+ All Categories
Home > Documents > archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका...

archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका...

Date post: 05-Mar-2021
Category:
Upload: others
View: 2 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
400
षन वरतनार( समसहः ) 7/26/2012 अशाेधता परकाया कृ ितः
Transcript
Page 1: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

षनवरतनाररम ( समसहः )

7/26/2012

अशाधता परकाया कितः

Page 2: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........
Page 3: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः i खडानमणका

खणनिरान

वकणमाः .......................................................... 1

हामादमाः ...................................................... 101

महानारायणम ...................................................... 201

उदकशातः ....................................................... 301

महायासादयः ..................................................... 401

तरयापिनषत ................................................... 501

मः १ ........................................................ 601

मः २ ........................................................ 618

अभवणमाः ................................................... 701

लघयागदशनी ................................................. 1001

यागखडः ...................................................... 1007

अनबधः ......................................................... 1066

Page 4: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः ii सववषयानमणका

सवरववषनिरान

खडानमणका .................................................. 1 सववषयानमणका ............................................. 2 सकतारसची ................................................... 15 सयारबाधः .................................................. 15 मणशल ......................................................... 16

वकणमाः .......................................................... 1 गणशाथना ........................................................ 1 सरवतीाथना ..................................................... 1 वदादयः ............................................................. 1 तरसहतादः ................................................... 2 गणशाथवशीषम .................................................... 3 वशसा .......................................................... 5 समताथना ....................................................... 6 वतसम (ऋ॰) .............................................. 7 शपयाहमाः .................................................. 8 पयाहमाः ....................................................... 9 ितसरबधनमः .............................................. 10 उखनमाः .................................................... 10 सवणघमसम ................................................... 11 पषसम ....................................................... 14 उरनारायणम ................................................... 14 सम ......................................................... 15 वणसम ....................................................... 15 वणसम (ऋ॰) .............................................. 16 सम ......................................................... 17 ीसम .......................................................... 17

Page 5: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः iii सववषयानमणका

ीसशषः ....................................................... 18 भसम ........................................................... 19 भसखलम ..................................................... 20 नीलासम ....................................................... 21 नारायणापिनषत .................................................. 21 हरयगभसम .................................................. 23 सारसम (पर॰) .............................................. 24 अादयमाः .................................................... 25 नवहमाः ...................................................... 25 दपालकमाः .................................................. 28 दगादवतामाः .............................................. 29 यमाः ..................................................... 30 शसधावदनमाः (पर॰) ................................ 30 दशामाः (पर॰) ......................................... 31 गहवशजपमाः (पर॰) .................................... 32 मयसम (हर हरतम) ..................................... 36 मयसम (सवष वा) ......................................... 37 तदपदम ......................................................... 38 राजयसम (ऋ॰) ........................................ 38 उपचारमाः ..................................................... 39 अासनाभमणम ............................................. 39 घटाभमणम ............................................... 39 कलशथापनाकाः .......................................... 40 कलशाभमणम ............................................. 40 शाभमणम ................................................ 41 अापजा ...................................................... 41 साधारणयासः ................................................ 42 अावाहनम ...................................................... 42

Page 6: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः iv सववषयानमणका

ाणाभमणम ............................................... 42 पामताभषचनमाः ....................................... 43 वतताभषचनमाः ........................................ 44 वादसमपणमाः .......................................... 45

दपाराधनमाः १ .............................................. 48 दपाराधनमाः २ .............................................. 49 दपाराधनमाः ३ .............................................. 50 दपाराधनमाः ४ .............................................. 51 मपपम ......................................................... 52 अाषधसम ..................................................... 53 बीजवपनमाः .................................................. 55 कणवधनमाः (पर॰) ........................................ 56 वदाययनतमाः (पर॰) ................................... 56

हामादमाः ...................................................... 101 अाथना ..................................................... 101 जयादयः ........................................................ 102 अयातानाः (मलम) ......................................... 102 अयातानाः (सानषाः) .................................... 103 रा भतः (अापतबीयः) .................................... 104 यदय कमण इयादय ....................................... 105 वसाधारामाः ................................................. 106 पणाितमाः .................................................. 106 असम ...................................................... 107 वचसानवाकः .............................................. 107 काडमाः ................................................. 108 काडमाः (बाधायनााः) ............................. 112 काडापथानमाः ........................................ 113 वानरा न ऊया ............................................. 114

Page 7: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः v सववषयानमणका

समया (ऋ॰) ............................................. 115 अीयासम (ऋ॰) ........................................ 116 राीसम (ऋ॰) ............................................. 116 या सगधा ...................................................... 117 याः ाचीः ...................................................... 117 दगपथानमाः .............................................. 118 शातपकम ................................................... 118 घाषशातः ...................................................... 120 साायसम ................................................. 123 कायजयमाः ............................................... 125 अाशीमाः ..................................................... 127 एकमयसम (ऋ॰) ......................................... 128

महानारायणम ...................................................... 201 अय पार ................................................... 201 सवदवगाययः ................................................. 203 दवासम ....................................................... 203 मकासकम ................................................... 204 शजयमाः ................................................... 204 अघमषणसम ................................................. 205 दगासम ....................................................... 207 याितहाममाः .............................................. 207 ानायथा हाममाः ....................................... 208 वदादरणाय जपमाः .................................... 208 तपः शसा ..................................................... 209 दहरवा ........................................................ 209 घतसम ........................................................ 210 सयाससम ................................................... 210 नारायणसम .................................................. 211

Page 8: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः vi सववषयानमणका

अादयापासनमाः .......................................... 212 शवापासनमाः .............................................. 212 ववशषयाभधानम ......................................... 214 भदवताकमः ................................................. 214 सयावदनमाः ............................................. 214 िसपणम ....................................................... 216 मधासम ...................................................... 217 मयसम ...................................................... 218 पापिनवारका माः .......................................... 219 कामाऽकाषीत मयरकाषीत .................................. 220 वरजाहाममाः ............................................... 220 वदवमाः ................................................... 222 ाणाितमाः ................................................. 223 अवयववथतााथना ......................................... 224

उदकशातः ....................................................... 301 कलशथापनाकाः ........................................... 301 कलशथापनमाः ............................................ 302 वदादयः ......................................................... 304 रााम ......................................................... 304 इ वा वतपर ........................................... 306 यत इ, वतदा ........................................... 307 महािनः, सजाषा ........................................... 308 य दवाः परःसदः (मलम) .................................. 308 य दवाः परःसदः (सानषः).............................. 308 अरायान (मलम) ....................................... 309 अरायान (सानषः) ................................... 309 या वामावणा (मलम) .................................. 310 या वामावणा (सानषः) .............................. 310

Page 9: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः vii सववषयानमणका

अायम .......................................................... 311 रा भतः (मलम) ............................................. 311 रा भतः (बाधायनीयः) ...................................... 312 सपसम ....................................................... 314 पचाडाः (मलम) ............................................ 314 पचाडाः (सानषः) ........................................ 315 अितरथम (पर॰) ........................................... 316 श च म मय म .............................................. 318 वहयम ......................................................... 318 मगारम .......................................................... 319 सपातयः (मलम) ........................................... 321 सपातयः (सानषः) ....................................... 322 गधवातयः (मलम) ........................................ 323 गधवातयः (सानषः) .................................... 323 अयानयः ...................................................... 324 भत भय भवयत ............................................ 325 अथवशरसः .................................................... 325 यरसम ..................................................... 326 ाणा रित ..................................................... 327 सह या उत ................................................. 328 अहम थमजा ............................................. 330 वासम ....................................................... 331 ासम ...................................................... 331 सम ....................................................... 332 गासम ......................................................... 333 ता सया चमसा ............................................. 334 नासदयसम .................................................. 335 भायसम ..................................................... 336

Page 10: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः viii सववषयानमणका

नसम ..................................................... 337 नवानवा भवित ................................................. 345 सरभमतीः, अाः ......................................... 348 वणसम ..................................................... 348 हरयवणीयाः .................................................. 349 पवमानसम ................................................... 350 यायादयः ................................................... 351 अाययसम ................................................... 351 परधानीया ..................................................... 352 ाणमाः .................................................... 353 ाशनमाः .................................................... 354

महायासादयः .................................................... 401 रावणाा पााथना ....................................... 401 रावणाा पमखाथना ..................................... 402 शखादः थमा यासः ...................................... 404 दशार तीया यासः ..................................... 409 पादादततीया यासः ........................................ 409 हसगायी....................................................... 410 दपालकमतीकाः ........................................ 411 राकरणम (सानषम) ..................................... 412 गादतथा यासः .......................................... 413 अारा ....................................................... 414 शवसकपः ................................................... 415 पषसम ..................................................... 420 उरनारायणम ................................................. 422 अितरथम ..................................................... 422 ित पषम (स॰)............................................ 423 ित पषम (ा॰) ........................................... 423

Page 11: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः ix सववषयानमणका

शतयम (स॰) ............................................. 425 शतयम (ा॰) ............................................. 427 पाम ......................................................... 428 अाम ......................................................... 428 लघशवयासः.................................................. 430 साधारणयासः ................................................. 430 यानम ........................................................... 431 सपजा ...................................................... 432 यासः ................................................... 435 ः ......................................................... 435 सानषः ........................................................ 442 ाथनमाः ................................................. 443 चमकम .......................................................... 445 िशितः ...................................................... 449

तरयापिनषत ................................................... 501 शीाव ....................................................... 501 सहतापासना ................................................ 501 जपहाममाः................................................ 502 यायाापासना ...................................... 503 महाापासन थानाद ................................... 504 णः पापणापासनम ................................. 504 अाकारापासनम .............................................. 504 कमणा पषाथसाधनवम .................................. 505 िशाराषदशनम ........................................... 505 वापयथमनयकमाण ................................. 505

ानदव .................................................... 507 उपिनषारः ............................................. 507 अमयाकाशः ाकः ................................. 507

Page 12: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः x सववषयानमणका

ाणमयाकाशः ाकः ................................. 508 मनामयाकाशः ाकः ................................. 508 वानमयाकाशः ाकः .............................. 509 ात ...................................................... 509 अत ................................................... 510 भयहतः ...................................................... 510 ानदमीमासा ............................................ 510

भगव ......................................................... 512 भगापसः ................................................ 512 पतवणयारम ........................................... 512 भगाितपमः ...................................... 513 अिनदािनषधः ............................................ 514 ापासनकाराः .......................................... 515 अाय कतकयता ..................................... 516

मः १ ........................................................ 601 ववाह वरषणादयः .......................................... 601 ववाह ानादयः .............................................. 602 ववाह अायभागात अभमणम ......................... 602 ववाह धानाितमाः ...................................... 603 ववाह अमाथापनादयः .................................... 605 ववाह याणकाल रथयानी ........................... 606 ववाह तीथादयितमजपादयः ............................ 607 ववाह चमातरणादयः ....................................... 608 ववाह चमापवशनादयः ...................................... 609 ववाह दडाथापनमादयः ................................. 610 ववाह वधवरयारयायसमीणादयः ...................... 611 गभाधान समावशनजपः...................................... 611 गभाधान ऋतसमावशः ....................................... 612

Page 13: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः xi सववषयानमणका

अथावय परवपरकासन जपः ....................... 613 चियय वनपतरभमणम ............................... 613 शकतपथानम ............................................. 613 सवातयाभमणम ......................................... 614 शकनरभमनम .............................................. 614 भायसम ..................................................... 614 पयवशीकरण कम ............................................ 615 सपीबाधन कम............................................... 615 ववाः यादहर कम ....................................... 616

मः २ ........................................................ 618 उपनयन रकम ............................................... 618 उपनयन समदाधानामाथापन ............................. 618 उपनयन वासःपरधानम ...................................... 619 उपनयन माजनमाः .................................... 619 उपनयनम ....................................................... 620 उपनयन हाममाः ........................................... 621 उपनयन सावी ............................................... 621 उपनयन दडदानादयः ........................................ 622 उपनयन समदाधानम ........................................ 623 उपनयन सशासनाद .......................................... 624 समावतनमाः ................................................ 624 मधपक माः ................................................... 626 सीमतायनम ................................................. 627 पसवनम ......................................................... 628 सवनम ..................................................... 628 जरायणाऽवापतन यजभामवाणम ........................ 629 जातकम ......................................................... 629 जातकमण सवादय कायम ............................... 632

Page 14: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः xii सववषयानमणका

अाशनम ..................................................... 633 चालम ........................................................... 633 गहिनमाणवशा ................................................ 633 वातसम ..................................................... 634 हगहीतयाभमणादयः ................................ 635 अायणादयः ................................................... 637 ईशानबलः ..................................................... 638 मासाम..................................................... 639 अकादयः ..................................................... 641 ववधकमाण .................................................. 642

अभवणमाः .................................................. 701 राहणा वलगहनः ............................................ 701 सामाय पतमत ................................................ 701 उशतवा हवामह उशतः .................................. 702 भह मा वश ................................................ 704 वाऽस धणाऽतता ........................................ 706 यात अ समधः ........................................... 708 अाशः शशाना ................................................. 709 उदनमरा नयित .............................................. 709 अ उदध या त इषः ........................................ 710 शरा वा एतय ........................................... 712 असावादताऽन लाक ..................................... 713 सतितवा एत हाः ........................................... 715 एकवश एष भवित ........................................... 716 अिता वा एत गछत .................................... 717 जापितः जाः सा ........................................ 718 इा व हवा (पर॰) ...................................... 719 वदवन व जापितः ........................................ 722

Page 15: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः xiii सववषयानमणका

अय दवयः .................................................. 724 उशतवा हवामह ............................................ 726 अय वाव यः पवत ............................................ 727 उशन ह व ...................................................... 728 त हतमक ....................................................... 730 या थमामकाम ............................................. 732 ऋचा ाची महती दगयत .................................. 733

लघयागदशनी ................................................. 1001 सयावदनसाण .......................................... 1001 समधादानसाण ........................................... 1002 थालपाकसाण ........................................... 1002 अापासनसाण .............................................. 1002 पयाहवाचनम ................................................ 1003 ितसरबधः .................................................. 1003 थमातवशातः .............................................. 1003 गहवशवातशातः ........................................ 1004 रााहामः ................................................... 1004 गणहामः ...................................................... 1004 मययहामः ................................................. 1005 शताभषकः ................................................... 1005 उरथशातः ................................................. 1005 भीमरथशातः ................................................ 1005

यागखडः ...................................................... 1007 ितसरबधः .................................................. 1008 अ रापणम ................................................... 1012 अमखम .................................................... 1017 थमातवशातः .............................................. 1024 गभाधानम ..................................................... 1028

Page 16: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः xiv सववषयानमणका

पसवनम ...................................................... 1030 सीमतायनम ............................................... 1033 सवनम ................................................... 1036 जातकम ...................................................... 1037 नामकरणम ................................................... 1041 उपिनामणम ............................................... 1043 कणवधनम .................................................... 1044 अाशनम ................................................... 1046 चालम ......................................................... 1048 अरायासः ................................................. 1051 उपनयनम ..................................................... 1052

अनबधः ......................................................... 1066 सािन भागातरािन (अातािन) ...................... 1066

Page 17: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः xv सकतारसची

सातन�रसची स॰ सहता

ा॰ ाणम

अा॰ अारयकम

ऋ॰ ऋवदः

त॰ यजवदः (तरयशाखा)

ए॰ एकाकाडः

ख॰ खलमाः

सा॰ सामाः

पर॰ परकरणीयम

बा॰ बाधायनीयम

अा॰ अापतबीयम

ग॰ गसाण

ध॰ धमसाण

सष�न�रबोधः व=त+व। व=स+व। =प+त। =स+त+र। =प+त+र।

=द+ध। =द+भ+य। य=श+य। =श+ल। म=श+म।

ट=ट+य। =ट+प। =ट+व। = ष+ट+य। =ष+ट+प।

=ष+ट+व। =ङ+म। =ङ+भ। =ड+घ =ड+ध। =च+च।

=ज+ज। =ध+र। =ध+न। =ग+र। =ग+न।

Page 18: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः xvi मणशल

रदरणशी अ या अपर या

वरचािन ायण

वरबािन

यजꣳस

शकम ।

शन ।

सꣳ सदा

सहशीरषम

यजस

शकम ।

शन ।

स सदा

सहशीरषम

अपाणव रतम सहाः

तसा

सहाषः

तसा

अननासकव नातम भम वत

यऽम लाकम

भमत

यऽमाकम

अय व यम दषयन ।

मय

दषय ।

अनवारः रतः सित न पवीम

अर गमाम

सित पवीम

अरमाम

शदावसानािन रतािन नमत

अरायान

वाꣳसम ।

नम त

अरा यान

वाꣳ सम ।

शदावसानव वसगः

रतः

नम सदस

नम शवाय

दवी षडवीः

नमसदस

नमशवाय

दवीषडवीः

रफः परतः सहशीषा पषः

िनऋ य

सहशीरषा पषः

िनरऋय

Page 19: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 1 गणशाथना

वा� ररमननः गरपनररन

त॰स॰ २.३.१४

गणाना वा गणपितꣳ हवामह कव कवीनामपमवतमम।

यराज णा णपत अा न वितभ सीद

सादनम॥

सरसवतीपनररन त॰स॰ १.८.२२॥ १.८.२२॥ ३.१.१०॥

णा दवी सरवती वाजभवाजनीवती। धीनामवयवत॥ अा

ना दवा बहतः पवतादा सरवती यजता गत यम। हव दवी

जजषाणा घताची शमा ना वाचमशती णात॥ जा वाचा

भयास जा वाचपतय दव वाक। याचा मधमत तन मा

धा वाहा सरवय॥

वदनदषः

अमीळ पराहत यय दवमवजम। हातार रधातमम॥

इष वाज वा वायव थापायव थ दवा व सवता ापयत

तमाय कमण॥ अ अा याह वीतय गनाना हयदातय। िन

हाता सस बहष॥ श ना दवीरभय अापा भवत पीतय। श

यारभवत नः॥

Page 20: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 2 तरसहतादः

तण �रीसहतनदः

ॐ इष वाज वा वायव थापायव थ दवा व सवता

ापयत तमाय कमण अा यायवमया दवभागमजवती

पयवतीः जावतीरनमीवा अया मा व तन इशत

माऽघशꣳसा य हितः पर वा वण वा अन गापता

यात बयजमानय पशन पाह॥

यय घाषदस यꣳ र या अरातय यमगाषणा

बहरछ मनना कता वधया वता त अावहत कवय

परतावया जमह बहरासद दवाना परषतमस

वषवमस दवबहमा वाऽवा ितयपव त रायासमाछा

त मा रष दवबहः शतवश व राह सहवशा ववयꣳ

हम पथयाः सपच पाह ससभता वा स भरायदय

रााऽसीाय सनहन पषा त थ ात स त

माथादय वा बायामछ बहपतमा

हरायवतरमवह दवगममस॥

शधव दयाय कमण दवययाय मातरना घमाऽस ारस

पथयस वधाया अस परमण धाा ꣳहव मा ावसना

पवमस शतधार वसना पवमस सहधारꣳ तः ताका

ता साऽय बहत नाकाय वाहा ावापथवीयाꣳ सा

वाय सा वयचा सा वकमा स

पयवमतावरमणीमधममा मा धनय सातय सामन

वातनीाय दध वणा हयꣳ रव॥

Page 21: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 3 गणशाथवशीषम

कमण वा दवय शकय वषाय वा॥

गरनरवररीवररम

समखकदत कपला गजकणकः। लबादर वकटा

वराजा गणाधपः॥ धकतगणाया फालचा गजाननः।

ादशतािन नामािन यः पठणयादप॥ वार ववाह च

वश िनगम तथा। साम सवकायष वतय न जायत॥

शाबरधर वण शशवण चतभजम। सवदन यायत

सववापशातय॥ अभीसताथसयथ पजता यः सररप।

सववछद त गणाधपतय नमः॥ हराभ चतबा

हरवदन भम। पाशा शधर दव मादक दतमव च॥

भ कणभः णयाम दवाः। भ पयमाभयजाः।

थरर तवाꣳसतनभ। यशम दवहत यदाय॥ वत न

इा ववाः। वत न पषा ववदाः। वतनताया

अरनमः। वत ना बहपितदधात॥

नमत गणपतय। वमव य तवमस। वमव कवल

कताऽस। वमव कवल धताऽस। वमव कवल हताऽस।

वमव सव खवद ास। व साादााऽस िनयम। ऋत

व। सय व। अव व माम। अव वारम। अव

ातारम। अव दातारम। अव धातारम। अवानचानमव शयम।

अव पाात। अव परतात। अवाराात। अव दणाात।

अव चावाात। अवाधराात। सवता मा पाह पाह

Page 22: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 4 गणशाथवशीषम

समतात। व वायव चयः। वमानदमयव मयः।

व सदानदातीयाऽस। व य ास। व ानमया

वानमयाऽस। सव जगदद वा जायत। सव जगदद

वतित। सव जगदद वय लयमयित। सव जगदद

वय यित। व भमरापाऽनलाऽिनला नभः। व चवार

वापदािन। व गणयातीतः। वमवथायातीतः। व

दहयातीतः। व कालयातीतः। व मलाधार थताऽस

िनयम। व शयाकः। वा यागना यायत िनयम। व

ा व वणव वमवमव वायव सयव

चमाव भभववराम।

गणाद पवमाय वणाद तदनतरम। अनवारः परतरः।

अधदलसतम। तारण ऋम। एतत तव मनवपम। गकारः

पवपम। अकारा मयमपम। अनवारायपम।

बदरपम। नाद सधानम। सꣳहता सधः। सषा

गणशवा। गणक ऋषः। िनचायीछदः। गणपितदवता।

ॐ ग गणपतय नम॥

एकदत चतहत पाशम शधारणम। रद च वरद हतबाण

मषकवजम। र लबादर शपकणक रवाससम।

रगधानला रपपः सपजतम। भानकपन दव

जगकारणमयतम। अावभत च सादा कत पषात

परम। एव यायित या िनय स यागी यागना वरः॥

Page 23: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 5 वशसा

नमा ातपतय नमा गणपतय नमः मथपतय नमतऽत

लबादरायकदताय वनाशन शवसताय ीवरदमतय नम॥

य एव वद। इयपिनषत॥

समखाय नमः। एकदताय नमः। कपलाय नमः। गजकणाय

नमः। लबादराय नमः। वकटाय नमः। वराजाय नमः।

वनायकाय नमः। धमकतव नमः। गणायाय नमः।

फालचाय नमः। गजाननाय नमः। वतडाय नमः।

शपकणाय नमः। हरबाय नमः। कदपवजाय नमः।

सवनायकाय नमः॥

वतड महाकाय सयकाट समभ।

अव क म दव सवकायष सवदा॥ अवमत॥

वपपरसन कमणः ागनााा विनयागः

त॰ा १.४.४

भागधयनवन णयित। ाण अाषय उरत। ाणा व सवा

दवता। सवाभरवन दवताभरित॥ 0

1

त॰अा २.१५

य अवाङ त वा पराण वद वाꣳसमभता वदयादयमव त

परवदत सव अ तीय ततीय च हꣳसमित यावतीव

1 नमा यदवाय गााणहताय च।

जगताय कणाय गावदाय नमा नमः॥

Page 24: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 6 समताथना

दवताताः सवा वदवद ाण वसत ताद ाणया

वदवा दव दव नमकयााल कतयदता एव दवता

ीणाित॥ 1

2

ऋ॰स॰ १.२७.१३॥ त॰स॰ ३.२.४॥ त॰अा॰ १०.१॥ त॰ा॰ १.२.१॥

(ऋ) नमा महा नमा अभकया नमा यवया नम

अाशनय। यजाम दवान यद शवाम मा यायस श

समाव दवाः॥ नम सदस नम सदसपतय नम सखीना

परागाणा चष नमा दव नम पथय॥ सदसपितमत

यमय कायम। सिन मधामयासषम॥ सथ सभा म

गापाय। य च सया सभासद। तािनयावतः क।

सवमायपासताम। अह बय म म गापाय।

यमषयवदावदः। ऋच सामािन यजꣳष। सा ह ीरमता

सताम॥ नम सभाय सभापितय वा नम॥३॥

सरह�तरपनररन समताथनाया विनयागः। यायता मया।

त॰ा॰ २.४.२.२२

पवत इवावचाचलः। इ इवह वत। इह रा म धारय।

अभित पतयतः। अधर सत शवः। इ इव वहा ित॥

समताऽत। सिततमत॥

2 अालाकादाशषादालाकालाकपवतात।

य वसत जा दवातया िनय नमा नमः॥

Page 25: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 7 वतसम (ऋ॰)

सवसतस�रमम(ऋ॰) कमणः ाक वतवाचन, उपिनमण च विनयागः

ऋ॰स॰ ५.५१.११

वत ना ममीतामना भग वत दयदितरनवण।

वत पषा असरा दधात नः वत ावापथवी सचतना॥

वतय वायमप वामह साम वत भवनय यपित।

बहपित सवगण वतय वतय अादयासा भवत नः॥

व दवा ना अा वतय वानरा वसरः वतय। दवा

अववभव वतय वत ना ः पावहसः॥ वत

मावणा वत पय रवित। वत न इा वत

ना अदत कध॥ वत पथामन चरम सयाचमसावव।

पनददताता जानता स गममह॥

ऋ॰ख॰

वययन तायमरनम मह त वायस दवतानाम।

असरमसख समस बहशा नावमवा हम॥

अहामचमारस गय च वयाय मनसा च तायम। यत

पाणः शरण प वत स बाधवभय ना अत॥

त॰अा॰ १.१

वत न इा ववाः। वत न पषा ववदाः। वत

नताया अरनमः। वत ना बहपितदधात॥

Page 26: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 8 शपयाहमाः

रदणषनहरमननः ाियाभाव पयाहवाचनाशा विनयागः

अापा ह ा मया भवता न ऊज दधातन। मह रणाय चस॥

या व शवतमा रसतय भाजयतह न। उशतीरव मातर॥

ता अर गमामवा यय याय जवथ। अापा जनयथा च

नः॥

ऋत च सय चाभीात तपसायजायत। तता रािरजायत

तत समा अणवः॥ समादणवादध सवसरा अजायत।

अहारााण वदधद वय मषता वशी॥ सयाचमसा धाता

यथा पवमकपयत। दव च पथवी चातरमथा सव॥

वातापत ित जानीान वावशा अनमीवा भवा नः।

यवमह ित त ना जषव श न एध पद श चतपद॥

वातापत शमया सꣳ सदा त सीमह रवया गातमया।

अा व म उत याग वर ना यय पातः वतभ सदा नः॥

वातापत तरणा न एध गाभरभरदा। अजरासत सय

याम पतव पान ित ना जषव॥ अमीवहा वातापत

वा पाया वशन। सखा सशव एध नः। शवꣳ शवम॥

Page 27: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 9 पयाहमाः

णषनहरमननः पयाहवाचन विनयागः

त॰ा॰ १.५.२॥ त॰ा॰ १.५.२॥

यपय नम। त वीतापयषम। यदा व सय उदित। अथ

न नित। यावित त सया गछत। य जघय पयत।

तावित कवीत यकार यात। पयाह एव कत॥ तािन वा

एतािन यमनाण। यायव दवनाण। तष कवीत यकार

यात। पयाह एव कत॥

त॰अा॰ १.१॥ त॰ा॰ ३.१.२॥

वत न इा ववाः। वत न पषा ववदाः। वत

नताया अरनमः। वत ना बहपितदधात॥ अा दवा

वसवः सायास। चता दवीरजरा वाः। त य पात

रजसः परतात। सवसरणममतꣴ वत॥

त॰ा॰ ३.१.२॥ त॰ा॰ १.५.६॥

ऋया हयनमसापस। म दव मधय ना अत।

अनराधान हवषा वधयतः। शत जीवम शरद सवीराः॥ ीण

ीण व दवानामािन। ीण छदाꣳस। ीण सवनािन। य

इम लाकाः। ऋयामव तय एष लाकष ितितित॥

ऋ॰स॰ ९.९४.४॥ मयम ॥ त॰अा॰ १.२॥ त॰अा॰ १०॥

य जातः य अािनयाय य वया जिनतया दधात। य

वसाना अमतवमायन भजत सः सवता वदयन॥ य

एवन त यामादधाित। सततमचा वष य सध सधीयत

जया पशभ। य एव वद॥ यन ाय जयसवमतत।

Page 28: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 10 ितसरबधनमः

अम च लाकमदमच सवम। ता नमभजद वजय।

य दधावणीयमानम॥ अह बय म म गापाय।

यमषय वदा वदः। ऋच सामािन यजꣳष। सा ह

ीरमतासताम॥

पतसरबमधरमनः ितसरबधन विनयागः

त॰स॰ ४.४.१२.२

बहसाम भद व वणयम। िभाज शभतमवीरम।

इतामन पदशन। मयमद वातन सगरण र॥

उलशखरमननः सवकमस थलशथमखन विनयागः

त॰ा॰ १.२.१

उयमानमया अमयम। अप पाान यजमानय हत।

शवा न सत दशतः। श ना माता पथवी ताकसाता॥

श ना दवीरभय। अापा भवत पीतय। श यारभ वत नः॥

त॰अा॰ १०॥ त॰अा॰ ६.३.१॥ त॰स॰ ३.२.५॥

जान थम परता सीमतः सचा वन अावः। स

बया उपमा अय वाः सत यािनमसत वव॥ नाक

सपणमपयपततꣳ दा वनता अभचतवा। हरयप

वणय दत यमय याना शकन भरयम॥ अा यायव समत

त वत साम वणयम। भवा वाजय सथ॥

Page 29: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 11 सवणघमसम

त॰स॰ ५.५.९॥ त॰स॰ १.२.१३॥ त॰स॰ ४.६.३॥

या ा अा या अस य अाषधीष या ा वा

भवनाववश त ाय नमा अत॥ इद वणवचम धा

िन दध पदम। समढमय पाꣳसर॥ इ वा अवीवधन

सम यचस गर। रथीतमꣳ रथीना वाजानाꣳ सपित पितम।

सव रघररस�रम वणाः (सयनारायणय) अभषचन वनायागः

त॰अा॰ ३.११

सवण घम परवद वनम। इयाान दशधा चरतम। अतः

सम मनसा चरतम। ाऽववदद दशहातारमण। अतः

वः शाता जनानाम। एक सन बधा वचारः। शतꣳ

शाण यक भवत। सव वदा यक भवत। सव हातारा

यक भवत। स मानसीन अाा जनानाम।

अतः वः शाता जनानाꣳ सवाा। सवा जा यक

भवत। चतहातारा य सपद गछत दवः। स मानसीन

अाा जनानाम। म जगतः िताम। दव अाानꣳ

सवतार बहपितम। चतहातार दशाऽनम। वाचा वीय

तपसाऽववदत। अतः व कतारमतम। वारꣳ पाण

वकवत वपम।

अमतय ाण यमतम। चतहातणामाान कवया िनचः।

अतः व कतारमतम। दवाना बध िनहत गहास। अमतन

यमतम। चतहातणामाान कवया िनचः। शत

Page 30: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 12 सवणघमसम

िनयत परवद वा ववारः। वमद वणाित। इयाा

िनहत पहाता। अमत दवानामाय जानाम।

इꣳ राजानꣳ सवतारमतम। वायाराान कवया िनचः।

रमꣳ रमीना मय तपतम। ऋतय पद कवया िनपात। य

अाडकाश भवन बभित। अिनभण सथ लाकान वच।

ययाडकाशꣳ शमाः ाणमबम। तन ाऽमतनाहम।

सवण काशꣳ रजसा परवतम। दवाना वसधानी वराजम॥

अमतय पणा ताम कला वचत। पादꣳ षातन कला

ववस। यनतव पधात ाः। उत वा षा मनसात ाः।

तꣳ षातारमतभ कपमानम। ऋतय पद कवया िनपात।

अतः व कतारमतम। अतमस मनसा चरतम। सहव

सत न वजानत दवाः। इयाानꣳ शतधा चरतम।

इा राजा जगता य ईश। सहाता सधा वः। परण

तत परषयमानम। अतरादय मनसा चरतम। दवानाꣳ

दय ाऽववदत। तद ण उभार। अक ꣴ ाततꣳ

सररय मय। अा यन स परवः। महत बलाꣴ

यम। बाम गामतीम।

अयता बलाꣴ यम। स हरवसवमः। पराय पवत।

बाम गामतीम। अयता बलाꣴ यम। ममा

िनयछत। शतꣳ शता अय या हरणाम। अवाङायात वसभी

Page 31: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 13 सवणघमसम

रमर। मꣳहमाणा बलाꣴ यम। रमर सवता म

िनयछत॥

घत तजा मधमदयम। मययमदधात। हर पतः पटर

सपणः। दवया नभसा य एित। स न इ कामवर ददात।

पार च परवतत पथ। हरययाितः सररय मय॥

अज याितनभसा सपदित। स न इ कामवर ददात। स

यत रथमकचम॥

एका अा वहित सनामा। िनाभ चमजरमनवम। यनमा

वा भवनािन तथः। भ पयत उपसदर। तपा

दामषयः सववद। तत बलमाच जातम। तद दवा

अभ स नमत। तꣳ रम बाभयमानम। अपा नतार

भवनय गापाम। इ िनचः परम यामन॥

राहणीः पला एकपाः। रतीः पला एकपाः। शतꣳ

सहाण यतािन नायानाम। अय यः ता रमः। पर

सवमद जगत। जा पशन धनािन। अाक ददात। ता

रमः पर सव बभव। सव पशन वपान।

पतममसरय मायाया।

दा पयत मनसा मनीषण। सम अतः कवया वचत।

मरचीना पदमछत वधस। पता वाच मनसा बभित। ता

गधवाऽवदद गभ अतः। ता ातमानाꣴ वय मनीषाम।

Page 32: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 14 पषसम

ऋतय पद कवया िनपात। य ायाः पशवा वपाः।

वपा सता बधकपाः। अताꣳ अ ममा दवः॥

जापितः जया सवदानः। वीतꣴ तकतक। यवमास

िनयछतम। यपित ितर। य ायाः पशवा वपाः।

वपा सता बधकपाः। तषाꣳ सानामह रतरत।

रायपाषाय सजावाय सवीयाय। य अारयाः पशवा

वपाः। वपा सता बधकपाः।

वायताꣳ अ ममा दवः। जापितः जया सवदानः।

इडाय स घतवराचरम। दवा अववदगहा हतम। य

अारयाः पशवा वपाः। वपा सता बधकपाः।

तषाꣳ सानामह रतरत। रायपाषाय सजावाय

सवीयाय॥

�वस�रम इम महायासातगतमाः 420 तम पट याः

सहशीषा ॰॰॰ ॥ पषस शरस वाहा।

उ�रनरनषरम इम महायासातगतमाः 422 तम पट याः

अः सभतः ॰॰॰ ॥ उरनारायण शखाय वषट।

Page 33: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 15 सम

बस�रम ितसरबधन शातकमस च विनयागः

त॰ा॰ २.८.८.२१

जान थम परतात। व सीमतः सचा वन अावः। स

बया उपमा अय वाः। सत यािनमसत वव॥ पता

वराजामषभा रयीणाम। अतर वप अाववश।

तमक रयचत वसम। सत णा वधयतः॥

दवानजनयत। वमद जगत। णः िनमतम।

ाण अाना॥ अतरम लाकाः। अतवमद

जगत। व भताना यम। तन काऽहित पधतम॥ न

दवायꣳशत। जापती। न ह वा भतािन।

नावीवातः समाहता॥ चत अाशा चरवय। इम ना

य नयत जानन। घत पवजरꣳ सवीरम।

समवयातीनाम॥

वषस�रम ितसरबधन शातकमस च विनयागः

स १.२.१३॥ ा २.४.६॥ २.४.३॥ २.८.३॥ २.४.३॥ २.४.३॥

वणान क वीयाण वाच यः पाथवािन वमम रजाꣳस या

अकभायदरꣳ सधथ वचमाणधागायः।

(वणारराटमस वणा पमस वणा था वणा

यरस वणावमस वणवमस वणव वा॥) तदय

यमभ पाथा अयाम। नरा य दवयवा मदत। उमय

स ह बधरथा। वणा पद परम मव उस॥ तण

Page 34: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 16 वणसम (ऋ॰)

तवत वीयाय। मगा न भीमः कचरा गराः। ययाष िष

वमणष। अधयत भवनािन वा॥ परा माया तनवा

वधान। न त महवमववत। उभ त व रजसी पथया

वणा दव वम। परमय वस॥ वचम पथवीमष एताम।

ाय वणमनष दशयन। वासा अय करया जनासः।

उितꣳ सजिनमा चकार॥ िदवः पथवीमष एताम।

वचम शतचस महवा। वणरत तवसतवीयान वषꣴ

य थवरय नाम॥

वषस�रम (ऋ॰) वणाः पजन षडयास विनयागः

ऋ॰स॰ १.२२.१६

अता दवा अवत ना यता वणवचम। पथयाः स

धामभः॥ इद वणवचम धा िन दध पदम। समढमय

पाꣳसर॥ ीण पदा व चम वणगापा अदायः। तता

धमाण धारयन॥ वणा कमाण पयत यता तािन पपश।

इय यय सखा॥ तणा परम पदꣳ सदा पयत

सरय। दवीव चराततम॥ तासा वपयवा जागवाꣳस

समधत। वणायत परम पदम॥

Page 35: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 17 सम

�दस�रम ितसरबधन शातकमस च विनयागः

स ४.५.१०॥ ४.५.१०॥ ४.५.१०॥ अा ४.५॥ स १.३.१४॥ १.३.१४॥

परणा य हितवण पर वषय दमितरघायाः। अवथरा

मघवतनव मीताकाय तनयाय मडय॥ तह त गतसद

यवान मग न भीममपहमम। मडा जर तवाना

अयत अवपत सना॥ मीढम शवतम शवा न

समना भव। परम व अायध िनधाय क वसान अाचर

पनाक बदागह॥ अहन बभष सायकािन धव। अहक

यजत वपम। अहद दयस वमवम। न वा अाजीया

वदत॥ वम ा असरा महा दववꣳ शधा मात

प इशष। व वातरणयास शयव पषा वधतः पास न

ना। अा वा राजानमवरय ꣳ हातारꣳ सययजꣳ

रादयाः। अ परातनयारचारयपमवस कणवम॥

ीस�रम ितसरबधन शातकमस च विनयागः

हरयवणा हरणी सवणरजतजाम। चा हरमयी ली

जातवदा म अावह। ता म अावह जातवदा

लीमनपगामनीम। यया हरय वदय गाम पषानहम।

अपवा रथमया हतनादबाधनीम। य दवीमपय

ीमादवीजषताम। कासाऽता हरयाकारामाा वलती

ता तपयतीम। पथता पवणा तामहापय यम। चा

Page 36: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 18 ीसशषः

भासा यशसा वलती य लाक दवजामदाराम। ता

पनीमी शरणमह पऽलीम नयता वा वण।

अादयवण तपसाऽधजाता वनपिततव वाऽथ बवः।

तय फलािन तपसानदत मायातराया बाा अलीः।

उपतमा दवसखः कित मणना सह। ादभताऽ

रा ऽन कितम ददात म। पपासामला यामली

नाशयायहम। अभितमसम च सवाणदम गहात। गधारा

दराधषा िनयपा करषणीम। ईर सवभताना तामहापय

यम। मनस काममाकित वाचः सयमशीमह। पशना

पमय मय ीः यता यशः। कदमन जाभता मय

सभवकद म। य वासय म कल मातर पमालनीम। अाप

सजत धािन चतवसम गह। िनचदवी मातर य

वासय म कल। अाा पकरणी प सवणा हममालनीम।

सया हरमयी ली जातवदा म अावह। अाा य करणी

य पला पमालनीम। चा हरमयी ली जातवदा म

अावह। ता म अावह जातवदा लीमनपगामनीम। यया

हरय भत गावा दायाान वदय पषानहम॥

ीस�रवः वणवाना िनयपारायण विनयागः

यः शच यता भवा जयादायमवहम। स पदशच च

ीकाम सतत जपत। पानन प ऊ पाी पसव।

त भजस पाी यन साय लभायहम। अदायी गादायी

Page 37: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 19 भसम

धनदायी महाधन। धन म जषता दव सवकामा दह म।

पानन पवपप पय पदलायता। वय

वमनानकल वपादप मय सधव। पपाधन धाय

हयाद गव रथम। जाना भवस माता अायत करात

म। धन मधन वायधन सया धन वस। धनमा

बहपितवण धनमत त। वनतय साम पब साम पबत

वहा। साम धनय सामना म ददात सामन। न ाधा न

च मासय न लाभा नाशभामितः। भवत कतपयाना भाना

ीस जपत। सरसजिनलय सराजहत धवलतरा

शकगधमायशाभ। भगवित हरवभ मना िभवनभितकर

सीद मम। वणपी मा दवी माधवी माधवयाम।

ली यसखी दवी नमाययतवभाम। महाली च वह

वणपी च धीमह। ता लीः चादयात।

ीवचवमाययमारायमावधाछाभमान महीयत। धाय धन

पश बपलाभ शतसवसर दघमाय॥

गस�रम वातशातकमण विनयागः

त॰स॰ १.५.३.१०

भमभा ावरणाऽतर महवा। उपथ त दयदत

ऽमादमााया दध॥ अाऽय गाः परमीदसनातर

पन। पतर च यसव॥ िꣳशाम व राजित वापताय

शय। यय वह भ॥ अय ाणादपानयतरित

राचना। ययहषः सव॥ यवा ः परावप मयना

Page 38: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 20 भसखलम

यदवया। सकपम तव पनवापयामस॥ य

मयपराय पथवीमन दवस। अादया व तवा वसव

समाभरन॥ मना याितजषतामाय वछ यꣳ समम

दधात। बहपिततनतामम ना व दवा इह मादयताम॥

स त अ समध स जाः सषयः स धाम याण।

स हाा सधा वा जयत स यानीरा पणवा घतन॥

पनजा िनवतव पनर इषायषा। पननः पाह वत॥

सह रया िनवतवा पवव धारया। वया

वतपर॥ लक सलकः सलकत न अादया अाय

जषाणा वयत कत सकतः सकतत न अादया अाय

जषाणा वयत वववाꣳ अदितदवजितत न अादया अाय

जषाणा वयत॥

गस�खशरम वणवाना िनयपारायण विनयागः

मदनी दवी वसधरा याद वसधा दवी वासवी। वचसः

पतणा ा चमन। दवी हरयगभणी दवी सादर। रसन

सयायन सीद। समवती सावी ह ना दवी मक।

महाधरणी महाऽयितथ। य य वभीषणी।

इपी याजनी सरसत इह। वायपर जलशयनी वय धारा

सय धापरमदनी। सापरधाय। वणपी मही दवी

माधवी माधवयाम। लीयसखी दवी नमाययतवभाम।

धनधराय वह सवस च धीमह। ता धरा चादयात॥

Page 39: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 21 नीलासम

ीशनस�रम त॰स॰ ४.४.१२.५

वणवाना िनयपारायण विनयागः

गणाह। घतवती सवतराधपय पयवती रतराशा ना अत।

वा दशा वणपयघाराऽयशाना सहसा या मनाता।

बहपितमातरात वायः सधवाना वाता अभ ना गणत।

वा दवा धण पथया अयशाना जगता वणपी॥

नरनषोवतम वणारभषचन विनयागः

अथ पषा ह व नारायणाऽकामयत जाः सजयित।

नारायणात ाणा जायत। मनः सवयाण च। ख

वाजयाितरापः पथवी वय धारणी। नारायणाद ा

जायत। नारायणाद ा जायत। नारायणादा जायत।

नारायणात जापतयः जायत। नारायणाद ादशादया ा

वसवः सवाण च छदाꣳस। नारायणादव समपत।

नारायण वतत। नारायण लयत॥

ॐ। अथ िनया नारायणः। ा नारायणः। शव नारायणः।

श नारायणः। ावापथया च नारायणः। काल

नारायणः। दश नारायणः। ऊव नारायणः। अध

नारायणः। अतबह नारायणः। नारायण एवदꣳ सवम। यत

य भयम। िनकला िनरना िनवकपा िनरायातः शा

Page 40: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 22 नारायणापिनषत

दव एका नारायणः। न तीयाऽत कत। य एव वद। स

वणरव भवित स वणरव भवित॥

अामय याहरत। नम इित पात। नारायणयपरात।

अामयकारम। नम इित अर। नारायणायित

पाराण। एत नारायणयाार पदम। या ह व

नारायणयाार पदमयित। अनपवः सवमायरित। वदत

ाजापयꣳ रायपाष गापयम। तताऽमतवमत

तताऽमतवमत इित। य एव वद॥

यगानद पष णववपम। अकार उकार मकार

इित। तानकधा समभरत तदतदामित। यमा मयत यागी

जससारबधनात। ॐ नमा नारायणायित मापासकः।

वकठभवनलाक गमयित। तदद पद पडरक वानघनम।

तात तददावाम। या दवकपा या

मधसदनाम। सवभतथमक नारायणम। कारणपमकार

पराम। एतदथवशरा याऽधीत। ातरधीयाना रािकत पाप

नाशयित। सायमधीयाना दवसकत पाप नाशयित।

मायदनमादयाभमखा ऽधीयान पपातकापपातकात

मयत। सववदपारायणपय लभत। नारायणसाययमवााित

नारायणसाययमवााित। य एव वद। इयपिनषत। ॐ शात

शात शात॥

Page 41: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 23 हरयगभसम

हरणषगगरस�रम महानारयणापिनषद मतीका यत

त॰स॰ ४.१.८

हरयगभः समवतताऽ भतय जातः पितरक अासीत। स

दाधार पथवी ामतमा क दवाय हवषा वधम॥ यः

ाणता िनमषता महवक इाजा जगता बभव। य ईश अय

पदतपद क दवाय हवषा वधम॥ य अादा बलदा

यय व उपासत शष यय दवाः। यय छायाऽमत यय

मयः क दवाय हवषा वधम॥ ययम हमवता महवा

यय समꣳ रसया सहाः। ययमाः दशा यय बा

क दवाय हवषा वधम॥ य दसी अवसा ततभान

अयता मनसा रजमान। याध सर उदता यित क

दवाय हवषा वधम॥ यन ाा पथवी च ढ यन सव

तभत यन नाक। या अतर रजसा वमान क दवाय

हवषा वधम॥ अापा ह यहतीवमायद दधाना

जनयतीरम। तता दवाना िनरवतताऽसरक क दवाय

हवषा वधम॥ यदापा महना पयपयद द दधाना

जनयतीरम। या दवध दव एक अासीत क दवाय

हवषा वधम॥

Page 42: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 24 सारसम (पर॰)

सौरस�रम (�र॰) भीमरथशातकमण विनयागः

त॰स॰ १.१.४॥ त॰स॰ १.१.११॥ त॰स॰ १.२.४॥ त॰स॰ ३.२.१०॥ त॰स॰ ३.३.१०॥ त॰स॰ ३.२.४॥ त॰स॰ ३.५.५॥ त॰स॰ ३.४.५॥

सवरभ व यष वानर याितꣳहता दया

ावापथयावतरमवदयावापथ सादयाय हयꣳ

रव॥ सयवा परतात पात कयादभशयाः॥ सयय

चराहमरणः कनीिनका यदतशभरयस ाजमाना

वपता॥ भरस ा रमीना ाणपाः ाण म पाह॥ सया

दवा दवषा धाता ाय वायः जाय। बहपितवा

जापतय याितती जहात॥ सया मा दवा

दयादꣳहसपात॥ सया मा दवा दवय पात

वायरतराजमानाऽमा पात चषः। स शष

सवतवचषण एतभ सामनामभवधमत तभ

सामनामभवधमत॥ सया दवाऽधपित स माऽववन

न ऽयामाशयया पराधायामन कमया

दवयाम॥

(सचः, यचः, सचः इयव अवशयत )

Page 43: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 25 अादयमाः

आदतषरमननः अादयापासन सयनमकरण विनयागः

त॰ा॰ ३.७.६

उ ममहः। सपा अनीनशः। दवनान वता जह।

िनाचधरान कध॥ उ व ना भज। पता पया यथा।

दघायवय हशष। तय ना दह सय॥

उ ममहः। अाराहरा दवम। ाग मम सय।

हरमाण च नाशय॥ शकष म हरमाणम। रापणाकास दस।

अथा हारवष म। हरमाण िन दस। उदगादयमादयः।

वन सहसा सह। षत मम रधयन। मा अह षता

रधम॥

वगहरमननः नवहाणामामण विनयागः

त॰स॰ ३.४.११॥ त॰ा॰ ३.५.२॥ त॰स॰ ३.१.४॥

अा सयन रजसा वतमाना िनवशयमत मय च। हरययन

सवता रथनाऽदवा याित भवना वपयन॥ अ दत वणीमह

हातार ववदसम। अय यय सतम॥ यषामीश पशपित

पशना चतपदामत च पदाम। िनताऽय यय भागमत

रायपाषा यजमानय सत॥

त॰स॰ ४.४.४॥ त॰अा॰ १०.१.१०॥ त॰स॰ १.१.१४॥

अमधा दवः ककपित पथया अयम। अपाꣳ रताꣳस

जवित॥ याना पथव भवा नरा िनवशनी। यछा न शम

Page 44: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 26 नवहमाः

सथा॥ य पितना वयꣳ हतनव जयामस। गाम

पाषयवा स ना मडातीश॥

त॰ा॰ २.८.२॥ त॰स॰ १.७.१३॥ त॰स॰ १.६.१२॥

व शाय भानव भरवꣳ हय मित चाय सपतम। या

दयािन मानषा जनꣴयतवािन वना जगाित॥

इाणीमास नारष सपीमहमवम। न या अपर च न

जरसा मरत पित॥ इ वा वतपर हवामह जनयः।

अाकमत कवलः॥

त॰स॰ ३.२.५॥ त॰ा॰ २.५.८॥ त॰ा॰ २.४.६॥

अायायव समत त वत साम वणयम। भवा वाजय

सगथ॥ अस म सामा अवीदतवािन भषजा। अ च

वशभवमाप वभषजीः॥ गार ममाय सललािन

तयकपद पद सा चतपद। अापद नवपद बभवषी

सहारा परम यामन॥

त॰स॰ ४.७.१३॥ त॰स॰ १.२.१३॥ त॰स॰ १.२.१३॥

उद बयवा ित जागनमापत सꣳ सजथामय च। पन

कवꣴवा पतर यवानमवाताꣳ सीवय ततमतम॥ इद

वणवचम धा िन दध पदम। समढमय पाꣳसर॥ वणा

रराटमस वणा पमस वणा था वणा यरस

वणावमस वणवमस वणव वा॥

त॰स॰ १.८.२२॥ त॰स॰ १.४.१८॥ त॰ा॰ २.८.८.२१॥

बहपत अित यदया अहाद मद वभाित तमनष।

यदयछवसत जात तदास वण धह चम॥ इ

Page 45: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 27 नवहमाः

मव इह पाह साम यथा शायात अपबः सतय। तव

णीती तव शरशमाववासत कवय सयाः॥ यान

थम परताद व सीमतः सचा वन अावः। स बया उपमा

अय व ाः सत यािनमसत वव॥

त॰ा॰ २.५.८॥ त॰ा॰ २.८.१॥ त॰स॰ २.६.१२॥

श ना दवीरभय अापा भवत पीतय। श यारभवत नः॥

जापत नवदतायया वा जातािन पर ता बभव।

यकामात जमता अत वयꣴ याम पतया रयीणाम॥

इम यम तरमा ह सीदा राभः पतभ सवदानः। अा

वा मा कवशता वहवना राजन हवषा मादयव॥

त॰स॰ ४.२.११॥ त॰स॰ १.५.३ ॥ त॰स॰ ४.२.५॥

कया न अा भवदती सदावध सखा। कया शचया वता॥

अाय गाः परमीदसनातर पन। पतर च यसव॥

य दवी िनऋ ितराबबध दाम ीवाववचयम। इद त

तयायायषा न मयादथा जीवः पतम मः॥

त॰स॰ ७.४.१०॥ त॰स॰ ३.४.११॥ ऋ॰स॰६.६.७॥

कत कव कतव पशा मया अपशस। समषरजायथाः॥

ा दवाना पदवीः कवीनामषवाणा महषा मगाणाम। यना

गाणाꣴ वधितवनानाꣳ साम पवमयित रभन॥ (ऋ॰) स

चच चतयतम च चतम वयाधाम। च रय

पवीर बहत च चाभगणत यवव॥

Page 46: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 28 दपालकमाः

दगनशारमननः अदपालकानामामण विनयागः

त॰स॰ १.६.१२॥ त॰स॰ २.५.१२॥ त॰ा॰ ३.१.२॥ त॰स॰ ४.२.५॥ त॰स॰ २.१.११॥ त॰ा॰ २.८.१॥ ऋ॰स॰ १.८९.५॥ ऋ॰स॰ ८.६३.१२॥

ातारममवतारमꣳ हवहव सहवꣳ शरमम। व न

श पतमꣴ वत ना मघवा धाव॥

व ना अ वणय वान दवय हडाऽव याससीाः।

यजा वितम शाशचाना वा षाꣳस ममयत॥

सग न पथामभय कणात। य यम एित राजा।

यनमयषत दवाः। तदय चꣳ हवषा यजाम॥

असवतमयजमानमछतनयया तकरयावष।

अयमदछ सा त इया नमा दव िनऋ त तयमत॥

तवा याम णा वदमानतदा शात यजमाना हवभ।

अहडमाना वणह बायशꣳस मा न अाय माषीः॥

अा ना िनय शितनीभरवरम। सहणीभपयाह यम।

वाया अन हवष मादयव। यय पातः वतभ सदा

नः॥

वयꣳ साम त तव। मनतनष बतः। जावता अशीमह।

इाणी दवी सभगासपी॥

Page 47: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 29 दगादवतामाः

(ऋ॰) तमीशान जगतः तथषपित धय जवमवस मह

वयम। पषा ना यथा वदसामसदवध रता पायरदध

वतय॥

(ऋ॰) अ ा महना पवतासा वहय भरता सजाषा।

यः शसत तवत धायप इया अा अवत दवाः॥

याना पथव भवा नरा िनवशनी। यछा न शम सथा॥

दगनरददवतनरमननः सवदवावरणपजन विनयागः

त॰अा॰ १०॥ त॰स॰ २.३.१४॥ त॰स॰ १.१.१४॥ त॰स॰ ३.४.१०॥ त॰स॰ १.८.६॥ त॰अा॰ १०॥ त॰अा॰ १०॥ त॰अा॰ १०॥ त॰स॰ १.४.१३

जातवदस सनवाम साममरातीयता िनदहाित वद। स न

पषदित दगाण वा नावव सध दरतायः॥ दगाय नमः॥

गणाना वा गणपितꣳ हवामह कव कवीनामपमवतमम।

यराज णा णपत अा न वितभ सीद

सादनम॥ महागणपतय नमः॥

य पितना वयꣳ हतनव जयामस। गाम पाषयवा स

ना मडातीश॥ पालाय नमः॥

वातापत ित जानीान वावशा अनमीवा भवा नः।

यवमह ित त ना जषव श न एध पद श चतपद॥

वातापतय नमः॥

Page 48: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 30 यमाः

यबक यजामह सगध पवधनम। उवाकमव

बधनायामीय माऽमतात॥ यबकाय नमः॥

यत इ भयामह तता ना अभय कध। मघवछध तव त

ऊतय वषा वमधा जह॥ वतदा वशपितवहा वमधा

वशी। वष पर एत नः वतदा अभयरः॥ अभयराय

नमः॥

य त सहमयत पाशा मया मयाय हतव। तान यय

मायया सवानव यजामह॥ मयव नमः॥

मधान दवा अरित पथया वानरमताय जातमम। कवꣳ

साजमितथ जनानामासा पा जनयत दवाः॥ मधान

नमः॥

बष�रमननः त॰ा॰ ३.१०.९.२

वदस व म पाानम। ऋतात सयमपम॥ वरस व

म पाानम। सयमपागाम॥

रसमधनवमदरमननः (�र॰)

(महानारायणापिनषद माः () तम प याः)

मय चषणी धत ॰ ॥ मा जनान ॰ ॥ स म ॰ ॥

Page 49: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 31 दशामाः (पर॰)

अा सयन ॰ ॥ उय तमसपर ॰ ॥ उदय जातवदस ॰ ॥

च दवानाम ॰ ॥ अाऽा ावापथवी ॰ ॥ पयम शरद शत

॰ ॥ य उदगाहता॰ ॥

इम म वण ॰ ॥ तवा याम ॰ ॥ य त ॰ ॥ यत

कद ॰ ॥ कतवासा ॰ ॥

दररनदरमननः (�र॰) सा॰

अायात पतरः साया गीरः पथभ पयः। जामय

ददता रय च दघायव च शतशारद च॥

त॰ा॰ ३.७.४.१०

सकदाछ बहणामद। यान पतयवा भरायहम।

अन सीदत म पतर सायाः। पतामहाः

पतामहाानगः सह॥

त॰स॰ २.६.१२॥ त॰स॰ २.६.१२

उदरतामवर उपरास उयमाः पतर सायास। अस य

ईयरवका ऋतात नाऽवत पतरा हवष॥ अ रसा नः

पतरा नववा अथवाणा भगवः सायास। तषा वयꣳ समता

ययानामप भ सामनस याम॥

Page 50: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 32 गहवशजपमाः (पर॰)

सा॰

अायत पतर सायासाऽवााः पथभदवयान। अन

य वधया मादयवध वत त अववान॥

त॰ा॰ २.६.३.२

पतय वधावय वधा नम। पतामहय वधावय

वधा नम। पतामहयः वधावय वधा नम॥

ए॰ २.१९

य चह पतरा य च नह याꣴ व याꣳ उ च न व। अ

तान वथ यद त जातवदतया ꣴ वधया मदत॥

गहपवररमननः (�र॰) ए॰ ॥ त॰स॰ ४.७.१२॥ त॰स ५.२.९॥

वातापत ित जानीान वावशा अनमीवा भवा नः।

यवमह ित त ना जषव श न एध पद श चतपद॥

वाजा नः स दशता वा परावत। वाजा ना

वदवधनसातावहावत॥ एषा वा एताकाना याित सभत

यदखा यदखामपदधायय एवा लाकया याितरव ध

मयत उप दधाित मयत एवा याितदधाित तायता

याितपाह सकताभः परययतद वा अवानरय

पम॥

Page 51: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 33 गहवशजपमाः (पर॰)

त॰स॰ १.८.१३

समधमा ित गायी वा छदसामवत िवत तामा रथतरꣳ

सामादवता वणमामा ित िप वा छदसामवत

पदशः तामा बहत सामा दवता वण वराजमा

ित जगती वा छदसामवत सदशः तामा वपꣳ साम

मता दवता वड वणमदचीमा ितानप वा

छदसामववकवꣳशः तामा वराजꣳ साम मावणा दवता

बल वणमवामा ित पवा छदसामवत िणवयꣳशा

तामा शाररवत सामनी बहपितदवता वचा वणमीडङ

चायाङ चताङ च ितङ च मत समत सभराः।

शयाित चयाित सययाित यािताꣴ

सयतपा अयꣳहाः। अय वाहा सामाय वाहा सव

वाहा सरवय वाहा पण वाहा बहपतय वाहाय वाहा

घाषाय वाहा ाकाय वाहाꣳशाय वाहा भगाय वाहा य

पतय वाहा पथय वाहातराय वाहा दव वाहा सयाय

वाहा चमस वाहा नय वाहाऽः वाहाषधीय

वाहा वनपितय वाहा चराचरय वाहा परवय वाहा

सरसपय वाहा॥

त॰स॰ २.२.३॥ त॰स॰ २.५.१॥

अय कामाय पराडाशमाकपाल िनवपद य कामा

नापनमदमव कामꣴ वन भागधयनाप धावित स एवन

कामन समधययपन कामा नमित॥ वपा व वा ः

Page 52: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 34 गहवशजपमाः (पर॰)

पराहता दवानामासीत वीयाऽसराणा तय ीण

शीषायासन सामपानꣳ सरापानमादनम॥

त॰स॰ ७.३.१४

अना तपाऽवभवद वाचा मणना पाणीण दवान

वातन ाणान सयण ा चमसा नाण यमन पतन राा

मनयान फलन नादयानजगरण सपान याणारयान

पशनन पतिणा वणाऽानषभण गा बतनाजा

वणनाऽवीीहणाऽािन यवनाषधीयाधन

वनपतीनदबरणाज गायिया छदाꣳस िवता तामान

ाणन वाचम॥१४॥

वाहाऽधमाधीताय वाहा वाहाऽधीत मनस वाहा वाहा

मन जापतय वाहा काय वाहा क वाहा कतम

वाहाऽदय वाहाऽदय म वाहाऽदय समडकाय वाहा

सरवय वाहा सरवय बहय वाहा सरवय पावकाय

वाहा पण वाहा पण पयाय वाहा पण नरधषाय

वाहा व वाहा व तरपाय वाहा व पपाय वाहा

वणव वाहा वणव िनखयपाय वाहा वणव िनभयपाय

वाहा॥१५॥

दः वाहा हनयाꣴ वाहाायाꣴ वाहा मखाय वाहा

नासकायाꣴ वाहाऽीयाꣴ वाहा कणायाꣴ वाहा पार

इवाऽवायय पय वाहाऽवार इव पायय पय

वाहा शीण वाहा याꣴ वाहा ललाटाय वाहा म वाहा

Page 53: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 35 गहवशजपमाः (पर॰)

