+ All Categories
Home > Documents > 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar...

2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar...

Date post: 31-Aug-2020
Category:
Upload: others
View: 1 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
28
2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Fanha‘aniyan Pulan C Hamoru Refaluwasch Pápáál Maram
Transcript
Page 1: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar

Fanha‘aniyan Pulan CHamoruRefaluwasch Pápáál Maram

Page 2: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

About This Calendar

The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan Pulan CHamoru / Refaluwasch Pápáál Maram) highlights traditional fishing and resource management practices of the indigenous Chamorro and Refaluwasch peoples of the Mariana Archipelago. The calendar also supports the Mariana Archipelago Fishery Ecosystem Plan (FEP), designed to conserve and manage coral reef and other near shore fisheries in the exclusive economic zone waters around Guam and the Commonwealth of the Northern Mariana Islands (CNMI). Traditional knowledge and wide community involvement are integral parts of the Mariana Archipelago FEP, developed by the Western Pacific Regional Fishery Management Council.

The Council has produced traditional lunar calendars for the Mariana Archipelago since 2007. The calendars feature the contributions and advice of the Guam and CNMI Lunar Calendar Committees, which were initiated by the Council.

The tide charts and moon rise and set times are in Chamorro time for Apra Harbor, Guam. They were provided by Barry Smith, retired, University of Guam Marine Laboratory. The seasonal fishing predictions were provided by the fishermen in the committees and consolidated by Guam committee member Jesse Rosario. Project coordination for the calendar was provided by the Council’s communications officer, Sylvia Spalding.

How to Use This Calendar

Each month begins with the lunar month name in the Refaluwasch and Chamorro languages, followed by the English-language names of the months from the Gregorian calendar that are covered within the lunar month.

ISBN 1-934061-45-X

Front cover art: Ralph Eurich S. Patacsil, Grade 8, Dominican Catholic School, 1st place Grades 6-8.

R = Moon Rise (Dinekko’i Pilan or Dinekko' Pulan / Lingital Maram)

S = Moon Set (Sumåhen Pilan or Tumunok Pulan / Tubwulool Maram)

Seasonal Fish (* = CNMI only)

Chamorro moon phase name

Refaluwasch moon phase name

Fish name (English/Refaluwasch/Chamorro)

Gear type

High tide (Hafnot or Hafno / Bwur)

Low tide (Må’te or Ma'ti / Mmat)

Moon Phase Shape

Gregorian Date and Week Day

Sun(day) = Damenggo / GhuubwulMon(day) = Lunes / LuunisTue(sday) = Måttes / MwattisWed(nesday) = Metkoles / MetkkulisThu(rsday) = Huebes / WeipisFri(day) = Betnes / BennisSat(urday) = Såbalu / Soobwal

Tide height in feet

Page 3: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners

The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan Pulan / Pápáál Maram) features some of the winning entries from the Council’s 2009 student art contests in Guam and CNMI. The theme of the competition was "Fino’ Gualåffon: Sinostienen Guinahan Natibon Mari’ånas” in Chamorro and “Aweweel maram reel ammwelil ngúlúwal falúw” in Refaluwasch, which translated means “Moonlight Talk: Sustaining the Marianas Native Resources.” This theme encouraged class discussion on the importance of sustainable use of land and ocean resources, the lunar cycles affecting them, and their interrelationship with the peoples and cultures of the Mariana Archipelago. Teachers were encouraged to include this contest in their lesson plans.

Special thanks to those who contributed to the contest

JUDGES: Guam: Michael Clement, Rochelle Diego, Raymond Vincent Lujan, Anastascia Mesa, Lisa Natividad, Peter Onedera, Hope Pangelinan, Ovita Rebanio Perez and Katrina Rosario-SanchezCNMI: Lino Olopai, Dave Omar, Mike Tenorio, Maryanne Teregeyo, and Herman Tudela

CONTEST COORDINATORS: Guam: John Calvo CNMI: Jack Ogumoro

PRIZES: Docomo Pacific, Fish Eye Marine Park, Fiesta Resort & Spa Saipan, Micronesian Environmental Services, National Office Supplies, Saipan Grand Hotel and the Western Pacific Regional Fishery Management Council

DIVISION: Grades K-2 (Guam)1st Yejin Cheong, St. Anthony Catholic School2nd Ciera D. Neumann, Dominican Catholic School3rd Joshua Miller, St. Anthony Catholic School

DIVISION: Grades 3-5 (Guam)1st Olivia Cruz, Bishop Baumgartner Memorial2nd Mikaela Bumagat, St. Anthony Catholic School3rd Avery Tiong, St. Anthony Catholic School

