+ All Categories
Home > Documents > ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध...

ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध...

Date post: 06-Mar-2021
Category:
Upload: others
View: 0 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
234
मयमकककय पम सक क तसमय - २४८ पतकम - 1 रटय--वदलय-वक-थनम -२४-२५, सथगतकम , मभग - ६२ नएड - २०१ ३०९ (उरदश) जलपटक क टम - www.nios.ac.in मनमक रय द रभष - 18001809393 National Institute of Open Schooling A- - , Institutional Area, Sector – 24 25 62 NOIDA – (UP) 201 309
Transcript
Page 1: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन

ममाधयममकककमायमायाः पमाठयकरमयाः

सससकक तसमामहितयमम - २४८

पपसतकमम - 1

रराषटटरीय-ममक-वविदरालयटरी-वशिकरा-सससथरानममए-२४-२५ सससथमागतककषतरमम मविभमागयाः - ६२

ननोएडमा - २०१ ३०९ (उततरपरदकषशयाः)जमालपपटकक टमम - wwwniosacin मनमकरलययाः दकरभमाषयाः - 18001809393

National Institute of Open SchoolingA- - Institutional Area Sector ndash 24 25 62

NOIDA ndash (UP)201 309

copyरमाषष षटरीय-मपक-मविदमालयषटरी-मशकमा-सससथमानमम National Institute of Open Schooling

परथमसससकरणमम २०१७ First Edition (Copies )2017

ISBN (Book )1

ISBN (Book )2

समचिवियाः रमाषष षटरीय-मपक-मविदमालयषटरी-मशकमा-सससथमानमम ए-२४-२५ सससथमागतककषतरमम मविभमागयाः - ६२ ननोएडमा - २०१ ३०९ (उततरपरदकषशयाः)दमारमा परकमामशतमम दमारमा मपमदरितमम

ममाधयममकककमा - सससकक तसमामहितयमम (२४८)

मनतरणमामणडलममडमाड चिनदरिभकषणशममार शषटरी ससजय-कप ममार-ससनहिमा डमाड सनधयमा-कप ममारयाःअधयककषः ननिददशककषः (शशनकक) उपननिददशककषः (शशनकक)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम रराममनविनशसससथरानिमम रराममनविनशसससथरानिमम निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९ निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९ निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९

पमाठयमविषय-मनममर मत-समममतयाःसवमतततः अधयकतःसविरामटरी आतमवपरियराननदतः कम लपनतकषः ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

सवमतततः उपराधयकतःडराड विवकटरमणभटतः सहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तराधययनिनविभरागकषः)ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

शटरीमरानम पलराशि-घघोडइतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)रराजरा-निरदनद-लराल-खरानि-मनहलरा-महरानविदरालयकषःमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२११०२ (पविङम गमम)

शटरीमरानम सममनत-चचौधमरटरीसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)सबस-सजनिटरीकरानत-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - लमटमननियरा रकरालयकषः - सबसमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२१ १६६ (पविङम गमम)

डराड भरासकरराननद-पराणडतयतःउपपरराचरायरयचरकषः सविरवोदय-बराल-नविदरालयकषः निविददहलटरी

शटरीमरानम मलय-पघोडतसहरायकपरराधयरापककषः (WBES) (सससकक तनविभरागकषः)रराणटरीबराबाध-सविरयकरारटरीय-महरानविदरालयकषःरराणटरीबराबाध मणडलमम - बराबाकम डरा - ७२२१३५ (प विङम गमम)

शटरीमरानम सनतमकम मरारपरानतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)नविजयनिराररायण-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - इटराचमनिरा मणडलमम - हहगलटरी - ७१२१४७ (पविङम गमम)

सविरामटरी वितदतततविराननदतःपरराचरायरयकषः ररामकक षण-मठ-नविविदकरानिनद-विदद-नविदरालयकषःबदलमड-मठकषः मणडलमम - हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

डड रराम-नराररायण-मटरीणरा सहरायक-ननिददशककषः (शशनकक)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम निनोएडरा- २०१ ३०९

पमाठयकरम-समनवियकयाःडड रराम-नराररायण-मटरीणरा सहरायक-ननिददशककषः (शशनकक)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९

पमाठयमविषयसमामगषटरी-मनममर मत-समममतयाः

ससपमादकमणडलममडराड विवकटरमणभटतः सहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तराधययनिनविभरागकषः)ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

सविरामटरी वितदतततविराननदतःपरराचरायरयकषःररामकक षण-मठ-नविविदकरानिनद-विदद-नविदरालयकषःबदलमड-मठकषः मणडलमम - हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

पमाठलकषखकमायाः(पराठतः १ २ ३ ११-१५)

शटरीमरानम सनतमकम मरारपरानतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)नविजयनिराररायण-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - इटराचमनिरामणडलमम - हहगलटरी - ७१२१४७ (पविङम गमम)

(पराठतः ४-७)

शटरीमरानम रराहहलगरावजतःअनिमसनधरातरा (सससकक तनविभरागकषः)यरादविपमरनविशवनविदरालयकषःकनलकरातरा - ७०० ०३२ (पविङम गमम)

(पराठतः ८)

डराड विवकटरमणभटतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तराधययनिनविभरागकषः)ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

(पराठतः ९-१०)

शटरीमरानम मलय-पघोडतसहरायकपरराधयरापककषः (WBES) (सससकक तनविभरागकषः)रराणटरीबराबाध-सविरयकरारटरीय-महरानविदरालयकषःसथरानिमम - रराणटरीबराबाध मणडलमम - बराबाकम डरा - ७२२१३५पनशचिमविङम गमम

(पराठतः १६-१८)

शटरीमरानम पलराशि-घघोडइतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)रराजरा-निरदनद-लराल-खरानि-मनहलरा-महरानविदरालयकषःमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२११०२ (पविङम गमम)

(पराठतः १९-२२)

शटरीमरानम सममनत-चचौधमरटरीसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)सबस-सजनिटरीकरानत-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - लमटमननियरा रकरालयकषः - सबसमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२१ १६६ (पविङम गमम)

रकषखमामचितरमाङकनस मपखपकषठमचितरणस चिसविरामटरी हररपराननदतःररामकक षण-नमशनिमबदलमड-मठकषःमणडलमम - हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

नपरय नविदरानथरयनिमभरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमसय अधययनिराय अधयदतद हरादरद सविरागतस वयरानहरियतद भरारतमम अनत परराचटरीनिमम अनत नविशरालस च भरारतसय विराङमयमनप तथशवि परराचटरीनिस परशसयतरस सममहतम च सकनषटिकतरारय भगविरानिम एवि भरारतटरीयरानिरास

सकलनविदरानिरामम उतस इनत नसदरानतकषः शरासदषम भरारतसय समजरातद अलपजरातद अजरातद च इनतहरासद विरानगविननिमयसय मराधयमस सससकक तनमनत समनविनदतस समदषरामम परदटरीररघ अनसमनिम भरारतदनतहरासद यराननि शरासरानण सममददतराननि यतम नचनतनिस पररावितरयत यद भराविराकषः परकनटतराकषः ततसविरयमनप सससकक तभराषराभराणडरारद ननिबदमनसत असय भराणडरारसय आकरारकषः नकयरानिम तलकषः नकयरानिम गभटरीरकषः मदलयस नकयदम अनधकमम इनत ननिधरारयरणद नि कनोऽनप समथरयकषः पमररा नकस नकस पठननत सम भरारतटरीयरा इनत एकद नि शनोकद नि कथनञचतम ससनकपय परकटमयतद -

अङम गरावन वितदराशचतविरारघो मटरीमराससरा नयरायवविसतरतः

पमरराणस धमरमशिरासस च वविदरा हततराशचतमदरमशि (विरायमपमरराणमम ६१७८)

अनसमनिम शनोकद चतमदरयश नविदरासथरानिराननि कथयनतद चतविरारनो विददराकषः (उपविददराकषः च) षडम विददराङम गराननि मटरीमराससरा (पदविरवोततरमटरीमराससद) नयरायकषः (आनविटरीनककक) पमरराणमम (अषटिरादश ममखयराननि पमरराणराननि उपपमरराणराननि च) धमरयशरासमम (समकनतकषः) इनत चतमदरयश नविदरासथरानिराननि कथयनतद इतनोऽनप करावयरादटरीननि बहहननि शरासरानण सननत एतरासरास नविदरानिरामम उतसकषः परविराहकषः परदरानिस परगनतकषः परविकनदकषः च महतरा करालदनि जरातरा समराजसय कलयराणराय भरारतसय पराठदरानिपरमपररायरास गमरकम लदषम आधयरानतमकरा मनिनोविशजराननिकरा शरटरीररारनोगयनविषयरा रराजनिटरीनतकषः दणडनिटरीनतकषः करावयराननि करावयशरासरानण अनयराननि च बहहननि शरासरानण पराठमयनतद पठमयनतद सम

एतरासरामम नविदरानिरास नशकणराय बटमकषः नपतकगकहस तयकतविरा गमरकम लदषम बरहमचयरारयशरमस यरापयनत सम एतरासम ननिषपराणनो भविनत सम एतरासम नविदरासम ननिषणरातरा जनिरा अदरानप कद नचतम सननत निशसनगरयकपररवितरयनिराननि परददशटरीयराननि आकरमणराननि सविददशटरीयरा नविपलविराकषः इतयरानदनभकषः बहहनभकषः करारणशकषः एतरा नविदरा यथरापदविरद नि पराठमयनतद भरारतद अनपच यद कद ऽनप पठननत तदषरास पराठमयकरमकषः परटरीकरा परमराणपतमम इतयरानदकमम आधमननिकनशकणपदतयरा कविनचतम रराजयदषम भविनत बहहत निशवि भविनत अतकषः एतदषरास परराचटरीनिशरासराणरामम अधययनिस परटरीकणस परमराणटरीकरणस च भवितम इनत नधयरा अयस पराठमयकरमकषः ररानषटयममकनविदरालयटरीनशकरासससथरानिदनि पररारबधकषः जनिनहतराकरारर यदम यराविदम यथरा च जरानिस एतदषम शरासदषम ननिनहतस ननिभकतमम चरानसत तदम जनिरानिरास पमरसतरातम परकनटतस भवितम इनत लकषयमम तदनि सविरवऽत समनखनिकषः सनतम सविरव सनतम ननिररामयराकषः सविरव भददनषटिसमपनिरा भदतविरा भदरानण पशयनतम मरा कनशचिदम दमकषःखमम आपनिमयरातम मरा कनशचिदम दमकषःखदरानिद परवितरवत इनत अतयनतमम उदरारमम उददशयमम भरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत निरामकसय असय पराठमयकरमसय परकलपनिद वितरयतद नविजरानिस शरटरीररारनोगयस नचनतयनत कलरानविषयरा मनिनोनविजरानिमम आधयरानतमकनविजरानिस मनिनोरञजनिस च नचनतयननत नविजरानिस सराधनिसविरपस समखनोपभनोगकषः सराधयस चरानसत अतकषः नविजरानिरादनप कलराशराखरायराकषः शरदषठतविस ननिकषःसनददहमनसत जनिकषः कलरामम उपयमजय नविजरानिरातम समखमम निरापनिनोनत अनप तम नविजरानिमम उपयमजय कलरातकषः समखमरापनिनोनत निरात वयनतकरमकषः पररलकषयतद

अयस सससकक तसरानहतयसय पराठमयकरमकषः छरातरानिमकद लनो जरानिविधरयकनो लकषयसराधककषः पमरषराथरयसराधकशचि अनसत इनत नविशवनसनमअसय पराठमयकरमसय ननिमरारयणद यद नहतरानभलरानषणनो नविदराससकषः उपददषटिरारकषः पराठलदखकराकषः तमनटससशनोधकराकषः टङम करायनोजकराकषः च सराकरातम

परनोकरपदण विरा सराहराययस कक तविनतकषः तदभयकषः सससथरानिपकतनो हरानदरयकस करातरयजञयस वयरानहरियतद ररामकक षणनमशनिम-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयसय कम लपनतवियरारयकषः शरटरीमनतकषः सविरानमनि आतमनपरयरानिनदराकषः नविशदषतनो धनयविरादराहरारय यदषरामम आनिमकद लयस परदरणरास च नविनिरा करायरयसयरासय पररसमरानपकषः दमषकररा एवि

असय पराठमयकरमसय अधयदतरारनो धनयरा भविनतम सफलरा भविनतम नविदराससनो भविनतम सजजनिरा भविनतम ददशभकरा भविनतम समराजसदविकरा भविनतम इनत अनत हरादरारय सनदचछरा असमराकमम

(डराड चनदभदषणशमरारय)अधयककषः

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम

अधयकषटरीययाः सनदकषशयाः

नपरय अधयदतकषःभरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमस पनठतममम उतसरानहभयनो भरारतटरीयजरानिपरमपररायरा अनिमररानगभय उपरासकद भयशचि हरानदरयकस सविरागतस

नविजरापयतद परमहषरयनविषयकषः अयस यदम गमरकम लदषम अधटरीयरानिरा नविषयरा असमराकस रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिसय पराठमयकरमदऽनप समरानविषटिरा भविननत आ बहनोकषः करालरादम नविदमरानिकषः अनतररायनो ददरटरीभविदनदनत आशरासद नहनदमजशनिबबौदरानिरास धनमरयकमम आधयरानतमकस करावयरानदकस च विराङमयस पररायकषः सविरयमनप सससकक तद ननिबदमनसत एतदषरास शतसय कनोटटरीनिरास मनिमजरानिरास नपरयराणरामम नविषयराणरामम भदनमकरायश परसतमतयश परविदशयनोगयतरायश पररनोचनिरायश च मराधयनमकसतरद उचचमराधयनमकसतरद च कद नचदम नविषयराकषः पराठमयतविदनि यनोजयनतद यथरा आसगल-नहनदरानदभराषराजरानिस नविनिरा तततदराषयरा नलनखतरा मराधयनमकसतरटरीयरा गरनथराकषः पनठतमस बनोदमस च नि शकयनतद तदतम अतरानप पररारनमभकस सससकक तस नि जरानिरानत चदतम इमस पराठमयकरमस बनोदमस नि परारयदतम अतकषः पररारनमभकस सससकक तस नविदरानिम छरातकषः अत असय पराठमयकरमसय अधययनिद अनधकराररतविदनि इनत गणयतद

गमरकम लदषम अधटरीयरानिराकषः छरातरा अषटिमककरास यरावितम करामस सविपरमपररानिमसरारमम अधययनिस करनोतम निविमदशमककयनोकषः तम एकरादशदरादशककयनोकषः च भरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमसय ननिषठयरा ननियनमतमम अधययनिस करनोतम असय पराठमयकरमसय अधयदतरा उचचनशकरायश यनोगयनो भनविषयनत

सससकक तसय नविनभननिदषम शरासदषम कक तभदररपररशरमराकषः नविदराससकषः परराधयरापकराकषः नशककराकषः नशकरानविदकषः च असय पराठमयकरमसय पररारपरचनिरायरामम नविषयननिधरारयरणद नविषयपररमराणननिधरारयरणद नविषयपरकटनिभराषरासतरननिणरययद नविषयपराठलदखनिद च ससलगनिराकषः अतकषः असय पराठमयकरमसय सतरकषः उननित एवि इनत नकमम उ विकवयमम

सससकक तसरानहतयसय एषरा सविराधयरायसरामगरटरी भवितरास कक तद पयरारयपरा समबनोधरा रनचररा आनिनदरससयननदनिटरी सबौभरागयदरानयनिटरी धमरारयथरयकराममनोकनोपयनोनगनिटरी च सयरानदनत आशरासमहद असय पराठमयकरमसय परधरानिस लकषयस यदम भरारतटरीयजरानिपरमपररायराकषः शशकनणककदतदषम नविनशषटिस यनोगयस च सथरानिस सविटरीकक नतकषः गविदषणरा च सयरानदनत तललकषयमम पराठमयकरमदणरानिदनि सदतसनत इनत दढनविशवरानसनिनो वियमम

अधयदतरा अधययनिकरालद यनद मनयदत यदम अनसमनिम अधययनिसमभरारद पराठननिचयद यत ससशनोधनिस पररवितरयनिस पररविधरयनिस सससकरारकषः च अपदकषयनतद तदषरास समदषरास परसतराविरानिरास वियस सविरागतस कतमरद नसदराकषः समकषः अममस पराठमयकरममम इतनोऽनप अनधकमम परभरानविनिमम उपयनोनगनिस सरलस च नविधरातमस भविनदकषः सह वियस सदरा परयतनिपररा एवि

अधयदत तणरास समदषरामनप अधययनिद सराफलयराय जटरीविनिद च सराफलयराय कक तकक तयरायश च आशटरीविरयचकषः असमराकमम नकस बराहहनिरा नविसतरदण असमराकस गबौरविविराणणी जगनत नविरलरामम सविरयनविदरायरा लकषयभदतरामम एवि उदररानम -

सविरवऽतर समवखिनतः सनतम सविरव सनतम वनररामयरातः सविरव भदरावण पशयनतम मरा कवशचदम दमतःखिभरागम भविततम दमजरमनतः सजजनघो भभयरातम सजजनतः शिरावनतमरापनमयरातमशिरानतघो ममचयतत बनधतभयघो ममकशचरानयरानम वविमघोचयततमसविसतयसतम वविशवसय खिलतः परिसटरीदतरास धयरायनतम भभतरावन वशिविस वमथघो वधयरा मनशच भदस भजतरादधघोकजत आवितशयतरास नघो मवतरपयहहतमककी

(शरटरी ससजय-कम मरार-नसनहरा )ननिददशककषः (शशनककनविभरागसय)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम

मनदकषशककीयमा विमाकम

नपरय नजजरासनो

ॐ सह नराविवितम सह नचौ भमनकम सह विटरीयरय करविराविहह ततजवसविनराविधटरीतमसतम मरा वविवदविषराविहह ॐ शिरावनततः शिरावनततः शिरावनततः परमपररामम अविलमबय इयस परराथरयनिरा यदम असमराकमम अधययनिस नविघनिरनहतस भवितम अजरानिनिराशकस तदजनसवि भवितम नविददषभराविनिरानिराशकस भवितम

नविदरालराभदनि सविरयनविधतरापरानिरास शराननतकषः भवितम इनतभरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमसय अङम गभदतनोऽयस पराठमयनविषयकषः असय मराधयनमकककरायराकषः कक तद ननिधरारयरणमनसत एततपराठमयकरमसय

पराठननिचयरानतमकरामम इमरामम अधययनिसरामगरटरीमम भवितद दददम अहस परमस हषरयमम अनिमभविरानम सरलस सससकक तस जरानिनिम यकषः कनोऽनप असय अधययनिद समथरवो गणयतद

करावयसय करावयशराससय च परमस फलमम भविनत रसकषः इनत नविदमषरामम अनभपररायकषः अनिमभविशचि समदषरामम आनिनदनो नह रससविरपमम सविरवषरामम पररानणनिरामम सविरद करायरयमम आनिनदद समखद विरा पयरयविसयतम इतटरीचछरा सविरयपरबलरा तथरा करावयसय सविरव नविषयराकषः रसद पयरयविसयननत करावयरानिरास निशकद परकरारराकषः सननत करावयपरपञचकषः च अनत महरानिम बहहननि च करावयराननि सननत तदषम नविनविधरानिरास करावयरासशरानिरास चयनिस कक तविरा अत पराठमयतविदनि यनोजनिरा कक तरा एविञच सरानहतयसय सरामरानयसविरपस करावयसय सविरपरानदकस भददराकषः इनत पररारनमभकस जरानिमत करायरयतद परारमपररकगमरकम लदषम ययरा पदतयरा पराठकषः परदटरीयतद तसय अविलमबकषः यथरासमबविमत परनतपरादनिद कक तनो नविदतद

मराधयनमकककरायरास परदततकषः सससकक तसरानहतयमम इनत नविषयकषः अनप अतयनतमम उपकरारककषः वितरयतद छरातकषः असय अधययनिदनि जरानिपटरीनिकषः आनिनदरापलमतकषः च भविदतम असय पठनिदनि अधयदतरा अनयदषम करावयदषम परविदशराय यनोगयनो नविधरासयतद एततसरामगरटरी करावयरानिरास करावयशराससय च सशरदमम अधययनिद परविदशराय पररनोचनिराय च अनियरा आकरगरनथरा नि गतराथरारय नि विरा हदयराकषः अनप तम गभटरीरतयरा अधयदयराकषः

समगरनोऽनप पराठमयनविषयकषः दयनोकषः पमसतकयनोकषः कनलपतनोऽनसत

अधयदतरा पराठरानिम समयकम पनठतविरा पराठगतरानिरास परशरानिरामम उततररानण सवियस नविचरायरय अनतद परदततरानिरामम उततरराणरास दशरयनिस कम यरारयतम तशकषः उततरशकषः सविसय उततरस च मदलयददम परनतपतस परदततद ररकभरागद सविसय नटपपणणी रचयददम पराठरानतद परदततरानिरामम उततररानण ननिमरारयय परटरीकरायश सननिदनो भवितम

अधययनिसमभरारद कविरानप करानठनयमम अनिमभदयतद चदतम अधययनिकद नदस यथराकरालस गतविरा समसयरासमराधरानिराय आचरायरद पशयतम ररानषटयममकनविदरालयटरीनशकरासससथरानिदनि सह ई-पतदराररा समपकरद विरा करनोतम जरालपमटद अनप ससपकरय वयविसथरा वितरयत एवि जरालपमटकम टकषः wwwniosacin इनत अनसत

पराठमयनविषयनोऽयस भवितकषः जरानिस विधरययतरातम परटरीकरासम सराफलयमम आविहतरातम रनचस विधरययतरातम मनिनोरथरानिम पदरयतरातम इनत करामयद

अजरानिरानधकरारसय निराशराय जरानिजयनोनतषकषः दशरयनिराय च इयस मद हरानदरयकक परराथरयनिरा -

ॐ असतघो मरा सदम गमय तमसघो मरा जयघोवतगरममय ममतयघोमरारमममतस गमय ॐ शिरावनत शिरावनत शिरावनत

भवितकलयराणकरामटरी

(रराम-निराररायण-मटरीणरा)पराठमयकरमसमनवियककषः (शशनककमम)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम

समनवियककीयमामन विचिमाससस

पमसतकमम- १

सपभमामषतमामदकमम 1 सपभमामषतमामन- १

2 सपभमामषतमामन- १

3 परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमायाः चि

कथमासमामहितयमम 4 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१

5 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२

6 शपकसपतमतयाः

7 पञचतनतरमम

कमावयशमासतरपररचिययाः 8 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१

9 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-२

10 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-३

11 कमावयपरकमारमायाः

पमसतकमम- २

रमाममायणमाधययनमम(विरालमटरीनकररामरायणद नकनषकनधराकराणडद तकतटरीयसगरव १-३९ शनोकराकषः)

12 रमाम-हिनकमतम-ससगमयाः

13 हिनपमतकक तमा रमामलकषमणपरशससमा

14 रमामकक तमा हिनपमतपरशससमा

15 रमामसपगषटरीवियनोयाः सखयमम

कणरभमारमम 16 कणरसय पररतमापयाः

17 असतरसय विकततमानतयाः

18 कविचिकप णडलदमानमम

मकरमातमाजपर नषटरीयमम (परथमसगरव १-३० शनोकराकषः)

19 विनकषचिरसय चिरमानपरपस विचिनमम

20 कपटसय दपयरयोधनसय धममारचिरणमम

21 शमङकतसय दपयरयोधनसय नषटरीमतककौशलमम

22 यपसधमषठरसय परबनोधयाः

सससकक तसमामहितयमम

ममाधयममकककमापरथमस पविर

करमयाः मविषयसकचिषटरी पकषठससखयमा

सपभमामषतमामदकमम 1 सपभमामषतमामन- १ १

2 सपभमामषतमामन- १ १८

3 परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमायाः चि ३३

कथमासमामहितयमम 4 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ ५०

5 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ ७६

6 शपकसपतमतयाः ९२

7 पञचतनतरमम १२०

कमावयशमासतरपररचिययाः 8 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ १४३

9 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-२ १५६

10 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-३ १८१

11 कमावयपरकमारमायाः २०५

)1 सपभमामषतमामन-१परसतमाविनमा -

बमाणभटटमविरमचितकष हिषरचिररतकष सपभमामषतसय लकणमम एविमम उकस यतम -

पपरमाणकषषषविमतहिमासकषषप तथमा रमाममायणमामदषपविचिनस समारभकतस यतम ततम सपभमामषतमपचयतकषअथमारतम पपरमाणमामदषप इमतहिमासकषषप रमाममायणमामदषप महिमाकमावयकषषप चि असखलमनपषयमहितमाय विमार स विमारमम उकस

यतम तततविस तदकषवि समारतविकषन यतर कथयतकष ततम सपभमामषतमम इतयपचयतकष सससकक तकष तमावितम सहिसमासधकमामनसपभमामषतमामन वितरनतकष सपभमामषतमानपसमारस जषटरीविनस यमापयतकष चिकषतम समपकणर जषटरीविनमम एवि सपखकरस भविमत तकषषप एविसपभमामषतकषषप मचितमामन दश सपभमामषतमामन वियमम अषसमनम पमाठकष पठमामयाः पमाठसयमासय पठनकषन मविदमायमायाः ममाहिमातमयसजमासयमामनो वियमम एविस मविदमाममाहिमातमयकष जमातकष समत मविदमालमाभकष असममाकस परषटरीमतयाः उतपतसयतकष एतकषषमास सपभमामषतमानमासपठनकषन जषटरीविनसय यथमाथर पनथमानस चिकषतपस शकनपमयाः वियमम सपभमामषतनोककष पसथ चिलनकषन असममाकमम अभषटरीषलमाभयाःअविशयमम एवि सयमातम पमाठसयमासय पठनकषन असममाकस महिमानम आननदयाः भविकषतम

उदकषशयमामन - इमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

मविदमायमायाः ममाहिमातमयस जमातपस शकनपयमातम

धममारचिरणस ककष न परकमारकषण कतरवयमम - इतयषसमनम मविषयकष जमानस परमापनपयमातम

विमागभकषणसय ममाहिमातमयस जमातपस शकनपयमातम

समामहितयमामदशमासतरमविहिषटरीनसय ककीदशषटरी दशमा भविमत - अषसमनम मविषयकष जमानषटरीयमात

शलनोककष षसथतमानमास पदमानमामम अनविययाः ककष न परकमारकषण कतरवययाः इमत जमानषटरीयमातम

शलनोकमानमास वयमाखयमा ककष न परकमारकषण कतरवयमा इतयषसमनम मविषयकष जमासयमत

)1 1 मकलपमाठयाः -दमानस भनोगनो नमाशससतरसनो गतयनो मविततसययनो न ददमामत न भपङककष तसय तकतषटरीयमा गमतभरविमत१

सससकक तसमामहितयमम 1

1

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मविदमा नमाम नरसय रपमसधकस परचछननगपपतस धनसमविदमा भनोगकरषटरी यशयाःसपखकरषटरी मविदमा गपरणमास गपरयाःमविदमा बनधपजननो मविदकषशगमनकष मविदमा परस ददवितसमविदमा रमाजसप पकसजतमा न तप धनस मविदमामविहिषटरीनयाः पशपयाः२

अजरमामरवितपरमाजनो मविदमामथर चि मचिनतयकषतमगकहिषटरीत इवि ककष शकषषप मकतयपनमा धमरममाचिरकषतम३

मविदमा ददमामत मविनयस मविनयमादम यमामत पमातरतमाममपमातरतविमादम धनममापननोमत धनमादम धमर ततयाः सपखमम४

शनोतरस शपतकषनदवि न कप णडलकषनदमानकषन पमामणनर तप कङकणकषनभमामत कमाययाः करणमापरमाणमासपरनोपकमारदयाः न तप चिनदनकषन५

विचिनो महि सतयस परमस मविभकषणसलजजमाङगनमायमायाः कक शतमा कटकौ चिमदजसय मविददवि पपनसतथमा कममाशषटरीलस महि सविरसय नरसय भकषणमम६

ककष यकरमा न मविभकषयषनत पपरषस हिमारमा न चिनदरिनोजजविलमान सनमानस न मविलकषपनस न कप सपमस नमालङकक तमा मकधरजमायाःविमाणयकषकमा समलङकरनोमत पपरषस यमा सससकक तमा धमायरतकषकषटरीयनतकष खलप भकषणमामन सततस विमागभकषणस भकषणमम७

नरसयमाभरणस रपस रपसयमाभरणस गपणयाःगपणसयमाभरणस जमानस जमानसयमाभरणस कममा८

समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाःसमाकमातपशपयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाःतकणस न खमादननमप जषटरीविममान-

सतदमागधकषयस परमस पशकनमामम९

2 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

यतर मविदजजननो नमाषसत शलमाघयसततरमालपधषटरीरमपमनरसतपमादपकष दकषशकष एरणडनोऽमप दरिपममायतकष१०

)1 2 अधपनमा वियस मकलपमाठस अविगचछमामदमानस भनोगनो नमाशससतरसनो गतयनो मविततसययनो न ददमामत न भपङककष तसय तकतषटरीयमा गमतभरविमत१अनविययाः - मविततसय दमानस भनोगयाः नमाशयाः मतसयाः गतययाः भविषनत यनो न ददमामत न भपङककष तसय

(मविततसय) तकतषटरीयमा गमतयाः भविमत

अनवियमाथर याः - मविततसय धनसय दमानस परदमानस भनोगयाः उपभनोगयाः नमाशयाः मविनमाशयाः मतसयाः मतरमविधमायाः गतययाःभविषनत वितरनतकष यनो जनयाः न ददमामत दमानस न करनोमत न भपङककष भनोगस न करनोमत तसय जनसय (मविततसय)

तकतषटरीयमा गमतयाः नमाशयाः भविमत जमायतकष

सरलमाथर याः - धनसय दमानस भनोगयाः मकञच नमाशयाः - इतयकषतमायाः मतरमविधमायाः गतययाः वितरनतकष कषशचितम जनयाःयमद धनसय दमानममप न करनोमत मकञच भनोगममप न करनोमत तमहिर तसय धनसय मविनमाशयाः अविशयस भविमत

तमातपयमारथर याः - धनस महि सविरयाः जनदयाः एवि इषमम अषसमनम जगमत धनस मविनमा न कसयमचितम कमायरसयससमदयाः वितरतकष परनतप तसय धनसय दमानस भनोगयाः मकञच नमाशयाः इतयकषतमायाः मतरमविधमायाः गतययाः वितरनतकष अथमारतमधनसय दमानस कतपर शकयतकष अथविमा तसय भनोगयाः कतपर शकययाः अनयथमा धनसय नमाशयाः भविकषतम यसय समषटरीपकष तपअसधकस धनस वितरतकष तमादशयाः जनयाः यमद दररदरिकषभययाः अथविमा अनयतसतपमातरमाय तदनस न ददमामत मकञच सवियममअमप यमद तसय भनोगस न करनोमत ककष विलस सञचयमम एवि करनोमत तमहिर मकसञचमदनमाभयनतरकष तसय मविनमाशयाः अविशयसभविमत धनस तप अविशयमम एवि सविरयाः उपमाजरनषटरीयमम परनतप उपमासजरतस धनस यमद असममाकमम असधकस भविमत तमहिरअविशयमम एवि दररदरिकषभययाः अथविमा कसमदमचितम शपभकमायमारय तसय दमानस करणषटरीयमम यमद कषशचितम दमानस कतपरनकषचछमत तमहिर तकषन तसय धनसय भनोगयाः करणषटरीययाः ययाः तप दमानमम अमप न करनोमत भनोगममप न करनोमत तसयउपमासजरतसय धनसय तप मविनमाश एवि भविमत

वयमाकरणमविमशर याः-

१) भपङककष - भपजम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष भपङककष इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

१) नमाशषसतसयाः = नमाशयाः + मतसयाः

२) मतसनो गतययाः = मतसयाः + गतययाः

३) गमतभरविमत = गमतयाः + भविमत

परयनोगपररवितरनमम - मविततसय दमानकषन भनोगकषन नमाशकषन मतसकमभयाः गमतमभयाः भकयतकष यकषन न दषटरीयतकष नभपजयतकष तसय (मविततसय) तकतषटरीययमा गतयमा भकयतकष

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष आयमारछनदयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 3

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मविदमा नमाम नरसय रपमसधकस परचछननगपपतस धनसमविदमा भनोगकरषटरी यशयाःसपखकरषटरी मविदमा गपरणमास गपरयाःमविदमा बनधपजननो मविदकषशगमनकष मविदमा परस ददवितसमविदमा रमाजसप पकसजतमा न तप धनस मविदमामविहिषटरीनयाः पशपयाः२अनविययाः - मविदमा नमाम नरसय असधकस रपमम परचछननगपपतस धनमम मविदमा भनोगकरषटरी यशयाःसपखकरषटरी

मविदमा गपरणमास गपरयाः मविदमा मविदकषशगमनकष बनधपजनयाः मविदमा परस ददवितमम मविदमा रमाजसप पकसजतमा धनस न तप(पकसजतमम) (अषसत) मविदमामविहिषटरीनयाः पशपयाः

अनवियमाथर याः - मविदमा नमाम नरसय जनसय असधकस शकषषठस रपस सकौनदयरमम परचछननगपपतमम अनतयाःषसथतसधनस मविततमम मविदमा भनोगकरषटरी भनोगसय उतससविरपमा यशयाःसपखकरषटरी यशसयाः सपखसय चि समाधनभकतमा मविदमागपरणमामम उपदकषशदमाततणमास गपरयाः उपदकषषमा मविदमा मविदकषशगमनकष मविदकषशगमनकमालकष बनधपजनयाः ममतरसविरपमा मविदमापरस ददवितमम शकषषठमा दकषवितमा मविदमा रमाजसप रमाजसभमायमास पकसजतमा सतपतमा धनस मविततस न तप (पकसजतमम) मविदमामविहिषटरीनयाःमविदयमा हिषटरीनयाः जनयाः पशपयाः पशपसविरपयाः

सरलमाथर याः - मविदमा महि जनसय शकषषठस सकौनदयर भविमत इयस जनसय ससञचतस धनस भनोगसयउतससविरपमा इयस यशसयाः सपखसय चि समाधनकष सहिमायकभकतमा मविदमा महिदभययाः मविददभययाः अमप उपदकषशसपरयचछमत मविदकषशगनसमयकष मविदमा एवि जनसय समाहिमाययस करनोमत मविदमायमायाः अपकषकयमा शकषषठदकषवितमा न मविदतकषरमाजसभमासदशशकषषठसथमानकष अमप धनस न पकजयतकष परनतप मविदमायमायाः पकजमा तप सविरतर अविशयमम एवि भविमत तसममातमयसय समषटरीपकष मविदमा नमाषसत स तप पशपसविरप एवि

तमातपयमारथर याः - मविदमा तप सविरशमासतरदयाः एवि सतकयतकष परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष अमप मविदमायमायाः एवि सतपमतयाःमविधषटरीयतकष मविदमा जनसय शकषषठस सकौनदयर भविमत अथमारतम मविदमाविमानम पपरषयाः परकक तयमा एवि सपनदरयाः दशयतकषसकौनदयमारय तसय विकषशभकषमामदनमा परयनोजनस न वितरतकष मविदमा पपरषसय अनतयाःषसथतस गपपतस धनमम अथमारतम मविदमाविमानमपपरषयाः दशयतकष चिकषतम तसय अनतयाः यतम मविदमारपस धनमम अषसत ततम बमहियाः सविर दरिषप स न शकनपविषनत परनतप तसयममाहिमातमयस वितरतकष कमायरकमालकष ततम एवि धनस जनसय सहिमायकस भविमत मविदमानम पपरषयाः यसय भनोगस कतपरमम इचछमत

मविदमा तसय भनोगसय समाधनकष सहिमायभकतमा भविमत मविदमा वितरतकष चिकषतम पपरषसय यशयाः अमप विधरतकष स जनयाः सविरतरपकसजतयाः भविमत मविदयमा मविनययाः लभयतकष मविनयमातम यनोगयतमा लभयतकष यनोगयतयमा चि धनलमाभयाः भविमत मकञचधनकषन सपखस समाधयतकष एविसरपकषण मविदमा एवि सविरमविधसपखमानमास समाधनभकतमा वितरतकष महिमानतयाः मविदमाससयाः यकष वितरनतकषतकषभययाः अमप इयस मविदमा उपदकषशस परयचछमत अथमारतम मविदमा एवि सविरयोततममा उपदकषशदमातरषटरी इमत जमायतकष कषशचितमजनयाः यदमा एकमाककी मविदकषशस गचछमत तदमा इयस मविदमा एवि तसय बनधपसविरपमा भविमत मकञच तसयमविदकषशगमनहिकषतपयाः अमप परमाययाः इयस मविदमा एवि भविमत मविदमाबलमातम स मविदकषशकष अमप पकजयसथमानस लभतकष मविदमा तपशकषषठमा दकषवितमा अतयाः असममामभयाः सविरयाः एवि मविदमादकषवयमायाः पकजमा करणषटरीयमा तकषन असममाकमम अभषटरीषलमाभयाः अविशयसभमविषयमत रमाजसभमासदशमहितसथमानकषषप धनसय सतपमतयाः न मकरयतकष परनतप मविदमायमायाः मविदमावितयाः चि सतपमतयाः तपसविरतर एवि मकरयतकष अतयाः धनलमाभमापकषकयमा मविदमालमाभमाय एवि असममामभयाः परयतनयाः करणषटरीययाः मविदमा लभयतकष चिकषतम

4 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

ततयाः एवि धनलमाभयाः अविशयस भमविषयमत ययाः तप मविदमामविहिषटरीनयाः मकखरयाः वितरतकष स सविरतर एवि मननदतकषमविदमाभमाविमातम पशपतविमम एवि तषसमनम आगचिछमत अतयाः मविदमालमाभयाः अतयमाविशयकयाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 परचछननगपपतमम - परचछननस चि ततम गपपतस परचछननगपपतमम इमत कमरधमारयसममासयाः

)2 यशयाःसपखकरषटरी - यशयाः चि सपखस चि यशयाःसपखकष इमत दनदसममासयाः यशयाःसपखकष करनोमत इमतयशयाःसपखकरषटरी

)3 मविदकषशगमनकष - मविदकषशसय गमनस मविदकषशगमनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम मविदकषशगमनकष

)4 मविदमामविहिषटरीनयाः - मविदयमा मविहिषटरीनयाः मविदमामविहिषटरीनयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

सषनधकमायरमम -

)1 बनधपजननो मविदकषशगमनकष = बनधपजनयाः + मविदकषशगमनकष

परयनोगपररवितरनमम - मविदयमा नमाम नरसय असधककष न रपकषण परचछननगपपतकषन धनकषन मविदयमा भनोगकयमारयशयाःसपखकयमार मविदयमा गपरणमास गपरणमा मविदयमा मविदकषशगमनकष बनधपजनकषन मविदयमा परकषण ददवितकषन मविदयमारमाजसप पकसजतयमा धनकषन न तप (पकसजतकषन) (भकयतकष) मविदमामविहिषटरीनकषन पशपनमा (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष शमादकरलमविकरकीमडतमम इमत छनदयाः वितरतकष

अजरमामरवितपरमाजनो मविदमामथर चि मचिनतयकषतमगकहिषटरीत इवि ककष शकषषप मकतयपनमा धमरममाचिरकषतम३अनविययाः - परमाजयाः अजरमामरवितम मविदमामम अथर चि मचिनतयकषतम मकतयपनमा ककष शकषषप गकहिषटरीत इवि धमरमम

आचिरकषतम

अनवियमाथर याः - परमाजयाः धषटरीममानम अजरमामरवितम जरमामरणरमहितवितम मविदमामम शमासतरजमानकलमाजमानमामदकममअथर चि दरिवयस चि मचिनतयकषतम उपमाजरयकषतम मकतयपनमा अनतककष न ककष शकषषप मचिकप रकषषप गकहिषटरीत इवि धकत इवि धमर पपणयममआचिरकषतम अनपमतषठकषतम

सरलमाथर याः - जमानषटरी पपरषयाः आतममानमम अजरमम अमरमम इमत मतविमा मविदमायमायाः अथरसय चि उपमाजरनसकरनोमत परनतप कमालकविसलतमम इवि आतममानस मतविमा धमरसय अनपषठमानस करनोमत

तमातपयमारथर याः - ययाः परकक तयाः जमानषटरी वितरतकष तकषन तप अहिस जरमामरणरमहितयाः अषसम इमत मविमचिनतयशमासतरजमानस नमानमाकलमामदजमानस चि उपमाजरनषटरीयमम अथमारतम एतकषषमास जमानमानमामम उपमाजरनकष न कमामचितम शषटरीघरतमा वितरतकषबमालयकमालमातम आरभय मरणपयरनतस समपकणर जषटरीविनस वयमापय शनदयाः शनदयाः मविदमा परमापतपस शकयमा धनमम लबधपस शकयसचि परनतप धममारजरनमविषयकष तप इयस शदलषटरी मभननमा एवि कमालकषन कविसलतमम आतममानस मतविमा सविरदमा धममारजरनसकरणषटरीयमम अथमारतम बमालयकमालमातम आरभय एवि सविरदमा धममारजरनमविषयकष परयतनयाः कतरवययाः समाधमारणजनमायाः तपविमाधरकयकष धममारजरनस कररषयमामम इमत मविमचिनतय यकौविनकमालकष द पषमम आचिरषनत परनतप मकतयपयाः कदमा भमविषयमतइमत न ककष नमामप विकपस शकयतकष अतयाः आबमालयमातम एवि सविरदमा धममारजरनमविषयकष परयतनषटरीयमम

सससकक तसमामहितयमम 5

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 अजरमामरवितम - न मविदतकष जरमा यसय स अथमाविमा न जषटरीयरतकष इमत अजरयाः न ममरियतकष इत अमरयाःअजरशचिमासकौ अमरशचिकषमत अजरमामरयाः इमत कमरधमारयसममासयाः

)2 मचिनतयकषतम - मचिनत-धमातनोयाः मविसधसलमङि परथमपपरषदकविचिनकष मचिनतयकषतम इमत रपमम

)3 गकहिषटरीतयाः - गहिम-धमातनोयाः कपरतययकष पपससस गकहिषटरीतयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 परमाजनो मविदमामम = परमाजयाः + मविदमामम

)2 गकहिषटरीत इवि = गकहिषटरीतयाः + इवि

परयनोगपररवितरनमम - परमाजकषन अजरमामरवितम मविदमा अथरयाः चि मचिनतयतमामम मकतयपनमा ककष शकषषप गकहिषटरीतकषन इविधमरयाः आचियरतमामम

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

मविदमा ददमामत मविनयस मविनयमादम यमामत पमातरतमाममपमातरतविमादम धनममापननोमत धनमादम धमर ततयाः सपखमम४अनविययाः - मविदमा मविनयस ददमामत मविनयमातम पमातरतमास यमामत पमातरतविमातम धनमम आपननोमत धनमातम धमर

(आपननोमत) ततयाः सपखमम (आपननोमत)

अनवियमाथर याः - मविदमा मविनयस नमरितमास ददमामत परयचछमत मविनयमातम नमरितविमातम पमातरतमास सतपमातरतविस यमामतपरमापननोमत पमातरतविमातम सतपमातरतविमातम दमानमामदसमपरणयनोगयतविमातम धनमम सपविणररजतमादमातमकमम अथरमम आपननोमतपरमापननोमत धनमातम नषटरीमतसमपमामदतमातम धनमातम यमागदमानमामददमारमा धमर पपणयस (आपननोमत) ततयाः तसममातम पपणयमातमसपखमम आननदयाः (आपननोमत)

सरलमाथर याः - मविदमालमाभकष समत मविनययाः उतपदतकष ययाः तप मविनयषटरी भविमत स तप सतपमातरतविस लभतकषसतपमातरषटरीभकतयाः जनयाः तप धनस परमापननोमत धनसय समपमचितकषन मविमनयनोगकषन धमर लभतकष धममारदम महि सपखलमाभयाःभविमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष मविदमायमायाः ममाहिमातमयस ककीतयरतकष कषशचितम जनयाः यदमा मविदमालमाभसकरनोमत तदमा तमददमाबलमातम स सवियमम एवि मविनमरियाः भविमत स मविदमानम सविरषमास समममानस करनोमत जमानकष सतयमपअहिङकमारस न परदशरयमत ययाः चि एविसभकतयाः मविनमरियाः वितरतकष स शषटरीघरमम एवि सतपमातरतविस लभतकष अथमारतम सससमारकषऽषसमनमपरमतषठमास परमापननोमत सविर तदपपरर मविशविमासस कप विरषनत स मविनयषटरी पपरषयाः सविरतर पकजययाः भविमत ययाः तप सससमारकषपरमतषठमास परमापननोमत स बहिहधनमम अजरयमत मविशविमासकमायर मनयपकयाः स कमायरसममापनमातम परसमादरपकषण महिदनसलभतकष तकषन उपमासजरतकषन धनकषन चि स यमागदमानमामदकस कमर कक तविमा पपणयमम अजरयमत धनकषन मविनमा तपयमागमामदरपधमरसमाधनस षकलषमम एवि भविमत अतयाः तदथरमम अविशयस धनमम उपमाजरनषटरीयमम यमागदमानमामदकमरणयाःपरमापतकषन पपणयकषन स सतरषटरी-पपतर-समकमद-परमतषठमा-आरनोगयमामदमभयाः यपकयाः सविरदमा आननदकषन मतषठमत तसममातम मविदमा एवि

6 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

सविरमविधसपखसय समाधनस वितरतकष इमत विकपस शकयतकष मविदमानम पपरषयाः तप द पयाःखमयकष सससमारकषऽषसमनम अमप महितमसपखमम अनपभविमत

अपरपकतयाः वयमाखयमा - सपखसय कमारणस धमरयाः एवि इमत सविरषमामम आषसतकमानमास ससदमानतयाः धमरयाःपपणयमकषवि पपणयमाजरनस यमागकषन दमानकषन तपयाःआचिरणकषन इमत एविमम अनपषठमानदयाः भविमत धनलमाभमाय विकसततयाः विमामणजयसविमा उपमायकौ ययाः यनोगययाः स एवि विकसततस विमामणजयस विमा कतपरमहिरमत समा चि यनोगयतमा मविनयमादम जमायतकष सविरतर मविनयषटरीजनयाः विकततकौ मनयपजयतकष विमामणजयकष चि सफलनो भविमत मविनयशचि मविदमालमाभकषन भविमत एविमतर सपखसय लमाभमायपरमपरमासमबनधयाः वितरतकष वयविहिमारकष जनमायाः सपखममचछषनत दपयाःखस चि पररहितपर ममचछषनत परनतप सपखसय कमारणसयनो धमरयाः तसय लमाभकष शदमालवियाः न भविषनत ततर कमारणस महि अजमानमम धमरसपखयनोयाः कमायरकमारणभमाविस नजमानषनत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 ददमामत - दमाधमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष ददमामत इमत रपमम

)2 आपननोमत - आपम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष आपननोमत इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 पमातरतविमातम धनमम = पमातरतविमातम + धनमम

)2 धनमादमरमम = धनमातम + धमरमम

परयनोगपररवितरनमम - मविदयमा मविनययाः दषटरीयतकष मविनयमातम पमातरतमा यमायतकष पमातरतविमातम धनयाः आपयतकषधनमातम धमरयाः (मकरयतकष) ततयाः सपखमम (आपयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - शलनोकनोऽयमम अनपषपपम-छनदनोबदयाः

शनोतरस शपतकषनदवि न कप णडलकषनदमानकषन पमामणनर तप कङकणकषनमविभमामत कमाययाः करणमापरमाणमासपरनोपकमारदनर तप चिनदनकषन५अनविययाः - शनोतरस शपतकषन एवि मविभमामत कप णडलकषन न (मविभमामत) पमामणयाः दमानकषन मविभमामत कङकणकषन तप

न (मविभमामत) करणमापरमाणमास कमाययाः परनोपकमारदयाः मविभमामत चिनदनकषन तप न (मविभमामत)

अनवियमाथर याः - शनोतरस कणरयाः शपतकषन विकषदशमासतरमामदशविणकषन एवि मविभमामत शनोभतकष कप णडलकषन कणरविकषषनकषन न(मविभमामत शनोभतकष) पमामणयाः हिसतयाः दमानकषन दमानकमरणमा मविभमामत शनोभतकष कङकणकषन करभकषणकषन तप न (मविभमामतशनोभतकष) करणमापरमाणमास दयमापरमायणमानमास कमाययाः शरषटरीरस परनोपकमारदयाः मविभमामत शनोभतकष चिनदनकषन गनधसमारकषण तप न(मविभमामत शनोभतकष)

सरलमाथर याः - मविदपषमास कणरयाः विकषदशमासतरमामदशविणकषन मविभकमषतयाः भविमत न तप कप णडलधमारणकषन तकषषमासहिसतयाः तप दमानमामदसतकमरणमा एवि मविभकमषतयाः भविमत न तप कङकणमामदभकषणधमारणकषन यकष तप दयमापरमायणमायाः जनमायाःवितरनतकष तकषषमास शरषटरीरस परनोपकमारदयाः एवि मविभकमषतस भविमत न तप चिनदनलकषपनकषन

सससकक तसमामहितयमम 7

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

तमातपयमारथर याः - अषसमनम शलनोककष महिमातमसप मविदतसप षसथतमानमास गपणमानमास ममाहिमातमयसय विणरनमा मकरयतकषसमाधमारणजनमायाः तप कणरसय सकौनदयरविधरनमाय कणर कप णडलधमारणस कप विरषनत परनतप ययाः सविरदमा विकषदशमासतरमादषटरीनमासशविणस कप विर षनत तसय कणरयाः तप तकषन एवि मविभकमषतयाः भविमत ततर कप णडलधमारणकषन परयनोजनस न वितरतकष एविस चिसमाधमारणमायाः हिसतसकौनदयरविधरनमाय हिसतकष कङकणस धरषनत परनतप ययाः सविरदमा हिसतकषन दमानमामदसतकममारमणसमाधयमत तसय हिसतयाः तप तकषन एवि मविभकमषतयाः भविमत तसय कङकणधमारणकषन परयनोजनस न भविमत इतथमम एविदररदरिकषषप दयमापरमायणमायाः कक पमालवियाः परनोपकमारमनरतमायाः जनमायाः शरषटरीरशनोभमायद आतममानमम चिनदनमामदनमा न भकषयषनत

तकषषमास दकषहियाः तप परनोपकमारदयाः एवि शनोभतकष अतयाः शरषटरीरशनोभमायद भकषमामदकमम अधकतविमा असममामभयाः सविरदमा विकषदशमासतरमामदशनोतवयस दमानमामदसतकमर कतरवयस मकञच सविरदमा परनोपकमारमाय परयतनयाः करणषटरीययाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 करणमापरमाणमामम - करणमा परमा यकषषमास तकष करणमापरमायाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः तकषकषषमास करणमापरमाणमामम

)2 परनोपकमारदयाः - परकषषमामम उपकमारमायाः परनोपकमारमायाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तदयाः परनोपकमारदयाः

सषनधकमायरमम -

)1 शपतकषनदवि = शपतकषन + एवि

परयनोगपररवितरनमम - शनोतरकषण शपतकषन एवि मविभमामत कप णडलकषन न (मविभमामत) पमामणनमा दमानकषन मविभमामत

कङकणकषन तप न (मविभमामत) करणमापरमाणमास कमायकषन परनोपकमारदयाः मविभमामत चिनदनकषन तप न (मविभमामत)

छनदयाःपररचिययाः - शलनोककष ऽषसमनम उपजमामतचछनदयाः वितरतकष

विचिनो महि सतयस परमस मविभकषणसलजजमाङगनमायमायाः कक शतमा कटकौ चिमदजसय मविददवि पपनसतथमा कममाशषटरीलस महि सविरसय नरसय भकषणमम६अनविययाः - सतयस विचियाः महि परमस मविभकषणमम अङगनमायमायाः लजजमा कटकौ चि कक शतमा परमस मविभकषणमम

मदजसय मविदमा एवि पपनयाः कममा तथमा परमस मविभकषणमम सविरसय नरसय शषटरीलस महि भकषणमम

अनवियमाथर याः - सतयमम ऋतस विचियाः विचिनस महि परमस शकषषठस मविभकषणमम आभरणमम अङगनमायमायाः कमानतमायमायाःलजजमा वषटरीडमा कटकौ चि कक शतमा कमटपरदकषशसय कषटरीणतमा परमस शकषषठस मविभकषणमम आभरणमम मदजसय बमाहमणसयमविदमा जमानमम एवि पपनयाः कममा कमाषनतयाः तथमा परमस शकषषठस मविभकषणमम आभरणमम सविरसय असखलसय नरसयमनपषयसय शषटरीलस सतसविभमावियाः महि भकषणमम अलङकमारयाः

सरलमाथर याः - सतयविचिनमम एवि मनपषयसय शकषषठस भकषणमम लजजमा मकञच कमटपरदकषशसय कषटरीणतमा एविनमायरयाः शकषषठयाः अलङकमारयाः मविदमा कममा चि बमाहमणसय शकषषठस भकषणमम अमप चि सचचिररतरमम एवि सविरमनपषयसयसविरयोततमस भकषणस भविमत

8 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष सतयविचिनमादषटरीनमास ककष षमासञचतम सदगपणमानमास ममाहिमातमयस विणयरतकषसतयविचिनस महि मनपषयसय सविरयोततमस भकषणस भविमत अथमारतम ययाः सविरदमा सतयस भमाषतकष स तप सविरतरदवि सवियमकषविशनोभतकष परशसयतकष चि सविशनोभमाविधरनमाय तकषन अनयकषन भकषणकषन परयनोजनस न भविमत मविदतसभमायमास सतयसभमाषममाणसय बहिहधमा परशससमा मविधषटरीयतकष एविमम एवि लजजमा मकञच कमटपरदकषशसय कक शतमा महि नमायरयाः शकषषठस भकषणममलजजमाशषटरीलमा नमारषटरी तप सविरतर सविरददवि परशससमाहिमार भविमत परनतप समामपरमतकसमयकष तप ममहिलमायाः परमाययाःलजजमाहिषटरीनमायाः एवि दशयनतकष लजजमारपशकषषठमम अलङकमारस तयकतविमा तमायाः शरषटरीरसकौनदयरविधरनमाय ककष यकरहिमारमादषटरीनमनमानमा अलङकमारमानम धरषनत नमायरयाः कमटपरदकषशयाः कक शयाः भविमत चिकषतम समा बहिहसपनदरषटरी दशयतकष तकषन कक शकषनकमटपरदकषशकषन समा बहिहतर शनोभतकष एविमम एवि मविदमा कममा चि बमाहमणसय शकषषठस भकषणस भविमत यसय बमाहमणसयसमषटरीपकष मविदमा कममा चि वितरतकष स तप गपमणनमास गनोषठयमास परशससमाहिरयाः भविमत समथमारनमास कममा तप बहिहधमा परशसयतकषइतथस चि सचचिररतरमम एवि सविरषमास मनपषयमाणमास सविरयोततमस भकषणस भविमत सचचिररतरविमानम पपरषयाः सससमारकष अनमायमासकषनपरमतषठमास लभतकष अतयाः असममामभयाः असममाकस चिररतरकषषप सततविमम उतपमादनषटरीयमम

सषनधकमायरमम -

)1 विचिनो महि = विचियाः + महि

)2 लजजमाङगनमायमायाः = लजजमा + अङगनमायमायाः

)3 मविददवि = मविदमा + एवि

)4 पपनसतथमा = पपनयाः + तथमा

परयनोगपररवितरनमम - सतयकषन विचिसमा महि परमकषन मविभकषणकषन (भकयतकष) अङगनमायमायाः लजजयमा कटकौ चिकक शतयमा परमकषन मविभकषणकषन (भकयतकष) मदजसय मविदयमा एवि पपनयाः कमयमा तथमा परमकषन मविभकषणकषन (भकयतकष)सविरसय नरसय शषटरीलकषन महि भकषणकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष विसशसथमविलचछनदयाः मविदतकष

ककष यकरमा न मविभकषयषनत पपरषस हिमारमा न चिनदरिनोजजविलमान सनमानस न मविलकषपनस न कप सपमस नमालङकक तमा मकधरजमायाःविमाणयकषकमा समलङकरनोमत पपरषस यमा सससकक तमा धमायरतकषकषटरीयनतकष खलप भकषणमामन सततस विमागभकषणस भकषणमम७अनविययाः - ककष यकरमा न चिनदरिनोजजविलमायाः हिमारमायाः न सनमानस न मविलकषपनस न कप सपमस न अलङकक तमायाः मकधरजमायाः

न पपरषस मविभकषयषनत एकमा विमाणषटरी यमा सससकक तमा धमायरतकष (समा) पपरषस समलङकरनोमत भकषणमामन खलप कषटरीयनतकषविमागभकषणस सततस भकषणमम

अनवियमाथर याः - ककष यकरमायाः अङगदमामन न चिनदरिनोजजविलमायाः इनदपसदशकमाषनतमविमशषमायाः हिमारमायाः मपकमाविलययाः न

सनमानस शपमचियाः न मविलकषपनस गमातरकष चिनदनमामदलकषपनस न कप सपमस पपषपस न अलङकक तमायाः मविभकमषतमायाः मकधरजमायाः ककष शमायाः नपपरषस जनस मविभकषयषनत अलङकप विरषनत एकमा अमदतषटरीयमा विमाणषटरी विमाकम यमा सससकक तमा शपदषटरीकक तमा धमायरतकष (समा) पपरषस

सससकक तसमामहितयमम 9

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

जनस समलङकरनोमत भकषयमत भकषणमामन आभरणमामन खलप कषटरीयनतकष कयस परमापनपविषनत विमागभकषणसविमाणषटरीरपमालङकमारयाः सततस सविरदमा भकषणमम आभरणमम

सरलमाथर याः - भपजसय अलङकमारधमारणकषन सकौनदयरविधरनमाय कमाषनतमविमशषहिमारमादषटरीनमामम अलङकमारमाणमासधमारणकषन गमातरकष चिनदनमामदलकषपनकषन पपषपधमारणकषन ककष शमानमामम अलङकरणकषन विमा न कनोऽमप जनयाः भकमषतयाः भविमतसपसससकक तमा विमाणषटरी एवि सविमारनम यथमाथमार भकषयमत विमागकपभकषणमम एवि कयरमहितस भकषणमम

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष सपसससकक तविमाणयमायाः ममाहिमातमयस ककीतयरतकष समाधमारणजनमायाःशरषटरीरसकौनदयरविधरनमाय नमानमामविधमानम अलङकमारमानम धरषनत यथमा भपजकषषप ककष यकरस धरषनत कणठकषचिनदरिसदशकमाषनतमविमशषमानम हिमारमानम धरषनत अमप चि जलकषन सनमानस कप विरषनत गमातरपररमलमायचिनदनमामदसपगषनधदरिवयमाणमास लकषपनस कप विर षनत नमानमामविधमालङकमारकषण ककष शमानम सजजषटरीकप विरषनत परनतप एततम सविरपरसमाधनमामदकस तप मकञचतम कणस वयमापय एवि मतषठमत ततयाः परमम एतकषषमास ककष यकरमादषटरीनमास भकषणमानमास कययाः भविमतएतकषषमास नमाशकष समत शरषटरीरस पपनयाः पकविरवितम अलङकमारहिषटरीनस सतम असपनदरस भविमत परनतप यसय समषटरीपकष सपसससकक तमाविमाणषटरी वितरतकष अथमारतम ययाः सविरदमा आननददमायकस मधपरस विचियाः भमाषतकष तसय शरषटरीरशनोभमाविधरनमाय अनयदयाः अलङकमारदयाःपरयनोजनस न भविमत समा सपसससकक तमा विमाणषटरी एवि तस पपरषस मविभकषयमत अमप चि अयस विमागकपयाः अलङकमारयाः तप मनतययाःवितरतकष अथमारतम असय कययाः न कदमामप भविमत यसय पपरषसय समषटरीपकष अयमम अलङकमारयाः वितरतकष स तप अनकषनअलङकक तयाः सनम सविरतर परशसतयाः भविमत हिनपममानम विमागभकषणकषन भकमषतयाः सनम भगवितयाः शषटरीरमाममातम बहिहपरशससमासपरमापतविमानम तसममातम असममामभयाः विमाकम सपसससकक तमा मधपरमा चि करणषटरीयमा

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 मविभकषयषनत - मविपकविरकमातम भकषम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषबहिहविचिनकष मविभकषयषनत इमत रपमम

)2 चिनदरिनोजजविलमायाः - चिनदरि इवि उजजविलमायाः चिनदरिनोजजविलमायाः इमत उपममानपदपकविरककमरधमारयसममासयाः

)3 अलङकक तमायाः - अलमम-इमत गमतपकविरकमातम कक धमातनोयाः कपरतययकष अलङकक तमायाः इमत रपमम

)4 मकधरजमायाः - मकषधनर जमातमायाः इमत मकधरजमायाः ककष शमायाः इतयथरयाः

सषनधकमायरमम -

)1 ककष यकरमा न = ककष यकरमायाः + न

)2 हिमारमा न = हिमारमायाः + न

)3 नमालङकक तमायाः = न + अलङकक तमा

परयनोगपररवितरनमम - ककष यकरदयाः न चिनदरिनोजजविलदयाः हिमारदयाः न सनमानकषन न मविलकषपनकषन न कप सपमकषन न

अलङकक तदयाः मकधरजदयाः न पपरषयाः मविभकषयतकष एकयमा विमाणयमा पपरषयाः समलषङकरयतकष यमास सससकक तमास धमारयषनतभकषणमामन खलप कषटरीयषनत विमागभकषणकषन सततस भकषणकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष शमादकरलमविकरकीमडतमम इमत छनदयाः वितरतकष

10 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

नरसयमाभरणस रपस रपसयमाभरणस गपणयाःगपणसयमाभरणस जमानस जमानसयमाभरणस कममा८अनविययाः- नरसय रपमम आभरणमम (अषसत) रपसय गपणयाः आभरणमम (अषसत) गपणसय जमानमम