मतकाय वाहा कशय वाहा वहाय वाहा ीवाय

वाहा कधय वाहा ककसाय वाहा पीय वाहा

पाजयाय वाहा पाायाꣴ वाहा॥१६.१॥

अꣳसायाꣴ वाहा दाषयाꣴ वाहा बायाꣴ वाहा जायाꣴ

वाहा ाणीयाꣴ वाहायाꣴ वाहाऽीवाꣴ वाहा

जायाꣴ वाहा भसद वाहा शखडय वाहा वालधानाय

वाहाऽडायाꣴ वाहा शपाय वाहा रतस वाहा जाय

वाहा जननाय वाहा पः वाहा शफय वाहा लामय

वाहा वच वाहा लाहताय वाहा माꣳसाय वाहा ावय

वाहाऽथय वाहा मय वाहाऽ य वाहाऽन वाहा

सव वाहा॥१६.२॥

अताय वाहाऽसथाय वाहा शितपद वाहा शितककद

वाहा शितराय वाहा शितपाय वाहा शयꣳसाय वाहा

पपकणाय वाहा शयााय वाहा शितव वाहा शितभसद

वाहा तानकाशाय वाहाऽय वाहा ललामाय

वाहाऽसतव वाहा कणताय वाहा राहतताय वाहा

ऽणताय वाहशाय वाहा कशाय वाहा ताशाय वाहा

सशाय वाहा वसशाय वाहा ससशाय वाहा पाय

वाहा सव वाहा॥१७॥

कणाय वाहा ताय वाहा पशगाय वाहा सारगाय

वाहाऽणाय वाहा गाराय वाहा बव वाहा नकलाय

वाहा राहताय वाहा शाणाय वाहा यावाय वाहा यामाय

Page 54: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 36 मयसम (हर हरतम)

वाहा पाकलाय वाहा सपाय वाहाऽनपाय वाहा

वपाय वाहा सपाय वाहा ितपाय वाहा शबलाय

वाहा कमलाय वाहा पय वाहा पसथाय वाहा सव

वाहा॥१८॥

अाषधीय वाहा मलय वाहा तलय वाहा काडय

वाहा वशय वाहा पपय वाहा फलय वाहा

गहीतय वाहाऽगहीतय वाहाऽवपय वाहा शयानय

वाहा सव वाहा॥१९॥

वनपितय वाहा मलय वाहा तलय वाहा कधाय

वाहा शाखाय वाहा पणय वाहा पपय वाहा फलय

वाहा गहीतय वाहाऽगहीतय वाहाऽवपय वाहा

शयानय वाहा शाय वाहाऽितशाय वाहा परशाय

वाहा सꣳशाय वाहाछाय वाहा राय वाहाऽराय

वाहा राय वाहा सꣳराय वाहााय वाहा सव

वाहा॥२०॥

रतषस�रम (ह�रमहरमतरम) अाययहाम विनयागः

त॰अा॰ ४.१६

हरꣳ हरतमनयत दवाः। वयशान वषभ मतीनाम।

सपमन मदमागात। अयन मा ववधीवमव॥ मा छदा

मया मा वधीः। मा म बल ववहा मा माषीः। जा मा म

Page 55: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 37 मयसम (सवष वा)

ररष अाय। नचस वा हवषा वधम॥ सकमानाय।

वपानाय मयव।

ाा अाशा अवन। कामनाजनयपन॥ कामन म काम

अागात। दयादय मयाः। यदमीषामदः यम।

तदतपमामभ॥ पर मया अनपरह पथाम। यत व इतरा

दवयानात। चत वत त वीम। मा न जाꣳ ररषा

मात वीरान॥ पय मनसा वदमानः। नाधमाना वषभ

चषणीनाम। यः जानामकरामानषीणाम। मय यज

थमजामतय॥

(अय च माः महानारायणापिनषद 218-तम पट)

रतषस�रमम(सव�वमवन) भीमरथशातकमण विनयागः

त॰ा॰ ३.३.१५

सवष वा एष लाकष मयवाऽवायाः। तया यदातीन

जयात। लाकलाक एन मयवदत। मयव वाहा मयव

वाहयभपवमातीजहाित। लाकााकादव मयमव यजत। नन

लाकलाक मयवदित॥ यदम वाहाऽम वाहित जत स

चीत। ब मयमम कवीत॥ मयव वाहयका एवकान

जयात। एका वा अम लाक मयः। अशनया मयरव।

तमवाम लाकऽवयजत॥ णहयाय वाहयवभथ अाित

जहाित। णहयामवाव यजत॥ तदाः। तणहयाऽपायाथ।

काऽपयत इित। अमयवा अया णहयाया

Page 56: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 38 तदपदम

इयाः। णहया वाव मयरित॥ यणहयाय वाहयवभथ

अाित जहाित। मयमवाया तपयवा परपाण कवा। ण

भषज कराित॥ एताꣳ ह व मडभ अादयवः। णहयाय

ाय वदाकार। या हायाप जाया ाणꣳ हत।

सव त भषज कराित॥ जबकाय वाहयवभथ

उमामाित जहाित। वणा व जबकः। अतत एव

वणमवयजत॥ खलतवधय शय पाय मध

जहाित। एत वणय पम। पणव वणमवयजत॥

तदतदरम मययहाम विनयागः

त॰ा॰ ३.७.१०.५

तदपद न वचकत वान। यतः पनरयित जीवान।

िववनय रथवत। जीवा गभा न मतः स जीवात॥

रनष�रघस�रम (ऋ॰) मययहाम शानकासवरागहरशातकमण च विनयागः

ऋ॰स॰ १०.१६१

माम वा हवषा जीवनाय कमातयादत राजयात।

ाहजाह यद वतदन तया इाी मममनम॥ यद

ताययद वा परता यद मयारतक नीत एव। तमा हराम

िनऋ तपथादपाषमन शतशारदाय॥ सहाण शतशारदन

शतायषा हवषाहाषमनम। शत यथम शरदा नयातीा वय

दरतय पारम॥ शत जीव शरदा वधमानः शत हमताछतम

Page 57: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 39 उपचारमाः

वसतान। शतमाी सवता बहपित शतायषा हवषम

पनदः॥ अाहाष वावद वा पनरागा पननव। सवा सव त

च सवमाय तऽवदम॥

उचनररमननः सवदवपजन ववधापाचारष विनयागः

आसनगरमनरम

अपसपत त भता य भता भव सथताः।

य भता वकतारत गछत शवाया॥

उभतपशाचाा य च व भमधारकाः।

एतषामवराधन कम समारभ॥

अासनमहामय पथया मपऋषः, सतल छदः, कमा

दवता, अासन विनयागः।

पव वया धता लाका दव व वणना धता।

व च धारय मा दव पव क चासनम॥

घणनगरमनरम ऋ॰स॰ १०.६३.३॥ ऋ॰स॰ ४.५०.६॥

अागमाथ त दवाना गमनाथ त रसाम।

दवतापजनाथाय घटानाद करायहम॥

(ऋ॰) यया माता मधमपवत पय पीयष

ारदितरबहाः। उथशान वषभरान वसता अादया

Page 58: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 40 उपचारमाः

अन मदा वतय॥ एवा प वदवाय वण यवधम

नमसा हवभ। बहपत सजा वीरवता वय याम पतया

रयीणाम॥

ाशरसरननोानः

ाशरनगरमनरम त॰अा॰ १०

अापा वा इदꣳ सव वा भतायाप ाणा वा अाप पशव

अापाऽमापाऽमतमाप साडापा वराडाप

वराडापछदाꣴयापा यातीꣴयापा यजꣴयाप सयमाप

सवा दवता अापा भभवसवराप अाम॥

कलशय मख वणः कठ ः समातः।

मल त थता ा मय मातगणाः ताः॥

का त सागराः सव सपा वसधरा।

ऋवदाऽथ यजवदः सामवदाऽयथवणः।

अ सहताः सव कलशाबसमाताः॥

ग च यमन चव गादावर सरवित।

नमद सध कावर जलऽन सध क॥

सव समाः सरततीथािन च दा नदाः।

अायात दवपजाथ दरतयकारकाः॥

Page 59: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 41 उपचारमाः

रङम खनगरमनरम

श चाक दवय मय वणसयतम।

प जापितव अ गा सरवती॥

ला यािन तीथािन वासदवय चाया।

श ितत वाताछ पजयत॥

व परा सागरापा वणना वधतः कर।

पजतः सवदव पाजय नमाऽत त॥

गभा दवारनारणा वशीयत सहधा।

तव नादन पाताल पाजय नमाऽत त॥

त॰स॰ ४.७.१५

अमव थमय चतसा य पाजय बहव समधत।

वया वश ववशवाꣳ समीमह स ना मवꣳहसः॥

आतर न

अान नमः। अतरान नमः। परमान नमः। शान

नमः। ानान नमः॥

दहा दवालयः ाा जीवा दवः सनातनः।

यजदानिनमाय साऽहभावन पजयत॥

त॰अा॰ १०

ाहम। अहम ाहम।

Page 60: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 42 उपचारमाः

सनधनरमषनसः यासाऽय महायासखड 430-तम प यः

आवनहरम

वासथमज श वाम परमर । 2

3

अरयामव हयाश मातावावाहयायहम ॥

ॐ भभवः सवरा सशसासायधसवाहनसपरवार

अावाहयय॥

वामन सवजगाथ यावपजावसानकम । 3

4

तावव ीितभावन बबऽन सध क ॥

अावाहता भव। थापता भव। सहता भव। सा भव।

अवकठता भव। सीता भव। ससा भव। वरदा भव।

सवाभीदा भव। वागतमत। सीद सीद॥

पननगरमनरम

ॐ अा ा, ा अा, य र ल व श ष स हा 4

5 अय

दवय ाणा इह ाणाः। जीव इह थतः। सवयाण

वानवःाजााणाणा इहवागय सख चर ितत

वाहा॥ इित मितदय पा िः सका जपत –

3 “वासथामजा शा वाम परमर” इित ीप 4 “दव सवजगायक” इित ीप 5 “अया दयाः” इित ीप

Page 61: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 43 उपचारमाः

ऋ॰स॰ १०.५९.६॥ ऋ॰स॰ १०.५९.७॥

असनीत पनरास च पन ाणमह ना धह भागम।

याक पयम सयमरतमनमत मळया नः वत॥ पनना

अस पथवी ददात पनादवी पनरतरम। पनन सामतव

ददात पन पषा पया या वतः॥

(गभाधानादपदशसकारमथ पदशणवावीः कयात)

ञचनरतनगवचरमननः त॰स॰ १.४.३२॥ त॰स॰ ४.२.७॥

ीराभषचनम – अा यायव समत त वत साम वणयम।

भवा वाजय सथ॥ स त पयाꣳस सम यत वाजा स

वणयायभमाितषाह। अायायमाना अमताय साम दव

वाꣴयमािन धव॥ अायायव मदतम साम

वाभितभ। भवा नः सथतमः॥

त॰स॰ १.५.११

दयभषचनम – दधाणा अकारष जणारय वाजन।

सरभ ना मखा करण अायꣳष तारषत॥ अा दधाः

शवसा प कीः सय इव याितषाऽपततान। सहसाः

शतसा वायवा पण मवा सममा वचाꣳस॥

त॰अा॰ १०.१२.२॥ त॰स॰ १.१.१०॥

घताभषचनम – घत ममर घतमय यािनघत ता

घतमवय धाम। अनवधमावह मादयव वाहाकत वषभ व

हयम॥ शमस याितरस तजाऽस दवा व

सवतापनावछण पवण वसा सयय रमभ॥

Page 62: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 44 उपचारमाः

त॰अा॰ १०

मवभषचनम – मध वाता ऋतायत मध रत सधवः।

मावीनः सवाषधीः। मध नमताषस मधमपाथवꣳ रज।

मध ारत नः पता। मधमाा वनपितमधमाꣳ अत सय।

मावीगावा भवत नः। मध मध मध॥

त॰ा॰ १.२.१॥ ऋ॰स॰ ९.८५.६॥ त॰स॰ ५.२.६॥

शक राभषचनम – ता न शवाः शराः सत सवा। अ

रतꣳ हरयम। अः सभतममत जास। तसभरतरता

िनधाय। अित यछ दरित तरयम॥ वादः पवव दयाय

जन वाददाय सहवीतना। वादमाय वणाय वायव

बहपतय मधमा अदायः॥ ताः शक रा अभवन तछक राणाꣳ

शक रवम। वा व शक राः पशरयछक राभर

परमनाित॥

वसततनगवचरमननः त॰स॰ ४.२.६

फलादकाभषचनम – याः फलनीया अफला अपपा या

पपणी। बहपितसताता ना मवꣳहसः॥

त॰अा॰ १०

गधादकाभषचनम – गधारा दराधषा िनयपा करषणीम।

ईरꣳ सवभताना तामहापय यम॥

ऋ॰स॰ ९.११.१

अतादकाभषचनम – (ऋ॰) उपा गायता नर

पवमानायदव। अभ दवा इयत॥

Page 63: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 45 उपचारमाः

ऋ॰स॰ १०.१४२.८॥ त॰स॰ ४.२.६॥ त॰अा॰ १॥

पपादकाभषचनम – अायन त परायण दवा राहत पपणी।

दा पडरकाण समय गहा इम॥ पपावतीः सवतीः

फलनीरफला उत। अा इव सजवरवीध पारयणव॥

याऽपा पप वद। पपवान जावान पशमान भवित। चमा वा

अपा पपम। पपवान जावान पशमान भवित॥

त॰ा॰ १.३.३॥ त॰ा॰ २.२.४॥

हरयादकाभषचनम – हरयपा मधा पण ददाित ।

मधयासानीित। एकधा ण उपहरित। एकधव यजमान

अायतजा दधाित॥ तसवणꣳ हरयमभवत। तसवणय

हरयय ज। य एवꣳ सवणय हरयय ज वद। सवण

अाना भवित॥

त॰अा॰ १०

दवादकाभषचनम – काडात काडात राहत पषः पष

पर। एवा ना दव तन सहण शतन च॥

व�नदसर ररमननः त॰ा॰ २.८.६

वसमपणम – यव वाण पीवसा वसाथ । यवारछा

मतवा ह सगा। अवाितरतमनतािन वा। ऋतन मावणा

सचथ॥

सा॰

उपवीतसमपणम – यापवीत परम पव जापतयसहज

परतात। अाययमय ितम श यापवीत बलमत तज॥

Page 64: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 46 उपचारमाः

त॰ा॰ १.३.३

अाभरणसमपणम – हरयपा मधा पण ददाित ।

मधयासानीित। एकधा ण उपहरित। एकधव यजमान

अायतजा दधाित॥

गधम – गधारा दराधषा िनयपा करषणीम। ईरꣳ

सवभताना तामहापय यम॥

ऋ॰स॰ ८.६९.८

अतान – अचत ाचत यमधासा अचत। अचत पका उत

पर न धवचत॥

त॰स॰ १.१.४

धपम – धरस धव धवत धवत याऽान धवित त धवय वय

धवामव दवानामस सतम पतम जतम वितम

दवतमम तमस हवधान ꣳहव माामय वा चषा

मा भमा स वथा मा वा हꣳसषम॥

त॰अा॰ १०

दपम – उयव जातवदाऽपऋ ित मम। पशꣴ

ममावह जीवन च दशादश॥ मा ना हꣳसीातवदा गाम

पष जगत। अबद अागह या मा पर पातय॥

त॰ा॰ १.२.१॥ त॰ा॰ २.३.११॥

पमखदपम – सथ सभा म गापाय। य च सया

सभासद। तािनयावतः क। सवमायपासताम॥ अह

बय म म गापाय। यमषयवदावदः। ऋच सामािन

यजꣳष। सा ह ीरमता सताम॥ पता ह व नामषः। त

Page 65: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 47 उपचारमाः

वा एत पतꣳ सतम। पहातया चत पराण।

पराया इव ह दवाः॥

त॰अा॰ १०

नवम – मध वाता ऋतायत मध रत सधवः। मावीनः

सवाषधीः। मध नमताषस मधमपाथवꣳ रज। मध

ारत नः पता। मधमाा वनपितमधमाꣳ अत सय।

मावीगावा भवत नः। मध मध मध॥

त॰ा॰ १.४.२॥ त॰ा॰ ३.८.५॥

नीराजनम – सामा वा एतय रायमाद। या राजा साया

वा सामन यजत। दवसवामतािन हवीꣳष भवत। एतावता व

दवानाꣳ सवाः। त एवा सवायछत। त एन पन सवत

रायाय। दवस राजा भवित॥ बव बाय बजावकाय।

ब ीहयवाय बमाषितलाय। बहरयाय बहतकाय।

बदासपषाय रयमय पमय। बरायपाषाय राजाऽत॥

त॰अा॰ १०

मपपम – वतत वतामखा वताहत उत

वतपात। सबाया नमित सपतावापथवी जनयदव

एक॥ या वदादा वरः ाा वदात च िततः। तय

कितलनय य पर स महरः॥

त॰अा॰ ४.२

उासनानतरम – उ णपत। दवयतवमह। उपयत

मत सदानवः। इ ाशभवा सचा॥

Page 66: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 48 दपाराधनमाः १

दीनरनधरमननः १ त॰अा १.१४

याऽसा तपदित। स सवषा भताना ाणानादायादित। मा म

जाया मा पशनाम। मा मम ाणानादायादगाः। असा

याऽतमित। स सवषा भताना ाणानादायातमित। मा म

जाया मा पशनाम। मा मम ाणानादायाताः। असा य

अापयित। स सवषा भताना ाणरापयित॥

मा म जाया मा पशनाम। मा मम ाणरापराः। असा

याऽपीयित। स सवषा भताना ाणरपीयित। मा म जाया

मा पशनाम। मा मम ाणरपाः। अमिन नाण। सवषा

भताना ाणरप सपत चासपत च। मा म जाया मा

पशनाम। मा मम ाणरप सपत मासपत॥

इम मासााधमासा। सवषा भताना ाणरप सपत

चासपत च। मा म जाया मा पशनाम। मा मम ाणरप

सपत मासपत। इम ऋतव। सवषा भताना ाणरप सपत

चासपत च। मा म जाया मा पशनाम। मा मम ाणरप

सपत मासपत। अयꣳ सवसरः। सवषा भताना ाणरप

सपित चासपित च॥

मा म जाया मा पशनाम। मा मम ाणरप सप मासप।

इदमह। सवषा भताना ाणरप सपित चासपित च। मा म

जाया मा पशनाम। मा मम ाणरप सप मासप। इयꣳ

राि। सवषा भताना ाणरप सपित चासपित च। मा म

Page 67: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 49 दपाराधनमाः २

जाया मा पशनाम। मा मम ाणरप सप मासप। अा

भभव व। एता मथन मा ना मथनꣳ रम॥

दीनरनधरमननः २ त॰अा॰ ३.७.१

ाण एकहाता। स यः। स म ददात जा पशन प यश।

य म भयात॥ अहाता। स भता। स म ददात जा

पशन प यश। भता च म भयात॥ पथवी िहाता। स

िता।

स म ददात जा पशन प यश। िता च म भयात॥

अतर चतहाता। स वाः। स म ददात जा पशन प

यश। वा म भयात। वायः पहाता। स ाणः। स म

ददात जा पशन प यश। ाण म भयात॥

चमा षाता। स ऋतन कपयाित। स म ददात जा पशन

प यश। ऋतव म कपताम॥ अꣳ सहाता। स

ाणय ाणः। स म ददात जा पशन प यश। ाणय च

म ाणा भयात॥ ारहाता। साऽनाधयः।

स म ददात जा पशन प यश। अनाधय म भयासम॥

अादया नवहाता। स तजवी। स म ददात जा पशन प

यश। तजवी च भयासम॥ जापितदशहाता। स इदꣳ सवम।

स म ददात जा पशन प यश। सव च म भयात॥

Page 68: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 50 दपाराधनमाः ३

दीनरनधरमननः ३ त॰ा॰ ३.८.१४

अायन जहाित। अवा एतपम। यदायम। यदायन

जहाित। अमव तीणाित॥ मधना जहाित। महय वा

एतवताय पम। यध। यधना जहाित।

महतीमव तवता ीणाित॥ तडलजहाित। वसना वा एतपम।

यडलजहाित। वसनव तीणाित॥ पथकजहाित। ाणा वा

एतपम। यपथकाः। यपथकजहाित।

ानव तीणाित॥ लाजजहाित। अादयाना वा एतपम।

याजाः। याजजहाित। अादयानव तीणाित॥

करबजहाित। वषा वा एतवतानाꣳ पम। यकरबा।

यकरबजहाित। वानव तवाीणाित॥ धानाभजहाित।

नाणा वा एतपम। यानाः। यानाभजहाित। नायव

तीणाित॥ सभजहाित। जापतवा एतपम। यसवः।

तसभजहाित।

जापितमव तीणाित॥ मसयजहाित। सवासा वा

एतवतानाꣳ पम। यसयािन। यसयजहाित। सवा एव

तवता ीणाित॥ य तडलजहाित। याा ह व नामत।

एतव दवा अयाािन समदधः। यय तडलजहाित।

अयवाािन सदधाित॥ दशाािन जहाित। दशारा वराट।

वराट कयाायाव॥

Page 69: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 51 दपाराधनमाः ४

दीनरनधरमननः ४ त॰ा॰ ३.९.१९

एष व वभनाम यः। सवꣳ ह व त वभ भवित। यतन

यन यजत॥ एष व भनाम यः। सवꣳ ह व त भ

भवित। यतन यन यजत॥ एष वा ऊजवााम यः।

सवꣳ ह व ताजववित। यतन यन यजत॥ एष व

पयवााम यः।

सवꣳ ह व त पयववित। यतन यन यजत॥ एष व

वधता नाम यः। सवꣳ ह व त वधत भवित। यतन

यन यजत॥ एष व यावा नाम यः। सवꣳ ह व त

याव भवित। यतन यन यजत॥ एष व ितता नाम

यः। सवꣳ ह व त ितत भवित।

यतन यन यजत॥ एष व तजवी नाम यः। सवꣳ ह व

त तजव भवित। यतन यन यजत॥ एष व वचसी

नाम यः। अाह व त ाणा वचसी जायत। यतन

यन यजत॥ एष व अितयाधी नाम यः। अाह व त

राजयाऽितयाधी जायत। यतन यन यजत॥ एष व दघा

नाम यः। दघायषा ह व त मनया भवत। यतन यन

यजत॥ एष व ा नाम यः। कपत ह व त जाया

यागमः। यतन यन यजत॥

Page 70: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 52 मपपम

रमनषरम पषापण विनयागः। यायता मया

त॰अा॰ १.२२

याऽपा पप वद। पपवान जावान पशमान भवित। चमा वा

अपा पपम। पपवान जावान पशमान भवित। य एव वद।

याऽपामायतन वद। अायतनवान भवित।

अवा अपामायतनम। अायतनवान भवित। याऽरायतन वद॥

अायतनवान भवित। अापा वा अरायतनम। अायतनवान

भवित। य एव वद। याऽपामायतन वद। अायतनवान भवित।

वायवा अपामायतनम। अायतनवान भवित। या वायारायतन

वद। अायतनवान भवित॥ अापा व वायारायतनम। अायतनवान

भवित। य एव वद। याऽपामायतन वद। अायतनवान भवित।

असा व तपपामायतनम। अायतनवान भवित। याऽमय तपत

अायतन वद। अायतनवान भवित। अापा वा अमय तपत

अायतनम॥ अायतनवान भवित। य एव वद। याऽपामायतन

वद। अायतनवान भवित।

चमा वा अपामायतनम। अायतनवान भवित। यमस

अायतन वद। अायतनवान भवित। अापा व चमस

अायतनम। अायतनवान भवित॥ य एव वद। याऽपामायतन

वद। अायतनवान भवित।

Page 71: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 53 अाषधसम

नाण वा अपामायतनम। अायतनवान भवित। या

नाणामायतन वद। अायतनवान भवित। अापा व

नाणामायतनम। अायतनवान भवित। य एव वद॥

याऽपामायतन वद। अायतनवान भवित।

पजया वा अपामायतनम। अायतनवान भवित। यः

पजययाऽयतन वद। अायतनवान भवित। अापा व

पजययाऽयतनम। अायतनवान भवित। य एव वद।

याऽपामायतन वद॥ अायतनवान भवित।

सवसरा वा अपामायतनम। अायतनवान भवित। यः

सवसरयायतन वद। अायतनवान भवित। अापा व

सवसरयायतनम। अायतनवान भवित। य एव वद। याऽस

नाव ितता वद। यव ितित॥

ओवधस�रम अ रापण विनयागः

त॰स॰ ४.२.६

या जाता अाषधया दवययग परा। मदाम बणामहꣳ शत

धामािन स च॥ शत वा अब धामािन सहमत वा ह।

अथा शतवा ययमम म अगद कत॥ पपावतीः सवतीः

फलनीरफला उत। अा इव सजवरवीध पारयणव॥

अाषधीरित मातरता दवीप व। रपाꣳस वतीरत

रपातयमानाः॥

Page 72: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 54 अाषधसम

अथ वा िनषदन पण वा वसितः कता। गाभाज इकलासथ

यसनवथ पषम॥ यदह वाजयमा अाषधीहत अादध।

अाा यय नयित परा जीवगभा यथा॥ यदाषधयः

सगछत राजान समतावव। व स उयत

भषाहाऽमीवचातनः॥ िनकितनाम वा माताऽथा ययꣴ थ

सकतीः। सराः पतिणी थन यदामयित िनकत॥

अया वा अयामववयाऽयया उपावत। ताः सवा अाषधयः

सवदाना इद म ावता वच॥ उा अाषधीना गावा

गाादवरत। धनꣳ सिनयतीनामाान तव पष॥ अित

वा पराः तन इव जममः। अाषधय ाचयवयक

च तनवाꣳ रप॥

यात अातथराान या अाववशः पपः। तात य व

बाधतामा मयमशीरव॥ साक य पत यनन

ककदवना। साक वातय ाया साक नय िनहाकया॥

अावतीꣳ सामवतीमजयतीमदाजसम। अा वस सवा

अाषधीरा अरतातय॥ याः फलनीया अफला अपपा

या पपणी। बहपितसताता ना मवꣳहसः॥

या अाषधय सामराी वाः पथवीमन। तासा वमयमा

णा जीवातव सव॥ अवपततीरवददव अाषधय पर। य

जीवमवामह न स रयाित पषः॥ यादमपवत या

दर परागताः। इह सगय ताः सवा अ स द भषजम॥

मा वा रषखिनता य चाह खनाम वः। पतपदाकꣳ

Page 73: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 55 बीजवपनमाः

सवमवनातरम॥ अाषधय स वदत सामन सह राा। य

कराित ाणतꣳ राजन पारयामस॥

बीवरमननः अ रापण विनयागः

त॰ा॰ २.८.८

जान थम परतात। व सीमतः सचा वन अावः। स

बया उपमा अय वाः। सत यािनमसत वव। पता

वराजामषभा रयीणाम। अतर वप अाववश।

तमक रयचत वसम। सत णा वधयतः॥ ाण

जापित चतमख हरयगभ पजयाम॥

त॰अा॰ १०

यत इ भयामह तता ना अभय कध। मघवछध तव त

ऊतय वषा वमधा जह॥ वतदा वशपितवहा वमधा

वशी। वष पर एत नः वतदा अभय रः॥ इ वण

शतत शचीपित पजयाम।

त॰अा॰ ६.५.२

याऽय का जगत पाथवयक इशी। यम भवा गाय

या राजाऽनपराय॥ यम गाय भवा या राजाऽनपराय।

यनापा ना धवािन यन ाः पथवी ढा॥ यम वववत

पतपित धमराज पजयाम॥

Page 74: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 56 कणवधनमाः (पर॰)

त॰स॰ २.१.११॥ त॰स॰ २.१.१॥

इम म वण धी हवमा च मडय। वामवयराचक॥ तवा

याम णा वदमानतदा शात यजमाना हवभ।

अहडमाना वणह बायशꣳस मा न अाय माषीः॥ वण

चतस सपण अपापित पजयाम॥

त॰ा॰ २.८.३ (पर॰)॥ त॰स॰ ३.२.५॥

सामा धनꣳ सामा अवतमाशम। सामा वीर कमय ददात।

सादय वदयꣳ सभयम। पतवण या ददाशद॥ अा

यायव समत त वत साम वणयम। भवा वाजय

सथ॥ साम इद िनशाकर अाषधीश पजयाम॥

ा रवधरमननः (�र॰) त॰स॰ ४.६.२ ॥ मयम ॥ त॰स॰ ५.२.११॥ त॰स॰ १.२.८॥

(उदकशाता यः (327) – ाणा रित इयाद)

समाय वयनाय सधना पतय नम। नदनाꣳ सवासा प

जतावकमण वाऽहाऽमयꣳ हवः॥ गायी

िगयनपा सह। बहयणहा ककसचीभ

शयतवा॥ पदा या चतपदा िपदा या च षदा। सछदा

या च वछदाः सचीभ शयत वा॥ वणय

कनमह। वणय कसजनमस॥

वदनधषषनतरमननः (�र॰)

जापत नव दताययः। वा जातािन परता बभव।

यकामात जमता अत। वयꣴ याम पतया रयीणाम॥

Page 75: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 57 वदाययनतमाः (पर॰)

रयीणा पित यजत बहतम। अर नतम वाजसाता।

जापित थमजामतय। यजाम दवमध ना वीत॥ जापत

वधपाः पराणः। दवाना पत जिनता जानाम। पितवय

जगतः परपाः। हवना दव वहव जषव॥ तवम लाकाः

दशा दश। परावता िनवत उत। जापत

वसीवधय इदा दव। ितहय हयम॥ जापित थम

ययानाम। दवानाम यजत यजवम। स ना ददात वणꣳ

सवीयम। यायपाष वयत नाभम॥ याराय ईश शतदाय

उय। यः पशनाꣳ रता वतानाम। जापितः थमजा

ऋतय। सहधामा जषताꣳ हवन॥

सामा धनꣳ सामा अवतमाशम। सामा वीर मयददात।

सादय वदय सभयम। पत वण या ददाशद॥ अषाढ

यस पतनास पम। सवर षामवा वअजनय गापाम।

भरषजाꣳ सितꣳ सवसम। जयत वामन मदम साम॥

वꣳ साम तभः सतभः। वद सदा ववदाः। व

वषा वषवभहवा। भ यभवा नचाः॥ या त धामािन

हवषा यजत। ता त वा परभरत यम। गयफान

तरणः सवीरः। अवीरहा चरा सामदयान॥ वममा अाषधीः

साम वा। वमपा अजनयवाः। वमाततथावतरम।

वाितषा वतमा ववथ॥ या त धामािन दव या पथयाम।

या पवतवाषधीवस। तभना व समना अहडन।

राजनसाम ित हया गभाय॥

Page 76: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 58 वदाययनतमाः (पर॰)

अ नय सपथा राय अान। वािन दव वयनािन वान

ययाराणमन। भयात नम उ वधम॥ वशाय

भानव भरवम। हय मिताय सपतम। या दयािन मानषा

जनꣳष। अतवािन वना जगाित॥ अछा गरा मतया

दवयती। अ यत वण भमाणाः। ससश

सतीकवम। हयवाहमरित मानषाणाम॥ अ

वमयामीवाः। अना अयमत कीः।

पनरयसवताय दव। ा वभरजरभयज॥ अ व

पारया नया अान। वतभरित दगाण वा। प पवी

बला न उवी। भवा ताकाय तनयाय स याः॥ कारवा मनना

वयमानाः। दवचीयथ दवयत। दणावााजनी ायित।

हवभरयय घताच॥

अा ना व अा गमत दवाः। मा अयमा वणः

सजाषा। भवन यथा ना व वधास। करन सषाहा वथर न

शवः॥ शा दवा वदवा भवत। शꣳ सरवती सह

धीभरत। शमभषाच शम राितषाच। शा दयाः पाथवा

शा अयाः॥ य सवतः सयसवय व। मय त

वणय दवाः। त साभग वीरवामद। दधातन

वणतम॥ अ याह दय वारषयः। दवाꣳ अछा

कता गणन। सरवती मता अनाऽपः। य

दवाधयाय वान॥ ाः पत पथव मातरक। अ

ातवसवा मडतानः। व अादया अदत सजाषा।

अय शम बल वयत॥ व दवाः णतमꣳ हव म। य

Page 77: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

वकणमाः 59 वदाययनतमाः (पर॰)

अतर य उप व। य अ जा उत वा यजाः।

अासान बहष मादयवम॥

पथवी समत। तामः समध। साऽꣳ समध। तामहꣳ

समध। सामा समा। अायषा तजसा। वचसा या। यशसा

वचसन। अान समताम॥

अतरꣳ समत। ता वायः समध। सा वायꣳ समध।

तामहꣳ समध। सा मा समा। अायषा तजसा। वचसा

या। यशसा वचसन। अन समताम॥

ाः समत। तामादयः समध। सादयꣳ समध।

तामहꣳ समध। सा मा समा। अायषा तजसा। वचसा

या। यशसा वचसन। अन समताम॥

ाजापया म समदस सपयणी। ातयहामऽस॥

Page 78: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........
Page 79: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 101 अाथना

होरनदरमननः अगपनररन अः ितापन विनयागः

ए॰का॰ ५॥ त॰ा॰ २.४.१॥ त॰अा॰ १०॥ त॰अा॰ १०॥ त॰ा॰ ३.२.७॥ सा॰ ॥ त॰स॰ ५.७.८॥ ऋ॰स॰ १.८९.१॥

अयाा ऽयनभशती सयमवमया अस। अयसा मनसा

धताऽयसा हयमहष ऽया ना धह भषजम॥ जा दमना

अितथदराण । इम ना यमपयाह वान। वा

अऽभयजा वहय । शयतामाभरा भाजनािन॥ चवार ा

या अय पादा शीष सहतासा अय। िधा बा वषभा

रारवीित महा दवा मयाꣳ अाववश॥ एष ह दवः दशाऽन

सवा पवा ह जातः स उ गभ अतः। स वजायमानः स

जिनयमाणः यखातित वतामखः॥ धरस

यछ । अपाऽमामाद जह िनयादꣳ सधा दवयज

वह॥ या वह जातवदः परताद व कम यमाण

यथदम। व भषभषजयास कता वया गा अान पषान

सनम॥ चत अाशा चरवय। इम ना य नयत

जानन। घत पवजरꣳ सवीरम। समवयातीनाम॥

(ऋ॰) अा ना भाः तवा यत वता ऽदधासा अपरतास

उद। दवा ना यथा सदम ध ऽसायवा रतारा दव

दव॥

Page 80: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 102 जयादयः

षनदषः हामयारान विनयागः

त॰स॰ ३.४.४

च च चाकत चाकित वात च वान च मन

शर दश पणमास बह रथतर च

जापितजयािनाय वण ायछदः पतनायष त वश

समनमत सवा स उः स ह हया बभव॥

च च वाहा। च वाहा। अाकत च वाहा। अाकित

वाहा। वात च वाहा। वान च वाहा। मन वाहा।

शर वाहा। दश वाहा। पणमास वाहा। बह वाहा।

रथतर च वाहा। जापितजयािनाय वण ायछदः

पतनायष त वश समनमत सवा स उः स ह हया

बभव वाहा॥

अभषनतननः (रशरम) त॰स॰ ३.४.५

अभतानामधपित स माऽववा याना यमः पथया

वायरतरय सया दवमा नाणा बहपितणा

मः सयाना वणाऽपाꣳ समः ायानामꣳ

साायानामधपित ताऽवत साम अाषधीनाꣳ सवता

सवानाꣳ ः पशना वा पाणा वण पवताना मता

गणानामधपतयत माऽवत पतरः पतामहाः परऽवर

Page 81: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 103 अयातानाः (सानषाः)

तताततामहा इह माऽवत। अन न

ऽयामाशयया पराधायामन कमया दवयाम॥

अभषनतननःम(सनवङम गनः) हामयारान विनयागः

अभतानामधपित स माऽववन न

ऽयामाशयया पराधायामन कमया दवयाꣴ

वाहा॥

इा यानामधपित ॰॰॰। यमः पथया अधपित ॰॰॰।

वायरतरयाधपित ॰॰॰। सया दवाधपित ॰॰॰। चमा

नाणामधपित ॰॰॰। बहपितणाऽधपित ॰॰॰। मः

सयानामधपित ॰॰॰। वणाऽपामधपित ॰॰॰। समः

ायानाधपित ॰॰॰। अꣳ साायानामधपित ॰॰॰। साम

अाषधीनामधपित ॰॰॰। सवता सवानामधपित ॰॰॰। ः

पशनामधपित ॰॰॰। वा पाणामधपित ॰॰॰। वण

पवतानामधपित ॰॰॰। मता गणानामधपित ॰॰॰।

पतरः पतामहाः परऽवर तताततामहा इह माऽवत। अन

न ऽयामाशयया पराधायामन कमया

दवयाꣴ वाहा॥

Page 82: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 104 रा भतः (अापतबीयः)

रनषगतःम(आसततबीषः) उदकशाता बाधायनीयानषपाठः 312 तम पट यः

ऋताषाडतधामाऽगधवतयाषधयाऽसरस ऊजा नाम स

इद पात ता इद पात त वाहा ताय

वाहा॥ सꣳहता वसामा सया गधवतय मरचयाऽसरस

अायवा नाम स इद पात ता इद पात त

वाहा ताय वाहा॥ सषः सयरममा गधवतय

नायसरसा बकरया नाम स इद पात ता इद

पात त वाहा ताय वाहा॥ भयः सपणा या

गधवतय दणा असरसतवा नाम स इद पात

ता इद पात त वाहा ताय वाहा॥

जापितवकमा मना गधवतयसामायसरसा वया

नाम स इद पात ता इद पात त वाहा

ताय वाहा॥ इषरा वयचा वाता गधवतयापाऽसरसा

मदा नाम स इद पात ता इद पात त

वाहा ताय वाहा॥

भवनय पत यय त उपर गहा इह च। स ना रावायािनꣳ

रायपाषꣳ सवीयꣳ सवसरणाꣴ वतम॥

परमधपितमयगधवतय वमसरसा भवा नाम स इद

पात ता इद पात त वाहा ताय वाहा।

सितः सभितभकसववापजया गधवतय

वताऽसरसा चा नाम स इद पात ता इद

Page 83: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 105 यदय कमण इयादय

पात त वाहा ताय वाहा। दर हितरमडया

मयगधवतय जा असरसा भीवा नाम स इद

पात ता इद पात त वाहा ताय वाहा। चा

कपणकाशी कामा गधवतयाधयाऽसरस शाचयतीनाम स

इद पात ता इद पात त वाहा ताय

वाहा।

स ना भवनय पत यय त उपर गहा इह च। उणऽ

ाय मह शम यछ वाहा॥

षदसषमाररमणतषनदष सा॰

हामयारान विनयागः

यदय कमणाऽयररच या यनमहाकरम। अत

वकद वान सवꣴ वꣳ सत करात॥

त॰ा॰ ३.७.११

अनाात यदाातम। यय यत मथ। अ तदय

कपय। वꣳ ह वथ यथातथम॥ पषसमता यः। यः

पषसमतः। अ तदय कपय। वꣳ ह वथ यथातथम॥

यपाका मनसा दनदा न। यय मवत मतासः।

अाता तवद वजानन। यजा दवाꣳ ऋतशा यजाित॥

Page 84: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 106 वसाधारामाः

वसोधनररनरमननः हामयारान वसाधारासमपण विनयागः

त॰ा॰ ३.११.९.९

अावण इित वसाधारायाः॥ अावण सजाषसमा वधत

वार। ॰॰॰ 5

6

त॰स॰ ५.४.८

वसाधारा जहाित वसाम धाराऽसदित वा एषा यत घतय वा

एनमषा धाराऽमन लाक पवमानाप ितत अायन जहाित

तजा वा अाय तजा वसाधारा तजसवा तजाऽव धऽथा

कामा व वसाधारा कामानवाव ध य कामयत ाणानयाा

व॥

नरहह तरमननः हामयारान पणाता विनयागः

त॰ा॰ ३.९.१०॥ मयम॥

पणाितममा जहाित। सव व पणाितः। सवमवााित। अथा

इय व पणाितः। अयामव ित ितित॥ पणमद पणमद

पणात पणमदयत। पणय पणमादाय पणमवाव शयत॥

6 चमक 197-तम पट यम

Page 85: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 107 असम

अगस�रम अपथापन विनयागः

त॰स॰ १.१.१४॥

अ नय सपथा राय अान वािन दव वयनािन वान।

ययायराणमना भया त नमउ वधम॥ अा

दवानामप पथामग यछवाम तदन वाढम। अवान

स यजासद हाता सा अवरान स ऋतन कपयाित॥ याह

तदय बहदच वभावसा। महषीव वयवाजा उदरत॥

अ व पारया नया अान वतभरित दगाण वा। प

पवी बला न उवी भवा ताकाय तनयाय श याः॥ वम

तपा अस दव अा मयवा। व यवीड॥ या वय

मनाम तािन वदषा दवा अवदरासः। अद वमा

पणाित वान यभदवाꣳ ऋतभ कपयाित॥

बवचरसनवनाः त॰स॰ ७.५.१८

अा न ाणा वचसी जायतामाऽन रा राजय

इषय शरा महारथा जायता दाी धनवाढाऽनानाशः सि

परधयाषा जण रथाः सभया यवाऽय यजमानय वीरा

जायता िनकामिनकाम नः पजया वषत फलया न अाषधयः

पयता यागमा न कपताम॥

Page 86: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 108 काडमाः

ाषरनणरमननः काडहाम गणहाम च विनयागः

त॰अा॰ २.३

यवा दवहळन दवासकमा वयम। अादयाताा

मततयतन मामत॥ दवा जीवनकाया याचाऽनतमदम।

ता इह मत व दवाः सजाषसः॥ ऋतन ावापथवी

ऋतन वꣳ सरवित। कता पानसा यकानतमदम॥

इाी मावणा सामा धाता बहपित। त ना मवनसा

यदयकतमारम॥ सजातशꣳसादत जामशꣳसाायसशꣳसादत

वा कनीयसः। अनाध दवकत यदनतात वमान

जातवदा ममध॥

याचा यनसा बायामयामीवाꣳ शयदनत चकमा

वयम। अमा तादनसा गाहपय मत चकम यािन

दकता॥ यन िता अणवाबभव यन सय तमसा िनममाच।

यना वा अजहादरातीतनाह याितषा याितरानशान

अा॥ यकसीदमती मयह यन यमय िनधना चराम।

एतद अनणा भवाम जीवव ित त दधाम॥

(यय माता यदापपष यदतर यदाशसाऽितामाम ित

दवा दव जाता यदाप)

त॰ा॰ ३.७.१२

यय माता गभ सित। एनकार यपता। अमा

तादनसः॥ यदापपष मातर पतरम। पः मदता धयन।

Page 87: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 109 काडमाः

अहꣳसता पतरा मया तत। तद अनणा भवाम॥ यदतर

पथवीमत ाम। यातर पतर वा जहꣳसम। अगमा

तादनसः॥ यदाशसा िनशसा यपराशसा॥ यदनकमा नतन

यपराणम। अमा तादनसः॥ अितामाम दरत यदनः।

जहाम र परम सधथ। य यत सकता नाप दकतः।

तमाराहाम सकता न लाकम॥ ित दवा अमजततदनः। ित

एतनयष मा मज। तता मा यद कदानश। अमा

तादनसः। गाहपयः मत। दरता यािन चकम। करात

मामननसम॥ दव जाता अस जाताः। या जाता अाषधीयः।

अथा या अजा अापः। ता नः शधत शधनीः॥ यदापा न

दरत चराम। या दवा नतन यपराणम। हरयवणातत

उपनीत नः॥

(इम म वण तवा याम व ना अ स व ना अ वम

अयास॥)

इम म वण धी हवमा च मडय। वामवयराचक॥ तवा

याम णा वदमानतदा शात यजमाना हवभ।

अहडमाना वणह बायशꣳ स मा न अाय माषीः॥ व ना

अ वणय वान दवय हडाऽवयासषीाः। यजा

वितम शाशचाना वा षाꣳस ममयत॥ स व ना

अऽवमा भवाती नदा अया उषसा या। अवयव ना

वणꣳ रराणा वीह मडकꣳ सहवा न एध॥ वम

Page 88: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 110 काडमाः

अयाऽयया सनसा हतः। अया सन हयमहषऽया ना धह

भषजम॥

यददयणमह बभवादसवा सजगर जनयः। अमा

ताद सवदाना मताम॥ यताया चकर

कबषायाणा वमपजमानः। उपया च रा भ

तायसरसावनदामणािन॥ उपय रा भकबषाण

यदवमनदमतत। न ऋणानणव इसमाना यमय लाक

अध रराय॥

(अव त हळ उदममम म वण तवा याम व ना अ स

व ना अ।)

अव त हडा वण नमाभरव यभरमह हवभ।

ययमसर चता राजनाꣳस शथः कतािन॥ उदम

वण पाशमदवाधम व मयमꣴ थाय। अथा वयमादय

त तवानागसा अदतय याम॥ इम म वण धी हवमा च

मडय। वामवयराचक॥ तवा याम णा वदमानतदा

शात यजमाना हवभ। अहडमाना वणह बायशꣳस मा

न अाय माषीः॥ व ना अ वणय वान दवय

हडाऽवयासषीाः। यजा वितम शाशचाना वा षाꣳस

ममयत॥ स व ना अऽवमा भवाती नदा अया

उषसा या। अवयव ना वणꣳ रराणा वीह मडकꣳ सहवा

न एध॥

Page 89: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 111 काडमाः

सकसका वकसका िनऋ था य िनवनः।

तऽअमनागसा दरा रमचीचतम॥ िनयमचीचत कया

िनऋ ित च। तन या ऽअसमछाततम सवामस॥

दशꣳसानशꣳसाया घणनानघणन च। तनाया

असमछाततम सवामस॥ स वचसा पयसा स

तनभरगह मनसा सꣳशवन। वा ना अ वदधात

रायाऽन मा तवाअ यलम॥

अाय वता दधदयमवरयः। पनत ाण अायाित परा

यꣳ सवाम त॥ अायदा अ हवषा जषाणा घततीका

घतयािनरध। घत पीवा मध चा गय पतव पमभ

रतादमम॥ इमम अायष वचस कध ितममाजा वण

सꣳशशाध। मातवाा अदत शम यछ व दवा

जरदयथाऽसत॥ अ अायꣳष पवस अासवाजमष च नः।

अार बाधव दनाम॥ अ पवव वपा अ वच

सवीयम। दधय मय पाषम॥

अऋ ष पवमान पाजयः पराहतः। तमीमह महागयम॥

अ जाताणदानः सपायजातान जातवदा नदव। अ

ददह समना अहळछमत याम िवथ उा॥ सहसा

जाताणदानः सपायजातान जातवदा नदव। अध ना

ह समनयमाना वयꣴ याम णदानः सपान॥ अ या

नाऽभता जना वका वारा जघाꣳसित। ताꣴव वहन जह

Page 90: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 112 काडमाः (बाधायनााः)

ववयमा भर॥ अ या नाऽभदासित समाना य िन।

त वयꣳ समध कवा तयमऽप दस॥

या न शपादशपता य न शपत शपात। उषा त िनक

च सव पापꣳ समहताम॥ या न सपा या रणा

मताऽभदासित दवाः। इयव ायता मा तयाछष

कन॥ या मा जातवदा य चाह य माम।

सवाꣴतान सदह याꣴाह य च माम॥ या

अयमरातीया ना षत जन। िनदाा अादसा

सवाꣴताषाक॥ सꣳशत म सꣳशत

वीयाअबलम। सꣳशत म जण ययाहम

पराहतः॥ उदषा बा अितरमचा अथा बलम। णाम

णाऽमानयाम वाम अहम॥ पनमन पनरायम

अागापन पन ा म अागात पन ाणः पनराकत म

अागात पन पनराधीत म अागात। वानरा मऽदधतनपा

अवबाधता दरतािन वा॥

ाषरनणरमननः (बोधनषो�नः)

सꣳह या उत या पदाका। ॰

या राजय ददभावायतायाम। ॰

या हतिन पिन या हरय। ॰

रथ अष वषभय वाज। ॰

Page 91: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 113 काडापथानमाः

त॰स॰ ४.२.१

अऽयावितभ न अा वतवायषा वचसा सया मधया

जया धनन॥ अ अरः शत त सवावतः सह त

उपावतः। तासा पाषय पाषण पनना नमा कध पनना

रयमाकध॥ पनजा िन वतव पनर इषायषा। पननः पाह

वतः॥ सह रया िन वतवा पवव धारया। वया

वतपर॥

ाषरनणोसरनरमननः त॰अा॰ २.६

वानराय ितवदयामा यदनणꣳ सरा दवतास। स एतान

पाशान मचन वद स ना मात दरतादवात॥ वानरः

पवयाः पवयसरमभधावायाशाम। अनाजानन मनसा

याचमाना यदना अव तसवाम॥ अमी य सभग दव वचता

नाम तारक। हामतय यछतामतकमाचनम॥ वजहीव

लाकाकध बधाास बकम। यानरव यता गभ

सवापथा अनव॥ स जानितगणीत वाजापितः

थमजा ऋतय। अाभद जरसः परतादछ ततमन

सच रम॥

तत ततमवक अनसचरत यषा द पयमायनवत।

अबवक ददतः यछाात चछवाꣳस वग एषाम॥

अारभथामनसꣳरभथाꣳ समान पथामवथा घतन। या पत

परव यदा त गाायह जायापती सꣳरभथाम॥

यदतर पथवीमत ा यातर पतर वा जहꣳसम।

Page 92: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 114 वानरा न ऊया

अमा तादनसा गाहपय उा नषरता यािन चकम॥

भममाताऽदितना जिन ाताऽतरमभशत एनः। ानः

पता पतयाछ भवास जाम मवा मा ववस लाकात॥

य सहाद सकता मदत वहाय राग तवाꣴ वायाम।

अाणा र ताः वग त पयम पतर च पम॥

यदमनतन दवा दायदायत वाऽकरयन। यवाना

चयागा अत यदव क ितजाहममा तादनण

कणात॥ यदम बधा वप वासा हरयमत

गामजामवम। यवाना चयागा अत यदव क

ितजाहममा तादनण कणात॥ यया मनसा वाचा

कतमनः कदाचन। सवात ताळता माध वꣳ ह

वथ यथातथम॥

वण�नरोममऊतषन गणहाम विनयागः

त॰स॰ १.५.११

वानरा न ऊया यात परावत। अथन वाहसा॥

ऋतावान वानरमतय याितषपितम। अज घममीमह॥

वानरय दꣳसनाया बहदरणादक वपयया कवः। उभा

पतरा महयजायताावापथवी भर रतसा॥ पा दव पा

अः पथया पा वा अाषधीरा ववश। वानरः सहसा

पा अः स ना दवा स रषः पात नम॥

Page 93: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 115 समया (ऋ॰)

जाता यद भवना यय पश न गापा इय परा। वानर

ण वद गात यय पात वतभ सदा नः॥ वम

शाचषा शाशचान अा रादसी अपणा जायमानः। व दवाꣳ

अभशतरमा वानर जातवदा महवा॥ अाकम

मघवस धारयानाम मजरꣳ सवीयम। वय जयम शितनꣳ

सहण वानर वाजम तवाितभ॥ वानरय समता याम

राजा हक भवनानामभीः। इता जाता वमद व च

वानरा यतत सयण॥

सरदषन (ऋ॰) उरथशातकमण विनयागः

ऋ॰स॰ ७.४९

समयाः सललय मयापनाना ययिनवशमानाः। इा

या वी वषभा रराद ता अापा दवीरह मामवत॥ या अापा

दया उत वा वत खिनिमा उत वा याः वयजाः॥

समाथा याः शचयः पावकाता अापा दवीरह मामवत॥

यासा राजा वणा याित मय सयानत अवपयन जनानाम।

मधत शचया याः पावकाता अापा दवीरह मामवत॥ यास

राजा वणा यास सामा वदवा यासज मदत। वानरा

यावः वता अापा दवीरह मामवत॥

Page 94: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 116 अीयासम (ऋ॰)

अ�ीभषनस�रमम(ऋ॰) भीमरथशातकमण विनयागः

ऋ॰स॰ १०.१६३

अीया त नासकाया कणाया बकादध। य शीषय

मतकााया व वहाम त॥ ीवायत उणहाय

ककसाया अनात। य दाषयमसाया बाया व

वहाम त॥ अायत गदाया विनादयादध। य

मताया यः ाशया व वहाम त॥ ऊया त अीवा

पाणया पदायाम। य ाणया भासदाद भससा व

वहाम त॥ महनाद वनकरणाामयत नखयः। य

सवादानतमद व वहाम त॥ अादााालाा जात

पवणपवण। य सवादानतमद व वहाम त॥

रननीस�रमम(ऋ॰) दवीमाहायपारायण विनयागः

ऋ॰स॰ १०.१२७

राी ययदायती पा दयभ। वा अध याऽधत॥

अावा अमया िनवता दयत। याितषा बाधत तम॥ िन

वसारमकताषस दयायती। अपद हासत तम॥ सा ना अ

यया वय िन त यामवह। व न वसित वय॥ िन

ामासा अवत िन पता िन पण। िन

यनासदथन॥ यावया व वक यवय तनमय। अथा

नः सतरा भव॥ उप मा पपशत तम कण यमथत। उष

Page 95: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 117 या सगधा

ऋणव यातय॥ उप त गा इवाकर वणीव दहतदवः। राि

ताम न जयष॥

षनमसगमधन शताभषक यजमानाभषचन विनयागः

सामाः

या सगधा रसा वणा बल च िनहत उभ। ता म अाप शवाः

सत दकत वहत म॥ या ऊजमभषत दवन षता

महीम। ता म अाप शवाः सत दकत वहत म॥ यासा

िनमण सव तदद जायत जगत। ता म अाप शवाः सत

दकत वहत म॥ यासामम या वदातजसा यशसा वताः।

ता म अाप शवाः सत दकत वहत म॥

षनःमपनचीः शताभषक यजमानाभषचन विनयागः

सामाः

याः ाची रवतीराप वत शाः। ता म अाप शवाः सत

दकत वहत म॥ या दणा रवतीराप वत शाः। ता

म अाप शवाः सत दकत वहत म॥ याः तीची

रवतीराप वत शाः। ता म अाप शवाः सत दकत

वहत म॥ या उदची रवतीराप वत शाः। ता म अाप

शवाः सत दकत वहत म॥ या ऊवा रवतीराप वत

शाः। ता म अाप शवाः सत दकत वहत म॥

Page 96: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 118 दगपथानमाः

दगसरनरमननः त॰अा॰ २.२०

नम ाय दश या दवता एतया ितवसयताय नमा

नमा दणाय दश या दवता एतया ितवसयताय

नमा नम तीय दश या दवता एतया ितवसयताय

नमा नम उदय दश या दवता एतया ितवसयताय

नमा नम ऊवाय दश या दवता एतया ितवसयताय

नमा नमाऽधराय दश या दवता एतया ितवसयताय

नमा नमाऽवातराय दश या दवता एतया

ितवसयताय नमा नमा गायमनयामय य वसत त म

साानर जीवत वधयत नमा गायमनयामिनय

नमा नमा गायमनयामिनय नम॥

रनमतञचारम

श ना मः श वणः। श ना भववयमा। श न इा

बहपित। श ना वणमः। नमा ण। नमत वाया।

वमव य ास। वमव य वदयाम। ऋत

वदयाम। सय वदयाम। तामवत। तारमवत। अवत

माम। अवत वारम। ॐ शात शात शात॥

श ना मः श वणः। श ना भववयमा। श न इा

बहपित। श ना वणमः। नमा ण। नमत वाया।

वमव य ास। वामव य ावादषम।

Page 97: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 119 शातपकम

ऋतमवादषम। सयमवादषम। तामावीत। तारमावीत।

अावीाम। अावीारम। ॐ शात शात शात॥

सह नाववत। सह ना भन। सह वीय करवावह।

तजवनावधीतमत मा वषावह। ॐ शात शात

शात॥

त॰अा॰ ४.१

नमा वाच या चादता या चानदता तय वाच नमा नमा वाच

नमा वाचपतय नम ऋषया मका मपितया मा

मामषया मकता मपतय परादमाऽहमषीन मकता

मपतीन परादा वदवी वाचमासꣳ शवामदता जा

दवय शम म ाः शम पथवी शम वमद जगत।

शम च सय शम जापती। भत वदय भवन वदय

तजा वदय यशा वदय तपा वदय वदय सय

वदय ता अहमदमपतरणमपतण उपतरण म जाय

पशना भयादपतरणमह जाय पशना भयास ाणापाना

मयामा पात ाणापाना मा मा हास मध मिनय मध

जिनय मध वयाम मध वदयाम मधमती दवया

वाचमासꣳ शषया मनययत मा दवा अवत शाभाय

पतराऽनमदत। ॐ शात शात शात।

तछ यारावणीमह। गात याय। गात यपतय। दवी

वतरत नः। वतमानषयः। ऊव जगात भषजम। श

ना अत पद। श चतपद। ॐ शात शात शात॥

Page 98: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 120 घाषशातः

घोवरनमतः त॰स॰ ४.४२

श ना वात पवता मातरा श नतपत सय। अहािन श

भवत न शꣳ राि ितधीयताम॥ शमषा ना यछत

शमादय उदत नः। शवा न शतमा भव समडका सरवित।

मा त याम सश॥ इडाय वावस वातमातमता

भया मा वाताछत वातः स भयााऽान य

च वय ः॥ िताऽस ितावता भया मा

ितायाछत ितः स भयाद याऽान य च

वय ः॥ अा वात वाह भषज व वात वाह यप। वꣳ

ह वभषजा दवाना दत ईयस॥ ावमा वाता वात

अासधारापरावत।

द म अय अावात पराऽया वात यप॥ यददा वात त

गहऽमतय िनधहतः। तता ना दह जीवस तता ना धह

भषजम। तता ना मह अावह वात अावात भषजम॥

शभमयाभना द ण अायꣳष तारषत। इय गहाऽस त

वा प सग सा। सह य अत तन॥ भः प भव

प सव प भभव सव पप वाय पऽनाता दवता

पऽमानमाखण प जापतकाश प ॐ

प॥

अतर म उवतर बहदय पवता यया वात वया

वत मा तया वया वत मानसािन॥ ाणापाना मयामा

Page 99: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 121 घाषशातः

पात ाणापाना मा मा हास मय मधा मय जा

मयतजा दधात मय मधा मय जा मयी इय

दधात मय मधा मय जा मय सया ाजा दधात॥

भरभ परपातमानरभरना साभगभः। ता मा

वणा मामहतामदित सध पथवी उत ाः॥ कया न

अाभवदती सदावध सखा। कया शचया वता॥ कवा सया

मदाना मꣳहा मसदधसः। ढाचदाज वस॥ अभी ष ण

सखीनामवता जरतणाम। शत भवायितभ॥ वय सपणा

उपसदर यमधा ऋषया नाधमानाः। अप वातमणह पध

चममयाधयव बान॥

श ना दवीरभय अापा भवत पीतय। श यारभवत नः॥

ईशाना वायाणा यतीषणीनाम। अपा याचाम भषजम॥

समा न अाप अाषधयः सत दमात भयासयाऽान

य च वय ः॥

अापा ह ा मयाभवता न ऊज दधातन। मह रणाय चस॥

या व शवतमा रसतय भाजयतह न। उशतीरव मातर॥

ता अर गमाम वा यय याय जवथ। अापा जनयथा च

नः॥

पथवी शाता साऽना शाता सा म शाता शचꣳ शमयत।

अतरꣳ शात तायना शात त शातꣳ शचꣳ शमयत।

ाः शाता साऽदयन शता सा म शाता शचꣳ शमयत॥

Page 100: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 122 घाषशातः

पथवी शातरतरꣳ शाताः शातदश

शातरवातरदशाः शातरः शातवायः शातरादयः

शातमा शातनाण शातराप शातराषधय

शातवनपतय शातगाः शातरजा शातर शात

पष शात शाताणः शात शातरव शात

शातम अत शात॥ तयाऽहꣳ शाया सवशाया म

पद चतपद च शात कराम शातम अत शात॥

एह ी धित तपा मधा िता ा सय धमतािन

मातमनत मा माꣴ ी धित तपा मधा

िता ा सय धमतािन मा मा हासषः॥ उदायषा

वायषादाषधीनाꣳ रसनापजयय शणादथाममताꣳ अन॥

तदवहत परतामरत। पयम शरद शत जीवम

शरद शत नदाम शरद शत मादाम शरद शत भवाम शरद

शतꣳ णवाम शरद शत वाम शरद शतमजीताः याम

शरद शत याक च सय श॥ य उदगाहताऽणवाद

वाजमानः सररय मयात स मा वषभा लाहताः सया

वपनसा पनात॥

ण ातयस ण अाणी था ण अावपनमस

धारतय पथवी णा मही धारतमनन महदतर दव

दाधार पथवीꣳ सदवा यदह वद तदह धारयाण मा मदाऽध

वसत॥ मधामनीष माऽवशताꣳ समीची भतय

भययाव सवमायरयाण सवमायरयाण॥ अाभगीभयदता

Page 101: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 123 साायसम

न ऊनमायायय हरवा वधमानः। यदा तातया मह गाा

जास भयभाजा अध त याम। ावाद ता मा

हासीत॥ ॐ शात शात शात॥

सनमनषस�रम त॰ा॰ २.६.५

माऽस वणाऽस। समह वदवः। य नाभरस।

य यािनरस। याना माऽसीद। सषदा माऽसीद। मा वा

हꣳसीत। मा मा हꣳसीत। िनषसाद धतता वणः।

पयावा॥

साायाय सतः। दवय वा सवतः सव।

अनाबायाम। पणा हतायाम। अनाभषयन। तजस

वचसायाभषाम। दवय वा सवतः सव।

अनाबायाम। पणा हतायाम। सरवय भषयन॥

वीयायााायाभषाम। दवय वा सवतः सव।

अनाबयाम। पणा हतायाम। इययण। य

यशस बलायाभषाम।

त॰स॰ १.७.१०

अयमण बहपितम दानाय चादय। वाच वणꣳ सरवतीꣳ

सवतार च वाजनम। सामꣳ राजान वणममवारभामह।

अादयान वणꣳ सय ाण च बहपितम। दवय वा

सवतः सवऽनाबाया पणा हतायाꣳ सरवय वाचा

Page 102: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 124 साायसम

यतयणावा साायनाभषामीय बहपतवा

साायनाभषाम॥

त॰स॰ ५.५.९

दवावया वणराजानाऽधताापरा पात न वा

एतन पता न मया न ाता यदनमतः ाचीन ाित यत

सचतमायन ाित तन पततन मयतन ातः॥

त॰ा॰ २.७.१५.५

वसववा परतादभषत गायण छदसा। ावा

दणताऽभषत भन छदसा। अादयावा

पादभषत जागतन छदसा। व वा दवा

उरताऽभषवानभन छदसा।

बहपितवापरादभषत पा न छदसा॥

त॰ा॰ २.८.६

इमा ाय थरधवन गरः। षव दवाय वधा।

अषाढाय सहमानाय मीढष। ितमायधाय भरता णातन। वा

दभी शतमभः। शतꣳ ह मा अशीय भषजभः।

यषा वतर यꣳहः। यमीवाꣴातयवा वषचीः॥

6

7 अहन बभष सायकािन धव। अहक यजत वपम।

अहद दयस वमवम। न वा अाजीया वदत॥

मानताक तनय मा न अायष मा ना गाष मा ना अष

7 अहन बभष मा नताक।

Page 103: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 125 कायजयमाः

ररषः। वीराा ना भामता ऽवधीहवता नमसा

वधम त॥

अा त पतमताꣳ समत। मा नः सयय सशा ययाथाः।

अभ ना वीरा अवित मत। जायमह जाभः। एवा

बा वषभ चकतान। यथा दव न णीष न हꣳस। हावनना

ह बाध। बहदम वदथ सवीरा।

7

8 पर णा य हितः तह तम। मीढमाहन बभष।

वम अा वा राजानम॥

ाथनमाः

तमह यः वषः सधवा या वय यित भषजय।

यवामह सामनसाय नमाभदवमसर दवय॥ अय म हता

भगवानय म भगवरः। अय म वभषजाऽयꣳ

शवाभमशनः॥ य त सहमयत पाशा मया मयाय हतव।

तान यय मायया सवानव यजामह। मयव वाहा मयव

वाहा॥ ॐ नमा भगवत ाय वणव मयम पाह। ाणाना

थरस ा मा वशातकः। तनानायायव। सदाशवाम॥

ानतषजषरमननः ऋ॰स॰ १.५२.१

य स मष महया ववद शत यय सव साकमीरत। अय

न वाज हवनयद रथम ववयामवस सवभ॥ स पवता

8 समतीका इम। 16-पट माः याः।

Page 104: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 126 कायजयमाः

न धणवयतः सहमिततवषीष वावध। इा

य मवधीदवतमणास जषाणा अधसा॥ स ह रा

रष व ऊधिन चबा मदवा मनीषभ। इ तम

वपयया धया महराित स ह परधसः॥ अा य पणत

दव सबहषः सम न सव वा अभयः। त वहय

अन तथतय शा इमवाता अतसवः॥

ऋ॰स॰ १०.३४.५

यदादय न दवषायभः परायाऽव हीय सखयः। या

बवा वाचमत एमीदषा िनकत जारणीव॥

ऋ॰स॰ ५.४२.११

तम ह यः वषः सधवा या वय यित भषजय।

यवा मह सामनसाय नमाभदवमसर दवय॥

ऋ॰स॰ १०.६०.१२

अय म हता भगवानय म भगवरः। अय म वभषजाऽय

शवाभमशनः॥

मयम

ववानरा अजीजनदना नयसी मिनम। या वधान

अाजसा॥

ऋ॰स॰ ८.३०.४

य दवास इह थन व वानरा उत। अय शम सथा

गवऽाय यछत॥

Page 105: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 127 अाशीमाः

ऋ॰स॰ १०.७१.२

समव िततउना पनता य धीरा मनसा वाचमत। अा

सखायः सयािन जानत भषा लीिनहताध वाच॥

आरीररमननः अाशीवचन विनयागः

त॰स॰ ५.४.१२॥ त॰ा॰ ३.१.२॥ त॰स॰ २.४.१४॥ त॰स॰ २.३.११॥

पयाया अनतरायाय सवतामाऽितरा उममहभवित

सवयाय सवय जय सवमव तनााित सव जयित॥

ऋया हयनमसापस। म दव मधय ना अत।

अनराधान हवषा वधयतः। शत जीवम शरद सवीराः॥

नवानवा भवित जायमानाऽा कतषसामय। भाग दवया

वदधायायन चमातरित दघमाय॥ शतमान भवित

शताय पषः शतय अाययवय ितितित॥

ए॰ १.९॥ ए॰ १.४॥

समलरय वधरमाꣳ समत पयत। साभायमय दवा

याथात वपरतन॥ इमा वममीः सपाꣳ सभगा क।

दशाया पानाधह पितमकादश कध॥

ऋ॰स॰ ५.२५.५॥ ऋ॰ख॰॥

अतववतम तव ाणममम। अतत ावयपित प

ददाित दाशष॥ यशकर बलवत भव तमव

Page 106: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

हामादमाः 128 एकमयसम (ऋ॰)