DIVISION: Grades 6-8 (Guam)1st Ralph Eurich S. Patacsil, Dominican Catholic School2nd Hayley Cheong, St. Anthony Catholic School3rd Dolores Herera, Bishop Baumgartner Memorial

DIVISION: Grades 9-12 (Guam)1st Anjela Cabanlong, Simon Sanchez High School2nd Elyssa J. Santos, George Washington High School3rd Melissa Sablan, Simon Sanchez High School

DIVISION: Grades 9-12 (CNMI)1st (tie) Rozette Bunao, Marianas High School1st (tie) Asher Ange Crisostomo, Marianas High School2nd Elsa Tanya Camacho, Marianas High School3rd Jesmyn Sablan, Marianas High School

Page 4: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Rozette Bunao · Marianas High School, CMNI · 1st Place (tie), Grades 9-12

Page 5: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

Offshore trolling Mahimahi/Sapór/Botague Bigeye scad/Peti/Atulai

Net, Rod and reel casting

* * * * * * * * * *

* * * * * * * * * *

* * * * * * * * * *

R 07:09 S 19:18 R 07:44 S 20:03 R 08:19 S 20:50 R 08:56 S 21:37 R 09:34 S 22:27 R 10:16 S 23:20 R 11:03 R 11:54 S 00:16 R 12:51 S 01:15 R 13:52 S 02:15

R 14:56 S 03:13 R 16:00 S 04:10 R 17:03 S 05:02 R 18:04 S 05:52 R 19:04 S 06:39 R 20:02 S 07:25 R 21:00 S 08:10 R 21:58 S 08:56 R 22:56 S 09:44 R 23:53 S 10:34

S 11:26 R 00:47 S 12:19 R 01:39 S 13:11 R 02:28 S 14:03 R 03:13 S 14:53 R 03:54 S 15:42 R 04:32 S 16:29 R 05:09 S 17:15 R 05:45 S 18:01 R 06:20 S 18:47

Feb. 15 (Mon) Feb. 16 (Tue) Feb. 17 (Wed) Feb. 18 (Thu) Feb. 19 (Fri) Feb. 20 (Sat) Feb. 21 (Sun) Feb. 22 (Mon) Feb. 23 (Tue) Feb. 24 (Wed)

Feb. 25 (Thu) Feb. 26 (Fri) Feb. 27 (Sat) Feb. 28 (Sun) Mar. 1 (Mon) Mar. 2 (Tue) Mar. 3 (Wed) Mar. 4 (Thu) Mar. 6 (Sat)

Mar. 7 (Sun) Mar. 8 (Mon) Mar. 9 (Tue) Mar. 10 (Wed) Mar. 11 (Thu) Mar. 12 (Fri) Mar. 13 (Sat) Mar. 14 (Sun) Mar. 15 (Mon)

Mar. 5 (Fri)

February -MarchTumur•Tumaiguini

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Kumaninifes Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Efeng Ascáf

Mar. 16 (Tue)

Page 6: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Dolores Herera · Bishop Baumgartner Middle School, Guam · 3rd Place, Grades 6–8

Page 7: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

0

1

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6

2

Skipjack/Arangaap/Bonita Yellowfin tuna/Tóghu/Yellowfin tunaOffshore trolling Offshore trolling

(Protected species)

Offshore trolling Mahimahi/Sapór/Botague Bigeye scad/Peti/Atulai

Net, Rod and reel casting

Rabbitfish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net Rod and reel, Spear, Net

Emperor fish/Atigh/Lililok Turtle nesting/Maramal woong/Mes haggan

* * * * * * * * * *

* * * * *****

****

****

****

****

****

****

****

****

****

****

****

****

****

R 06:57 S 19:35 R 07:35 S 20:24 R 08:16 S 21:17 R 09:01 S 22:11 R 09:51 S 23:09 R 10:45 R 11:43 S 00:07 R 12:44 S 01:04 R 13:46 S 01:59 R 14:47 S 02:51

R 15:47 S 03:41 R 16:45 S 04:27 R 17:43 S 05:13 R 18:42 S 05:58 R 19:40 S 06:44 R 20:39 S 07:32 R 21:38 S 08:22 R 22:36 S 09:15 R 23:30 S 10:08 S 11:03

R 00:21 S 11:56 R 01:08 S 12:47 R 01:51 S 13:36 R 02:30 S 14:24 R 03:08 S 15:10 R 03:44 S 15:56 R 04:19 S 16:42 R 04:56 S 17:30 R 05:34 S 18:19

Mar. 17 (Wed) Mar. 18 (Thu) Mar. 19 (Fri) Mar. 20 (Sat) Mar. 21 (Sun) Mar. 22 (Mon) Mar. 23 (Tue) Mar. 24 (Wed) Mar. 25 (Thu) Mar. 26 (Fri)