आभरणमम (अषसत) (एविस) जमानसय आभरणस (भविमत) कममा

अनवियमाथर याः- नरसय जनसय रपस सकौनदयरमम आभरणमम अलङकमारयाः (भविमत) रपसय सकौनदयरसयगपणयाः सदगपणयाः आभरणमम अलङकमारयाः (भविमत) (मकञच) गपणसय जमानस बपमदयाः आभरणमम अलङकमारयाः (भविमत)

(तदतम) जमानसय बपदकषयाः आभरणस (भविमत) कममा कमाषनतयाः

सरलमाथर याः- जनमानमास सकौनदयरमम एवि तकषषमामम अलङकमारनो भविमत मकञच तसय सकौनदयरसय अलङकमारयाःतकषषमास गपणमायाः भविषनत एविस तकषषमास गपणमानमास अलङकमारनो भविमत जमानमम तथदवि तसय जमानसय अलङकमारनो भविमत कममा

तमातपयमारथर याः- अषसमनम सससमारकष सकौदयरमम एवि जनमानमामम अलङकमारयाः भविमत ययाः परकक तयमा सपनदरयाः वितरतकषशरषटरीरशनोभमाविधरनमाय तसय अनयदयाः अलङकमारदयाः परयनोजनस न भविमत तसममातम रपकषण जनमानमास ममाहिमातमयस विधरतकषपरनतप पपषपस गनधहिषटरीनस भविमत चिकषतम ततम न कसयमामप आननदस जनयमत तदतम मनगपरणसय जनसय सकौनदयर नशनोभतकष अतयाः गपणमायाः महि सकौनदयरसय अलङकमारमायाः सपनदरयाः पपरषयाः गपणषटरी भविमत चिकषतम तसय शनोभमा विधरतकष एविसगपणविनतस नरस ततनोऽमप उननयमत तसय जमानमम जमानस मविहिमाय अनयकष बहिविनो गपणमायाः मतषठषनत चिकषदमप स पपरषयाःपरशससमाहिरयाः न भविमत तसममातम जमानस महि गपणमानमामम आभरणसविरपस भविमत परनतप अषसमनम सससमारकष जमामननमाममऔदतयस दशयनतकष जमानकष सतयमप स जनयाः मविनषटरीतयाः न भविमत चिकषतम परशससमाहिरयाः न भविमत तसममातम जमानसयआभरणस महि कममा कममा मतषठमत चिकषदकषवि जमानस शनोभतकष अनयथमा ततम जमानमम अमप मननदस भविमत

सषनधकमायरमम -

)1 नरसयमाभरणमम = नरसय + आभरणमम

)2 रपसयमाभरणमम = रपसय + आभरणमम

)3 गपणसयमाभरणमम = गपणसय + आभरणमम

)4 जमानसयमाभरणमम = जमानसय + आभरणमम

परयनोगपररवितरनमम - नरसय रपकषण आभरणकषन (भकयतकष) रपसय गपणकषन आभरणकषन (भकयतकष) गपणसयजमानकषन आभरणकषन (भकयतकष) (एविस) जमानसय आभरणकषन (भकयतकष) कमयमा

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाःसमाकमातपशपयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाःतकणस न खमादननमप जषटरीविममान-

सतदमागधकषयस परमस पशकनमामम९अनविययाः - समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः समाकमातम पशपयाः (एवि) तकणस न खमादनम

अमप जषटरीविममानयाः (अषसत) इमत यतम ततम पशकनमास परमस भमागधकषयमम

सससकक तसमामहितयमम 11

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः - समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः समामहितयशमासतरसङगषटरीतशमासतरकलमाशमासतरमादषटरीनमास जमानसनमाषसत तमादशयाः पपरषयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः लमाङगकलशङगहिषटरीनयाः समाकमातम पशपयाः जनतपयाः (एवि) तकणस यविसस न खमादनमभकयनम अमप जषटरीविममानयाः जषटरीमवितयाः (अषसत) इमत यतम ततम पशकनमास जनतकविमास परमस शकषषठस भमागधकषयस भमागयमम

सरलमाथर याः - यसय पपरषसय समामहितयशमासतरमविषयकस सङगषटरीतमविषयकस कलमामविषयकस चि मकसञचदमपजमानस न वितरतकष स तप पपचछशङगमविहिषटरीनयाः समाकमातम पशपतपलययाः एवि भविमत स पशपतपलययाः जनयाः मनपषयरपधमारणमातमपशपवितम तकणस न खमादमत तसममातम पशवियाः भनोजनमाय असधकस तकणस परमापनपविषनत एततम तप पशकनमास महितम भमागयममएवि

तमातपयमारथर याः - समामहितयमामदशमासतरजमानमविहिषटरीनसय जनसय मननदमा मकरयतकष परसतपतशलनोकदमारमा अषसमनमजगमत मनपषयमायाः मनपषयरपकषण आगचछषनत चिकषदमप न सविर मनपषयतविस परमापनपविषनत मनपषयविकषषकषण बहिवियाः पशवियाःअमप जगमत बहिहतर वितरनतकष तकषषमास जनमनमा सससमारसय न कषशचितम लमाभयाः भविमत अजमागलसथममाससमपणडवितमतकषषमास जनम विकथमा एवि मनपषयतविसय अजरनमाय समामहितयशमासतरमादषटरीनमास जमानमम अतयमाविशयकस भविमत शमासतरस तपसविरषमास लनोचिनस भविमत अतयाः लनोचिनमविहिषटरीनयाः जनयाः अनध एवि समामहितयमामदजमानस न वितरतकष चिकषतम स पपरषयाः महिमानममकखरयाः भविमत एविस चि सङगषटरीतमामदमविषयकमम अमप जमानस मनपषयतविसय अजरनमाय अतयमाविशयकस भविमत जगमतअषसमनम षटषमषयाः कलमायाः वितरनतकष एतमासमास कलमानमास जमानस नमाषसत चिकषतम स पपरषयाः मनपषयतविस न परमापननोमत यसयपपरषसय समषटरीपकष एतकषषमास मकसञचदमप जमानस न वितरतकष स तप समाकमातम पशपतपलय एवि भविमत ककष विलस पपचछशङगहिषटरीनयाःस मनपषयविकषषधमारषटरी पशप अनयपशपवितम तकणस न भकयमत एतकषन अनयपशकनमामम महिमानम उपकमारयाः भविमत यतनो महिएतकष अषसमनम जगमत एविस मनपषयरपधमाररणयाः पशवियाः बहिविनो वितरनतकष तकष सविर ममसलतविमा यमद तकणस खमादषनत तमहिरअजमादषटरीनमास भनोजनमाय तकणस न मतषठकषतम अत एवि मनपषयतविसय अजरनमाय असममामभयाः समामहितयमामदजमानस परमापतपसपरयतनयाः कतरवययाः

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः - समामहितयस चि सङगषटरीतस चि कलमा चि समामहितयसङगषटरीतकलमायाः इमतइतरकषतरदनदसममासयाः समामहितयसङगषटरीतकलमामभयाः मविहिषटरीनयाः समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः इमततकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)2 पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः - पपचछस चि मविषमाणस चि पपचछमविषमाणकष इमत इतरकषतरदनदसममासयाः पपचछमविषमाणमाभयमासहिषटरीनयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 खमादनम - खमादम-धमातनोयाः शतकपरतययकष परथमदकविचिनकष खमादनम इमत रपमम

)4 जषटरीविममानयाः - जषटरीवि-धमातनोयाः शमानचपरतययकष जषटरीविममानयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 खमादननमप = खमादनम + अमप

)2 जषटरीविममानसतदमागधकषयमम = जषटरीविममानयाः + तदमागधकषयमम

)3 तदमागधकषयमम = ततम + भमागधकषयमम

12 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

परयनोगपररवितरनमम - समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनकषन पपचछमविषमाणहिषटरीनकषन समाकमातम पशपनमा (एवि) तकणस नखमादतमा अमप जषटरीविममानकषन (भकयतकष) इमत यतम ततम पशकनमास परमकषण भमागधकषयकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष उपजमामतचछनदयाः वितरतकष

यतर मविदजजननो नमाषसत शलमाघयसततरमालपधषटरीरमपमनरसतपमादपकष दकषशकष एरणडनोऽमप दरिपममायतकष१०अनविययाः - यतर मविदजजनयाः नमाषसत ततर अलपधषटरीयाः अमप शलमाघययाः (भविमत) मनरसतपमादपकष दकषशकष

एरणडयाः अमप दरिपममायतकष

अनवियमाथर याः - यतर यषसमनम दकषशकष मविदजजनयाः पषणडतयाः नमाषसत न मविदतकष ततर तषसमनम दकषशकष अलपधषटरीयाःमनदबपमदयाः अमप शलमाघययाः परशससनषटरीययाः (भविमत) मनरसतपमादपकष विककशकनयकष दकषशकष सथलकष एरणडयाः एरणडनमाममा कपदरियाःकणटकविककयाः अमप दरिपममायतकष बकहिदककतविकषन गणयतकष

सरलमाथर याः - यषसमनम परदकषशकष न कनोऽमप मविदमानम पपरषयाः वितरतकष ततर तप अलपजयाः जनयाः अमप सविरयाःपरशससनषटरीययाः भविमत यथमा मरसथलमादकौ कनोऽमप बकहिदककयाः न मविदतकष तसममातम ततर मविदममानयाः कणटकविककयाः अमपबकहिदककतविकषन गणयतकष

तमातपयमारथर याः - समामपरमतकसमयकष जगमत एविस दशयतकष यतम अयनोगयमायाः अमप बहिहतर महिदमासनममआरनोहिषनत यतनो महि तदमासनसय यनोगययाः जनयाः तषसमनम सथमानकष न मविदतकष यषसमनम परदकषशकष सविर जनमायाः एविमकखमारयाः न कषशचितम मविदमानम पपरषयाः वितरतकष ततर कषशचितम मकसञचजजयाः वितरतकष चिकषदकषवि स तदपरदकषशविमाससनमास मकखमारणमासमहिमापरशससनषटरीययाः भविमत सविर तसय विचिनमानपसमारकषण कमायर समपमादयषनत यथमा मरपरदकषशकष कणटकविककमानम मविहिमायअनयकष विककमायाः परमाययाः न मविदनतकष तसममातम तस कणटकविककमम एवि मरपरदकषशसथमायाः जनमायाः परमामणनयाः विमा बकहिद ककतविकषनमनयनतकष परनतप स कणटकविककयाः अशवितथमामदबकहिद ककपकणर सथमानकष आनषटरीयतकष चिकषतम तसय सविरपस परकमामशतसभविमत सविरयाः स विककयाः मननद एवि भविमत तदतम सविपरदकषशकष मविदततविकषन पकसजतयाः मकखरयाः परकक तमविदपषमास समषटरीपसगचछमत चिकषतम तसय परकक तस मकखरतविस परकमाशयतकष

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 मविदजजनयाः - मविदमानम चि असकौ जनयाः मविदजजनयाः इमत कमरधमारयसममासयाः

)2 अलपधषटरीयाः - अलपमा धषटरीयाः यसय स अलपधषटरीयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)3 मनरसतपमादपकष - मनरसतमायाः पमादपमायाः यषसमनम स मनरसतपमादपयाः (दकषशयाः) इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः तषसमनममनरसतपमादपकष

)4 दरिपममायतकष - दरिपमयाः इवि आचिरमत इमत दरिपममायतकष

सषनधकमायरमम -

)1 मविदजजननो नमाषसत = मविदजजनयाः + नमाषसत

)2 नमाषसत = न + अषसत

सससकक तसमामहितयमम 13

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

)3 एरणडनोऽमप = एरणडयाः + अमप

परयनोगपररवितरनमम - यतर मविदजजनकषन न भकयतकष ततर अलपसधयमा अमप शलमाघयकषन (भकयतकष)मनरसतपमादपकष दकषशकष एरणडकषन अमप दरिपममाययतकष

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतकषऽषसननम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

पमाठगतपरशनमायाः -

)1 मविततसय कमत गतययाः कमाशचि तमायाः

)2 ययाः न ददमामत न भपङककष तसय कतममा गमतयाः भविमत

)3 मविदमा नरसय मकस सविरपमम अषसत

)4 कयाः मविदकषशगमनकष बनधपजनयाः

)5 कयाः पशपयाः भविमत

)6 अजरमामरवितम परमाजयाः मकस मकस चि मचिनतयकषतम

)7 शनोतरस ककष न मविभकमषतस भविमत

)8 करणमापरमाणमास कमाययाः ककष न मविभकमषतयाः भविमत

)9 अङगनमायमायाः मविभकषणस मकमम

)10 पपरषस मकस समलङकरनोमत

)11 मकस भकषणस न कषटरीयतकष

)12 ककष यकरमा न मविभकषयषनतइतयमामदशलनोककष मकस छनदयाः वितरतकष

)13 नरसय आभरणस मकमम अषसत

)14 गपणसय आभरणस मकमम अषसत

)15 कयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः पशपयाः अषसत

)16 समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाःइतयमामदशलनोककष मकस छनदयाः वितरतकष

)17 एरणडयाः कप तर दरिपममायतकष

)18 क-सतमभकषन सहि ख-सतमभस मकषलयत - -

क-सतमभयाः ख-सतमभयाः

1 मविततसय गमतयाः क बनधपजनयाः

2 गपरणमास गपरयाः ख पमातरतविमम

14 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

3 मविदकषशगमनकष ग शषटरीलमम

4 पशपयाः घ पमामणयाः

5 मविनयमातम ङि दमानमम

6 दमानकषन चि शमादकरलमविकरकीमडतमम

7 छनदयाः छ मविदमा

8 भकषणमम ज मविदमामविहिषटरीनयाः

9 अलपधषटरीयाः झ आभरणमम

१० कममा ञ शलमाघययाः

पमाठसमारयाः -

दमानस भनोगयाः नमाशयाः - इतयकषतमायाः मतरमविधमायाः मविततसय गतययाः वितरनतकष ययाः जनयाः तप असधकमविततविमानम अमपअपरसमद दररदरिमाय तसय दमानस न करनोमत मकञच सवियममप तसय भनोगस न करनोमत तसय मविततसय तप अविशयममएवि नमाशयाः भविमत मविदमा महि जनसय शकषषठस सकौनदयरमम इयस जनसय ससञचतस धनस भनोगसय उतससविरपमा इयसयशसयाः सपखसय चि समाधनकष सहिमायकभकतमा मविदमा महिदभययाः मविददभययाः अमप उपदकषशस परयचछमतमविदकषशगनसमयकष मविदमा एवि जनसय समाहिमाययस करनोमत मविदमायमायाः अपकषकयमा शकषषठदकषवितमा न मविदतकषरमाजसभमासदशशकषषठसथमानकष अमप धनस न पकजयतकष परनतप मविदमायमायाः पकजमा तप सविरतर अविशयमम एवि भविमत तसममातमयसय समषटरीपकष मविदमा नमाषसत स तप पशपसविरप एवि जमानषटरी पपरषयाः आतममानमम अजरमम अमरमम इमत मतविमामविदमायमायाः अथरसय चि उपमाजरनस करनोमत परनतप कमालकविसलतमम इवि आतममानस मतविमा धमरसय अनपषठमानस करनोमतमविदमालमाभकष समत मविनययाः उतपदतकष ययाः तप मविनयषटरी भविमत स तप सतपमातरतविस लभतकष सतपमातरषटरीभकतयाः जनयाः तप धनसपरमापननोमत धनकषन चि सपखलमाभयाः भविमत मविदपषमास कणरयाः विकषदशमासतरमामदशविणकषन मविभकमषतयाः भविमत न तपकप णडलधमारणकषन तकषषमास हिसतयाः तप दमानमामदसतकमरणमा एवि मविभकमषतयाः भविमत न तप कङकणमामदभकषणधमारणकषन यकष तपदयमापरमायणमायाः जनमायाः वितरनतकष तकषषमास शरषटरीरस परनोपकमारदयाः एवि मविभकमषतस भविमत न तप चिनदनलकषपनकषन

सतयविचिनमम एवि मनपषयसय शकषषठस भकषणमम लजजमा मकञच कमटपरदकषशसय कषटरीणतमा एवि नमायरयाः शकषषठयाःअलङकमारयाः मविदमा कममा चि बमाहमणसय शकषषठस भकषणमम अमप चि सचचिररतरमम एवि सविरमनपषयसय सविरयोततमस भकषणसभविमत भपजसय अलङकमारधमारणकषन सकौनदयरविधरनमाय कमाषनतमविमशषहिमारमादषटरीनमामम अलङकमारमाणमास धमारणकषन गमातरकषचिनदनमामदलकषपनकषन पपषपधमारणकषन ककष शमानमामम अलङकरणकषन विमा न कनोऽमप जनयाः भकमषतयाः भविमत सपसससकक तमा विमाणषटरीएवि सविमारनम यथमाथर भकषयमत विमागकपभकषणमम एवि कयरमहितस भकषणमम जनमानमास सकौनदयरमम एवि तकषषमामम अलङकमारनोभविमत मकञच तसय सकौनदयरसय अलङकमारमायाः तकषषमास गपणमायाः भविषनत एविस तकषषमास गपणमानमास अलङकमारनो भविमत जमानममतथदवि तसय जमानसय अलङकमारनो भविमत कममा यसय पपरषसय समामहितयशमासतरमविषयकस सङगषटरीतमविषयकसकलमामविषयकस चि मकसञचदमप जमानस न वितरतकष स तप पपचछशङगमविहिषटरीनयाः समाकमातम पशपतपलययाः एवि भविमत स

सससकक तसमामहितयमम 15

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पशपतपलययाः जनयाः मनपषयरपधमारणमातम पशपवितम तकणस न खमादमत तसममातम पशवियाः भनोजनमाय असधकस तकणसपरमापनपविषनत एततम तप पशकनमास महितम भमागयमम एवि यषसमनम परदकषशकष न कनोऽमप मविदमानम पपरषयाः वितरतकष ततर तपअलपजयाः जनयाः अमप सविरयाः परशससनषटरीययाः भविमत यथमा मरसथलमादकौ कनोऽमप बकहिदककयाः न मविदतकष तसममातम ततरमविदममानयाः कणटकविककयाः अमप बकहिदककतविकषन गणयतकष

मकमसधगतमम

मविततसय असधकसञचययाः न करणषटरीययाः

सविरयाः एवि मनपषयतविमाजरनमाय मविदमापरमापतयकष परयतनषटरीयमम

मविदमा एवि सविरमविधसपखसमाधनस भविमत

शषटरीलमम एवि सविरषमास मनपषयमाणमास परकक तस भकषणमम

विमागभकषणकषन भकमषतयाः जनयाः मनतयमम एवि भकमषतयाः भविमत

समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः जनयाः तप समाकमातम पपचछशङगहिषटरीनपशपसविरपयाः भविमत

पषणडतशकनयदकषशकष मकखरयाः अमप सविरयाः परशससनषटरीययाः भविमत

पमाठमानतपरशनमायाः

)1 मविततसय मतसकणमास गतषटरीनमास मविषयकष ससककषपकषण आलनोचियतप

)2 मविदमायमायाः ममाहिमातमयस शलनोकमानपसमारकषण विणरयतप

)3 शनोतरस शपतकषनदविइतयमामदशलनोकसय वयमाखयमानस करनोतप

)4 विमागभकषणसय ममाहिमातमयस यथमागनथस परमतपमादयतप

)5 समामहितयशमासतरमामदजमानमविहिषटरीनसय ककीदशषटरी दशमा भविमत- तमदषयकष ससककषपकषण आलनोचियतप

पमाठगतपरशनमानमामम उततरमामण

)1 मतसयाः गतययाः दमानस भनोगयाः नमाशयाः चि

)2 तकतषटरीयमा

)3 असधकस रपस परचछननगपपतस धनस चि

16 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

)4 मविदमा

)5 मविदमामविहिषटरीनयाः

)6 मविदमामम अथर चि

)7 शपतकषन

)8 परनोपकमारदयाः

)9 लजजमा कटकौ कक शतमा चि

)10 सससकक तमा विमाणषटरी

)11 विमागभकषणमम

)12 शमादकरलमविकरकीमडतमम

)13 रपमम

)14 जमानमम

)15 समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः

)16 उपजमामतयाः

)17 मनरसतपमादपकष दकषशकष

)18 -1 ङि -2 छ -3 क -4 ज -5 ख -6 घ -7 चि -8 ग -9 ट -10 ञ

इमत परथमयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 17

)2 सपभमामषतमामन-२

परसतमाविनमा -

अमतथकषयाः सतकमारयाः महि गकहिसथमानमामम एकयाः महिमानम धमरयाः अतयाः सविरयाः गकहिसथदयाः एवि स धमरयाः पमालनषटरीययाःमविसधयाः एवि सविरमविधमानमास कमायमारणमास मनयमामकयाः वितरतकष परनतप तमदमचिनतय कमायमारथर परयतनयाः न तयकवययाःआलसयस महि मनपषयमाणमामम एकयाः महिमानम शतरपयाः सविरयाः मनपषयददयाः एवि आलसयस तयकवयमम एतमादशमानमास नषटरीतषटरीनमासजमानस वियमम असय पमाठसय पठनकषन परमापसयमामयाः अमप चि परकक तबनधपमम अमप मनणरतपस शकनपमयाः असय पठनकषनअषसमनम पमाठकष नवि शलनोकमायाः वितरनतकष असय पठनकषन महिदम जमानमम अजरयमामनो वियमम एतकषन अविशयमम एविअसममाकस महिमानम आननदयाः भमविषयमत

उदकषशयमामन - इमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

अमतसथसतकमारमविषयकस जमानस परमापनपयमातम

मविधकषयाः बलविततविस जमानषटरीयमातम

दपजरनदयाः सहि सङगमातम ककीदशषटरी अविसथमा भविमत - इतयषसमनम मविषयकष जमातपस शकनपयमातम

परकक तबमानधविलकणस जमानषटरीयमातम

शलनोककष षसथतमानमास पदमानमामम अनविययाः ककष न परकमारकषण कतरवययाः इमत जमानषटरीयमातम

शलनोकमानमास वयमाखयमा ककष न परकमारकषण कतरवयमा इतयषसमनम मविषयकष जमासयमत

)2 1 मकलपमाठयाः - अरमाविपयपमचितस कमायरममामतथयस गकहिममागतकषछकषततपयाः पमाशविरगतमाचछमायमास ननोपससहिरकष दरिपमयाः१शमशमदविमाकरयनोगरहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोरमप बनधनममममतमतमास चि मविलनोकय दररदरितमासमविसधरहिनो बलविमामनमत मकष ममतयाः२

18 सससकक तसमामहितयमम

2

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

षडम दनोषमायाः पपरषकषणकषहि हिमातवयमा भकमतममचछतमामनदरिमा तनदरिमा भयस करनोध आलसयस दषटरीघरसकतरतमा३आलसयस महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथनो महिमानम ररपपयाःनमासतयपदमसमनो बनधपयाः कप विमा रणनो नमाविसषटरीदमत४यदमा मकसञचजजनोऽहिस मदप इवि मदमानधयाः समभविसतदमा सविरजनोऽसमषटरीतयभविदविसलपतस मम मनयाःयदमा मकसञचतम मकसञचदम बपधजनसकमाशमादविगतसतदमा मकखरयोऽसमषटरीमत जविर इवि मदनो मकष वयपगतयाः५शकयनो विमारमयतपस जलकषन हिहतभपकम छतरकषण सकयमारतपनोनमागकषनदरिनो मनमशतमाङकप शकषन समदनो दणडकषन गनोगदरभकौवयमासधभरषजसङगहिदशचि मविमविधदमर नतरपरयनोगदमविर षससविरसयकौषधमषसत शमासतरमविमहितस मकखरसय नमासतयकौषधमम६दपजरनकषन समस सखस विदरञचमामप न कमारयकषतमउषणनो दहिमत चिमाङगमारयाः शषटरीतयाः कक षणमायतकष करमम७उतसविकष वयसनकष चिदवि द पमभरककष रमाषष मविपलविकषरमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः८उदमकषन महि ससधयषनत कमायमारमण न मननोरथदयाःन महि सपपतसय सससहिसय परमविशषनत मपखकष मकगमायाः९

)2 2 इदमाननी वियस मकलपमाठमम अविगचछमामशमशमदविमाकरयनोगरहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोरमप बनधनममममतमतमास चि मविलनोकय दररदरितमासमविसधरहिनो बलविमामनमत मकष ममतयाः१अनविययाः - शमशमदविमाकरयनोयाः गहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोयाः अमप बनधनस ममतमतमास दररदरितमास चि

मविलनोकय मकष ममतयाः (भविमत) अहिनो मविसधयाः बलविमानम इमत

अनवियमाथर याः - शमशमदविमाकरयनोयाः चिनदरिसकयरयनोयाः गहिपषटरीडनस रमाहिहणमा गसनस गजभपजङगमयनोयाः हिषसतसपरयनोयाःअमप बनधनस शङगलकषन मनतरमामदनमा चि ससयमनस ममतमतमास मविदपषमास दररदरितमामम अमकञचनतमास चि मविलनोकय दषटमा मकषमम ममतयाः बपमदयाः (भविमत) अहिनो मविसधयाः ददविस बलविमानम परबलयाः सविरमनयमामकमम इमत इतयमाकमाररकमा

सरलमाथर याः - चिनदरिसकयरसदशदषटरीमपतमतनोयाः अमप रमाहिहणमा गमासयाः भविमत हिषसतसपरसदशशमकमतनोयाः अमपशङगलकषन मनतरमामदनमा चि बनधनस भविमत सविरशमासतरजमायाः महिमाजमामननयाः अमप दररदरिमायाः भविषनत - एततसविर दषटमाभमागयमम एवि सविरमनयमामकमम इमत मम ममतयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 19

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽ षसमनम शलनोककष ददविसय बलविततविस विणयरतकष समपदरिमनथनमातम परस परमापतमम अमकतसपमातपस दकषवितमाविकषषस धकतविमा रमाहिहनमामकयाः रमाकसयाः ततर सममागतयाः परनतप चिनदरिसकयरयौ तसय सविरपस परकमामशतविनतकौततयाः मविषणपयाः सविचिकरकष ण तसय मशरशछकषदस कक तविमानम परनतप अमकतपमानकमारणमातम स न मकतविमानम अत एविचिनदरिसकयरयनोयाः उपरर दकषषमातम रमाहिहयाः तयनोयाः गमासस करनोमत इमत पकौरमामणककी कथमा वितरतकष अयस महिमानम आकमाशयाः परमातयाःसकयरसय उजजविलरशमयमा उदमाससतयाः भविमत रमातरकौ चि अयस सकयमारसतगमनमातम परस पकमणरममाचिनदरिमसयाः जयनोतसनयमापरकमामशतनो भविमत एविस सषटरीममारमहितस महिमानतमम आकमाशस यकौ चिनदरिसकयरयौ परकमाशकषतकष तमादशदषटरीमपतमतनोयाः चिनदरिसकयरयनोयाःअमप रमाहिहणमा गमासयाः समभविमत एविमम एवि महितकमायमविमशषयाः सविमारनम नमाशमयतपस समथरयाः गजयाः अमपसमाममानयशङगलकषन बदयाः भविमत मकञच यसय दसशनकषन मकतयपयाः मनषशचितयाः वितरतकष तमादशयाः महिमदषविमानम सपरयाः अमपमनतरबलमातम बदयाः भविमत सविमारमण शमासतरमामण पमठतविनतयाः एविस महिमाजमामननयाः मविदमाससयाः अमप कदमामचितमअथरयोपमाजरनकष असमथमारयाः भविषनत तकषषमास समपकणर जषटरीविनस दमाररदषयकषण पकररतस भविमत एततम सविरमम एवि ददविबलमातमभविमत पकविरजनममन कक तस यतम कमर तदकषवि ददविमम इतयपचयतकष ददविस कदमामप अनयतमाकतपर न शकयतकष ददविमम एविसविरकमायरमनयमामकस भविमत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 शमशमदविमाकरयनोयाः - शशषटरी चि मदविमाकरशचि शमशमदविमाकरकौ इमत इतरकषतरदनदसममासयाः तयनोयाःशमशमदविमाकरयनोयाः

)2 गहिपषटरीडनमम - गहिकषण पषटरीडनमम गहिपषटरीडनमम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 गजभपजङगमयनोयाः - गजयाः चि भपजङगमयाः चि गजभपजङगमकौ इमत इतरकषतरदनदसममासयाः तयनोयाःगजभपजङगमयनोयाः

)4 ममतमतमामम - ममतयाः एषमामम अषसत इमत ममतमनतयाः तकषषमास ममतमतमामम

सषनधकमायरमम -

)1 शमशमदविमाकरयनोगरहिपषटरीडनमम = शमशमदविमाकरयनोयाः + गहिपषटरीडनमम

)2 गजभपजङगमयनोमप = गजभपजङगमयनो + अमप

)3 मविसधरहिनो = मविसधयाः + अहिनो

परयनोगपररवितरनमम - शमशमदविमाकरयनोयाः गहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोयाः अमप बनधनस चि ममतमतमास दररदरितमासमविलनोकय मकष ममतनमा (भकयतकष) अहिनो मविसधनमा बलवितमा (भकयतकष) इमत

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष दरिपतमविलषमबतचछनदयाः वितरतकष

अरमाविपयपमचितस कमायरममामतथयस गकहिममागतकषछकषततपयाः पमाशविरगतमाचछमायमास ननोपससहिरतकष दरिपमयाः२अनविययाः - गकहिमम आगतकष अरकौ अमप उमचितमम आमतथयस कमायरमम दरिपमयाः पमाशविरगतमातम छकषततपयाः छमायमास न

उपससहिरतकष

20 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

अनवियमाथर याः - गकहिस भविनमम आगतकष समपपषसथतकष अरकौ शतरकौ अमप उमचितमम यनोगयमम आमतथयममअमतसथसतकमारयाः कमायर कतरवयमम दरिपमयाः विककयाः पमाशविरगतमातम पमाशविर छमायमापरदकषशस गतमातम छकषततपयाः शमाखमाछकषदकमातम छमायमासन उपससहिरतकष न आकषरमत

सरलमाथर याः - शतरपयाः यमद कदमामप अमतसथरपकषण गकहिमम आगचछमत तमहिर यथमासमाधयस तसयमामपअमतसथसतकमारयाः अविशयस कतरवययाः यथमा विककचछकषदकमायाः विककचछकषदनकषन कलमानतमायाः सनतयाः तसय एवि मछदममानसयविककसय छमायमायमामम आशयस लभनतकष तदमा स विककयाः तकषभययाः सविछमायमास न आकषरमत

तमातपयमारथर याः - अषसमनम शलनोककष आमतथयरपगकहिसथधमरमविषयकष विणरनमा मकरयतकष आमतथयमविषयकष तपशमासतरकषषप बहिहतर आलनोचयतकष अमतसथदकषविनो भवि - इतयमामदशपमतरमप ततर परममाणमम आमतथयस महि गकहिसथमानमामम एकयाःमहिमानम धमरयाः अयस धमरयाः न पमालयतकष चिकषतम महितम पमापस जमायतकष अमतसथयाः यमद दपयाःसखतयाः सनम गकहिमातम गचछमत

तमहिर स अमतसथयाः सविसय पमापकममारमदकस गकहिसविमाममनकष परदमाय गकहिसविमाममनयाः पपणयस गकहमामत अतयाःअमतसथसतकमारमविषयकष अविशयमम एवि समाविधमानकषन भमवितवयमम कदमामचितम शतरपयाः अमप यमद अमतसथरपकषण गकहिसपरमत आगचछमत तमहिर तस शतरपस मतविमा अपममानयाः न कतरवययाः अमतसथवितम तसयमामप यथमासमाधयस सतकमारयाःकरणषटरीययाः अयमम एवि गकहिसथधमरयाः असय दषमानतयाः यथमा - विककचछकषदकमायाः यदमा विककचछकषदनकषन सकयमारतपकषन विमाकलमानतमायाः भविषनत तदमा तकष आतपमातम रकमायद तसय मछदममानसय विककसय एवि छमायमायमामम आशयस नयषनतपरनतप स विककयाः तमानम शतरकनम मतविमा तकषभययाः सविछमायमास न आकषरमत तमानम अमप तचछरणमागतमानम मतविमा आशयसयचछमत एविस शतरनोयाः अमप अमतसथसतकमारयाः अविशयस कतरवययाः अनयथमा गकहिसविमाममनयाः पमापस जमायकषत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 कमायरमम - कक धमातनोयाः णयतपरतययकष कमायरमम इमत रपमम

)2 आमतथयमम - अमतथकषयाः इदमम इतयथर अमतसथशबदमातम षयञपरतययकष आमतथयमम इमत रपस भविमत

)3 आगतकष - आपकविरकमातम गमम-धमातनोयाः कपरतययकष पपससस सपतमयकषकविचिनकष आगतकष इमत रपमम

)4 छकषततपयाः - मछदम-धमातनोयाः तकचपरतययकष षषठयकषकविचिनकष छकषततपयाः इमत रपमम

)5 उपससहिरतकष - उपपकविरकमातम समम-पकविरकमातम चि हधमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष उपससहिरतकष इमतरपमम

सषनधकमायरमम -

)1 अपमाविमप = अरकौ + अमप

)2 अपयपमचितमम = अमप + उमचितमम (यणम-सषनधयाः)

)3 पमाशविरगतमाचछमायमामम = पमाशविरगतमातम + छमायमामम (शचिपतवि-सषनधयाः)

)4 ननोपससहिरतकष = न + उपससहिरतकष (गपण-सषनधयाः)

परयनोगपररवितरनमम - गकहिमम आगतकष अरकौ अमप उमचितमम आमतथयस कप यमारतम दरिपमकषन पमाशविरगतमातम छकषततपयाःछमायमा न उपससमहरियतकष

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 21

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

षडम दनोषमायाः पपरषकषणकषहि हिमातवयमा भकमतममचछतमामनदरिमा तनदरिमा भयस करनोध आलसयस दषटरीघरसकतरतमा३अनविययाः - इहि भकमतमम इचछतमा पपरषकषण षडम दनोषमायाः हिमातवयमायाः मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस

दषटरीघरसकतरतमा

अनवियमाथर याः - इहि अषसमनम सससमारकष भकमतमम अभयपदयमम इचछतमा कमाङकषतमा षडम दनोषमायाः द पगपरणमायाः हिमातवयमातयकवयमायाः मनदरिमा सविमापयाः तनदरिमा परमषटरीलमा भयस भषटरीमतयाः करनोधयाः कनोपयाः आलसयमम अलसतमा दषटरीघरसकतरतमामचिरमकरयतमा

सरलमाथर याः - अषसमनम जगमत ययाः अभयपदयस कतपरमम इचछमत तकषन मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयसमकञच उदमासषटरीनतमा - एतकष षडम दनोषमायाः तयकवयमायाः एतकषषमास तयमागमातम परमम एवि अभयपदययाः समभवियाः भविमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष मनदरिमादषटरीनमास षणणमास दनोषमानमास तयमागमविषयकष कथयतकष सससमारकषअषसमनम ययाः पपरषयाः उननमतस कतपरमम इचछमत तकषन तप उचयममानमायाः दनोषमायाः अविशयमम एवि तयकवयमायाः तकष दनोषमायाःयथमा - मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस दषटरीघरसकतरतमा चिकषमत मनदरिमा अथमारतम असधकसविमापयाः रमातरकौ यथमासमयममएवि असममामभयाः मनदरिमा यमापनषटरीयमा तमदतरसमयकष तप कदमामप सविमापयाः न करणषटरीययाः तनदरिमा अथमारतम कमायरसमयकषमनदरिमायमायाः भमावियाः तनदरिमा मतषठमत चिकषतम कमायर न ससधयमत एविस भयमम अमप असममामभयाः अविशयमम एवि तयकवयममभयकमारणमातम बहिहनमास कमायमारणमास ससमदयाः न भविमत एविमम एवि आलसयस तप मनपषयमाणमास शरषटरीरसथयाः महिमानम शतरपयाःभविमत अलसमायाः जनमायाः कदमामप सविकमायर ससदमायाः न भविषनत एविस कमायरषप दषटरीघरसकतरतमा अमप एकयाः महिमानम दनोषयाःमककसञचतम कपदरिस कमायरमम अमप बहिहसमयस वयमापय करणसय परविकसततयाः दषटरीघरसकतरतमा इमत उचयतकष अयस दनोषयाः अमपअविशयमम एवि हिमातवययाः एतकषषप दनोषकषषप असममाकस मविजयलमाभयाः भविमत चिकषतम सविर मननोरथमायाः सवियमकषवि ससधयषनतपरनतप ययाः एतदयाः विशषटरीभकतयाः भविमत सयाः तप अविशयस मविनमाशस गचछमत एतकषषमास दनोषमाणमास तयमागमातम परमम एविअभयपदययाः समभवियाः अनयथमा न कदमामप अभयपदययाः समभविमत

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 हिमातवयमायाः - हिमाधमातनोयाः तवयपरतययकष परथममाबहिहविचिनकष हिमातवयमायाः इमत रपमम

)2 इचछतमा - इषम-धमातनोयाः शतकपरतययकष तकतषटरीयदकविचिनकष इचछतमा इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 पपरषकषणकषहि = पपरषकषण + इहि

)2 हिमातवयमा भकमतमम = हिमातवयमायाः + भकमतमम)3 करनोध आलसयमम = करनोधयाः + आलसयमम

परयनोगपररवितरनमम - इहि भकमतमम इचछनम पपरषयाः षडम दनोषमानम जहमातम मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाःआलसयस दषटरीघरसकतरतमा

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतयाः अयस शलनोकयाः अनपषपपम-छनदनोबदयाः वितरतकष

22 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

आलसयस महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथनो महिमानम ररपपयाःनमासतयपदमसमनो बनधपयाः कप विमा रणनो नमाविसषटरीदमत४अनविययाः - आलसयस महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथयाः महिमानम ररपपयाः उदमसमयाः बनधपयाः नमाषसत कप विमारणयाः न

अविसषटरीदमत

अनवियमाथर याः - आलसयमम अलसतमा महि मनपषयमाणमास मनपजमानमास शरषटरीरसथयाः दकषहिसथयाः महिमानम ररपपयाः महिमानमशतरपयाः उदमसमयाः उदमतपलययाः बनधपयाः सखमा नमाषसत न मविदतकष कप विमारणयाः कमायर कप विरनम जनयाः न अविसषटरीदमतदपयाःखगसतयाः न भविमत

सरलमाथर याः - आलसयस मनपषयमाणमास दकषहिसथयाः महिमानम शतरपयाः ययाः अमनषस जनयमत उदमवितम मनपषयमाणमाममअनययाः बनधपयाः न वितरतकष ययाः तप उदमशषटरीलयाः पपरषयाः स कदमामप मविशमादगसतनो न भविमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष आलसयसयरपदनोषसय मननदमा मविधषटरीयतकष अषसमनम जगमतअलसमायाः जनमायाः बहिविनो वितरनतकष परनतप इदमम आलसयस महि एकयाः महिमानम शतरपयाः इदस महि असममाकस शरषटरीरकष मतषठतमअसममाकस हिमामनस जनयमत आलसयस वितरतकष चिकषतम न कसयमचितम कमायरसय ससमदयाः भविमत कमायरसमाधनकष महिमानतसमविघनस जनयमत इदमम अतयाः यकष कमायरससमदमम इचछषनत तदयाः अविशयमम आलसयस हिमातवयमम कमायरससदयकष उदमयाःअतयमाविशयकयाः भविमत उदमशषटरीलमा जनमायाः यषतकसञचतकमायर समाधमयतपस शकनपविषनत ममतरवितम कमायरसमाधनकषमहितसमाहिमाययस करनोमत अयमम उदमयाः सपपतसय सससहिसय मपखकष सवियमम एवि मकगयाः आगतय न परमविशमत मकगसयमकगयणमाय तप सससहिकषन धमाविनमामद-उदमयाः अविशयस करणषटरीययाः उदमशषटरीलमायाः कदमामप दपयाःखस न परमापनपविषनत अत एविकमायरससदयकष सपखपरमापतयकष चि आलसयस तयकतविमा असममामभयाः उदमयाः करणषटरीययाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 शरषटरीरसथयाः - शरषटरीरकष मतषठमत इमत शरषटरीरसथयाः

)2 उदमसमयाः - उदमकषन समयाः उदमसमयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 कप विमारणयाः - कक धमातनोयाः शमानचपरतययकष परथमदकविचिनकष कप विमारणयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 नमासतयपदमसमयाः = नमाषसत + उदमसमयाः

)2 कप विमारणनो न = कप विमारणयाः + न

)3 नमाविसषटरीदमत = न + अविसषटरीदमत

परयनोगपररवितरनमम - आलसयकषन महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथकषन महितमा ररपपणमा (भकयतकष) उदमसमकषनबनधपनमा न भकयतकष कप विमारणकषन न अविसषटरीदतकष

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

यदमा मकसञचजजनोऽहिस मदप इवि मदमानधयाः समभविसतदमा सविरजनोऽसमषटरीतयभविदविसलपतस मम मनयाः

सससकक तसमामहितयमम 23

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

यदमा मकसञचतम मकसञचतम बपधजनसकमाशमादविगतसतदमा मकखरयोऽसमषटरीमत जविर इवि मदनो मकष वयपगतयाः५अनविययाः - यदमा अहिस मकसञचजजयाः (तदमा अहिस) मदप इवि मदमानधयाः समभविमम तदमा सविरजयाः अषसम

इमत मम मनयाः अविसलपतमम अभवितम यदमा बपधजनसकमाशमातम मकसञचतम मकसञचतम अविगतमम तदमा मकखरयाः अषसमइमत जविरयाः इवि मकष मदयाः वयपगतयाः

अनवियमाथर याः - यदमा यषसमनम कमालकष अहिस मकसञचदजयाः सविलपजमानविमानम (तदमा अहिस) मदपयाः गजयाः इविमदमानधयाः मदमततयाः समभविमम सजमातयाः तदमा तषसमनम समयकष सविरजयाः मनसखलजमानविमानम अषसम भविमामम इमत मममकष मनयाः मचिततमम अविसलपतमम अभवितम गविरपकणर जमातमम यदमा यषसमनम कमालकष बपधजनसकमाशमातम पषणडतमानमाससमषटरीपमातम मकसञचतम मकसञचतम सविलपमम अविगतमम जमातमम तदमा तषसमनम समयकष मकखरयाः विमासलशयाः अषसम इमत जविरयाःइवि जविरवितम मकष मम मदयाः औदतयस वयपगतयाः मनगरतयाः

सरलमाथर याः - यदमा मम मकसञचतम जमानमम अभवितम तदमा अहिस सविरजयाः अषसम इमत मतविमा अहिस गजवितममदमततयाः अभविमम परनतप पषणडतमानमास सकमाशस गतविमा यदमा तकषषमास जमानस दषविमानम तदमा तदपकषकयमा अहिस महिमामकखरयाःअषसम इमत जमातविमानम तषसमनम समयकष एवि मम यतम औदतयस सञमातमम आसषटरीतम ततम मनममषकषणदवि मनगरतसजमातमम

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष सविलपजमानलमाभकष समत एवि जनमानमामम यतम औदतयस दशयतकषतमदषयकष विणयरतकष अषसमनम जगमत कषशचितम जनयाः यदमा मकसञचतम जमानस लभतकष तदमा तसय महिमानम अहिङकमारयाःभविमत गजयाः यथमा मदमततयाः सनम सममपखकष आगतमानम सविमारनम सविशपणडयमा पमादकषन विमा नमाशयमत न कममपसहितकष तदतम स जनयाः अमप गपरणमास तथमा अनयकषषमास समममानयमानमास समममानस न करनोमत सविरयाः सहि दपषममआचिरमत स मचिनतयमत यतम स सविरजयाः अषसत जगमत न कसयमामप तदपकषकयमा असधकस जमानस वितरतकष एविसरपकषणतसय समपकणर मचिततस दपरण पकणर भविमत परनतप स यदमा मविदपषमास समषटरीपस गचछमत ततर तकषषमास जमानस चि पशयमत

तदमा तसय अनपभवियाः भविमत यतम एतदपकषकयमा तसय बहिहसविलपस जमानस वितरतकष तषसमनम समयकष तसय परकक तसमकखरतविस परकमाशतकष यपककौषधसकषविनकषन रनोमगणयाः जविरयाः यथमा मनममषकषणदवि अपगचछमत तदतम तसय मदमानधसयजनसय अहिङकमारयाः समपकणरतयमा मविचिकणर भविमत विसतपतयाः मकसञचजजमानलमाभकष समत मनपषयकषषप ययाः अहिङकमारयाःउतपदतकष स एवि मविनमाशसय परधमानहिकषतपसविरपयाः भविमत अतयाः जमानकष सतयमप मविनययाः परशससनषटरीययाः तसममातमजमानलमाभकष समत कदमामप अहिङकमारयाः न परकमाशनषटरीययाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 मकसञचजजयाः - मककसञचतम जमानमामत इमत मकसञचजजयाः

)2 मदमानधयाः - मदकषन अनधयाः मदमानधयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 सविरजयाः - सविर जमानमामत इमत सविरजयाः

)4 बपधजनसकमाशमातम - बपधमाशचि तकष जनमायाः बपधजनमायाः इमत कमरधमारयसममासयाः बपधजनमानमास सकमाशयाःबपधजनसकमाशयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तसममातम बपधजनसकमाशमातम

)5 अविगतमम - अविपकविरकमातम गमम-धमातनोयाः कपरतययकष अविगतमम इमत रपमम

24 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

)6 वयपगतयाः - मविपकविरकमातम अपपकविरकमातम चि गमम-धमातनोयाः कपरतययकष पपससस वयपगतयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 मकसञचजजनोऽहिमम = मकसञचजजयाः + अहिमम

)2 मदप इवि = मदपयाः + इवि

)3 सविरजनोऽसमषटरीतयभविदविसलपतमम = सविरजयाः + अषसम + इमत + अभवितम + अविसलपतमम

)4 मकखरयोऽसमषटरीमत = मकखरयाः + अषसम + इमत

)5 मदनो मकष = मदयाः + मकष

परयनोगपररवितरनमम - यदमा मयमा मकसञचजजकषन (तदमा मयमा) मदपकषन इवि मदमानधकषन समभकयत तदमासविरजकषन भकयतकष इमत मम मनसमा अविसलपतकषन अभकयत यदमा बपधजनसकमाशमातम मकसञचतम मकसञचतम अविगतविमानमतदमा मकखरन भकयतकष इमत जविरकषण इवि मकष मदकषन वयपगतकषन (अभकयत)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष मशखररणषटरीछनदयाः वितरतकष

शकयनो विमारमयतपस जलकषन हिहतभपकम छतरकषण सकयमारतपनोनमागकषनदरिनो मनमशतमाङकप शकषन समदनो दणडकषन गनोगदरभकौवयमासधभरषजसङगहिदशचि मविमविधदमर नतरपरयनोगदमविर षससविरसयकौषधमषसत शमासतरमविमहितस मकखरसय नमासतयकौषधमम६अनविययाः - जलकषन हिहतभपकम विमारमयतपस शकययाः छतरकषण सकयमारतपयाः मनमशतमाङकप शकषन समदयाः नमागकषनदरियाः

दणडकषन गनोगदरभकौ भकषषजसङगहिदयाः वयमासधयाः मविमविधदयाः मनतरपरयकौगदयाः चि मविषमम सविरसय शमासतरमविमहितमम औषधममअषसत (परनतप) मकखरसय औषधस नमाषसत

अनवियमाथर याः - जलकषन विमाररणमा हिहतभपकम अमगयाः विमारमयतपस शमाममयतपस शकययाः शकयतकष छतरकषण सकयमारतपयाःभमाननोयाः चिणडतमा मनमशतमाङकप शकषन तषटरीकमाङकप शकषन समदयाः मदमततयाः नमागकषनदरियाः गजयाः दणडकषन लगपडकषन गनोगदरभकौगनोरमासभकौ भकषषजसङगहिदयाः औषधङगहिदयाः वयमासधयाः रनोगयाः मविमविधदयाः नमानमामविधदयाः मनतरपरयकौगदयाः मनतरपरयनोगदमारमा चिमविषमम सविरसय असखलसय शमासतरमविमहितमम शमातरकष उकस औषधस पथयमम अषसत मविदतकष (परनतप) मकखरसयअजसय औषधस पथयस नमाषसत न वितरतकष

सरलमाथर याः - जलदमारमा अमगयाः शमाममयतपस शकयतकष छतरधमारणकषन सकयरसय आतपमातम रकमास परमापतपस शकयतकषतषटरीकमाङकप शकषन मदमततहिषसतनयाः अमप बनधनस कतपर शकयतकष दणडपरहिमारकषण गकौयाः गदरभशचि शमाममयतपस शकयतकषऔषधसकषविनकषन रनोगयाः पररहितपर शकययाः मनतरपरयनोगकषण सपरसय मविषमम अमप शमाममयतपस शकयतकष एविसरपकषण सविमारसमाससमसयमानमास सममाधमानस शमासतरकष उकस वितरतकष परनतप मकखरसय मकखरतविसय पररहिमारमाय न कषशचितम उपमाययाः वितरतकष

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष मकखमारणमास मकखरतविस मननदतकष मकखरयाः जनयाः तप शमातरकषषप सविरतरमनषनदतयाः पपतरयाः मकखरयाः भविमत चिकषतम तसय मपतमा जषटरीविनसय पदकष पदकष अपममानस सहितकष तसममातम एविमम उचयतकष यतमपपतरयाः जनमनयाः परमम एवि मकतयाः चिकषतम सविलपकमालमम एवि द पयाःखस भविमत परनतप मकखरयाः पपतरयाः जमायकषत चिकषतम सविरदमा एवि समपतपयाः दपयाःखस जनयमत तसममातम न कनोऽमप मपतमा मकखर पपतरस कमामयतकष अमगयाः असधकयाः भविमत चिकषतम ततर

सससकक तसमामहितयमम 25

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

जलककषपणकषन तसय अगकषयाः शमामनस कतपर शकयतकष सकयमारतपमातम रकमायद छतरस धमायरतकष चिकषतम ततयाः रकमा परमापतपस शकयमाहिसतषटरी उनमततयाः भविमत चिकषतम तसय सममपखकष आगतमानम सविमारनम स सविपमादकषन नमाशयमत परनतप एविमम उनमततसयहिषसतनयाः अमप तषटरीकषणमाङकप शकषन बनधनस कतपर शकयतकष दणडपरहिमारयाः मकरयतकष चिकषतम गनोगदरभमादययाः पशवियाः अमपसविविशमम आगचछषनत उततमविददसकमाशमातम भकषषजसकषविनकषन महिमानम रनोगयाः अमप पररहितपर शकययाः भविमतमविषधरसपरसय दसशनमातम परस स दसमशतयाः पपरषयाः मकतपरमाययाः भविमत चिकषदमप तदमा मनतरपरयनोगकषण तसय मविषसयतयमागयाः कतपर शकययाः एविसरपकषण जषटरीविनकष सविमारसमास समसयमानमामम एवि सममाधमानस कतपर शकयतकष शमासतरकषषप तपसविरमविधसममाधमानमम उकमम वितरतकष परनतप सविरसमसयमा पररहितपर शकयतकष चिकषदमप मकखरतविसय पररहिमारयाःपरयतनशतकषनमामप कतपर न शकययाः

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 सकयमारतपयाः - सकयरसय आतपयाः सकयमारतपयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

)2 नमागकषनदरियाः - नमागमानमामम इनदरियाः नमागकषनदरियाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तसय गजयाः इतयथरयाः

)3 मनमशतमाङकप शकषन ndash मनमशतयाः चि असकौ अङकप शयाः मनमशतमाङकप शयाः इमत कमरधमारयसममासयाः

)4 गनोगदरभकौ - गकौयाः चि गदरभयाः चि गनोगदरभकौ इमत इतरकषतरदनदसममासयाः

)5 भकषषजसङगहिदयाः - भकषषजमानमास सङगहिमायाः भकषषजसङगहिमायाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः तदयाःभकषषजसङगहिदयाः

)6 मनतरपरयनोगदयाः - मनतरमाणमास परयनोगमायाः मनतरपरयनोगमायाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तदयाः मनतरपरयनोगदयाः

)7 शमासतरमविमहितमम - शमासतरकषण मविमहितमम शमासतरमविमहितमम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

सषनधकमायरमम -

)1 शकयनो विमारमयतपमम = शकययाः + विमारमयतपमम (मविसगर-सषनधयाः)

)2 वयमासधभरषजसङगहिदयाः = वयमासधयाः + भकषषजसङगहिदयाः (मविसगर-सषनधयाः)

)3 भकषषजसङगहिदशचि = भकषषजसङगहिदयाः + चि (मविसगर-सषनधयाः शचिपतवि-सषनधयाः)

)4 मविमविधदमरनतरपरयनोगदयाः = मविमविधदयाः + मनतरपरयनोगदयाः (मविसगर-सषनधयाः)

)5 सविरसयकौषधमम = सविरसय + औषधमम (विकमद-सषनधयाः)

)6 नमासतयकौषधमम = नमाषसत + औषधमम (यणम-सषनधयाः)

परयनोगपररवितरनमम - जलकषन हिहतभपजस विमारमयतपस शकनपयमातम छतरकषण सकयमारतपमम मनमशतमाङकप शकषन समदसनमागकषनदरिस दणडकषन गनोगदरभकौ भकषषजसङगहिदयाः वयमासधमम मविमविधदयाः मनतरपरयकौगदयाः चि मविषमम सविरसय शमासतरमविमहितकषनऔषधकषन भकयतकष (परनतप) मकखरसय औषधकषन न भकयतकष

छनदयाःपररचिययाः - शमादकरलमविकरकीमडतमम इमत छनदयाःवितरतकष अषसमनम शलनोककष

26 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

दपजरनकषन समस सखयस विदरञचमामप न कमारयकषतमउषणनो दहिमत चिमाङगमारयाः शषटरीतयाः कक षणमायतकष करमम७अनविययाः - दपजरनकषन समस विदरस सखयस चिमामप न कमारयकषतम उषणयाः अङगमारयाः करस दहिमत शषटरीतशचि करस

कक षणमायतकष

अनवियमाथर याः - दपजरनकषन खलकषन समस सहि विदरस शतरपतमास सखयस ममतरतमास चिमामप न कमारयकषतम समपमादयकषतमउषणयाः परदषटरीपतयाः अङगमारयाः अलमातमम करस ततसपकषस हिसतस दहिमत (अथ चि)शषटरीतशचि अनपषणयाः चि करस ततसपकषस हिसतसकक षणमायतकष कक षणस करनोमत

सरलमाथर याः - दपजरनदयाः सहि कदमामप मदतरषटरी अमप न करणषटरीयमा मकञच शतरपतविमम अमप न समपमादनषटरीयममयतनो महि उभयनोयाः पररषसथतयनोयाः एवि स दपजरनयाः हिमामनस जनयमत यथमा उषणयाः अङगमारयाः हिसतसय दमाहिस करनोमत

मकञच स एवि अङगमारयाः शषटरीतयाः भविमत चिकषतम हिसतस कक षणविणर समपमादयमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष द पजरनमानमास मननदमा मकरयतकष अषसमनम जगमत द पषमा जनमायाः बहिविनोवितरनतकष जषटरीविनसय परमाययाः सविरमपहिहतर एवि दपषमायाः पररलकषयनतकष बहिहविमारमम अजमानविशमातम तकष असममाकस हिमामनससमपमादयषनत तकषषमास सविभमावि एवि एविमम अषसत यतम आदकौ मदतरनी समपमादयमत ततयाः परस मविशविमासस समपतपमादअविकमाशस परमापय महिदमनषस जनयमत तसममातम द पजरनयाः समषटरीपमम आगतय समाहिमाययमामदकस कक तविमा सखयस कतपरपरयततकष चिकषदमप जमानकष समत तदयाः सहि कदमामप मदतरषटरी न करणषटरीयमा परनतप मदतरषटरी न करणषटरीयमा इतयकषतदथर तदयाः शतरपतविससमपमादतकष चिकषदमप असममाकमम अमनषस भविमत द पजरनदयाः सहि कदमामचितम दपषमाचिरणस मकरयतकष चिकषतम तकष अविशयस ततममनसस सससथमापय भमविषयमत हिमामनस जनयमत यथमा अङगमारयाः यदमा तपतयाः भविमत तदमा तसय सपशरयाः मकरयतकष चिकषतमअविशयस हिसतयाः दगधयाः भविमत अमप स एवि अङगमारयाः यदमा शषटरीतयाः भविमत तदमा तसय सपशरयाः मकरयतकष चिकषतम हिसतयाःमसलनयाः भविमत तसममातम हिसतरकमायद अङगमारसय सपशरयाः एवि न कतरवययाः तदतम सविरददवि दपजरनमानमामम उपकषकमाकतरवयमा

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 सखयमम - सखयपयाः भमावियाः सखयमम

)2 कमारयकषतम - कक धमातनोयाः मणचपरतययकष मविसधसलमङि परथमपपरषदकविचिनकष कमारयकषतम इमत रपमम

)3 कक षणमायतकष - कक षण इवि आचिरयमत इमत कक षणमायतकष

सषनधकमायरमम -

)1 विदरञचमामप = विदरमम + चिमामप

)2 चिमामप = चि + अमप

)3 उषणनो दहिमत = उषणयाः + दहिमत

)4 चिमाङगमारयाः = चि + अङगमारयाः

परयनोगपररवितरनमम - दपजरनकषन समस विदरस सखयस चिमामप न कमायरत उषणकषन अङगमारकषण करयाः दहतकष शषटरीतकषनचि करयाः कक षणमाययतकष

सससकक तसमामहितयमम 27

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

छनदयाःपररचिययाः - अनपषपपम-छनदनोबदयाः अयस शलनोकयाः

उतसविकष वयसनकष चिदवि द पमभरककष रमाषष मविपलविकषरमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः८अनविययाः - ययाः उतसविकष वयसनकष चिदवि दपमभरककष रमाषष मविपलविकष चि रमाजदमारकष शमशमानकष चि मतषठमत स बमानधवियाः

(भविमत)

अनवियमाथर याः - ययाः ययाः जनयाः उतसविकष मविविमाहिमादकौ उतसविसमयकष वयसनकष मविपसततकमालकष चिदवि द पमभरककषअननमाभमाविसमयकष रमाषष मविपलविकष सविदकषशसय अनयरमाजयकक तमाकरमणसमयकष चि रमाजदमारकष मविचिमारमालयकष शमशमानकषशविदमाहिसथमानकष चि मतषठमत धनमामदनमा उपकरनोमत स बमानधवियाः यथमाथरयाः बनधपयाः भविमत

सरलमाथर याः - ययाः जनयाः मविविमाहिमादकौ उतसविसमयकष मविपतसमयकष अननमाभमाविसमयकष यपदसमयकषमविचिमारमालयकष दमाहिसथमानकष चि सविरददवि सविरसयमास पररषसथतकौ एवि महितमम इचछमत समाहिमाययस करनोमत चि स एविविसतपतनो बनधपयाः भविमत

तमातपयमारथर याः - आलनोचयममानकष अषसमनम शलनोककष परकक तबनधपलकणमम उचयतकष अषसमनम जगमतजषटरीविनपसथ चिलनसमयकष बमानधविमायाः तप बहिविनो लभयनतकष परनतप तकषषप न सविर महितदमषणयाः भविषनत परमाययाः जनमायाः एविसविमाथरसय समाधनमाय मदतरनी समपमादयषनत समपकणर जगमत सविलपमायाः एवि परकक तबमानधविमानम परमापनपविषनत जनमानमाससपखसमयकष बहिवि एवि तसय सपखसय मकसञचदमागस परमापतपस ममतरमामण भविषनत परनतप तसय एवि जनसय यदमामविपतकमालयाः सममापननयाः भविमत तदमा सपखसमयकष आगतकषषप तकषषप बनधपषप न कनोऽमप समाहिमाययमाय परयततकष अत एविशमासतरकषषप परकक तबनधनोयाः मनणरयसय उपमाययाः उकयाः तदथमा - ययाः मविविमाहिमादपतसविसमयकष बनधपनमा सहि आननदसकरनोमत अमप चि बनधनोयाः मविपसततकमालकष यपकममागर परदशयर समाहिमाययस करनोमत मकञच बनधनोयाः यदमा अननकषस भविमततदमा अननदमानमामदनमा तसय समाहिमाययस करनोमत एविस चि अनयदकषशसय रमाजमा यदमा सविदकषशकष आकरमणस मकरयतकष तदमापरमाणरकमायद विमाससथमानदमानकषन ययाः बनधनोयाः समाहिमाययस करनोमत इतथस चि परमतपककषण ककष नमचितम बनधनोयाः उपररममथयमापविमादयाः दषटरीयतकष तसय मविचिमारसमयकष सदपमकदमानकषन तसममातम अपविमादमातम रकमास करनोमत मकञच पररविमारसयकनोऽमप ममरियतकष चिकषतम शमशमानकष दमाहिसमयकष ततकमायरसय सपषठप तयमा समपमादनमाय समाहिमाययस करनोमत स एवि परकक तयाःबनधपयाः भविमत परनतप एविस बनधपयाः तप समामपरमतकसमयकष मविरल एवि

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 रमाषष मविपलविकष - रमाषषसय मविपलवियाः रमाषष मविपलवियाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम रमाषष मविपलविकष

)2 रमाजदमारकष - रमाजयाः दमारस रमाजदमारमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम रमाजदमारकष

)3 मतषठमत - सथमाधमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष मतषठमत इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 चिदवि = चि + एवि

)2 यषसतषठमत = ययाः + मतषठमत

28 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

)3 स बमानधवियाः = सयाः + बमानधवियाः

परयनोगपररवितरनमम - यकषन उतसविकष वयसनकष चिदवि दपमभरककष रमाषष मविपलविकष चि रमाजदमारकष शमशमानकष चि सथषटरीयतकषतकषन बमानधविकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः अषसत

उदमकषन न महि ससदधयषनत कमायमारमण न मननोरथदयाःन महि सपपतसय सससहिसय परमविशषनत मपखकष मकगमायाः९अनविययाः - उदमकषन कमायमारमण ससदधयषनत न (तप) मननोरथदयाः सपपतसय सससहिसय मपखकष मकगमायाः न महि

