48> DE OMNIPOTENTIADEI. 454

matumafltictionisperlincnt qiiaecunqttecooperanttirad morlemcorporis,qna Deus honiinem post pec-catum mori misericordilervoluit. Porro quse ista

sint, ipse in Ezechielequatttorpartibtts dislingnensdicil: Qttodel si quatuor judicia mea pessima gla-dittm el famem,et besliasmalas, et pesiilentiammi-

tero in Hierusalem, ut inlerficiamde ea hominemetpecus,tamenrelinqueturin ea salvalioeducentium

fitiosel filiat (Ezech. xiv). De htijusmoiliet Jere-

mias, cumea misissetDomimisel civitas Bal<yloniistrariita fuissel, dicebal conlra euin qui putaretconligisse casu, ct non ordiuaiione sive iiuperioDei: Quit est istequi dixii ttl fierel, Doininonon

jubenle?Ex ore Aliissiminon egredienlurnec bonanecmala? (Thren.m.) Et prolinuscontra eum qui

pro istisreprehenderelDeum,quodmulaex ore cjtts 1

egressa sinl: Quid murmuravil liomo vivens, vir

propeccatissuis?

CAPUTXXVI.

Non excusablesesseper qtiosma.ttmfiat, quoa Do-minuscreat,eo quodDominitsmalos esse non vo-luerit feceritve,sedcum mali essenl, usus sil illislanquamvirgadkciplinm. „

Quid igitur? Nunquid excusabiles stini illi pcrquos isla fiunlmala, quacDominuscrearc vcl facerese asserit?Minime.Nonenimqui reges aut potcniessunt, idcirco.malifiunt, quia Dcus ad corrcctionem

peccatorumvull illorumpotenlia uli, 281 seu"Qu'amaliel reprobisunt, iricircoubi causa lalis postulal,pcnniliunlur reges aul potenles fieri.Hinc est quodad Pharaonemdicit, ul Aposlolusquoque mcminil:

Quiain hoc ipsumexcilavile, ttt ostendamin te for-titudinem meam, el annunlietur notnen mcttm invnherta terra (Rom.ix). Ac si diceret: Non ego lemalumesse feci, vel malum fieri volui, sed cummalus esses,ego le lali lemporein regemexcitavi,uI durilia tua quasi virga tilerer ari pcrcutienriumftlium meum, fit esscl memor mei, et ex confrac-tione duritiae ttiaediscerel omnis terra virtulem

meam, quam scire cxpedit. Idem de Anna el

Caypha senlire convenit. Nonenim quia malo illo-rum volehat Doroinustam bene uli, idcirco voluitaut fecit ut essenl mali, sed quia mali erant, et

principes Sodomorum,populusqueGomorrhae,-sic-

utpropheta dicit, idcirco in illurodicm sunt ad-

A ducti, idcircohora illa et polestas tenebrarum dala• csl illis, scriptum quidemest: Excmcavitoculos.

eorttniel induravil eorumcor, ut nonvideantocuiitel non intellitjantcorde (Joan. xn),—et propterea,

inquilevangelista, nonpoleranicredereJudmi(ibid.).Sed ilidem alia Scriplura dici;: Excmcavileniiniilot malitia eorum, el nescierunt sacramenla Dei

(Sap. in). Ergo quod dictum esl, Deut excwcavit,idem est ac si dicerelur: A malilia ipsorum eos

excaecari pcrmisit. Ampliusaulem quia secundum

Ilebraicum sic scriptum esl: Excwca cor populi

Itttjus, et aures ejtts aggrava,et oculos ejus claude

(ha. vi), el hoc in primordiis visionis dictumesl;in (ine autcm ejusdem : Liga, inquil, lesiimonium,signalegemin discipttlistneis (/sa.vin). Et prophela

B respondel: Et exspeclaboDominumqui ubscondil

faciemsuam a domo Jacob, et prmstolaboreum

(ibid.). Sine dubio in ilkt excsccationeidem debet

intelligi,quoilin illa Domininostri confessione,qnadicit; Quiaabscondistihmca sapieniibuset prudenti-

bus, et revelasliea parvulis (Mallh. xi). Quod vcro,sicnl evangelista dicit: Propterea nonpoterant cre-dere quia hmcdixit haias (Joan. xn), idemesl ac

si diceret, propterea non poieranl credere, quia

ipsi erant de quibus illud prophetaliiro fuit, ct im-

possibilcfucrat spiriluroprophelicumin eorumcon-sidcralionefulli.

PERORATIO.

Cumcausus quaestionis lanquainradiccsarboris

inulilisalleniinspersequimur,plura circumfodi.iius,ctforte mulliloquiiimfecissevideamitr,ei dunlaxat,cui parvacausa viriebalur,quam agendamsuscepi-mus. Scd nunquid vohisdiligrnlibus Deum, et co-

gnoscenlibusbonilalcmDei, qtiibusista scripsimus,

parva polest videri?Non ulique; scitis enim quodnullisensuisanclaSciiplura mngislaqueosasil, sicut

scriplum est in psalmo: P/«i( turterpeccatoretla-

queot(Psal. x), quamisti quopiilalur Deusvelleaut

voluisse malum fieri, pracserlimillud malum, pro

quofuimusomnesin Adammortui, id esl peccatoresconstituli. Veslrum igilur sit una sallem qualicun-

que signilicationeargiimeuliimadversum dissipare,

quod tanquam a judicio rei, id est a vcstra auctori-

tate sumptumest, in derogaiioneminnocenlis,boni,

ct solabona volentiscrealoris noslii Dei.

R. D. D. RUPERTI

ABBATISTUITIENSIS

DE OMNIPOTENTIA DEI.

LIBER UNUS.

282 PROLOGUS.Psalmislacumdixisset: Posui ori meocustodiam,

eum consisteretpeccaloradversumme, obtnuiui et

humilialussttni, etsilut abonis (Psal. xxxvni). ron-tinuo subjunxit: Et dotor theusrenovalusest. Cen-

calttit cor meum inlra me, et in medilaftonepxa

ISSr KUPERTlABBATISTUITIENSIS tfb.

exardetcet ignis(Ptal. xxxvm.) Tanquam diccrct :

Properea quia loqtiiinlerdumplusobestquamprosii,obmutuiet proposuisilere etiama bonis, sedpro ipsos leniiodolor ii eus renovatusesl, quia videlicelsicnt

priits peccabamtlimisloqtiendo,ila niodonimis ta-

cemlo. Itaqiie qiicmatlmodumignis quanto mngisincandescit, tanio magismovelur, sic ct cor tnenm

concaluii; dolor ciiint ille cx dileclinne prodiit, ct

ex dilectionis igne medilatio mca exarsit. Pene

istud niihi conligisse senlio, o doclorcs nostri, ct

boniatiditoresDeiS. et A. qui ciimuhbnlemeo II.

coram illuslri viro vestraeEcclesise, nrchidiaconosiiiiulet decano H. cognitnrescausaeDeiet nostrso

adfuisiis, ct hijuriam quam pro verilale sustinui

inrioluislis. Locuitis enjm fueram in lingua mea

libellumscribens de vnbinlateDei propter (emerita-

tem quorumdamdicentium quia vttlt Dcus inaliim

fferi, qtiodque ut praevaricarelurAriam,vohuitutis

9ei ftieiil, el causa ista nimiosconlra me lumiiltus

cxcilavit, quasi defenrienliiimomnipolenliam Dei.

Aittntenim : Si non volenteDeoiiialiimficri, niliilo-

minus maliim factmn estet fit, conseqttitur qtiodnon omnipolenssit. Omnipolensenim quoniodoest,si qiiod fierinon vult, inalum ne fial averlere nou

potesl? Ilaccel his similia riicenlibusillis cl fremcn-

libtis in me, obmuliiiparumper, cl humiliattissuni,et silui a bonis, juxia quod ct Jeremias ait : lYon

recordaborejus, neque loquar ultra in nomineillius

(Jer. xx). At ille quoqtte conlinuo subjutixit : Et

factttsest in cordemeoquasiitjnisexmstuans,clattsus-

que in ossibus meis, et defeci ferre tton suitinens

(ibid.), eotlem nimirum sensu, qui in praescriplo

significalur psalmi vcrsiculo : Concaluil cor metim

inlra me, et tn medilatione mea exardescelignis.

Igiluret locuiussura el arihticloquar in lingua mea,iionjam soluin, ut in illo libello, de voluntate Dei,sed elde voluntatesimul elomnipotenlia Dei. Porro

el quodpraclereadictinl id roeagere, olimqiieegissc

arrogantia depravalum, et spiritti elationis cxciia-

tum, Deototum commitio,qui melitis novit occulla

cordium, sicul scriplumesl: Tu enim solus nosii

eordaomniumfiliorumhominum(III Reg. vut). Hoc

tantunl dixcrim, ul meminerint sic se in liac re

posse falli, quomodofalsus esl Heliab roajorfraler

David, qui irattts conlra eiini riixil : Quarevenisti,tl quaredereliquitli pattcutas ovesillas in deserlo?

Ego novi sttperbiamtuam, et ttequiliam cordis tui,

quiaut videretprmliumdescenditti(I Reg. xvn).

CAPUTPRIMUM.

OmnipoteniiwDei duat essevias, misericordiametveiilatem.duat qttoque manttt, dexltam et sini-tlram, quibut ad glcrinmDeicontendat.

Omnipolenlia Dei, non una tanliim, sed duabus

graditur viis, non tina tanluin sed dtiabus operattirmanibus, hinc el inrie ari unum qtiid, scilicel ad

. gloriam conlendensipsius Dei. Vi:eejiis sunt mise-

liconlia et veritas, sicul scripmm csl: Univertmvim

Dominimitericordiaet veritat (Ptal. xxiv). Ubisine

dubiocum dicilur veritas, stibaudiendiiraesl in ju-

A dicitim,ut ideni sit eo locorcritas qnod jiitUciiMt».verum, juxta illud: Sicul audiojudieo, el juditummeumvertimett (Joan. \). Idcircoalias qniriemlegi-mus miscricorriiamel veriiatem, alias atiiemmise-ricorriiametjuriiciiim. Porro maiiuum ejus allera

dexlra, et nlteradicilur sinistra, ut ibi : Et ttatuetovetquidema dextris, hmdosautem a sinistris sttis

(Malth. xxv). Ubi nibiloniiiius easdem vias vel

polius earumdemvinrumlincssive consiuiimaiionesaudilor imeliigil,quiaibi cnnstimmabuiiitirduohxc,misericordiaeljinlicitim,atl gloriam, ul jam dicluinest, ejusdemomnipoteniisDei.

283CAPUT H.