राजाऽधपितबभव। सण नागापितनराणा समय सतत

दघमाय॥

ऐारतषस�रम (ऋ॰) ऋ॰स॰ १०.१९१

ससमवस वष वायय अा। इळपद समयस स ना

वसया भर॥ स गछव स वदव स वा मनास जानताम।

दवा भाग यथा पव सजानाना उपासत॥ समाना म समितः

समानी समान मन सह चमषाम। समान ममभ मय

वः समानन वा हवषा जहाम॥ समानी व अाकितः समाना

दयािन वः। समानमत वा मना यथा व ससहासित॥

Page 107: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 201 अय पार

रहननरनषरम ॐ सह नाववत। सह ना भन। सह वीय करवावह। तजव

नावधीतमत मा वषावह। ॐ शात शात शात॥

अतगसषमनर

अय पार भवनय मय नाकय प महता महीयान।

शण यातीꣳष समन वः जापितरित गभ अतः॥

यदꣳ स च व चित सव यन दवा अध व

िनषदः। तदव भत तद भयमा इद तदर परम यामन॥

यनाऽवत ख च दव मही च यनादयतपित तजसा ाजसा

च। यमतः सम कवया वयत यदर परम जाः॥ यत

सता जगत सती तायन जीवान यचसज भयाम।

यदाषधीभः पषान पशꣴ ववश भतािन चराचराण॥ अत

पर नायदणीयसꣳ ह परापर यहता महातम।

यदकमयमनतप व पराण तमस परतात॥

तदवत तद सयमातदव परम कवीनाम। इापत बधा

जात जायमान व बभित भवनय नाभ॥

तदवातायतसयतद चमा। तदव शममत त

तदाप स जापितः॥ सव िनमषा जर वत पषादध।

कला मताः काााहाराा सवशः॥ अधमासा मासा

ऋतव सवसर कपताम। स अाप दघ उभ इम

अतरमथा सव॥ ननमव न ितय न मय परजभत। न

Page 108: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 202 अय पार

तयश कन तय नाम महश॥ न सश ितित पमय

न चषा पयित कननम। दा मनीषा मनसाभा य एन

वदरमतात भवत॥

अः सभता हरयगभ इया॥

एष ह दवः दशाऽन सवा पवा ह जातः स उ गभ अतः।

स वजायमानः स जिनयमाणः यखातित

वतामखः॥ वतत वतामखा वताहत उत

वतपात। स बाया नमित स पतावापथवी जनयदव

एक॥

वनतपयन वा भवनािन वान य व भवयकनीळम।

यदꣳ स च व चकꣳ स अात ात वभः जास॥

ताच अमत न वान गधवा नाम िनहत गहास। ीण पदा

िनहता गहास यतद सवतः पता सत॥ स ना बधजिनता

स वधाता धामािन वद भवनािन वा। य दवा

अमतमानशानाततीय धामाययरयत॥ पर ावापथवी यत

सः पर लाकान पर दश पर सव। ऋतय तत वतत

वचय तदपयत तदभवत जास॥ परय लाकान परय

भतािन परय सवा दशा दश। जापितः थमजा

ऋतयाऽनाानमभसबभव॥ सदसपितमत यमय

कायम। सिन मधामयासषम॥ उयव जातवदाऽपऋ ित

मम। पशꣴ ममावह जीवन च दशा दश॥ मा ना

Page 109: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 203 सवदवगाययः

हꣳसीातवदा गाम पष जगत। अबद अागह या

मा परपातय॥

सवरदवगनषयषः

पषय व सहाय महादवय धीमह। ता ः

चादयात॥ तपषाय वह महादवाय धीमह। ता ः

चादयात॥ तपषाय वह वतडाय धीमह। ता दतः

चादयात॥ तपषाय वह चतडाय धीमह। ता नदः

चादयात॥ तपषाय वह महासनाय धीमह। त

षमखः चादयात॥ तपषाय वह सवणपाय धीमह।

ता गडः चादयात॥ वदानाय वह हरयगभाय

धीमह। ता चादयात॥ नारायणाय वह वासदवाय

धीमह। ता वणः चादयात॥ वनखाय वह

तीणदꣴ ाय धीमह। ता नारसꣳहः चादयात॥ भाकराय

वह महितकराय धीमह। ता अादयः चादयात॥

वानराय वह लाललाय धीमह। ता अः चादयात॥

कायायनाय वह कयाकमार धीमह। ता दगः

चादयात॥

दवनरस�रम

सहपरमा दवी शतमला शता रा। सवꣳ हरत म पाप दवा

दवनाशनी॥ काडाकाडात राहती पषः पष पर।

एवा ना दव तन सहण शतन च॥ या शतन तनाष

Page 110: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 204 मकासकम

सहण वराहस। तयात दवीक वधम हवषा वयम॥

अात रथात वणात वसधरा। शरसा धारययाम

रव मा पद पद॥

र �ानसारम

भमधनधरणी लाकधारणी। उताऽस वराहण कणन

शतबाना॥ मक हन म पाप यया दकत कतम। मक

दाऽस कायपनाभमता। मक दह म प वय

सव िततम॥ मक ितत सव त िनणद मक।

तया हतन पापन गछाम परमा गितम॥

रनषरमननः

यत इ भयामह तता ना अभय कध। मघवछध तव त

ऊतय वषा वमधा जह॥ वतदा वशपितवहा वमधा

वशी। वष पर एत नः वतदा अभयरः॥ वत न

इा ववाः वत न पषा ववदाः। वत नताया

अरनमः वत ना बहपितदधात॥

अापातमयतपलभमाधिन शमीवाछमाꣳ ऋजीषी। सामा

वायतसा वनािन नावाग ितमानािन दभः॥

जान थम परता सीमतः सचा वन अावः। स

बया उपमा अय वाः सत यािनमसत वव। याना

पथव भवा नरा िनवशनी। यछा न शम सथा॥

Page 111: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 205 अघमषणसम

गधारा दराधषा िनयपा करषणीम। ईरꣳ सवभताना

तामहापय यम॥ ीम भजत। अलीम नयत।

वणमखा व दवाछदाभरमााकाननपजयमयजयन। महाꣳ

इा वबाः षाडशी शम यछत॥ वत ना मघवा करात

हत पाान याऽान ॥ सामानꣴ वरण कणह

णपत। कीवत य अाशजम। शरर यशमल कसीद

तन सीदत याऽान ॥

चरण पव वतत पराण यन पततरित दकतािन। तन

पवण शन पता अित पाानमराित तरम॥ सजाषा इ

सगणा म साम पब वहर वान। जह शꣳरप

मधा नदवाथाभय कणह वता नः॥ समा न अाप

अाषधयः सत दमात भयासयाऽान य च वय

ः॥

अापा ह ा मयाभवता न ऊज दधातन। मह रणाय चस।

या व शवतमा रसतय भाजयतह न। उशतीरव मातर।

ता अर गमाम वा यय याय जवथ। अापा जनयथा च

नः॥

अघरवरस�रम

हरय वण प तीथ म दह याचतः। यया

भमसाधना पापय ितहः॥ य मनसा वाचा कमणा वा

दकत कतम। त इा वणा बहपित सवता च पनत

Page 112: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 206 अघमषणसम

पन पनः॥ नमाऽयऽसमत नम इाय नमा वणाय नमा

वाय नमाऽः॥ यदपा र यदमय यदशात

तदपगछतात॥ अयाशनादतीपानाद य उात ितहात।

ता वणा राजा पाणना वमशत॥ साऽहमपापा वरजा

िनमा मकबषः। नाकय पमा गछ

सलाकताम॥ यास वण स पनावघमषणः॥ इम म ग

यमन सरवित शत तामꣳ सचता पणया। असया

मध वततयाऽजीकय णा सषामया॥ ऋत च सय

चाभीापसाऽयजायत। तता रािरजायत तत समा

अणवः॥ समादणवादध सवसरा अजायत। अहारााण

वदधय मषता वशी॥ सयाचमसा धाता

यथापवमकपयत। दव च पथवी चातरमथा सव॥

यपथयाꣳ रज वमातर वरादसी। इमाꣴतदापा वणः

पनावघमषणः॥ पनत वसवः पनात वणः पनावघमषणः।

एष भतय मय भवनय गाा॥ एष पयकता लाकानष

मयाहरमयम। ावापथयाहरमयꣳ सꣴतꣳ सव। स न

सव सꣳशशाध॥ अा वलित याितरहम।

याितवलित ाहम। याऽहम ाहम। अहम

ाहम। अहमवाह मा जहाम वाहा॥ अकायकायवकणी

तना णहा गतपगः। वणाऽपामघमषणतात पापात

मयत॥ रजाभमवमाꣳ रादयव वदत धीरा॥

अाासमः थम वधमनयजा भवनय राजा। वषा

पव अध साना अय बहसामा वावध सवान इद॥

Page 113: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 207 दगासम

दगनरस�रम

जातवदस सनवाम साममरातीयता िनदहाित वद। स न

पषदित दगाण वा नावव सध दरताऽयः॥ तामवणा

तपसा वलती वराचनी कमफलष जाम। दगा दवीꣳ

शरणमह प सतरस तरस नम॥ अ व पारया नया

अान वतभरित दगाण वा। प पवी बला न उवी

भवा ताकाय तनयाय शयाः॥ वािन ना दगहा जातदव

सध न नावा दरताऽित पष। अ अिवनसा

गणानाऽाक बायवता तननाम॥ पतनाजतꣳ

सहमानममꣳ वम परमात सधथात। स न पषदित

दगाण वा ामवा अितदरतायः॥

ाष कमीडा अवरष सना हाता नय सस। वा चा

तनव पयवाय च साभगमायजव॥ गाभजमयजा

िनष तव वणारन सचरम। नाकय पमभ सवसाना

वणवी लाक इह मादयताम॥

वषनातहोररमननः

भरमय पथय वाहा भवाऽ वायवऽतराय वाहा

सवरमादयाय दव वाहा भभव सवर चमस दयः

वाहा नमा दवय वधा पतया भभव सवरमाम॥

Page 114: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 208 ानायथा हाममाः

भरय पथय वाहा भवा वायवऽतराय वाहा

सवरादयाय दव वाहा भभव सवमस दयः वाहा

नमा दवय वधा पतया भभव सवर अाम॥

भरय च पथय च महत च वाहा भवा वायव चातराय

च महत च वाहा सवरादयाय च दव च महत च वाहा

भभव सवमस च नय दय महत च वाहा नमा

दवय वधा पतया भभव सवमहराम॥

�नपनजतषरनरमहोररमननः

पाह ना अ एनस वाहा। पाह ना ववदस वाहा। य

पाह वभावसा वाहा। सव पाह शतता वाहा॥

पाह ना अ एकया। पात तीयया। पाज ततीयया। पाह

गीभतसभवसा वाहा॥

वदनदसररनषमरमननः

यछदसामषभा वपछदायछदाꣴयाववश। सचाꣳ

शः परावाचापिनषदा य इयाय ऋषया नमा

दवय वधा पतया भभव सवछद अाम॥

नमा ण धारण म अविनराकरण धारयता भयास कणयाः

त मा या ममामय अाम॥

Page 115: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 209 तपः शसा

तःमपरसन

ऋत तप सय तप त तप शात तपा दमतप शमतपा

दान तपा य तपा भभव सवतदपायतप॥

यथा वय सपपतय दराधा वायव पयय कमणा

दराधा वाित यथाऽसधारा कतऽवहतामवाम यव यव

हवा वययाम कत पितयामीयवममतादाान जगसत॥

दहरवदन

अणारणीयाहता महीयानाा गहाया िनहताऽय जताः।

तमत पयित वीतशाका धातः सादाहमानमीशम॥ स

ाणाः भवत तात साचष समध स जाः। स

इम लाका यष चरत ाणा गहाशयाहताः स स॥ अत

समा गरय सवऽात यदत सधव सवपाः। अत

वा अाषधया रसा यनष भततयतराा॥ ा दवाना

पदवीः कवीनामषवाणा महषा मगाणाम। यना गाणाꣴ

वधितवनानाꣳ साम पवमयित रभन॥ अजामका

लाहतशकणा ब जा जनयतीꣳ सपाम। अजा का

जषमाणाऽनशत जहायना भभागामजाऽयः ॥ हꣳसः

शचषसरतरसाता वदषदितथदराणसत।

नषरसतसामसदा गाजा ऋतजा अजा ऋत बहत॥

Page 116: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 210 घतसम

घतस�रम

घत ममर घतमय यािनघत ता घतमवय धाम।

अनवधमावह मादयव वाहाकत वषभ व हयम॥

समादममधमाꣳ उदारदपाꣳशना सममतवमानट। घतय नाम

ग यदत जा दवानाममतय नाभ॥ वय नाम वामा

घतनान य धारयामा नमाभः। उप ा णवछयमान

चताऽवमीार एतत॥ चवार ा या अय पादा

शीष स हतासा अय। िधा बा वषभा रारवीित महा दवा

मयाꣳ अाववश॥ िधा हत पणभगमान गव दवासा

घतमववदन। इ एकꣳ सय एक जजान वनादकꣴ वधया

िनतः॥

या दवाना थम परतााधया ा महष। हरयगभ

पयत जायमानꣳ स ना दवः शभया या सयन॥

यापर नापरमत कत यााणीया न यायाऽत

कत। व इव तधा दव ितयकतनद पण पषण

सवम॥

समषनसस�रम

न कमणा न जया धनन यागनक अमतवमानशः। परण

नाक िनहत गहाया वाजदततया वशत॥

वदातवानसिनताथाः सयासयागातयः शसवा। त

लाक त परातकाल परामतात परमयत सव॥ द

Page 117: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 211 नारायणसम

वपाप परममभत यपडरक परमयसꣴथम। ताप द

गगन वशाकतन यदततदपासतयम॥ या वदादा वरः

ाा वदात च िततः। तय कितलनय य पर स

महरः॥

नरनषस�रम 9

अतबह तसव याय नारायणः थतः। अनतमयय

कवꣳ समऽत वशभवम। पकाशतीकाशꣳ दय

चायधामखम। अधा िना वतयात नायामपर ितित।

वालमालाकल भाित वयाऽयतन महत। सततꣳ

शलाभत लबयाकाशसिनभम। तयात सषरꣳ स

तन सव िततम। तय मय

महानगवाचवतामखः। साऽभवभजन

िताहारमजरः कवः। ितयगवमधःशायी रमयतय

सहशीरष दव वा वशभवम। व नारायण दवमर

परम पदम। वत परमाय व नारायणꣳ हरम।

वमवद पषतद वमपजीवित। पित वयारꣳ

शातꣳ शवमयतम। नारायण महाय वाान परायणम।

नारायण परा याितराा नारायणः परः। नारायण पर

तव नारायणः परः। नारायण परा याता यान नारायणः

परः। य कगत सव यत यतऽप वा॥

9 “सहशीषम” इित भवतय, क “सहशीरषम” इित शवचनम

Page 118: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 212 अादयापासनमाः

सतता। सतापयित व दहमापादतलमतकः। तय मय

विशखा अणीयावा यवथतः। नीलतायदमयथाद

वखव भावरा। नीवारशकवत तवी पीता भावयणपमा।

तया शखाया मय परमाा यवथतः। स स शव

स हर स साऽरः परमः वराट॥

आदतषोनसरमननः

अादया वा एष एतडल तपित त ता ऋचतचा

मडलꣳ स ऋचा लाकाऽथ य एष एतडलऽचदयत

तािन सामािन स साा लाकाऽथ य एष एतडलऽचष

पषतािन यजꣳष स यजषा मडलꣳ स यजषा लाकः सषा

यव वा तपित य एषाऽतरादय हरमय पषः॥

अादया व तज अाजा बल यश ामाा मना

मयमनमयः सया मा वायराकाशः ाणा लाकपालः कः

क क तसयमममता जीवा व कतमः वयभ तदमत

एष पष एष भतानामधपितण साययꣳ

सलाकतामाायतासामव दवतानाꣳ साययꣳ साताꣳ

समानलाकतामााित य एव वदयपिनषत॥

रवोनसरमननः

िनधनपतय नमः। िनधनपतातकाय नमः। ऊवाय नमः।

ऊवलाय नमः। हरयाय नमः। हरयलाय नमः।

सवणाय नमः। सवणलाय नमः। दयाय नमः। दयलाय

Page 119: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 213 शवापासनमाः

नमः। भवाय नमः। भवलाय नमः। शवाय नमः। शवलाय

नमः। शवाय नमः। शवलाय नमः। वलाय नमः।

वललाय नमः। अााय नमः। अालाय नमः। परमाय

नमः। परमलाय नमः। एतसामय सयय सवल ꣴ

थापयित पाणम पवम॥

साजात पाम साजाताय व नमा नम। भव भव

नाितभव भवव माम। भवावाय नम॥ वामदवाय नमा

याय नम ाय नमा ाय नम कालाय नम

कलवकरणाय नमा बलवकरणाय नमा बलाय नमा

बलमथनाय नम सवभतदमनाय नमा मनानाय नम॥

अघारयाऽथ घारया घारघारतरयः। सवय सवशवया

नमत अत पयः॥ तपषाय वह महादवाय धीमह।

ता ः चादयात॥ ईशानः सववानामीरः सवभताना

ाधपितणाऽधपिता शवा म अत सदाशवाम॥

नमा हरयबाहव हरयवणाय हरयपाय

हरयपतयऽबकापतय उमापतय पशपतय नमा नम॥ ऋतꣳ

सय पर पष कणपलम। ऊव रत वपा

वपाय व नमा नम॥ सवा व त ाय नमा

अत। पषा व ः सहा नमा नम। व भत भवन च

बधा जात जायमान च यत। सवा ष त ाय नमा

अत॥ काय चतस मीढमाय तयस। वाचम शतमꣳ द।

सवा ष त ाय नमा अत॥

Page 120: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 214 ववशषयाभधानम

व�वरवसषनगधनरम

यय वकयहाहवणी भवित यवायाऽतयतयथा

ितय॥

( कणव पाज इित प। )

गदवतनारमनः

अदितदवा गधवा मनया पतराऽसरातषाꣳ सवभताना माता

मदनी महता मही सावी गायी जगयवी पवी बला

वा भता कतमा काया सा सययमतित वसः॥

समधषनवमदरमननः

अापा वा इदꣳ सव वा भतायाप ाणा वा अाप पशव

अापाऽमापाऽमतमाप साडापा वराडाप

वराडापछदाꣴयापा यातीꣴयापा यजꣴयाप सयमाप

सवा दवता अापा भभव सवराप अाम॥

अाप पनत पथवी पथवी पता पनात माम। पनत

णपित पता पनात माम॥ यदछमभाय या

दरत मम। सव पनत मामापाऽसता च ितहꣴ वाहा॥

अ मा मय मयपतय मयकतयः। पापया रताम।

यदा पापमकाषम। मनसा वाचा हतायाम। पामदरण

Page 121: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 215 सयावदनमाः

शा। अहतदवल पत। यक दरत मय। इदमह

माममतयाना। सय याितष जहाम वाहा॥

सय मा मय मयपतय मयकतयः। पापया रताम।

यािया पापमकाषम। मनसा वाचा हतायाम। पामदरण

शा। राितदवल पत। यक दरत मय। इदमह

माममतयाना। सय याितष जहाम वाहा॥

अामयकार । अदवता इयाषम। गाय छद

परमा सपम। सायय विनयागम॥

अायात वरदा दवी अर समतम। गायी छदसा मातद

जषव म॥ यदाकत पाप तदाितमयत।

याियाकत पाप ताियाितमयत। सववण महादव

सयाव सरवित॥ अाजाऽस सहाऽस बलमस ाजाऽस

दवाना धाम नामाऽस वमस वाय सवमस

सवायरभभरा गायीमावाहयाम सावीमावाहयाम

सरवतीमावाहयाम छदषीनावाहयाम यमावाहयाम

गायिया गायी छदा वाम ऋषः सवता दवताऽमख

ा शरा वणदयꣳ ः शखा पथवी यािनः

ाणापानयानादानाना साणा तवणा सायायनसगाा

गायी चतवशयरा िपदा ष पशीषापनयन विनयाग

ॐ भः। ॐ भवः। अाꣳसवः। ॐ महः। ॐ जनः। ॐ तपः।

अाꣳ सयम। ॐ तसवतव रय भगा दवय धीमह। धया

Page 122: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 216 िसपणम

या न चादयात। अामापा याती रसाऽमत भभव

सवराम॥

उम शख र जात भया पवतमधिन। ाणयाऽयनाता

गछ दव यथासखम॥ तता मया वरदा वदमाता चादयती

पवन जाता। अायः पथया वण वचस म दवा

जात लाकम॥

घण सय अादया न भा वायरम। मध रत तसम।

सय व तसमापा याती रसाऽमत भभव सवराम॥

नस ररम

मत माम। मधमत माम। मव मधमत माम। यात साम

जा वसाऽभ सा अहम। दवहदवह। यात साम

ाणाꣴता जहाम। िसपणमयाचत ाणाय दात।

हया वा एत त। य ाणासपण पठत। त साम

ावत। अा सहात प पनत। अाम॥

मधया। मध मधया। मव मध मधया॥ अा ना दव

सवतः जावसावी साभगम। परा दवयꣳ सव। वािन

दव सवतदरतािन परासव। य त अासव॥ मध वाता

ऋतायत मध रत सधवः। मावीनः सवाषधीः। मध

नमताषस मधमपाथवꣳ रज। मध ारत नः पता।

मधमाा वनपितमधमाꣳ अत सय। मावीगावा भवत नः।

य इम िसपणमयाचत ाणाय दात। णहया वा एत

Page 123: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 217 मधासम

त। य ाणासपण पठत। त साम ावत। अा

सहात प पनत। अाम।

मधवा। मध मधवा। मव मध मधवा॥ ा दवाना

पदवीः कवीनामषवाणा महषा मगानाम। यना गाणाꣴ

वधितवनानाꣳ साम पवमयित रभन॥ हꣳसः शचषद

वसरतरसाता वदषदितथदराणसत। नषरसतसद

यामसदा गाजा ऋतजा अजा ऋत बहत॥ ऋच वा च

वा समत वत सरता न धना। अतदा मनसा

पयमानाः। घतय धारा अभचाकशीम॥ हरयया वतसा मय

अासाम। तन सपणा मधककलायी भजात मध

दवतायः। तयाऽसत हरयः सितर वधा दहाना अमतय

धाराम॥ य इद िसपणमयाचत ाणाय दात। वीरहया वा

एत त। य ाणासपण पठत। त साम ावत। अा

सहात प पनत। अाम।

रधनस�रम

मधा दवी जषमाणा न अागााची भा समनयमाना। वया

जा नदमाना दान बहदम वदथ सवीरा॥ वया ज

ऋषभवित दव वया ागतीत वया। वया ज

वदत वस सा ना जषव वणा न मध॥ मधा म इा

ददात मधा दवी सरवती। मधा म अनावभावाधा

पकरजा॥ असरास च या मधा गधवष च यन। दवी

मधा सरवती सा मा मधा सरभजषताꣴ वाहा॥ अा मा मधा

Page 124: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 218 मयसम

सरभवपा हरयवणा जगती जगया। ऊजवती पयसा

पवमाना सा मा मधा सतीका जषताम॥ मय मधा मय

जा मयतजा दधात मय मधा मय जा मयी इय

दधात मय मधा मय जा मय सया ाजा दधात॥

रतषस�रम

अपत मयरमत न अागवववता ना अभय कणात। पण

वनपतरवाभ न शीयताꣳ रयः सचता न शचीपित॥ पर

मया अनपरह पथा यत व इतरा दवयानात। चत

वत त वीम मा न जाꣳ ररषा मात वीरान॥ वात ाण

मनसाऽवारभामह जापित या भवनय गापाः। स ना

मयाायता पावꣳहसा याजीवा जरामशीमह॥

अमभयादध यमय बहपत अभशतरमः।

याहतामना मयमावानाम भषजा शचीभः॥ हरꣳ

हरतमनयत दवा वयशान वषभ मतीनाम। सपमन

मदमागादयन मा ववधीवमव॥ शकरमधान उभा

लाका सनमहम। उभयालाकयाऋ वाऽित मय तरायहम॥ मा

छदा मया मा वधीमा म बल ववहा मा माषीः। जा मा

म ररष अाय नचस वा हवषा वधम॥ मा ना

महातमत मा ना अभक मा न उतमत मा न उतम। मा

ना वधीः पतर मात मातर या मा नतनवा ररषः॥

मा नताक तनय मा न अायष मा ना गाष मा ना अष

Page 125: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 219 पापिनवारका माः

ररषः। वीराा ना भामता वधीहवता नमसा वधम

त॥

जापत न वदतायया वा जातािन परता बभव।

यकामात जमता अत वयꣴ याम पतया रयीणाम॥

वतदा वशपितवहा वमधा वशी। वष पर एत नः

वतदा अभयरः॥ यबक यजामह सगध पवधनम।

उवाकमव बधनायामीय माऽमतात॥ य त सहमयत

पाशा मया मयाय हतव। तान यय मायया सवानव

यजामह॥ मयव वाहा मयव वाहा॥

नवनरानमरमननः

दवकतयनसाऽवयजनमस वाहा।

मनयकतयनसाऽवयजनमस वाहा।

पतकतयनसाऽवयजनमस वाहा।

अाकतयनसाऽवयजनमस वाहा।

अयकतयनसाऽवयजनमस वाहा।

अकतयनसाऽवयजनमस वाहा। यवा च न

चनकम तयावयजनमस वाहा। यवपत

जातनकम तयावयजनमस वाहा। यसष

जातनकमतयावयजनमस वाहा।

याꣳसावाꣳसनकम तयावयजनमस वाहा। एनस

एनसाऽवयजनमस वाहा॥

Page 126: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 220 कामाऽकाषीत मयरकाषीत

या दवाकम जया गमनसा वा यती दवहडनम। अरा

वाया ना अभ दनायत तन तदना वसवा िनधतन

वाहा॥

ानरोऽानव�तममरमषरानव�तम

कामाऽकाषीमा नमः। कामाऽकाशीकामः कराित नाह कराम

कामः कता नाह कता काम कारयता नाह कारयता एष त

काम कामाय वाहा॥

मयरकाषीमा नमः। मयरकाषीयः कराित नाह कराम

मयः कता नाह कता मय कारयता नाह कारयता एष त

मया मयव वाहा॥

वरनहोररमननः

ितलाहाम सरसाꣳ सपान गधार मम च रमत वाहा॥

गावा हरय धनमपानꣳ सवषाꣴ य वाहा॥ य च

ल च प च कित चाऽनयताम। य बपताम।

ामध जाः सददात वाहा॥ ितलाः कणातलाः

तातलाः साया वशानगाः। ितलाः पनत म पाप

यकद दरत मय वाहा॥ चारया नवा हा

गतपगः। गातयꣳ सरापान णहया ितला शातꣳ

शमयत वाहा॥ ी ली पी कित चाऽनयताम।

य बपताम। ामध ा त जातवदः सददात वाहा॥

ाणापानयानादानसमाना म शयता याितरह वरजा

Page 127: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 221 वरजाहाममाः

वपाा भयासꣴ वाहा॥ वानः ाजााणरता

बाकितः सपा म शयता याितरह वरजा वपाा

भयासꣴ वाहा॥ वममाꣳसधरमदामाायवाऽथीिन म

शयता याितरह वरजा वपाा भयासꣴ वाहा॥

शरःपाणपादपापादरजाशापथपायवा म शयता

याितरह वरजा वपाा भयासꣴ वाहा॥

उ पष हरत पल लाहता दह दह ददापयता म

शयता याितरह वरजा वपाा भयासꣴ वाहा॥

पथयापतजा वायराकाशा म शयता याितरह वरजा

वपाा भयासꣴ वाहा॥ शदपशपरसगधा म शयता

याितरह वरजा वपाा भयासꣴ वाहा॥

मनावाायकमाण म शयता याितरह वरजा वपाा

भयासꣴ वाहा॥ अयभावरहारयाितरह वरजा वपाा

भयासꣴ वाहा॥ अाा म शयता याितरह वरजा वपाा

भयासꣴ वाहा॥ अतराा म शयता याितरह वरजा

वपाा भयासꣴ वाहा॥ परमाा म शयता याितरह

वरजा वपाा भयासꣴ वाहा॥ ध वाहा। पपासाय

वाहा। वव वाहा। ऋवधानाय वाहा। कषाकाय

वाहा। पपासामल यामलीनाशयायहम।

अभितमसम च सवाणद म पाानꣴ वाहा॥

अमयाणमयमनामयवानमयमानदमयमाा म शयता

याितरह वरजा वपाा भयासꣴ वाहा॥

Page 128: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 222 वदवमाः

वण�दवरमननः

अय वाहा। वया दवय वाहा। वाय भमाय वाहा।

वतय वाहा। अयततय वाहा। अय वकत

वाहा॥ धमाय वाहा। अधमाय वाहा। अः वाहा।

अाषधवनपितय वाहा। रादवजनय वाहा। गाय

वाहा। अवसानय वाहा। अवसानपितय वाहा।

सवभतय वाहा। कामाय वाहा। अतराय वाहा।

यदजित जगित य चित नाा भागाऽय ना वाहा। पथय

वाहा। अतराय वाहा। दव वाहा। सयाय वाहा।

चमस वाहा। नय वाहा। इाय वाहा। बहपतय

वाहा। जापतय वाहा। ण वाहा। वधा पतय वाहा।

नमा ाय पशपतय वाहा। दवय वाहा। पतय

वधाऽत। भतया नम। मनयया हता। जापतय वाहा।

परमन वाहा॥

यथा कपः शतधारः सहधारा अतः। एवा म अत धायꣳ

सहधारमतम॥ धनधाय वाहा॥ य भताः चरत

दवान बलमछता वतदय या। तया बल पकामा

हराम मय प पपितदधात वाहा॥

अा त। अा तायः। अा तदाा। अा तसयम। अा

तसवम। अा तपरानमः॥ अतरित भतष गहाया

वमितष। व यव वषारवमवꣳ व वणव

Page 129: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 223 ाणाितमाः

व जापितः। व तदाप अापा याती रसाऽमत

भभव सवराम॥

पननहह तरमननः

ाया ाण िनवाऽमत जहाम। ायामपान िनवाऽमत

जहाम। ाया यान िनवाऽमत जहाम। ायामदान

िनवाऽमत जहाम। ायाꣳ समान िनवाऽमत जहाम।

ण म अााऽमतवाय॥ अमतापतरणमस॥

ाया ाण िनवाऽमत जहाम। शवा मा वशादाहाय।

ाणाय वाहा॥ ायामपान िनवाऽमत जहाम। शवा मा

वशादाहाय। अपानाय वाहा॥ ाया यान िनवाऽमत

जहाम। शवा मा वशादाहाय। यानाय वाहा॥ ायामदान

िनवाऽमत जहाम। शवा मा वशादाहाय। उदानाय वाहा॥

ायाꣳ समान िनवाऽमत जहाम। शवा मा वशादाहाय।

समानाय वाहा॥ ण म अााऽमतवाय॥

अमतापधानमस॥

ाया ाण िनवयामतꣳ तम। ाणमनायायव।

ायामपान िनवयामतꣳ तम। अपानमनायायव।

ाया यान िनवयामतꣳ तम। यानमनायायव।

ायामदान िनवयामतꣳ तम। उदानमनायायव।

ायाꣳ समान िनवयामतꣳ तम। समानमनायायव।

Page 130: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महानारायणम 224 अवयववथतााथना

अ माः पषाऽ च समातः। ईशः सवय जगतः

भः ीणाित वभक॥

अवषवसवसरतनपनररन

वाङ म अासन। नसाः ाणः। अया। कणया ाम।

बावाबलम। ऊवाराज। अरा वायािन तनः। तनवा

म सह नमत अत मा मा हꣳसीः॥

वय सपणा उपसदर यमधा ऋषया नाधमानाः। अप

वातमणह पध चममयाधयऽवबान॥

ाणाना थरस ा मा वशातकः। तनानाऽयायव॥

नमा ाय वणव मयम पाह॥

वम भवमाशशणवमवममनपर। व

वनयवमाषधीयव नणा नपत जायस शच॥

शवन म सितव यानन म सितव सभतन म सितव

वचसन म सितव ययमन सितवाप त य नम

उप त नम उप त नम॥

अाभगीभयदता न ऊनमायाय य हरवा वधमानः। यदा

तातया महगाा जास भयभाजा अधत याम।

ावाद ता माहासीत॥ ॐ शात शात शात॥

Page 131: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 301 कलशथापनाकाः

उदारनमतः ाशरसरननोानः

चतभज शवण दयाभरणभषत ।

चतदागपथ भम वा सपशायहम ॥

इित भम पा

सवदवमय धाय सवापकर महत ।

ाणना जीवनापाय थापयामीसय ॥

इित धायराश कवा

दवासरमयमानादपाऽस महादधः ।

क वय सराः सव तीथािन जलदा नदाः ॥

ितत कालफलदा ादयादयाऽप च

अताऽ धायराशा वा पजाथ थापयायहम ॥

ग च ॰ कावर कऽन सध क ॥

इित शजलनापय

कतरक मापत कप रण च सयतम ।

चदन सवगधाढ कऽन पायहम ॥

इित गध य

(अनवतत)

Page 132: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 302 कलशथापनमाः

ाशरसरनरमननः त॰अा॰ १०.२९

अापा वा इदꣳ सव वा भतायाप ाणा वा अाप पशव

अापाऽमापाऽमतमाप साडापा वराडाप

वराडापछदाꣴयापा यातीꣴयापा यजꣴयाप सयमाप

सवा दवता अापा भभव सवराप अाम॥

त॰ा॰ ३.२.४

अपः णयित। ा वा अाप। ामवारय णीय चरित।

अपः णयित। या वा अाप। यमवारय णीय चरित।

अपः णयित। वा वा अाप। वमव ातययः य

णीय चरित। अपः णयित। अापा व राीः।

रसामपहय। अपः णयित। अापा व दवाना य धाम।

दवानामव य धाम णीय चरित। अपः णयित। अापा व

सवा दवता। दवता एवारय णीय चरित। अपः णयित।

अापा व शाताः। शाताभरवाय शचꣳ शमयित॥

दवा व सवतापनात। अछण पवण। वसा सयय

रमभ॥ स ह रािन दाशष सवाित सवता भग। त भाग

चमीमह॥

कचा रासान घारान छध कम वघाितनः।

वामपयाम कऽन साफय क कमण॥

Page 133: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 303 कलशथापनमाः

वराजसमताः शाखायाः पववचः।

यान कवपयाम सवदाषापनय॥

नालकरसमत िण हरसमत।

शखया दरत सव पाप पीडा च म नद॥

नागपाशधर दव राघितवहम।

शशाधवल यायद वण मकरासनम॥

इम म वण धी हवमा च मडय। वामवयराचक॥

तवायाम णा वदमानतदाशात यजमाना हवभ।

अहडमाना वणह बायशꣳ समान अाय माषीः॥

पाशहत च वण यादसामसा पित।

अावाहयाम कऽन दव मकरवाहनम॥

वणाय नमः। चतस नमः। सपण नमः। अपा पतय

नमः। मकरवाहनाय नमः। जलाधपतय नमः। पाशहताय

नमः।

Page 134: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 304 वदादयः

वदनदषः

(गताः, 1 प याः )

रन�ोघरम त॰स॰ १.२.१४

कणव पाज सित न पवी याह राजवामवाꣳ इभन।

तवीमन सित णानाऽताऽस वय रसतपः॥ तव

मास अाशया पतयन पश धषता शाशचानः। तपꣴय

जा पतानसदता वसज ववगकाः॥ ित पशा वसज

तणतमा भवा पायवशा अया अदधः। या ना दर अघशꣳ

सा या अय माक यथरा दधषीत॥

उद ित यातनव यमाꣳ अाषतात ितमहत। या ना

अराितꣳ समधान च नीचा त धयतस न शकम॥ ऊवा

भव ित वयायदा वकणव दयाय। अव थरा

तनह यातजना जाममजाम मणीह शन॥

स त जानाित समित यव य ईवत ण गातमरत।

वाय सदनािन राया ायया व दरा अभ ात॥

सद अत सभग सदानयवा िनयन हवषा य उथः।

पीषित व अायष दराण वद सदनाऽसासदः॥

अचाम त समित घायवाक स त वावाता जरतामयः।

वावा सरथामजयमा ाण धारयरन न॥ इह वा

भया चरदप दाषावतददवाꣳसमन न। डतवा

Page 135: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 305 रााम

समनसः सपमाभ ा तथवाꣳसा जनानाम॥ यवा व

सहरया अ उपयाित वसमता रथन। तय ाता भवस

तय सखा यत अाितयमानषजजाषत॥

महा जाम बधता वचाभता पतगातमादवयाय। व ना

अय वचसक हातयव सता दमनाः॥

अवजतरणयः सशवा अतासाऽवका अमाः। त

पायव सया िनषा तव नः पावमर॥ य पायवा

मामतय त अ पयता अध दरतादरन। रर तान सकता

ववदा दसत इपवा ना ह दभः॥

वया वयꣳ सधयवातातव णीययाम वाजान। उभा

शꣳसा सदय सयतातऽनया कणयाण॥ अया त अ

समधा वधम ित तामꣳ शयमान गभाय। दहाशसा रस

पाान हा िनदा ममहा अवात॥ राहण वाजनमा

जघम म थमप याम शम। शशाना अः तभ

सम स ना दवा स रषः पात नम॥

व याितषा बहता भायराववािन कणत महवा।

ादवीमायाः सहत दरवा शशीत रस विन॥ उत

वानासा दव षवतमायधा रस हतवा उ। 10

10 “मद चदय जत भामा न वरत परबाधा अदवीः”॥ बाधायन

अाह – “मद चदय इयधच अवाय” इित।

Page 136: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 306 इ वा वतपर

णमद वो व�तस�र त॰स॰ १.६.१२

इ वा वतपर हवामह जनयः। अाकमत कवलः।

इ नरा नमधता हवत यपाया यनजत धयताः। शरा

नषाता शवसकान अा गामित ज भजा व न। इयाण

शतता या त जनष पस। इ तािन त अा वण। अन त

दाय मह इयाय सा त वमन वहय।

अन मन सहा यज दवभरन त नष। अा यन

स वासवातत वाहा यथा। ऋषह दघम इय

घमा अितथः। अामास पमरय अासयꣳ राहया दव। घम न

साम तपता सवभज गवणस गर। इमाथना

बहदमक भरक ण। इ वाणीरनषत। गायत वा

गायिणाऽचयक मक ण।

ाणवा शततवꣳ शमव यमर। अꣳहामच भरमा

मनीषामाषदा समित गणानाः। इदम ित हय गभाय

सयाः सत यजमानय कामा। ववष या धषणा जजान

तव परा पायादम। अꣳहसा य पीपरथा ना नावव

यातमभय हवत। साज थममवराणामꣳहा मच वषभ

ययानाम।

अपा नपातमना हयतमर इय धमाज। व न

इ मधा जह नीचा यछ पतयतः। अधपद तमी कध या

अाꣳ अभदासित। इ मभ वाममाजाऽजायथा वषभ

Page 137: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 307 यत इ, वतदा

चषणीनाम। अपानदा जनममयतम दवया अकणा

लाकम। मगा न भीमः कचरा गराः परावत अा जगामा

परयाः।

सकꣳ सꣳशाय पवम ितम वशन ताढ व मधा नदव।

व शन व मधा नद व वय हन ज। व मयम

भामताऽमयाभदासत। ातारममवतारमꣳ हव हव

सहवꣳ शरमम। व न श पतमꣴ वत ना मघवा

धाव।

मा त अयाꣳ सहसावन परावघाय भम हरवः पराद।

ायव नाऽवकभवथतव यास सरष याम। अनवत

रथमाय तवा व पत मतम। ाण इ

महयता अक रवधयहय हतवा उ। वण य वषणा

अक मचािन ावाणा अदितः सजाषा। अनासा य

पवयाऽरथा इषता अयवतत दयन॥

षत णमद, सवसतदन त॰अा॰१०.१

यत इ भयामह तता ना अभय कध। मघवछध तव त

ऊतय वषा वमधा जह॥ वतदा वशपितवहा वमधा

वशी। वष पर एत नः वतदा अभय रः।

Page 138: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 308 महािनः, सजाषा

रहनमदः, सोवन त॰अा॰१०.१

11 महाꣳ इा वबाः षाडशी शम यछत। वत ना मघवा

करात हत पाान याऽान ॥ सजाषा इ सगणा

म साम पब वहर वान। जह 12

ष दवनः रःसदः (रशरम)

शꣳरप मधा

नदवाथाभय कणह वता नः॥

त॰स॰ १.८.७.१

य दवाः परसदाऽऽना दणसदा यमना पासद

सवतना उरसदा वणना उपरषदा बहपितना

राहणत न पात त नाऽवत तया नमतय वाहा॥

अय रा वाहा यमाय सव वणाय बहपतय दववत

रा वाहा॥

ष दवनः रःसदः (सनवङम गः)

12

13 य दवाः परसदाऽऽना राहणत न पात त नाऽवत

तया नमतय वाहा॥ य दवा दणसदा यमना

राहणत न पात त नाऽवत तया नमतय वाहा॥ य

दवाः पासद सवतना राहणत न पात त नाऽवत

11 “महा इा” इित पाठातरम 12 “शꣳरस मधा” इित पाठातरम 13 अवभय यद जयत, तह “तय वाहा य दवाः” इित यागः

Page 139: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 309 अरायान (मलम)

तया नमतय वाहा॥ य दवा उरसदा वणना

राहणत न पात त नाऽवत तया नमतय वाहा॥ य

दवा उपरषदा बहपितना राहणत न पात त नाऽवत

तया नमतय वाहा॥

14

अगरनषषरन म (रशरम)

अय रा वाहा॥ यमाय रा वाहा॥ सव रा

वाहा॥ वणाय रा वाहा॥ बहपतय दववत रा

वाहा॥

त॰स॰२.३.१०.३

अरायान स वनपितभरायान तन वायषायत

कराम साम अायान स अाषधीभय अायान स

दणाभायत ताणरायद दवा

अायततऽमतनायततन वायषायत कराम॥

अगरनषषरन म (सनवङम गः)

14

15 अरायान स वनपितभरायान तन वायषायत

कराम॥ साम अायान स अाषधीभरायान तन

वायषायत कराम॥ य अायान स दणाभरायान

14 “अय रा वाहा यमाय रा वाहा सव रा वाहा वणाय

रा वाहा बहपतय दववत रा वाहा॥” 15 अवभय जयमान, “कराम साम अायान”, “कराम ायत”

चित यागः

Page 140: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 310 या वामावणा (मलम)

तन वायषायत कराम॥ ायत ताणरायत तन

वायषायत कराम॥ दवा अायततऽमतनायततन

वायषायत कराम॥

षन वनरमदनव�न (रशरम) त॰स॰ २.३.१३.१

या वामावणा यतया तनतयममꣳहसा मत या

वामावणा सहया रया तजया तनतयममꣳहसा मत

या वामावणावा ामत वामतनाव यज या

वामावणा पास पशष चतपास गा गहववाषधीष

वनपितष ामत वामतनाव यज॥

षन वनरमदनव�न (सनवङम गः)

15

16 या वामावणा यतया तनतयममꣳहसा मतम॥ या

वामावणा सहया तनतयममꣳहसा मतम॥ या

वामावणा रया तनतयममꣳहसा मतम॥ या

वामावणा तजया तनतयममꣳहसा मतम॥

17

16 अवभय जयमान “मत या वा” इित यागः

या वामावणावा ामत वामतनाव यज॥ या

वामावणा पास पशष ामत वामतनाव यज॥ या

वामावणा 17

18चतपास ामत वामतनाव यज॥ या

17 अवभय जयमान “एतनाव जय या वा” इित यागः 18 “चतपास पशष ामत” इित सानषपाठः

Page 141: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 311 अायम

वामावणा गा ामत वामतनाव यज॥ या वामावणा

गहष ामत वामतनाव यज॥ या वामावणास ामत

वामतनाव यज॥ या वामावणाषधीष ामत वामतनाव

यज॥ या वामावणा वनपितष ामत वामतनाव यज॥

आजषरम त॰स॰ ५.७.४

अ यशवन यशसममपयावतीमपचतीमहाऽवह। अय मधा

परमी सवचा समानानाममाका अत॥ भ पयत उप

सदर तपा दामषयः सववद। तत बलमाज जात

तद दवा अभ स नमत॥ धाता वधाता परमात सक

जापितः परमी वराजा। तामाछदाꣳस िनवदा म

अारत रा मभ स नमाम॥ अयावतवमप मत साकमयꣳ

शाताऽधपितवा अत। अय वानमन सꣳ रभवमम

पादन जीवाथ सव॥

रनषगतःम(रशरम) त॰स॰ ३.४.७.१

ऋताषाडतधामाऽगधवतयाषधयाऽसरस ऊजा नाम स

इद पात ता इद पात त वाहा ताय

वाहा सꣳहता वसामा सया गधवतय मरचयाऽसरस

अायव सषः सयरममा गधवतय नायसरसा

बकरया भयः सपणा या गधवतय दणा

असरसतवाः जापितवकमा मना

Page 142: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 312 रा भतः (बाधायनीयः)

गधवतयसामायसरसा वय इषरा वयचा वाता

गधवतयापाऽसरसा मदा भवनय पत यय त उपर गहा

इह च। स ना रावायािनꣳ रायपाषꣳ सवीयꣳ सवसरणाꣴ

वतम॥

परमधपितमयगधवतय वमसरसा भव सितः

सभितभकसववापजया गधवतय वताऽसरसा चा

दर हितरमडया मयगधवतय जा असरसा भीवा

कपणकाशी कामा गधवतयाधयाऽसरस शाचयतीनाम स

इद पात ता इद पात त वाहा ताय

वाहा स ना भवनय पत यय त उपर गहा इह च।

उणऽ ाय मह शम यछ वाहा॥

रनषगतःम(बोधनषीषः)

18

19 ऋताषाडतधामाऽगधवः स इद पात त

वाहा। तयाषधयाऽसरस ऊजा नाम ता इद पात

ताय वाहा॥ (वाहा सꣳहता ॰)

सꣳहता वसामा सया गधवः स इद पात त

वाहा। तय मरचयाऽसरस अायवा नाम ता इद

पात ताय वाहा॥ (वाहा सषः॰)

19 अवभय जयमान “त वाहा तय” इित यागः। अयत त त

(अावरणष) दशतम

Page 143: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 313 रा भतः (बाधायनीयः)

सषः सयरममा गधवः स इद पात त

वाहा। तय नायसरसा बकरया नाम ता इद

पात ताय वाहा॥ (वाहा भयः॰)

भयः सपणा या गधवः स इद पात त वाहा।

तय दणा असरसतवा नाम ता इद पात ताय

वाहा॥ (वाहा जापितः)

जापितवकमा मना गधवः स इद पात त

वाहा। तयसामायसरसा वया नाम ता इद पात

ताय वाहा॥ (वाहषरा वयचा॰)

इषरा वयचा वाता गधवः स इद पात त

वाहा। तयापाऽसरसा मदा नाम ता इद पात

ताय वाहा॥ (वाहा भवनय॰)

भवनय पत यय त उपर गहा इह च। स ना रावायािनꣳ

रायपाषꣳ सवीयꣳ सवसरणाꣴ वतꣴ वाहा॥ (वाहा

परमधपितमयगधवः॰)

परमधपितमयगधवः स इद पात त वाहा।

तय वमसरसा भवा नाम ता इद पात ताय

वाहा॥ (वाहा सितः॰)

Page 144: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 314 सपसम

सितः सभितभकसववापजया गधवः स इद

पात त वाहा। तय वताऽसरसा चा नाम ता इद

पात ताय वाहा॥ (ताय वाहा दर॰)

दर हितरमडया मयगधवः स इद पात त वाहा।

तय जा असरसा भीवा नाम ता इद पात ताय

वाहा॥ (ताय वाहा चा॰)

चा कपणकाशी कामा गधवः स इद पात त

वाहा। तयाधयाऽसरस शाचयतीनाम ता इद पात

ताय वाहा॥ (ताय वाहा स ना॰)

स ना भवनय पत यय त उपर गहा इह च। उणऽ

ाय मह शम यछ वाहा॥

स रस�रम त॰स॰ ४.२.८.३

नमा अत सपया य क च पथवीमन। य अतर य दव

तय सपया नम॥ यऽदा राचन दवा य वा सयय रमष।

यषामस सद कत तय सपया नम॥ या इषवा यातधानाना

य वा वनपतीꣳ रन। य वाऽवटष शरत तय सपया नम॥

ञचचोनः (रशरम) त॰स॰ ४.४.३.१

अय परा हरकश सयरमतय रथगस रथाजा

सनािनामया पकथला च कतथला चासरसा यातधाना

Page 145: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 315 पचाडाः (सानषः)

हती राꣳस हितरय दणा वकमा तय रथवन रथ

च सनािनामया मनका च सहजया चासरसा दव

पशवा हितः पाषया वधः हितरय पाद वयचातय

रथातासमरथ सनािनामया ाचती चानाचती

चासरसा सपा हितयााः हितरयमरात सयसतय

सनज सषण सनािनामया वाची च घताची

चासरसावापा हितवात हितरयमपयवाग वसतय

तायारनम सनािनामयाववशी च पवचासरसा

वितरवफजन हिततया नमत ना मडयत त य

ा य ना त वा ज दधाम॥

ञचचोनः (सनवङम गः)

19

20 अय परा हरकश सयरमतय रथगस रथाजा

सनािनामया पकथला च कतथला चासरसा यातधाना

हती राꣳस हिततया नमत ना मडयत त य ा य

ना त वा ज दधाम॥

अय दणा वकमा तय रथवन रथ च

सनािनामया मनका च सहजया चासरसा दव पशवा

हितः पाषया वधः हिततया नमत ना मडयत त य

ा य ना त वा ज दधाम॥

20 अवभय जयमान “ज दधाययम” इित यागः

Page 146: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 316 अितरथम (पर॰)

अय पाद वयचातय रथातासमरथ सनािनामया

ाचती चानाचती चासरसा सपा हितयााः हिततया

नमत ना मडयत त य ा य ना त वा ज

दधाम॥

अयमरात सयसतय सनज सषण सनािनामया

वाची च घताची चासरसावापा हितवात हिततया नमत

ना मडयत त य ा य ना त वा ज दधाम॥

अयमपयवावसतय तायारनम सनािनामयाववशी

च पवचासरसा वितरवफजन हिततया नमत

ना मडयत त य ा य ना त वा ज दधाम॥

अपतरररम (�र॰) त॰स॰ ४.६.४

अाशः शशाना वषभा न या घनाघनः ाभणषणीनाम।

सदनाऽिनमष एकवीरः शतꣳ सना अजयत साकम।

सदननािनमषण जणना यकारण दवनन धणना।

तदण जयत तसहव यधा नर इषहतन वणा। स

इषहत सिनषभवशी सꣴा स यध इा गणन।

सꣳसजत सामपा बाशयवधवा ितहताभरता।

बहपत पर दया रथन राहाऽमाꣳ अपबाधमानः। भन

सना मणा यधा यजाकमयवता रथानाम। गाभद

गावद वबा जयतम मणतमाजसा। इमꣳ सजाता

Page 147: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 317 अितरथम (पर॰)

अन वीरयवमꣳ सखायाऽन सꣳ रभवम। बलवायः

थवर वीर सहवान वाजी सहमान उः। अभवीरा

अभसवा सहाजा जम रथमा ित गावत। अभ गााण

सहसा गाहमानाऽदाया वीरः शतमयर।

दवनः पतनाषाडययाऽाकꣳ सना अवत यस। इ

अासा नता बहपितदणा यः पर एत साम।

दवसनानामभभतीना जयतीना मता यव। इय वणा

वणय रा अादयाना मताꣳ शध उम। महामनसा

भवनयवाना घाषा दवाना जयतामदथात। अाकम

समतष वजवाक या इषवता जयत।

अाक वीरा उर भववान दवा अवता हवष। उषय

मघवायधायत सवना मामकाना महाꣳस। उद वहन

वाजना वाजनायथाना जयतामत घाष। उप त जयता

नरः थरा व सत बाहव। इा व शम यछवनाधया

यथाऽसथ। अवसा परा पत शरय सꣳशता।

गछामान वश मषा क चनाछषः। ममाण त

वमभछादयाम सामवा राजाऽमतनाभ वताम। उरावरया

वरवत अत जयत वामन मदत दवाः। य बाणाः

सपतत कमारा वशखा इव। इा नत वहा वाहा

शम यछत॥

Page 148: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 318 श च म मय म

रमचमर रष�मर त॰स॰ ५.४

श च म मय म य च मऽनकाम म काम म सामनस

म भ च म य म वय म यश म भग म वण च

म यता च म धता च म म म धित म व च म मह

म सव म ा च म स म स म सीर च म लय म

ऋत च मऽमत च मऽय च मऽनामय म जीवात म

दघायव च मऽनम च मऽभय च म सग च म शयन च म

सषा च म सदन च म॥

वहवषरम त॰स॰ ४.७.१४

ममा वचा वहववत वय वधानातनव पषम। म नमता

दशतवयाऽयण पतना जयम॥ मम दवा वहव सत

सव इावता मता वणरः। ममातरम गापमत म

वात पवता काम अन॥ मय दवा वणमा यजता

मयाशीरत मय दवितः।

दया हातारा विनषत पवऽराः याम तनवा सवीरा॥ म

यजत मम यािन हयाकितः सया मनसा म अत। एना

मा िन गा कतमनाह व दवासा अध वाचता म॥ दवी

षडवीण कणात व दवास इह वीरयवम। मा हाह

जया मा तनभमा रधाम षत साम राजन॥

Page 149: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 319 मगारम

अमय ितनदन परताददधा गापाः पर पाह नवम।

या यत िनगत पनतऽमषा च बधा व नशत॥ धाता

धातणा भवनय यपितदवꣳ सवतारमभमाितषाहम। इम

यमनाभा बहपितदवाः पात यजमान यथात॥ उयचा

ना महषः शम यꣳ सदन हव पतः प।

स न जाय हय मडय मा ना ररषा मा परा दाः॥ य

न सपा अप त भववायामव बाधामह तान। वसवा

ा अादया उपरपश मा चारमधराजमन॥

अवामममता हवामह या गाजनजदजः। इम ना

य वहव जषवाय कमा हरवा मदन वा॥

रगनररम त॰स॰ ४.७.१५

अमव थमय चतसा य पाजय बहव समधत।

वया वश ववशवाꣳ समीमह स ना मवꣳहसः॥

ययद ाणमषदजित यय जात जनमान च कवलम।

ताय नाथता जाहवीम स ना मवꣳहसः॥ इय मय

थमय चतसा वः तामा उप मामपाग। या दाशष

सकता हवमप गता स ना मवꣳहसः॥

यः साम नयित स वशी यध यः पािन सꣳ सजित

याण। तामी नाथता जाहवीम स ना मवꣳहसः॥ मव

वा मावणा तय वꣳ सयाजसा ꣳहणा य नदथ। या

Page 150: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 320 मगारम

राजानꣳ सरथ याथ उा ता ना मतमागसः॥ या वाꣳ रथ

ऋजरमः सयधमा मथरतमपयाित दषयन।

ताम मावणा नाथता जाहवीम ता ना मतमागसः।

वायाः सवतवदथािन मह यावावभता या च रतः।

या वय परभ बभवतता ना मतमागसः॥ उप ा न

अाशषा दवयाधम अथरन। ताम वायꣳ सवतार नाथता

जाहवीम ता ना मतमागसः॥ रथीतमा रथीनाम ऊतय शभ

गमा सयमभर।

ययावा दवा दवविनशतमाजता ना मतमागसः॥ यदयात

वहतꣳ सयायाचण सꣳ सदमछमाना। ताम दवावना

नाथता जाहवीम ता ना मतमागसः॥ मता मव अध ना

वत मा वाच वामवत व। अाशव सयमानतय त ना

मवनसः॥ ितममायध वीडतꣳ सहवयꣳ श पतनास

जण।

ताम दवाता नाथता जाहवीम त ना मवनसः॥

दवाना मव अध ना वत मा वाच वामवत व।

अाशव सयमानतय त ना मवनसः॥ यदद माऽभशाचित

पाषयण दयन। ताम वादवााथता जाहवीम त ना

मवनसः॥

(अन नाऽानमितरवदनमत व वानरा न ऊया पा

दव।)