Mar. 27 (Sat) Mar. 28 (Sun) Mar. 29 (Mon) Mar. 30 (Tue) Mar. 31 (Wed) Apr. 1 (Thu) Apr. 2 (Fri) Apr. 3 (Sat) Apr. 5 (Mon)

Apr. 6 (Tue) Apr. 7 (Wed) Apr. 8 (Thu) Apr. 9 (Fri) Apr. 10 (Sat) Apr. 11 (Sun) Apr. 12 (Mon) Apr. 13 (Tue)

Apr. 4 (Sun)

March -AprilMéél•Maimo

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Ascáf

Apr. 14 (Wed)

Page 8: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Elsa Tonya Camacho · Marianas High School, CNMI · 2nd Place, Grades 9-12

Page 9: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

Goat fish/Wischigh/Tia'o Trevally/Tchep/I'e' Talaya, Gill net Talaya, Gill net

****

****

****

****

****

****

****

***

***

***

***

**

*

**

*

***

***

**

*

***

***

***

***

***

****

****

****

****

****

****

****

****

****

Skipjack/Arangaap/BonitaOffshore trolling Offshore trolling

Yellowfin tuna/Tóghu/Yellowfin tuna

Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

Emperor fish/Atigh/Lililok Turtle nesting/Maramal woong/Mes hagganBigeye scad/Peti/Atulai Net, Rod and reel casting (Protected species)Rod and reel, Spear, Net

R 06:14 S 19:11 R 06:59 S 20:06 R 07:48 S 21:03 R 08:41 S 22:02 R 09:38 S 22:59 R 10:38 S 23:55 R 11:39 R 12:39 S 00:47 R 13:37 S 01:36 R 14:34 S 02:22

R 15:30 S 03:06 R 16:27 S 03:50 R 17:24 S 04:34 R 18:23 S 05:21 R 19:22 S 06:10 R 20:20 S 07:01 R 21:17 S 07:55 R 22:11 S 08:50 R 23:00 S 09:45 R 23:45 S 10:38

S 11:29 R 00:26 S 12:17 R 01:05 S 13:04 R 01:41 S 13:50 R 02:17 S 14:36 R 02:53 S 15:22 R 03:30 S 16:11 R 04:09 S 17:02 R 04:53 S 17:57 R 05:41 S 18:54

Apr. 15 (Thu) Apr. 16 (Fri) Apr. 17 (Sat) Apr. 18 (Sun) Apr. 19 (Mon) Apr. 20 (Tue) Apr. 21 (Wed) Apr. 22 (Thu) Apr. 23 (Fri) Apr. 24 (Sat)

Apr. 25 (Sun) Apr. 26 (Mon) Apr. 27 (Tue) Apr 28 (Wed) Apr. 29 (Thu) Apr. 30 (Fri) May 1 (Sat) May 2 (Sun) May 4 (Tue)

May 5 (Wed) May 6 (Thu) May 7 (Fri) May 8 (Sat) May 9 (Sun) May 10 (Mon) May 11 (Tue) May 12 (Wed) May 13 (Thu)

May 3 (Mon)

April -MayMáilap•Umatalaf

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Kumaninifes Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Efeng Ascáf

May 14 (Fri)

Page 10: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Yejin Cheong · St. Anthony Catholic School, Guam · 1st Place, Grades K–2

Page 11: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6

0

1

2

***

**

*

**

*

***

***

***

***

***

***

***

***

***

**

**

**

**

**

*

Goat fish/Wischigh/Tia'o Trevally/Tchep/I'e' Talaya, Gill net Talaya, Gill net

Hand, Lure and handline, Spear

Skipjack/Arangaap/BonitaOffshore trolling

Yellowfin tuna/Tóghu/Yellowfin tuna

Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

Emperor fish/Atigh/Lililok Turtle nesting/Maramal woong/Mes haggan Octopus/Ghúús/Gamson

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

Offshore trolling

(Protected species)

R 06:34 S 19:53 R 07:31 S 20:53 R 08:31 S 21:50 R 09:33 S 22:44 R 10:34 S 23:34 R 11:32 R 12:29 S 00:20 R 13:25 S 01:04 R 14:19 S 01:47 R 15:15 S 02:30

R16:11 S 03:14 R 17:09 S 04:01 R 18:07 S 04:51 R 19:05 S 05:44 R 20:00 S 06:38 R 20:51 S 07:34 R 21:39 S 08:28 R 22:22 S 09:20 R 23:01 S 10:10 R 23:38 S 10:57

S 11:43 R 00:14 S 12:29 R 00:49 S 13:15 R 01:25 S 14:02 R 02:04 S 14:51 R 02:45 S 15:44 R 03:31 S 16:40 R 04:21 S 17:39 R 05:18 S 18:39