CttmDettmJio-ivellemalumasseritur arguereimpiotquod non sit omnipoiens.Atquelitincessecausam,

B cur de omnipolenliaquoqttedisserat.Hic jnm quaerilur cur non una lantum via, sed

diuc siul viae Domini.Quis hoc quscrii? Imo quisnos islud quaerererompellii?Nimiruinis, qui nnvanuiic lemeritate, vel lcmeraria novilate dogmatizatquia vull Deus inalum fieri, ct quiavoluutateejusprimiis homolapstis est, illtnlpro arguinenlo salisessc conl£ndcns,quia m;ilumillud ne uccideretnnn

avcrtit, quod fneerepolernl, ctitiiomnipotens sil.Diximuspaucapro re stiperiore libello, sed non cst

miligata couleniio. llaquc umplius atque amplius

adScripiiirurtimet omiiimnriserutionis patrociniiiinrccurrcrc coinpcllimur,qiiaieiiusomnipotenlemesse

prsedicnniesDeiim,niliilomiiiustamen abs ;uevolun-lale ejus coiiiprobeinusevenire vel evenissemaltim

*- sive peccaltim.Omnipoieiilem,inouam, esse Deum

qiiumvis lieri uon polueril, ul per omnia currentemiscricorilia iiullus superessel angeloriim vel ho-

niiiium,rie quo vel contra qtiemageretur juriicium.Et ric voliiniatcquidem Dei agenfes, hoc suinino-

pere conlendiraus, ut fixumcsset in corde noslro,

quiapcr eam vcicx ea nequaquammuliimunqiiain

proccssil, quo perirel creuiura cjus. Consequeuternunc res poslulure videtur, quod sil nialura, vel

quod fuerit nialaevolunlatis initium, id esl unde

bonae crealurae vclle malum accesseril, quoniamvolunlale Dei non accidit. Hoca Palribus sanctis,

praocipuequeab eiimio Patre et doclore Auguslino

diligeus leclor aculissime pcrqiiisituin invenire

Q poteril. Ait cuim.CAPUTIII.

Malmvolunlatitin bona creaturainilium el catisam

fititse niliil.

Cttmverocausamisetimmalorumange!orumqtim-

ritur, ea merilooccurrit, quod ab iilo,qui summe

eslaversi ad seipsosconversisunl, qui nonsumme

tunt. Et hoc vitiumqttid aliud qttamsuperbianiin-

cupatur? « Initittm quippeomnis peccati superbia.

(Eccli. 111). i Noluerunl eryo ad illtim cttstodire

fortitudinemsuam(Psal. XLVIII),et qui magisessentti ei qui summeest adhmrerent,se illi prwferendo,id

quod minusesl prmtulerunt.Hic primut defectutet

prima inopia,primumqueinitium ejm naturm, qumila ereala ett, ut nec ttimmeesset, et lamen ad be$-

I® DE OMNIPOTENTIADEI. 458

tiludinemhabendameo qui tummeett frui pottet, a

quu averta nonquidemnulla, led tamenminui ettet,

atque oo noc misera fieret. Hujut porro malm

totuntaiis eauta eficient li qumralur, nihil iuve-

nitur. (38)Et post aliqua : Propriamigitur in homine

voluntatemmatam qumrei fecerit tcire volentibut,ti beneinlueantur, nihiloccurrit. Si enimdixerimut

quod ipseeamfeeerit,quid erat ipse anle volunlatem

malam, nisi natura bona,cujusauctor Deut ett, quiett immutabilebonum? Qui ergo dicit eum, quicontentitlentanti, alqtte suadenli, cui non comensit

aitui, ad illicilf ulendumpuichrocorpore,quod vi-dendum ambobut pariter adfuit, cum anle illamvitionemac tenlationemtimilet ambo animo et cor-

pore fuerint, iptum tibi fecittevoluntatemmalam,

qui utique bonut ante volunlalem mulam fuerit,qumrat cur eam fecerit,utrttmquia natura ett, an

quia ex nihilofacla ettel invenietvoluntatemmalainnon ex eo ette inciperequodnalura ett, ted ex eo

quodde nihilofacla natura etl (39).

CAPUTIV.

Veram esse confitendiscientiam, ti malum et exnihitoette, et ad nihilumtendere agnoscamut.Haecdicendolalam valde intelligentiaeviam ape-

ruit, ut semetipsumcognoscat bomo et confractocorrie subdat se creatura Crealori, sui memor

principii.Defendilenimet justificat, ut diguumest,voluntatem Dei, quiavidelicetmala voluntas crea-turaenonex voluntateDei, sed ex nihilo accidil, idest ex eo quodde nihilo facta est. Nihilmiseriarumnoslrarum nobisoccultumautiucognilumremanebit

si rile adverlimus quod dixit; nec incerta nobis*eril scientia veraeconfessionis,ut non soJumvera-

ciler, sed eliam scienler nosmetipsosaccusemus,

nosraetipsi in oranibus peccatis, et calamitalibus

nostris, dicentescumquid peccamus: Ecce hoc de

nihilo, id est ex eo quod de nihilo facti sumus.

Nunquidnamboc vel illud ex voluntate Deicontra-bimus et non poliusnoslra vitiosissimavoluntate,

qui deniliilo facli sumus, et in nihilum tendimus:licetjam nonnibilessequeamus?Sic enimeleganlerde hujusmodiquidamait:

Inquenihillendunt,\necnihilette queunt.Nam perpetuat quidem Jreatnrae substantiam

Omnipotentis imperium, de quo scriptum est : ]

Quia iptedixit, et facla tunt; iptemandavitet crealainnt (Ptal. xxxn), sed deteriuscrealura in nihiium

tendit, vel redit eundo nimis longe a verbo, per«raod facta est; maxime autem scienter standoeonlra veritaiis verbum et loquehdoroendacium.

Loquendoenimquodnonest, ipsanihil fit,et nihilest.

CAPCTV.

Malmtoluntalit crealuramduobut modit ad nihilumtendere,primo per erroremignoranliat,alteropertnendaciummalitim.

Duobus enim modis malae voluntatis creatura

quaede nihilo facta esl, rursus in nihilum lendit.

(38) S. August. Decivit. Dei, lib.xii, cap. 6.• PATROL.CLXX,

I A Namalter modus csl, quo in illudcontendit, quod, nequeest, neque esse videlur ; aller vero quo illuds appelit, quod videtur quidem esse, sednon est. Et- illoquidemmododeclinarea Deo,qm solusvere esi,t est diabolicum; isio vero mododeviare humanum

, est. Diabolusenimineopcccac.quodnequeest nequei esse videtur, sciens qtiippe mendaciutn loquilur,i non errando per ignoranliani, sed confingenrioperi malitiam. ldcirco Veritas de illo sic Ioqtiilur: Illei homtcidaerat ab initio, et in veritatenon ttetil, quiat nonett veritat in eo. Cum loquitur mendacitm,ex>

propriit loquitur, quia mendax ett et pater ejusi (Joan.vm). Homoaufen?ineopeccat,quodessevide-

tur, et nonest; sive loqitendoper errorem, quod, non ita cst, sive amanrio quod non vere est, quia, " transilorium cst, non jam subversusper malitiain,i sederrans per ignoranliam,sive abslraclus et ille-i clus per concupiscentiam(Jac. i). ldcirco non janii mendaxdicilur,sedvanitatisarguilur, sieul scriplum

esl: Adoletcenliaenimetvoluplatvanatunt (Eccle.xi).Yerumtamenuniversa vanitas omnis homo viveniIlem : Verumtamenin 284 imagine perlrantithono, ted et fruttra conturbalur. Thetaurizat, et

ignorat cui congregabit ea (Ptal. xxxvm). Cuiiii autem bomo quoque sciens verilatera, veritati

renitilur, pertinaciler mendacium loquitur; bic

jam non homo, sed diabolusaut filiusdiabqli recle

dicilur, quiapeccatumdiaboli est peccatumejus, etidcirco quomododiabolus,sic et ipsecordi impoe-

_ nitenti traditur, ul nullamveniam mereatur. Nam

boc est dicere verbumcontra Spirilum sanctura,*

dequo peccato Dominns: Nonremittetur,ait, nequein hoctmculo,nequein fuiuro (Matth. xii). Isti sunt

quos, sicut Aposlolusait, tradiditDeut in reprobumtentum,ut faciant ea quee nonconveniunt(Rom.l).Nonutiquevolensut tot vcl tanta non convenientia

faciant, sed omnino non curans quid faciant, quiairattis est, sicut scriptum est: Secundummuttitudi-

nemireesumnon qumret (Psal. ix). Solummodoin

eo circa illos voluntas, imosuper illos est JudiciumDei, ut nunquaminclinenlur ad humilitatempoeni-tentiae, sicut de quibusdam diclumest : Et non

audierunt vocempattis tui, quia voluit toi Deut

occidere (I Reg. n). Duobuscrgo roodis, quorum

j) aller quidem malus, alter vero pessimusest, crea-

tura voluntalepropriaadnihiluintenriil,non aliunde

ita convertibilis, nisi ex eo quod ipsa de nihilofacla est.

CAPUT VI.

Bonamvoluntalemhominivelangetonon inette na-turaliter, ted exdonoet gratia Deidari.

Cum igilur oroniade nihilofacta sint, el ipsnmnihil eflicienssit causa malse volunlatis creaturae

ralionali, undebonavolunlas aliqnibus, utsint vel

angeli,vel bominesbonaevoluntalis? Nonenim jaui

quserirausquod multi quaereresolent, scilicet tmde

mala voluntasbonaecreaturseaccesserit, quia con»

. '39) S. August., ibid.,Palrol. tom.XLl.

15

m RUPERTfABBATISTUITIENSIS 460

stat ex eo quod de nihilo facla est, apostasiamsuboriri, vel suborlam esse malaevoltinlalis, quaiteruni perverse in nihiluiu tendil Unde ergoilli boita volttntns,qua tendnl nun ad nibilumnnde

facla est, sed ad Deum a quo facia est, vel ad

verhum Deiper quodfacta est ? Unde, nisi ex bono

vel gratia Dei? Sic enim et Apostolus ejusdem

graliaedicit : Nam Deus est, qui operatur in nobis

vetteet perficere pro bonavoluntaie(Phit. 11).Non

euim sicut naltiraliter et sponte corpus animantis

terram appetit, ut ihde iialurntt appetilu vivere

festinet, tinde faclum est, ita creatura rationalis

naturaie habel velle Deum, sive appetere Deiver-

bum, nisi habeat adjuvanlemgraiiam.quia virielicet

non sicut corpusde terra sic etipsa de Deosumpta,

vel de Deoverbo facta est, sed a Deoel per Dei

verbum creata est. Nonergonisi adjuvanlegratia,non nisidono Creatoris bonamvolunlatem hahere,

vel Creatorem diligere poterat creatura. Deditqui-

busdamdonutn istud bonsevoluntaliset scimnsquia

taliter, tam valide aliquibus et angelis eihominibiis

dcdit, ut angeli quidam seraphin, id esl ardentes

vel ihcendentesappellarimeruerint, homittesautem

quidam ilem adhuc in terris positi eH in carne vi-

ventes ita ardeant, ut multis lenlatiotinni aqttis,multis tribulationumfluminibuscharilas in eis ex-

stingui non possitCAPUT VII.

Deutnideononomnibuscrealuris oonamvolunlatem*dedisse, ttonquod:ipse nolnerit vel non potuerit,ted quodilli non accepcrint.Jatn nimc ad sumrouro quaestionis acressimus.