Page 151: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 321 सपातयः (मलम)

त॰स॰ ३.३.११.३॥ त॰स॰ १.५.११.१॥

अन नाऽानमितय दवष मयताम। अ हयवाहना भवता

दाशष मय॥ अवदनमत व मयास श च नः कध। व

दाय ना हन ण अायꣳष तारषः॥ वानरा न ऊया

यात परावत। अथन वाहसा॥ पा दव पा अः

पथया पा वा अाषधीरा ववश। वानरः सहसा पा

अः स ना दवा स रषः पात नम॥

य अतथाममतभराजाभय ित अभवता वसनाम। ताम

ावापथवी नाथता जाहवीम त ना मतमꣳहसः॥ उवी

रादसी वरवः कणात य पी अध ना यातम। ताम

ावापथवी नाथता जाहवीम त ना मतमꣳहसः॥ य वय

पषा यवा वाꣳसकमा कनाग।

कधी वाꣳ अदतरनागा यनाꣳस शथा ववग॥ यथा

ह तसवा गाय चपद षताममता यजाः। एवा वमत

मा यꣳ ह ाताय तरा न अाय॥

सनरहहतषः (रशरम) त॰स॰ ५.५.१०.१

समीची नामास ाची दयातऽरधपितरसता रता

याधपितय गाा ताया नमता ना मडयता त य ा

य ना त वा ज दधायाजवनी नामास दणा

दयात इाऽधपित पदाक ाची नामास तीची

दयात सामाऽधपितः वजाऽवथावा नामायदची

Page 152: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 322 सपातयः (सानषः)

दयात वणाऽधपिततरराजरधपी नामास बहती

दयात बहपितरधपितः ा वशनी नामासीय

दयात यमाऽधपितः काषीवा रता याधपितय

गाा ताया नमता ना मडयता त य ा य ना त

वा ज दधाम॥

सनरहहतषः (सनवङम गः)

समीची नामास ाची दयातऽरधपितरसता रता

याधपितय गाा ताया नमता ना मडयता त य ा

य ना त वा ज दधाम॥ (दधायाजवनी॰)

अाजवनी नामास दणा दयात इाऽधपित पदाक

रता याधपितय गाा ताया नमता ना मडयता त य

ा य ना त वा ज दधाम॥ (दधाम ाची॰)

ाची नामास तीची दयात सामाऽधपितः वजा रता

याधपितय गाा ताया नमता ना मडयता त य ा

य ना त वा ज दधाम॥ (दधायवथावा॰)

अवथावा नामायदची दयात वणाऽधपिततरराजी

रता याधपितय गाा ताया नमता ना मडयता त य

ा य ना त वा ज दधाम॥ (दधायधपी॰)

Page 153: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 323 गधवातयः (मलम)

अधपी नामास बहती दयात बहपितरधपितः ा

रता याधपितय गाा ताया नमता ना मडयता त य

ा य ना त वा ज दधाम॥ (दधाम वशनी॰)

वशनी नामासीय दयात यमाऽधपितः काषीवा

रता याधपितय गाा ताया नमता ना मडयता त य

ा य ना त वा ज दधाम॥

गमधवनरहहतषःम(रशरम) त॰स॰ ५.५.१०.३

हतया नाम थ तषा वः परा गहा अव इषवः सलला

िनलपा नाम थ तषा वा दणा गहाः पतरा व इषव

सगरा वणा नाम थ तषा वः पाद गहाः वा व इषवा

गराऽवथावाना नाम थ तषा व उराद गहा अापा व इषव

समाऽधपतया नाम थ तषा व उपर गहा वष व

इषवाऽववान या नाम थ पाथवातषा व इह गहा अ व

इषवा िनमषा वातनाम तया वा नमत ना मडयत त य

ा य ना त वा ज दधाम॥

गमधवनरहहतषःम(सनवङम गः)

हतया नाम थ तषा वः परा गहा अव इषवः सलला

वातनाम तया वा नमत ना मडयत त य ा य ना

त वा ज दधाम॥ (दधाम िनलपा॰)

Page 154: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 324 अयानयः

िनलपा नाम थ तषा वा दणा गहाः पतरा व इषव

सगरा वातनाम तया वा नमत ना मडयत त य ा य

ना त वा ज दधाम॥ (दधाम वणा॰)

वणा नाम थ तषा वः पाद गहाः वा व इषवा गरा

वातनाम तया वा नमत ना मडयत त य ा य ना

त वा ज दधाम॥ (दधायवथावाना॰)

अवथावाना नाम थ तषा व उराद गहा अापा व इषव

समा वातनाम तया वा नमत ना मडयत त य ा य

ना त वा ज दधाम॥ (दधायधपतया॰)

अधपतया नाम थ तषा व उपर गहा वष व इषवाऽववान

वातनाम तया वा नमत ना मडयत त य ा य ना

त वा ज दधाम॥ (दधाम या॰)

या नाम थ पाथवातषा व इह गहा अ व इषवा िनमषा

वातनाम तया वा नमत ना मडयत त य ा य ना

त वा ज दधाम॥

अषनषः त॰स॰ ५.७.२.३

शतायधाय शतवीयाय शतातयऽभमाितषाह। शत या न शरदा

अजीतािना नषदित दरतािन वा॥ य चवार पथया

दवयाना अतरा ावापथवी वयत। तषा या

अयािनमजीितमाहवात त ना दवा पर दह सव॥ ीा

Page 155: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 325 भत भय भवयत

हमत उत ना वसतः शरद वषाः सवत ना अत।

तषामतनाꣳ शतशारदाना िनवात एषामभय याम॥ इदवसराय

परवसराय सवसराय कणता बहम। तषा वयꣳ समता

ययाना यागजीता अहताः याम॥ भा य समन

दवावयाऽवसन समशीमह वा। स ना मयाभः पता

अावशव श ताकाय तनव यानः॥

गत गवष गवषषतम त॰स॰७.३.१२

भत भय भवयद वषट वाहा नम ऋसाम यजवषट वाहा

नमा गायी िब जगती वषट वाहा नम पथयतर

ावषट वाहा नमाऽवायः सया वषट वाहा नम ाणा

यानाऽपाना वषट वाहा नमाऽ कषववषट वाहा नम

पता पः पाा वषट वाहा नमा भभव सववषट वाहा

नम॥

अरवरररसः त॰ा॰ १.५.८

इा दधीचा अथभ। वायितकतः। जघान नवतीनव।

इछय यछर। पवतवपतम। तदछयणावित। अा

ह गारमवत। नाम वरपीयम। इथा चमसा गह।

इमाथना बहत।

इमक भरक ण। इ वाणीरनषत। इ इया सचा।

सम अावचा यजा। इा वी हरयय। इा दघाय

Page 156: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 326 यरसम

चस। अासयꣳ राहयव। वगाभरमरयत। इ वाजष ना

अव। सहधनष च।

उ उाभितभ। तम वाजयामस। मह वाय हतव।

स वषा वषभा भवत। इ स दामन कतः। अाज स बल

हतः। ी ाक स साय। गरा वा न सभतः। स बला

अनपयतः। ववा अततः॥

पतषङम गरसरम त॰ा॰ २.४.२

चषा हत मनसा हत। वाचा हत णा हत। या

माऽघायरभदासित। तम मयाऽमिन कण। या मा चषा या

मनसा। या वाचा णाऽघायरभदासित। तयाऽ व मया।

अमममिन कण। यकासा मनसा य वाचा। यजहाित

यजषा हवभ।

तयिनऋ या सवदानः। पराऽदादातीरय हत।

यातधाना िनऋ ितराद र। त अय वनतन सयम।

इषता अायमय मत। मा तसम यदसा कराित।

ह तऽह कतꣳ हवः। या म घारमचीकतः। अपाा त उभा

बा। अपनायायम।

अपनाम त बा। अपनायायम। अदवय णा। सव

तऽवधष कतम। पराऽमय वषारात। य दवष नकध।

वमाक भयात। माऽान ापरातयः। अत दर सता

Page 157: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 327 ाणा रित

अ। ातययाभदासतः। वषारण वण। कयाꣳ ह

कतामहम। या मा न दवा सायम। ाताा िनपीयित।

अा तम वण। ातय पादयामस॥

पनो र�त त॰ा॰ २.५.१

ाणा रित वमजत। इया भवा बधा बिन। स इसव

यानश॥ या दवा दवष वभरतः। अावददात ियवगद

वषा। तमाण मनसापशत। अ दवानामदम ना हवः॥

मनसदम। भत भय च गयत। त दववयम॥

अा न एत पररम। सह दवरमꣳ हवम। मन यस यस।

कमन यपित दधत॥ जषता म वागदꣳ हवः। वरावी

पराहता। हयवाडनपायनी॥ यया पाण बधा वदत।

पशाꣳस दवाः परम जिन। सा ना वराडनपफरत।

वादवी जषतामदꣳ हवः॥ चदवाना याितरमत यम।

अय वानाय बधा िनधीयत। तय समशीमह॥ मा ना

हासीचणम। अायर तीयताम। अनधाषा वयम।

जीवा याितरशीमह। सवयािततामतम॥ ाण भमत

वत सयम। ाण वाच बधामानाम। ाण माद

मह यत। ाण सवा दश अाणाम॥ यन ाया उत

दणा। तीय दशः वयरात। तद ा

बधामानम। अरा नमः परसव बभव॥

Page 158: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 328 सह या उत

सह वषनघर उत बाधायनाकाडहाम चतणा विनयागः

त॰ा॰ २.७.७

सꣳह या उत या पदाका। वषरा ाण सय या। इ

या दवी सभगा जजान। सा न अागवचसा सवदाना॥१॥ या

राजय ददभावायतायाम। अय पषय माया। इ

या दवी सभगा जजान। सा न अागवचसा सवदाना॥२॥ या

हतिन पिन या हरय। वषरष पषष गाष। इ या

दवी सभगा जजान। सा न अागवचसा सवदाना॥३॥ रथ

अष वषभय वाज। वात पजय वणय श।

इ या दवी सभगा जजान। सा न अागवचसा सवदाना॥४॥

राडस वराडस। साडस वराडस। इाय वा तजवत

तजवतꣴ ीणाम। इाय वाजवत अाजवतꣴ ीणाम।

इाय वा पयवत पयवतꣴ ीणाम। इाय वायत

अायतꣴ ीणाम। तजाऽस। त यछाम। तजवदत

म मखम। तजवछरा अत म। तजवान वत यङ।

तजसा सपपध मा। अाजाऽस। त यछाम।

अाजवदत म मखम। अाजवछरा अत म। अाजवान

वत यङ। अाजसा सपपध मा। पयाऽस। त

यछाम। पयवदत म मखम। पयवछरा अत म।

पयवान वत यङ। पयसा सपपध मा।

Page 159: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 329 सह या उत

अायरस। त यछाम। अायदत म मखम।

अायछरा अत म। अायान वत यङ। अायषा

सपपध मा। इमम अायष वचस कध। यꣳ रता वण

साम राजन। मातवाा अदत शम यछ। वदवा

जरदयथा सत।

अायरस वायरस। सवायरस सवमायरस। यता वाता

मनाजवाः। यत रत सधवः। तासा वा सवासाꣳ चा।

अभषाम वचसा। सम इवास गना। साम

इवायदायः। अरव वत यङ। सय इव याितषा

वभः।

अपा या वण रस। तमहमा अामयायणाय। ❀ 20

21 तजस

वचसाय गाम। अपा य ऊमा रस। तमहमा

अामयायणाय। ❀ अाजस वीयाय गाम। अपा या मयता

रस। तमहमा अामयायणाय। ❀ प जननाय गाम।

अपा या यया रस। तमहमा अामयायणाय। ❀ अायष

दघायवाय गाम॥

21 ❀ चाया – “तमह अमकशमण अमकगााय सहकटबाय

(बालकाय)” इयकषामधकपाठः।

Page 160: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 330 अहम थमजा

अहरसर पररन त॰ा॰ २.८.८

अहम थमजा ऋतय। पव दवया अमतय नाभ। या

मा ददाित स इदव मावा। अहमममदतम। पवमरप

दहयम। या हासात अहमरष। यामय पशव

सजम। पयत धीरा चरत पाका। जहायय न

जहाययम। अहम वशमराम।

समानमथ पयम भत। का माम मनया दयत। पराक अ

िनहत लाक एतत। वदवः पतभगमम। यदत ल यत

यपरायत। शततमी सा तनम बभव। महाता च सकद

दधन पा। दव च प पथवी च साकम। तसपबता न

मनत वधस। नतया भवित ना कनीयः।

अ ाणममपानमाः। अ मय तम जीवातमाः। अ

ाणा जरस वदत। अमाः जनन जानाम। माघम

वदत अचताः। सय वीम वध इस तय। नायमण

पयित ना सखायम। कवलाघा भवित कवलाद। अह मघः

तनयन वष। मामदयहमयान। अहꣳ सदमता

भवाम। मदादया अध सव तपत।

Page 161: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 331 वासम

वनकस�रम ा २.४.६.२९

21

22 दवी वाचमजनयत दवाः। ता वपाः पशवा वदत। सा

ना मषमज दहाना। धनवागानप सतत॥ याग

वदयवचतनािन। रा ी दवाना िनषसाद मा। चत ऊज

ददह पयाꣳस। वदयाः परम जगाम॥

अनतामतादध िनमता महीम। यया दवा अदधभाजनािन।

एकारा पदाꣳ षटपदा च। वाच दवा उपजीवत व॥

वाच दवा उपजीवत व। वाच गधवाः पशवा मनया।

वाचीमा वा भवनायपता। सा ना हव जषतामपी।

वागर थमजा ऋतय। वदाना माताऽमतय नाभ।

सा ना जषाणाप यमागात। अवती दवी सहवा म अत।

यामषया मकता मनीषण। अवछन दवातपसा मण। ता

दवी वाचꣳ हवषा यजामह। सा ना दधात सकतय लाक।

चवार वाक परमता पदािन। तािन वदाणा य मनीषण।

गहा ीण िनहता न यत। तरय वाचा मनया वदत॥

दनस�रम त॰ा॰ २.८.८

याऽः समयत। या वदत हवः। ा भगय

मधिन। वचसावदयामस। यꣴ ददतः। यꣴ

22 दवी वाचमजनयत यावदती॥

Page 162: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 332 सम

ददासतः। य भाजष यवस। इद म उदत कध। यथा दवा

अस रष। ामष चर।

एव भाजष यवस। अाकमदत कध। ा दवा

यजमानाः। वायगापा उपासत। ाꣳ दययाकया। या

यत हवः। ा ातहवामह। ा मयदन पर। ाꣳ

सयय िनच। ापयह मा।

ा दवानधवत। ा वमद जगत। ा कामय

मातरम। हवषा वधयामस॥

बस�रम त॰ा॰ २.८.८

जान थम परतात। व सीमतः सचा वन अावः। स

बया उपमा अय वाः। सत यािनमसत वव। पता

वराजामषभा रयीणाम। अतर वप अाववश।

तमक रयचत वसम। सत णा वधयतः।

दवानजनयत। वमद जगत। णः िनमतम।

ाण अाना। अतरम लाकाः। अतवमद

जगत। व भताना यम। तन काऽहित पधतम। न

दवायꣳशत। जापती। न ह वा भतािन।

नावीवातः समाहता। चत अाशा चरवय। इम ना य

नयत जानन। घत पवजरꣳ सवीरम।

समवयातीनाम॥

Page 163: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 333 गासम

गोस�रम त॰ा॰ २.८.८

अा गावा अमत भमन। सीदत गा रणयव।

जावतीः पपा इह यः। इाय पवीषसा दहानाः। इा

यवन पणत च शित। उपदाित न व मषायित। भया भया

रयमदय वधयन। अभ ख िनदधाित दवयम।

त॰ा॰ २.४.६.९

22

23 न ता नशत न दभाित तकरः। नना अमा

यथरादधषित। दवाꣴ याभयजत ददाित च। यागाभ

सचत गापितः सह॥ न ता अवा रणककाटा अत। न

सꣴकतमपयत ता अभ। उगायमभयतय ता अन। गावा

मयय वचरत यवनः॥

गावा भगा गाव इा म अछात। गाव सामय थमय

भः। इमा या गाव स जनास इ। इछामीदा मनसा

चदम। यय गावा मदयथा कश चत। अल चकणथा

सतीकम।

भ गह कणथ भवाचः। बहा वय उयत सभास। जावतीः

सयवसꣳ रशती। शा अपः सपाण पबतीः। मा व तन

इशत माघशꣳसः। पर वा हती य वात।

23 न ता नशत न ता अवा।

Page 164: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 334 ता सया चमसा

उपदमपपचनम। अास गाषप पयताम। उपषभय रतस।

उप तव वीय॥

तन सषनर चमदरसन त॰ा॰ २.८.९

ता सयाचमसा वभमा महत। तजा वसमाजता दव।

सामााना चरतः सामचारणा। ययात न मम जात दवया।

उभावता परयात अया। दवा न रमीꣴतनता यणव। उभा

भवती भवना कवत। सया न चा चरता हतामती। पती

मवदा उभा दवः। सया उभा चमसा वचणा।

ववारा वरवाभा वरया। ता नाऽवत मितमता महता।

ववपर तरणा तरता। सववदा शय भररमी। सया ह

चा वस वषदशता। मनवनाभाऽनचरता न स दवम। अय

वा न स बित। ावा ामा पथवी दशत वप। अ

सयाचमसाऽभच। कम चरता वचतरम।

पवापर चरता माययता। शश डता परयाता अवरम।

वायया भवनाऽभच। ऋतनया वदधायत पन।

23

24 हरयवणा शचयः पावका यास जातः कयपा याव।

अ या गभ दधर वपाता न अाप शꣴ याना भवत॥

यासाꣳ राजा वणा याित मय सयानत अवपयन जनानाम।

24 हरयवणा शचयः पावका यासाꣳ राजा। यासा दवाः शवन मा चषा

पयत। अापा भा अादपयाम॥

Page 165: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 335 नासदयसम

मधत शचया याः पावकाता न अाप शꣴ याना भवत॥

यासा दवा दव कवत भ या अतर बधा भवत।

याः पथवी पयसादत शाता न अाप शꣴ याना भवत॥

शवन मा चषा पयतापः शवया तनवाप पशत वच म।

सवाꣳ अीꣳरसषदा वा वा मय वचा बलमाजा िन ध॥

अापा भा घतमदाप अासरीषामा बयाप इाः। तीा

रसा मधपचामरम अा मा ाणन सह वचसा गन॥ अादत

पयायत वा णायामा घाषा गछित वाङ न अासाम। मय

भजाना अमतय तह हरयवणा अतप यदा व॥

नसदीषस�रम त॰ा॰ २.८.९

नासदासीा सदासीदानीम। नासीजा ना यामापरा यत।

कमावरव कह कय शमन। अ कमासीहन गभीरम।

न मयरमत तह न। रािया अ अासीत कतः।

अानीदवातꣴ वधया तदकम। तााय न परः क नास।

तम अासीमसा गढम कतम। सललꣳ सवमा इदम।

तछनावपहत यदासीत। तमसतहना जायतकम।

कामतद समवतताध। मनसा रत थम यदासीत।

सता बधमसित िनरवदन। द तीया कवया मनीषा।

ितरीना वतता रमरषाम। अधवदासीदपर वदासीत।

रताधा अासहमान अासन। वधा अवतात यितः

Page 166: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 336 भायसम

परतात। का अा वद क इह वाचत। कत अाजाता कत

इय वसः। अवादवा अय वसजनाय। अथा का वद यत

अा बभव।

इय वसयत अा बभव। यद वा दध यद वा न। या

अयायः परम यामन। सा अ वद यद वा न वद॥

कꣴवन क उ स व अासीत। यता ावापथवी िनतः।

मनीषणा मनसा पछतद तत। यदयितवनािन धारयन।

वन स व अासीत। यता ावापथवी िनतः।

मनीषणा मनसा ववीम वः। ायितवनािन धारयन॥

गनगषस�रम त॰ा॰ २.८.९

ातर ातरꣳ हवामह। ातमावणा ातरना।

ातभग पषण णपितम। ातः साममत ꣳ वम।

ातजत भगमꣳ वम। वय पमदतया वधता। अा

मयमानतरत। राजाच भग भीयाह। भग णतभग

सयराधः। भगमा धयमदव ददः।

भग णा जनय गाभर। भग नभनवत याम। उतदानी

भगवतः याम। उत पव उत मय अाम। उतादता

मघवन सयय। वय दवानाꣳ समता याम। भग एव भगवाꣳ

अत दवाः। तन वय भगवतः याम।

Page 167: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 337 नसम

त वा भग सव इाहवीम। स ना भग पर एता भवह।

समवरायाषसा नमत। दधावव शचय पदाय। अवाचीन

वसवद भग नः। रथमवाा वाजन अावहत।

अावतीगामतीन उषास। वीरवती सदमछत भाः। घत

दहाना वत पीनाः। यय पातः वतभ सदा नः॥

�नस�रम त॰ा॰ ३.१.१

अन पात ककाः। न दवमयम। इदमासा

वचणम। हवरासहातन। यय भात रमया यय कतव।

ययमा वा भवनािन सवा। स ककाभरभसवसानः।

अना दवः सवत दधात॥ (अय वाहा ककाय वाहा।

अबाय वाहा दलाय वाहा। िनतय वाहाऽयय वाहा।

मघयय वाहा वषयय वाहा। चपणीकाय वाहा॥)

जापत राहणी वत पी। वपा बहती चभानः। सा ना

यय सवत दधात। यथा जीवम शरद सवीराः। राहणी

दयदगात परतात। वा पाण ितमादमाना। जापितꣳ

हवषा वधयती। या दवानामपयात यम॥ (जापतय

वाहा राहय वाहा। राचमानाय वाहा जाय वाहा॥)

सामा राजा मगशीषण अागन। शव न यमय धाम।

अायायमाना बधा जनष। रत जा यजमान दधात। य

न मगशीषमत। यꣳ राजन यतम याणाम। त त

साम हवषा वधम। श न एध पद श चतपद॥ (सामाय

Page 168: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 338 नसम

वाहा मगशीषाय वाहा। इवकाय वाहाषधीय वाहा।

रायाय वाहाऽभजय वाहा॥)

अाया ः थमान एित। ा दवाना पितरयानाम।

नमय हवषा वधम। मा न जाꣳ ररषात वीरान।

हती य परणा वण। अाा न जषताꣳ हवन।

ममाना दरतािन वा। अपाघशꣳस नदतामराितम॥

(ाय वाहााय वाहा। पवमानाय वाहा पशय

वाहा॥)

पनना दयदितपणात। पनवस न पनरता यम। पनना दवा

अभयत सव। पन पनवा हवषा यजामः। एवा न

दयदितरनवा। वय भी जगतः िता। पनवस हवषा

वधयती। य दवानामयत पाथ॥ (अदय वाहा

पनवसयाम। वाहाभय वाहा जाय वाहा॥)

बहपित थम जायमानः। ितय नमभ सबभव। ा

दवाना पतनास जणः। दशाऽन सवा अभय ना अत। ितय

परतादत मयता न। बहपितन परपात पात। बाधता

षा अभय कणताम। सवीयय पतयः याम॥ (बहपतय

वाहा ितयाय वाहा। वचसाय वाहा॥)

इदꣳ सपया हवरत जम। अाषा यषामनयत चत। य

अतर पथवी यत। त न सपासा हवमागमाः। य

राचन सययाप सपाः। य दव दवीमन सचरत। यषामाषा

Page 169: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 339 नसम

अनयत कामम। तय सपया मधमहाम॥ (सपय

वाहाषाय वाहा। ददशकय वाहा॥)

उपताः पतरा य मघास। मनाजवसः सकत सकयाः। त

ना न हवमागमाः। वधाभय यत जषताम। य

अदधा यऽनदधाः। यऽम लाक पतर यत। याꣴ

व याꣳ उ चन व। मघास यꣳ सकत जषताम॥

(पतय वाहा मघाय। वाहाऽनघाय वाहाऽगदाय।

वाहाऽधतीय वाहा॥)

गवा पित फगनीनामस वम। तदयमन वण म चा। त

वा वयꣳ सिनतारꣳ सनीनाम। जीवा जीवतमप सवशम।

यनमा वा भवनािन सजता। यय दवा अन सयत चत।

अयमा राजाऽजरतवान। फगनीनामषभा रारवीित॥

(अयण वाहा फगनीयाꣴ वाहा। पशय वाहा)

ा दवाना भगवा भगास। तवा वद फगनीतय वात।

अय मजरꣳ सवीयम। गामदवदपसनदह। भगा ह

दाता भग इदाता। भगा दवीः फगनीराववश। भगय

सव गमम। य दवः सधमाद मदम॥ (भगाय वाहा

फगनीयाꣴ वाहा। ाय वाहा॥)

अायात दवः सवतापयात। हरययन सवता रथन। वहन

हतꣳ सभग वनापसम। यछत पपर पयमछ। हत

यछवमत वसीयः। दणन ितगणीम एनत। दातारम

Page 170: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 340 नसम

सवता वदय। या ना हताय सवाित यम॥ (सव वाहा

हताय। वाहा ददत वाहा पणत। वाहा यछत वाहा

ितगणत वाहा॥)

वा नमयित चाम। सभगꣳसस यवितꣳ राचमानाम।

िनवशयमतायाꣴ। पाण पꣳशन भवनािन वा।

तवा तद चा वचाम। त भरदा अत मम।

त जा वीरवतीꣳ सनात। गाभना अ समन यम॥

(व वाहा चाय वाहा। चाय वाहा जाय वाहा॥)

वायनमयित िनाम। ितमा वषभा रावाणः।

समीरयन भवना मातरा। अप षाꣳस नदतामरातीः। ता

वायतद िना णात। त भरदा अत मम। ता

दवासा अनजानत कामम। यथा तरम दरतािन वा॥

(वायव वाहा िनाय वाहा। कामचाराय वाहाऽभजय

वाहा॥)

दरमछवा यत भीताः। तदाी कणता तशाख। ता

दवा अनमदत यम। पापरतादभय ना अत।

नाणामधपी वशाख। ावाी भवनय गापा। वषच

शनपबाधमाना। अप ध नदतामराितम॥ (इायाꣴ

वाहा वशाखायाꣴ वाहा। ाय वाहाऽभजय वाहा॥)

पणा पादत पणा परतात। उयतः पाणमासी जगाय।

तया दवा अध सवसतः। उम नाक इह मादयताम। पवी

Page 171: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 341 नसम

सवचा यवितः सजाषा। पाणमायदगाछाभमाना।

अायाययती दरतािन वा। उ दहा यजमानाय यम।

(पाणमाय वाहा कामाय वाहागय वाहा॥)

त॰ा॰ ३.१.२

ऋया हयनमसापस। म दव मधय ना अत।

अनराधान हवषा वधयतः। शत जीवम शरद सवीराः। च

नमदगापरतात। अनराधास इित यदत। त एित

पथभदवयान। हरययवततरतर॥ (माय

वाहाऽनराधय वाहा। मधयाय वाहाऽभजय वाहा॥)

इा यामन नमित। यन व वतय ततार। तन

वयममत दहानाः। ध तरम दरित दरम। परदराय

वषभाय धणव। अषाढाय सहमानाय मीढष। इाय या

मधमहाना। उ कणात यजमानाय लाकम॥ (इाय वाहा

याय वाहा। याय वाहाऽभजय वाहा॥)

मल जा वीरवती वदय। परायत िनऋ ितः पराचा।

गाभन पशभ समम। अहभयाजमानाय मम। अहना

अ सवत दधात। मल नमित यदत। पराची वाचा

िनऋ ित नदाम। शव जाय शवमत मम॥ (जापतय

वाहा मलाय वाहा। जाय वाहा॥)

या दया अाप पयसा सबभवः। या अतर उत

पाथवीयाः। यासामषाढा अनयत कामम। ता न अाप

शꣴयाना भवत। या कया या नाा समया। या

Page 172: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 342 नसम

वशतीत ासचीयाः। यासामषाढा मध भयत। ता न

अाप शꣴयाना भवत॥ (अः वाहाऽषाढाय वाहा।

समाय वाहा कामाय वाहा। अभजय वाहा॥)

ता व उप वत दवाः। तदषाढा अभ सयत यम।

त थता पशय। कषवयजमानाय कपताम। शाः

कया यवतय सपशसः। कमकत सकता वीयावतीः।

वादवान हवषा वधयतीः। अषाढाः काममपयात यम॥

(वया दवय वाहाऽषाढाय वाहा। अनपजयाय वाहा

जय वाहा॥)

यन ायजयसवमतत। अम च लाकमदम च सवम।

ता नमभजजय। य दधावणीयमानम। उभा

लाका णा सजतमा। ता नमभजचाम। तवय

पतना सजयम। ता दवासा अनजानत कामम॥ (ण

वाहाऽभजत वाहा। लाकाय वाहाऽभजय वाहा॥)

वत ाणाममतय गापाम। पयामया उपणाम वाचम।

मही दवी वणपीमजयाम। तीचीमनाꣳ हवषा यजामः।

धा वणगाया वचम। मही दव पथवीमतरम।

त ाणित व इछमाना। पयꣴ ाक यजमानाय कवती॥

(वणव वाहा ाणाय वाहा। ाकाय वाहा ताय वाहा॥)

अा दवा वसवः सायास। चता दवीरजरा वाः। त

य पात रजसः परतात। सवसरणममतꣴ वत। य न

Page 173: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 343 नसम

पात वसवः परतात। दणताऽभयत वाः। पय

नमभ सवशाम। मा ना अराितरघशꣳसाऽगन॥ (वसय

वाहा वाय वाहा। अाय वाहा परय वाहा॥)

य राजा वणाऽधराजः। नाणाꣳ शतभषवसः। ता

दवय कणता दघमाय। शतꣳ सहा भषजािन धः। य

ना राजा वण उपयात। ता व अभ सयत दवाः। ता

नꣳ शतभषजषाणम। दघमाय ितरषजािन॥ (वणाय

वाहा शतभषज वाहा। भषजय वाहा॥)

अज एकपाददगापरतात। वा भतािन ित मादमानः। तय

दवाः सव यत सव। ापदासा अमतय गापाः।

वाजमानः समधान उः। अाऽतरमहदगाम। तꣳ

सय दवमजमकपादम। ापदासा अनयत सव॥

(अजायकपद वाहा ापदय वाहा। तजस वाहा

वचसाय वाहा॥)

अहबय थमान एित। ा दवानामत मानषाणाम। त

ाणाः सामपाः सायास। ापदासा अभ रत सव।

चवार एकमभ कम दवाः। ापदा स इित यान वदत। त

बय परषꣴ तवत। अहꣳ रत नमसापस॥ (अहय

बयाय वाहा ापदय वाहा। िताय वाहा॥)

पषा रवयवित पथाम। पपती पशपा वाजबया। इमािन

हया यता जषाणा। सगना यानपयाता यम। ान पशन

Page 174: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 344 नसम

रत रवती नः। गावा ना अाꣳ अवत पषा। अꣳ रता

बधा वपम। वाजꣳ सनता यजमानाय यम॥ (पण वाहा

रवय वाहा। पशय वाहा।

तदनावयजापयाताम। शभ गमा सयमभर। व

नꣳ हवषा यजता। मवा सपा यजषा समा। या

दवाना भषजा हयवाहा। वय दतावमतय गापा। ता न

जजषाणापयाताम। नमाऽया कणमाऽययाम॥

(अयाꣴ वाहाऽययाꣴ वाहा। ााय वाहा य

वाहा॥)

अप पाान भरणीभरत। तमा राजा भगवान वचाम।

लाकय राजा महता महान ह। सग न पथामभय कणात।

य यम एित राजा। यनमयषत दवाः। तदय

चꣳ हवषा यजाम। अप पाान भरणीभरत॥ (यमाय

वाहाऽपभरणीय वाहा। रायाय वाहाऽभजय वाहा॥)

त॰स॰ ३.५.१.१

24

25 िनवशनी सगमनी वसना वा पाण वसयावशयती।

सहपाषꣳ सभगा रराणा सा न अा गवचसा सवदाना॥ य

दवा अदधभागधयममावाय सवसता महवा। सा ना य

पपह ववार रय ना धह सभग सवीरम॥ (अमावायाय

वाहा कामाय वाहागय वाहा॥)

25 िनवशनी य दवा अदधः॥

Page 175: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 345 नवानवा भवित

वोवो गवत त॰ा॰ ३.१.३ त॰स॰ २.४.१४

25

26 नवानवा भवित जायमानाऽा कतषसामय। भाग

दवया व दधायायन चमातरित दघमाय॥ यमादया

अꣳशमायाययत यमतमतय पबत। तन ना राजा

वणा बहपितरा याययत भवनय गापाः॥ (चमस वाहा

तीयाय वाहा। अहाराय वाहाऽधमासय वाहा।

मासय वाहतय वाहा। सवसराय वाहा॥)

य वप समनसा सययती। समान तत पर तातनात। वभ

भ अनभ वता व। त ना न हवमागमतम। वय दवी

णा सवदानाः। सरासा दववीित दधानाः। अहारा हवषा

वधयतः। अित पाानमितमा गमम। (अ वाहा रािय

वाहा। अितम वाहा॥)

यवयायती यछती दहता दवः। अपा मही वणत

चषा। तमा याितकणाित सनर। उदया सचत सय।

सचा उमचमत। तवदषा यष सयय च। स भन

गममह। (उषस वाहा य वाहा। यषय वाहा यछय

वाहा। याय वाहा॥)

26 नवानवा भवित जायमाना यमादया अꣳशमायाययत॥

Page 176: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 346 नवानवा भवित

ता नमचमत। भानमज उरत। उप यमहागमत।

नाय दवाय। इायदꣳ हवामह। स न सवता

सवसिनम। पदा वीरवमम। (नाय वाहादयत वाहा।

उत वाहादताय वाहा। हरस वाहा भरस वाहा। ाजस

वाहा तजस वाहा। तपस वाहा वचसाय वाहा॥)

त॰स॰ १.४.४३

26

27 उद य जातवदस दव वहत कतव। श वाय सयम॥

च दवानामदगादनीक चमय वणयाः। अा ा

ावापथवी अतरꣳ सय अाा जगततथष। (सयाय

वाहा नय वाहा। िताय वाहा॥)

त॰स॰ १.५.११.५

27

28 अदितन उयवदित शम यछत। अदितः पावꣳहसः॥

महीमष मातरꣳ सतानामतय पीमवस वम।

तवामजरतीमचीꣳ सशमाणमदितꣳ सणीतम। (अदय

वाहा िताय वाहा॥)

त॰स॰ १.२.१३॥ त॰ा॰ २.४.३

28

29 इद वणव चम धा िन दध पदम। समढमय पाꣳसर॥

तण तवत वीयाय। मगा न भीमः कचरा गराः।

27 उदय चम॥ 28 अदितन उयत महीमष मातरम॥ 29 इद वण तण॥

Page 177: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 347 नवानवा भवित

ययाष िष वमणष। अधयत भवनािन वा।

(वणव वाहा याय वाहा। िताय वाहा॥)

त॰स॰ ४.४.४॥ ४.४.४॥

29

30 अमधा दवः ककपित पथया अयम। अपाꣳ रताꣳस

जवित॥ भवा यय रजस नता या िनय सचस

शवाभ। दव मधान दधष सवषा जाम चकष

हयवाहम॥

त॰स॰ ३.३.११

30

31 अन नाऽानमितय दवष मयताम। अ हयवाहना

भवता दाशष मय॥ अवदनमत व मयास श च नः कध।

व दाय ना ह न ण अायꣳष तारषः॥

त॰ा॰ २.४.१

31

32 हयवाहमभमाितषाहम। राहण पतनास जणम।

याितत दत परधम। अꣴ वकतमा वम॥

वम अभ तपणाह। वा दव पतना अभय। उ न

पथा दशव भाह। याितजर न अाय॥

30 अमधा भव॥ 31 अन नाऽानमितरवदनमत वम॥ 32 हयवाहꣴ वम॥

Page 178: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 348 सरभमतीः, अाः

सरगरतीः, अबशङम गनः

दधाणा अकारष जणारय वाजन। सरभ ना

मखाकरत ण अायꣳष तारषत॥ अापा ह ा मया भवतान

ऊज दधातन। मह रणाय चस॥ या व शवतमा रसतय

भाजयतह न। उशतीरव मातर॥ ता अर गमाम वा यय

याय जवथ। अापा जनयथा च नः॥

व�स�रम त॰स॰ १.५.११॥ १.२.८॥ ३.४.११॥ ३.४.११॥ १.५.११॥ २.१.११॥

उदम वण पाशमदवाधम व मयमꣴ थाय। अथा

वयमादय त तवानागसा अदतय याम॥ अताद

ामषभा अतरमममीत वरमाण पथया। अाऽसीदद वा

भवनािन साड वािन वणय तािन॥ यक चद वण

दय जनऽभाह मनयारामस। अची यव धमा

ययापम मा नतादनसा दव ररषः॥ कतवासा यरप न

दव या घा सयमत य व। सवा ता वय शथरव

दवाथा त याम वण यास॥ अव त हडा वण नमाभरव

यभरमह हवभ। ययमसर चता राजनाꣳस

शथः कतािन॥ तवा याम णा वदमानतदा शात

यजमाना हवभ। अहडमाना वणह बायशꣳस मा न

अाय माषीः॥

Page 179: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 349 हरयवणीयाः

हरणषव�षनः त॰स॰ ५.६.१

हरयवणा शचयः पावका यास जातः कयपा याव।

अ या गभ दधर वपाता न अाप शꣴ याना भवत॥

यासाꣳ राजा वणा याित मय सयानत अवपयन जनानाम।

मधत शचया याः पावकाता न अाप शꣴ याना भवत॥

यासा दवा दव कवत भ या अतर बधा भवत।

याः पथवी पयसादत शाता न अाप शꣴ याना भवत॥

शवन मा चषा पयतापः शवया तनवाप पशत वच म।

सवाꣳ अीꣳरसषदा वा वा मय वचा बलमाजा िन ध॥

यददः स यतीरहावनदता हत। तादा ना नाम थ ता वा

नामािन सधवः॥ यषता वणन ताः शीभꣳ समवगत।

तदाादा वा यतीतादापा अन थन॥ अपकामꣴ

यदमाना अवीवरत वा हकम। इा व शभदवीताद

वाणाम वा हतम॥ एका दवा अयितत यदमाना यथावशम।

उदािनषमहीरित ताददकमयत॥ अापा भा घतमदाप

अासरीषामा बयाप इाः। तीा रसा मधपचामरम अा

मा ाणन सह वचसा गन॥ अादत पयायत वा णायामा

घाषा गछित वाङ न अासाम। मय भजाना अमतय तह

हरयवणा अतप यदा व॥

अापा ह ा मयाभवता न ऊज दधातन। मह रणाय चस॥

या व शवतमा रसतय भाजयतह न। उशतीरव मातर॥

Page 180: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 350 पवमानसम

ता अर गमाम वा यय याय जवथ। अापा जनयथा च

नः॥

दव यवातर यतव पथया स भव वचसमस

वचसाय वा॥

वरनस�रम त॰ा॰ १.४.८

पवमानः सवजन । पवण वचषणः। यः पाता स पनात

मा। पनत मा दवजनाः। पनत मनवा धया। पनत व

अायव। जातवदः पववत। पवण पनाह मा। शण दव

दत। अ वा तꣳरन॥

यत त पवमचष। अ वततमतरा। तन पनीमह।

उभाया दवसवतः। पवण सवन च। इद पनीमह।

वदवी पनती दयागात। यय बतनवा वीतपाः। तया

मदतः सधमाष। वयꣴ याम पतया रयीणाम॥

वानरा रमभमा पनात। वात ाणनषरा मयाभः।

ावापथवी पयसा पयाभः। ऋतावर यय मा पनीताम।

बह सवततभ। वषदवमभः। अ द पनाह मा।

यन दवा अपनत। यनापा दय कश। तन दयन णा॥

इद पनीमह। यः पावमानीरयित। ऋषभ सभतꣳ रसम।

सवꣳ स पतमाित। वदत मातरना। पावमानीया अयित।

Page 181: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 351 यायादयः

ऋषभ सभतꣳ रसम। त सरवती दह। ीरꣳ

सपमधदकम। पावमानीः वययनीः॥

सदघा ह पयवतीः। ऋषभ सभता रस। ाणवमतꣳ

हतम। पावमानीदशत नः। इम लाकमथा अमम। कामान

समधयत नः। दवीदवः समाभताः। पावमानीः वययनीः।

सदघा ह घतत। ऋषभ सभता रस॥

ाणवमतꣳ हतम। यन दवाः पवण। अाान पनत सदा।

तन सहधारण। पावमायः पनत मा। ाजापय पवम।

शताामꣳ हरमयम। तन वदा वयम। पत पनीमह।

इ सनीती सह मा पनात।

साम वया वणः समीया। यमा राजा मणाभ पनात

मा। जातवदा माजयया पनात॥

वषनातषनदषः

भभव सव। तछ या रावणीमह। गात याय। गात यपतय।

दवी वतरत नः। वतमानषयः। ऊव जगात भषजम।

श ना अत पद। श चतपद। ॐ शात शात शात॥

आषषषस�रम

या ा ण उहार ाणः शरः कवासाः पनाक।

ईशाना दवः स न अायदधात त जहाम हवषा घतन॥

वाजमानः सररय मयाद राचमाना घमचय अागात। स

Page 182: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 352 परधानीया

मयपाशानपन घारािनहायषणा घतमत त दवः॥

याितपीष गभ यमादधात पप जयतम।

सवणर हमक मय तमायष वधयामा घतन॥ य

लीमाबलामबका गा षी च यामसनयदाः। ता वा

यािनꣳ सपामहायष तपयामा घतन॥ दााययः

सवयायः सयायः सहशा वपा वपाः। ससनवः

सपतयः सयया अायषणा घतमद जषताम॥ दयागणा

बपाः पराणा अायछदा नः मत वीरान। तया जहाम

बधा घतन मा नः जाꣳ ररषा मात वीरान॥ एकः परताद

य इद बभव यता बभव भवनय गापाः। यमयित भवनꣳ

सापराय स ना हवघतमहायषऽ दवः॥ वसन ानादयान

मताऽथ सायानभन यान गधवाꣴ पतꣴ वान।

भगन सपाꣴारसाऽथ सवान घतꣳ वा वायया महयाम

शत॥

�रधनीषन

नमा ण नमा अवय नम पथय नम अाषधीयः। नमा

वाच नमा वाचपतय नमा वणव बहत कराम॥

वणा व ना अतम शम यछ सहय। त धारा मधत

उस दत अतम॥ अाभगीभयदता न ऊनमायाय य

हरवा वधमानः। यदा तातया महगाा जास भयभाजा

अधत याम। ावाद ता माहासीत॥ ॐ शात

शात शात॥

Page 183: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 353 ाणमाः

पो�रमननः त॰ा॰ २.६.५.२

दवय वा सवतः सव। अनाबायाम। पणा हतायाम।

अनाभषयन। तजस वचसायाभषाम। दवय वा

सवतः सव। अनाबायाम। पणा हतायाम। सरवय

भषयन। वीयाया नाायाभषाम। दवय वा सवतः

सव। अनाबायाम। पणा हतायाम। इययण।

य यशस बलायाभषाम॥

त॰स॰ १.७.१०.३

च वाजनम। सामꣳ राजान वणममवारभामह। अादयान

वणꣳ सय ाण च बहपितम। दवय वा सवतः

सवऽना बाया पणा हतायाꣳ सरवय वाचा

यतयणावा साायनाभषामीय वा

साायनाभषाम बहपतवा साायनाभषाम॥

चरण पव वतत पराण यन पततरित दकतािन। तन

पवण शन पता अितपाानमराित तरम। लाकय

ारमचमत पव याितद ाजमान महवत। अमतय

धारा बधा दाहमान चरण ना लाक सधता दधात॥

त॰ा॰ ३.५.१०.४

अायराशातऽय यजमानाऽसा। अायराशात।

सजावमाशात। सजातवनयामाशात। उरा

दवययामाशात। भया हवकरणमाशात। दय धामाशात।

व यमाशात। तदयात तयात। तद दवारासताम।

Page 184: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

उदकशातः 354 ाशनमाः

तददवा दवया वनत। वयममानषाः। इ च वीत च। उभ

च ना ावापथवी अꣳ हपाताम। इह गितवामयद च। नमा

दवय॥

पनररमननः त॰ा॰ २.४.४.१०॥ २.६.६॥

पदादव मत॥ पदादवमचानः। वः ावी मलादव।

पत पवणवायम। अाप शधत मनसः॥ उय तमसपर।

पयता याितरम। दव दवा सयम। अग

याितमम॥ ितयता वणय पाश। यता वणय

पाश॥

मयम

अाप इा उभषजीरापा अमीव चातनीः। अाप सवय

भषजीता म (तात) कवत भषजम॥

त॰अा॰ १.२६.५

अामयावी चवीत। अापा व भषजम। भषजमवा कराित।

सवमाय रित॥

Page 185: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 401 रावणाा पााथना

रहनमषनसनदषः रनवो�नमञचनङम गपनररन

अाारम-सय िनय यायत यागनः। कामद माद

त नकाराय नमा नमः॥

नमत मयव उतात इषव नम। नमत अत धवन

बायामत त नम। या त इष शवतमा शव बभव त धन।

शवा शरया या तव तया ना मडय॥ पवा ाय नमः॥

महादव महाान महापातकनाशनम। महापापहर वद मकाराय

नमा नमः॥

िनधनपतय नमः। िनधनपतातकाय नमः। ऊवाय नमः।

ऊवलाय नमः। हरयाय नमः। हरयलाय नमः।

सवणाय नमः। सवणलाय नमः। दयाय नमः। दयलाय

नमः। भवाय नमः। भवलाय नमः। शवाय नमः। शवलाय

नमः। शवाय नमः। शवलाय नमः। वलाय नमः।

वललाय नमः। अााय नमः। अालाय नमः। परमाय

नमः। परमलाय नमः। एतसाऽमय सयय सवल ꣴ

थापयित पाणम पवम॥ दणा ाय नमः॥

शव शात जगाथ लाकानहकारणम। शवमक पर वद

शकाराय नमा नमः॥

Page 186: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 402 रावणाा पमखाथना

अपत मयरमत न अागवववता ना अभय कणात। पण

वनपतरवाभ न शीयताꣳ रयः सचता न शचीपित॥

पमा ाय नमः॥

वाहन वषभा यय वासकः कठभषणम। वाम शधर वद

वकाराय नमा नमः।

ाणाना थरस ा मा वशातकः। तनानायायव। नमा

ाय वणव मयमपाह॥ उरा ाय नमः॥

य क थत दव सवयापनमीर य पजयय

यकाराय नमा नमः॥

या ा अा या अस य अाषधीष या ा वा

भवनाववश त ाय नमा अत॥ ऊवा ाय नमः॥

रनवो�न ञचरखपनररन

तपषाय वह महादवाय धीमह। ता ः चादयात॥

सवता-तडदकनक-पधतजामय गीरविन-

सामगान-जनक तााधर सदरम। अधदित-

लालपलजटाभार-बारग वद ससरासर-नमत पव

मख शलनः। पवमखाय नमः।

अघारयाऽथ घारया घार घारतरयः। सवयः सव शवया

नमत अत पयः॥

Page 187: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 403 रावणाा पमखाथना

कालामरान-ितिनभ यावपण कणाासत-

भागमतक-मणा-द ा रम। सपातकपाल-शशकल-

याकणताशखर वद दणमीरय कटल भरा मखम।

दणमखाय नमः।

साजात पाम साजाताय व नमा नम। भवभव नाितभव

भवव माम। भवावाय नम॥

ालयाचलमदददधवल गाीरफनभ भायमनदह-

दहनवालावल-लाचनम। ादमणः तितपररयचत

यागभः वदऽह सकल कलरहत थाणामख पमम।

पममखाय नमः।

वामदवाय नमा याय नम ाय नमा ाय नम कालाय

नम कलवकरणाय नमा बलवकरणाय नमा बलाय नमा

बलमथनाय नम सवभतदमनाय नमा मनानाय नम॥

गार क मपल सितलक यापाडगडथल वप-

कटावीणलसत-सस-कणापलम। ध बबफलाधर

हसत नीलालकाल त वद पणशशामडलिनभ व

हरयारम। उरमखाय नमः।

ईशानः सववानामीरः सवभताना

ाधपितणाऽधपिता शवा म अत सदाशवाम।

Page 188: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 404 शखादः थमा यासः

यायगणापर च परतः षशतवाक तादम-

तवमरमित यय सदा यागभः॥ वद तामसवजतन

मनसा साितसपर शात पममीरय वदन खया-

तजामयम। ऊवमखाय नमः।

रखनदःमपररोममषनसः

या त शवा तनरघारापापकाशनी। तया नतनवा

शतमयाऽगरशताभ चाकशीह॥ शखाय नमः॥

अन महयणवऽतर भवा अध। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ शरस नमः॥

सहाण सहशा य ा अध भयाम। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ ललाटाय नमः॥

त॰अा॰ १०

हꣳसः शचषसरतरसाता वदषदितथदराणसत।

नषरसतसद यामसदा गाजा ऋतजा अजा ऋत बहत॥

वामयाय नमः॥

यबक यजामह सगध पवधनम। उवाकमव

बधनायामीय माऽमतात॥ नाया नमः॥

नम याय च पयाय च॥ कणाया नमः॥

Page 189: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 405 शखादः थमा यासः

मानताक तनय मा न अायष मा ना गाष मा ना अष

ररषः। वीराा ना भामता ऽवधीहवता नमसा

वधम त॥ नासकाय नमः॥

अवतय धनतवꣳ सहा शतषध। िनशीय शयाना मखा

शवा न समना भव॥ मखाय नमः॥

नीलीवाः शितकठा शवा अधः माचराः। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ कठाय नमः॥

नीलीवाः शितकठा दवꣳ ा उपताः। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ उपकठाय नमः॥

नमत अवायधायानातताय धणव। उभायामत त नमा

बाया तव धवन॥ बाया नमः॥

या त हितमीढम हत बभव त धन। तयाऽान

वतवमययाया परज॥ उपबाया नमः॥

परणा य हितवण पर वषय दमितरघायाः। अव

थरा मघवतनव मीताकाय तनयाय मडय॥

मणबधाया नमः॥

य तीथािन चरत सकावता िनषण। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ हताया नमः॥

Page 190: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 406 शखादः थमा यासः

त॰अा॰ १० (पाप माः)

साजात ाम साजाताय व नमा नम। भव भव

नाितभव भवव माम। भवावाय नम॥ अ ाया नमः॥

वामदवाय नमा याय नम ाय नमा ाय नम कालाय

नम कलवकरणाय नमा बलवकरणाय नमा बलाय नमा

बलमथनाय नम सवभतदमनाय नमा मनानाय नम॥

तजनीया नमः॥

अघारयाऽथ घारया घार घारतरयः। सवयः सव शवया

नमत अत पयः॥ मयमाया नमः॥

तपषाय वह महादवाय धीमह। ता ः चादयात॥

अनामकाया नमः॥

ईशानः सववानामीरः सवभताना

ाधपितणाऽधपिता शवा म अत सदाशवाम॥

किनकाया नमः॥

नमा हरयबाहव हरयवणाय हरयपाय

हरयपतयऽबकापतय उमापतय पशपतय नमा नमः॥

करतलकरपाया नमः।

नमा वः करकया दवानाꣳ दययः॥ दयाय नमः॥

य वष सपरा नीलीवा वलाहताः॥ तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस। उदराय नमः॥

Page 191: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 407 शखादः थमा यासः

नम शभव च मयाभव च नम श राय च मयकराय च नम

शवाय च शवतराय च॥ काया नमः॥

नमा गणया गणपितय वा नम॥ पाय नमः॥

नमतया रथकारय वा नम॥ काया नमः॥

नमा हरयबाहव सनाय दशा च पतय नम॥ पााया

नमः॥

वय धन कपदना वशया बाणवाꣳ उत। अनशयषव

अाभरय िनषथ॥ जठराय नमः॥

हरयगभः समवतता भतय जातः पितरक अासीत। स

दाधार पथवी ामतमा क दवाय हवषा वधम॥ नाय

नमः॥

मीढम शवतम शवा न समना भव। परम व अायध

िनधाय क वसान अाचर पनाक बदागह॥ कट नमः॥

य भतानामधपतया वशखास कपदन। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस। गाय नमः॥

य अष ववयत पाष पबता जनान। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ अडाया नमः॥

Page 192: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 408 शखादः थमा यासः

मल मयम

सशरा जातवदा अर परम पदम। वदानाꣳ शरस माता

अायत करात माम॥ अपानाय नमः॥

मा ना महातमत मा ना अभक मा न उतमत मा न

उतम। मा नाऽवधीः पतर मात मातर या मा नतनवा

ररषः॥ ऊया नमः॥

एष त भागत जषव तनावसन

परामजवताऽतीवततधवा पनाकहत कवासाः॥ जानया

नमः॥

सꣳ सजसामपा बाशयवधवा ितहताभरता। बहपत

परदया रथन राहामाꣳ अपबाधमानः॥ जाया नमः॥

व भत भवन च बधा जात जायमान च यत। सवा ष

त ाय नमा अत॥ गफाया नमः॥

य पथा पथरय एलबदा ययध। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ पादाया नमः॥

अयवाचदधवा थमा दया भषक। अहीꣴ सवायन

सवा यातधाय॥ कवचाय म॥

नमा बन च कवचन च॥ उपकवचाय म॥

Page 193: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 409 दशार तीया यासः

नमा अत नीलीवाय सहााय मीढष। अथा य अय

सवानाऽह तयाऽकर नम॥ ततीयनाय वाषट॥

म धवनवमभयारायायाम। या त हत इषव परा

ता भगवा वप॥ अाय फट॥

य एतावत भयाꣳस दशा ा वतथर। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ इित दबधः॥

दरन�रीमदतीषो मषनसः

ॐ नमः (म) । न नमः (नासकाय) । मा नमः

(ललाटाय) । भ नमः (मखाय) । ग नमः (कठाय) । व

नमः (दयाय)। त नमः (दणहताय) । नमः

(वामहताय) । ा नमः (नाय) । य नमः (पादायाम) ॥

नदनदसततीषोममषनसः

साजात ाम साजाताय व नमा नम। भव भव

नाितभव भवव माम। भवावाय नम॥ पादाया नमः॥

वामदवाय नमा याय नम ाय नमा ाय नम कालाय

नम कलवकरणाय नमा बलवकरणाय नमा बलाय नमा

बलमथनाय नम सवभतदमनाय नमा मनानाय नम॥

ऊमयमाया नमः॥

Page 194: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 410 हसगायी

अघारयाऽथ घारया घार घारतरयः। सवयः सव शवया

नमत अत पयः॥ दयाय नमः॥

तपषाय वह महादवाय धीमह। ता ः चादयात॥

मखाय नमः॥

ईशानः सववानामीरः सवभताना

ाधपितणाऽधपिता शवा म अत सदाशवाम॥ म

नमः॥

हसगनषनी

अय ी हसगायी महामय। अयपर ऋषः।

अनप छदः। परमहसा दवता। हसा बीज। हसी शः। हस

कलकम। परमहस सादसयथ जप विनयागः।

हसा अ ाया नमः। हसी तजनीया नमः। हस मयमाया

नमः। हस अनामकाया नमः। हसा किनकाया नमः।

हसः करतलकरपाया नमः। हसा दयाय नमः। हसी शरस

वाहा। हस शखाय वषट। हस कवचाय । हसा नयाय

वाषट। हसः अाय फट। भभवसवरा इित दबधः।

गमागमथ गमनादशय चपदप ितमरापहारम। पयाम त

सवजनातरथ नमाम हस परमापम। दहा दवालयः

ाा जीवा दवः सनातनः। जयदान िनमाय साऽह भावन

पजयत॥ हसहसः परमहसः साऽह हसः साऽह हसः। हसः

Page 195: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 411 दपालकमतीकाः

साऽहम। साऽह हसः। हसहसाय वह परमहसाय धीमह।

ता हसः चादयात।

दगनशारमनपतीानः माः 28 पट याः

ातारम ॰॰॰ पवदभाग ललाटथान इाय नमः।

व ना अ ॰॰॰ अायदभाग नथान अय नमः।

सग न पथा ॰॰॰ दणदभाग कणथान यमाय नमः।

असवतमयजमान ॰॰॰ िनऋ ितदभाग मखथान िनऋ तय

नमः।

तवा याम णा ॰॰॰ पमदभाग बाथान वणाय

नमः।

अा ना िनय ॰॰॰ वाययदभाग नासकाथान वायव

नमः।

वयꣳ साम त तव ॰॰॰ उरदभाग दयथान सामाय

नमः।

तमीशान जगतः ॰॰॰ ईशायदभाग नाभथान ईशानाय

नमः।

अ ा महना ॰॰॰ ऊवदभाग मधथान अाकाशाय

नमः।

Page 196: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 412 राकरणम (सानषम)

