aijj,g
iyNd.s ùu
® rdcH mKsjqv iyksfõok ksl=;a lsÍu
® kïnqkdu msß keóu'
® rdcH uødj mßyrKhlsÍu
2' wdKavqfõ kdhlhdf,i
®w.ue;s m;a lsÍu®wud;H uKav,h m;a
lsÍu® wud;H uKav,fha
uq,iqk ±Íu iywud;H uKav,hms
33
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
® rcqf.a WmfoaYl ydiïnJëldrl f,ilghq;= lsÍu
® rfÜ ixj¾OkhgwjYH ie,iqï ilialsÍu yd wkqu; lrjd.eksu
® cd;sl wdrCIdj ;yjqrelsÍu
leìkÜ uKav,h1' fm!oa.,sl ld¾hhka® weu;sjrfhl= f,i
mejfrk ishfomd¾;fïka;=mßmd,khg wh;ald¾hhka
2' iduQysl ld¾hhka
® m%;sm;a;s iïmdokh® wdKavqj fufyhùu yd
kdhl;ajh §u
® OQr ld,h wjikaùug fmr ckdêm;s QOQrh ysiajQjfyd;a b;sßks, ld,h i|ydckdêm;s OQrhg m;alrkq ,nhs'
® m%dfhda.slj fuu;k;=rg jeo.;alulaysñ fkdfõ'
leìkÜ uKav,h
® iDcqju ckdêm;sghg;a wdh;khla jkw;r ckdêm;sf.aiydhl wdh;khlaùu
® ckdêm;sf.a leue;a;we;s;dla n,fha isáhyelsh'
® leìkÜ uKav,hj.lshkq ,nkafkackdêm;sjrhdgmuKs'
3' úOdhlfha kdhlhdf,i
4' ikakoaO fiajdjkayswKfok ks,Odßhdf,i
by; n,;, yereKqúg wdKavql%ujHjia:dfjka mjrdwe;s n,;,1' cd;sl iNdj úiqrejd
yeÍfï n,h2' md¾,sfïka;=fjka
iïu; fldgl%shdjg kexùu i|ydckdêm;sjrhdgbÈßm;a lrk mk;ams
34
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
yÈis wjia:d n,;,3ka wdldrhls1' rdcH yÈis wji:d2' m%dka; rdcHhl
jHji:dkql+,md,kh ì|jegqKqúgl mkjk yÈiswjia:d
3' uqo,a yÈis wjia:d
Wm ckdêm;s® ks, n,fhka rdcH
iNdfõ uq,iqk orhs'® Oqr ld,h wjik ùug
fmr ckdêm;sOQrh ysiajQjfyd;aa b;sßks,ld,h i|ydckdêm;sOQrhgm;alrkq ,efí'
w.ue;s® weu;s uKav,h m;a
lsÍu® weu;s uKav,fha
uq,iqk oeÍu
® mrudêldÍ cd;slúOdhlh f,i lghq;=lsÍu iyfomd¾;fïka;= lghq;=iïnJëlrKh
® uqo,a ;SrKh lsÍu
4' md¾,sfïka;=j mkjkkS;s m%ldYhg m;alsÍfï n,h'
5' wêlrK n,;,6' fjk;a úfYaI n,;,
i) yÈis wjia:d n,;,ii) cku; úpdrK
meje;aùfï n,hiii)md¾,sfïka;=j mkjk
wKmk;aj,jHjia:dkql+, NdjhmÍCId lsÍfï n,h
iv)úfoaY lghq;= ms
35
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
® ckdêm;s yd weu;suKav,h w;riïnJëlrKh
® rcfha lghq;=iïnJëlrKh
® f,dala iNdfõ iycd;sfha kdhl;ajhoeÍu'
weu;s uKav,h® rfÜ ixj¾Okhg
wjYH m%;sm;a;sieliSu'
® w.ue;sf.a u`.fmkaùuhgf;a úOdhl lghq;=fufyh ùu'
® jHjia:dodhl lghq;=fufyhùu'
® whjeh f,aLkhieliSu we;=`M uQ,Hlghq;=
® foaYmd,k yd cd;slwjYH;djh iqrlsñkabkaÈhdfõ talSh;ajh;yjqre lsÍu'
36
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
wdKavql%u wdlD;sj, wêlrKh
jHqyh ì%;dkHh
fldgia 2ls1' isú,a wêlrKh2' wmrdO wêlrKh
isú,a wêlrK wdh;k
weußldj
by
37
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
wmrdO wêlrKwdh;k wmrdO Widú
fmd,sia Widúh ^1&
wNshdpkd Widú ^2&
weihsia Widú ^3&
oKavdêlrKh ̂ 4&
mßmd,k Widúh1' m%dfoaYSh iNd2' rdcH iNd
wêlrK lghq;=ms
38
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
f;dard.;a wdKavql%u wdlD;sj, mCI l%uh
uQ,sl ,CIK ì%;dkHh
® oaú mCI l%uhls'® §¾> úldYkhl
m%;sM,hls'® oeä ixúOdkd;aul
nj® uQ,sl m%;sm;a;s
iïnJOfhka m%OdkfoaYmd,k mCIfol w;r mj;sktl`.;djh'
® m%n,wdKavq mCIhlafukau úmCIhlamej;Su'
® ld,Sk wjYH;dwkqj mCI m%;sm;a;silia lsÍu'
m%xYh
® nyq mCI l%uhls'nyq mCI l%uhlamej;Sug fya;=(-
i m%xYfha ft;sydislfoaYmd,k fYaIhka
ii m%xY ck;djf.audkisl iajNdjh
iii ck;d úúO;ajh iv m%foaY jdoh v u;jd§ úúO;ajh vi ksfhdack l%ufha
iajNdjh® mCI w;r uQ,sl
tl`.;djlafkdmej;su'
® ks;r fjkia ùfïiajNdjh
® foaYmd,km%jK;dj,ia:djr;ajh
bkaÈhdj
® nyq mCI l%uhls'® iudc nyqúO;djh
ksrEmKh lrktkï" NdId" wd.u;=< m%dfoaYSh fn§uiys; mCI l%uhla;sîu'
® 1948 - 1970 .Kkaolajd foaYmd,kmCI ;=< kdhl;ajwdêm;Hh oerefõfldx.%ia mCIh jQjo1970 kamiq tu;;a;ajh msßyShdu'
® kuq;a fldx.%ia mCIhyereKqúg cd;sltlai;aNdjhf.dvkef.ko¾Ykhla iys;cd;sl uÜgfïfoaYmd,k mCIhlabkaÈhdkq foaYmd,kl%uh ;=< fï olajdìys fkdúu'
iaúÜi¾,ka;h
® m%Odk mCI yd iq`MmCI lsysmhla mej;Su'
® wfkla rgj,foaYmd,k mCI i;=ld¾hNdrhg jvd wvqjeo.;alula iqúiafoaYmd,k mCIj,gysñùu'
tfia jeo.;aluwvqùug fya;=(-
® È.= l,la ;siafiaulsisÿ jeo.;a m%Yakhlatu mCI fj; bÈßm;afkdùu'
® wd¾Ól ;;= ms
39
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
® wd.ñl úfrdaOhlafkdmej;Su'
® jHjia:dodhlfhaiNdjka fláùu'
® mCI ,sys,a f,iixúOdkh ù ;sîu'
® ch.%dyS ye.Sfukaf;drùu'
® ck iïu; Pkaoh'® mka;s fNao ke;s nj'® tla mCIhla È.= l,la
;siafia m%n,j ke.Sisàu'
® jdis fnod .ekSfïl%uhla ke;snj'
® foaYdkqrd.h'
40
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
bf.kqï b.ekaùï l%shdldrlï® m%Yafkda;a;r ix.%yhla ilia lsÍu'® f;dard.;a wdKavql%u ;=< foaYmd,k wdh;k ms
41
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksoyiska miq Y%S ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj, úfYaIs;úêúOdk yd wdh;k