Quseritureniin : Si bonavoluntas creaturae donura

est Crealoris, cur qui omnescreavit, non omnibus

illam dedil? Cur angelorumvel bominumquempiamin malavOlunlalereliquit?Noluitneaulnonpotuitinomnibiis bonam voluntatemoperari? Si dixcrimus,

quia cum posset noluil, videbitur in Deodefcctus

bonsevolunlatis,nec verum essejuriicabiinus,quod

Apostolusdicit : Qui vullomnesliominettalvos fieti

(I Tim. u). Siipradiclus Pater Atigusiiniispolius

ita dicit: Si boniangeliipsi insefecerunl voluntalem

bonam, ulrum atiqua eam, an nulla voluntalefece-

ron(. Si nulla, utiquenec fecerunt.Si aliqua, utrum

bqnaan mala? Si mala, quomodopoluit esse mala

xqiuntat bonm voluntatit effectrix? Si bona, ergo

jam liabebanl.Et istamquisfecerat, nisiille quieos'

cumbona voluntale,id est cum amore easto quoilti

adhmrent, creavil simul eis et condensnaturam,-et

targiensgratiam? Unde tine bona voluntale,hocest

Dejamore.nunquainsanctosangelosfuissecredendum

esl. lsti autem, qui eum konicreaii. essenl,lamen

mali tuni mala propriavoiuntate.,quambotutnatura

nm /eril» nki aw. a hqna spotitedefecil; m mali

cauta nontit banum, sed.defectttsa bono: aut tni-

norem accepemnt ajmom,duiit^,graitam,quamitli

qui in eadempertiiterunl: aut ti utrique boni mqua-

liter creati tunt, ittii mala voluntale cadenlibus illi

amplittt adjuti ad eamdembeatitudinisplenitudinem,

A unde nunqttamte casurot certissimifierenl,penene-rtmt (40). Cum dixissel quia bonam 'voliiotateiaillis fecil, qua Crealori adliaererenl, simui eteiscondensnaiurainet targiens gratiam et cactera,nonait de reprobis angelis, quia noluit in illis Deusbonam volunlalemoperari : sed dixil, quia non ac-

ceperunl el inala voluntale cecideruut.Ergo nequenos dicere debemus aut volumus quia noluil, UHOet plurimum exsecramur, nec audire palimur.quodvoluerileos ipseroataeessevoluntatis.Sed rursuat sidixeriraus quia uon poliiit, derogarevidebimurom-

nipotenli, uisi et palrociniorationiset Scripturarumfiilciamur aucloritate iadiibilabili,oslendenlesesse,ubielquandofieri nonpossit,uloperetur omnipotensroanu misericordiae,unde et oportealillum excrcere

6 nianumalleram, manuiiiJudicii.CAPUT VIII.

NecessarioDeumoperari attera manujudicii, ttbieormalum iiicteduliiatis esU

Ubi igilur vcl quando Herinon poiest, ut operc-ttir manu misericonliae? Ibi uittiirum, ubi est cornialuin incredulitulis, luuc quatidu obduraiuiuest

cor fallacia peccati, qui inodusmalaevolunlatis estdeterrimnseorum, qnos supra diximus. Natn evan-

gclisla scribit : Et noit polerat ibi virtulemutlam

farere, nisi paueos inftrmos impositit manibuscu-ravil. Et mirabatur propter incredulitatemillonm

( Marc. vi). Praemiserat aulem de iilis , dicens •

Et multi audienles, admirabantur in dectrinm-

e/n» dicenies : Unde huic hme omnia? Ei qum^ est tapientia qum data est ilti ? (Ibid.) Et vir-

lules 285 tates quae per manus ejus efficiuntur?

Nonneiste est fabet, filius Marim, frater Jxtcobi,et

Joseph et Jutke et'Simonis? Nonneet tororet ejutliicnobitcumtunt ? et scandalizabanlurin ilio (Marc.

ni). Uhi ergo est cor malum incrudelitatis, quandonon ignoranlia errorem , sed iiividenlia mali et

superbi cordis incredulitateuifacit, vel,tunc ibi fieri

non potest utoperelur ista manus Domini, roanusclemenliseDei virtutera ullam, qusevera et dulcisvirtus sit, qua de morte animaeresurguntpeccaioresmorlui. Hinc et jam diclus doctor dicit: Non mite-rearis omnibutqui operantnriniquitQlem(Psal.i.vn).Est qmedaminiquitos,quamqui operalur non potestfieri, ut misereatnr ei Deus.Ojiaeruisforu?quaetiamilla sil. Ipsa est defensiopecealor.uin.Quandoquis-

quatn defendit peeeata sua, roagiiafla-iiiiquiraleoi

operatur. Hoc defendit quod, Deus odit, Et videie

quam perverse, quam inique. Si quid,boni fecerittsibi vultimpulare;si quid maluDeo.Namhoe modo

defendunl homines peccata ex Dei persona (quod

pejusesl).Quidest hoc?Nerooest qui audeatdicere:

Bonuro esl adulterium, bonum homicidium,bona

fraus, bonura perjurium. Nullus prorsus homimrin.

Omninoenira non invenisaniroam tam perversam,tam exlorrero a societate generis liumaniet parli-

cipationecommtinisanguinisex Adam,cui videattrr

bonum esse adulteriura, sicut dixi, fraus, rapina,

(48) S. August. De civit. Dei, lib. xii, cap. 9, Palrolog. tom. XLI.

.fi, !)E OMNIPOtENTlADEI. *«2

perjuriura. Sed quomodo ca defendunt ? Si Deus J!

voluisset, non id fecissem.Ergo ad hoc peccatumtuoui defendis, ut Deuin accuses. ldeo excusatur

!reus, ul culpetur judex. Prorsus lalem iniquiiaiem

operanlium non raiserebitur Deus.Jam dictumin-'

credulitatis malum in Adam fuit, qtiia, superbia

tcmensex appetitudivinitatis, plus voci uxoris sua»

obedivitquamvociDei, et illa plus serpenti credidit

dicenli: Nequaquammotlemoriemini(Geh.iii),quam

Deo,qui dixit: /n quocunaueenim die comederitex

eo,mortemorierit(Gen.n), el idcircovirlutemio illo

Deusfacere nonpotuit, sicul et Joannes Chrysosto-

inus, ore, secundumagnomensuum, aureo dicere

uon dubitavit in sermoneDe lapsu priroi hominis.

F«»t«imcbgitat,qui causamcontemptmlegit incutat.

Objurgatculpam,ut pottit retribuereveniam,ut qttot 1

formare intlruendononpotuit, eot potsii confiiendo

purgare.Ilidemin illis superbis de quibus scriplumest: Gigantesaulemerant tuper terram in illit diebut

(Gen.vi), eral cor malum incredulitatis.Unde et

Petrus auoslolus tlicit : Qui incteduli (uerant ali-

quanao, quande exspectaoaiDei patientia, in diebut

Noe cum [abricaretur grca (I Petr. m). lllos noa

paru.rorestitissevoluntatiDei,vel Deumneqiiaqtian»voluissenialum,quod facluai est ab illis, Scriptura

vebemeiilergestis exprimerecum,dieit: Vidensau-

tem Deutquodmultamaiuia hominumetttt in lerra,

«(cuncta cogitatio cordit intenla ettel ad malum

Oinnitempore,pmnituit eum quodhominemfecittetin lerra (Gen.vi). El praecavensin fulurum: Et td-

ctut dolort cqrdit inttinsecus: Delebo,inquit, homi-{

nem(ibid.),elc.

•^APUTIX.

Quodmahcasil objeclioquotumuani,nennnempotiereiiilere vetuntati Dei, tubaudiendum enim, etpaeemhabere.

Sed dicis : Nonhe scripturo est : Et non ett qui

ponit retitiere Voluntatitum? (Rom.ix.) Vere, in-

qnam, sed snbaadleiidumesl, et pacemhabere. Sie

etenim B.Job dieit: Quit tettitit ei, et pacem ha-

buit?(Job K.) Quod pertractans beattis Gregoriushaec ail (41)>Qui enim cttncta mirabiliter creat,

ipte-ut creait tibimet conveniant ordinat. In quOtrgo Cenditori retittitur, paci»eontentioditiipatur,quia ordinataest* nequeunt,qua tuperni moderami-nii ditporitionemperdunt. Quas emm tubjecia Beoin tranquillilalepertitterentiipta tt sibimeldimissa

confundutit,quia in te paeemnon inteniunt, cui ie-niemidesuperin tmctore conlradicunl.Sie summtti

tile angetUuttpiritni, qui tubjeetusDeoin culminestore potuittet, semetiptum reputsui patilur, quiaptr noturat tueeinquieludinemforat vagalur. Sie

pnmui humanigeneritparent,quia auctorii ptmceptoretlitit, cantit prolinut contumeliamsentil. El qttiatubeite Condiioripet obedientiamnoluit, tub temet-

xptoprostralus,el pacemprolinusantiiit.

X CAPtit X.

Quodinfidelet votuntati Dei retitlant quidem,sednonvincant,qttinipsi vincanturpotiui.

Beatus qtioque Auguslintisin libro DeSpiritu et

litlera : VullautemDeusomneshomineisatvotfieri,et in agnitlbnemlerilatis venire,honsie lamenul eiiadimal liberumarbittium,quovetbenevelmateiiten-

tet fusiissime judicentur. Quod cum fit, infidetei

quidamconlra volunlalemDeifaciunt,cumejus eiian-

gelionon credunl,necideotameheamvineunt,verum

teipsos [taudant magno et summo bono, maiisqutpcenatibutinwlicant experturiin tuvpiiciitpolettatemejus cujut in donismisertcordiamcontempserunl,etila voluniasDei temper invictaett. Vincereturaulem,li noninveniretquid de Conlemptoribusfaceret, aul

B ullomodopossentevaderequod de taiibusitte contti-tuit. Qui enim dicit, verbigratia : folo ttt homineiiervi mei opereitlur in vinea, et post laborem ri-

quescenles epulentnr,iia ut quitquis eorumhoc no*tuetit in pittrino tempermolai, videturquidemqui-eunque conlempseritcontra voluntatemDominitui

facere,ted tunceam lincel, si etpistrinumcontemnent

effugeril, quod nullo modofieri polett sub Dei pd-testate.Cam ergo legimusvel audimus : Et non esl

qui possit resisterevoluntalitum, subaudienduraest,et pacem habere.

CAPUTXI.