परमविशषनत

अनवियमाथर याः - उदमकषन उदनोगकषन कमायमारमण अनपषठकषयकममारमण ससदधयषनत सफलमामन भविषनत न (तप)मननोरथदयाः इचछमाममातरकषण सपपतसय शयमानसय सससहिसय ककष सररणयाः मपखकष आननकष मकगमायाः हिररणमादययाः न महि परमविशषनतयमाषनत

सरलमाथर याः - कमायरसमाधनमाय ककष विलमम इचछमा मकरयतकष चिकषदकषवि ततम कमायर न ससदधयमत तसय समाधनमायअविशयमम उदमयाः करणषटरीययाः यथमा भनोजनमाथर सससहिकषन धमाविनस कक तविमा एवि मकगसय मकगयणस करणषटरीयमम शयमानसयसससहिसय मपखकष मकगयाः सवियमम आगतय न परमविशमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष पकौरषमविषयकष विणयरतकष सससमारकषऽषसमनम अलसमायाः जनमायाः तपअनपषठकषयकमरणयाः समाधनमाय इचछमाममातरस कप विरषनत परनतप आलसयकमारणमातम ततसमाधनमाय न कसञचतम उदनोगसकप विरषनत तकष मचिनतयषनत यतम ददविमम एवि सविरकमायरसमाधकस वितरतकष तसममातम कमायरसमाधनमाय परयतनकरणकषन नकषशचितम लमाभयाः भविमत यतम भमागयकष अषसत परयतनशतकषनमामप ततम अनयथमाकतपर न शकयतकष अतयाः ददविकष मविशविमासससससथमापय कमायरसमाधनमविषयकष मचिनतमा न कतरवयमा इमत अलसमानमास ममतयाः परनतप पषणडतमानमास मतस तप मभननमम एवितकषषमास नयकष इचछमाममातरकषण न कसयमामप कमायरसय ससमदयाः भविमत कमायरसमाधनमाय अविशयमम उदमयाः करणषटरीययाःपकविरजनममन यतम कमर कक तस तदकषवि ददविमम इतयपचयतकष तसममातम ददविनोपरर हिसतककषपयाः कतपर न शकययाः अतयाः ददविमविषयकषअमचिनतमयतविमा सविरयाः उदमयाः कतरवययाः यथमा कषशचितम सससहियाः मकगस भकयमामम इमत मविमचिनतय यमद शयनस करनोमत

तमहिर स न कदमामप मकगस भकमयतपस शकषयमत मकगभकणमाय तकषन धमाविनस कक तविमा एवि मकगसय मकगयणस कतरवयममतदननतरमम एवि स मकगस भकमयतपस शकननोमत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 मननोरथदयाः - मनसयाः रथमायाः मननोरथमायाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तदयाः मननोरथदयाः

)2 परमविशषनत - परपकविरकमातम मविशम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषबहिहविचिनकष परमविशषनत इमत रपमम

परयनोगपररवितरनमम - उदमकषन कमायरयाः ससदधयतकष न (तप) मननोरथदयाः सपपतसय सससहिसय मपखकष मकगदयाः न महिपरमविशयतकष

छनदयाःपररचिययाः - अयस शलनोकयाः अनपषपपम-छनदनोबदयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 29

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पमाठगतपरशनमायाः

1 गकहिमम आगतकष अरकौ मकस कमायरमम

2 दरिपमयाः कसममातम छमायमास न उपससहिरतकष

3 कयनोयाः गहिपषटरीडनस भविमत

4 कयाः बलविमानम अषसत

5 पपरषकषण कमत दनोषमायाः हिमातवयमायाः ककष चि तकष

6 मनपषयमाणमास महिमानम ररपपयाः कयाः

7 कयाः न अविसषटरीदमत

8 मकसञचजजयाः जनयाः ककीदशयाः भविमत

9 यदमा मकसञचजजनोऽहिममइतयमामदशलनोककष मकस छनदयाः वितरतकष

10 जलकषन कयाः विमारमयतपस शकययाः

11 कसय औषधस नमाषसत

12 ककीदशयाः अङगमारयाः करस दहिमत

13 कयाः परकक तनो बमानधवियाः

14 कमायमारमण ककष न ससधयषनत

15 कसय मपखकष मकगमायाः न परमविशषनत

16 क-सतमभकषन सहि ख-सतमभस मकषलयत -

क-सतमभयाः ख-सतमभयाः

1 आमतथयमम क षटम

2 दररदरितमा ख ररपपयाः

3 दनोषमायाः ग ररपपयाः

4 बनधपयाः घ मनमशतमाङकप शकषन

5 आलसयमम ङि अरकौ

6 नमागकषनदरियाः चि शषटरीतयाः अङगमारयाः

7 करस कक षणयतकष छ ममतमतमामम

8 आलसयस ज उदमयाः

30 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

पमाठसमारयाः

चिनदरिसकयरसदशदषटरीमपतमतनोयाः अमप रमाहिहणमा गमासयाः भविमत हिषसतसपरसदशशमकमतनोयाः अमप शङगलकषनमनतरमामदनमा चि बनधनस भविमत सविरशमासतरजमायाः महिमाजमामननयाः अमप दररदरिमायाः भविषनत - एततसविर दषटमा भमागयमम एविसविरमनयमामकमम इमत जमायतकष शतरपयाः यमद कदमामप अमतसथरपकषण गकहिमम आगचछमत तमहिर यथमासमाधयस तसयमामपअमतसथसतकमारयाः अविशयस कतरवययाः यथमा विककचछकषदकमायाः विककचछकषदनकषन कलमानतमायाः सनतयाः तसय एवि मछदममानसयविककसय छमायमायमामम आशयस नयषनत तदमा स विककयाः तकषभययाः सविछमायमास न आकषरमत अषसमनम जगमत ययाःअभयपदयस कतपरमम इचछमत तकषन मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस मकञच उदमासषटरीनतमा - एतकष षडम दनोषमायाःतयकवयमायाः एतकषषमास तयमागमातम परमम एवि अभयपदययाः समभवियाः भविमत आलसयस मनपषयमाणमास दकषहिसथयाः महिमानम शतरपयाःययाः महिदम अमनषस जनयमत उदमवितम मनपषयमाणमामम अनययाः बनधपयाः न वितरतकष ययाः तप उदमशषटरीलयाः पपरषयाः सकदमामप मविशमादगसतनो न भविमत यदमा जनयाः मकसञचतम जमानमम परमापननोमत तदमा अहिस सविरजयाः अषसम इमत मतविमा सगजवितम मदमततयाः भविमत परनतप पषणडतमानमास सकमाशस गतविमा स यदमा तकषषमास जमानस पशयमत तदमा तदपकषकयमा अहिसमहिमामकखरयाः अषसम इमत जमानस तसय भविमत तषसमनम समयकष एवि तसय यतम औदतयस सञमातमम आसषटरीतम ततममनममषकषणदवि मनगरतस भविमत

जलदमारमा अमगयाः शमाममयतपस शकयतकष छतरधमारणकषन सकयरसय आतपमातम रकमा परमापतपस शकयतकष तषटरीकमाङकप शकषशमदमततहिषसतनयाः अमप बनधनस कतपर शकयतकष दणडपरहिमारकषण गकौयाः गदरभशचि शमाममयतपस शकयतकष औषधसकषविनकषनरनोगयाः पररहितपर शकययाः मनतरपरयनोगकषण सपरसय मविषमम अमप शमाममयतपस शकयतकष एविसरपकषण सविमारसमास समसयमानमाससममाधमानस शमासतरकष उकस वितरतकष परनतप मकखरसय मकखरतविसय पररहिमारमाय न कषशचितम उपमाययाः वितरतकष दपजरनदयाः सहिकदमामप मदतरषटरी अमप न करणषटरीयमा मकञच शतरपतविमम अमप न समपमादनषटरीयमम यतनो महि उभयनोयाः पररषसथतयनोयाः एवि सदपजरनयाः हिमामनस जनयमत यथमा उषणयाः अङगमारयाः हिसतसय दमाहिस करनोमत मकञच स एवि अङगमारयाः शषटरीतयाः भविमत चिकषतमहिसतस कक षणविणर समपमादयमत ययाः जनयाः मविविमाहिमादकौ उतसविसमयकष मविपतसमयकष अननकषसमयकष यपदसमयकषमविचिमारमालयकष दमाहिसथमानकष चि सविरददवि सविरसयमास पररषसथतकौ एवि महितमम इचछमत समाहिमाययस करनोमत चि स एवि परकक तयाःबनधपयाः भविमत कमायरसमाधनमाय ककष विलमम इचछमा मकरयतकष चिकषदकषवि ततम कमायर न ससदधयमत तसय समाधनमायअविशयमम उदमयाः करणषटरीययाः यथमा भनोजनमाथर सससहिकषन धमाविनस कक तविमा एवि मकगसय मकगयणस करणषटरीयमम शयमानसयसससहिसय मपखकष मकगयाः सवियमम आगतय न परमविशमत

मकमसधगतमम

गकहिमम आगतकष शतरकौ अमप उमचितमम आमतथयस करणषटरीयमम

मविसधयाः एवि सविरकमायरमनयमामकयाः वितरतकष

मनदरिमादषटरीनमास षणणमास दनोषमाणमास तयमागस मविनमा अभयपदययाः न समभविमत

उदममशमालषटरी पपरषयाः कदमामप दपयाःखगसतयाः न भविमत

सससकक तसमामहितयमम 31

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

दपजरनयाः सविरदमा उपकषकणषटरीययाः

उदमकषन एवि सविरकमायमारणमास ससमदयाः समभविमत

पमाठमानतपरशनमायाः

)1 अमतसथसतकमारमविषयकष ससककषपकषण आलनोचियतप

)2 मविधकषयाः बलविततविस यथमागनथस परमतपमादयतप

)3 मकसञचजजमानकष समत मनपषयकषषप जमायममानसय मदसय ससककषपकषण विणरनमास करनोतप

)4 मकखरसय कमा षसथमतयाः - यथमागनथस परमतपमादयतप

)5 बमानधविलकणस यथमागनथस विणरयतप

पमाठगतपरशनमानमामम उततरमामण

1 उमचितमम आमतथयमम

2 पमाशविरगतमातम छकषततपयाः

3 शमशमदविमाकरयनोयाः

4 मविसधयाः

5 षटम मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस दषटरीघरसकतरतमा चि

6 आलसयमम

7 कप विमारणयाः

8 मदप इवि मदमानधयाः भविमत

9 मशखररणषटरी

10 हिहतभपकम

11 मकखरसय

12 उषणयाः

13 ययाः उतसविकष वयसनकष दपमभरककष रमाषष मविपलविकष रमाजदमारकष शमशमानकष चि मतषठमत

14 उदमकषन

15 सपपतसय सससहिसय

16 -1 ङि -2 छ -3 क -4 ज -5 ख -6 घ -7 चि -8 ग

32 सससकक तसमामहितयमम

)3 परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचिपरसतमाविनमा

अमय मपरयचछमातरमायाः अषसमनम पमाठकष समसयमाशलनोकमायाः परहिकषसलकमाशलनोकमायाः चि यपषममामभयाः पठयनतकषअसममाकस परमपरमायमास चितपषषमषयाः कलमायाः परससदमायाः तमासप समसयमापकरणस परहिकषसलकमा चि अनतभरवितयाः अपमाथरयपकसमनरथरकस असमभविमाथरयपकस विमा विमाकयस शलनोकसय परमाययाः एकपमादरपकषण भविमत तसय समसयमा इमत नमामतसयमायाः समसयमायमायाः पररहिमारस समाधपतविनोपपमादनस विमा कमवियाः सविपरमतभमासमामथयरन करनोमत समसयमातमकमम एकसपमादस सविषटरीकक तय एविमशषकषन पमादतरयकषण समसयमापररहिमारयाः परदशयरतकष एषयाः परमाचिषटरीनयाः कमवितमामविननोदपरकमारयाः भविमतएषमा कविकषयाः कलपनमासमामथयरसय मनकषमा भविमत परहिकषसलकमा तप षकलषमविमचितरमाथरयपकस विचिनस परशनमाकमारकषण परमाययाःभविमत तसय उततरस शलनोककष न मतषठमत तचचि शलनोकपमठतकमभयाः सवियमम ऊहमम अतरसपभमामषतरतनभमाणडमागमार-भनोजपरबनधमामदगनथतयाः मचितमायाः शलनोकमायाः परदशयरनतकष

उदकषशयमामनइमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

समसयमारपसय कमावयपरकमारसय जमानस अतर भविमत यतर कविषटरीनमास कलपनमासमामथयरमम अविगमयतकष तथमामविधमानमास समसयमानमास पररहिमारकष कषशचितम बनोधयाः छमातरमाणमामम उपजमायतकष सससकक तसमामहितयकष परहिकषसलकमानमास पररचिययाः छमातरमाणमास समपदतकष परहिकषसलकमारपमाणमास शलनोकमानमास रचिनमायमास छमातरमाणमास मकसञचतम ममागरदशरनस लभयतकष यकषन उतसमामहितमायाः सपषठप

नविस परहिकषसलकमाकमावयस रचिमयतपस परभविकषयपयाः

)3 1 समसयमाशलनोकमायाः

)3 1 1 समसयमा - ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाःअसय समसयमाविमाकयसय कनोऽमप अथरयाः न जमायतकष यतनो महि अतर परयपकमानमास शबदमानमास शमासतरकष वयविहिमारकष

विमा अथरयाः नमाषसत अथमामप असय मनरथरकसय पदसमपदमायसय कषसमसषशचितम समपमचितकष अथर समनविययाः कमविनमासमाधनषटरीययाः अषसत कषशचितम कमवियाः समसयमायमायाः पररहिमारस परदमशरतविमानम यथमा -

रमाजमामभषकषककष मदमविहवलमायमायाः हिसतमाचचयपतनो हिकषमघटनो यपवितयमायाः

सनोपमानममासमाद करनोमत शबदस ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाः ( भनोजपरबनधयाः - ३१७)

सससकक तसमामहितयमम 33

3

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः - रमाजमामभषकषककष = रमाजयाः सनमानसमयकष मदमविहवलमायमायाः = कमामपषटरीमडतमायमायाः यपवितयमायाः =तरणयमायाः हिसतमातम = करमातम चयपतयाः = भरषयाः हिकषमघटयाः = सपविणरकलशयाः सनोपमानमम = सनोपमानपषङकयपकसममागरमम आसमाद = परमापय शबदमम = धविमनस करनोमत = जनयमत ठठसठठसठस ठठठसठठसठयाः इमत

भमाविमाथर याः - कसयमचितम रमाजयाः सनमानस कमारयनतषटरी अषसत कमामचितम यपविमतयाः समा रमाजयाः शमारषटरीररकससकौनदयर दषटमा कमामपषटरीमडतमा भकतविमा उमदगमनसकमा समपननमा उदकषगकमारणमातम तसयमायाः हिसतमातम सनमाननोपयनोगषटरीसपविणरकलशयाः पमततयाः तथमा पमततयाः सयाः कलशयाः ततरदवि पमाशविर षसथतमास सनोपमानपषङकस गतविमा ततर भरमनममनमनसथस गतविमानम ततर सनोपमानममागरण यदमा सयाः सखलनम गचछमत तदमा ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाः इमत धविमनसकरनोमत एविस कमवियाः कषशचितम रमणषटरीयस परसङगस पररकलपय समसयमायमायाः मननोहिरस पररहिमारस परदमशरतविमानम अतरठठसठठसठमम इतयमामद पदसमपदमाययाः सनोपमानममागरण सखलतयाः कलशसय धविमनयाः इमत कविकषयाः आशययाः मनरथरकयाः सपदसमपदमाययाः कलशधविनकषयाः अनपकरणधविमनरपयाः इमत पररकलपय कमवियाः समसयमायमायाः चिमतकमारकमारकस पररहिमारसदशरयमत अनपकरणरपसय शबदसय मविमशषयाः कनोऽमप अथरयाः न भविमत

वयमाकरणमविशकषषयाः - रमाजमामभषकषककष - रमाजयाः अमभषकषकयाः रमाजमामभषकषकयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनमरमाजमामभषकषककष

मदमविहवलमायमायाः - मदकषन मविहवलमा मदमविहवलमा तसयमायाः मदमविहवलमायमायाः - तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

हिकषमघटयाः - हिकषमनयाः घटयाः - हिकषमघटयाः षषठषटरीततपपरषसममासयाः

आसमाद - षदलक - गतकौ इमत धमातपयाः असममातम सविमासथरकमणजनतमातम आङिप पसगरपकविरकमातमलयपपरतयययाः

)3 1 2 समसयमा - ldquoशतचिनदरिस नभयाःसथलममसमसयमायमायाः अथर याः - आकमाशस शतचिनदरियपकस वितरतकष इमत वियस पशयमामयाः यतम आकमाशकष एक एवि

चिनदरियाः मविरमाजतकष शतचिनदरिमातमकमम आकमाशस न कदमामप दशयतकष तसममातम आकमाशस शतचिनदरिमातमकस वितरतकष इमतविचिनस तप अतयनतस विमासतविमविरदस भविमत अतयाः एषमा कमठनमा एवि समसयमा तथमामप कषशचितम कमविशकषषठयाःपरमतभमाबलकषन समषटरीमचिनस पररहिमारस परमादशरयतम यथमा -

दमामनोदरकरमाघमातमविहवलषटरीकक तचिकषतसमा

दषस चिमाणकरमलकषन शतचिनदरिस नभयाःसथलमम ( सपभमा-र-भमा-समसयमा १०)

अनवियमाथर याः - दमामनोदरकरमाघमातमविहवलषटरीकक तचिकषतसमा = शषटरीकक षणसय करपरहिमारकषण भषटरीतमनसककष न

चिमाणकरमलकषन = चिमाणकरनमामककष न मलकषन शतचिनदरिमम = शतचिनदरियपकमम नभयाःसथलमम = आकमाशमम दषमम =अविलनोमकतमम

भमाविमाथर याः - दमापरयपगकष चिमाणकरनमामकयाः रमाकसयाः आसषटरीतम शषटरीकक षणयाः मपमषपरहिमारकषण तस हितविमानम इमतपपरमाणकषषप कथमा शपयतकष तमास कथमाममाधमाररकक तय कमवियाः असयमायाः समसयमायमायाः पररहिमारस परदमशरतविमानम

34 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

शषटरीकक षणयाः चिमाणकरसय करमाघमातस कक तविमानम तदमा भकममस पमततयाः चिमाणकरयाः भयकषन कषमपतयाः तथमाकमपममानकषन तकषन एकचिनदरियपकममप आकमाशमम अनकषकचिनदरियपकममवि दषमम एविस भयकषमपतसय चिमाणकरसयसमसयमायमायाः पररहिमारयाः रमणषटरीयतयमा परदमशरतयाः

वयमाकरणमविशकषषयाः - दमामनोदरसय करयाः दमामनोदरकरयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः दमामनोदरकरसय आघमातयाःदमामनोदरकरमाघमातयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः दमामनोदरकरमाघमातकषन मविहवलषटरीकक तस चिकषतयाः यसय सयाः -दमामनोदरकरमाघमातमविहवलषटरीकक तचिकषतसमा - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

चिमाणकरमलयाः - चिमाणकरशचि असकौ मलयाः - चिमाणकरमलयाः - कमरधमारयसममासयाः

शतचिनदरिमम - शतस चिनदरिमायाः यषसमनम ततम - शतचिनदरिमम - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

नभयाःसथलमम - नभसयाः सथलस नभयाःसथलमम - षषठषटरीततपपरषसममासयाः अथविमा नभ एवि सथलसनभयाःसथलमम - कमरधमारयसममासयाः

)3 1 3 समसयमा - गगनस भरमरमायतकषसमसयमायमायाः अथर याः - अतर अयमथरयाः भविमत यतम आकमाशस भरमरवितम भविमत वियस पशयमामनो यतम

आकमाशस नमाम अपररममतस भविमत यसय पररममाणस न कनोऽमप जमातपस पमारयमत अननतमायाः लनोकमायाः आकमाशकष एविअनतगरतमायाः तमादशस महितम आकमाशस भरमरयाः इवि भविमत इतयकषविमकषषमा महितषटरी समसयमा वितरतकष आकमाशसय पररममाणसकप तर भरमणसय पररममाणस कप तर एविमम अतयनतमविरदमाथरतविमातम एषमा समसयमा कषशचितम कमवियाः असयमायाः पररहिमारसचिमतकमाररपकषण कक तविमानम

सविषसत कमतरयदकषविमाय जगदकषविमाय भकभपजकष

यदशयाःपपणडरषटरीकमानतयाः गगनस भरमरमायतकष (सपभमारभमासमसयमा १७)

अनवियमाथर याः - कमतरयदकषविमाय = कमतरयशकषषठमाय जगदकषविमाय - जगतयाः आरमाधयमाय भकभपजकष =भकममपमालकमाय रमाजकष सविषसत = शपभस भवितप यजशयाःपपणडरषटरीकमानतयाः = यसय ककीमतररपकमलसय अनतयाः गगनमम= आकमाशमम भरमरमायतकष = भरमरयाः भविमत

भमाविमाथर याः - कमतरयशकषषठयाः कषशचितम रमाजमा सयाः सविचिररतकषन जगदकषवियाः अभवितम ययाः आरमाधययाः इमत परजमायाःमनयनतकष सम सयाः परजमापमालनमामदमभयाः रमाजयाः कतरवयदयाः सविरलनोकपरससदयाः जमातयाः तसय ककीमतरयाः सविरलनोककष षपपरसकतमा आसषटरीतम तसय ककीतरयाः अमतशयस विणरयनम कमवियाः उकविमानम यतम तसय रमाजयाः ककीमतररपकष कमलकषआकमाशममप भरमरवितम अनतभरविमत

अतर आकमाशस भरमरस कतपर कमवियाः रमाजयाः ककीमतरयाः पपणडरषटरीकमम अथमारतम कमलमम इमत समपमचितस मननोहिरसकलपनस कक तविमानम तकषन भरमरभकतमम आकमाशस कमलकष अनतभरविमत इमत ससदधयमत ततयाः समसयमा पररहतमाभविमत

वयमाकरणमविशकषषयाः - यदशयाःपपणडरषटरीकमानतयाः - यसय यशयाः - यदशयाः - षषठषटरीतपपरषसममासयाः यदशयाः एविपपणडरषटरीकस यदशयाःपपणडरषटरीकमम - कमरधमारयसममासयाः यदशयाःपपणडरषटरीकसय अनतयाः यदशयाःपपणडरमाकमानतयाः -षषठषटरीततपपरषसममासयाः

सससकक तसमामहितयमम 35

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

)3 1 4 समसयमा - मकगमातम सससहियाः पलमायतकषसमसयमायमायाः अथर याः - मकगमातम अथमारतम हिररणमातम सससहियाः मकगरमाजयाः इमत परससदयाः सससहियाः तसय शकौयर

करकौयर चि अतषटरीवि परससदमम तसय सविपनकषनमामप मकगमायाः द करस पलमायनस कप यपरयाः सससहिसतप मकगस भपङगतविमा सपखस शकषतकषअजसयमामप हिनतमा विषटरीरयाः सससहियाः सयाः मकगमातम पलमायनस करनोमत इमत तप अतषटरीवि मविरदमम

अतयाः एषमा समसयमा नकनस जमटलमा वितरतकष कमवियाः सविपरमतभमासमामथयरन असयमायाः समसयमायमायाः मननोहिरसपररहिमारस परदमशरतविमानम यथमा -

हिषटरीनहितयमा दधमातयकषवि लमाघविस महितमाममप

इमत मतविमा मदपदकषषषटरी मकगमातम सससहियाः पलमायतकष (सपभमा र भमा समसयमा - ४)

अनवियमाथर याः - हिषटरीनहितयमा = समामथयमारपकषकयमा तपचछमानमास द पबरलमानमास विमा हिननमम महितमामम अमप =उननतमानमास शकषषठमानमाममप लमाघविमम = लघपतविस तपचछतविमम इमत भमाविमातम दधमातयकषवि = मनशचियकषन जनयमत इमतमतविमा = एविमम आलनोचय मदपदकषषषटरी = गजसय शतरपयाः सससहियाः = ककष सरषटरी मकगमातम = हिरषटरीणमातम पलमायतकष = पलमायनसकरनोमत

भमाविमाथर याः - अतर कविकषयाः आशययाः एविमषसत यतम मम समबलयाः मकगयाः न भविमत इमत तपयकदमामदसमाहिसकमायर सममानबलयनोयाः दयनोमरधयकष भविकषतम इमत मनयमयाः असममानकषषप यपदमम अधमाममरकस भविमतबलहिषटरीनकषन सहि बसलषठयाः यपदस न कप यमारतम अतयाः सससहियाः मकगस लबधविमामप परमतषठमाभङगभयमातम मकगमातम पलमायतकष इमतकविकषयाः आशययाः एविस मकगमातम सससहिसय पलमायनकष परमतषठमामनरपणस कमारणमम उपसथमापय कमवियाः समसयमायमायाः समपमचितसपररहिमारस परदमशरतविमानम

वयमाकरणमविशकषषयाः - हिषटरीनहितयमा - हिषटरीनसय हितयमा - हिषटरीनहितयमा - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

दधमामत + एवि - दधमातयकषवि - यणम सषनधयाः

)3 1 5 समसयमा - मपपषटरीसलकमा चिपमबमत चिनदरिमणडलममसमसयमायमायाः अथर याः - मपपषटरीसलकमा चिनदरिमबमबस चिपमबमत इमत समसयमायमायाः तमातपयरमम अतर समसयमायमायाः

ममर इदस भविमत यतम भकमकौ षसथतमामप मपपषटरीसलकमा अनतरषटरीककष षसथतस चिनदरिमबमबस चिपमबमत इमत विचिनकषन समसयमायमायाःकमठनतमा विसधरतमा इदमम असमभविरपस विचिनस नकनस महितषटरी समसयमा भविमत कषशचितम कमवियाः असयमायाः पररहिमारसदशरयमत यथमा -

सतषटरीमवियनोगकषन मविषणणचिकषतसयाः परभनोयाः शयमानसय महिममालयमगरकौ

मशविसय चिकडमाकसलतस सपधमाशयमा मपपषटरीसलकमा चिपमबमत चिनदरिमणडलमम

अनवियमाथर याः - सतषटरीमवियनोगकषन = सतषटरीदकषवयमायाः मवियनोगमातम मपपषटरीसलकमा = मपपषटरीसलकमाखययाः जनतपयाःमविषणणचिकषतसयाः = सखननमनसकसय महिममालयकष = महिममालयनमामककष मगरकौ = पविरतकष शयमानसय = शयनसकप विमारणसय परभनोयाः = जगतसविमाममनयाः मशविसय = शङकरसय चिकडमाकसलतस = चिकडमायमास षसथतमम चिनदरिमणडलमम =चिनदरिमबमबमम सपधमाशयमा = अमकतसय इचछयमा चिपमबमत = चिपमबनस करनोमत

36 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

भमाविमाथर याः - दकपरजमापतकषयाः पपतरषटरी सतषटरीनमाममकमा पकविर मशविसय पतनषटरी आसषटरीतम समा यजकप णडकष दकषहितयमागममअकरनोतम इमत पपरमाणकथमा शकयतकष तदमा पतनयमायाः मवियनोगमातम मशवियाः सखनननो जमातयाः सयाः द पयाःखषटरी भकतविमामहिममालयपविरतसथलकष एवि शमयतयाः आसषटरीतम तदमा तसय मशरसस षसथतस चिनदरिमबमबस भकसपमशर जमातमम चिनदरिमातमअमकतस सविमत इमत परससमदयाः अमकतरसकषन आकप णठमा मपपषटरीसलकमा अमकतरसस पमातपस चिनदरिमबमबस चिपमबमत एविममअतर कमवियाः पपरमाणविकततमानतमकषविमम आसशतय अतयनतरमणषटरीयरषटरीतयमा समसयमायमायाः पररहिमारस समाधयमत

वयमाकरणमविशकषषयाः - सतयमायाः मवियनोगयाः सतषटरीमवियनोगयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः मविषणणचिकषतसयाः - मविषणणसचिकषतयाः यसय सयाः मविषणणचिकषतमायाः तसय मविषणणचिकषतसयाः - बहिहमवमहिसममासयाः सपधमाशयमा - सपधमायमायाः आशमा सपधमाशमातयमा सपधमाशयमा - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

)3 1 6 समसयमा - पपरयाः पतयपयाः कमाममातम शविशपरममयममासलङगमत सतषटरीसमसयमायमायाः अथर याः - एषमा समाधविषटरी पतयपयाः पपरसतमातम कमामकमारणमातम शविशपरमम आसलङगमत इमत

समसयमायमायाः अथरयाः भविमत

समसयमायमायाः सविरपस भविमत यतम समाधविषटरी सतरषटरी नमाम पमतस दकषविस मनविमानमा परपपरषस कमामबपदधयमासविपनकषऽमप न पशयमत इतयकषविस लनोककष शकयतकष मकनतप एषमा समाधविषटरी पमतदकषविसय पपरसतमादकषवि कमाममाविकषशकषन पमतसनमासलङगमत अमपतप शविशपरमम आसलङगमत एषयाः वयविहिमारयाः विकषशयमायमायाः भमवितपमहिरमत मकनतप समाधवयमायाः ईदशयाःवयविहिमारयाः वितरतकष ततम कथस सयमामदतयकषवि समसयमायमायाः कमामठनयस वितरतकष तथमामप कसयमचितम कविकषयाः परमतभमा अतरपररहिमारस दशरयमत यथमा -

कदमामचितपमाञचमालषटरी मविमपनभपमवि भषटरीमकषन बहिहशयाः

कक शमामङग शमानतमासस कणममहि मनषषटरीदकषमत गमदतमा

शनदयाः शषटरीतचछमायस तटमविटमपनस परमापय मपमदतमा

पपरयाः पतयपयाः कमाममातम शविशपरममयममासलङगमत सतषटरी (सपभमारभमासमसयमा - ४५)

अनवियमाथर याः - कदमामचितम = कषसमसषशचितम मदविसकष मविमपनभपमवि = विनपरदकषशकष कक शमामङग = हिकष तनविमङग

बहिहशयाः = परमायशयाः शमानतमा असस = शमस परमापतमा असस इहि = अतर कणमम = कणकमालस यमावितम मनषषटरीद =उपमविश इमत = इतयकषविमम भषटरीमकषन = भषटरीमसकषनकषन विककनोदरकषण इमत यमावितम गमदतमा = उकमा इयमम = एषमा सतषटरी= समाधविषटरी पमाञचमालषटरी = दरिकौपदषटरी शनदयाः = मनदस मनदमम शषटरीतचछमायमामम = शषटरीतलचछमायमायपकमम तटमविटमपनस =पमाशविरसथस विककमम परमापय = उपगमय मपमदतमा = सनतपषमा पतयपयाः = भषटरीमसय पपरयाः = पपरसतमातम कमाममातम =कमामभमाविकषन शविशपरमम = विमायपमम आसलङगमत = पररषविजमत

भमाविमाथर याः - महिमाभमारतकष पमाणडविमानमास विनविमासविकततमानतयाः वितरतकष तममासशतय कमवियाः अतर समसयमायमायाःपररहिमारस दशरयमत पमाणडविमानमास विनविमासपरसङगकष कदमामचितम घमरसमययाः परमापतयाः एकदमा घमरण शमानतमास दरिकौपदनी दषटमाभषटरीमयाः अविदतम यतम हिकष दरिकौपमद तविस शमानतमा असस अतर मकसञचतकमालस यमावितम उपमविश इमत तदमा भषटरीमसयपरकषमविचिसमा समा ततरदवि शषटरीतलचछमायमायपकस विककमम उपगमय उपमविषमा तकषन तसयमायाः महिमानम आननदयाः जमातयाः ततरविमायपरमप समयकम परविहिमत ततर दरिकौपदषटरी घमरशममापनयनमाय विमायपस सकषवितकष विमायपयाः भषटरीमसय मपतमा अत एवि दरिकौपदमायाः

सससकक तसमामहितयमम 37

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

शविशपरनोऽमप स भविमत एतकषन परसङगकषन सतषटरी पतयपयाः पपरसतमातम शविशपरममासलङगमत इमत ससदस भविमत एविस असयमायाःसमसयमायमायाः पररहिमारयाः परदमशरतयाः

वयमाकरणमविशकषषयाः - मविमपनभपमवि - मविमपनसय भकयाः मविमपनभकयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः तसयमासमविमपनभपमवि

तटमविटमपनमम - तटसय मविटपषटरी तटमविटपषटरी तस तटमविटमपनमम - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 हिकषमघटयाः कसयमायाः हिसतमातम चयपतयाः

2 कप तयाः हिकषमघटयाः हिसतमातम चयपतयाः

3 चिमाणकरयाः कयाः

4 गगनस कप तर भरमरमायतकष

5 जगदकषवियाः इतयतर मविगहियाः कथमम

6 मदपदकषषषटरी कयाः

7 ठठठसठठयाः इतयमामदयाः कसय अनपकरणशबदयाः

8 भषटरीमयाः कसय पपतरयाः

9 मकस पपणडरषटरीकरपकषण कषलपतमम

10 हिषटरीनहितयमा मकस करनोमत

)3 2 परहिकषसलकमाशलनोकमायाःकक षणमपखषटरी न ममाजमाररषटरी मदसजहवमा न चि समपरणषटरीपञचभतररतरी न पमाञचमालषटरी यनो जमानमामत स पषणडतयाः (सपभमा र भमा परहिकषसल - २५)

अनवियमाथर याः - कक षणमपखषटरी = कक षणविणमारतमकमपखवितषटरी न ममाजमाररषटरी = मबडमालषटरी न भविमत मदसजहवमा =सजहवमादययपकमा न चि समपरणषटरी = भपजङगषटरी न भविमत पञचभतररतरी = पञचपमतयपकमा न पमाञचमालषटरी = दरिकौपदषटरी न भविमत(ईदशषटरीमम इतयधयमाहिमायरमम) ययाः जमानमामत = यनो जनयाः विकषसतत स = सयाः जनयाः पषणडतयाः = मविदमानम भविमत

भमाविमाथर याः - कमामचितम अषसत शयमामलविणमारतमकमपखवितषटरी भविमत परनतप समा न ममाजमाररषटरी भविमत समापपनयाः सजहवमादयस धमारयमत तथमामप समपरणषटरी न भविमत सदवि पञचमभयाः पमतमभयाः सहि वितरतकष दरिकौपदषटरी न भविमतईदशनी मविलकणमास ययाः जमानमामत सयाः परमाजयाः भविमत इमत तमातपयमारथरयाः

अमय मपरयचछमातरमायाः ईदशनी सवियममालनोचय भविनतनो जमाननतप पषणडतमाशचि भविनतप

38 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

वयमाकरणमविशकषषयाः - कक षणमपखषटरी - कक षणस मपखस यसयमायाः समा कक षणमपखषटरी बहिहवषटरीमहिसममासयाः

मदसजहवमा - दकष सजहवकष यसयमायाः समा मदसजहवमा - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

पञचभतररतरी - पञच भतमाररयाः यसयमायाः समा पञचभतररतरी - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

विनकष जमातमा विनकष तयकमा विनकष मतषठमत मनतयहिमायाःपणयसतरषटरी न तप विकषशयमा यनो जमानमामत स पषणडतयाः (सपभमा र भमा परहिकषसल२)

अनवियमाथर याः -

समा - असकौ विनकष - अरणयकष जमातमा - सञमातमा विनकष - जलकष तयकमा - पररतयकमा भविमत मनतयशयाः -सविरदमा विनकष - जलकष मतषठमत - वितरतकष (समा) पणयसतरषटरी - धनकषन करकष तपस शकयमा न तप विकषशयमा - जमाररणषटरी न भविमत(ईदशषटरीमम) ययाः - यनो जनयाः जमानमामत - विकषसतत सयाः - सयाः जनयाः पषणडतयाः - मविदमानम भविमत

भमाविमाथर याः -

समा कमामचितम अरणयकष सञमातमा अषसत जलकष एवि पररतयजयतकष अमप चि समा जलकष एवि मतषठमत तथदविसमा धनकषन करकीतविमा उपभनोकपस शकयमा तमावितमा समा विकषशयमा न भविमत ईदशनी मविलकणमास ययाः आलनोचय जमातपमहिरमतसयाः कप शलयाः पषणडतयाः भविमत इतयथरयाः

अमय मपरयचछमातरमायाः ईदशषटरी कमा इमत पयमारलनोचियत पषणडतमायाः भवित

वयमाकरणमविशकषषयाः -

पणयसतरषटरीयाः - पणयमा चि असकौ सतरषटरी पणयसतरषटरी - कमरधमारयसममासयाः

विनमम इमत पदस अरणयमाथर यथमा वितरतकष तथमा जलमाथरऽमप वितरतकष

आपयाः सतरषटरीभकषमन विमाविमाररर ससललस कमलस जलमम

पययाः ककीलमालममकतस जषटरीविनस भपविनकष विनमम (इतयमरयाः)

विककमागविमासषटरी न चि पमकरमाजयाः मतरनकषतरधमारषटरी न चि शकलपमामणयाःतविगविसतरविमासषटरी न चि ससदयनोगषटरी जलस चि मबभरतम न घटनो न मकषघयाः (सपभमा र भमा परहिकषसल ४१)

अनवियमाथर याः -

विककमागविमासषटरी - विककनोपरर मनविमासविमानम न चि पमकरमाजयाः - पमकशकषषठयाः न भविमत मतरनकषतरधमारषटरी -नकषतरतरयधमारषटरी न चि शकलपमामणयाः - मशवियाः न भविमत तविगविसतरविमासषटरी - तविगकपविसतरधमारषटरी न चि ससदयनोगषटरी -महिमायनोमगपपरषयाः न भविमत जलमम - उदकमम मबभरतम - धमारयनम न घटयाः - घटनो न भविमत न मकषघयाः - मकषघयाः नभविमत

भमाविमाथर याः -

सससकक तसमामहितयमम 39

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

कषशचितम तमादशयाः पदमाथरमविशकषषयाः अषसत ययाः विककनोपरर मतषठमत मकनतप पमकशकषषठयाः स न भविमत तरषटरीमणनकषतरमामण धमारयमत परनतप सयाः मशविनो न भविमत अमप चि सयाः तविगकपस विसतरस धमारयमत तथमामप यनोमगपपरषयाः नभविमत ययाः विककतविमचि मनममरतस विसतरस धमारयकषतम स पपनयाः जलस धमारयमत मकनतप नमायस घटनो भविमत नमामप मकषघनोभविमत एविमम अतयनतमविमचितरयाः पदमाथरमविशकषषयाः कयाः सयमातम इमत कमवियाः पपचछनम अषसत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

विककमागविमासषटरी - विककसय अगयाः विककमागयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः विककमागकष विसतपस शषटरीलस यसय अषसत सविककमागविमासषटरी - उपपदसममासयाः

पकषटरीरमाजयाः - पमकणमास रमाजमा - पमकरमाजयाः षषठषटरीततपपरषसममासयाः

मतरनकषतरधमारषटरी - तरषटरीमण नकषतरमामण धमारमयतपस शषटरीलमम असय अमत मतरनकषतरधमारषटरी - उपपदसममासयाः

शकलपमामणयाः - शकलयाः पमाणकौ यसय सयाः शकलपमामणयाः - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

तविगविसतरविमासषटरी - तविकम एवि विसतरस तविगविसतरमम - कमरधमारयसममासयाः तविगविसतरस विसतपस शषटरीलमम असयकषमततविगविसतरविमासषटरी - उपपदसममासयाः

ससदयनोगषटरी - ससदशचि असकौ यनोगषटरी ससदयनोगषटरी - कमरधमारयसममासयाः

पमाठगतपरशनमायाः-२

11 पणयसतरषटरी इवि कमा उकमा

12 लकषखनयमायाः पञचभतमाररयाः ककष

13 मदसजहवमा कमा

14 नमाररककष लसय यनोमगनशचि ककीदशस विसतरमम

15 पतरसय सफप टविकक तविस कथस ससदधयमत

16 पमकरमाजयाः इतयतर कथस मविगहियाः

विककमागकष चि फलस दषस फलमागकष विकक एवि चिअकमारमामदसकमारमानतस यनो जमानमामत स पषणडतयाःअनविययाः - विककमागकष फलस दषमम फलमागकष विककयाः एवि चि अकमारमामदसकमारमानतस ययाः जमानमामत स पषणडतयाः

(अषसत)

अनवियमाथर याः - विककमागकष पमादपसय अगभमागकष फलस दषमम अविलनोमकतमम फलमागकष फलसय अगभमागकष विककयाःपमादपयाः एवि चि अकमारमामदसकमारमानतमम आदकौ अकमारमविमशषमम अऩतकष सकमारमविमशषस चि ययाः जमानमामतअविजमानमामत स पषणडतयाः मविदमानम (अषसत)

40 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमामम एकयाः परशनयाः वितरतकष तसय उततरसय लमाभमाय बहवययाः सकचिनमायाःदषटरीयनतकष अषसमनम शलनोककष स परशननो महि - तमादशस मकस फलस यतम विककसय अगभमागकष लगमत मकञच तसय फलसयअगभमागकष पपनयाः विककवितम पतरमामण भविषनत अमप चि तसय नमामनयाः आदकरस महि अकमारयाः अषनतममाकरस चि सकमारयाःएविस चितसयाः सकचिनमायाः दततमायाः अतर एतदननतरस ययाः जनयाः असय परशनसय उततरदमानकष समथरयाः भविमत स महिमहिमापषणडतयाः असय उततरस महि अनमानमास-इमत फलमम अनमानमासफलस तदककसय अगभमागकष लगमत मकञचअनमानमासफलसय अगकष पपनयाः विककवितम पतरमामण भविषनत अनमानस ndash इतयसय आदकरस महि अकमारयाः अषनतममाकरसचि सकमारयाः एविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत अनमानमासफलमम

वयमाकरणमविशकषषयाः -

bull विककमागकष - विककसय अगयाः विककमागयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम विककमागकषbull दषमम - दशम-धमातनोयाः कपरतययकष दषमम इमत रपममbull अकमारमामदसकमारमानतमम - अकमारयाः आमदयाः यसय ततम अकमारमामद इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः सकमारयाः अनतकष

यसय ततम सकमारमानतमम इतयमप बहिहवषटरीमहिसममासयाः अकमारमामद चि ततम सकमारमानतममअकमारमामदसकमारमानतमम इमत कमरधमारयसममासयाःसषनधकमायरमम -

bull विकक एवि = विककयाः + एवि

bull यनो जमानमामत = ययाः + जमानमामत

मनतयस रथकषन गचछमामम अशविमा विहिषनत मकष रथममसमरिमाडषसम नरनो नमाषसम नमासपरनोऽषसम मनशमाचिरयाःअनविययाः - मनतयस रथकषन गचछमामम अशविमायाः मकष रथस विहिषनत समरिमाटम अषसम नरयाः न अषसम असपरयाः

अषसम मनशमाचिरयाः न

अनवियमाथर याः - मनतयस सविरदमा रथकषन सयनदनकषन गचछमामम यमामम अशविमायाः विमाहिमायाः मकष मम रथस सयनदनसविहिषनत नयषनत समरिमाटम रमाजमा अषसम भविमामम नरयाः मनपषययाः न अषसम भविमामम असपरयाः परमाणदमायकयाः अषसमभविमामम मनशमाचिरयाः रमाकसयाः न

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमामम एकयाः परशनयाः वितरतकष तसय उततरसय लमाभमाय बहवययाः सकचिनमायाःअमप परदषटरीयनतकष अषसमनम शलनोककष स परशननो महि - तमादशयाः कयाः वितरतकष ययाः सविरदमा रमाजमावितम रथकषन एवि गचछमतअशविमायाः चि तसय रथस विहिषनत स समरिमाटम अथमारतम समयकम शनोभममानयाः वितरतकष परनतप सवियस मनपषययाः नमाषसत ससवियमम सविरभययाः परमाणमानम ददमामत परनतप मनशमाचिरयाः नमाषसत असय परशनसय उततरस महि सकयरयाः यतनो महि सकयरयाःनकपवितम आकमाशकष अरणचिमासलतकषन रथकषन सञचरमत सपत अशविमायाः सकयरसय रथस विहिषनत सकयरयाः आकमाशकष अतयसधकसभमासतकष तसममातम स समरिमाटम वितरतकष परनतप सकयरयाः न मनपषययाः स असकनम परमाणमानम ददमामत इमत वियस सविरजमानषटरीमयाः स एवि जगतयाः उतपमादकयाः वितरतकष अतयाः स असपरयाः परनतप स न रमामतरचिरयाः अथमारतम रमातरकौ न चिरमत सतप मदविमा एवि चिरमत

सससकक तसमामहितयमम 41

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाकरणमविशकषषयाः -

bull समरिमाटम - समयकम रमाजतकष इमत समरिमाटम bull मनशमाचिरयाः - मनशमायमास चिरमत इमत मनशमाचिरयाः तसय रमाकसयाः इतयथरयाः

सषनधकमायरमम -

bull अशविमा विहिषनत = अशविमायाः + विहिषनतbull समरिमाडषसम = समरिमाटम + अषसमbull नमासपरनोऽषसम = न + असपरयाः + अषसम

अनकषकसपमशरस विमादस कमानतस चि ऋमषसससजतममचिमकरणमा चि सदमारमाधयस यनो जमानमामत स पषणडतयाःअनविययाः - अनकषकसपमशरस विमादस कमानतमम ऋमषसससजतस चिमकरणमा चि सदमा आरमाधयस ययाः जमानमामत स

पषणडतयाः

अनवियमाथर याः - अनकषकसपमशरमम अनकषकमशरनोमविमशषस विमादस विमादनसमाधनस विकमारमामद विमा कमानतस सपनदरसककमारमानतस विमा ऋमषसससजतमम ऋमषनमामसदशनमाममविमशषस चिमकरणमा मविषणपनमा सपरण विमा चि सदमा सविरदमाआरमाधयस पकजयस ययाः जमानमामत अविजमानमामत स पषणडतयाः मविदमानम

भमाविमाथर याः - इयस परहिकषसलकमा भरमजमनकमा वितरतकष ययाः इममास परहिकषसलकमास परथमस पठमत सयाः असयमायाः अथरममएवि अविगचछमत यतम तमादशस मकस विमादस वितरतकष यतम अनकषकशनोभनमशरनोमविमशषस सपनदरममऋमषनमामसदशनमाममविमशषमम अषसत अमप चि मविषणपनमा सविरदमा एवि पकजयस वितरतकष इमत परहिकषसलकमायमायाः एविमम अथरकक तकष पमाठकयाः असयमायाः उततरस मनणरतपस कदमामप समथरयाः न भविमत अयमम अथरयाः तप भरममातमकयाः एवि तसममातमअयमम अथरयाः अतर न मविचिमारणषटरीययाः अतर परकक तस परशनसविरपस महि - तमादशस मकस विसतप यसय बहिहमन मशरमासससवितरनतकष यसय आदकरस विकमारयाः अषनतममाकरस चि ककमारयाः अषसत मकञच यसय नमाम कसयमचितम ऋषकषयाः नमामनमासदशमम अमप चि ततम विसतप सपरयाः सविरदमा एवि इषयतकष ययाः असय परशनसय उततरदमानकष समथरयाः स महिमापषणडतयाःवितरतकष इमत जकषयमम

ततम उततरस महि विलमषटरीक-इमत अथमारतम सपमारणमास मनविमाससथमानमम विलमषटरीककष बहिहमन मछदरिमामण भविषनतअमप चि विलमषटरीकसय आदकरस विकमारयाः अषनतममाकरस चि ककमारयाः अषसत असय नमाम चि ऋषकषयाः विमालमषटरीककष याःनमामनमा सदशस वितरतकष मकञच एततम सपमारणमास मनविमाससथमानतविमातम तकषषमामम अतयनतमपरयस वितरतकष एविमम असयमायाःपरहिकषसलकमायमायाः उततरस महि विलमषटरीकमम इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 अनकषकसपमशरमम - शनोभनमामन मशरमाससस सपमशरमाससस इमत गमतसममासयाः अनकषकमामन सपमशरमाससस यसय ततमअनकषकसपमशरमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

2 विमादमम - विम आदस यसय ततम विमादमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

3 कमानतमम - कम अनतकष यसय ततम कमानतमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

42 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

सषनधकमायरमम -

1 सदमारमाधयमम = सदमा + आरमाधयमम

2 स पषणडतयाः = सयाः + पषणडतयाः

न तसयमामदनर तसयमानतनो मधयकषकष यसतसय मतषठमततविमापयषसत मममापयषसत यमद जमानमासस तदम विदअनविययाः - न तसयमामदयाः (अषसत) न तसय अनतयाः (अषसत) तसय मधयकष ययाः मतषठमत तवि अमप

अषसत मम अमप अषसत यमद जमानमासस तदम विद

अनवियमाथर याः - न नकमारयाः तसयमामदयाः तसय आदकरस (अषसत) न नकमारयाः तसय अनतयाःअषनतममाकरस (अषसत) तसय मधयकष मधयभमागकष ययाः यकमारयाः मतषठमत वितरतकष तवि भवितयाः अमप अषसत मविदतकषमम मकष अमप अषसत मविदतकष यमद जमानमासस अविजमानमासस तदम विद भमाषसवि

भमाविमाथर याः - इयस परहिकषसलकमा अमप भरमजमनकमा वितरतकष ययाः इममास परहिकषसलकमास परथमस पठमत सयाः असयमायाःअथरमम एवि अविगचछमत यतम एविस मकस विसतप वितरतकष यसय आरमभयाः न वितरतकष अमप चि यसय कदमामप सममामपतयाःअमप न भमविषयमत अथमारतम ततम विसतप अनमामद अननतस चि वितरतकष मकञच ततम सविरषमास समषटरीपकष अषसत इमतपरहिकषसलकमायमायाः एविमम अथर कक तकष पमाठकयाः कदमामप असयमायाः उततरस मनणरतपस समथरयाः न भविमत अयमम अथरयाः तपभरममातमकयाः एवि तसममातम अयमम अथरयाः अतर न मविचिमारणषटरीययाः अतर परशनसविरपस महि तमादशस मकस विसतप यसयनमामनयाः आदकरस नकमारयाः अषनतममाकरमम अमप नकमारयाः वितरतकष मकञच तसय मधयममाकरस महि यकमारयाः ततम चिविसतप सविरषमास समषटरीपकष एवि वितरतकष इमत

ततम उततरस महि नयन-इमत अथमारतम चिकपयाः नयनसय आदकरस महि नकमारयाः अषनतममाकरमम अमपनकमारयाः मकञच तसय मधयकष यकमारयाः वितरतकष अमप चि सविरषमास जषटरीविमानमामम एवि नयनस वितरतकष एविमम असयमायाःपरहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत नयनमम इमत

सषनधकमायरमम -

1 तसयमामदनर = तसय + आमदयाः + न

2 तसयमानतयाः = तसय + अनतयाः

3 यसतसय = ययाः + तसय

मपखकष हिसतदयस धततकष सविरथमा जमागरकमा समापरमतकणस विदनतषटरीवि परमाणमाशचि मपसञतमायाः सदमाअनविययाः - समा मपखकष हिसतदयस धततकष सविरथमा जमागरकमा परमतकणस विदषनत इवि (तसयमायाः) परमाणमायाः सदमा

मपसञतमायाः

अनवियमाथर याः - समा मपखकष विदनकष हिसतदयस भपजदयस धततकष धरमत सविरथमा सविरदमा जमागरकमा जमागररतमापरमतकणस सविरसमयस विदषनत कथयषनत इवि (तसयमायाः) परमाणमायाः असवियाः सदमा सविरदमा मपसञतमायाः बदमायाः

सससकक तसमामहितयमम 43

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमामम एकयाः परशनयाः वितरतकष तसय उततरसय लमाभमाय बहवययाः सकचिनमायाःअमप परदषटरीयनतकष अषसमनम शलनोककष स परशननो महि - तमादशषटरी कमा वयमकयाः अषसत यमा सविसयमायाः मपखकष एवि दकौ हिसतकौधमारयमत अथमारतम तसयमायाः मपखकष एवि हिसतदयस वितरतकष मकञच समा कदमामप शयनस न करनोमत सविरददवि जमागरकमामतषठमत अमप चि समा सविरभययाः मनपषयकषभययाः परतयकषकसय कणसय जमानस कमारयमत परनतप तसयमायाः परमाणमायाः बदमायाःवितरनतकष अथमारतम समा सविमाधषटरीनमा नमाषसत एविस परशनसयमासय सममाधमानमाय चितसयाः सकचिनमायाः दततमायाः

असय परशनसय उततरस भविमत घमटकमा घमटकमायमायाः मपखपरदकषशकष अथमारतम सममपखभमागकष समयमनधमाररणमायदकौ बकहिदणडकौ वितरतकष तयनोयाः एकयाः मनमकषषदणडयाः इतयपचयतकष अनयशचि हिनोरमादणडयाः इतयपचयतकष तकौ चि दणडकौघमटकमायमायाः हिसतसविरपकौ वितरतकष अमप चि घमटकमा सविरददवि जमागरकमा मतषठमत रमातरकौ सविरयाः जनमायाः यदमा शयनसकप विरषनत तदमा अमप समा सविसयमायाः समयजमापनकमायर मनरतमा भविमत कदमामप शयनस न करनोमत एविस चि समासविरभययाः मनपषयकषभययाः परमतकणसय जमानस कमारयमत घमटकमाममाधयमकषन एवि जनमानमास जषटरीविनस सपषठप तयमा चिलमतसमयजमानमातम मविनमा न कनोऽमप सपषठप तयमा कमायर कतपर शकननोमत अतयाः समयजमापनदमारमा समा सविरषमास महिदपपकमारससमपमादयमत परनतप समा सविमाधषटरीनमा न वितरतकष तसयमायाः परमाणमायाः बदमायाः सषनत मविदपतकनोशयाः सममापतयाः भविमत चिकषतमसमा मकतमा भविमत नविषटरीनमविदपतकनोशकष परमापतकष समत पपनयाः जषटरीविमत समा एविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमतघमटकमा इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 धततकष - धमा-धमातनोयाः आतमनकषपमदनयाः लटम -लकमारकष परथमपपरषदकविचिनकष धततकष इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

1 विदनतषटरीवि = विदषनत + इवि

2 परमाणमाशचि = परमाणमायाः + चि

सदमाररमधयमामप न विदररयपकमा मनतमानतरकमामप ससतदवि मनतयममयथनोकविमामदनयमप नदवि दकतषटरीकमा नमाम कमानतकषमत मनविकषदयमाशपअनविययाः - सदमाररमधयमा अमप विदररयपकमा न मनतमानतरकमामप मनतयस ससतमा एवि यथनोकविमामदनषटरी अमप

दकतषटरी न एवि कमा नमाम कमानतमा इमत आशप मनविकषदय

अनवियमाथर याः - सदमाररमधयमा सविरदमा शतरपजनमधयषसथतमा मधयकष रर-इतयकरवितषटरी विमा अमप विदररयपकमाशपतरयपतमा न मनतमानतरकमामप अतयनतमारकमा अतयनतरकविणमार विमा मनतयस सविरदमा ससतमा एवि शविकषतविणमारयथनोकविमामदनषटरी सपषविमामदनषटरी अमप दकतषटरी न एवि कमा नमाम कमानतमा सतरषटरी अनतकष ककमारवितषटरी विमा इमत आशप शषटरीघरसमनविकषदय जमापय

भमाविमाथर याः - इयस परहिकषसलकमा भरमजमनकमा वितरतकष ययाः इममास परहिकषसलकमास परथमस पठमत सयाः असयमायाः अथरममएविमम अविगचछमत यतम तमादशषटरी कमा कमानतमा वितरतकष यमा सविरदमा एवि शतरपजनमानमास मधयकष मतषठमत परनतप सविसयमायाः

44 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

शतरपमभयाः सहि न कनोऽमप समबनधनो वितरतकष मविषयकषषप अतयनतस तसयमायाः आसमकयाः वितरतकष परनतप समा सषटरीतमावितमअमतपमवितरमा वितरतकष समा सविरदमा अमतसपषस विदमत परनतप न कसयमामप दकतषटरी इमत परहिकषसलकमायमायाः आपमातपठनकषनसविरतर मविरनोधमाभमासयाः परमतभमामत परहिकषसलकमायमायाः एविमम अथर कक तकष पमाठकयाः असयमायाः उततरस मनणरतपस कदमामप समथरयाःन भविमत अयमम अथरयाः तप भरममातमकयाः एवि तसममातम अयमम अथरयाः अतर न मविचिमारणषटरीययाः अतर परशनसविरपस महि -तमादशषटरी कमा अषसत यसयमा नमामनयाः मधयकष रर-इमत वितरतकष अतयनतस रकविणमार अमप समा ससतविणरनमामप यपकमावितरतकष दकतवितम यतम शणनोमत ततम यथमारपस विदमत समा अमप चि तसयमा नमामनयाः अषनतमविणरयो महि ककमारयाः

असय परशनसय उततरस महि समाररकमा समाररकमा महि एकयाः पमकयाः समाररकमा-इमत नमामनयाः मधयकष रर-इमतवितरतकष असय पमकणयाः शतरपमभयाः सहि न कनोऽमप समबनधनो वितरतकष समाररकमापमकयाः अतयनतरकविणरयाः वितरतकष परनतपस ससतविणरनमामप यपकयाः वितरतकष दकतवितम समा यतम मनपषयमपखमातम शणनोमत ततम यथमारपमम अनपविदमत मकञचसमाररकमा-इमत नमामनयाः अषनतममाकरस महि ककमारयाः अतयाः असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत समाररकमा इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 विदररयपकमा - विदररमभयाः यपकमा विदररयपकमा इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

2 मनतमानतरकमा - मनतमानतस रकमा इमत मनतमानतरकमा

3 कमानतमा - कम अनतकष यसयमायाः समा कमानतमा इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

4 मनविकषदय ndash मनपकविरकमातम मविदम-धमातनोयाः मणचपरतययकष लनोमट मधयमपपरषदकविचिनकष मनविकषदय इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

1 सदमाररमधयमामप = सदमा + अररमधयमा + अमप

2 मनतमानतरकमामप = मनतमानतरकमा + अमप

3 ससतदवि = ससतमा + एवि

4 मनविकषदयमाशप = मनविकषदय + आशप

आदकौ भमा शनोभतकष मनतयस रतस पशचिमादम मविरमाजतकषदकषवितमानमास मपरयस धमाम तविमापयषसत मममामप चिअनविययाः - आदकौ मनतयस भमा शनोभतकष पशचिमातम रतस मविरमाजतकष दकषवितमानमास मपरयस धमाम तवि अमप अषसत

मम अमप चि

अनवियमाथर याः - आदकौ आमदभमागकष मनतयस सविरदमा भमा भमा-इतयकरस शनोभतकष भमामत पशचिमातम पकषठभमागकष रतसरतमम-इमत शबदयाः मविरमाजतकष रमाजतकष दकषवितमानमामम अमरमाणमास मपरयमम इषस धमाम सथमानस तवि भवितयाः अमप अषसतमविदतकष मम मकष अमप चि

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमास कसयमचितम सथमानसय कमामनमचितम विदमशषटमामन उकमामन वितरनतकषपमाठककष न शलनोकसय पठनकषन तमामन विदमशषटमामन जमातविमा तददमशषटशमासल सथमानस मकस भविमत इमत मनणरयममतमामन विदमशषटमामन यथमा - तसय सथमानसय आदकौ सविरददवि भमा वितरतकष अथमारतम तसय नमामनयाः आमदशबदयाः भमा

सससकक तसमामहितयमम 45

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इमत अषसत अथविमा तषसमनम सथमानकष सविरदमा भमायाः दषटरीमपतयाः वितरतकष इतयमप विकपस शकयतकष मकञच तसय सथमानसयनमामनयाः पशचिमातम रतस मविरमाजतकष अथमारतम तसय नमामनयाः अषनतमशबदनो महि रतमम इमत अमप चि ततम सथमानसदकषवितमानमामम अतयसधकस मपरयस वितरतकष ततम चि सथमानमम असममाकस सविरषमास वितरतकष

ततम सथमानस भविमत भमारतमम इमत भमारत-इमत नमामनयाः आमदमशबदनो महि भमा इमत मकञच शषटरीरमामचिनदरि-

वयमास-विमालमषटरीमक-परभकतययाः महिमानतयाः जमामननयाः अषसमनम भमारतविषर जमनमम अलभनत तसममातम तकषषमासजमानपरभमाविमातम भमारतदकषशयाः सददवि दषटरीमपतममानम मतषठमत अमप चि भमारतमम इमत नमामनयाः अषनतमशबदनो महि रतममइमत भमारतदकषशसतप सविरषमास दकषविनमामम एवि अतयनतस मपरययाः वितरतकष दकषविमायाः भमारतविषर विमारस विमारस जमनस लबधपममइचछषनत अयस चि भमारतदकषशयाः असममाकस सविरषमास सससकक तपरकषममणमास सविदकषशयाः एविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरसभविमत भमारतमम इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 मविरमाजतकष - मविपकविरकमातम रमाजम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष मविरमाजतकष इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

1 पशचिमादम मविरमाजतकष = पशचिमातम + मविरमाजतकष

2 तविमापयषसत = तवि + अमप + अषसत

3 मममामप = मम + अमप

अपदनो दकरगमामषटरी चि समाकरनो न चि पषणडतयाःअमपखयाः सफप टविकमा चि यनो जमानमामत स पषणडतयाःअनविययाः - अपदयाः दकरगमामषटरी समाकरयाः (परनतप) न पषणडतयाः अमपखयाः सफप टविकमा चि य (एतस) जमानमामत

स पषणडतयाः

अनवियमाथर याः - अपदयाः पमादहिषटरीनयाः दकरगमामषटरी दकरगमनकमारषटरी समाकरयाः अकरयपकयाः (परनतप) न पषणडतयाःमविदमानम अमपखयाः मपखहिषटरीनयाः सफप टविकमा सपषविकमा चि ययाः ययाः जनयाः (एतस) जमानमामत अविजमानमामत स पषणडतयाःजमानषटरी

