ผศ.ดร.วาโร เพงสวสด

การวจยและการพฒนา

(Research and Development)

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20092

การวจยและการพฒนา (Research and Development)

ผศ.ดร.วาโร เพงสวสด 1

การวจยและพฒนาเปนกระบวนการในการพฒนาและตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑ (Product)

โดยทำการทดสอบในสภาพจรงและดำเนนการปรบปรงผลตภณฑหลายๆ รอบ จนไดผลตภณฑทมคณภาพ

ดงนน เปาหมายหลกหรอผลลพธทไดจากการวจยและพฒนา คอ ผลตภณฑนนเอง

ความหมายของการวจยและพฒนา

ไดมผใหความหมายของการวจยและพฒนา ดงน

ทศนา แขมมณ (2540 : 5) ไดกลาววาการวจยและพฒนา หมายถง การวจยทมงนำเอาความรจากการ

วจยบรสทธไปวจยตอโดยพฒนาเปนเทคนคหรอวธการทสามารถนำไปใชแกปญหาและทดลองใชจนไดผลเปน

ทนาพอใจแลวจงนำไปเผยแพรใชในวงกวางเพอพฒนางานใหมประสทธภาพยงขน สวน วญญา วศาลาภรณ

(2540 : 24) ไดกลาววาจดประสงคของการวจยและพฒนาไมใชอยทการสรางหรอทดสอบทฤษฎแตอยทการพฒนา

ผลตภณฑอยางมประสทธภาพเพอใชในโรงเรยน ผลตภณฑทเกดจากการวจยและพฒนา เชน อปกรณการฝก

อบรม อปกรณการเรยน สอการเรยน ระบบการจดการ เปนตน ผลตภณฑทพฒนาขนมานนจะตองตรงกบ

ความตองการทมรายละเอยดโดยเฉพาะ เมอพฒนาผลตภณฑขนแลวจะตองนำไปทดลองใชและปรบปรงจนถง

ระดบทมประสทธภาพ ซงสอดคลองกบแนวคดของ ผองพรรณ ตรยมงคลกล และสภาพ ฉตราภรณ (2543 : 174 -

174) ทกลาววา การวจยและพฒนาเปนการวจยทมจดหายเพอสรางหรอคนหาแนวคด แนวทาง วธปฏบตหรอ

สงประดษฐทนำไปใชเพอพฒนากลมคน หนวยงานหรอองคกร จดหมายปลายทางทคาดหวงจงเปนการมงใหเกด

การเปลยนแปลงดานตางๆ เชน แนวคด พฤตกรรม วธปฏบตทคาดวาจะดขน จงมกเกยวของกบการทดลอง

ตวอยางของงานวจยและพฒนา เชน การพฒนาหลกสตรการเรยน ซงผลทไดจากการวจยอาจจะอยในรป

ของหลกการ โครงสรางและแนวทางของหลกสตร ชดฝกอบรมคร สอและชดการเรยน แนวทางการประเมนและ

ระบบในการบรหารจดการหลกสตร สงเหลานไดมการทดสอบดวยกระบวนการวจยเพอยนยนประสทธภาพ

แลว

จากความหมายทกลาวมาสรปไดวาการวจยแะพฒนา หมายถง กระบวนการศกษาคนควาอยางมระบบ

มจดมงหมายเพอพฒนาและตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑซงม 2 ลกษณะ ไดแก ผลตภณฑประเภทสอวสด

อปกรณ (Material) และผลตภณฑประเภทวธการหรอกระบวนการ (Process) โดยดำเนนการทดสอบใน

สภาพจรงและทำการปรบปรงผลตภณฑหลายๆ รอบ จนไดผลตภณฑทมคณภาพ เพอนำไปใชในการพฒนา

กลมคน หนวยงานหรอองคการใหมประสทธภาพยงขน

1 ผชวยอธการบด ฝายประกนคณภาพการศกษา มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20093

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

กระบวนการวจยและพฒนา

กระบวนการวจยและพฒนามขนตอน ดงน

1. การสำรวจ สงเคราะหสภาพปญหาและความตองการ เปนการดำเนนการวจยเชงสำรวจ (Survey

research) หรอการสงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอหาคำตอบเกยวกบสภาพปญหาความตองการ

เกยวกบผลตภณฑ รวมทงลกษณะทเหมาะสมของผลตภณฑทตองการใหพฒนา ผลการดำเนนการในขนตอนน

จะทำใหผวจยสามารถพฒนาผลตภณฑไดสอดคลองเหมาะสมกบความตองการของกลมเปาหมายทจะใช

ผลตภณฑทพฒนาขน

2. การออกแบบพฒนาผลตภณฑ เปนการดำเนนการโดยการนำความรและผลการวจยทไดจากขน

ตอนท 1 มาพฒนาผลตภณฑ ซงจะเรมจากการวางแผนพฒนาผลตภณฑโดยการกำหนดวตถประสงคเฉพาะของ

การพฒนาผลตภณฑ การกำหนดวธทจะพฒนาผลตภณฑ และทรพยากรทตองการเพอการพฒนาผลตภณฑ

ทงในดานกำลงคน งบประมาณ วสด ครภณฑ และระยะเวลา หลงจากนนจงดำเนนการพฒนาผลตภณฑใหม

ลกษณะหรอรปแบบตาม ความตองการของกล มเปาหมาย สวนผลตภณฑท จะพฒนามลกษณะอยางไร

หรอสวนประกอบของผลตภณฑมอะไรบางจะขนอยกบชนดของผลตภณฑนนๆ ในขนตอนของการ

พฒนาผลตภณฑนจะตองใชบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะทางในการสรางผลตภณฑแตละชนด