Duai esteviat et manus Dei, misericoratamel judi-ciitm, per legemexpugnandmcivitatit, quamipseDominutdedit, ostendit,

C Igitur, ut supra diclumest, omnipotenliaDei necuna tantumgraditur via, nec una tanlomroanusuosactus expendit, sed duabus scilicet misericordiaeetjudicii, ea nimirum lege, ut prius nitatur manumisericordiaeoperari, et ubi ista manu superbiasibi

' obsislentevirtutem ullam facere non potuerit, tuucdemum raanu allera manu judicii exerla, quoseraollirenon potuit, confringat tanquamvasa figuli.Idcircoet talem homini legemdedit, utique ad imi-tationemsui. Si quttndoaecetterit ad expugnandamcivitatem, offeretei primum paeem. Si receperit et

1 averuerit tibi portat, cunctus populut qui in ea ett

talvabilur,et terviel tibi sub tribulo. Sin autemfcedus1 «ntre noltierint et cmperintcontra te bettttm,oppu*gnabit eam. Cumquetradiderit DominusDeuetutt»

D illam in manu tua, peretitiet286 omneauo<i">ea< oeneris masculiniett in ore aladii, abtquemulieribusi et infahiibus,jtimentiset catetis quaiin eivitatetunt

(Deut.xx). Hoc, inquam,lieri jussil ad imitationem» sni. Sic enim pridr ipse Deuserga hominemgessil,- cnm quem fecerat et thagnaealque gloriosaemulti-t tudinissanctorum patrem foreJusserat benedicendo> ac dicendo : Crescite«/ multiplicamini, et replete* teriam (Gen.m), safubriter expugnare accessil, et» subjngareverboac praeceptosuo, ut nonsuperbiret,- ne in judicium diaboli incideret, sed humilis atque

obediensviveret. Noluit ille fosdus inire cum Deo,

(41) S. Gregor. Moral.lib. n, in cap. « Job. vert. * Patrol. loni. LXXV.

4C5 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 191

sed ccep.t contra eumbellum, et idcirco Deusop-

pugnavit eum, et percussit omne quod cx illo est

genus Iittmnnum in ore gladii, id est sententia

mortis. Futurum autera erat utjrursusexpugnarelin

novissimomagnijudicii die universammundi hujus

civilaiem, cumprincipeejus diaboloet angelisillius.

Rursus crgo accessit primuraofferrepacem.mitlens

Filium suum in hunc mundum per Incarnationis

mysterium, qui per crucem interficerel ininiicilias

in semetipso,et suamprona misericordiapostulans

suscipipacem, stiaeper mundum cunctis gentibus

pacis misit legationem. Unde Aposlolus: Quoniam

quidetn, inquit, Deuseral in Christoinundumrecon-

tilians sibi, nonreputansillisdelicta ipsorum,et po-

tuit in nobis verbum reconciliationis.Pro Christo,

ergo, legatione fungintttr, tanquamDeo exhortanle

per nos. Obtecramuipro Christo, reconciliaminiDeo.

Eum qui non noverat peccatum,pro nobispeccalum

(ecit, ut nos efficeremurjustiiia Dei in ipso.Adju-

vantes autem hortamur, ne in vacuum gratiam Dei

recipiatit (II Cor. v, vi).

CAPUTXII.

YoluntatisDei esse, ut omnes recipiant pacem el

talventur; durm cervicisnon ac~.'dere,imocogni-tam Deimisericordiamabjkire.Dicil ilaque ilia lex Dci : 3i pacem receperilet

aperuerit tibi portas, cunctus populttsqui in ea est

talvabilur, el servietjibi sub tributo (Deut.xx). Cun-

ctus, inquam, populus ut salvetur, si pacem rece-

perit, volunlalisest Dei qui, ut ait prsediclusApo-

stoius, vult omnes homines salvosfieri(I Tim.n),

si tamen et ipsi pacem vel salutem ejus recipere

velint. Sic enim secundum hoc diclum Apostoli,

beaius Ambrosiusait (42) : Vttlt Deus omneshomi-

nes salvos fieri, sed si accedant ad eum. Non sic

vult, ul nolentessalventur,sed vult illossalvari, si et

tpsi velint. Nam ulique qui homi.iibuslegemdedit,

nuliumexcepita salute.Ntotquidttonmedictisidcirco

proponitin publico,ut ostendatomnesse vellesanare

si lamenab mgrisrequiralur? Sed qttiaheecmedicina

non est corporalis, ted spirilualis, nequedttbiispro-

ficit, neque invidis.Fides enim est qumdat salutem,

quamnisi menslota voluntatesusceperit,non tolum

nihitproderit, sedet oberil. Etenimgraliahanc habet

polestatem,uldevolissibidivinaminfundatmedelum,-

indevoiisveroconferatmorbum,per quemtotus home

iniereat. Non ergo vult Dcus malum fieri, sed vult

econtra omnes hominesa malosalvosGeri.Et si am-

plius quaeris,dicenscurquod vult non facil, dicirous

quia circa nullurohoihinemdesinil adhibere insiru-

menlumhujus suaevoluntalis, proul cuiqueexpediri

conspicit.Quomodoenim vel per quid venilur ad

salutem, nisi per veritatis agnilionem?Nam ipsa

VeritasdicitinEvangelio:Hmcest aulemvilamterna,

ut cognoscamte solumverumDeum,et qttemmisisti

JcsuttiChrislum-tJoan.xvu). ldcirco idemAposlolus

cuiii dixisset: Qui vult omneshomines salvos fieri

(l Tim.n), continuoquasi qusereresmodumsive ac-

A cessum salutis consequcndse,suhjunxit: Et adagnl-tionemveritatisvenire(ibid.).Sed dicis : Nonomni-bus dal facultatcmagnoscendaeveritatis.Ncqueeuimomnes homincsverum Peumse et quemmisil JesumChristum fecit agnoscere. Mullis illam vcritatemabscondil. Quomorioergo illosvult aul voluitsalvosfieri ? Dicimusad haec: Quia niultis parcendo abs-condit,videlicet ne cognita veritas graviorisfiereteis causa judicii. Naro melius est veritalem nonagnoscere, quam posl agnilam retrorsum redire.Tales erant vel esse mcipiebantilli, quibus dicebatde ./Egyploegressis in ,nanu potenti, per quam Iia-bere jam coeperanl noliliam veritalis : Non enimascendamtecum,quia populusdurm cervicises, ne

forledisperdamte in via (Exod. xxxv). NequeenimB incolumessubsistunt cum quibus Deus non ascen-

dil, sed multo gravius disperdunlurhi cumquibusDeus ascendens, id est nolitiaro verilatis prsebenscontemniluratque abjiciturrebeliioneduraecervicis.

CAPUTXIII.Ouodsalius fuissel, non cognovisseveritatem,quam

cogniiamin injustitiadetinere.Excusare se ulcunque posse videretur humana

temeritas, si non in pluribus nota exislerentexperrmenta. Dedit enim quibusdam Deus nolitiamveri-talis, non dico tanlum Judaeis,sedeliam genlilibus,roaximeque genlilium pbilosophis,et notilia ipsagravioris irae illis occasio fiiit- Nam ipsi fuerunt,de quibusjam diclus Apostolusdicil: Revelalurenimira Deidecmlotuper omnemimpietatemet injuslitiam

C hominum,eorumqui veritatemDeiin injuslilia deti-

nent, quiaquodnotumest Det^manifctlumltsltn illit.Deus enim illis revelavit. Invisibilia enim ipsiut acreatura mundi, per ea qum facta sunt, iniellecta

conspiciuntur,sempilernaquoquevirtttsejuset divi-

nitas, ila ul sinl inexcusabilet,quia cumcognovittentDeum, non ticut Deumglorificaverunt,aut gratiattgerunt (Rom. I), etc. Nonne melius fuerat Deuainon cognoscere, quam cognitum non sicut Deum

glorificare, aul gralias agere ? Quodsi quis adhucdicere audeat: Non ego ejttsmodi fiiissem, sed siDeumcognovissem,ego sicul Deumglorificavisseia,et gralias egissera,redeat ad conscientiamsuam, etvideat si quanlulamhabuit notiliam verilatis, ser-

-»•vavit, et secundumillara vixit. Nemo enim esl quinon salteni naturalis legis veritatem cognoverit,qua dicilur : Quodtibi non vit fieri, alii ne feeerit

(Tob. iv). Ait autem ipse Dominus: Qui in modieo

infidelisesl, «(in majore iniqttusetl (Luc. xvi). Quiergohanc verilatem observavitet reliclusesl, con-

queralur quod negala sit sibi noliiia veri Dei etdicat: Quia si cognovissemglorificassemaut gralias

egissem. Si non observavit,obstruclumest os ejus,ul non impufet Deo quod non revelata sit sibi no-

titia verilatis, ut possetsalvusfieri, atque isir quo-

que modo compfeturquod scriplumest • *"(vincat

cumjudicaris (Psal. L), ncquc enim relelii potesl,

quin de Deo dicatur verissime,quia vult omneshn-

(42)S. Amb. Comment.in Epist. prini. adTiui. cap-n, vers.4, Palrol. lom. XVI|

405 DE OMNIPOTENTIADEL 4.G&

minei talvot fieri,et ad cognitionemveritattt venire.

(ITira. u.\

287 CAPUTXIV.

QuodDominut quibutdam ideo non fecerit nolamteritatem, non qttodnoliet eot pmnilentiamagere,ted quia prmtciretnonette verampmnitentiamac-turot.

Sed fdrtedicis: EvidenshabeolestimoniumEvan-

gelii, quod non omnes hominesvelit Deus salvos

fieri, et adagnitionemveritalisvenire, quinimo no-luerit vel nolit quibnsdamveritatem nolam facere,ne possintsalvi fieri. Ibi enim, scilicet in Evangeliosicscriptumest: Tunc cm.pitJetut exprobrarecivita-

libut, tnqutbuifactmtunt pturimmvirtutesejus, quianonegittentpmnitentiam:Vmtibi,Chorozain,vmtibi,BelhsaidaI quia ti in Tyro et Sidone factm ettenlvirtulet qumin te faclmtunt, olimin cinereet cilicioPmnitenliamegittenl (Mallh.xi). Et subinde: Quiatin Sodomitfdclmfuittent virtulet qum factm sunl in

je, fortemansissenlusqut in hancdiem(ibid.). Quo-modoergoverumest, qui vult omneshoroinessalvos

fieri, et ad agnilionemveritatisvenire, cumeos quospcr poenilentiamsalvari potuisse noverat, neglexe-rit, et nullis virlulibus veritatem illis notam facerevOluerit?Ad haec breviler respondemusquia nonde qualicunquepcenilenliaDeoest, ut essedebetea

cura, utpropter eam quo fiat, virtulcs et signa suafaciat. Est enim pceniienliarumsecundum inten-tionespcenitentiumdifferentia.Aliudnaraquesalulemaeternam, atque aliud salutemvel felicilatem pceni-tendo ambire transiloriam. SalutemtransiloriametNinivitaepoenitendoqusesierunt, cujus solius Jona

praedicanieaudierant imminerepericulum; de salulevero aelernactiramnullam babuerunt. Idcircoprae-dicatumquiilemest illis in figuramevangelicaeprae-dicationiscum signoDominicaepassionis,ubi et Ni-nive typumgessit totius mundi, sed illi post pceni-tentiamsecuritaterecepta cito ad eadem, vel etiam

ad deteriora scelera redierunt, et proindeChaldseis

vastantibussubversi sunt juxta eamdemprophetiamJonae,sicut legiraus in libro Tobiaeipso dicenle:

Propeerit Niitiveinterilus; nonenimexcidilvetbumDomini.Et nunc,filii, audile me, et nolile manere

hic sed quatunque die tepelieriiis matretn veslram

circa me tn unosepulcro,ex eo dirigite grestusve-tttot ui exeatithinc. Videoenimquiainiquitasejusfi-nemdabitei (Tob.xiv). Talem ulique poenitenliamTyrii, Sidonii, et Sodoroilaeegissent, si cum tot

signorumac virtuiuin testimoniisclades illis imroi-nentespraenuniiaiaefuissent.Veruratalis pcenitentiaemodusvel intentio non esset condigna, ut propterillamextorquendamsigna vel virlutes fieri debuis.sent. Non ergo quia noluit Deus homines ealvos

lieri, sed quia non condignam,non satis fructuosam

illorum posnitentiam fore scivit, idcirco virtulum

apud illosexhibitio defuit. Pcrro Judaei idcirco in

comparaiioncmillorumdurissimi ac proinde intole-

rabiliusjudicandipronuntiantur,dicendo:Remissiut

rit illit in die judicii quamvobit (Malth.xi), qnia

A dum non so\umtemporaleexcidium,qnod a Roma-

nis perpessurierant, sed etiam gehennamignis in-

exstinguibiliscumtot et tanlarum virtutum attesta-tione comminaretur eis Dominus,nisi poenilentiam

agerent; promitteret autero regnum ccelorum, si

pcenitentiamagerent, ipsi nullopacto ad credendum.vel ad agendampcenitentiamadduci polerant. Undeet graviter illos denotans, praemiserat ita dicens:Ct<iautem similem mstimabogenemtionem istamtSimilisest pueris sedenlibusin foro, 'qui clamantei

comqualibutdicunt: Cecinimutvobit,el nontaltattit »

lamentavimus,et nonplanxislis(ibid.).