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमास कसयमचितम पदमाथरसय परसपरमविरदमामन कमामनमचितम विदमशषटमामनउकमामन वितरनतकष पमाठककष न शलनोकसय पठनकषन तमामन विदमशषटमामन जमातविमा तददमशषटशमालषटरी पदमाथरयाः कयाः भविमतइमत मनणरयमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरसय मनणरयकष पमाठकमानमास भरमयाः उतपदतकष यतनो महि अतर पदमाथरसययमामन विदमशषटमामन उकमामन तमामन सविमारमण एवि परसपरमविरदमामन वितरनतकष अथमारतम समाकलयकषन तमामनविदमशषटमामन एकषसमनम पदमाथर सथमातपस न शकनपविषनत अतयाः पमाठककष न अयस शलनोकयाः एकमागतयमा पठनषटरीयममपदमाथरसय तमामन विदमशषटमामन यथमा - तसय पमादयाः न वितरतकष परनतप पमादहिषटरीनयाः अमप स बहिहदकरस गनतपस शकननोमतस अकरदयाः यपकयाः वितरतकष परनतप स सवियस मविदमानम नमाषसत तसय मपखस न वितरतकष परनतप स सविरदमा मनभरयस सपषसविदमत ययाः असय उततरस विकपस शकननोमत स तप महिमाजमानषटरी एवि

46 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

ततम उततरस महि पतरमम पतरसय पमादकौ न सतयाः परनतप ततम पपसतकरपकषण अनयरपकषण विमा एकसममातमसथमानमातम बहिहदकरमम अनयतम सथमानमम अनमायमासकषनदवि गचछमत एविस पमादहिषटरीनस सतम अमप पतरमम एकसममातम दकषशमातमअनयदकषशमम अमप परमापननोमत मकञच यदमा पपसतकस मनमरतरीयतकष तदमा पपसतकमानमास पतरकषषप बहिहमन अकरमामण मपदषयनतकषबहिहमन जमानपकणमारमन विमाकयमामन पतरकषषप वितरनतकष तकषषमास पठनकषन मनपषयमायाः महितम जमानमम अजरयषनत परनतप एविममपरचिपरमाकरमविमशषमम अमप पतरस सवियस मकखर वितरतकष तसय सविककीयस न मकसञचतम जमानस वितरतकष अमप चि पतरसय मपखसनमाषसत परनतप ततम सविदकषहिकष सलसखतमामन जमानपकणमारमन विमाकयमामन यथमारपमम एवि पमाठककष भययाः सविरदमा परदशरयमतएविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत पतरमम

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 अपदयाः - अमविदममानस पदस यसय स अपदयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

2 दकरगमामषटरी - दकरस गचछमत इमत दकरगमामषटरी

3 अमपखयाः - अमविदममानस मपखस यसय ततम अमपखयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

सषनधकमायरमम -

1 अपदनो दकरगमामषटरी = अपदयाः + दकरगमामषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-३

17 कसय फलसय अगकष विककवितम पतरमामण भविषनत

18 समरिमाटम इतयतर मविगहियाः कयाः

19 अनकषकसपमशरमम इतयतर कयाः मविगहियाः कशचि सममासयाः

20 मकस चिमकरणमा सदमा आरमाधयमम अषसत

21 कमा सविरदमा जमागरकमा मतषठमत

22 कमा यथनोकविमामदनषटरी वितरतकष

23 दकषवितमानमास मपरयस धमाम मकमम

24 अमपखयाः परनतप सफप टविकमा कयाः वितरतकष

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष षटम समसयमायाः बहवययाः परहिकषसलकमायाः चि पमठतमा वितरनतकष सविमारसमास समसयमानमास परहिकषसलकमानमासचि सममाधमानमम अतर सपषठप तयमा एवि वितरतकष ततर ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाः इमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि अयसधविमनयाः हिसतमातम सनोपमानममागर पमतततय कलशसय धविमनयाः शतचिनदरिस नभसथलमम इतयसयमायाः सममाधमानस महिबलरमामसय करमाघमातकषन कषमपतयाः चिमाणकरयाः शतचिनदरिमातमकमम आकमाशस दषविमानम गगनस भरमरमायतकष इमतसमसयमायमायाः सममाधमानस महि रमाजयाः ककीतररपकष कमलकष आकमाशमम अमप भरमरवितम अनतभरविमत मकगमातम सससहियाः

सससकक तसमामहितयमम 47

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पलमायतकष इमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि सससहियाः मकगस लबधविमामप परमतषठमाभङगभयमातम मकगमातम पलमायनस करनोमतमपपषटरीसलकमा चिपमबमत चिनदरिमणडलमम इमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि महिममालयपविरतकष शयमानसय मशविसय मशरससमविदममानमातम चिनदरिमातम समवितमम अमकतस मपपषटरीसलकमा चिपमबमत इमत पपरयाः पतयपयाः कमाममातम शविशपरममयममासलङगमत सतषटरीइमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि कलमानतमा दरिकौपदषटरी पतयपयाः भषटरीमसय पपरसतमातम एवि विमायपरपस शविशपरस सपशरमत इमत

अनमारसफलस विककमागकष भविमत मकञच तसय अगकष पपनयाः विककवितम पतरमामण भविषनत सकयरयाः मनतयस रथकषनगचछमत तसय रथमम अशविमायाः विहिषनत परमाणदमायकयाः स मनशमाचिरयाः नमाषसत विलमषटरीकसय अनकषकमछदरिमामणभविषनत मकञच ततम सपरयाः इषस वितरतकष नयनसय आदकरस नकमारयाः अषनतममाकरमम अमप नकमारयाः घमटकमा सविरदमाजमागरकमा सतषटरी परमतकणस जनकषभययाः विदमत समाररकमा रकमाविणमार अमप शविकषतविणरन अमप यपकमा वितरतकष मकञचदकतवितम यथमा शपतस ततम विदमत भमारतविषरनमामनयाः आमदशबदयाः भमा-इमत अषनतमशबदयाः तप रतमम इमत मकञच ततमदकषवितमानमास मपरयस वितरतकष पतरस पमादहिषटरीनमम अमप बहिहदकरस गचछमत मपखहिषटरीनमम अमप सपषस विदमत

पमाठमानतपरशनमायाः

1 ठठसठठसठमम इतयमामदधविनकषयाः कमारणस विणरयत

2 कमविदषटमा शतचिनदरिस नभयाःसथलस कथस जमातमम

3 गगनस कमविनमा कथस भरमरषटरीकक तमम

4 सतयमायाः शविशपरमासलङगनसय समाधपतविस दशरयत

5 लकषखमापतरसय मविरदगपणमानम विणरयत

6 कमविविणरनरषटरीतयमा नमाररककष लस विणरयत

7 कमविविचिनकषन लकषखननी विणरयत

8 मपपषटरीसलकमाकक तस चिनदरिचिपमबनस कमविविचिनकषन समाधयत

9 मकगमातम सससगसय पलमायनस सकमारणस मनरपयत

10 कमविविचिनरषटरीतयमा नकौकमास विणरयत

11 सदमाररमधयमामप न विदररयपकमाइतयमामदपरहिकषसलकमायमायाः उततरस यथमागनथमम आलनोचियतप

12 आदकौ भमा शनोभतकष मनतयममइतयमामदपरहिकषसलकमायमायाः उततरस ससककषपकषण सलखतप

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१ 1 यपवितयमायाः

2 कमामनोदकषगमातम

48 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

3 कक षणकषन हितयाः रमाकसयाः

4 यशयाःपपणडरषटरीककष

5 जगतयाः दकषवियाः जगदकषवियाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

6 ससहियाः

7 हिकषमघटसय

8 विमायनोयाः

9 रमाजयाः यशयाः

10 महितमाममप लमाघविस करनोमत

उततरमामण-२

11 नकौकमा

12 अङगपलययाः

13 लकषखनषटरी

14 तविगविसतरमम

15 सलसखतस मविषयस बनोधयतषटरीमतकमारणमातम

16 पमकणमास रमाजमा पमकरमाजयाः

उततरमामण-३

17 अनमानमासफलसय

18 समयकम रमाजतकष

19 शनोभनमामन मशरमाससस सपमशरमाससस इमत गमतसममासयाः अनकषकमामन सपमशरमाससस यसय ततम अनकषकसपमशरमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

20 विलमषटरीकमम

21 घमटकमा

22 समाररकमा

23 भमारतमम

24 पतरमम

इमत तकतषटरीययाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 49

कथमासमामहितयमम

)4 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१परसतमाविनमा

सससकक तविमाङमयकष कथमागनथमानमामम महितम सथमानमम वितरतकष कथमागनथयाः आखयमामयकमा इमत शबदकषनमामपवयविमहरियतकष परविकसततभकषदमातम आखयमानसमामहितयसय भमागदयमम भविमत उपदकषशमातमकपशपकथमा अथविमा नषटरीमतकथमालनोककथमा अथविमा मननोरञककथमा नषटरीमतकथमासप उपदकषशपरविकसततयाः परधमानमम भविमत लनोककथमासप तपमननोरञनपरविकसततयाः पपनयाः लनोककथमासप परमाययाः पमातररपकषण मनपषयमायाः भविषनत यथमा विकषतमालपञचमविसशमतयाःनषटरीमतकथमासप तप पशपपमकणयाः यथमा पञचतनतरमम विकषतमालपञचमविसशमतयाः इमत गनथसय कतमार मशविदमासयाः इतयपचयतकषएतमासमामम कथमानमामम पठनकषन असममाकस बनोधमनोदकौ भवितयाः कथमासररतसमागरयाः बकहितकथमामञरषटरी भनोजपरबनधयाःपञचतनतरमम कथमामपकमाविलषटरी कथमामञरषटरी जमातकममालमा विकषतमालपञचमविसशमतयाः इतयमादययाः कथमागनथकषषप अगगणयमायाःअषसमनम पमाठकष विकषतमालपञचमविसशमतनमामकगनथमातम कथकष परसतकयकषतकष तकष कथकष पमठतविमा भवितमाममप मननोरञनमम मकञचकतरवयमाकतरवयमविविकषकयाः अमप सयमातम

उदकषशयमामनइमस पमाठस पमठतविमा भविनतयाः

सससकक तकथमासविमारसयस जमासयषनत मविशकषषणमानमास परयनोगपरकमारमानम अविगचछषनत मविमविधमामन मतङिनतपदमामन जमासयषनत सषनधसममासमामदवयविहिमारमानम जमानषटरीयपयाः मविमविधनषटरीतषटरीयाः उपदकषशमानम चि सविजषटरीविनकष पररपमालमयतपस परभविकषयपयाः सविरयोपरर कथमायाः पमठतविमा आननदमम लपसयनतकष

50 सससकक तसमामहितयमम

4

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

)4 1 कनोऽनङगरमतपमतयाः

)4 1 1 कथमामपखममकमाषनतशषटरीलयाः इमत कषशचितम धकतरयाः मभकपयाः रमाजमानमम मतरमविकरमसकषनमम (मविकरममामदतयमम) विकषतमालमाय

उपहिमाररपकषण परयचछनम महितषटरीमम मविदमाधरसमकमदमम परमापतपमम इचछनम चि रमाजकष मविकरममामदतयमाय परतयकषकमम मदनकषफलमम एकमम ददमामत सम विसतपतयाः ततम फलमम रतनमम एवि आसषटरीतम कमालकषन रमाजमा एविसमविधदमानमामदनमा सनतपषयाःमपगधयाः चि सनम मभकपमम पकषविमानम मकमथरमम एततम मकलयवितम उपढकौकनमम दषटरीयतकष तदमा भवितयाः समाहिमाययममआविशयकमम इमत कथमयतविमा स मभकपयाः रमाजमानमम मविकरममामदतयस शमशमानस परमत परकषमषतविमानम विकषतमालसयआनयनमाथरमम मविकरममामदतययाः शमशमानस गतविमा विकषतमालस मशसशपमाविकककष दषविमानम ततयाः मनभरयकषन सयाः तस विकषतमालमम

आदमाय मभकपसमषटरीपमम आगचछनम आसषटरीतम तदमा विकषतमालयाः उकविमानम - ldquoरमाजनम तविस मनषपरयनोजनमम एविस कमायररतयाः असस तवियमा ममागरकलकषशयाः यथमा नमानपभकयकषत तथमा ममागरमविननोदननी कथमास शमावियमामम कथमाननतरस परशनमकषकसपरकषयमामम यमद उततरस जमानतमामप भवितमा असमाधप उचयतकष तमहिर भवितयाः मकतयपयाः सयमातम यमद समयगम दषटरीयतकष तमहिरअहिस पपनयाः मशसशपमाविककस गममषयमाममrdquoइमत एविस रमाजमा ततपकषसय परशनसय उततरस ददमामत तदमा विकषतमालयाः पपनयाःमशसशपमाविककस परमत गचछमत रमाजमा पपनयाः तमम आनकषतपमम गचछमत आनयनकमालकष पपनयाः कथमारमभयाः पपनयाः परशन-उततर-विकषतमालगमनमामन अनतकष रमाजमा विकषतमालहिननकषन गनथसय पररसममामपतयाः

)4 1 2 पकविरपषटरीमठकमाअथरयो महि कनयमा परककीयमा एवि अथमारतम नयमासरपकषण सथमामपतयाः अथरयाः यथमा अपरसय तथदवि

मपतककरनोडकष नयमासरपकषण सथमामपतमा कनयमा अमप पतयपयाः एवि ततर कनयमासमपरदमानमातम परमम मपतपयाः तदपपरर सवितविस नमतषठमत तसममातम भमारतषटरीयपरमपरमायमामम कनयमादमानसय महितसथमानस वितरतकष यनोगयस विरमम अषनविषय तसमद मपतमासविसय कनयमास समपरददमामत एतकषन यथमा पपतरयमायाः सपखस भविमत तथदवि मपतपयाः अमप पपणयस भविमत असयमास कथमायमासतमादशमम एवि कनयमादमानस विमणरतमम अतर कनयमास सविपतनषटरीरपकषण परमापतपस बमाहमणयाः कमतरययाः विदशययाः शकदरियाः चि आगतमायाःतकषषप कसमद कनयमा दकषयमा मपतरमा इमत बनोधमयतपमम एवि विकषतमालयाः इममास कथमास मविकरममामदतयमाय शमामवितविमानम

)4 2 मकलपमाठयाः

)4 2 1 मविभमागयाः 1स रमाजमा मशसशपमाषनतकस गतविमा तस विकषतमालस सकनधकषनमादमाय परषसथतसतकषन विकषतमालकषन

परमागविदभयधमामय- ldquoरमाजनम कथमषसमनम शमशमानकष मनमश तकष एतमादकम परयमासयाः भकतसङकप लस रमामतरभषटरीषणसमचितमाधकमदररवि धविमानतदमनररदस मपतककमाननस मकस नकषकसकष तसय मभकनोरनपरनोधतयाः कथमषटरीदशमा परयमासकषनआतममानस खकषदयसस तमदमस मकष परशनस ममागर मविननोदकस शणप-

अविनतषटरीषप दकषविमनममरतमा शदविषटरी तनपररवि उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा पदममावितषटरी भनोगवितषटरीमहिरणयवितषटरीमत चि कक तमामदषप मतरषप यपगकषषप पपरषटरी करमशयाः आसषटरीतम कलकौ चि उजजमयनषटरीमत पपरषटरी अषसत

तसयमाममासषटरीदम विषटरीरदकषविनो नमाम नकपमतयाः तसय पदमरमतनमामनषटरी महिमादकषविषटरी आसषटरीतम

सससकक तसमामहितयमम 51

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाखयमासयाः रमाजमा मविकरममामदतययाः मशसशपमाषनतकस मशसशपमाविककसय अषनतकमम समषटरीपमम गतविमा तस विकषतमालस

सकनधकषन आदमाय सविषटरीकक तय परषसथतयाः चिसलतयाः तकषन विकषतमालकषन परमागविदम पकविरविदम अभयधमामय उकमम - रमाजनममहिमारमाज कथमम कप तयाः अषसमनम शमशमानकष दमाहिसथमानकष मनमश रमातरकौ तकष तवि एतमादकम एविसमविधयाः परयमासयाः यतनयाःभकतसङकप लस भकतमपशमाचिमामदवयमापतमम रमामतरभषटरीषणस रमातरकौ भषटरीषणमाकमारमम मचितमाधकमदयाः मचितमाभसमदयाः इवि धविमानतदयाःअनधकमारदयाः मनरदस वयमापतमम मपतककमाननस पकविरपपरषमविहिमारसथमानमम मकस नकषकसकष मकस तविस न पशयसस तसय मभकनोयाःतमापससय अनपरनोधतयाः अनपरनोधविशमातम कथमम ईदशमा एविसमविधकषन परयमासकषन यतनकषन आतममानस सविमम खकषदयससतमापयसस तदम तसममातम इमस मकष परशनस ममागरमविननोदकस ममागरशमानतयपहिमारकमम शणप आकणरय कथमामम शणप इमततमातपयरमम

अविनतषटरीषप उजजमयनषटरीनगरकषषप दकषविमनममरतमा ददविसमपदररतमा शदविषटरी तनपयाः मशविसय शरषटरीरममवि

उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा उदतसपरण भसमनमा चि शनोमभतस मशविसय शरषटरीरमम इवि पदममावितषटरी भनोगवितषटरीमहिरणयवितषटरी इमत चि कक तमामदषप चितपषपर यपगकषषप पपरषटरी नगरषटरी करमशयाः शनदयाः शनदयाः आसषटरीतम उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमाशदविषटरी तनपयाः इवि कक तमामदषप मतरषप यपगकषषप करमशयाः उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा दकषविमनममरतमा पदममावितषटरी भनोगवितषटरीमहिरणयवितषटरी इमत पपरषटरी आसषटरीतम इतयनविययाः कलकौ चि उजजमयनषटरी इमत पपरषटरी अषसत तसयमामम नगयमारमम आसषटरीतमविषटरीरदकषवियाः नमाम नकपमतयाः रमाजमा तसय रमाजयाः पदमरमतनमामनषटरी महिमादकषविषटरी महिमारमाजषटरी आसषटरीतम

सरलमाथर याःरमाजमा मशसशपमाविककमातम विकषतमालस नषटरीतविमा मभकनोयाः सकमाशस गचछनम आसषटरीतम तदमा स विकषतमालयाः रमाजमानस

पकषविमानम यतम कथस सयाः रमाजमा भकतमपशमाचिमामदवयमापतस शमशमानमम आगतय एविस परयमासस करनोमत कथस सयाः मभकनोयाःअनपरनोधमातम कमायर वयसतयाः ततयाः परस सयाः विकषतमालयाः कथमास शमामवितविमानम

पपरमा उजजमयनषटरी इतयमाखयमा नगरषटरी आसषटरीतम समा नगरषटरी भगवितयाः महिमादकषविसय दकषहिवितम भनोगमविलमासकषनसमपततयमा सहि मविभकमषतमा आसषटरीतम तसयमायाः सतययपगकष पदममावितषटरी इमत नमाम तरकषतमायपगकष भनोगवितषटरी इमत नमाम

दमापरयपगकष महिरणयवितषटरी इमत नमाम आसषटरीतम कसलयपगकष चि तसयमायाः एवि नगयमारयाः उजजमयनषटरी इमत नमाम ततरविषटरीरदकषवियाः इमत नमामकयाः रमाजमा आसषटरीतम तसय पतनयमायाः नमाम आसषटरीतम पदमरमतयाः इमत

वयमाकरणमविमशर याः )1 मशसशपमाषनतकमम - मशसशपमायमायाः अषनतकमम षषठषटरीसममासयाः

)2 मचितमाधकमदयाः - मचितमायमायाः धकमयाः तदयाः इमत षषठषटरीसममासयाः

)3 उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा - उदमामशचिमासकौ भनोगशचिकषमत उदमामभनोगयाः उदमामभनोगशचि भकमतशचिउदमामभनोगभकतषटरी उदमामभनोगभकमतभयमास मविभकमषतमा उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा

)4 ईकसकष- ईक दशरनकष इमत आतमनकषपमदनयाः धमातनोयाः लमट मधयमपपरषदकविचिनकष रपमम

52 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

)4 2 2 मविभमागयाः 2एकदमा रमाजमा तयमा समाकस मनदमामकनषटरीतटकष पपतरकमामययमा तपसमा हिरममारमाधयमाममास मचिरञच

तपशचिरनम कदमामचितम पररतपषशङकरनोमदतमामम आकमाशविमाणनी शपशमावि- ldquoरमाजनम उतपतसयतकष तकष पपतरयाः शकरयाःकप लनोदहियाः कनयमा चिदकमा लमाविणयकषन सजतमापसरमायाः rdquo एतमास नमाभसनी विमाणनी शपतविमा सभकपमतरभषटरीषससमदपरहषनो ममहिषयमा समस सविनगरषटरीममाययकौ तसय परथमस पदमरतयमास दकषवयमास शकरदकषविनो नमामपपतरयाः तदनप चि अनङगरमतनमारम अनङगमनोमहिनषटरी कनयमा समजमायत करमकषण चि तसयमास विकमदस गतमायमास सरमाजमा सदशस विरस परकषपसपयाः पकसथविषटरीमणडलसथमानम सविमारनम नकपतषटरीनम पटसलसखतमानमानमाययतम यदमा तकषषपएकनोऽमप तसयमायाः सदशनो न परतयभमासत तदमा स रमाजमा विमातसलयमातम तमास सपतमामभमाषत- ldquo वितसकष अहिसतमावितम तकष सदशस विरस न पशयमामम ततम सविमारनम नकपमानम सममानमायय सवियसविरस कप रषविrdquo एततममपतकविचिनममाकणयर समा रमाजपपतरषटरी जगमाद- ldquo तमात सवियसविरमम अमतहरिकषपणस तदहिस नकषचछमामम यनो महि यपविमासपरपयाः ककष विलस पकणर मविजमानस विकषसतत तसमद तवियमा अहिस दकषयमा नयकनमासधककष न मकष नमाषसत परयनोजनममrdquo

वयमाखयमाएकदमा एकषसमनम मदविसकष तयमा पदमरतयमा समाकस सहि मनदमामकनषटरीतटकष मनदमामकनषटरी इतयमाखयमायमायाः

नदमायाः तषटरीरकष पपतरकमामययमा पपतरस लबधपमम तपसमा तपसययमा हिरस महिमादकषविमम आरमाधयमाममास पकसजतविमानम मचिरञचबहिहकमालस यमावितम तपशचिरनम तपसयमास कक तविमा कदमामचितम पररतपषशङकरनोमदतमास पररतपषकषन सनतपषकषन शङकरकषणमहिमादकषविकषन उकमामम कसथतमामम आकमाशविमाणनी शपशमावि शपतविमानम रमाजनम नकप उतपतसयतकष जमनषयतकष तकष पपतरयाः शकरयाःविषटरीरयाः कप लनोदहियाः कप लरककयाः कनयमा चि एकमा लमाविणयकषन सकौनदरियरण सजतमापसरमायाः सजतमायाः सपरमाङगनमायाः ययमा समाएतमास नमाभसनी विमाणषटरीमम आकमाशविमाणषटरीमम शपतविमा आकणयर स भकपमतयाः नकपयाः अमभषससमदपरहषयाः अभषटरीषसयईषपसतसय ससदधयमा परहषयाः परफप लयाः ममहिषयमा रमाजञयमा सहि सविनगरषटरीमम आययकौ तसय परथमस पदमरतयमास दकषवयमासशकरदकषवियाः नमाम पपतरयाः सपतयाः तदनप चि अनङगरमतयाः नमाम अनङगमनोमहिनषटरी कमामदकषविमम अमप मनोहियमत यमा समा तमादशषटरीकनयमा पपतरषटरी समजमायत उतपननमा अभकतम करमकषण चि तसयमास विकमदस गतमायमास यकौविनमाविसथमायमास परमापतमायमामम स रमाजमासदशस सममानमम विरस जमाममातमारमम परकषपसपयाः परमापतपमम इचछप याः पकसथविषटरीमणडलसथमानम भकषसथतमानम सविमारनम नकपतषटरीनममहिमारमाजमानम पटसलसखतमानम आमनतरणपतरकषण आहिहतमानम आनमाययतम यदमा तकषषप एकयाः अमप तसयमायाः सदशयाः नपरतयभमासत न दषयाः तदमा स रमाजमा विमातसलयमातम सनतमानपरकषमणमा तमास सपतमामम अभमाषत उकविमानम वितसकष अहिसतमावितम तकष तवि सदशस विरस न पशयमामम ततम तसममातम सविमारनम नकपमानम सममानमायय सवियसविरस कप रषवि एततममपतकविचिनमम आकणयर शपतविमा समा रमाजपपतरषटरी जगमाद उकवितषटरी तमात सवियसविरमम अमतहरिकषपणमम अयकौमककमम तदहिसनकषचछमामम न विमाञछमामम यनो महि यपविमा पपरषयाः ककष विलस पकणर मविजमानस विकषसतत तसमद तवियमा अहिस दकषयमा नयकनमासधककष नमविसतरकषण मकष नमाषसत परयनोजनमम इमत

सरलमाथर याः स रमाजमा अपपतरकयाः आसषटरीतम तसममादम स पतनयमायाः समाकस पपतरस परमापतपस मनदमामकनषटरीनदमायाः तटकष मशविसय

आरमाधनमास कक तविमानम तसय तपसययमा मशवियाः तपषयाः सनम विररपकषण उकविमानम यतम तसय एकयाः शकरयाः पपतरयाः एकमाअमतसपनदरषटरी कनयमा चि भमविषयमत इमत ततयाः परस तसयमास पदमरतयमास एकयाः पपतरयाः एकमा अमतरमयमा कनयमा चि जनम

सससकक तसमामहितयमम 53

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अलभत तसय पपतरसय नमाम आसषटरीतम शकरदकषवियाः कनयमायमायाः अनङगरमतयाः इमत तसयमायाः एविस रपमम आसषटरीतम यकषनकमामदकषवियाः अमप मनोमहितयाः सयमातम करमकषण समा यकौविनमाविसथमास परमापतवितषटरी तमास यनोगयविरमाय दमानमाय सयाः रमाजमा नकपमानमआहिहतविमानम परनतप तसयमायाः सदशयाः एकयाः अमप नमासषटरीतम परस मपतमा तमामम अनङगरमतमम उकविमानम यतम तयमा सदशयाःविरयाः न दशयतकष तसममादम सवियसविरस करणषटरीयमम इमत तदमा समा उकवितषटरी यतम सवियसविरकषण बहिहधनवयययाः भमविषयमततसममादम ततम नमापकषकषयतकष समा परमम उकवितषटरी यतम - ययाः रपसमपननयाः पपरषयाः पकणर मविजमानस जमानमामत तस समापररणकषषयमत इमत

वयमाकरणमविमशर याः 1 पररतपषशङकरनोमदतमामम - पररतपषशचिमासकौ शङकरशचिकषमत पररतपषशङकरयाः इमत कमरधमायसममासयाः

पररतपषशङकरकषण उमदतमामम पररतपषशङकरनोमदतमामम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

2 आरमाधयमाममास ndash आपकविरकमातम रमाधधमातनोयाः सलटम -लकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

3 उतपतसयतकष - उतपकविरकमातम पतम-धमातनोयाः कमरमण लकटलकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

4 अभषटरीषससमदपरहषयाः - अभषटरीषसय ससमदयाः अभषटरीषससमदयाः इमत षषठषटरीसममासयाः अभषटरीषससदधयमा परहषयाःअभषटरीषससमदपरहषयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषयाः

5 अनङगमनोमहिनषटरी - अनङगस कमामदकषविमम (अमप) मनोहियमत यमा समा इमत मविगहियाः

6 समजमायत ndash समपकविरकमातम जनषटरी परमादपभमारविकष इमत धमातनोयाः लङलकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

7 जगमाद ndash गद वयकमायमामम विमामचि इमत धमातनोयाः सलटलकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

8 आययकौ - आपकविरकसय यमा परमापणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

)4 2 3 मविभमागयाः - 3इमत दपमहितपविरचियाः सममाकणयर यमावितम स भकपमतसतमादशस विरमम अषनविषयमत तमावितम ततम

लनोकमपखमातम मविमदतविमा चितविमारनो विषटरीरमा मविजमामनननो भवयमायाः पपरषमा दमकणपथमातम तस रमाजमानममाययपयाः तकष चिरमाजमा सतकक तमायाः एकद कशयाः सविस सविस मविजमानस रमाजसमकस शशससपयाः तकषषमामकषकनो जगमाद- ldquo अहिस तमावितम शकदरियाःनमामनमा पञचफप मटटकयाः एकनोऽहिमनविहिस पञच अगषयमामण विसनयपगममामन करनोमम तकषषमामकषकस दकषविमाय परयचछमामम

एकस मदजमाय एकममातमनयाः कक तकष पररगकहमामम एकञच भमायमारयद (यमा मकष भविमत) ददमामम पञचमञच मविकरकीयआहिमारमामदकस मविदधमामम तदकषविस मविजमामननकष महमम अनङगरमतसतकष द पमहितमा दषटरीयतमामम rdquoइमतमदतषटरीयनोऽबविषटरीतम- ldquo अहिस तमावितम विदशययाः भमाषमाजनो नमाम सविरषमास मकगपमकणमास रतस विकषमदम तदकषषमा रमाजपपतरषटरीमहस दषटरीयतमामम rdquoइमत ततसतकतषटरीयनोऽभमाषत- ldquo अहिस खडगधरनो नमाम भपजविषटरीयरशमालषटरी कमतरययाःखडगमविदमामविजमानकष असयमास मकतकौ मकष परमतमलनो नमाषसत हिकष रमाजनम तदकषषमा तनयमा तकष महस दषटरीयतमाममrdquoइमत ततशचितपथरयोऽबविषटरीतम- ldquo रमाजनम अहिस तमावितम जषटरीविदततनो नमाम मविपरयाः मम चिदतमादशस मविजमानमषसतयतम मकतमानमप जनतकनम आनषटरीय आशप जषटरीवितनो दशरयमामम तदषटरीरचिययमारससदस ममामम एषमा तकष तनयमा पमतसपरपदतमामम rdquoइमत एविस बपवितयाः तमानम मदवयमाविकषशमाकक तषटरीनम पशयनम रमाजमा विषटरीरदकषवियाः सपतयमा दनोलमारढयाःइविमाभवितम rdquo

54 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

वयमाखयमाइमत दपमहितपयाः कनयमायमायाः विचियाः कथनमम यमावितम स भकपमतयाः नकपयाः तमादशस विरमम अषनविषयमत तमावितम ततम

लनोकमपखमातम मविमदतविमा चितविमारयाः विषटरीरमायाः मविजमामननयाः भवयमायाः सपरपमायाः पपरषमायाः दमकणपथमातम अविषनतनगरषटरीममअमतकरमय दमकणमदगविमतरदकषशभकषदमातम तस रमाजमानमम आययपयाः आगतविनतयाः तकष चि रमाजमा सतकक तमायाः समममामनतमायाःएकद कशयाः परतयकषकमम सविस सविस मविजमानस मविदततमामम रमाजसमकस नकपसय समषटरीपमम शशससपयाः परशसससतविनतयाः तकषषमाममएकयाः जगमाद ndash अहिस तमावितम शकदरियाः नमामनमा पञचफप मटटकयाः एकयाः अहिमम अनविहिमम परतयहिमम पञच अगषयमामण शकषषठमामनविसनयपगममामन विसतरमामण करनोमम तकषषमामम एकस दकषविमाय दकषवितमायद परयचछमामम ददमामम एकस मदजमाय बमाहमणमाय एकममआतमनयाः सविसय कक तकष पररगकहमामम सविषटरीकरनोमम एकस चि भमायमारयद यमा तसय पतनषटरी भमविषयमत तसयद ददमामम पञचमसचि मविकरकीय आहिमारमामदकस मविदधमामम वयविसथमापयमामम तदकषविस मविजमामननकष महमम अनङगरमतयाः तकष तवि द पमहितमा कनयमादषटरीयतमामम परदषटरीयतमामम मदतषटरीययाः अबविषटरीतम उकविमानम अहिस तमावितम विदशययाः भमाषमाजयाः इमत नमामकयाः सविरषमास मकगपमकणमासपशकनमामम रतस रविमम विकषमदम जमानमामम तदकषषमा रमाजपपतरषटरी महस मकष दषटरीयतमामम समपयरतमामम ततयाः परमम तकतषटरीययाःअभमाषत अविदतम अहिस खडगधरयाः नमाम भपजविषटरीयरशमालषटरी बलशमालषटरी कमतरययाः खडगमविदमामविजमानकष असयमास मकतकौपकसथवयमामम मकष मम परमतमलयाः परमतसपधरतरी नमाषसत हिकष रमाजनम नकप तदकषषमा तनयमा कनयमा तकष तवि महस दषटरीयतमाममअपयरतमामम ततयाः अननतरमम चितपथरयाः अबविषटरीतम अकथयतम रमाजनम अहिस तमावितम जषटरीविदततयाः नमाम मविपरयाः बमाहमणयाःमम चि एतमादशस मविजमानमम अषसत यतम मकतमानम परमाणदयाः मवियपकमानम अमप जनतकनम पशकनम आनषटरीय आशप शषटरीघरममजषटरीवितनो दशरयमामम जषटरीविनस दमासयमामम तदषटरीरचियमारससदस ममामम एषमा तकष तनयमा पपतरषटरी पमतस परपदतमामम अङगषटरीकप रतमाममएविस बपवितयाः कथयतयाः तमानम मदवयविकषशमाकक तषटरीनम सपविकषशधमाररणयाः पशयनम दषटमा रमाजमा विषटरीरदकषवियाः सपतयमा कनययमादनोलमारढयाः मकस कतरवयमविमकढयाः इवि अभवितम जमातयाः इतयथरयाः

सरलमाथर याः तदमा तसयमायाः विचिनस शपतविमा मपतमा तमादशविरसय अनविकषषणकष परविकततयाः अभवितम तदमा मधयकष एकषसमनम

मदविसकष लनोकमपखमातम विकततमानतस शपतविमा चितविमारयाः पपरषमायाः रमाजयाः सकमाशमम आगतविनतयाः तकषषमास मधयकष एकयाः आसषटरीतमशकदरियाः तसय नमाम आसषटरीतम पञचफप मटटकयाः इमत स परमतमदनस पञच विसतरमामण विपमत सम तकषषप एकस दकषवितमायदपरयचछमत एकस बमाहमणमाय एकस सवियस सविषटरीकरनोमत एकस यमा तसय भमायमार भमविषयमत तसयद दमासयमत अविमशषकषनआहिमारमामदकस करकीणमामत मदतषटरीययाः आसषटरीतम विदशययाः तसय नमाम आसषटरीतम भमाषमाजयाः इमत सयाः सविरषमास मकगमामदपशकनमासपमकणमास चि भमाषमास जमानमामत सम तकतषटरीययाः आसषटरीतम कमतरययाः तसय नमाम आसषटरीतम खडगधरयाः इमत सयाःसमयकयमा खडगचिमालनस जमानमामत सम ततसदशयाः खडगधरयाः पकसथवयमास द पलरभयाः आसषटरीतम चितपथरयाः आसषटरीतम एकयाःबमाहमणयाः तसय नमाम आसषटरीतम जषटरीविदततयाः इमत सयाः एकमास मविमशषमास मविदमास जमानमामत सम स मकतकष जनतकौ पपनयाःपरमाणसञचमारस कतपर शकननोमत सम

वयमाकरणमविमशर याः 1 शशससपयाः शससप सतपतकौ इमत धमातनोयाः सलटलकमारकष परथमपपरषबहिहविचिनकष रपमम

2 आययपयाः - आपकविरकसय यमा परमापणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषबहिहविचिनकष रपमम

3 विकषमदम - मविद जमानकष इमत धमातनोयाः लमट उततमपपरषदकविचिनकष रपमम

सससकक तसमामहितयमम 55

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

4 अबविषटरीतम - बकञम वयकमायमास विमामचि इमत धमातनोयाः लमङि परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

5 अभमाषत ndash भमाष वयकमायमामम विमामचि इमत धमातनोयाः लमङि परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

6 परमतमलयाः - परमत परमतरपयाः मलयाः बलषटरीयमानम परमतमलयाः तपलयबलविमानम परमतयनोदमा

7 विषटरीररचिययमारससदमम - विषटरीरचिययरयमा विषटरीरमाचिमारकषण ससदमम सफलतमामम गतमम परमापतदशवियरमम इतयथरयाःविषटरीरचिययमारससदमम

8 मदवयमाविकषशमाकक तषटरीनम - मदवयमायाः रमणषटरीयमायाः विकषशमायाः नकषपथयमामन विसनभकषणमामन आकक तययाः रपमामण चि यकषषमासतमानम मदवयमाविकषशमाकक तषटरीनम सपपररचछदमानम सपरपमामण इतयथरयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)4 2 4 मविभमागयाः - 4इमत कथमाममाखयमाय विकषतमालयाः रमाजमानमपरमाकषटरीतम- ldquoरमाजनम बकमहि एतकषषमास कसमद कनयदषमा दकषयमा

यमद जमानननमप मकष तततविस न विमदषयसस तदमा तकष मकदमार मनषशचितस शतधमा सफप मटषयमत यमद चि सदपततरसदमासयसस तदमाहिस पपनसतवि सकनधमातम तमकषवि मशसशपमातरमम आशमयषयकषrdquo इमत एतदमाकणयर रमाजमा तसविकषतमालस परतयविमादषटरीतम- ldquo यनोगकषशविर भविमानम ककष विलस कमालककषपमाय ममास मकौनस तयमाजयमत अनयथमा कनोऽयसगहिनयाः परशनयाः तदपचयतमामम शकमदरिमाय कप मविनदमाय कथस कमतरयमा दषटरीयतकष विदशयमाय चि यचचि तदगतसमकगमामदभमाषमामविजमानस ततम कषसमनम कमायर उपयपजयतकष मविपरकषण तकषन सविकमरपरचयपतकषन ऐनदरिजमासलककष नपमततकषन विषटरीरममामननमा मकमम तसममातम कमतरयमायदवि खडगधरमाय मविदमाशकौयरशमासलनकष समा दकषयमा rdquo इमतएतततसय विचिनो मनशमय स विकषतमालनो यनोगबलमातम सकनधदकषशमातम सहिसमा अलमकतयाः कविमामप जगमामरमाजमाऽमप तथदवि तमनपययकौ सनोतसमाहिघनकष महि विषटरीरहदयकष न जमातप खकषदनोऽनतरस लभतकष

वयमाखयमाइमत एविसमविधमामम कथमामम आखयमाय शमाविमयतविमा विकषतमालयाः रमाजमानमम मविकरममामदतयमम अपरमाकषटरीतम

पकषविमानम रमाजनम पकविरयोकस शमापस समकतविमा बकमहि कथय एतकषषमास कसमद कनयमा एषमा दकषयमा परदकषयमा इमत एतदम आकणयरशपतविमा रमाजमा तस विकषतमालस परतयविमादषटरीतम परतयपततरस कक तविमानम भविमानम ककष विलस कमालककषपमाय ममास मकौनस तयमाजयमत तयमागसकमारयमत अनयथमा कयाः अयस गहिनयाः गभषटरीरयाः परशनयाः तदपचयतमामम कथयतमामम शकदरिमाय कप मविनदमाय तनपतविमायमायकथस कमतरयमा दषटरीयतकष विदशयमाय चि यचचि तदगतस मकगमामदभमाषमामविजमानस ततम कषसमनम कमायर उपयपजयतकष न कप तरमामपतसय परयनोजनमम अषसत इतयथरयाः मविपरकषण अमप तकषन सविकमरपरचयपतकषन मनजकमायरमविचयपतकषन ऐनदरिजमासलककष नपमततकषन विषटरीरममामननमा मकमम तसममातम कमतरयमाय एवि खडगधरमाय मविदमाशकौयरशमासलनकष समा दकषयमा परदकषयमा इमत एततमतसय विचियाः विमाकयमम मनशमय शपतविमा सयाः विकषतमालयाः यनोगबलमातम सकनधदकषशमातम सहिसमा हिठमातम अलमकतयाः अदषयाःकविमामप जगमाम गतविमानम रमाजमा अमप तथदवि तमम अनपययकौ अनपसकतविमानम सनोतसमाहिघनकष उतसमाहिभररतकष महिविषटरीरहदयकष शकरमाणमास मनसस न जमातप खकषदयाः कषमम अनतरमम अविसमानस लभतकष परमापननोमत इतयथरयाः

सरलमाथर याः एविस कथमास शमाविमयतविमा सयाः विकषतमालयाः मविकरममामदतयस पकषविमानम यतम एतकषषप कयाः तमामम अनङगरमतस परमापसयमत

इमत तदमा तसय परशनस शपतविमा सयाः मविकरममामदतययाः उततरस दततविमानम यतम - अयमम सरलयाः परशनयाः इमत तथमामहि

56 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

कनयमा कमतरयमा तसममातम समा उचचिकप लनोदविमा समा शकदरिमाय न दमातपस शकयतकष मकञच विदशययाः मकगमामदभमाषमास जमानमामतसम पतनयमायाः पररगहिकष तसय जमानसय कमामप आविशयकतमा नमाषसत मकञच मविपरसय जपधयमानपकजमामदकस कमायरममसयाः सविकमर पररतयजय अनयषसमनम कमरमण मनयपकयाः तसममातम सयाः अमप तमास परमापतपस न शकननोमत तसममातम ययाःकमतरययाः खडगधरयाः आसषटरीतम सयाः एवि तसयमायाः रकणकष समथरयाः तसममातम तसमद एवि कनयमा दकषयमा एतकषन तसयमायाःसमगस जषटरीविनस सपखमयस सयमातम एविस समषटरीचिषटरीनमम उततरस परमापय स विकषतमालयाः पपनयाः मशसशपमाविककस परमत गतविमानम रमाजमाअमप पपनयाः तमम आनकषतपस गतविमानम यतनो महि उतसमाहिपकणर विषटरीरमाणमास हदयमम अविसमादस कलकषशस विमा कदमामप नअनपभविमत

वयमाकरणमविमशर याः1 अपरमाकषटरीतम - परचछ जषटरीपसमायमामम इमत धमातनोयाः लपङलकमारकष परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

2 सनोतसमाहिघनकष - उतसमाहिकषन अधयविसमायकषन घनयाः दमाररमम उतसमाहिघनयाः उतसमाहिशचि घनशचिउतसमाहिघनकौ तमाभयमास सहि वितरममानकष सनोतसमाहिघनकष उदमदढतमाससयपककष इतयथरयाः अथविमा उतसमाहिकषन घनयाःदढयाः दढनोतसमाहियाः इतयथरयाः तकषन सहि वितरममानकष अथविमा उतसमाहिकषन घनयाः समानदरियाः मनरनतरयाः इतयथरयाःपकणरमम इमत यमावितम पकणरयोतसमाहियाः इतयथरयाः तकषन सहि मविदममानकष इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

3 मनशमय ndash मनपकविरकमातम शमम-धमातनोयाः लयमप मनशमय इमत रपमम तसय चि शपतविमा इतयथरयाः

4 जगमाम ndash गमम गतकौ इमत धमातनोयाः सलटलकमारकष परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

)4 2 5 परथमकथमायमायाः तमातपयमारथर याःअतर कथमायमास विकषतमालयाः विषटरीरमविकरममामदतयमाय एकमास कथमास शमामवितविमानम अतर कसयमाषशचितम कनयमायमायाः

कनयमादमानपरसङगयाः विमणरतयाः ततर तमास कनयमास परमापतपस चितविमारयाः विणरतरीयमायाः आगतविनतयाः तकषषप एकयाः शकदरियाः एकयाः विदशययाःएकयाः कमतरययाः अपरशचि बमाहमणयाः आसषटरीतम तकष सविसविकमायमारमण रमाजकष उकविनतयाः ततयाः परस रमाजमा मविचिसलतयाःअभवितम यतनो महि सयाः मनशचियस कतपर न शकविमानम यतम कसमद कनयमा दकषयमा इमत तदमा विकषतमालयाः अमपस परशनसमविकरममामदतयस परमत उकविमानम सयाः उकविमानम यतम कमतरयमातम अनयकष सविर अनपपयपककमायररतमायाः सविसविकमरपरचयपतमायाःआसनम तकषषप कयाः यनोगययाः सयमातम इतयषसमनम परशनकष विकषतमालकषन रमाजकष पकषकष समत सयाः रमाजमा सविधमर पमालमयतरकष कमतरयमायसमा कनयमा परदकषयमा इमत समयकम उततररतविमानम तदमा विकषतमालयाः पपनयाः मशसशपमाविककस गतविमानम रमाजमा अमप तमम आनकषतपममततर गतयाः इतयकषविमम कथमा सममापतमा

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 शमशमानस ककीदशमम आसषटरीतम

2 उजजमयनयमायाः रमाजमा कयाः

3 उजजमयनयमायाः सतययपगकष मकस नमाम

4 तरकषतमायपगकष उजजमयनयमायाः नमाम मकमम

सससकक तसमामहितयमम 57

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

5 महिरणयवितषटरीमत कषसमनम यपगकष परखयमातमा आसषटरीतम

6 कलकौ पदममावितयमायाः नमाम मकमम

7 विषटरीरदकषविसय पतनयमायाः नमाम मकमम

8 रमाजमा पपतरपरमापतयथर कसय आरमाधनमास कक तविमानम

9 रमाजयाः पपतरसय नमाम मकमम

10 मशविविरपरदततमायमायाः कनयमायमायाः नमाम मकमम

11 ककीदशस विरस समा यमामचितवितषटरी

12 शकदरिसय नमाम मकमम

13 शकदरियाः परमतमदनस कमत विसतरमामण विपमत सम

14 विदशयसय नमाम मकमम

15 विदशययाः मकस जमानमामत सम

16 कमतरयसय नमाम मकमम

17 बमाहमणसय नमाम मकमम

18 जषटरीविदततसय मकस विदमशषटमम आसषटरीतम

19 मविकरममामदतयसय मतमानपसमारकषण कसमद कनयमा दकषयमा

20 ककीदशस हदयस कलकषशस न लभतकष

21 स रमाजमा गतविमा तस सकनधकषनमादमाय परषसथतयाः

22 कथमषसमनम मनमश तकष एकमादकम परयमासयाः

23 कलकौ इमत पपरषटरी अषसत

24 उजजमयनयमामम आसषटरीतम नमाम नकपमतयाः

25 रमाजमा तटकष पपतरकमामययमा तपसमा हिरममारमाधयमाममास

26 परथमस पदमरतयमास नमाम पपतरयाः जमातयाः

27 विषटरीरदकषवियाः कनयमायमायाः कक तकष विरमानम अषनविषमत सम

28 सवियसविरमम तदहिस नकषचछमामम

29 पररतपषशङकरनोमदतमामम इतयसय मविगहिस सलखत

30 अहिस तमावितम शपदरियाः नमामनमा

31 अहिस विदशययाः नमाम सविरषमास मकगपमकणमास रतस विकषमदम

32 अहिस भपजविषटरीयरशमालषटरी कमतरययाः नमाम

33 अहिस नमाम मविपरयाः

58 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

34 यमद जमानननमप मकष तततविस न विमदषयमत तदमा तकष मकदमार मनषशचितस सफप मटषयमत

35 यनोगकषशविर भविमानम ककष विलस ममास मकौनस तयमाजयमत

36 सनोतसमाहिघनकष महि न जमातप खकषदयाः अनतरस लभतकष

37 सतमभस मकषलयत

सतमभयाः १ सतमभयाः २

1 शमशमानमम विषटरीरहदयमम

2 उजजमयनषटरी सतययपगकष खडगधरयाः

3 विषटरीरदकषविसय पतनषटरी दमापरयपगकष

4 महिरणयवितषटरी भकतसङकप लमम

5 कमतरययाः पदममावितषटरी

6 सनोतसमाहिघनमम पदमरमतयाः

)4 3 कयाः तयमागषटरी

)4 3 1 पकविरपषटरीमठकमा यतनो धमरसततनो जययाः अथमारतम यतर धमरयाः अषसत ततर जययाः मनषशचितयाः एवि अतर कथमायमास समा

मदनसकषनमा सविसयमायाः विचिन-सतयतमायमायाः पमालनमाय सविपतयपयाः सकमाशमातम कममामम अनपममतस चि यमामचितवितषटरी अमपचि चिकौरस दपजरनस जमातविमामप विचिनपमालनमाय पपनयाः तसय मनकटस गतवितषटरी तसममातम असयमायाः कथमायमायाः अधययनकषनसतयतमायमायाः पमालनस सविरदमा सविरथमा चि करणषटरीयमममत मविविकषकयाः लभयतकष अमप चि विचिनदयाः बदमा सतषटरी अमप समामदनसकषनमा सविमपतपयाः मनसयाः अमभलमाषयाः अनयथमा यथमा न सयमातम तदथर सविसयमायाः भमामविदपयाःखममप अङगषटरीकक तवितषटरीतसममादम एतकषन तसयमायाः मपतरस परमत सविकप लस परतयमप शदमा आतमतयमागशचि पररलकषयतकष मकञच चिकौरसयतयमागनोऽमप अतर मपखययाः

)4 3 2 मविभमागयाः 1ततशचि स रमाजमा पपनयाः मशसशपमामकलस गतविमा तस विकषतमालस तथदवि सकनधममारनोपय सतविरस कक तमकौनयाः

समपचचिचिमाल परयमानतञच तस सकनधवितरतरी स विकषतमालनोऽपकचछतम- रमाजनम शमानतनोऽसस तमदममासशमाषनतहिमाररणनी कथमास शणप-

आसषटरीदम विषटरीरबमाहिहनमा रम सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः पमाकशमासन इविमापरनो नकपमतयाः

तसयमानङगपपरस नमाम नगरविरमभवितम ततरमाथरदततनो नमाम महिमाधनयाः समाथरविमाहियाः परमतविसमत सम तसयधनदततनो नमाम जयकषषठयाः पपतरयाः कनषटरीयसषटरी चि कनयमा मदनसकषनमा नमाम समजमायत एकदमा धमरदततनो नमामकसयमचिदम विमणकपतकषसतनययाः तमास लमाविणयरसमनझररमा स कप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमास यकौविनमदरहिसयकषवि

सससकक तसमामहितयमम 59

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

लषटरीलमामजजनविमामपकमास विषटरीकषय सदयाः समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः समपदत- अहिनो ममारकषणधमारसधरढकषन अमपनमा रपकषण दनोमततमा मलषटरी मकष हदयस भकषततपममवि मनममरतमा इतयकषविस परमासमादमागममारढमास तमासदषटमा मचिनतयतयाः चिकरमाहवसयकषवि तसय विमासरनोऽमतचिकरमाम ततयाः समा मदनसकषनमा मचिततञच तसयधमरदततसय तदशरनदपयाःखमामगसनतपतस गकहिमानतरस मविविकषश भमासविमासशचि तदशरनजमनतरमागनोऽपरमामबपधकौमनपपमात तमाञच सपमपखनी नकमम अभयनतरमागतमास दषटमा तनमपखमाबजमविमनसजरतशचिनदरियाः शनदरदगमातमधमरदततशचि तमाविदम गकहिस गतविमा तमामनपमचिनतयनम शयनकष चिनदरिपमादमाहितनो लपठनम मनपतय तसथकौ यतनकषनससखमभबर नधपमभशचि पकचछयममाननो न मकसञचतम कथयमाममास मनमश चि कक चछष मातम परमापतमनदरियाः तथदवि तमासपशयनम अनपनयसशचि समपतसपकयाः मकममवि नमाकरनोतम परमातशचि परबपदनो गतविमा रहिसस स सखनीपरतषटरीकममाणमामम उदमानविमतरननी मदनसकषनमास ददशर उपकषतय चि पररषविङगलमालसयाःपरकषमपकषशलदविरचिनोमभशचिरणमानलयाः उपचछनदयमाममास

वयमाखयमाततयाः चि रमाजमा पपनयाः मशसशपमामकलस गतविमा तस विकषतमालस तथदवि सकनधमम आरनोपय सथमापमयतविमा सतविरस

शषटरीघरमम कक तमकौनयाः तकषणषटरीमम समपचचिचिमाल परयमानतस चि तस सकनधवितरतरी स विकषतमालयाः अपकचछतम रमाजनम शमानतयाःकलमानतयाः असस तदम तसममातम इममास शमाषनतहिमाररणनी कलकषशमापकमाररणषटरीमम कथमास शणप कथय

आसषटरीदम विषटरीरबमाहिहयाः नमाम सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः समसतरमाजमामम मकधनमार पकसजतयाःशमासनयाः पमाकशमासनयाः असपरमविशषसय हिनतमा इनदरियाः इवि अपरयाः मदतषटरीययाः अपरयाः पमाकशमासनयाः इवि इतयनविययाःनकपमतयाः नरपमतयाः तसय अनङगपपरस नमाम नगरविरमम नगरशकषषठमम शकषषठनगरमम इतयथरयाः अभवितम आसषटरीतम इतयथरयाःततर अथरदततयाः नमाम महिमाधनयाः धमनकयाः समाथरविमाहियाः विमणकम परमतविसमत सम मनविसमत सम तसय धनदततयाःनमाम जयकषषठयाः पपतरयाः कनषटरीयसषटरी चि कनयमा मदनसकषनमा नमाम समजमायत आसषटरीतम एकदमा एकषसमनम मदविसकष धमरदततयाःनमाम कसयमचिदम विमणकपतकषयाः विमणकशकषषठसय विमणजयाः तनययाः पपतरयाः तमास लमाविणयरसमनझररमास रपसकौनदयरपररपकणमारममकप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमास पकणरकप मभसदशसतनमाभयमास भकमषतमास मतरबसलशनोमभतमामम यकौविनमदरहिसयकषवियकौविनमाविसथमासमपननयाः गजयाः इवि लषटरीलमामजजनविमामपकमामम मविहिमारयनोगयसरनोविररपमामम विषटरीकषय दषटमा सदयाःततकणमम विषटरीकणकणमकषवि इतयथरयाः समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः कमामशरमाघमातमविनषससजयाः समपदतसमजमायत अहिनो खकषदकष मविसमयकष विमा ममारकषण समरकषण कमामकषन इतयथरयाः धमारसधरढकषन सकषनमापमतरमपणमा अमपनमारपकषण सकौनदयरण दनोमततमा परकमामशतमा मलषटरी ममलकमापपषपमम ममलकमापपषपवितम सपकनोमलमा मननोहिमाररणषटरी चिइतयथरयाः मकष मम हदयस चिकषतयाः भकषततपमम बकषद पमम इवि मनममरतमा रमचितमा कमामदकषवियाः सदनमापतयस गतयाः ममलकमापपषपमकषविईदशसकौनदयरण पररविमतरतस कक तविमा मम हदयस बकषद पमम मनममरतविमानम इमत समपदमायमाथरयाः कप सपमसपकप ममारमामप इयमममनमशतशरवितम मम हदयमम पषटरीडयमत इतयहिनो इमत भमावियाः यदमा धमारमा खडगमादकषयाः मनमशतमपखमम तमामम असधरढकषनतथमातविस गतकषन धमारमातविस परमापतकषन इतयथरयाः धमारमासधरढकषन तषटरीकषणमागखडगमामदरमपणमा हदयभकषदकसमाधमयमारतम इमतभमावियाः इमत मदतषटरीयमाततपपरषसममासयाः इतयकषविस परमासमादमागमम आविमाससय सममपखसथमानमम आरढमामम आगतमामम तमासदषटमा मचिनतयतयाः चिकरमाहवसयकषवि चिकरविमाकमाखयपमकमविशकषषयाः इवि मनमश मपरयमामविरहिमविधपरसयकषमत भमावियाःचिकरविमाकदमपतषटरी रमातरकौ परसपरमम एकतर सथमातपमम न शकनपतयाः नदमायाः जलमाशयसय विमा एकषसमनम तषटरीरकष चिकरविमाकयाःअपरषसमनम चिकरविमाकनो रमातरकौ अविसथमाय परभमातकष पपनयाः ससयपजयकषतकष इमत परससमदयाः दपयाःखकषन तसय विमासरयाः मदविसयाः

60 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

अमतचिकरमाम अतषटरीयमाय वयपगतविमानम इतयथरयाः रजनषटरी सममागतवितषटरी इमत भमावियाः मविरहिसमपमादनमातमरजनषटरीसममागमनो यथमा चिकरविमाकसय दपयाःखकरयाः विमासरमाभयपदयशचि ममलनसमपमादनमातम तथमा सपखकरयाः मकनतपसपखविमासरनो मपहिहततरममवि अमतगचछमत दशरनमपपमासमा चि न पकणरतकमपतस लभतकष एविस धमरदततसयमामपमदनसकषनमादशरनसपयनोगसमपमादकयाः सपखविमासरयाः मपहिहतरममवि अपजगमाम अदशरनसमपमामदकमा सपदषटरीघमार द पयाःखरजनषटरीचि सममायमातमा इमत तमातपयरमम

ततयाः समा मदनसकषनमा मचिततस मनयाः मदनसकषनयमा अपहतमम इमत भमावियाः धमरदततसय इतयनकषन समबनधयाःचि तसय धमरदततसय तदशरनदपयाःखमामगसनतपतस तदपरमामपतमनममततककलकषशमानलदगधमम इतयथरयाः गकहिमानतरस मविविकषशइमत मदनसकषनमायमा गकहिमधयपरविकषशमातम तयमा अपहतसय धमरदततमचिततसयमामप गकहिमधयपरविकषशनो बनोदवययाः इमत भमावियाःभमासविमानम सकयरयाः चि तदशरनजमनतरमागयाः तसयमायाः मदनसकषनमायमायाः दशरनमातम जमनतयाः उतपननयाः रमागयाः अनपरमागयाःरकविणरतमा चि यसय तमादशयाः तदशरनजमनतरमागयाः तमामम दषटमा समपतपननरमागयाः असतगमनकमासलकरकविणरशचि

तमादशयाः सनम इतयथरयाः अपरमामबपधकौ पषशचिमसमपदरिकष मनपपमात तदपरमामपतजमनतदपयाःखमातम इमत भमावियाः असतस गतयाःअसतममतयाः सकयरयाः समपदरिगभर मनमजजतषटरीमत परतषटरीमतजमारयतकष दकरमातम तमास चि सपमपखनी नकस रमातरकौ अभयनतरमागतमासगकहिमानतरस गचछनतनी दषटमा तनमपखमाबजमविमनसजरतयाः तददनकमलपरमाभकतयाः चिनदरियाः शनदयाः मनदमम मनदमम उदगमातमउदगमतम तसयमायाः मपखशनोभयमा मनसजरतचिनदरियाः तदगकष सथमातपमम लषजजतयाः सनम एतमाविनतमम कमालमम अनतरमालकषअमतषठतम इदमानषटरीमम तमामम सथमानमानतरगतमामम दषटमा पपनयाः शनदयाः ततर आगतविमानम इमत तमातपयरमम धमरदततशचितमावितम गकहिस गतविमा तमामम अनपमचिनतयनम शयनकष शययमायमामम चिनदरिपमादमाहितयाः चिनदरिसय पमादकषन मकरणकषन आहितयाःपषटरीमडतयाः चिनदरिपमादमादमाहितयाः चिनदरिमासशपसनतपतयाः चिनदरिमकरणसय मविरहिनोदषटरीपकतविमातम इमत भमावियाः लपठनम गमातरमामणमविमकपनम तसथकौ आसषटरीतम यतनकषन ससखमभयाः सपहमदयाः बनधपमभयाः सविजनदयाः चि यदमा ससखमभयाः सहिमायदयाः सहिचिरदयाःइमत यमावितम बनधपमभयाः ममतरदयाः पकचछयममानयाः सजजमासयममानयाः न मकसञचतम न मकममप कथयमाममास कसथतविमानममनमश रमातरकौ चि कक चछष मातम कषकषन परमापतमनदरियाः तथदवि पकविरविदकषवि मदनसकषनमा परमासमादमागमम ततपपरतयाः मतषठमतइतयकषविसरपकषण इतयथरयाः तमास पशयनम सविपनकष इमत भमावियाः अनपनयनम अनपरनोधस कप विरनम समपतसपकयाः समपतकषणठतयाःतदपरमामपतमनममततक इमत भमावियाः मकममवि नमाकरनोतम परमातशचि परबपदयाः जमागररतयाः गतविमा रहिसस मनजरनकष स सखनीपरतषटरीकममाणमामम अपकषकषयममानमामम उदमानविमतरननी मदनसकषनमास ददशर अपशयतम उपकषतय ततसमषटरीपस गतविमा चिपररषविङगलमालसयाः पररषङगमाय ससशलकषषमाय आसलङगनमाय इतयथरयाः लमालसमा अतषटरीवि तकषणमा औतसपकयस विमा यसयतमादशयाः पररषविङगलमालसयाः आसलङगनकमामयाः सनम इतयथरयाः आसलङगमभलमाषषटरी इमत यमावितम परकषमपकषशलदयाः परकषमणमाअनपरमागकषण पकषशलदयाः चिमारमभयाः मननोहिरदयाः इतयथरयाः परकषमपकषशलदयाः अनपरमागमधपरदयाः इमत यमावितम विचिनोमभयाः विमाकयदयाःचिरणमानलयाः पमादकौ पमततयाः उपचछनदयमाममास परमाथरयमाममास परमासथरतविमानम सविमम पमतरपकषण गहिणमाथरमम अनपररनोधइतयथरयाः

सरलमाथर याःरमाजमा मविकरममामदतययाः पकविरविदम मशसशपमामकलस गतविमा विकषतमालस चि नषटरीतविमा आगचछनम आसषटरीतम स विकषतमालयाः

रमाजयाः शमसय नमाशमाय कथमास कसथतपमम आरबधविमानम परमाचिषटरीनकमालकष विषटरीरबमाहिहयाः इमत नमामनमा परससदयाः कशचिननकपमतयाः आसषटरीतम सयाः सपरलनोकसय इनदरियाः इवि समसतभकपतषटरीनमास पकजनषटरीययाः आसषटरीतम सयाः अनङगपपरमम इतयमाखयकषनगरकष विसमत सम तषसमनम नगरकष अथरदततनमामकयाः महिमानम धमनकयाः विमणकम विसमत सम तसय पपतरसय नमाम