3. การทดลองใชผลตภณฑ เมอสรางผลตภณฑเสรจแลวจะตองนำไปตรวจสอบความเหมาะสม

และประสทธภาพของผลตภณฑ ถาหากผลการตรวจสอบความเหมาะสมและประสทธภาพยงไมเปนทพงพอใจ

หรอมบางสวนทไมสมบรณจะตองดำเนนการปรบปรงแกไขจนกระทงผลตภณฑมความเหมาะสมและม

ประสทธภาพตามเกณฑทกำหนด สำหรบการทดลองใชผลตภณฑจะดำเนนการ ดงน

3.1 การทดลองกบกลมเปาหมายขนาดเลก เปนการทดลองเบองตนโดยมวตถประสงคเพอรวบรวม

ผลประเมนเชงคณภาพเบองตนของผลตภณฑ มกนยมทดลองใชผลตภณฑในโรงเรยน 1 - 3 โรง เดกนกเรยน

6 - 12 คน เกบรวบรวมขอมลโดยสงเกต สมภาษณ สอบถาม แลวนำขอมลไปวเคราะหเพอปรบปรงรปแบบของ

ผลตภณฑ

3.2 การทดลองกบกลมเปาหมายขนาดใหญ เปนการนำผลตภณฑไปทดลองกบกลมเปาหมายทม

ขนาดใหญ หรอเรยกวากลมนำรอง (Pilot group) ซงไดแกการนำไปใชในโรงเรยน 5-15 โรง มจำนวนนกเรยน

30 - 100 คน โดยมการทดสอบกอนและหลงการใชผลตภณฑ นำผลทประเมนเปรยบเทยบกบวตถประสงคหรอ

กลมควบคมทเหมาะสม วตถประสงคหลกของการทดลองใชผลตภณฑในกลมขนาดใหญ เพอตองการทจะบงชวา

ผลตภณฑทพฒนาขนเปนไปตามวตถประสงคของการพฒนาหรอไม ระเบยบวธวจยทใชในการดำเนนการ

ของขนตอนนจะใชการวจยเชงทดลอง (Experimental design) แลวนำผลการวจยมาแกไขปรบปรงผลตภณฑ

3.3 การทดลองความพรอมนำไปใช หลงจากปรบปรงรปแบบผลตภณฑจนมความมนใจในดาน

คณภาพ ผวจยจงนำรปแบบไปทดลองใช เพอตรวจสอบความพรอมสการปฏบต โดยนำไปใชในโรงเรยน 10 - 30

โรง นกเรยน 40 - 200 คน รวบรวมขอมลโดยการสมภาษณและสงเกต เพอตรวจสอบวาผลตภณฑทางการศกษา

ทพฒนาขนมความพรอมทจะนำไปใชในโรงเรยนไดหรอไมเพยงใด แลวนำสารสนเทศทไดจากขนตอนน

มาแกไขปรบปรงผลตภณฑ เชน คมอในการใชผลตภณฑมความชดเจนหรอไม เปนตน การดำเนนการ

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20094

ในขนตอนนเปนการประเมนผลการใชผลตภณฑในภาพรวมทงหมด ซงจะประเมนทงตวผลตภณฑ

กระบวนการใชผลตภณฑ ผลทไดรบจากการใชผลตภณฑปญหาและอปสรรคตางๆ เปนตน ผลทไดจากการ

ประเมนจะนำไปสการตดสนใจปรบปรงผลตภณฑนนๆ หากพจารณาแลวพบวาไมคมคาหรอเสยงอนตราย

กจะยตการใชผลตภณฑนน แตถาหากผลการประเมนพบวาผลตภณฑทพฒนาขนสามารถนำไปใชไดเปนอยางด

กจะนำไปสการดำเนนการขนตอไปคอการจดลขสทธ การเผยแพร และการประชาสมพนธในวงกวาง

4. การเผยแพรผลตภณฑ เปนการนำผลการวจยและผลตภณฑไปเผยแพร เชน การนำเสนอในท

ประชมสมมนาทางวชาการหรอวชาชพ การตพมพเผยแพรในวารสารทางวชาการ การตดตอกบหนวยงาน

ทางการศกษาเพอจดทำผลตภณฑทางการศกษาเผยแพรไปในโรงเรยนตางๆ หรอตดตอกบบรษทเพอผลต จ

ำหนายและเผยแพรในวงกวางตอไป

ขนตอนของการวจยและพฒนาสามารถสรปเปนภาพประกอบได ดงน

การวจย

(research)