CAPUTXV

Nihilominusomnipotentemesse Deum, eliamsi non

R omnesoblatamab eo pacemrecipiant,modo expu-agnelel perculiat omnes,ab exemploJosuedocet.

Igilur gravequidem illorum judicium quibusnon

innotuit, gravissimumaulemillorumquibusnonglo-

rilicaturis, aut gratias acluris Deusinnoluii, et ve-

rilalem suara revelavit; vel certe, ut secundumsu-

pra scriplam ex lege simililudinem tropologicata

percurrumus.Grave quidemest non audisse, gra-vissimumaulem audisseet conlempsisse legalioiies

pacis ab eo qui venlurus est in die judicii expu-

gnare omnipolenlercivilatem hujus mundi factara,

ex quo peccavitAdam, inimicamDei.Omnipolentjr

inquam. Nunquid enim quia Chananaci,Amorraei,

iEthsei, Pherezaei,Jebussci,et Eviei pacem liliorum

Israel non receperunt, sicut scriplum est: Multo

r .emporepugnavitJosueconlta reges islos; non fuit

civitasqumsetraderetfiliisIsrael, prmterEvmum,qui

habilabatin Gabaon:omnesbellandocepit(Josueix).

. Nunquid,inquam, Josue ideo non fortis, <deonon

potens? lmo ideo fortis, ideopofens, quia omnes

bellando cepil, omnes in ore gladii percussit. Sic

nimirum non ideononoinnipotensDcus,seuverbum

ejus, id est Filiusejus Christus, quia offerendo pa-

cem laboravil clanians, et raucsefactse sunt fauces

, ejus (Psal. LXVIII),et lainen non omnesreceperunt

pacemejus, imo indeomnipolens, inde forlissimiis

spirituttm Deus, quia contra omnes conlemplore»

pacis et misericordiactunc fortiter in judiciodesaevietira ejus, el sicut per pruphelam dictum est: Antt

faciemindignalionisejusnemqstabil, et nemoresistet

D irm(urorisejus, et tribulabiiuribi fortit, et tribula-

.butilurhomines,el umbulabuntut cmci,qttia Domino

peccaverunl,et effundeiursanguiteorumticut fumui,et corporaeorumticut ttercora(Soph. i).

CAPUTXVI.

OmnipotentiamDeiutu Scripturarumprmcipuein eo

prmdicari,quod el peccalorespuniat el tuptrbotdejiiat.

Omnipotenliaenimcumduabus, ut superius jamdictum esl, proficiscalurviis, siveperficiatur matii-

bus, scilicel misericordiaetjudicio, hinc sublevando

humiles, inde dejiciendosuperbos atque rebelles,

consueludineScripturarum magis in eo praedicari

solet, quod judictoejus peccatorespuniunlur, quo£

bracliioejussuparbi dejiciuntur.Priiuumhoc nomeix

467 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 468

Hlic invenimus, ubi Abrahae, cura jatn nonaginlanovemannorum esse ccepissel, apparuit Dorainus,

(fixilquead eum : Ego Dominusomnipoteni,ambttla

coram me, et eito perfectut (Gen.xvm). Quid sc-Ctindum boc nomen facere poSsct qnam for-

tls, quam terribilis esset, quanlum creaturis vel

haturis omnibus dotninan posset, actu non indicavit

ei, nisi in eo quod de Sara diu sterili atque vetulalilium dedit. Idcirco posl haec ad Moysen loquens,hioxqueomnip6*tentiaesuacmiracula in Pharaonemet servos ejus facere intendens, ita dicit: Ego Do-minut qui apparui Abraham,el haac 288 et iacobin Deoomnipotenle,el nomenmeumAdonai nonin-dicavieis (Exod. vi). Cum enim hsec riicil, subau-dienduinest ut nunc indicabolibi, ineoquoii educamvos de ergastulo jEgyptiorum,et eruam deserviiiite, '

ac redimamin brachio excelso, et judiciis magnis,et inducam in terraro super quam levavi niatium

meam, ut darem eain Abraham, Isaae el Jacob.

Propler hoceariemSapienlia dicit: Camenim qttie-tum silentium tenerent omnia, et nox in tuo cursutnediumiter haberel, omnipotenttermo lutti extilientde coeloaregalibussedibusdtirttsdebellator,inmedianiexlerminiiterram prosiliilgladius acuttts, insimula-tufhimperiumtttum portans, et slans reptevitomniumorte (Sap. xvm). Omnipolentisergo nomen, ma-Ximeih superborum dejectionc praedicatur, cujusomnisaclus in illo tremendojudicio maxiroe decla-

rabitur, quando rex ille otnnium(iliorumsuperoiae(Job XLI)cum omnibus sequacibus suis manu ejusarctabitur, el videntibuscunctis prwcipilabitur(JobXL).

CAPUTXVII.Miuricordimmanummque,imomagismirabilemesse

quammanumjudicii, si quispenitiusconsideret.Atlamensi misericordiacopera diligentiusconiem-

plemur, nihilominusest admirabile nomen ejus, ut

omnipoleiueinagnoscamus,et laudeejus osnostrum

rcplealur. Nulla quippe vis, nullus dolus voluntali

ejus resistere, el resistendo voluntateniejus vincere

potest aul potuit, sive polcrit, quin de genere hu-mano tantos habeat electos, quantos habere anteomnia sseculaproposuit, et ipsos quos elegit, quo-rum noroinain libro suo seripsit ante constilulio-nero mundi. Multa ad resistendum huic proposiio]ejus occurrerunt, ex quo inparadiso nalura noslrain uno, vetper unuinpeccavil. Qui, ut ait Paler Au-

*guslihus, sic factus esl rectus,ut manerein ea recii-tudine posselnonsine divino adjutorio, et suo fieriperversusarbitrio. Vtrum libel horum elegisset,Deivoluntesfierel, aut etiam ab illo, aui cette de illo.Proinde quia tuam maluil facerequam Dei, de illofacta esl volttniasDei,quia ex eademmatta perdilio-nit, qumdeillius stirpeprofluxit, facil aiiud vas inhonorem,aliud in contumeliam:ln lionoretn,petmi-

tericordiam, in conlumeliamper judicium, ut nemo'glorielurin homine,acver hoc nec in te. Multa, in-

quam, ad obsistendum proposito Dei occurrerunc,-

a A sed noh praevaluerunt,quianec uno saltem minimo

, eleclonimnumerumdimimterunt.Etquidemraagnum,i iuisset opus omnipoteniia?,facere lot vasahonorisde

massa ineorrunta, qualisapte praevaricationemAdam

fuerat, sed maximum est de massa corrtipta, deI massa daronata et peccalrice, de qua merito sola

t fierent vasa contnmeliae,vusa irae, lot fucere quoti volttil, vel proposuilvasa gloriae,vasamiscricordiae.

, Omnipotens ergo miscricordiaemauus non minusi mirabilis, quam illa manus aliera manus judicii.

Irouel ampltus ista mirabilis et venerabilis, quia ini habilu irifirmitatislam fortiler fecit, ut dignareluf

ipsa misericordia corpus bumanumassumere, uni-versreroiseriaeatque damnatae condilionis ihjurias

i experiri, sptitis ac flagellis,conltimeliisac doloribus

, & aflici,patilmlocrucis afligi.Utrobiqueouiniuoleutem

, praedicantes,dicimuscura beatoJob : Ipte enim IO-

i lus ett, el nemo averlere potett cogilalionettjut, etenima ejttt quodcunquevatuithoe fecit (Job xxm).Cujus videlicet voluntati, ait beatus papa Gre-

i gorjus (45), necilla obtitiunt, qumeonlravoluniatemi illiut fierividenlur,quia ad hocnonnunquampermitliii fieri, etiamquodnonprmcipil,ut per Itociltud cerlius

impteaturquodjubet. Apostatmquippeangeliperversai valuntai etl, sed lamen a Deo mirabiliter ordinatur,

M ipsequoqueejus insidiwulililalibonotumsetviant,; qttos purgaut, dum tentant. Sic ilaque tjui anima

quodcunquevolvilhoc fecit, nt inde quoquevolunla-

tem tuam impleat,undevolunlaiiillius repugnareti-i debalnr.

, C CAPUTXVIII.

Vitioparentumauotidiemalosnatci, non quodDeutmalumvelil.

, Sed furte de ipsis irae vei conturoeliaevasis obji-citurnobis quia vuit Deus iiia fieri, ut eum negurenon potueritnus,horoinesquoquequi adsalulemnon

>, pertinent, Deo volente nasci consequenler ihferri

i possit, vultergo Dcusmalumfieri.Hic primumquae-i rimus utruro malum an bonumsit naturam sic esse

i positam, ut de parvoeodemque inforiuiet confuso

seroine formelur et nascatur homo, qualiscunquefuturus sludii, taiiiencrealura raiionalis. Nonputo

qttempiamsicesse vecordem,ut audealdicere quodnialum sil. Quinimobonumesse negarinequit, Ergo

ij) iilud potiusdicendum, quia malumest, sic propter

superbiaspeccatuiniu prima radicehumanumgenttsesseviliatuin, ut roore jumentoruni bomo rual in

libidinem,non lam propter filiorum spem, ac dile-

etionem, quam propter explendamsui corporis vo-

luplatem, ita liixuriaevenenoebrius, ut eliam si fi-

delis sit, in ipso voluptatisactu totam fidemet ho-

noreraDeii« procreationefiliorumquaerere,aul vix

memoria teneat, o«t funditusobfiviscatur.lllud vere

malimiest,el indevitiosifelussupernumerummulli-

plicanlur,Deo,ut ailquidam Cbristianaephilosopbiaealumnus, noncompulanteitlot quot more tuo natura

produxerat.Nain nisi praeccdenlepeccato superbiae

posna ista suecesstsset,ncmoiltorum qui vasa ir»

(43) S. Gregor,Moral. lib. xvi in cap. xsm, vers, \5, B. Job, Patrol. tom. LXXV. .