याना पथव भवा ॰॰॰ अधादभाग पादथान पथय नमः।

रौदीाररमम(सनवङम गरम) त॰स॰ १.३.३.१

वभरस वाहणा राणानीकन पाह मा पपह मा मा मा

हꣳसीः॥ शखाथान ाय नमः।

विरस हयवाहना राणानीकन ॰ शरथान ाय नमः।

ााऽस चता राणानीकन ॰ मधथान ाय नमः।

तथाऽस ववदा राणानीकन ॰ ललाटथान ाय नमः।

उशगस कवी राणानीकन ॰ नथान ाय नमः।

अाररस बभार राणानीकन ॰ कणथान ाय नमः।

अवयरस दववान राणानीकन ॰ मखथान ाय नमः।

शयरस माजालया राणानीकन ॰ कठथान ाय नमः।

साडस कशान राणानीकन ॰ बाथान ाय नमः।

परषास पवमाना राणानीकन ॰ दयथान ाय नमः।

तास नभवान राणानीकन ॰ नाभथान ाय नमः॥

असमाऽस हयसदा राणानीकन ॰ कटथान ाय नमः।

Page 197: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 413 गादतथा यासः

ऋतधामास सवयाती राणानीकन ॰ ऊ थान ाय

नमः।

याितरस सवामा राणानीकन ॰ जानथान ाय

नमः।

अजाऽयकपााणानीकन ॰ जाथान ाय नमः।

अहरस बया राणानीकन ॰ पादथान ाय नमः।

ग�नद�तर�ममषनसः

मना याितजषतामाय वछ यꣳ समम दधात। या इा

उषसा िनत ताः सदधाम हवषा घतन॥ गाय नमः॥

अबायः समधा जनाना ित धनमवायतीमषासम। या

इव वयामहाना भानव सत नाकमछ॥ नाय नमः॥

अमधा दवः ककपित पथया अयम। अपाꣳ रताꣳस

जवित॥ दयाय नमः॥

मधान दवा अरित पथया वानरमताय जातमम। कवꣳ

साजमितथ जनानामासा पा जनयत दवाः॥ कठाय

नमः॥

ममाण त वमभछादयाम सामवा राजाऽमतनाभऽवताम।

उरावरया वरवत अत जयतवामन मदत दवाः॥ मखाय

नमः॥

Page 198: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 414 अारा

जातवदा यदवा पावकाऽस। वानरा यद वा वताऽस। श

जाया यजमानाय लाकम। ऊज प दददयाववव॥

शरस नमः।

आतरर�न त॰ा॰ २.३.११

ावदसजत। तदकामयत। समाना पयित

अाायामयत। त दशमꣳ तः यणात। स

दशताऽभवत। दशता ह व नामषः। त वा एत दशतꣳ

सतम। दशहातयाचत पराण। पराया इव ह दवाः।

अाायामयत। त समꣳ तः यणात। स

सताऽभवत। सता ह व नामषः। त वा एतꣳ सतꣳ

सतम। सहातयाचत पराण। पराया इव ह दवाः।

अाायामयत। त षꣳ तः यणात। स

ष ताऽभवत। ष ता ह व नामषः। त वा एतꣳ ष तꣳ सतम।

षातयाचत पराण। पराया इव ह दवाः।

अाायामयत। त पमꣳ तः यणात। स

पताऽभवत। पता ह व नामषः। त वा एत पतꣳ

सतम। पहातयाचत पराण। पराया इव ह दवाः।

अाायामयत। त चतथꣳ तः यणात। स

चतताऽभवत। चतता ह व नामषः। त वा एत चततꣳ

सतम। चतहातयाचत पराण। पराया इव ह दवाः।

Page 199: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 415 शवसकपः

तमवीत। व व म नदꣳ तः याषीः। वयनानायातार

इित। ता हनाꣴतहातार इयाचत। ताषः

पाणाꣳ तमः। नदा तमः। नदा णा भवित। य

एव वद॥

रवसालः सामाः (वरवहीना), श॰ मा वा

(श) यनद भत भवन भवयत परगहीतममतन सवम। यन

यतायत सहाता त मन शवसपमत॥३४.४॥

(ा) यन कमाण चरत धीरा यता वाचा मनसा चा

यत। यसतमन सयत ाणनत मन

शवसपमत॥

(श) यन कमायपसा मनीषणा य कवत वदथष

धीरा। यदपव यमतः जाना त मन

शवसपमत॥३४.२॥

(श) यानमत चता धित याितरतरमत जास।

या ऋत क न कम यत त मन

शवसपमत॥३४.३॥

(श) सषारथरािनव यनयानीयतऽभीशभवाजन इव।

ित यदजर जव त मन शवसपमत॥३४.६॥

Page 200: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 416 शवसकपः

(श) यच साम यजꣳष यन ितता

रथनाभाववाराः। यꣴꣳ सवमात जाना त मन

शवसपमत॥३४.५॥

(ा) यद ष िशतꣳ सवीर यय ग नवनावमायम।

दश प िꣳशत यपर च त मन शवस पमत॥

(श) याता दरमदित दव तद सय तथवित। दरम

याितषा याितरक त मन शवसपमत॥३४.१॥

(ा) यनद व जगता बभव यदवाप महता जातवदाः।

तदवातमसा याितरक त मन शवस पमत॥

(ा) यन ाः पथवी चातर च य पवताः दशा दश।

यनद जगा जाना त मन शवस पमत॥

(ा) य मना दय य च दवा य दया अापा य सयरमः।

त ा चषी सचरत त मन शवस पमत॥

(ा) अचय चामय च यायपर च यत।

सासमतर य त मन शवसपमत॥

एका च दश शत च सह चायत च िनयत च यत चाबद च

यबद च सम मय चात पराध त मन

शवस पमत॥

Page 201: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 417 शवसकपः

(ा) य प प दश शतꣳ सहमयत यबद च। त

अचयकातꣳ शरर त मन शवस पमत॥

वदाहमत पष महातमादयवण तमस परतात। यय यािन

परपयत धीरात मन शवसपमत॥

(ा) ययद धीरा पनत कवया ाणमत वा वणत

इदम। थावर जम ाराकाश त मन शवस पमत॥

(ा) परापरतर चव यपराव यपरम। यपरापरता य

त मन शवसपमत॥

(ा) परापरतरा ा तपरापरता हरः।

तपरापरताऽधीशत मन शवसपमत॥

(ा) या वदादष गायी सवयापी महर। ऋयज

सामाथव त मन शवसपमत॥

(ा) या व दव महादव णव परमरम। यः सव सववद

त मन शवसपमत॥

(ा) यत णवाार णव पषाम। अाार णवाान

त मन शवसपमत॥

(ा) याऽसा सवष वदष पठ त ज ईरः। अकाया िनगणा

ाा त मन शवस पमत॥

Page 202: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 418 शवसकपः

(ा) गाभज धनन ायषा च बलन च। जया पशभ

पकरा त मन शवसपमत॥

(ा) कलासशखर रय शरय शवालय। दवतात

मादत त मन शवसपमत॥

(ा) कलासशखरावास हमवरसथतम। नीलकठ िण

च त मन शवसपमत॥

यबक यजामह सगध पवधनम। उवाकमव

बधनायामीय माऽमता मन शवस पमत॥

वतत वतामखा वताहत उत वतपात।

सबाया नमित सपतावापथवी जनयदव एकत मन

शवस पमत॥

(ा) चतरा वदानधीयीत सवशामय वदः। इितहासपराणाना

त मन शवसपमत॥

मा ना महातमत मा ना अभक मा न उतमत मा न

उतम। मा ना वधीः पतर मात मातर या मा नतनवा

ररषत मन शवस पमत॥

मा नताक तनय मा न अायष मा ना गाष मा ना अष

ररषः। वीरााना भामता वधीहवता नमसा वधम

त त मन शवसपमत॥

Page 203: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 419 शवसकपः

ऋतꣳ सय पर पष कण पलम। ऊव रत वपा

वपाय व नमा नमत मन शवसपमत॥

काय चतस मीढमाय तयस। वाचम शतमꣳ द। सवा

ष त ाय नमा अत त मन शवस पमत॥

जान थम परताद वसीमतः सचा वन अावः। स

बया उपमा अय वाः सत यािनमसत ववत मन

शवसपमत॥

यः ाणता िनमषता महवक इाजा जगता बभव। य ईश

अय पदतपद क दवाय हवषा वधम त मन

शवसपमत॥

य अादा बलदा यय व उपासत शष यय दवाः।

यय छायाऽमत यय मयः क दवाय हवषा वधम त

मन शवसपमत॥

या ा अा या अस य अाषधीष या ा वा

भवनाववश त ाय नमा अत त मन

शवसपमत॥

गधारा दराधषा िनयपा करषणीम। ईरꣳ सवभताना

तामहापय य त मन शवस पमत॥

(ा) नमक चमक चव पषस च यदः। महादव च

तय त मन शवस पमत॥

Page 204: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 420 पषसम

(ा) य इदꣳ शवसपꣳ सदा यायत ाणाः। त पर

मा गमयत त मन शवस पमत॥

ॐ नमा भगवत ाय। शवसप दयाय नमः।

�वस�रम सवदवाभषचन, षाडचापचारपजाया, महायास च विनयागः

त॰अा॰ ३.१२

सहशीषा पषः। सहाः सहपात। स भम वता

ववा। अयितद दशा लम॥ पष एवदꣳ सवम। यत य

भयम। उतामतवयशानः। यदनाितराहित॥ एतावानय

महमा। अता यायाꣴ पषः॥

पादाऽय वा भतािन। िपादयामत दव॥ िपादव उदत

पषः। पादाऽयहाऽभवात पन। तता व यामत।

साशनानशन अभ॥ ताद वराडजायत। वराजा अध

पषः। स जाता अयरयत। पाद भममथा परः॥

यत पषण हवषा। दवा यमतवत। वसता अयासीदायम।

ी इः शरवः॥ सायाऽसन परधय। िः स

समध कताः। दवा यद य तवानाः। अबन पष पशम॥

त य बहष ान। पष जातमतः॥

तन दवा अयजत। साया ऋषय य॥ ताद यात

सवत। सभत पषदायम। पशꣴताꣴ वाययान।

Page 205: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 421 पषसम

अारयान ाया य॥ ताद यात सवत। ऋचः सामािन

जर। छदाꣳस जर तात। यजतादजायत॥

तादा अजायत। य क चाभयादतः। गावा ह जर

तात। तााता अजावय॥ यत पष यदधः। कितधा

यकपयन। मख कमय का बा। काव पादावयत॥

ाणाऽय मखमासीत। बा राजय कतः॥

ऊ तदय यद वय। पाꣳ शा अजायत॥ चमा मनसा

जातः। चा सया अजायत। मखादा। ाणाद

वायरजायत॥ नाया अासीदतरम। शीणा ाः समवतत।

पा भमदशः ाात। तथा लाकाꣳ अकपयन॥

वदाहमत पष महातम। अादयवण तमसत पार। सवाण

पाण वचय धीर। नामािन कवाऽभवदन यदात॥ धाता

परताद यमदाजहार। शः वान दशतः। तमव

वानमत इह भवित। नायः पथा अयनाय वत। यन

यमयजत दवाः। तािन धमाण थमायासन। त ह नाक

महमान सचत। य पव सायाः सत दवाः॥

(तछ यारावणीमह। गात याय। गात यपतय। दवी

वतरत नः। वतमानषयः। ऊव जगात भषजम। श

ना अत पद। श चतपद। ॐ शात शात शात॥)

पषस शरस वाहा।

Page 206: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 422 उरनारायणम

उ�रनरनषरम सवदवाभषचन, महायास च विनयागः

त॰अा॰ ३.१३

अः सभतः पथय रसा। वकमण समवतताध। तय

वा वदधद पमित। तत पषय वमाजानम। वदाहमत

पष महातम। अादयवण तमस परतात। तमव वानमत

इह भवित। नायः पथा वतऽयनाय॥ जापितरित गभ

अतः। अजायमाना बधा वजायत॥

तय धीरा परजानत यािनम। मरचीना पदमछत

वधस॥ या दवय अातपित। या दवाना पराहतः। पवा या

दवया जातः। नमा चाय ाय॥ च ा जनयतः। दवा

अ तदवन। यवव ाणा वात। तय दवा असन वश॥

त ली पया। अहारा पा। नाण पम।

अनाऽयाम। इ मिनषाण। अम मिनषाण। सव मिनषाण॥

उरनारायण शखाय वषट।

अपतरररम उदकशायतगतानवाकाऽय 316 तम पट याः

अाशः शशानः ॰॰॰ ॥

त॰स॰ ५.४.६.४

( असरानजयतदितरथयाितरथव यदितरथ तीया

हाताऽवाहायव तन यजमाना ातयान जययथा

अनभजतमवाभ जयित दशच भवित दशारा वराड

Page 207: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 423 ित पषम (स॰)

वराजमा लाका वधतावनयालाकयावधया अथा दशारा

वराड वराड वरायवाा ित ितयसदव वा

अतरमतरमवा ीमाी॥ )

पत �वरम (स॰) त॰स॰ १.८.६

ितपषमककपालावपयकमितर यावता गा

तय कमकर पशनाꣳ शमास शम यजमानय शम म

यछक एव ा न तीयाय तथ अाखत पशत

जषवष त भागः सह वाऽबकया त जषव भषज

गवऽाय पषाय भषजमथा अय भषजꣳ सभषज

यथाऽसित। सग मषाय मया अवाब मदमव दव

यबकम। यथा न यस करथा ना वयस करथा नः

पशमत करथाना यवसाययात। यबक यजामह सगध

पवधनम। उवाकमव बधनायामीय माऽमतात॥ एष

त भागत जषव तनावसन परा मजवताऽतीवततधवा

पनाकहत कवासाः॥

पत �वरम (बन॰) त॰ा॰ १.६.१०

ितपषमककपालावपित। जाता एव जा ारवदयत।

एकमितरम। जिनयमाणा एव जा ारवदयत।

एककपाला भवत। एकधव रवदयत। नाभघारयित।

यदभघारयत। अतरवचारणꣳ कयात। एकाकन यत।

Page 208: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 424 ित पषम (ा॰)

त य भागधयम। इमा दश यत। एषा व य दक।

वायामव दश िनरवदयत। ा वा अपशकाया अाय

नाितत। असा त पशरित िनदश यात। यमव ।

तम पश िनदशित। यद न यात। अाखत पशरित

यात। न ायान पशन हनत। नारयान। चतपथ जहाित।

एष वा अीना पशा नाम। अवयव जहाित। मयमन

पणन जहाित। यषा। अथा खल । अतमनव हातयम।

अतत एव िनरवदयत। एष त भागः सह

वाऽबकययाह। शरा अयाबका वसा। तया वा एष

हनत। यꣳ हनत। तयवनꣳ सह शमयित। भषज गव

इयाह। यावत एव ायाः पशव। तया भषज कराित।

अवाब मदमहीयाह। अाशषमवतामा शात। यबक

यजामह इयाह। मयामीय माऽमतादित वावतदाह।

उकरत। भगय लसत। मत कवाऽसजत। यथाजन

यतऽवस कराित। तागव तत। एष त भाग इयाह

िनरवय। अतीमा यत। अपः परषित। यातहय।

वा एतऽााकावत। य यबकरत। अादय च

पनरय िनवपित। इय वा अदितः। अयामव ित ितत॥

ऋ॰स॰ १०.१७०.१

(ऋ॰) (वाड बहपबत साय मवायदधपताववतम।

वातजता या अभरित ना जाः पपाष पधा व

राजित॥)

Page 209: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 425 शतयम (स॰)

रत�दीषरमम(स॰) त॰स॰ १.३.१४

वम ा असरा महा दववꣳ शधा मात प इशष। व

वातरणयास शयव पषा वधतः पास न ना। अा वा

राजानमवरय ꣳ हातारꣳ सययजꣳ रादयाः। अ परा

तनयारचारयपमवस कणवम। अहाता िन षसादा

जयीयानपथ मातः सरभाव लाक। यवा कवः पिनऋ तावा

धता कीनामत मय इः।

सावीमकदववीित ना अ यय जामवदाम गाम। स

अायरागात सरभवसाना भामकदवित ना अ। अददः

तनयव ाः ामा ररहद वीध समन। सा जाना

व हीमा अयदा रादसी भानना भायतः। व वसिन

पवणीक हातदाषा वताररर ययासः।

ामव वा भवनािन यन सꣳ साभगािन दधर पावक।

तय ता अरतम वा सतय पथक। अ कामाय

यमर। अयाम त कामम तवाययाम रयꣳ रयवः

सवीरम। अयाम वाजमभ वाजयताऽयाम मजराजरत।

यव भारता मतमा भर।

वसा पपहꣳ रयम। सः तानतयत राचनथा

अजरभनानदयवः। यः पावकः पतम पण

पथयरनयाित भवन। अाय वता दधदयमवरयः।

पनत ाण अायित परा यꣳ सवाम त। अायदा अ हवषा

Page 210: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 426 शतयम (स॰)

जषाणा घततीका घतयािनरध। घत पीवा मध चा गय

पतव पमभ रतादमम।

त त ितहयत जातवदा वचषण। अ जनाम सितम।

दवपर थम ज अरद तीय पर जातवदाः।

ततीयमस नमणा अजमधान एन जरत वाधीः। शच

पावक वाऽ बह राचस। व घतभरातः। शाना

उया याद दमषमाय य चानः। अरमता अभवद

वयाभयदन ारजनयत सरता।

अा यदष नपित तज अान च रता िनष ारभीक। अः

शधमनव यवानꣴ वाधय जनयत सदय। स तजीयसा

मनसा वात उत श वपयय शाः। अ राया नतमय

भता भयाम त सतय वव। अ सहतमा भर य

ासहा रयम।

वा यषणीरयासा वाजष सासहत। तम पतनासहꣳ रयꣳ

सहव अा भर। वꣳ ह सया अता दाता वाजय गामतः।

उााय वशााय सामपाय वधस। तामवधमाय। वा ह

सना अयसा च अजनषााननम। स व न ऊजसन

ऊज धा राजव जरवक यतः।

अ अायꣳष पवस अा सवाजमष च नः। अार बाधव

दनाम। अ पवव वपा अ वच सवीयम। दधत पाषꣳ

रय मय। अ पावक राचषा मया दव जया। अा दवान

Page 211: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 427 शतयम (ा॰)

व य च। स न पावक ददवाऽ दवाꣳ इहा वह। उप

यꣳ हव नः। अः शच ततम शचव शच कवः।

शची राचत अातः। अद शचयतव शा ाजत ईरत। तव

यातीꣴयचय॥

रत�दीषरम (बन॰) त॰ा॰ ३.११.२

वम ा असरा महा दवः। वꣳ शधा मात प इशष।

व वातरणयास शगयः। व पषा वधतः पास न ना।

दवा दवष यवम। थमा तीयष यवम। तीयाततीयष

यवम। ततीयातथष यवम। चतथाः पमष यवम।

पमाः षष यवम। षाः समष यवम। समा अमष

यवम। अमा नवमष यवम। नवमा दशमष यवम।

दशमा एकादशष यवम। एकादशा ादशष यवम।

ादशायादशष यवम। यादशातदशष यवम।

चतदशाः पदशष यवम। पदशाः षाडशष यवम।

षाडशाः सदशष यवम। सदशा अादशष यवम।

अादशा एकावꣳशष यवम। एकावꣳशा वꣳशष

यवम। वꣳशा एकवꣳशष यवम। एकवꣳशा ावꣳशष

यवम। ावꣳशायावꣳशष यवम। यावꣳशातवꣳशष

यवम। चतवꣳशाः पवꣳशष यवम। पवꣳशाः

षꣳशष यवम। षꣳशाः सवꣳशष यवम। सवꣳशा

अावꣳशष यवम। अावꣳशा एकािꣳशष यवम।

एकािꣳशाꣳशष यवम। िꣳशा एकिꣳशष यवम।

Page 212: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 428 पाम

एकिꣳशा ािꣳशष यवम। ािꣳशायꣳशष यवम।

दवारकादशायꣳशाः। उर भवत। उरवान

उरसवानः। यकाम इद जहाम। त समताम। वयꣴ

याम पतया रयीणाम। भभव व वाहा॥

शतयम अाय फट।

ञचनङम गरम

हꣳसः शचषसरतरसाता वदषदितथदराणसत।

नषरसतसद यामसदा गाजा ऋतजा अजा ऋत बहत॥

तणतवत वीयाय। मगा न भीमः कचरा गराः।

ययाष िष वमणष। अधयत भवनािन वा॥

यबक यजामह सगध पवधनम। उवाकमव

बधनायामीय माऽमतात॥

तसवतवणीमह। वय दवय भाजनम। ꣳ सवधातमम। तर

भगय धीमह॥

वणयािन कपयत। वा पाण पꣳशत। अासत

जापितः। धाता गभ दधात त॥

अनङम गरम

उरसा शरसा ा मनसा वचसा तथा। पा कराया

कणाया णामाऽा उयत॥

Page 213: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 429 अाम

हरयगभः समवतता भतय जातः पितरक अासीत। स

दाधारपथवी ामतमा क दवाय हवषा वधम॥ उरसा

उमामहराया नमः॥

यः ाणता िनमषता महवक इाजा जगता बभव। य ईश

अय पदतपद क दवाय हवषा वधम॥ शरसा

उमामहराया नमः॥

जान थम परताद वसीमतः सचा वन अावः। स

बया उपमा अय वाः सत यािनमसत वव॥ ा

उमामहराया नमः॥

मही ाः पथवी च न इम य ममताम। पपताा

भरमभः॥ मनसा उमामहराया नमः॥

उपासय पथवीमत ा पा त मनता वत जगत। स

ददभ सजरण दवदरावीया अपसध शन॥ वचसा

उमामहराया नमः॥

अ नय सपथा राय अान वािन दव वयनािन वान।

ययायराणमना भया त नम उ वधम। पा

उमामहराया नमः॥

या त अ या तनतया नः पाह तयात वाहा॥

कराया उमामहराया नमः॥

Page 214: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 430 लघशवयासः

इम यमतरमाह सीदा राभः पतभ सवदानः। अावा

मा कवशता वहवना राजन हवषा मादयव॥ कणाया

उमामहराया नमः॥

शघरवमषनसः

ॐ। जनन ा ितत। पादयावणतत।

हतयाहरतत। बाारतत। जठर अतत। दय

शवतत। कठ वसवतत। व सरवतीितत।

नासकयावायतत। नयनयाादयाितताम।

कणयारना ितताम। ललाट ाः ितत। मधिन

अादयातत। शरस महादवतत। शखाया

वामदवतत। प पनाक ितत। परतः शल ितत।

पायाः शवाशरा ितताम। सवता वायतत। तता बहः

सवताऽवालामालापरवततत। सवव ष सवा दवता

यथा यथाथानािन ितत। मा सकटब रत।

सनधनरमषनसः त॰ा॰ ३.१०.८.४

अम वाच तः। वाघदय। दय मय। अहममत। अमत

ण॥

वायम ाण तः। ाणा दय। ॰

सया म चष तः। चदय। ॰

चमा म मनस तः। मना दय। ॰

Page 215: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 431 यानम

दशा म ा ताः। ाꣳ दय। ॰

अापा म रतस ताः। रता दय। ॰

पथवी म शरर ता। शररꣳ दय। ॰

अाषधवनपतया म लामस ताः। लामािन दय। ॰

इा म बल तः। बलꣳ दय। ॰

पजया म म तः। मधा दय। ॰

ईशाना म मया तः। मयदय। ॰

अाा म अािन तः। अाा दय। ॰

पनम अाा पनरायरागात। पन ाणः पनराकतमागात।

वानरा रमभवावधानः। अततवमतय गापाः।

धषनरम

अथाान शवाान पाय चतयधः। िलाचन चतबा

सवाऽभरणभषतम॥ नीलीव शशाा शफटकसभम।

नागयापवीत च याचमारयकम॥ कमडलधर दव

अमालाधर वभम। वरदाभयहत च नमनवरदम॥

वषपसमाढ उमादहाधधारणम। ददत कपलजट

शखामातधारणम॥ अमतनात दयभागसमवतम।

ददवता समाय सराऽसरनमकतम॥ िनय च शात श

वमरमययम। सवयापन ईशान व वपणम॥ एव

यावा जः सयक तता यजनमारभत। अाराधता मनयव

सदवासरादभः। अाराधयाम भा वामनगहाण महर॥

Page 216: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 432 सपजा

पकणकामयात उमया सह शर। अागछव महादव

सवरावरणः सह॥

स�� न

अावा वहत हरय सचतसः तर सह

कतमवाताजतबलवमनाजव रायाह शी मम हयाय

शवाम। ईशानः सववानामीरः सवभताना

ाधपितणाऽधपिता शवा म अत सदाशवाम।

ईशानमावाहयाम॥ वामन सवजगाथ यावपजावसानकम।

तावत व ीितभावन ल ऽन सध क॥ थरा भव।

वरदा भव। ससा भव। सितता भव॥

साजात पाम। अासन समपयाम। साजाताय व नमा

नम। पा समपयाम। भव भव नाितभव भवव माम। अय

समपयाम। भवावाय नम। अाचमनीय समपयाम।

वामदवाय नम। ान समपयाम। याय नम। व

समपयाम। ाय नम। उपवीत समपयाम। ाय नम।

अाभरण समपयाम। कालाय नम। गध समपयाम।

कलवकरणाय नम। अतान समपयाम। बलवकरणाय

नम। पपाण समपयाम। बलाय नम। धपमाापयाम।

बलमथनाय नम। दप दशयाम। सवभतदमनाय नम। नव

समपयाम। मनानाय नम। ताबल समपयाम।

हरयगभाय नम। मलनीराजनदप दशयाम।

Page 217: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 433 सपजा

वतत वतामखा वताहत उत वतपात।

सबाया नमित सपतावापथवी जनयदव एक॥

वतरित मपप समपयाम।

या वदादा वरः ाा वदात च िततः। तय

कितलनय य परस महरः॥ तपषाय नमः।

वदामपप समपयाम। ईशानाय नमः। दणनमकाराद

सवापचारपजाः समपयाम।

अथायाभमरा पपाण ददाित।

अक चपकपागनावतािन पाटल। बहतीकरवीराणी

ाणपपाण चाचयत॥ ॐ भवाय दवाय नम। अक पप

समपयाम। ॐ शवाय दवाय नमः। चपक पप समपयाम।

ॐ ईशानाय दवाय नम। पाग पप समपयाम। ॐ

पशपतय दवाय नमः। नावत पप समपयाम। ॐ ाय

दवाय नम। पाटल पप समपयाम। ॐ उाय दवाय नम।

बहती पप समपयाम। ॐ भीमाय दवाय नम। करवीर पप

समपयाम। ॐ महत दवाय नम। ाण पप समपयाम।

ॐ भवय दवय पय नम। अक पप समपयाम। ॐ

शवय दवय पय नम। चपक पप समपयाम। ॐ

ईशानय दवय पय नम। पाग पप समपयाम। ॐ

पशपतदवय पय नम। नावत पप समपयाम। ॐ य

दवय पय नम। पाटल पप समपयाम। ॐ उय दवय

पय नम। बहती पप समपयाम। ॐ भीमय दवय पय

Page 218: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 434 सपजा

नम। करवीर पप समपयाम। ॐ महता दवय पय नम।

ाण पप समपयाम।

ॐ भव दव तपयाम। ॐ शव दव तपयाम। ॐ ईशान दव

तपयाम। ॐ पशपित दव तपयाम। ॐ दव तपयाम। ॐ

उ दव तपयाम। ॐ भीम दव तपयाम। ॐ महात दव

तपयाम॥ ॐ भवय दवय पी तपयाम। ॐ शवय दवय

पी तपयाम। ॐ ईशानय दवय पी तपयाम। ॐ

पशपतदवय पी तपयाम। ॐ य दवय पी तपयाम।

ॐ उय दवय पी तपयाम। ॐ भीमय दवय पी

तपयाम। ॐ महता दवय पी तपयाम॥

अथायाघारतनपितत। अघारयाऽथ घारया घार

घारतरयः। सवयः सव शवया नमत अत पयः॥

तपषाय वह महादवाय धीमह। ता ः चादयात॥

ईशानः सववानामीरः सवभताना

ाधपितणाऽधपिता शवा म अत सदाशवाम। इित

दशकवः शतकवः सहकवाऽपरमतकवा वा।

अथनमायराशात इित जपत॥ अायराशातऽय यजमानाऽसा।

अायराशात। सजातमाशात। सजातवनयामाशात। उरा

दवययामाशात। भया हवकरणमाशात। दय धमाशात।

व यमाशात। यदनन हवषाशात। तदयाात।

तद दवा रासताम। तददवा दवया वनत।

Page 219: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 435 यासः

वयममानषाः। इ च वीत च। उभ च ना ावापथवी

अꣳहसपाताम। इहगितवामयद च। नमा दवय।

�दपमषनसः त॰स॰ १.५.३॥ ४.४.४॥ १.४.१३॥ ४.६.४॥ ४.५.१॥ ४.५.१०॥

मना याितजषतामाय वछ यꣳ समम दधात। या इा

उषसा िनत ताः सदधाम हवषा घतन॥ ान दयाय

नमः॥ अबायः समधा जनाना ित

धनमवायतीमषासम। या इव वयामहाना भानव

सत नाकमछ॥ वणवान शरस वाहा॥ मधान दवा

अरित पथया वानरमताय जातमम। कवꣳ साजमितथ

जनानामासा पा जनयत दवाः। ान शखाय वषट॥

ममाण त वमभछादयाम सामवा राजाऽमतनाभऽवताम।

उरावरया वरवत अत जयत वामन मदत दवाः।

ईरान कवचाय म॥ वय धन कपदना वशया

बाणवाꣳ उत। अनशयषव अाभरय िनषथ॥

सदाशवान नयाय वाषट॥ सहाण सहधा बावातव

हतय । तासामीशाना भगवः पराचीना मखा कध॥ सवान

अाय फट॥ ॐ नमा भगवत ाय॥

�दपः त॰स॰ ४.५

नमत मयव उता त इषव नम। नमत अत धवन

बायामत त नम॥ या त इष शवतमा शव बभव त धन।

Page 220: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 436 ः

शवा शरया या तव तया ना मडय॥ या त शवा

तनरघाराऽपापकाशनी। तया नतनवा शतमया गरशताभ

चाकशीह॥ यामष गरशत हत बभयतव। शवा गर

ता क मा हꣳसी पष जगत॥ शवन वचसा वा

गरशाछा वदामस। यथा न सवमगदयꣳ समना

असत॥ अयवाचदधवा थमा दया भषक। अहीꣴ

सवान जयन सवा यातधाय॥ असा यताा अण उत

बः समल। य चमाꣳ ा अभता द ताः

सहशाऽवषाꣳ हड ईमह॥ असा याऽवसपित नीलीवा

वलाहतः। उतन गापा अशशदहाय। उतन वा

भतािन स ा मडयाित नः॥ नमा अत नीलीवाय

सहााय मीढष। अथा य अय सवानाऽह तयाऽकर नम॥

म धवनवमभयारायायाम। या त हत इषव परा

ता भगवा वप॥ अवतय धनतवꣳ सहा शतषध। िनशीय

शयाना मखा शवा न समना भव॥ वय धन कपदना

वशया बाणवाꣳ उत। अनशयषव अाभरय िनषथ॥ या

त हितमीढम हत बभव त धन। तयाऽान

वतवमयया परज॥ नमत अवायधायानातताय

धणव। उभायामत त नमा बाया तव धवन॥ पर त

धवना हितरान वण वत। अथा य इषधतवार

अ धह तम॥१॥

Page 221: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 437 ः

( नमत अत भगवन वराय महादवाय यबकाय

िपरातकाय िकाकालाय कालााय नीलकठाय

मययाय सवराय सदाशवाय ीमहादवाय नम॥ )

नमा हरयबाहव सनाय दशा च पतय नमा ❀ नमा वया

हरकशयः पशना पतय नमा ❀ नम सपराय वषीमत

पथीना पतय नमा ❀ नमा बशाय वयाधनऽाना पतय

नमा ❀ नमा हरकशायापवीितन पाणा पतय नमा ❀ नमा

भवय हय जगता पतय नमा ❀ नमा ायाततावन

ाणा पतय नमा ❀ नम सतायाहयाय वनाना पतय नमा

❀ नमा राहताय थपतय वाणा पतय नमा ❀ नमा मण

वाणजाय काणा पतय नमा ❀ नमा भवतय

वारवकतायाषधीना पतय नमा ❀ नम उघाषायादयत

पीना पतय नमा ❀ नम कवीताय धावत सवना पतय

नम॥२॥

नम सहमानाय िनयाधन अायाधनीना पतय नमा ❀ नम

ककभाय िनषण तनाना पतय नमा ❀ नमा िनषण

इषधमत तकराणा पतय नमा ❀ नमा वत परवत

तायना पतय नमा ❀ नमा िनचरव परचरायारयाना पतय

नमा ❀ नम सकावया जघाꣳसा मणता पतय नमा ❀

नमाऽसमा नचरः कताना पतय नमा ❀ नम

उणीषन गरचराय कल ाना पतय नमा ❀ नम इषमा

धवावय वा नमा ❀ नम अातवानय ितदधानय वा

Page 222: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 438 ः

नमा ❀ नम अायछा वसज वा नमा ❀ नमाऽया

व वा नमा ❀ नम अासीनय शयानय वा नमा ❀

नम वपा जा वा नमा ❀ नमता धाव वा

नमा ❀ नम सभाय सभापितय वा नमा ❀ नमा

अयाऽपितय वा नम॥३॥

नम अायधनीया ववयतीय वा नमा ❀ नम

उगणायतꣳ हतीय वा नमा ❀ नमा गसया

गसपितय वा नमा ❀ नमा ातया ातपितय वा नमा

❀ नमा गणया गणपितय वा नमा ❀ नमा वपया

वपय वा नमा ❀ नमा मह कय वा नमा ❀

नमा रथयाऽरथय वा नमा ❀ नमा रथया रथपितय वा

नमा ❀ नम सनायः सनािनय वा नमा ❀ नम य

सहीतय वा नमा ❀ नमतया रथकारय वा नमा ❀

नम कलालयः कमा रय वा नमा ❀ नम पया

िनषादय वा नमा ❀ नम इषका धवक वा नमा ❀

नमा मगयय िनय वा नमा ❀ नम य पितय

वा नम॥४॥

नमा भवाय च ाय च ❀ नम शवाय च पशपतय च ❀

नमा नीलीवाय च शितकठाय च ❀ नम कपदन च

यकशाय च ❀ नम सहााय च शतधवन च ❀ नमा

गरशाय च शपवाय च ❀ नमा मीढमाय चषमत च ❀

नमा वाय च वामनाय च ❀ नमा बहत च वषीयस च ❀

Page 223: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 439 ः

नमा वाय च सववन च ❀ नमा अयाय च थमाय च ❀

नम अाशव चाजराय च ❀ नम शीयाय च शीयाय च ❀

नम ऊयाय चाववयाय च ❀ नम ातयाय च याय

च॥५॥

नमा याय च किनाय च ❀ नम पवजाय चापरजाय च ❀

नमा मयमाय चापगाय च ❀ नमा जघयाय च बयाय

च ❀ नम सायाय च ितसयाय च ❀ नमा यायाय च

याय च ❀ नम उवयाय च खयाय च ❀ नम ााय

चाऽवसायाय च ❀ नमा वयाय च कयाय च ❀ नम वाय

च ितवाय च ❀ नम अाशषणाय चाशरथाय च ❀ नम

शराय चावभदत च ❀ नमा वमण च वथन च ❀ नमा

बन च कवचन च ❀ नम ताय च तसनाय च॥६॥

नमा ददयाय चाहनयाय च ❀ नमा धणव च मशाय च ❀

नमा दताय च हताय च ❀ नमा िनषण चषधमत च ❀

नमतीणषव चायधन च ❀ नम वायधाय च सधवन च ❀

नम याय च पयाय च ❀ नम काटाय च नीयाय च ❀

नम साय च सरयाय च ❀ नमा नााय च वशताय च ❀

नम कयाय चावटाय च ❀ नमा वयाय चावयाय च ❀

नमा मयाय च वयाय च ❀ नम ईयाय चातयाय च ❀

नमा वायाय च रयाय च ❀ नमा वातयाय च वातपाय

च॥७॥

Page 224: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 440 ः

नम सामाय च ाय च ❀ नमतााय चाणाय च ❀ नम

शाय च पशपतय च ❀ नम उाय च भीमाय च ❀ नमा

अवधाय च दरवधाय च ❀ नमा ह च हनीयस च ❀ नमा

वया हरकशया ❀ नमताराय ❀ नम शव च मयाभव

च ❀ नम श राय च मयकराय च ❀ नम शवाय च

शवतराय च ❀ नमतीयाय च कयाय च ❀ नम पायाय

चावायाय च ❀ नम तरणाय चारणाय च ❀ नम अातायाय

चालााय च ❀ नम शयाय च फयाय च ❀ नम

सकयाय च वााय च॥८॥

नम इरयाय च पयाय च ❀ नम कꣳ शलाय च

यणाय च ❀ नम कपदन च पलतय च ❀ नमा गााय

च गाय च ❀ नमतयाय च गाय च ❀ नम काटाय

च गराय च ❀ नमा दयाय च िनवयाय च ❀ नम

पाꣳसयाय च रजयाय च ❀ नम शाय च हरयाय च

❀ नमा लायाय चालयाय च ❀ नम ऊयाय च सयाय च

❀ नम पयाय च पणशाय च ❀ नमाऽपगरमाणाय चाभत

च ❀ नम अाखदत च खदत च ❀ 32

33 नमा वः

करकया दवानाꣳ दयया नमा वीणकया नमा

वचवकया नम अािनहतया नम अामीवकय॥९॥

33 ॰ नमा वः करकया दवानाꣳ दयया ❀ नमा वीणकया दवानाꣳ

दयया ❀ नमा वचवकया दवानाꣳ दयया ❀ नम अािनहतया

दवानाꣳ दयया ❀ नम अामीवकया दवानाꣳ दययः॥

Page 225: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 441 ः

ाप अधसपत दरीललाहत। एषा पषाणामषा पशना मा

भमाऽरामा एषा कनाममत॥ या त शवा तनः शवा

वाह भषजी। शवा य भषजी तया ना मड जीवस॥

इमाꣳ ाय तवस कपदन यराय भरामह मितम। यथा

न शमसद पद चतपद व प ाम अनातरम॥

मडा ना ात ना मयकध यराय नमसा वधम त।

यछ च या मनरायज पता तदयाम तव णीता॥ मा

ना महातमत मा ना अभक मा न उतमत मा न उतम।

मा नावधीः पतर मात मातर या मा नतनवा ररषः॥

मानताक तनय मा न अायष मा ना गाष मा ना अष

ररषः। वीराा ना भामतावधीहवता नमसा वधम

त॥ अारात त गा उत पष यराय सम त अत।

रा च ना अध च दव धा च नः शम यछ बहा॥

तह त गतसद यवान मग भीममपहमम। मडा जर

तवाना अयत अवपत सना॥ परणा य

हितवण पर वषय दमितरघायाः। अव थरा

मघवतनव मीताकाय तनयाय मडय॥ मीढम शवतम

शवा न समना भव। परम व अायध िनधाय क वसान

अाचर पनाक बदागह॥ वकरद वलाहत नमत अत

भगवः। यात सहꣳ हतयाऽयमवपत ताः॥ सहाण

सहधा बावातव हतय। तासामीशाना भगवः पराचीना

मखा कध॥१०॥

Page 226: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 442 सानषः

सहाण सहशा य ा अध भयाम। तषाꣳ

सहयाजनऽवधवािन तस॥ अन महयणवऽतर

भवा अध॥ नीलीवाः शितकठा शवा अधः माचराः॥

नीलीवाः शितकठा दवꣳ ा उपताः॥ य वष

सपरा नीलीवा वलाहताः॥ य भतानामधपतया

वशखास कपदन॥ य अष ववयत पाष पबता

जनान॥ य पथा पथरय एलबदा ययध॥ य तीथािन

चरत सकावता िनषण॥34

नमा या य पथया यऽतर य दव यषाम वाता

वषमषवतया दश ाचीदश दणा दश

तीचीदशादचीदशावातया नमत ना मडयत त य ा

य ना त वा ज दधाम॥११॥

य एतावत भयाꣳस दशा

ा वतथर। तषाꣳ सहयाजनऽवधवािन तस॥

सनवङम गः

नमा या य पथया यषाममषवतया दश ाचीदश

दणा दश तीचीदशादचीदशावातया नमत ना मडयत

त य ा य ना त वा ज दधाम॥

34 य वनायप सपत तया वदाचत। य ायानपसपत तया

यमपासत॥ (इित अधकः पाठः कचत यत)

Page 227: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 443 ाथनमाः

नमा या यऽतर यषा वात इषवतया दश ाचीदश

दणा दश तीचीदशादचीदशावातया नमत ना मडयत

त य ा य ना त वा ज दधाम॥

नमा या य दव यषा वषमषवतया दश ाचीदश

दणा दश तीचीदशादचीदशावातया नमत ना मडयत

त य ा य ना त वा ज दधाम॥

�दपनरररमननः

सवा व त ाय नमा अत। पषा व ः सहा

नमा नम। व भत भवन च बधा जात जायमान च यत।

सवा ष त ाय नमा अत॥ काय चतस

मीढमाय तयस। वाचमशतमꣳ द॥ सवा ष त

ाय नमा अत॥

यबक यजामह सगध पवधनम। उवाकमव

बधनायामीय माऽमतात॥

एष त भागत जषव तनावसन

परामजवताऽतीवततधवा पनाकहत कवासाः॥ ऋतꣳ

सय पर पष कणपलम। ऊव रत वपा

वपाय व नमा नम॥ नमा हरयबाहव हरयवणाय

हरयपाय हरयपतयऽबकापतय उमापतय पशपतय नमा

नमः।

Page 228: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 444 ाथनमाः

साजात ाम साजाताय व नमा नम। भव भव

नाितभव भवव माम। भवावाय नम। वामदवाय नमा

याय नम ाय नमा ाय नम कालाय नम

कलवकरणाय नमा बलवकरणाय नमा बलाय नमा

बलमथनाय नम सवभतदमनाय नमा मनानाय नमः॥

अघारयाऽथ घारया घार घारतरयः। सवयः सव शवया

नमत अत पयः॥ तपषाय वह महादवाय धीमह।

ता ः चादयात॥ ईशानः सववानामीरः सवभताना

ाधपितणाऽधपिता शवा म अत सदाशवाम।

या ा अा या अस य अाषधीष या ा वा

भवनाववश त ाय नमा अत॥ यात पर नापरमत

कद यााण या न यायाऽत कत। व इव तधा

दव ितयकतनद पण पषण सवम॥ तमह यः वषः

सधवा या वय यित भषजय। यवामह सामनसाय

नमाभदवमसर दवय॥ अय म हता भगवानय म भगवरः।

अय म वभषजाऽयꣳ शवाभमशनः॥ य त सहमयत

पाशा मया मयाय हतव। तान यय मायया सवानव

यजामह। मयव वाहा मयव वाहा॥ ॐ नमा भगवत ाय

वणव मयम पाह। ाणाना थरस ा मा वशातकः।

तनानायायव। सदाशवाम॥

Page 229: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 445 चमकम

चरारम त॰स॰ ४.७

अावण सजाषसमा वधत वार। वाजभरागतम॥

वाज म सव म यित म सित म धीित म त

म वर म ाक म ाव म ित म याित म सव

म ाण मऽपान म यान मऽस म च च म अाधीत

च म वाक च म मन म च म ा च म द म बल

च म अाज म सह म अाय म जरा च म अाा च म

तन म शम च म वम च मऽािन च मऽथािन च म

पꣳष च म शरराण च म॥१॥

य च म अाधपय च म मय म भाम मऽम मऽ

म जमा च म महमा च म वरमा च म थमा च म वा च

म ाघया च म व च म व म सय च म ा च म

जग म धन च म वश म वष म डा च म माद म

जात च म जिनयमाण च म स च म सकत च म व च

म वद च म भत च म भवय म सग च म सपथ च म

ऋ च म ऋ म च म ि म मित म समित

म॥२॥

श च म मय म य च मऽनकाम म काम म सामनस

म भ च म य म वय म यश म भग म वण च

म यता च म धता च म म म धित म व च म मह

म सव म ा च म स म स म सीर च म लय म

Page 230: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 446 चमकम

ऋत च मऽमत च मऽय च मऽनामय म जीवात म

दघायव च मऽनम च मऽभय च म सग च म शयन च म

सषा च म सदन च म॥३॥

ऊ म सनता च म पय म रस म घत च म मध च म

सध म सपीित म कष म व म ज च म अा

च म रय म राय म प च म प म वभ च म भ

च म ब च म भय म पण च म पणतर च मऽित म

कयवा मऽ च मऽ म ीहय म यवा म माषा म

ितला म मा म खवा म गाधमा म मसरा म

य व मऽणव म यामका म नीवारा म॥४॥

अमा च म मका च म गरय म पवता म सकता म

वनपतय म हरय च मऽय म सीस च म प म याम

च म लाह च मऽ म अाप म वीध म अाषधय म

कपय च मऽकपय च म ाया म पशव अारया

यन कपता व च म व म भत च म भित म वस

च म वसित म कम च म श मऽथ म एम म इित

म गित म॥५॥

अ म इ म साम म इ म सवता च म इ

म सरवती च म इ म पषा च म इ म बहपित म

इ म म म इ म वण म इ म वा च म

इ म धाता च म इ म वण म इ मऽना च

म इ म मत म इ म व च म दवा इ म

Page 231: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 447 चमकम

पथवी च म इ मऽतर च म इ म ा म

इशच म दश म इ म मधा च म इ म

जापित म इ म॥६॥

अꣳश म रम मऽदाय मऽधपित म उपाꣳश

मऽतयाम म एवायव म मावण म अान म

ितथान म श म मथी च म अायण म वदव

म व म वानर म ऋतहा मऽिताा म एा

म वदव म मवतीया म माह म अादय म

साव म सारवत म पाण म पाीवत म

हारयाजन म॥७॥

इ म बह म वद म धणया म च म चमसा

म ावाण म वरव म उपरवा मऽधषवण च म

ाणकलश म वाययािन च म पतभ म अाधवनीय म

अाी च म हवान च म गहा म सद म पराडाशा म

पचता मऽवभथ म वगाकार म॥८॥

अ म घम मऽक म सय म ाण मऽमध म

पथवी च मऽदित म दित म ा म शरर लया

दश म यन कपतामक च म साम च म ताम म

यज म दा च म तप म ऋत म त च

मऽहारायावा बहथतर च म यन कपताम॥९॥

Page 232: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 448 चमकम

गभा म वसा म यव म यवी च म दयवाट च म

दयाही च म पाव म पावी च म िवस म िवसा

च म तयवाट च म तयाही च म पवा म पाही च म उा

च म वशा च म ऋषभ म वह मऽना च म धन म

अाययन कपता ाणा यन कपतामपाना यन कपता

याना यन कपता चयन कपताꣴ ा यन कपता

मना यन कपता वाग यन कपतामाा यन कपता

या यन कपताम॥१०॥

एका च म ित म प च म स च म नव च म एकादश

च म यादश च म पदश च म सदश च म नवदश च म

एकवꣳशित म यावꣳशित म पवꣳशित म सवꣳ

शित म नववꣳशित म एकिꣳश म यꣳश म

चत मऽा च म ादश च म षाडश च म वꣳशित म

चतवꣳशित मऽावꣳशित म ािꣳश म षꣳश म

चवारꣳश म चतवारꣳश मऽाचवारꣳश म वाज

सवापज त सव मधा च ययायायनाय

भावन भवनाधपित॥

इडा दवमनयनीबहपितथामदािन शꣳ सषद वदवाः

सवाच पथवीमातमा मा हꣳसीमध मिनय मध जिनय

मध वयाम मध वदयाम मधमती दवया वाचमासꣳ

शषया मनययत मा दवा अवत शाभाय पतराऽनमदत॥

ॐ शात शात शात॥

Page 233: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 449 िशितः

�दनरतः

नमा हरयबाहव नम। सनाय नम। दशा च पतय नम।

नमा वया नम। हरकशया नम। पशना पतय नम। नम

सपराय नम। वषीमत नम। पथीना पतय नम। नमा

बशाय नम। वयाधन नम। अाना पतय नम। नमा

हरकशाय नम। उपवीितन नम। पाना पतय नम। नमा

भवय हय नम। जगता पतय नम। नमा ाय नम।

अाततावन नम। ाणा पतय नम। नम सताय नम।

अहयाय नम। वनाना पतय नम। नमा राहताय नम।

थपतय नम। वाणा पतय नम। नमा मण नम।

वाणजाय नम। काणा पतय नम। नमा भवतय नम।

वारवकताय नम। अाषधीना पतय नम। नम उघाषाय

नम। अादयत नम। पीना पतय नम। नम कवीताय

नम। धावत नम। सवना पतय नम॥३८॥

नम सहमानाय नम। िनयाधन नम। अायाधनीना पतय

नम। नम ककभाय नम। िनषण नम। तनाना पतय

नम। नमा िनषण नम। इषधमत नम। तकराणा पतय

नम। नमा वत नम। परवत नम। तायना पतय नम।

नमा िनचरव नम। परचराय नम। अरयाना पतय नम।

नम सकावया नम। जघाꣳ सा नम। मणता पतय

नम। नमाऽसमा नम। नचरा नम। कताना पतय

नम। नम उणीषन नम। गरचराय नम। कल ाना पतय

Page 234: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 450 िशितः

नम। नम इषमा नम। धवावय नम। वा नम। नम

अातवानया नम। ितदधानय नम। वा नम। नम

अायछा नम। वसज नम। वा नम। नमाऽया

नम। वय नम। वा नम। नम अासीनया नम।

शयानय नम। वा नम। नम वपा नम। जा

नम। वा नम। नमता नम। धाव नम। वा नम।

नम सभाया नम। सभापितय नम। वा नम। नमा

अया नम। अपितय नम। वा नम॥८९॥

नम अायाधनीया नम। ववयतीय नम। वा नम। नम

उगणाया नम। तꣳहतीय नम। वा नम। नमा गसया

नम। गसपितय नम। वा नम। नमा ातया नम।

ातपितय नम। वा नम। नमा गणया नम। गणपितय

नम। वा नम। नमा वपया नम। वपय नम। वा

नम। नमा महा नम। कय नम। वा नम। नमा

रथया नम। अरथय नम। वा नम। नमा रथया नम।

रथपितय नम। वा नम। नम सनाया नम। सनािनय

नम। वा नम। नम या नम। सहीतय नम। वा

नम। नमतषया नम। रथकारय नम। वा नम। नम

कलालया नम। कमा रय नम। वा नम। नम पया

नम। िनषादय नम। वा नम। नम इषका नम।

धवक नम। वा नम। नमा मगयया नम। िनय

नम। वा नम। नम या नम। पितय नम। वा

नम॥१४०॥

Page 235: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 451 िशितः

नमा भवाय च नम। ाय च नम। नम शवाय च नम।

पशपतय च नम। नमा नीलीवाय च नम। शितकठाय च

नम। नम कपदन च नम। यकशाय च नम। नम

सहााय च नम। शतधवन च नम। नमा गरशाय च

नम। शपवाय च नम। नमा मीढमाय च नम। इषमत

च नम। नमा वाय च नम। वामनाय च नम। नमा बहत

च नम। वषीयस च नम। नमा वाय च नम। सववन च

नम। नमा अयाय च नम। थमाय च नम। नम अाशव च

नम। अजराय च नम। नम शीयाय च नम। शीयाय च

नम। नम ऊयाय च नम। अववयाय च नम। नम

ातयाय च नम। याय च नम॥१७०॥

नमा याय च नम। किनाय च नम। नम पवजाय च

नम। अपरजाय च नम। नमा ममाय च नम। अपगाय

च नम। नमा जघयाय च नम। बयाय च नम। नम

सायाय च नम। ितसयाय च नम। नमा यायाय च नम।

याय च नम। नम उवयाय च नम। खयाय च नम। नम

ााय च नम। अवसायाय च नम। नमा वयाय च नम।

कयाय च नम। नम वाय च नम। ितवाय च नम।

नम अाशषणाय च नम। अाशरथाय च नम। नम शराय च

नम। अवभदत च नम। नमा वमण च नम। वथन च

नम। नमा बन च नम। कवचन च नम। नम ताय च

नम। तसनाय च नम॥२००॥

Page 236: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 452 िशितः

नमा ददयाय च नम। अाहनयाय च नम। नमा धणव च

नम। मशाय च नम। नमा दताय च नम। हताय च

नम। नमा िनषण च नम। इषधमत च नम।

नमतीणषव च नम। अायधन च नम। नम वायधाय च

नम। सधवन च नम। नम याय च नम। पयाय च

नम। नम काटाय च नम। नीयाय च नम। नम साय

च नम। सरयाय च नम। नमा नााय च नम। वशताय च

नम। नम कयाय च नम। अवटाय च नम। नमा वयाय

च नम। अवयाय च नम। नमा मयाय च नम। वयाय

च नम। नम ईयाय च नम। अातयाय च नम। नमा

वायाय च नम। रयाय च नम। नमा वातयाय च नम।

वातपाय च नम॥२३२॥

नम सामाय च नम। ाय च नम। नमतााय च नम।

अणाय च नम। नम शाय च नम। पशपतय च नम।

नम उाय च नम। भीमाय च नम। नमा अवधाय च नम।

दरवधाय च नम। नमा ह च नम। हनीयस च नम। नमा

वया नम। हरकशया नम। नमताराय नम। नम

शव च नम। मयाभव च नम। नम श राय च नम।

मयकराय च नम। नम शवाय च नम। शवतराय च नम।

नमतीयाय च नम। कयाय च नम। नम पायाय च नम।

अवायाय च नम। नम तरणाय च नम। उरणाय च नम।

नम अातायाय च नम। अालााय च नम। नम शयाय च

Page 237: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

महायासादयः 453 िशितः

नम। फयाय च नम। नम सकयाय च नम। वााय च

नम॥२६५॥

नम इरयाय च नम। पयाय च नम। नम कꣳशलाय च

नम। यणाय च नम। नम कपदन च नम। पलतय च

नम। नमा गााय च नम। गाय च नम। नमतयाय च

नम। गाय च नम। नम काटाय च नम। गराय च

नम। नमा दयाय च नम। िनवयाय च नम। नम

पाꣳसयाय च नम। रजयाय च नम। नम शाय च

नम। हरयाय च नम। नमा लायाय च नम। उलयाय च

नम। नम ऊयाय च नम। सयाय च नम। नम पयाय च

नम। पणशाय च नम। नमाऽपगरमाणाय च नम। अभत

च नम। नम अाखदत च नम। खदत च नम। वा

नम। करकया नम। दवाना दयया नम। नमा

वीणकया नम। नमा वचवकया नम। नम अािनहतया

नम। नम अामीवकया नम॥३००॥

Page 238: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........
Page 239: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 501 शीाव