1. การสำรวจ

สงเคราะห

สภาพปญหา

และความตองการ

การดำเนนการวจยเชงสำรวจหรอการสงเคราะห

เอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอหาคำตอบเกยวกบ

สภาพปญหา ความตองการเกยวกบผลตภณฑ รวมทง

ลกษณะทเหมาะสมของผลตภณฑทตองการใหพฒนา

เพอใหสอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมาย

2. การออกแบบ

พฒนาผลตภณฑ

นำความรและผลการวจยทไดจาก ขนตอนท 1 มาพฒนา

ผลตภณฑ โดยใหมลกษณะและรปแบบตามความ

ตองการของกลมเปาหมาย

การพฒนา

(development) 3. การทดลอง

ใชผลตภณฑ

ดำเนนการตรวจสอบความเหมาะสมและประสทธภาพ

ของผลตภณฑโดยจะดำเนนการทดลอง 3 คร ง ไดแก

การทดลองกบกลมเลก การทดลองกบกลมใหญและ

การทดลองความพรอมนำไปใช

4. การเผยแพร

ผลตภณฑ

การนำเสนอผลการวจยและพฒนาผลตภณฑในทประชม

สมมนาทางวชาการหรอวชาชพ การตพมพเผยแพรใน

วารสารทางวชาการการตดตอกบหนวยงานทางการ

ศกษาเพอจดทำผลตภณฑทางการศกษาหรอตดตอกบ

บรษทเพอผลต จำหนาย และเผยแพรในวงกวาง

ภาพท 1 กระบวนการวจยและพฒนา

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20095

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

กระบวนทศนการประเมนผลตภณฑ

1. การประเมนผลตภณฑทางการศกษา

กระบวนทศนการประเมนผลตภณฑทางการศกษาม 13 ประการ ดงน (Scriven. 1967 อางถงใน

Worthen and Sauder. 1987 : 88 - 90)

1.1 ความจำเปน ไดแก จำนวนคนทจะไดรบผลกระทบ ความสำคญในทางสงคมและหลกฐาน

แสดงความตองการจำเปน

1.2 การตลาด แผนการนำผลตภณฑไปจำหนาย ขนาดของตลาด (Market share) และความสำคญ

ของตลาดทคาดหวง

1.3 ผลประกอบการจากการทดลอง หลกฐานแสดงถงประสทธผลของผลตภณฑ

1.4 ผลประกอบการจากผบรโภคจรง

1.5 ผลประกอบการจากการเปรยบเทยบกบคแขง

1.6 ผลประกอบการในระยะยาว เชน 1 เดอน หรอ 1 ป หลงจากใชผลตภณฑ

1.7 ผลขางเคยงทเกดขน

1.8 ผลประกอบการในเชงกระบวนการ ซงไดแก หลกฐานยนยนผลของผลตภณฑตามคำพรรณนา

สรรพคณ ความเปนเหตเปนผลตามทกลาวอาง และความสอดคลองกบเกณฑดานศลธรรมจรรยา

1.9 ความเปนเหตเปนผลของผลท เก ดข นจากการใชผลตภณฑซ งแสดงถงหลกฐานของ

ประสทธผลของผลตภณฑ ซงเปนผลจากการวจยเชงทดลอง การวจยเชงกงทดลอง การศกษายอนหลงหรอ

การวจยเชงสหสมพนธ

1.10 ผลประกอบการในเชงความมนยสำคญทางสถต กลาวคอ มหลกฐานในเชงสถตทแสดงถง

ประสทธผลของผลตภณฑ โดยใชเทคนควเคราะหทเหมาะสม ระดบนยสำคญและการแปลความหมายอยาง

ถกตอง

1.11 ผลประกอบการในเชงความสำคญทางการศกษา กลาวคอ ความสำคญทางการศกษาทเปน

ผลจากการตดสนใจโดยผเชยวชาญ ผลการตดสนใจจากการวเคราะหรายขอและคะแนนดบทวดได ผลขางเคยง

ผลในระยะยาว และการเปรยบเทยบคะแนนทเพมขน ตลอดจนการใชผลตภณฑทางการศกษาดงกลาวอยางสม

เหตสมผล

1.12 คาใชจายและประสทธผล แสดงโดยการวเคราะหคาใชจายอนเปนผลการตดสนของผเชยว

ชาญ และการเปรยบเทยบคาใชจายกบคแขงขนในการพฒนาผลตภณฑดงกลาว

1.13 การบรการหลงการขาย โดยพจารณาจากแผนบรการหลงการขายและการพฒนาการอบรม

พนกงานประจำการ การใหความชวยเหลออยางทนทวงทและการศกษาการใชผลตภณฑใหมตลอดจนศกษาขอมล

เกยวกบผบรโภค

2. การวเคราะหผลตภณฑทางการศกษาทเปนหลกสตรระบบการวเคราะหเอกสารหลกสตร (The

curriculum materials analysis system : CMAS) ประกอบดวยขนตอน 6 ประการ ดงน (Morrisett & Stevens.