सससकक तसमामहितयमम 61

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

आसषटरीतम धनदततयाः कनयमायमायाः नमाम आसषटरीतम मदनसकषनमा धनदततसय सखमा धमरदततयाः एकषसमनम मदविसकष तमासमदनसकषनमास दषविमानम एकविमारस दषटमा एवि स तसयमायाः परकषषमन पमततयाः तमास परमापतपस तसय मनसस आकमाङकषमा परबलमाअभवितम रमातरकौ तसयमायाः मविरहिविकषदनयमा मनदरिमास कतपरममप स न शकविमानम चिनदरिसय परभमा अमप तसय समषटरीपकषविकषदनषटरीयमा इमत परमतभमामत सम परषसमनम मदविसकष परमातयाः उदमानकष तमास दषटमा तसयमायाः सकमाशस गतविमा सविसयअमभलमाषमम उकविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः - सकलमानमामम सविरषमामम भकपमालमानमामम रमाजमामम मशरनोमभयाः मसतकद याःयदमा सकलदयाः भकपमालदयाः मशरसमा नतमसतककष न समभयमचिरतमम समपकसजतमम सममादमारकषण गकहिषटरीतमम इमत यमावितमशमासनमम आजमा यसय सयाः सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः सविररमाजपकसजतमादकषशयाः इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

पमाकशमासनयाः - पमाकयाः असपरमविशकषषयाः तसय शमासनयाः मनहिनतमा पमाकशमासनयाः इनदरियाः समाथरविमाहियाः - समाथरमम समकहिमम धनसमकहिमम दरिवयसमकहिमम विमा इतयथरयाः विहिमत ययाः सयाः समाथरविमाहियाः विमणकम

इमत यमावितम लमाविणयमनझररमामम - लमाविणयमम मपकमाफलकषषप छमायमायमासतरलतविममविमानतरमा परमतभमामत यदङगकषषप

तलमाविणयममहिनोचयतकष इतयपकलकणकमाषनतमविशकषषयाः तदकषवि रसयाः जलमम (रसनो गनधरसकष जलकष इमतमकषमदनषटरी) तसय मनझररयाः विमाररपरविमाहियाः स इवि इतयथरयाः तमामम लमाविणयरसमनझररमामम लमाविणयविमाररझरमाममअतषटरीवि लमाविणयवितषटरीमम इतयथरयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

कप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमामम - कप चिकौ सतनकौ कप मभकौ घटकौ हिषसतमशरयाःसथममाससमपणडकौ इवि विमा तयनोयाःअगमम कप चिकप मभमागमम चिपचिपकमम बसलयाः जठरमावियविमविशकषषयाः तसयमायाः मतरतयमम मतरससखयकमम बसलमतरतयममउदररकषखमातरयमम कप चिकप मभमागमम चि बसलमतरतयमम चि कप चिकप मभमागबसलमतरतयकष तमाभयमामम रसञतमामम शनोमभतमाममकप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमामम चिपचिपकमतरबसलशनोमभतमामम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

यकौविनमदरहिसयकषवि ndash यकौविनमम तमारणयमम एवि मदरदयाः हिसतषटरी दपविमाररविकषगतविमातम इमत भमावियाः तसययकौविनमदरदसय तमारणयगजसय इमत यमावितम

लषटरीलमामजजनविमामपकमामम मविहिमारयनोगयसरनोविररपमामम - लषटरीलमाथरमम करकीडमाथरमम जलकरकीडमाथरमम चि

मजजनविमामपकमा सनमानसरयाः तमामम तमादशषटरीमम लषटरीलमामजजनविमामपकमामम करकीडमासरसषटरीमम इवि इतयनकषनअनविययाः मदरदयाः यथमा सरसस अविगमाह करकीडमत तथमा यकौविनममप लमाविणयरसमनझररकष मनमजजयमचिकरकीमडषमत इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः

समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः समरसय कमामसय बमाणकौघमानमामम शरसमकहिमानमामम पञचमानमामकषवि बमाणमानमाममइतयथरयाः पमातकषन पतनकषन आघमातकषन इतयथरयाः अपहतमा चिनोररतमा मविनषमा इतयथरयाः चिकषतनमा ससमवितम यसयतमादशयाः समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः कमामशरमाघमातमविनषससजयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

धमारसधरढकषन धमारमा सदनधमामगमसकनधयाः सदनधपपरनोभमागयाः इतयथरयाः ततर असधरढकषन असधमषठतकषनधमारमासधरढकषन सदनधमागषसथतकषन सकषनमापमतरमपणमा इतयथरयाः

62 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

अमतचिकरमाम ndash अमतपकविरकमातम करमधमातनोयाः सलमट मतमप णसल रपमम

तदशरनदपयाःखमामगसनतपतमम - तसयमायाः मदनसकषनमायमायाः दशरनकषन अविलनोकनकषन यतम द पयाःखममकमामबमाणमाहिह मतजमनकषमम तदकषवि अमगयाः अनलयाः तकषन सनतपतमम परजविसलतमम तदशरनदपयाःखमामगसनतपतममतदपरमामपतमनममततकलकषशमानलदगधमम इतयथरयाः

तनमपखमाबजमविमनसजरतयाः - तसयमायाः मदनसकषनमायमायाः मपखमाबजमातम मपखपदममातम मविमनसजरतयाः परमाभकतयाः अत एविपलमामयतयाः इमत भमावियाः तनमपखमाबजमविमनसजरतयाः तददनकमलपरमाभकतयाः

)4 3 3 मविभमागयाः -2समाबविषटरीतम- अहिस कनयमा समामपरतस तकष परदमारमाशचि यतनोऽहिस मपतरमा समपदरिदततमाय विमणजकष विमाचिमा

दततमा कमतपयदरकषवि मदनदमविरविमाहिनो मकष भमवितमा ततम तकषणनी गचछ ममा कषशचितम पशयकषतम ततनो दनोषनो भविकषतमइतयपकसतयमा तयकशचि स धमरदततसतमास जगमाद- सपनदरर यदसतप तविमास मविनमा नमाहिस जषटरीविकषयमम तदमाकणयरसमा विमणकसपतमा कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा तमपविमाचि- तमहिर मविविमाहिनो मकष तमावितम समपदतमास मपतमा मकषमचिरकमामङकषतस कनयमादमानफलस लभतमामम ततनोऽहिस तविमास मनषशचितस परणयकषन समपपकषषयमामम तदमाकणयरसनोऽबविषटरीतम- अनयपकविमार मपरयमा मम नकषषमा परभपककष कमलकष मविमलकषऽमप मकस रमतजमारयतकष इमत तकषनमामभमहितमासमाविमादषटरीतम- तमहिर कक तनोदमाहिदवि पकविर तविमामपपयमासयमामम ततयाः पमतमम इमत एविमपकवितनी तमास विमणकपपतरषटरीममपरतययमाथर शपथकषन सतयकषन स धमरदततयाः समबनधयाः ततसतकषननोषजझतमा समा समपमदगमा सविस मषनदरस मविविकषश

वयमाखयमासमा मदनसकषनमा अबविषटरीतम अविदतम अहिस कनयमा कप ममारषटरी अनकढमा अमविविमामहितमा इमत यमावितम समामपरतमम

अधपनमा तकष परदमारमायाः परपतनषटरी चि यतयाः यसममातम अहिस मपतरमा जनककष न समपदरिदततमाय विमणजकष वयमापमाररणकष विमाचिमाविमाकयकषन दततमा सममपरतमा अहिमम विमागदततमा अभविमम इतयथरयाः कनयमामम इममामम तपभयमम अहिमम मविविमाहिमविसधनमादमासयमामम इतयकषविसरपकषण मपतरमामदमभयाः दमातपमम सङकषलपतमा कनयमा विमागदततमा तसयमायाः अनयकषन सहि मविविमाहियाः गमहिरतयाःइमत शमासतरकक तमामम मतमम कमतपयदयाः एवि मदनदयाः मविविमाहियाः पररणययाः मकष भमवितमा भमविषयमत ततम तसममातम तकषणनीमकममप अनपकतविमा गचछ यमामहि ममा कषशचितम पशयकषतम ततयाः दनोषयाः भविकषतम इतयपकयाः तयमा तयकयाः परतयमाखयमातयाः चिस धमरदततयाः तमास जगमाद अकथयतम सपनदरर सकौमयकष यदसतप तविमास मविनमा नमाहिस जषटरीविकषयमम जषटरीमवितपस शकनपयमामम तदमआकणयर शपतविमा समा विमणकसपतमा कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा मविविमाहिपकविमारविसथमायमायाः नमाशरपभयकषन वयमाकप लमा तममउविमाचि अविदतम तमहिर यदकषविस तदमा इतयथरयाः मविविमाहियाः मकष तमावितम समपदतमास ससधयतप मनषपनननो भवितप इतयथरयाः मपतमामकष मचिरकमामङकषतस सदमापरमासथरतमम कनयमादमानफलस कनयमादमानकषन दपमहितकदमानकषन यतम फलमम पपणयरपमम इतयथरयाःलभतमामम ततयाः अहिस तविमास मनषशचितमम अविशयमम परणयकषन परकषमभमाविकषन समपपकषषयमामम सङगममषयकष तवितपरणमयनषटरीरपकषणतवि समषटरीपस गममषयमामम इतयथरयाः तदम आकणयर शपतविमा सयाः अबविषटरीतम उकविमानम अनयपकविमार ककष नमामप पकविर सविषटरीकक तमामम मपरयमा नकषषमा न कमामङकषतमा परभपककष अनयनोपभपककष अपरकषण सकषमवितकष कमलकष पदमकष मविमलकष शपभरकष अमप मकस रमतयाःपरषटरीमतयाः अनपरमागयाः इमत यमावितम जमायतकष भविमत इमत तकषन अमभमहितमा कसथतमा समा अविमादषटरीतम उकविमानम तमहिरकक तनोदमाहिदवि मविविमाहिस कक तविमा एवि पकविर मविविमाहिमाननतरमम सविमाममसमभमाषणमातम परमागकषवि तविमामम उपयमासयमामम तवि समषटरीपसगममषयमामम ततयाः पमतमम इमत एविमम उकवितनी कथयनतषटरीमम तमास विमणकपपतरनी परतययमाथर मविशविमासमाथरमम शपथकषन

सससकक तसमामहितयमम 63

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सतयकषन चि स धमरदततयाः समबदयाः ततयाः तकषन उषजझतमा मपकमा समा समपमदगमा वयमाकप लमचिततमा सविस मषनदरससविसयमायाः गकहिमम मविविकषश परमविषवितषटरी इतयथरयाः

सरलमाथर याःतदमा समा उकवितषटरी यतम समा कनयमा तसयमायाः मविविमाहियाः न अभवितम मकञच समपदरिदततकषन सहि तसयमायाः

मविविमाहियाः अमप मनषशचितयाः तसममातम ततम न समभविमत इमत तदमा स उकविमानम यतम तमास न परमापननोमत चिकषतम स नजषटरीमविषयमत इमत तदमा सविसयमायाः चिररतरदकषणस सयमादम इमत मचिनतयमा वयमाकप लमा समा उकवितषटरी यतम मविविमाहिमाननतरसतसय सकमाशस गममषयमत इमत तदमा स उकविमानम यतम ककष नमामप पकविर सविषटरीकक तमास मपरयमास स न सविषटरीकररषयमत इमतततयाः परस समा विचिनस दततवितषटरी यतम - मविविमाहिमातम परमम आदकौ धमरदततसय समषटरीपमम आगममषयमत परस समपदरिदततसयसमषटरीपमम गममषयमत इमत

वयमाकरणमविमशर याः

कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा - कनयमाभमाविसय कप ममारषटरीतविसय पपससससगमारभमाविरपसय इतयथरयाः दकषणममदपमषयाः बलपकविरकमासलङगनमामदनमा धमरदततकषन तमदशपमदतमायमायाः अपननोदनमम इतयथरयाः तसममातम भयमाकप लमातरसतमा कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा सतषटरीतविनमाशभयवयसतमा

अनयपकविमार - अनययाः अपरयाः पपरषयाः पकविरयाः परथमयाः परणयषटरीमत भमावियाः यसयमायाः समा अनयपकविमार पकविरपरणमयनसमविहिमाय पशचिमातकक ततमदननपरणयपमातरमा पपनभकर ररमत यमावितम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः यदमा अनयकषनपपरषमानतरकषण पकविरमम परथममम उपभपकमम इमत भमावियाः यमा समा अनयपकविमार पपरषमानतरनोपभपकमा इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

कक तनोदमाहियाः - कक तयाः समपमामदतयाः उदमाहियाः पररणययाः यसयमायाः समा कक तनोदमाहिमा समपननमविविमाहिवयमापमारमा

)4 3 4 मविभमागयाः 3अथ परमापतकष लगमदविसकष मनविकरततनोदमाहिमङगलमा समा गतविमा पमतगकहिस नषटरीतविमा चि उतसविकषन विमासरस मनमश

पतयमा समस शयनषटरीय-गकहिमधयमासत ततर शययमामनषणणमामप असममपखषटरी समपदरिदततसय तसयमायाः पतयपयाःपररषविङगस न परतयपदत तकषनमानपनषटरीयममानमामप समा यदमा उदशपयाः बभकवि नमाहिमसयमा अमभमतनोऽसतषटरीमतहदमाकरनोतम अविमादषटरीचचि- सपनदरर यमद तकषऽहिस नमामभमतयाः तततकष यनोऽमभमतयाःतस सकषमवितपस गचछ तदमाकणयरसमा नतमपखषटरी शनदरविमादषटरीतम- नमाथ तविस मकष परमाणमासधकयाः परकषयमानम मकनतप मकष मविजमपतमकषकमास शणप सहिषर मकषअभयस परयचछ शपथञच कप रषवि आयरपपतर अविकवयममप तकष विदमामम एविमपकवितषटरी समा तथकषमत कक चछष मातमपरमतपमादममानस तस समविषमादस सलजजस सभयञचमाविमादषटरीतम- नमाथ एकदमा एकमामकननी गकहिनोदमानकष ममास दषटमाधमरदततनो नमाम मम भरमातपयाः सखमा यपविमा समरमातपरयाः ममामरणतम अहिस परषटरीविमादस मपतपयाः कनयमादमानफलञचरकनतषटरी हिठपरविकततसय तसय विमाचिमयचछस यतम- पकविर मविविमामहितमा तविमामपपकषषयमामम ततयाः पमतमम इमत ततमपरभनो मकष सतयस परमतपमालय अनपमनयसवि ममास तदषनतकगमनमाय तमननकटस गतविमा कणकषन आगममषयमामम

न महि आबमालयसकषमवितस सतयममतकरममतपस शकननोमम इमत तसयमायाः विचिनोविजरपमातकषन सहिसमा हितयाःसमपदरिदततयाः सतयकषन बदयाः कणममचिनतयतम- अहिनो सधकम इयमनयरकमा एतयमा धपविमकषवि गनतवयस ततम कथस

64 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

सतयस हिषनम यमातप इयस कनोऽसयमायाः पररगहियाः इतयमालनोचय तमास यथकषषगमनमाय अनपमकषनकष समामप सहिसमासमपतथमाय तसममादम विकषशमननो मनरगमातम

वयमाखयमाअथ परमापतकष उपषसथतकष लगमदविसकष मविविमाहिमदविसकष मनविकरततनोदमाहिमङगलमा समपननशपभपररणयवयमापमारमा समा

गतविमा पमतगकहिस सविमाममगकहिमम नषटरीतविमा अमतविमाहिमयतविमा उतसविकषन आननदकषन विमासरस मदविसमम मनमश चि पतयमा समसशयनषटरीयगकहिमम अधयमासत परमविषवितषटरी ततर शययमामनषणणमामप शययमायमामम उपमविषमामप शययमाषसथतमामप असममपखषटरीमविमपखषटरी पतयकौ परमाङमपखषटरी इतयथरयाः समपदरिदततसय तसयमायाः पतयपयाः पररषविङगमम आसलङगनमम न परतयपदत नपरमापननोतम पमतस पशचिमातकक तय षसथततविमातम तसय आसलङगनमामदकस न बहिह अमनयत इतयथरयाः तकषन अनपनषटरीयममानमाअनपरनोसधतमा अमप समा यदमा उदशपयाः अशपयपकमा बभकवि अजमायत तदमा सयाः समपदरिदततयाः नमाहिमम असयमायाः अमभमतयाःअषसम परमासथरतयाः मपरययाः इतयथरयाः नमाषसम इमत हदमाकरनोतम हदमा मनसमा अकरनोतम सविषटरीकक तविमानम अविमादषटरीतमउकविमानम चि सपनदरर यमद तकष तवि अहिस नमामभमतयाः तततकष ययाः अमभमतयाः तस सकषमवितपस गचछ तदमाकणयर समानतमपखषटरी शनदयाः अविमादषटरीतम नमाथ सविमाममनम तविस मकष परमाणमासधकयाः परकषयमानम मपरयतमयाः मकनतप मकष मविजमपतमम एकमासमविजमापनमम एकमम शणप सहिषर हिषरण आननदकषन सहि सहिषरमम समाननदमम परसननचिकषतसमा इतयथरयाः मकष महमम अभयसपरयचछ आशविमासस दकषमहि शपथस चि कप रषवि आयरपपतर इमत पतयपयाः समबनोधनमम अविकवयमम अनपचचिमायरमम अमपलजजमाकरतविमातम इमत भमावियाः तकष तपभयमम विदमामम मविजमापयमामम एविमम उकवितषटरी समा तथमा तदकषवि भवितप विकवयमतकष बकमहि अभयस ददमामम शपथस चि करनोमम इतयकषविसरपमम इतयथरयाः इमत कक चछष मातम परमतपदममानस अङगषटरीमकरयममाणममतस समपदरिदततमम समविषमादस सलजजस सभयस चि अविमादषटरीतम नमाथ एकदमा एकमामकननी गकहिनोदमानकष ममास दषटमा धमरदततयाःनमाम मम भरमातपयाः सखमा ममतरमम यपविमा समरमातपरयाः कमाममातरयाः ममामम अरणतम रदविमानम अहिस परषटरीविमादमम अपविमादममलनोकमननदमामम इमत यमावितम मपतपयाः कनयमादमानफलस चि रकनतषटरी पमालयनतषटरी हिठपरविकततसय तसय विमाचिमम विमाकयममअयचछमम अददमामम अङगषटरीकक तवितषटरी इतयथरयाः यतम पकविर मविविमामहितमा तविमामम उपकषषयमामम ततयाः पमतमम इमत ततम परभनोमकष सतयस परमतपमालय रक अनपमनयसवि अनपममतस परयचछ ममास तदषनतकगमनमाय तसय समषटरीपगमनमाथरममतमननकटस गतविमा कणकषन आगममषयमामम न महि आबमालयसकषमवितस सतयमम अमतकरममतपस शकननोमम पमारयमामम इमततसयमायाः विचिनोविजरपमातकषन विमागबमाणकषन सहिसमा हितयाः समपदरिदततयाः सतयकषन बदयाः कणमम अमचिनतयतम मचिषनततविमानमअहिनो सधकम इयमम अनयरकमा पमतवयमतररकस परषटरीणमामत एतयमा धपविमम एवि गनतवयस गमनषटरीयमम ततम कथस सतयसहिषनम लङघयमामम यमातप गचछतप इयमम कयाः असयमायाः पररगहियाः गहिणमम असयमायाः गहिणकष मकस परयनोजनमम नदवि एनमाममपतनषटरीतविकषन गकहमामषटरी इतयथरयाः इमत आलनोचय मविविकषचिनमामम कक तविमा तमास यथकषषगमनमाय सविमामभषसथमानकष गमनमाथरममअनपमकषनकष अनपममतमम अयचछतम समा अमप सहिसमा हिठमातम समपतथमाय उषतथतमा तसममातम विकषशमनयाः गकहिमातम मनरगमातमबमहियाः अगचछतम इतयथरयाः

सरलमाथर याःमविविमाहिमातम परस विमासररमातरकौ पतयपयाः सकमाशस गतविमा समा करषनदतपमम आरबधवितषटरी यदमा समपदरिदततयाः कमारणस

पकषविमानम तदमा समा सविसयमायाः मविविमाहिमातम पकविरविकततमानतमम तसमद कसथतवितषटरी समपदरिदततयाः दषविमानम यतम समा अनयसपरषटरीणमामत इयमम ममामम न परषटरीणमामत अतयाः असयमायाः अविरनोधयाः ममासतप तसममादम स गमनकष शषटरीघरमम अनपममतसदततविमानम समामप अनपममतमम परमापय धनदततसमषटरीपमम गनतपमम गकहिमातम झमटमत मनगरतमा

सससकक तसमामहितयमम 65

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाकरणमविमशर याः

लगमदविसकष - लगकषन शपभरमाशषटरीनमामम उदयकषन हिकषतपनमा मदविसकष मविविमाहिमाथरमनमदरषमदनकष लगमदविसकषविदविमामहिकशपभरमामशयपकमदनकष इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

मनविकरततनोदमाहिमङगलमा - मनविकरततस मनषपननमम उदमाहिमाय मविविमाहिमाय मविविमाहिकमरसमपमादनमाय इतयथरयाः मङगलममशपभकमर यसयमायाः समा मनविकरततनोदमाहिमङगलमा समपननशपभपररणयवयमापमारमा

उदशपयाः - उतम उदगतमम अशप नकषतरनोदकस यसयमायाः समा उदशपयाः दषनकषतरनषटरीरमा रनोदननोनमपखषटरी इमत यमावितम इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

हिठपरविकततसय ndash हिठकष बलमातकमारकष बलपकविरकमाविरनोधकष इतयथरयाः परविकततसय उदतसय हिठपरविकततसय इमतसपतमषटरीततपपरषसममासयाः परसभमम ममामम अविरनोदपमम उपकरमानतसय तसय धनदततसय

विचिनोविजरपमातकषन - विचिमाससस विमाकयमामन विजरमम अशमनररवि तसय पमातकषन पतनकषन विचिनोविजरपमातकषनविमागविजरमाघमातकषन इतयथरयाः इमत षषठषटरी ततपपरषसममासयाः

अनयमारकमा - अनयषसमनम पपरषमानतरकष पमतवयमतररककष रकमा अनपरकमा अनपरमामगणषटरी अनयरकमापरपपरषमासकमा इमत सपतमषटरीततपपरषसममासयाः

)4 3 5 मविभमागयाः 4अथ समा यमानतषटरी मदनसकषनमा मनमश ममागर एकमामकनषटरी ककष नमामप चिकौरकषण परधमावय विसनमाञचलमादम

ररधकष ऊचिकष चि मबभयतषटरी समा- कमा तविस सपभरप कवि यमासस समाविमादषटरीतम- मपञच ममामम मकस तविमानकषन परसङगकष नकमायरमषसत मकष ततशचिकौरनोऽबविषटरीतम- सपनदरर चिकौरमातम मततयाः कथस तविस मपचयसकष तदमाकणयर समाविदतम-गकहिमाण मकष आभरणमामन ततशचिकौरयाः अभयधमातम- शनोभनकष मकमकषमभरतपलदयाः चिनदरिकमानतमाननमासजगदमाभरणभकतमास भवितनी नदविमाहिस तयजमामम इमत तकषननोकमा मविविशमा समा विमणङनषनदनषटरीमनजविकततमानतममाखयमाय तमकषविस परमाथरयमाममास- भदरि कणमम अपकषकसवि यमावितम सतयमनपपमालयमाममएतदमाकणयर चिकौरसतमास सतयसनधमास मतविमा मपमनोचि तसथकौ चि ततर तदमागमस परतषटरीकममाणयाः समामप तसयधमरदततसय विमणजनोऽषनतकममाजगमाम स चि धमरदततसतमामम अभषटरीषमास परमापतमास दषटमा यथमाविकततस पकषटमामविमचिनतय चि कणमबविषटरीतम- सपनदरर सतयकषन तकष पपषनोऽषसम तवियमा परससतरयमा मकष नमाषसत परयनोजनममयमावितम तविमास कषशचिननकषकतकष तमावितम यथमागतस गमयतमामम इमत तकषन तयकमा समा तथकषमत तदगकषहिमातमपरतयमागमतम अथ पसथ चिकौरसय परमतपमालयतनो मनकटस परमापय- बकमहि कसतकष विकततमानतसततर गतमायमायाः इमतपकचछतकष तसमद समा तकषन विमणजमा यथनोकस ततम सविरममाखयमातवितषटरी ततयाः चिकौरसतमामविमादषटरीतम- यदकषविस ततममयमामप सतयतपषकषन मविमपकमासस समामपरतस समाभरणमा गकहिस वज इमत एविस तकषनमामप सनतयकमा रमकतमाअनकणमा अलपपतशषटरीलमपमदतमा पतयपरषनतकममाययकौ ततर गपपतस परमविषमा परहषदविमागतमा पकषमा तसमद पतयकष ततमसविर यथमाविदम अविणरयतम सनोऽमप अमलमानमपखकमाषनतमसमभनोगलकणमामम अनषचिमाररतरमाससतयपमालनगतमामम अदपषममानसमास समभमावय अमभननद चि तयमा सहि यथमासपखस तसथकौ

66 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

वयमाखयमाअथ समा यमानतषटरी गचछनतषटरी मदनसकषनमा मनमश रमातरकौ ममागर एकमामकनषटरी मनयाःसमङगनषटरी ककष नमामप चिकौरकषण

परधमावय धमामवितविमा विसनमाञचलमादम विसतरपरमानतदकषशमम आकक षय इतयथरयाः ररधकष परमतरदमा ऊचिकष उकमा चि मबभयतषटरीतरसतमा समा कमा तविस सपभरप सपनदरभरकसमषनवितकष कवि कप तर यमासस गचछसस समा अविमादषटरीतम अविदतम मपञच तयज ममास मकसतविमानकषन परसङगकषन वयमापमारकषण कमायरमम अषसत मकष ततयाः चिकौरयाः अबविषटरीतम उकविमानम सपनदरर चिकौरमातम मततयाः कथस तविसमपचयसकष मपमकस परमापसयसस तदमाकणयर समा अविदतम गकहिमाण मकष आभरणमामन सपविणमारमन ततयाः चिकौरयाः अभयधमातमउकविमानम शनोभनकष मकमम एमभयाः उतपलदयाः परसतरदयाः चिनदरिकमानतमाननमास इनद पसपनदरमपखषटरीमम जगदमाभरणभकतमास भवितनीनदवि अहिस तयजमामम तयकपस शकननोमम इमत तकषन उकमा मविविशमा वयमाकप लमा मकममप कतपरमम असमथमार समाविमणङनषनदनषटरी मनजविकततमानतमम आखयमाय उकतविमा तमम एवि परमाथरयमाममास परमासथरतवितषटरी भदरि कणमम अपकषकसविअपकषकमास कप र यमावितम सतयमम अनपपमालयमामम इहिसथसयदवि अतरदवि वितरममानसय तकष तवि पमाशविर समषटरीपमम सतविरसशषटरीघरमम एषयमामम आगममषयमामम नमाहिमम इममास मगरमम विमाचिमम उलङघमयषयमामम अनयथमा कररषयमामम एतदमआकणयर चिकौरयाः तमास सतयसनधमास मतविमा बपदधविमा मपमनोचि मपमकमम अयचछतम तसथकौ आसषटरीतम चि ततर तदमागमसपरतषटरीकममाणयाः परतषटरीकमास कप विरनम समा अमप तसय धमरदततसय विमणजयाः वयमापमाररणयाः अषनतकस समषटरीपमम आजगमामआगतवितषटरी स चि धमरदततयाः तमास अभषटरीषमामम ईषपसतमामम परमापतमास लबधमामम दषटमा यथमाविकततस विकततमानतमम पकषटमामविमचिनतय मचिनतनस कक तविमा चि कणमम अबविषटरीतम उकविमानम सपनदरर सतयकषन सतयपमालनकषन तकष तपषयाः परषटरीतयाः अषसमतवियमा परससतरयमा परपतनयमा मकष नमाषसत परयनोजनमम आविशयकतमा यमावितम तविमास कषशचितम नकषकतकष न पशयमत तमावितमयथमागतस गमयतमास गचछतप इमत तकषन तयकमा समा तथमा यकषन परकमारकषण पथमा विमा आगतवितषटरी तकषनदवि परकमारकषण पथमा विमातदगकषहिमातम परतयमागमतम परतयमागतवितषटरी

अथ पसथ चिकौरसय परमतपमालयतयाः परतषटरीकममाणसय मनकटस समषटरीपमम परमापय बकमहि विद कसतकष विकततमानतयाःततर गतमायमायाः गतवितयमायाः इमत पकचछतकष तसमद समा तकषन विमणजमा यथनोकस ततम सविरमम आखयमातवितषटरी उकवितषटरी ततयाःचिकौरयाः तमामम अबविषटरीतम उकविमानम यमद एविस ततम तदकषतनोयाः मयमा अमप सतयतपषकषन सतयकषन सतयधमरससरकणकषन तपषयाःपरषटरीतयाः तकषन सतयतपषकषन सतयपमालनहिकषतपकसनतपषकषन मविमपकमा मपकमा असस तविमम इमत शकषषयाः समामपरतमम अधपनमासमाभरणमा आभरणयपतमा गकहिस सविसयमायाः आविमासमम वज गचछ इमत एविस तकषन अमप सनतयकमा मविमपकमा रमकतमाअनकणमा परमतजमा-ऋणमपकमा अलपपतशषटरीलमपमदतमा मनजसतषटरीतविससरकणपरषटरीतमा इतयथरयाः पतयपयाः भतपरयाः अषनतकससमषटरीपमम आययकौ आगतवितषटरी ततर गपपतस सपरमकतमम अनयदयाः अदषमम यथमा तथमा इतयथरयाः परमविषमा परहषमा षसमतमाएवि आगतमा पकषमा पतयमा इमत शकषषयाः तसमद पतयकष ततम सविर सकलमम यथमाविदम अविणरयतम विमणरतवितषटरी सयाः अमपअमलमानमपखकमाषनतस अकलङकचिमाररतरतयमा हषविदनमामम तमामम असमभनोगलकणमासचिमबननखकतमामदसमभनोगलकणविसजरतमामम अनषचिमाररतरमास अकलमङकतसविभमाविमामम सतयपमालनगतमासपरमतजमारकणमाथरमकषवि परषसथतमामम अदपषममानसमास मविशपदहदयमामम समभमावय मवितकयर अमभननद परशसय सनतनोषयविमा चि तयमा सहि यथमासपखस सपखकषन तसथकौ कमालस यमामपतविमानम इतयथरयाः

सरलमाथर याःपरस यदमा समा धमरदततसय समषटरीपस आगचछनतषटरी आसषटरीतम तदमा ममागर एकयाः चिकौरयाः सममागतयाः सयाः अमप तमास

गनतपमम अनपममतस न ददमामत सम तदमा धमरदततमातम परतयमागमनसमयकष तसय समषटरीपमम आगममषयमत इतयपकतविमा समा

सससकक तसमामहितयमम 67

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ततयाः मनगरतय धमरदततसय मनकटस गतवितषटरी एतकषषप मदनकषषप गतकषषप धमरदततसय कमामपषटरीडमा शमानतमा जमातमा अमप चिसमा परपतनषटरी तसममादम सयाः तमास सविपतयपयाः समषटरीपस गमनमाय उकविमानम तदमा तसय सकमाशमातम आगमनसमयकषचिकौरसमषटरीपस गतवितषटरी चिकौरयाः तसयमायाः सतयमनषठतमास दषटमा परषटरीतयाः सनम तमास सविगकहिगमनमाय उकविमानम परस यदमा समापतयपयाः समषटरीपस गतवितषटरी तदमा समपदरिदततयाः दषविमानम यतम तसयमायाः गमातरकष कप तरमामप समभनोगमचिहस नमाषसत मकञच समासतयपमालनस कक तवितषटरी परनतप सविमपतरनोयाः यथमा अविममाननस न सयमातम तथमा कक तवितषटरी एतकषन मदनसकषनमायमायाः उपररसमपदरिदततसय परषटरीमतयाः विसधरतमा सयाः तमास समादरस सविषटरीकक तविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

सपभरप - सप सपषठप शनोभनकष भरपविकौ यसयमायाः समा सपभरकयाः ततसमबपदकौ सपभरप सपनदरभरकसमषनवितकष इतयथरयाः चिनदरिकमानतमाननमामम - चिनदरिवितम कमानतमम सपनदरमम आननमम विदनमम यसयमायाः तमामम चिनदरिकमानतमाननमामम

इनदपसपनदरमपखषटरीमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः जगदमाभरणभकतमामम - जगतमामम भपविनमानमामम अमाभरणभकतमामम अलङकमाररमपणषटरीमम जगदमाभरणभकतमामम

लनोकखलमामभकतमानम अतषटरीवि सपरपमामम इतयथरयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः सतयसनधमामम - सतयमा अमकषमा सनधमा परमतजमा यसयमायाः तमादशषटरीमम सतयसनधमामम यथमाथरविमामदनषटरीमम

इमत यमावितम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः अनकणमा - नमाषसत ऋणमम दकषयमम परमतजमापमालनरपमम अविशयपररशनोधनषटरीयममतयथरयाः यसयमायाः समा

अनकणमा परमतजमा-ऋणमपकमा इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः अलपपतशषटरीलमपमदतमा - अलपपतकषन अमविनषकषन शषटरीलकषन सदकततकषन चिमाररतरयकषण हिकषतपनमा इतयथरयाः मपमदतमा हषमा

इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः यदमा अलपपतमम शषटरीलमम यसयमायाः समा अलपपतशषटरीलमा समा चि असकौ मपमदतमाचिकषमत कमरधमारयसममासयाः

अमलमानमपखकमाषनतमम - अमलमानमा अमसलनमा परफप लमा इमत यमावितम मपखकमाषनतयाः मपखशनोभमा यसयमायाःतमामम अमलमानमपखकमाषनतमम अकलङकचिमाररतरतयमा हषविदनमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

असमभनोगलकणमामम - न मविदतकष समभनोगसय रतसय पपससससगरसय इतयथरयाः लकणमम मचिहमममविशङखलविकषशमामदकमम इमत यमावितम यसयमामम यसयमा विमा तमामम असमभनोगलकणमामम अदषशङगमारमचिहमाममयथमापकविरविकषशमामम इमत यमावितम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

अनषचिमाररतरमामम अनषमम असखसलतमम चिमाररतरमम सदकततमम सतसविभमावियाः इतयथरयाः यसयमायाः तमाममअनषचिमाररतरमामम अकलमङकतसविभमाविमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

सतयपमालनगतमामम - सतयसय शपथसय पमालनमाय रकणमाय गतमामम परयमातमामम सतयपमालनगतमाममपरमतजमारकणमाथरमकषवि परषसथतमामम न तप अमभसमारमाथरमम इमत भमावियाः इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः

अदपषममानसमामम - अदपषमम पमवितरमम ममानसमम मचिततमम यसयमायाः तमामम अदपषममानसमामम मविशपदहदयमाममइमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

68 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

)4 3 6 मविभमागयाः - 5इमत कथमामपकतविमा स विकषतमालसतस भकपस पकचछमत सम- रमाजनम पकविरयोकस शमापमनपसमकतय बकमहि एषमास

चिकौरविमणजमास मधयकष कयाः तयमागषटरी इमत तदमाकणयर स रमाजमा मकौनस मविहिमाय तस विकषतमालममाहि सम- एषमासचिकौरसतयमागषटरी न पपनरभकौ तकौ विमणजकौ यनो महि पमतसतमामम अतयजयमास मविविमाहमामप अजहिमातम स कप लजयाःसनम अनयमासकमास भमायमार जमाननम कथस विहिमत यनोऽमप अपरयाः स भयमातम अथविमा कमालकषनजषटरीणमारसमकविकषगमातम तमामतयमाकषटरीतम चिकौरसतप गकढचिमारषटरी मनरपकषकयाः पमापषटरी परमापतस समाभरणस सतरषटरीरतनस यदमपञचतमतकषन स एवि तयमागषटरी इमत एतदमाकणयरवि स विकषतमालयाः पकविर वितम सविस पदमगमातम रमाजमामप पपनसतममानकषतपससयतननोऽभवितम

वयमाखयमाइमत कथमामम उपमाखयमानमम उकतविमा स विकषतमालयाः तस भकपस मविकरममामदतयमम पकचछमत सम रमाजनम पकविरयोकस

परमाकम कसथतस शमापमनपसमकतय शमापस समकतविमा बकमहि विद एषमास चिकौरविमणजमास चिकौरसय तथमासमपदरिदततधमरदततमाखयविमणगदयनोशचि मधयकष कयाः तयमागषटरी तयमागशषटरीलयाः तदम आकणयर स रमाजमा मकौनस मविहिमायतयकतविमा तस विकषतमालमम आहि सम उकविमानम एषमास चिकौरयाः तयमागषटरी न पपनयाः उभकौ तकौ विमणजकौ ययाः महि पमतयाः तमाममअतयजयमास मविविमाह मविविमाहिस कक तविमा अमप अजहिमातम तयकविमानम स कप लजयाः सतकप लनोतपननयाः सनम अनयमासकमास भमायमारजमाननम कथस विहिमत गकहमामत इतयथरयाः मनोचिमयतपमम शकननोमत इमत यमावितम ककष न परकमारकषण सथमापयमत ययाः अमपअपरयाः धमरदततयाः स भयमातम अथविमा कमालकषन जषटरीणमारसमकविकषगमातम जषटरीणरयाः कषटरीणयाः आसमकविकषगयाः अनपरमागमामतशययममतसममातम जषटरीणमारसमकविकषगमातम जषटरीणरयाः कषटरीणयाः आसमकविकषगयाः अनपरमागमामतशययमम तसममातम बहिहकमालमादशरनकषनमनदमानपरमागतविमातम तमामम अतयमाकषटरीतम तयकविमानम चिकौरयाः तप गकढचिमारषटरी गकढस गपपतमम चिरमत भरममत इमत गकढचिमारषटरीमनशमामविहिमारषटरी मनजरनपरदकषशमविहिमारषटरी विमा मनरपकषकयाः सममाजसमबनधपररशकनययाः पमापषटरी परमापतस समाभरणस सतरषटरीरतनसललनमाशकषषठस यदम अमपञचतम तयकविमानम तकषन स एवि तयमागषटरी इमत एतदम आकणयर एवि स विकषतमालयाः पकविरवितम सविससविककीयमम पदस सथमानमम मशसशपमाविककमम इतयथरयाः अगमातम गतविमानम रमाजमा अमप पपनयाः तमम आनकषतपस यतनविमानमअभवितम इतयथरयाः

सरलमाथर याःएविस कथमास शमाविमयतविमा विकषतमालयाः पकषविमानम यतम चिकौर-समपदरिदतत-धमरदततमानमास मधयकष कयाः तयमागषटरी इमत तदमा

मविकरममामदतययाः उततरस दततविमानम यतम चिकौरयाः एवि तयमागषटरी इमत यतनो महि समपदरिदततयाः तमास परषसमनम पपरषकष अनपरकमासजमातविमा गमनकष अनपममतस दततविमानम धमरदततयाः परपतनयमायाः उपभनोगकष पमापस सयमातम इमत भयकषन तमास सविपतयपयाः मनकटसगमनमाय उकविमानम चिकौरसय समा पतनषटरी अमप नमासषटरीतम न विमा तसय मनसस पमापभषटरीमतयाः वितरतकष समाआभरणमविमशषमास रपयकौविनसमपननमास सपनदरनी मदनसकषनमास परमापय अमप तमास सविगकहिगमनमाय उकविमानम तसममाद म सयाःएवि तयमागषटरी इमत ततयाः परस विकषतमालयाः मविकरममामदतयमातम समषटरीचिषटरीनमम उततरस परमापय पपनयाः मशसशपमाविककस परमत गतविमानम

सससकक तसमामहितयमम 69

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

)4 3 7 मदतषटरीयकथमायमायाः तमातपयमारथर याःअतर विकषतमालयाः मविकरममामदतयस परमत कथमास कथमयतविमा सतयममागमारविलमबनसय ममाहिमातमयस विमणरतविमानम सयाः

कथमायमामम एविमम उकविमानम यतम अनङगपपरनमामककष नगरकष अथरदततनमामकयाः विमणकम विसमत सम तसय पपतरषटरी आसषटरीतममदनसकषनमा पपतरशचि धनदततयाः इमत एकदमा यदमा समा उदमानकष आसषटरीतम तदमा तसयमायाः भरमातपयाः सखमा धमरदततयाः तमासदषविमानम तमास परमापतपस सयाः इषविमानम ततयाः परस समा उकवितषटरी यतम समपदरिदततकषन समाकस तसयमायाः विमागदमानमम अभवितम सयाःतसयमायाः विमाकयस कथममप न शणनोमत सम तदमा समा तसमद विचिनस दततवितषटरी यतम मविविमाहिमातम परमम आदकौ तसयसमषटरीपमम आगममषयमत परस पतयपयाः समषटरीपमम इमत एविस शपतविमा सनतपषयाः सयाः गकहिस गतविमानम परस यदमा मदनसकषनमायमायाःमविविमाहियाः अभवितम तदमा मविविमाहिमाननतरस समा पतयपयाः अनपममतस सविषटरीकक तय धमरदततसय समषटरीपमम आदकौ आगचछमततदमा ममागर एकयाः चिकौरयाः तमामम गकहिषटरीतविमानम तदमा तसयमामप समषटरीपस समा विचिनस दततवितषटरी यतम समा परतयमागमनसमयकषतसय समषटरीपमम आगममषयमत तसय विचिनस शनोषयमत चि परस यदमा समा धमरदततसय समषटरीपस गतवितषटरी तदमा सयाःमचिषनततविमानम यदम इयस परसतरषटरी तसममातम गकहिगमनमाय तमामम उकविमानम परस यदमा चिकौरसमषटरीपमम आगतवितषटरी तदमातसयमायाः सतयपमालनस दषटमा सयाः अमप तमास गकहिगमनमाय उकविमानम परस तसयमायाः पमतयाः सकलस विकततमानतस शपतविमातसयमायाः सतषटरीतविस चि जमातविमा आनषनदतयाः भकतविमा तमास समाननदमम सविषटरीकक तविमानम इममास कथमास शमाविमयतविमा विकषतमालयाःरमाजमानमम अपकचछतम यतम तकषषमास मधयकष तयमागषटरी कयाः इमत तदमा रमाजमा उकविमानम यतम धमरदततयाः पमापभयमातम तमासगकहिगमनमाय उकविमानम तसयमायाः पमतयाः अनयरकमा इमत मतविमा तमास गमनमाय अनपममतस दततविमानम परनतप चिकौरयाःतसयमायाः सतयतमास दषटमा तमास गकहिस परकषमषतविमानम तसममातम सयाः चिकौरयाः एवि परकक ततयमागषटरी इमत समषटरीचिषटरीनमम उततरस परमापयविकषतमालयाः पपनयाः शमशमानस परमत गतविमानम

पमाठगतपरशनमायाः-२

1 विकषतमालयाः कप तर परमतविसमत सम

2 अनङगपपरसय नकपसय नमाम मकमम

3 विमणजयाः नमाम मकमम आसषटरीतम

4 विमणजयाः पपतरसय नमाम मकमम

5 धनदततसय भमगनयमायाः नमाम मकमम

6 कयाः मदनसकषनमायमायाः परकषषमण पमततयाः

7 मदनसकषनमायमायाः पतयपयाः नमाम मकमम

8 धमरदततयाः कप तयाः मदनसकषनमास सविपतयपयाः सकमाशस गमनमाय उकविमानम

9 मकस दषटमा चिकौरयाः तमास तयकविमानम

10 तकषषमास मधयकष कयाः तयमागषटरी इमत रमाजयाः मतमम

11 सतमभस सतमभकषन मकषलयत -

70 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

सतमभयाः १ सतमभयाः २

1 अनङगपपरसय नकपयाः धनदततयाः

2 विमणजयाः पपतरयाः अनङगपपरमम

3 धनदततसय भमगनषटरी धमरदततयाः

4 धनदततसय सखमा विषटरीरबमाहिहयाः

5 तयमागषटरी मदनसकषनमा

6 मदनसकषनमायमायाः गकहिमम चिकौरयाः

12 आसषटरीदम विषटरीरबमाहिहनमारम सकलभकपमालमशरयाः समभयमचिरतशमासनयाः इविमापरयाः नकपमतयाः

13 अथरदततयाः परमतविसमत सम

14 अथरदततसय नमाम जयकषषठयाः पपतरयाः

15 रमाजनम शमानतयाः असस तमदममास कथमास शणप

16 आसषटरीदम नमाम सकलभकपमालमशरयाः पमाकशमासनयाः इविमापरयाः नकपमतयाः

17 अनङगपपरकष नगरकष नमाम महिमाधनयाः समाथरविमाहियाः परमतविसमत सम

18 तसय धनदततयाः नमाम जयकषषठयाः पपतरयाः कनषटरीयसषटरी चि कनयमा नमाम समजमायत

19 अहिस कनयमा समामपरतस तकष परदमारमाशचि यतयाः अहिस मपतरमा विमणजकष विमाचिमा दततमा

20 मपतमा मकष मचिरकमामङकषतस लभतमामम

21 परभपककष कमलकष अमप मकस रमतजमारयतकष

22 सपनदरर मततयाः कथस तविस मपचयसकष

23 परमापतस समाभरणस यदम अमपञचतम तकषन स एवि तयमागषटरी इमत

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष विकषतमालपञचमविसशमतयाः इमत गनथमातम दकष कथकष सविषटरीकक तकष अनयनोयाः कथयनोयाः पठनकषनसमामहितयगपणमानमास पररचियनो भविमत मकञच अतर कनयमादमानमविषयकष सततमायमायाः रकणमविषयकष मकञच यनोगयविरयाः कयाः इमतमविषयकष विणरनमा मविमहितमा परथमकथमायमामम अनङगरमतस परमापतपस चितविमारयाः आगतमायाः - एकयाः बमाहमणयाः एकयाः कमतरययाःएकयाःविदशययाः एकयाः शकदरिशचि तकषषप कयाः तमास परमापसयमत इमत रमाजमा पकषविमानम तदमा रमाजमा उकविमानम यतम कमतरययाः एवि तमासपरमापतपस शकननोमत अतर कनयमादमानस कसमद मकरयतकष इमत मविषयकष चिचिमार मविमहितमा

मदतषटरीयमायमास कथमायमास मदनसकषनमा धमरदततसय समषटरीपकष विचिनस दततवितषटरी तसममातम विचिनसतयतमापमालनमायसविपमतममप कणमम सथमापमयतविमा विचिनपमालनमाथर गतवितषटरी मधयकष ममागर चिकौरयाः परमापतयाः तसमद अमप विचिनस दततवितषटरी

सससकक तसमामहितयमम 71

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

धमरदततयाः चिकौरशचि तसयमायाः सतयतमारकणस दषटमा तमास गकहिस परमत गमनमाय उकविमानम पमतयाः अमप तसयमायाः सतषटरीतविससतयतमारकणस दषटमा तमास सहिषरमम सविषटरीकक तविमानम अतर कसमद अमप विचिनस दषटरीयतकष चिकषतम तसय यथमा कथसञचतम रकणसमविधकषयमम इमत उपदकषशयाः परमापयतकष

मकमसधगतमम

1 सनोतसमाहिघनकष महि विषटरीरहदयकष न जमातप खकषदयाः अनतरस लभतकष

2 न महि आबमालयसकषमवितस सतयमम अमतकरममतपस शकयतकष

यनोगयतमामविसतमारयाः

सनदभरगनथपररचिययाः

चिचिरयमा विधरतकष मविदमा तसममातम मविदमायमायाः यमावितम अधययनस मकरयतकष तमावितम समा मविदमा सपदढमा भविमतविकषतमालपञचमविसशतकषयाः अधययनमम अनकषन पमाठकषन समयगम भविमत अतर अषसमनम पमाठकष यमद अधयमातमारयाः असधकसपमठतपमम इचछषनत तमहिर -

पषणडतदमामनोदरझमामहिनोदयसय वयमाखयमासमकषतस चिकौखमबमामविदमाभविनमातम परकमामशतस विकषतमालपञचमविसशमतयाःइमत गनथस पठकषयपयाः

तषसमनम गनथकष पञचमविसशमतयाः कथमायाः विमणरतमायाः मकञच तषसमनम गनथकष महिनदषटरीभमाषयमा एतकषषमास कथमानमासवयमाखयमामदकमम अमप लभयतकष

भमाविमविसतमारयाः

1 अषसमनम पमाठकष मविकरममामदतयसय धषटरीरतमामविषयकष जमायतकष शतविमारस कमायर समाफलयस नमायमामत चिकषदमपपपनयाः एकविमारस परयतनषटरीयमम ततकमायर नदवि तयमाजयमम - इमत मविविकषकयाः लभयतकष

2 इममायाः कथमायाः नमाटकरपकषण मञचमामदषप उपसथमापमयतपस शकयतकष तकषन भमाषमायमायाः मविसतमारयाः अमपसयमातम सविरषमास जमानममप भविकषतम

3 एकमा पमतरकमा परमापयतकष तसयमायाः नमाम चिनदरिममाममा इमत तसयमास पमतरकमायमास परतयकषकस सखयमायमासविकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः परकमाशयनतकष ततर ततसदशमायाः अमप कथमायाः परमापयनतकष तकषन छमातरमायाःअसधकतयमा कथमागनथमानम पमठतपस शकनपविषनत

4 विकषतमालपञचमविसशतकषयाः अनकषकमायाः कथमायाः यपटपब-मधयकष चिलषचचितररपकषण नमाटकरपकषण विमा परमापयनतकषतमायाः अमप छमातरमायाः दरिषप स शकनपविषनत

72 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

5 मविमविधमायाः दकरदशरनपररचिमालकसससथमायाः धमारमाविमामहिकचिलषचचितररपकषण परमतरमविविमासरसविकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः दशरयषनत तमायाः अमप सविर दरिषप स शकनपविषनत

6 अतर यमायाः कथमायाः परदततमायाः तकषषप कशचिन नमायकयाः वितरतकष सयाः चि कसयमचितम गपणसय परकमाशकयाः तसगपणस यमद वियस सविषटरीकररषयमामयाः नमायकयाः यथमा वयविहिरमत तथमा अनपसररषयमामयाः तमहिर असममाकमकषविलमाभयाः सयमातम

भमाषमामविसतमारयाः

1 अतर बहिवियाः अलपसममासयपकमायाः शबदमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमा करणषटरीयमा तकषन परस तमासलकमायमायाःपठनकषन नविषटरीनशबदमानमास जमानस सममासबनोधसमारलयमम अमप जमायतकष

2 नविषटरीनसपबनतशबदमानमास रपमामण लकषखयमामन

3 नविषटरीनमतङिनतशबदमानमास लटलकमारकष लङलकमारकष लकटलकमारकष मविसधसलङलकमारकष लपटलकमारकष चिरपमामण पतरमधयकष सलसखतविमा अभयमासयाः आविशयकयाः

4 यकष अवययशबदमायाः दषमायाः तकषषमामम अमप तमासलकमा परसतपतवयमा सवियस यदमा मकममप उततरस सलखयतकषतदमा एतकषषमास परयनोगयाः करणषटरीययाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 रमाजयाः विषटरीरदकषविसय सनतमानपरमामपतविकततमानतस तयनोयाः नमाम चि सलखत

2 चितपणमार मविजमामननमास पररचियस परदतत

3 मविकरममामदतययाः कप तयाः उकविमानम यतम खडगधरमाय कनयमा दकषयमा इमत यपमकसमहितस विणरयत

4 कथस मदनसकषनमा धमरदततमाय विचिनदमानमाय बदमा अभवितम सविकततमानतस विणरयत

5 तसयमायाः गमनविकततमानतमानम विणरयत

6 चिकौरयाः मकस मविमचिनतय मकस चि उकतविमा तमास सविगकहिगमनमाय उकविमानम

7 मविकरममामदतयसय मतकष कथस चिकौरयाः तयमागषटरी विणरयत

8 सतयपमालनस कप विरतयमायाः मदनसकषनमायमायाः सतषटरीतविस कथस रमकतमममत कथमास विणरमयतविमा उपसथमापयत

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण 1

1 भकतसङकप लमम

2 विषटरीरदकषवियाः

3 पदममावितषटरी इमत नमाम

4 भनोगवितषटरी इमत नमाम

5 दमापरयपगकष

6 उजजमयनषटरी इमत नमाम

सससकक तसमामहितयमम 73

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

7 पदमरमतयाः

8 मशविसय

9 शकरदकषवियाः

10 अनङगरमतयाः

11 सपरपयाः ययाः यपविमा पकणर मविजमानस विकषसतत तमादशयाः

12 पञचफप मटटकयाः

13 पञच

14 भमाषमाजयाः

15 मकगमामदपशकनमास तथमा पमकणमामम

16 खडगधरयाः इमत नमाम

17 जषटरीविदततयाः इमत नमाम

18 सयाः मकतस जनतपस जषटरीवियमत सम

19 कमतरयमाय खडगधरमाय

20 उतसमाहिघनस विषटरीरहदयमम

21 मशसशपमाषनतकमम विकषतमालमम

22 शमशमानकष

23 उजजमयनषटरी

24 विषटरीरदकषवियाः

25 मनदमामकनयमायाः

26 शकरदकषवियाः

27 अनङगरतयमायाः

28 अमतहरिकषपणमम

29 पररतपषशङकरनोमदतमामम - पररतपषशचिमासकौ शङकरशचिकषमत पररतपषशङकरयाः इमत कमरधमारयसममासयाः पररतपषशङकरकषण उमदतमामम पररतपषशङकरनोमदतमामम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

30 पञचफप मटटकयाः

31 भमाषमाजयाः

32 खडगधरयाः

33 जषटरीविदततयाः

34 शतधमा

35 कमालककषपमाय

36 विषटरीरहदयकष

37 सतमभमकषलनमम

) 1 भकतसङकप लमम

) 2 पदममावितषटरी

) 3 पदमरमतयाः

) 4 दमापरयपगकष

) 5 खडगधरयाः

) 6 विषटरीरहदयमम

उततरमामण 2

38 मशसशपमाविकककष

39 विषटरीरबमाहिहयाः

40 अथरदततयाः

41 धनदततयाः

42 मदनसकषनमा

43 धनदततसय सखमा धमरदततयाः

44 समपदरिदततयाः

45 परसतरषटरीभनोगजस पमापस समकतविमा

46 चिकौरयाः

47 शमाषनतहिमाररणषटरीमम

48 सतमभमकषलनमम

1 विषटरीरबमाहिहयाः

2 धनदततयाः

3 मदनसकषनमा

4 धमरदततयाः

5 चिकौरयाः

6 अनङगपपरमम

49 पमाकशमासनयाः

50 अनङगपपरकष

74 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

51 धनदततयाः

52 शमाषनतहिमाररणषटरीमम

53 विषटरीरबमाहिहयाः

54 अथरदततयाः

55 मदनसकषनमा

56 समपदरिदततमाय

57 कनयमादमानफलमम

58 मविमलकष

59 चिकौरमातम

60 सतरषटरीरतनमम

इमत चितपथरयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 75

)5 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२परसतमाविनमा

कलकषशयाः फलकषन महि पपननरवितमास मविधततकष अथमारतम कसयमामप गनथसय तथमा कथमायमायाः अविसमानस यमदजमायतकष तमहिर गनथरचिनमायमायाः फलस मकस तजजमातपस शकयतकष मकञच तजजमानकषन पपनयाः तदगनथपठनकष इचछमा जमायतकषपकविरषसमनम पमाठकष भविनतयाः विकषतमालपञचमविसशमतयाः इमत गनथसय कथमादयमम जमातविनतयाः परसतपतकषऽषसमनम पमाठकष भविनतयाःतसय गनथसय सममामपतयाः कथमम अभकतम इतयषसमनम मविषयकष जमासयषनत मकनतप ततयाः पकविरमम तसममातम गनथमातमसविषटरीकक तमा एकमा कथमामप विकषयतकष तदमप पमठषयमत रमाजमा मविकरममामदतययाः विकषतमालमम आनकषतप स शमशमानस परमतगतविमानम ततयाः आनयनसमयकष विकषतमालयाः कथमामदकस शमाविमयतविमा मविलमबमम उतपमादयमत सम ततम कथममइतयकषतसय परशनसय उततरमानविकषषणमाय यतमामहिकष वियस पमाठमाविगमनकष

)5 1 कनो मकष भतमार

)5 1 1 पकविरपषटरीमठकमासपलकणमास नमारनी सविभमायमाररपकषण परमापतपस यतनतकष महि यपविकमायाः सविर विमाञछषनत यतम मम भमायमार एविस गपणवितषटरी

मननोहिरमा सपनदरषटरी चि भविकषतम इमत परनतप ककष विलस सपनदरषटरी भमायमार परमापयतकष चिकषदमप न सविर परमापयतकष सविकषनमामपउततमपमततविकषन भमावयमम परसतपतमायमास कथमायमास वियस पशयमामयाः यतम चितविमारयाः यपविकमायाः सममागतमायाः पमामणगहिणमायतसयमायाः यपवितयमायाः मरणमातम परममप तकषषमामम यपविकमानमामम तसयमामम अतषटरीवि परकषम आसषटरीतम मकनतप तनमधयकष कयाः पमतयाःसयमातम इमत विकषतमालकषन पकषसय परशनसय उततरमम अमप सवियस रमाजमा मविकरममामदतययाः अनमायमासकषन ददमामत

)5 1 2 मविभमागयाः - 1अथ स रमाजमा मतरमविकरमसकषनयाः पपनसतस विकषतमालमम आनकषतपस मशसशपमातरमकलमम अगमतम यमावितततर

परमापतयाः समनतमातम विषटरीकतकष सम तमावितम तस विकषतमालस भकमकौ कक जनतस ददशर ततशचि तषसमनम नकपकष तस मकतदकषहिसथसविकषतमालस सकनधममारनोपय जविमातम तकषणषटरीममानकषतपस परविकततकष सकनधषसथतयाः स विकषतमालसतमबविषटरीतम - रमाजनममहिमत अनपमचितकष कलकषशकष पमततनोऽसस तसममातम तवि मविननोदमाय पपनयाः कथमामकषकमास कथयमामम शकयतमामम

वयमाखयमाअथ अननतरमम विकषतमालसय मशसशपमाविककमाशयणमाननतरमम स रमाजमा मतरमविकरमसकषनयाः मविकरममामदतययाः पपनयाः

तमम विकषतमालमम आनकषतपस मशसशपमातरमकलस मशसशपमाविककमकलमम अगमतम गतविमानम यमावितम ततर परमापतयाः गतयाः समनतमातम

76 सससकक तसमामहितयमम

5

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

सविरतयाः विषटरीकतकष सम अविलनोकतकष सम तमावितम तमम विकषतमालस भकमकौ कक जनतस अवयकशबदमम कप विरनतमम रदनतमम इमतयमावितम ददशर दषविमानम ततयाः चि तषसमनम नकपकष रमाजमन मकतदकषहिकष मकतशरषटरीरकष मतषठमत इमत तस मकतदकषहिसथसशविमासधमषठतमम विकषतमालस मकतदकषहिमम एकमम आसशतय ययाः विकषतमालयाः आसषटरीतम तमम सकनधममारनोपय सकनधकषन आदमाय

जविमातम विकषगमातम तकषणषटरीमम मकौनमम आनकषतपस परविकततकष सकनधषसथतयाः स विकषतमालयाः तमम अबविषटरीतम उकविमानम रमाजनम नकप

महिमत भषटरीषणकष अनपमचितकष अनभयसतकष कलकषशकष पररशमकष पमततयाः असस मनयपकयाः भविसस तविमम इमत शकषषयाः तसममातमतवि मविननोदमाय करकीडमायद मननोरञनमाथरमम इमत यमावितम पपनयाः कथमामम एकमास कथयमामम विदमामम शकयतमामम अमाकणयरतमाममतवियमा इमत शकषषयाः

सरलमाथर याःरमाजमा मविकरममामदतययाः पपनयाः विकषतमालमम आदमाय गनतपमम मशसशपमाविककसय अधयाः गतविमानम ततर विकषतमालसय

अनविकषषणस कक तविमानम मकनतप दषविमानम यतम भकमकौ विकषतमालयाः षसथतविमा शबदस करनोमत सम तदमा विकषतमालस सकनधकषसथमापमयतविमा यदमा रमाजमा गचछमत सम तदमा विकषतमालयाः रमाजमानमम उकविमानम यतम अतयनतमानपमचितकष कमरमण रमाजमामनयपकयाः इमत तसममातम रमाजयाः मननोरञनमाथरमम विकषतमालयाः एकमास कथमास शमाविमयतपमम आरबधविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

अगमतम - गमम गतकौ इमत धमातनोयाः लपमङि परथमपपरषदकविचिनमम ददशर - दमशरम परकषकणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनमम समनतमातम - एततम अवययमम असयमाथरयाः सविरतयाः चितपमदरकप इमत विमा

)5 1 3 मविभमागयाः - 2अषसत कमासलनदषटरीतटकष बहमसथलमामभधयाः कषशचिदगहिमारयाः ततर अमगसविमामषटरीमत समभवितम

कषशचितम विकषदपमारगनो मविपरयाः तसय अमतरपवितषटरी मनदमारवितषटरी नमाम कनयकमा अजमन यमासनविमानघरलमाविणयमास मनममारय मविसधमनरयतस मनजस सविगरनमारषटरीपकविर मनममारणककौशलस जपगपपसतकष तसयमासशदशविमामतकरमानतमायमास कमानयकप बजमातम समसविरगपणनोपकषतमासतरयनो बमाहमणदमारकमायाः सममाययपयाः तकषषमामकषकद कयाःआतममाथर तषतपतरस तमामयमाचित तषतपतमा परमाणवययकषऽमप तमामनयसमद दमातपममनचछनम तनमधयमादकषकसमददमातपस ममतमरनोतम समा तप कनयमा अनययनोबमारधमातम भषटरीतमा मकयनतस कमालस न पमामणमगमाहियतम तकष चितरयनोऽमप तसयमायाः मपखकषनद पमनमकपतदषययाः चिकनोरवतममालमबय मदविमामनशस ततरदवि तसथपयाः

वयमाखयमाअषसत वितरतकष कमासलनदषटरीतटकष कमासलनदषटरी यमपनमा तसयमायाः तटकष तषटरीरदकषशकष यमपनमातषटरीरकष इमत यमावितम

