ยนดตอนรบอาจารย นสตแพทยและเจาหนาทจากโรงพยาบาลกาฬสนธ
" โครงการเพมพนการเรยน การสอน นสต แพทย กลมงานจตเวช โรงพยาบาลกาฬสนธ"
20 สงหาคม 2554 พฐชญาณ สขสาครธนาวฒน
Harm reduction Clinic
โรงพยาบาลธญญารกษขอนแกน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข ทตง เลขท775 หม 19 ถ. มะลวลย ต. ศลาอ. เมอง จ.ขอนแกน
ผนำาเทคโนโลยการบำาบดรกษายาและสารเสพตดLeader in substance abuse treatment technology
วสยทศน
พนธะกจวจย พฒนา และถายทอดองคความร
เทคโนโลยการบำาบดรกษายาและสารเสพตด
เพอใหผตดยาและสารเสพตดสามารถดำารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข
1. บำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผตดยาและสารเสพตด ทงในระบบสมครใจ ระบบบงคบบำาบดและระบบตองโทษ ภายใตกรอบของกฎหมาย2. วจยและพฒนาการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผตดยาและสารเสพตด3. ถายทอดองคความรและเทคโนโลยการบำาบดรกษาและฟ นฟ สมรรถภาพผตดยาและสารเสพตดใหแกบคลากรทางการแพทยและผมสวนเกยวของ
ขอบเขตบรการ
โรงพยาบาลขนาด 140 เตยง
ตกผปวยบำาบดยา 40 เตยง
ตกผปวยฟ นฟสมรรถภาพชาย 40
เตยง
ตกผปวยฟ นฟสมรรถภาพหญง 40
เตยง
ตกผปวยพเศษ 20 เตยง
ฟ นฟสมรรถภาพ กลบสสงคม ตดตามการรกษา ผรบบรการ บำาบดดวยยา เตรยมการ จงใจ
ขนตอนกระบวนการบำาบดผตดยาและสารเสพตด
ประกอบไปดวย 4 ขนตอน ดงน
แผนผงแสดงการใหบรการผใชยาและสารเสพตดผใชยา/สารเสพตด
มารบบรการ
ไมมอาการขาดยา เมายา มอาการขาดยา เมายา
ถอนพษยาประเมนเพอวางแผนการ
รกษา
มโรคแทรกซอนทางอายร
กรรมใหยารกษาโรคทางจต
ประสาท
ตดสนใจบำาบดลงเล ไมตองการบำาบด
โปรแกรมบำาบดฟ นฟ1.แบบผปวย
นอก2.แบบผปวยใน3.FAST
4.Harm clinic
5.Anonymous clinic
1.Counseling
2.MET
3.Art therapy
4.Harm clinic
5.Anonymous clinic
หยดเสพ (Remission)
โปรแกรมตดตามการรกษา
ไมเสพซำา
โปรแกรมจงใจบำาบด
Family therapy
จำาหนาย (Discharge)
มโรคทางจตประสาท
รวม
ใหยารกษาโรคทาง
อายรกรรม
สงตอ โรงพยาบาล
ทเกยวของ
สงตอ โรงพยาบาลจตเวช
Social intervention
Spiritual therapy
ยงคงเสพ
เสพซำา
การเตรยมความพรอมในการปฏบต งานดาน การบำาบดฟ นฟสมรรถภาพผตด
ยาและสารเสพตด
อางอง:นพ. อสระ เจยวรยบญญา
ธรรมชาตการตดยาเสพตด(โรคสมองตดยา)การเสพยาเสพตดในมมมองทางการแพทยและ
ทางกฎหมายเกณฑการวนจฉยการตดยา
องคความรพนฐานสำาหรบผปฏบตงานบำาบดรกษาผใชยาเสพตด
กฎหมายทเกยวของกบยาเสพตดและการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแนวทาง / หลกการดแลผตดยาเสพตด
ความหมายของศพททใชกนบอยๆ
นวตกรรมการบำาบด การบำาบดทางเลอก
การวดผลสำาเรจการบำาบดรกษา
การบำาบดผเสพและผตดสารเสพตดการบำาบด หมายถง การบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพ
สารเสพตด หมายถง ยาเสพตดและสารเสพตด
การบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผมปญหาการใชยาและสารเสพตด
ความหมายของศพททใชกนบอยๆ
Khonkaen Drug Dependence Treatment Center
Drug หมายถง Drugs and Substances
Dependence หมายถง Abuse and Dependence
Treatment หมายถง Treatment and Rehabilitation
Khonkaen Substances Abuse Treatment and Rehabilitation Center
Experimental use
ธรรมชาตของการตดยาและสารเสพตด
Occasional use
Regular use
Chronic use
ลองเสพ หาโอกาสเสพ
เสพประจำา
เสพตลอดเวลาAbuse Addiction
เสพสนก เสพเอามน เสพเอาเปนเอาตาย
Progressive brain damage Loss of cognitive functionสมองเสอม ความคด ปญญา ความจำา
ประชากรทวไป
ลองเสพ
หาโอกาสเสพ
เสพประจำา
เสพตลอดเวลา
กลมเสพ
กลมตด
ปกต อาการจตประสาท
100
30 5
Experimental users
Situational users
Regular users
Chronic users
ลองเสพ หาโอกาสเสพ
เสพประจำา
เสพตลอดเวลา100 50 20 5-10
เลก / หยดเลก / หยด
เลก / หยดเลก / หยด
Experimental users
Situational users
Regular users
Chronic users
ลองเสพ หาโอกาสเสพ
เสพประจำา
เสพตลอดเวลา100 50 20 5-10
เลก / หยดเลก / หยด
เลก / หยดเลก / หยด
มมมองทาง
สงคม
มมมองทาง
กฎหมาย
มมมองทางการแพทย
การเสพยาเสพตดในมมมองทางการแพทยและทางกฎหมาย
มมมองทางกฎหมาย
ผดกฎหมาย
ความผดอาญา
เบยงคด ชะลอฟอง
ผเสพเปนผปวย
มมมองทางสงคม
มลทน , ตราบาป
Stigma
การเขาถงการรกษา
Access to cares
โรคเรอน
โรคเอดส
โรคสมองตดยา
มมมองทางการแพทย
ผเสพทกรายเปนผปวย ??
รกษาอะไร ?? ( โรค / พฤตกรรรม )
รกษาอยางไร ?? ผลการรกษาเปนอยางไร ?? ( หาย
/ เรอรง )
- ตองเพมปรมาณการเสพมากขน- มอาการขาดยาเมอไมไดเสพ
- ควบคมปรมาณและระยะเวลาทเสพไมได- หมกมนกบการเสพและการหาสารมาเสพ- พยายามเลกเสพหลายครงแตไมสำาเรจ- เสพจนมผลกระทบตอสงคมและการงาน- คงเสพแมเกดผลเสยตอรางกายและจตใจ
เกณฑการวนจฉยการตดยา
พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.๒๕๒๒ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท ๑๓๕
(พ.ศ.๒๕๓๙)พ.ร.บ.ฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕
กฎหมายทเกยวของกบยาเสพตดและการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด
พ.ร.บ.สขภาพจต พ.ศ.๒๕๕๑พ.ร.บ.สารระเหย
ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท ๑๓๕ (พ.ศ.๒๕๓๙)ประเภทท ๑ : ยาเสพตดใหโทษชนดรายแรง
เฮโรอน แอมเฟตามน เมทแอมเฟตามน เอกซตาซ แอลเอสดประเภทท ๒ : ยาเสพตดใหโทษทวไป
ใบโคคา โคคาอน โคเดอน ยาสกดเขมขนของตนฝนแหง เมทาโดน มอรฟน ฝน(ฝนทผานกรรมวธปรงแตงเพอใชในทางยา) ฝน(ฝนดบ ฝนสก มลฝน)ประเภทท ๓ : ยาเสพตดใหโทษทมลกษณะเปนตนตำารบยาและมสารเสพตดใหโทษประเภท ๒ ผสมอย ประเภทท ๔ : สารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษประเภท ๑ หรอ ๒ ประเภทท ๕ : ยาเสพตดใหโทษทไมเขาอยในประเภท ๑ ถง ๔ กญชา พชกระทอม
พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.๒๕๒๒
มโทษจำาคก คดอาญา
ผเสพยาเสพตดใหโทษประเภท ๑ , ๒ จำาคก ๖ เดอน ถง ๑๐ ป และปรบ ๕,๐๐๐ ถง ๑๐๐,๐๐๐
บาท ( ม.๑๗ )
พ.ร.บ.ฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕
หลกการ- ผเสพ (Drug users) คอผปวยมใชอาชญากร- ผตดยาเสพตด (Drug addict) เปนผปวยทตองไดรบการบำาบดรกษาหรอฟ นฟสมรรถภาพ
พ.ร.บ.ฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕
- ผเสพยาเสพตด - ผเสพและมไวครอบครอง - ผเสพและมไวครอบครองเพอจำาหนาย - เสพและจำาหนายยาเสพตดตาม
ลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณทกำาหนดไวในกฎกระทรวง
ฐานความผดตามพระราชบญญต
ผกระทำาความผดฐานเสพยาเสพตด
ศาล
จบกม ( มาตรา 19 )
สถานทควบคมเพอตรวจพสจน ตรวจพสจน ( มาตรา 21 )
คณะอนกรรมการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด
ผตด
วนจฉย ( มาตรา22 )
กำาหนดวธการ ฟ นฟ
( มาตรา 23 )
คณะอนกรรมการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด
ผเสพ
ไมใชผเสพ-ผตด
พนกงาน สอบสวน ,
พนกงานอยการ
ไมควบคม
ตว
ควบคมตวไมเขมงวด
ควบคมตวเขมงวด
ผลการฟ นฟ
นาพอใจ ไมนาพอใจ
ควบคมตวเขมงวด
- ศนยฟ นฟฯ- สถานพนจฯ- สถานทอน
ไมเขมงวด- สถาบนยาเสพตด- ศนยบำาบดรกษาฯ- สถานทอน
ไมควบคมตว
- ภายใต การคม
ประพฤต- สถานพยาบาล
ปลอยตว
สงพนกงานสอบสวนพนกงานอยการ
ผใชยาเสพตดตำารวจ
จบกม แบบคดกรอง
เรมเสพ
คายบำาบด
ตดตามการรกษา / ควบคมความประพฤต
ชมชน / อาสาสมครคมประพฤต
บำาบดดวยยาในโรงพยาบาล 1-2 สปดาห
ชมชนคนหา
เสพประจำา
เรมตด
โรคจตรวม
ปกต ร.พ.จตเวช พ.ร.บ.สขภาพจต
2551โปรแกรมฟ นฟสมรรถภาพ 1 ครง/สปดาห 10-12 สปดาห
ระบบบงคบบำาบด พ.ร.บ.ฟ นฟฯ 2545
เสพซำา
ขอเสนอ : ระบบการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผใชยาเสพตด
ระบบบงคบบำาบด พ.ร.บ.ฟ นฟฯ 2545
ตดหนก
ฟ นฟสมรรถภาพ กลบสสงคม ตดตามการรกษา ผรบบรการ บำาบดดวยยา เตรยมการ จงใจ
การบำาบดรกษาผตดยาเสพตด ตามระเบยบกระทรวงสาธารณสข
การฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ตาม พ.ร.บ.ฟ นฟฯ ๒๕๔๕
ฟ นฟสมรรถภาพ กลบสสงคม ผรบบรการ ตรวจพสจน
การบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพ
หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด
Addiction is a chronic, relapsing and treatable brain disease
1โรคเรอรง , เปนๆหายๆ(เสพซำา)
, รกษาได
Chronic, Relapsing and Treatable brain disease
โรคเรอรง , เปนๆหายๆ(เสพซำา) , รกษาได20% หยดได / เลก
ได80% เสพซำา / เสพ
ประจำา บำาบดรกษา