1967 อางถงใน สมหวง พธยานวฒน. 2541 : 246)

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20096

2.1 บรรยายคณลกษณะของผลตภณฑ ไดแก สอ วสดอปกรณ เวลาทตองการ สไตล คาใชจาย

ขอมลประกอบการทมอย เนอหาวชา เอกลกษณของหลกสตร

2.2 วเคราะหหลกการและเหตผล ตลอดจนวตถประสงคของหลกสตรโดยการบรรยายและประเมน

หลกการและเหตผลของหลกสตร วตถประสงคทวไปของหลกสตร และวตถประสงคเชงพฤตกรรม

2.3 พจารณาเงอนไขในการใชผลตภณฑ ไดแก คณลกษณะของนกเรยน นกศกษา สมรรถภาพ

ของครอาจารย คณลกษณะของโรงเรยนและชมชน การจดหลกสตรและหลกสตรทใชอยในปจจบน

2.4 พจารณาเนอหาสาระของหลกสตรทงในดานพทธพสย ทกษะพสย และจตพสย

2.5 พจารณาดานการเรยนการสอนและกลยทธการสอนทใชในหลกสตร โดยกลาวถงความ

เหมาะสมของกลยทธการสอน รปแบบ วธการ สอ และกระบวนการเรยนการสอนแบบตางๆ

2.6 การตดสนคณคาโดยรวม โดยพจารณาใหครอบคลมทงขอมลเชงบรรยายอนๆ รายงาน และ

ประสบการณทใชหลกสตร ผลการทดลองใชหลกสตรและขอแนะนำตางๆ

3. การประเมนผลตภณฑประเภทสอการเรยนการสอน

กระบวนการประเมนผลตภณฑสอการเรยนการสอนม 2 ขนตอน ดงน (วชราพร อจฉรยโกศล.

2536 : 13-31)

