Disclaimer: รายงานนเปนความเหนสวนตวของผเขยนโดยเฉพาะ จดท าบนพนฐานของขอมลทเชอวามความนาเชอถอ โดยมวตถประสงคเพอใหความรและแนวคดแกผอานเทานน มไดสะทอนความเหนของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยแตอยางใด
เอกสารงานวจยฉบบท 2/2555
สวสาส เผาเหลองทอง ดร. ปต พทธวบลย พฤษภาคม 2555
ท าอยางไรใหกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการและกองทนส ารองเลยงชพตอบโจทยการออมระยะยาวของคนไทยไดอยางมประสทธภาพ?
สารบญ
หนา
บทสรปผบรหาร i
บทน า 1
บทท 1 ภาพรวมระบบการออมของประเทศไทยและสถานการณผสงอาย 3
บทท 2 ความครอบคลมและความเพยงพอของระบบการออมเพอการเกษยณอาย:
กรณกองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพ
9
บทท 3 ปญหาและอปสรรคของระบบการออมเพอการเกษยณอายของไทย 20
บทท 4 บทสรปและขอเสนอแนะ 38
เอกสารแนบ
เอกสารแนบท 1 สรปสาระสาคญกองทนการออมแหงชาต 43
เอกสารแนบท 2 สรปสาระสาคญกองทนบาเหนจบานาญแหงชาต 45
สารบญภาพ
หนา
ภาพท 1 อตราการออมตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศของประเทศตางๆ ในภมภาค
เอเชยในป 2553
3
ภาพท 2 การออมและผลตภณฑมวลรวมในประเทศไทยในชวงป 2538 - 2553 4
ภาพท 3 ประเภทสนทรพยครวเรอน และสนทรพยทางการเงนทครวเรอนถอครอง 5
ภาพท 4 รายจายเพอการสะสมทนและเงนออมเฉลยตอเดอนของครอบครวขาราชการ
พลเรอนสามญ ในป 2553
5
ภาพท 5 โครงสรางผสงอายจาแนกตามชวงรายรบตอป 6
ภาพท 6 โครงสรางผสงอายจาแนกตามแหลงทมาของรายไดสาคญ 7
ภาพท 7 สถานะดานการออมและความเพยงพอดานรายไดของผสงอายของไทย 8
ภาพท 8 สดสวนสนทรพยภายใตการบรหารของกองทนการออมระยะยาวตอ GDP
ของประเทศตางๆ ในป 2553
9
ภาพท 9
สดสวนแรงงานทเปนสมาชกกองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทน
สารองเลยงชพเทยบกบกาลงแรงงานทงหมดของประเทศในชวงป
2550 - 2554
10
ภาพท 10 จานวนบรษทจดทะเบยนทเปดใหมกองทนสารองเลยงชพแกพนกงานในชวงป
2544 – 2554
11
ภาพท 11 จานวนลกจางภาคเอกชนทเปนสมาชกกองทนสารองเลยงชพ ในชวงป
2545 - 2554
12
ภาพท 12
ภาพท 13
ภาพท 14
ปรมาณเงนฝากของบคคลธรรมดาเทยบกบปรมาณเงนฝากธนาคารพาณชยทง
ระบบในชวงป 2540 – 2554
อตราผลตอบแทนทแทจรงจากการฝากเงนกบธนาคารพาณชยในชวงป
2544 - 2554
โครงสรางรายไดจากทรพยสนของครวเรอนและสถาบนไมแสวงหากาไร
ในชวงป 2538 - 2553
13
14
14
ภาพท 15
ภาพท 16
ภาพท 17
ภาพท 18
ภาพท 19
ภาพท 20
ภาพท 21
ภาพท 22
รายไดของครวเรอนจาก Investment income disbursements ประเภทตางๆ
ในชวงป 2533 - 2553
เปรยบเทยบนโยบายการลงทน (asset allocation) ของกองทนสารองเลยงชพ
ขององคกรตางๆ ในป 2553
เปรยบเทยบเงนกอนทไดรบจากการเกษยณอายกบคาใชจายหลงเกษยณอาย
ขององคกรตางๆ
มลคาสนทรพยสทธภายใตการบรหารของกองทนสารองเลยงชพและกองทน
บาเหนจบานาญขาราชการในป 2554
จานวนสมาชกแยกตามสดสวนการลงทนในหนสามญ ป 2553
จานวนสมาชกแยกตามอตราเงนสะสมในป 2550 และ 2251
เปรยบเทยบผลตอบแทนของสมาชกการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย
(กฟผ.) ตามแผนการลงทนรปแบบตางๆ ในชวงป 2549 - 2553
ขอเสนอแนะการพฒนาระบบการออมระยะยาวของไทย
15
17
18
21
29
29
31
41
สารบญตาราง
หนา
ตารางท 1 กรอบผรวมตลาดทเขาพบเพอสมภาษณ 20
ตารางท 2 ผลการสารวจความรทางการเงนของผทลงทนแลวและผทมศกยภาพทจะลงทน 25
ตารางท 3 จานวนสมาชก กบข. ทเลอกแผนการลงทนแบบ employee’s choice
ในชวงป 2552 - 2554
27
ตารางท 4 จานวนนายจางทจดใหมกองทนสารองเลยงชพแบบ employee’s choice ในชวง
ป 2552 - 2554
27
ตารางท 5 ขอตกลงดานคาธรรมเนยมขององคกรตวอยาง 32
ตารางท 6 โครงสรางคาตอบแทนดานคาธรรมเนยมการจดการกองทนขององคกรตางๆ ทจด
ใหมกองทนสารองเลยงชพ
33
ดชนตวยอ
AUM = Asset under management
ETF
FIF
GDP
=
=
=
Exchange trade fund
Foreign investment fund
Gross domestic product
PVD
TSI
=
=
Provident fund
Thailand Securities Institute
ก.ล.ต. = สานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย
กบข. = กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ
กบช.
กฟผ.
=
=
กองทนบาเหนจบานาญแหงชาต
การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย
บลจ. = บรษทจดการลงทน
i
บทสรปผบรหาร
ปจจบนภาคครวเรอนของไทย มระดบการออมคดเปนเพยงรอยละ 8.0 ของผลตภณฑมวลรวมใน
ประเทศ (Gross Domestic Product: GDP) และใหความสาคญกบการถอครองสนทรพยประเภท
อสงหารมทรพยสงถงรอยละ 72.0 ของสนทรพยทถอครองทงสน การถอครองสนทรพยทางการเงนมเพยง
รอยละ 13.0 และเปนสวนของเงนฝากถงรอยละ 55.1 สะทอนใหเหนวาภาคครวเรอนของไทยยงไมให
ความสาคญกบการออมและการลงทนในผลตภณฑการเงนอนๆ ทหลากหลาย นอกจากน ประเทศไทยไดกาว
เขาสการเปนสงคมผสงอายและมแนวโนมทอตราผสงอายจะเพมขนอยางรวดเรว การศกษาพบวาประชากรและ
ผสงอายสวนใหญยงขาดความเขาใจถงโครงสรางทางสงคมและสถาบนครอบครวทกาลงเปลยนแปลงไป และ
ขาดการเตรยมความพรอมในหลายๆ ดานเพอดแลตนเอง บงชถงสถานการณทผสงอายของไทยจะประสบ
ปญหาการดาเนนชวตและการดแลตนเองในวยเกษยณ และกาลงจะเปนภาระของภาครฐและผอยในวยแรงงาน
ทตองจดสรรเงนเพอดแลผสงอายในอนาคตมากขน
การศกษาถงประสทธภาพของระบบการออมระยะยาวของไทยทมอยในปจจบน ซงถอเปนหลกประกน
ทางรายไดใหกบผสงอายนน เปนสงทผศกษาใหความสนใจ โดยกรอบการศกษาครงนจะพจารณาเฉพาะกรณ
ของกองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพ ซงจดไดวาเปนกองทนทมบทบาทสนบสนน
การออมระยะยาวเพอการเกษยณอายโดยตรงทจดขนสาหรบกลมแรงงานในระบบ การศกษาพบขอจากด 2
ประการทสาคญและจาเปนตองเรงแกไขเพอเพมประสทธภาพใหกบระบบการออมระยะยาวของไทยใหดยงขน
ไดแก
1) ระบบการออมระยะยาวไมครอบคลมกาลงแรงงานทงประเทศอยางทวถง โดยสดสวนสมาชก
กองทนมเพยงรอยละ 24.6 ของกาลงแรงงานในระบบ และรอยละ 9.4 ของกาลงแรงงานทงประเทศเทานน
มขนาดของสนทรพยสทธของกองทนตอขนาดของระบบเศรษฐกจของประเทศเพยงรอยละ 10.0 ของ GDP
2) ระบบการออมระยะยาวไมสามารถสรางความเพยงพอดานรายไดเพอดารงชพหลงการเกษยณอาย
ผลการศกษาสถานการณของการใชเงนกอนทไดรบจากการเกษยณอายของลกจางในองคกรตางๆ พบวา
สมาชกขององคกรบางแหงมแนวโนมทจะประสบปญหาความไมเพยงพอของรายไดหลงการเกษยณอายหาก
พงพงเงนออมจากเงนเกษยณอายเพยงแหลงเดยวเปนแหลงรายไดหลกในการดารงชพ จาเปนอยางยงทตอง
เตรยมการในเรองการแสวงหาผลตอบแทนจากเครองมอการเงนอนๆ เพมเตม
ii
ผศกษาทาการศกษาเชงลกโดยสารวจผรวมตลาดทเกยวของ ซงไดแก คณะกรรมการกองทนสารอง
เลยงชพและกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ บรษทจดการกองทน หนวยงานกากบดแล หนวยงานพฒนา
ความรการลงทนและสมาคมทเกยวของและพบปญหาใน 4 สวนสาคญ ไดแก
1. ปญหานโยบายการลงทน/คณะกรรมการกองทน นโยบายการลงทนมลกษณะมงเนนรกษาเงนตน
หลกเลยงความเสยง มากกวาการลงทนเพอแสวงหาผลตอบแทนในระยะยาวทสงขน คณะกรรมการกองทน
สารองเลยงชพไดรบมอบหมายใหดแลกองทนทมลกษณะเปนงานฝากใหดแลเพมเตมจากงานประจา ขาดแรง
จงใจใหทางานอยางมประสทธภาพ มวาระดารงตาแหนงสนเปนอปสรรคสาคญตอการสรางองคความรอยาง
ตอเนอง
2. ปญหาสมาชกกองทน สมาชกกองทนมสวนทสรางอปสรรคใหการบรหารจดการกองทนไม
สามารถทาไดอยางมประสทธภาพเตมท อนเนองมาจากการขาดความรพนฐานดานการเงน การออมและการ
ลงทน และปญหาการตดสนใจลงทน ซงเปนอปสรรคอยางยงตอการผลกดนสมาชกกองทนใหเขาสนโยบาย
เลอกแผนการลงทนเอง (employee’s choice) เพอใหไดผลตอบแทนทสงขนในอนาคต
3. ปญหาบรษทจดการลงทน (บลจ.) ภาพรวมธรกจมการแขงขนสง บลจ. เนนขยายฐานลกคาท
เปนองคกรขนาดใหญซงนายจางมกมอานาจตอรองทาให บลจ. ตองแขงขนดานคาธรรมเนยมเปนหลก บลจ.