.460 DE OMNIPOTENTIADEI. 470

dicuntur, sed sola misericordicevasa secundum be-

nediclioneni,quaedata fuerat super roasculum et

feminam,nascerentur.

CAPUTXIX.

Simplicemac rutlicum judicari, qui advertariorumimpimsubtilitalinonassenliatur,

Quantacunqtiedicamus,nihil quodad rematlineat

dixissedivulgamur,quinimo tanquam simplices et

rustici judicamur,qui non possimns comprebendereSublililalemsentenliae,qua verissime, ut aiunl, di-

clum, et firmissiine lenendum sit, quia vuft Deusihalum. Negantsc in Deoastrtiere voluniatenimali,el lamen nondesinunlaffirmarequod velilDeusma-liim fieri. Benese profiteiitursentire, et taraenpra-vum nOndesiuunt verbiim proferre. El quia non

concedimtis,simplices;ut jam diclumest, nos esseet rusticosasserunt, qui non capiamusvim medul-

lamquedicloriim. Nec mirum. Sic enim fideliunt

simplex rioctrina,vel docla simplicitas saepe irrisa

est. Sedvidele,uit quidam, inlelligerenossublilitates

veslrat, el atcana, qum in cubicults et angulis

toquhnini, et qute populus foris stans non mere-' tur audire,proferrein medium.Hocest illudquodre-ducitad aiiricuiamraanum, et concrepanlibusdigilis289 Wdenlesdicilis : Omnisgloria filim regis in-

trinsectts,et introduxil me rex in cubiculumsuum

(Gant.in). Noh ergo tniruni, neque nos contra ser-rooiiisjactamus peritiam, memores dixisse Christi

Apostolutn: Non in sublimitalesermonis, aut sa-

~pttntimveniannuniiatts vobit testimoniumChristi.Non enim judicavi scire me aliquid inler vosnisiChritlum Jesum, et hunc crucifixum (I Cor. n).Attamen intelligimus istam non lam sublililalcm,

TjUamhebeludinem.

CAPUTXX.

Auguttini palrocinio perperam sese defendere, qniDeummalumvelleastruunt.

Totttm patrociniura huic sensui quo Deus vellemalum aslruitur, locus ille ferre diciiur, in qttoB. Augiislinnsplurimum loquens de omnipotenliafiei, et illi fideliler inlcntus ait (44) : Non ergo

fit atiquid,nisi ontnipolensfieri velit Deus, vel si-

nendo ul fiat, vel ipse faciendo. Nec dubitandum

ett Deumfacerebene,eliamsinendofieri qumcunque

fiunt male. Non enim hoc nisi jttsto judicio sinit.

Etprofectobottnmesl omnejudiciumquodjuslumest.

Quamvisergoquwmata sunl, in quantummalasunt,hoiisinl bona, tatnen ut non solum bona,sed eliam

sint et mala, bonumesl. Nam nisi esset hoc boniim,ut essenl el tnala, ttullo modo sinereturab omni-

polentebono,cui proculdubioqttain facile estquodvult facere,(oitifacileest quodnon vult essenon si-

nere. Hoc nisi credamus,periclitatnr ipsnmnostrm

Confessionisinitium,qua nos in Dettm Patrem om-

hipotentemcredere Confiiemur.Et posl aliqua :

Proplereanamque<magnaoperaDotnini,exquisitain

otnnesvoluntatesejits(Psal. cx\, t ut miro et ineffa-

A bilimodononfiat prmtervotuntatemejus, quodetiotn

contra voluntalemejus fil, quia non fieret, si non *i-

neret. Nec utique nolenssinit, ted voleni. Nec sine-

ret bonttsfieri male, nisi et omnipolensde malo fa-cere posselbene(45).Totum, inquam, ex istis beati

Augtistiiii dictis suae senienlise patrocinitira sutn-

psissc dicuntur hi qui Deurovelle malum astruunt,

a magnis et nominalis quos audire vel adire non

possumus, magislris sese hoc accepisseconfirman-

tes. Sed ccce inspicientessollicile,primitmijlud nos

advertisse gaudemus,quia sicut nusquam alias, ita

nec istic audita esl ipsa qtiantdelestamurhorrisona

enuniialio, vull Deusmalum. Quod si ab eo diclum

fuisset, merito seipsuin et justius reprebenderet,

quam ubi pro minusculadiclioneretraclando repre-B hendcnssemelipsiim,vitanda, inquit, eral bicoifen-

sio auriiimreligiosaruni.Magisaulem hoc e conlru-

rio prsedicut,qtiia vtilt Deus bonumfieri, dicendo :

JVonenim hoc nisi justo juii-.io sinit, et profeclobonum est omnequod juslum csl. Igilur haecipsadicla diligenter graliae ct verilalis lumine admoto

perscruiemur, et ab ista, qtisenon ad bonoremDei

spectal, cuuulutlionenobiscuinquoquelanli docloris

dignilalemconemurdefenriere.*CAPUTXXI.

Quodfalso tribualur Augustino,velleDeumfieri ma-l«m, nisiuddassinendo,vl tum deniumperfectasitenuntiatio, si dicatur velleDeum sihendomalumteri.

C . Non ergo, inquii, fit aliquid, nist omnipotensDetti

fieri velit,velsinendout fiat, vel ipse faciendo.Reclelioc dictum lunc deihtim intelligilur, si perfeclumprius sit, quia cum dixisset, non ergo fit aliquid,niti omnipotensDeut fieri velit, slaiim addidit, vel

sinendo,ut fiat, vel ipse faciendo. Nam absolutedi-

xisse, nonergofii aliquid,nisi omnipotensDeusfierlvelit, non erat verum, praeseriimin omni slalu vilae

praesentis,ubi a nemine viventium pcrfectc adim-

pletur voluntas Dei. Pax illa futuri esl sacculi,ubinihil repugnabitvolunlali Dei. Nam exempli gralia,voluntasDei esl esse hominemsina peccato, et ad

hoc, sicutApostolusait: Chiistusdilexit Ecclesiam,et seipsumtradidit pto ea, mundans eani lavacro

aquce in vetbo, ut exhiberet sibi yloriosam Eccle-O tiam, nonhabentemmaculamnequerugam,nut ali-

quid ejasmodi (Ephes. \). Unde idem Pater, libro

Relraciationuraprirao contra Pelagianos: llic est,

inquii, lavactum aquw in verboquo mundatur Ec-clesia.Sed cum tota dicat quandiuhic est, « dimitte

nobisdebiia nostra (Matth. vi), >noh utiquehic eslsine macula el ruga, aut aliquid ejusmodiiEx eotamen quod hic accipil,ad illam gloriam,qum hic

noit est, perfectionemqueperducitur. Nonergosatiseral dixisse,nonfit aliquiditisiomttipotentDeui fieri

velit, si non addiilissel, vel sinendout fiat, vel ipie

faciendo.Hic roagnavis est in eo quod ait. tinendo

ut fiat, ul scilicet cum de malis agitur, qwe utique

(44)S.AugusUEnchir. cap.9S,96,Palrol.lom.XL. (45) S. Aiigust.,ibid., cap. 100.

*7I RUPERTIABBATlSTUltlENSlS ili

Deus odit, non liceat conjungereverbtimvult, cumlioc infiniiivoquod est fieri, praesertimcum inler-

posilo verboalio quod est sinit, confestimdicat:

Nec dubitandumestDeumfacerebene,etiamsinendo

fieri, qumcunquefiunt male. Et contiuuo: Nonenim

(<mcnisijusio judicio sunt. Multum,o vos, quorumsanis auribus ista deproraimus hsacduo verba mo-dica vult et sinil, in causa isla diflerreperpenditis.Namin altero cum dicitur, vult fieri, temercnimit

et irrevcrentcr derogatur bonilali Deiadeodamna-

biliter, ut sicut supra memnravimus,dicut idem

beatus Augustimis: Quia talem iniquitatemoperan-tium, id esl tali vocesua mala defendentium,non

polestfieri ut misereaturDeut. Nam quod idemait

in libro Soliloquiorumprimo : Deus, qui malitm

nunquamfacit, et facitessenepessimttmftat, de malo

adversitalis sane intelligiiur, quod nimirumidcirco

facit esseKDeus,ul pessimttm,id est peccaitmalum

qttodnunquamille fecil,aul fteri volttit, impediatur,ttndeet illo tuperiori libellorecolomedixisseplenius.Porro in alterocumdicilur, «initfieri, et nonnolens,ted volenssinit, honor judicii el laus est omnipoten-tiacDei, quia videlicet non volens fieri, sed volens

sinere sinit, quod perspicutimesl scicnti vcl reco-

gilanli, quia Creator omnipolens creaturae malum

facere volenti cunclam facultalemadimcre posscl,quod fucturus est in tcmpore suo, scilicct in dic

judicii.Cur aulem nunc interimsinerevelil ca ralio

est, ut dissimulanteillo nec statim punienle,pecca-lor atit converialiir, aut fial inexcusabilis, juxta

quodAposlolusail : Ignoras quoniambenignitasDeiad pmniteniiamte adducit? Tu atttemsecundumdu-

ritiam tuam et cor impmnitensthesaurizas tibi iram

i:i die irmet revelationisjusti judicii Dei (Rom.n).Nec vero interea patientia vel exspeclatiosive per-niissioDei sine fructn est, quia el de roalis bona

agit, qticroadmodumsaepedictus doctor in calce

ejusdem sentcntix dicil : Nee sinerel bonttt fteri

male, nisi et omnipotens\et de tttaits facete possetiene. Unde roirorex eo loco stiropltim,ut dicatur

Deus vellemalum,cum verius,et reverenlius,juxlasensum ejus, dici poluissetvel debuissetquia vult,et de malofacere bonum,sive polestct malouii in

bonum. 290 lta quippe de islo loco senliendum

esl, ut non videalur lanltis doclor contrarius sibi,dum in epistola sua ad Honorattimdicit: Omnet

consolantur,mdificanlttr,exhortantur ttt rogentDo-

tninum,quipoteslomnia,qumiimenluravertere,pa-rati ad utrumque, ut ti tion potesl ab eis calix iste

transire, fiat voluntas ejtis, qui mali aliquid non

potetlvelle.

CAPUTXXII.

Male reprobari eum qui probe arguat, undecunquedoctrinamacquisierit,exemploAugustinidocet.

Exeodemnihilominusloconimisviolenterexiorse-

runt, ut dividenlesdicerent,voluntasaliaapprobans,aliapermitlens.Eral auteniinquaestionenonsimplici-t«r velleDei,sedconjunctcvellemalum,utrtimconve-

(46) Horat., Ars. Poet, vcrs. 72.