बहमसथलमामभधयाः बहमसथलमम इमत नमामनमा कषशचिदम अगहिमारयाः गमामयाः ततर अमगसविमामषटरी इमत समभवितमसममासषटरीतम कषशचितम विकषदपमारगयाः विकषदमविदमानम मविपरयाः बमाहमणयाः तसय अमतरपवितषटरी अतयनतसपनदरषटरी मनदमारवितषटरीनमाम कनयकमा पपतरषटरी अजमन अभकतम यमास नविमानघरलमाविणयमास अतयपतकक षमामम मनममारय सकषटमा मविसधयाः मविधमातमा बहममाइमत यमावितम मनयतमम मनषशचितमम सततमम विमा मनजस सविगरनमारषटरीपकविरमनममारणककौशलस सविगर षसथतमायाः नमाययरयाःसविगरनमाययरयाः दकषवियनोमषतयाः अपसरसनो विमा तमासमामम पकविरमम पकविरकमासलकमम पपरमा अविलषमबतमम इतयथरयाः यतम

सससकक तसमामहितयमम 77

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मनममारणककौशलमम सकमषनदपपणयमम ततम जपगपपसतकष मननदमत नमामदरियतकष इमत यमावितम दकषवियनोमषदभयनोऽमप (अपसरनोभयनोविमा) अतषटरीवि सपनदरषटरी समा मनदमारवितषटरी इमत भमावियाः तसयमास कनयकमायमामम शदशविमामतकरमानतमायमास अपगतबमालयमायमाममपरमापतयकौविनमायमामम इमत भमावियाः कमानयकप बजमातम कमानयकप बजपरदकषशमातम समसविरगपणनोपकषतमायाः तपलयगपमणनयाः तरययाःबमाहमणदमारकमायाः मविपरबमालकमायाः सममाययपयाः सममाजगमपयाः आगतविनतयाः तकषषमामम एकद कयाः परतयकषकमम आतममाथर सविसयकक तकष तषतपतरस तसयमायाः मपतरमम तमामम मनदमारवितषटरीमम अयमाचित परमासथरतविमानम तषतपतमा परमाणवययकषऽमपजषटरीविननमाशकषऽमप तमामम अनयसमद बमाहमणकप ममारमाभयमामम इतरसमद विरमाय इतयथरयाः दमातपस परदमातपमम अमनचछनमअनमभलषनम न इषविमानम इमत यमावितम तकषषमामम बमाहमणतरयमाणमामम मधयमातम तनमधयमातम तकषषप एकसमद एकतममाय विरमाययपगपतम मतरमभरकषवि दपमहितपयाः पमामणगहिणमासमभविमातम दमातपस ममतमम इचछमामम अकरनोतम कक तविमानम समा तप कनयमा अनययनोयाःयस सविपमामणमम गमाहिमयषयमत तमदतरयनोयाः इतयथरयाः बमाधमातम द पयाःखमातम मनयाःपषटरीडमाभयमातम इतयथरयाः भषटरीतमा तरसतमामकयनतस कमालस न पमामणमम अगमाहियतम आतममानमम न पययरणमाययत ककष नमामप इमत शकषषयाः तकषषप कसयमामप न मविविमाहिसकक तवितषटरी इतयथरयाः तकष चि तरययाः अमप तसयमायाः मपखकषनद पमनमकपतदषययाः चिनदरिसममानमपखकष मनमकपतमायाः पमततमायाः दषययाःयकषषमास तकष चिकनोरवतमम आलमबय आसशतय मदविमामनशमम अहिनोरमातरमम ततरदवि तसथपयाः षसथतविनतयाः चिकनोरयाःपमकमविशकषषयाः तसय वतमम इवि वतमम मनयममविशकषषयाः ततम चिकनोवतमम चिकनोरवितम आचिरणमम चिकनोरयाः यथमाचिनदरिमणडलमातम कररषयतसपधमापमानतकषणयमा नमानयजजलमामदकस मपबमत तमामकषवि परतषटरीकषय ऊधविरमपखयाः मतषठमत तथमातकष अमप मनदमारवितषटरीलमालसयमा नमायमारनतरमम मविहिमाय ककष विलमम तनमपखमामपरतनकषतरमायाः समवितरनत इमत चिकनोरवितममनयममविशकषषयाः इमत भमावियाः

सरलमाथर याःकमासलनदषटरीनदमायाः तटकष बहमसथलनमामकयाः कशचिन गमामयाः आसषटरीतम ततर अमगसविमामषटरी इमत नमामकयाः विकषदकषषप

मनषणमातयाः कशचिन बमाहमणयाः आसषटरीतम तसय मनदमारवितषटरी नमाममकमा कमाचिन पपतरषटरी आसषटरीतम तसयमायाः एविस सकौनदयरममआसषटरीतम यतम तसयमायाः मनममारणकमालकष बहममा अपसरसमास मनममारणककौशलमम अमप नयककक तविमानम समा यदमायकौविनमाविसथमायमामम आगतमा तदमा कमानयकप बजमातम तरययाः बमाहमणपपतरमायाः आगतमायाः तसयमायाः पमामणगहिणमाथरमम मपतमाकसमद कनयमास दमासयमत इमत मनशचिकषतपस समथरयाः न अभवितम पपतरषटरी अमप कसयमामप कषमम उतपमाद मविविमाहिस कतपर नइचछमत सम तकष तसयमायाः मपतपयाः विचिनमातम कमतपयमदनमामन तसयमायाः मपखकष दमषस सथमापमयतविमा ततर आसनम

वयमाकरणमविमशर याः

बहमसथलमामभधयाः बहमसथलमम इमत अमभधमा (नमाम) यसय तमादशयाः गमामयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः विकषदपमारगयाः विकषदमानमामम ऋगयजपयाःसमाममाथविरणमामम चितपणमारमम पमारमम अनतमम गचछमत इमत विकषदपमारगयाः

समाङगविकषदयाः अधषटरीतयाः इतयथरयाः अजमन - जनषटरी परमादपभमारविकष इमत धमातनोयाः लपमङि परथमपपरषदकविचिनकष रपमम अजमनष इतयमप रपमम

भविमत नविमानघरलमाविणयमामम नविमम नकतनमम अघरमम मकलयमम न नमाषसत यसय ततम नविमानघरमम इमत

बहिहवषटरीमहिसममासयाः अनघरमम अमकलयमम इतयथरयाः अतयपतकक षमम इमत यमावितम नविमानघरमम लमाविणयमम(ददमहिकसकौनदयरमविशकषषयाः) यसयमायाः तमामम नविमानघरलमाविणयमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

78 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

शदशविमामतकरमानतमायमामम शदशविमम अमतकरमानतमा अपगतमा शदशविमामतकरमानतमा तसयमाममशदशविमामतकरमानतमायमामम इमत मदतषटरीयमाततपपरषसममासयाः शदशविमम अमतकरमानतमम अपगतमम यसयमायाःतथमाभकतमायमामम इमत विमा बहिहवषटरीमहिसममासयाः

समसविरगपणनोपकषतमायाः समदयाः तपलयदयाः सविरगपणदयाः दयमादमामकणयमामदगपणसमकहिदयाः उपकषतमायाः यपकमायाःसमसविरगपणनोपकषतमायाः तपलयगपमणनयाः

मपखकषनदपमनमकपतदषययाः मपखमम इनदपयाः इवि (उपममतसममासयाः) इमत मपखकषनदपयाः तषसमनम मपखकषनदकौमपखचिनदरिकष मनमकपतमा पमामततमा (सपतमषटरीततपपरषयाः) दमषयाः नकषतरमम यदयाः यकषषमामम विमा तथमाभकतमायाः सनतयाः(बहिहवषटरीमहिसममासयाः)

तसथपयाः सथमाधमातनोयाः सलमट परथमपपरषबहिहविचिनमम आसमाञचमकररकष इतयथरयाः मदविमामनशमम मदविमा चि मनशमा चि मदविमामनशमम अहिनोरमातरमम (अतयनतससयनोगकष मदतषटरीयमा)

)5 1 4 मविभमागयाः - 3अथमाकसममातम समपतपननकषन जविरदमाहिकषन आतमार समा मनदमारवितषटरी पञचतमाममाप ततसतकष

मविपरकप ममारमासतमास परमासपस दषमास शनोकमातमार कक तपरसमाधनमास शमशमानस नषटरीतविमा अमगसमादकप विरनम ततशचितकषषमामकषकसततर मठस मनममारय तदसमशययमायमास भदकषयकषण जषटरीविननमतषठतम मदतषटरीयनोऽसथषटरीमन तसयमा उपमादमायभमागषटरीरथयमास मनककषपतपस जगमाम तकतषटरीयसतप तमापसनो भकतविमा दकषशमानतरमामण भरममतपमगमातम स तप भरमामयनमतमापसयाः विजरमालनोकमामभधस गमामस परमापय कसयमामप मविपरसय गकहिकष अमतसथरभकतम

वयमाखयमाअथ अकसममातम सहिसमा समपतपननकषन जमातकषन जविरदमाहिकषन जविरपरभमाविकषण आतमार पषटरीमडतमा समा मनदमारवितषटरी

पञचतविस मकतयपमम आप परमापतवितषटरी ततयाः तकष मविपरकप ममारमायाः तमास परमासपस मकतमामम दषटमा शनोकमातमार शनोककष न वयमाकप लमायाःकक तपरसमाधनमास तसयमायाः परसमाधनमास कक तविमा शमशमानस नषटरीतविमा अमगसमादम अकप विरनम समपमादयनम तसयमायाः अमगमकरयमासकक तविनतयाः ततशचि तकषषमास कप ममारमाणमामम एकयाः ततर शमशमानकष मठमम आशममविशकषषमम सनयमासषटरीयनोगयमम कप मटरमम इमतयमावितम मनममारय मविरचियय तदसमशययमायमास तसयमायाः मनदमारवितयमायाः मचितमाभसम शययमामम पररकलपय ततर इतयथरयाःभदकषयकषण मभकमाणमामम समपहियाः भदकषयमम तकषन भदकषयकषण मभकमासमकहिकषन मनतयमभकमानपषठमानकषन इतयथरयाः जषटरीविनम परमाणमानमपरमाणधमारणमम कप विरनम इतयथरयाः मभकयमा सविजषटरीविनस पररपमालयनम अमतषठतम आसषटरीतम शमशमानकष कप टषटरीरमनममारणममकक तविमा मभकमावतकषन परमाणमानम धमारयनम मनदमारवितयमायाः भसमनोपरर शयनमम अकरनोतम इतयथरयाः

मदतषटरीययाः अपरयाः बमाहमणकप ममारयाः तसयमायाः मनदमारवितयमायाः असथषटरीमन उपमादमाय गकहिषटरीतविमा भमागषटरीरथयमासगङगमायमामम मनककषपतपस नयसतपमम पयसस जलकष समपरमयतपमम जगमाम गतविमानम

तकतषटरीयसतप तमापसयाः सननयमासषटरी भकतविमा दकषशमानतरमामण अनयदकषशमानम भरममतपमम मविचिररतपमम अगमातम गतविमानमस तप भरमामयनम इतसततनो मविचिरनम तमापसयाः विजरमालनोकमभधस विजरमालनोकनमामकस गमामस जनसथमानमम परमापय लबधविमाकसयमामप मविपरसय बमाहमणसय गकहिकष अमतसथयाः अभकतम अभवितम

सससकक तसमामहितयमम 79

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सरलमाथर याःएकषसमनम मदविसकष हिठमातम समा जविरकषण पषटरीमडतमा अभवितम तकषन जविरकषण तसयमायाः मरणमम अभवितम तदमा

सविर कप ममारमायाः तसयमायाः मरणस दषटमा अतयनतस दपयाःसखतमायाः अभविनम तसयमायाः अषनतममकरयमास सममापय एकयाः ततरदविशमशमानकष मठस मनममारय तसयमायाः भसमनयाः उपरर शययमास मनममारय मभकमाननकषन जषटरीमवितपमम आरबधविमानम एकयाः गङगमायमाममअसथषटरीमन समपरमयतपस गतविमानम तकतषटरीययाः सननयमासषटरी भकतविमा मविमभननकषषप दकषशकषषप भरममतपमम आरबधविमानम एविसभरमणसमयकष एकदमा सयाः विजरमालनोकनमामकस गमामस गतविमानम ततर एकसय बमाहमणसय गकहिकष सयाः अमतसथयाः अभवितम

वयमाकरणमविमशर याः

जविरदमाहिकषन - जविरकषण सहि दमाहियाः जविरजमनतयाः दमाहिनो विमा तकषन जविरदमाहिकषन दमाहिजविरकषण इतयथरयाः कक तपरसमाधनमामम - कक तमम मविमहितमम परसमाधनमम नविविसतरपपषपममालयमालककमामदनमा भकषणमम यसयमायाः समा

कक तपरसमाधनमा तमाम कक परसमाधनमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः कक तसनमम दकषहिमम अमगमम सममापमादयनत इमत अमगसमातम अकप विरनम कक तसननो दकषहियाः तसयमायाः भसममाविशकषषयाः

अभकतम इमत भमावियाः जगमाम - गमम गतकौ इमत धमातनोयाः परथमपपरषदकविचिनमम विजरमालनोकमामभधमम - विजरमालनोक इमत अमभधमा (नमाम) यसय सयाः विजरमालनोकमामभधयाः तमम

(बहिहवषटरीमहिसममासयाः) अमतसथयाः - अतमत गचछमत एकमामम मनशमामम न मतषठमत इमत अमतसथयाः आगनतपयाः नमाषसत मतसथयाः

परमतपदमामदयाः असय इमत अमतसथयाः इमत विमा ययाः परमतपदमामदमतसथमनयममम अमविगणययदवि यषसमनमकषसमनम मदनकष आगचछमत सयाः अमतसथयाः इतयथरयाः

)5 1 5 मविभमागयाः - 4तकषन चि गकहिपमतनमा पकसजतनो यमावितम ततर भनोकपस परमाविततरत तमाविततसय एकयाः मशशपयाः रनोमदतपस

परविकततनोऽभवितम स चि मशशपयाः समानतवयममाननोऽमप यदमा न वयरससषटरीतम तदमाऽसय गकमहिणषटरी तस बमाहिमाविमादमायजविलतयगकौ करप दमा परमामकपतम मकपत एवि स कनोमलमाङगसततकणमातम भसमसमादभकतम तदविलनोकय सतमापसयाः ससजमातरनोममाञचयाः परमाबविषटरीतम - हिमा सधकम कषमम परमविषनोऽहिस बहमरमाकसविकषशममन तसममातम मकतरमकषलबषममदमननस नमाधपनमा भकयमामम एविस विमामदनस तममतसथस स गकहिसथयाः परतयबविषटरीतम - बहमनम पशय मकषपमठतससदसय मकतससजषटरीविननी शमकमम इतयपकतविमा पपसतकमपदमाट तमास मविदमास बमहिषकक तय अनपविमाचय चितषसमनम भसममन जलममकपतम मकपतममातरकष चि जलकष स पपतरसतथदवि जषटरीविननपदमतषठतम ततयाः स तमापसयाःसपमनविकर तसततर सहिषर बपभपजकष गकहिसथनोऽमप स नमागदनतककष पपसतकमविसथमापय भपकतविदवि तकषन तमापसकषन सहिरमातरकौ शयनमभजत

वयमाखयमातकषन चि गकहिपमतनमा गकहिसथकषन गकहिसविमाममनमा इमत यमावितम पकसजतयाः पमादमाघयमारमदनमा अमचिरतयाः यमावितम ततर

भनोकपस खमामदतपमम परमावितरत उपमाकरमत आरबधविमानम इमत यमावितम तमावितम तसय बमाहमणसय एकयाः मशशपयाः रनोमदतपसकरषनदतपमम परविकततयाः अभवितम आरबधविमानम स चि मशशपयाः बमालयाः समानतवयममानयाः अमप अनपकक लषटरीमकरयममाणयाः

80 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

मधपरविचिनमामदनमा परबनोधयममाननोऽमप इतयथरयाः ममातरमामदमभयाः इमत शकषषयाः यदमा न वयरससषटरीतम नयविकततम मविरतयाःअभवितम तदमा असय गकहिसथमविपरसय गकमहिणषटरी तस बमाहिकौ भपजकष आदमाय जविलमत दषटरीपयममानकष अगकौ करप धमा करनोधकषनपरमामकपतम नयसयतम मकपतवितषटरी मकपतयाः पमामततयाः एवि स कनोमलमाङगयाः ततकणमातम भसमसमादम भसमषटरीभकतयाः अभकतमअभवितम कक तसनयाः दकषहियाः भसम समपमामद इमत भसमसमातम अभकतम भसममविशकषषयाः अजमन इतयथरयाः तदविलनोकय सतमापसयाः सञमातरनोममाञचयाः परमाबविषटरीतम उकविमानम - हिमा (हिमा इमत खकषदसकचिकमम अवययमम) सधकम (सधकम इमतआतममनभरतसरनसकचिकमम अवययमम) कषमम कलकषशमम अतषटरीवि दपयाःखमाविहिमम इतयथरयाः एतततप अतषटरीवि कलकषशकरममयतम अहिस मविशकषषमम अजमातविमा एवि बमालघमामतनयाः असय महिमापमातमकनयाः गकहिमम आगतनोऽषसम अतनो ममामम सधकम इमतआतमभतसरनमम इमत फसलतमम परमविषयाः उपषसथतयाः इतयथरयाः अहिस बहमरमाकसविकषशममन बहमरमाकससय गकहिकषमकततरमम मकसततरमतम दकषहिधमारर इतयथरयाः मकषलबषमम पमापमम पमापजनकमम इतयथरयाः मकषलबषमम इदमम अननमम अधपनमा नभकयमामम रमाकसवितम बमालहिननमातम पमामपननोऽसय मविपरसय अननकषऽमप पमापजनकतविमारनोपयाः पमापमाननसय अगमाहतविमातमइमत भमावियाः एविसविमामदनस इतयपकविनतमम तमम अमतसथमम स गकहिसथयाः परतयविमादषटरीतम - बहमनम पशय मकष पमठतससदसयपमठतकषन गपरनोयाः अधययनकषन ससदयाः ससमदमम परमापतयाः जमातममागरसय इमत यमावितम मकतसञषटरीविननी परकषतनोजजषटरीविनषटरीमम शमकसकमतमामम इमत उकतविमा पपसतकमम उदमाट तमास मविदमास बमहिषकक तय अनपविमाचय पमठतविमा चि तषसमनम भसममन जलममअमकपतम मकपतविमानम मकपतममातरकष चि जलकष जलस यदमा मकपतविमानम तदमा स पपतरयाः तथदवि जषटरीविनम उदमतषठतम उषतथतविमानमउषतथतयाः अभवितम इमत यमावितम ततयाः स तमापसयाः सपमनविकरतयाः सनतपषयाः भकतविमा ततर सहिषर बपभपजकष भपकविमानमगकहिसथयाः अमप स नमागदनतककष समषटरीपकष पपसतकमम अविसथमापय सथमापमयतविमा भपकतविदवि तकषन तमापसकषन सहि रमातरकौशयनमम शययमामम अभजत आशयत

सरलमाथर याःतकतषटरीययाः बमाहमणसय गकहिस गतविमा अभयसथरतयाः भकतविमा यदमा भनोजनस कतपरमम उपमविषविमानम तदमा गकहिसथसय

पपतरयाः रनोमदतपमम आरबधविमानम तसय करनदनमम न कमामयमत इतयसममातम कप मपतयाः बमाहमणसय भमायमार तमम अगकौपरमकपतवितषटरी तसयमायाः एविसमविधस कमायर दषटमा तकतषटरीययाः मचिषनततविमानम यतम सयाः बहमरमाकससय गकहिमम आगतयाः तसममातमअतर भनोजनस न कररषयमत इमत तदमा अमतसथयाः मकममप न भपकतविमा गचछतषटरीमत दषटमा बमाहमणयाः तसय पपसतकममउदमाट मकतसञषटरीविनषटरीमनतरमम उचचिमायर तस बमालकमम उजजषटरीमवितविमानम एततम दषटमा सयाः तमापसयाः शमानतकषन मनसमाततर षसथतविमानम बमाहमणयाः अमप पपसतकस सथमापमयतविमा तमापसकषन सहि भनोजनस कक तविमा शयनस कक तविमानम इमत

वयमाकरणमविमशर याः

कनोमलमाङगयाः - कनोमलमामन मकदकमन अङगमामन अवियविमायाः यसय सयाः कनोमलमाङगयाः सपकप ममारदकषहियाः इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

सञमातरनोममाञचयाः - सञमातयाः समपतपननयाः रनोममाञचयाः रनोमहिषरणमम रनोमनोदगमयाः इमत यमावितम यसय सयाःसञमातरनोममाञचयाः घकणयमा भयकषन विमा कणटमकततनपयाः सनम इतयथरयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

बहमरमाकसमनविकषशमन - बहममा मविपरनोऽमप रमाकसयाः कप कमरमभयाः रमाकसयनोमनस गतयाः बहमरमाकसयाःरमाकसरपतमामम परमापतयाः भकतमविशकषषयाः इतयथरयाः बहमरमाकस इवि आचिमारमविमशषयाः इतयथरयाः तसयबहमरमाकससय विकषशममन गकहिकष इमत बहमरमाकसमनविकषशनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

मकतसञषटरीविनषटरीमम - मकतयाः गतपरमाणयाः सञषटरीवयतकष परमाणयतकष अनयमा तमामम मकतसञषटरीविनषटरीमम परकषतनोजजषटरीविनषटरीमम

सससकक तसमामहितयमम 81

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

बपभपजकष - भपजनोऽनविनकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनमम नमागदनतककष - अतयनतमम समषटरीपकष सकमाशकष मनकटकष विमा इमत तदथरयाः अभजत ndash भज सकषविमायमामम इमत धमातनोयाः लमङि परथमपपरषदविकविचिनमम

)5 1 6 मविभमागयाः - 5अथ सपपतकष गकहिपतकौ स तमापसयाः सविदरमपतथमाय शमङकतयाः सविमपरयमायमा मनदमारवितयमा जषटरीविनमाथर तमास

पपषसतकमामगहिषटरीतम गकहिषटरीतविदवि तसममातम मनगर तय रमामतरषनदविस वजनम शनदसततम शमशमानममासदतम अदरिमाकषटरीचचिसहिसमा तस मदतषटरीयमम उपषसथतस यनो महि गङगमामभसस तदषसथ ककषपतपमगमातम अथ परमापय चि ततरसथस तसयमाभसममन शमामयनस तकतषटरीयस मनबदमठस स तमापसयाः परनोविमाचि - ममठकमा तयजयतमास भरमातयाः मपरयमासतमामहिमपतथमापयमामम इमत ततयाः तमाभयमास मनबर नधतयाः पररपकषयाः पपषसतकमामपदमाट मनतरमनपविमाचयमनतरपकतमामन जलमामन तषसमनम भसममन परमामकपतम मकपतममातरकषषप जलकषषप समा मनदमारवितषटरी जषटरीविनतषटरी सहिसमासमपततसथकौ तदमा समा कनयमा विमहस परणमय मनषकरमानतमा पकविमा रसधकदपमतयाः कमाञचनकषनकषवि मनममरतस विपपबरभमारतमादशनी तमास पपनजरतरीमवितमास विषटरीकषय तरयनोऽमप तकष समरमातपरमायाः ततपरमापतयथरमनयनोऽनयस कलहिस चिकरप याःएककष ननोकमम - इयस मनमनतरबलमातम जषटरीमवितमा तदकषषमा ममदवि भमायमार अपरनोऽबविषटरीतम - मदषटरीयकषनतषटरीथरभरमपपणयकषन इयस जषटरीमवितमा तदकषषमा ममदवि भमायमार तकतषटरीयकषन अमभमहितस - मयमा भसममामन रमकतमामन ततएविकषयस जषटरीमवितमा तसममातम ममदविकषय परणमयनषटरी इमत

वयमाखयमाअथ सपपतकष गकहिपतकौ गकहिसविमामषटरी यदमा मनमदरितयाः तदमा स तमापसयाः सनयमासषटरी सविदरमम मनदमम मनयाःशबदमम

इतयथरयाः उतथमाय उदगमय उषतथतनो भकतविमा इतयथरयाः शमङकतयाः भषटरीतयाः चिकौरकमरकरणमातम इमत भमावियाः सविमपरयमायमायाःमनदमारवितयमायाः जषटरीविनमाथर परमाणदमानमाथरमम तमास पपषसतकमामम अगहिषटरीतम आदतत सविषटरीकक तविमानम इमत यमावितम गकहिषटरीतविमा एवितसममातम मनगरतय बमहिभकरय रमामतरषनदविमम रमातरकौ चि मदविमा चि रमामतरषनदविमम अहिमनरशमम वजनम गचछनम शनदयाः मनदमममनदमम अदरिपतमम इतयथरयाः ततम शमशमानमम आसदतम परमापतविमानम अदरिमाकषटरीतम चि अपशयतम चि सहिसमा तस मदतषटरीयममउपषसथतमम ततर सममागतमम ययाः महि खलप गङगमामभसस गङगमाजलकष तदषसथ मनदमारवितयमायाः अषसथ ककषपतपमम नयसतपममअगमातम गतयाः ततर तषसमनम शमशमानकष मतषठमत इमत तमम ततरसथमम शमशमानविमाससनमम तसयमायाः भसममन शकषतकष इमतशमायषटरी तमम शमामयनमम शयमानमम तकतषटरीयस बमाहमणकप ममारमम मनबदमठस मनममरतमनलयमम स तमापसयाः परनोविमाचि उकविमानम -ममठकमा अलपयाः मठयाः मठकयाः कपदरियाः मठयाः इतयथरयाः तयजयतमामम मपचयतमामम भरमातयाः मपरयमास मनदमारवितषटरीमम तमामम अहिममउतथमापयमामम जषटरीविमयषयमामम इमत ततयाः तमाभयमास मदतषटरीयतकतषटरीयबमाहमणकप ममारमाभयमामम मनबरषनधतयाः अमागहिमामतशयकषनमनबरनधस कक तविमा इतयथरयाः पररपकषयाः सजजमाससतयाः पपषसतकमामम कपदरिपपसतकमम उदमाट मनतरमम अनपविमाचय मनतरपकतमामनजलमामन तषसमनम भसममन परमामकपतम मकपतविमानम मकपतममातरकषषप जलकषषप समा मनदमारवितषटरी जषटरीविनतषटरी जनम लभममानमासहिसमा समपततसथकौ उषतथतवितषटरी तदमा समा कनयमा बमहस परणमय नमसकक तय मनषकरमानतमा मनगरतमा पकविमारसधकदपमतयाःपकविमारदपयमतशमयतपरभमम कमाञचनकषनकषवि सपविणरन इवि मनममरतस विपपयाः शरषटरीरमम बभमार दधमार परमापतविमानम तमादशषटरीममगतजषटरीमवितमामम तमास पपनजरतरीमवितमास विषटरीकषय दषटमा तरययाः अमप समरमातपरमायाः समरकषण कमामकषन आतपरमायाः पषटरीमडतमायाःकमामनोनमततमायाः इमत यमावितम ततपरमापतयथरमम अनयनोऽनयस परसपरस कलहिस मविविमादस चिकरप याः कक तविनतयाः एककष ननोकमम - इयस

82 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

मनमनतरबलमम मम मनतरबलमम मनतरपरभमावियाः तसममातम मम मनतरशमकतयाः अथमारतम मम मनतरबलमम परमापय जषटरीमवितमापरमापतजषटरीविनमा पपनयाः जषटरीविनस परमापतवितषटरी तदकषषमा ततम तसममातम एषमा मनदमारवितषटरी ममदवि भमायमार मभरयतकष यमा समा भमाययमारपतनषटरी अपरयाः अबविषटरीतम उकविमानम - मदषटरीयकषन तषटरीथरभरमणपपणयकषन इयस जषटरीमवितमा ततम तसममातम एषमा मनदमारवितषटरीममदवि भमायमार पतनषटरी तकतषटरीयकषन अमभमहितस कसथतमम - मयमा भसममामन रमकतमामन जलमामनलमामदभययाः यतनतयाःसथमामपतमामन इतयथरयाः ततयाः एविकषयस जषटरीमवितमा मम कमारणमातम पपनरजजषटरीविनस परमापतवितषटरी तसममातम ममदवि इयस परणमयनषटरीमपरयमा इमत

सरलमाथर याःरमातरकौ यदमा गकहिसविमामषटरी शयनस करनोमत तदमा मनदमारवितयमायाः पपनरजजषटरीविनमाथर स तमापसयाः शनदयाः उतथमाय

पपषसतकमामम आदमाय शमशमानकष तसयमायाः भसमसमषटरीपमम अगचछतम ततर सयाः दषविमानम यतम मदतषटरीययाः अमप तषटरीथरभरमणससममापय आगतविमानम आगतय चि तसयमायाः अषसथ गङगमाजलकष ककषपतपमम गतविमानम ततयाः तसममातम तमापसमातम अषसथसविषटरीकक तविमानम अननतरमम मठविमाससनमम तमापसमम उकविमानम यतम एनमामम मपरयमामम जषटरीविमयषयमामम तसममातम तविममममठकमास तयज इमत ततयाः परस सयाः तमापसयाः तमामन मनतरपकतमामन जलमामन तसयमायाः भसमनयाः उपरर मकपतविमानमततकणमादकषवि समा मनदमारवितषटरी पपनरजजषटरीमवितमा अभवितम समा पकविमारपकषकयमा असधकसपनदरषटरी आसषटरीतम तदमा तमास दषटमातरययाः एवि तमास परमापतपमम इषविमानम एकयाः अविदतम यतम सयाः मनतरबलमातम जषटरीविनस दततविमानम तसममातम समा तसय इमतमदतषटरीययाः अविदतम यतम सयाः तषटरीथमारदकौ भरमणस कक तविमा पपणयमम असजरतविमानम तसममातम समा उजजषटरीमवितमा इतयतयाः समातसय भविकषतम इमत तकतषटरीययाः उकविमानम यतम यमद सयाः तसयमायाः भसममामन समयकयमा न असथमापमयषयतम तमहिर कप तयाःसमा उजजषटरीमवितमा अभमविषयतम इतयसममातम कमारणमातम समा तसय पतनषटरी भविकषतम इमत

वयमाकरणमविमशर याः

शमङकतयाः - शङकमा सञमातमा असय इमत शमङकतयाः जषटरीविनमाथरमम - जषटरीविनमाय इदमम इमत जषटरीविनमाथरमम इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः मनबदमठमम - मनबदयाः मविरमचितयाः मठयाः कप टषटरीरमविशकषषयाः यकषन सयाः मनबदमठयाः तमम मनबदमठमम

मनममरतमनलयमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः पकविमारसधकदपमतयाः - पकविरसममातम अथमारतम मकतयनोयाः पकविरकमालमम अपकषकषय असधकमा दपमतयाः कमाषनतयाः यतर

तमादशमम पकविमारसधकदपमत पकविमारदपयमतशमयतपरभमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः तषटरीथरभरमणपपणयकषन - तषटरीथरषप कमाशयमामदपपणयककषतरकषषप यतम भरमणमम परवजनमम तकषन यतम पपणयमम सपकक तमम

तकषन तषटरीथरभरमणपपणयकषन कमाशयमामदसथमानमविचिरणजमनतधमरसञचयकषन

)5 1 7 मविभमागयाः - 6हिकष महिषटरीपतकष तकषषमा स मविविमादमनणरयकष तविमकषवि शकयाः तदबकमहि कनयमाऽसकौ कसय एतकषषमा स भमायमार

भमवितपमहिर मत यमद जमाननम मकषमा विमदषयसस तदमा तकष मकदमार मविदसलषयमत इमत विकषतमालमादमाकणयर सरमाजमा एविमम अभयधमातम - ययाः कलकषशकषन मनतरममानषटरीय एनमामजषटरीवियतम स खलप मपतककमायरकरणमातम न पमतयाः

सससकक तसमामहितयमम 83

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

यशचि तसयमा असथषटरीमन गङगमायमास ककषपतपस गतयाः स पपतरकमायरकरणमातम न पमतयाः यसतप तदसमशययमाससममाषशलषय तपशचिचिमार शमशमान एवि स एविमासयमायाः परणमयकमायरकरणमातम पमतभर मवितपमहिर मत इमत

इतथस नकपमातम मतरमविकरमसकषनमादमाकणयर स विकषतमालसतसय सकनधमादतमकर तस सविपदस परमायमातम रमाजमाचि मभकपकमायमारथर पपनसतस परमापतपस मननो बबनध परमाणमातययकषऽमप महिमासततविमायाः परमतपननमथरमम असमाधमयतविमा नमनवितर नतकष

वयमाखयमाहिकष महिषटरीपतकष रमाजनम तकषषमास मविविमादमनणरयकष विदतषणडकमविषयसय यमाथमाथयमारविधमारणकष तविमकषवि शकयाः समथरयाः

ततम बकमहि विद कनयमा असकौ कसय एतकषषमास बमाहमणकप ममारमाणमामम तरयमाणमामम मधयकष भमायमार भमवितपमम अहिरमत शकननोमतयमद जमाननम जमातविमा अमप मकषमा ममथयमा विमदषयसस कथमयषयसस तदमा तकष मकदमार मशरयाः मविदसलषयमत सफप मटषयमतइमत विकषतमालमादम आकणयर शपतविमा स रमाजमा मविकरममामदतययाः एविमम अभयधमातम अकथयतम - ययाः कलकषशकषन मनतरममआनषटरीय आनयनमम कक तविमा एनमास मनदमारवितषटरीमम अजषटरीवियतम जषटरीमवितविमानम स खलप मपतककमायरकरणमातम मपतकवितमकमायरमम जनमदमानरपमम इमत यमावितम अकरनोतम तसममातम न पमतयाः सविमामषटरी भमवितपमम अहिरमत इमत यमावितम ययाः चितसयमायाः असथषटरीमन गङगमायमास ककषपतपस गतयाः सयाः पपतरकमायरकरणमातम न पमतयाः यसतप तदसमशययमायमास सममाषशलषयसममासलङगय तपयाः तपसयमामम चिचिमार चिररतविमानम कक तविमानम इमत यमावितम शमशमानकष घनोरकष भयमाकप लकष मनजरनकष सथमानकषएवि स एविमासयमायाः परणमयकमायरकमारणमातम मपरयवितम कमायर कक तविमानम इतयतयाः (पतनषटरीमवियनोगमनविरदमातम सससमारमासमकमममविहिमाय तसयमायाः एवि सततसमरणगपणककीततरनमामदकमम कमर ततकरणमातम परणमयकमाययरकरणमातम)भतकरकतरवयपरमतपमालनमातम पमतयाः भमवितपमम अहिरमत शकननोमत इमत इतथस नकपमातम रमाजयाः मतरमविकरमसकषनमादममविकरममामदतयमातम आकणयर शपतविमा स विकषतमालयाः तसय सकनधमातम अतमकर तस अमविचिमाररतमम सविपदस मनजसथमानममपरमायमातम परमामतषठत परमापतविमानम रमाजमा चि मभकपकमायमारथर पपनयाः तस परमापतपस मननो बबनध षसथरषटरीकक तविमानम परमाणमातययकष अमपपरमाणमानमास नमाशकष सतयमप महिमासततविमायाः उदमारचिररतमायाः महिमाबलमायाः परमतपननमम अङगषटरीकक तमम अथर विसतप परयनोजनमम विमाअङगषटरीकक तमविषयमम इतयथरयाः असमाधमयतविमा असमपमाद न मनवितरनतकष न मविरमषनत

सरलमाथर याःकथमास शमाविमयतविमा विकषतमालयाः रमाजमानस पकषविमानम यतम तकषषमास मविविमादसय सममाधमानकष रमाजमा एवि समथरयाः

तसममातम तकषषप कयाः तसय भतमार भमविषयमत इमत यमद उततरस जमातविमा न विमदषयमत तमहिर महिमारमाजसय मशरयाः शतधमाखषणडतस भविकषदम इमत तदमा रमाजमा उकविमानम यतम ययाः मनतरममानषटरीय जषटरीविनस दततविमानम सयाः मपतपयाः कमायर कक तविमानम ययाःभमागषटरीरथयमामम असथषटरीमन समपरमयतपस गतविमानम सयाः पपतरसय कमायर कक तविमानम ययाः तषसमनम एवि घनोरकष शमशमानकष तसयमायाःभसमनयाः उपरर एवि शयनस कक तविमा कमालस वयतषटरीतविमानम सयाः एवि विमासतविकषन पतयपयाः कमायर कक तविमानम तसममातम सयाः एवितमास भमायमाररपकषण परमापसयमत इमत एविमपरकमारकषण समयगपततरस परमापय विकषतमालयाः पपनयाः सविसथमानस गतविमानम महिमारमाजयाःअमप ततर गतविमानम यतनो महि महिमानतयाः एकविमारस यतम कमायर सविषटरीकप विर षनत तसय यमावितम सममामपतयाः न भविमत तमावितमततम तयकतविमा न गचछषनत

वयमाकरणमविमशर याः

अतमकर तमम - न तमकर तमम तकर याः मविचिमारयाः इतयथरयाः यषसमनम कमरमण ततम अतमकर तमम मकसञचतम अमप

84 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

मविलमबमम अकक तविमा एवि सहिसमा इमत यमावितम महिमासततविमायाः - महितम उदमारमम सततविमम सविभमावियाः यकषषमामम तकष अथविमा महितम परभकतमम सततविमम बलमम यकषषमामम

तकष महिमासततविमायाः उदमारचिररतमायाः महिमाबलमायाः विमा इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)5 1 8 तमातपयमारथर याःरमाजमा मविकरममामदतययाः मभकनोयाः कमायर सममापमयतपस शमशमानस गतविमा विकषतमालस सविषटरीकक तय यदमा आगचछमत तदमा

विकषतमालयाः तस एकमास कथमास शमाविमयतपमम आरबधविमानम कमासलनदषटरीनदमायाः तटकष बहमसथलनमामकयाः गमामयाः आसषटरीतम ततरअमगसविमामषटरी इमत नमामकयाः मविपरयाः आसषटरीतम तसय पपतरषटरी आसषटरीतम मनदमारवितषटरी समा यदमा यकौविनमाविसथमास परमापतवितषटरीतदमा कमानयकप बजमातम तरययाः मविपरमायाः आगतमायाः तकष तमास परमासथरतविनतयाः तदमा कसमद समा दमासयतकष इमत मनशचिकषतपस तसयमायाःमपतमा कञचन कमालस सविषटरीकक तविमानम

एकषसमनम मदविसकष समा जविरगसतमा अभवितम परस जविरकषण पषटरीमडतमा मरणस परमापतवितषटरी तदमा तसयमायाःअषनतममकरयमास कक तविमा एकयाः तसयमायाः एवि भसमनोपरर शययमास कक तविमा मठस मनममारय ततर सथमातपमम आरबधविमानम एकयाःतसयमायाः असथषटरीमन गङगमायमास समपरमयतपस गतविमानम अपरयाः तमापसयाः भकतविमा दकषशमानतरस गतविमानम एकदमा सयाः तमापसयाःएकसय बमाहमणसय अमतसथयाः अभवितम ततर सयाः दषविमानम यतम बमाहमणषटरी तसयमायाः पपतरयाः अमगकप णडकष मनमकपतविमानमतसय करनदनस सथगमयतपमम सयाः भसमषटरीभकतयाः अभवितम तदम दषटमा तमापसयाः भनोकप मम न इषविमानम तदमा बमाहमणयाःएकमास पपषसतकमामम उदमाट मनतरनोचचिमारणकषन तस पपनयाः उजजषटरीमवितविमानम एततम दषटमा रमातरकौ यदमा सविर सपपतमायाः तदमा तमासपपषसतकमामम आदमाय सयाः शमशमानमम आगतविमानम तदमा मदतषटरीययाः अमप ततर आगतविमानम सयाः मनतरपकतस जलस तसयमायाःउपरर मनमकपतविमानम तदमा समा मनदमारवितषटरी पपनयाः उजजषटरीमवितमा अभवितम तदमा कयाः तमास परमापसयमत इमत मविषयकष तकषषमासमधयकष दनदयाः आरबधयाः तसय सममाधमानमाथर विकषतमालयाः रमाजमानमम उकविमानम तदमा रमाजमा अकथयतम यतम ययाः मनतरकषणजषटरीविनस पपनयाः दततविमानम सयाः मपतपयाः कमायर कक तविमानम ययाः असथषटरीमन गङगमायमास ककषपतपमम गतविमानम सयाः पपतरसय कमायरकक तविमानम ययाः तसयमायाः भसम यतर महिमाघनोरकष शमशमानकष आसषटरीतम ततरदवि आसषटरीतम सयाः एवि पतयपयाः कमायर कक तविमानमदपयाःखकष अमप तमास पररतयजय न गतविमानम तसममातम सयाः एवि तसयमायाः पमतयाः इमत विकषतमालयाः उततरस शपतविमा पपनयाः सविसयसथमानस गतविमानम रमाजमा अमप तमम अनपसकतविमानम यतनो महि महिमानतयाः जनमायाः यदमा मकममप कमायर सविषटरीकप विरषनत तदमाततम सममापय एवि मविरमषनत सममापतकषयाः पकविरमम न कदमामप मविरमषनत

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 कनयमायमायाः गमामसय नमाम मकमम

2 बहमसथलगमामयाः कसयमायाः नदमायाः तषटरीरकष आसषटरीतम

3 मविपरसय नमाम मकमम

4 कथमायमायाः नमामयकमायमायाः नमाम मकमम

5 तरययाः कप ममारमायाः कप तयाः आगतविनतयाः

6 तमापसयाः कषसमनम गमामकष बमाहमणसय अमतसथयाः अभवितम

सससकक तसमामहितयमम 85

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

7 तमापसयाः कसय कमायर कक तविमानम

8 ययाः गङगमायमास गतविमानम सयाः कसय कमायर कक तविमानम

9 कयाः मनदमारवितयमायाः भतमार

10 महिमासततविमायाः मकमम अकक तविमा न मनवितरनतकष

11 यमावितततर परमापतसयाः समनतमातम विषटरीकतकष सम तमावितम तस विकषतमालस भकमकौ ददशर

12 रमाजनम महिमत अनपमचितकष पमततयाः असस

13 अषसत कमासलनदषटरीतटकष कषशचिदम अगहिमारयाः

14 अमगसविमाममनयाः अमतरपवितषटरी नमाम कनयकमा अजमन

15 ततशचि तकषषमामम एकयाः ततर मठस मनममारय तदसमशययमायमास जषटरीविनम अमतषठतम

16 मदतषटरीययाः तसयमायाः उपमादमाय भमागषटरीरथयमास मनककषपतपस जगमाम

17 स तप भरमामयनम तमापसयाः गमामस परमापय कसयमामप मविपरसय गकहिकष अमतसथरभकत

18 ययाः कलकषशकषन मनतरममानषटरीय एनमामम अजषटरीवियतम स खलप न पमतयाः

19 परमतपननमम अथरमम असमाधमयतविमा न मनवितरनतकष

20 सतमभस मकषलयत -

सतमभयाः कयाः सतमभयाः खयाः

1 गमामसय नमाम मठविमासषटरी

2 मविपरयाः महिमासततविमायाः

3 तरययाः कप ममारमायाः अमगसविमामषटरी

4 नदषटरी मनदमारवितषटरी

5 अमगसविमाममनयाः कनयमा बहमसथलमम

6 तमापसयाः मपतपयाः कमायरमम

7 मनदमारवितयमायाः भतमार कमासलनदषटरी

8 परमतपननमथर समाधयषनत कमानयकप बजमातम

)5 2 कथनोपससहमतयाःपरसतमाविनमा

मशषपररपमालनस दपषदमनञच परमपरमासममाकस भमारतषटरीयमानमामम कथस विकषतमालयाः मविकरममामदतयसय मविलमबसजनयमत सम कथस विमा परशननोततरकषण तस बधनमामत सम ndash इमत मविषयकष अविलनोकमयतपमकषवि परमारबधनोऽयस भमागयाः अतरवियस पशयमामयाः कथस रमाजमा दपषमनगहिस मविदधमामत कथस विमा विकषतमालयाः सतकमरमण रमाजयाः समाहिमाययस कप रतकष

86 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

)5 3 मकलपमाठयाःकमाषनतशषटरीलसय आजमानपसमारस रमाजमा मतरमविकरमसकषनयाः विकषतमालमम आदमाय यमावितम मभकनोयाः सकमाशमम

आगनतपकमामयाः तमावितम ममागरमधयकष सयाः विकषतमालयाः तसमद कथमास शमाविमयतविमा परशनमम अपकचछतम तदमा मनयममानपसमारकषणसयाः रमाजयाः समषटरीचिषटरीनमम उततरस शपतविमा पपनयाः मशसशपमाविककस परमत गचछमत सम एविस चितपमविरशमतविमारमम अभवितम ततयाःपरस स विकषतमालयाः रमाजमानस सतयमम अकथयतम

विसतपतसतप स मभकपयाः न समाधपयाः सननयमासषटरी परनतप धकतरयाः लनोभषटरी चि सयाः मविदमाधरपदपरमापतयथर यमागसकरनोमत सम परनतप तषसमनम यमागकष विकषतमालसय पकजनस कसयमामप महितयाः जनसय अथमारतम ययाः सजजनयाःदयमादमामकणयमामदसततविगपणसमपननयाः - एविसमविधसय कसयमामप बसलशचि अपरणषटरीययाः एविसमविधमहिदगपणसमपननयाः रमाजमामविकरममामदतययाः एवि भमविषयमत इमत मविमचिनतय सयाः धकतरयाः मभकपयाः रमाजमानस छलकपटकषन विकषतमालमानयनमाय परकषमषतविमानममकञच सयाः लनोभषटरी तसममातम स यमद मविदमाधरपदस परमापननोमत तमहिर जगतयाः अकलयमाणस भविकषतम तसममातम सयाःरनोधनषटरीययाः एविस वयमाखयमाय विकषतमालयाः रमाजमानमम उकविमानम - ldquoअहिमम एकस शविमम आशयमामम तविस ततम शविस नषटरीतविमायमामहि सयाः मभकपयाः तस शविमम आधमारषटरीकक तय ममास पकजमयषयमत पकजमाननतरस यदमा सयाः मभकपयाः रमाजमानस परणमाममाथरममआहवमयषयमत तदमा - ldquoनमाहिस तथमा परणमामस विकषमदम परमाकम तविस दशरय ततनोऽहिस तथमा कररषयमाममrdquoइमत बकयमायाःrdquo इमततथमा मभककौ समपमामदतकष रमाजमा तसय मशरशछकषदयाः मविधकषययाः इमत

एविस धयमातविमा रमाजमा विकषतमालमासधमषठतस शविस कणठकष सससथमापय तसय मभकनोयाः सकमाशस गतविमानम ततर गतविमारमाजमा दषविमानम यतम शमशमानस पररतयाः अषसथचिकणर नककपमासलकमायाः शनोणधमारमायाः मचितमाधकमलकषखमा चि मविसतकतमायाः रमाजमागतविमा तस शविस यथमासथमानस सससथमामपतविमानम ततयाः परस सयाः मभकपयाः तस शविस पकजमयतपमम आरबधविमानम पकजनमाननतरसरमाजमानमम आहिहय उकविमानम - ldquoरमाजनम अयस मनतरमासधरमाजयाः अयस भवितयाः सविमारयाः मनसयाः कमामनमायाः पकरमयषयमततसममातम समाषमाङगमम एनस परणमrdquo इमत एविस शपतविमा विकषतमालनोपदकषशमानपसमारस सयाः मभकपमम उकविमानम - ldquoअहिस तप रमाजमातसममातम तथमामविधस समाषमाङगस परणमामस न विकषमदम ततयाः भविमानम एवि आदकौ दशरयतप मशषमनप परवितरनतकष महि लनोकमायाःrdquoइमत एविस शपतविमा सयाः मभकपयाः समाषमाङगपरणमतयाः कथस भविमत इमत बनोधमयतपस यदमा भकमकौ नयपततम तदमा मविकरममामदतययाःसविसय खडगकषन तसय मशरयाः मछतविमा तस मचिरमाय भकमकौ शमामयतविमानम ततयाः परस हतपदममम उतपमाट ततम मशरशचिविकषतमालमाय नयविकषदयतम तदमा समाधपविमादस कप विरनम विकषतमालयाः शविमातम बमहियाः आगतय उकविमानम - ldquoरमाजनम यमाथमाथयरनविषटरीरनोऽसस अयस मभकपयाः यतम मविदमाधरकषनदरितविमम इषविमानम ततम तविस परमापसयससrdquoइमत ततयाः परस विकषतमालयाःअभषटरीषविरलमाभमाय रमाजमानमम अनपरदविमानम तदमा रमाजमा उकविमानम यतम विकषतमालयाः तषसमनम परसननयाः चिकषतम तसय विरसतपलबधयाः एवि इमत विकषतमालयाः यदमा पपनयाः परमाथरमयतपमम उकविमानम तदमा रमाजमा कसथतविमानम यतम यमायाः पञचमविसशमतयाः कथमायाःउपदकषशमाशचि कसथतमायाः तमायाः भपमवि मचिरमाय परससदमायाः सयपयाः इमत तदमा विकषतमालयाः परतयभमाषत यतम यकष एविस कथमायाःशनोषयषनत पमठषयषनत विमा तकष मपकपमापमायाः भमविषयषनत मकञच यतर इममायाः कथमायाः कथमयषयनतकष ततरयकरमाकसमादययाः न सथमासयषनत इमत एविमपकतविमा विकषतमालयाः अनतमहिरतयाः अभवितम

ततयाः परस समाकमातम महिमादकषवियाः सविरगणदयाः पररविकतयाः सनम ततरमागतयाः सयाः रमाजयाः परशससमास कप विरनम तसमदअपरमासजतनमामदकस खडगमम उपमायनषटरीकक तविमानम तदननतरस सयाः रमाजमा परमातयाः सविभविनस गतविमानम महिमादकषविसयपरमासमादमातम रमाजयशमासनस कप विरनम मरणमाननतरस मविदमाधरकषनदरिपदस लबधविमा अषनतमकष भगवितसमायपजयस परमापतविमानम एविमकषविइयस कथमा उपससहतमा इमत मशविमम

सससकक तसमामहितयमम 87

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पमाठगतपरशनमायाः- २

21 मभकनोयाः नमाम मकमम

22 रमाजमा कमतविमारस विकषतमालमम आदमाय शमशमानस परतयमागनतपमम अयतत

23 विकषतमालविचिनमानतरस कयाः आमविभकरतयाः

24 महिमादकषवियाः रमाजकष मकमम अयचछतम

25 मभकपणमा मकस पदमम अभषटरीषममासषटरीतम

पमाठसमारयाः

तकतषटरीयमायमास कथमायमास मनदमारवितयमायाः मरणकष परमापतकष सतयमप तरययाः मविपरमायाः यकष तसयमास परषटरीतमायाः आसनम तकषषप एकयाःशमशमानकष षसथतविमानम एकयाः दकषशमानतरस गतविमानम एकशचि गङगमायमास अषसथमविसजरनमाथर गतविमानम तमापससय मनतरकषणसमा पपनयाः उजजषटरीमवितमा तदमा समा कसय भविकषतम इमत परशनकष रमाजमा उकविमानम यतम ययाः शमशमानकष आसषटरीतम सयाः घनोरकषभयमाकप लकष मनजरनकष अमप तसयमायाः पमाशविर एवि आसषटरीतम इतयसममातम सयाः एवि यनोगययाः विरयाः

चितपथर वियस दषविनतयाः यतम कथस विकषतमालयाः रमाजयाः मविलमबस जनयमत सम विसतपतसतप मभकपयाः कमाषनतशषटरीलयाःन सजजनयाः परनतप धकतरयाः स सविकषषमविदमाधरकषनदरिपदलमाभमाय रमाजयाः बसलस विमाञछमत सम तसममातम तससविकमायरससदयकष बदविमानम परनतप विकषतमालयाः तसमद सविर विकततमानतमम अकथयतम सयाः रमाजकष उकविमानम यतम यदमा सयाःमभकपयाः समाषमाङगपरणमाममाय विमदषयमत तदमा आदकौ तविस दशरय ततयाः दषटमा आचिररषयमामम इमत विमदषयमत एविसजमातविमा रमाजमा मविकरममामदतययाः विकषतमालमनमविषस शविस नषटरीतविमा शमशमानस गतविमानम ततर स मभकपयाः शविसय पकजनममअकरनोतम पकजमाननतरस मविमविधपरशससमाविचिनदयाः रमाजमानस बनोधमयतविमा परणमाममाय तमम अकथयतम तदमा विकषतमालविचिनससमकतविमा रमाजमा आदकौ परणमामस दशरमयतपस मभकपमम उकविमानम यमावितम स मभकपयाः परणमामस करनोमत सम तमावितमविकषतमालविचिनमानपसमारस सविसय खडगकषन तसय मशरशछकषदमम अकरनोतम ततयाः परस मशरयाः हतपदमञच विकषतमालमायनयविकषदयतम तकषन परषटरीतयाः विकषतमालयाः शविमातम आगतय अकथयतम यतम रमाजमा मविकरममामदतययाः भकमकौ रमाजयशमासनमाननतरसमविदमाधरकषनदरिपदस परमापसयतषटरीमत तदमा भगविमानम महिमादकषवियाः ततर आमविभकरय तसमद रमाजकष एकमम अपरमासजतनमामकममखडगमम अयचछतम एविमकषवि भगविदनपगहिकषण मविकरममामदतययाः भकमकौ रमाजयशमासनस ततयाः सविलरयोकशमासनस चिमाकरनोतम

मकमसधगतमम

1 महिमासततविमायाः परमतपननमथरमम असमाधमयतविमा न मनवितरनतकष

2 कनयमादमानसय भमारतषटरीयसससकक तकौ गपरतविमम

88 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

3 रमाजयाः मविकरममामदतयसय तषटरीकषणबपमदयाः मविचिमारककौशलमम चि

यनोगयतमामविसतमारयाः

सनदभरगनथपररचिययाःगनथकषऽषसमनम रमाजयाः मविकरममामदतयसय विकषतमालसय चि कथमायाः विमणरतमायाः अतर पमाठकष एकमा कथमा

गनथनोपससहिमारशचि परदततयाः कषशचितम असधकस पमठतपस विमाञछमत सयाः एनस गनथस पठकषतम -

1 विकषतमालपञचमविसशमतयाः - परकमाशमहिनदषटरीवयमाखयनोपकषतमा

वयमाखयमाकमारयाः - पषणडत दमामनोदर झमा

परकमाशकयाः - चिकौखमबमा मविदमाभविन विमारणसषटरी - १

भमाविमविसतमारयाः 1 अषसमनम पमाठकष मविकरममामदतयसय समयगम धषटरीयाः मशषपमालनस दपषमनगहिशचि इमत मविषयकष जमायतकष शतविमारस

कमायर समाफलयस नमायमामत चिकषदमप पपनयाः एकविमारस परयतनषटरीयमम ततकमायर नदवि तयमाजयमम - इमत मविविकषकयाः लभयतकष

2 इममायाः कथमायाः नमाटकरपकषण मञचमामदषप उपसथमापमयतपस शकयनतकष तकषन भमाषमायमायाः मविसतमारयाः अमप सयमातम सविरषमास जमानममप भविकषतम

3 एकमा पमतरकमा परमापयतकष तसयमायाः नमाम चिनदममाममा इमत तसयमास पमतरकमायमास परतयकषकस ससखयमायमास विकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः परकमाशयनतकष ततर ततसदशमायाः अमप कथमायाः परमापयनतकष तकषन छमातरमायाः असधकमानमकथमागनथमानम पमठतपस शकनपविषनत

4 विकषतमालपञचमविसशतकषयाः अनकषकमायाः कथमायाः यपटपब-मधयकष चिलषचचितररपकषण नमाटकरपकषण विमा परमापयनतकष तमायाः अमप छमातरमायाः दरिषप स शकनपविषनत

5 मविमविधमायाः दकरदशरनपररचिमालकसससथमायाः धमारमाविमामहिकचिलषचचितररपकषण परमतरमविविमासरस विकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः दशरयषनत तमायाः अमप सविर दरिषप स शकनपविषनत

6 अतर यमायाः कथमायाः परदततमायाः तकषषप कशचिन नमायकयाः वितरतकष सयाः चि कसयमचितम गपणसय परकमाशकयाः तस गपणस यमद वियस सविषटरीकररषयमामयाः नमायकयाः यथमा वयविहिरमत तथमा अनपसररषयमामयाः तमहिर असममाकमकषवि लमाभयाः सयमातम

भमाषमामविसतमारयाः 1 अतर बहिवियाः अलपसममासयपकमायाः शबदमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमा करणषटरीयमा ततयाः परमम तमासलकमायमायाः

पठनकषन नविषटरीनशबदमानमास जमानस सममासबनोधसमारलयमम अमप जमायतकष

2 नविषटरीनसपबनतशबदमानमास रपमामण सलसखतविमा अभयमासनो मविधकषययाः

3 नविषटरीनमतङिनतशबदमानमास लटलकमारकष लङलकमारकष लकटलकमारकष मविसधसलङलकमारकष लपटलकमारकष लपङलकमारकष

सससकक तसमामहितयमम 89

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

चि रपमामण पतरमधयकष सलसखतविमा अभयमासयाः आविशयकयाः

4 यकष अवययशबदमायाः दषमायाः तकषषमामम अमप तमासलकमा परसतपतवयमा सवियस यदमा मकममप उततरस सलखयतकष तदमा एतकषषमास परयनोगयाः करणषटरीययाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 कथस मनदमारवितयमायाः मपतमा मकयतकमालस ततर सथमातपस तमानम अकथयतम

2 तमापससय विकततमानतस सविविचिनदयाः विणरयत

3 मनदमारवितयमायाः सविमामषटरी कयाः इमत मविकरममामदतयसय विचिनस वयमाखयमायत

4 कथमायमायाः समारस सरलविचिनदयाः परकटयत

5 विकषतमालविचिनमानपसमारस मविकरममामदतययाः कथस दपषमनगहिस कक तविमानम इमत मविषयस समविसतरस विणरयत

6 विकषतमालयाः रमाजकष मकमम आमदषविमानम वयमाखयमात

पमाठगतपरशननोततरमामण

उततरमामण - १

1 बहमसथलमम इमत नमाम

2 कमासलनदषटरीननदमायाः

3 अमगसविमामषटरी

4 नमामयकमायमायाः नमाम मनदमारवितषटरी इमत

5 तरययाः कप ममारमायाः कमानयकप बजमातम आगतविनतयाः

6 विजरमालनोकनमामककष गमामकष

7 तमापसयाः मपतपयाः कमायर कक तविमानम

8 पपतरसय

9 ययाः तषसमनम शमशमानकष तसयमायाः मनदमारवितयमायाः भसमकषन समाकमम आसषटरीतम स एवि भतमार

10 परमतपननमम अथरमम असमाधमयतविमा

11 कक जनतमम

12 कलकषशकष

13 बहमसथलमामभधयाः

90 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

14 मनदमारवितषटरी

15 भदकषयकषण

16 असथषटरीमन

17 विजरमालनोकमामभधमम

18 मपतककमायरकरणमातम

19 महिमासततविमायाः

20 सतमभयाः

) 1 बहमसथलमम

) 2 अमगसविमामषटरी

) 3 कमानयकप बजमातम

) 4 कमासलनदषटरी

) 5 मनदमारवितषटरी

) 6 पपतरसय कमायरमम

) 7 मठविमासषटरी

) 8 महिमासतविमायाः

उततरमामण - २

21 कमाषनतशषटरीलयाः

22 चितपमविरशमतविमारमम

23 भगविमानम महिमादकषवियाः

24 अपरमासजतनमामकस खडगमम

25 मविदमाधरकषनदरिपदमम

इमत पञचमयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 91

)6 शपकसपतमतयाःपरसतमाविनमा

अमनरदविकषगमा महि गमतयाः अनङगसय न समापकषकतकष अनतरमायस न विमा मविरमाममम भकयशनोऽविरदममाननोऽमप सकमामयाः परमतपदस ममामनननी कमाममननी मविदधमामत परनतप पपतरयाः मविपसथ गचछमत चिकषद म मकस मपतरकौ तस पररतयजमत नदविपरनतप तस बनोधयमत सनममागर परमावितरयमत चि एविमकषवि शपकसपततकौ मदनमविननोदयाः यदमा विमामणजयमाथर दकषशमानतरसगतविमानम तदमा नषटरीतयपपदकषशदमानदमारमा कमामहितमायमायाः परभमावितयमायाः चिररतररकणस यथमा सयमातम तदथर कथमायाःशमामवितविमानम पञचतनतरकष रमाजयाः पपतरमायाः अलसमायाः भनोगकषषप आसकमायाः मकखमारशचि आसनम मविषणपशममार नमामकयाः मविदमानमकथमादमारकषण तमानम परबनोसधतविमानम तकषन चि तकष जमामननयाः सञमातमायाः अषसमनम पमाठकष तप शपकसपतमतयाः इमत पपसतकमातमकथमायाः सविषटरीकक तमायाः शपकसपततकौ शपकयाः अनदमतककमरणयाः परभमावितनी परमतषकषद पस कथमामपखकषन नषटरीतयपपदकषशमानम ददमामतसम

उदकषशयमामनइममायाः कथमायाः पमठतविमा भविनतयाः -

1 कथमाचछलकषन नषटरीमतविमाकयकथनमम जमासयषनत

2 सससकक तविमाङमयकष कथमायाः कथमम आननदमम जनयषनत तदम बनोदपस शकनपविषनत

3 नदमतकमशकमास वयविहिमाररकमशकमास चि लपसयनतकष

4 सससकक तकषन सवियस कथमामम लकषसखतपस शकनपयपयाः

)6 1 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः

)6 1 1 कथमामपखममहिररदततयाः इतयमाखयसय कसयमचितम विमणजयाः मदनमविननोदयाः इमत नमामनमा पपतरयाः आसषटरीतम स चि पपतरयाः द पषयाः

आसषटरीतम कप ममागरगमाममनस पपतरमम एनमम दषटमा मपतरकौ द पयाःसखतकौ सञमातकौ दपयाःखमापननमम विमणजमम दषटमा बनधपयाःमतरमविकरमयाः इमत नमामनमा कषशचितम बमाहमणयाः सविगकहिमम गतविमानम आगतय चि नषटरीमतमनपणकष शपकसमाररककष आदमायतदगकहिमम पपनयाः यमातविमानम ततर गतविमा चि उकविमानम ममतर अयमम सपतनषटरीकयाः शपकयाः तवियमा पपतरवितम पमालनषटरीययाः असययथमायथस पमालनकषन तवि दपयाःखमम अपगममषयमत इमत हिरदततसतप तमम सविपपतरमाय द पषमाय सममपरतविमानममदनमविननोदयाः तमम यथमायथमम पमालयमत सम शपकनोपदकषशकषन कमालकषन कप ममागरगमामषटरी दपषयाः पपतरयाः ममातरर मपतरर चि