มบคลากรจากด ทาใหการขยายฐานกองทนไปยงนายจางรายใหมทยงไมมกองทนสารองเลยงชพทาไดจากด
และขาดความตอเนอง ไมสามารถผลกดนใหเกดการลงทนในเครองมอทางการเงน/ผลตภณฑใหมๆ ทสามารถ
ใหผลตอบแทนทดขนแกกองทน
4. ปญหาหนวยงานพฒนาความร/หนวยงานกากบดแล/สมาคมทเกยวของ กระบวนการพฒนาองค
ความรแกประชาชนหรอสมาชกกองทนยงขาดการจดลาดบอยางเปนขนตอน และขาดหนวยงานรบผดชอบ
หลกทจะดแลดานการพฒนาองคความรโดยตรง ในดานหนวยงานกากบดแลมกใชเวลาสวนใหญดาเนนการ
ดานการกากบดแล การกาหนดขอปฏบตและกฎเกณฑตางๆ ของกองทนเปนหลก มกฎเกณฑบางประการทยง
ไมสอดคลองกบหลกปฏบตทเกดขนจรงของธรกจ
โดยสรป กองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพซงควรเปนกลไกหลกในการ
สรางความยงยนดานการออมระยะยาวยงมขอจากด ไมสามารถครอบคลมและสรางความเพยงพอดานรายได
ใหกบกาลงแรงงานของประเทศ นโยบายการลงทนยงไมสามารถตอบโจทยการออมเพอรองรบการดารงชพใน
วยเกษยณอาย จาเปนอยางยงทภาครฐและหนวยงานทเกยวของตองเรงขยายความครอบคลมและสรางความ
เพยงพอของรายไดใหทวถงโดยเรว โดยอาจพจารณาดาเนนการในประเดนตางๆ ดงตอไปน
iii
ดานความครอบคลม:
1. เรงขยายความครอบคลมของระบบกองทนสารองเลยงชพ ใหครอบคลมไปยงนายจางภาคเอกชน
ทยงไมไดเขารวม โดยชใหเหนถงประโยชนทไดรบ เชน สทธประโยชนดานภาษหรอสทธในการหกลดหยอน
คาใชจาย การไดรบความตงใจจรง (commitment) จากลกจางเพอรวมพฒนาบรษทในระยะยาว
2. ผลกดนกองทนการออมแหงชาตสาหรบแรงงานนอกระบบใหเปดรบสมครสมาชกโดยเรว
3. ผลกดนระบบการออมภาคบงคบ (mandatory provident fund) ใหเกดขนอยางเปนรปธรรม เพอ
เพมรปแบบของระบบการออมระยะยาวทสามารถครอบคลมแรงงานทงระบบ
ดานความเพยงพอ:
1. รฐสรางงานใหกบผเกษยณอาย และควรมมาตรการสงเสรมใหองคกรขยายระยะเวลาการ
เกษยณอายเกน 60 ปขนไป เพอใหผสงอายมระยะเวลาในการรายหาไดสาหรบเลยงตนเองเพมขนและเพอลด
ภาระการดแลจากรฐบาล
2. ผลกดนใหสมาชกเขาสระบบตดสนใจเลอกแผนการลงทนดวยตนเอง (employee’s choice)
เพมขนอยางทวถง เชน กาหนดขอบงคบใหนายจางรายใหมทจะจดตงกองทนสารองเลยงชพ เรมนโยบายแบบ
employee’s choice ตงแตแรกจดตงกอง
3. สนบสนนใหองคกรปรบเพมอตราการจายเงนสะสม/สมทบขนตาของกองทน โดยจงใจนายจางใน
เรองสทธประโยชนดานภาษและใหสามารถนาเงนสมทบทเพมขนหกเปนคาใชจาย กาหนดสทธประโยชนหรอ
สวสดการเปนกรณพเศษเพอจงใจลกจาง สาหรบในแตละชวงของอตราสะสมทเพมขน หรอเมอสามารถรกษา
ระดบการสงเงนสะสมไดตามชวงระยะเวลาทกาหนด (5 - 10 ป) เชน สทธเพมเตมในการเบกคารกษาพยาบาล
สวสดการเงนสงเคราะหตางๆ
ดานผรวมตลาดทเกยวของ:
1. ควรสนบสนนให บลจ. สามารถเปดเผยขอมล (disclosure) ทเกยวของกบการบรหารจดการ
กองทน เพอสามารถคดอตราคาธรรมเนยมทสะทอนรปแบบและตนทนการดาเนนงานทแทจรง ตลอดจน
สงเสรมใหมตวแทนททาหนาทรกษาผลประโยชน (trustee) แกสมาชกชวยคดเลอกบรษทจดการลงทนทม
คณภาพใหกบองคกร โดยเฉพาะภาคธรกจทไมไดอยในสาขาการเงน และธรกจขนาดกลางและขนาดยอม
2. เรงผลกดนการพฒนาองคความรดานการเงน (financial literacy) ใหเกดขนกบประชาชนทกชวง
อาย โดยเฉพาะหลกสตรการวางแผนทางการเงน ตลอดจนจดตงองคกรเฉพาะหรอสรางกลมเครอขายทม
บทบาทดานการใหความรการเงนใหทาหนาทหลกในการสรางองคความรเกยวกบระบบการออมระยะยาว
1
บทน า
ประเทศไทยไดกาวเขาสการเปนสงคมผสงอาย (aging society)1 นบจากป 2548 โดยสดสวนของ
ประชากรวยสงอายตอสดสวนประชากรของประเทศในปจจบนอยทระดบรอยละ 12 และคาดวาจะเพมขนเปน
รอยละ 25 ในป 2573 โครงสรางประชากรทเขาสสงคมผสงอายอยางรวดเรวน สงผลใหอตราการเกอกล
ผสงอาย2 จะปรบลดลงจากปจจบนทประชากรวยทางาน 4.8 คน ดแลผสงอาย 1 คน เหลอเพยงประชากรวย
ทางาน 2.4 คน เพอดแลผสงอาย 1 คน นอกจากน ผลสารวจประชากรผสงอายในป 25503 พบวา มจานวน
ผสงอายในสดสวนสงถงรอยละ 80 ทพงพงรายไดในการดารงชพจากเงนสงเสยโดยตรงจากบตรหลานทอยใน
วยทางานและจากการทางานของผสงอายเองเปนหลก ในขณะทจานวนผสงอายทพงพงแหลงรายไดจากเงน
บาเหนจบานาญ ดอกเบยจากเงนออมและเงนสงเคราะหผสงอายรวมกนคดเปนเพยงประมาณรอยละ 10
เทานน
สถานการณดงกลาวกาลงจะสงผลกระทบตอศกยภาพในการขยายตวของเศรษฐกจไทยและภาระทาง
สงคมในอนาคตอยางมนยสาคญ เนองจากสถาบนครอบครวทมขนาดเลกลงและนยมมบตรนอยในอนาคตจะทา
ใหสดสวนของบตรหลานวยทางานทจะมรายไดเพอสงเสยดแลผสงอายมแนวโนมลดลง อกทงรายไดหรอ
สวสดการจากภาครฐจะไมสามารถเพมไดอยางรวดเรวจนมากเพยงพอสาหรบการดารงชพในวยเกษยณ บงช
ถงสถานการณทผสงอายของไทยกาลงจะประสบปญหาการดาเนนชวตและการดแลตนเองในวยเกษยณ รวมถง
ภาระของภาครฐและผอยในวยแรงงานทตองจดสรรเงนเพอดแลผสงอายในอนาคตทจะเพมมากขน ซงทายทสด
ยอมสงผลตอศกยภาพของระบบเศรษฐกจและคนไทยโดยรวม
งานศกษาฉบบน มวตถประสงคเพอศกษาและทาความเขาใจถงสถานการณของการออมภาคครวเรอน
ในปจจบนและสภาวะการณของผสงอายไทย ตลอดจนประสทธภาพของระบบการออมระยะยาวทสราง
หลกประกนดานรายไดเพอรองรบการเปนสงคมผสงอาย โดยมงเนนการศกษาใน 3 สวน คอ
1. การศกษาถงสถานการณดานการออมของประเทศไทย โดยเฉพาะพฤตกรรมการออมของภาค
ครวเรอนตลอดจนสถานการณผสงอายของไทย เพอเขาใจถงสถานการณเกยวกบการออมของภาคครวเรอน
ความพอเพยงดานรายได โดยเฉพาะกลมผสงอาย
1 องคการสหประชาชาตกาหนดให สงคมผสงอาย หมายถง การทประชากรอาย 60 ปขนไป มมากกวารอยละ 10 ของประชากรทงประเทศ 2 อตราสวนการเกอกลผสงอาย หมายถง จานวนประชากรวยทางานทสามารถดแลผสงอาย 1 คน 3 สานกงานสถตแหงชาต, รายงาน “การสารวจประชากรผสงอายในประเทศไทยป 2550”
2
2. ศกษาถงบทบาทของระบบการออมระยะยาวของไทยในปจจบน เพอประเมนถงประสทธภาพใน
2 สวนสาคญ ไดแก ความครอบคลมของระบบตางๆ และความเพยงพอดานรายไดในวยเกษยณ โดยการศกษา
ครงนจะพจารณาเฉพาะกองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพเทานน เนองจากถอไดวา
มลกษณะของการเปนกองทนเพอการเกษยณอายโดยตรง
3. ศกษาถงขอจากดและอปสรรคทเกดขนกบผรวมตลาดทเกยวของ ตลอดจนเสนอแนะแนวทาง
พฒนาระบบการออมระยะยาวเพอการเกษยณอายของประเทศไทย ใหสามารถรองรบประชากรวยสงอายได
อยางมประสทธภาพในอนาคต
นยของงานศกษาชนนตองการสรางความตระหนกถงความจาเปนและประโยชนของระบบการออม
ระยะยาวทมประสทธภาพทสามารถสรางความครอบคลมและความเพยงพอดานรายไดอยางทวถง อนจะนามา
ซงประโยชนแกผรวมตลาดทกภาคสวน ไดแก ประชากรทเหนความสาคญและความจาเปนของการมวนยดาน
การออมระยะยาวและการวางแผนทางการเงนเพอคณภาพชวตทดในวยเกษยณอาย คณะกรรมการกองทนการ
ออมเพอการเกษยณอาย และบรษทจดการลงทนมความรความเขาใจและเลงเหนประโยชนของการใชเครองมอ
การเงนตางๆ เพอสรางผลตอบแทนทเพยงพอมากขน สาหรบหนวยงานภาครฐและหนวยงานทเกยวของ
ความเขาใจถงสถานะปญหาและขอจากดตางๆ จะชวยใหการวางแผนพฒนาองคความรดานการออมและลงทน
ในผลตภณฑตลาดทนตรงตอกลมเปาหมาย อนจะชวยเพมคณภาพของประชากรและนกลงทน ตลอดจน
สามารถวางรากฐานระบบการออมระยะยาวของประเทศอยางมประสทธภาพ อนจะนามาซงประโยชนตอ
ศกยภาพของระบบเศรษฐกจและสงคมไทยโดยรวม
3
บทท 1: ภาพรวมระบบการออมของประเทศไทยและสถานการณผสงอาย
1. ภาพรวมระบบการออมของประเทศไทย
ประเทศไทยเปนประเทศหนงทใหความสาคญกบการวางรากฐานระบบการออมทยงยนใหกบประชากร
ในป 2553 ประเทศไทยมสดสวนการออมในประเทศเบองตน (Gross National Saving) ตอผลตภณฑมวลรวม
ในประเทศ (Gross Domestic Product: GDP) ทระดบรอยละ 31.0 ใกลเคยงกบประเทศมาเลเซย และ
อนโดนเซยทมสดสวนของการออมในประเทศเบองตนตอ GDP ทระดบรอยละ 33.0 และ 32.0 ตามลาดบ
(ภาพท 1)
ภาพท 1: อตราการออมตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศของประเทศตางๆ
ในภมภาคเอเชยในป 2553
อยางไรกตาม หากพจารณาโครงสรางกลมผออมโดยจาแนกเปน ภาครฐบาล ภาคเอกชน และภาค
ครวเรอน จะพบวา กลมผออมทเปนภาคครวเรอนยงมสดสวนการออมในระดบตา โดยในป 2553 มลคาการ
ออมภาคครวเรอนมจานวนทงสน 8.5 แสนลานบาทจากผลตภณฑมวลรวมในประเทศทมจานวนทงสน 10.8
ลานลานบาท คดเปนเพยงรอยละ 8.0 ซงสะทอนใหเหนวาภาคครวเรอนของไทยยงใหความสาคญกบการออม
ในระดบทนอยอย โดยเฉพาะเมอเปรยบเทยบกบประเทศมาเลเซยและจนทการออมภาคครวเรอนมสดสวนสง
ถงรอยละ 25.0 ตอ GDP
5346
34 33 32 32 31 30 27
0
10
20
30
40
50
60
China
Sing
apor
e
India
Malay
sia
Indon
esia
Kore
a
Thail
and
Hong
Kon
g
Philip
pines
ทมา: World Bank
(%)
4
ภาพท 2: การออมและผลตภณฑมวลรวมของประเทศในชวงป 2538-2553
หากพจารณาถงประเภทของสนทรพยทภาคครวเรอนไทยใหความสนใจถอครองทงเพอวตถประสงค
ดานการออมและการลงทน พบวา ภาคครวเรอนใหความสาคญกบการถอครองอสงหารมทรพยเพอทอยอาศย
และอสงหารมทรพยเพอธรกจสงถงรอยละ 72.0 ของสนทรพยทถอครองทงสน และใหความสาคญกบการถอ
ครองสนทรพยทางการเงนรอยละ 13.0 เทานน นอกจากนเมอพจารณาประเภทของสนทรพยทางการเงนท
ครวเรอนใหความสนใจถอครองพบวา เงนฝากเปนสนทรพยทางการเงนทมการถอครองสงสดถงรอยละ 55.1
ของสนทรพยทางการเงน รองลงมาไดแกกรมธรรมประกนชวต การสะสมโลหะ/เครองประดบมคา (ทองคา
และอญมณ) คดเปนรอยละ 16.1 และ 14.7 ตามลาดบ (ภาพท 3)
เมอศกษารายจายเพอการสะสมทนและเงนออมเฉลยตอเดอนของครอบครวขาราชการพลเรอนสามญ
พบวาในป 2553 ครอบครวขาราชการฯ มรายจายเพอการสะสมทนในสวนของการผอนชาระบานหรอทดนเปน
หลกถงรอยละ 41.0 รองลงมาไดแก การฝากเงน และการจายเบยประกนชวต คดเปนรอยละ 22.0 และ 13.0
ตามลาดบ
8% 7%5% 5%
8% 8% 7% 8%
34%30%
27% 29%33%
30% 30% 31%
0510152025303540
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
2538 2543 2548 2549 2550 2551 2552 2553
Household Saving (แกนซาย) Gross National Saving (แกนซาย)
Household Saving/GDP (แกนขวา) Gross National Saving/GDP (แกนขวา)
ลานลานบาท (%)
ทมา: บญชรายไดประชาชาต, สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรฐกจและสงคมแหงชาต
5
จากภาพรวมขางตนสรปไดวา ภาคครวเรอนไทยยงมระดบการออมทไมสงนกหากเปรยบเทยบกบการ
ออมจากภาคธรกจและภาครฐบาล นอกจากนภาคครวเรอนไทยและขาราชการพลเรอนสามญใหความสาคญกบ
รปแบบการออมและการสะสมทนทไมหลากหลาย การออมและการลงทนกบผลตภณฑทางการเงนอนๆ ท
นอกเหนอจากเงนฝากยงพบในระดบตา
ภาพท 3: ประเภทสนทรพยครวเรอน และสนทรพยทางการเงนทครวเรอนถอครอง
ประเภทสนทรพยของครวเรอน ประเภทสนทรพยทางการเงนทครวเรอนถอครอง
ทมา: สานกงานสถตแหงชาต ขอมล ณ ไตรมาส 4/2549 หมายเหต: การสารวจจดทาทกรอบ 3 ป สาหรบขอมลการสารวจป 2553 อยระหวางการวเคราะหและประมวลผล
ภาพท 4: รายจายเพอการสะสมทนและเงนออมเฉลยตอเดอน
ของครอบครวขาราชการพลเรอนสามญในป 2553
ทมา: การสารวจภาวะคาครองชพของขาราชการพลเรอนสามญ พ.ศ 2553
อสงหารมทรพยเพอทอยอาศย,
43%
สนทรพยทาง
การเงน, 13%
อสงหารมทรพยเพอธรกจ, 29%
ยานพาหนะ, 13%
สตวเลยง, 2%
เงนฝาก, 55.1%
กองทนสารองเลยงชพ/บานาญ,
6.7%
ประกนชวต, 16.1%
ตราสารทน, 1.3%
ตราสารหน, 0.5%
RMF/LTF กองทนรวม,
0.3%อนๆ , 5.3% ทองและอญ
มณ, 14.7%
- 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000
อนๆ (เงนสงแชรทยงไมไดเปย)
คาซอของมคา ทอง เพชร พลอย นาฬกา
คาซอหน / หลกทรพย ซอพนธบตร
เงนสะสม กบข., กองทนสารองเลยงชพ
คาเบยประกนชวตประเภทสะสมทรพย
เงนออมประเภทตาง ๆ (เชน เงนฝากธนาคาร/สหกรณออมทรพย)
คาผอนชาระบาน และ/หรอทดน
(บาท/เดอน)
(3,854 , (41%))
(2,128, (22%))
(1,265 ,(13%))
(843 , (9%))
(622 , (7%))
(494, (5%))
(309, (3%))
6
2. สถานการณผสงอายของประเทศไทย
ปจจบนประเทศไทยไดกาวเขาสสงคมผสงอาย โดยองคการอนามยโลกคาดการณวาในป 2573