A niret deDeoenunliari. Nam inde erat controversia,

quoddicerelurDeus vellenialuni fieri.Dicendoergovolunlas alia approbans, aliapermillens, non fiebat

(nequc enim ari rem perlinebat ut fierel nobis)

prima divisiovoluntalis, sed fiebat sttbdivisiovo-

lunlatismali. Proinde dixi in illo libcllosic : Quidenim? Si volunlasmali genus eit, et generishujutdivisivmdifferentimsunt, alia approbans, et alia

permillenshmcquam dicil volunlalempermitlenlem,bona erit an malal Si mala, quomodoapprobantimalumopposita? Si bona, quomodospeciesvolunta-

tii mali? Nonergo credimus dicenti, quod vos bu-

jtisce divisionis auclores fuerilis, quse el Deum

accusal, et arlis constantiamnon servat. Haecubi

relegerunt illorum quibus haec scripsimus magis-B irorum discipuli, ingentem statim fumumexcitave-

runt apud lurbas auditorum eatenus rem penilus

ignoraniium, summammihi monachofacienles in-

vidiam, qui in tantae tamque divinaerei negolio

dialecticsearlis tendiculasusurparem inscius artis

cjusdem, quippe qui ah infantia sub monachico

conclusus silentio, nunquam magislros audissero.

Quasiaut in monnsleriisomninodesint, qui scien-

tiam habeant, aut penet homines solos, arbitrium

sit, etjut et normaioquendi(46), et aliqui hominum

iia clavimscienliaetoller.epossint, ut niliil ahsqueillis agere possilis, de quo scripturoesl: Qui habet

clavemDavid,qui aperit, et nemoclaudit,claudit, tt

nemoaperit (Apoc.m). Ergo conlemneiur vel re-

p felletur, et Paler Anguslinus,qui de semelipsolam

veraciler quara humililer in libro Confessionum

suarura Dominodicit: Et quid mihi proderat,quodannot nalut fermeviginti, cum in manut meat vt-

nittent Arisloielicaqumdam, quas appellant decem

cathegorias, quarum nomina cum eas rhetor Car-

thaginensismagister tneus buccis typo crepantibta

commemoraret,el alii qui docii hubebanlur,tanquamin nescio quid magnum et divinum suspensut in-

Itiabam,legi eat soltts, et inlellexi.Quat cum con-

tulissemcum eis, qui se dicebantvix eas magistrit

eruditissimis, non loqucnlibustantum, sed multa

in pttlveredepingentibutintellexisse,niltil inde aliud

milii dicere poluerunt, quam ego solut apud me-

iptum legens cognoveram.Ac deinceps : £( quidD mihi proderat quod omnet librot artium, quat ti-

beralet vocant, tunc nequittimut malarum cupidita-tum tervut per meipsumlegi, et intellexiquotcunque

tegerepotui, et gaudebamin eit, et nesciebamunde

esset quidquidverumel certum esset? Necvero ve-

nerabiles viri, tantuin tamque praeclarumluceriiae

Dei iugcnium idcirco commerooravi,ut tale quid

audeam de meipso fateri, sed ut a magnoexemplonotum sit, non solum infirmum, sed el vitiosum

esse argumenlum, quod exinde constet cujuscun-

que loqtieladebere reprobari, quia nequaquamcutu

negoliatoribus inclytis ad coemendas scientiarum

margaritas ccelummutavit, aut trans mare navi-

gavit. Nam undeciinqueveniat, quocunquevadat,

4^3 DE OMNIPOTENTIADEl tf*

jpiriius, ail Dominus,ufri]vult tpiral, et vocemejutaudit (Joan. iv). Niinquiddixit, si nescis, quaereredebes, unde venial? Non ulique, sed vocemejut

ttudit, ail, eo contenlum esse volens auditorem,

quod veram est quidquidaudit a spiritu, undecun-

que veniat.

CAPUTXXHI.

Quodadvertarii,dumut defenaerentdivitionemquamde voluntatemali dederant,conlraria qttmdamme-diala, qumdamimmediataette dicunt,in absnrdummagiserroreminciderint.

Nequco satis edicerc quanla quamque injuriosaviolcnlia divisionem supradictam, quae ipsorumerat, mcam fucere voluerunt, quia tandem incptamiilam csse recognoverunt.Nihil enira libenliusefli-

cere cnperent,quam ut otnnium inculcarelur men-

tibus, me, in ista conlroversianon veritalis et ho-

noris Dei duci araore, sed vanissimaeostentalioni•

deservire, et quod turpe nimis est, dum de peritiagloriarer, imperiliamostendere.Ergo tanjuam nihilaliud fuisset vel esset negotii, rae absente, me in-

terdtim praesenleirridenlcs dicebant sero me ad

sludiuravenissearlis dialeclicse,qui nescirem con-

trariorum quaedammediala, quaedam immediata

esse. Adbsec,inquam: Si viliosa fit vel fiat divisio,

qnis culpanduseril, qui fecit, an qui factam ex ad-

vcrso reprehendit? Ego Domini mei, tum vobis

quamomnibus,qui haeclegere vel audire dignan-

tur, fateor quia neque professionem sttscepi, ne-

que ostentationem egi hujusce arlis, el si illam

cognoscerem,nequaquamdignarcr illam accersire,nisi coaclus,vel nisi sponle occurrerel, ul facere

solet apud sapientesdominsesuaedivinaesapienliaeullronea comes,ad suffragandumsive opitulandumsanclse et simpliciverilali Dei, dum ilti contra ar-

guliimmendaciumnecessariapugna est. Valentiora

quippe esse censeoverba simpliciapastorumet pi-scatonim, cumquibus loculus est Deus, quam ar-

gumenia philosophorumvel sapienlium, quos in

reprobumsensum tradidit Deus. Verumet si hanc

arlem non novimus,tamenquia vel famamejus an-

divimus, quid refert in causa ista, utrum medialaan imroediala sint ea quibus secundum illosvelle

inalumdividilur? Nam eslo ut, sicut dicunt, vo-lunlas mnli, sive vellcmalumaliud approbans, ita ]dicanl, el aliud improbans, quoniam haecconlraria

sunt, et medieiaiis loco dicant, aliud permitlens.Nonnesicut, exempligralia, de numeropariter pari,et ejus conlrario pariter impari, horumqueroedio

impariter pari par numerus aequeprsedicalur. Itavelle malum sive voluntas mali de approbante et

ejus contrario improbante, horumqtte mcdio per-millento secundumipsosprsedicabilur?Sed el quidrepiignaiiliusquam voluntati improhatio? Nonne

sicut, verbi gratia, iniraicitiaepax, amicitiaeautem

bellura,sic voluutati improbaliorepugnat? .Constatauleni, et non solumomnis divinaeScripluraetesta-ttir auctoritas, sedet ipsa creaturaerationalis sponlecoiisentitualura, quia Deus maluiu odit et impro-

Abat. Quomodoergo improbatiovolunlaiiserlt spe-

cics, sive differenlia?Quomodo, inquam,Deusma-

lum, et vult, et 291 improbal? Repugnanliaenim

circa idem csse non possunt. Itaqtie dum mediata

poscunt, videte quanto ampliusad inconvenientia

dectirnint.

CAPUTXXIV.

Deumadeonon velle malum fieri, ut ne permiltalquidemomnimodo.Non enim conctdendopermit-tere, sedmalis effeclibusnonobsittcndo.Aliasautcmcum facere et pati apud ipsos, quo-

rum dialeelica professio est, duo genera genera-lissimasint, cur quoddictumest,vel sinendout fiat,vel ipse faciendo,sic accipiunt tanquam volunlatisdifferentiasvel modos? Sinere namqueet pali prope

B idem significat,nisi forle idcircoDeus,quia nibil in

semelipsopalitur, est enim impassibilis,sed in sua. re palilur aliquid, rectius dicilur sinere vel permit-

tere quampali. Namquodin Scriptura sacra patiensdicitur, hoc ibidcm alio nomine, cumdicilur lon-

ganimis, convenienter prsedicatur.Ergo polius vo-lunlas modusest sinendi vel faciendi, nt sit dictum:

Quia Deus omnipolens non nisi volensfacere, autsinere facit aliquid aut sinit. Igiiur dicenle beato

Augustinoquia Deus bonus male fieri sinit, quae-rendumerat quoinodosinit velpermillit?Permiiterenamquealiudest concedendo,aliud malaevoluntatiseffectibusnon obsistendo. Quo ergo islorum roodoDeus roale fieri permitlit ? Coneedendo,an maliseffeclibusnon ohsislendo?Non ulique concedendo,prohibet enimsempermalumfieri, tam lege scnplaquara ,Iege naturali. Nam et si scriplam .legeranescis, quocunquete ad male'fa"ciendumverteris,acceptumab eo tibi conscicntia reddit, imo conlrale depromitteslimoniumlegis naluralis : quod tibinon vit fieri, alii ne fecerit. Non ergo concedendopermitlit Deus malum fieri, permiltit aulem aliomodo, dum scilicet malsevoluntalis effeclibus nonobsistit, verbi gralia, dum manum quse furari vel

occiriere,aut cerie ad arborem velitamse extendere

vuit, nan conlrahit, aut dissolvit paralysi. Verumnec islo modoscmpermalumfieri pcrmittit, fuluruiaesl enim ut et efectisfunditus omnem voluntatem,et reprobis omncmadimat mali facultatera.Peccala

rj aulem interdum electorum quoque merentur utsaltem ad tempusreprobi in eos saevirepermitian-tur. Malumigitur Deus non solum fieri non vult,sed nec omnimodopcrmiltit. Malum,inqoara, nullomodovull fieri, aliquo autemmodoad terapus fieri

pertnittit, aliquo autem modo non permiitit. Non

permitlit, quia prohibet; permiltit, quia liberumarbilrium dedil. Si qureras cur vel sic permittit,nunquid, ait bealus Auguslinusde lapsu prirai hominis loquens,feceratDeut ttatuam lapideam,el non

poliut rreaturam rationalem, qum deberet imperioregi? Ergo, sicul idem Paler ait, et nos superiuscommemoravimus,qttia luam maluit faczrevolunla-tem quamDei,deillofacta ett volunlatDti, etc, ul

supra.

475 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 47«

CAPUT XXV. A

Quemadmothtmpater (amitiat ille evangelicutdimisitquidemfilium, sed noluiiperire, ilu Deumpermi-tissepeccalumfieri, nonetiamvoluisse.