92 सससकक तसमामहितयमम

6

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

समाधपयाः अभवितम मविनषटरीतनोऽमप सञमातयाः अननतरमम मपतरकौ नमसकक तय तदमाजमामम आदमाय पतननी चि पकषटमाविमामणजयमाथरमम नकौकयमा दकषशमानतरमम गतविमानम तसय गमनमातम परमम पतनषटरी परभमावितषटरी शनोकवयमाकप लमा कमामनमचितममदनमामन वयतषटरीतवितषटरी वयमभचिमाररणषटरीमभयाः ततसखषटरीमभयाः इयमम बनोसधतमा यतम पतयपयाः अनपपषसथतकौ परपपरषगमनममकमायरमम इमत समपतसपकमायमायाः असयमायाः अमप तमदषयकष अमभलमाषयाः सञमातयाः एविमम यददवि परपपरषकषण रमणमाथरममइयमम गनतपकमाममा भविमत सम तददवि शपकनो विमारयमत सम ममा गचछतप इमत चितपरयाः शपकयाः कथयमत सम तविसतमादशमम कप कमर कतपरमम अहिरसस परनतप परमतकक लमाविसथमायमामम आतममानमम रमकतपमम तवि बपमदयाः अमप आविशयककीपरमतकक लमाविसथमायमामम दपषमायाः उपहिसनतयाः एवि भविषनत इतयकषविमम शपतवितयमायाः परभमावितयमायाः मदनमविननोदसय पतनयमायाःऔतसपकयमम अपगतमम सयाः शपकयाः तमामम परपपरषसङगममातम रमकतपमम मननोरञकमायाः नदकमायाः कथमायाः उकविमानमकथमामधयकष असयमामम मविपततकौ ककीदशमम आचिरणमम मविधकषयमम इतयमामदपरशनमम अमप पकचछमत सम तमासमाममकथमानमामम ससगहियाः शपकसपतमतयाः इमत एविस शपकयाः तसयमायाः शषटरीलमम रमकतविमानम अनतकष मदनमविननोदयाः मविदकषशमातमआगतविमानम ततयाः स पतनयमा सहि सपखकषन कमालमम वयतषटरीतविमानम इतयकषविमम गनथसय पररसममामपतयाः

)6 1 2 पकविरपषटरीमठकमाअषसत चिनदरिपपरस नमाम नगरमम विमामणजयमाथर समाररकमापरकषमषतकष मदनमविननोदनमाषमन विमणसज

ततपतनषटरी परभमावितषटरी समपरमापतमधपकमालकष अनलबमाणमाहितमा सतषटरी सविदररणषटरीमभयाः सखषटरीमभयाः परमतबनोसधतमा यदमापपरषमानतरमामभलमामषणषटरी सञमातमा तदमा ततम कममयतपमम अमप चि तसयमायाः पमामतवतयस रमकतपस शपकयाःउकविमानम -

)6 1 3 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 1शपकयाः -

गचछ दकषमवि मकममाशचियर यतर तकष रमतकष मनयाःनकपविदमद जमानमासस पररतरमाणस तविममातमनयाः

परभमावितषटरी पकचछमत- कथमकषततम

शपकयाः कथयमत- अषसत मविशमालमा नगरषटरी ततर सपदशरननो रमाजमा ततर चि मविमलनो नमाम विमणकम तसय चि पतनषटरीदयस सपभगस रपसमपननस दषटमा कप मटलनमाममा धकतरसतदमायमारदयगहिणकषचछयमा अषमबकमासदकषविषटरीममारमाधय मविमलरपस ययमाचिकष लबधविमा चि ततपरकक मतस मविमलकष बमहिगरतकष तदगकहिस गतविमा परभपतविस चिकमारपरसमाधनदमानदविरशषटरीकक तनोऽसखलनोऽमप पररजनविगर याः तदमायमारदयस बहिहममानदमानमामदनमा सनतनोषय सविकषचछयमाभपङककष मविमलनोऽयस धनमादमनतयतमास शपतविमा दमातमा बभकविकषमत पररजननोऽनविरतस मचिनतयमत

वयमाखयमाचिनदरिपपरमम इमत कसञचतम नगरमम आसषटरीतम ततर विमामणजयमाथर समाररकमापरकषमषतकष समाररकयमा परकषमषतकष

मदनमविननोदनमाषमन मदनमविननोदयाः इतयमाखयकष विमणसज गतकष ततपतनषटरी मदनमविननोदपतनषटरी समपरमापतमधपकमालकषअनलबमाणहितमा सतषटरी सविदररणषटरीमभयाः वयमभचिमाररणषटरीमभयाः सखषटरीमभयाः ममतरदयाः परमतबनोसधतमा मविजमामपतमा यदमा

सससकक तसमामहितयमम 93

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पपरषमानतरमामभलमामषणषटरी अनयपपरषसङगतकौ अमभलमाषवितषटरी सञमातमा अभकतम तदमा ततम पपरषमानतरसङगमनकषचछमाममकममयतपमम परशममयतपमम तसयमायाः परभमावितयमायाः पमामतवतयस सतषटरीतविमम चि रमकतपमम शपकयाः उकविमानम-

गचछ दकषमवि मकममाशचियर यतर तकष रमतकष मनयाःनकपविदमद जमानमासस पररतरमाणस तविममातमनयाः

अनविययाः

दकषमवि यमद तविमम नकपवितम आतमनयाः पररतरमाणमम जमानमासस यतर तकष मनयाः रमतकष गचछ मकमम आशचियरमम

अनवियमाथर याः

हिकष दकषमवि (परभमाविमत) यमद तविमम नकपवितम नकपयाः इवि आतमनयाः सविसय पररतरमाणमम रकमास कतपरमम जमानमाससतमहिर यतर यषसमनम पपरषकष तकष तवि मनयाः रमतकष ससलगस वितरतकष (ततपमाशविर) गचछ (अषसमनम मविषयकष)मकमम आशचियरमममकममप आशचियरमम नमाषसत यसयमायाः मनयाः यतर रमतकष समा ततर यमातयकषवि

तमातपयमारथर याः

शपककष न परभमावितयमास विमाररतमायमामम अमप परपपरषसय रमणमाथरमम गचछनतषटरीमम तमामम परभमावितषटरीमम कथयमतशपकयाः यतम परपपरषरमणमाय गचछमत चिकषतम ततर मकममप आशचियरमम न भविमत यतनो महि यमा यमम इचछमत समा ततरगचछमत एवि तसममातम हिकष दकषमवि तविमम अमप गनतपमम शकननोमष मकनतप दकषमवि तविमम मविपमद नकपविदम रकणमम कतपरममजमानमासस चिकषदकषवि गचछ अनयथमा कदमामचितम महिमानम कलकषशयाः उतपदकषत

परभमावितषटरी पकचछमत सजजमासमत कथमम एततम उकमम अथमारतम नकपयाः कथमम आतममानमम रमकतविमानम इमतपरशनयाः - अषसत मविशमालमा नगरषटरी ततर मविशमालमायमामम नगयमारमम सपदशरनयाः इमत कषशचितम रमाजमा ततर चि नगयमारमममविमलयाः इमत कषशचितम विमणकम तसय चि विमणजयाः पतनषटरीदयमम सपभगमम सपनदरमम रपसमपननमम रपवितम दषटमाविषटरीकषय कप मटलनमाममा कप मटलयाः इतयमाखययाः धकतरयाः दपषयाः तदमायमारदयगहिणकषनचछयमा तसय विमणजयाः भमायमारदयसयगहिणसय सविषटरीकरणसय इचछयमा सलपसयमा विमणगभमायमारदयसविषटरीकरणसलपसयमा अषमबकमामम दकषविषटरीमम आरमाधयभगवितयमायाः अषमबकमायमायाः आरमाधनमास कक तविमा इतयथरयाः मविमलरपमम मविमलसय रपस ययमाचिकष यमामचितविमानम इषविमानमलबधविमा परमापय चि ततपरकक मतमम तसय विमणजयाः परकक मतमम आकक मतमम मविमलकष बमहिगरतकष तदगकहिमम तसय मविमलसयगकहिमम गतविमा परभपतविमम सविमाममतविमम चिकमार कक तविमानम परसमादधनदमानदविरशषटरीकक तनोऽसखलनोऽमप परसमादकषन अनपगहिकषणधनसय दमानदयाः पपरसकमाररपकषण धनस दततविमा विशषटरीकक तनो सविमायततषटरीकक तयाः असखलनोऽमप सविरयोऽमप पररजनविगरयाःभकतयविगरयाः तदमायमारदयमम तसय मविमलसय भमायमारदयमम सतरषटरीदयमम बहिहममानदमानमामदनमा अतयनतमम समममानदमानमामदनमासनतपषस कक तविमा सविकषचछयमा यथकषषमम भपङककष समभनोगस करनोमत मविमलनोऽयमम नकतनयाः अयमम मविमलयाःधनमादमनतयतमामम धनमादकषयाः अमनतयतमामम शपतविमा मतविमा दमातमा दमानशषटरीलयाः बभकवि अभवितम इमत पररजनयाः भकतयविगरयाःअनविरतमम मनरनतरमम मचिनतयमत भमावियमत

सरलमाथर याः

चिनदरिपपरमम इमत नगरसय विमणसज मदनमविननोदकष विमामणजयमाथर मविदकषशस गतकष ततपतनषटरी परभमावितषटरी कमाममातपरमासञमातमा ततयाः ततसखषटरीमभयाः मविजमामपतमायमायाः तसयमायाः परपपरषसय रमणमाय इचछमा सञमातमा मकनतप शपकयाः तमाममविमारयनम कथयमत यतम

94 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

यमद समा नकपविदम सविसयमायाः रकणस कतपर शकननोमत तमहिर समा परपपरषरमणमाय गनतपमम अहिरमत तदमा समापरभमावितषटरी नकपयाः कथस रकणस कक तविमानम इमत पकषवितषटरी तदमा शपकयाः उकविमानम यतम मविशमालमाखयमा एकमा नगरषटरीआसषटरीतम ततरतयसय रमाजयाः नमाम आसषटरीतम सपदशरनयाः इमत ततर मनविसमत सम एकनो विमणकम यसय नमाम मविमलयाःइमत तसय भमायमारदयमम आसषटरीतम - रषकमणषटरी सपनदरषटरी चि ततरदवि नगयमारमम एकनो धकतरयाः आसषटरीतम तसय नमामकप मटलयाः इमत दकषवयमायाः अषमबकमायमायाः आरमाधनमास कक तविमा तसयमायाः सकमाशमातम मविमलमाकक मतस परमापतविमानम ततयाः परस यदमामविमलयाः गकहिमादम बमहियाः परषसथतयाः तदमा स धकतरयाः गकहिस परमविषविमानम स धनस परदमाय भकतयमानम सविमाधषटरीनकष कक तविमानम भमायरतस सविपमतरपकषण सविषटरीकक तवितयकौ स सविरषमास धनमामदनमा सनतनोषममप मविमहितविमानम

वयमाकरणमविमशर याः -

पपरषमानतरमामभलमामषणषटरी - पपरषमानतरसय पमतमभननसय अमभलमामषणषटरी अमभलमाषवितषटरी इमतषषठषटरीततपपरषसममासयाः

परसमादधनदमानदयाः - परसमादकषन अनपगहिकषण धनसय दमानदयाः पपरसकमाररपकषण धनस दततविमा पररजनविगरयाः - भकतयसमपदमाययाः ययमाचिकष - टप यमाचिक यमाचञमायमामम इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनमम चिकमार ndash डपकक ञम करणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

)6 1 4 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 2अथ सतयमविमलनोऽमप दमारममागतयाः कप मटलमाजयमा दमारपमालकषन मनमषदयाः ततनो बमहिसथयाः

फक तकरनोमत ldquoविसञचतनोऽहिस धकतर रमाजकषनrdquo तसय चिदविस करनदतनो गनोतरजमा जनमायाः ककौतपकमाचचि ममसलतमायाःततकणमातम हिटटमामन मपकतविमा विमणकसमाथरयो ममसलतविमा आरककमषनतरमपखयमानमास पपरतयाः फक चचिकरकष ldquoरमाजनमविसञचतनोऽषसम धकतर रमाजकषनrdquo ततनो रमाजमा तदविलनोकनमाय परमहितमायाः पपरषमायाः तकषनमामप तकष दरिवयमामददमानकषनसमानपकक लमायाः कक तमायाः तस धनममायकस गकहिकष दषटमा जननो विदमत- ldquoसविमाममनम मविमलनो गकहिकष मविदतकष अयञचधकतर रमाटम दमारसथयाःrdquo ततनो नकपकषण दमाविपयकषकतर कक तकौ ततनो दयनोमरधयमानन कनोऽमप धकतरतरयनोवयर मकसजमानमामत जमातयाः कनोलमाहिलनोऽसखललनोकवयविहिमार-नमाशकरनो रमाजशचिमापविमादयाः यतनो रमाजमास द पषमनगहियाःमशषपमालनञच सविगमारय

वयमाखयमा

अथ अननतरमम सतयमविमलयाः अमप अथमारतम विसतपतयाः ययाः मविमलयाः अषसत सनोऽमप दमारमम गकहिदमारममआगतयाः कप मटलमाजयमा कप मटलसय आजयमा आदकषशकषन दमारपमालकषन दमाररकककष ण मनमषदयाः परमतमषदयाः ततयाःअननतरमम बमहिसथयाः फक तकरनोमत मचितकरनोमत विसञचतयाः अहिमम धकतररमाजकषन कप मटलकषन तसय चि एविस करनदतयाः करनदनसकप विमारणसय गनोतरजमायाः जनमायाः ककौतपकमातम उतकणठयमा ममसलतमायाः ततकणमातम तषसमनम कमालकष हिटटमामन मपकतविमातयकतविमा विमणकसमाथरयाः विमणकसमकहियाः ममसलतविमा आरमककमषनतरमपखयमानमामम आरमककमाणमामम नगरपमालमानमामममषनतरमपखयमानमामम मषनतरपरविरमाणमामम चि पपरतयाः पपरसतमातम फक चचिकरकष मचितकमारमम कक तविमानम - रमाजनम विसञचतयाः अहिममधकतररमाजकषन कप मटलकषन

सससकक तसमामहितयमम 95

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ततयाः अननतरमम रमाजमा तदविलनोकनमाय परमहितमायाः परकषमषतमायाः पपरषमायाः तकषनमामप धकतररमाजकषन कप मटलकषन तकषरमाजपपरषमायाः दरिवयमामददमानकषन समानपकक लमायाः कक तमायाः सविमायततषटरीकक तमायाः तस धनदमायकमम गकहिकष दषटमा जनयाः रमाजपपरषयाःविदमत - सविमाममनम मविमलयाः तप गकहिकष मविदतकष अषसत अयस चि धकतररमाटम धकतररमाजयाः दमारसथयाः दमारकष षसथतयाः अथमारतमदमारकष षसथतयाः विमासतमविकयाः मविमलयाः धकतररमाजयाः मकञच गकहिकष षसथतयाः नकतनयाः मविमलयाः एवि समाधपयाः इमत रमाजपपरषयाःरमाजमानमम विदमत इमत भमावियाः (विसतपतयाः तथमा नमाषसत अतर विदपरषटरीतयमकषवि अषसत)

ततयाः नकपकषण रमाजमा दमाविपयकषकतर दकौ अमप एकतर कक तकौ ततयाः दयनोयाः मधयकष न कनोऽमप धकतरतरयनोवयरमकसजमानमामत अथमारतम कयाः धकतरयाः मविमलयाः कनो विमा विमासतमविकयाः मविमलयाः इमत न जमानमामत जमातयाः कनोलमाहिलयाःअसखललनोकवयविहिमारनमाशकरयाः समगलनोकवयविहिमारनमाशकरयाः रमाजयाः नकपसय चि अविपमादयाः लनोकमननदमा यतयाःयसममातम रमाजमामम नकपमाणमामम द पषमनगहियाः दपषसय मनगहियाः दमनमम मशषपमालनमम मशषसय पमालनमम चि सविगमारयअथमारतम मशषपररपमालनकषन दपषदमनकषन चि रमाजयाः सविगरलमाभनो भविमत इमत भमावियाः

सरलमाथर याःपरस यदमा सतययाः मविमलयाः आगतयाः तदमा सविर तस विञचकरपकषण सविषटरीकक तविमानम स सतययाः मविमलयाः

गनोतरजमानम आदमाय रमाजयाः सकमाशस गतविमानम सपमविचिमारमाय तदमा रमाजमा रमाजपपरषस परकषमषतविमानम विकततमानतस जमातपस परनतपसयाः अमप धकतरन धनकषन मनोमहितयाः रमाजमानमम चि ममथयमा उकविमानम सतययाः मविमलयाः धकतरयाः इमत तदमा रमाजमा उभकौअमप आहिहतविमानम परनतप उभयनोयाः सममानमा अमाकक मतयाः अषसत इमत हिकषतनोयाः मकमम सतयमम इमत रमाजमा जमातपमम नशकविमानम एविस करमकषण लनोकवयविहिमारनमाशकयाः कनोलमाहिलयाः ससविकततयाः रमाजयाः चि सविरतरदवि मननदमा शकयतकष सम यतनो महिरमाजयाः कमारणमम दपषदमनमम मशषपररपमालनमम चि तथमा मकरयतकष चिकषतम रमाजयाः सविगरलमाभनो भविमत

वयमाकरणमविमशर याः

फक तकरनोमत - चिषटरीतकमारस करनोमत गनोतरजमायाः - सममानकष गनोतरकष जमायनतकष इमत गमानोतरजमायाः कप लनोतपननमायाः विमणकसमाथरयाः - विमणजमास समाथरयाः समपदमाययाः विमणकसमाथरयाः आरमककमषनतरमपखयमानमामम - आरमककमायाः नगरपमालमायाः मषनतरमपखयमायाः मषनतरविरमाशचि तकषषमामम धकतरतरयनोयाः - धकतरशचि इतरशचि धकतरतरकौ इमत इतरकषतरयनोगदनदसममासयाः तयनोयाः धकतरतरयनोयाः असखललनोकवयविहिमारनमाशकरयाः - नमाशस करनोमत इमत नमाशकरयाः लनोकसय वयविहिमारयाः इमत

लनोकवयविहिमारयाः इमत षषठषटरीततपपरषयाः असखलयाः (सविरयाः) चि असकौ लनोकवयविहिमारयाः चिकषमतअसखललनोकवयविहिमारयाः तसय नमाशकरयाः इमत षषठषटरीततपपरषकष असखललनोकवयविहिमारनमाशकरयाः इमत

दपषदमनमम - दपषसय दमनमम दपषदमनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः मशषपमालनमम - मशषसय पमालनमम मशषपमालनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

)6 1 5 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 3उकञच-

परजमापषटरीडनसनतमापमातसमपद कतनो हिहतमाशनयाः

96 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

रमाजयाः कप लस सशयस परमाणमाननमादगधविमा मविमनविततरतकष इमतततनो रमाजमा एकमानतकष तयनोमनरणरयममचिनतयतम ततकथय कथस मनशचिययाः सयमामदमत परशनयाः

वयमाखयमा

परस रमाजमा सवियमम असय सममाधमानकष परविकततयाः कसथतमम अमप -

परजमापषटरीडनसनतमापमातसमपद कतनो हिहतमाशनयाःरमाजयाः कप लस सशयस परमाणमाननमादगधविमा मविमनविततरतकष इमत

अनविययाः

परजमापषटरीडनसनतमापमातम समपदकतयाः हिहतमाशनयाः रमाजयाः कप लमम सशयमम परमाणमानम अदगधविमा मविमनवितरतकष

अनवियमाथर याः

परजमापषटरीडनसनतमापमातम परजमानमामम पषटरीडनमम तदरिकपसनतमापयाः उषणतमा तसममातम समपद कतयाः उतपननयाःहिहतमाशनयाः अमगयाः रमाजयाः नकपसय कप लमम विसशमम सशयमम समपदमम परमाणमानम अदगधविमा न मविमनवितरतकष दगधविदविमविमनविकततनो भविमत शमानतनो भविमत

सरलमाथर याःशलनोकसय अयमम भमावियाः - रमाजयाः परजमानमास यमद पषटरीडनस भविमत तमहिर तकषन परजमायाः करप दमायाः भविषनत तकषन

करनोधमामगनमा नकपसय कप लस धनमम तथमा सविपरमाणमायाः अमप नशयषनत इमत

ततयाः रमाजमा एकमानतकष तयनोयाः मविमलयनोयाः मनणरयमम अमचिनतयतम मचिषनततविमानम ततम कथय विद कथसमनशचिययाः सयमातम इमत परशनयाः

वयमाकरणमविमशर याः

परजमापषटरीडनसनतमापमातम - परजमानमामम पषटरीडनमम तदरिकपसनतमापयाः उषणतमा तसममातम

)6 1 6 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 4शपकयाः- स रमाजमा लबधनोपमायसतमदमलभमायमारदयस पकथकपकथकसससथमापय पकषविमानम- मकस यपवियनोयाः

पमामणगहिणकष भतरमार मविभकषणस परदततस धनञच पशचिमाषतकस जषलपतस परथमसङगकष चि कमा विमाततमार भतरमार सहिमाभकतमकमा ममातमा कशचि मपतमा मकस कप लमम कमा जमामतयाः इतयकषविस पकषमाभयमास यथमालबधस यथमाविकततस यथमापरनोकसयथमासपपतस सविर तमाभयमास कसथतमम पशचिमाततप तकौ पपरषकौ पकषकौ परसपरस मविससविदनतकौ ततनो भमायमारदयसयरषकमणषटरीसपनदरषटरीनमामधकषयसय ययाः ससविमादस विदमत स सतययाः इतरसतप धकतरयो रमाजमा मनविमारससतयाः सतयसतपरमाजमा सभमायर याः सससकक तयाः सविगकहिस गतयाः इमत महिमारमाजबपमदयाः

वयमाखयमा

शपकयाः विदमत - स रमाजमा लबधनोपमाययाः परमापतनोपमाययाः तदमविमलभमायमारदयमम तसय मविमलसय भमायमारदयममपकथकम पकथकम सससथमापय पकषविमानम - मकस यपवियनोयाः पमामणगहिणकष भतरमार मविभकषणमम परदततमम धनस चि पशचिमातम ततयाः परमममकमम जषलपतमम कसथतमम परथमपरसङगकष परथमकष सङगमकमालकष चि कमा विमातमार कथमा भतरमार पतयमा सहि अभकतम कमाममातमा कशचि मपतमा मकमम कप लमम विसशयाः कमा जमामतयाः इतयकषविस पकषमाभयमामम तमाभयमामम यथमालबधमम यथमा परमापतमम

सससकक तसमामहितयमम 97

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

तथमा यथमाविकततमम यथमा घमटतमम तथमा यथमापरनोकमम यथमा कसथतमम तथमा यथमासपपतमम यथमा सपपतमम शमयतमम तथमाततम सविरमम तमाभयमामम कसथतमम उकमम पशचिमातम तकौ पपरषकौ परसपरमम मविससविदनतकौ मविविमादस कप विरनतकौ पकषकौ रमाजमाइमत शकषषयाः ततयाः अननतरमम भमायमारदयसय रषकमणषटरीसपनदरषटरीनमामधकषयसय अथमारतम दयनोयाः भमायरयनोयाः मधयकष ययाःयसयमायाः कसयमाषशचितम ससविमादस विदमत यथमायथमम इमत शकषषयाः सयाः सतययाः समाधपयाः इतरसतप धकतरयाः मविमलयाः रमाजमामनविमारससतयाः बमहिषकक तयाः सतयसतप मविमलयाः रमाजमा सभमायरयाः भमायमारसमहितयाः सससकक तयाः सविगकहिमम गतयाः

सरलमाथर याःसयाः मकस कक तविमानम इमत पकषकष शपकयाः उततरमत - तदमा रमाजमा तसय पतनषटरीदयस पकथकम पकथकम सथमापमयतविमा

पकषविमानम यतम तयनोयाः मविविमाहिसमयकष पमतयाः मकमम भकषणस परदततविमानम मविविमाहिमातम परस परथममदविसकष कथस विमातमारलमापयाःअभवितम ममातपयाः मपतपशचि नमाम मकमम कप लसय जमातकषविमार मकस नमाम इतयमामदकमम ततयाः परस रमाजमा तस पपरषदयसपकषविमानम भमायरयनोयाः यमामन उततरमामण आसनम तमामन ययाः उकविमानम स एवि सतययाः मविमलयाः इमत मनशचियनो जमातयाःउततरमम दमातपमम ययाः अशकयाः सयाः धकतरयाः मविमलयाः अननतरमम सतययाः मविमलयाः भमायमारभयमास सहि रमाजमा सतकक तयाःसविगकहिस यमातयाः धकतर चि मविमलमम रमाजमा मनविमारससतविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

लबधनोपमाययाः - लबधयाः परमापतयाः उपमाययाः यकषन सयाः महिमारमाजबपमदयाः - महिमानम चिमासकौ रमाजमा चिकषमत महिमारमाजयाः इमत कमरधमारयसममासयाः महिमारमाजसय बपमदयाः

इमत महिमारमाजबपमदयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 अनङगसय गमतयाः ककीदशषटरी

2 शपकयाः कमास परमत कथमामम उकविमानम

3 नगयमारयाः नमाम मकमम

4 मविशमालनगयमारयाः नकपसय मकस नमाम

5 विमणजयाः नमाम मकमम

6 विमणजयाः भमायरयनोयाः नमाम मकमम

7 धकतरसय नमाम मकमम

8 धकतरयाः कमास दकषवितमास पकजमयतविमा विरस परमापतविमानम

9 ककीदशयाः अमगयाः रमाजयाः कप लस दहिमत

10 रमाजयाः दपषमनगहियाः मशषपमालनस चि मकस मनममततकमम

11 सपदशरननमामकरमाज रमाजधमानषटरी

12 मविमलसय पतनषटरीदयस चि

98 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

13 नमामकयाः धकतरयाः अषमबकमास दकषविषटरीमम आरमाधय मविमलरपस ययमाचिकष

14 धकतरयाः भमायमारदयस ककष न परकमारकषण सनतनोमषतविमानम

) 1 भयकषन

) 2 परकषमणमा

) 3 बहिहममानदमानमामदनमा

) 4 करक रसविरकषण

15 समपदकतयाः हिहतमाशनयाः रमाजयाः कप लस दगधविमा मविमनवितरतकष

16 रमाजयाः मशषपमालनस मकमथरमम

) 1 परजमानमास परभपतविपरमापतयथरमम

) 2 शतरपषप विषटरीरतविदशरनमाथरमम

) 3 सविगरपरमापतयथरमम

) 4 भनोगविसतपलमाभमाथरमम

)6 2 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम

भकममकमाजगमत नदककष गपरजनमानमामम उपदकषशस न शणविषनत तकष सविककीयमम मतमम अविलमबय परमतमम अनमादतय

चि सविजषटरीविनमम मनविरहिषनत तकषन तकषषमास महितषटरी दपगरमतयाः भविमत शपकसपततकौ एकसयमामम कथमायमामम बमाहमणयाः गपरणमाममआजमामम उलङघय मविषकनययमा समाकस मविविमाहिस कक तविमानम तकषन तसय महितम द पयाःखमम जमातमम सकषयमम कथमा अतरपरसतकयतकष

)6 2 1 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 1शपकयाः- ममास कक तमाविजस कक तविमा ममा गचछ यतनो बमालकमादमप महितस विमाकयस गमाहमम

कक तमाविजयाः पपरमा दकषमवि विकदविमाकयपरमाङमपखयाःपमततनो बमाहमणनोऽनथर मविषकनयमामविविमाहिनकष १

परभमावितषटरी पकचछमत- कथमकषततम

शपकयाः- अषसत सनोमपरभस नमाम मदजसथमानमम ततर मविदमानधमाममरकयाः सनोमशममार नमाम मविपरयाःततपपतरषटरी रपकौदमायरगपणनोपकषतमा मविषकनयकषमत मविजमातमाभकतम तकषन तमास भयकषन कनोऽमप न मविविमाहियमत ततयाःसनोमशममार विरमाथर भपविस पयरटनम समपरमापतनो मदजसथमानस जनसथमानस नमाम ततर गनोमविनदनमाममा बमाहमणनो जडनोमनधरनशचि तसमद कनयमा परदततमा तकषन सपहदमास मनविमारयतमाममप कक तमाविजकषननोढ सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमामनोमहिनषटरी मविषकनयमा समा मविदगधमा गनोमविनदसतप मकखरयो लघपवियमाशचि ततशचि समा आतमननोरपलमाविणययकौविनस शपशनोचि

अमविदगधयाः पमतयाः सतरषटरीणमास परकौढमानमास नमायकनोऽगपणषटरी

सससकक तसमामहितयमम 99

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

गपमणनमास तयमामगनमास सतनोकनो मविभविशचिकषमत द पयाःखकक तम२परमाविकटसमयपरविमासनो यकौविनमदविसकष तथमा चि दमाररदषयममपरथमसनकषहिमवियनोगसतरषटरीणयमप गपरकमामण द पयाःखमामन३अपरसतमाविकष पमठतस कणठमविहिषटरीनञच गमायनस गषटरीतममममा ममा भणनतयमास सपरतस तरषटरीणयमप गपरकमामण दपयाःखमामन४

वयमाखयमाशपकयाः कथयमत - ममामम कक तमाविजस कक तमतरसकमारमम कक तविमा ममा गचछ यतयाः कमारणस महि बमालकमातम लघनोयाः

अमप बमालमातम कदमामचितम महितमम उपकमारकमम विमाकयमम विचियाः गमाहमम सविषटरीकमायरमम

कक तमाविजयाः पपरमा दकषमवि विकदविमाकयपरमाङमपखयाःपमततनो बमाहमणनोऽनथर मविषकनयमामविविमाहिनकष १

अनविययाःदकषमवि पपरमा बमाहमणयाः मविषकनयमामविविमाहिनकष विकदविमाकयपरमाङमपखयाः कक तमाविजयाः अनथर पमततयाः(१)

अनवियमाथर याःहिकष दकषमवि पपरमा परमाचिषटरीनकमालकष बमाहमणयाः मविषकनयमामविविमाहिपरसङगकष विकदमानमास विमाकयकष परमाङमपखयाः तकषषमास कथनस न

शपतविमा न कक तविमा अविजमा यकषन सयाः कक तमाविजयाः विकदमानमामम अविजमास कक तविमा (मविषकनयमास पररणषटरीय) अनथर घनोरसङकटकषपमततयाः(१)

तमातपयमारथर याःदकषमवि शकयतमामम पपरमाकमालकष मविषकनयमायमायाः मविविमाहिपरसङगकष जयकषषठमानमामम विमाकयमम अशपतविमा तकषषमामम अविजमामम

कक तविमा चि बमाहमणयाः महिमत सङकटकष पमततयाः(१)

वयमाखयमा

परभमावितषटरी पकचछमत कथमम एततम ससविकततमम इमत

शपकयाः कथयमत - अषसत सनोमपरभमम नमाम मदजसथमानमम बमाहमणसथमानमम ततर सनोमपरभमाखयकष सथमानकषमविदमानम जमानषटरी धमाममरकयाः सनोमशममार नमाम मविपरयाः बमाहमणयाः ततपपतरषटरी तसय पपतरषटरी रपकौदमायरगपणनोपकषतमा रपवितषटरी उदमारमाचि मविषकनयमा इमत मविजमातमा अभकतम अभवितम तकषन तसममातम तमामम मविषकनयमामम भयकषन कनोऽमप न मविविमाहियमतततयाः सनोमशममार विरमाथरमम भपविमम पकसथविषटरीमम पयरटनम भरमनम समपरमापतयाः सममागतयाः मदजसथमानमम जनसथमानमम नमामअथमारतम जनसथमानमाखययाः गमामयाः परमापतयाः ततर गनोमविनदनमाममा बमाहमणयाः जडयाः मनधरनयाः धनशकनययाः तसमद कनयमापरदततमा सममपरतमा तकषन गनोमविनदकषन सपहदमामम ममतरमाणमामम मनविमारयतमामम विमारणमम कप विरतमामम कक तमाविजकषनकक तमतरसकमारकषण ऊढमा मविविमामहितमा सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमा सविररपलमाविणयगपणयपकमा मनोमहिनषटरी मविषकनयमा समामविदगधमा कमामकलमापरविषटरीणमा गनोमविनदसतप मकखरयाः लघपवियमायाः अलपवियसकयाः चि ततयाः चि समा आतमनयाः सविसयरपलमाविणययकौविनमम रपमम चि लमाविणयमम चि यकौविनमम चि शपशनोचि शनोकमम कक तवितषटरी -

अमविदगधयाः पमतयाः सतरषटरीणमास परकौढमानमास नमायकनोऽगपणषटरी

100 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

गपमणनमास तयमामगनमास सतनोकनो मविभविशचिकषमत द पयाःखकक तम२

अनविययाःसतरषटरीणमामम पमतयाः अमविदगधयाः परकौढमानमामम नमायकयाः अगपणषटरी तयमामगनमामम गपमणनमामम सतनोकयाः मविभवियाः चि इमत

दपयाःखकक तम (२)

अनवियमाथर याःसतरषटरीणमास कमामकलमामनपपणमानमास मविदगधमानमामम पमतयाः अमविदगधयाः मकखरयाः कमामकलमानमभजयाः परकौढमानमामम

कमामकलमाभयमासकष पकणरतमास गतमानमामम सतरषटरीणमास नमायकयाः अगपणषटरी मकखरयाः तयमामगनमास दमानशषटरीलमानमास गपमणनमास सतनोकयाःअलपयाः मविभवियाः इमत दपयाःखस करनोतषटरीमत दपयाःखकक तम (२)

तमातपयमारथर याःकमामकलमामदषप मनपपणमानमामम सतरषटरीणमामम मकखरयाः पमतयाः कमामकलमाभयमासकष परकौढमानमामम सतरषटरीणमामम मकखरयाः

नमायकयाः दमानशषटरीलमानमामम गपमणजनमानमामम अलपमम धनमम इमत तरयमम द पयाःखमम ददमामत

(२)

परमाविकटसमयपरविमासनो यकौविनमदविसकष तथमा चि दमाररदषयममपरथमसनकषहिमवियनोगसतरषटरीणयमप गपरकमामण द पयाःखमामन३

अनविययाःपरमाविकटसमयपरविमासयाः यकौविनमदविसकष दमाररदषयमम तथमा चि परथमसनकषनहिमवियनोगयाः इमत तरषटरीणयमप गपरकमामण

दपयाःखमामन(३)

अनवियमाथर याःपरमाविकटसमयपरविमासयाः विषमारसप परविमासयाः परदकषशगमनस मपरयमामवियनोगयाः यकौविनमदविसकष यकौविनकमालकष दमाररदषयमम

धनमाभमावियाः यकषन भनोगमविलमाससमामगषटरी ननोपलभयतकष परथमसनकषहिकष एवि मपरयमवियनोगयाः इमत तरषटरीणयमप महिदम दपयाःखसकप विरषनत (३)

तमातपयमारथर याःविषमारकमालकष मविदकषशगमनमम यकौविनकष धनमाभमावियाः परथमसनकषहिकष एवि मपरयमायमायाः मवियनोगयाः इमत तरयमम अतयनतमम

दपयाःखमम करनोमत (३)

अपरसतमाविकष पमठतस कणठमविहिषटरीनञच गमायनस गषटरीतममममा ममा भणनतयमास सपरतस तरषटरीणयमप गपरकमामण दपयाःखमामन४

अनविययाःअपरसतमाविकष पमठतमम कणठमविहिषटरीनस गषटरीतस गमायनमम ममा ममा इमत भणनतयमामम सपरतमम इमत तरषटरीणयमप

गपरकमामण दपयाःखमामन (४)

सससकक तसमामहितयमम 101

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याःअपरसतमाविकष अनविसरकष कमावयपठनमम कणठमविहिषटरीनस सविरममाधपयररमहितस गषटरीतस गमायनमम ममा ममा इमत मनषकषधस

कप विरनतयमास नमामयकमायमास सपरतमम इमत तरषटरीणयमप गपरकमामण महिमाषनत द पयाःखमामन (४)

तमातपयमारथर याःअनविसरकष कमावयपठनमम सविरममाधपयररमहितमम गषटरीतगमायनमम ममा ममा इमत मनषकषधस कप विरनतयमायाः नमामयकमायाः

समभनोगयाः इमत तरयममप महिदम दपयाःखमम करनोमत(४)

सरलमाथर याःअतर आदकौ शपकयाः विदमत यतम कसयमामप अविजमा न करणषटरीयमा बमालकयाः यमद महितविमाकयस विदमत तमहिर

तसयमामप विमाकयस कदमामचितम सविषटरीकमायरमम भविमत ततर कथमामपखकषन तमकषवि आशयमम विकप मम आरबधविमानम शपकयाःउकविमानम यतम पपरमा सनोमपरभमम इतयमाखयमदजसथमानमम आसषटरीतम ततर कशचिन मविपरयाः आसषटरीतम तसय नमामआसषटरीतम सनोमशममार इमत तसय कनयमा रपलमाविणयवितषटरी आसषटरीतम समा मविषकनयमा इतयमभधयमा मविखयमातमाजमातमा तसममादम कनोऽमप तमास पररणकषतपस न इचछमत सम सयाः सनोमशममार बहिहतर अनविकषषणस कक तविमा जनसथमाननमामकसमदजसथमानस परमापतविमानम ततर कशचिन मकखरयाः मनधरनशचि बमाहमणयाः आसषटरीतम तसय नमाम आसषटरीतम गनोमविनदयाः इमततसय सविर बमानधविमायाः मविविमाहिमाय अनपममतस न दततविनतयाः परनतप तसयमायाः रपकषण मनोमहितयाः सनम स गनोमविनदयाः तमासपररणषटरीतविमानम समा मनोमहिनषटरीनमामनषटरी मविषकनयमा रपसमपननमा कमामकलमायमास मनपपणमा आसषटरीतम गनोमविनदसतप मकखरयाःवियसमामप कमनषठयाः आसषटरीतम तसममादम तसयमायाः दपयाःखमम अभवितम इदस परससदस यतम - कसयमामप मकखरसय पतनषटरी यमदकमामकलमायमास मनपपणमा भविमत तदमा तसयमायाः द पयाःखमम भविमत पपनयाः यमद कमामप नमामयकमा रपगपणसमपननमा गपणवितषटरीचि सयमातम तदमा नमायकयाः यमद गपणहिषटरीनयाः सयमातम तमहिर तसय महिदम दपयाःखस भविकषतम मकञच यमद कसयमामपदमानशषटरीलसय समषटरीपकष धनमम अलपमम भविमत चिकषतम तसय दमानशषटरीलतविस तसमद दपयाःखस ददमामत इमत यदमाकमावयपठनसय समययाः न भविमत तदमा कमावयपठनमम पपनयाः सविरममाधपयमारमदकस मविनमा एवि गषटरीतगमायनमम अमप चिसमभनोगस कतपरमम यमा नमारषटरी नकषचछमत तयमा समाकस समभनोगयाः इमत भमामविदपयाःखदमायकमम भविमत

वयमाकरणमविमशर याः

कक तमाविजमम - कक तमा अविजमा मतरसकमारयाः यसय तमम ममास कक तमाविजस कक तविमा मम विचिनस मतरसकक तय मदजसथमानमम - मदजसय बमाहमणसय सथमानमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः रपकौदमायरगपणनोपकषतमा - रपकषण औदमायमारमदगपणदशचि उपकषतमा यपकमा मविजमातमा - मविखयमातमा मविदगधमा - कमामकलमामनपपणमा मनधरनयाः - नमाषसत धनमम यसय सयाः मनधरनयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः कक तमाविजकषन ndash कक तमा अविजमा यकषन सयाः कक तमाविजयाः कक तमतरसकमारयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमा - सविररपञच लमाविणयगपणशचि सविररपलमाविणयगपणकौ तमाभयमामम उपकषतमा यपकमा

इमत सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमा

102 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

)6 2 2 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 2समानयदमा गनोमविनदस पमतममतयबविषटरीतम- ldquoमम मपतपगरहिमातसममागतमायमा बहिह मन मदनमामन सञमातमामन

ततनोऽहिस तवियदवि सहि गममषयकष नमानयथमाrdquo ततयाः शकटस ममागर मयतविमा सभमायरकयाः स चिसलतयाः यमावितपरयमामततमावितपसथ एकनो यपविमा विमागगमषटरी सपरपयाः शकरशचि मविषणपनमाममा बमाहमणनो ममसलतयाः तसय बमाहमणसयतसयमाशचिमानयनोनयमनपरमागयाः सञमातयाः उकञच-

परषटरीमतयाः सयमादशरनमाददयाः परथममथ मनयाःसङगसङकलपभमाविनोमनदरिमाछकषदसतनकतविस विपपमष कलपषतमा चिकषषनदरियमाणमास मनविकसततयाःहरिषटरीनमाशनोनममादमकचछमारमरणमममत जगदमातयविसथमा दशदतमायाःलगदयर तपपषपबमाणदयाः स जयमत मदनयाः समननरसतमानयधनविषटरी५

वयमाखयमासमा अनयदमा अनयषसमनम मदविसकष गनोमविनदमम पमतमम भतमाररमम अबविषटरीतम उकवितषटरी - मम मपतपयाः गकषहिमातम

गकहिमातम सममागमातयमायाः आगतमायमायाः बहिहमन अनकषकमामन मदनमामन सञमातमामन ततयाः अहिमम तवियमा एवि सहि गममषयकषनमानयथमा गचछमामम चिकषतम तवियमा (गनोमविनदकषन) सहिदवि अनयथमा न गममषयमामम इमत भमावियाः

ततयाः शकटस बदलगमाडषटरी इमत विमाहिनमविशकषषमम ममागरमयतविमा अनविकषषय सभमायरकयाः भमायरयमा सहि स चिसलतयाःगतयाः यमावितम परयमामत गचछमत तमावितम पसथ ममागर कशचिन यपविमा यपविकयाः विमागमषटरी सपविकमा रपविमानम बलविमानम चिमविषणपयाः इतयमाखययाः बमाहमणयाः ममसलतयाः परमापतयाः तसय बमाहमणसय तसयमायाः चि अनयनोनयमम परसपरमम अऩपरमागयाःपरकषमभमावियाः सञमातयाः उकमम चि ndash परषटरीमतयाः सयमादशरनमाददयाःhelliphellipसमननरसतमानयधनविषटरी इमत (५)

अनविययाःसमयकम मनरसतमानयधनविषटरी सनम सयाः मदनयाः कमामदकषवियाः जयमत यतपपषपबमाणदयाः परथमस दशरनमादम यदयाः परषटरीमतयाः

सयमातम अथ अननतरमम मनयाःसङकलपभमावियाः मनदरिमाचछकषदयाः विपपमष तनपतविस इषनदरियमाणमास चि कलपषतमा मनविकसततयाःहरिषटरीनमाशनोनममादमकचछमारमरणमम इमत एतमायाः दश अविसथमायाः जगतम यमामत इमत (५)

अनवियमाथर याः समयकम मनरसतमायाः परमासजतमायाः अनयकष धषनविनयाः धनपधमारररणयाः यकषन सयाः मदनयाः कमामदकषवियाः जयमत

सविरयोतकषरण वितरतकष यसय लगदयाः पपषपबमाणदयाः पपषपशरदयाः परथमस दशरनमादम यदयाः मपरयदशरनमामदमभयाः परषटरीमतयाःमपरयमविषयकमानपरमागयाः सयमातम अथ अननतरमम करमकषण मनसस सङगसय सङगतकषयाः सङकलपभमावियाः ततयाः मनदरिमाचछकषदयाःमनदरिमाभङगयाः विपपमष शरषटरीरकष तनपतविस दकौबरलयमम इषनदरियमाणमास चि कलपषतमा अथमारतम सविसविवयमापमारकषषप आलसयमममनविकसततयाः मपरयमादमतररकमविषयकषषप मनसनो मविरमकयाः हरिषटरीनमाशयाः लजजमायमायाः अभमावियाः उनममादयाः मकचछमार मरणमम इमतएतमायाः दश अविसथमायाः जगतम यमामत - सविर मतयमारयाः पकविरयोकमायाः दश अविसथमायाः परमापनपविषनत (५)

सरलमाथर याःसमा कदमामचितम सविरगपणनोपकषतमा सविरयोतसविविमहियाःकक तमा मनधरनस तस महिमामकखर गनोमविनदमम पमतमम अबविषटरीतम यतम

बहिहमदनकषभययाः परमाकम मपतकगकहिमादम आगतमा तसममादम समा तकषन सहिदवि सविमपतपयाः सकमाशस गनतपमम इचछमत तदमा पतनयमायाःविमाकयस शपतविमा सयाः गनोमविनदयाः एकस शकटस नषटरीतविमा तसयमायाः मपतकगकहिस परमत गनतपमम आरबधविमानम ततर पसथ एककष न

सससकक तसमामहितयमम 103

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

बमाहमणकषन सहि तयनोयाः मकषलनमम अभवितम सयाः मविदमानम रपसमपननयाः विषटरीरशचिमासषटरीतम तसय नमाम आसषटरीतम मविषणपयाःइमत गमनसमयकष तकषन मविषणपनमा सहि तसयमायाः मविषकनयमायमायाः अनपरमागयाः अभवितम अतर शलनोककष कमामसय दशदशमायाः विमणरतमायाः यदमा कनोऽमप कसयमायाः कमामप कसय विमा दशरनकषन कमामबमाणमाघमातस परमापननोमत तदमा तसय तसयमायाः विमाएतमायाः दश दशमायाः भविषनत अतर उचयतकष यतम कमामदकषवियाः धनपधमारररणमास मधयकष शकषषठयाः यतनो महि तसय समकस कनोऽमपसविकमामस सविविशकष सथमापमयतपस न शकननोमत अमप चि तसय पपषपबमाणकषन आदकौ मपरयदशरनमामदयाः अनपरमागयाः उतपदतकषपरस मपरययमा सहि मकषलनसय अमभलमाष मनदरिमाभङगयाः शमारषटरीररकदकौबरलयमम इषनदरियमाणमास कलपषतमा अथमारतमसविसविवयमापमारकषषप आलसयमम मपरयमामतररकमविषयकषषप मनसनो मविरमकयाः लजजमायमायाः अभमावियाः उनमतततमा मकछमारमरणमम इतयकषतमायाः कमामसय दश दशमायाः

वयमाकरणमविमशर याः

अनयदमा - अनयषसमनम कषसमसषशचितम मदनकष शकटमम - विमाहिनमविशकषषयाः (बदलगमाडषटरी छकडमा इमत लनोककष ) विमागमषटरी - परशसतमा विमाकम असय इमत (विमाचिम सगममन) विकमा विमाकपटप याः

)6 2 3 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 3स पसथकनो दमपतयनोयाः पकगपतरनोचचियस ददमामत इतयकषविस गमामयबमाहमणनो मविषणनोमविर शविसतयाः आतमननो

मनरनोधसङगभयमादपततषटरीयर तस गनतरषटरीविमाहिममारनोहियमत मविषणपनमा चि पतयकौ विककमानतरगतकष समा मनोमहिनषटरी भपकमाआतमविशषटरीकक तमा तयमा चिमातमषटरीयस नमाम गनोतरस कप लकरमस चिमाजमामपतयाः पतयपशचि सममागतसय ldquoतविसचिनोरनोऽसषटरीमतrdquo गनतरमारनोहिमस कप विरतनो मनषकषधयाः कक तयाः मविषणपरमप तमास गकहिषटरीतविमा गनोमविनदस धमषरतविमानमततसतयनोयाः ककष शमाककष मश ससविकततमम गनोमविनदसतप मविषणपनमा मविषकनयमापरभमाविकषण मनसजरतयाः ततसतमास गकहिषटरीतविमामविषणपयाः सविगकहिस परमतचिसलतयाः गनोमविनदयाः पकषठसथनो ममागमारसननकष गमामकष गतविमा फक तकक तविमानम-ldquoअनकषन चिकौरकषण ममभमायमार गकहिषटरीतमा तरमायतमास तमामम मम शरणस भनो जनमायाःrdquo

अथ गमाममासधपकषन मविषणपमरयोमहिनषटरीयपतनो धकतयाः पकषठकषननोततरस दततस मविषणपनमा यथकषयस मयमा पररणषटरीतमामदषटरीयमास चि भमायमारमकषष पसथकनो ममागर दषटमा गमहिलनो बभकवि गनोमविनदकषनमामप पकषठकषन इदमकषविनोततररतमम ततनोमनतरषटरी तयनोरकषकमकषविनोततरस शपतविमा जमातयमामदकस पकषठविमानम तरयममप तप ससविदमत ततयाः कथस मनशचिययाः इमतशपकपरशनयाः

वयमाखयमास पसथकयाः दमपतयनोयाः पकगपतरनोचचियमम पकगफलस तमामबकलपतरमम चि ददमामत इतयकषविमम गमामयबमाहमणयाः

मकखरबमाहमणयाः मविषणनोयाः उपरर मविशविसतयाः सनम आतमनयाः सविसय मनरनोधसङगभयमातम मनरनोधयाः अविरनोधयाः भमायमारइतयथरयाः तषसमनम सङगयाः अनपरमागमामतशययाः तसममातम भयमम तसममातम इमत मनरनोधभङगभयमातम उततषटरीयर अवितरणसकक तविमा तमम मविषणपमम गनतरषटरीविमाहिमम आरनोहियमत मविषणपनमा चि पतयकौ विककमानतरगतकष समा मनोमहिनषटरी भपकमाआतमविशषटरीकक तमा सविमायततषटरीकक तमा मविषणपनमा तसयमायाः समभनोगयाः कक तयाः इमत भमावियाः तयमा मनोमहिनयमा चि आतमषटरीयससविककीयमम नमाम गनोतरमम कप लकरममम चि आजमामपतयाः पतयपयाः चि सममागतसय तविमम चिनोरनोऽसस इमत गनतरयमारनोहिणमम

104 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

विमाहिनमारनोहिणमम कप विरतयाः कप विमारणसय गनोमविनदसय मनषकषधयाः कक तयाः मविमहितयाः मनोमहिनयमा इमत शकषषयाः मविषणपयाः अमप तमाममगकहिषटरीतविमा आदमाय गनोमविनदमम धमषरतविमानम आकरमय गनोमविनदसय अविममानमम कक तविमानम ततयाः अननतरमम तयनोयाः मधयकषककष शमाककष मश ससविकततमम ककष शकषषप ककष शकषषप गकहिषटरीतविमा यपदमम परविकततमम इमत भमावियाः गनोमविनदसतप मविषणपनमा मविषकनयमापरभमाविकषणमविषकनयमायमायाः परभमावियाः तकषन मनसजरतयाः परमासजतयाः ततयाः तमामम गकहिषटरीतविमा मविषणपयाः सविगकहिमम परमतचिसलतयाः

गनोमविनदयाः पकषठसथयाः पशचिमातम गचछनम ममागमारसननकष ममागरसमषटरीपविमतरमन गमामकष गतविमा फक तकक तविमानम मचितकमारममकक तविमानम यतम अनकषन मविषणपनमा चिकौरकषण मम भमायमार पतनषटरी गकहिषटरीतमा सविषटरीकक तमा तरमायतमामम रकतप तमामम मनोमहिनषटरीमम ममशरणमम भनो जनमायाः हिकष जनमायाः भविनतयाः एवि मकष शरणमम इमत भमावियाः

अथ अननतरमम गमाममासधपकषन गमामपरमपखकषन मविषणपयाः मनोमहिनषटरीयपतयाः मनोमहिनषटरीयपकयाः धकतयाः गकहिषटरीतयाः तकषनपकषकषन सजजमाससतकषन उततरमम दततमम मविषणपनमा यथमा इयमम मनोमहिनषटरी मयमा पररणषटरीतमा मविविमामहितमा मदषटरीयमामम चिभमायमारमम पतनषटरीमम एषयाः पसथकयाः ममागर दषटमा गमहिलयाः गहिषटरीतपमम इचछप याः बभकवि भविमत सम गनोमविनदकषनमामप पकषकषन इदममएवि उततररतमम ततयाः मनतरषटरी तयनोयाः एकमम एवि उततरमम शपतविमा जमातयमामदकमम पकषविमानम तरयमम अमप तप ससविदमतसमयकम विदमत ततयाः तकषन कथमम मनशचिययाः सयमातम इमत शपकपरशनयाः

सरलमाथर याः सनोऽमप मविषणपयाः तमाभयमास तमामबपलमामदकस ददमामत सम सयाः गमामयबमाहमणयाः गनोमविनदयाः तसय विचिनकषन

मविशविसतयाः अभवितम सयाः तस मविषणपस शकटसय चिमालकरपकषण सथमामपतविमानम ततयाः परस यदमा गनोमविनदयाः अनयस विककसपरमत गतविमानम तदमा तकषन मविषणपनमा समा मविषकनयमा विशषटरीकक तमा समा अमप सविसयमायाः नमाम कप लमामदपररचियञच तसमदउकविमानम ततयाः परस यदमा गनोमविनदयाः ततर आगतविमानम तदमा सयाः चिकौरयाः इमत गनोमविनदस परमत मविषणपयाः उकविमानम तसयअविममानमम चि कक तविमानम परस तयनोयाः मधयकष मविविमादयाः ससविकततयाः मकनतप मविषकनयमापरभमाविकषण मविषणपयाः सजतविमानम ततयाःपरस मविषणपयाः तमास सविषटरीकक तय सविगकहिस परमत गनतपमम आरबधविमानम

गनोमविनदयाः समषटरीपसथस गमामस गतविमा उकविमानम यतम चिकौरकषण तसय पतनषटरी गकहिषटरीतमा तसयमायाः रकणस कप र इमततदमा गमाममासधपयाः मनोमहिनषटरीसमकषतस मविषणपस गकहिषटरीतविमानम ततयाः परस मविषणपयाः उकविमानम यतम - मम भमायमारमम एषयाः आगतयबलमातम मम सकमाशमातम गकहिषटरीतविमानम गनोमविनदयाः अमप उकविमानम यतम तसय सहिधममरननी सविषटरीकक तय सयाः गनतपममउदतयाः इमत तदमा असयमायाः समसयमायमायाः सममाधमानमाय मनतरषटरी आहिहतयाः मनतरषटरी यदमा जमातयमामदकस पकषविमानम तदमा तकषसतयमकषवि उकविनतयाः तदमा सममाधमानस ककष न परकमारकषण भविकषतम इमत शपकसय परशनयाः आसषटरीतम

वयमाकरणमविमशर याः

दमपतयनोयाः - जमायमा चि पमतशचि इमत दमपतषटरी तयनोयाः पकगपतरनोचचियमम - पकगमम पकगफलमम पतरमम तमामबकलपतरमम तयनोयाः उचचिययाः अमतशययाः तमम मनरनोघसङगभयमातम - मनरनोधयाः अविरनोधयाः भमायमार इतयथर तषसमनम सङगयाः अनपरमागमामतशययाः आसमकयाः विमा

तसममातम भयमम तसममातम अयमम भमावियाः- अयस पदमामतयाः मविषणपनमारम सदबमाहमणयाः गनतरषटरीमम आरढस ममासदषटमा भमायमारयमामम असय अनपरमागमामतशययाः इमत मचिनतयकषतम इमत भयमातम

गनोमविनदमम - धमषरतविमानम आकरमय गनोमविनदसय अविममानस कक तविमामानम ककष शमाककष मश - ककष शकषषप ककष शकषषप गकहिषटरीतविमा इदस यपदस परविकततमम इमत

सससकक तसमामहितयमम 105

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

गमहिलयाः - सजघककपयाः

)6 2 4 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 4ततसतयमा पकषयाः शपकयाः आहि- मषनतरणनोकमम- ldquoमकयषनत मदनमामन सङगमसय यपषममाकस परयमाणकषrdquo

तदरकमम- ldquoकलयकष भनोजनमाननतरस ससविकततयाः सममागमयाःrdquo ततनो मषनतरणमा बमाहमणकौ पकथकपकथकपकषकौ-ldquoमकमनयमा कलयकष भनोजनविकषलमायमास भपकमम rdquo यचचि तयमा भपकस तदगनोमविनदनो जमानमामत इतरसतप न ततयाःस मविडषमबतयाः समचिविकषन गनोमविनदयाः मशमकतयाः सधमगममास बमाहमणनी परतरकषहि चि द पयाःखदमास मपञच शषटरीघरममउकञच-

विददस पमानरतस नटस कप पमठतस मकखर पररवमाजकममयनोधस कमापपरषस मविटस मविवियसस सविमाधयमायहिषटरीनस मदजममरमाजयस बमालनरकषनदरिमषनतररमहितस ममतरस छलमानविकषमष चिभमायमार यकौविनगमविरतमास पररतमास मपञचषनत यकष पषणडतमायाः६तथमामप कमाममनषटरीलपबधनो सधककक तयाः समाधपमभसतदमातमामकषविमादमाय चिसलतसततकक तकष मनहितयाः पसथ७तदकषमवि ययाः करनोतयकषविमविजमास विकदमशमकतयाःस परमाभविममापननोमत गनोमविनदनो बमाहमणनो यथमा८

इमत कथमास शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा

वयमाखयमा

ततयाः तयमा पकषयाः शपकयाः आहि उकविमानम मषनतरणनोकमम मषनतरणमा उकमम - मकयषनत मदनमामन सङगमसययपषममाकस परयमाणकष भवितमामम यमातरमा कदमा आरबधमा इमत भमावियाः तदयाः सविरयाः उकमम - कलयकष परभमातसमयकषभनोजनमाननतरस भनोजनमातम अननतरमम परमम ससविकततयाः सममागमयाः ततयाः मषनतरणमा बमाहमणकौ पकथकम पकथकम पकषकौ - मकममअनयमा मनोमहिनयमा कलयकष परभमातसमयकष भनोजनविकषलमायमास भनोजनकमालकष भपकमम खमामदतमम यचचि तयमा भपकसतदगनोमविनदनो जमानमामत इतरसतप न ततयाः स मविडषमबतयाः मतरसकक तयाः समचिविकषन गनोमविनदयाः मशमकतयाः उपमदषयाःसधकम इममास बमाहमणनी परतर परषसमनम लनोककष इहि अषसमनम लनोककष चि द पयाःखदमास मपञच तयज शषटरीघरमम उकञच -

विददस पमानरतस नटस कप पमठतस मकखर पररवमाजकममयनोधस कमापपरषस मविटस मविवियसस सविमाधयमायहिषटरीनस मदजममरमाजयस बमालनरकषनदरिमषनतररमहितस ममतरस छलमानविकषमष चिभमायमार यकौविनगमविरतमास पररतमास मपञचषनत यकष पषणडतमायाः६

अनविययाःयकष पषणडतमायाः तकष पमानगतस विददस कप पमठतमम नटस मकखर पररवमाजकस कमापपरषस यनोधस मविवियसस विकदस मविटस

सविमाधयमायहिषटरीनमम मदजस बमालनरकषनदरिमषनतररमहितस रमाजयस छलमानविकषमष ममतरस यकौविनगमविरतमामम पररतमास भमायमार पतननी चिमपञचषनत (६)

106 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

अनवियमाथर याः यकष पषणडतमायाः बपमदमनतयाः तकष पमानगतस मदपस विददस कप षतसतस पमठतस कथनोपकथनस यसय तस नटस

नमाटकसयमामभनयपमातरस मकखर पररवमाजकस ससनयमाससनस कमापपरषस भषटरीरस यनोधस यनोदमारमम मविगतस विययाः यसय तसमविवियसस विकदस मविटस विकषशयमारतस पपरषस सविमाधयमाययाः विकषदमाधययनस तकषन हिषटरीनस मदजस मविपरस बमालयाः नरकषनदरियाः भकपयाः यसयततम मषनतरमभयाः रमहितस मविहिषटरीनस रमाजयस छलमम अनविकषषप स शषटरीलमम असय इमत छलमानविकषमष कपटवयविहिमारर ममतरसयकौविनकषन गमविरतमामम यकौविननोनममादशमासलननी पररतमास परपपरषकषषप आसकमास भमायमार पतननी चि मपञचषनत पररतयजषनत(६)

तमातपयमारथर याःशलनोककष ऽषसमनम पषणडतमायाः कमानम पररतयजषनत इतयपचयतकष तकष चि पषणडतमायाः - मदपमामयनमम

मचिमकतसकमम कप पमठतमम नटमम मकखरमम सनयमाससनमम भषटरीरमम यनोदमारमम विकषशयमालयस गचछनतमम विकदममसविमाधयमायरमहितमम बमाहमणमम बमालकनकपवितम (यषसमनम रमाजयकष नकपयाः बमालकयाः) मषनतरशकनयमम चि रमाजयममकपटवयविहिमाररणमम बनधपमम यकौविनगमविरतमामम परपपरषकषषप गचछनतषटरीमम चि पररतयजषनत इमत भमावियाः

तथमामप कमाममनषटरीलपबधनो सधककक तयाः समाधपमभसतदमातमामकषविमादमाय चिसलतसततकक तकष मनहितयाः पसथ७

अनविययाःतथमामप तदमा कमाममनषटरीलपबधयाः समाधपमभयाः सधककक तयाः तमामकषवि आदमाय चिसलतयाः पसथ ततकक तकष मनहितयाः

(७)

अनवियमाथर याः तथमामप समचिविकषन मशमकतनोऽमप तदमा सयाः कमाममनयमास लपबधयाः समाधपमभयाः समदयाः सधककक तयाः गनोमविनदयाः

तमामकषवि मनोमहिनषटरीमम आदमाय गकहिषटरीतविमा चिसलतयाः परषसथतयाः पसथ ममागर तसयमायाः कक तकष मनहितयाः अभवितम (७)

तमातपयमारथर याःकमाममनयमामम परलपबधयाः गनोमविनदयाः समचिविमामदमभयाः उपमदषयाः मकञच समाधपमभयाः मतरसकक तयाः तथमामप