ประเทศไทยจะมผสงอายจานวนมากถง 17.0 ลานคน หรอคดเปนสดสวนถง 1 ใน 4 ของประชากรทงประเทศ
จานวน 70.6 ลานคน นอกจากนประชากรวยทางานทจะสามารถดแลผสงอาย หรอ อตราสวนการเกอหนน
ผสงอายจะปรบลดลงจากปจจบนทมแรงงานจานวน 4.8 คน เพอดแลผสงอาย 1 คน เหลอเพยงแรงงานจานวน
2.4 คน ดแลผสงอาย 1 คนเทานน ซงสะทอนถงภาระในการดแลผสงอายของภาครฐทจะสงมากขนในอนาคต
หากไมมการเตรยมการในเรองการดารงชพใหกบผสงอายไวอยางเพยงพอ
นอกจากน ในป 2550 สานกงานสถตแหงชาต ไดสารวจโครงสรางของจานวนผสงอายทมรายรบ
ในชวงตางๆ พบวา ผสงอายถงรอยละ 69.5 ของจานวนผสงอายทงสน 7.02 ลานคนในปททาการสารวจ มชวง
รายรบเฉลยตอเดอนเพยง 400 - 3,000 บาท ในขณะทคาใชจายโดยเฉลยตอหวของประชากรจากบญชรายได
ประชาชาตของไทยมประมาณ 6,973 บาทตอเดอน บงชใหเหนวาผสงอายสวนหนงกาลงเผชญกบปญหาความ
ไมเพยงพอของรายไดเพอใชจาย (ภาพท 5)
ภาพท 5: โครงสรางผสงอายจ าแนกตามชวงของรายรบตอป
16.9%
35.0%
17.6% 15.2%
10.7%
4.7%
05
10152025303540
ตากวา 10,000 บาท
10,000 - 29,999 บาท
30,000 - 49,999 บาท
50,000 - 99,999 บาท
100,000 - 299,999 บาท
300,000 บาท ขนไป
(%)
(ชวงรายรบตอป)
400 – 3 ,300 บ./เดอน
ทมา: รายงานการสารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ .ศ. 2550 สานกงานสถตแหงชาต โดยจะทาการสารวจทกรอบ 5 ป หมายเหต: ผสงอาย หมายถง ประชากรวย 60 ปขนไป ทงน จานวนผสงอาย ณ สนป 2549 มจานวนทงสน 7.02 ลานคน
7
หากพจารณาโครงสรางผสงอายจาแนกตามแหลงทมาของรายไดสาคญ จะพบวา กลมผสงอายทแหลง
รายไดหลกคอรายไดจากคสมรสและบตรสงถงรอยละ 58.4 รองลงมาคอการทางานหาเลยงชพดวยตนเองอก
รอยละ 28.9 ซงโครงสรางดงกลาวเปนประเดนทนากงวลเกยวกบสภาวะความเปนอยของผสงอายไทย
เนองจากรปแบบของสถาบนครอบครวมแนวคดทเปลยนไปจากเดม คอไมนยมมบตรหรอมบตรนอย ทาใหการ
หวงพงพงรายไดจากบตรหลานในอนาคตอาจมความไมแนนอนสง (ภาพท 6)
ภาพท 6: โครงสรางผสงอายจ าแนกตามแหลงทมาของรายไดส าคญ
นอกจากน การสารวจถงการใหความสาคญดานการออมดวยตนเองและความพอเพยงดานรายไดของ
ผสงอายของไทย พบวา ผสงอายรอยละ 31.3 ไมมการออมเงน และผสงอายรอยละ 42.1 มแนวโนมทรายไดไม
เพยงพอสาหรบคาใชจายในการดารงชพ
โดยสรป ประเทศไทยไดกาวเขาสการเปนสงคมผสงอาย และมแนวโนมทอตราผสงอายจะเพมขนอยาง
รวดเรว โดยทประชากรและผสงอายสวนใหญยงขาดความเขาใจถงโครงสรางทางสงคมและสถาบนครอบครวท
กาลงเปลยนแปลงไป และขาดการเตรยมความพรอมในหลายๆ ดานเพอดแลตนเอง จาเปนอยางยงทภาครฐ
และหนวยงานทเกยวของจะตองเตรยมการสรางความตระหนกถงในเรองดงกลาว ตลอดจนจดเตรยมนโยบาย
การทางาน, 28.9%
เงนบาเหนจ / บานาญ, 4.4%
เบยยงชพจากทางราชการ, 2.8%
ดอกเบยเงนออม / เงนออม / ทรพยสน,
2.9%
คสมรส/บตร, 58.4%
พนอง / ญาต/ อนๆ, 2.8%
ทมา: รายงานการสารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ .ศ. 2550 สานกงานสถตแหงชาต โดยจะทาการสารวจทกรอบ 5 ป หมายเหต: ผสงอาย หมายถง ประชากรวย 60 ปขนไป ทงน จานวนผสงอาย ณ สนป 2549 มจานวนทงสน 7.02 ลานคน
8
และมาตรการตางๆ เพอเตรยมความพรอมใหกลมประชากรทกาลงจะเปนผสงอายและใหผสงอายสามารถ
ดาเนนชวตไดอยางมคณภาพไมเปนภาระทงตอครอบครวและสงคม
ภาพท 7: สถานะดานการออมและความเพยงพอดานรายไดของผสงอายของไทย
68.7%
31.3%
ออม ไมออม
7.02 ลานคน
1.6%
56.5% 20.7%
21.2%
เกนเพยงพอ เพยงพอ
เพยงพอเปนบางครง ไมเพยงพอ
7.02 ลานคน
ทมา: รายงานการสารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ .ศ. 2550 สานกงานสถตแหงชาต โดยจะทาการสารวจทกรอบ 5 ป หมายเหต: ผสงอาย หมายถง ประชากรวย 60 ปขนไป ทงน จานวนผสงอาย ณ สนป 2549 มจานวนทงสน 7.02 ลานคน
สถานะการออมของผสงอาย ความเพยงพอดานรายไดของผสงอาย
9
บทท 2: ความครอบคลมและความเพยงพอของระบบการออมเพอการเกษยณอาย: กรณกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการและกองทนส ารองเลยงชพ
1. ความครอบคลมของระบบการออมเพอการเกษยณอาย
หากพจารณาถงบทบาทและความสาคญของระบบการออมเพอการเกษยณอายของไทยในกรณของ
กองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพ ซงมบทบาทดานการออมเพอการเกษยณอาย
โดยตรง โดยพจารณาจากขนาดของสนทรพยสทธของกองทนตอขนาดของระบบเศรษฐกจของประเทศ
ซงสะทอนถงการทประชาชนใหความสาคญตอการออมและการลงทนผานกองทนดงกลาวพบวา สนทรพยของ
กองทนทง 2 กองทนรวมกนคดเปนรอยละ 10.0 ตอ GDP4 (หากรวมกองทนประกนสงคมจะมสนทรพยรวมทง
สนคดเปนรอยละ 18.0 ตอ GDP) ในขณะทประเทศมาเลเซย และสงคโปรมสดสวนของเงนกองทนเพอการ
เกษยณอายตอ GDP สงถงรอยละ 70.0 และ 61.0 ตามลาดบ
ภาพท 8: สดสวนสนทรพยภายใตการบรหารของกองทนการออมระยะยาว ตอ GDP ของประเทศตางๆ ในป 2553
4 เนองจากการศกษาครงนจะพจารณาเฉพาะกรณกองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพ ซงเปนกองทนการออมระยะยาวทมบทบาทเพอดานการออมเพอการเกษยณอายโดยตรง โดยในกรณทพจารณากองทนประกนสงคมดวย สดสวนสนทรพยสทธภายใตการบรหารของไทยจะอยทระดบ 18.0 ตอ GDP
61%70%
18%
สงคโปร มาเลเซย ไทย 1/
ทมา: Bloomberg และ บญชรายไดประชาชาตของไทย หมายเหต: 1/ สถตของสงคโปรและมาเลเซยรวมกองทนบานาญทกประเภท ในกรณของประเทศไทยแทงกราฟทแสดงจะนบรวมสนทรพยในสวนของกองทนประกนสงคมดวย
Pension fund AUM/GDP
10
สนทรพยภายใตการบรหารจดการของกองทนเพอการออมระยะยาวทยงนอย อาจเกดขนจากหลาย
สาเหต เชน แรงงานทงหมดของประเทศยงไมสามารถเขาสระบบกองทนไดอยางทวถง สมาชกกองทนยงม
ศกยภาพจากดในการนาสงเงนเขาสะสมในกองทน กองทนยงไมสามารถแสวงหาผลตอบแทนทมากพอทจะทา
ใหกองทนมขนาดใหญขนได เปนตน การศกษาไดพจารณาถงระดบความครอบคลมของกองทนบาเหนจ
บานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพทมอยในปจจบนตอกาลงแรงงานของประเทศ พบวา
ในกรณกองทนบาเหนจบานาญราชการ ซงเปนลกษณะกองทนภาคบงคบ หมายถง ขาราชการจานวน
ทงสน 1.2 ลานคน ถกกาหนดใหเปนสมาชกของกองทนและสงเงนสะสมเขากองทนตามเงอนไขของ พ.ร.บ.
กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ ดงนนในสวนของแรงงานทเปนขาราชการ ถอไดวาระบบการออมเพอการ
เกษยณอายในสวนของกองทนบาเหนจบานาญขาราชการสามารถสรางความครอบคลมแกขาราชการทงหมด
ในกรณของกองทนสารองเลยงชพ ซงเปนลกษณะกองทนภาคสมครใจสาหรบแรงงานในระบบ
ภาคเอกชน การจดตงกองทนตองเกดจากความประสงคระหวางนายจางและลกจาง ซงปจจบนองคกรทจดใหม
กองทนสารองเลยงชพแกลกจางยงกระทาไดจากดและไมสามารถครอบคลมกาลงแรงงานภาคเอกชนทงหมด
ภาพท 9: สดสวนแรงงานทเปนสมาชกกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการและกองทนส ารองเลยงชพ
เทยบกบก าลงแรงงานทงหมดของประเทศในชวงป 2550 -2554
36.8 37.5 38.3 38.4 38.6
13.8 13.7 14.1 14.6 14.6
3.10 3.2 3.2 3.4 3.6 8.4% 8.5% 8.3% 8.9% 9.4%
-
20
40
60
80
100
-
10
20
30
40
50
2550 2551 2552 2553 2554
กาลงแรงงานทงหมด (แกนซาย) กาลงแรงงานในระบบ (แกนซาย)
สมาชกกองทนสารองเลยงชพ และ กบข.(แกนซาย) สดสวนสมาชกกองทนตอกาลงแรงงานทงหมด (แกนขวา)
ลานคน (%)
ทมา: “รายงานการสารวจภาวะการทางานของประชากรป 2554”. สานกงานสถตแหงชาต และสานกนโยบายการออมและการลงทน กระทรวงการคลง
11
ในป 2554 ประเทศไทยมกาลงแรงงานจานวนทงสน 38.6 ลานคน แบงเปนกาลงแรงงานในระบบ และ
กาลงแรงงานนอกระบบจานวน 14.6 ลานคนและ 24.0 ลานคน ตามลาดบ5 และหากพจารณาเฉพาะแรงงานใน
ระบบจานวน 14.6 ลานคน (ครอบคลมราชการและลกจางภาคเอกชน) ซงเปนกลมทอยภายใตความครอบคลม
ของระบบการออมระยะยาวของกองทนบาเหนจบานาญราชการและกองทนสารองเลยงชพ พบวามแรงงานใน
ระบบทเปนสมาชกของกองทนทง 2 กองทนรวมกนเพยง 3.6 ลานคน ซงคดเปนรอยละ 24.6 ของกาลงแรงงาน
ในระบบ หรอคดเปนเพยงรอยละ 9.4 ของกาลงแรงงานทงหมดของประเทศ ตามลาดบ (ภาพท 9)
ในกรณของกองทนสารองเลยงชพ หากพจารณาความครอบคลมทมตอแรงงานในระบบภาคเอกชน
โดยพจารณาจากจานวนนายจางทใหความสาคญจดตงกองทนสารองเลยงชพขน พบวา ในชวงป 2544 -2554
จานวนบรษททจดใหมกองทนสารองเลยงชพยงเปนสดสวนตา เมอเปรยบเทยบกบบรษททจดทะเบยนกบ
กระทรวงพาณชยทงหมด โดย ณ สนป 2554 นายจางทจดใหมกองทนสารองเลยงชพสาหรบพนกงานม
ประมาณ 12,056 ราย จากจานวนบรษททจดทะเบยนกบกระทรวงพาณชยจานวนทงสน 507,275 ราย หรอคด
เปนเพยงรอยละ 2.3 ของจานวนบรษททจดทะเบยนกบกระทรวงพาณชยทงหมด (ภาพท 10)
ภาพท 10: จ านวนบรษทจดทะเบยนทเปดใหมกองทนส ารองเลยงชพแกพนกงานในชวงป 2544 - 2554
5 “รายงานการสารวจการทางานของประชากร ป 2554” , สานกงานสถตแหงชาต
433,090 442,515 456,799
479,118 502,372 528,844
544,033 555,437
552,857 561,933 507,375
4,660 5,166 5,760 6,338 7,119 7,892 8,692 9,545 10,355 10,996 12,056
2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554
จานวนบรษททจดทะเบยนกบกระทรวงพาณชย จานวนบรษททจดใหมกองทนสารองเลยงชพ
หนวย: ราย
ทมา: สมาคมบรษทจดการลงทน
12
ปจจบนแมจะมนายจางทจดใหมกองทนสารองเลยงชพมากขนเปนลาดบ แตการเขาเปนสมาชก
กองทนสารองเลยงชพในสวนของลกจางนนยอมขนกบความสมครใจของลกจางดวย ณ สนป 2554 พบวา
มลกจางภาคเอกชนจานวน 2.5 ลานคน จากจานวนลกจางภาคเอกชนทงสน 12.8 ลานคน ทเปนสมาชกของ
กองทนสารองเลยงชพหรอประมาณรอยละ 20.0 ของแรงงานภาคเอกชนเทานน (ภาพท 11)
ภาพท 11: จ านวนลกจางภาคเอกชนทเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพในชวงป 2545 - 2554
2. ความเพยงพอของระบบการออมเพอการเกษยณอายของไทย
กองทนการออมระยะยาวทมประสทธภาพนอกจากตองสรางความครอบคลมใหเกดขนอยางทวถงแก
กาลงแรงงานของประเทศแลว การสรางความเพยงพอดานรายไดใหแกสมาชกผออมเงนสาหรบการดารงชพ
ตอไปหลงวยเกษยณอายเปนเรองทมความสาคญยง เนองจากอายขยเฉลยของประชากรไทยมแนวโนมยาวขน
โดยขอมลจากรายงานการสาธารณสขไทย 6 แสดงใหเหนวา อายขยเฉลยของประชากรไทยในป 2553 อยท 74
ป และพบวาประชากรเพศหญงมแนวโนมทจะมอายขยเฉลยทยาวนานกวาเพศชาย โดยมอายขยเฉลยท 76
6 “รายงานการสาธารณสขไทย ป พ.ศ. 2551 - 2553”, สานกงานพฒนาระบบขาวสารสขภาพ, กระทรวงสาธารณสข
11.3 12.3 13.3 13.0 12.8
13.3 13.0
13.4 13.0
12.8
1.3 1.4 1.5 1.7 1.8 1.9 2.0 2.0 2.2 2.5
2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554
จานวนแรงงานภาคเอกชน จานวนสมาชกกองทนสารองเลยงชพ
หนวย: ลานคน
ทมา: สมาคมบรษทจดการลงทน
13
และ 70 ป ตามลาดบ ซงอายขยทยาวนานมากขนน จาเปนอยางทประชากรไทยจะตองมการวางแผนดานการ
ออมและการมรายไดหลงเกษยณอายอยางเพยงพอใหมากยงขน
หากพจารณารปแบบการหาผลตอบแทนของภาคครวเรอนไทยทมอยในปจจบน พบวาการฝากเงนกบ
ธนาคารพาณชยเพอรบดอกเบยถอเปนรปแบบการออมทภาคครวเรอนไทยใหความสาคญเปนลาดบแรก โดย
ณ สนป 2554 ปรมาณเงนฝากทงระบบของธนาคารพาณชยมจานวนสงถง 9.4 ลานลานบาท เปนสดสวนของ
ปรมาณเงนฝากของบคคลธรรมดาถง 4.8 ลานลานบาท หรอคดเปนรอยละ 51.1 ของปรมาณเงนฝากทงระบบ
สะทอนใหเหนถงพฤตกรรมของภาคครวเรอนไทยทพงพงการฝากเงนกบธนาคารพาณชยเปนหลก (ภาพท 12)
ภาพท 12: ปรมาณเงนฝากของบคคลธรรมดาเทยบกบปรมาณเงนฝากธนาคารพาณชยทงระบบ
ในชวงป 2540 - 2554
อยางไรกตาม ผลจากวกฤตเศรษฐกจในป 2540 ทาใหอตราดอกเบยเงนฝากปรบลดลงมาก หาก
พจารณาถงอตราผลตอบแทนทแทจรง7 (real rate of return) จากการฝากเงนจะพบวาในบางปตดลบ เนองจาก
อตราดอกเบยเงนฝากอยในระดบตากวาอตราเงนเฟอ ซงสะทอนปญหาของมลคาเงนออมทแทจรงทลดลง 7 อตราผลตอบแทนทแทจรง หมายถง อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน หกดวย อตราเงนเฟอ
