3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

CBCG Monetarna politika, monetarna statistika,

makroekonomski ambijent

Marijana Mitrović Mijatović

Zorica Kalezić

Sektor za istraživanja i statistiku

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Današnja prezentacija

• O CBCG• Monetarna politika u CG • Statistika CBCGPitanja

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

O CBCG

• U novembru 2000. usvojen Zakon o Centralnoj banci Crne Gore • U martu 2001. Centralna banka započela sa radom• U julu 2010. novim Zakonom o CBCG usklađena sa Ustavom CG

sa ciljem

Centralna banka Crne Gore je Ustavom Crne Gore i Zakonom o Centralnoj banci definisana kao samostalna i nezavisna organizacija odgovorna za monetarnu politiku, uspostavljanje i održavanje zdravog bankarskog sistema i efikasnog platnog prometa u zemlji

= MONETARNA/FINANSIJSKa STABILNOST

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Osnovne funkcije CBCG

• Izdaje i oduzima dozvolu za rad banaka i finansijskih institucija, reguliše i kontroliše njihov rad;

• Obavlja i kontroliše platni promet; • Radi kao bankar države;• Donosi i sprovodi mjere finansijske stabilnosti;• Sprovodi makroekonomske analize• Daje kredite bankama u Republici za likvidnost

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Valutna supstitucija

• Zašto se uveo euro?• Šta je valutna supstitucija?

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Stanje prije uvođenja (stabilne valute) eura

• Crna Gora je relativno mala zemlja sa ekonomskim potencijalom,• Veoma teško iskustvo sa hiperinflacijom (drugo po veličini na svijetu),• Pad BDP-a i životnog standarda u ranijim periodima,• Iskustvo sa nezvaničnim korišćenjem drugih valuta (nedostatak

povjerenja u domaću valutu),• Nedostatak mogućnosti uticaja na monetarnu politiku (van Podgorice),• Velika spoljna trgovina sa EU zemljama (turizam i AL),• Značajan odliv radne snage u inostranstvo.

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Početak zvaničnog korišćenja eura

• Korišćenje DEM je bila uobičajna praksa – DEM je legalizovan od novembra 1999. godine.

• DEM je od januara 2001. godine postala jedino zvanično sredstvo plaćanja.

• Euro je uveden 2002. godine. (jedino zvanično sredstvo plaćanja)

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Različita mišljenja o uvođenju eura

• Protiv:- nedovoljno jaka ekonomija i niska konkurentnost,- visok uvoz,- odliv novca (strah da će se ostati bez novca u kratkom vremenskom periodu).Za:- jačanje ekonomske stabilnosti i njen rast,- cjenovna stabilnost,- budžetska disciplina,- veće povjerenje stranih investitora,- izbjegavanje dodatnih troškova za razmjenu valuta.

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Monetarna stabilnost -prihvatanje njemačke marke:

• Novembar 1999. godine – uvođenje dvovalutnog sistema.• Novembar 1999. godine: OR iznosi 100% na depozite preduzeća• -Minimalizovana je zloupotreba banaka i pozajmljivanje

kroz povezana lica • -Očuvan je veliki dio bankarskog sistema. • Novembar 2000. godine – Njemačka marka postaje jedino

zvanično sredstvo plaćanja.• Novembar 2000. godine – Donijeti zakon o Centralnoj banci kao

i zakon o bankama. Ovi zakoni su ojačali izvore i autoritet Centralne banke da nadgleda i kontroliše bankarski sektor.

• Mart 2001. godine: Centralna banka počinje sa radom.

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Prednosti, nedostaci, šanse, prijetnje

Prednosti

• Jačanje nezavisnosti Centralne banke• Povećanje kredibiliteta• Smanjenje inflacije– stabilnost cijena• Smanjenje kamatnih stopa• Budžetska disciplina

Nedostaci

• Limitirane mogućnosti za vodjenje monetarne politike• Gubitak “seignorage”• Otkrivanje fiskalne pozicije• Moguće smanjenje likvidnosti u sistemu• Nepostojanje uloge Centralne banke kao poslednjeg

utočišta za banke

Šanse• Eliminacija valutnog rizika• Smanjenje rizika zemlje• Smanjenje transakcionih troškova• Povećanje spoljne trgovine• Rast stranih investicija

Prijetnje

• Deficit platnog bilansa• Nepostojanje politike deviznog kursa kao instrumenta za

ublažavanje vanjskih šokova• Povećanje zaduženosti zemlje

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Šta je uloga Centralne banke danas

Ustavna obaveza da obezbjedi stabilan finansijski sistem Instrumenti monetarne politike• Instrument obavezne rezerve (efikasnost)• Krediti za likvidnost• Operacije na otvorenom tržištu

Velika uloga prudencione regulacije bankarskog sektora

• Bankarski sektor mora biti siguran i zdrav kako bi se nadomjestila limitirane mogućnosti CBCG (zajmodavca poslednjeg utočišta) kako se zemlja i stanovništvo nebi izložilo pretjeranoj nestabilnosti uslijed kolebanja

• Adekvatno kapitalizovan sa kvalitetnim nivoom izdvajanja rezervisanja za pokriće gubitka da se intervenisalo ukoliko dođe do ove pojave

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

OR, krediti, depoziti, u milionima

0.0

500.0

1'000.0

1'500.0

2'000.0

2'500.0

3'000.0

3'500.0

2005. 2006. 2007. 2008. 2009. 2010

GDP FDI

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

2005

2006

2007

2008

2009

2010

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

OR Krediti Depoziti

BDP i SDI (u mil.EUR)Inflacija

-17.2

-32.0-40.2

-51.3

-30.1-25.6

-60.00

-50.00

-40.00

-30.00

-20.00

-10.00

0.002005 2006 2007 2008 2009 2010

Deficit tekuceg racuna(u % BDP-a)

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Saradnja kroz statistiku

WB groupEBRD

WB groupEBRD

Domaće državne institucijeMonstatMin Fin

Domaće državne institucijeMonstatMin Fin

I dr...I dr...