3.1 การตรวจสอบโครงสรางภายในสอ ซงประกอบดวย

3.1.1 ลกษณะสอ ประกอบดวย ลกษณะเฉพาะตามประเภทสอ มาตรฐานการออกแบบ

มาตรฐานทางเทคนควธ และมาตรฐานความมสนทรยของสอ

3.1.2 เนอหาสาระ โดยอาศยผเชยวชาญอยางนอย 3 คนเปนผตรวจสอบเนอหาสาระท

ปรากฏในสอ โดยแสดงความเหนเพอการปรบปรงในสวนทควรปรบปรงหรอใหความเหนชอบเพอดำเนน

การตอไป

3.2 การตรวจสอบคณภาพสอ โดยปกตดำเนนการโดยทดลองใชสอกบตวแทนกลมเปาหมายใน

สภาพการณจรง ซงแบงเปน 3 ขนตอนคอ

3.2.1 การทดสอบหนงตอหนง

3.2.2 การทดสอบกลมเลก

3.2.3 การทดสอบกลมใหญ

โดยเปรยบเทยบผลการทดลองใชสอกบเกณฑมาตรฐาน กลาวคอ สอการเรยนการสอนทประเมนม

คณภาพมาตรฐานในระดบ 90/90 ในทน 90 ตวแรกหมายถงคะแนนรวมเฉลยของกลมคดเปนรอยละ 90 สวน

90 ตวหลงหมายถงรอยละ 90 ของผเรยนทบรรลวตถประสงคแตละขอของสอการเรยนการสอน

ลกษณะของการวจยและพฒนา

การวจยและพฒนามลกษณะสำคญ ดงน

1. เปนการนำความรหรอความเขาใจใหมทสรางขนมาพฒนาเปนตวแบบใชงาน เปนการทำวจยเพอ

แสวงหาหรอสรางสรรคภมปญญาใหม แลวทำการพฒนาดวยการคดคน ตอยอดความรความเขาใจดงกลาวใหอย

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20097

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

ในรปตนแบบการพฒนาทสามารถนำไปใชประโยชนในวงกวางได เชน ผลผลตกระบวนการหรอการบรการ

ใหมๆ ทตอบสนองความตองการจำเปนของผใชและสงคม

2. เปนการศกษาคนควาอยางเปนระบบและตอเนอง เนองจากจดแขงของการวจยและพฒนาม 3

กระบวนการหลก ไดแก การวจย การพฒนา และการเผยแพร ดงนน การศกษาคนควาเพอใหไดความรหรอ

ความเขาใจในแงมมใหมสำหรบนำไปพฒนาผลตภณฑ และถายทอดไปสผใชในวงกวาง จงตองกระทำอยาง

เปนระบบและตอเนอง ทกลาววา “อยางเปนระบบ” เปนการดำเนนงานทเปนไปตามขนตอนของกระบวนการ

วจยและพฒนา สวนทกลาววา “อยางตอเนอง” เปนกระบวนการดำเนนงานทจะตองกระทำตดตอกนโดยใช

ระยะเวลาในการทำกจกรรมการวจยและพฒนา และเผยแพรผลผลตไปสผใชอยางกวางขวางและเปนรปธรรม

คอนขางยาวนานมาก

3. มการดำเนนงานวจยอยางเปนวฏจกรดวยวธการทเชอถอได การทำการวจยและพฒนาทกขนตอน

จะตองกระทำอยางพถพถนภายใตการกำกบตดตม และตรวจสอบซำหลายครงเพอใหเกดความมนใจวาผลผลต

ขนสดทาย (End of product) ของกระบวนการวจยและพฒนาทอยในรปของผลตภณฑมความถกตองและ

เชอถอไดตรงตามระดบมาตรฐานกอนการเผยแพรไปสผใชหรอสงคม

4. มกใชวธการผสมผสานวธการเชงปรมาณและชงคณภาพในการวจย การวจยและพฒนาโดยทวไป

นกวจยมกใชการผสมผสานวธการเชงปรมาณและเชงคณภาพตามฐานคตทอยภายใตกระบวนทศน

แบบปฏบตนยม / ประโยชนนยมเปนหลก เชน ผสมผสานวธการเชงปรมาณ ไดแก การวจยเชงสำรวจ

ในขนตอนการรวบรวมขอมลทจำเปนตอการออกแบบผลตภณฑ และการวจยเชงทดลองในขนตอนทดสอบ

คณภาพของผลตภณฑและวธการวจยเชงคณภาพ ไดแก การศกษาเฉพาะกรณในขนตอนการเผยแพรผลตภณฑ

สกลมผใชหรอชมชนใดชมชนหนง

5. มงเนนการตอบสนองตอผตองการใชผลการวจยและพฒนา จดเนนสำคญของการวจยและพฒนา

คอการดำเนนการวจยทจะตองตอบสนองความตองการของบคคล หรอกลมบคคลผประสงคจะนำผลตภณฑ

ทเปนวทยาการสมยใหมไปใชงาน และ/หรอประกอบการตดสนใจแกปญหาทมอยในหนวยงาน องคการหรอ

ชมชน ดงนน ในการออกแบบการวจยและพฒนา นกวจยมกกำหนดใหผทคาดวาจะนำผลการวจยไปใช

ประโยชนมสวนรวมในการกำหนดเปาหมายของการวจยและพฒนา ตงคำถามหรอโจทยการวจย รวมทงการ

สนบสนนงบประมาณ เปนตน ทงนนอกจากจะเปนการสรางความรสกเปนหนสวนในการทำวจยและพฒนา

รวมกบนกวจยแลว ยงจะสงผลดตอการยอมรบและการนำผลตภณฑไปใชอกดวย

6. ผลของการวจยและพฒนาทมคณคาและมลคาสงสามารถจดทะเบยนเปนสทธบตรได ผลของการ

วจยและพฒนาโดยเฉพาะทอยในรปผลตภณฑทเปนภมปญญาทเกดจากการสรางสรรคและการลงทน

ลงแรงของนกวจย อาจจะมคณคา (Value) และมลคา (Worth) เชงพาณชยหรอเปนประโยชนในแงการทำ

กำไรสง นกวจยสามารถจดทะเบยนเพอคมครองสทธใหเปนไปตามพระราชบญญตลขสทธ และพระราชบญญต

สทธบตรทงในประเทศและนานาชาตได

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20098

ขอดและขอจำกดของการวจยและพฒนา

ตวอยางงานวจยและพฒนา

1. ขอดของการวจยและพฒนา

1.1 ทำใหไดผลตภณฑซงนำไปใชในการพฒนาบคลากรหรอองคการ การวจยและพฒนาม

เปาหมายเพอพฒนาผลตภณฑ ผลตภณฑนเปนเสมอนเครองมอทใชในการพฒนาบคลากรใหมคณภาพและ

พฒนาองคการใหมประสทธภาพ ซงการพฒนาดงกลาวสอดคลองกบความตองการของบคลากรและองคการ

1.2 ไดผลตภณฑทมความหมายและตรงกบความตองการของผใช เนองจากกระบวนการวจยและ

พฒนาเปดโอกาสใหผทคาดหมายวาจะนำผลตภณฑไปใชประโยชนเขามามสวนรวมในการกำหนดเปาหมาย

โจทยการวจย และสนบสนนการวจย ดงนน จงมแนวโนมทเปนไปไดสงทจะทำใหไดผลตภณฑทมความหมาย

เชอมโยงกบสภาพวถการดำเนนชวตและการทำงานอยางสอดคลองกลมกลน รวมทงตอบสนองความตองการ

จำเปนในการใชงานของผใชอยางแทจรง

1.3 มสวนสงเสรมชอเสยงและรายไดแกนกวจยผสรางสรรคงานวจย ในการทำวจยและพฒนา

ถาผวจยใชความรและภมปญญาของตนในการสรางสรรคผลตภณฑทมคณคาทางสงคมและมมลคาทางการ

ตลาดกจะมสวนสงเสรมใหผวจยมชอเสยงและรายไดจากการเปนเจาของลขสทธหรอสทธบตรในผลตภณฑ

ทไดพฒนาขน

2. ขอจำกดของการวจยและพฒนา

การวจยและพฒนาจะใชระยะเวลา พลงสตปญญาและจตใจ รวมทงคาใชจายจำนวนมาก การวจย

ประเภทนสวนมากมกตองการระยะเวลาในการทำวจย รวมทงบคลากรทางการวจยทมสตปญญาดเยยม มจตใจ

ทมงมนและทมเทตอการทำงานวจยอยางตอเนอง นอกจากนยงตองใชงบประมาณในการลงทนคอนขางสง

งานวจยเรอง การพฒนาหลกสตรฝกอบรมเรองการประเมนผลตามสภาพจรงสำหรบครโรงเรยน

ประถมศกษา (ชวน จนดาโชต. 2547)

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาขอมลพนฐานเกยวกบการพฒนาหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรง

ของครโรงเรยนประถมศกษา

2. เพอพฒนาหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงของครโรงเรยนประถมศกษา

3. เพอทดลองใชหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงของครโรงเรยนประถมศกษา

4. เพอประเมนผลและปรบปรงหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงของครโรงเรยน

ประถมศกษา ดานความรความเขาใจ ความคดเหนและความสามารถในการประเมนผลตามสภาพจรงใน

โรงเรยนประถมศกษา

วธดำเนนการวจย

การพฒนาหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงสำหรบครโรงเรยนประถมศกษา