May 16 (Sun) May 17 (Mon) May 18 (Tue) May 19 (Wed) May 20 (Thu) May 21 (Fri) May 22 (Sat) May 23 (Sun)

May 25 (Tue) May 26 (Wed) May 27 (Thu) May 28 (Fri) May 29 (Sat) May 30 (Sun) May 31 (Mon) Jun. 1 (Tue) Jun. 2 (Wed)

Jun. 4 (Fri) Jun. 5 (Sat) Jun. 6 (Sun) Jun. 7 (Mon) Jun. 8 (Tue) Jun. 9 (Wed) Jun. 10 (Thu) Jun. 11 (Fri)

May 15 (Sat)

May -JuneSéétá•Lumuhu

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Ascáf

May 24 (Mon)

Jun 3 (Thu)

Jun. 12 (Sat)

Rod and reel, Spear, Net

Page 12: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Asher Ange Crisostomo · Marianas High School, CNMI · 1st Place (tie), Grades 9-12

Page 13: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

Marlin/Taghalaar/Båttó Offshore trolling

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

**

* * * * * * * * * *

***

Skipjack/Arangaap/Bonita Yellowfin tuna/Tóghu/Yellowfin tuna Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

Turtle nesting/Maramal woong/Mes haggan Octopus/Ghúús/Gamson

Offshore trolling Offshore trolling

(Protected species) Hand, Lure and handline, Spear

R 06:18 S 19:39 R 07:21 S 20:36 R 08:24 S 21:29 R 09:25 S 22:18 R 10:24 S 23:03 R 11:20 S 23:46 R 12:16 R 13:10 S 00:29 R 14:06 S 01:13 R 15:02 S 01:58

R 15:59 S 02:46 R 16:56 S 03:37 R 17:51 S 04:30 R 18:44 S 05:24 R 19:32 S 06:19 R 20:17 S 07:12 R 20:58 S 08:03 R 21:36 S 08:51 R 22:12 S 09:38 R 22:47 S 10:23

R 23:23 S 11:08 R 23:59 S 11:54 S 12: 42 R 00:38 S 13:32 R 01:21 S 14:26 R 02:09 S 15:22 R 03:02 S 16:22 R 04:00 S 17:22 R 05:03 S 18:22 R 06:07 S 19:17

Jun. 15 (Tue) Jun. 16 (Wed) Jun. 17 (Thu) Jun. 18 (Fri) Jun. 19 (Sat) Jun. 20 (Sun) Jun. 21 (Mon)

Jun. 23 (Wed) Jun. 24 (Thu) Jun. 25 (Fri) Jun. 26 (Sat) Jun. 27 (Sun) Jun. 28 (Mon) Jun. 29 (Tue) Jun. 30 (Wed) Jul. 1 (Thu)

Jul. 4 (Sun) Jul. 5 (Mon) Jul. 6 (Tue) Jul. 7 (Wed) Jul. 8 (Thu) Jul. 9 (Fri) Jul. 10 (Sat) Jul. 11 (Sun)Jul. 3 (Sat)

Jun. 14 (Mon)Jun. 13 (Sun)

June -JulyNaa•Makmamao

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Kumaninifes Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Efeng Ascáf

Jun. 22 (Tue)

Jul. 2 (Fri)

Jul. 12 (Mon)

Page 14: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Elyssa J. Santos · George Washington High School, Guam · 2nd Place, Grades 9–12

Page 15: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6

0

1

2

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * *

Marlin/Taghalaar/Båttó Offshore trolling

Turtle nesting/Maramal woong/Mes haggan(Protected species)

R 07:11 S 20:09 R 08:12 S 20:58 R 09:12 S 21:43 R 10:09 S 22:27 R 11:05 S 23:12 R 12:01 S 23:57 R 12:58 R 13:54 S 00:44 R 14:51 S 01:34 R 15:46 S 02:25

R 16:39 S 03:19 R 17:29 S 04:13 R 18:14 S 05:06 R 18:56 S 05:57 R 19:35 S 06:46 R 20:12 S 07:34 R 20:47 S 08:19 R 21:22 S 09:05 R 21:58 S 09:50 R 22:36 S 10:36

R 23:16 S 11:24 S 12:15 R 00:00 S 13:09 R 00:49 S 14:06 R 01:44 S 15:05 R 02:43 S 16:04 R 03:46 S 17:01 R 04:50 S 17:55 R 05:54 S 18:46

Jul. 15 (Thu) Jul. 16 (Fri) Jul. 17 (Sat) Jul. 18 (Sun) Jul. 19 (Mon) Jul. 20 (Tue) Jul. 21 (Wed) Jul. 22 (Thu)