-
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554
ปรมาณเงนฝากทงระบบ ปรมาณเงนฝากของบคคลธรรมดา
หนวย: ลานลานบาท
= 5.9%
= 3.4%
CAGR (2540-2554)
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
14
ภาพท 13: อตราผลตอบแทนทแทจรงจากการฝากเงนกบธนาคารพาณชยในชวงป 2544 - 2554
เมอเปรยบเทยบขอมลอตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน และอตราเงนเฟอของไทยในชวงป
2544-2554 พบวา ผลตอบแทนจากดอกเบยเงนฝากประจา 1 ป เมอหกลบกบอตราเงนเฟอในแตละป พบวา
มจานวนถง 7 ปจาก 11 ป ทผลตอบแทนจากอตราดอกเบยเงนฝากมมลคาตดลบ สะทอนปญหาความไม
เพยงพอของรายไดภาคครวเรอนหากพงพงรายไดจากดอกเบยเงนฝากเปนหลก (ภาพท 13)
ภาพท 14: โครงสรางรายไดจากทรพยสนของครวเรอนและสถาบนไมแสวงหาก าไร
ในชวงป 2538 - 2553
-4.0
-2.0
0.0
2.0
4.0
6.0
2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554
real rate of return อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน อตราเงนเฟอ
(%)
34,708 38,619 50,426 72,592
304,900145,090 85,646 112,361
39,457
39,485 145,064
304,04713,305
32,529 54,923
106,001
0100,000200,000300,000400,000500,000600,000700,000
2538 2543 2548 2553
รายไดจากเงนลงทนเพอการออมระยะยาว 1/รายไดเงนปนผลจากภาคธรกจดอกเบยเงนฝาก/หนก
คาเชา
1/ includes - beneficiaries from provident fund - beneficiaries from government pension fund- Investment income payable on pension entitlement social security fund/Bangkok Metropolitan Administration
pension fund/local administration pension fund - Investment income attributable to insurances policy holder
หนวย: ลานบาท
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย, สานกดชนเศรษฐกจการคา กระทรวงพาณชย หมายเหต: อตราผลตอบแทนทแทจรง = อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน หกดวย อตราเงนเฟอ
ทมา: รายไดประชาชาตของประเทศไทย อนกรมใหมแบบปรมาณลกโซฉบบ พ.ศ 2533 - 2553, สานกงานสถตแหงชาต หมายเหต: ธนาคารแหงประเทศไทยจดกลมสถาบนไมแสวงหากาไรไวในกลมเดยวกบขอมลภาคครวเรอน โดยหมายถง องคกรไมแสวงหากาไรทมการจดตงตามกฎหมายหรอโดยการรวมกลมทางสงคม เพอผลตสนคาและบรการแกครวเรอนแบบใหเปลาหรอคดคาตอบแทนในราคาทไมคมทนหรอราคาทไมมนยสาคญทางเศรษฐกจ
15
อตราดอกเบยในระดบตาสงผลใหมลคาการออมทแทจรงลดลงและมแนวโนมทผลตอบแทนดงกลาวจะ
ไมเพยงพอสาหรบการดารงชพในระยะยาว ครวเรอนบางสวนเรมพจารณาชองทางในการลงทนใหมๆ เพอ
แสวงหาผลตอบแทนทสงขน พบวา โครงสรางรายไดจากทรพยสนของครวเรอนปรบลดจากการพงพงดอกเบย
เงนฝากและหนก และเพมสดสวนรายไดจากการลงทนในสนทรพยการเงนประเภทอนมากขน โดยในป 2553
รายไดในรปเงนปนผลจากภาคธรกจมสดสวนสงถงรอยละ 51.1 ของโครงสรางรายไดจากทรพยสนของ
ครวเรอนและสถาบนทไมแสวงหากาไร และเตบโตเฉลยรอยละ 22.6 ตอป ในรอบ 10 ป (2543 - 2553)
(ภาพท 14)
อยางไรกตาม นอกจากครวเรอนจะใหความสาคญกบการเพมสดสวนรายไดจากเงนปนผลของภาค
ธรกจมากขน พบวาครวเรอนเรมใหความสนใจการแสวงหารายไดจากทรพยสนเพมเตมในอกชองทางคอ
รายไดจากกองทนเพอการออมระยะยาว โดยผลประโยชนทไดจากการลงทนในสวนของกองทนบาเหนจ
บานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพเรมมความสาคญมากขนเปนลาดบในการเปนแหลงรายไดทสาคญ
อกแหลงหนงสาหรบใชจายยามเกษยณอาย โดยในชวงป 2538 – 2553 ผลประโยชนทกองทนทง 2 จายให
สมาชกเพมขนเฉลยรอยละ 12.8 ตอป (ภาพท 15)
ภาพท 15: รายไดของครวเรอนจาก Investment income disbursements ประเภทตางๆ ในชวงป 2533 -2553
5,189 9,581 13,483 16,150 -7,272 9,104 15,542
-994 9,304
23,957
8,116 14,682 23,032
50,352
-
50,000
100,000
150,000
2538 2543 2548 2553
Beneficiaries from provident fund Beneficiaries from government pension fund
Investment income payable on pension entititlement1/ Investment income attributable to insurances policy holder
หนวย: ลานบาท
ทมา: “รายไดประชาชาตของประเทศไทย อนกรมใหมแบบปรมาณลกโซ ฉบบ พ.ศ. 2533 – 2553”, สานกงานสถตแหงชาต หมายเหต: 1/ รายไดจากการลงทนในเงนทนบาเหนจบานาญตามสทธจากกองทนประกนสงคม social security fund /bangkok metropolitan administration pension fund/local administration pension fund
16
อยางไรกตาม แมวาเงนกองทนและผลประโยชนของกองทนทง 2 กองทนจะเตบโตตอเนองแตเพอ
สนบสนนใหกองทนทง 2 กองทนเปนหนงในทางเลอกสาคญของการออมระยะยาวของกาลงแรงงานอยางยงยน
ผศกษาไดศกษาถงการสรางความเพยงพอของรายไดจากกองทนทง 2 กองทนแกสมาชกกองทนเพอใชจาย
เมอยามเกษยณอาย ซงพบวา ปจจยทมบทบาทตอความเพยงพอของรายไดของกองทนประกอบดวย 3 ปจจย
ไดแก
1. อตราเงนสบทบของนายจางและอตราเงนสะสมของลกจาง ปจจบน พ.ร.บ. กองทนสารองเลยงชพ
กาหนดใหลกจางหกคาจางเปนเงนสะสมเขากองทนในอตราไมตากวารอยละ 2 แตไมเกนรอยละ 15 ของคาจาง
และใหนายจางจายเงนสมทบเขากองทนตามจานวนลกจางในอตราไมตากวาเงนสะสมของลกจาง
อยางไรกตามในทางปฏบตอตราเงนสมทบและเงนสะสมทเกดขนจรงจะแตกตางกนไปในแตละ
องคกร เชน ในองคกรทนายจางและลกจางใหความสาคญตอการนาสงเงนสมทบและเงนสะสมในสดสวนทสง
โอกาสทขนาดสนทรพยของกองทนจะมขนาดใหญ และเออตอการนาเงนทนไปแสวงหาผลตอบแทนเพอสราง
ความเพยงพอของรายไดจะมมากขน สวนกรณของลกจางในสายการผลต หรอขาราชการ พบวาจะมอตรา
สะสมในอตราทตากวาพนกงานบรษทหรอพนกงานรฐวสาหกจ แมวาองคกรจะกาหนดเกณฑเพดานสะสม
สงสดในระดบทสงกตาม เชน กองทนบาเหนจบานาญขาราชการทปจจบนปรบเพดานสะสมสงสดทรอยละ 15
แตพบวาขาราชการสวนใหญยงมขอจากดไมสามารถปรบเพมเงนสะสมไดอยางเตมทนก (ขาราชการเพยง
5,086 ราย ทสะสมสงสดจากขาราชการทงสน 1.2 ลานราย)
2. นโยบายการลงทน (asset allocation) นโยบายการลงทนเปนปจจยทมผลอยางมนยสาคญตอ
ระดบผลตอบแทนทจะทาใหสมาชกมความเพยงพอจากรายไดหลงเกษยณอาย เมอพจารณาถงนโยบายการ
ลงทนของกองทนสารองเลยงชพขององคกรตางๆ จะพบวา องคกรสวนใหญมนโยบายการลงทนทมงเนนใน
ตราสารการลงทน 4 ประเภทหลก ไดแก
1. กลมตราสารการเงน ไดแก เงนฝากธนาคารพาณชย ตวสญญาใชเงน
2. กลมตราสารหน ไดแก พนธบตรภาครฐและหนกภาคเอกชน
3. กลมตราสารทน ไดแก หนของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยและบรษทจากด
หนวยลงทนตางๆ
4. กลมอนๆ ไดแก การลงทนในอสงหารมทรพย สนคาโภคภณฑ โครงสรางพนฐานตางๆ
และธรกจเงนรวมลงทน เปนตน
17
ภาพท 16: เปรยบเทยบนโยบายการลงทน (asset allocation) ของกองทนส ารองเลยงชพขององคกรตางๆ ในป 2553
เมอเปรยบเทยบนโยบายการลงทนขององคกรตวอยาง พบวา องคกรสวนใหญจะใหความสาคญกบ
การลงทนในตราสารหนเปนหลก ในชวงรอยละ 60 - 75 ของสนทรพยภายใตการบรหารทงหมด รองลงมาคอ
การลงทนในตราสารทน ซงในองคกรทกองทนสารองเสยงชพมนโยบายมงรกษาเงนตนของสมาชกเปนหลก
มกกาหนดนโยบายการลงทนในลกษณะทหลกเลยงความเสยง โดยจดสรรเงนลงทนในตราสารทนในชวงรอยละ
10 - 15 ดงเชนองคกร C สวนองคกรทใหความสาคญกบการแสวงหาผลตอบแทนทสงขนจะปรบเพมสดสวน
การลงทนในตราสารทนอยในชวงรอยละ 20 - 30 (ภาพท 16)
3. ระยะเวลาการสะสมเงนในกองทนของสมาชก ระยะเวลาสะสมเงนอยางตอเนองในกองทนเปนอก
ปจจยหนงในการสนบสนนการสรางความพอเพยงของรายไดใหแกสมาชก ในกรณทลกจางสมครเปนสมาชก
กองทนตงแตเรมเขาทางานและไมหยดสงเงนสะสมจนเกษยณอายหรอลาออกจากกองทนกอนเกษยณอาย
พบวาลกจางจะมเงนกอนทไดรบเมอเกษยณอายในจานวนทมากขน
เพ อวเคราะหถงระดบความเพยงพอของผลตอบแทนทไดรบจากการลงทนในกองทนทง 2 กองทน
ผศกษาไดจดทากรณศกษา โดยนาจานวนเงนกอนทไดรบเมอเกษยณอายของลกจางในองคกรตางๆ มา
พจารณาระดบความเพยงพอสาหรบการดารงชพหลงเกษยณอาย โดยในการศกษานจะพจารณาเฉพาะเงน
กอนทสมาชกไดรบจากการเกษยณอายเพยงอยางเดยว และไมคานงถงผลตอบแทนทไดรบจากเครองมอทาง
การเงนอนๆ ทสมาชกอาจลงทนไวดวย โดยมสมมตฐาน ดงน
เงนฝาก, 10%
ตราสารหน, 61%
ตราสารทน, 29%
องคกร Aเงนฝาก, 3%
ตราสารหน, 72%
ตราสารทน, 19%
อนๆ, 6%
องคกร B
เงนฝาก, 12%
ตราสารหน, 75%
ตราสารทน, 13%
องคกร C
ทมา: รายงานประจาปกองทนสารองเลยงชพขององคกรตางๆ ในป 2553
18
1. เงนไดวยเกษยณเฉลยตอคนคานวณจาก เงนจายคนสมาชกเมอสนสมาชกภาพหารดวยจานวน
สมาชกทสนสมาชกภาพในป 2553 ของแตละองคกร และผเกษยณอายนาเงนไดดงกลาวแสวงหา
ผลตอบแทนตอดวยการฝากธนาคารไดรบผลตอบแทนดอกเบยเฉลยรอยละ 3 ตอป
2. กาหนดใหสมาชกมคาใชจายเพอดารงชพหลงเกษยณอายอยท 6,973 บาทตอเดอน เทากบ
คาใชจายตอหวตอคน จากการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนไทย ป 2554 โดย
สานกงานสถตแหงชาต
3. คาใชจายในขอ 2 ถกปรบคาดวยเงนเฟอในแตละปโดยกาหนดอตราเงนเฟอเฉลยรอยละ 4 ตอป
ภายใตขอสมมตฐานขางตน พบวา สมาชกขององคกรทไดรบเงนกอนหลงจากเกษยณจะมรายไดเพอ
ใชจายและหมดลงในระยะเวลาทแตกตางกน โดยในกรณขององคกร C ซงมลกษณะของการสงเงนสะสมใน
สดสวนทคอนขางตา รายไดทไดรบจะหมดลงหลงจากเกษยณอายเมอสมาชกอาย 61 ป ในขณะทองคกร A
สามารถมรายไดจากการเกษยณอายเพอใชจายไปจนถงอาย 84 ป เนองจากมการจายสะสมในอตราทสง และ
มนโยบายการลงทนเชงรก
ภาพท 17: เปรยบเทยบเงนกอนทไดรบจากการเกษยณอายกบคาใชจายหลงเกษยณอาย
ขององคกรตางๆ
-
500
1,000
1,500
2,000
2,500
60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 80 82 84
องคกร A องคกร B องคกร C คาใชจาย
หนวย: พนบาท
อาย
ทมา: รายงานประจาปกองทนสารองเลยงชพขององคกรตางๆ ในป 2553 หมายเหต: 1. เงนไดวยเกษยณตอคน คานวณจากรายงานประจาป 2553 ขององคกร A B และ C ดงน เงนไดวยเกษยณตอคน = เงนจายคนสมาชกสนสมาชกภาพ/จานวนสมาชกสนสมาชกภาพในป 2553
2. คาใชจายตอคน/ป จากบญชรายไดประชาชาตป 2553 จดทาโดยสานกงานสถตแหงชาต เฉลยท 83,675 บาทตอป หรอประมาณ 6,973 บาทตอเดอน
3. ประมาณเงนเฟอทรอยละ 4 ตอป 4. ตงแตอาย 60 ป ผเกษยณอายในกรณศกษานาเงนกอนทไดรบจากการเกษยณอายไปฝากธนาคารโดยไดรบ
ผลตอบแทนเฉลยรอยละ 3 ตอป
19
กรณศกษาบงชวา สมาชกขององคกรบางแหงอาจประสบปญหาความไมเพยงพอของรายไดหลงการ
เกษยณอายหากพงพงเงนเกษยณอายเพยงแหลงเดยวเปนแหลงรายไดหลกในการดารงชพ จาเปนอยางยงท
ตองเตรยมการในเรองการแสวงหาผลตอบแทนจากเครองมอการเงนอนๆ เพมเตม
โดยสรปพบวา ภาพรวมระบบการออมเพอการเกษยณอายของไทยยงมขอจากด 2 ประการ ทสาคญ
และจาเปนตองเรงแกไขเพอเพมประสทธภาพใหกบระบบการออมระยะยาวของไทยใหดยงขน ไดแก 1) การ
ไมครอบคลมกาลงแรงงงานทงประเทศอยางทวถง และ 2) การไมสามารถสรางความเพยงพอดานรายไดเพอ
ดารงชพหลงการเกษยณอาย ซงจะนาไปสปญหาทจะปรากฎชดเจนขนในระยะตอจากนไปทประเทศไทยจะม
สดสวนของผสงอายมากขนเปนลาดบ เปนภาระดานการจดสรรงบประมาณในการดแลประชากรผสงอายของ
ภาครฐ นอกจากน ผลการศกษาเกยวกบเงนกองทนประกนสงคมกรณชราภาพทจะเรมจายบานาญออกใหกบ
ผประกนตนในป 2557 และคาดวาอาจหมดลงภายใน 25868 แสดงใหเหนถงความจาเปนทภาครฐจะตองเรง
ดาเนนนโยบายผลกดนใหระบบการออมระยะยาวทเปนทางเลอกอนๆ นอกเหนอจากเงนกองทนประกนสงคม
เปนไปอยางทวถงและมกลไกทมประสทธภาพในการสรางรายไดทมากยงขนกวาในปจจบน
8 คาดการณโดยสานกงานกองทนประกนสงคม
20
บทท 3: ปญหาและอปสรรคของระบบการออมเพอการเกษยณอายของไทย
ระบบกองทนเพอการออมระยะยาวมความเกยวของกบผรวมตลาดในหลายภาคสวน ผศกษาไดสารวจ
ผรวมตลาดทเกยวของเพอศกษาถงสาเหตททาใหระบบการออมระยะยาวของไทยยงมขอจากดดานความ
ครอบคลมและความเพยงพอ โดยกาหนดกรอบผรวมตลาดทเขาพบเพอสมภาษณ ดงน