40% หยดได / เลกได
3-10 years
35% เสยชวต : โรคแทรกซอน, อบตเหต, ถกฆาตาย, อนๆ5% เปนบา , อยตามถนน ,
คนจรจด
Addiction change the brain : structure and function
เครองมอ วด cognitive function
2การตดยาเสพตดทำาใหสมอง
เปลยนแปลงทงโครงสรางและหนาท
หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด
No single method is appropriate or effective for treating all individuals
ประเมนและวางแผนการรกษาเปนรายบคคล ทมบำาบดทประกอบดวยสหวชาชพ ชวยใน
การบำาบด
3ไมมวธการบำาบดรกษารกษาใดทสามารถใหการรกษาไดอยางม
ประสทธภาพสำาหรบผตดยาทกๆคน
หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด
The sooner an addict get into treatment, the better4รบการบำาบดเรวเทาไหร ผลของ
การบำาบดจะด
หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด
The longer an addict stays in treatment, the greater the chance treatment will be effective
5
ประสทธภาพการบำาบดจะสงขน ตามระยะเวลาทเขารบการบำาบด
หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด
Relapse is part of the disease, not a sign of failure6
การกลบไปเสพซำาเปนสวนหนงของโรคสมองตดยา ไมใช ความ
ลมเหลวของการบำาบดรกษา
หลกการดแลผตดยาและสารเสพตด
เตรยมการ / จงใจ
บำาบดดวยยา
ฟ นฟสมรรถภาพ
ตดตามการรกษา
ขนตอนการบำาบดรกษาผตดยาและสารเสพตด
นำาแนวคด Stage of Change มาใชในการใหโปรแกรมบำาบด
ลงเลใจ
ตดสนใจ
ลงมอปฏบต
หยดเสพ
เลกเสพ
เมนเฉย
เสพซำา
วงจรการเปลยนแปลงพฤตกรรม
ลงเลใจ
ตดสนใจ
ลงมอปฏบต
หยดเสพเลกเสพ
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
เมนเฉย
เสพซำา
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
เตรยมการ / จงใจ
บำาบดดวยยา
ฟ นฟสมรรถภาพ
ตดตามการรกษา
ลงเลใจ
ตดสนใจ
ลงมอปฏบต
หยดเสพเลกเสพ
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
เมนเฉย
เสพซำา
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
โปรแกรม / กจกรรมบำาบด
มตทางการแพทย
มตทางสงคม จตวทยา
มตทางจตวญญาณ
ผใชยา/สารเสพตด มารบบรการ
ไมมอาการขาดยา เมายา
มอาการขาดยา เมายา
บำาบดดวยยา
ประเมนเพอวางแผนการรกษา
มโรคทางอายรกรรมรวม
ใหยารกษา
โรคทางจต
ประสาท
ตดสนใจบำาบด
ลงเล ไมตองการ
บำาบดโปรแกรม
บำาบดฟ นฟ
1.MET / CBT / TSF
2.CM
1.Counseling
2.MI
หยดเสพโปรแกรม
ตดตามการรกษาไม
เสพซำา
โปรแกรมจงใจบำาบด
Family therapy
จำาหนาย (Discharge)
มโรคทางจต
ประสาทรวม
ใหยารกษาโรคทางอายร
กรรมสงตอ
โรงพยาบาล
ทเกยวขอ
ง
สงตอ โรง
พยาบาล
จตเวช
Social intervention
Spiritual therapy
ยงคงเสพ
เสพซำา
ผงกำากบการใหบรการ
Harm red. clinic
Anonymous clinic
Art therapy
โปรแกรมทางเลอก และโปรแกรมเสรมการรกษา
รกษาอะไร ??