Jul. 23 (Fri) Jul. 24 (Sat) Jul. 25 (Sun) Jul. 26 (Mon) Jul. 27 (Tue) Jul. 28 (Wed) Jul. 29 (Thu) Jul. 30 (Fri) Jul. 31 (Sat) Aug. 1 (Sun)

Aug. 3 (Tue) Aug. 4 (Wed) Aug. 5 (Thu) Aug. 6 (Fri) Aug. 7 (Sat) Aug. 8 (Sun) Aug. 9 (Mon)Aug. 2 (Mon)

Jul. 14 (Wed)Jul. 13 (Tue)

July -AugustGhúúw•Mananaf

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Ascáf

Aug. 10 (Tue)

Page 16: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Jesmym Sablan · Marianas High School, CNMI · 3rd Place, Grades 9-12

Page 17: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6

0

1

2

Marlin/Taghalaar/Båttó Offshore trolling

Bigeye scad/Peti/Atulai Net, Rod and reel casting

Turtle nesting/Maramal woong/Mes haggan

* * * ** * * *

* *

*

* * * *

* * *

* * * *

** * * * * * * *** * * * * * *

*

(Protected species)

Wahoo/Ngáál/Toson Offshore trolling

R 06:55 S 19:34 R 07:55 S 20:20 R 08:54 S 21:06 R 09:52 S 21:52 R 10:50 S 22:40 R 11:48 S 23:30 R 12:46 R 13:42 S 00:22 R 14:36 S 01:15 R 15:26 S 02:09

R 16:13 S 03:02 R 16:55 S 03:53 R 17:35 S 04:43 R 18:13 S 05:31 R 18:48 S 06:17 R 19:24 S 07:02 R 19:59 S 07:47 R 20:36 S 08:33 R 21:15 S 09:21 R 21:57 S 10:10

R 22:43 S 11:02 R 23:34 S 11:56 S 12:53 R 00:30 S 13:50 R 01:29 S 14:46 R 02:31 S 15:40 R 03:33 S 16:32 R 04:35 S 17:21 R 05:36 S 18:08

Aug. 13 (Fri) Aug. 14 (Sat) Aug. 15 (Sun) Aug. 16 (Mon) Aug. 17 (Tue) Aug. 18 (Wed) Aug. 19 (Thu) Aug. 20 (Fri)

Aug. 21 (Sat) Aug. 22 (Sun) Aug. 23 (Mon) Aug. 24 (Tue) Aug. 25 (Wed) Aug. 26 (Thu) Aug. 27 (Fri) Aug. 28 (Sat) Aug. 29 (Sun) Aug. 30 (Mon)

Sep. 1 (Wed) Sep. 2 (Thu) Sep. 3 (Fri) Sep. 4 (Sat) Sep. 5 (Sun) Sep. 6 (Mon) Sep. 7 (Tue)Aug. 31 (Tue)

Aug. 12 (Thu)Aug. 11 (Wed)

August -SeptemberUul•Semo

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Ascáf

Sep. 8 (Wed)

Page 18: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Olivia Cruz · Bishop Baumgartner Middle School, Guam · 1st Place, Grades 3–5

Page 19: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

* *

* *

* * * * * * * * *

** * * * * * *** * * * * * *

* * * * * * * * * * ** * * * * * * * * *

* *

* *

* * * * * * * *

Marlin/Taghalaar/Båttó Offshore trolling

Goat fish/Wischigh/Tia'o Trevally/Tchep/I'e' Talaya, Gill net Talaya, Gill net

Bigeye scad/Peti/Atulai Net, Rod and reel casting

Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

Turtle/Maramal woong/Mes haggan(Protected species)

Wahoo/Ngáál/Toson Offshore trolling

R 06:38 S 18:55 R 07:36 S 19:43 R 08:36 S 20:31 R 09:36 S 21:22 R 10:35 S 22:15 R 11:34 S 23:09 R 12:30 R 13:22 S 00:04 R 14:10 S 00:57 R 14:54 S 01:50

R 15:35 S 02:40 R 16:13 S 03:28 R 16:49 S 04:14 R 17:25 S 05:00 R 18:00 S 05:45 R 18:37 S 06:31 R 19:15 S 07:18 R 19:56 S 08:07 R 20:41 S 08:58 R 21:30 S 09:51

R 22:23 S 10:46 R 23:20 S 11:42 S 12:37 R 00:19 S 13:30 R 01:19 S 14:21 R 02:18 S 15:09 R 03:18 S 15:56 R 04:17 S 16:42 R 05:16 S 17:29 R 06:16 S 18:18