เปนการวจยและพฒนา โดยมขนตอนการวจย ดงน

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 20099

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

ขนตอนท 1 การวจย สำรวจขอมลพนฐานเรองหลกสตรฝกอบรม และการประเมนผลตามสภาพจรง

ของครวชาการโรงเรยนประถมศกษา จำนวน 436 คน หวหนาการประถมศกษาอำเภอ สงกดสำนกงาน

การประถมศกษาจงหวดกาญจนบร อำเภอละ 1 คน รวม 13 คน และผเชยวชาญดานการวดและประเมนผล

ตามสภาพจรงจำนวน 13 คน รวมทงหมด 452 คน นำมาเปนขอมลในการพฒนาหลกสตร

ขนตอนท 2 การพฒนา พฒนาโครงรางของหลกสตรภาคทฤษฎและภาคปฏบต โดยผวจย อาจารย

ทปรกษา ผเชยวชาญดานการพฒนาหลกสตร ดานการฝกอบรม และดานการวดและประเมนผล

ขนตอนท 3 การวจย ทดลองใชหลกสตร คอการนำหลกสตรทพฒนาไปทดลองใชกบครวชาการ

โรงเรยนประถมศกษา สงกดสำนกงานการประถมศกษาจงหวดกาญจนบร จำนวน 41 คน โดยฝกอบรม

ภาคทฤษฎและภาคปฏบต

ขนตอนท 4 การพฒนา ประเมนผลและปรบปรงหลกสตร เปนขนตอนการประเมนผลการใชหลกสตร

ในระหวางการใชหลกสตรโดยทดสอบความร ความเขาใจกอนและหลงการใชหลกสตรดวยแบบทดสอบ และ

สอบถามความคดเหนตอการใชหลกสตร รวมไปถงการตดตามผลหลงการฝกอบรมดวยแบบสอบถามผเขารบ

การอบรม โดยทง 4 ขนตอนสามารถสรปเปนภาพประกอบได ดงภาพท 2

การวจย

ศกษาขอมลพนฐาน

1. วเคราะหนโยบายแนวทางการ

ดำเนนงาน การประเมนผลตาม

สภาพจรงในโรงเรยนของ

สปช. สปจ. สปอ.

2. ศกษาแนวทฤษฎ เอกสารและ

งานวจยทเกยวของในการ

พฒนาหลกสตรฝกอบรม และ

การประเมนผลตามสภาพจรง

3. ศกษาความตองการในการ

ฝกอบรมเรองการประเมนตาม

สภาพจรงจากครวชาการ

เกยวกบขอบขายเนอหา

วธการ รปแบบ ระยะเวลา

การตดตามผล

4. ศกษาความคดเหนเกยวกบ

ขอบขายเนอหา วธการ

รปแบบ ระยะเวลา การตดตาม

ผลการฝกอบรม

การประเมนผลตามสภาพจรง

จากหวหนาการประถมศกษา

อำเภอ และผเชยวชาญ

การพฒนา

พฒนาหลกสตร

1. พฒนาหลกสตรฝกอบรม

(ฉบบราง) ประกอบดวย

หลกการ วตถประสงค

เนอหา กจกรรม สอ และ

การวดและการประเมนผล

2. ตรวจสอบโครงสราง

หลกสตรฝกอบรมโดย

อาจารยทปรกษา และ

ผเชยวชาญ

3. ปรบปรงแกไขโครงสราง

หลกสตรฝกอบรม

การวจย

ทดลองใชหลกสตร

นำหลกสตรทงภาคทฤษฎและ

ภาคปฏบตไปใช โดยการจดอบรม

ครวชาการโรงเรยนประถมศกษา

สงกดสำนกงานการประถมศกษา

จงหวดกาญจนบร จำนวน 41 คน

โดยการทดสอบกอนและหลง

การฝกอบรม

การวจยประเมนและ

ปรบปรงหลกสตร

1. ประเมนความร ความเขาใจ

เกยวกบการประเมนผลตาม

สภาพจรง

2. ประเมนความคดเหนทมตอ

หลกสตรหลงจากเสรจสนการ

ฝกอบรม

3. ประเมนความสามารถในการ

ประเมนผลตามสภาพจรงจาก

การปฏบตเกยวกบการ

ประเมนตามสภาพจรงของคร

วชาการ

ปรบปรงแกไขไมผาน

ปรบปรงหลกสตร

ผาน

หลกสตรฝกอบรม

ฉบบสมบรณ

ภาพท 2 ขนตอนการวจยเรองการพฒนาหลกสตรฝกอบรมเรองการประเมนผลตามสภาพจรง

สำหรบครโรงเรยนประถมศกษา (ชวน จนดาโชต. 2547 : 13)

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 200910

สรปผลการวจย

การวจยครงนเปนการพฒนาหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงสำหรบครโรงเรยน

ประถมศกษา โดยมผลการวเคราะหขอมลตามขนตอนการวจย สรปไดดงน

1. ผลการศกษาขอมลพนฐานสำหรบการพฒนาหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรง

สำหรบครโรงเรยนประถมศกษา พบวา นโยบาย แนวคด ทฤษฎการวดและประเมนผลการเรยนรตองตอบสนอง

เปาประสงคของหลกสตร สอดคลองกบความเปนอยของสงคม โดยประเมนใหสอดคลองกบหลกสตร

ประเมนเพอปรบปรงแกไขการเรยนการสอน ประเมนความสามารถของผเรยนทงระดบคณภาพและความ

สามารถ การประเมนตองสะทอนใหเหนการปฏบตจรงในสภาพการณจรงหรอคลายจรงโดยใชเทคนควธการ

เครองมอทเหมาะสมและหลากหลาย หลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงสำหรบครโรงเรยน

ประถมศกษาทพฒนาขนตองใหการฝกอบรมตามรปแบบเชงปฏบตการ ใหผเขารบการอบรมไดรวมกจกรรม

อยางหลากหลาย ทงศกษาเอกสาร ถามตอบ ฝกปฏบตจรง นำเสนอผลงาน เพอวพากษวจารณรวมกนและสรปผล

สามารถนำไปใชวดผลประเมนผลกบนกเรยนไดโดยตรง ควรมรปแบบการวดผลประเมนผลการอบรมทชดเจน

สอทใชในการอบรมควรเปนสอททนสมย ระยะเวลาในการฝกอบรม 3 วนและนำไปทดลองใชทโรงเรยน

ของตนประมาณ 1 เดอน การตดตามผลการฝกอบรมอยางนอยภาคเรยนละ 1 ครงโดยใชกระบวนการนเทศ

2. ผลการพฒนาหลกสตรฝกอบรม พบวา หลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรง

สำหรบครโรงเรยนประถมศกษา มสาระประกอบดวย หลกการ จดมงหมาย โครงสรางเนอหา คำแนะนำ

การใชหลกสตรฝกอบรม กจกรรมการฝกอบรม สอ และการวดประเมนผล ซงมเนอหาจำนวน 6 หนวยคอ 1)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทเกยวของกบการวดและประเมนผล 2) ความหมาย หลกการ

และลกษณะสำคญของการประเมนผลตามสภาพจรง 3) เทคนค วธการ และเครองมอการประเมนผลตาม

สภาพจรง 4) การจดทำแบบประเมนคา (Rubric) 5) ธรรมชาต/ลกษณะเฉพาะของกลมสาระการเรยนร แผนการ

จดการเรยนร และการประเมนผล 6) การประเมนโดยใชแฟมสะสมงาน ซงประกอบไปดวย ภาคทฤษฏเกยวกบ

ความรความเขาใจในหลกการ องคประกอบของการประเมนผลตามสภาพจรง และภาคปฏบตเกยวกบความ

สามารถในการประเมนผลตามสภาพจรง โดยใชแบบฝกใบงานและการรายงานสรปผลจากชนงาน ซงผเชยวชาญ

มความเหนวามความสอดคลองเหมาะสมโดยเสนอแนะใหสรปใบความรใหสนและกระชบ และตดสาระหนวย

ท 7 เรองภาระงานออกเนองจากปรากฏอยในหนวยท 4, 5 และ 6 แลว พรอมเสนอใหเนนการปฏบตจรง

ตามสภาพจรงในทกขนตอนของการฝกอบรม

3. ผลการทดลองใชหลกสตรฝกอบรม เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงสำหรบครโรงเรยนประถม

ศกษา โดยการนำหลกสตรฝกอบรมไปทดลองใชกบครโรงเรยนประถมศกษา สงกดสำนกงานการประถมศกษา

จงหวดกาญจนบร จำนวน 41 คน เปนเวลา 3 วน โดยดำเนนการทดสอบความรความเขาใจกอนการฝกอบรม

(Pre - test) การดำเนนการอบรม ทดสอบความรความเขาใจหลงการฝกอบรม (Post - test) พรอมทงสอบถาม

ความคดเหนทมตอการเรยนรและความเหมาะสมของหลกสตรฝกอบรม โดยใหครวชาการนำความรทได

ไปปฏบต 1 เดอน และทำการประเมนความสามารถในการประเมนผลตามสภาพจรง พบวา ผเขารบการอบรม

ทกคนมสวนรวมในการแลกเปลยนเรยนร ศกษาหาความรจากใบความร เอกสารประกอบการฝกอบรม

มการอภปรายกนอยางกวางขวางโดยเฉพาะเรองเกณฑการประเมนคณลกษณะ ความสามารถในการปฏบตโดยม

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 200911

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

บรรยากาศ ความเปนกนเอง สนกสนานทจะเรยนร และพบวาในหนวยท 2 ความหมาย หลกการ และลกษณะ

สำคญของการประเมนผลตามสภาพจรง ใชเวลาในการศกษาใบความรคอนขางมาก และการนำเสนอผลงาน

ทคลายกนในหลายกลมทำใหเสยเวลา และเอกสารบางอยางมไมเพยงพอกบความตองการของผเขารบการ

ฝกอบรม เชน ตวอยางแฟมสะสมงาน เปนตน

4. ผลการประเมนความรความเขาใจ เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงสำหรบครโรงเรยนประถม

ศกษาพบวา ความรความเขาใจ เรอง การประเมนผลตามสภาพจรงกอนและหลงการฝกอบรมแตกตางกนอยาง

มนยสำคญทางสถตทระดบ 01 โดยความรความเขาใจ เรองการประเมนผลตามสภาพจรงสำหรบครโรงเรยน

ประถมศกษาหลงการฝกอบรมสงกวากอนการฝกอบรม ผลการเรยนรของตนเองของผเขาอบรมหลงเสรจสน

การฝกอบรม พบวา มคาเฉล ยอย ในระดบมาก ไดแก ความหมาย หลกการ และลกษณะสำคญของ

การประเมนผลตามสภาพจรงและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทเกยวของกบการวดและ

ประเมนผล ความคดเหนทมตอหลกสตร พบวา ในภาพรวมเหนวาหลกสตรฝกอบรมอยในระดบเหนดวยมาก

ความคดเหนทอยในระดบมากเปนลำดบตนๆ ไดแก เนอหา และเอกสารประกอบการฝกอบรม สวนความคด

เหนทมคาเฉลยอยในระดบมากเปนลำดบสดทายคอ ระยะเวลาในการฝกอบรม และการตดตามผลการฝกอบรม

ความสามารถในการประเมนผลตามสภาพจรงพบวาในภาพรวมครวชาการมความสามารถในการประเมนผล

ตามสภาพจรงอยในระดบพอใช ไดแก มเครองมอในการประเมนผล และการจดกจกรรมการเรยนรอยใน

ระดบด แตแผนการจดการเรยนร เกณฑการประเมนผลและชนงาน แฟมสะสมงานอยในระดบพอใช ซงพบวา

ยงขาดการมสวนรวมของนกเรยนในการจดทำแผนการเรยนร การกำหนดประเดนและเกณฑการประเมนผล

และการรวมวางแผนกำหนดชนงาน แฟมสะสมงาน

สรป

การวจยและพฒนา หมายถง กระบวนการศกษาคนควาอยางมระบบ มจดมงหมายเพอพฒนาและ

ตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑ ซงม 2 ลกษณะ ไดแก ผลตภณฑประเภทสอวสดอปกรณ และผลตภณฑ

ประเภทกระบวนการหรอวธการ โดยดำเนนการทดสอบในสภาพจรงและทำการปรบปรงผลตภณฑหลายๆ

รอบ จนไดผลตภณฑทมคณภาพเพอนำไปใชในการพฒนากลมคน หนวยงานหรอองคการใหมประสทธภาพ

ยงขน กระบวนการวจยและพฒนาประกอบดวย 1) การสำรวจ สงเคราะหสภาพปญหาและความตองการ

2) การออกแบบพฒนาผลตภณฑ 3) การทดลองใชผลตภณฑซงดำเนนการทดลอง 3 ครง ไดแก การทดลอง

กบกลมเปาหมายขนาดเลก การทดลองกบกลมเปาหมายขนาดใหญ และการทดลองความพรอมนำไปใช และ

4) การเผยแพรผลตภณฑ การวจยและพฒนามลกษณะสำคญ ไดแก เปนการนำความรหรอความเขาใจใหม

ทสรางขนมาพฒนาเปนตวแบบใชงาน เปนการศกษาคนควาอยางเปนระบบและตอเนอง มการดำเนนงานวจย

อยางเปนวฏจกรดวยวธการทเชอถอได มกใชวธการผสมผสานวธการเชงปรมาณและเชงคณภาพในการวจย

มงเนนการตอบสนองตอผตองการใชผลการวจยและพฒนา นอกจากน ผลของการวจยและพฒนาทมคณคา

และมลคาสงสามารถจดทะเบยนเปนสทธบตรได

วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร; ปท 1 ฉบบท 2 : กรกฎาคม – ธนวาคม 2552

Sakon Nakhon Rajabhat University Journal; 1(2) : July – December 200912

เอกสารอางอง

ชวน จนดาโชต. (2547). การพฒนาหลกสตรฝกอบรมเรองการประเมนผลตามสภาพจรงของครโรงเรยน

ประถมศกษา. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร. (อดสำเนา).

ทศนา แขมมณ. (2540). การวจยทางการศกษา (Educational Research). ใน ทศนา แขมมณ และสรอยสน

สกลรตน(บก.). แบบแผนและเครองมอการวจยทางการศกษา. (หนา 1-12). กรงเทพฯ: สำนกพมพ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ผองพรรณ ตรยมงคลกล และสภาพ ฉตราภรณ. (2543). การออกแบบการวจย. พมพครงท 3. กรงเทพฯ:

สำนกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วญญา วศาลาภรณ. (2540). การวจยทางการศกษา : หลกการและแนวทางการปฏบตการ. กรงเทพฯ:

ตนออแกรมม.

วชราพร อจฉรยโกศล. (2536). การประเมนผลสอการเรยนการสอน. วารสารครศาสตร. 21(3), 13-31.

วาโร เพงสวสด. (2551). วธวทยาการวจย. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.

สมหวง พธยานวตน. (2541). วธวทยาการประเมนทางการศกษา. กรงเทพฯ: สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Charles, C.M. and Merler, C.A. (2002). Introduction to Educational Research. 4th ed. Boston: Allyn

and Bacon.

McMillan, J. H. (2000). Educational Research : Fundamentals for the Consumer. 3rd ed. New York:

Longman.

Worthen, B.R. and Sauder, J.R. (1987). Educational Evaluation. New York: Longman.