รกษาอาการแทรกซอน ( เฉยบพลน และ เรอรง )
รกษาพฤตกรรมการใชยา ( กลมเสพ และ กลมตด )
การสรางแรงจงใจMET (Motivation Enhancement Therapy)
การบำาบดความคดพฤตกรรมCBT (Cognitive Behavioral Therapy)
สบสองขนตอนเพอการเลกยาTSF (Twelve Step Facilitator)
รกษาอยางไร ??
Motivation enhancement therapy (MET)Phase 1 : Health education and Feedback - change talk OARS
Phase 2 : Commitment strengthening - commitment talk - change planPhase 3 : Follow through
Motivation interviewing (MI)
วธการบำาบดรกษาทมหลกฐานเชงประจกษ
Cognitive behavioral therapy (CBT)
Phase 1 : Functional analysis - identified patient’s thoughts, feelings, circumstances before and after alcohol use - high risk situations - reason using alcoholPhase 2 : Skill training - strategies to cope with the problems
วธการบำาบดรกษาทมหลกฐานเชงประจกษ
Twelve step facilitator (TSF)กลมตดยานรนาม กลมสรานรนาม
วธการบำาบดรกษาทมหลกฐานเชงประจกษ
ระยะของการตดยา4 ระยะ
เรมตนใชยา
ใชยาตอเนอง
หมกมนกบยาวกฤต
•เสพเปนครงคราวเพอเขาสงคม•ยงมความรสกผดเมอเสพยา
• เสพยาบอยขน เพอคลายเครยด
•เรมมอาการขาดยา•เรมเสยการเรยนและความสมพนธกบคนใกลชด
• เรมหาขออางเพอเสพยา เรมโกหก
• ดอยามากขน ตองเสพยาถและปรมาณเพมมากขน• หมกมนแตการเสพยา ไมสนใจเรองอน
•ความคดและการตดสนใจเสยไป•เมายาตลอดทงวน
• ลมละลายในชวต ครอบครว สงคม
1.ระยะเรมตนเสพยา
2.ระยะเสพยาตอเนอง
3.ระยะเสพยาหมกมน (เรมตดยา)
4.ระยะเสพยาวกฤต(ตดยา)
เสนทางการตดยา 4 ระยะ
คดกรองประเม
นผเขารบการ
บำาบดฟ นฟ
สมรรถภาพ
การใชยาและสารเสพตด
บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช
ครอบครว และสงคม
แรงจงใจ
วางแผน
การบำาบดฟ นฟ
สมรรถภาพ
คดกรอง ประเมน และวางแผนการบำาบดฟ นฟสมรรถภาพ
การใชยาและสารเสพตด
บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช
ครอบครว และสงคม
แรงจงใจ
Abuse
Addiction
การใชยาและสารเสพตด
บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช
ครอบครว และสงคม
แรงจงใจ
ปกตบคลกภาพผด
ปกตอาการทางจตประสาทโรคทางจตประสาท โรคแทรกซอนอนๆ
ประเมน Cognitive function
บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช
ครอบครว และสงคม
แรงจงใจ
ปกตมความขดแยง
ถกทอดทงอทธพลกลม
เพอน
การใชยาและสารเสพตด
บคลกภาพ ปญหาทางจตเวช
ครอบครว และสงคม
แรงจงใจ ตงใจ / ถกบงคบระยะการ
เปลยนแปลงพฤตกรรม