Sep. 11 (Sat) Sep. 12 (Sun) Sep. 13 (Mon) Sep. 14 (Tue) Sep. 15 (Wed) Sep. 16 (Thu) Sep. 17 (Fri) Sep. 18 (Sat)

Sep. 19 (Sun) Sep. 20 (Mon) Sep. 21 (Tue) Sep. 22 (Wed) Sep. 23 (Thu) Sep. 24 (Fri) Sep. 25 (Sat) Sep. 26 (Sun) Sep. 27 (Mon) Sep. 28 (Tue)

Sep. 30 (Thu) Oct. 1 (Fri) Oct. 2 (Sat) Oct. 3 (Sun) Oct. 4 (Mon) Oct. 5 (Tue) Oct. 6 (Wed) Oct. 7 (Thu)Sep. 29 (Wed)

Sep. 10 (Fri)Sep. 9 (Thu)

September - OctoberÉlúyél•Tenhos

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Kumaninifes Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Efeng Ascáf

Oct. 8 (Fri)

Page 20: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Ciera D. Neumann · Dominican Catholic School, Guam · 2nd Place, Grades K-2

Page 21: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6

0

1

2

Goat fish/Wischigh/Tia'o Trevally/Tchep/I'e'Talaya, Gill net Talaya, Gill net

Bigeye scad/Peti/Atulai Net, Rod and reel casting

Wahoo/Ngáál/Toson Offshore trolling

Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

* * * * * * * * * ** * * * * * * * * *

* * * * * * * * * ** * * * * * * * * *

* * ** * *

** * * * *

R 07:17 S 19:08 R 08:18 S 20:02 R 09:19 S 20:57 R 10:18 S 21:53 R 11:13 S 22:49 R 12:04 S 23:43 R 12:51 R 13:33 S 00:34 R 14:12 S 01:23 R 14:49 S 02:11

R 15:24 S 02:56 R 16:00 S 03:42 R 16:36 S 04:27 R 17:14 S 05:14 R 17:55 S 06:03 R 18:39 S 06:54 R 19:28 S 07:47 R 20:20 S 08:42 R 21:16 S 09:38 R 22:13 S 10:33

R 23:12 S 11:25 S 12:16 R 00:10 S 13:03 R 01:07 S 13:49 R 02:04 S 14:34 R 03:01 S 15:19 R 03:59 S 16:05 R 04:58 S 16:54 R 05:59 S 17:46

Oct. 11 (Mon) Oct. 12 (Tue) Oct. 13 (Wed) Oct. 14 (Thu) Oct. 15 (Fri) Oct. 16 (Sat) Oct. 17 (Sun)

Oct. 19 (Tue) Oct. 20 (Wed) Oct. 21 (Thu) Oct. 22 (Fri) Oct. 23 (Sat) Oct. 24 (Sun) Oct. 25 (Mon) Oct. 26 (Tue) Oct. 27 (Wed) Oct. 28 (Thu)

Oct. 30 (Sat) Oct. 31 (Sun) Nov. 1 (Mon) Nov. 2 (Tue) Nov. 3 (Wed) Nov. 4 (Thu) Nov. 5 (Fri)Oct. 29 (Fri)

Oct. 10 (Sun)Oct. 9 (Sat)

October - NovemberMaal•Lumamlam

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Ascáf

Nov. 6 (Sat)

Oct. 18 (Mon)

Page 22: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Hayley Cheong · St. Anthony Catholic School, Guam · 2nd Place, Grades 6–8

Page 23: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

Wahoo/Ngáál/Toson Offshore trolling

Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

* * * * * * * * * *

* * * * * * * * * *

* * * * * * * * * *

R 07:00 S 18:41 R 08:01 S 19:38 R 08:59 S 20:36 R 09:54 S 21:32 R 10:43 S 22:25 R 11:28 S 23:16 R 12:08 R 12:46 S 00:04 R 13:23 S 00:51 R 13:58 S 01:36

R 14:34 S 02:22 R 15:11 S 03:08 R 15:51 S 03:56 R 16:34 S 04:46 R 17:22 S 05:39 R 18:14 S 06:34 R 19:09 S 07:31 R 20:07 S 08:27 R 21:07 S 09:22 R 22:05 S 10:13

R 23:02 S 11:02 R 23:58 S 11:48 S 12:32 R 00:54 S 13:15 R 01:49 S 13:59 R 02:46 S 14:46 R 03:44 S 15:35 R 04:44 S 16:27 R 05:44 S 17:23 R 06:44 S 18:20

Nov. 9 (Tue) Nov. 10 (Wed) Nov. 11 (Thu) Nov.12 (Fri) Nov. 13 (Sat) Nov. 14 (Sun) Nov. 15 (Mon) Nov. 16 (Tue)