ksmqK;djh 13 (- ksoyiska miq Y%S ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj, úfYaIwdKavql%u wdh;kj, yd úêúOdk j, iajrEmhka y`ÿkd.kS'
ksmqK;d uÜgu(- ld,Éfþo 6013'1 ksoyiska miq Y%S ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj, úfYaIs;
wdKavql%u úêúOdk ;=,kd;aulj újrKh lrhs'13'2 ksoyiska miq Y%S ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj, úfYaIs;
wdKavql%u wdh;k ;=,kd;aulj újrKh lrhs'bf.kqï M, (-
• ksoyiska miq Y%S ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj, úfYaIfhka i`oykajq wdKavql%u úêúOdk yd tys iajrEmhka y`ÿkd.kS'
• ta wkqj tu úêúOdk f,i uq,sl whs;sjdislï" NdId whs;sjdislï"iq`: ck fldgiaj, whs;sjdislï" ue;sjrK l%u" ksfhdack l%u"uq,H wdh;k ms
42
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
úIh lreKq meyeÈ,slr .ekSu i`oyd w;aje,la (-nyqjd¾.sl ck iudch ;=< wdKavql%u jHjia:djl tla ld¾hhla jkqfha cd;sh
f.dvke.Su i`oyd il%Sh l%shdl,dmhka bgq lsÍuh' úfYaIfhkau úYd, tla ck j¾.hlaiy l=vd jd¾.sl ck fldgia lsysmhlska hq;a Y%S ,xldj jeks nyqjd¾.sl ck iudchl ish`:ck fldgiaj, whs;sjdislï iudkj wdrlaId lsÍug .;a W;aiyhka furg ksoyiska miql%shd;aul jq wdKavql%u wOHhkfha§ fmkS hkafkah' fufia l%shd;aul jq wdldrh wxY 02 lahgf;a fmkajd Èh yelsh'1' wdKavql%u jHjia:dj ;=, úfYaI úêúOdk fh§uh'
Wod ( -• 1948 jHjia:dj ;
43
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%dfoaYSh wdKavqlrKh 1948 - fï olajdfuu tallh hgf;a i,ld n,kqfha 1948 isg fï olajd Y%S ,xldfõ m
44
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
1947 - 1978 wdKavql%u jHjia:d úfYaI
úêúOdk iy msysgqjk ,o wdh;k y`ÿkd .ekSu
1948 fida,anrs jHdjia:dj
01' úêúOdk
iq`: ck fldgia i`oyd fhdod ;snq
wdrCIl úêúOdk (
w' 29 jk j.ka;sh
wd' 11 jk j.ka;sh - ksfhdað; uka;%S
uKav,hg idudðlhska 06 fofkl= m;alsÍu'
we' 8 jk j.ka;sh - fifkaÜ iNdjg
idudðlhska 15 fofkl= m;alsÍu'
wE' 41(5 j.ka;sh - nyq uka;%S Pkao
fldÜGdY msysgqùu'
b' 48 j.ka;sh - wêlrK weu;sjrhd
fikÜ iNdfjka f;dard .ekSu'
02' wdh;k
w' 58(1 j.ka;sh - rdcH fiajd fldñiu
wd' 53 j.ka;sh - wêlrK fiajd
fldñiu
we' 40 j.ka;sh - iSud ks¾Kh lsÍfï
fldñiu
wE' wêlrK weu;sjrhd m;al< wdldrh
1972 wdKavql%u jHdjia:dj
01' úêúOdk
^w& 6 jk jHjia:dj - nqoaOd.ug
m%uqLia:dkh §u
^wd& NdId úêúOdk
i' 7 jk jHjia:dj - rdcH NdIdj isxy,
NdIdj úhhq;= nj
ii' 8 jk jHjia:dj - rdcH md,kfha§
fou< NdIdj fhdod.; hq;= wdldrh' 1958 wxl
28 orK fou< NdId Ndú;h ms
45
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
wjOdkh fhduql, hq;= lreKq
^w& iq`: ck fldgia i`oyd fhdod ;snq
wdrlaIK úêúOdk j,(
i'' iajNdjh
ii'' m%dfhda.sl l%shdldß;ajh
iii' fhdod ;snq wdrlaIl úêúOdkj,
id¾:l - wid¾:l Ndjh
iv' fhdod ;snq úêúOdk m%udKj;ao@ keoao@
hkak
^wd& 2"3"4 hk wdh;khkays"
i'' ixhq;sh
ii' idudðlhska m;al< wdldrh"
ks,ld,h" OQrfhka bj;alsÍu
iii' f.ùï iy wfkl=;a §ukd
iv' iajdëk;ajh wdrlaId lsÍu i`oyd
fhdod ;snq úêúOdk
v' iajdëk rdcH fiajdjla iy wêlrK
fiajdjla mj;ajdf.k hdu i`oyd 2 iy
3 wdh;k foflka jq odhl;ajh
úu¾Ykh lsÍu'
vi'' wfmalaIs; b,lal bgqjQjdo keoao hkak
úNd. lsÍu
wjOdkh fhduql, hq;= lreKq (
i' zwZ iy zwdZ úêúOdk l%shd;aul jq
wdldrh iy tajdfha idudðh iy
foaYmd,k m%;sM,
ii' zwZ iy zwdZ úêúOdk u.ska iudk
mqrjeishka yd iudk bv m%ia:djka hk
isoaOdka;hg jq n,mEu
iii' zwZ iy zwdZ úêúOdk cd;sh f.dvkexùfï
l%shdoduhg jq n,mEu
iv' zweZ úêúOdkfha oelafjk uq,O¾uj,
iajdNdjh yd tajdfha m%dfhda.sl
l%shdldß;ajh
v' zwEZ úêúOdkh hgf;a m%odkh l< uq,sl
whs;sjdislï j, iajdNdjh iy m%dfhda.sl
l%shdldß;ajh
vi' rdcH uq,H yd md,kh l%shdjg kexfjk
wdldrh" ú.Kldêm;s ;k;=r" m;alrk
yd bj;alrk wdldrh" n,;, yd ld¾hhka
wjOdkh fhduql, hq;= lreKq (
zwZ iy zBZ olajd we;s lreKq flfrys
wdKavql%u jHjia:dfõ olajd ;sfnk(
i' úêúOdk j, iajrEmh
ii. kS;suh moku iy m%dfhda.sl
l%shdldß;ajh
iii' tu lreKq yd iïnkaO
jHjia:dkql+, iSudjka
02' wdh;k
^w& wdKavql%u jHdjia:d iNdj
• ixhq;sh
• idudðlhska m;alrk wdldrh
• n,;, yd ld¾hhka
46
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
my; oelafjk wdh;khkays m;alsÍï
l,hq;= wdldrh"
i' ue;sjrK fldñIka iNdj
ii' rdcH fiajd fldñIka iNdj
iii' cd;sl fmd,ssia fldñIka iNdj
iv' Y%S ,xld udkj ysñlï fldñIka
iNdj
v' w,a,ia fyda ÿIK fpdaokd
úu¾Ykh lsÍfï ks;H fldñIka
iNdj
vi' uqo,a fldñIka iNdj
vii' iSud ks¾Kh fldñIka iNdj
fuu wdh;khkays (
i' ixhq;sh
ii' Oqr ld,h
iii' jegqma iy wfkl=;a §ukd
iv' n,;, yd ld¾hhka flfrys
wjOdkh fhduq lsÍu l
47
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
b' idudkH mk;a iy yÈis mk;a ms
48
13 jk
fY
%aKsh
foaY
md,
k ú
oHdj
.=r
e ud¾
f.