การใชยาและสารเสพตด
เปาหมายการรกษา
หยดการใชยาเสพตด
แกไขภาวะแทรกซอน
กลบมาทำาหนาทในสงคม
ถอนพษยา / บำาบดดวยยา 1-2 สปดาห
แผนการรกษา
ลงเลใจ MET
ตดสนใจ CBT
ฟ นฟสมรรถภาพ
1-2 สปดาห + นดฟ นฟตอเนอง 10 สปดาหตดตามการรกษา
ทก 1-2 เดอน เปนเวลา 12 เดอน
ระยะเตรยมการ จงใจ Stage of change
ระยะถอนพษยา withdrawal score , complication อตราการจงใจเขาสระยะฟ นฟฯสำาเรจ ระยะฟ นฟสมรรถภาพ อตราการหยดเสพ remission rateระยะตดตามการรกษา อตราการเสพซำา relapse rate
การวดผลสำาเรจของการบำาบดรกษา
ระยะขาดยา
ระยะฮนนมน
ระยะอปสรรค
ระยะคลคลาย
ระยะของการเลกยา 4 ระยะ
1. ระยะตน (6 สปดาหแรก)- ระยะขาดยา 3-10 วน- ระยะเรมตนหยดยาหรอระยะฮนนมน
1-6 สปดาห
3. ระยะปลาย (20 สปดาห - 1 ป)- ระยะปรบตว
2. ระยะกลาง (6 - 20 สปดาห)- ระยะฝาอปสรรค
การนอน
ทำางาน
กจกรรมทชวยทำาใหเลกยาได
การนอน
สรางสมพนธภาพ
การใชเวลาวาง
เครองชวดความสำาเรจของแตละขนตอนการบำาบดรกษาผปวยและสารเสพตด(KPI)
7-14วน
2-4 เดอน
6 เดอน-1ป
ขนคดกรองเตรยม
ถอนพษ
ฟ นฟ ตดตามผล
KPI-บำาบดครบ-หยดเสพ
KPI-อตราการกลบไปเสพซำา-อตราการตดตามครบ
KPI- หายจากเมายา / ขาดยา ไมมภาวะ แทรกซอน/การจงใจสำาเรจ
KPI-ประเมนถกตอง-รวดเรว-ไมเกดอนตราย จากภาวะแทรกซอน
Harm Reduction: การลดอนตรายจากการ ใชยาเสพต ด
การลดปญหา หรอภาวะเสยงอนตราย การแพร ระบาด การสญเสยจากการใชยาเสพตดทอาจ
เกดกบตวบคคล ชมชน และสงคมทงดาน สขภาพ
การเนนการปองกนโรค การตาย การพฒนา และรกษาชวต
การแบงแยกกดกนทางสงคม การคมขง การมคณภาพชวตทดขน
* เปาหมายสงสด ไมเสพซำาจนถงหยดใชยา*
ยทธศาสตรยทธศาสตร ในการนำานโยบายลดอนตรายจากการใชยาเสพตดสการปฏบต
กำาหนดไว 3 ยทธศาสตร1. ยทธศาสตร การบรการแบบบรณาการและครบวงจร2. ยทธศาสตร การบรการเชงรก3. ยทธศาสตร การศกษาวจยและประเมนผล
Therapeutic Community FAST Model Case Manager
IPD program CBT , MET Case Manager
CBT Perceptive therapy
นวตกรรมการบำาบด
นยาม
การบำาบดทางเลอกการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพ ดวยระบบการแพทยอน นอกเหนอจากการแพทยกระแสหลกหรอการแพทยแบบแผนตะวนตก
การแพทยแผนไทยจดเนน
ขอท 21 ทำางานอยางมความสข
“ทำางานกบฉน ฉนไมมอะไรจะให ฉนมแตความสขทรวมกนในการทำาประโยชนใหกบผอนเทานน”ทำาอะไรตองมความสขดวย เพราะศกครงนยาวนาน ถาเราทำาอยางไมมความสข จะแพ แตถาเราม ความสข เราจะชนะ เพยงแตคนทำางานเกยวของกบยาเสพตดมความสข สนกกบการทำางานเพยงเทานน ถอวาเราชนะแลว
หลก 23 ขอในการทรงงานของในหลวง