Regionalneinstitucije i

Centralne banke

Regionalneinstitucije i

Centralne banke

Institucije EU•Eurostat•ECB•EC

Institucije EU•Eurostat•ECB•EC

IMFIMF

Sektor zaIstraživanja

istatistiku

Sektor zaIstraživanja

istatistiku

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Saradnja kroz statistiku (Četiri dimenzije izvještavanja)

1. Podaci – obuhvat, periodičnost i blagovremenost: Distribucija pouzdanih, svobuhvatnih i pravovremenih ekonomskih i finansijskih podatakaje bitna za transparentnost makroekonomskog izvršenja i predložene politike

2. Kvalitet: Visok prioritet• Distribucija metodologije• Distribucija usaglašavanja koja omogućava unakrsno

statističko poredjenje

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

3. Integritet: neophodno poverenje korisnika u zvaničnu statistiku koje pvremenom prerasta u povjerenje u objektivnost i profesionalizam institucije izvještavanja.

• Distribucija uslova i obaveza pod kojima se produkuje zvanična statistika

• Indentifikovanje internog pristupanadležmih organa prije objave podataka

• Indentifikovanje zvaničnih komentara prije objave podataka

• Informacija o revizijama podataka i eventualnoj izmjeni metodologije podataka

....nastavak

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

....nastavak

4. Dostupnost javnosti: Distribucija zvanične statistikeje bitna karakteristika statistike kao javnog dobra. Jednostavnost i ravnopravnost pristupa su osnovni zahtjevi izvještavanja

• Kalendar objavljivanja podataka se unaprijed distibuira

• Informacije dostupne istrovremeno svim zainteresovanim stranama (nema eksluzivnosti)

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Finansijski sektor (pregled depozitnih korporacija)

Opis sveobuhvatnog okvira uključuje:1. Analitički okvir, koncepte, definicije i klasifikaciju

– Pregled depozitnih korporacija– Strana naspram domaćih lica (načelo rezidentnosti)– Sektorizacija (sektor države, javni sektor, privatni sektor..)

2. Obim podataka– Institucionalni obuhvat

3. Računovodstvena načela– Vrednovanje pozicija (domaća/strana valuta, knjigovodstvena/tržišna

vrijednost, vrijeme knjiženja)4. Priroda osnovnih podataka

– Računi CB i ostalih depozitnih korporacija– Pregledi

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Dimenzija podataka za fiskalni sektor uključuje:• Sveobuhvatni okvir

– Aktivnosti države (transakcije i dug)» Klasifikacija transakcija » Definicija duga» Institucionalni obuhvat» Računovodstvena načela (evidentiranje na realizovanoj osnovi a ne na

fakturisanoj/obraćunatoj

• Dvije kategorije podataka– Budžetski agregati države (prihodi, rashodi , bilans-suficit/deficit,

finansiranje – iz domaćih izvora (bankarskih/nebankarskih); iz stranih izvora

– Dug države (domaći i spoljni)

Fiskalni sektor (aktivosti države)

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Umjesto zuključka – statistika je međupovezani sistem razmjene podataka

NACIONALNI RAČUNI

Statistika platnogbilansa

Monetarnastatistika Fiskalni računi

Ostala nacionalna statistika

+ ino krediti+ ino dotacije- kamata plaćena strancima

∆ na računu CB∆ na računu kom. banaka

Neto exportNeto dohodakNeto tekući transferi

Potrošnja države

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Monetarna statistikaTržište novca i kapitalaEkonomski odnosi sa inostranstvomPlatni prometRealni sektorFiskalni sektorMeđunarodne komparacije

Monetarna statistika

Mon pregled bilans CBCG (tabela 1.3)Mon pregled bilans banaka(tabela 1.4)Mon pregled bilans – ukupno (tabela 1.5)Agreg bilans banaka (tabele 1.6 i 1.7)Ukupni kreditiKrediti po sektorimaUkupni depozitiDepoziti po sektorimaDepoziti stanovništvaDepoziti stanovništva po ročnostiObavezna rezervaMFI – mikrokreditne finansijske institucijeAktivne kamatne stopePasivne kamatne stope

http://www.cb-cg.org/index.php?mn1=statistika

Ažurirano: 15.03.2011. godine

Podaci za prethodni mjesec

Upotreba i značaj empirijskog istraživanja

• CBCG aktivno koristi različite oblike empiriskog istraživanja:

• Ekspertska procjena,• Finansijsko programiranje,• Makromodeliranje,• Stress testing,• Kvantifikacija uticaja

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Procjena BDP-a, procjena inflacije, Stresno testiranje bankarskog sistema, procjewna uticaja promjene monetarnih instrumenata...

Fan chart-komunikacijski instrument uticaja na inflatorna očekivanja

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

Makro Model Crne Gore: MMCG-CBCG 2011: Procjena BDP-a na kvartalnom nivou

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

-5

0

5

10

15

20

25

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Procjena kretanja BDP-a iv kvartal 2011 y/y change

Značaj empiriskog istraživanja u funkciji kreiranja domaćeg “Know How-a” u CBCG

24

3/28/2011 The Central Bank of Montenegro

• Hvala!• Pitanja!