ตารางท 1: กรอบผรวมตลาดทเขาพบเพอสมภาษณ
ผรวมตลาดทเกยวของ จ านวนราย คณะกรรมการกองทนการออมเพอการเกษยณอาย )ภาครฐ/รฐวสาหกจ/เอกชน( 5 บรษทจดการลงทน/ผจดการกองทน 5 สมาคมทเกยวของ (สมาคมกองทนสารองเลยงชพ/สมาคมบรษทจดการลงทน/ทปรกษาสมาคมฯ)
3
งานนายทะเบยนกองทน 1 หนวยงานกากบดแล 1 หนวยงานใหความรการลงทน 1
รวม 16
ผศกษาไดประมวลขอมลทไดจากการสมภาษณและจาแนกปญหาและอปสรรคทเกดขนจากผรวม
ตลาดทเกยวของเปน 4 ระดบ ดงน
1. ปญหาระดบนโยบายกองทน/คณะกรรมการกองทน
2. ปญหาระดบสมาชกกองทน
3. ปญหาระดบบรษทจดการลงทน/ผจดการกองทน
4. ปญหาระดบหนวยงานพฒนาความร/หนวยงานกากบดแล/สมาคมทเกยวของ
21
1. ปญหาระดบนโยบายการลงทน/คณะกรรมการกองทน
นโยบายการลงทนของกองทนถอเปนตวแปรสาคญทกาหนดระดบผลตอบแทนทกองทนจะไดรบ
นโยบายการลงทนจะแตกตางกนไปในแตละองคกร โดยขนอยกบคณะกรรมการกองทนซงเปนผกาหนด
นโยบายและกากบดแลการลงทนใหเปนไปตามเปาหมายทกาหนด โดยทวไปคณะกรรมการกองทน
ประกอบดวยองคประกอบหลก 2 สวน คอ ตวแทนฝายนายจางจากการแตงตงขององคกร และตวแทนฝาย
ลกจางซงมาจากการเลอกตง ซงจานวนตวแทนจากทง 2 ฝายจะมสดสวนทใกลเคยงกน ทงนจากการสารวจ
พบวา นโยบายการลงทนและคณะกรรมการกองทนมอปสรรคทสาคญ ไดแก
1.1 คณะกรรมการกองทนสวนใหญตดสนใจก าหนดนโยบายการลงทนในลกษณะมงเนน
รกษาเงนตนโดยหลกเลยงความเสยงมากกวารปแบบการลงทนทสามารถแสวงหาผลตอบแทนใน
ระยะยาวทสงขน
คณะกรรมการกองทนโดยสวนใหญกาหนดกรอบการลงทนในแนวอนรกษนยม (conservative)
และคอนขางระมดระวง คอ มนโยบายการลงทนทมงเนนการดแลรกษาเงนตนของสมาชกใหไดรบคนอยาง
ครบถวนหลงเกษยณอาย ดงนนนโยบายการลงทนทจะมผลหรอกอใหเกดความเสยงตอการสญหายเงนตน
ของสมาชกเปนเรองทคณะกรรมการกองทนมกหลกเลยง
ภาพท 18: มลคาสนทรพยสทธภายใตการบรหารของกองทนส ารองเลยงชพ (PVD)
และกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (กบข.) ในป 2554
ตราสารทน, 15.1%
ตราสารหน, 72.5 %
เงนฝาก, 11.9%
สนทรพยอนๆ, 0.5%
มลคาสนทรพยสทธของ PVD ในป 2554
619,007 ลานบาท
เงนฝาก, 1.1%
ตราสารทน, 20.1%
ตราสารหน, 77.5%
อสงหารมทรพย, 1.3%
มลคาสนทรพยสทธของ กบข. ในป 2554
524,076 ลานบาท
ทมา: สมาคมบรษทจดการลงทน
ทมา: กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ
22
ณ สนป 2554 กองทนสารองเลยงชพและกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ มมลคาสนทรพยสทธ
รวมกนสงกวา 1 ลานลานบาท มนโยบายการลงทนในตราสารหนไมตากวารอยละ 70 และมการลงทนในตรา
สารทนประมาณรอยละ 15 - 20 นอกจากนผลการสารวจพบวา ในกองทนทคณะกรรมการกองทนอนญาตให
ลงทนในตราสารทนได มกจะกาหนดกรอบการลงทนในตราสารทนทคอนขางระมดระวง เชน อนญาตใหลงทน
เฉพาะหนในประเทศและเปนหนทมมลคาหลกทรพยตามราคาตลาดสงสด 30 อนดบแรก หรอหลกทรพยใน
กลม SET50 Index เทานน สาหรบการลงทนในสนทรพยทางการเงนอนๆ ยงพบเปนสดสวนทนอยมากหาก
เปรยบเทยบกบสนทรพยภายใตการบรหารทงหมด โดยพบในกรณของกองทนบาเหนจบานาญราชการทเรม
ขยายการลงทนในตราสารการเงนใหมๆ เชน ลงทนในตราสารการเงนทมสนคาโภคภณฑหนนหลง เชน Gold
ETF อสงหารมทรพยหรอกองทนอสงหารมทรพย เปนตน (ภาพท 18)
1.2 คณะกรรมการกองทนและสมาชกสวนใหญขาดความเขาใจใน พรบ. กองทนฯ (ทงของ
PVD และ กบข.) และขอบงคบของกองทนดพอ กอใหเกดความขดแยงระหวางคณะกรรมการกองทน
และสมาชก
คณะกรรมการกองทนและสมาชกกองทนสวนใหญไมคอยใหความสาคญกบการศกษาและทา
ความเขาใจ พ.ร.บ. กองทนฯ และขอบงคบกองทน มกมการปฏบตทผดหลกเกณฑของ พ.ร.บ. กองทนฯ และ
ขอบงคบกองทน ทาใหเกดการรองเรยนตอหนวยงานกากบดแลอยเปนระยะ โดยขอพพาททมกพบ เชน
1. กรณลกจางทาผดวนยหรอสรางความเสยหายใหองคกรและถกใหออกจากงาน นายจางมกกระทา
การยดเงนกองทนสารองเลยงชพเปนคาชดเชยความเสยหาย
2. กรณลกจางลาออกจากงานตามปกต แตมหนสนคงคางกบองคกร เชน เงนกยมสวสดการของ
องคกร เปนตน นายจางมกกระทาการหกลบหนของลกจางดวยเงนกองทนสารองเลยงชพ
การกระทาดงกลาวถอเปนการขดตอ พ.ร.บ. กองทนฯ (PVD และ กบข.) และขอบงคบกองทน
เนองจากภายใต พ.ร.บ. กองทนฯ ลกจางทเปนสมาชกกองทน เมอออกจากงานจะตองไดรบเงนทสะสมไวใน
กองทนทกกรณ สวนกรณพพาททเกดขนระหวางนายจางและลกจางตองเจรจาหรอตกลงกนเปนกรณตางหาก
23
1.3 งานดแลกองทนส ารองเลยงชพของคณะกรรมการกองทนมลกษณะเปนงานฝากใหดแล
เพมเตมจากงานประจ า ขาดการสนบสนนใหเปนผมบทบาทส าคญในการก าหนดนโยบายลงทน
ไมเกดแรงจงใจและการทมเทเพอใหเกดประสทธภาพการบรหารจดการสงสด
ในกรณของกองทนสารองเลยงชพ นายจางทจดใหมกองทนสารองเลยงชพแกลกจาง มก
มอบหมายงานดแลกองทนใหแกเจาหนาทในฝายงานทเกยวของ เชน ฝายบญช ฝายการเงน ฝายทรพยากร
บคคล โดยใหเขาเปนตวแทนคณะกรรมการกองทนฝายนายจาง เนองจากเหนวาเปนเรองทเกยวของกบ
พนกงานและระบบการนาเงนเขาออกในสวนของลกจาง ซงรปแบบการมอบหมายใหบรหารจดการกองทนมก
เปนลกษณะของงานทฝากใหทาเพมเตมจากงานประจา ไมไดระบความคาดหวงและการประเมนผลงานท
ชดเจน สงผลใหผทไดรบมอบหมายขาดแรงจงใจทจะผลกดนและทมเทใหเกดประสทธภาพ อกทงในกรณทเกด
ขอผดพลาดจากการบรหารเงนกองทน คณะกรรมการกองทนมกเปนดานแรกทไดรบคาตาหนหรอรองเรยนจาก
ลกจาง
1.4 คณะกรรมการกองทนสวนใหญมวาระด ารงต าแหนงสน เปนอปสรรคส าคญตอการสราง
องคความรอยางตอเนอง
วาระการดารงตาแหนงของคณะกรรมการกองทนถอเปนอปสรรคประการหนงตอการบรหาร
จดการกองทนใหมประสทธภาพยงขน องคกรสวนใหญมกกาหนดวาระการดารงตาแหนงของคณะกรรมการ
กองทนคราวละ 2 ป ซงชวงเวลาดงกลาวเปนชวงทคณะกรรมการกองทนใชเวลาเรยนรเกยวกบความรพนฐาน
ดานการเงนการลงทน และผลตภณฑทางการเงน ผลตอบแทนและความเสยง อปสรรคทพบคอ หลงจากท
คณะกรรมการเรมมความรความเขาใจในเรองการเงนพนฐานแลวมกจะหมดวาระการดารงตาแหนง ซงถอเปน
การเสยโอกาสและเปนอปสรรคในการพฒนาและตอยอดองคความรเชงลกเพอใหการลงทนมประสทธภาพมาก
ขน
24
1.5 คณะกรรมการกองทนมงเนนตอรองลดคาธรรมเนยมการบรหารจดการกบบรษทจดการ
ลงทน เนองจากเปนผลงานทสอสารใหสมาชกเขาใจไดงาย โดยการกระท าดงกลาวไมสรางแรงจงใจให
ผจดการกองทนสรางผลตอบแทนทสงขน
ผลงานทสาคญประการหนงทคณะกรรมการกองทนมกใชเปนกลยทธในการบรหารจดการกองทน
ไดแก การจดจางบรษทจดการลงทนดวยตนทนคาธรรมเนยมทตา เนองจากเหนวาเปนผลงานทดและเปน
ประโยชนแกสมาชก แตปญหาทพบคอ หากกองทนใดใหความสาคญกบนโยบายดงกลาวมากเกนไปจะ
กลายเปนผลลบตอแรงจงใจของผจดการกองทนทจะบรหารจดการกองทนใหมประสทธภาพ ซงสดทายจะสงผล
กระทบตอผลตอบแทนทสมาชกกองทนไดรบในทสด
1.6 การน าเสนอรปแบบการลงทนทางเลอกใหมๆ (alternative investment) ตอ
คณะกรรมการกองทน มขอจ ากดและประสบความส าเรจนอย เนองจากคณะกรรมการกองทนขาด
ความรความเขาใจในผลตภณฑดงกลาวดพอ
คณะกรรมการกองทนมกปฏเสธขอเสนอสาหรบการลงทนทางเลอกทมโอกาสสรางผลตอบแทนท
สงขนใหกบสมาชก เนองจากผลตภณฑทใหผลตอบแทนสงสวนใหญมกมความซบซอนจากคณสมบตของตว
ผลตภณฑและมกลไกของตลาดทเขาใจไดยาก ดงนนคณะกรรมการกองทนจงมกหลกเลยงการลงทนรปแบบ
ดงกลาว เนองจากมขอกงวลและไมมนใจในการสอสารหรอชแจงตอสมาชกใหเขาใจ ในกรณทเกดปญหาจาก
การลงทนในผลตภณฑดงกลาว
2. ปญหาระดบสมาชกกองทน
สมาชกกองทนถอเปนกลมทมบทบาทสาคญ เนองจากเปนเจาของเงนทสงเขาสะสมไวในกองทน
มความคาดหวงใหกองทนการออมระยะยาวเปนเครองมอสาคญในการสรางผลตอบแทนในระดบทนาพอใจ
ตลอดจนการดแลรกษาเงนตนของสมาชกใหอยครบถวน การสารวจพบวา แมสมาชกจะใหความสาคญและ
ตดตามดแลการบรหารจดการของคณะกรรมการกองทนอยางสมาเสมอ อยางไรกตามสมาชกกองทนมสวนท
สรางอปสรรคใหการบรหารจดการกองทนไมสามารถทาไดอยางมประสทธภาพเตมทใน 2 ประการ คอ
25
2.1 ปญหาความรการเงนขนพนฐาน
สมาชกกองทนสวนใหญขาดการวางแผนทางการเงน และขาดความรความเขาใจเรองผลตภณฑ
ทางการเงน ซงระดบความรนแรงของปญหาจะพบมากขนในกลมของสมาชกกองทนทไมไดทางานอยในแวด
วงการธนาคารหรอการเงน เชน ลกจางในภาคการผลต หรอ กลมขาราชการ
ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย เลงเหนถงความจาเปนทผลงทนและประชากรของประเทศ
ตองมความรความเขาใจพนฐานดานการเงน เพอสามารถเขาใจและมการลงทนทสนองตอบความตองการดาน
การเงนของแตละบคคล ไดจดทาโครงการสารวจความรความเขาใจทางการเงนเพอประเมนสถานการณของ
กลมนกลงทนทมการลงทนอยแลวและผทมศกยภาพทจะลงทนแตยงไมไดลงทนในผลตภณฑตลาดทน (ตาราง
ท 2)
ตารางท 2: ผลการส ารวจความรทางการเงนของผทลงทนแลวและผมศกยภาพทจะลงทน
(รอยละของกลมตวอยางทตอบค าถามผดหรอไมรค าตอบ)
ผทลงทนแลว ผทมศกยภาพทจะลงทน
ความรทางการเงนพนฐาน ความรเกยวกบอตราดอกเบย 18 48 ความรเกยวกบเงนเฟอ 6 37 ความสามารถดานคณตศาสตร (เชน การคานวณหาผลตอบแทน
จากการลงทน) 43 82
ความรทางการเงนขนสง ความเขาใจผลตภณฑทางการเงนในตลาดเงนและตลาดทน 18 53 ความเขาใจเรองความเสยงและผลตอบแทน 40 75 ความเขาใจเรองการกระจายการลงทนทหลากหลาย 42 73 ความเขาใจเรองการลงทนผานกองทน 26 68
การสารวจแบงกลมความรดานการเงนออกเปน 2 ระดบ คอ
1. ความรดานการเงนพนฐาน เชน ความรเกยวกบอตราดอกเบย อตราเงนเฟอ และ
ความสามารถในการคานวณหาผลตอบแทน
ทมา: Potential Investor and Corporate Image Survey 2550 (จานวนกลมตวอยาง 1,400 ราย); Investor and Corporate Image Survey 2551 (จานวนกลมตวอยาง 411 ราย)
26
2. ความรทางการเงนขนสง เชน ความรดานผลตภณฑการเงนตางๆ ระดบความเสยงและ
ผลตอบแทนในแตละผลตภณฑ ตลอดจนการกระจายการลงทนหรอการลงทนทางออมผาน
กองทน
ผลสารวจพบวา กลมตวอยางทเปนผทมศกยภาพทจะลงทน แมจะมความพรอมดานการเงนเพอ
ลงทน แตมขอจากดทงดานความรการเงนพนฐานและการเงนขนสง โดยผมศกยภาพทจะลงทนตอบคาถามผด
หรอไมรคาตอบเกยวกบความรทางการเงนทง 2 ระดบในสดสวนทสง สาหรบผทมการลงทนแลวพบวายงม
ปญหาในเรองความรทางการเงนขนสงในระดบทสงอย เชน ความเขาใจในเรองความสมพนธของความเสยง
และผลตอบแทนในแตละผลตภณฑ การกระจายการลงทนหรอการลงทนทางออมผานกองทน (ตารางท 2)
2.2 ปญหาการตดสนใจเลอกแผนการลงทน
ในระยะ 2 - 3 ปทผานมา กองทนสารองเลยงชพและกองทนบาเหนจบานาญขาราชการรเรม
นโยบายใหสมาชกสามารถเลอกแผนการลงทนดวยตนเอง (employee’s choice) เพอปลดลอกปญหานโยบาย
การลงทนทไมสนองตอบความตองการดานผลตอบแทนแกสมาชก อยางไรกตาม การทสมาชกไมทราบถง
ความตองการทแนชดของตนเองในเรองการแสวงหาผลตอบแทน อนเนองจากขาดการวางแผนทางการเงนเพอ
เตรยมการสาหรบการดารงชพหลงเกษยณอาย และเมอประกอบกบการขาดความรความเขาใจอยางดพอ
สาหรบผลตภณฑในตลาดเงนและตลาดทน สงผลใหการเลอกแผนการลงทนไมไดตอบโจทยความตองการท
แทจรง อกทงพบวา สมาชกกองทนบางสวนขาดความมนใจและไมยอมตดสนใจเลอกแผนการลงทนเอง
เนองจากไมมขอสรปทชดเจนในเรองของผลตอบแทนทตองการ จงมกมอบหมายหนาทดงกลาวใหเปนการ
ตดสนใจของคณะกรรมการกองทนและบรษทจดการลงทนตอไป
การศกษาไดพจารณาถงความคบหนาของมาตรการสนบสนนใหสมาชกกองทนบาเหนจบานาญ
ขาราชการและกองทนสารองเลยงชพเขาสนโยบายการลงทนแบบ employee’s choice พบวา
• กรณกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ การผลกดนการลงทนแบบ employee’s choice แก
สมาชกยงทาไดจากด โดย ณ สนป 2554 สมาชกทเลอกแผนการลงทนเองมเพยงรอยละ 0.2 ของขาราชการ
ทงหมด 1.2 ลานคน เนองจากสมาชกยงขาดความรความมนใจ ทาใหยงคงตดสนใจเลอกนโยบายการลงทนใน
แผนเดมเปนสวนใหญ แมองคกรจะเปดใหมนโยบายการลงทนแบบ employee’s choice แลวกตาม
27
ตารางท 3: จ านวนสมาชก กบข. ทเลอกแผนการลงทนแบบ employee’s choice ในชวงป 2552 - 2554
2552 2553 2554
กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ (กบข.)