Nov. 17 (Wed) Nov. 18 (Thu) Nov.19 (Fri) Nov. 20 (Sat) Nov. 21 (Sun) Nov. 22 (Mon) Nov. 23 (Tue) Nov. 24 (Wed) Nov. 25 (Thu) Nov.26 (Fri)

Nov. 28 (Sun) Nov. 29 (Mon) Nov. 30 (Tue) Dec. 1 (Wed) Dec. 2 (Thu) Dec. 3 (Fri) Dec. 4 (Sat) Dec. 5 (Sun)Nov. 27 (Sat)

Nov. 8 (Mon)Nov. 7 (Sun)

Itch•Fanggualo’Novermber -December

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Kumaninifes Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Efeng Ascáf

Dec. 6 (Mon)

Page 24: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Mikaela Bumagat · St. Anthony Catholic School, Guam · 2nd Place, 3–5

Page 25: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6

0

1

2

Wahoo/Ngáál/Toson Offshore trolling

Goat fish/Wischigh/Tia'o Trevally/Tchep/I'e' Talaya, Gill net Talaya, Gill net

* * * * * * * * * *

* * * * *

* * * * ** * * ** * * *

* * * * *

Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

Bigeye scad/Peti/Atulai Net, Rod and reel casting

R 07:40 S 19:17 R 08:32 S 20:13 R 09:20 S 21:06 R 10:03 S 21:56 R 10:42 S 22:44 R 11:19 S 23:30 R 11:55 R 12:31 S 00:15 R 13:07 S 01:00 R 13:45 S 01:47

R 14:27 S 02:36 R 15:12 S 03:27 R 16:02 S 04:22 R 16:57 S 05:18 R 17:55 S 06:16 R 18:56 S 07:12 R 19:56 S 08:07 R 20:56 S 08:58 R 21:54 S 09:45 R 22:50 S 10:31

R 23:45 S 11:15 S 11:58 R 00:41 S 12:43 R 01:38 S 13:30 R 02:36 S 14:20 R 03:34 S 15:13 R 04:33 S 16:09 R 05:29 S 17:05 R 06:23 S 18:01

Dec. 9 (Thu) Dec. 10 (Fri) Dec. 11 (Sat) Dec. 12 (Sun) Dec. 13 (Mon) Dec. 14 (Tue) Dec. 15 (Wed) Dec. 16 (Thu)

Dec. 17 (Fri) Dec. 18 (Sat) Dec. 19 (Sun) Dec. 20 (Mon) Dec. 21 (Tue) Dec. 22 (Wed) Dec. 23 (Thu) Dec. 24 (Fri) Dec. 25 (Sat) Dec. 26 (Sun)

Dec. 28 (Tue) Dec. 29 (Wed) Dec. 30 (Thu) Dec. 31 (Fri) Jan. 1 (Sat) Jan. 2 (Sun) Jan. 3 (Mon)Dec. 27 (Mon)

Dec. 8 (Wed)Dec. 7 (Tue)

December - JanuarySarobwél•Sumongsong

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Ascáf

Jan. 4 (Tue)

Page 26: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

Anjela Cabanlong · Simon Sanchez High School, Guam ·1st Place, Grades 9–12

Page 27: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

www.wpcouncil.org

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6 N 6 6N6

0

1

2

**

**

**

**

**

**

**

**

** *

*

**

**

**

**

**

**

**

** * *

*

**

**

**

**

**

**

**

**

**

Goat fish/Wischigh/Tia'o Trevally/Tchep/I'e' Talaya, Gill net Talaya, Gill net Offshore trolling

Mahimahi/Sapór/Botague Rabbit fish/Tiil/Manahak Talaya, Scoop net

Bigeye scad/Peti/Atulai Net, Rod and reel casting

R 07:12 S 18:55 R 07:57 S 19:47 R 08:38 S 20:36 R 09:16 S 21:23 R 09:53 S 22:08 R 10:28 S 22:54 R 11:04 S 23:39 R 11:41 R 12:20 S 00:27 R 13:03 S 01:16

R 13:50 S 02:08 R 14:41 S 03:02 R 15:38 S 03:59 R 16:38 S 04:56 R 17:39 S 05:52 R 18:41 S 06:46 R 19:42 S 07:37 R 20:41 S 08:25 R 21:38 S 09:11 R 22:36 S 09:56

R 23:33 S 10:42 S 11:29 R 00:31 S 12:18 R 01:29 S 13:10 R 02:27 S 14:04 R 03:24 S 14:59 R 04:17 S 15:54 R 05:07 S 16:48 R 05:53 S 17:40 R 06:35 S 18:30

Jan. 7 (Fri) Jan. 8 (Sat) Jan. 9 (Sun) Jan. 10 (Mon) Jan. 11 (Tue) Jan. 12 (Wed) Jan. 13 (Thu) Jan. 14 (Fri)