damf
oaY i
x.%y
h
03' ue;sjrK flduidßiajrhd
w' wdKavql%u jHdjia:dfõ 82 iy 83
jHdjia:d u.ska olajd ;sfnk wdldrhg m;alrk
wdldrh" ;k;=r ysiajk wdldrh" jegqma iy wfkla
§ukd" Oqr ld,h" n,;, yd ld¾hhka
wd' udkj ysñlï wdrlaIdlsÍfï
hdka;%Kh (
i' fY%aIaGdêlrKfha ld¾hNdrh
ii' udkj ysñlï fldñIka iNdfõ
ld¾hNdrh
iii' Tïnqâiaukajrhdf.a ld¾hNdrh
fuu wdh;k ms
49
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
bf.kqï b.ekaùï l%shdldrlu
• ixl,am is;shula ksuùu'
• mx;s ldurfha isiqka WÑ; mßÈ lKavdhï lr ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj,úfYaIs; úêúOdk yd wdh;k hk ud;Dldj hgf;a my; oelafjk lafIa;%yryd ixl,am is;shula ksuùug Wmfoia ,ndfokak'
- ksoyiska miq Y%S ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj, úfYaIs; úêúOdk
1' uQ,sl yd jd¾.sl whs;sjdislï'2' ue;sjrK l%u yd ksfhdack l%u'3' uQ,H md,k Wml%u'
- ksoyiska miq ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dj, f.dvke.= úfYaIs;wdKavql%u wdh;k'
1' 1972 wdKavql%u jHjia:d wêlrKh'
2' md¾,sfïka;= uy flduidßia OQrh'
3' wdKavql%u jHjia:d iNdj'4' ue;sjrK fldñIka iNdj'5' 1948 ka miq fï olajd Y%S ,xldfõ m%dfoaYSh wdKavqlrK Wml%u'
• ixl,am is;shula f.dvke.Su iïnkaO fjk;a iduQysl mQ¾j wNHdihlfhfokak'
• iïnkaOjdÖ mo u`.ska tlsfkl iïnkaOjk wdldr ms
50
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
1978 jHjia:dj hgf;a ckdêm;sjrhdf.an,;, yd ld¾hhka
ksmqK;dj 14 (- 1978 jHjia:dj hgf;a ckdêm;sjrhdf.a n,;, yd ld¾hhkay`ÿkd .kshs'
ksmqK;d uÜgu (- (- (- (- (- ld,Éfþo ^40&14(1 1978 wdKavq l%uh ;=< wfkla wdh;k yd iïnkaOjckdêm;sjrhdf.a n,;, yd ld¾h ú.%y lrhs'
bf.kqï M,h (-• leìkÜ uKav,h yd iïnkaO ckdêm;sjrhdf.a n,;, yd
ld¾hhka ú.%y lrhs'• jHjia:dodhlh yd iïnkaO ckdêm;sf.a n,;, yd ld¾hhka
,shd olajhs'• wêlrKh yd iïnkaO ckdêm;sjrhdf.a n,;, yd ld¾hhka
wëlaIKh lrhs'• rdcH fiajh yd iïnkaO ckdêm;sjrhdf.a ld¾hh yd n,;, j.=
.; lrhs'ye`Èkaùu (-
fojk ckrc jHjia:dj hgf;a ckdêm;sjrhdf.a n,;, yd ld¾hhka yd;;a;ajh ms
51
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• leìkÜ uKav,h iïnkaOfhka ckdêm;sjrhd i;= ld¾hNdrh mgka.efkkafka 43'3 jHjia:dfõ oelafjk mßÈ w.ue;s ;k;=rg wfhl= m;alsÍfuks'md¾,sfïka;=fõ Wmßu úYajdih we;ehs ckdêm;sjrhd l,amkd lrk uka;%Sjrhdw.ue;s ;k;=rg m;al< hq;=h'
• leìkÜ uKav,fha idudðlhska ixLHdj o wud;HdxY ixLHdj owud;Hjrekag mjrkq ,nk úIhhka iy ld¾hhka o ;SrKh lrkafka ckdêm;sjrhdh'tfia ;SrKh l,miq wud;HdxY Ndrj lghq;= lsÍu i`oyd md¾,sfïka;= uka;%Sjrekaw;ßka wud;Hjreka m;alsÍu lrkq ,nkafka ckdêm;sjrhdh' fï i`oyd wjYH kïw.ue;sjrhdf.a woyia úuish yel'
• wud;H uKav,h m;alsÍfï § ;uka fj; r`ojd.; hq;= hehsckdêm;sjrhd l,amkd lrk ´kEu wud;HdxYhla fukau wud;Hjrekag mjrdfkdfok ,o hï úIhhla fyda ld¾hhla ckdêm;sjrhd hgf;a ;nd.; yel' fï wkqjckdêm;sjrhd hgf;a ;nd.; yels wud;HdxY ixLHdj fldmuK o hkak .ek iSudjlafkdue;s w;r th ckdêm;sjrhdf.a wNsu;h wkqj ;SrKh fõ' wud;H uKav,fhaixhq;sh fukau wud;Hjrekag wh;a úIhhka iy ld¾hhka ;ukag wNsu; whqßkafjkia lsÍfï n,h ckdêm;sjrhd i;=fõ' fï wkqj w.ue;sjrhd we;=`: ´kEuwud;Hjrfhl= ;k;=frka bj;alsÍug ckdêm;sjrhdg yelsjk w;r tfia fjkia lsÍuleìkÜ uKav,fha wLKav;dj fukau leìkÜ uKav,h md¾,sfïka;=j fj; orKj.lSfï wLKav;djg o n,mdkq fkd,efí' fufia lrkq ,nk lsisÿ fjkia lsÍulackdêm;s ;k;=f¾ meje;au flfrys n,mdkq fkd,efí'
• leìkÜ uKav,fha kdhlhd jkafka ckdêm;sjrhdh' ta wkqj leìkÜuKav,fha /iaùï le`oùu" uq,iqk oeÍu" leìkÜ uKav, /iaùïj, kHdh m;%h ilialsÍu ckdêm;s úiska isÿlrhs' jeo.;a m%;sm;a;suh lreKla leìkÜ uKav,fhawkque;sh i`oyd bÈßm;alsÍug hï weu;sjrfhla woyia lrkafka kï tu lreKm%:ufhkau ckdêm;sjrhd fj; bÈßm;afldg ckdêm;sjrhdf.a woyia úuish hq;=h'
• ckdêm;sjrhd leìkÜ uKav,fha kdhlhd jqjo leìkÜ uKav,hmd¾,sfïka;=jg iduqyslj j.lsj hq;= jqjo ckdêm;sjrhd tu wjYH;djfhka ne`§fkdue;' tfukau wud;Hjrekag tfrysj wêlrKh bÈßhg hd yels jqjockdêm;sjrhdg tfrysj tfia l, fkdyel'wfkla w;g wdKavqjg tfrysjbÈßm;alrk úYajdi Nx. fhdackdjla iïu; ùfuka wdKavqfõ m%;sm;a;s m%ldYh fydawhjeh f,aLkh md¾,sfïka;=j ;
52
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
md¾,sfïka;=jg m%Yak l
53
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