तण �रीषोवतम री�नवलशी

त॰अा॰ ७

श ना मः श वणः। श ना भववयमा। श न इा

बहपित। श ना वणमः। नमा ण। नमत वाया।

वमव य ास। वमव य वदयाम। ऋत

वदयाम। सय वदयाम। तामवत। तारमवत। अवत

माम। अवत वारम। ॐ शात शात शात॥१॥

शीा यायायामः। वण वरः। माा बलम। साम

सतानः। इयः शीायायः॥२॥

सहतोनसन

सह ना यशः। सह ना वचसम। अथातः सꣳहताया

उपिनषद यायायामः। पवधकरणष। अधलाकमध-

याितषमधवमधजमयाम। ता महासꣳहता

इयाचत॥

अथाधलाकम। पथवी पवपम। ारपम। अाकाशः

सधः। वाय सधानम। इयधलाकम॥

अथाधयाितषम। अः पवपम। अादय उरपम।

अापः सधः। वत सधानम। इयधयाितषम॥

Page 240: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 502 शीाव

अथाधवम। अाचायः पवपम॥ अतवायरपम। वा

सधः। वचनꣳ सधानम। इयधवम॥

अथाधजम। माता पवपम। पतारपम। जा सधः।

जननꣳ सधानम। इयधजम॥

अथायाम। अधरा हनः पवपम। उरा हनरपम।

वाक सधः। जा सधानम। इययाम॥

इतीमा महा सꣳहताः। य एवमता महासꣳहता यायाता

वद। सधीयत जया पशभः। वचसनाान सवयण

लाकन॥३॥

होररमननः

यछदसामषभा वपः। छदायाऽयमतात सबभव। स

मा मधया पणात। अमतय दव धारणा भयासम। शरर म

वचषणम। जा म मधममा। कणाया भर ववम।

णः काशाऽस मधयाऽपहतः। त म गापाय। अावहती

वतवाना॥ कवाणाऽचीरमान। वासाꣳस मम गाव।

अपान च सवदा। तता म यमावह।

लामशा पशभ सह वाहा। अा मा यत चारण वाहा।

व मायत चारण वाहा। मायत चारण

वाहा। दमायत चारण वाहा। शमायत चारण

वाहा॥ यशा जनऽसािन वाहा। यान वयसाऽसािन वाहा।

त वा भग वशािन वाहा। स मा भग वश वाहा।

Page 241: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 503 शीाव

तन सहशाख। िनभगाह वय मज वाहा। यथाप

वता यत। यथा मासा अहजरम। एव मा चारण।

धातरायत सवत वाहा। ितवशाऽस मा भाह मा

पव॥४॥

वषनातषनतरबोनसन

भभव सवरित वा एताता यातयः। तासाम ह ता

चतथीम। माहाचमय वदयत। मह इित। तद । स

अाा। अायया दवता॥

भरित वा अय लाकः। भव इयतरम। सवरयसा लाकः।

मह इयादयः। अादयन वाव सव लाका महीयत॥

भरित वा अः। भव इित वायः। सवरयादयः। मह इित

चमा। चमसा वाव सवाण यातीꣳष महीयत॥

भरित वा ऋच। भव इित सामािन। सवरित यजꣳष। मह

इित । णा वाव सव वदा महीयत॥

भरित व ाणः। भव इयपानः। सवरित यानः। मह

इयम। अन वाव सव ाणा महीयत॥

ता वा एताततधा। चतता यातयः। ता या वद।

स वद । सवऽ दवा बलमावहत॥५॥

Page 242: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 504 शीाव

रहनबोनसमसरननद

स य एषाऽतदय अाकाशः। तय पषा मनामय।

अमता हरमय। अतरण ताल क। य एष तन इवावलबत।

सयािनः। यासा कशाता ववतत। यपा शीषकपाल॥

भरया ितितित। भव इित वाया। सवरयादय। मह

इित ण। अााित वारायम। अााित मनसपितम।

वापितपितः। ापितवानपितः। एतत तता भवित।

अाकाशशरर । सयााणाराम मनअानदम।

शातसमममतम। इित ाचीनयायापाव॥६॥

बःमनङम �ोनसरम

पथयतर ादशाऽवातरदशाः। अवायरादयमा

नाण। अाप अाषधया वनपतय अाकाश अाा।

इयधभतम॥

अथायाम। ाणा यानाऽपान उदानः समानः। च ा

मना वाक वक। चम माꣳसꣴ ावाथमा। एतदधवधाय

ऋषरवाचत। पा वा इदꣳ सवम। पा नव पा ꣴ

पणातीित॥७॥

ओानरोनसरम

अामित । अामतीदꣳ सवम। अामयतदनकित ह वा

अया ावययाावयत। अामित सामािन गायत।

अाꣳशामित शाण शꣳसत। अामयवयः ितगर

ितगणाित। अामित ा साित। अामयहामनजानाित।

Page 243: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 505 शीाव

अामित ाणः वयाह ापावानीित।

वापााित॥८॥

ाररनम�वनररसनधतवरम

ऋत च वायायवचन च। सय च वायायवचन च।

तप वायायवचन च। दम वायायवचन च।

शम वायायवचन च। अय वायायवचन च।

अहा च वायायवचन च। अितथय वायायवचन च।

मानष च वायायवचन च। जा च वायायवचन च।

जन वायायवचन च। जाित वायायवचन च।

सयमित सयवचा राथीतरः। तप इित तपािनयः पाशः।

वायायवचन एवित नाका मायः। त तपत

तपः॥९॥

नरङम ाोरनवरदरररम

अह वय ररवा। कितः प गररव। ऊवपवा वाजनीव

वमतम। वणꣳ सवचसम। समधा अमतातः। इित

िशावदानवचनम॥१०॥

वदोततषरररषारनर

वदमनयाऽचायाऽतवासनमनशात। सय वद। धम चर।

वायायाा मदः। अाचायाय य धनमाय जातत मा

यवछसीः। सया मदतयम। धमा मदतयम।

कशला मदतयम। भय न मदतयम। वायाय-

वचनाया न मदतयम॥ दवपतकायाया न मदतयम।

Page 244: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 506 शीाव

मातदवा भव। पतदवा भव। अाचायदवा भव। अितथदवा भव।

यायनवािन कमाण। तािन सवतयािन। ना इतराण।

यायाकꣳ सचरतािन। तािन वयापायािन। ना इतराण। य

क चा याꣳसा ाणाः। तषा वयासनन सतयम।

या दयम। अयाऽदयम। या दयम। िया दयम।

भया दयम। सवदा दयम। अथ यद त कमवचकसा वा

ववचकसा वा यात॥ य त ाणा समशनः। या

अायाः। अला धमकामा यः। यथा त त वतरन॥ तथा

त वतथाः। अथायायातष। य त ाणा समशनः।

या अायाः। अला धमकामा यः। यथा त तष वतरन।

तथा तष वतथाः। एष अादशः। एष उपदशः। एषा

वदापिनषत। एतदनशासनम। एवमपासतयम। एवम

चतदपायम॥११॥

श ना मः श वणः। श ना भववयमा। श न इा

बहपित। श ना वणमः। नमा ण। नमत वाया।

वमव य ास। वामव य ावादषम।

ऋतमवादषम। सयमवादषम। तामावीत। तद वारमावीत।

अावीाम। अावीारम। ॐ शात शात शात॥१२॥

Page 245: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 507 ानदव

बनमदवलशी त॰अा॰ ८

सह नाववत। सह ना भन। सह वीय करवावह।

तजवनावधीतमत मा वषावह। ॐ शात शात

शात॥

उवतपनरतगः

वदााित परम। तदषाऽया। सय ानमनत । या

वद िनहत गहाया परम यामन। साऽत सवान कामान सह।

णा वपतित॥

ताा एतादान अाकाशः सभतः। अाकाशाायः।

वायारः। अराप। अः पथवी। पथया अाषधयः।

अाषधीयाऽम। अात पषः। स वा एष पषाऽरसमयः।

तयदमव शरः। अय दणः पः। अयमरः पः।

अयमाा। इद पछ िता। तदयष ाका भवित॥१॥

अमरषनतरपानरःमनोाः

अा जाः जायत। याः का पथवीꣴताः। अथा

अनव जीवत। अथनदप ययततः। अꣳ ह भताना

यम। तात सवाषधमयत। सव व तऽमावत। यऽ

ापासत। अꣳ ह भताना यम। तात सवाषधमयत।

अा तािन जायत। जातायन वधत। अतऽ च भतािन।

ताद तदयत इित।

Page 246: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 508 ानदव

ताा एतादरसमयात। अयाऽतर अाा ाणमयः।

तनष पणः। स वा एष पषवध एव। तय पषवधताम।

अवय पषवधः। तय ाण एव शरः। याना दणः

पः। अपान उरः पः। अाकाश अाा। पथवी पछ

िता। तदयष ाका भवित॥२॥

पनरषनतरपानरःमनोाः

ाण दवा अन ाणत। मनया पशव य। ाणा ह

भतानामाय। तात सवायषमयत। सवमव त अाययत। य

ाण ापासत। ाणा ह भतानामायः। तात सवायषमयत

इित।

तयष एव शारर अाा। य पवय। ताा एतात

ाणमयात। अयाऽतर अाा मनामयः। तनष पणः। स वा

एष पषवध एव। तय पषवधताम। अवय पषवधः।

तय यज रव शरः। ऋदणः पः। सामारः पः।

अादश अाा। अथवारसः पछ िता। तदयष ाका

भवित॥३॥

रोरषनतरपानरःमनोाः

यता वाचा िनवतत। अाय मनसा सह। अानद णा

वान। न बभित कदाचनित।

तयष एव शारर अाा। य पवय। ताा

एतानामयात। अयाऽतर अाा वानमयः। तनष

पणः। स वा एष पषवध एव। तय पषवधताम। अवय

Page 247: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 509 ानदव

पषवधः। तय व शरः। ऋत दणः पः। सयमरः

पः। याग अाा। महः पछ िता। तदयष ाका

भवित॥४॥

व�नरषनतरपानरःमनोाः

वान य तनत। कमाण तनतऽप च। वान दवाः सव।

यमपासत। वान चद। ता माित।

शरर पाना हवा। सवान कामान समत इित।

तयष एव शारर अाा। य पवय। ताा

एताानमयात। अयाऽतर अाानदमयः। तनष

पण:। स वा एष पषवध एव। तय पषवधताम। अवय

पषवधः। तय यमव शरः। मादा दणः पः। माद

उरः पः। अानद अाा। पछ िता। तदयष

ाका भवित॥५॥

बनसत

असव स भवित। असद ित वद चत। अत ित

चद। सतमन तता वदरित। तयष एव शारर अाा। य

पवय।

अथाताऽनाः। उतावानम लाक य। कन गछती।

अाहा वानम लाक य। कसमता उ।

साऽकामयत। ब या जाययित। स तपाऽतयत। स

तपतवा। इदꣳ सवमसजत। यदद क। तत सा।

Page 248: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 510 ानदव

तदवानावशत। तदनवय। स याभवत। िन

चािन च। िनलयन चािनलयन च। वान चावान च।

सय चानत च सयमभवत। यदद क। तत सयमया

चत। तदयष ाका भवित॥६॥

असतमब

असा इदम अासीत। तता व सदजायत। तदाानꣴ

वयमकत। तात सकतमयत इित। य तत सकतम।

रसा व सः। रसꣴ वाय लवानद भवित। का वायात

कः ायात। यदष अाकाश अानदा न यात। एष

वानदयाित।

यदा वष एतयऽनायऽिनऽिनलयनऽभय िता

वदत। अथ साऽभय गता भवित। यदा वष

एतदरमतर कत। अथ तय भय भवित। तवव भय

वदषाऽमवानय। तदयष ाका भवित॥७॥

गषहतः

भीषाऽाात पवत। भीषादित सय। भीषाऽाद।

मयधावित पम इित।

बनमदरीरनसन

सषानदय मीमाꣳसा भवित। यवा यात साध

यवाऽयायकः। अाशा ढा बलः। तयय पथवी सवा

वय पणा यात। स एका मानष अानदः।

Page 249: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 511 ानदव

त य शत मानषा अानदाः। स एका मनयगधवाणामानदः।

ाियय चाकामहतय। त य शत मनयगधवाणामानदाः।

स एका दवगधवाणामानदः। ाियय चाकामहतय। त य

शत दवगधवाणामानदाः। स एकः पतणा

चरलाकलाकानामानदः। ाियय चाकामहतय। त य शत

पतणा चरलाकलाकानामानदाः। स एक अाजानजाना

दवानामानदः। ाियय चाकामहतय। त य शतमाजानजाना

दवानामानदाः। स एकः कमदवाना दवानामानदः। य कमणा

दवानपयत। ाियय चाकामहतय। त य शत कमदवाना

दवानामानदाः। स एका दवानामानदः। ाियय

चाकामहतय। त य शत दवानामानदाः। स एक

इयानदः। ाियय चाकामहतय। त य

शतमयानदाः। स एका बहपतरानदः। ाियय

चाकामहतय। त य शत बहपतरानदाः। स एकः

जापतरानदः। ाियय चाकामहतय। त य शत

जापतरानदाः। स एका ण अानदः। ाियय

चाकामहतय॥

स याय पष। यासावादय। स एक। स य एव वत।

अााकात य। एतममयमाानमपसामित। एत

ाणमयमाानमपसामित। एत मनामयमाानमपसामित।

एत वानमयमाानमपसामित। एतमानदमयमाानमप

सामित। तदयष ाका भवित॥८॥

Page 250: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 512 भगव

यता वाचा िनवतत। अाय मनसा सह। अानद णा

वान। न बभित कतनित। एतꣳ ह वाव न तपित। कमहꣳ

साध नाकरवम। कमह पापमकरवमित। स य एव वानत

अाानꣴ पणत। उभ वष एत अाानꣴ पणत। य एव

वद। इयपिनषत॥९॥

सह नाववत। सह ना भन। सह वीय करवावह।

तजवनावधीतमत मा वषावह। ॐ शात शात

शात॥

गगवलशी त॰अा॰ ९

सह नाववत। सह ना भन। सह वीय करवावह।

तजवनावधीतमत मा वषावह। ॐ शात शात

शात॥

गगो�स�ः

भगव वाणः। वण पतरमपससार। अधीह भगवा ित।

तवर�सषो�ररम

ता एतत ावाच। अ ाण च ा मना वाचमित। तꣳ

हावाच। यता वा इमािन भतािन जायत। यन जातािन

जीवत। यत ययभसवशत। तजासव। तित।

स तपाऽतयत। स तपतवा॥१॥

Page 251: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 513 भगव

गगोबरपत�िरः

अ ित यजानात। अाव खवमािन भतािन जायत।

अन जातािन जीवत। अ ययभ सवशतीित।

ताय। पनरव वण पतरमपससार। अधीह भगवा ित।

तꣳ हावाच। तपसा वजासव। तपा ित। स

तपाऽतयत। स तपतवा॥२॥

ाणा ित यजानात। ाणाव खवमािन भतािन जायत।

ाणन जातािन जीवत। ाण ययभ सवशतीित।

ताय। पनरव वण पतरमपससार। अधीह भगवा ित।

तꣳ हावाच। तपसा वजासव। तपा ित। स

तपाऽतयत। स तपतवा॥३॥

मना ित यजानात। मनसा व खवमािन भतािन

जायत। मनसा जातािन जीवत। मन ययभ

सवशतीित।

ताय। पनरव वण पतरमपससार। अधीह भगवा ित।

तꣳ हावाच। तपसा वजासव। तपा ित। स

तपाऽतयत। स तपतवा॥४॥

वान ित यजानात। वानाव खवमािन भतािन

जायत। वानन जातािन जीवत। वान ययभ

सवशतीित।

Page 252: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 514 भगव

ताय। पनरव वण पतरमपससार। अधीह भगवा ित।

तꣳ हावाच। तपसा वजासव। तपा ित। स

तपाऽतयत। स तपतवा॥५॥

अानदा ित यजानात। अानदाव खवमािन भतािन

जायत। अानदन जातािन जीवत। अानद ययभ

सवशतीित।

सषा भागवी वाणी वा। परम यामन ितता। स य एव

वद ितितित। अवानादा भवित। महान भवित जया

पशभवचसन। महान कया॥६॥

अममदनवधः

अ न िनात। तद तम। ाणा वा अम। शररमादम।

ाण शरर िततम। शरर ाणः िततः।

तदतदम िततम। स य एतदम ितत वद

ितितित। अवानादा भवित। महान भवित जया

पशभवचसन। महान कया॥७॥

अ न परचीत। तद तम। अापा वा अम। याितरादम।

अस याित िततम। याितयाप ितताः।

तदतदम िततम। स य एतदम ितत वद

ितितित। अवानादा भवित। महान भवित जया

पशभवचसन। महान कया॥८॥

Page 253: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 515 भगव

अ ब कवीत। तद तम। पथवी वा अम॥

अाकाशाऽादः। पथयामाकाशः िततः। अाकाश पथवी

ितता।

तदतदम िततम। स य एतदम ितत वद

ितितित। अवानादा भवित। महान भवित जया

पशभवचसन। महान कया॥९॥

न कन वसता याचीत। तद तम। ताया कया च

वधया ब ायात। अराया अमयाचत।

एत मखताऽनꣳ राम। मखताऽा अꣳ रात। एत

मताऽनꣳ राम। मताऽा अꣳ रायत। एदा

अतताऽꣳ राम। अतताऽा अꣳ रायत॥ य एव वद।

बोनसपानरनः

म इित वाच। यागम इित ाणापानयाः। कमित हतयाः।

गितरित पादयाः। वमरित पाया। इित मानषी समााः।

अथ दवीः। तिरित वा। बलमित वित। यश इित पशष।

याितरित नष। जाितरमतमानद इयपथ।

सवमयाकाश॥

तितयपासीत। ितावान भवित। तह इयपासीत।

महान भवित। तन इयपासीत। मानवान भवित॥ तम

इयपासीत। नयतऽ कामाः। तद यपासीत। वान

Page 254: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

तरयापिनषत 516 भगव

भवित। तद णः परमर इयपासीत। पयण यत षत

सपाः। पर यऽया ातयाः॥

स याय पष। यासावादय। स एक॥

आतर�सषमातातषतन

स य एववत। अााकाय। एतममयमाानमपसय।

एत ाणमयमाानमपसय। एत मनामयमाानमपसय।

एत वानमयमाानमपसय। एतमानदमयमाानमपस

य। इमााकान कामाी कामयनसचरन।

एतसामगायात।

हाव हाव हाव॥ अहममहममहमम। अहमादा

हमादाहमादः। अहꣴ ाककदहꣴ ाककदहꣴ ाककत।

अहम थमजा ऋताय। पव दवया अमतय नाभाय।

या मा ददाित स इ दव माऽवा। अहमममदतमा।

अह व भवनमयभवाम। सवन याती। य एव वद।

इयपिनषत॥१०॥

Page 255: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 601 ववाह वरषणादयः

रमनपःम१ ववनहमवरपवनदषः

समता धयसानय सण वरभवराꣳ अभ षसीदत।

अाकम उभय जजाषित यसाययाऽधसा

बबाधित॥१.१॥ अनरा ऋजव सत पथा यभ सखाया

यत ना वरयम। 35

35 “स भगा” इित वा

समयमा स भगा ना िननीयात स

जापयꣳ सयममत दवाः॥२॥ अाती वणाऽपिती

बहपत। इापी लय तामय सवतः सव॥३॥

अघारचरपितयध शवा पितय समना सवचा।

जीवसदवकामा याना श ना भव पद श चतपद॥४॥

इदमह या वय पितयलता िनदशाम॥५॥ जीवाꣳ

दत वमयत अवर दघामन सित दधयनर। वाम

पतया य इदꣳ समर र मय पितया जनयः परवज॥६॥

यरमदचवाप अाऽय ाणाः पनꣳ हरत।

अवीरीदचवाप॥७॥ अयणा अ पर यत

तीता ा दवरा॥८॥ खऽनस ख रथ ख यगय

शचीपत। अपालाम िः पयकरत सयवचसम॥९॥ श त

हरयꣳ शम सवाप श त मधी भवत श यगय त। श त

अाप शतपवा भववथा पया तवꣳ सꣳ सजव॥१.१०॥

Page 256: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 602 ववाह ानादयः

ववनहमसननदषः

हरयवणा शचयः पावकाः चमहवाऽवमाप। शत

पवा वतता ास ताभा दवः सवता पनात॥२.१॥

हरयवणा शचयः पावका यास जातः कयपा यावः। या

अ गभ दधर सवणातात अाप शꣴ याना भवत॥२॥

यासाꣳ राजा वणा याित मय सयाऽनत अवपयनानाम।

या अ गभ दधर सवणातात अाप शꣴ याना भवत॥३॥

यासा दवा दव कवत भ या अतर बधा िनवाः।

या अ गभ दधर सवणातात अाप शꣴ याना भवत॥४॥

शवन वा चषा पयवापः शवया तवापपशत वच त।

घतत शचया याः पावकातात अाप शꣴ याना

भवत॥५॥ पर वा गवणा गर इमा भवत वत।

वायमन वया जा भवत जयः॥६॥ {35

36अाशासाना

सामनस जाꣳ साभाय तनम। अरनता भवा स न

सकताय कम॥७॥} पषा वता नयत हतगाऽना वा

वहताꣳ रथन। गहान गछ गहपी यथाऽसा वशनी व

वदथमावदास॥२.८॥

ववनहमआषगनगनमतमअगरमनरम

साम थमा ववद गधवा ववद उरः। ततीया अ

पिततरयत मनयजाः॥३.१॥ सामाऽददद गधवाय

36 अाशासानयषा।

Page 257: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 603 ववाह धानाितमाः

गधवाऽदददय। रय च पाꣴादादममथा इमाम॥३॥

गणाम त सजावाय हत मया पया जरदयथाऽस।

भगा अयमा सवता परधम वाऽदगाहपयाय दवाः॥३॥ त

ह पव जनासा य पववहा हताः। मधवान य सावः पवा

दवय अातपत॥४॥ सरवित दमव सभग वाजनीवित। ता

वा वय भतय गायामयतः॥५॥ य एित दश सवा

दशाऽन पवमानः। हरयहत एरमः स वा मनस

कणात॥६॥ एकमष वणवाऽवत ऊज ीण ताय

चवार मायाभवाय प पशय षडतय स सया

हााया वणवाऽवत॥१३॥ सखा सपदा भव सखाया

सपदा बभव सय त गमयꣳ सया मा याषꣳ सया

मा याा समयाव सकपावह सया राचण समनयमाना।

इषमजमभ सवसाना स ना मनाꣳस स ता सम

चायाकरम। 37सा वमयमहममहम सा व ारह

पथवी वꣳ रताऽहꣳ रताभव मनाऽहम वाक वꣳ

सामाहमयꣳ सा मामनता भव पꣳस पाय वव य

पाय 38

ववनहमपधननहह तरमननः

वव एह सनत॥३.१४॥

सामाय जिनवद वाहा गधवाय जिनवद वाहाऽय

जिनवद वाहा। कयला पतया यती पितलाकमव

37 “वमयमहममहम” इित वा 38 “ववा एह” इित वा

Page 258: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 604 ववाह धानाितमाः

दामदाथ वाहा। ता माित नामत सबाममतकरत।

यथयम मीः सपा सभगाऽसित। इमा वम मीः

सपाꣳ सभगा क 38

39। दशाया पाना धह पितमकादश

कध। अरत थमा दवतानाꣳ साऽय जा मत

मयपाशात। तदयꣳ राजा वणाऽनमयता यथयꣴ ी पामघ

न राऽदात। इमामायता गाहपयः जामय नयत

दघमाय। अशयापथा जीवतामत माता पामानदमभ

बतामयम। मा त गह िनश घाष उथादय वदय

सवशत। मा व वकयर अावधा जीवपी पितलाक

वराज पयती जाꣳ समनयमानाम। ात पꣳ रत

वाय अना च तन धयतꣳ सवताऽभरत। अावाससः

परधानाद बहपितव दवा अभ रत पात। अजता

पामय पाानमत वाऽघम। शीणः जमवाय ष

ितमाम पाशम। (इम म वण तवा याम व ना अ स

व ना अ।) {इम म वण धी हवमा च मडय।

वामवयराचक॥ तवा याम णा वदमानतदा शात

यजमाना हवभ। अहडमाना वणह बायशꣳ स मा न

अाय माषीः॥ व ना अ वणय वादवय

हडाऽवयासषीाः। यजा वितम शाशचाना वा षाꣳस

ममयत॥ स व ना अऽवमा भवाती नदा अया

उषसा या। अवयव ना वणꣳ रराणा वीह मडकꣳ सहवा

39 “कण” इित वा

Page 259: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 605 ववाह अमाथापनादयः

न एध॥} वम अयाऽयया सनसा हतः। अया सन

हयमहषऽया ना धह भषजम॥४॥

ववनहमअशरनसरननदषः

अा ितमममानममव वꣴ थरा भव। अभ ित पतयतः

सहव पतनायतः। इय नायप त कपायावपतका।

दघायरत म पितजीवात शरद शतम। तयम पयवहन सया

वहतना सह। पन पितया जाया दा अ जया सह। पन

पीमरदादायषा सह वचसा। दघायरया यः पित स एत

शरद शतम। वा उत वया वय धारा उदया इव।

अितगाहमह ष। अा ितमममानम। अयमण न दव कया

अमयत। स इमा दवा अवरः ता माित नामत

सबाममतकरत। तयम पयवहपन पीमरदाा उत

वया वयमा ितमममानम। वमयमा भवस यकनीना नाम

वधाववय बभष। अत वꣳ सधत न गाभयपती

समनसा कणाष। तयम पयवहपन पीमरदाा उत

वया वयम। वा माम वणय पाशान वाऽबात

सवता सकत। धात याना सकतय लाक यान त सह

पया कराम। इम वयाम वणय पाश यमबीत सवता

सशव। धात याना सकतय लाकऽरा वा सह पया

कणाम। अयााऽयनभशती 40

40 “सयमवमया” इित वा

सयमवमया अस।

Page 260: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 606 ववाह याणकाल रथयानी

अयसा मनसा 41

ववनहमपषनानशमररसषो�तगी

धताऽयसा हयमहषऽया ना धह

भषजम॥५॥

सयनाभता भम सयणाभता ाः। ऋतनादयातत

दव सामा अध तः। (यत यागयाग।) {यत

मष चरत परतथष। राचत राचना दव॥ यागयाग

तवतर वाजवाज हवामह। सखाय इमतय॥} सकꣳशकꣳ

शल वपꣳ हरयवणꣳ सवतꣳ सचम। अाराह

ववमतय लाकꣴ यान पय वहत कणव। उदरमाराहती

ययती पतयतः। मधान पयराराह जया च वराड भव।

सराी श र भव सराी वा भव42

41 “धताऽयसा” इित वा

। ननादर सराी भव

सराी अध दवष। षाणाꣳ शराणा जाया धनय च।

पतीना च दवणा च सजाताना वराड भव। नीललाहत भवतः

कया सययत। एधतऽया ातय पितबधष बयत। य

वव वहत या यत जनाꣳ अन। पनतान यया दवा

नयत यत अागताः। मा वदपरपथना य अासीदत

दपती। सगभदगमतीतामपावरातयः। सग

पथानमामरꣴ वतवाहनम। यवीरा न रयययषा

वदत वस॥६॥

42 “ा भव” इित वा

Page 261: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 607 ववाह तीथादयितमजपादयः

ववनहमतीरनरदवषतिरनदषः

ता मदसाना मनषा दराण अाधꣳ रय दशवीर वचयव। कत

तीथꣳ सपाणꣳ शभपती थाण पथामप दमितꣳ हतम। अय

ना माः पारꣴ वत नषनपित। सीरा नः सतरा भव

दघायवाय वचस। अय पार िनऋ तय जीवा याितरशीमह।

मा इः वतय। यत चदभ ष परा जतय अातद।

सधाता सध मघवा परावसिनकता 43

43 “वत पन” इित वा

वत पन। (इडाम

इम म वण तवा याम व ना अ स व ना अ वम

अयाऽस।) {इडाम पदꣳसꣳ सिन गाः शमꣳ हवमनाय

साध। या सनतनया वजावाऽ सा त समितभव॥

इम म वण धी हवमा च मडय। वामवयराचक॥ तवा

याम णा वदमानतदा शात यजमाना हवभ।

अहडमाना वणह बायशꣳ स मा न अाय माषीः॥ व ना

अ वणय वादवय हडाऽवयासषीाः। यजा वितम

शाशचाना वा षाꣳस ममयत॥ स व ना अऽवमा

भवाती नदा अया उषसा या। अवयव ना वणꣳ रराणा

वीह मडकꣳ सहवा न एध॥ वम अयाऽयया सनसा

हतः। अया सन हयमहषऽया ना धह भषजम॥} य गधवा

असरस दवीरष वष वानपयवासत। शवात अय वव

भवत मा हꣳसषवहतममानाम। या अाषधया या ना यािन

धवािन य वना। त वा वध जावती व मवꣳहसः।

Page 262: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 608 ववाह चमातरणादयः

सकाशयाम वहत णा गहरघारण चषा मण। पयाण

वप यदयाꣳ यान पितयः सवता कणात तत। अा

वामगसमितवाजनीवस यना44

ववनहमचरनरसतरनदषः

स कामाꣳ अयꣳसत।

अभत गापा मथना शभपती या अयणा दयाꣳ अशीमह।

अय ना दवः सवता बहपितराी मावणा वतय।

वा वण जया सꣳरराणः काम अायात कामाय वा व

मत॥७॥

शम वमदमाहराय नाया उपतर। सनीवाल जायतामय

भगय समता असत। गहान भान समनस पऽवीरी

वीरवतः सवीरान। इरा वहता घतममाणातवहꣳ समना स

वशाम। अागगा महषी गाभररायपी जया

ववत। ब जा जनयती सरममꣳ शतहमाः सपयात।

अयमगहपितः ससꣳसपवधनः। यथा भगयाया ददय

पमथा जाम। जया अाया जापत इाी शम

यछतम। यथनयान मीयाता उभयाजीवताः जाः। तन भतन

हवषाऽयमायायता पन। जाया यामा अावाताꣳ

रसनाभवधताम। अभवधता पयसाऽभ रा ण वधताम। रया

सहपाषसमा तामनपता। इहव त मा 45

44 “वसयना” इित वा

वया

वमाययतम। मा इः वतय। वध पाया मय म

45 “वया” इित वा

Page 263: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 609 ववाह चमापवशनादयः

वाऽदाद बहपित। मया पया जावती स जीव शरद

शतम। वा जायामजनयवाऽय वा पितम। वा

सहमायꣳष दघमाय कणात वाम। (इम म वण तवा

याम व ना अ स व ना अ वम अयाऽस)॥८॥

ववनहमचर�वरनदषः

इह गाव जायवमहाा इह पषाः। इहा सहदणा

रायपाषा िनषीदत। सामनादया बलनः सामन पथवी ढा।

अथा नाणामषामपथ साम अाधतः। वः थ य

जया भवन शाच। इह य जया त समयतामगह

गाहपयाय जागह। एना पया तवꣳ सꣳ सजवाथा जीी

वदथमावदास। समलरय वधरमाꣳ समत पयत।

साभायमय दवायाथात वपरतन। वितवयािनवमस

वत थतम। व नाणा मयस स मा पाह पतयतः।

स ऋषय थमा ककानामधती। यवताꣳ ह िनयः

ष का मययाग वहतीयमाकमधवमी।

सदसपितमत यमय कायम। सिन मधामयासषम।

उयव जातवदाऽपऋ ित मम। पशꣳ ममावह जीवन

च दशा दश46

46 “दशा दश” इित वा

। माना हꣳसीातवदा गाम पष जगत।

अबद अागह या मा पर पातय॥९॥

Page 264: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 610 ववाह दडाथापनमादयः

ववनहमदणोतरनरमननदषः

उदवाता वावसा नमसडामह वा। अयामछ फयꣳ स

जाया पया सज। उदवात 47

47 “पितवती षा” इित वा

पितवित षा वावस नमसा

गीभर। अयामछ पतषद याꣳ स त भागा जनषा

तय व। अ ाय व दवाना ायरस

ाणवा नाथकाम प याऽया पिती तनः जाी

पशी ली जारीमयता कणाम वाहा। वाया ाय

अादय ाय जापत ाय व दवाना ायरस

ाणवा नाथकाम प याऽया पिती तनः जाी

पशी ली जारीमय ता कणाम वाहा।

सवापयाम काटाणव धणस वण च भगातर

च सध सम सरवाꣳशच वयचा त य ा य

ना तमषा ज द वाहा। मध माधव श

शच नभ नभयषाज सह सहय तप तपय

त य ा य ना तमषा ज द वाहा। च च

चाकत चाकिताधीत चाधीित वात च वान च नाम

च त दश पणमास त य ा य ना तमषा

ज द वाहा। भः वाहा भवः वाहा सव वाहाꣴ

वाहा॥१०॥

Page 265: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 611 ववाह वधवरयारयायसमीणादयः

ववनहमवधवरषोरमषोमषसरी�नदषः

अपय वा मनसा चकतान तपसा जात तपसा वभतम। इह

जामह रयꣳ रराण जायव जया पकाम। अपय वा

मनसा दयानाꣴ वाया 48तनꣳ ऋवय नाथमानाम। उप

मामा यवितबभया जायव जया पकाम। समत व

दवाः समापा दयािन ना। स मातरा स धाता सम द ी

दद ना। जापत तव म जषव वदवाभ सहसाम इ।

वदव राितभ सꣳरराणः पꣳसा बना मातर याम। अा

न जा जनयत जापितराजरसाय समनयमा। अदमलः

पितलाकमावश 49श ना भव पद श चतपद। ता

पषछवतमामरयव यया बीज मनया वपत। या न ऊ

उशती वयात 50

गगनरधनमसरनवरः

ययामशत हरम शफम॥११॥

अाराहामपबहव बा परवजव जायाꣳ समनयमानः।

तया पयत मथना सयानी ब जा जनयता सरतसा।

अायाऽरया यामथपष पषण शः। तदता मथना

सयानी जयाऽमतनह गछतम। अह गभमदधामाषधीवह

वष भवनवतः। अह जा अजनय पतणामह जिनया

48 “तन ऋवय”, “तनमवय” इित वा 49 “श न एध पद” इित वा 50 “ययामशत हरम शफम” इित वा

Page 266: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 612 गभाधान ऋतसमावशः

51

गगनरधनमऋतसरनवरः

अवरष पान। पिणमा कमारणा वमाययतम। उभा

हरयपशसा वीितहाा कतस। दशय वाऽमताय कꣳ

शमधा रामशꣳ हथा दवष कणता दव॥१२॥

वणयािन कपयत वा पाण पꣳशत। अासत

जापितधाता गभ दधात त। गभ धह सनीवाल गभ धह

सरवित। गभ त अना दवावाधा पकरजा। हरययी

अरणी य िनमथता अना। त त गभꣳ हवामह दशम मास

सतव। यथय पथवी मही ितती गभमादध। 52एव व

गभमाधव दशम मास सतव। यथा पथयगभा ायथण

गभणी। वाययथा दशा 53गभ एव गभ दधाम त। वणा

न पणाया नाया गवीयाम। पमाꣳस गभमाधह दशम

मास सतव। नजमष परापत 54

51 “अपरष” इित वा

सप पनरापत। अय म

पकामाय गभमाधह यः पमान। यय यािन ित रता गहाण

पमापा धीयता गभा अतः। त माता दशमासा बभत स

जायता वीरतम वानाम। अा त गभा यािनमत पमाबाण

इवषधम। अा वीरा जायता पत दशमाय॥१३॥

52 “एव त” इित वा 53 “गभ एव” इित वा 54 “सपः” इित वा

Page 267: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 613 अथावय परवपरकासन जपः

कराम त ाजापयमा गभा यािनमत त। अननः पणा

जायतामाणाऽपशाचधीतः। पमात पा 55

अररपनधवसषम�र�व�रानसमः

नार त

पमाननजायताम। तािन भाण बीजायषभा जनयत ना। यािन

भाण बीजायषभा जनयत न। तव पान वदव सा

सधनका भव। काममयता ममपराजतमव म। य काम

कामय दव त म वाया समधय॥

अनहव परहव परवाद परपम। दःव ददत तषा

दशायहम। अनत परतꣳ शकनयदशाकनम56

चनषसषमवसतरगरमनरम

। मगय

सतमणया तषा दशायहम।

अारा अरवारापरशरत त। िनवात वाऽभ वषत वत

तऽत वनपत वत मऽत वनपत।

रादीत�सरनरम

नम शकसद ाय नमा ाय शकसद। गामस नमत

अत मा मा हꣳसीः।

55 “नार त” इित वा 56 “शकनयदशाकनम” इित वा

Page 268: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 614 सवातयाभमणम

सगवनतसषनगरमनरम

सगस नस वा नमत अत मा मा हꣳसीः।

रारगरमनरम

उातव शकन साम गायस प इव सवनष शꣳसस।

वत न शकन अत ित नः समना भव॥१४॥

गनगषस�रम

ातर ातरꣳ हवामह ातमावणा ातरना।

ातभग पषण णपित ातः साममत ꣳ वम। ातजत

भगमꣳ वम वय पमदतया वधता। अा

मयमानतराजा च भग भीयाह। भग णतभग

सयराधा भगमा धयमदवददः। भग णा जनय गाभरभग

नभनवत याम। उतदानी भगवतः यामात पव उत

मय अाम। उतादता मघवन सयय वय दवानाꣳ समता

याम। भग एव भगवाꣳ अत दवातन वय भगवतः याम।

त वा भग सव इाहवीम स ना भग पर एता भवह।

समवरायाषसा नमत दधावव शचय पदाय। अवाचीन

वसवद भग ना रथमवाा वाजन अावहत।

अावतीगामतीन उषासा वीरवतीः सदमछत भाः। घत

दहाना वत पीना यय पात वतभः सदा नः॥१५॥

Page 269: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 615 पयवशीकरण कम

तषवररीारमारर

इमा खनायाषधी वीध बलवमाम। यया सपी बाधत यया

सवदत पितम। उानपण सभग सहमान सहवित। सपी म

पराधम पित म कवल कध। उराऽहमर उरदरायः57

सतीबनधमारर

अथा सपी या ममाधरा साऽधरायः। न य नाम गणाम

ना अमत जन। परामव परावतꣳ सपी नाशयामस।

अहम सहमानाऽथ वमस सासहः। उभ सहवती भवा

सपी म सहावह। उप तऽधाꣳ सहमानामभ वाऽधाꣳ

सहीयसा। मामन त मना वस गारव धावत पथा वारव

धावत॥१६॥

उदसा सया अगाददय मामका भग। अह तला

पितमयसा वषासहः। अह कतरह मधाऽहमा

ववाचनी58। 59ममदन त पित सहानाया उवाचरत। मम

पाः शहणाऽथा म दहता वराट। उताहम सजया पयम

ाक उमः। यना हवषा कयभवद दयमः। 60

57 “उरदरायः” इित वा

अह

तद दवा असपा कलाभवम। असपा सपी

58 “मधाऽहमा ववाचनम” इित वा 59 “ममदन” इित वा 60 “अह तदरवा सपा” इित वा

Page 270: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 616 ववाः यादहर कम

जययभभवरः61

वधवनःमष�रनदहरमारर

। अावस सवासाꣳ राधा वचा

अथयसामव। समजषममा अहꣳ सपीरभभवरः।

यथाऽहमय वीरय वराजाम धनय च॥१७॥

अीया त नासकाया कणाया चबकादध। यꣳ शीषय

मतकााया ववहाम त। ीवायत उणहाय

ककसायाऽनात। य दाषयमꣳसाया बाया ववहाम

त। अायत गदाया विनादयादध। य मताया

यः ाशया ववहाम त। ऊया तऽीवा जाया

पदायाम। यꣴ ाणीया 62भासदाद वꣳससा ववहाम

त। महनाद वलरणाामयत नखय। यꣳ

सवादानतमम ववहाम त। अादााालाा जात

पवण पवण। यꣳ सवादानतमम ववहाम त।

परादह शाबय या वभजा वस। कयषा पती भवा

जायावशत पितम। अाला 63तनभवित शती

पापयाऽमया। पितयव वाससा 64

61 “जययभभवर” इित वा

वममभ धसित।

रमतकटकमतदपावषवतदव। सया यः य

62 “भाससाद” इित वा 63 “तनभव” इित वा 64 “वम मभ” इित वा

Page 271: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः १ 617 ववाः यादहर कम

वास एतितगयात। अाशसन वशसनमथा अध

वचतनम। सयाया पय पाण तािन ात शꣳसित॥१८॥

Page 272: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 618 उपनयन रकम

रमनपःम२ उषम�रारर

उणन वायवदकनदित कशान वपत। अाप उदत जीवस

दघायवाय वचस। याक च सय श। यनावपत सवता

रण सामय राा वणय वान। तन ाणा

वपतदमयायारदयथाऽसदयमसा। यन पषा

वहपतररय चायषऽवपत। तनायायष वप साााय

वतय। यन भयरायय याक च पयाित सयम।

तनायायष वप साााय वतय। यन पषा

बहपतररय चायषऽवपत। तन त वपायसावायषा वचसा

यथा याक समना असा। यरण मचयता सपशसा वा

वपस कशान। शध शरा माऽयाय माषीः। उवाय कशान

वणय राा बहपित सवता सामा अः। तया िनधान

बधाऽववदतरा ावापथवी अपः सव॥१॥

उषमसरदनधननशरनसरन

अायदा दव जरस गणाना घततीका घतपा अ। घत

पबमत चा गय पतव प जरस नयमम।

अाितमममानममव वꣴ थरा भव। अभित पतयतः

सहव पतनायतः।

Page 273: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 619 उपनयन वासःपरधानम

उष वनसः�रधनरम

रवतीवा यणककााकतꣴवा। धयाऽवयव ा

अवन सहमताꣳ अभता अयछन। दवीदवाय परधी

सव महत तदासामभवहवनम। या अकतवयन या

अतवत या दवीरतानभताऽददनत। तावा दवीजरस

सययवायािनद परधव वास। परध ध वाससनꣳ

शतायष कणत दघमाय। बहपित ायछास एतसामाय

रा परधातवा उ। जरा गछास परधव वासा भवा

कीनामभशतपावा। शत च जीव शरद सवचा राय

पाषमप सययव। परद वासा अधधाः

वतयऽभरापीनामभशतपावा। शत च जीव शरद

पचीवसिन चाया वभजास जीवन।

उषमरौञषरमननः

इय दापरबाधमाना शम वथ पनती न अागात।

ाणापानाया बलमाभरती या दवानाꣳ सभगा मखलयम।

ऋतय गाी तपसः परपी ती र सहमाना अरातीः। सा

न समतमन परह भया भतारत मखल मा रषाम।

मय चधण बलयतजा यशव थवरꣳ समम।

अनाहनय वसन जरण परद वायजन दधऽहम॥२॥

Page 274: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 620 उपनयनम

उषरम

अागा समगह स मय ययातन। अरा सचरमह

वत चरतादह वया गहय। समादममधमाꣳ

उदारदपाꣳशना सममतवमयाम। इम न त रमय सयय

यभ सपव पतरा न अायन।

अ हतमभीसामत हतमभीसवता त

हतमभीसरवती त हतमभीपषा त हतमभीदयमा त

हतमभीदꣳशत हतमभीगत हतमभीत

हतमभीवमस धमणाऽराचायतव।

अय वा पर ददायसा सामाय वा पर ददायसा सव

वा पर ददायसा सरवय वा पर ददायसा मयव वा

पर ददायसा यमाय वा पर ददायसा गदाय वा पर

ददायसावतकाय वा पर ददायसाववा पर

ददायसावाषधीयवा पर ददायसा पथय वा सवानराय

पर ददायसा।

दवय वा सवतः सव उपनयऽसा। सजाः जया भयाः

सवीरा वीरः सवचा वचसा सपाष पाष।

चयमागामप मा नयव दवन सवा सतः। कानामायसा

नामाऽ कय चाययसा ाणय चाययसावष त

दव सय चार त गापाय स मा मतष त सय पः

सदघायः स मा मत। याꣴ वतमवायः सयमा

Page 275: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 621 उपनयन हाममाः

अापाऽन स चरत ताꣴ वतमन स चरासाववनामवपत

यावनः पारमशीय॥३॥

उषमहोररमननः

(यागयाग तवतरममम अायष वचस कधीित ।)

{यागयाग तवतर वाजवाज हवामह। सखाय इमतय॥

इमम अायष वचस कध यꣳ रता वण साम राजन।

मातवाा अदत शम यछ वदवा जरदयथाऽसत॥}

शतम शरदा अत दवा या ना जरस तननाम। पासा

य पतरा भवत मा ना मया ररषतायगता। अा

अाय तरा दधाव प तरा कणात। इा मऋ तधा

कणावादयत वसभरा दधात। मधा मम रसा मधाꣳ

सषया ददः। मधा म जापितमधामददात म। असरास

च या मधा गधवष च यश। दवी या मानषी मधा सा

मामावशतादह। (इम म वण तवा याम व ना अ स व

ना अ वम अयाऽस।)

उषमसनवनी

रा भदयाचायासद मा वाषम। (तसवतव रयमयषा।)

अवधमसा साय ाण व म गापाय। ण अाणी थ॥४॥

Page 276: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 622 उपनयन दडदानादयः

उषमदणदननदषः

सव सवस मा क यथा वꣳ सव सवा अयवमहꣳ

सव सवा भयास यथा वꣳ सवा दवाना

िनधगापाऽयवमह ाणाना णा िनधगापा भयासम।

त च मऽत च म त उभय त िनदा च मऽिनदा च

म त उभय तꣴ ा च मऽा च म त उभय त

वा च मऽवा च म त उभय तꣴ त च मऽत च म

त उभय तꣳ सय च मऽनत च म त उभय त तप

मऽतप म त उभय त त च मऽत च म त उभय

त याणाना ण त यदः सय सजापितकय

सदवय सदवराजय समनयय समनयराजय सपतकय

सपतराजय सगधवासरकय य अान अािन त

तनाहꣳ सवता भयासम।

उदायषा वायषादाषधीनाꣳ रसनापजयय

शनादथाममताꣳ अन।

तदवहत परतामरत। पयम शरद शत जावम

शरद शत नदाम शरद शत मादाम शरद शत भवाम शरद

शतꣳ णवाम शरद शत वाम शरद शतमजीताः याम

शरद शत याक च सय श।

Page 277: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 623 उपनयन समदाधानम

यत च भय च सव लाकाः समाहताः। तन गाम

वामह म गाम वामह जापितना वा म

गायसा॥५॥

उषमसरदनधनरम

पर वाऽ पर मजायायषा च धनन च। सजाः जया

भयासꣳ सवीरा वरः सवचा वचसा सपाष पाष सगहा गहः

सपित पया समधा मधया सा चारभ। अय

समधमाहाष बहत जातवदस। यथा वम समधा समयस

एव मामायषा वचसा सया मधया जया

पशभवचसनाान समधय वाहा। एधाऽयधषीमह

वाहा। समदस समधषीमह वाहा। तजाऽस तजा मय

धह वाहा। अपा अावचारषꣳ रसन समसह। पयवाꣳ

अ अागम त मा सꣳसज वचसा वाहा। स माऽ वचसा

सज जया च धनन च वाहा। व अय दवा इा

वासहषभ वाहा। अय बहत नाकाय वाहा।

ावापथवीयाꣴ वाहा। एषा त अ समया वधव

चायायव च तयाऽह वधमाना भयासमायायमान वाहा। या

माऽ भागनꣳ सतमथाभाग चकषित। अभागम त क

माम भागन क वाहा। समधमाधाया सवता भयासꣴ

वाहा।

Page 278: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 624 उपनयन सशासनाद

उषमसरनसनद

चाययपाऽशान कम क मा सषथाः। भाचय

चराचायाधीना भव। यय त थमवायꣳ हरामत वा व

अवत दवाः। त वा ातरः सवधा वधमानमन जायता बहव

सजातम॥६॥

सरनवतररमननः

इमꣴ ताममहत जातवदस रथमव समहमा मनीषया। भा ह

न मितरय सꣳस सय मा रषामा वय तव। यायष

जमदः कयपय यायषम। यवाना यायष त अत

यायषम। शवा नामास वधितत पता नमत अत मा मा

हꣳसीः। (उणन वायवदकनयषः।) इदमहममयामयायणय

पाानमपगहायराऽसा ष। (अापा हा मयाभव इित

िता हरयवणा सचयः पावका इित ितः।) अााय

यहव दघायरहमादा भयासम। सामा राजा यमागमस म

मख वयित भगन सह वचसा। सामय तनरस तनव म

पाह वा मा तनरावश। नमा हाय चाभहाय च नम

शाकजभाया नमताया दवताया या अभाहणी।

असरस या गधा गधवष च यश। दवा या मानषा गधः

स मा गधः सरभजषताम। इयमाषध ायमाणा सहमाना

सहवती। सा मा हरयवचस वचसन मा करात।

अपाशाऽयरा म मा सꣳ शारः शवा माप ितव

Page 279: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 625 समावतनमाः

दघायवाय शतशारदाय। शतꣳ शर अायष वचस जीवाव

पयाय। (रवतीवा यणयताः)॥७॥

अायय वचयꣳ सवीयꣳ रायपाषमाम। इदꣳ हरय

जयायावशता माम। उवाद पतनाज सासाह धनयम।

सवा समऋ या हरयऽन समाहताः। शनमहꣳ

हरयय पतरव नामाभषम। त मा हरयवचस पष य

क। य मा दवष क य मा ण क। य वयष

शष यꣳ राजस मा क। या ितरी िनपसऽह वधरणी

इित। ता वा घतय धारया यज सꣳराधनीमहम। सꣳराधय

दय वाहा साधय दय वाहा। साज च वराज

चाभीया च ना गह। ली रा य या मख तया मा सꣳ

सजामस। शभक शर अा राह शाभयती मख मम। मखꣳ

ह मम शाभय भयाꣳस च भग क। यामाहरमदः ाय

कामायाय। इमा तामप नऽह भगन सह वचसा। यदान

ककद जातꣳ हमवत उपर। तन वामा तजस वचस भगाय

च॥८॥

मय पवतपष मय पवतवचस मय पवतभषज मय

पवतायषम। य वच परागतमाानमपितित। इद

तपनरादद दघायवाय वचस। ित था दवताना मा मा

सताम। जापत शरणमस णछदवजनय छायाऽस

सवता मा पाह। दवय वा सवतः सवऽनाबाया पणा

हतायामादद षता वधायय वास वा शम म भव

Page 280: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 626 मधपक माः

यपाप तवारय। (दवी षडवीरयषा।) {दवी षडवीण

कणात वदवास इह वीरयवम। मा हाह जया मा

तनभमा रधाम षत साम राजन॥}

रधार रमननः

रा भदयाचायासद मा वाषꣳ रा भदस साडासद मा

वाषꣳ रा भदयधपयासद मा वाषम। अाप

पादावनजनीषत नाशयत म। अन कल वचयसािन।

मय महा मय यशा मयीय वीयम। अा मा गन यशसा

वचसा सꣳसज पयसा तजसा च। त मा य जाना

कवधपित पशनाम। वराजा दाहाऽस वराजा दाहमशीय मम

पाय वराज। सम व हणाम वा यािनमपगछत।

अछः जया भयास मा परासच मपय॥९॥

य वाय यशाऽस यशसा यशाऽस णा दिरस। त

मा य जाना कवधपित पशनाम। (अा मा गयषा।)

अमतापतरणमय मतापधानमस। यधना मधय

परममा वीयम। तनाह मधना मधयन परमणाान वीयण

परमाऽादा मधयाऽसािन। गारयपहतपााऽप पाान जह

मम चामय च। अः ाात थमः स ह वद यथा हवः।

अरमाक कवन ाणा ाणय। या वधता यय

वमन वधाऽपचितरयपचत मा कवपचताऽह मनयष

भयासम। गाधनभया माता ाणा दहता वसनाꣴ

वसादयानाममतय नाभ । ण वाच चकतष जनाय

Page 281: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 627 सीमतायनम

मा गामनागामदित वध। पबतदक तणाय। अामसजत।

भतम। सा वराट ता ाय तय तऽशीय त ऊज धाः।

अा कपयत॥१०॥

सीरमतोमषरम 65

यवा दा करणा मयमानाऽमय मया जाहवीम। जातवदा

यशा अास धह जाभर अमतवमयाम॥५॥ {अय

पवत इदम} य वꣳ सकत जातवद उ लाकम कणव

यानम। अनꣳ स पिण वीरवत गामतꣳ रय नशत

वत॥६॥ {अय पवत इदम} व स प शवसाऽवन

कामकातयः। न वामाितरयत॥७॥ {इाय पिण

इदम} उथउथ साम इ ममाद नीथनीथ मघवानꣳ

{धाता ददात ना रयमीशाना जगतपित। स न पणन

वावनत॥११.१॥ {धा इदम।} धाता जाया उत राय इश

धातद व भवन जजान। धाता प यजमानाय दाता ता उ

हय घतवधम॥२॥ {धा इदम।} धाता ददात ना रय ाची

जीवातमताम। वय दवय धीमह समितꣳ सयराधसः॥३॥

{धा इदम।} धाता ददात दाशष वसिन जाकामाय मीढष

दराण। त दवा अमता सययता व दवासा अदितः

सजाषा॥४॥ {धा इदम।}

65 धाता ददात ना रयमित चता यवा दा करणित चतः।

Page 282: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 628 पसवनम

सतास। यदꣳ सबाध पतर न पाः समानदा अवस

हवत॥८॥ {इाय पिण इदम}

65

66 भभव सव॥९॥ {राकामहꣳ सहवाꣳ सती व णात नः

सभगा बाधत ना। सीयवप सयाऽछमानया ददात

वीरꣳ शतदायमयम॥१०॥ यात राक समतय सपशसा

याभददास दाशष वसिन। ताभना अ समना उपागह

सहपाषꣳ सभग रराणा॥११॥}

यागधररव ना राजित सावीरवादषः। ववचा

अासनतारण यमन तव॥१२॥ साम एव ना राजयााणीः

जाः। ववचा अासीनातीरणासा तव॥११.१३॥

सवरम

पꣳसवनमस॥११.१४॥

�पसवरम

अाभाऽह दशभरभमशाम दशमायाय सतव॥११.१५॥ यथव

साम पवत यथा सम एजित। एव त गभ एजत सह

जरायणा िनय ितितवायष वचस यशस

वीयऽा॥१६॥ दशमासा च शयाना धाा ह तथा कतम। एत

गभा अता जीवा जीवयाः॥१७॥ अायमनीयमयत गभमापा

दवी सरवतीः। एत गभा अता जीवा जीवयाः॥११.१८॥

66 भभव सवा राकामह यात राक।

Page 283: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 629 जरायणाऽवापतन अवाणम

रनषनऽवनकत अवो�रम

ितलदऽव पव न माꣳसमस नादलम। थवयवपव न

माꣳसष न ावस न बमस मस॥११.१९॥ िनरत प

शवलꣳ शन जरावव॥११.२०॥

नतारर

66

67{दवपर थम ज अरद तीय पर जातवदाः।

ततीयमस नमणा अजमधान एन जरत वाधीः॥११.२१॥

वा त अ धा याण वा त स वभत पा। वा

त नाम परम गहा या तमस यत अाजगथ॥२२॥ सम

वा नमणा अवतनचा ईध दवा अ ऊधन। ततीय वा

रजस तथवाꣳ समतय याना महषा अहवन॥२३॥

अददः तनयव ाः ामा ररहध समन। सा

जाना व हीमा अयदा रादसी भानना भायतः॥२४॥

उशपावका अरितः समधा मतवरमता िनधाय। इयित

धममष भरदण शाचषा ामनत॥२५॥ वय

कतभवनय गभ अारादसी अपणाायमानः। वीड

चदमभनपरायना यदमयजत प॥२६॥ ीणामदारा

धणा रयीणा मनीषाणा ापण सामगापाः। वसा सनः

सहसा अस राजा व भाय उषसामधानः॥२७॥ यत अ

कणव शाचऽपप दव घतवतम। त नय तरा वया

67 दवपरयषाऽनवाकः।

Page 284: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 630 जातकम

अछाभ दवभ यव॥२८॥ अा त भज सावसव

उथउथ अा भज शयमान। यः सय या अा

भवायातन भनददिनवः॥२९॥ वाम यजमाना अन न

वा वसिन दधर वायाण। वया सह वणमछमाना ज

गामतमशजा ववः॥३०॥ शाना उया

यामषमाय य चानः। अरमता अभवयाभयदन

ारजनयत सरता॥३१॥}

अहꣳ सह पयायधमान व वश॥३२॥ अादास

भवस दयादध जायस। अाा व पनामाऽस स जीव

शरद शतम॥११.३३॥

अमा भव परशभव हरयमतत भव। पशना वा

हकारणाभजायसा॥१२.१॥

मधा त दवः सवता मधा दवी सरवती। मधा त अना

दवावाधा पकरजा॥२॥ वय मधा वय जा

वयतजा दधात वय मधा वय जा वयी इय

दधात वय मधा वय जा वय सया ाजा दधात॥५॥

िय वा िनऋ य वा हा माम वणय पाशात।

अनागस ण वा कराम शव त ावापथवी उभ इम॥६॥

श त अः सहारत श ावापथवी सहाषधीभः।

शमतरꣳ सह वातन त श त चतः दशा भवत॥७॥ या

दवीतः दशा वातपीरभ सया वच। तासा वाजरस

Page 285: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 631 जातकम

अा दधाम य एत िनऋ ित पराचः॥८॥ अमाच यद

दरतादवय हः पाशाऋ य चादमाच। अहा

अवितमवदयानमयभ सकतय लाक॥९॥ सयमत तमसा

ाा यवा अमसजन यनसः। एवमहमम

ियाामशꣳसाद हा माम वणय पाशात॥१०॥ भः

वाहा भव वाहा सव वाहाꣳ वाहा॥१२.११॥

मा त कमारꣳ रा वधीा धनरयासारणी। या धनय

भया एधमाना व गह॥१३.१॥ अय कमारा जरा धयत

दघमाय। य वꣴ तन यायायवचा यशा बलम॥२॥

यमदय दव चमस तम। तदव पय माऽह पामघꣳ

दम॥३॥ य ससीम दय वदाह तजापता। वदाम तय त

वय माऽह पामघꣳ दम॥४॥ नामयित न दित य वय

वदामस य चाभमशामस॥५॥ अाप सष जात राꣳस

िनरता नदवम॥६॥

अय कल पतयतꣴ ानमवा म। अजा वाशतामव मत

पयावꣴ वाहा॥७॥ {म इदम।} शडरथ शडकर

उलखलः। यवना नयतादतः वाहा॥८॥ {अय इदम।}

अय शडा मक उपवीर उलखलः। यवना नयतादतः

वाहा॥९॥ {अय इदम।} कशनीलामनी

खजापाऽजापकाशनीः। अपत नयतादतः वाहा॥१०॥

{अय इदम।} मवाससः काबरका राराजन षताः।

ामꣳ सजानया गछतीछताऽपरदाकतान वाहा॥११॥

Page 286: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 632 जातकमण सवादय कायम

{अय इदम।} एतान ततान गतयय णपः।

तानः पयसरािनताबहपित। तानह वद ाणः

मशतः कटदतान वकशान लबनतनान वाहा॥१३.१२॥

{अीाबहपितय इदम।}

नचारण उरपशालहताकपालपान। पव एषा पतयः

ायकणक। माता जघया सपित ाम वधरमछती

वाहा॥१४.१॥ {अय इदम।} िनशीथचारणी वसा सधना

कत कलम। या वपत बाधयित यय वजाताया मन।

तासा व कणवन ामानꣳ दय यकत। अ अीण

िनदह वाहा॥१४.२॥ {अय इदम।}

नताररमपसवनदतषमानषररम

अादासभवस दयादध जायस। वदा व पनामाऽस स

जीव शरद शतम॥१४.३॥ 67

68{अमा भव परशभव

हरयमतत भव। पशना वा हकारणाभजायसा॥४॥}

68

69{अरायान स वनपितभरायान तन

वायषायत कराम॥५॥ साम अायान स

अाषधीभरायान तन वायषायत कराम॥६॥ य

अायान स दणाभरायान तन वायषायत

कराम॥७॥ ायद ाणरायत तन

68 अमा भवयषा। 69 अरायािनित प।

Page 287: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 633 अाशनम

वायषायत कराम॥८॥ दवा अायतत

ऽमतनायततन वायषायत कराम॥९॥}

सवादान सभताऽस सा जीव शरद शतम॥१४.१०॥

अमपनररम

भरपा वाषधीनाꣳ रस ाशयाम शवात अाप अाषधयः

सवनमीवात अाप अाषधयः सवसा॥१४.११॥ भवाऽपाꣳ

सवरपा भभव सवरपा वाषधीनाꣳ रस ाशयाम शवात

अाप अाषधयः सवनमीवात अाप अाषधयः

सवसा॥१४.१४॥

चौशरम

(उणन वायवदकनयषः)॥१४.१५॥

गहरनरपवरौ

यम र तदता हराम पराची िनऋ ित िनवाहयाम। इदꣴ

याऽवसानमाग दवा गामदावददमत भम। याना

पथव भवानरा िनवशनी। यछा न शम सथा। इहव ित

िनमता ितवला यादरावती। मय तायय िताा वा

ापघायव। अा वा कमारतण अा वसा जगता सह। अा

वा परत का अा दः कलशीरयन। ऋतन

थणावधराह वꣳशाा वराजपसध शन। च त च

पव थण अभ रत। य दणा दण। इषाजापर

Page 288: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 634 वातसम

म वणार धमत थणाराज ीत तप। उयमाण

उर पाना मा यदवान य वाꣴकार। अा यदन

कतमत पापꣳ राया यदन कतमत पापꣳसवााता

म तात। इय गहा वसमता वथनतानहꣳ समनस

प। अमताितममताया जहाय पथयाममतय जय

तयाऽनत काममह जयािन जापितय थमा जगायामा

वाहा। (अपत इयषा)। {अपतऽय ना दनमीवय

शण। दातार तारष ऊज ना धह पद चतपद॥}

अरा अाक वीराः सत मा परासच म धनम।

भमभममगााता मातरमयगात। भया पः पशभया ना

स भताम।

वनसतस�रम

(वातापत इित ।) वातापत ित जानीान वावशा

अनमीवा भवा नः। यवमह ित त ना जषव श न एध

पद श चतपद॥ वातापत शमया सꣳ सदा त सीमह

रवया गातमया। अाव म उत याग वर ना यय पातः

वतभ सदा नः॥} वातापत तरणा न एध

गाभरभरदा। अजरासत सय याम पतव पान ित

ना जषव। अमीवहा वातापत वा पायावशन। सखास

शव एध नः। शवꣳ शवम॥१५॥

Page 289: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 635 हगहीतयाभमणादयः

�गहगहीतसषनगरमननदषः

कक रः सकक रः ककरा वालबधन। उपरादजाय

ततीयया इता दवः। अालब इमपायथाजीामः शबल।

अधाराम उलबलः सारमया ह धावित सममवचाकशत।

बक च च शनामꣳ सबीरणः। सबीरण सजसज

शनक सजकाय सजछत। तसय यवाऽवीद गाः

पाशयवित तावꣴ पाशयवागछत वाऽवीदवद हा

इयवदꣳहीित वर वणीवित कमारमवाह वर वण

इयवीवग बा वस ामवचाकशत। बक च

च शनामꣳ सबीरणः। सबीरण सजसज शनक सजकाय

सजछत। तसय य सरमा माता लाहतः पता। अमी एक

सरयका अवधावित ततीयया इता दवः। तक

ससरमतड तल वतलाजन लाहत। दला ह नाम वा

माता मथाकका ह वः पता। स ता हत च वा न

सीसरदत। छदपह सीसरम सारमय नमत अत सीसर।

समा वषणः पदा न सीसरदत। छदपह सीसरम सारमय

नमत अत सीसर। ानमाऽद पष छत। एत त

ितयत समानवसन उभ। त अहꣳ सारयण

मसलनावहयलखल। हतः शा हतः शपता हतः

शकतवकः। अयषाꣳ थपितहतः। ऋषबाधः बाध वा

मातरा। त त ाणान परयत मा भषीन मरयस।

जधा मशका जधा वतजधा यवरः वाहा जधा

Page 290: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 636 हगहीतयाभमणादयः

यवरा जधा मशका जधा वत वाहा जधा

वतजधा यवरा जधा मशक वाहा॥१६॥

इ जह ददशक पण यः सरसपः। दणत च दशत च

सवाꣴतािन जय वाहा। अस जात सर व दवानामप

हय। वम इषत स ना मा हꣳसी वाहा। ाणमस

पराणमस परधरस। अन मनयाꣴ ायस तण

पशगतन सपान यन दवान वधया पतन वाहा। तसय

यऽमावायाया च पाणमाया च वषबलꣳ हरत सव

उदरसपण। त रत वय सवशत वय नः सतवय

सा वषाया न परदह। (नमा अत सपय इित ितः।)

{नमा अत सपया य क च पथवीमन। य अतर य दव

तय सपया नम॥ यऽदा राचन दवा य वा सयय रमष।

यषामस सद कत तय सपया नम॥ या इषवा यातधानाना

य वा वनपतीꣳ रन। य वाऽवटष शरत तय सपया नम॥}

नमा अत सपया य पाथवा य अातरया य दया य

दया। तय इम बलꣳ हरयाम तय इम बलमहाषम।

तक वशालय धतरा रावतत जीवावय नः सतवय

सा वषाया न परदह। धतरा रावत तक वशालयत

जीवावय नः सतवय सा वषाया न परदह।

अहꣳसाऽितबलत जवावय नः सतवय सा वषाया

न परदह। अितबलाऽहꣳसत जवावय नः सतवय

सा वषाया न परदह। य ददशका पाथवाताꣴवमतः

परागयित िनवशय। सत व न शफन सत दडनत वा

Page 291: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 637 अायणादयः

ननसाययमान हनसात। (समीची नामास ाची

दघतया नाम थित ादश पयायाः।) अपत पदा जह

पवण चाऽपरण च। स च मानषीरमात राजबधवीः। न

व तयायाचारऽहजघान कन। ताय वदवाय नमा नम

ताय वदवाय॥१७॥

आगषनदषः

परमस परमा माꣴ य गमय यवढा ना हमतः। ित

ित िताम रा यष ित िताम गाष। ित

जाया ित िताम भय। इह धितरह वधितरह रतरह

रमितः। (याना पथव बडथा पवतानामित ।) {बडथा

पवताना व बभष पथव। या भम ववित मा

िननाष महिन॥} अा वा वहत हरय सचतसः तर सह

कितम। वाताजररायाह मम हयाय शवापपशत

मीाीढष वाहापपशत मीढषी मीढय वाहा जयतापपश

जयताय वाहा भवाय दवाय वाहा शवाय दवाय वाहशानाय

दवाय वाहा पशपतय दवाय वाहा ाय दवाय वाहााय

दवाय वाहा भीमाय दवाय वाहा महत दवाय वाहा भवय

दवय पय वाहा शवय दवय पय वाहशानय दवय

पय वाहा पशपतदवय पय वाहा य दवय पय

वाहाय दवय पय वाहा भीमय दवय पय वाहा

महता दवय पय वाहा जयताय वाहाऽय वकत

सतदातीना कामानाꣳ समधय वाहा। वत न

Page 292: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 638 ईशानबलः

पणमख परामत गहपापपश गहपाय वाहा गहयपपश

गहय वाहा घाषण उपपशत घाषय वाहा ासन

उपपशत ासय वाहा वचवत उपपशत वचव

वाहा पवत उपपशत पव वाहा समत उपपशत

सम वाहा दवसना उपपशत दवसनाय वाहा या

अायाता याानायाता दवसना उपपशत दवसनाय वाहा

ारापापपश ारापाय वाहा ारायपपश ाराय वाहाऽ

अवासारण उपपशतावासारय वाहा िनषपपश

िनषण वाहा नमा िनषण इषधमत (य पितना

वयमित )॥ {य पितना वयꣳ हतनव जयमस। गाम

पाषयवा स ना मडातीश॥ य पत मधमतमम धनरव

पया अास धव। मधत घतमव सपतमतय न पतया

मडयत॥} ॥१८॥

ईरनबशः

य माता ललाभ चरयननता। त रत पता वा

माभरयाऽवपतामम वाहा। यातत या धावत या

अााीः परतथषी। अवय भीभरतरय

पतदधऽम वाहा। य पतामही ललाभ चरयननता।

त रत पतामहा वा माभरयाऽवपतामम वाहा।

अतदध पवतरतमा पथया। अाभदभरनताभरतरय

पतामहाधऽम वाहा। य पतामही ललाभ

चरयननता। त रत पतामहा वा

Page 293: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 639 मासाम

माभरयाऽवपतामम वाहा। अतदध ऋतभरहाराः स

सधभ। अधमास मासातरय पतामहाधऽम

वाहा। य चह पतरा य च नह याꣴ व याꣳ उ च न

व। अ तान वथ यद त जातवदतया ꣴ वधया

मदत वाहा। वाहा प। प वाहा। वाहा प। प

वाहा। वधा वाहा। अय कयवाहनाय वधा वाहा। एष त

तत मधमाꣳ ऊमः सरवान यावान पथवी च तावयय

माा तावती त एता माा ददाम यथाऽरताऽनपदत एव

म पऽताऽनपदतः वधा भव ता वꣴ वधा तः

सहापजीवचत महमष त पतामह मधमाꣳ ऊमः सरवान

यावान वायातर च तावयय माा तावती त एता माा

ददाम यथा वायरताऽनपदत एव म

पतामहायाताऽनपदतः वधा भव ता वꣴ वधा तः

सहापजीव सामािन त महमष त पतामह मधमाꣳ ऊमः

सरवान यावानादय ा तावयय माा तावती त एता

माा ददाम यथादयाऽताऽनपदत एव म

पतामहायाताऽनपदतः वधा भव ता वꣴ वधा तः

सहापजीव यजꣳष त महमा॥१९॥

रनसनदरम

पथवी त पा ारपधान णवा मख जहाम ाणाना

वा ाणापानयाजहायतमस मषा ा अमाऽमन

लाक। माजयता मम पतरा माजयता मम पतामहा

Page 294: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 640 मासाम

माजयता मम पतामहा माजयता मम मातरा माजयता

मम पतामा माजयता मम पतामः। एत ततासा य च

वामव त पतामहासा य च वामव त पतामहासा य च

वामन। एत मातरसा या वामव त पतामसा या

वामव त पतामसा या वामन। (माजयता मम पतर

इयत।) य च वाऽ य चाावाशꣳ सत या वाऽ

यााावा शꣳ सत त च वहता ता वहता तयत

भवत तयत भवय तयत तयत तयत। पापाानभ

तपयतीरापा मधमतीरमाः। वधा पतया अमत दहाना अापा

दवीभयाꣴतपयत। तयत तयत तयत। ाण िनवाऽमत

जहाम ण म अााऽमतवाय। या जना ितनदत

राि धनमवायतीम। सवसरय या पी स ना अत

समल वाहा। वह वपा जातवदः पतया यनान वथ

िनहतापराक। मदस कया उप तान रत सया एता

अाशष सत कामः वाहा। (या जना ितनदतीयषा।)