Quidad hsccdicemus,et de nobis vel de genlili-bus patribus nostris quos Deusmale facerepermi-sit? Ergonepater farailias ille evangelicus,qui duoshabens filios, juniori ex eis posttilantipartem sub-

stanliaedivisit, sic faciendoila filium suuni abire

sinendo, inaliimfieri voluit, luxtiriosumillumesse,suamcum merelricibussubstantiamdissipare, et ad

ullimum porcospascere voluit, quia dimisit?Quishoc sanus dixerit? Dcnique volens quiriemsincre,

sivil; volens substanliam dividere, divisil: quippequi, si maluissel,deserloremcarcere cl compedibus

poluisset stringere ferreis, sed roalumfierinoluit, Emalumdeserlionis, ut alienaretur cor liliia pia sub-

Jectione palris, ut dimissus sibi luxuriarelur cum

merctricibus, el porcos pasceret, de nobili fuctus

bomo ignobilis. Teslis ille palris ejusdem, liliore-

vertenie, occursus, leslis lolus super collumejusca-

dcnlis, et osculantisgeslus vel habitus, teslis, in-

quam, in conviviolola consolalionis canora feslivi-

tas, quia nunquam volente tali palre, inorluiisfuerataut perierat filius. Vana quippe consolatio

fleret, si non verus dolorprsecessisset.Verusautem

aul firielisdolor nonfuisset, si quse causa doloriserat perdilio et mors filii, non nisi voluntatepalrisaccidissel.Igitur quoddimissusest lilius, illudqui-dem noh nisi volentepalre factuinest, quod aulem

petivit ul dimillerelur, quod subslnnljumsuam de- '

voravit cum niereiricibus vivendo Iuxuriose,non

volentesed dolenle patre factum est. Nola el cele-

bris baec simililudoest, quia pater ille Deusest,duorum autein filioruni, aller Judaicus,allergen-tilis poptilusest. Ergo quod geniilispopulus por-tione sua, id est, nalurali ingenioabsque patris Dei

gratia contentus esse voluil,el hoc ipsumcirca va-nilates vanilatumexpendendo,et de creaturis p!ii-

losophando, quasi cum meretricibus subslantiaro

suam dissipavit,el ad ullimuraporcospavit, irarau-tandogtoriamsuam in simililudinemimaginiscor-

ruptibilis hominis,et votucrum,et quadrupedttm,et

terpenlinm(Rom. i), malum ulique fuit, quod Deusfierinoltiit.Quodaulemvacavitiili haecmalafacere, ,

Verbigraiia, non sUpervenienteira, ut perirent ho-

rnines,sictitfacltim esl tempore diluvii, permissioDei justa et bonafuit, tempus poeniteutiaegentiumexspeclantis.

CAPUTXXVI.

Quodtero adtuptadicla responderit,proptereaquodabinilionescieriiexAuguttinotumptitsetuam epi-nionemadvertarioi, ita rejiciendam,ul ex limpidofonteaquambalnearumsordibusinquinalam.

Diulius in illis beali Auguslinidictis immorali

sumus, pro eo quod exinde sumpluniesse compe-

rimus, quodmalavellcdiccretur Deus.Convcniebat

quidem de his traclare, vel ad haccrespondere in

«jxordiosertnonis, sed cognitum nobis nonduni

A fuerat, quod inde istud collegissent,vel confirmnri

possepulassenl, et mirabamurunae hanciscercnttir

adversariinostricausae suaedefensionem,cuin nul-

lain de Scripttiris aiicloritatcm proferrc posscnl.Quasiniagnambellicsenavis arboremcumsuperpo-silo quasi victorise signo exiguo rudenlibus trahi

videbamus,etcosa quibus trahebatur, non videba-

mns, cumeccecerlis accepimttsnuntiis revera esse

quosdamfncuudiaeFranciacmngistros,qui hocage-reul, el ex praescriplobenti AugustiniIocovim penetotam praesumerent.Non tamen ille, cujus ftdeset

scientiapraecaclerisbono hactenus cum odore in

Chrisli Ecclesiafructificat, LaudunensisAuselmtis

stia illos, ut veraciter 292 comperimus, auctori-

tate corroborat. Cuslodiatin perpettiumlux verita-

B lis, proviriam pracclari viri scientiam, ne lemere

quoddicendoin bujusmodiullam suaegloriaeinferat

roaculam,et si quando superiori libellorespondere

dignabitur, ul se faclurum promisit, candidaveniat

nobiscolumbasecus fluenlaplenissima,juxta aquas

Scripturaruin ineonlaminatas. Noverit tandem re-

verenlia veslra, o viri prudenles, quia locumillum

cum lali sensu qualemtradunl, legere vel susciperesic abhorremus,quomodoaquamlicet de fontepuroet limpidoallatam, posl balnearura sordes potarenon palimur. Ubi enini lanli laraque ecclesiaslici

docloris sermobonus humanosensui, ct nitoriglo-risc populari servire compellitur, tanquam dedita

balneis aquaepuri fonlis hominum sordibus inqui-

nalur. Nunc jam qtiia de hoc salis dicluroesl, cce-

ptum ad vos sermouempcragamus.

CAPUTXXVII.

Apud Deitmnonesseimpotsibileomneveroum,scili-eetquodcunquein Scriplurislocutut est ipte, nontcurra aliquisimpittsin jutliliam Dei,

Devoluntatesimul el oinnipotentiaDei supra lo-

quebamur propler eos qui ainnt nosderogareom-

nipolenli, dum dicimus quodmalum ille nunquam

fieri velit, aul voluerit, et tainenmalum fiat, vel1 faclum sil. Diximusaliqua, proul Dominusdedit,et

adhuc cum plura dici possint,paucadicere, et cora-

pendio volumus uti. Dicileergo qui omnipolentise'

tantoperefavetis, ul boiiilatisel clementiaelaudera

> quanliimex vobisesl diiiiinuaiis,quid vel quaittum

i n intelligitisin nomiiieOmiiipoientis?Nimirumquod

omnia possil, quod nihil sit quodillenon possit. Et

> nos vobiscum credirous el fatemur quod ita sit.

i Sed quodnam vel iibinam sunt illa oinnia, extra

quod quaerenduronihil sit? Nisieniui el hoc perspe-

xerimus, parum valet omne argumenturasermonis

omnipoieuliDeoobsequiumpraestanlis.Inlendamus

ergo si habemus digitum indicem,id esl spiritum

j verilalis, intendamus, inquara, in omnero sanctae

Scripturaelatitudinem,a principio Geneseos usque

i ad calcemEvangelii,anguluinqueillura, in quoom-

- nium aposloiorumjunior Paulus cum suis consislit

t Epislolis,et dicamusquia haecomnia potaiit,potest

a et poterit niauus Domini, et haecrespicientesla-

ii teamur, tam scienter quam fideliler,quodilleonj-

77 IN REGULAMS. BENEOICTl.— LIB. f. 478

nipolenssit. Cseterumquidquidextra hanc Scriptu- /ram sanclam cogilari, vel argumenlamio polesl

confingi, sicut expcrs rationis esl, ita nullatenus

perlinel ad laudem vel confessionemomnipotentiseDei: Noune sanclus Angelus discrevit, loquensad

Mariamubi postqttamejusdemVirginisprasnuntia-

vii, et ejus qusevocabalursterilis indicavit conce-

ptum, menseraqueilli esse jam sextum hanc ratio-

jiem subjunxit: Quia non erit impottibile apudDeumomneverbum(Luc. i). Quid enim est omne

vcrbum, nisiomne quodcunquevel omnia quaecun-

que locutus est Deusper ottanctorum, qui a tmculotunl prophelarumejut? (Ibid.) Nonenim sic levitcrverbum accipimus, ut verbi gratia, si scurriliterdicatquis : Qaaravis omnipotens sit Dous, tamen

eflkere non polesl ut tria et quatuor non sinl se-

ptem, verbuiucsse censeamus, sed verbiimest, ul

jam dixirousquidquidsauclis et divinilus inspiralisScripluris conlinel,exccplisillisquaeinterdum illic

alio spiritu proiato referuntur. Verbi gratia : ApudDanielem(47), NabuchodonosorOmnipotenlemlau-

dans:Jux(a volunlatemenim, inquil, luam facit tamin cetlo quam«n(erra, el nonett qui retitlat manui

tjut, et dicat: Quare fecitti (Dan. iv). — Nam, et

hoc, inquit Hieronynius,loquiturquati Iwmotmeuli,Non enimquod tult hoc faeil, sei quod bonumesthocvultDeut. Nabuchodanosotautem sic loculut ett,tu dumpolentiamDeiprmdical, juttitiam ejut vi-dealur atguete, quod immetito pmnat tutlinuerit.Omniumergo quse in Scripturis sanctis loquiturquaecunquepromiuil vel comminatur Deus, nulluntverbumimpossibilefuisse vel esse apud Dominumconfjtemur.Summa illorumin Symbolocontinetur,de qno nihil dubilantes, veraciier in DominumPa-trem omnipotentemnoscredere confitemur.Proiude

| quiuquid extra sanctaruih regu.am Scripiurarum

excogitaripotesl, nemo abhorainecalhotieo,ht eeo>

filealur posse oranipotentemommum, jure exiger*

potesl. Verbi gratia : Non invenitur illicquod coro^

naturus sit Densvuginem post ruinam. llaqtiecumdicil quispiam,tit ille nolae et constantis fidei vir

praedicltis Hieronymus, cuin otnnia possit Deus,

suscitare virginem non polest post ruinam, valet

quidem liberare a poena, sed non valet coronare

corruplam, nequaquamomnipolenlisederogat, sed

inflexibilemjustiliara eommendat. Nihiloroinus si

dicat quia cumomuia possitDeus, creaiuram ange-

Jicammendaciocorruptara, et oroneinqui sequjlur

palrera mendacii diabolum, loquendoverbumcon-

tra Spiritum sanctum, idest scienter contrr. «eri-B tatem defendendomendacium,suscilarenon potest,

veldareilli veritatis coronain, non omnipotentide-

rogat, sed justiliam et veriUlempraedicat.Si qnae-ras ulrura valeal sallera liberare a poena,ipse tibi

respondeat. Cum enim dixisset 5Et ptocedettiqui

bona egeruntin returrecltonemvitm, quiveromala

egerunllin resurrectionemjudicii, ne sibi quisquamblandiaturde bonilateDcidicens quomodotain bo-

nus tanlas lam diutinas miserorumpeenasvidero

suslinebil? continuo suhjunxit: N»n pottumjgo «

meipsofaceiequidquam,sicut audio; judico, et ju-diciummeumverumest. Proindenon adulemurOra-

uipotenti dicendo, quod vel diabolus, vei ulla

crealura angelica sive humanavoluntale ejus eoiv

rupta el roala facla sit, sed cumadjuloriocjtis la-

C boremus, inquanlum possumusne in jlludjudiciumdiaboliincidamus,unde nos liberare non possilipse,

qui extra veritatem Scripturarum facere aut velle

nibilpotest oinnipotensDeu

(47)S. Hieren. Comment.io Dan. cap. iv, 32, Patrot. tom. XXV.

R. D. D. RUPERTI

ABBATISTUITIENSIS

SUPER QU^IDAM CAPITUiA

REGULiE DIVI BENEDIGTI ABBATIS.

LIBER PRIMUS.

293 Parvaniqatdem,sed utilem,ut tibividetur, ane rem petis, atque instanter exigis,o Pbilochrisle

Cbuno,amatorveritatis,nt viuelicet rationes, quoad

possinn, idoneas Deo donanle studeam proferre

«lequibusdaincapitulisregulaebeati Beoedicli,maxi-

meque de iUis de quibus quesliones non conlem-

D nendas moveruntquidam servorum Dei. virl rell-

giosi, nostrae,id est monachicaeprofessionis.Olim

qooque longe anlequam perccllerel nos aliquls

quaestionibusejusmodi, conveneratnobis sermo de

jam diolaregula Patris ejusdemsanctissimi, quodeam vere per hientem ejus ilisposuisset, et pet,