33 ^w& jHjia:dj - wdKavqfõ m%;sm;a;s m%ldYh md¾,sfïka;=jgbÈßm;a lsÍu'33 ^w& jHjia:dj - md¾,sfïka;=fõ ux., /iaùï j, uq,iqk oeÍufuu úêúOdk j,g wu;rj ckdêm;sjrhd iu`. iïnkaO;dmj;ajkafka leìkÜ uKav,h yrydh' leìkÜ uKav,h ckdêm;s iymd¾,sfïka;=j tlg hdlrk mqrel fõ' wksla w;ska md¾,sfïka;=jgckdêm;s flfrys we;s tlu n,h jkafka ckdêm;sg tfrysjfodaIdNsfhda.h bÈßm;alsÍu muKs' kuq;a th lsisfia;au myiq ld¾hhlafkdfõ' ckdêm;sjrhd iy md¾,sfïka;=j w;r we;s fuu iïnkaO;drgdj foi n,k úg fmkS hkafka úOdhl n,;, iy leìkÜuKav,h yryd o nyq;r n,hla ;sfí kï ;u mlaIh yryd o iy ;u;ukag wNsu; whqßka md¾,sfïka;=j md,kh lsÍug yels njh' kuq;ajHjia:dodhlhg ckdêm;sjrhd flfrys l,yels n,mEu fnfyúkamy< uÜgul mj;s'
• ckdêm;s iy wêlrKh ckdêm;s iy wêlrKh ckdêm;s iy wêlrKh ckdêm;s iy wêlrKh ckdêm;s iy wêlrKh1978 wxl 02 orK wêlrK úêúOdk mk; u.ska my; i`oykawêlrK wdh;k moaO;sh y`ÿkajd fok ,§'
1' fY%aIaGdêlrKh2' wNshdpkdêlrKh3' uydêlrKh4' Èia;%sla Widú5' ufyaia;%d;a Widú6' m%d:ñl Widú
fuhska m
54
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
^w& óg wu;rj 41 ^we& jHjia:dj u.ska (ckdêm;sjrhd úiska wdKqvql%u jHjia:d iNdjg lrkq ,nk ks¾foaY
u; iy tu ks¾foaY i`oyd jHjia:d iNdfõ wkque;sh ,enqKq miqj wêlrKhg wod,my; oelafjk m;alsÍï ckdêm;sjrhdg l
55
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
3' kshu lrk ,o o`vqju fjkqjg ,ssys,a o`vqjula kshu lsÍu'4' kshu lrk ,o o`vqjula uq`:ukskau wfydais lsÍu" w¾O jYfhka
wvq lsÍu" ov uqo,la uq`:ukskau ksIam%Nd lsÍu fyda wvq lsÍu" rdcika;l lrk ,o jia;=jla uq`:ukskau fyda w¾O jYfhkaw;aysgqùu'
^t& 129'1 jHjia:dj - ckdêm;sjrhdg fYaIaGdêlrKfha Wmfoia,nd.ekSfï n,h (
by; oelajq úêúOdk f,i ne,Sfï§ fmkS hkafka m;a lsÍï" bj;a lsÍï yd iudj§ï hk ldrKd iïnkaOfhka ckdêm;sjrhdg hï hï wêlrK n,;, ysñù ;sfnknjh' kuq;a tu n,;, l%shdjg kexùfï§ wêlrKhg n,mEï l
56
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ld,h i`oyd fjk;a wfhl= m;alsÍfï n,ho ckdêm;s i;=fõ'wdKavql%u jHjia:dfõ 55'3 jHjia:dfõ i`oyka jk wdldrhg ish`:fomd¾;fïka;= m%OdkSka m;alsÍu" Wiia lsÍu" ia:dk udre lsÍu" úkhmd,kh lsÍu iy fiajfhka my lsÍu" wud;H uKav,h i;=jk w;r"wud;H uKav,h úiska ta n,;, fldñIka iNdfõ woyia úuidoek.ekSfuka miqj l%shdfõ fhÈh hq;af;ah'by; i`oyka jHjia:d fol iu`. ckdêm;sjrhd i,ld ne,Sfï§ lsjyelafla ckdêm;sjrhd wud;H uKav,fha idudðlfhl= jkjdfukau tys kdhlhd o jk njhs' m%dfhda.sl lafIa;%h ;=< oelshyelafla fomd¾;fïka;= m%OdkSka m;alsÍu ckdêm;sjrhdf.a ;kswNsu;h mßÈ isÿjk njh' wfkl=;a lreKq lsisjla ckdêm;sjrhdf.awkqoekqfuka yd wkque;sfhka f;drj isÿ fkdfõ' fï wkqj fmkShkafka rdcHfiajh md,kh lsÍu iïnkaOfhka ckdêm;sjrhdwiydh n,hla N=la;s ú`Èk njh' j¾;udkfha§ wdKavql%u jHjia:diNdj wl¾ukHj mej;Su iy tu fya;=fjka rdcH fiajfha iuyrm;alsÍï ckdêm;sjrhdf.a wNsu;h wkqju lsÍu ksoiqka f,i oelaúhyel'
bf.kqï b.ekaùï l%shdldrlu (-• mejreula (
1978 wdKavql%u jHjia:dj mßYS,kh lrñka" 1928 wdKavql%ujHjia:dfõ we;s my; i`oyka wdh;k yd iïnkaO ckdêm;sjrhdf.a n,;, ydld¾hhka j.= .; lsÍug isiqka fhduq lsÍu'
1' ckdêm;s yd leìkÜ uKav,h2' ckdêm;s yd jHjia:dodhlh3' ckdêm;s yd wêlrKh4' ckdêm;s yd rdcH fiajh
1978 jHjia:dj mßYS,kh lrñka" by; wdh;k yd iïnkaOckdêm;sjrhd i;= n,;, yd ld¾hhka ms
57
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
iudch ;=< l%shd;aul jk foaYmd,kfha iajrEmh
ksmqK;dj 15 (- (- (- (- (- iudch ;=< l%shd;aul jk foaYmd,kfha iajrEmh y`ÿkd .kshs'
ksmqK;d uÜgu (- ld,Éfþo ^30&15'1 foaYmd,k l%uh ;=< foaYmd,k mlaIj, ld¾hNd¾h úu¾Ykh
lrhs'15'2 n,mEï lKavdhï" uyck u;h yd ckudOH foaYmd,k l%shdj,sh
;=< l%shdjg kexfjk wdldrh ms
58
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wdKavql%u m%;sixialrKfhka miqjh' 1954 § Y%S ,xld ksoyia mlaIhmssysgqùfuka wk;=rej Y%S ,xldfõ foaYmd,kfha m%Odk mlaI fol jYfhkatlai;a cd;sl mlaIh yd Y%S ,xld ksoyia mlaIh ckm%sh úh' ;ks mlaIhlgnyq;r wdik ixLHdjla iys; wdKavq msysgqùug mj;sk bvlv b;d iSñ;úh' tu ksid m%Odk mlaI fol u; f.dvke.=kq iNd. wdKavq msysgqùfïm%jK;djla mej;=ks' tlai;a cd;sl mlaIh olaIsKdxYsl foaYmd,kmlaIhla jYfhkq;a Y%S ,xld ksoyia mlaIh m%uqL ,xld iuiudc mlaIh ydfldñhqksiaÜ mlaIh jdudxYsl foaYmd,k mlaI f,i;a ie,fla'
Y%S ,xldfõ foaYmd,k mlaI úúO ck j¾. yd ,íëka uq,alr .ksñkaìysù we;s ksid j¾.jd§ iajrEmhla Wiq,k wdldrh oelsh yel' 1978wdKavql%u jHjia:dj u.ska y`ÿkajdÿka iudkqmd;sl ksfhdack l%uhfya;=fjka nyq mlaI l%uh ;j ÿrg;a j¾Okh úh' iudc nyqúO;dj iukhl, fkdyels wdldrfha mx;s úfrdaO;d mej;Su" kHdhd;aul m%;súfrdaO;d"m
59
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• ckudOH yd foaYmd,kh• m%cd;ka;%jd§ foaYmd,k l%uhla ;=< udOH m%cd;ka;%jdohg