(इयमव सा या थमा याछदित ितः।) एकाका पयत

दाहमानाम माꣳसव तवत वधावत।

ताणरितपतमनतमयममन लाक फित गछत म

पतय वाहा। अालखला ावाणा घाषमत हवः कवत

परवसरणम। एकाक सजा वीरवता वयꣴ याम पतया

रयीणाम। एकाका तपसा तयमाना सवसरय पी ददह

पीना। त दाहमपजीवाथ पतर सहधारममन लाक

वाहा॥२०॥

Page 295: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 641 अकादयः

अानदषः

उयाऽयितरा साछदसा सह। अपपघतात

नमत अत माꣳ सपपल वाहा। भः पथयनचाऽम मय

काम िनयन वाहा। भवा वायनाऽतरण सााऽम मय

काम िनयन वाहा। वदवादयन यजषाऽम मय काम

िनयन वाहा। जनदरथवाराभरम मय काम

िनयन वाहा। राचनायाजरायाय दवजातव वाहा। कतव

मनव ण दवजातव वाहा। वधा वाहाऽय कयवाहनाय

वधा वाहा। अमव त श भयास वमव त श भयास

वमव त श भयासमाशव त श भयासꣴ व त श

भयासꣳ सꣴ वत दशा महीः समाधावत सनता। सव

कामा अभयत मा या अभरत मा याः। यशाऽस

यशाऽह वय भयासमसा। (अा यावभत इयषा।) {अा

यावभता रथ या वात वातामन सचरता

दरहितरयावापती त नाऽय पयः पारयत॥}

अवनामवपत वत मा सपारय। अय वामना रथा मा

दख मा सख रषत। अरः वत गछत

ववपतनायतः। अास हयाययास नरायवाऽस

सिरस वायस वषाऽस नमणा अस ययनामायादयाना

पवाऽवह। हतयशसमस हतयशसी भयास वह कालवह

य माऽभवह। इय वा वणाभ िनदधायसा। अव

जक िनजकाव वा हवषा यज। तसय यदह वीयधरा

मदसा वदावाहा। अा त वाचमाया दद अा मनयाꣳ

Page 296: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 642 ववधकमाण

दयादध। यय त वाहता ता त अादद। तसय यदह

वीयधरा मपवासा॥२१॥

ववधारनर

या त एषा रराटा तनमयामय नाशनी। ता दवा

चारणा वनयत समधस। य एतखऽमतꣳ रराटमदव

वयित। व त ाध नयामस गभमतया इव। अव यामव

धवना दा मय तनाम त। इापाय पलगमयय

पषयाऽय मत। यदह धनन पणꣴराम धनन दवा

धनमछमानः। तन सामा चमादधावरा बहपित

वाहा। पर वा गररमह पर ात परवस। पर सवया

ाितय परषीत यस। शपरकपतन

सामणाऽवछदा। उलन परषीतास परषीतायलन।

(अावतन वतययषा।) {अावतन वतय िन िनवतन वतय

नदबद। भयातः दशताभरा वतया पन॥} अावतन

िनवतन अावतनिनवतनाय वाहा। अन पाऽदनया िनवता पा

यवीवतत। एः पराशा व पराशत सवत। यद मामित

मयावा अदवा दववरम। इ पाशन सा वा

ममशमानयावाहा। यद वातराफलमयपतद

वायरव। यापनव य वास अापा बाधता िनऋ ित

पराचः। य पण पतयत बयता िनऋ तः सह। त मा

शवन शमन तजसादत वचसा। दवा न मा बहता

अतरादपाꣴ ताका अयपतछवन। समहमयण

Page 297: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

मः २ 643 ववधकमाण

मनसाऽसमागा णा सपचानः सकता कतन। (इम म वण

तवा याम व ना अ स व ना अ वम अयाऽस

जापत।) (सराज च यातीवताः।) इम जीवय परध

दधाम मषा न गादपरा अधमतम। शत जीवत शरद

पचीतरा मय दधता पवतन॥२२॥

Page 298: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........
Page 299: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 701 राहणा वलगहनः

अगवरमननः र�ोहोमवशगहः

त॰स॰ १.३.२

राहणा वलगहना वणवान खनामीदमह त वलगमद वपाम

य न समाना यमसमाना िनचखानदमनमधर कराम या न

समाना याऽसमानाऽरातीयित गायण छदसाऽवबाढा वलगः

कम भ ता सह वराडस सपहा साडस ातयहा

वराडयभमाितहा वाराडस वासा ना ाणाꣳ हता

राहणा वलगहन ााम वणवान राहणा वलगहनाऽव

नयाम वणवान यवाऽस यवयाद षा यवयाराती राहणा

वलगहनाऽव तणाम वणवान राहणा वलगहनाऽभ जहाम

वणवान राहणा वलगहनावप दधाम वणवी राहणा

वलगहना पयहाम वणवी राहणा वलगहना पर तणाम

वणवी राहणा वलगहना वणवी बहस बहदावा

बहतीमाय वाच वद॥

सोरनषमतरत त॰स॰ १.८.५

सामाय पतमत पराडाशꣳ षपाल िनवपित पतया बहषा

धानाः पतयाऽवायाऽभवायाय दध मथमत तत य

च वामवत पतामह पतामह य च वामव पतरा

यथाभाग मदवꣳ ससश वा वय मघवन मदषीमह।

Page 300: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 702 उशतवा हवामह उशतः

नन पणवधरः तता यास वशाꣳ अन। याजा व त

हयमीमदत व या अधषत।

अताषत वभानवा वा नवया मती। याजा व त हर॥

अन पतराऽमीमदत पतराऽतीतपत पतराऽमीमजत

पतर। परत पतरः साया गीरः पथभ पयः। अथा

पतन सवदाꣳ अपीत यमन य सधमाद मदत॥ मना वा

वामह नाराशꣳसन तामन पतणा च मभः।

अा न एत मन पन व दाय जीवस। याक च सय

श॥ पननः पतरा मना ददात दया जन। जीव ातꣳ

सचमह॥ यदतर पथवीमत ा यातर पतर वा

जहꣳसम। अमा तादनसा गाहपय मत दरता

यािन चकम करात मामननसम॥

उरमतसतवनमहवनरहमउरमतः त॰स॰ २.६.१२

उशतवा हवामह उशत समधीमह। उशशत अा वह

पतन हवष अव॥ वꣳ साम चकता मनीषा वꣳ

रजमन नष पथाम। तव णीती पतरा न इदा दवष

रमभजत धीरा॥ वया ह न पतर साम पव कमाण

चः पवमान धीरा। वववातः परधीꣳरपाण वीरभरमघवा

भव नः॥

Page 301: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 703 उशतवा हवामह उशतः

वꣳ साम पतभ सवदानाऽन ावापथवी अा ततथ। त

त इदा हवषा वधम वयꣴ याम पतया रयीणाम॥

अवााः पतर एह गछत सदसदः सदत सणीतयः।

अा हवीꣳष यतािन बहयथा रयꣳ सववीर दधातन॥

बहषदः पतर ऊयवागमा वा हया चकमा जषवम। त अा

गतावसा शतमनाथायꣳ श याररपा दधात॥

अाऽह पतन सवदाꣳ अवस नपात च वमण च

वणा। बहषदा य वधया सतय भजत पवत

इहागमाः॥ उपताः पतर सायासा बहयष िनधष

यष। त अा गमत त इह ववध वत त अववान॥

उदरतामवर उपरास उयमाः पतर सायास।

अस य ईयरवका ऋतात नाऽवत पतरा हवष॥ इद

पतया नमा अव य पवासा य उपरास ईयः। य पाथव

रजया िनषा य वा ननꣳ सवजनास व ॥ अधा यथा नः

पतर परासः ासा अ ऋतमाशषाणाः। शचीदयन

दधितमथशास ामा भदता अणीरप न॥

यद कयवाहन पतन ययतावध। च हयािन वयस

दवय पतय अा ॥ वम ईडता जातवदाऽवायािन

सरभीण कवा। ादा पतय वधया त अ व दव

यता हवीꣳष॥ मातल कययमा

अ राभबहपितऋ भवावधानः। याꣴ दवा वावधय च

दवान वाहाऽय वधयाऽय मदत॥

Page 302: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 704 भह मा वश

इम यम तरमा ह सीदा राभः पतभ सवदानः। अा

वा मा कवशता वहवना राजन हवषा मादयव॥

अ राभरा गह ययभयम वपरह मादयव। वववतꣳ

व यः पता तऽन य बहया िनष॥ अ रसा नः

पतरा नववा अथवाणा भगवः सायास। तषा वयꣳ समता

ययानामप भ सामनस याम॥

ग�हमरनमवर त॰स॰ ३.२.५

भह मावश दघायवाय शतनवाय रायपाषाय वचस

सजावायह वसा परावसा या म दाऽयनावा

बायाꣳ सयास नचस वा दव साम सचा अव यष

माऽभभितः कतयाना वाजषाणा सामय तयत मा

ववायदितरनाहतशीणी वाग जषाणा सामय तयवह

वचषण॥

शभमयाभः वत मा हरवण चर व दाय रायपाषाय

सवीरताय मा मा राजन व बीभषा मा म हाद वषा वधीः।

वषण शायाऽयष वचस॥ वसमणय साम दव त मितवद

ातःसवनय गायछदस इपीतय नराशꣳसपीतय

पतपीतय मधमत उपतयापता भयाम वदगणय

साम दव त मितवदा मायदनय सवनय िछदस

इपीतय नराशꣳसपीतय

Page 303: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 705 भह मा वश

पतपीतय मधमत उपतयापता भयायादयवणय

साम दव त मितवदततीयय सवनय जगतीछदस

इपीतय नराशꣳसपीतय पतपीतय मधमत

उपतयापता भयाम॥ अा यायव समत त वत साम

वणयम। भवा वाजय सगथ॥ हव म गाा हरवा गणान म

मा व तीतषः। शवा म सषीनप ितव मा मऽवाङ

नाभमित गाः॥

अपाम सामममता अभमादम याितरवदाम दवान। कमान

कणवदराित कम धितरमत मयय॥ य अाना

मदाऽभदतत पनराहाऽजातवदा वचषणः।

पनररदात पनरा बहपित। पनम अना यव चरा

धमयाः॥ इयजषत दव साम तततामय॥

शताथय हरवत इपीतय मधमत उपतयापता

भयाम॥ अापया था मा परयत जया च धनन च ॥

एत तत य च वामवत पतामह पतामह य च वामव

पतरा यथाभाग मदव नमा वः पतरा रसाय नमा वः पतर

शाय नमा वः पतरा जीवाय नमा वः पतरः

वधाय नमा वः पतरा मयव नमा वः पतरा घाराय पतरा

नमा वा य एतन लाक थ याꣴतऽन यऽन लाक

मा तऽन य एतन लाक थ यय तषा वसा भयात

यऽन लाकऽह तषा वसा भयास जापत न वदतायया

वा जातािन पर ता बभव॥

Page 304: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 706 वाऽस धणाऽतता

यकामात जमता अत वयꣴ याम पतया रयीणाम॥

दवकतयनसाऽवयजनमस मनयकतयनसाऽवयजनमस

पतकतयनसाऽवयजनमयस धातय साम दव त नभ

सतययजषः तततामय शताथय या भा असिनया

गासिनतय त पतभभकतयापतयापता भयाम॥

धवनऽसमध�नऽसततन त॰स॰ ४.२.९

वाऽस धणाऽतता वकमणा सकता। मा वा सम उद

वधीा सपणाऽयथमाना पथवी ꣳह॥ जापितवा सादयत

पथयाः प यचवती थवती थाऽस पथयस भरस

भमरयदितरस वधाया वय भवनय धी पथवी

यछ पथवी ꣳह पथवी मा हꣳसीव ाणायापानाय

यानायादानाय िताय

चरायावाऽभ पात मा वया छदषा शतमन तया

दवतयाऽरववा सीद। काडाकाडात राहती

पषःपष पर। एवा ना दव तन सहण शतन च॥ या

शतन तनाष सहण वराहस। तयात दवीक वधम

हवषा वयम॥ अषाढाऽस सहमाना सहवाराती

सहवारातीयतः सहव पतना सहव पतयतः।

सहवीयाऽस सा मा जव॥ मध वाता ऋतायत मध रत

सधवः। मावीनः सवाषधीः॥ मध नमताषस मधमत

पाथवꣳ रज। मध ारत नः पता॥ मधमाा

Page 305: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 707 वाऽस धणाऽतता

वनपितमधमाꣳ अत सय। मावीगावा भवत नः॥ मही ाः

पथवी च न इम य ममताम। पपता ना भरमभः॥

तद वणा परम पदꣳ सदा पयत सरय। दवीव

चराततम॥ वाऽस पथव सहव पतयतः। यता

दवभरमतनाऽगा ॥ यात अ सय च उता दवमातवत

रमभ। ताभ सवाभी च जनाय नकध॥ या वा दवा

सय चा गावष या च। इाी ताभ सवाभी च ना

ध बहपत॥

वराट याितरधारयत साड याितरधारयत वराड

याितरधारयत। अ यवा ह य तवाासा दव साधव। अर

वहयाशव॥ यवा ह दवतमाꣳ अाꣳ अ रथीरव। िन

हाता पयः सदः॥ सकद पथवीमन ामम च यािनमन

य पव। ततीय यािनमन सचरत स जहायन स हाा॥

अभदद वय भवनय वाजनमवानरय च।

अयाितषा याितान ा वचसा वचवान॥ ऋच वा

च वा समत वत सरता न धना। अतदा मनसा

पयमानाः। घतय धारा अभ चाकशीम। हरयया वतसा

मय अासाम। तन सपणा मधकत कलायी भजात मध

दवतायः। तयासत हरयः स तीर वधा दहाना अमतय

धाराम॥

Page 306: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 708 यात अ समधः

षनसतमअगमसरधः त॰स॰ ५.७.८

यात अ समधा यािन धाम या जा जातवदा या अचः।

य त अ मडया य इदवतभराान चनह जानन॥

उसया वा एष यदः क वाऽहतय यत क वा न

या अवयरवतरयाना व तदतरित यात अ

समधा यािन []

धामयाहषा वा अः वयचितररव तद चनाित

नावयरानाऽतरित चत अाशा चरवय इम ना य

नयत जानन। घत पवजरꣳ सवीर समद

भवयातीनाम॥ सवगाय वा एष लाकायाप धीयत यत

कमत अाशा चरवय इयाह॥

दश एवतन जानातीम ना य नयत जानयाह सवगय

लाकयाभनीय समद भवयातीनामयाह णा व

दवाः सवग लाकमायन यद वयापदधाित णव तद

यजमानः सवग लाकमित जापितवा एष यदतय जाः

पशवछदाꣳस पꣳ सवान वणािनकाना कयाद पणव

जा पशछदाꣳयव धऽथा जाय एवन

पशयछदायाऽवय चनत॥

Page 307: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 709 अाशः शशाना

आरःमररनो अनवाकाऽय गतम (316)

उदर�रनमषत त॰स॰ ५.४.६

उदनमरा नयित समध अा दधाित यथा जन यतऽवस

कराित तागव तत ित अा दधाित िवा

अयावानवात भागधय करायादबरभवयवा उदबर

ऊजमवाा अप दधायद वा व दवा इयाह ाणा व

व दवाः ाण[]रवनमछतऽ

भरत चभरयाह या एवन चायाछत तनवनꣳ

समधयित प दशा दवीयमवत दवीरयाह दशा षाऽन

यवतऽपामित दमित बाधमाना इताह रसामपहय रायपाष

यपितमाभजतीरयाह पशवा व रायपाष []

पशनवाव ध षहरित षड वा ऋतव ऋतभरवनꣳ हरित

परगवती भवता रसामपहय सयरमहरकशः

परतादयाह सय तत पावका अाशषा ना

जषतामयाहा व पावकाऽमवाव ध दवासराः सया

अासन त दवा एतदितरथमपयन तन व तऽय[]सरान

अजयन तदितरथयाितरथव यदितरथ तीया

हाताऽवाहायव तन यजमाना ातयान जययथा

अनभजतमवाभ जयित दशच भवित दशारा वराड

Page 308: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 710 अ उदध या त इषः

वराजमा लाका वधतावनयालाकयावधया अथा दशारा

वराड वराड वरायवाा ित ितयसदव वा

अतरमतरमवाीमाी[]ऽमान

िन दधाित सवाय ाया ितय वमान एष दवा मय

अात इयाह यवतया ममीत मय दवा िनहत

परमयाहा व पयमवाव ध चतसभरा पछादित

चवार छदाꣳस छदाभरव वा अवीवधयाह

वमवापावतत वाजानाꣳ सपित पितम[]याहा

व वाजाऽमवाव ध सया दवाꣳ अा च वदयाह

जा व पशव स जामव पशनान ध यददवा दवाꣳ

अा च वदयाह वगाकय वाजय मा सवनाद

ाभणादभीदयाहासा वा अादय उद ाभ एष िनाच

िनाभा णवाानम ाित णा ातय िन गाित॥

अगमउदधमषनमतमणवः त॰स॰ ५.५.९

अ उदध या त इषयवा नाम तया ना मड तयात

नमतयात उप जीवता भयाा द ग कꣳशल वय

या त इषयवा नाम तया ना मड तयात नमतयात उप

जीवता भया प वा एतऽया यतय उदधरव नाम

थमा दा []

Page 309: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 711 अ उदध या त इषः

तीया गततीय कꣳशलतथा वय पमतया

यदातीन जयादवय च यजमान च दहययदता

अातीजहाित भागधयनवनाछमयित नाितमाछ यवयन

यजमाना वाङ म अासन नसाः ाणाऽया कणया ा

बावाबलमवाराजाऽरा वायािन तन[]तनवा

म सह नमत अत मा मा हꣳसीरप वा एतात ाणाः

ामत याऽ चवधामित वाङ म अासन नसाः ाण

इयाह ाणानवान ध या ा अा या अस य

अाषधीष या ा वा भवनाववश त ाय नमा

अवाितभागा वा अय ा हवभागा []

अय शतयꣳ वा गावीधक चमतन यजषा

चरमायामकाया िन दयाद भागधयनवनꣳ शमयित तय व

शतयꣳ तमयाययतदा यत इित वसववा ः

परतात पात पतरवा यमराजानः पतभदणतः

पावादयावा वदवः पात पात तानवा माता

मरतः पात []

दवावया वणराजाना ऽधताापरा पात न वा

एतन पता न मया न ाता यदनमत ाचीन ाित यत

सचतमायन ाित तन पततन मयतन ातः॥

Page 310: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 712 शरा वा एतय

ररोमवनमएतद�सष त॰स॰ ६.२.११

शरा वा एतय यवधान ाणा उपरवा हवधान खायत

ताछषन ाणा अधतात खायत तादधताछणः

ाणा राहणा वलगहना वणवान खनामीयाह वणवा ह

दवतयापरवा असरा व िनयता दवाना ाणष वलगान यखनन

तान बामाऽववदन ताद बामााः खायत इदमह त

वलगमद वपाम []

य न समाना यमसमाना िनचखानयाह ा वाव पषा यव

समाना यासमाना यमवा ता वलग िनखनततमवाद वपित

स तण तात सतणा अतरतः ाणा न स भन

तादसभाः ाणा अपाऽव नयित तादाा अतरतः ाणा

यवमतीरव नयय[]व

यव ाणा उपरवाः ाणववाज दधाित बहरव तणाित

ताामशा अतरतः ाणा अायन याघारयित तजा वा

अाय ाणा उपरवाः ाणवव तजा दधाित हन वा एत

यय यदधषवण न स तणयसतण ह हन अथा खल

दघसाम सत धय शरा वा एतय यवधान []

ाणा उपरवा हन अधषवण जा चम ावाणा दता

मखमाहवनीया नासकारवददरꣳ सदा यदा खल व जया

दवध खादयथ मख गछित यदा मख गछयथादर

गछित तावधान चमध ावभरभषयाऽहवनीय वा

Page 311: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 713 असावादताऽन लाक

य परय सदस भयत या व वराजा यमख दाह

वद दह एव[]नामय

व वराट तय वक चमाधाऽधषवण तना उपरवा ावाणा

वसा ऋवजा दहत साम पया य एव वद दह एवनाम॥

असनवनदतोऽसर ममशोा त॰स॰ ७.३.१०

असावादयाऽन लाक अासी दवाः पः परग सवग

लाकमगमयन पररवतात पयगन दवाकयन सवग लाक

यथापयन पर परतात पयगन पपावाराहन स वा

असावादयाऽमन लाक परभयत परगहीता यत पािन

भवत सवगमव तलाक यजमाना यत पररवतात पर

गत दवाकयन []

सवग लाक ित ितत पर परतात पर गत

पपावराहत यत पर परता यः पराः

सवगााकापरन यदवता यः जा िनदहयरभता

दवाकय परसामाना भवत सवग एवनान लाक उभयत

पर गत यजमाना व दवाकयꣳ सवसरः

परसामानाऽभता दवाकय परसामाना भवत सवसर

एवाभयत []

ित ितत प व दवाकय पा परसामानाऽभता

दवाकय परसामाना भवत तादभत प पा भया

Page 312: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 714 असावादताऽन लाक

हा गत भयꣳ शयत ययव तयता थ

यवꣳसाय स गत स व शीषया ाणाः ाणानव

यजमानष दधित यत पराचीनािन पािन भवयममव

तलाकमयाराहत यदम लाक न []

यवराहयद वा माययजमाना वा मीयरन यत

तीचीनािन पािन भवतीममव तलाक यवराहयथा

अव लाक ित ितयनादाया वा अितत

अासीत स जापितमपाधावत ता एतमकवꣳशितरा

ायछत तमाहरत तनायजत तता व स यित

बयाजनाऽितता []

यत एकवꣳशितरामासीरन ादश मासा पतवय इम

लाका असावादय एकवꣳश एतावता व दवलाकातवव

यथापव ित ितयसावादया न यराचत स

जापितमपाधावत ता एतमकवꣳशित रा ायछत

तमाऽहरत तनायजत तता व साऽराचत य एव वाꣳस

एकवꣳशितरामासत []

राचत एवकवꣳशितराा भवित वा एकवꣳशा चमव

गछयथा ितामव िता कवꣳशाऽितराावभता भवता

वचसय परगहीय॥

Page 313: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 715 सतितवा एत हाः

समततवनरमएतमगहनः त॰ा॰ १.२.३

सतितवा एत हा। यपर सामानः। वषवादवाकयम।

यथा शालाय पसी। एवꣳ सवसरय पसी। यदतन गरन।

वषची सवसरय पसी यवꣳसयाताम। अाितमाछयः।

यदत गत। यथा शालाय पसी मयम वꣳशमभ

समायछित॥

एवꣳ सवसरय पसी दवाकयमभ सतवत।

नाितमाछ त। एकवꣳशमहभवित। शाा हा गत।

यय सयवाय। साय एतदह पशरालयत। सायाऽिताा

गत। अह रव पण समधयत। अथा अ एवष बलियत।

सतदहरिताा गत॥

स व शीषया ाणाः। असावादयः शर जानाम।

शीषव जाना ाणादधाित। तास शीषाणाः। इा

वꣳ हवा। असरापराभाय। स इमााकानयजयत। तयासा

लाकाऽनभजत अासीत। त वकमा भवाऽयजयत।

यकमणा गत॥

सवगय लाकयाभजय। वा एतऽााकावत। य

वकमण गत। अादयः ा गत। इय वा अदितः।

अयामव ित ितत। अयाया गत। वायवायन

कमाण कवाणा यत। अयामयन ित ितत।

तावाऽपराधात सवसरयायाया गत। तावभा सह महात

Page 314: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 716 एकवश एष भवित

गत। ययवात गवा। उभयालाकया ित ितत।

अमथ भवित। अायावय॥

एावरमएवमगवत त॰ा॰ १.२.४

एकवꣳश एष भवित। एतन व दवा एकवꣳशन। अादयमत

उमꣳ सवग लाकमाराहयन। स वा एष इत एकवꣳशः। तय

दशावतादहािन। दश परतात। स वा एष वरायभयत

िततः। वराज ह वा एष उभयत िततः।

तादतरमा लाका यन। सवष सवगष लाकवभतपित॥

दवा वा अादयय सवगय लाकय।

पराचाऽितपादादबभयः। त छदाभरꣳहधय। दवा वा

अादयय सवगय लाकय। अवाचाऽवपादादबभयः। त

पभी रमभदवयन। तादकवꣳशऽहन प दवाकयािन

यत। रमया व दवाकयािन। य गाय। त गायीषरया

पवमानयाः॥

महादवाकयꣳ हात पम। वकण सामम।

भासाऽामः। अथतािन पराण। परव दवा अादयꣳ सवग

लाकमपारयन। यदपारयन। तपराणा परवम। पारययन

पराण। य एव वद। अथतािन पराण। परव दवा अादयꣳ

सवग लाकमपारयन। यदपारयन। तपराणाꣴ परवम।

पारययनꣴ पराण। य एव वद॥

Page 315: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 717 अिता वा एत गछत

अपतनमवनमएतमग गमत त॰ा॰ १.२.५

अिता वा एत गछत। यषाꣳ सवसरऽनाऽथ।

एकादशयायत। वणव वामनमालभत। या व वण।

यमवालभत ितय। एामालभत। इाी व

दवानामयातयामाना। य एव दवत अयातयाी। त एवालभत॥

वदवमालभत। दवता एवावधत। ावापथया

धनमालभत। ावापथयारव ित ितत। वायय

वसमालभत। वायरवया यथायतनावता अवध।

अादयामव वशामालभत। इय वा अदितः। अयामव ित

ितत। मावणीमालभत॥

मणव यय वꣳ शमयत। वणन दरम। ाजापय

तपर महात अालभत। ाजापयाऽिताा गत। अहरव

पण समधयत। अथा अ एवष बलियत। अायमालभत

ित ाय। अजपवान वा एत पवमासरवधत। यदत

गयाः पशव अालयत। उभयषा पशनामवय॥

यदितरामकादशनीमालभरन। अय ातयमयितरयत।

यद ाा पश समययः। कनीय अाय कवीरन। यदत

ाणवतः पशव अालयत। नाय ातयमयितरयत। न

कनीय अाय कवत॥

Page 316: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 718 जापितः जाः सा

पनतःमपनःमस म वन त॰ा॰ १.२.६

जापितः जाः सा वाऽशयत। त दवा भतानाꣳ रस तज

सभय। तननमभषयन। महानववतीित। तहातय

महातवम। महद तमित। तहातय महातवम। महता

तमित। तहातय महातवम। पवꣳशः तामा

भवित॥

चतवꣳशयधमासः सवसरः। या एतन सवसरऽध

ाजायत। तद पवꣳशमभवत। मयतः यत। मयता

मशत धनाित। अथा मयत एव जानामधीयत। अथ

या इदमततः यत। ताददत जाः समधत। अततः

यत जननायव। िवछरा भवित॥

धा वहतꣳ ह शर। लाम छवीरथ। पराचा तवत।

तासगव। न मताऽनमित। न कयताऽन कयित।

पदशाऽयः पा भवित। सदशाऽयः। ताद

वयाꣳययतरमधमभ पयावतत। अयतरता ह तरयः

यत॥

पवꣳश अाा भवित। तायतः पशवा वराः।

एकवꣳश पछम। पदास तवत ितय। सवण सह

तवत। सवण ानावी। सहापतत।

एककामछꣳषत। अान ािन बािन। न वा एतन सव

पषः॥

Page 317: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 719 इा व हवा (पर॰)

यदत इता लामािन दता नखान। परमाद यत। तायव

तन ययत। अादबरतपा भवित। ऊवा अमदबर।

ऊज एवाायावय। यय तपसमनभजतꣴ यात। स

दवानाꣳ साय। तपसमभजयानीित तपमााायत।

तपसमवाभजयित॥

यय तपसमभजतꣴ यात। स दवानाꣳ साय।

तपस मा पराजषीित तपमााायत। न तपस

पराजयत। शꣳसित। महा व ः। महस

एवाायाव। दवासराः सया अासन। त अादय

यायछत। त दवाः समजयन॥

ाण श चमकत यायछत। दया व वणा ाणः।

असय शः। इमऽरासरम सभतमययतरा यात। इम

उासीकारण इम दभतमययतरः। यदवषाꣳ सकत या

रा। तदयतराऽभीणाित। यदवषा दकत याऽराः।

तदयतराऽपहत। ाणः स जयित। अममवादय ातयय

स वदत॥

णमदोमवनमहतवन (�र॰) त॰ा॰ १.३.१०

इा वꣳ हवा। असरान पराभाय। साऽमावाया

यागछत। त पतर पवरागछन। पतन याऽगछत। त

दवाः पनरयाचत। तमया न पनरददः। तऽवन वर वणामह।

अथ व पनदायामः। अयमव पवः याता इित॥

Page 318: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 720 इा व हवा (पर॰)

तमय पनरददः। तापतय पवः यत। यपतय

पवः कराित। पतय एव त िनय यजमान तनत।

सामाय पतपीताय वधा नम इयाह। पतरवाध सामपीथमव

ध। न ह पता मीयमाण अाहष सामपीथ इित। इय व

सामपीथः। इयमव सामपीथमव ध। तनयण तीया

जायामयत॥

एत ाण परा वाजवसा वदामन। ता जाय

अयात। य एव वद। अभ तीया जायामत। अय

कयवाहनाय वधा नम इयाह। य एव पतणामः। त

ीणाित। ित अातीजहाित। ििनदधाित। षट सपत॥

षा ऋतव। ऋतनव ीणाित। तणी मणमादधाित। अत

वा ह ष ऋतन वा। दवान व पतन ीतान। मनया

पतराऽन पपत। ित अातीजहाित। ििनदधाित। षट

सपत। षा ऋतव॥

ऋतव खल व दवाः पतर। ऋतनव दवान पतन ीणाित।

तान ीतान। मनया पतराऽन पपत। सकदाछ

बहभवित। सकदव ह पतर। ििनदधाित। ततीय वा इता

लाक पतर। तानव ीणाित। पराङावतत॥

का ह पतर। अाणा यावत उपात। ऊभागा ह

पतर। वादना वदत। ाया न ायामित।

Page 319: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 721 इा व हवा (पर॰)

याीयात। जयममात। मायकः यात। य ाीयात।

अहवः यात॥

पतय अावत। अवयमव। तव ाशत नवााशतम। वीर

वा व पतर यता हरत। वीर वा ददित। दशा चन।

हरणभागा ह पतर। पतनव िनरवदयत। उर अायष लाम

छदत। पतणाꣳ तह नदयः॥

नमकराित। नमकारा ह पतणाम। नमा वः पतरा रसाय।

नमा वः पतर शाय। नमा वः पतरा जीवाय। नमा वः

पतरः वधाय। नमा वः पतरा मयव। नमा वः पतरा

घाराय। पतरा नमा वः। य एतन लाक थ॥

याꣴ त न। यऽन लाक। मा त न। य एतन लाक

थ। यय तषा वसा भयात। यऽन लाक। अह तषा

वसा भयासमयाह। वसः समानाना भवित। य एव

वान पतय कराित। एष व मनयाणा यः॥

दवाना वा इतर याः। तन वा एतपतलाक चरित।

यपतय कराित। स ईरः मताः। ाजापययचा पनरित।

या व जापितः। यनव सह पनरित। न मायका भवित।

पतलाक वा एतजमानरित। यपतय कराित। स ईर

अाितमाता। जापितवावन तत उतमहतीयाः।

याजापययचा पनरित। जापितरवन तत उयित।

नाितमाछ ित यजमानः॥

Page 320: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 722 वदवन व जापितः

वण�दवमवणमपनतः त॰ा॰ १.६.८

वदवन व जापितः जा असजत। ता

वणघासवणपाशादमत। साकमध यथापयत। यबक

िनरवादयत। पतयन सवग लाकमगमयत। यदवन

यजत। जा एव तजमानः सजत। ता

वणघासवणपाशाित। साकमधः ितापयित। यबक

िनरवदयत॥

पतयन सवग लाक गमयित। दणतः ाचीनावीती

िनवपित। दणाव पतणाम। अनाय तत। उरत

एवापवीय िनवपत। उभय ह दवा पतरयत। अथा यदव

दणाधऽध यित। तन दणावत। सामाय पतमत

पराडाशꣳ षपाल िनवपित। सवसरा व साम पतमान॥

सवसरमव ीणाित। पतया बहषा धानाः। मासा व पतरा

बहषद। मासानव ीणाित। यवा ऋता पषः मीयत।

साऽयामन ꣳलाक भवित। बपा धाना भवत।

अहारााणामभजय। पतयाऽवात तया मथम।

अधमासा व पतराऽवााः॥

अधमासानव ीणाित। अभवायाय दध भवित। सा ह

पतदवय दह। यपणम। तनयाणाम। उपयधा दवानाम।

अधः पतणाम। अध उपमथित। अधा ह पतणाम।

एकयापमथित॥

Page 321: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 723 वदवन व जापितः

एका ह पतणाम। दणापमथित। दणाव पतणाम।

अनारयापमथित। त पतन गछित। इमा दश

वदमत। उभय ह दवा पतरयत। चत भवित।

सवा न दश पतर। अखाता भवित॥

खाता ह दवानाम। मयताऽराधीयत। अतता ह

दवानामाधीयत। वषीयािन इावित यावय। पर यित।

अतहता ह पतलाका मनयलाकात। यपष दनम।

तवानाम। यदतरा। तनयाणाम॥

यसमलम। तपतणाम। समल बहभवित यावय। दणा

तणाित। दणाव पतणाम। िः पयित। ततीय वा इता

लाक पतर। तानव ीणाित। िः पन पयित। षट स

पत॥

षा ऋतव। ऋतनव ीणाित। यतर यजषा गयात।

मायका यजमानः यात। य गयात। अनायतनः यात।

तणीमव ययत। न मायका भवित। नानायतनः। यत ीन

परधीन परदयात॥

मयना यजमान पर गयात। य पर दयात। राꣳस

यꣳ हयः। ा परधी परदधाित। रसामपहय। अथा

मयारव यजमानमसजित। यत ीण ीण हवीꣴयदाहरयः।

यय एषाꣳ साक मीयरन। एककमनचीनायदाहरत।

एकक एवषामव मीयत। कशप कशपयाय।

Page 322: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 724 अय दवयः

उपबहणमपबहयाय। अानमायाय। अयनमययाय।

यथाभागमवनान ीणाित॥

अगषमदवभषः त॰ा॰ १.६.९

अय दवय पतय समयमानायानहीयाह। उभय ह

दवा पतरयत। एकामवाह। एका ह पतणाम।

िरवाह। िह दवानाम। अाघारावाघारयित।

यपषारनतरय। नाषय वणीत। न हातारम॥

यदाषय वणीत। यातारम। मायका यजमानः यात।

मायका हाता। ता वणीत। यजमानय हातगापीथाय।

अप बहषः याजान यजित। जा व बहः। जा एव

मयासजित। अायभागा यजित॥

ययव चषी नातरित। ाचीनावीती साम यजित।

पतदवया ह। एषातीः। पकवाऽव ित। प ता

दवता। पराऽनवा। याया दवता वषारः। ता एव

ीणाित। सततमव ित॥

ऋतनाꣳ सतय। वय पवया पराऽनवायाह। णयित

तीयया। गमयित यायया। ततीय वा इता लाक पतर।

अ एवना पवया पराऽनवायाऽयानयित। रािय तीयया।

एवनान यायया गमयित। दणताऽवदाय। उदित ामित

यावय॥

Page 323: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 725 अय दवयः

अा वधयाावयित। अत वधित याावयित। वधा नम

इित वषराित। वधाकारा ह पतणाम। सामम यजित।

सामयाजा ह पतर। साम पतमत यजित। सवसरा व

साम पतमान। सवसरमव तजित। पतन बहषदा यजित॥

य व यवानः। त पतरा बहषद। तानव तजित।

पतनवाान यजित। य वा अयवाना गहमधन। त

पतराऽवााः। तानव तजित। अ कयवाहन यजित। य

एव पतणामः। तमव तजित॥

अथा यथाऽꣴ वकत यजित। तागव तत। एत तत य

च वामवित ितसष ष िनदधाित। तादा ततीयात

पषााम न गत। एतावता हीयत। अ पतरा यथाभाग

मदवमयाह। का ह पतर। उदा िनामत। एषा व

मनयाणा दक। वामव तशमन िनामत॥

अाहवनीयमपितत। यवा तवत। यसयाहवनीय।

अथाय चरत। अातमतापितत। अमवापार कवा।

पतरवदयत। अत वा एत ाणाना गछत। य

अातमतापितत। ससश वा वयमयाह॥

ाणा व ससक। ाणमवादधत। याजाव त हर

इयाह। ाणमव पनरय। अमीमदत हीित गाहपयमप

ितत। अमीमदताथ वापितामह इित वावतदाह।

अमीमदत पतर साया इयभ पत। अमीमदत

Page 324: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 726 उशतवा हवामह

पतराऽथ वाऽभ पामह इित वावतदाह। अपः परषित।

माजययवनान॥

अथा तपययव। तयित जया पशभ। य एव वद। अप

बहषावनयाजा यजित। जा व बहः। जा एव

मयासजित। चतर याजान यजित। ावनयाजा। षट

सपत। षा ऋतव॥

ऋतनव ीणाित। न पयवात। न सयाजयत।

यपयवासीत। यसयाजययः। मायका यात।

ताावात। न सयाजयत। पय गापीथाय॥

उरमतसतवनमहवनरह त॰ा॰ २.६.१६

उशतवा हवामह अा ना अ सकतना। वꣳ साम मह भग

वꣳ साम चकता मनीषा। वया ह न पतर साम पव

वꣳ साम पतभ सवदानः। बहषदः पतर अाऽह पतन।

उपताः पतराऽवााः पतरः। अवाानतमता हवामह।

नराशꣳस सामपीथ य अाशः। त ना अवतः सहवा भवत। श

ना भवत पद श चतपद। य अवाा यऽनवााः॥

अꣳहामच पतर सायास। परऽवरऽमतासा भवतः।

अधवत त अववान। वायाय दध जषमाणाः करम।

उदराणा अवर पर च। अवाा ऋतभ सवदानाः।

इवता हवरद जषताम। यद कयवाहन वम ईडता

Page 325: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 727 अय वाव यः पवत

जातवदः। मातलकयः। य तातपदवा जहमानाः। हाावध

तामतासा अक ः। अाऽ याह सवदभरवाङ। सयः

कयः पतभघमस। हयवाहमजर पयम। अ घतन

हवषा सपयन। उपासद कयवाह पतणाम। स न जा

वीरवतीꣳ समवत॥

अषमवनवमषःमवत त॰ा॰ ३.११.७

अय वाव यः पवत। साऽनाचकतः। स याङ पवत।

तदय शर। अथ यणा। स दणः पः। अथ

ययक। तपछम। यददङ। स उरः पः॥

अथ यसवाित। तदय समन च सारण च। अथा

सपदवाय सा। सꣳ ह वा अ सकाम पत। यकामा

यजत। याऽ नाचकत चनत। य उ चनमव वद। या ह वा

अनाचकतयायतन िता वद। अायतनवान भवित। गछित

िताम॥

हरय वा अनाचकतयायतन िता। य एव वद।

अायतनवान भवित। गछित िताम। या ह वा

अनाचकतय शरर वद। सशरर एव वग लाकमित।

हरय वा अनाचकतय शररम। य एव वद। सशरर एव

वग लाकमित। अथा यथा उा भायात॥

Page 326: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 728 उशन ह व

एवमव स तजसा यशसा। अꣴ लाकऽमꣴ भाित।

उरवा ह व नामत लाकाः। यऽवरणादयम। अथ हत

वरयाꣳसा लाकाः। य परणादयम। अतवतꣳ ह वा एष

य लाक जयित। याऽवरणादयम। अथ

हषाऽनतमपारमय लाक जयित। यः परणादयम॥

अनतꣳ ह वा अपारमय लाक जयित। याऽ नाचकत

चनत। य उ चनमव वद। अथा यथा रथ ितन पसी

पयावतमान यपत। एवमहारा यपत। नायाहारा

लाकमातः। याऽ नाचकत चनत। य उ चनमव वद॥

उर ममहमवण त॰ा॰ ३.११.८

उशन ह व वाजवसः सववदस ददा। तय ह नचकता नाम

प अास। तꣳ ह कमारꣳ सतम। दणास नीयमानास ा

ववश। स हावाच। तत क मा दायसीित। तीय ततीयम।

तꣳ ह परत उवाच। मयव वा ददामीित। तꣳ ह ाथत

वागभवदित॥

गातम कमारमित। स हावाच। परह मयागहान। मयव व

वाऽदामित। त व वसत गतासीित हावाच। तय िता

राीरनाागह वसतात। स यद वा पछत। कमार कित

राीरवासीरित। ित इित ित तात। क थमाꣳ

रािमाा इित॥

Page 327: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 729 उशन ह व

जा त इित। क तीयामित। पशꣴत इित। क

ततीयामित। साधकया त इित। त व वसत जगाम। तय

ह िता राीरनाागह उवास। तमागय पछ। कमार कित

राीरवासीरित। ित इित यवाच॥

क थमाꣳ रािमाा इित। जा त इित। क तीयामित।

पशꣴत इित। क ततीयामित। साधकया त इित। नमत

अत भगव इित हावाच। वर वणीवित। पतरमव

जीवयानीित। तीय वणीवित॥

इापतयाम ित हीित हावाच। त हतम

नाचकतमवाच। तता व तयापत नाीयत। नायापत

ीयत। याऽ नाचकत चनत। य उ चनमव वद। ततीय

वणीवित। पनमयामऽपजित हीित हावाच। त हतम

नाचकतमवाच। तता व साप पनमयमजयत॥

अप पनमय जयित। याऽ नाचकत चनत। य उ चनमव

वद। जापितव जाकामतपातयत। स हरयमदायत।

तदा ायत। तद नाछदयत। तद तीय ायत। तद

नवाछदयत। ततीय ायत॥

तद नवाछदयत। तदाव दयऽा वानर ायत।

तदा अछदयत। तारय किन धनानाम।

भयतमम। दयजꣳ ह। स व तमव नावदत। य ता

Page 328: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 730 त हतमक

दणामनयत। ताꣳ वायव हताय दणायानयत। ता

यगात॥

दाय वा दणा ितगामीित। साऽदत दणा ितग।

दत ह व दणा ितग। य एव वद। एत व

ताꣳसा वाजवसा गातमाः। अयनदया दणा

ितगत। उभयन वय दयामह एव दणा ितगित।

तऽदत दणा ितग। दत ह व दणा ितग। य

एव वद। हाय नाित॥

तमहणतरा त॰ा॰ ३.११.९

तꣳ हतमक पशबध एवारवा चवत। उरवद समत

एषाऽरित वदतः। त तथा कयात। एतम कामन

ययत। स एन कामन यः। कामन ययत। साय

वावनमवर चवीत। य वा भया अातया यरन। एतम

कामन समयित। स एन कामन समः॥

कामन समयित। अथ हन परषयः। उरवामव

सियमचवत। तता व तऽवदत जाम। अभ वग

लाकमजयन। वदत एव जाम। अभ वग लाक जयित।

याऽ नाचकत चनत। य उ चनमव वद। अथ हन

वायऋ कामः॥

Page 329: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 731 त हतमक

यथायमवापदध। तता व स एताममाात। यामद

वायऋ ः। एताममाित। यामद वायऋ ः। याऽ

नाचकत चनत। य उ चनमव वद। अथ हन गाबला वाण

पशकामः। पा मव च। प परतात॥

प दणतः। प पात। पारतः। एका मय। तता व स

सह पशन ाात। सह पशनााित। याऽ नाचकत

चनत। य उ चनमव वद। अथ हन जापितयकामा

यशकामः जननकामः। िवतमव च॥

स परतात। िता दणतः। स पात। ित उरतः।

एका मय। तता व स यशा यमाात। एता जाित

ाजायत। यामद जाः जायत। िव यम। माता पता

पः॥

िवजननम। उपथा यािनमयमा। यशा यमााित।

एता जाित जायत। यामद जाः जायत। याऽ

नाचकत चनत। य उ चनमव वद। अथ हनमा

यकामः। ऊवा एवापदध। तता व स यमगछत॥

य गछित। याऽ नाचकत चनत। य उ चनमव वद।

अथ हनमसावादयः वगकामः। ाचीरवापदध। तता व

साऽभ वग लाकमजयत। अभ वग लाक जयित। याऽ

नाचकत चनत। य उ चनमव वद। स यदछत॥

Page 330: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 732 या थमामकाम

तजवी यशवी वचसी यामित। ाङाहातधयादसपत।

यय ागाशवती। सा मा ाणात। तजसा यशसा

वचसनित। तजयव यशवी वचसी भवित। अथ

यदछत। भय म धीरन। भया दणा नययरित।

दणास नीयमानास ायह ायहीित ाची जषाणा

ववायय वाहित वणापहयाहवनीय जयात॥

भयमवा धत। भया दणा नयत। परषमपधाय।

चितिभरभमय। अ णीयापसमाधाय। चत एता

अातीजहाित। वम इित शतयय पम। अावण

इित वसाधारायाः। अपत इयहामः। स त अ समध

स जा इित वीः॥

षनमपररनरानरम त॰ा॰ ३.११.१०

या थमामकामपदधाित। इम तया लाकमभ जयित। अथा

या अन लाक दवता। तासाꣳ साययꣳ सलाकतामााित।

या तीयामपदधाित। अतरलाक तयाऽभजयित। अथा या

अतरलाक दवता। तासाꣳ साययꣳ सलाकतामााित। या

ततीयामपदधाित। अम तया लाकमभजयित॥

अथा या अमन लाक दवता। तासाꣳ साययꣳ

सलाकतामााित। अथा या अमरतरा अादश। य एवामी

उरव वरयाꣳस लाकाः। तानव ताभरभजयित। कामचारा

ह वा अयाष च वरयः स च लाकष भवित। याऽ

Page 331: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 733 ऋचा ाची महती दगयत

नाचकत चनत। य उ चनमव वद। सवसरा वा

अनाचकतः। तय वसतः शर॥

ीा दणः पः। वषा उरः। शरपछम। मासा

कमकाराः। अहारा शतयम। पजया वसाधारा। यथा व

पजय सव वा। जाय सवान कामान सपरयित। एवमव

स तय सवान कामान सपरयित। याऽ नाचकत चनत॥

य उ चनमव वद। सवसरा वा अनाचकतः। तय वसतः

शर। ीा दणः पः। वषाः पछम। शरदरः पः।

हमता मयम। पवपातयः। अपरपाः परषम।

अहारााणीकाः। एष वाव साऽरमय पनणवः। अमया

ह व पनणवा भवा। वग लाकमित। अादयय साययम।

याऽ नाचकत चनत। य उ चनमव वद॥

ऋचनमपनचीमरहतीमदग षत त॰ा॰ ३.१२.९

ऋचा ाची महती दगयत। दणामायजषामपाराम।

अथवणाम रसा तीची। साामदची महती दगयत। ऋभः

पवा दव दव इयत। यजवद ितित मय अ।

सामवदनातमय महीयत। वदरशयभरित सय। ऋया

जाताꣳ सवशा मितमाः। सवा गितयाजषी हव शत॥

सव तज सामयꣳ ह शत। सवꣳ हद णा हव सम।

ऋया जात वय वणमाः। यजवद िययायािनम।

Page 332: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 734 ऋचा ाची महती दगयत

सामवदा ाणाना सितः। पव पवया वच एतदचः।

अादशम चवानाः। पव वसजाऽमता। शत वषसहाण।

दताः समासत॥

तप अासीद गहपितः। ाभवत वयम। सयꣳ ह

हातषामासीत। यसज अासत। अमतमय उदगायत। सह

परवसरान। भतꣳ ह तातषामासीत। भवयित चाहरत।

ाणा अवयरभवत। इदꣳ सवꣳ सषासताम॥

अपाना वानावत। ित ाितदवर। अातवा उपगातार।

सदया ऋतवाऽभवन। अधमासा मासा।

चमसावयवाऽभवन। अशꣳसद णतज।

अछावाकाऽभवश। ऋतमषा शातासीत। यसज

अासत॥

ऊाजानमदवहत। वगापः सहाऽभवत। अाजाऽयाद

ाण। यसज अासत। अपचितः पाीयामयजत।

न ीयामयजवष। अाीादषी सयम। ा

हवायजवयम। इरा पी वसजाम। अाकितरपनवः॥

इꣳ ह य उ। तणा चावहतामभ। वागषाꣳ

सयासीत। छदायागान वजानती। कपताण

तवानाऽह। सꣴथा सवशः। अहारा पशपाया। मताः

या अभवन। मयतदभवाता। शमताा वशा पित॥

Page 333: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अभवणमाः 735 ऋचा ाची महती दगयत

वसज थमाः समासत। सहसम सतन यत। तता ह

ज भवनय गापाः। हरमय शकिननाम। यन

सयतपित तजसः। पता पण पतमान यािनयाना।

नावदवनत त बहतम। सवानभमाानꣳ सपराय। एष

िनया महमा ाणय। न कमणा वधत ना कनीयान॥

तयवाा पदव वदवा। न कमणा लयत पापकन।

पपाशतवत सवसराः। पपाशत पदशाः।

पपाशत सदशाः। पपाशत एकवꣳशाः। वसजाꣳ

सहसवसरम। एतन व वसज इद वमसजत।

यमसजत। तासज। वमनानन जायत। ण

साययꣳ सलाकता यत। एतासामव दवतानाꣳ साययम।

साताꣳ समानलाकता यत। य एतदपयत। य चना।

ययना। अाम॥

Page 334: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........
Page 335: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

लघयागदशनी 1001 सयावदनसाण

शघपषोगदररी अभ॰ = अयदया, उदक॰ = उदकशातः, ित॰ = ितसरबधः,

पण॰ = पयाह, ह॰ = हीितः, अ = अ रापणम

अय उदक ित पण ह अ

१ गभा॰ ❀

२ पस॰ ❀ ❀

३ सीमता॰ ❀ ❀ ❀

४ जात॰ ❀ ❀

५ नाम॰ ❀ ❀ ❀

कणवधः ❀ ❀ ❀

६ अा॰ ❀ ❀ ❀ ❀

७ चाल ❀ ❀ ❀ ❀ ❀

८ उपनयन ❀ ❀ ❀ ❀ ❀

९ तािन

१३ गादान

१४ ातक ❀ ❀ ❀

१५ उाहः ❀ ❀ ❀ ❀

१६ पतमधः

समधषनवमदसनन बा॰ध॰ २.४

अथातः सयापासनवध यायायामः॥१॥ तीथ गवा, अयता

ऽभषः यता वाऽनभषः, ालतपाणः, अप अाचय,

सरभमयााभः (348) वाणीभः (348) हरयवणाभः (349)

पावमानीभः (350) यातीभरय (205) पवराान ाय यता

Page 336: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

लघयागदशनी 1002 समधादानसाण

भवित॥२॥ दभवासीना दभान धारयमाणः सादकन पाणना यखः

सावी (214) सहकव अावयतत॥५॥ वाणीया रािमपितत “इम

म वण”, “तवा याम” (301) इित ायाम॥९॥ एवमव ातः

ाखतन॥१०॥ मीयामहपितत “मय चषणी धता”, “मा

जनान यातयित” () इित ायाम॥११॥

सरधनदनसनन अा॰ग॰ ११

“परवा” इित (623) परमय, तरमः समध अादयात॥२१॥

सरनशीनासनन अा॰ग॰ ७

अथनामायन थालपाकन याजयित॥१॥ पयवहत॥२॥ पयवा

ऽभघायापसमाधानाायभागात ऽवारधाया थालपाकाहाित॥३॥

सकदपतरणाभधारण रवदानम॥४॥ अदवता वाहाकारदानः॥५॥

अप वा सकदपय जयात॥६॥ अः वकतीयः॥७॥

सकदपतरणावदान रभघारणम॥८॥ मयात पवयावदानम॥९॥ मध

हामः॥१०॥ उराधादरय॥११॥ उराधपवाध हामः॥१२॥ लपयाः

तरवत तणी बहराा हरित॥१३॥ समर परषचनम॥१४॥ तन

सपता ाण भाजयत॥१५॥ याऽयापचतता ऋषभ ददाित॥१६॥

औनससनन अा॰ग॰ ७

साय ातरत ऊव हतनत अाती तडलयववा जयात॥१९॥

थालपाकववतम॥२०॥ सार पवाितः ातरयक॥२१॥ उभयतः

परषचन यथा परतात॥२२॥

Page 337: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

लघयागदशनी 1003 पयाहवाचनम

णषनहवनचरम कलशथापन (301), पयाह (8), पवमान (350), हरयवणीया

(349), ाण (353), ाशन (354). बा॰ग॰श॰ १.१०

शचा सम दश दभान दवा धारयमाणाः चवारा ाणा अरहताः

ाखा यमातत॥२॥ तषा दणत उदखा वाऽपहतमदक

धारयन वाचयता तय दण बामाय पयतत॥३॥

पणकमयय दभवासीना दभाधारयमाणा ऽना कयात –

“भवरनातः पयाह वाचयय” इित। त णवपव “वायताम” इित

ितयः॥४॥ अथ याितभभमा जल वसयापवय

सरभमयाऽाभः (), वाणीभः (), पावमानीभः () यातीभरित

माजयवा पती च ातीयाह भगवान बाधायनः॥२२॥

पतसरबमधः कलशथापन (301), सावी, वदादयः (1), राा (304), अाय

(311), हरयवणीया (349), पवमान (350), वणस (348),

स (17), स (15), वणस (15), पदगाः (207),

ीस (17), परधानीया (352), सरभमयाः (348), ाण

(353), यबक, अरायान (309), ितसर (10), अायय

(351).

पररनतरवरनमतः कलशथापन (301), पषसन (420) पडरकापजन, वणवी

गायी, वदादयः (1), सरभमयाः (348), हरयवणीया (349),

पवमान (350), वणस (348), ीस (17), पषस (420),

पशातयः (118), ऋचा ाची (733), परधानीया (352), ाण

Page 338: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

लघयागदशनी 1004 गहवशवातशातः

(353), ाशन (354), अमख (101), अादशकवः वणसन

पालाशसमः(15), सन अन (15), सन अायन (17),

अावशितकवः ऋतनय समदायातीः (337), यबकन

अारशतधा ितलन, अाययसन अायन (351), जयादयः (102),

ाण (353), ाशन (354).

गहपवरवनसतरनमतः गायावधानन – कलशथापन (301), गहवशवातमाः (30),

ायायः (435), चमक (445), पषस (420), ीस (17),

भस (19), मयस (36), दगास (207), पशातयः (118),

घाषशातः (120), अमख (101), १०८ अातीः समः शक रया

अायन च वातसन (634), १२ अातीः समः शक रया अायन

च ादशधा नवहसकन (25), जयादयः (102), ाण (353),

ाशन (354).

रन�ोघहोरः कलशथापन (301), राा (304), य दवाः परःसदः (308),

पदगाः (207), जयादयः (102), ाण (353), ाशन (354).

गहोरः कलशथापन (301), अस (107), पषस (420), मगार

(319), यावामा वणित (310), पवमान (350), कमाडमाः

(108), वानरा न ऊया (112), जयादयः (102), ाण (353),

ाशन (354), सꣳह म मयः (?).

Page 339: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

लघयागदशनी 1005 मययहामः

रतषञषहोरः शानकावधानन – कलशथापन (301), वदादयः (1), १०८-धा

यबकजपः, ायायः (435), चमक (445), पषस (420),

राा (304), हरयवणीया (349), पवमान (350), स (15),

वणस (15), स (17), वणस (348), मयस (36),

ीस (17), भस (19), दगास (207), अाययस (351),

यस (37), तदपद (37), साजातादपक (212),पशातयः

(118), घाषशातः (120), अमख (101), १००८-धा

यबकातयः, जयादयः (102), ाण (353), ाशन (354).

रतनगवाः अमख (101), अाय वता दधत (), अायदा अ (), स

(15), अरायान (309), या सगधाः (116), याः ाचीः (117).

उगरररनमतः कलशथापन (301), {अपत मयः॰, पर मया॰, मानताक॰, मा ना

महात॰, यबक॰, य त सह॰} इित १०८-धा (218), अमख

(101), अाययस (351), उ मयस १००८-धा, जयादयः

(102), (36), उ मयसत, अाययस (351), समया (115).

गीररररनमतः कलशथापन (301), अमख (101), पषस (), ः (),

सारस (), गाणपतस (), घाषशातः (), हयः (),

{अपत मयः॰, पर मया॰, मानताक॰, मा ना महात॰, यबक॰, य

त सह॰} इित १०८-धा (218), अमख (101), अाययस

Page 340: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

लघयागदशनी 1006 भीमरथशातः

(351), उ मयस १००८-धा, जयादयः (102), (36), उ

मयसत, अाययस (351), समया (115).