จานวนสมาชก กบข. ทงหมด (ลานคน) - 1.2 1.2 จานวนสมาชก กบข.ทเลอกแผนการลงทน (คน) * - 672 1,934 - รอยละของจ านวนสมาชกทมนโยบายแบบ employee’s choice - 0.1 0.2
• กรณกองทนสารองเลยงชพ นายจางซงมบทบาทสาคญในการสนบสนนใหลกจางเลอก
แผนการลงทนดวยตนเอง สวนใหญยงไมเหนความสาคญและไมพรอมจดใหมกองทนแบบ employee’s choice
เนองจากเหนวามความยงยากในการทาความเขาใจและตองมภาระดานการบรหารจดการภายใตบคลากรทม
จากด ทาใหสมาชกขาดโอกาสในการแสวงหาผลตอบแทนทสงขน โดย ณ สนป 2554 มนายจางทจดใหม
employee’s choice ทงสน 3,348 ราย จากจานวนนายจางทจดใหมกองทนสารองเลยงชพทงสน 12,056 ราย
หรอคดเปนรอยละ 27.8
ตารางท 4: จ านวนนายจางทจดใหมกองทนส ารองเลยงชพแบบ employee’s choice ในชวงป 2552 – 2554
2552 2553 2554 กองทนส ารองเลยงชพ (PVD) จานวนนายจางทจดใหม PVD (ราย) 10,355 10,996 12,056 จานวนนายจางทจดใหม employee’s choice (ราย) * 1,312 1,765 3,348 - รอยละของจ านวนนายจางทจดใหม employee’s choice 12.7 16.1 27.8
อยางไรกตาม แมภาพรวมของสมาชกกองทนทเขาสนโยบายการลงทนแบบ employee’s choice
ยงมสดสวนไมมากแตมแนวโนมขยายตวเพมมากขนในอนาคต โดยสวนหนงเกดจากการผลกดนของหนวยงาน
ทเกยวของ เชน กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ ทเรงดาเนนการดานการสรางความรความเขาใจแก
ขาราชการทวประเทศ ผานกจกรรม กบข. สญจร เปนตน
ทมา: www.ThaiPVD.com หมายเหต: * กองทนสารองเลยงชพเรมนโยบายการลงทนแบบ employee’s choice เมอไตรมาส 2/2552
ทมา: www.ppf.go.th หมายเหต: * กองทนบาเหนจบานาญขาราชการ เรมนโยบายการลงทนแบบ employee’s choice เมอไตรมาส 2/2553
28
การศกษาไดพจารณาถงรปแบบการดาเนนการขององคกรทเปดใหสมาชกกองทนเลอกแผนการ
ลงทนดวยตนเอง (employee’s choice) และพบกรณศกษาทนาสนใจขององคกรทมนโยบายผลกดนใหเกด
การลงทนแบบ employee’s choice อยางเปนรปธรรมและประสบความสาเรจ ไดแก การไฟฟาฝายผลตแหง
ประเทศไทย
2.2.1 กรณศกษา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ในฐานะองคกรทประสบ
ความส าเรจในการผลกดนนโยบายแบบ employee’s choice
การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เปนองคกรทมรปแบบการดาเนนนโยบายกองทนสารอง
เลยงชพเชงรก โดยใหความสาคญกบการสรางความเพยงพอของรายไดใหแกสมาชก และตองการปลดลอก
อปสรรคดานนโยบายการลงทน (asset allocation) ททาใหผลตอบแทนไมเพยงพอตอการดารงชพของสมาชก
หลงจากเกษยณอาย โดยไดดาเนนการเตรยมความพรอมองคกรและสมาชกกองทนมาโดยลาดบ ดงน
• ป 2551 ปรบขอบงคบกองทน โดยเพมอตราสะสมและสมทบสงสดเปนรอยละ 11
• ป 2552 จดตงกองทนสารองเลยงชพประเภท master fund ใหสมาชกสามารถเลอกนโยบาย
การลงทนเองได (employee’s choice) ภายใต sub fund สาเรจรป 3 รปแบบ คอ
• นโยบายเนนการลงทนในตราสารหน (สดสวนตราสารหน : ทน = 65 : 35)
• นโยบายเนนการลงทนในตราสารทน (สดสวนตราสารหน : ทน = 35 : 65)
• นโยบายการลงทนเดม (สดสวนตราสารหน : ทน = 85 : 15)
• ป 2553 ปรบใหสมาชกสามารถเลอกรปแบบการลงทนโดยอสระไดเอง โดยสามารถเลอก
สดสวนการลงทนในตราสารทนและตราสารหนไดตามตองการ แตเพอปองกนมใหมการลงทน
ในตราสารทนมากเกนไป กาหนดให “ลงทนในตราสารทนไดในชวงรอยละ 0 - 50 สวนทเหลอเปน
การลงทนในตราสารหน” และสมาชกสามารถเปลยนแปลงแผนการลงทนได 2 ครงตอป
29
1) สถานภาพสมาชกกองทนหลงปรบไปสนโยบายแบบ employee’s choice
สมาชกปรบแผนการลงทน ทาใหคาเฉลยของสดสวนเงนลงทนหนสามญของแผนเดมท
ระดบรอยละ 7.9 ในป 2551 เพมเปนรอยละ 28.6 ในป 2553 โดยจานวนสมาชกทเลอก
แผนการลงทนในหนสามญตงแตรอยละ 20.0 ขนไปมจานวนถง 14,420 ราย หรอคดเปน
รอยละ 65.8 ของจานวนสมาชกทงสน 21,884 ราย
สมาชกถง 1 ใน 3 ปรบเพมอตราเงนสะสมสงสดทรอยละ 11.0
1,927
5,537 5,424 4,910
4,086
-
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
0%-10% 10%-20% 20%-30% 30%-40% 40%-50%
หนวย: ราย
จ านวนสมาชกแยกตามสดสวนการลงทนในหนสามญป 2553
6,624
1,307
15,939
-
4,608
1,028
10,246
7,354
-
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
14,000
16,000
18,000
3%-5% 6%-8% 9%-10% 11%
2550
2551
จ านวนสมาชกแยกตามอตราเงนสะสมในป 2550 และ 2551 1/
หนวย: ราย
ทมา: รายงานประจาป 2550 - 2553 , การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย
หมายเหต: 1/ อตราสะสมสงสดทรอยละ 11 เรมในป 2551
ภาพท 19: จ านวนสมาชกแยกตามสดสวนการลงทนในหนสามญ ในป 2253
ภาพท 20: จ านวนสมาชกแยกตามอตราเงนสะสมในป 2550 และ 2551
30
2) ลกษณะพเศษของ กฟผ. ทเออใหนโยบายแบบ employee’s choice ประสบความส าเรจ
กฟผ. มวสยทศนทมองเหนความสาคญและความจาเปนทตองมระบบการออมระยะยาวทม
ประสทธภาพแกลกจาง โดยมกระบวนการผลกดนทเปนรปธรรมอยางตอเนองทงฝายนายจางและลกจาง ดงน
นายจาง ลกจาง
1. ผบรหารระดบสงกาหนดเปนนโยบายและ มอบหมายใหดาเนนการอยางเปนรปธรรม
2. ตงหนวยงานขนดแลการดาเนนงานของกองทน สารองเลยงชพโดยเฉพาะ ไมมอบหมายงานแก เจาหนาทในลกษณะเพมเตมจากงานประจา
3. สรางสภาวะแวดลอมทเออตอการตดสนใจลงทน แบบ employee’s choice ไดแก จดสมมนาให ความรแกพนกงานเรองผลตภณฑในตลาดทน สารวจความตองการเพอประเมนความสนใจของ สมาชกเปนระยะ
4. จดชองทางการประชาสมพนธอนๆ เพอสราง ความรความเขาใจทเขาถงกลมเปาหมายทหลากหลาย เชน สอโทรทศนและเสยงตามสาย การประชาสมพนธอยางทวถงทกภมภาค การจดทา website
1. กรรมการจากฝายลกจางมความรความเขาใจ เรองการลงทน และมพนฐานดานคณตศาสตร ทด เนองจากสวนใหญเปนวศวกร รวมทงตด ตามสถานการณการลงทนอยางใกลชดดวย ความเขาใจ
2. ม key person ทเปนระดบหวหนางานของ แตละฝายงานเปนตวแทนเครอขายในการให ความรแบบปากตอปากและรบฟงความคดเหน เพอนากลบมาเสนอตอคณะกรรมการกองทน
3. พนกงานขององคกรทงหมด ยนยอมเขาส ระบบการออมแบบ employee’s choice
3) ผลตอบแทนการลงทนกรณทสมาชกเลอกแผนการลงทนแบบ employee’s choice
หากพจารณาถงผลตอบแทนหลงจากทสมาชกกองทนปรบเปลยนแผนการลงทนไปสนโยบาย
แบบ employee’s choice พบวา กรณของแผนการลงทนในตราสารทน ซงเปดใหพนกงานสามารถเลอกลงทน
ในหนสามญไดสงสดถงรอยละ 50 ของแผนการลงทน จะมผลตอบแทนทสอดคลองกบผลตอบแทนของตลาด
หลกทรพยฯ และดชนตลาดหลกทรพย (ภาพท 21)
31
ภาพท 21: เปรยบเทยบผลตอบแทนของสมาชกการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ตามแผนการลงทนรปแบบตางๆ ในชวงป 2549 – 2553
การสารวจพบขอสงเกตวา กฟผ. เปดใหมนโยบายแบบ employee’s choice ในชวงป 2552 - 2553
ซงเปนชวงเวลาทตลาดหลกทรพยฯ อยในชวงทมอตราการเตบโตทสง ทาใหผลตอบแทนของกองทนสารอง
เลยงชพในสวนของแผนการลงทนในตราสารทนมผลตอบแทนทดตามสภาวะตลาดดวย อยางไรกตาม
การพจารณาผลตอบแทนของกองทนสารองเลยงชพไมควรพจารณาผลตอบแทนเปนรายป เนองจากในปท
ผลตอบแทนของตลาดหลกทรพยฯ ซบเซาหรอชะลอตว ผลตอบแทนของแผนการลงทนในตราสารทนเปนหลก
ยอมจะมลกษณะทแปรผนตามไปดวยเชนกน ดงนนแนวทางการพจารณาผลตอบแทนทเหมาะสมคอ อตรา
ผลตอบแทนทไดรบเฉลยตลอดชวงระยะเวลาของการลงทน
3. ปญหาระดบบรษทจดการลงทน (บลจ.)
บรษทจดการลงทน (บลจ.) หรอ ผจดการกองทน คอ กลมผรวมตลาดทมบทบาทในการสราง
ผลตอบแทนใหแกสมาชกกองทน ซงคณะกรรมการกองทนจะเปนผคดเลอกและจดจางผจดการกองทนทม
คณสมบตเหมาะสมในดานตางๆ เพอบรรลเปาหมายตามขอตกลงทกาหนดไว เชน นโยบายการลงทน แนว
ทางการบรหารอตราผลตอบแทน นโยบายดแลดานความเสยง เปนตน โดยอปสรรคของ บลจ. ทสาคญไดแก
4.8
8.20.3
6.56.1
1.4 1.9
40.639.3
0
10
20
30
40
50
2549 2550 2551 2552 2553
แผนการลงทนเดมแผนตราสารหน (ลงทนในตราสารหนสงสด 100%)แผนตราสารทน (ลงทนในตราสารทนสงสดไมเกน 50%)
(%)
ทมา: รายงานประจาป 2553, การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย
กฟผ. เรมจดใหม employee’s choice
32
3.1 ภาพรวมธรกจมการแขงขนสง บลจ. เนนขยายฐานลกคาทเปนองคกรขนาดใหญซง
นายจางมอ านาจตอรองสง ท าใหธรกจตองแขงขนดานคาธรรมเนยมเปนหลก
ปจจบนระบบการคดคาธรรมเนยมการบรหารจดการกองทน คณะกรรมการกองทนมกกาหนด
อตราคาธรรมเนยมทองกบมลคาสนทรพยทมอบหมายให บลจ. บรหารจดการ อยางไรกตาม ผลการสารวจ
พบวา มองคกรบางแหงใหความสาคญตอการกาหนดคาธรรมเนยมในลกษณะทสรางแรงจงใจใหแก บลจ.