m%uqLia:dkhla ysñfõ'• m%cd;ka;%jdofha hym;a meje;au i|yd ksoyia" wmlaImd;s" iajdëk
udOHhl meje;au w;HjYH jk w;r tjeks udOH i,lkq ,nkafkam%cd;ka;%jdofha uqrn,a,ka f,ih'
• jeo.;a foaYmd,k isÿùï ck;dj fj; bÈßm;a lsÍu" f;dr;=rej,"yev;,h ilia lsÍu" foaYmd,k iudcdkqfhdackh" foaYmd,k jYfhkajeo.;a lreKq iïnkaOfhka jdo újdo meje;aùu wd§ fndfyda foaj;auka Y%S ,xldfõ udOH ;=
60
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
f.da,Sh iy l,dmSh foaYmd,kh ;=< Y%S ,xldj
ksmqK;djh 16 (- Y%S ,xldfõ f.da,Sh iy l,dmSh mßirh y`ÿkd.kshs'
ksmqK;d uÜgu(- ld,Éfþo 70
16'1 tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh iy tys wkqnoaO wdh;k iy id¾la"
wdishdka" hqfrdamd yjq," ì%;dkH fmdÿ rdcH uKav,h jeks
wka;¾ rdcH ixúOdk iy m%Odk fmf% j¾Okh hk lreKqh'
61
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fuu ;;a;ajh hgf;a f,dalh jvd l=vdù we;s w;ru meje;au i`oyd wka;¾ rdcHfukau mqoa., iïnkaO;d o j¾Okh ù we;'
j¾Okh jk fuu ;;a;ajhka hgf;a Y%S ,xldjg yqol,dj Ôj;aùug fkdyels w;r1948 ì%;dkH hg;a úð; md,kfhka ksoyia ùfuka miqj wka;¾ cd;sl rdcH ixúOdkiu`. fukau wka;¾ cd;sl rdcH fkdjk ixúOdk iu`. iïnkaO;d f.dvk`.d .kakdwdldrh oel.; yelsh'
fuu tallfha wruqK jkafka tla w;lska kQ;k f,dalfha j¾Okh jk wka;¾cd;sl rdcH ixúOdk iy wka;¾ cd;sl rdcH fkdjk ixúOdkj, iajNdjh y`ÿkd.ekSu;atajdhska f;dard.;a m%Odk fmf
62
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
2' cd;Hka;r l%uh ;=< ;ksj l%shdlsÍfuka ,nkjdg jvd iduqyslj l%shdlsÍujvd;a by< uÜgul M,odhs;djhla ,nd.; yelsh hk ye`.Su rdcHhka ;=<j¾Okh ùu'
3' wka;¾cd;sl jYfhka ikaksfõokh iy m%jdyk lafIa;%h ;=< isÿjq YS>%j¾Okh'
4' wka;¾cd;sl .eg`: iy w¾nqo rdcHhkag ;ksj úi`od.ekSug fkdyels
ùu'5' f,dal hqoaO fol mej;s ld, mßÉfþoh ;=< rdcH flakaøsh wdrlaIl
m%;sm;a;sh wid¾:l nj;a úisß mj;sk ñ,sgß n,h talrdYS lsÍfukafmdÿ i;=rdg tfrysj id¾:lj uqyqK Èh yels o hkak cd;sl rdcHhkaúiska wjfndaOlr .ekSu'
6' f,dal hqoaO foflka w;aú`Èk ,o jHik kej; Wod fkdùug kï ;sridriduhla ia:dms; lsÍu w;HdjYH nj wjfndaOlr .ekSu'
7' nyqmd¾Yúl jYfhka rdcH;dkaa;%sl iïnkaO;d ia:dms;lr .ekSu'8' .egqïj,ska f;drj iduldó wdldrfhka w¾nqo ksrdlrKh lr.ekSu
i`oyd cd;sl rdcHhka fm
63
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• .súiqï iy wka;¾cd;sl kS;s.; ,smsf,aLk j,g wkqj l%shdlsÍug;=vqfok fldkafoais msysgqjd,Su' tu fldkafoais imqrd,Su iy Ôjk;;a;ajh k`.d isgqjñka jvd ksoyia mßirhl l%shdlsÍug we;s yelshdj;yjqre lsÍu'
• tlsfkldf.a woyiaj,g .re lrñka iduldó;ajfhka iqyoj úiSui`oyd l%shdlsÍu'
• wka;¾cd;sl iduh iy wdrlaIdj iqrlaIs; lr .ekSu msKsi ish`:n, wêldß;ajh talrdYS lsÍu iy fmdÿ hym; Wfoid ñi wkalreKla i`oyd wú n,h fkdfh§fï m%;sm;a;sh ms
64
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha wdh;ksl jHqyhtlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh m%Odk wdh;k 06 la hgf;a jHqy.;j mj;S' th uq,a
m%{ma;sfhkau isÿlr ;sfí'1' uyd uKav,h2' wdrlaIl uKav,h3' wd¾Òl iy iudÔh uKav,h4' Ndrldr;aj uKav,h5' wka;¾cd;sl wêlrKh6' uyf,alï
uyd uKav,htlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha uyd uKav,h tys m%Odk idlÉPd uKavmhhs' ish`:
idudðl rgj, ksfhdað;hkaf.ka th iukaú;h' tla idudðlfhl=g ysñjkafka tlaPkaohls' j¾;udkfha§ fuys idudðl rdcHhkaf.a ixLHdj 192 la fõ'
uyd uKav,fha lD;Hhka myiqlrjkq i`oyd m%Odk lñgq 06 la msysgqjd we;' tkï"• ksrdhqOlrKh" wka;¾cd;sl wdrlaIdj iy foaYmd,k lghq;= ms
65
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
Ndrldr uKav,h uyd uKav,fha wêldßh hgf;a mj;sk w;r Wmdh ud¾.sl
jYfhka jeo.;a m%foaY wdrlaIl uKav,fha wêldßh hgf;a mj;S'
wka;¾cd;sl wêlrKhuyd uKav,h iy wdrlaIl uKav,h úiska iajdëk Pkaofhka f;dard.kq ,nk
úksYapldr 15 fofkl=f.ka wêlrKh iukaú;h' f,dalfha m%Odk kS;sl%u ksfhdackhjk whqßka fï wêlrKh ieliSug úfYaI wjOdkh fhduq flf¾' tlu rdcHfhkaúksYapldrjrhka fofofkl= m;alsÍug fkdyelsh' úksYapldrjrfhl=f.a fiajd ld,hjir 09 ls'
wka;¾cd;sl wêlrKh tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha m%Odk;u wêlrKixúOdkhhs' wêlrKh tys jHjia:dfõ ish`: md¾Yjlrejkag újD;j mj;S' tlai;acd;Skaf.a ixúOdkfha idudðlfhl= fkdjk rdcHhlg wdrlaIl uKav,fha ks¾foaY u;uyd uKav,h úiska ksYaph flfrk iqúfYaI fldkafoais wkqj jHjia:dfõ md¾Yjlrefjl=ùug mq`:jk'
f,alï ld¾hd,htlai;a cd;Skaf.a m%Odk ld¾hd,h fuh fõ' fuys m%Odkshd jkafka wdrlaIl