Page 341: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1007 भीमरथशातः

पषोगखणः मदतय यागर एवाय खडय मलम। त थ अात

वभाय, अयान च मयथान (यागथान, गसाण

च) परशीय, यथामित थतम।

Page 342: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1008 ितसरबधः

पतसरबमधः पसा अाशनचालापनयनानष ववाह पनाह च ितसरबध कयात।

ीणा पसवनसीमतायनााशनचडााहष कयात।

स॰, यन दन नादमख कयात तया राया दाषात ितसरमारभत॥

बा॰ग॰श॰१.१५.२॥

(अमक)न (अमक)राशा जातय, (अमक)शमणा

(अमकय) (अमक)कमा बाधायनगशषसाकारण

ितसरबधकम करय।

स॰, शचा सम दश गामयन गाचममा चतर थडल उपलय, यमान

ाणान सालतपाणपादान अप अाचमय, ितदश अासनष उपवय,

पात ाख अाचाय उपवशित॥३॥ तय दण बा अवतरः॥४॥

ितसरबधजपकमण ऋवज वा वण, इित चतरा वरान ववा, यथा उपवय

स॰, अथ हतमा सकत थडल कवा, उय, अरयय

सकतवाणपरमतीहभः थडल कवा, तदपर तडलराश िनय,

तन ादशमा चतर दभः उखत।

िः ाचीन उखत – मय, जान ॰ ॥ दणतः, नाक

सपणम ॰ ॥ उरतः, अायायव ॰ ॥

Page 343: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1009 ितसरबधः

िदचीन उखत – मय, या ा ॰ ॥ अप उपपय॥ पमतः,

इद वण॥ परतात, इ वा ॰ ॥ धभान िनरय, अप

उपपय, थडल अः ाय, ततवत सधपीत क अः ाय

स॰, थडलय मय ागान गभान सतीय, तष उपर क िनधाय,

यातीभः शादकः परयवा, दवातफलरवकय,

गधपपधपदपदक अयय

ागान धभान सतीय, जान () इयचा थडल क िनधाय

(301), जान ॰ ॥ तन गायया ितरः पवमदग

िनधाय, तसवतः ॰ ॥ यातीभः ॐ भभव सव इित शादकः

परयवा, दवातफलरवकय, गधादकन अयय, पपरवकय,

अयचयित () अापा वा इदꣳ ॰ ॥ अपः णयित ॰ ॥

अभमय, िः ागपनाित, दवा व सवतापनात ॰॥ कर

िनय, स ह रािन ॰॥ कचा ॰ ॥ इित कच िनधाय,

वराजसमताः ॰ ॥ चतपवः बवपवः वाऽवकय, नालकर

समत ॰ ॥ नालकरफलनापधाय, ऊवकच च िनधाय

नागपाशधर दव॰ इित वण यावा, इम म वण, तवायामीित ाया

क वण अावा, इम म वण ॰ ॥ तवा याम ॰ ॥ अासन

दवा, पााद िनवदनात कवा

स॰, दवाभदभः ितछाारतः शालतडलयापर ितसरस

गधानल िनधाय

Page 344: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1010 ितसरबधः

ागान दभान सतीय, उरतः कायपा शालतडलापर नवगणत

हारगधानल कापासस भताबलसहत िनधाय

स॰, अाचायमखाीन ाणायामान धारयवा, उदक अवारय, सावी

जपित – “तसवतव रय” इयता पछाऽधचशाऽनवानमा, वदादन

जपित (1) ॥५॥

ीन ाणायामान धारयवा, ऋवभः सह क अवारय, गायी

पछाऽधचशाऽनवानमा वदादन जपित ॐ भः तसवतः ॰ ॥

अमीळ ॰ ॥ अ अा याह ॰ ॥ इष वाज वा ॰ ॥ श ना

दवीः ॰ ॥

स॰, राा “कणव पाजः” इयतमनवाकम (304),

“अ यशवन” इित चत अायम (311),

“हरयवणाः शचयः पावकाः” इयतमनवाक (349),

“पवमानः सवजनः” इयतमनवाकम (350),

वणस “उदम वण पाश” इित षडचम (348),

स “पर णा य हितः” इित षडचम (17),

स “ जान” इित षडचम (15),

वणस “वणानक” इित षडचम (15),

प दगाः “जातवदस” इित (207),

ीस “हरयवणा हरणी” इित पदशचम (17),

‘“नमा ण” इित परधानीया िरवाह’ इित ाणम (352)

यथा जपवा

स॰, णवनाथाय, यातीभः सरभमयाऽाभः (348) ाय

(353)

Page 345: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1011 ितसरबधः

तवायाम ॰ ॥ इित वणमाय, ॐ इित णवन क उथाय,

यातीभः सरभमयााभः कजलन ितसरस ाय

भभवः सव । दधाणा ॰ ॥ अापा ह ा ॰ ॥ दवय वित

िभः पयायः कतार च ा, दवय वा सवतः ॰ ॥

स॰, ितसमादाय, वासक यावा, अ नापकिनकाया यबकन ()

िव भना समय

ितसरसमादाय वामहता ानामकाया मल गहीवा, वासक

यावा69

70, दणहता ानामकाया “यबक यजामह” इित सकण,

यबक यजामह ॰ ॥ तता तणी भना िव उय,

तडलरल परयवा, तदपर फल, तदपर स च िनधाय,

स॰, “अरायान” इित पभः70

71 (309) तय दणहत गहीवा,

“बहसाम” इित बवा (10), ीणा वामहतम

यथा पषाणा दणहत, ीणा वामहत अभमय

स॰, भना घतसन “या ा णः” इयचन (351)

रा कयादयाह भगवान बाधायनः॥७॥

यथा जपवा, रा कवा, अाचायाय दणा दवा, ाणया दणा

दात। तकमसमाा साय सयाया यातीभः ॐ भभव सव इित बधनस वय ना तडाकादा वा यजत।

70 “नमा अत सपय इित यचन वासकयानम” इयक॥ 71 “अायती करामीित ीणाम” इित ाचकः पाठः॥

Page 346: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1012 अ रापणम

अङम ारन ररम “चालापनयन ान दपया ववाहक” इयव कयात॥

(अमक)न (अमक)राशा जातय मम कमारय (ः)

करयमाण(अमक)कमा बाधायनाकारण अ रापणकम

करय।

स॰, ाणानन परषय, “पयाह वत ऋ” इित वाचयवा, शचा

सम दश गामयन गाचममा चतर थडल उपलय, अतान सकय,

अरयय, प पालकाः सावणा रजताताा ममयीवा यथासभव

गाित॥१॥

तद पयाह वाचयय। ादयः ीयता इित पयाह वाचयवा, पपालकाः सभय, मय चतद च मयाददणमाधाय, तासा

मल दवाथबवशरषाण बवा, तसण वयवा,

शाभमरापय7172, पयाहजलः पपालकाः कचण यातीभः “ॐ

भभव सवराम” इित ाय

स॰, मयमाया यातीभाण जापित चतमख हरयगभ चावा

पजयत।

72 स॰, वीकमका वा गामय च तथव च। एतािन पत तास

पालकास यथामम॥ दवा अथप च शरष बवपकम। तासा

मलष बीयातसण वयत॥

Page 347: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1013 अ रापणम

मयमाया पालकाया, ॐ भः ाण अावाहयाम। ॐ भवः

जापित अावाहयाम। अाꣳ सवः चतमख अावाहयाम। ॐ

भभवः सवः हरयगभ अावाहयाम। ादनामदमासनम।

स॰, एताभरव ाया – इ वण शचीपित शततम – इित

ाया, ॐ भः इ अावाहयाम। ॐ भवः वण

अावाहयाम। अाꣳ सवः शचीपित अावाहयाम। ॐ भभवः

सवः शतत अावाहयाम। इादनामदमासनम।

स॰, एताभरव दणया – यम वववत पतपित धमराज (तपित) –

इित

दणया, ॐ भः यम अावाहयाम। ॐ भवः वववत

अावाहयाम। अाꣳ सवः पतपित अावाहयाम। ॐ भभवः

सवः धमराज अावाहयाम। यमादनामदमासनम।

स॰, एताभरव तीया – वण चतस सपण अपापितम – इित

पमाया, ॐ भः वण अावाहयाम। ॐ भवः चतस

अावाहयाम। अाꣳ सवः सपण अावाहयाम। ॐ भभवः

सवः अपा पित अावाहयाम। वणादनामदमासनम।

स॰, एताभरव उदया – शशन िनशाकर च सामम – इित

Page 348: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1014 अ रापणम

उरया, ॐ भः शशन अावाहयाम। ॐ भवः िनशाकर

अावाहयाम। अाꣳ सवः च अावाहयाम। ॐ भभवः सवः

साम अावाहयाम। शशनादनामदमासनम।

अथ पालकाः परतीय, ादया नमः, इद पा अय अाचमनीय इित

मण दवा,

स॰, अथनान ापयित – “अापा ह ा मयाभवः” इित ितसभः (),

“हरयवणाः शचयः पावकाः” इित चतसभः (),

“पवमानः सवजनः” इयतनानवाकन माजयवा (),

अथनान गधपपधपदपरयचयित – “अमय नमाऽमय नमः” इित।

यथामः “अापा ह ा” इयादभः माजयवा, वादिनवदनात,

ताबल मपप सवणपप च दवा

स॰, अथनान उपितत – दशा पतीन नमयाम सवकामफलदान।

कवत सफल कम कवत सतत शभम॥ ीहयवमाषितलमसषपान

मीकय, ीरण ाय, अाषधसन “या जाताः” इयनवाकन

अभमय,

अ राथबीजािन ीहमाषितलमसषपान ीरण ाय, सीर

अाषधबीजसहत पा सकच अादाय, उथाय, दशा पतीन नमयाम

सवकामफलदान। कवत सफल कम कवत सतत शभम॥ इित ादन उपथाय

अाषधसजपाथ ऋवज वा वण, इित चतरा वरान ववा, “या

जाता अाषधय” इयनवाकन () अाषधबीजायभमय या जाता

अाषधया ॰ ॥

Page 349: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1015 अ रापणम

स॰, यथाम िनवपित – जान, पता वजारा – इित ाया

मयमायाम। यत इ भयामह, वतदा वशपितः – इित ाया

ायाम। याऽय का, यम गाय – इित ाया दणयाम। इम म

वण, तव याम – इित ाया तीयाम। सामा धन, अायायव – इित

ायामरयाम॥

यथाम सकण तणी िनवपित॥ जान ॰ ॥ ादया

नमः, अय बीजावापः॥ ाया, यत इ भयामह ॰ ॥

इादया नमः, अय बीजावापः॥ दणया, याय का ॰

॥ यमादया नमः, अय बीजावापः। सकाण तणीम॥

तीया, इम म वण ॰ ॥ वणादया नमः, अय बीजावापः।

उरया, सामा धनꣳ ॰ ॥

स॰, यथाम शाभः सकताभः छादयत। पगयन यथाम

सचयत। णवनव सापधान कवा, यावकम तावत सरत गापयत।

समा कमण ाणान प भाजयत, यातीभः दवता यथाम

उासयत। अासमात जाकाम अाषात पनाशनम। पम भकामाना

वणाः सवानतथा॥ चतथ चा र वात पापीयान जायत त सः॥

िरह सवकामाना सा वाऽय रापणम॥

Page 350: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1016 अ रापणम

इित बीजायवा72

73, अथ पालकास यथाम पगयन सचयवा,

शाभः सकताभः छा, यावत कमसमािः तावत सरत कवा,

साय ातिनव सपय, समा कमण, अयमऽि, णवयातीभतरव

मः “ॐ भः ाण उासयाम” इयादमण दवता उाय, ना

तटाक वा अ राण पत।

73 समयाऽथ वा कयातः पाथ स वा। अवया िनवपयः नरजा

वजता िनवपयः। ताः य गधादभः सपजयत।

Page 351: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1017 अमखम

अगरखरम य चामख समाधायन यात, ता ानामकाया स हीतन

शकलन दभण वा दणार ाचीता रखाः, पमार उदचीता

रखा लखवा, त त यय, अरवाय, शकल नऋ या िनरय, अप

उपपय,

स॰, अमवा॥१,१२॥

(वहता) भभवःसवराम इित िताय, याकरधनर इवा,

वाय, अथावाणतायशष उरतः पवता वा उसत। अथायददक

पाथ तवापदयात।

स॰, दणम॥ परताददवापमः॥ तथापवगः॥ ागदभर

परतणाित॥१२॥ ागदगवा॥१३॥

अथ ागाददण सवास द ागः कशः अ परतणाित। अथवा

दणत उरत ागः, पात परताादगः।

स॰, उरणा दभान सतीय, य पााण यन

दवसयािन॥१६॥

उरणा पासादनाथ ागान दभान सतीय। तष य

अधाबलािन पााण सादयित। उयत मयपााण – धानदवी

अायथाल च, ाणीपा णीतापा च, इतरदवी इ च दणाद(?)

च सादयवा,

Page 352: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1018 अमखम

स॰, पवयाः सकार अायामतः परमाण ाणीसकारः पााः इित

दशपणमासवत तणीम॥१९॥

समावछाा दभा ादशमाा पव कवा, तण का वाऽतधाय

छवा, अप उपपय, अामलाादरनमय, सपवण पाणना पााण

समय, ाणीपा अादाय परता िनधाय, पवमतधाय, अप अासय,

उदगाया पवाया िः ागपय, उानािन पााण कवा, इ च

वय, उानन सपवहतन िः सवाभरः ाय

स॰, अपरणा पवातहत पाऽप अानीय, उदगाया पवाया

िपय, सम ाणवारणा दभष सादयवा, दभः छा॥२०॥

ाणीपा दणता िनधाय, णीतापामादाय परता िनधाय,

पवमतधाय, अप अासय, पववत िपय, अभमय, सम ाणवा,

उरणा दभान सतीय, तष णीताः सादयवा

वणाय नमः सकलाराधनः वचतम। दभः छा, पवमादाय

स॰, ाण दणता दभष िनषा॥२१॥

वरणम। अन (अमक)हामकमण ाण वा वण। ण

नमः सकलाराधनः वचत।

स॰, अाय वलाय, अपरणा पवातहताया अायथाया अाय

िनय, उदचाऽारा, तवधय, वलतावय, दभा

यय, िः पय कवादगायाारान यादगाया पवाया

पनराहार िपय, पव अनय॥२२॥

Page 353: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1019 अमखम

(वलनमयाय हामाथ) अावाय वलाय, अपरणा पवातहताया

अायथाया अाय िनय, उदचीऽारा, यतान कवा,

तवायमधय तणन वलताऽवाय, दभा छ, ाय,

यय, िः पयकवा, अाय कषदगाय, अारान य,

उदगाया पवाया पनराहारमाय िपय, पवथ वय, अप

उपपय, ागमा हरित।

स॰, यन जहाित तदा िततय दभः समय पनः िततय ाय िनधाय

दभानः सपयाा हरित॥

अः पाभानातीय, तवायथाल सादयवा, यन जहाित। तदा

िततय, दभरतरदवी धानदवी च मण समय, पनः िततय, ाय,

अायथाया उरता िनधाय, दभानः सपयाा हरित

स॰, शयाः परयथ ववाहापनयनसमावतनसीमतचालगादानायष॥

परधीन परदधाित। (शयाः परयथवा) थव पाददग मय

िनधाय। तताऽण दघ ागमदणता िनधाय। तताऽप स कश

ागमरता िनधाय। परधीनयायससान कवा मयम परध दण

हतनापपय, अदणपवार पवदशयाराघार समधा िनधाय

स॰, अ परषयदतऽनमयवित दणतः ाचीनमनमतऽनमयवित

पाददचीन सरवतऽनमयवयरतः ाचीन दव सवतः सवित

समतम॥

अथा परषित। अदतऽनमयव (दणतः)।

अनमतऽनमयव (पमतः)। सरवतऽनमयव (उरतः)।

दवसवत सव (समत)।

Page 354: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1020 अमखम

स॰, इ अाधायाघारावाघारयित दशपणमासवत तणीम॥

अमल य, इमादाय अायनायय, अमकहामकमण

माधाय। इतरदया अाय गहीवा, जापित मनसा

यायाघारावाघारयित।

उर परधसधमववय, दणाामज सतत

याितयाघारमाघारयन सवाणीकाािनसꣴ पशयित।

(वाहा) जापतय इद।

धानदया, दण परधसधमववय, ामदमज सततमाघारयित (वाहा) इायदम।

स॰, अथायभागा जहायय वाहयराधपवाध सामाय वाहित

दणाधपवाध सम पवण॥

अथायभागा जहाित। अय वाहा। उराधपवाध। अय इद॥

सामाय वाहा। दणाधपवाध। सामायद॥

(अमख जहाित। अय वाहा। अय इद) सप

भयतणपयत मय सभावतसमतवयपराय ायाथ

सव ाय हायाम । ॐ भभवः सवः वाहा, जापतय

इदम।

स॰, यथापदश धानतीवा॥

Page 355: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1021 अमखम

अथ यथापदश धानातीजहाित। यन यन मण हवरादवधना

ववाहादष धानातय उपदाः, तन तन वधानन जयात। त

चकमस धानातीवा, चणा अय वकत वाहित वकत

जयात।

स॰, जयायातानान ()

एतकमसमथ जयादहाम करय। च च ॰ ॥

स॰, अयातानान ()

अभतानामधपित ॰ ॥

स॰, रा भतः ()

ऋताषाडतधामाऽः ॰ ॥

स॰, जापया यातीवताः सावकती इयपजहाित॥

भः वाहा। अय इदम। भव वाहा। वायव इदम। सव

वाहा। सयाय इदम।

स॰, यदय कमणाऽयररच या यनमहाकरम।

अवकासवꣳ व सत करात वाहित॥

Page 356: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1022 अमखम

यदय कमणा ॰ ॥ चकमस धानदयायन िनधानमात

परनम कवा, लपकाय कयात। अायथायादणतः धानदवी

िनधाय, इतरदवी मय िनधाय, पासादनाथदभानादाय, धानदया अ

इतरया मयम, अायथाया मलमयदगपवग मण िरा, अय

बहषतणमपादाय, ात िनधाय, दणाराया पाणया धानदया

बहः िताय, दणन करणाा हरित। िय, अपाकणमा

हरित। तर या िनदय, अमभमयत। अथ भममपपय,

परधीहरित। मयम परधमा य, अया परधी हतायामादाय

यगपदा हरराययामारषपाहित। दवीयन सꣴाव

परधीनभजहाित।

(वाहा) वसयाय अादययः सꣴावभागय इदम। ॐ

भभवः सवः वाहा। जापतय इदम। (सपः) अन

अमक हाम कमण अवात ायादिन हायाम।

अनाात यदाात ॰ ॥

भ वाहा। अय इदम। भव वाहा। वायव इदम। सव

वाहा। सयाय इदम। ॐ भभव सव वाहा। जापतय

इदम।

(सपः) अन अमक हाम कमण मय सावत समत

मलाप तलाप यलाप यालापायलाप यनाितरक

वितवपयासायाथ सवाय हायाम।

ॐ भभव सव वाहा। जापतय इदम। ी वणव वाहा।

वणव परमान इदम। नमा ाय पशपतय वाहा। ाय

पशपतय इदम। अप उपपय।

Page 357: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1023 अमखम

स त अ ॰ वाहा। अय स इदम। अायपाादन उरता

िनधाय। ाणायाम कवा

स॰, पववत परषचनमवमꣳ थाः ासावीरित मसामः॥

अ परषित। अदतऽवमꣴथाः (दणतः)।

अनमतऽवमꣴथाः (पमतः)। सरवतऽवमꣴथाः (उरतः)।

दवसवत ासावीः (समतम)।

अथ वणपामादाय परता िनधाय, तन पाातरण जल साय,

तल ागाददण ितदश दणहतन माजयवा, ऊवाय,

भमा कल ानीय, तनाान पी च ाय, वर त ददाम।

ण नमः। सकलाराधनः वचतम।

वाहा। इया समधमाधाय, अ नययसन अ उपथाय (),

अ नय ॰ ॥ णय, अभवादयत॥

Page 358: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1024 थमातवशातः

पररनतरवरनमतः

स॰, चतथ वा पमऽि वा शातान कवीत॥

(अमक)न (अमक)राशा जातायाः (अमक)नाया अया

मम कमायाः थमरजःादभावकाल ितथ-वार-न-याग-

करण-लादभः ससचता या दाषः समजिन, ताषपरहाराथ

एभाणः सह बाधायनाकारण ऋतशातजपहामकम कत

यायतास अनगहाण॥ वरपजा कवा, दभवासीना दभान

धारयमानः सप कराित। शभ शाभन ॰ ीयथ (अमक)न

(अमक)राशा जातायाः ॰ बाधायनाकारण

ऋतशातजपकम करय। उरता दभान िनरय, अप उपपय,

वर उाय

धायाण तदध वा तडल ितलमव वा। तदध चतर तान कवा

थडलपकान॥ उय प तय थापयत कममम॥ धपत

वसय ततना परवतम। यातीभजल पय कचमतिनधाय च।

चतपवदभ पपवपकरप। पवनवर नारकल िनधाय च।

अावा पडरका पष पजयतः॥ इित यायन थडलकरणाद क

िताय

‘इम म वण’ ‘तवायाम’ इित ाया क वणमावा, इम म

वण॰॥ तवा याम॰॥

स॰, पडरका यावा क सपय॥

Page 359: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1025 थमातवशातः

कापर ितमा िनधाय, पषसवधानन षाडशापचारपजा कवा ()

सहशीषा पषः ॰ ॥

स॰, ाियान वान षट अा वा वरणपवक अयय॥

अन ऋतशातजपकमण ऋवज वा वण। इित ाणान

ववा, ऋतशातजप कवम। इित ाथयत, कम इित य

यजमान

स॰, त ऋवजः क अवारय वणवी गायी असह अशत वा

वदतः॥

ऋवज कमवारय, नारायणाय वह इित वणगायी

अारशतवार जपवा, नारायणाय वह वासदवाय धीमह।

ता वणः चादयात॥

अथ कारका – गायी वणवी चादा शतमार पनः। वदाापा हरयित

पवमानः सवजनः। वाण समा च वणस ततः परम। स

स दगाीसमव च। पषस पशातमचा ाची ततः परम॥

स॰, वदादन, “अापा ह ा मयभव” इित ितः (),

“हरयवणाः” (), “पवमान” इयनवाका (),

वणस (), ीस (), पषस (), पशात (),

“ऋचा ाची” इयत अनवाकम (),

“नमा ण इित परधानीया िरवाह” इित ाणम ()॥

Page 360: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1026 थमातवशातः

पनिनव, वणमाय, यन यमयचा पडरका चााय, यन

यमयजत ॰ ॥

स॰, “दवय वा” इित िभः ाय॥

दवय वयादभमः ाख अासीन यजमान सपीक ायत। दवय

वा सवतः सव। ॰ ॥

स॰, “ऋत च सय च” इित िभमः ऋवजः ापययः॥ तता नार

पगय7374 ाशयत॥

अथ पी कजलन ापयवा, ऋत च सय ॰ धात(शक)व

धारयवा, (पगय सयाय, ाशयवा)

स॰, अमखात कवा ()

दवयजनाखनभित, लाकका िताय, अमखात कवा, च

पयवा, अभघाय, ाचीन उदचीन वा उाय, ितत अभघाय, दया

उपतीय, रवदाय, सकदभघाय।

ॐ भभव सवरा तसवतव रय भगा ॰॰॰ दयावाहा। सव

इदम। इित वा,

74 स॰, गायया ग गाम गधारित गामयम। अायायवित च ीर

दधाणित व दध॥ तथा शमस याय दवय वा कशादकम॥

Page 361: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1027 थमातवशातः

अथ कारका – वणसन समधा सन वादनम। वाय सन

ऋतनवातः। समदघतवा अारशतातीः॥ इित यायन

समदायरारशत वा॥

स॰, सायादशकवः यक अावतयत7475,

पालाशसमरारशत वणसन जयात (),

तथा सनाम (),

सनायम (),

ऋतनय () समदायातीः यक अावशितकवः तण

जयात॥

यथा वा

स॰, यबकन ितलहाम अारसह अारशत वा जयात ()

अायातीघतसनाा जयात ()

स॰, वकत भित स अाधनवरदानात॥

वकतमवदाय, अतःपरध सादयवा, हयवाह वम इित या

वकत वा, जयभित ाासनात कवा

स॰, ऋवया दणा ददायाचायाय वशषतः॥

ऋवया दणान दवाऽमपथाय अाशीवाद कयात॥

75 सावकथनात एककमाणा अावन काया इित ापत भवित

Page 362: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1028 गभाधानम

गगनरधनरम समावशनातरष त अकमाथवादव नाय जपः। ताकालक कमदम।

“सवायपगमनािन मवतीित बाधायना यादा यतावित शालकः”

इित कायवकपा दशतः॥

स॰, चतथभया षाडशीमरामरा यमा जािनयस ऋतगमन

इयपदशत।

रवावतगत ाणराशीवाद कारयवा, फलदान च कवा, गणपितपजा

कवा, ाणानायय, (समावशनजप) गभाधानाय

ऋतसमावशनजप च करय, इित सय, गणपितमाय, हीित

कवा

स॰, शष “अाराहाम” इित “कणता दवः” इयत () समावशन जपत॥

अया 75

76 वनामभमयत॥

अाराहामपबहव ॰ दवष कणता दव॥

स॰, रजसः ादभावात ाता 77

वणयािन कपयत ॰ कामय दव त म वाया समधय॥

ऋतसमावशन उराभः “वणयािनम”

इयाद यादशभः () अभमयत॥

76 इद च “अह गभ अदधा” इयाद लवराधऽप 77 तात॰, ऋत ीणा रजािनगमनाद अारय षाडश दवसाः॥

Page 363: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1029 गभाधानम

इित जपवा, पता िनवीत कवा, य गछत॥ ततः परः ातथाय

कतािका जायया सहायदया पयाहवाचन च कवाशीवादादक

कारयत॥

Page 364: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1030 पसवनम

सवरम तात॰, कमणानन सकता अतवी पमास जनयित। पसवन थम गभ

कतयमव। तत ऊव त य य गभ पसा, त त कतय, नाय।

यवितातचादनः ीरव जनययमित कामयत तय सकदप न भवित॥

स॰, पमास जनयित॥ पसवन य गभ ितयण॥77

78

पवदकशात ितसरबध च कवा, ाभत िनयकम परसमाय,

अना कयात। अशष ह परषत भवपादमल मया समपता इमा

सावणी यकणा यथादणा इव वीकय,

(अमक)न (अमक)राशा जाताया नाया अया मम

धमपयाः पसवनकम कत यायतास अनगहाण। वरपजा

कवा, दभवासीना दभान धारयमाणः सप कराित। (अमक)न

(अमक)राशा जाता मम धमपी पसवनकमणा सकरयाम॥ उररा दभान िनरय, अप उपपय, थडल कपयवा

स॰, सीमतवदपसमाधानाद उय॥

भभवः सवराम इयापासना िताय, ाक तायमयाद

पासादनकाल दवािन षााण यथावत सादयवा

78 तात॰, य ततीय चतथ वा मास। ॰ । यद पसवन चतथ यात

तदा पव सीमत कवव। कत एतत? पसवन पात यमाणऽप

चादतकालानितमात, पााानसापदशयारवमाथवा॥

Page 365: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1031 पसवनम

स॰, याधय या ायदची वा शाखा ततः सवषणा फलयन सया

शा अा र अाय॥ 79

ागदवा शाखाजात छलयय वटा र षपय नवव च सहव

सादयवा, पवकरणाद समाजनात कवा। परधीन परदधाित।

थव पादयाद इ अाधाय, अाघारावाघायायभागा जहाित।

अय वाहा। अय इदम॥ सामाय वाहा। सामायदम॥

सपभयतत ॰॰॰ हायाम । ॐ भभवः सवः वाहा।

जापतय इदम॥

मयकालाितम क ाचरणपवक कयात॥

स॰, अवारधाया उराः “धाता ददात ना रय” इित चता, “यवा

दा करणा” इित चतः इित 80

धाता ददात ना ॰ ॥ यवा दा करणा ॰ ॥

अा अातीवा॥

स॰, जयाद ितपत॥ परषचनात कवा॥

कमसमथ जयादहाम करय, च च वाहयाद, यदयित वकत वा, परनम॥ न लपकायम॥ परधीन य

सꣴावणाभजहाित॥ सꣴावाद ाासनात कवा

79 तात॰, ाणभाजन अाशीवचन च तात परतावतत। कमात त

भवत एव॥ 80 ितम अा अातीवा इित मदतः। माण मयम॥

Page 366: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1032 पसवनम

स॰, अनवातया कमाया षप षदथाप शा िनधाय षपण

पषयवा तस पराय॥

अरण षप वटा र यय, षपातरण कयया पषयवा,

नववण पराय, हीित कवा

स॰, जाया अपरणा ाची उाना ऊवमखी िनपाय, उरण ‘पसवन’

इित यजषा अ न दण नासकाछ तस ऽपनयित गभ

ापयित80

81॥

पसवनमस। ाक शरसमानशयाना वा यखी अासीना ऊवमखी

िनपाय, वय ाखः थवा, पसवनमतः समत इित भवता

महाताऽनत॥ तथात॥

अथ ाणानायय, अकतपसवनकमा अयदया

हरयपणा करय॥ अभदय कवा, पयाह च कवा,

अमपथाय, अाशीवादादक कारयत॥

81 तात॰, सा रस न िनीवदयथः॥

Page 367: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1033 सीमतायनम

सीरमतोमषरम

स॰, सीमतायन थम गभ चतथ मास॥ ाणान भाजयवाशषा

वाचयवा॥

पवदकशात ितसरबध अयदया पयाह च कयात। अना, अशष ह परषत भवपादमल मया समपता इमा सावणी

यकणा यथादणा इव वीकय, (अमक)न

(अमक)राशा जाता (अमक)नाी एना मम धमपी

सीमतायनकमणा सकत यायतास अनगहाण। वर

पजा कवा, दभवासीना दभान धारयमाणः सप कराित।

(अमक)न (अमक)राशा जाता एना मम धमपी

सीमतायनकमणा सकरयाम। अप उपपय, वरमाय,

उखनाापासना िताय,

स॰, अपसमाधानाद पायागकाल

अथ कारका – यवान वडाछलल सपान लसा यवानामप बधन

च। एतािन सीमतवधा यात पााण साक खल मानषाण॥ इित

सादयवा। पवकरणाद शयाः परयथ।

स॰, अायभागातऽवारधाया उराः “धाता ददात ना रय” इित चता

“यवा दा करणा” इित चतः इित 82

82 ितम अा अातीवा इित मदतः। माण मयम॥

अा अातीवा पसवनवत॥

Page 368: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1034 सीमतायनम

धाता ददात ना ॰ ॥ यवा दा करणा ॰ ॥

स॰, जयाद ितपत॥ परषचनात कवा॥

82

83शया अपा, अनााताद ाासनात कवा, हीित कवा,

स॰, अपरणा ाची उपवय, या शलया िभदभपीलः

शलाललसनित। ऊव सीमतमयित ()। यातीभः भभवःसवा-

राकामहमित () उराया ाया च॥

अपरणा ाखी उपवय, वय यखः थवा, शलयादिन

यगपदादाय, शरामय रखा उदहित।

भभव सव॥ राकामह यात राक॥ राकामहꣳ ॰ रराणा॥ शलयादन पारय, अप उपपय

स॰, ‘गायत’ इित वीणागाथना सशात॥ उरयाः ‘या गधररव न’

इयतयाः पवा सावाना, ाणाना इतरा॥ नदिनदश यया वसत॥

या गधररव ॰ तव॥ गायत, इित वीणागाथना सषयित। ता च॥

साम एव ना राजयााणीः जाः। ववचा

अासीनातीरण (असा) तव॥ अ असावयय थान

विनवासामसमीपना नामिनदशः सबया कायः। “कावर” “यमन”

यथा॥

83 शयाय वधीयत गाकमस सतः। सꣴ ाव न

तयादभशदवहीनतः। इित॥

Page 369: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1035 सीमतायनम

स॰, यवान वढानाब॥

अ रतान यवान सथतान ववाः शरस तणी बवा,

स॰, वाच यछया नयः॥ उदतष नष ाचीमदची वा दश

उपिनय, वसमवारय, याती जपवा, वाच वसजत॥

छलदानम। उपथान कवा, अाशीवादादक कारयत॥

Page 370: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1036 सवनम

�पसवरम

स॰, अनाीतन शरावणानातसमदक अाय पतयती िनधाय

मधछायती उरण यजषाऽभमयताभरराभरवात॥

शायती य “अाभाह दशभरभमशाम” इित यजषाभाया हताया

मधयभमय, अाभाऽह ॰ सतव॥

एताभराताभरः उराभः “यथव सामः पवत” इयादभतसभता

सकदवावात, यथव साम ॰ सरवतीः। एत गभा अता जीवा

जीवयाः॥

स॰, यद जराय न पतदव वहताभरवाराया अवात॥

ितलदऽव ॰ जरावव॥

Page 371: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1037 जातकम

नतारर

मम जात कमार जातकमणा सकत यायतास

अनगहाण83

84। वर पजा कवा, दभवासीना ॰॰॰ कराित। जात

कमार जातकमणा सकरयाम, इित सय, अप उपपय,

गणपितमाय

स॰, जात कमार पता वासण “दवपर” इयनवाकन अत सकद

अभमय॥

दवपरयषाऽनवाकः॥ दवपर थम ॰ ारजनयसरता। अत

सकत कमार अभमय

स॰, उरण “अह” इयनन यजषापथ त अाधाय॥

अहꣳ ॰ वश। इित वापथ अाधाय

स॰, उराया “अादात”, “अमा भव” इित ाया अभमणम॥

84 उपनयनन सह जातकमादकरण, मम कमार जातकम-

नामकरणााशन-चालापनयन कमभः सकत यायतास अनगहाण॥

Page 372: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1038 जातकम

अादात ॰ अभजाम (असा)॥ 84

85

स॰, तथव ताया एव मधयवाणम॥

अादात ॰ अभजाम (असा)॥

स॰, एतयारवचाः दण कण जापः॥

अादात ॰ अभजाम (असा)॥

स॰, मधघतमित कायपा ससय, तन दभण हरय िनत,

बवावधाय, उरः मः “मधा त दवः सवता” इयचा, “वय मधा”

इित िभयजभः कमार ाशयवा॥

कायपा मधघत च ससजित। मधा त दवः ॰ ाजा दधात॥ दभबहरयनव शश सकदव ाशयवा

स॰, उराभः पभः “िय वा” इयादभः ापयवा॥

िय वा िनऋ य वा ॰ ियाामशसाद हा माम

वणय पाशात। इयत कमार सककचन साय

स॰, दधघतमित ससय कायन पषदाय भः वाहित

यतीभराारचतथाभः कमार ाशयवा॥

85 स॰, ननाम च िनदशित॥ तहय भवित॥ (ता॰, कमारय

यजननााम त राहणयादसबा असा-शदय थान

िनदशित)

Page 373: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1039 जातकम

भः वाहा। भव वाहा। सव वाहा। अाꣴ वाहा। अत

कायनव सकदव ाशयवा

स॰, अः शष ससय गा िननयत॥

अयन गा िननयत।

स॰, उरया “मा त कमार” इयनन मातपथ अाधाय॥

मा त कमारꣳ ॰ व गह॥

स॰, उरया “अय कमार” इयनन दण तन ितधाय॥

अय कमारा जरा ॰ बलम॥

स॰, उराया “यमदय” इित ाया पथवी अभमय॥

यमदय ॰ पामघदम॥

स॰, उरण “नामयित” इित यजषा सवम॥

नामयित ॰ चाभमशामस॥

स॰, उरण “अापः सष” इित यजषा शरत उदक िनधाय॥

अाप ॰ नदवम।

Page 374: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1040 जातकम

अय मम कमारय जातकमात छलकरणहाम करय। य

चित वधना उय। लाकका िताय। सपरतीय। (अलसकार

पाकम) परषय

स॰, सषपान फलकरणमानलना उरः “अय कल” इयाभः

ितम िः ितवाहाकार वा सशात॥

अय कल ॰ अीण िनदह॥

म इद। अय इदम। अय इदम। अय इदम। अय

इदम। अीाबहपितय इदम। अय इदम। अय इदम।

स॰, व व एव तणीमावावपतित॥

अायदय पयाहवाचन च कयात। न राशा जातयाय मम

कमारया कत जातकमा अयदया हरयपणा

करय। तद पयाहवाचन च करय॥ अप उपपय।

यथावययदय पयाह च कयात।

Page 375: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1041 नामकरणम

नराररम

स॰, दशया राा दशमऽहिन उथताया सितकागहााताया ाताया

पय नाम दधाित यवथापयित पता मातित मातापतरा सहता ॥

स॰, र चतरर वा नामपव अायातार दघाभिनानात

घाषवदातरतथम ॥ अप वा यन वयपसगः या

िततमित ह ाणम ॥ 86

न राशा जातयाय मम कमारय नाम धायावः॥

नामकरणकमा पयाहवाचन करय॥ इित सय, थडल

कपयवा, क िताय, क वणमावा, षाडशापचारपजा कवा,

हीित च कवा, भवरनातः पयाह वाचयय॥

नामकरणकमणः पयाह भवता वत॥ िः ।

87

नाम याताम॥ नाा व नारायणाऽस। नामकरणकमण

नारायणशमण वत भवता वत॥ इित ा॥

नामकरणकमण वत भवता वत॥ इित सकदा।

86 अनन सण नाा लण उयत । ववरण टकायाः यम । 87 पयाहादराह िः ितयतथा जाः। का सह सकत यः सव

शातमखाशषः॥

Page 376: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1042 नामकरणम

88

88 पयाहवाचन ना मयम वतवाचन। उा बालकनामा

वतीययसम भवत॥

नाम ॰॰॰ कमणः। नामकरणकमण नारायणशमणः ऋ

भवता वत॥ िः। ऋः समरयाद शष समानम।

न राशा जातय शमणाऽय मम कमारय नामकरण

कमा अयदया हरयपण करय। अयदय कवा,

पयाह कयात।

Page 377: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1043 उपिनामणम

उषिनररम

88

89 चतथ मास पयन पय दन पवनादमख कवा ाभत वर

सपय, न राशा जात एन मम कमार बाधायनाकारण

उपिनामणकमणा सकरयाम। “सवता ीयता” इित पयाह

वाचयवा, पववदापासनादकदशामाय, उखनभयामखाकवा,

सव जमित वशषः। पा जहाित। अवदानधमणावदाय

ॐ भभव सवरा तसवतव रय भगा दवय धीमह। धया या

न चादयावाहा॥ सव इदम।

वकतमवदायातःपरध सादयवा। वतसन अभमः ()

अायातीपजहाित। वत ना ममीताम ॰ वाहा॥

वकभित सꣴावात कवा, अणामथपणष तशष िनदधाित।

नम अायाधनीया ववयतीय वा नम। इित बलदवा,

अथ मलवासहत शश बहिनमय तापवय, चियया नमः इित

बाािन चियाण अासनादिनवदनात पजयवा। चिययः वाहा इित िनव पाियाण ीयतामित पयाह वाचयवा चिय

दणीकय गहमानाय, अथ परषचनाद समापयत॥

89 (॰म॰फ) यथसार, िनामण चसयदवतादशण च ादशऽहिन

ततीय चतथ वा मास कयात॥

Page 378: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1044 कणवधनम

ा रवधरम समऽम वा मास कयात।89

90 पवनादमख ितसर च कवा, ाभत

गणपित सपय, न राशा जात एन मम कमार बाधायना

कारण कणवधकमणा सकरयाम। ा ीयतामित पयाह

वाचयवा। पववदकदशा अाय, दवयजनाखन भयामखाकवा,

ााय जमित वशषः।

अवदानधमणावदाय (327)। ाण भमत वत ॰ परसव

बभव वाहा। ाायदम॥

वकतमवदाय बहष िनधाय, अायातीपजहाित। “ाणा रित

वमजत” इयतनानवाकन दशभः यचम।

91

इित दशायातीवा, वकदाद सावात कवा, अणा वणपणष

तशष िनदधाित।

ाणा रित ॰ परसव बभव वाहा॥ तच ाायदम॥

(56) समाय वयनाय ॰ अमयꣳ हवः।

90 (॰म॰फ) सायनीय, काितक पाषमास वा च वा फागनऽप वा।

कणवध शसत श प शभ दन। शशारजातदतय

मातससपणः। साचका वधयकणा सया गणसया॥ 91 ाणा रित या दवा मनसान एवित। जषता च यया चमानः

ाण यन च॥ इित। इम माः जातकमण पठताः।

Page 379: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1045 कणवधनम

अथ जापितः ीयतामित पयाह वाचयवा, लाहतसया वा

वणकटकन वा दण कणमातण।

गायी ॰ शयतवा। अथ सयमातण। पदा या ॰

शयतवा। अथ लाहतसण शणन(?) वा दणवामकणा बाित।

वणय ॰ अावः। परषचनाद तशष समापयत। ाभत स

वसयित। वणय कसजनमस। ः। अथ ऊध सण वा

वणकाडन वा कणा वधयत।

Page 380: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1046 अाशनम

अमपनररम

स॰, जनाऽध ष मास ाणान भाजयवाशषा वाचयवा॥१६,१॥

न राशा जातय शमणाऽय मम कमारयााशन कमा

ितसरबधकम करय॥ ितसर कवा, अय मम कमारय

अाशनकमा अभदया हरयपण करय॥ अयदय

पयाह च कवा, पयाहतीथन कमार अादनादक च ाय, न राशा

जात शमाण इम मम कमार अाशनकमणा सकरयाम॥ अप उपपय

स॰, दधमधघतमादनमित ससय उरः भरपामित चतभः मः कमार

सकदव ाशयत॥

हीित कवा, सावणपा ारलवणवजता दयादभः ससय 92

भवाऽपा ॰, सवरपा ॰, भभव सवरपा ॰॥ चतणा अत सकदव

कमार ाशयत।

भरपा वाषधीनाꣳ रस ाशयाम शवात अाप अाषधयः

सवनमीवात अाप अाषधयः सत (नारायण)शमन॥

92 भरपा इित॥ यातयः उचारनमाणापकारकाः। अपा अाषधीना च रस

वा वा ाशयाम ता अाप अाषधय त शवाः सत। अनमीवाः अरागा

अारायहतव त सत असा यशमन! उरष याितमा भत।

अयसमानम॥

Page 381: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1047 अाशनम

स॰, तरयण मासन यनमादनन इयक॥

Page 382: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1048 चालम

चौशरम

स॰, जनाऽध ततीय वष चाल पनववाः॥ ाणाना भाजनमपायनवत॥

चालकमा उदकशात अ र ितसर अयदय पयाह च कयात। (अमक)न (अमक)राशा जात कमाण इम मम कमार

चालकमणा सकरयाम॥ अप उपपय, ारलवणवज9293 कमार

भाजयवा

स॰, सीमतवदपसमाधानाद अायभागात॥

यचित वधना उय। भभवः सवरामित लाकका िताय।

अपसमाधानाद पायाग॥ जलय कशान यवाछलालदभपलान।

शकछलयसीन वसहव चालकमण(?)॥ इित पााण सादयवा॥

पवकरणाायभागात।

अवारध कमार “धाता ददात ना रय” इित चता, “यवा दा

करण”ित चत इित ितममावातीजयात(?)।

धाता ददात ना रयमित चता यवा दा करणित चतः॥

धाता ददात ना ॰ वाहा॥ यवा ॰ वाहा॥ जयाद ितपत

परषचनात कवा। शया अपा

93 भय त सा कथ भवधीयत। शक रायपयः पीवा पा

समाचरत॥

Page 383: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1049 चालम

स॰, अपरणा ामपवय या शलया िभदभपीलः

सलाललसनित तणी कशान वनीय यथषशखा िनदधाित॥ यथा वषा

कलथमः यात॥ उणन वायवितयजषा अपा

ससजनााकशिनधानासमानम॥

अपरणा कमारमपवय शलयादनादाय शखाथाकशावया तणी

पथय 94

स॰, थमन उणन वायवित यजषाऽपः ससयाणाः शीतावानीय॥

उणन ॰ वपत॥

स॰, उरया अाप इदवित शर उन॥

अाप ॰ सय श॥

स॰, ीीन दभानतधायाराभः यनावपदित चतसभः ितम ितदश

वपित॥

परतात। यनावपसवता रण ॰ सदय (असा) नारायणशमा॥ रण छवाऽप उपपय

स॰, वपत उरया यरणित अनमयत॥

यरण मचयता ॰ माषीः॥

94 मडण त सा कथ यम समाचरत। उपायन तद याप

गतसत॥

Page 384: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1050 चालम

दणतः। यन पषा ॰ वतय॥ छवा

पात। यन भयरायय ॰ वतय। छवा

उरतः। यन पषा ॰ असा। छवाऽप उपपय

स॰, दणता माता चार वा॥ अानडह शकपड यवाधाय तन

कशानपययारया उवाय कशािनित उदबरमल दभतब वा िनदधाित॥

उवाय कशान ॰ सव॥

स॰, र ाय िनदधाित। तन यह कमिनवः॥ वर ददाित॥

दणत अासीनाय ाणाय वर ददाित। अथावशाभरशरा नापतन

वापयवा ायाछााल याशषा वाचयवा, उपथान कयात।

Page 385: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1051 अरायासः

अ�रनभषनसः कारका – अथ माारारवधरभधीयत॥ जतः पम वष

उरायण कमास वजयवा शप तीया-ितीया-पमी-समी-

दशयकादशी-यादशीष, गशवारा ा, रववार पवा सामवारऽपरा

च ः, बधवारा मयः,

अयाापनवसहतचावायनराधावणरवतीष नवतारास, थररायः

ाः, उभयराशया मयमाः, अम सवहवजतपम पापवजत

अरार कयात॥ तथा च ीधरय, उदगत भावित पमऽद

ाऽरवीकरण शशनाम। सरवती ववनायक च गडादनारभपय

कयात॥

कता शचा सम दश गामयनापलय सकत थडल कवा, पालाशदडन

मद खावा, थडलापर िनधाय, अाचय, ाणानायय, दशकाला

सय, मम कमारय समतवाायथ अरार करय।

तदवन िनवतासथ गणपितपजा करय, इित सय,

गणपित ग च सपय, थडलमय सरवती पजयत॥

ॐ भवनमातः सववायप अागछागछ, इित मणावा,

णवन अयपााचमनगधपपधपदपा दवा, पायस गडादन च िनव,

दणनमकारान कवा, ग वाभरणादना सताय,

सरवतीवशाचायान िः दण कवा, अावाहनमण दवतामाय,

ग ाख उपवय, कमार यखमपवय, बदरहतणवन सह, ॐ

नमः शवाय, इित षडरमपदय, अकारादकारात

पाशणानपदय (वाचयवथः), तथव लखयवा, ततः कमार

ाखमपवय, लखत िवाचयवा, लकादभाणान सताषयत॥

Page 386: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1052 उपनयनम

उषरम

स॰, उपनयन यायायामा गभामष ाणमपनयीत गभकादशष राजय

गभादशष वय वसता ीः शरदयतवा वणानपयण ाणान

भाजयवाशषा वाचयवा॥

उपनयनकमा उदकशात अ र ितसर अयदय पयह च

कवा। (अमक)न (अमक)राशा जात शमाण इम मम

कमार उपनय॥ यापवीतशथ पयाहवाचन करय॥

पयाह कवा, तीथन यापवीत कमार च ाय, अना

कयात॥ अशष ह परषत भवपादमल मया समपता इमा

सावणी यकचणा यथादणामव वीकय,

(अमक)न ॰॰॰ मम कमारय ातातवहत-

िनयकमानान-यायतास अनगहाण।

सपः। (अमक)न (अमक०राशा ॰॰॰ मम कमारय

ातात ॰॰॰ वयथ मम कमारण यापवीत धारयय॥

हीित कवा॥ कमार तणी अाचमन कारयवा।

यापवीतधारण महामय, पर ऋषः। िछदः।

परमाा दवता। यापवीतधारण विनयागः। अाचायः

कमारसहताया वकराया यापवीत धवा। त कमार

वाचयव यापवीत धारयत।

यापवीत परम पव जापतयसहज परतात। अाययमय

ितमश यापवीत बलमत तज॥ इित धारयवा,

Page 387: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1053 उपनयनम

पववणीमाचमन कारयत॥ यापवीतधारणमतः

समताऽवयनगत।

स॰, कमार भाजयवा॥

95

स॰, उणन वायवित यजषाऽपा ससजनााकशिनधानातम॥

ारलवणवज घतीरमम भाजयत। राचय।

चालवत कवा स॰, ातमपसमाधानाद॥

यचित वधनाय, लाकका िताय, अपसमाधानाद पा

याग काल, “पा याग त कशाब-कच-वाम-दडाजन-मखला

दयािन पााण िनयय, पाजीत चामिन सहापनता”। पव

करणाायभागात।

स॰, पालाशी समधमायदा इयाधाय॥

96

“अाधह” इयाचायः। कमारः ता पत। अायदऽय इदम।

अथ कमारय दण हत पालाशी समध दाय त गहीवा॥

अायदा दव ॰ जरस नयमम॥

95 कमार भकाल त गायी समदरयन। अाचायः वयमवा ायदित

शानकः॥ 96 वाहा कारा न चायदा इय समदाता। अाधहीयव मात

वटमाधापयः॥

Page 388: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1054 उपनयनम

स॰, उरणा दणन पदाऽमानमाथापययाितित॥

97

स॰, वाससः कात रवतीवित ायामभमय॥

अाितम ॰ पतनायतः॥

98

स॰, या अकतित ितसभः परधाय॥

रवतीवा ॰ महवनम॥

या अकतवयन ॰ पाषमप सययव॥

स॰, परहत परद वास इयनमयत॥

परद वासा ॰ जीवन॥

स॰, माी मखला िवता िः दणमयम॥

दादित ाया परवीय, इय दात ॰ मा रषाम॥

नाभदश थ कवा। 99

97 अथाथाय कमाराऽप वाचायत दणम।

अागयारततदमाचायमतरा॥

ता मा कमारा वाचयवा, इय दात ॰

मा रषाम॥

98 अमिन थापता यन वासाऽप परधाय च। मखलाजनकमाण

तव त कारयत॥

Page 389: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1055 उपनयनम

स॰, अजनमर मय चरित॥

मय च ॰ दधऽहम॥ त वाचयवा। मय च ॰

दधऽहम॥

स॰, उरणा दभान सीय तवनमागा समगहीयवथाय॥

अागा ॰ गहय॥ इित कमार यखमवथाय99

100, वय

ाखतन, त वाचयवा। अागा ॰ गहय॥

स॰, उदकालमा अलावानीय समादमरितिः ाय॥

अाचाययादकाल कमाराला तणीमानीय। समादमः ॰ न

अायन॥ तन जलन िः ाित। सकण तणीम। त वाचयवा।

समादमः ॰ न अायन॥

स॰, अ इित दशभदण हत गहीवा॥

101

99 माजनावथापन ाणाथापनािन त। सममतायाचायः पव

कवाऽथवाचयत॥

अ ॰ अाचायतव॥ अत कमारय सा मानाम दण

हत गहीवा।

100 यखमवथाय सता खा गः॥ 101 अ त सवमाणा हतहणमयत। दवतायः परदान रणाय

पथपथक॥

Page 390: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1056 उपनयनम

स॰, अय वा परददामीऽयकादशभः ितम दवतायः परदाय॥

102

स॰, दवय वित यजषापनीय॥

अय वा परददाम नारायण शमन। ॰ पथय वा

सवानराय परददाम नारायणशमन।

दवय वा सवतः सव उपनय नारायण शमन। इयासमीपमानीय।

स॰, सजा इित दण कण जपित॥

सजाः ॰ पाष॥

स॰, चयमागामित कमार अाह॥

चयमागामपमा नयव दवन सवा सतः॥ इित कमार

उयात।

स॰, का नामासीित प परय॥

का नामास॥ इयाचायः।

स॰, असा नामाीित ितवचन कमारय॥

102 अनदा भव सयतमसा पदम। उदाः थमातत

नयऽसावित वजयत॥

Page 391: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1057 उपनयनम

नारायणशमा नामा॥ इित कमारः।

स॰, अय चायय सावित प परय॥

कय चायस नारायणशमन॥ इयाचायः।

स॰, ाणय चायीित ितवचन कमारय॥

ाणय चाय। इित कमारः।

स॰, असावषत इित सरासावयत परा जपित॥

नारायणायण शमष त दव सय ॰ ताꣴ वतमनसर

नारायणशमन॥ इयाचाया जपवा।

स॰, अवनामित यगाशष चन वाचयित॥

103

स॰, उमायभागातमन याग याग तवतरमित ितममका

दशातीहावयवा॥

अवनामवपत यावनः पारमशीय॥

104

103 यगाशषमाणा भवाचनमव च।

कमरय हत गहीवा, याग याग ॰ इमतय वाहा॥

इायदम।

Page 392: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1058 उपनयनम

इमम अायष ॰ यथाऽसत वाहा॥ अवणसामादितया

वया दवय इदम।

शतम शरदा ॰ गता वाहा॥ दवय इदम।

अ अाय ॰ वसभरा दधात वाहा॥

अीमदादयवसय इदम।

मधा म ॰ ददात म वाहा॥ अरायसषयः

जापतयऽय इदम।

असरास या इह वाहा॥ मधायशायामदम।

इम म वण ॰ अाचक वाहा॥ वणायदम।

तवायाम ॰ माषी वाहा॥ वणायदम।

वा अ ॰ ममयत वाहा॥ अीवणायामदम।

स वा ॰ एध वाहा॥ अीवणाभामदम।

वम भषजꣴ वाहा॥ अयऽयस इदम।

स॰, जयादितपत॥

104 यागादवाचयव कमार हावयखल। तीयचतथा यादाचाया

जयाटः॥

Page 393: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1059 उपनयनम

शया अपा, 105

अनाातमयादपरषचनात णीतावमाक कवा,

अय मम कमारय उपनयनहामकमण

यजष(?)ाय करय। भवः वाहा। वायव इदम॥

अथ ापदशः। अना। नम सदस ॰ नम पथय। अशष ह

परषत भवपादमल मया समपता इमा सावणी

यकचणा यथादणामव वीकय।

(अमक)न (अमक)राशा जातय (अमक)शमणाऽय मम

कमारय जभयतणपयत बाय वयस अानतः

पापया सवणावणधाी

जनयानकपरपालनीजनतयपानसहभा

जनाछभाजनापा यभाजन सजातीय वजातीय

िनवासादसपशनतत कालशाचाभाव भतीना सवषा पापाना

सः अपनादनाराऽय मम कमारय गायीवीकरण मम च

गायी उपद यायता स अनगहाण॥

अय मम कमारय ापदशमतलापया अादयादना

नवाना हाणामानकयसयथ यकरयदान करय। हीित कवा

स॰, अपरणामदग कच िनधाय तन शा भदसीित

यजषापनतापवशित॥

105 यकमण ाणशद उा षाऽतच तथापनीता। तकमवा भव

अाितः यावदनाातवधय वा॥

Page 394: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1060 उपनयनम

कच इित शयः॥ सकच इयाचायत ितग अपरणामदग िनधाय

तपवशत॥ रा भदयाचायासद मा वाषम।

अथ कमारा दभष यख उपवय, अाचायपादा ाय,

गधादभरल य, सवणपप समय।

स॰, परतायासीनः कमारा दणन पाणना दण पादमवारयाह

सावी भा! अनह॥

सावी भा! अनह इित ाथयत।

स॰, ता अवाह तसवतरित, पछाऽचशततः सवा, यातीवताः

पादादवतष वातथाऽचयामा कायाम॥

ापदशमः॥ ॐ भः, तसवतव रयम। ॐ भव, भगा दवय

धीमह। अाꣳ सव, धया या न चादयात। ॐ भः,

तसवतव रय भगा दवय धीमह। ॐ भव, धया या न

चादयात। अाꣳ सव, तसवतव रय भगा दवय धीमह

धया या न चादयात। इित कमारय दण कण जपवा। तथव

त वाचयवा। ॐ भः, तसवतव रय ॰॰॰ दयात।

ापदशमतः समतऽवयनगत।

स॰, कमाराऽवधमित मणारमामपपशत॥

Page 395: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1061 उपनयनम

106

स॰, कणा ण अाणीथ इित॥

अवधमसा साय ाण व म गापाय॥ उरमामपपय, अाचय।

107

स॰, दड सव इयाद पालाशादडा ाणय,

नयाधकधजाऽवादा राजयय, बादर अादबरा वा वयय, वाा

दड इयवणसयागनक उपदशत॥

ण अाणी थ॥

सव सवस मा क ॰ िनधगापा भयासम॥

स॰, त म इित सवता भयास इयत वाचयवा॥

त च मऽत च म ॰ तनाहꣳ सवता भयासम॥

स॰, गरव वर दवा॥

(ह) गरा! वर त ददाम। 108ित गाम इित ितग। 109

106 अायावातपयत पयतऽवधमयथ। अाचामह नामात कराया

यगप ती॥

अथ

ाासनम॥ न! वर त ददाम।

107 कणाादयदडाना सम वट रवत। 108 य यागातर सावादितहमाः उाः। तदसाध, दवाव

वणमयाजयित लात। यागीयितह एव ितहमजप इित॥

Page 396: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1062 उपनयनम

स॰, उदायषयथाय॥

उदायषा ॰ अन॥ कमारमथाय, ताचयत। उदायषा ॰॰॰ अन।

स॰, तरित दशभरादयमपितत॥

तदवहत ॰ सय श॥ इयाचायवाचतरादयमपितत।

स॰, य कामयत नायमछतित त यन भत भयतित दण हत

गयात॥

यत ॰ म गाम नारायणशमन॥

110

कमारः ाणानायय, ममापा ॰॰॰ ीयथ, (ातः) समध

अाधाय। अमवा, वाय।

स॰, यहमतम धारयत ारलवणपजन, परवित परमय,

तय समधमित ादशभमः समध अादयात॥

परवाऽ ॰ चारभ॥ इय परसम, ततः समत दण

तणी परषय।

109 उपनीता वशषण ितापदशतः।तसधा च गायीमा

पासजयत॥ 110 यावापदशत तावणता वटः। अापनाय िनकशषकमयरता

वटः॥

Page 397: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1063 उपनयनम

अथ समध अादधाित – अय समधमाहाष ॰ सवता भयासꣳ

वाहा।

111

य अ तजतनाह तजवी भयास य अ वचतनाह

वचवी भयास य अ हरतनाहꣳ हरवी भयासम॥ मय

मधा मय जा मयतजा दधात मय मधा मय जा

मयी इय दधात मय मधा मय जा मय सया ाजा

दधात॥

अथ तणी परसम, तणी समत परषय। वाहा। उपथान

करय।

अय नमः॥ महीन याहीन भहीत ताशन। यतत

मया दव परपण तदत त॥ ायायशषाण तपः

कमाकािन व। यािन तषामशषाणा कणानरण परम॥ अभवादय। नमकारः।

मानताक तनय मा न अायष मा ना गाष मा ना अष

ररषः। वीराा ना भामता वधीर हवता नमसा

वधम त॥

111 य। पतकातर, भरादचवारा माः अधक लखतः। तत,

उरमरय अय समधमयादभः ादशभमरित सयायाः

इया परगणतवन उपय, अवहतहामय िनछलवात।

Page 398: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1064 उपनयनम

मधावी भयासम। तजवी भयासम। वचवी भयासम।

वचसी भयासम। अायान भयासम। अादा भयासम।

वत भयासम।112

वतायशःा वा ब य बलम। अायय तज

अाराय दह म हयवाहन। अाचमन कयात।

स॰, चायसीित सशात॥

अाचायः, चायस। कमारः, बाढम॥

अा॰, अपाऽशान। क॰, बाढम॥

अा॰, कम क। क॰, बाढम॥

अा॰, मा सषथाः। क॰, बाढम॥

अा॰, भाचय चर। क॰, बाढम॥

अा॰, अाचायाधीना भव। क॰, बाढम॥

मातरमवा भत भगनी वा॥ 113

112 ललाट दय दणभज वामभज नाभा कठ शरस इित तत ष

रा धवा।

मातरमवा भव इित कमार

षयत। अथ कमारा मातरमभवा। भवित! भा दह, इित ाय,

मातद भायमायाचायाय ाह। भमद इित। तसभमित ित

गयात। तत अाशीवादादक कयात। दनय साय ातः समदाधान

कयात।

113 माीकमावसानऽामभ समाचरत

Page 399: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

यागखडः 1065 उपनयनम

चतथदवस ातः समदाधान कवा, कमारमयय, ापयवा, माािक

या कारयवा, 114

यछदसामषभा वपः। ॰ त म गापाय॥ इित णवम॥

अाचायण सह ाचीमदची वा दशमपिनय,

पवणारण वा पलाशव ीयदगपवगाण थडलािन कपयवा, पयाह

कवा, ाय, अथ थडलष यथाम णव ा मधा चावा।

अासनायपााचमनान वगधमायधपदपबल दवाऽथापितत।

याऽः समत। ॰ हवषा वयामस। इित सन ाम।

मधा दवी जषमाणा ॰ जषव वणा न मध। इयनवाकन मधा

चापथाय।

अथ कमारय चयतलापायाथ क यायहरयदान कवा॥

पलाशमल दड वसय। वयापवीतमखलाजनदडादिन मण

धारयवा।

स॰, वासतथी यय त इयतयादऽयपरधाय॥

अथ कमारा वासत ददामीित पवधत वमाचायाय दात॥ अथाचायः। यय त थमवायꣳ हरामत वा व अवत दवाः। त वा

ातरः सवधा वमानमनजायता बहव सजातम॥ इित तासः

ितगयात। अथाचायण सहादकधारापवक गहमागछित। अाशीवाद च

कयात।

114 अनपाकतवदय कतय यक। वदथान त गायी गयतऽयसम

भवत॥

Page 400: archive.org · 2016. 11. 13. · वक ण म ाः ii सव वषयानु म णका सवर्ववषन्ुिर््ान ख डानु म णका ..........

अनबधः 1066 सािन भागातरािन (अातािन)

अबमधः पसदनमगनगनमतरनम(आमतन)

मलसम त॰स॰ ३.२.८.४-४.७

पषमधः त॰ा॰ ३.४

अछम त॰ा॰ ३.७

अमधम त॰ा॰ ३.८-३.९

काठकम त॰ा॰ ३.१०

िणाचकतम त॰ा॰ ३.११-३.१२

अणः त॰अा १

पतमधः त॰अा॰ ६

तरयापिनषत त॰अा॰ ७-९


Recommended