บรหารผลตอบแทนทดขน โดยกาหนดอตราคาธรรมเนยมเปนขนบนไดขนอยกบอตราผลตอบแทนของกองทน
ทเพมขนจาก benchmark ทกาหนดไว อยางไรกตาม แนวทางกาหนดคาธรรมเนยมลกษณะดงกลาวยงพบเปน
สวนนอย (ตารางท 5)
ตารางท 5: ขอตกลงดานคาธรรมเนยมขององคกรตวอยาง
• จดจางบรหารกองทนเปนเวลา 2 ป โดยคาธรรมเนยมการจดการปท 2 จะปรบลดลงรอยละ 10 จากอตราคาธรรมเนยมในปแรก
• กาหนดอตราคาธรรมเนยมการบรหารจดการเปนแบบขนบนได โดยเทยบวดอตราผลตอบแทนกบ
benchmark บวกกบอตราสวนเพมของผลตอบแทนทบรหารจดการได ดงน
อตราผลตอบแทนของกองทนกอนหกคาธรรมเนยมและคาใชจายตาง ๆ อตราคาธรรมเนยมการจดการ (รอยละตอปของมลคาสนทรพยสทธ)
นอยกวา Benchmark + 1.5%
0.050
มากกวาหรอเทากบ Benchmark + 1.5% แตนอยกวา Benchmark + 2.5%
0.055
มากกวาหรอเทากบ Benchmark + 2.5% แตนอยกวา Benchmark + 3.5%
0.065
มากกวาหรอเทากบ Benchmark + 3.5%
0.075
ทมา: รายงานประจาปขององคกรตางๆ
33
ตารางท 6: โครงสรางคาตอบแทนดานคาธรรมเนยมการจดการกองทนขององคกรตางๆ ทจดใหมกองทนส ารองเลยงชพ
ผลสารวจพบวา รายจายคาธรรมเนยมตอมลคาสนทรพยสทธขององคกรสวนใหญมสดสวนท
ใกลเคยงกนมาก โดยสวนใหญอยในชวงรอยละ 0.05 - 0.07 ของมลคาสนทรพยสทธภายใตการบรหารจดการท
บรษทจดการกองทนไดรบมอบหมาย และไมคอยเปลยนแปลงในแตละป (ตารางท 6) อตราคาธรรมเนยมทอย
ในระดบทคอนขางตาและไมองกบรายไดทเกดจากการลงทน มสวนสาคญททาให บลจ. สวนใหญขาดแรงจงใจ
ในการบรหารเชงรกเพอใหไดผลตอบแทนทสงขน
3.2 บลจ. สวนใหญด าเนนการตามเงอนไขทางธรกจเปนหลก เชน การเสนอแผนการ
ลงทนเพอใหไดรบคดเลอกบรหารกองทน มากกวาเพอเปาหมายใหสมาชกตระหนกถงความส าคญ
ของการออมระยะยาว
องคกรทประสงคจะจดตงกองทนสารองเลยงชพ จะตองมกระบวนการคดเลอก บลจ. ท
เหมาะสมใหเขามาดาเนนการบรหารกองทน ซงคณะกรรมการกองทนเปนผกาหนดขอกาหนดและขอบเขตงาน
(term of reference) และกรอบการลงทนทตองการในเบองตนมอบหมายใหแก บลจ. ดงนน บลจ. สวนใหญจง
องคกร ก องคกร ข องคกร ค องคกร ง
2552 2553 2552 2553 2552 2553 2552 2553
คาธรรมเนยมการจดการกองทน
3.1 3.7 2.1 2.7 16.3 23.8 15.2 17.0
รายไดจากการลงทน 339.9 305.7 93.3 82.9 1,089.2 952.9 722.8 686.9
มลคาสนทรพยสทธ 14,108.1 15,766.1 3,762.2 3,749.5 35,535.4 39,215.5 23,819.6 25,994.4
สดสวนคาธรรมเนยมตอมลคาสนทรพยสทธ (%)
0.02 0.02 0.06 0.07 0.05 0.06 0.06 0.07
ทมา: รายงานงบการเงนของกองทนสารองเลยงชพขององคกรตางๆ ในป 2552 และ 2553
หนวย: ลานบาท
34
มกกาหนดกลยทธหรอเสนอแผนการลงทนเพอใหไดรบคดเลอกจากคณะกรรมการกองทน มากกวาเสนอ
แผนการลงทนทเหมาะสมกบสมาชกกองทน
3.3 บลจ. มบคลากรจ ากด ท าใหการขยายฐานกองทนไปยงนายจางรายใหมทยงไมม
กองทนส ารองเลยงชพท าไดจ ากดและขาดความตอเนอง
อปสรรคอกประการหนงททาให บลจ. ไมสามารถขยายฐานการบรหารจดการกองทนใหกบ
องคกรหรอนายจางรายใหมไดอยางทวถงหรอมประสทธภาพเตมท เนองจากจานวนบคลากรทดแลกองทนม
จากดและมกองทนสารองเลยงชพทอยภายใตการดแลจานวนมาก ซงเวลาสวนใหญจะจดสรรไปกบการดแล
ลกคากลมปจจบนเปนหลก ดงนนโอกาสท บลจ. จะดาเนนนโยบายเชงรก เชน การขอเขาพบกบนายจางทยง
ไมมกองทนสารองเลยงชพ เพอนาเสนอและใหความรความเขาใจเกยวกบกองทนยงมในระดบตา หรออาจทา
ไดในครงแรก แตขาดความตอเนองในการสรางความเขาใจหรอทาความคนเคยกบองคกรใหตระหนกถง
ความสาคญของการจดใหมกองทนสารองเลยงชพ
3.4 บลจ. ไมสามารถผลกดนใหเกดการลงทนในเครองมอทางการเงน / ผลตภณฑใหมๆ
ทสามารถใหผลตอบแทนทดขนแกกองทน
การศกษาพบวา ในทางปฏบต บลจ. หลายแหงมกจดเตรยมแผนการลงทนทสรางผลตอบแทนท
สงขนเสนอตอคณะกรรมการกองทนเปนระยะๆ โดยการเพมเครองมอทางการเงนหรอผลตภณฑการเงนใหมๆ
ในแผนการลงทน เชน ตราสารอนพนธ กองทน ETF (หน/ทองคา) กองทน FIF เปนตน ซงแนวทางดงกลาวมก
พบอปสรรคใน 2 สวนสาคญ คอ
1. คณะกรรมการกองทนสวนใหญมกปดกน ไมเปดรบแผนการลงทนทมผลตภณฑทไมรจกและ
ไมคนเคย เนองจากมความกงวลเรองความเสยงทจะเกดขนกบเงนตนและผลตอบแทน
2. ในบางกองทนทมความสนใจทจะแสวงหาผลตอบแทนทสงขน แตมกมกระบวนการพจารณา
และตดสนใจภายในองคกรทลาชา ซงในบางครงแมมมตใหสามารถลงทนไดแตในทางปฏบตไดเลยจงหวะการ
ลงทนทเหมาะสมกบผลตอบแทนทเสนอในชวงกอนหนาไปแลว
35
4. ปญหาระดบหนวยงานพฒนาความร/หนวยงานก ากบดแลหรอสมาคมทเกยวของ
4.1 หนวยงานพฒนาความรดานการเงนและการลงทน
องคกรหรอหนวยงานพฒนาความร ถอเปนหนวยงานสนบสนนทสาคญทชวยสรางองคความร
ดานการตดสนใจลงทนใหผรวมตลาดทเกยวของ ทงสมาชกกองทน คณะกรรมการกองทน และบรษทจดการ
กองทน อยางไรกตาม ในปจจบนพบวา กระบวนการพฒนาองคความรดานการออมและการลงทนในระยะยาว
เพอการเกษยณอายยงมอปสรรคสาคญ คอ
4.1.1 กระบวนการพฒนาองคความรยงขาดการจดล าดบอยางเปนขนตอน
ปจจบนการพฒนาองคความรเกยวกบระบบการออมระยะยาว ยงขาดการจดลาดบและการ
นาเสนออยางเปนขนตอน เชน ควรเรมจากการใหความรดานวางแผนทางการเงนกอนจะเรมใหความรดาน
ผลตภณฑทางการเงน การสารวจพบวา ปจจบนสมาชกกองทนจะไดรบความรดานการเงนและการลงทนแบบ
รวบรดในชวงทองคกรมแนวคดจดตงกองทนสารองเลยงชพ และเนอหาความรมกขามขนตอนเรองการวางแผน
ทางการเงน โดยมกเนนการใหความรทเกยวของกบผลตภณฑหรอนโยบายการลงทนทเสนอตอองคกรเปนสวน
ใหญ โดยทสมาชกยงไมไดทบทวนและวางแผนการเงนในระยะยาวของตนเองในดานตางๆ เชน จานวนเงนท
ตองการใชเมอเกษยณอาย คาใชจายและภาระดานการเงนในอนาคต ดงนน สมาชกสวนใหญจงไมสามารถ
เหนภาพความตองการทชดเจนและขาดความมนใจ และมกมอบหมายใหคณะกรรมการกองทนเปนดแล
แผนการลงทนตอไป
4.1.2 ขาดหนวยงานรบผดชอบหลกทจะดแลดานการพฒนาองคความรโดยตรง ท าใหการ
สรางองคความรและกระจายความรแกผรวมตลาดและฐานผออมใหมท าไดจ ากด
ปจจบนมหนวยงานทเหนความสาคญในการสรางองคความรดานผลตภณฑและการลงทนใน
ตลาดทน และดาเนนการใหความรโดยตอเนอง ไดแก
36
1. บรษทจดการลงทน ซงเปนกลมแรกทมโอกาสใหความรโดยตรงแกคณะกรรมการกองทน
และสมาชกกองทน
2. ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน (Thailand Securities Institute: TSI) ซงจดอบรม
และสมมนาความรดานการออมระยะยาวใหกบคณะกรรมการกองทนและสมาชก
3. สานกงาน ก.ล.ต. ซงดาเนนการใหความรดานหลกเกณฑ และขอปฏบตตางๆ แก บลจ.
และจดอบรมความรแกคณะกรรมการลงทนและสมาชก
4. สมาคมบรษทจดการลงทนและสมาคมกองทนสารองเลยงชพ ซงมภารกจหลก คอ การ
ดแลสมาชกซงไดแก บลจ. และ นายจางทจดใหมกองทนสารองเลยงชพ ตามลาดบ
อยางไรกตาม หนวยงานทง 4 หนวยงานไมไดเปนหนวยงานหลกทไดรบมอบหมายใหดแลงานการ
พฒนาองคความรดานกองทนเพอการออมระยะยาวโดยตรง และปจจบนยงไมมการจดตงหนวยงานหลกขน
รบผดชอบอยางตอเนอง ทาใหการสรางองคความรและกระจายความรแกผรวมตลาดและฐานผออมใหมทาได
จากด โดยเฉพาะในบรษททยงไมมกองทนสารองเลยงชพ
4.2 สมาคมกองทนส ารองเลยงชพและสมาคมบรษทจดการลงทน
สมาชกของสมาคมกองทนสารองเลยงชพ ประกอบดวย นายจางทจดใหมกองทนสารองเลยงชพ
ในขณะทสมาชกของสมาคมบรษทจดการกองทนจะประกอบดวย บลจ. ซงปจจบนสมาคมทง 2 สมาคมจด
อบรมใหความรความเขาใจแกสมาชกอยเปนระยะ แตขอบเขตการใหบรการยงทาไดจากด เชน ในกรณสมาคม
กองทนสารองเลยงชพ นายจางทเปนสมาชกยงมจานวนไมมากและเปนรฐวสาหกจเปนหลก ยงไมสามารถ
ครอบคลมผประกอบการสวนใหญของประเทศได นอกจากนสมาคมยงมขอจากดดานบคลากรและงบประมาณ
37
4.3 หนวยงานก ากบดแล
4.3.1 หนวยงานก ากบดแลใชเวลาสวนใหญดานการก ากบดแล การก าหนดขอปฏบตและ
กฎเกณฑตางๆ ของกองทน ยงไมสามารถทมเทเวลาส าหรบงานพฒนาความรดานการออมการลงทน
แกสมาชกอยางเตมท
ปจจบน สานกงาน ก.ล.ต. ซงถอเปนนายทะเบยนของ บลจ. ทดแลกองทนสารองเลยงชพ ม
ภารกจหลกในการกากบดแล การกาหนดและแกไขขอบงคบและหลกปฏบตตางๆ จดหลกสตรอบรมความรแก
บลจ. และ คณะกรรมการกองทน ซงปจจบนยงมขอจากดไมสามารถทมเทดานการพฒนาองคความรไดเตมท
เนองจากบคลากรทดแลงานพฒนายงมจากด อยางไรกตาม สานกงาน ก.ล.ต.มความพยายามทจะผลกดนให
เกดแหลงขอมลทเปนองคความรตลอดจนชองทางสอสารความเคลอนไหวทเกยวของกบกองทนสารองเลยงชพ
ขยายไปสระดบสมาชกกองทนมากขน โดยเผยแพรองคความรผานสอตางๆ เชน บทความ website ทตอบขอ
ซกถาม เปนตน แตพบวา ผทสนใจและใชบรการอยางสมาเสมอจะเปนสมาชกในกลมเดมเปนสวนใหญ
4.3.2 นโยบายและกฎเกณฑบางประการทหนวยงานก ากบดแลก าหนดขนอาจไมสะทอนหลก
ปฏบตทางธรกจมากนก
กฎเกณฑของหนวยงานกากบดแลทพยายามใหเกดการลงทนทเหมาะสม มระบบบรหาร
ความเสยง และเกณฑความโปรงใสดานการลงทน ซงขอปฏบตหรอหลกเกณฑบางประการอาจยงไมเออตอ
หลกปฏบตในทางธรกจทเกดขนจรง เชน การจดทานโยบายการลงทนทเหมาะสมกบลกคา (suitability) อาจ
ยงไมสะทอนความตองการลงทนทแทจรง เนองจากยงไมมการบงคบลงไปในระดบสมาชกกองทนโดยผตอบ
สวนใหญไดแกคณะกรรมการกองทน อกทงพบวาการลงทนทเกดขนจรงมกไมตรงกบขอมลทแจงไว
38
4. บทสรปและขอเสนอแนะ
4.1 บทสรป
แมประเทศไทยจะมสดสวนการออมของประเทศตอ GDP อยในเกณฑทสง แตหากพจารณาถง
โครงสรางผออมทเปนฐานประชากรใหญของประเทศ ซงไดแก ภาคครวเรอนพบวา ภาคครวเรอนไทยยงมเงน
ออมในระดบทตา และมโครงสรางการออมทไมสอดคลองตอสภาพเศรษฐกจและสงคมในปจจบนและแนวโนม
ในอนาคต โดยเฉพาะอยางยงในสวนของการออมผานระบบการออมระยะยาวเพอเกบไวใชจายในวย
เกษยณอาย การศกษาพบประเดนทนากงวลทภาครฐและองคกรทเกยวของตองเรงดาเนนการเพอสงเสรมใหม
ระบบการออมระยะยาวทเพยงพอและมประสทธภาพใหแกประชากรไทย ดงน
• ระบบการออมของครวเรอนไทยกระจกตวอยในสนทรพยบางประเภทโดยเฉพาะเงนฝาก แม
จะมโอกาสและทางเลอกในการออมทสามารถใหผลตอบแทนทสงกวา
• ประชากรสวนใหญของประเทศและผสงอายยงไมสามารถเขาถงระบบการออมระยะยาวทจด
ใหมขนอยางทวถง ไมสามารถมรายไดอยางเพยงพอในวยเกษยณ และกาลงจะเปนภาระทาง
สงคมตลอดจนภาระดานงบประมาณภาครฐในการดแล
• กองทนบาเหนจบานาญขาราชการและกองทนสารองเลยงชพ ซงควรเปนกลไกหลกในการ
สรางความยงยนดานการออมระยะยาวยงมขอจากดอยมาก ไมสามารถครอบคลมและสราง
ความเพยงพอดานรายไดใหกบกาลงแรงงานของประเทศ จาเปนอยางยงทภาครฐและ
หนวยงานทเกยวของตองเรงขยายความครอบคลมและสรางความเพยงพอของรายไดใหทวถง
โดยเรว
• กองทนสารองเลยงชพสวนใหญยงไมจดสรรนโยบายการลงทน (asset allocation) ทตอบ
โจทยการสรางผลตอบแทนใหเพยงพอกบการดารงชพในวยเกษยณอาย แตจะมงเนนเรอง