uKav,fha ks¾foaYh u; mia wjqreÿ ks, ld,hla i`oyd uyd uKav,h úiska m;alrkq ,nkuy f,alïjrhdh' tlai;a cd;Skaf.a m%{ma;sfhau fudyq y`ÿkajd we;af;a ixúOdkfha— m%Odk mßmd,k ks
66
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha úfYaI{ ksfhdað; wdh;k jk cd;Hka;r lïlreixúOdkh" tlai;a cd;Skaf.a wOHdmksl" úoHd;aul iy ixialD;sl ixúOdkh" cd;Hka;r.=jka fiajd ixúOdkh" f,dal fi!LH ixúOdkh yd iu`. Y%S ,xldj úiska 1954 foieïn¾16 jk Èk .súiqula w;aika lrk,§' ̂ 1954 wxl 07 orK .súiqï ud,dj & tu .súiqfï uq,slmrud¾:h jqfha ,xldfõ wd¾Òl iy iudchSh m%.;sh m%j¾Okh lsÍug tlai;a cd;Skaf.aixúOdkfha iydh ,nd§uhs' fuu .súiqu hgf;a tl`. jq l%shdldrlï ms
67
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• wdishd Ydka;slr wd¾Òl yd iudchSh fldñiu ^ ESCAP )• ngysr wdishdkq wd¾Òl yd iudchSh fldñiu ^ ESCWA )
tlai;a cd;Skaf.a úksYaph iNd• merKs hqf.daia,dúhdj ms
68
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• wka;¾cd;sl uQ,H iudh;kh ^ IFC )1' nyq md¾Yúl wdfhdack iq/l=ï wdh;kh ^ MIGA )2' wka;¾cd;sl wdfhdack wdrjq,a iu: flakaøh ^ ICSID )3' wka;¾cd;sl uQ,H wruqo, ^ IMF )4' wka;¾cd;sl isú,a .=jka fiajd ixúOdkh ^ ICAO )5' wka;¾cd;sl kdúl m%jdyk ixúOdkh ^ IMO )6' wka;¾cd;sl úÿ,s ikafoaY fiajd ix.uh ^ ITU )
• úYaj ;eme,a ix.uh ^ UPU )• f,dal ld
69
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• ixúOdk hdka;%Kh (fldgia 03 lska iukaú; fõ'
1' id¾la iïfï,kh2' f,alï ld¾hd,h3' fjk;a lñgq
^ fuu wdh;k iïnkaOfhka flá úia;rhla l
70
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ixúOdk hdka;%Kh (wud;H iïfï,kh idudðl rgj, wud;Hjrekaf.ka iukaú; fõ' jir
05 lg jrla /iafõ' ffoksl lghq;= mj;ajdf.k hkafka l%shdldÍ lñgqjla u`.sks' fj
71
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksoiqka f,i"1' n, Yla;s jHdmD;s i`oyd2' jk iïm;a ixj¾Ok jHdmD;s i`oyd3' ld¾ñl ixj¾Okh i`oyd wjYH ;dlaIKsl oekqu4' YsIH;aj wdOdr ,nd§u
wdishdkq ixj¾Ok nexl=j ^ ASIAN DEVELOPMENT BANK )wdrïNh
wdishdkq iy wE; fmrÈ. l,dmhg wh;a rgj,a fndfyduhla ixj¾Okhfjñka mj;sk rgj,a jk w;r" Tjqka uqyqKmdk m%Odku .eg`:j jkafka m%d.aOk ys`.luiy ;dlaIKsl yd Ys,amSh oekqfï ys̀.luhs' fuu .eg`:j,g úi`ÿï fiùug 1963 § wdishdfõiy wE; fmrÈ. rgj, uqo,a wud;Hjrekaf.a iuq̀:fõ§ idlÉPdlrk ,o w;r tys m%;sM,laf,i 1965 foieïn¾ ui wdishdkq ixj¾Ok nexl=j msysgqjk ,§' tys ks, wdrïNh f,iie,flkafka 1966 foieïn¾ 19 Èkh'
wruqKq1' l,dmfha ixj¾Okfhka wvq rgj,g wd¾Òl ixj¾Okh i`oyd uq,H
myiqlï ie,iSu'2' idudðl rgj, ixj¾Ok ie,iqï w;r iïnkaëlrKhla
mj;ajdf.k hdu'3' wjYH ;dlaIKsl wdOdr iemhSu'
idudðl;ajhoekg fuu idudðl;ajh rgj,a 48 lg ysñù we;' thska 32 la wdishdkq yd
meismsla l,dmSh rgj,a fõ' 15 la hqfrdamSh yd wefußldkq rgj,ah' fï ksid fuys idudðl;ajhwdishd;sl rgj,ska Tíngo f.dia we;'
ixúOdk hdka;%Kh1' fuh wêm;s uKav,hlska" wOHlaIl uKav,hlska iy iNdm;sjrfhl=f.ka
iukaú; fõ'2' wêm;s uKav,h idudðl rgj,ska mj;ajk m%Odk wêm;sjreka yd w;sf¾l
wêm;sjrekaf.ka iukaú; fõ' fuh wjqreoaolg jrla /iafjk w;r ieisjdri`oyd uqo,a weu;sjreka" ksfhdacH uqo,a weu;sjreka iy uy nexl= md,lfhdaiyNd.s fj;s' Pkao n,h idudðl rgj, odhl;ajhg wkqmd;slj ysñfõ'
3' wOHlaIl uKav,hg idudðlhka 12 ls' thska 08 la l,dmfhkao" b;sß 04fokd l,dmfhka msg idudðlhskaf.ka o m;afõ' ks, ld,h wjqreÿ 02 ls'wjYH;dj wkqj /iafõ'
4' iNdm;sjrhd wêm;s uKav,h úiska m;aflf¾' wêm;s uKav,hg fydawOHlaIl uKav,hg wh;a fkdjk mqoa.,fhl= fï i`oyd m;alrkq ,enqjo
72
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ks, n,fhka tu wdh;k foflau idudðl;ajho wOHlaI uKav, iyNd.s;ajh oysñ fõ' ks, ld,h jir 05 ls'
wdishdkq ixj¾Ok nexl=j yd Y%S ,xldj
Y%S ,xldj o fuys idudðlfhls'Y%S ,xldjg imhd we;s wdOdr w;=ßka lsysmhla"
1' fndaj;ekak c, úÿ,s n,d.drh2' imq.ialkao hqßhd fmdfydr ksIamdok jHdmD;sh3' Y%S ,xldfõ ngysr fjr
73
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
® wud;Hjrekaf.a ljqkais,h- foaYmd,k m%;sm;a;s ;SrKh lrkafkafuu wdh;khhs' tfiau wka;¾cd;sl f;dr;=re ms
74
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wka;¾cd;sl r;= l=rei iudch
^International Committee Of Red Cross - ICRC )
wdrïNh
1864 we;slr .;a ðkSjd iïuq;sh u`.ska ìyslr .kakd ,§' fuys ks¾ud;Djrhd b;d,s
cd;sl fykaß vqkdkaÜ fõ' 1859 W;=re b;d,sfha isÿjq igkska ;=jd, ,o fin`:ka m;a
ÿlaÅ; ;;a;ajh ÿgq fudyq tn`ÿ whg Wojq lsÍu i`oyd ;j;a mqoa.,hska 04 fofkl= iu`.