Jan. 15 (Sat) Jan. 16 (Sun) Jan. 17 (Mon) Jan. 18 (Tue) Jan. 19 (Wed) Jan. 20(Thu) Jan. 21 (Fri) Jan. 22 (Sat) Jan. 23 (Sun) Jan. 24 (Mon)

Jan. 26 (Wed) Jan. 27 (Thu) Jan. 28 (Fri) Jan. 29 (Sat) Jan. 30 (Sun) Jan. 31 (Mon) Feb. 1 (Tue) Feb. 2 (Wed) Feb. 3 (Thu)Jan. 25 (Tue)

Jan. 6 (Thu)Jan. 5 (Wed)

January -FebruaryOromoi•Umayangan

2011

Sinahen Håcha Sinahen Hugua Sinahen Tulu Sumahi i pilan Sinahen Lima Sinahen Gunum Sinahen Fiti Kuåtto Kuåtto Kosiente E’egeng

Dengnga Luma’annok Gumofatanon Pånglao Tunas/Echong Atahguen Atdao Pulan Gualåffon Mumalilingu empe’ Ketai’empe’ Sumenhomhom Kuåtto Mangguånte

Humunaohuyong Humomhom Tunas talo’ Hihot talo’ Halomsahguan Sinahen Ulu Finaloffan puti’on Dalalai Pulan Kumaninifes Sinahi pulan

Sighauru Eling Meseling Mesóól Mesáfúú Mesáwan Mesátiw Emetan Eschúw Epey

Arobwoghúw Olobwuwey Olomwaay Emmasch Úúr Letiw Ghiney Ara Sópásch Arosa

Arosan Efenágh Sópásch me mwiir Osáláng Emwalú Schomwan Fán Afánágh Arofú Eyú Efeng Ascáf

Page 28: 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar · 2013. 5. 24. · 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar Student Art Contest Winners The 2010 Mariana Archipelago Lunar Calendar (Fanha’aniyan

1164 Bishop Street, Suite 1400Honolulu, Hawaii 96813Phone: (808) 522-8220Fax: (808) 522-8226Email: [email protected]: http://www.wpcouncil.org

Council Member Manuel P. DuenasGuam Fishermen’s Cooperative AssociationPhone: (671) 472-6323

Council Member Joseph D. TorresDepartment of AgriculturePhone: (671) 735-3962

Council On-Site Coordinator John CalvoPhone: (671) 649-3150Email: [email protected]

Guam contacts

About the Western Pacific Regional Fishery Management Council

The Western Pacific Regional Fishery Management Council was established by Congress in 1976 to manage fisheries in the exclusive economic zone (EEZ) waters surrounding the U.S. Pacific Islands. The Council has promoted environmentally responsible fishing for over 30 years in American Samoa, CNMI, Guam, Hawaii and the U.S. Pacific remote island areas. The insular fisheries in the EEZ around Guam and the CNMI are managed under the Mariana Archipelago Fishery Ecosystem Plan. Traditional knowledge and wide community involvement are integral parts of the ecosystem-based approach to fishery management.

Guam Lunar Calendar Committee: Anthony J.P. Ada, Albert Babauta Caasi, John Calvo, Jeremy Cepeda, Frank Cruz, Dr. Larry Cunningham, Tim Dela Cruz, Manuel P. Duenas II, Michael Duenas, Sylvia Flores, Chip Guard, Leonard Z. Irriarte, Carlos L. Laguana, Dr. Lisa Linda Natividad, Peter R. Onedera, Selina Onedera-Salas, Daniel James Pangelinan, Anthony J. Ramirez, Anthony “Malia” Ramirez, Felix Reyes, Jesse Rosario, Vincent John Salas, Edward San Nicolas, Manny Sikau, Barry D. Smith, Edward C. Tedtaotao, Frank C. Tedtaotao and John C. Tedtaotao.

CNMI Lunar Calendar Committee: Valerio Mailty, Jack Ogumoro, Lino Olopai, Dave Omar, Cecilio Raiukiulipiy, Andrew Roapou, Stan Taisacan, Gabriel Togomei and Herman Tudela.

Funding support for this project was provided by the NOAA Coral Reef Conservation Program. Publication support of the calendars was provided by the Pacific Daily News.

ISBN 1-934061-45-X

Council Member Ignacio Dela CruzDept. of Land & Natural ResourcesPhone: (670) 322-2438

Council Member Benigno SablanCultural PractitionerPhone: (670) 322-1494

Council On-Site Coordinator Joaquin “Jack” OgumoroPhone: (670) 322-9830Email: [email protected]

CNMI contacts


Recommended