การรกษาเงนตน ทาใหเงนกอนสดทายทสมาชกจะไดรบมแนวโนมไมเพยงพอในระยะยาว
• การขาดความรความเขาใจเรองการลงทนทงฝายนายจางและลกจาง เปนสาเหตทสาคญททา
ใหระบบการออมเพอการเกษยณอายประสบปญหาไมสามารถบรหารจดการไดอยางม
ประสทธภาพสงสด
39
• การสงเสรมใหสมาชกสามารถตดสนใจเลอกแผนการลงทนดวยตนเอง (employee’s choice)
ซงเปนทางออกหนงทสาคญยงทาไดจากด แมจะมองคกรทดาเนนนโยบายดงกลาว สามารถ
สรางผลตอบแทนทเพมขนแกสมาชก แกปญหา asset allocation ทหลกเลยงความเสยงเชน
ปจจบนได แตยงเปนกรณทพบไดนอยอยจาเปนตองเรงผลกดนอยางตอเนอง
4.2 ขอเสนอแนะ
เพอพฒนาระบบการออมระยะยาวของไทยใหตอบโจทยดานการสรางความครอบคลมและความ
เพยงพอของรายไดอยางมประสทธภาพยงขน ผศกษาเลงเหนถงความจาเปนทภาครฐและหนวยงานท
เกยวของจาเปนตองเรงดาเนนการใน 4 ดานสาคญ
ดานความครอบคลม
1. เรงขยายความครอบคลมของระบบกองทนสารองเลยงชพใหครอบคลมนายจางภาคเอกชนท
ยงไมไดเขารวม โดยชใหเหนถงประโยชนทไดรบ เชน สทธประโยชนดานภาษหรอสทธในการหกลดหยอน
คาใชจาย ประโยชนจากการไดรบความตงใจจรง (commitment) จากลกจางในการรวมพฒนาบรษทในระยะ
ยาว
2. ผลกดนใหกองทนการออมแหงชาต (กอช.)9 สาหรบแรงงานนอกระบบทมผลบงคบใชแลวเมอ
เดอนพฤษภาคม 2554 ใหเปดดาเนนการรบสมครสมาชกไดโดยเรว
3. เพมรปแบบของระบบการออมระยะยาว โดยผลกดนระบบการออมภาคบงคบ (mandatory
provident fund) ใหเกดขนอยางเปนรปธรรม โดยอาจทบทวนกรอบแนวคดเดมทเคยจดทาไวเมอป 2549
ไดแก กองทนบาเหนจบานาญแหงชาต (กบช.)10 ทงนตองมกระบวนการทสรางความมนใจแกสมาชกในดาน
ตางๆ เชนเกณฑดานความโปรงใส มาตรการคมครองผออม และประสทธภาพในการบรหารเงนออมของ
สมาชก
9 เอกสารแนบ 1 10 เอกสารแนบ 2
40
ดานความเพยงพอ
1. รฐสรางงานใหกบผเกษยณอาย และควรมมาตรการสงเสรมใหองคกรขยายระยะเวลาการ
เกษยณอายเกน 60 ป เพอใหผสงอายมระยะเวลาในการหารายไดสาหรบเลยงตนเองเพมขนและเพอลดภาระ
การดแลจากรฐบาล
2. ผลกดนนโยบายการลงทนแบบ employee’s choice ใหเกดขนอยางทวถง โดย
2.1 เรงผลกดนใหสมาชกของกองทนเพอการออมระยะยาวในปจจบน (กองทนสารอง
เลยงชพและกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ) เขาสระบบ employee’s choice โดย
ทวถง เพอแกปญหา asset allocation ทไมตรงกบความตองการของสมาชก
2.2 กาหนดขอบงคบใหนายจางรายใหมทจะจดตงกองทนสารองเลยงชพ เรมนโยบายแบบ
employee’s choice ตงแตแรกจดตงกอง
3. สนบสนนกองทนการออมเพอการเกษยณอายทมอยแลว (กองทนสารองเลยงชพ/กองทน
บาเหนจบานาญขาราชการ) ใหปรบเกณฑหรอเงอนไขเพอเพมระดบความเพยงพอของ
รายได โดย
3.1 ปรบเพมอตราการจายเงนสะสม/สมทบขนตาของกองทน โดย
- จงใจนายจางใหเพมอตราสมทบและอตราสะสมขนตา โดยใหสามารถนาเงนสมทบ
ทเพมขนหกเปนคาใชจายได
3.2 ใหสทธประโยชนเพอจงใจการเพมอตราสะสม/สมทบกองทน โดย
- อนญาตใหลกจางจายเงนสะสมเขากองทนไดมากกวาขนสงสดของนายจาง
(สานกงาน ก.ล.ต.อยระหวางแกไขเกณฑ)
- กาหนดสทธประโยชนหรอสวสดการทจงใจในแตะละชวงของอตราสะสมทเพมขน
เชน การเบกคารกษาพยาบาล สวสดการเงนสงเคราะหตางๆ
- กาหนดผลประโยชนหรอสทธประโยชนเปนกรณพเศษ สาหรบลกจางทสามารถ
รกษาระดบอตราสะสมทเพมขนจากอตราขนตาไดตามชวงระยะเวลาทกาหนด เชน
5 ป,10 ป เชน สวสดการ/ทนการศกษาของบตร หรอเงนสงเคราะหตางๆ เพอจงใจ
ใหจายเงนสะสมเขากองทนในอตราทสงตอเนอง
- นายจางทสนบสนนใหลกจางเพมสดสวนการสงเงนสะสม หรอมมาตรการกระตนให
ลกจางรกษาระดบอตราสะสมเพมขนจากอตราขนตาไดตามชวงระยะเวลาทกาหนด
41
โดยการใหสทธประโยชน/สวสดการเพมเตม สามารถนาคาใชจายดานสทธ
ประโยชนหรอสวสดการตางๆ ทเปนสวนเพมมาหกเปนคาใชจาย/ลดหยอนภาษได
ดานบรษทจดการลงทน
1. บลจ. ควรเปดเผยขอมล (disclosure) ทเกยวของกบการบรหารจดการกองทน เชน รปแบบ
กองทน สถานะและตนทนการดาเนนงานของกองทนแตละรปแบบ แนวทางการบรหารกองทนทมบรรษทภบาล
(corporate governance) ทด เพอใหสามารถคดอตราคาธรรมเนยมทสะทอนรปแบบและตนทนการดาเนนงาน
ทแทจรง
2. สงเสรมใหมตวแทนททาหนาทรกษาผลประโยชน (trustee) ชวยคดเลอกบรษทจดการลงทน
ทมคณภาพใหกบองคกร โดยเฉพาะภาคธรกจทไมไดอยในสาขาการเงน และธรกจขนาดกลางและยอม
ดานหนวยงานพฒนาความร/องคความร
1. ผลกดนความรทางการเงน (financial literacy) ใหเกดขนอยางเปนรปธรรมโดยเรว โดย
หลกสตรการวางแผนทางการเงนควรเปน agenda สาคญ มเนอหาในหลายระดบเพอเขาถงในทกชวงอาย
ไมใชเฉพาะสาหรบคนในวยใกลเกษยณเทานน
2. จดตงองคกรเฉพาะหรอสรางกลมเครอขายทมบทบาทดานความรดานการเงน เพอใหเปน
หนวยงานหลกในการสรางและกระจายองคความรเกยวกบระบบการออมระยะยาวแกนายจางและลกจางอยาง
ทวถง ตลอดจนจดทาระบบตดตามและประเมนผลความรความเขาใจอยางเปนระบบ
ภาพท 22: ขอเสนอแนะการพฒนาระบบการออมระยะยาวของไทย
42
เอกสารแนบ
43
เอกสารแนบท 1: สรปสาระส าคญกองทนการออมแหงชาต ป 2554
หลกการและเหตผล
• เพอมระบบการออมเพอการชราภาพทครอบคลมกาลงแรงงานและกลมคนทไมอยในกาลงแรงงานทยง
ไมไดรบความคมครองและดแลจากภาครฐ
• เพอใหกลมเปาหมายมรายไดในระดบพนฐานหลงเกษยณอาย ไมตกอยในความยากจนวยชรา
• เพอสงเสรมและสรางวนยการออมระยะยาวของภาคครวเรอน และเพมฐานเงนออมของประเทศใน
ระยะยาว
กรอบ/หลกเกณฑของการเปนสมาชกของกองทนการออมแหงชาต
ความครอบคลมแรงงาน เปาหมายผออม 35.5 ลานคน แบงเปน
1. กลมคนอาย 15 ปขนไปแตไมไดอยในกาลงแรงงาน (11.4 ลานคน)
2. กลมแรงงานนอกระบบ (24.1 ลานคน)
สถานะกองทน เปนหนวยงานของรฐ มฐานะเปนนตบคคลทไมใชสวนราชการ/รฐวสาหกจ
การบรหารกองทน คณะอนกรรมการจดการลงทน ใหคาปรกษาตอคณะกรรมการกองทนโดยตรง
นโยบายการลงทน ลงทนในหลกทรพยทมความมนคงสงไมตากวารอยละ 60 ของเงนกองทน
คณสมบตผมสทธเขา
กองทน
• สญชาตไทย อาย 15 ป แตไมเกน 60 ปบรบรณ
• ไมอยในกองทนตามกฎหมายอนทไดรบเงนสมทบจากรฐหรอนายจาง
• ไมอยในระบบบานาญภาครฐและเอกชน
การจายเงนเขากองทน
สมาชก: ออมเงนขนตาครงละ 50 บาท แตไมเกนปละ 13,200 บาท
รฐบาล: การสมทบจากรฐบาลขนกบอายของสมาชกกองทนดงน อายสมาชก 1) 15 ป – แตไมเกน 30 ป 2) มากกวา 30 ป แตไมเกน 50 ป 3) มากกวา 50 ป แตไมเกน 60 ป
อตราสมทบรฐบาล 1) 50% ของเงนสะสม แตไมเกนปละ 600 บาท 2) 80% ของเงนสะสม แตไมเกนปละ 960 บาท 3) 100% ของเงนสะสม แตไมเกนป 1,200 บาท
44
การประกนผลตอบแทน
ในวนทสมาชกสนสมาชกภาพ ใหผลตอบแทนของเงนสะสม และเงนสมทบไดไม
นอยกวาอตราดอกเบยเงนฝากประจาประเภท 12 เดอน (เฉลย ธกส. ออมสน และ
ธ.พาณชยใหญ 5 แหง)
การจายเงนออกจาก
กองทน
• สมาชกไดรบบานาญรายเดอน ตงแตอาย 60 ป จนสนอายขย หากเงนในบญช
ของลกจางไมถงจานวนบานาญขนตา รฐจะจาย “เงนดารงชพ” เทากบบานาญ
ขนตาเปนรายเดอนจนกวาเงนในบญชหมด
• กรณลาออก สมาชกมสทธไดรบเงนสะสมและผลประโยชนของเงนสะสม จาก
กองทน สวนเงนสมทบและผลประโยชนของเงนสมทบใหตกเปนของกองทน
ผมสทธเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต
45
เอกสารแนบท 2: สรปสาระส าคญกองทนบ าเหนจบ านาญแหงชาต
(แนวคดระบบการออมภาคบงคบป 2549)
หลกการและเหตผล
• เพอสรางหลกประกนรายไดใหกบผทอยในกาลงแรงงานใหครอบคลมกาลงแรงงานในระบบอยางทวถง ให
สามารถมมาตรฐานการดารงชวตในวยเกษยณในระดบเพยงพอ
• เพอสงเสรมและสรางวนยการออมระยะยาว ตลอดจนเปนสรางฐานการออมระยะยาวโดยรวมของประเทศ
• เพอลดภาระดานงบประมาณภาครฐในการดแลผสงอายทจะเพมขนมากในอนาคต
• เพอเพมบทบาทของนกลงทนสถาบนในการบรหารกองทนขนาดใหญ
กรอบ/หลกเกณฑของการเปนสมาชกของกองทนบ าเหนจบ านาญแหงชาต
ความครอบคลมแรงงาน 1.แรงงานในระบบภาคเอกชน ซงกาหนดระยะเวลาการเขาสระบบตามขนาด
สถานประกอบการ (ลกจาง 200 คนขนไปเรมปแรก , ลกจาง 1 คนขนไปเรมใน
ปท 11)
2.แรงงานภาครฐและองคกรอสระ ทไมอยในระบบของ กบข. และ PVD
3.แรงงานนอกระบบ
สถานะกองทน จดตงองคกรอสระ โดยมคณะกรรมการองคกร กากบดแลกองทนการออมเพอ
การเกษยณอาย
การบรหารกองทน สานกงาน กบช. กาหนดเกณฑการคดเลอกผจดการกองทน ทไดรบใบอนญาต
จากสานกงาน ก.ล.ต.
อตราสะสมและอตรา
สมทบ
นายจางและลกจางจายเงนเขากองทนฝายละ รอยละ 3 ของคาจาง
คาจางขนตาทจะเขา กบช. คอ 6,000 บาท และขนสงไมเกน 40,000 บาท
การจายผลประโยชน
ทดแทน
• อตราผลประโยชนทดแทนทรวมกองทนประกนสงคมกรณชราภาพ และ
กบช. รวมกนแลวไมเกนรอยละ 50 ของเงนเดอนเดอนสดทายจะจายเปนงวด
• สวนทเกนรอยละ 50 ใหเลอกรบเปนงวดหรอเปนกอนได
46
สทธประโยชนทางภาษ
ผออม ไดรบสทธประโยชนทางภาษ โดยยกเวนภาษของเงนสะสม เงน
ผลประโยชน และเงนทไดรบจากกองทน กรณเกษยณอาย ทพพลภาพและ
เสยชวต)
นายจาง สามารถนาเงนสมทบมาหกเปนรายจายตามจานวนทจายจรง
สถานะปจจบนของกองทนบาเหนจบานาญแหงชาตชะลอการพจารณาออกไป เนองจากมขอกงวลเกยวกบ
ความสามารถและความพรอมของนายจางทจะสมทบเงนไดอยางตอเนอง เนองจากภาวะวกฤตเศรษฐกจ
ในชวงเวลาดงกลาว
47
บรรณานกรม
การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. “รายงานประจาปกองทนสารองเลยงชพการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศ
ไทย ฉบบป พ.ศ. 2550 – 2553”
ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (2550). “Potential Investor and Corporate Image Survey 2550”
ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (2551). “Investor and Corporate Image Survey 2551”
สานกงานกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ. “รายงานประจาปกองทนบาเหนจบานาญขาราชการ ฉบบป พ.ศ.
2550 – 2554”
สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. “หนงสอรายไดประชาชาตของประเทศไทย
อนกรมใหมแบบปรมาณลกโซ ฉบบ พ .ศ . 2533 – 2553”
สานกงานสถตแหงชาต. “การสารวจประชากรผสงอายในประเทศไทยป พ.ศ 2550”
สานกงานสถตแหงชาต. “การสารวจภาวะการครองชพของขาราชการพลเรอนสามญป พ.ศ 2553”
สานกงานสถตแหงชาต. “การสารวจภาวะการทางานของประชากร ป 2554”
สานกงานสถตแหงชาต. “การสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน ป 2554”
สานกงานเศรษฐกจการคลง. “กองทนการออมแหงชาต ( กอช.)”
สานกงานเศรษฐกจการคลง. “โครงการกองทนบาเหนจบานาญแหงชาต ป 2549 ( กบช.)”
www.aimc.or.th
www.bloomberg.com
www.bot.or.th
www.cpf.gov.sg
www.fpo.go.th
www.statistics.gov.my
www.thaipvd.com
www.worldbank.org