tlaj msysgqjd .kakd ,o w;r 1864 ðkSjd iïfï,kfha§ th ks< jYfhka msysgqjd .kakd
,§'
wruqKq
1' ukqIH j¾.hdg ljr ia:dkhl§ jqjo ú`Èkakg isÿjk fõokd je
75
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
i 1919 wdrïN lrk ,§' jir 04 lg jrla meje;afõ' fuys ld¾hhka jkafka
cd;sl r;= l=rei iudc msysgqjd tajd w;r wfkHdakH in`o;d mj;ajd .ekSug Wmldr lsÍu
yd cd;sl iudcj,g Wmfoia §u iy wdOdr §u'
ii 1863 msysgqjk ,o fuh iaúia cd;sl idudðlhska 25 f.ka iukaú; fõ'
wdOdr imhkafka iaúÜi¾,ka; rch iy ta ta rgj, cd;sl uÜgfï r;= l=rei iudc u`.sks'
ld¾hhka jkafka ixúOdkfha uqQ,sl m%;sm;a;s mj;ajdf.k hdu" fiajdjka jHdma; lsÍu"
w`:;ska msysgqjk r;= l=rei iudc ms
76
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wjYH;d fidhdne,Su iy úfYaIfhka tu m%foaY iy rch w;r iïnkaO;d mj;ajd .ekSu
we;=`: fiajd /ila bgqlrk ,§'
cd;Hka;r CIud wdh;kh ^ Amnesty International )
wdrïNh (
1961 tx.,ka;fha mSg¾ fnkaika ̂ Peter Benenson ) iy tßla fíl¾ ̂ Eric Baker)
úiska wdrïN l< Apeal For Amnesty Woaf>daIKh mokïlr .ksñka 1962 iema;eïn¾ 30 Èk
cd;Hka;r CIud wdh;kh ^ Amnesty International ) msysgqjk ,§'
wruqKq (
udkj ysñlï lvùï j,g ,lajq mqoa.,hkag idOdrK;ajh ,nd§u" udkj
whs;sjdislï ÿIKhg ,lalsÍu wjika lsÍu i`oyd udOH wjOdkh fhduqlsÍu" iDcq wNshdpkd
bÈßm;a lsÍu iy ta ms
77
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ixúOdk hdka;%Kh (
1' tla tla rgj, idudðlhska msysgqjd .kakd —tall˜ (Section ) my
78
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
udkj ysñlï úu¾Yk ixúOdkh (Human Rights Watch )
wdrïNh (
1975 fy,aiskals iïuq;sh u; fy,aiskals úu¾Yk (Helcinki Watch ) ixúOdkfha
wdrïNh;a iu`. 1978 wdrïN úh'
1981 wefußlka úu¾Yk (American Watch ) ixúOdkh;a" 1985 wdishd úu¾Yk
(Asia Watch) ixúOdkh;a" 1988 wm%sld úu¾Yk (Africa Watch) ixúOdkh;a" 1989 ueo fmrÈ.
úu¾Yk (Middleeast Watch ) ixúOdkh;a wdrïN jq w;r 1988 fï ish,a, tlaj udkjudkjudkjudkjudkj
ysñlï úu¾Yk ixúOdkh ysñlï úu¾Yk ixúOdkh ysñlï úu¾Yk ixúOdkh ysñlï úu¾Yk ixúOdkh ysñlï úu¾Yk ixúOdkh (Human Rights Watch) msysgqjd .;ay'
m%;sm;a;s (
1' f,da jgd isák ck;djf.a whs;sjdislï wdrlaId lsÍug lemù l%shdlsÍu'
2' wiudk ie,ls,s ke;s lsÍug" foaYmd,k ksoyi wdrlaIdlr .ekSug" hqO
ld,j,§ isÿjk wudkqIsl ie,ls,sj,ska ck;dj wdrlaIdlr .ekSug iy
jrolrejka kS;sh bÈßhg f.khdug mSvdjg m;ajqjka iu`. ke.S isàu'
3' udkj whs;sjdislï lvùu iy tajdg j.lsj hq;= ¥Is;hka yiqlr .ekSug
wjYH úu¾Ykhka iy fy
79
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
hï rgla wfkla rgj,a iu`. mj;ajdf.k hk iïnkaO;d u`.ska ;u wdYdjka
imqrd.ekSu ms
80
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• foaYmd,k wdh;k iy cd;sl talSh;ajh wdrlaIdlr .ekSu'
• wd¾Òl ixj¾Okh
2' uOHu m%udKfha wruqKq (Middle Class Objectives)
• fj
81
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• ksoyi ,nd.ekSu;a iu`.u Y%S ,xldjg fmdÿ rdcH uKav,Sh ixúOdkfha
mq¾K idudðl;ajh ysñùu'
• Y%S ,xldj yd ì%;dkHh w;r mej;s wd¾Òl iïnkaO;d'
Y%S ,xldj 1948 uehs yd foieïn¾ udij,§;a 1949 iema;eïn¾j,§;a tlai;a cd;Skaf.a
ixúOdkfha idudðl;ajh i`oyd bÈßm;al< wjia:dj, reishdj ksfYaO n,h fhdoñka th
m%;slafIam lsÍu' tfia m%;slafIam lsÍug fya;= jYfhka fidaúhÜ wdrlaIl weu;sjrhd lshd
isáfha Y%S ,xldj mq¾K ksoyia rgla jYfhka ms
82
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
1' 1950 Ök rdcH Wmdhsl f,i ms
83
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• 1958 fpfldaiaf,dajelshd w.ue;s Y%S ,xldjg tau'
• 1956 olajd ì%;dkHh iy ngysr iu`. mej;s iïnkaO;d ;jÿrg;a
mj;ajdf.k hdu ;=
84
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wfkla rgj,a iu`. lsÜgq iyfhda.s;djhla we;slr .ekSug lghq;= lrk nj iy
Y%S ,xldj ksfhdackh fkdlrk rgj,a iu`. rdcH Wmdh ud¾.sl iïnkaO;d f.dvk`.d
.kakd nj"
fï wkqj (
1' 1957 Tlaf;daïn¾ 15 Èk isg ;%sl=Kdu,h kdúl l`ojqreo" 1957
fkdjeïn¾ 01 Èk isg lgqkdhl .=jka l`ojqro kS;Hdkql+,ju Y%S ,xldj
i;=lr .ekSu ;=
85
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
4' fï wdKavqj n,hg meñKs ú.i Ökhg yd fidaúhÜ reishdjg jeä jeo.;alï
,nd fkdfok njg fmkakqï lsÍu' tfy;a mej;s ;dkdm;s iy fj
86
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
8' fï wjêfha Y%S ,xldfõ úfoaY m%;sm;a;sh ;SrKh lsÍfï jeo.;a idOlh
jqfha L T T E ixúOdkh iy rch w;r mej;s .egqu úh' tu .egqu úi`od
.ekSu i`oyd rch jv jvd;a ngysr iydh wfmalaId l< w;r" tys m%;sM,hla
f,i wi,ajeis bkaÈhdj wukdmhg m;aúh' rch bkaÈhdj fuu ixúOdkhg
iydh fok njg fpdaokd l< w;r fuh forg w;r hï úrilhla f.dvk`.d
.ekSug fï ;;a;aajh fya;=úh' wjidkfha rch L.T.T.E. ixúOdkh mrdch
lsÍug wdikak ;;a;ajhl isáh§ bkaÈhdj .=jkska wdydr fy,Sfuka tu
úch.%yKh wdmiq yrjk ,§'
9' fuu isÿùu ;=< fuf;la ,xldj úYajdih ;nd oeä iïnkaO;d mj;ajdf.k
.sh weußldj mlsia:dkh yd Ökh ,xldj fjkqfjka bÈßm;a fkdùu ksid
wlue;af;ka jqjo m%Yakh úi`od .ekSug bkaÈhdj foig keUqre jq w;r tys
m%;sM,hla jqfha 1987 bkaÿ ,xld .súiquhs'
10' L T T E ixúOdkh bkaÈhdj iu`. tl`. jq wdldrhg l%shd fkdlsÍu ksid
bkaÈhdj idu idOl yuqodjla tjk w;r th rgj,a fol w;r wukdmh
iukh lsÍug fkdj j¾Okh lsÍug fya;=úh'
11' ckdêm;s wd¾' fm%auodi bkaÈh yuqodj wdmiq hjkq ,enqjo bkaÈhdj iu`.
1970 oYlfha mej;s iïnkaO;d h
87
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wkq.ukh lsÍu' Y%S ,xldfõ cd;Hka;r in`o;d flfrys;a" Y%S ,xldfõ
úfoaY m%;sm;a;sh yev.eiSu flfrys;a n,mEfõh'
18' ngysr rgj,a iu`. fuf;la wkq.ukh l< ys;ldó úfoaY m%;sm;a;sh ;j
ÿrg;a rch wkq.ukh l
88
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
uQ,dY% (
1' W e b s i t e - www.amnesty.org
h t t p : / / w w w . a d b . o r g
2' lreKdodi" ví'tï' - ksoyia Y%S ,xldfõ úfoaY m%;sm;a;sh
3' wfíj¾Ok" ã't,a' - Y%S ,xldfõ cd;Hka;r iïnkaO;d
4' lreKdodi" ví'tï' - cd;Hka;r ixúOdk
5' fyar;a" YHdud l=udß - wka;¾cd;sl ixúOdk
6' fifkúr;ak" pdñkao - f,dal ixúOdk
7' Basic Facts About UN - tlai;a cd;Skaf.a m%jD;a;s flakaøh
8' tlai;a cd;Skaf.a mjq, - tlai;a cd;Skaf.a m%jD;a;s flakaøh
9' Wikipedia, the free encyclopedia
89
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
mdi, mokï lr.;a ;lafiarelrKh - ye¢kaùu
bf.kqï - b.ekaùï iy we.hSu wOHdmk l%shdj,sfha jeo.;a ixrpl ;=kla nj;a
bf.kqfuys iy b.ekaùfuys m%.;sh oek.ekSu msKsi we.hSu fhdod.; hq;= nj;a iEu
.=rejrfhl= úiska u o; hq;= meyeÈ,s lreKls' tajd wfkHdakH n,mEfuka hq;= j l%shdlrk
nj;a tfia u tlsfkflys ixj¾Okh flfrys tu ixrpl n,mdk nj;a .=rejre oks;s'
ika;;sl ^ksrka;rfhka isÿjk& we.hSï uQ,O¾u wkqj we.hSu isÿúh hq;af;a bf.kSu yd
b.ekaùu flfrk w;r;=r § h' fuh bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh wdrïNfha § fyda ueo
§ fyda w. § fyda hk ´kEu wjia:djl § isÿúh yels h' tf,i ;u isiqkaf.a bf.kqï
m%.;sh we.hsug wfmaCId lrk .=rejrhl= bf.kqu b.ekaúu iy we.hsu ms
90
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
hf:dala; wruqK iys; j l%shdlrk .=rejreka úiska ;u b.ekakqï l%shdj,sh;a
isiqka f.a bf.kqï l%shdj,sh;a jvd;a ld¾HCIu lsÍu msKsi jvd fydo ld¾HCIu;djfhka
hqla; bf.kqï b.ekakqï iy we.hsï l%u fhdod .; hq;= fjhs'
fï iïnJOfhka isiqkag iy .=rejrekag fhdod .; yels m%fõY ms
91
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
I jdrh - we.hSï ie,iqï 01
• iqN idOl rdcH l%ufha j¾Okh;a iu`. wdKavqfõ m%Odk j.lSu njg m%;sm;a;siïmdokh lsÍu m;aj we;' tfia ms
92
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
I jdrh - we.hSï ie,iqï 03
cd;sl foaYmd,k ;;a;ajh blaujd .sh iudchla ;=< Ôj;aùug isÿùu
;=
93
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
II jdrh - we.hSï ie,iqï 01
WÑ; md,k l%uhla f.dvk`.d .ekSu wrNhd tla tla foaYmd,k iudc
úúO wdKavql%u wdlD;s Ndú;d lrhs' ta wkqj tu tla tla iudcj, wjYH;d" ,laIK ydm%jK;d tlsfklg fjkia úh yelsh' tfy;a tu wdlD;s ms
94
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
II jdrh - we.hSï ie,iqï 03
• 1978 fojk ckrc wdKavql%u jHjia:dj u.ska y`ÿkajdfok ,o iqúfYaI
kjdx.h jkafka úOdhl ckdêm;sOQrhhs' ta wkqj úOdhl ckdêm;sjrhdf.an,;, yd ld¾hh ms
95
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
III jdrh - we.hSï ie,iqï 01
kq;k Y%S ,xldfõ foaYmd,k l%shdodufha my; oelafjk N+ñld l%shd;aul
jk wdldrh ms
96
13 jk fY%aKsh foaYmd,k úoHdj
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
III jdrh - we.hSï ie,iqï 03
Y%S ,xldfõ úfoaY m%;sm;a;s yev .eiaùu flfrys fndfyda idOl n,md
we;' tu idOl úYaf,aIKh lrñka" ksoyiska miq Y%S ,xldfõ úfoaY m%;sm;a;sfha iajNdjhyd kj m%jK;d úu¾Ykh lrñka w;a m;%sldjla ilia lsÍu' fuh flaj, mejreula f,iilial, hq;=h'
wjOdkh fhduql, hq;= lreKq
1' mdvfï ish`: wxY wdjrKh jk mßÈ lreKq bÈßm;a lsÍu'2' ksjerÈ f,i yd ;¾ldkql+, f,i lreKq /ia lsÍu'3' lreKq .fõIKh i`oyd fmd;am;a mßYS,kh'
4' ks¾udKd;aul nj iy wod,j lreKq bÈßm;a lsÍu'