कमामविशमातम तमामम एवि सविषटरीकक तय गतयाः अनतकष चि ममागर तसय नमाशयाः जमातयाः (७)

तदकषमवि ययाः करनोतयकषविमविजमास विकदमशमकतयाःस परमाभविममापननोमत गनोमविनदनो बमाहमणनो यथमा८

अनविययाःततम हिकष दकषमवि विकदमशमकतयाः ययाः एविमम अविजमास करनोमत सयाः गनोमविनदयाः बमाहमणयाः यथमा परमाभविस आपननोमत

(८)

सससकक तसमामहितयमम 107

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः ततम तसममातम हिकष दकषमवि विकदमशमकतयाः विकददयाः गपरजनदयाः मशमकतयाः उपमदषयाः ययाः एविमम इतथमम अविजमामम

अविममानमम करनोमत उपदकषशमम अनपसकतय न कमायर करनोमत सयाः गनोमविनदयाः बमाहमणयाः इवि परमाभविस नमाशस गचछमत(८)

तमातपयमारथर याःमकमम कतरवयमम मकमम अकतरवयमम इमत गपरजनदयाः बनोसधतकषऽमप ययाः न शणनोमत तसय गनोमविनदबमाहमणवितम

नमाशनो भविमत (८)

सरलमाथर याः इमत पकषकष सयाः शपकयाः अविदतम यतम - तदमा मनतरषटरी उकविमानम - भविनतयाः कमत मदनमामन वयमापय समाकलयकषन

गचछनतयाः आसनम इमत तदमा तकष उकविनतयाः यतम - परमातयाः भनोजनमानतकष सममागमयाः अभवितम ततयाः परस मनतरषटरीगनोमविनदस मविषणपस चि पकथकयमा पकषविमानम - समा मनोमहिनषटरी परमातयाः मकस भपकवितषटरी गनोमविनदयाः जमानमामत सम समा मकसखमामदतविमानम सयाः सतयमम उकविमानम मविषणपयाः ममथयमा उकविमानम तदमा मनतरषटरी तस मविषणपस दषणडतविमानम तसयमायाःमविषकनयमायमायाः चि मतरसकमारस कक तविमानम अतर शलनोककष पषणडतमायाः कमानम मविषयमानम कमानम जनमानम चि पररतयजषनतइतयषसमनम मविषयकष उकमम

ययाः विददयाः मदपमानस करनोमत तस पषणडतमायाः तयजषनत ययाः नटयाः समयकयमा कथनोपकथनस न करनोमत

कप षतसतस भमाषतकष तस पषणडतमायाः तयजषनत ययाः सननयमासषटरी मकखरयाः ययाः यनोदमा कमापपरषयाः ययाः पपरषयाः विकदयाः मकनतपविकषशयमागकहिस गचछमत अथमारतम यसय विकदतविकष सतयमप कमामशमाषनतयाः न जमातमा यनो मदजयाः विकषदमामदसविमाधयमायस नकरनोमत यषसमनम रमाजयकष बमालकयाः रमाजमा मकञच मनतरषटरी नमाषसत तमादशस रमाजयमम ययाः सखमा सविमाथर सविरदमा पशयमतमकञच कपटसविभमाविसमपननयाः यमा भमायमार यकौविननोनमततमा सविसविमाममनमम अविजमाय परपपरषस परमत गचछमत चिइतयकषतमानम पषणडतमायाः तयजषनत अनकषन शलनोककष न इयस मशकमा परमापयतकष यतम एतदयाः समाकस कदमामप बनधपतविस नकतरवयमम इमत इममास कथमास शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा शयनस कक तवितषटरी

वयमाकरणमविमशर याः

कलयकष - परभमातसमयकष मविडषमबतयाः - अविममामनतयाः मशमकतयाः - उपमदषयाः

पमाठगतपरशनमायाः - २

17 मविषकनयमायमायाः मदजसथमानसय नमाम मकमम

18 मविषकनयमायमायाः मपतपयाः नमाम मकमम

19 सनोमशमरणयाः कनयमायमायाः नमाम मकमम

108 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

20 मविषकनयमायमायाः पतयपयाः मनविमासयाः कवि

21 मनोमहिनयमायाः पतयपयाः नमाम मकमम

22 दमानशषटरीलसय मकस दपयाःखदमायकमम

23 मकखरसय पतयपयाः ककीदशषटरी पतनषटरी दपयाःखदमामयकमा

24 शकरसय बमाहमणसय नमाम मकमम

25 मविषणपयाः तमाभयमास मकस दततविमानम

26 कदमा तकषषमास सममागमयाः अभवितम

27 अमप महितस विमाकयस गमाहमम

28 पमततयाः अनथर मविषकनयमामविविमाहिनकष

29 सनोमशममारयमायाः विमाससथमानसय नमाम ndash (बहमसथलमम जनसथमानमम जनपपरमम सनोमपरभमम)

30 गनोमविनदसय मकस नमासषटरीतम - (मकखरतमा मनबपर मदतमा मविदततमा उपषसथतमा बपमदयाः)

31 मविषकनयमा मकमम आधमारषटरीकक तय शपशनोचि (मविदमाबलमम मपतपयाः धनसमपसततमम दमाषमभकतविमम आतमनयाः रपलमाविणययकौविनमम)

32 पमतयाः सतरषटरीणमामम ( सपरपयाः अमविदगधयाः मविनमरियाः चितपरयाः)

33 गपमणनमास तयमामगनमास मविभविशचिकषमत दपयाःखकक तम

)6 3 तकतषटरीयकथमा - बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरीपरसतमाविनमा

बपमदयरसय बलस तसय मनबपरदकषसतप कप तनो बलमम अथमारतम यसय बपमदयाः वितरतकष सयाः अतयनतसङकटमातमअमप आतममानस रकमयतपस शकननोमत तसममातम ययाः बपमदममानम स एवि बलविमानम यसय बपमदयाः नमाषसत सयाः एविविमासतविकषन दपबरलयाः अतर परसङगकष शपकसपतमतयाः इतयमाखयकष गनथकष परभमावितकषयाः पमतयाः विमामणजयमाथर दकरदकषशस गतयाः तदमा तमासकथमामपखकषन तसयमायाः कमालयमापनमाय शपकयाः कथमास शमावियमत सम बपमदमतषटरी सतरषटरी ककष न परकमारकषण आतमनसरमकतवितषटरी इमत कथमयतपस शपकयाः इममास कथमास अशमावियतम

)6 3 1 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 1हिसननमाहि शपकनो यमामहि यमद कतपर तविमपततरममविकषषतस यथमा सशयमादकषवयमा नकपपरकषऽपहतकष कक तमम१

अनविययाःशपकयाः हिसनम आहि नकपपरकष अपहतकष यथमा सशयमादकषवयमा कक तमम (तथदवि) तविमम उततरमम कतपरमम यमद विकषषतस

(तमहिर) यमामहि (१)

सससकक तसमामहितयमम 109

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः शपकयाः हिसनम विदमत यथमा नकपपरकष अपहतकष परपपरषसङगमतकमालकष सपपतमायमायाः तसयमायाः शविशपरकषण नकपपरकष

अपहतकष समत सशयमादकषवयमा कक तमम (तथदवि) तविमम उततरस परमतकमारमम कतपर मविधमातपमम यमद विकषषतस जमानमासस (तमहिर)यमामहि (१)

सरलमाथर याःविमणकम यदमा दकषशमानतरस विमामणजयमाथरमम अगमतम तदमा तसय पतनषटरी परभमावितषटरी एकमामकनषटरी आसषटरीतम तदमा

आसषटरीतम विसनतकमालयाः तसममातम रमणसपखस परमापतपस तसयमायाः इचछमा सञमातमा ततम शममयतपस शपकयाः अविदतम यतमसशयमादकषविषटरी यथमा परपपरषसङगस कक तविमामप सविबपमदबलकषन आतममानस रमकतवितषटरी तथमा यमद तविमम (परभमावितषटरी) अमपकतपर शकननोमष तमहिर परपपरषमम गनतपमम अहिरसस इमत ततयाः परस सयाः शपकयाः कथमामम आरबधविमानम

)6 3 2 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 2अषसत शमासलपपरस नमाम नगरमम ततर शमासलगनो विमणकम ततपतनषटरी जमयकमा तयनोयाः सपतनो

गपणमाकरनो नमाममाभकतम तदमायमार सशयमादकषविषटरी समा चिमापरकषण सपबपमदनमामनमा विमणजमा सहि रमतकष ततनोलनोकमापविमादकषऽमप ससजमातकषऽनपरकसतदषटरीययाः पमतनर मकममप कणर करनोमत उकञच

रकमायाः पकचछषनत गपणमानम दनोषमानम पकचछषनत यकष मविरकमायाःमधयसथमायाः पपनयाः पपरषमा दनोषमानमप गपणमानमप पकचछषनत२

मकञच

ममहिलमारकमायाः पपरषमाशछकषकमा अमप न समभरषनत आतममानममइतरकष पपनसतरणषटरीनमास पपरषमायाः ससललमकषवि हिसतगतमम३

वयमाखयमाशमासलपपरस नमाम नगरस परदकषशयाः अषसत वितरतकष ततर शमासलगयाः इतयमभधयाः विमणकम विदशययाः मतषठमत तसय

पतनषटरी भमायमार जमयकमा तयनोयाः सपतयाः पपतरयाः गपणमाकरयाः इमत नमामकयाः तसय पतनषटरी सशयमादकषविषटरी समा अपरकषण अनयकषनसपबपमदनमामनमा विमणजमा विदशयकषन सहि रमतकष मतषठमत ततयाः लनोकमापविमादकष लनोकमननदमासतविकष अमप अनपरकयाःसशयमादकषवयमास आसकयाः तदषटरीययाः तसयमायाः पमतयाः भतमार न मकममप कणर करनोमत - न शणनोमत - लनोकमापविमादकष नमविशविससमत इतयथरयाः

रकमायाः पकचछषनत गपणमानम दनोषमानम पकचछषनत यकष मविरकमायाःमधयसथमायाः पपनयाः पपरषमा दनोषमानमप गपणमानमप पकचछषनत२

अनविययाःरकमायाः गपणमानम पकचछषनत मविरकमायाः दनोषमानम पकचछषनत मधयसथमायाः पपरषमायाः पपनयाः गपणमानम अमप दनोषमानम

अमप पकचछषनत (२)

110 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

अनवियमाथर याः रकमायाः इमत- रकमायाः परषटरीमतमनतयाः गपणमानम पकचछषनत विमाञछषनत इतयथरयाः - तकषषमास गपणदरकषकषवि परयनोजनमम

मविरकमायाः परषटरीमतरमहितमायाः दनोषमानम पकचछषनत तकषषमास दनोषदरकषवि परयनोजनमम मधयसथमायाः पपरषमायाः गपणमानम दनोषमानम चिमामपपकचछषनत तकषषमास गपणदयाः दनोषदरमप चि परयनोजनमम (२)

तमातपयमारथर याःयकष तमावितम परषटरीमतमनतयाः जनमायाः सषनत तकष गपणमानम इचछषनत परषटरीमतरमहितमायाः जनमायाः दनोषमानम एवि विमाञछषनत

मधयसथदयाः पपरषदयाः तप उभयममप इषयतकष (२)

ममहिलमारकमायाः पपरषमाशछकषकमा अमप न समभरषनत आतममानममइतरकष पपनसतरणषटरीनमास पपरषमायाः ससललमकषवि हिसतगतमम३

अनविययाःममहिलमारकमायाः छकषकमायाः पपरषमायाः अमप न आतममानस ससभरषनत पपनयाः इतरकष पपरषमायाः तरणषटरीनमास हिसतगतस

ससललमकषवि (३)

अनवियमाथर याः ममहिलमासप सतरषटरीषप रकमायाः अनपरमागशमासलनयाः छकषकमायाः नमागररकमायाः मनपपणमायाः इतयथरयाः अमप न आतममानस

ससभरषनत असधकप विरषनत आतमनयाः उपरर तकषषमामम असधकमारनो न भविमत अमप तप सतरषटरीणमामकषविकषमत भमावियाः इतरकष पपनयाःपपरषमायाः तरणषटरीनमास सतरषटरीणमास हिसतगतस जलमकषवि यथमा हिसतगतस जलस शनदयाः शनदयाः सविनम अञलकषयाः दकरस यमामत तथदवि तकषपपरषमायाः सतरषटरीणमामम हिसतकषषप न मतषठषनत अमप तप सविमाधषटरीनमायाः भविनतषटरीमत भमावियाः (३)

तमातपयमारथर याःपपरषकषषप ककष मचितम ममहिलमासप रकमायाः भविषनत तकषषमामम आतमनयाः उपरर असधकमारनो नमाषसत पपनयाः अपरकष

ककष मचितम पपरषमायाः सषनत यकष तमावितम सतरषटरीणमामम हिसतकषषप न मतषठषनत अमपतप सविमाधषटरीनमायाः भविनतषटरीमत भमावियाः (३)

सरलमाथर याःपपरमा शमासलपपरस नमाम एकस नगरमम आसषटरीतम ततर एकयाः विमणकम मनविसमत सम तसय नमाम आसषटरीतम

शमासलगयाः इमत तसय पतनयमायाः नमाम आसषटरीतम जमयकमा इमत तसय पपतरसय नमाम आसषटरीतम गपणमाकरयाः इमत

पपतरविधविमायाः चि सशयमादकषविषटरी इमत समा सशयमादकषविषटरी सपबपमदयाः इमत नमामककष अनयकष पपरषकष आसकमा आसषटरीतम सविर अमकसविकततमानतस कथयषनत सम परनतप गपणमाकरयाः सविसय पतनषटरीमम अतयनतस परषटरीणमामत सम तसममातम लनोकमानमास विमातमारकमाममप न शणनोमत सम एविस कथयषनत मविदमाससयाः उचयतकष यतम रकमायाः परषटरीमतमनतयाः गपणमानम पकचछषनत गपणमानम एविगकहषनत मविरकमायाः परषटरीमतरमहितमायाः दनोषमानम पकचछषनत दनोषमाणमामम आमविषकमारस कप विर षनत मधयसथमायाः परषटरीमतदकषषरमहितमायाःपपरषमायाः जनमायाः दनोषमानमप गपणमानमप सविरमविधस यथमायथस पकचछषनत गकहषनत

)6 3 3 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 3अनयदमा समा शविशपरकषण नरमानतरसमहितमा सपपतमा दषमा ततशचिरणमाननकपपर स शविशपरकषण चिनोततमाररतस तयमा

चि जमातमम ततयाः समा तस जमारस परसथमापय भतमाररस ततरमानषटरीय तकषन सहि सपपतमा मनदरिमानतरकष चि पमतरतथमामपतयाः

सससकक तसमामहितयमम 111

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

कसथतञच - तविदषटरीयकषन मपतरमा नकपपरमसमतम पमादमादम अवितमारय गकहिषटरीतमम एविसमविधस चि पमातकस कविमामप न दषसयदधकपमादमातम शविशपरनो नकपपरस गकहमामत तकषननोकस - परमातयाः मपतपयाः सकमाशमातम सवियमपर मयषयमामम तकषन चिगपणमाकरकषण मपतरस मनभर तसयर ततसकमाशमाननकपपरस यमामचितमम मपतरमा चिनोकस यमदयस परपपरषकषण सहि सपपतमा दषमाअतनो मयमा नकपपरस गकहिषटरीतमम

वयमाखयमाअनयदमा अनयषसमनम मदविसकष समा सशयमादकषविषटरी शविशपरकषण सविसयमायाः पतयपयाः मपतरमा सहि सपपतमा दषमा

शयनयपकमा अविलनोमकतमा ततयाः चिरणमातम नकपपरस शविशपरकषण आयरण चिनोततमाररतस सविषटरीकक तमम इमत तयमा सशयमादकषवयमाजमातमम अविलनोमकतमम ततयाः समा जमारस परपपरषस परसथमापय समपरकषषय भतमाररस पमतस ततर आनषटरीय तकषन सहि सपपतमातसय पमाशविर सपपतवितषटरी मनदरिमानतकष मनदरिमायमायाः अविसमानकष तयमा पतनयमा पमतयाः भतमार उतथमामपतयाः जमागररतयाः कसथतञचउकशचि तविदषटरीयकषन तवि मपतरमा जनककष न असमतपमादमातम मम पमादमातम नकपपरस गकहिषटरीतस सविषटरीकक तमम एविसमविधमम इतथसपमातकस पमापकमर कविमामप कप तरमामप न दषस नमाविलनोमकतमम यतम विधकपमादमातम पपतरविधविमायाः चिरणमातम शविशकरयाः भतपरयाःमपतमा नकपपरस गकहमामत सविषटरीकरनोमत तकषननोकस परमातयाः मपतपयाः सकमाशमातम सवियमम अपरमयषयमामम कथमयषयमामम तकषनगपणमाकरकषण मपतरस मनभरतसयर भतसरनमास कक तविमा ततसकमाशमातम नकपपरस यमामचितस परमासथरतमम मपतरमा उकमम यतम इयससशयमादकषविषटरी परपपरषकषण सहि सपपतमा दषमा अतयाः तसममातम मयमा नकपपरस गकहिषटरीतस सविषटरीकक तमम

सरलमाथर याःएकषसमनम मदविसकष समा सशयमादकषविषटरी तकषन सपबपमदनमा परपपरषकषण सहि शयनस करनोमत तदमा तसयमायाः शविशपरयाः

तमास तथमाभकतस दषविमानम सयाः शविशकरयाः तसयमायाः पमादमातम नकपपरस सविषटरीकक तविमानम सविपपतरस परमत कथमयतपमम सशयमादकषविषटरीएततम सविर जमातवितषटरी समा सपबपमदस अनयतर परकषषमयतविमा ततर सविसयमायाः पमतमम आनषटरीय शयनस कक तवितषटरी मनदरिमायमायाःअनतकष समा तस पमतमम अकथयतम यतम तसयमायाः शविशपरयाः पमादमातम नकपपरस सविषटरीकक तविमानम एतमादशस पमापकमायर समा कदमामपन दषवितषटरी इमत तदमा पमतयाः उकविमानम यतम सयाः परमातयाः मपतरस विमदषयमत इमत ततयाः परषसमनम परमातयाः सयाः मपतरसभतसरमयतविमा तसय सकमाशमातम नकपपरस यमामचितविमानम तदमा तसय मपतमा उकविमानम यतम सयाः रमातरकौ तमास सशयमादकषविनीअनयकषन पपरषकषण सहि शयनस कप विरनतनी दषविमानम तसममातम तसयमायाः पमादमातम नकपपरस सविषटरीकक तविमानम इमत

वयमाकरणमविमशर याः

उततमाररतमम - गकहिषटरीतमम परसथमापय - समपरकषषय

)6 3 4 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 4तयनोकमम - तवितपपतरकषण सहि सपपतमाहिममासमम इतयथर मदवयस करनोमम अतरदवि गमामकष उततरसयमास मदमश

यकनोऽषसत तसय जङघमानतरमामननगर ममषयमामम ययाः कषशचितसतयनो भविमत सजङघयनोरनतरमामननषकरमामयतषटरीमत परससदमम एविस शविशपरकषण चिमाङगषटरीकक तकष समा कप लटमा समत मदनकष जमारसय गकहिकषगतविमा तमपविमाचि - भनो कमानत परमातरहिस मदवयमाथर यकसय जङघमानतरमामननगर ममषयमामम तवियमा ततर सममागतयविमातकलतविममासशतय मम कणठगहिनो मविधकषययाः तकषन चि तथनोककष समा सविगकहिममाजगमाम

112 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

वयमाखयमातयमा सशयमादकषवयमा उकस यतम तवितपपतरकषण गपणमाकरकषण सहि अहिस सपपतमा शयनरतमा आसमम इतयथर

अषसमनम परसङगकष परममाणस दमातपस मदवयस दकषवितमायमायाः कमायर करनोमम परममाणरपकषण सथमापयमामम अतरदवि समषटरीपकष एवि गमामकषउततरसयमास मदमश उमदचयमास मदगभमागकष यकयाः तथमा नमामकयाः दकषवियाः अषसत मतषठमत तसय जङघमातम जङघपरदकषशमातममनगरममषयमामम बमहियाः आगममषयमामम ययाः कषशचितम सतययाः भविमत सतयमाचिरणशमालषटरी भविमत सयाः जङघयनोयाःअनतरमातम मधयसथमानमातम मनकरमामयमत इमत परससदमम एविस शविशपरकषण अङगषटरीकक तकष सविषटरीकक तकष समा कप लटमावयमभचिमाररणषटरी मदनकष मदविसकष जमारसय परपपरषसय सपबपदकषयाः गकहिस गतविमा तमम उविमाचि यतम भनो कमानत मपरय परमातयाःअहिस मदवयमाथर दकषवितमायमायाः परमाममाणयस सविषटरीकतपर यकसय जङघमानतरमामननगरममषयमामम बमहियाः आगममषयमामम तवियमा ततरसममागतय उपषसथतयाः भकतविमा विमातपलतविमम आसशतय उनममादसय दशमास सविषटरीकक तय मम कणठगहियाः कणठमासलङगनमममविधकषययाः करणषटरीययाः इमत तकषन चि तथनोककष तथमा कसथतकष समा सविगकहिमम आजगमाम आगतवितषटरी

सरलमाथर याःसविसयमायाः भतपरयाः मपतपयाः विमाकयस शपतविमा तसय मविरनोधस कक तविमा समा कसथतवितषटरी यतम समा गपणमाकरकषण सहि एवि

शयनस कक तवितषटरी इमत तदमा परममाणस दमातपस समा उकवितषटरी यतम तषसमनम गमामकष एकस यकमषनदरस वितरतकष ततर ययाः सतयसविदमत सयाः तसय यकसय जङघयनोयाः अनतरमातम बमहियाः आगनतपस शकननोमत तथमा अहिस कररषयमामम इमत समाकसथतवितषटरी तदमा शविशपरयाः अमप अङगषटरीकक तविमानम ततयाः परस समा परपपरषसय गकहिस गतविमा उकवितषटरी यतम सयाः परमातयाःउनममादसय भमानस कक तविमा यदमा समा मषनदरस परमत गममषयमत तदमा तसयमायाः कणठसय आसलङगनस कररषयमत इमतएविस तसमद सपबपमदनकष उकतविमा समा सविककीयगकहिमम आगतवितषटरी

वयमाकरणमविमशर याः

मदवयमम - ददविषटरी परषटरीकमा यतयाः पपरमा अपरमाधमा सदनोषयाः मनदरयोषनो विकषमत मनणरतरीयतकष सम विमातकलतविममासशतय - विमातकलयाः उनमततयाः तसय भमाविस गकहिषटरीतविमा

)6 3 5 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 5अथ परमातयाः समसतमहिमाजनस मकषलमयतविमा पपषपमाकतमामदकममादय यकमायतनकष गतविमा समषटरीपसरसस

सनमानस कक तविमा यकपकजमाथर सममागचछनतयमासतसयमायाः पकविरसङककष मततनो जमारनो गमहिलषटरीभकतसततकणठकषमनजबमाहिहदयस यनोजयमाममास तत आयाः मकमकषतमदतयमभधमाय समा पपनयाः सनमानमाथर ययकौ सनोऽमप गमहिलनोलनोकद याः कणठकष गकहिषटरीतविमा तसममातपरदकषशमादकरषटरीकक तयाः समामप सनमानस कक तविमा यकसमषटरीपममागतयपपषपगनधमाददरभयचयर सविरलनोकमानमास शणवितमामपविमाचि - भनो भगविनयक मनजभतमाररमकषनस चि गमहिलस मविनमायमद अनयपपरषयाः सपकशमत कदमाचिन ममास तदमा तवि जङघमाभयमास सकमाशमानमम मनषकरमणस ममा भवितपइतयमभधमाय सविरलनोकसमकमकषवि जङघयनोमरधयकष परमविशय मनषकरमानतमा यकनोऽमप तदपमदस मनसस शलमाघममानएवि षसथतयाः समामप सतषटरीमत समसतलनोकद याः पकसजतमा सविभविनस जगमाम एविस चिकषषतशयमादकषविषटरीवितकतपरजमानमासस तदमा वज इमत शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा

सससकक तसमामहितयमम 113

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाखयमाअथ परमातयाः परषसमनम मदविसकष समसतमहिमाजनस मकषलमयतविमा सविमारनम जनमानम एकतरषटरीकक तय पपषपमाकतमामदकस

आदमाय सविषटरीकक तय यकमायतनकष गतविमा यकमषनदरस परमविशय समषटरीपसरसस समषटरीपसथमायमास पपषपररणयमास सनमानस कक तविमायकपकजमाथर सममागचछनतयमायाः परमविशनतयमायाःतसयमायाः पकविरसङककष मततयाः पकविरयोकयाः जमारयाः परपपरषयाः गमहिलषटरीभकत उनमततयाःभकतविमा ततकणठकष मनजबमाहिहदयस हिसतयपगलस यनोजयमाममास यनोसजतविमानम ततयाः आयाः मकमकषतदम इमत अमभधमायइतथमम उकतविमा समा पपनयाः सनमानमाथर ययकौ अगचछतम सयाः अमप गहिषटरीलयाः आतममानमम उनमततस परदशरयनम लनोकद याःजनदयाः कणठकष गकहिषटरीतविमा तसममातपरदकषशमातम ततसथमानमातम द करषटरीकक तयाः दकरमम अपसमाररतयाः समामप सनमानस कक तविमायकसमषटरीपमम आगतय तसय मनकटमम एतय पपषपगनधमाददयाः अभयचयर तसय आरमाधनमास कक तविमा सविरलनोकमानसशणवितमामम उविमाचि सविर यथमा शनोतपस शकनपयपयाः तथमा उकविमानम यतम भनो भगविमानम यक मनजभतमाररस गपणमाकरमम एनसगमहिलस सपबपमदस चि मविनमा यदनयपपरषयाः अनययाः पपरषयाः ममास सपकशमत सपशर करनोमत कदमाचिन कदमामप तदमा तविजङघमाभयमास सकमाशमातम मम मनकरमणस बमहियाः आगमनमम ममा भवितप नदवि सयमातम इमत अमभधमाय उकतविमासविरलनोकसमकमम सविरषमास जनमानमास पपरतयाः जसघयनोयाः मधयकष परमविशय मनषकरमानतमा बमहियाः आगतमायाः यकयाः अमप तदपमदसतसयमायाः ममतस मनसस शलमाघममानयाः परशससयममानयाः एवि षसथतयाः आसषटरीतम समा अमप सतषटरी इमत समसतलनोकद याःसविरजनदयाः पकसजतमा सससतपतमा सविभविनस जगमाम मनजगकहिस गतवितषटरी एविस चिकषतम तथमाभकतस यमद कतपर जमानमाससशकननोमष तमहिर वज गचछ इमत शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा शयनस कक तवितषटरी

सरलमाथर याःपरषसमनम मदविसकष परमातयाः सविमारनम एकतरषटरीकक तय पपषपमामदकस सविषटरीकक तय समा यकमषनदरस गतवितषटरी ततर समषटरीपकष

षसथतमायमास पपषकररणयमास सनमातविमा यकसय पकजनमाथर यदमा समा मषनदरस परमत गचछमत तदमा सयाः परपपरषयाः सपबपमदयाःउनममादयाः भकतविमा तसयमायाः कणठस सविषटरीकक तविमानम तदमा मकममदमम इतयपकतविमा समा पपनयाः सनमानमाथर गतवितषटरी सनमानससममापय मषनदरस परमविशय यकदकषवितमायमायाः पपषपधकपमामदविसतपमभयाः पकजमारचिनमास कक तवितषटरी ततयाः परस सविर यथमा शनोतपसशकनपविषनत तथमा उचचिसविरकषण दकषवितमास परमत उकवितषटरी यतम तसयमायाः पमतयाः मकञच मकयतपकविर ययाः उनममादयाः - एतकौ दकौएवि तमास सपकषविनतकौ तकौ मविहिमाय अनययाः कशचिन यमद तमास सपकषविमानम तमहिर यकसय जङघयनोयाः अनतरमातम तसयमनगरमनस न भमविषयमत इमत ततयाः परस सविरषमास पपरतयाः समा जङघयनोयाः मधयकष परमविशय बमहियाः आगतमा यकयाः तसयमायाःबपमदस जमातविमा तसयमायाः मनसस सतपमतमम अकरनोतम समा सशयमादकषविषटरी अमप सतषटरी इमत उकतविमा सविर तसयमायाः परशससमाममअकप विरनम एविस यमद समा परभमावितषटरी अमप बपमदककौशलकषन आतममानस रकमयतपस समथमार तमहिर समा गनतपस यनोगयमा इमतकथमास शपतविमा समा परभमावितषटरी मनदरिमायमास लषटरीनयाः अभवितम

वयमाकरणमविमशर याः

गमहिलषटरीभकतयाः- भकतमामविषयाः आतममानमम उनमततमम परदशरयमननवि तसयमा जमारयाः इतयथरयाः सविरलनोकमानमास- शणवितमामम- सविमारनम जनमानम शमाविमयतविमा इतयथरयाः शलमाघममानयाः- परशससमास कप विरनम

114 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-3

34 नगरसय नमाम मकमम

35 ततरसथसय विमणजयाः नमाम मकमम

36 शमासलगसय पतनयमायाः नमाम मकमम

37 शमासलगसय सपतयाः कयाः

38 गपणमाकरसय भमायमार कमा

39 समा ककष न परपपरषकषण सहि रमतकष

40 ककष ककष विलस गपणमानम एवि गकहषनत

41 गपणमानम दनोषमानम अमप ककष गकहषनत

42 शविशपरयाः सशयमादकषवयमायाः सकमाशमातम मकस सविषटरीकक तविमानम

43 सतयतमायमायाः कक तकष कयाः परममाणषटरीभकतयाः

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष शपकसपतमतयाः इतयमाखयकथमागनथमातम कथमातरयस सविषटरीकक तमा परथमकथमायमायाः नमाम आसषटरीतमसपदशरनधषटरीयाः इमत तषसमनम पमाठकष रमाजयाः सपदशरनसय मविचिमारकमतमामविषयकष जमायतकष मविमलनमामकयाः एकयाः विमणकमआसषटरीतम तसय पतनषटरीदयमम आसषटरीतम ततरदवि गमामकष एकयाः धकतरयाः आसषटरीतम सयाः तसय पतनषटरीदयस परमापतपस दकषवयमायाःअषमबकमायमायाः उपमासनमास कक तविमा मविमलसममानरपस परमापतविमानम ततयाः परस यदमा मविमलयाः गकहिमातम बमहियाः गतविमानम तदमातसय गकहिस गतविमानम सयाः सविरभययाः धनमामदकस ददमामत सम तसममातम सविर परसननमायाः जमातमायाः परस यदमा सतययाःमविमलयाः आगतविमानम तदमा सविर तस मभननयाः इमत कसथतविनतयाः तदमा सयाः रमाजयाः समषटरीपस गतविमानम रमाजमा तसय

पतनषटरीदयस रषकमणनी सपनदरनी चि पकषविमानम यतम तयनोयाः पमतयाः मविविमाहिसमयकष मकमम आभरणस दततविमानमविमातमारलमापसमयकष मकस मकमम उकविमानम चि इमत सतययाः मविमलयाः सविर समयगम उकविमानम तदमा रमाजमा तस सपतनषटरीकसआदरकषण गकहिस परकषमषतविमानम अनयस धकतर चि दषणडतविमानम

मदतषटरीयकथमायमास कथमायमास गपरजनमानमामम उपदकषशमायाः सविरदमा शविणषटरीयमायाः इमत मविषयकष शपकयाः उकविमानमगनोमविनदनमामकयाः बमाहमणयाः आसषटरीतम सयाः गपरजनमानमास तथमा ममतरजनमानमास चि मनषकषधमम उलङघय मनोमहिनषटरीनमाममकयमामविषकनययमा सहि मविविमाहिस कक तविमानम परमम एकषसमनम मदविसकष यथमा तसयमायाः मपतकगकहिस परमत गचछमत तदमा ममागरमविषणपनमामकयाः एकयाः बमाहमणयाः तमाभयमास सहि गनतपमम आरबधविमानम समा मनोमहिनमा तषसमनम मविषणकौ अनपरकमा जमातमासयाः मविषणपयाः तस गनोमविनदस यमानमातम अवितषटरीयर तमास नषटरीतविमा सविगकहिस परमत गनतपमम आरबधविमानम गनोमविनदयाः गमाममासधपमतममउकविमानम सयाः मविषणपस मनोमहिननी चि धकतविमानम तदमा मनतरषटरी आगतय सममाधमानमाथर गनोमविनदस पकषविमानम यतम मनोमहिनषटरीपरमातयाः मकस भपकविमानम इमत मविषणपयाः भनोजनमाननतरमम आगतविमानम तसममातम सयाः समयकयमा न जमानमामत सममनतरषटरी तसय कक तकष दणडमम उदनोमषतविमानम मकञच गनोमविनदमम उकविमानम मनोमहिनयमायाः पररतयमागमाथरमम यतनो महि समा सतरषटरी

सससकक तसमामहितयमम 115

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सविसयमायाः पमतस पररतयजय अनयकषन ककष नमामप सहि समागहिस गचछमत समा पमतवतमा न तसममातम तसयमायाः पररतयमागयाःकरणषटरीययाः इमत उपदकषशयाः

तकतषटरीयकथमायमास शपकयाः उकविमानम यतम शमासलपपरमम - नमामककष नगरकष गपणमाकरयाः नमामकयाः विमणकम आसषटरीतमतसय पतनषटरी सशयमादकषविषटरी समा सपबपमदनमामककष अनयकष पपरषकष रकमा आसषटरीतम एकषसमनम मदविसकष सपबपमदनमा सहिशयनसमयकष तसयमायाः शविशपरयाः तमास दषविमानम समा परस तसयमायाः पमतस छलकषन उकवितषटरी यतम शविशपरयाः ममथयमास दषविमानमपरषसमनम मदविसकष यदमा सविर न मविशविसषनत सम तदमा समा उकवितषटरी यतम गमामकष यतम यकमषनदरमम अषसत ततरयकसय जङघयनोयाः मधयमातम आगममषयमामम इमत ययाः आगनतपस शकननोमत सयाः सतयविमादषटरी इमत परससमदयाः तदमाआसषटरीतम ततयाः परस समा सपबपमदमम उकवितषटरी शवियाः मषनदरगमनमातम परमागम उनममादयाः भकतविमा तसयमायाःकणठसविषटरीकमारमाथरमम परमातयाः यदमा समा सनमानस कक तविमा गचछमत तदमा सयाः तथदवि तसयमायाः कणठमम आसलमङगतवितषटरीपरस समा पपनयाः सनमानस कक तविमा यकमम उकविमानम यतम यमद सविसयमायाः पमतस मकञच उनममादस मविहिमाय न कषशचितम तसपकषविमानम तदमा समा बमहियाः आगनतपस शकननोमत इमत समा बमहियाः आगतवितषटरी यकयाः अमप तसयमायाः विचिनस शपतविमापरशससमामम अकरनोतम

मकमसधगतमम

1 रमाजयाः सपदशरनसय मविचिमारकमतमा

2 न धमरविकदकषषप विययाः समषटरीकषयतकष

3 बमालकमादमप महितस विमाकयस गमाहमम

4 बपमदबलकषन आतमनयाः रकणमम

यनोगयतमामविसतमारयाः

गनथमविसतमारयाःकथयमा बनोधयाः मनोदशचि सममकषवि ससधयमत तसममातम अषसमनम पमाठकष यमायाः कथमायाः परदततमायाः एतमादशमानमास

कथमानमास भकयशयाः अधययनस कतरवयमम अतरसथमानमास कथमानमास मविसतकतवयमाखयमामदकस पमठतविमा यमद अधयकषतमारयाःअसधकजमानस लबधपमम इचछषनत तमहिर तकष -

1 पषणडतरममाकमानतमतरपमामठनमा वयमाखयमातस शपकसपतमतयाः इमत पपसतकस पठनतप

2 आचिमायरगपरपरसमादशमाससतरणमा मविरमचितस पञचतनतरसय अमभनविरमाजलकषमषटरीनमाममकमासससकक तटषटरीकमास पठनतप

भमाविमविसतमारयाः1 अतर यमायाः कथमायाः वितरनतकष तकषषमास नमाटकस कतपर शकनपविषनत भविनतयाः

116 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

2 छमातरमाणमास समारलयकषन उपदकषशमाविसरकष एतमायाः कथमायाः विणरमयतपस शकनपविषनत

3 अतर सपदशरनरमाजयाः मकञच मषनतरणयाः चिररतरमम अविलनोकनषटरीयमम

4 उपषसथतबपमदबलकषन कथस रकणस भविमत इमत जमातपस शकनपविषनत

भमाषमामविसतमारयाः1 अतर यकष सममासमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमास कप रत

2 अतरतयमानमास कमठनपदमानमामम अथरसमहितमास तमासलकमास रचियत

3 यकष नविषटरीनशबदमायाः जमातमायाः तकषषमास लकषखनसमयकष वयविहिमारस कप रत

पमाठमानतपरशनमायाः

1 धकतरयाः ककष न परकमारकषण सविमारनम सविविशकष नषटरीतविमानम

2 रमाजमा कमम उपमायमम अविलमबय सममाधमानस कक तविमानम

3 सपदशरनधषटरीयाः इमत कथमायमायाः समारस विणरयत

4 मकस दपयाःखदमायकस तरयमम वयमाखयमात अमविदगधयाः इतयमामद शलनोकमाथरयाः

5 मकस जषटरीविनकष दपयाःखस ददमामत अपरसतमाविकष इतयमामद शलनोकमाथरयाः

6 कमामसय कमायाः दश दशमायाः विणरयत परषटरीमतयाः सयमादशरनमाददयाः इतयमामदशलनोकमाथरयाः

7 पषणडतमायाः कमानम पररतयजषनत विददस पमानरतमम इतयमामद शलनोकमाथरयाः

8 कथस दमपदभयमास समाकस मविषणनोयाः मकषलनस जमातमम कप तशचि तदयाः सहि मविविमादयाः ससविकततयाः

9 मनतरषटरी कथस तकषषमास सममाधमानमम कक तविमानम

10 मविषमाङगनमाविकततमम इतयसय कथमासमारस विणरयत

11 ककष मकस मविषयस गकहषनत इमत शलनोकमम उकतविमा विणरयत

12 सशयमादकषविषटरी कथमम आतममानस रमकतवितषटरी

13 यकदकषवितमा कप तयाः मनसमा तसयमायाः बपदकषयाः परशससमास कक तविमानम

14 बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी इमत सकमकमम उदमाहिरणपपरयाःसरस परमतपमादयत

पमाठगतपरशननोततरमामण

उततरमामण-१

1 अमनरदविकषगमा

2 परभमावितनी परमत

सससकक तसमामहितयमम 117

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

3 मविशमालमा नगरषटरी

4 रमाजयाः नमाम सपदशरनयाः इमत

5 विमणजयाः नमाम मविमलयाः इमत

6 रषकमणषटरी सपनदरषटरी चि

7 कप मटलयाः इमत नमाम आसषटरीतम धकतरसय

8 दकषविषटरीमम अषमबकमामम पकजमयतविमा विरस परमापतविमानम

9 परजमापषटरीडनसनतमापमातसमपदकतयाः अमगयाः रमाजयाः कप लस दहिमत

10 सविगरपरमामपतमनममततकमम

11 मविशमालमा

12 रषकमणषटरी सपनदरषटरी

13 कप मटलयाः

14 बहिहममानदमानमामदनमा

15 परजमापषटरीडनसनतमापमातम

16 सविगरपरमापतयथरमम

उततरमामण-२

17 सनोमपरभयाः इमत

18 मविषकनयमायमायाः मपतपयाः नमाम सनोमशममार इमत

19 मनोमहिनषटरी इमत

20 जनसथमान इतयमाखयकष सथमानकष

21 गनोमविनदयाः

22 सविलपस धनमम

23 कमामकलमामनपपणमा पतनषटरी

24 मविषणपयाः इमत

25 तमामबपलस दततविमानम

26 परमातयाः भनोजनमानतकष

27 बमालकमातम

28 बमाहमणयाः

29 सनोमपरभमम

30 मविदततमा

31 आतमनयाः रपलमाविणययकौविनमम

32 अमविदगधयाः

118 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

33 सतनोकयाः

उततरमामण-३

34 शमासलपपरमम इमत नमाम

35 शमासलगयाः इमत

36 जमयकमा

37 गपणमाकरयाः

38 सशयमादकषविषटरी

39 सपबपमदनमा

40 रकमायाः

41 मधयसथमायाः

42 सशयमादकषवयमायाः नकपपरमम

43 यकयाः

इमत षषठयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 119

)7 पञचतनतरममपरसतमाविनमा

कमावयस कमानतमाविदम भविमत तसयमाथरयाः परकषममकमा यथमा सविपरकषममणस कथमाचछलकषन सनममागर परवितरयमत तथमाकमावयमम अमप कक तयमाकक तयमविविकषकस जनयमत कथमागनथसयमामप अतरदवि तमातपयरमम कथमागनथयाः अमपपशपपकषयमादषटरीनमामम कथमावयमाजकषन असममाकस मकमम कतरवयमम मकमम अकतरवयमम इमत उपमदशमत जषटरीविनकष अभयपननतयदनषटरीतषटरीनमामम आदरयाः मविधकषययाः एवि कथमागनथयाः नषटरीमतमकलकगनथयाः इतयमप उचयतकष अथमारतम कथमागनथकषषप परतयकषकसकथमायमामम कमामचितम नषटरीमतयाः अविशयमम भविमत कथमासप कमासमासञचतम विकमारयाः मनपषयमायाः भविषनत कमासमासञचतम चिमनपषयकषतरपरमामणनयाः अषसमनम पमाठकष पञचतनतरनमामकमातम कथमागनथमातम एतमादशमम कथमादयमम नषटरीमतविमाकयकषन सहिउपसथमापमयषयतकष

उदकषशयमामनइमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

कथमागनथसय तमातपयरमम अविगचछकषतम कथमारचिनमामविषयकमम समाममानयपररचियमम परमापनपयमातम गनथसय लकषखनशदलषटरीमम बपधयमातम कथमायमामम उकमायाः नषटरीतषटरीयाः सविजषटरीविनकष पररपमालमयतपस परभविकषतम सममासमविषयकमम जमानस परमापनपयमातम विमाकयमविनयमासमविषयकमम जमानस लभकषत

)7 1 परथमकथमा - मकखमारणमास न सममादरयाः

)7 1 1 पकविरपषटरीमठकमाजमानतयाः अमप जनसय कमायरकमालकष उपयनोगनो नमाषसत चिकषतम मकमम महितमा अधययनकषन महिमानतस कमालस

यमावितम अधषटरीतवितनोयाः जमानमम पपसतकसथमम भविमत चिकषतम हिमासयमासपदमम भविमत यतयाः तसय परमायनोमगकममविमासतमविकमम विमा जमानमम नमाषसत विमासतमविकजमानमाभमाविमातम शमासतरमम कदमामचितम अनयथमा बपधयमत बपदधविमा चि

120 सससकक तसमामहितयमम

7

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

कदमामचितम सममाजकष स मविपदयाः सषमा भविमत तकषन समाममासजककी ससहिमतयाः कदमामचितम मविनषमा सयमातम तचचिअसममामभयाः दशयतकष यतम ककष मचितम शमासतरमम अनयथमा वयमाखयमाषनत तकषन सममाजकष मविमविधमायाः मविघनमायाः समपपषसथतमायाःभविषनत तसममातम अधययनकषन लबधसय जमानसय कथमम उपयनोगयाः मविधकषययाः इतयषसमनम मविषयकष मविविकषकयाः कतरवययाःअथमारतम यथमायथस परमायनोमगकमम जमानमम आविशयकमम अनयथमा स मकखरषप गणयनो भविमत लनोककष यकष तमावितमआचिमारमायाः वयविहिमारमायाः सषनत तदयाः मविविसजरतमायाः जनमायाः शमासतरकषषप कप शलमायाः अमप हिमासयतमास यमाषनत यथमा तकषमकखरपषणडतमायाः हिमासयतमास गतमायाः मपखमारयाः गपरसकमाशमातम मविदमास परमापय अमप तमास यथमायथस परयनोकप मम समथमारयाः नअभविनम यदमप तकषषमामम गमाषनथकमम जमानमम आसषटरीतम परनतप परमायनोमगकमम जमानमम नमासषटरीतम अतयाः कमायरकमालकष समामविदमा इषमाथरबनोसधकमा नमाभवितम अमप तप मभननमाथर परमतपमामदतवितषटरी इमत जमापमयतपमम मकखमारनमामम न सममादरयाःइतयमाखयमा इयस कथमा आरबधमा पषणडतकषन मविषणपशमरणमा समा एवि कथमा अतर परसतकयतकष

)7 1 2 मकलगनथपररचिययाःदमकणभमारतसय ममहिलमारनोपयमाखयसय नगरसय रमाजमा आसषटरीतम अमरशमकयाः तसय चि रमाजयाः

बहिहशमकयाः उगशमकयाः अनसतशमकयाः चि इमत तरययाः पपतरमायाः आसनम तकष चि मकखमारयाः आसनम तमानम तरषटरीनम मकखमारनमपपतरमानम मशमकतमानम कतपरमम रमाजमा पमणडतमम मविषणपशममारणमम अनपरदविमानम तदमा पमाररतनोमषकस मविनदवि तमानममशकमयतपस पषणडतयाः मविषणपशममार अङगषटरीकक तविमानम उकविमानम चि यमद षणममासमाभयनतरकष तकष मशमकतमायाः न सयपयाः तमहिरअहिमम मकतयपदणडकषन दणडयाः अननतरस स पशविमादषटरीनम आधमारषटरीकक तय कथमाचछलकषन रमाजकप ममारमानम उपमदशमत समकमालकषन तकषषमामम औमचितयमविविकषकयाः सञमातयाः एविस तकषषमामम मशकमापररसममापतकषयाः अननतरमम स तमानम उमदशय कसथतमायाःकथमायाः ससगकह पञचतनतरमाखयमम गनथमम परणषटरीतविमानम गनथसय नमामनमा एवि बनोधयतकष यतम गनथकषऽषसमनम पञचतनतरमामण सषनत अतर तनतरमम अधयमाययाः तमामन चि तनतरमामण तमावितम-

ममतरभकषदयाः (ममतरतरो मम मनमपटमावि एविस अलगमावि)

ममतरलमाभयाः (ममतर परमामपत एविस उसककष लमाभ)

कमाकनोलकमकयमम (ककौविकष एविस उलपओस ककी कथमा) लबधपरणमाशयाः (मकतयप यमा मविनमाश ककष आनकष पर यमद जमान पर आ बनकष तनो कयमा) अपरषटरीमकतकमारकमम (सजसकनो परखमा नहिनी गयमा हिनो उसकष करनकष सकष पहिलकष समाविधमान रहिम हिडबडषटरी

मम कदम न उठमायम)परसतकयममानमा इयस कथमा अपरषटरीमकतकमारकमम इतयमाखयमातम पञचममातम तनतरमातम सविषटरीकक तमा

)7 1 3 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 1कषसमसषशचिदसधषठमानकष चितविमारनो बमाहमणमायाः परसपरस ममतरतविममापननमा विसषनत सम बमालभमाविकष तकषषमा स

ममतरजमायत- भनो दकषशमानतरस गतविमा मविदमायमा उपमाजरनस मकरयतकष अथमानयषसमषनदविसकष तकष बमाहमणमायाःपरसपरस मनशचियस कक तविमा मविदनोपमाजरनमाथर कमानयकप बजकष गतमायाः ततर चि मविदमामठस गतविमा पठषनत एविसदमादशमाबदमानम यमाविदकषकमचितततयमा पमठतविमा मविदमाकप शलमासतकष सविर सञमातमायाःततसतदशचितपमभर ममर सलतविनोकमम- वियस सविर मविदमापमारङगतमायाः तदपपमाधयमायमपतकलमापमयतविमा सविदकषशकषगचछमामयाः एविस मनतरमयतविमा तथदविमानपषठषटरीयतमाममतयपकतविमा बमाहमणमा उपमाधयमायमपतकलमापमयतविमा अनपजमास

सससकक तसमामहितयमम 121

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

लबधविमा पपसतकमामन नषटरीतविमा परचिसलतमा यमाविषतकसञचनममागर यमाषनत तमाविदम दकौ पनथमानकौ सममायमातकौ(दषटमा) उपमविषमायाः सविर ततरदकयाः परनोविमाचि- ककष न ममागरण गचछमामयाः एतषसमनसमयकष तषसमनम पततनकषकषशचिदमणकपपतरनो मकतयाः तसय दमाहिमाय महिमाजननो गतनोऽभकतम ततशचितपणमार मधयमादकषककष नपपसतकमविलनोमकतमम-

महिमाजननो यकषन गतयाः स पनथमा इमत

वयमाखयमाकषसमसमशचिदसधषठमानकष कषसमसषशचितम कषसमननमप असधषठमानकष सथमानकष चितविमारयाः बमाहमणमायाः परसपरस

ममतरतविमपननमायाः ममतरतविमम मदतरषटरीमम आपननमायाः परमापतमायाः विसषनत सम बमालभमाविकष बमालयमाविसथमायमामम एवि तकषषमास ममतयाःबपमदयाः अजमायत उतपननमा- भनोयाः दकषशमानतरमम अनयस दकषशस गतविमा मविदमायमायाः उपमाजरनमम अजरनमम मकरयतकष इमत अथततयाः अनयषसमनम अपरषसमनम मदविसकष मदनकष बमाहमणमायाः परसपरस मनशचियस कक तविमा मविदनोपमाजरनमाथर मविदमाजरनमाथरमम कमानयकप बजकष कनकौजम इमत नगरमम गतमायाः गतविनतयाः ततर चि मविदमामठमम पमाठशमालमामम गतविमा पठषनत अधषटरीयतकषएविस दमादशमाबदमानम दमादशविषमारमण यमावितम एकमचितततयमा तनमयतयमा पमठतविमा मविदमाकप शलमायाः मविदमाससयाः तकष सविरससजमातमायाः अभविनम ततयाः तदयाः बमाहमणदयाः चितपमभरयाः ममसलतविमा उकमम कसथतमम - वियमम सविरमविदमापमारङगतमायाःसविरमविदमापटवियाः ततम तसममातम उपमाधयमायमम आचिमायरमम उतकलमापमयतविमा पकषटमा सविदकषशकष मनजदकषशमम गचछमामयाःयमामयाः एविस मनतरमयतविमा आलनोचिमयतविमा (तथदवि अनपषठषटरीयतमामम पमालयतमामम इतयपकतविमा) बमाहमणमायाः उपमाधयमायममआचिमायरमम उतकलमापमयतविमा पकषटमा धनमामददमानकषन सनतनोषय विमा अनपजमामम आजमामम लबधविमा गकहिषटरीतविमा पपसतकमामनगनथमानम नषटरीतविमा सविषटरीकक तय परचिसलतमायाः यमावितम मकसञचतम ममागर पनथमानस यमाषनत गचछषनत तमावितम दकौ पनथमानकौसममायमातकौ दषटमा अथमारतम दकषधमा मविभकस ममागर पशयनतयाः तकष सविर उपमविषमायाः उपविकषशनस कक तविनतयाः ततर एकयाः परनोविमाचिउकविमानम - ककष न ममागरण गचछमाम इमत एतषसमनम समयकष तषसमनम पततनकष नगरकष कषशचितम विमणकपपतरयाः मकतयाःअभवितम तसय विमणकपपतरसय दमाहिमाय दमाहिमाथर महिमाजनयाः गतयाः अभकतम गतविमानम ततयाः अननतरस चितपणमार मधयमातमएककष न अथमारतम चितपषपर एककष न पपसतकमम अविलनोमकतमम गनथयाः दषयाः

महिमाजनयाः यकषन ममागरण गतयाः यथमा वयविहिमारस करनोमत कक तविमानम विमा परचिसलतयाः चि स पनथमायाः स ममागरयाःशकषषठयाः इमत

सरलमाथर याःकषसमननमप नगरकष चितविमारयाः बमाहमणमायाः आसनम तकष परसपरस ममतरमामण आसनम यदमा तकष बमालकमायाः आसनम

तदमा तकष मचिषनततविनतयाः - दकषशमानतरस गतविमा मविदमालमाभयाः करणषटरीययाः इमत तसममातम तकष सविर मविदमालमाभमाथरकमानयकप बजदकषशस गतविनतयाः ततरतयमास पमाठशमालमास चि परमापतविनतयाः दमादशविषमारमण वयमापय ततर तकष पठनस सममापयपषणडतमायाः जमातमायाः ततयाः परस तकष आचिमायरसय आजमास सविषटरीकक तय सविदकषशमम आगचछनतयाः आसनम गमनकमालकषममागरदयस तदयाः दषमम ककष न ममागरण गनतवयमम इमत परशनयाः उपषसथतयाः अतयाः सषनदगधमायाः तकष सविर ततरउपमविषविनतयाः तदमा तषसमनम नगरकष एकयाः विमणकपपतरयाः मरणस परमापतविमानम सविर तसय शविस नषटरीतविमा ममागरण गचछनतयाःआसनम तदमा एकयाः पपसतकस दषटमा उकविमानम - वियस सविरददवि असममाकस जयकषषठमायाः यतम कप विर षनत तदकषवि अनपसरमामयाः

122 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

गपरजनयाः यतम विदमत तथमा सविजषटरीविनकष पररपमालयमामयाः तकषन असममाकस सपखस भविमत तसममातम ककष न ममागरणगनतवयमम इमत परशनसय महिमानतयाः जनमायाः यकषन ममागरण गचछषनत तकषन ममागरण वियममप गचछकषम इतयपततरमम

वयमाकरणमविमशर याः

दकषशमानतरमम - अनययाः दकषशयाः दकषशमानतरमम इमत मयकरवयससकमादयशचि इमत ततपपरषसममासयाः मविदनोपमाजरनमाथरमम- मविदमायमायाः उपमाजरनमम मविदनोपमाजरनमम इमत षषठषटरीततपपरषयाः मविदनोपजरनमाय इदमम

इमत मविदनोपमाजरनमाथरमम इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः उतकलमापमयतविमा - पकषटमा धनमामददमानकषन सनतनोषय विमा परमाकक तपरससदनोऽयस परयनोगयाः विमणकपपतरयाः - विमणजयाः पपतरयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः महिमाजनयाः - विमणगजनसमकहियाः शकषषठनो जनशचि

)7 1 4 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 2तनमहिमाजनममागरण गचछमामयाः अथ तकष पषणडतमायाः यमाविनमहिमाजनमकषलमापककष न सहि यमाषनत

तमाविदरिमासभयाः कषशचितततर शमशमानकष दषयाः अथ मदतषटरीयकषन पपसतकमपदमाटमाविलनोमकतमम-

उतसविकष वयसनकष परमापतकष द पमभरककष शतरपसङकटकषरमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः

वयमाखयमातनमहिमाजनममागरण ततम तसममातम महिमाजनममागरण (वियस) गचछमामयाः अथ तदननतरस तकष पषणडतमायाः यमावितम

महिमाजनमकषलमापककष न विमणगजनसमकहिकषन सहि यमाषनत तमावितम रमासभयाः गदरभयाः कषशचितम ततर शमशमानकष शविदमाहिसथमानकषदषयाः अविलनोमकतयाः अथ ततयाः मदतषटरीयकषन (पषणडतकषन) पपसतकमम गनथमम उदमाट अविलनोमकतमम दषमम -

उतसविकष वयसनकष परमापतकष द पमभरककष शतरपसङकटकष

रमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः

अनविययाः -

ययाः उतसविकष वयसनकष परमापतकष द पमभरककष शतरपसङकटकष रमाजदमारकष शमशमानकष चि मतषठमत सयाः बमानधवियाः इमत

अनवियमाथर याः -

ययाः उतसविकष आननदसमयकष वयसनकष मविपसततकमालकष परमापतकष आगतकष दपमभरककष अननमाभमाविसमयकष शतरपसङकटकषशतरवियाः यदमा आकरमणस कप विरषनत तषसमनम कमालकष रमाजदमारकष वयविहिमारमादकौ शमशमानकष शविदमाहिसथमानकष चि मतषठमतसहिमायतमास करनोमत स बनधपयाः एवि बमानधवियाः भविमत

तमातपयमारथर याः - कयाः परकक तयाः बनधपयाः इमत परशनकष एततम एवि उततरस यतम ययाः सविरदमा पमाशविर मतषठमत अथमारतमयथदवि सपखसमयकष तथदवि दपयाःखकमालकषऽमप ययाः पमाशविर भविमत ययाः आननदसमयकष आननदस विधरयमत दपयाःखसमयकषसमानतविनमास ददमामत शतरपसङकटकष सहिमायकयाः भविमत शमशमानकष एकमामकनमम (ममामम) तयकतविमा न गचछमत सयाः एविपरकक तयाः बनधपयाः इमत

सससकक तसमामहितयमम 123

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सरलमाथर याःतसममातम तकष शवियमातरयमा सहि परषसथतमायाः मकयदकरस गतविमा तकष शमशमानकष उपषसथतमायाः तषसमनम घनोरकष

भयमाकप लकष मनजरनकष शमशमानकष एकस रमासभस तकष दषविनतयाः तदमा मदतषटरीययाः गनथमम उदमाट उकविमानम - उतसविसमयकष चिवयसनसमयकष चि दपमभरककमालकष चि शतरनोयाः आकरमणकमालकष चि रमाजयाः सभमायमामम चि शमशमानकष चि ययाः सददवि पमाशविरमतषठमत स एवि परकक त बनधपयाः इमत

)7 1 5 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 3तदहिनो अयमसमदषटरीयनो बमानधवियाः ततयाः कषशचिततसय गषटरीविमायमास लगमत कनोऽमप पमादकौ

परकमालयमत अथ यमाविततकष पषणडतमायाः मदशमामविलनोकनस कप विर षनत तमावितकषशचिदपषष नो दषयाः तदशचिनोकमम-एतषतकमम तमाविततकतषटरीयकषन पपसतकमपदमाटनोकमम-

धमरसय तविररतमा गमतयाः

तननकनमकषष धमरसतमावितम चितपथरननोकमम-

इषस धमरण यनोजयकषतम

(तदमानधविनोऽयमम असममाकस धमरण यपजयतमामम)

अथ तदशचि रमासभ उषष गषटरीविमायमास बदयाः (तततप) ककष नमचितततसविमाममननो रजकसयमागकष कसथतमम(शपतविमा चि) यमाविदरिजकसतकषषमास मकखरपषणडतमानमास परहिमारकरणमाय सममायमातसतमाविततकष परणषमायाः

वयमाखयमाततम तसममातम अहिनो असमदषटरीययाः आसममाककीनयाः अयमम रमासभयाः बमानधवियाः बनधपयाः ततयाः अननतरस

कषशचितम तसय रमासभसय गषटरीविमायमास लगमत पररषविजतकष कनोऽमप विमा पमादकौ पमाददयस परकमालयमत पररषकरनोमत अथतदननतरस यमावितम तकष पषणडतमायाः मदशमामम इतसततयाः अविलनोकनस कप विर षनत तमावितम तनमधयकष कषशचितम उषष याः दषयाःपररलमकतयाः तदयाः चि उकमम - एततम मकमम तमावितम तदमा तकतषटरीयकषन पपसतकमम उदमाट उकमम कसथतमम - धमरसयतविररतमा चिपलमा गमतयाः ततम तसममातम नकनमम अविशयमम एषयाः धमाविममानयाः उषष याः धमरयाः तमावितम चितपथरन (पषणडतकषन)

उकमम कसथतमम - इषस सविमपरयस धमरण सहि यनोजयकषतम रमासभयाः बनधपतयमा इषकनोमटपरमविष इमत उषषगषटरीविमायमासरमासभबनधनमम इमत भमावियाः ततम तसममातम बमानधवियाः बनधपयाः अयमम रमासभयाः असममाकस धमरण उषष कषण सहिमनयपजयतमामम

अथ ततयाः परस तदयाः चितपमभरयाः चि पषणडतदयाः रमासभयाः गदरभयाः उषषगषटरीविमायमास बदयाः ततम तप ककष नमचितमसविमाममनयाः गदरभसविमाममनयाः रजकसय विसतरकमालकसय अगकष पपरसतमातम कसथतमम उकमम शपतविमा चि यमावितम रजकयाःविसतरकमालकयाः तकषषमास मकखरपषणडतमानमास परहिमारकरणमाय तमाडनमाय सममायमातयाः तमावितम तदभयनतरकष तकष परणषमायाःपलमामयतमायाः

सरलमाथर याःएविस मविमचिनतय तकष तसय रमासभसय सकषविमास कप विरषनत सम तदमा ततर एकयाः उषष याः आगतयाः मकममदमम इमत

तकष पकषविनतयाः तदमा तकतषटरीययाः बमाहमणयाः गनथमम अविलनोकय उकविमानम यतम धमरसय गमतयाः अमतशषटरीघरमा भविमत तदमा

124 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

सयाः उकविमानम यतम ययाः असममाकमम इषयाः मकञच ययाः असममाकस धमरयाः तयनोयाः मकषलनस कतरवयमम तसममातम उषषगषटरीवियमासमाकस गधरविस ससयनोसजतविनतयाः इमस विकततमानतस कशचिन गधरविसय पमालकस परमत उकविमानम तचछछ तविमा सयाः पमालकयाःधमाविमत सम तदमा धमाविनतस तस दषटमा तकष सविर ततयाः पलमामयतविनतयाः

वयमाकरणमविमशर याः

तविररतमा चिपलमा अमचिनतनषटरीयमा सककषममा चि

)7 1 6 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- ४ततनो यमाविदरिगकष मकसञचतसतनोकस ममागर यमाषनत तमावितकमामचिननदषटरी सममासमामदतमा तसयमा जलमधयकष

पलमाशपतरममायमानतस दषटमा पषणडतकषनदककष ननोकमम-

आगममषयमत यतपतरस तदसममाससतमारमयषयमत

एततकथमयतविमा ततपतरसयनोपरर पमततनो यमाविननदमा नषटरीयतकष तमाविततस नषटरीयममानमविलनोकयमानयकषनपषणडतकषन ककष शमानतस गकहिषटरीतविनोकमम-

सविरनमाशकष समपतपननकष अधर तयजमत पषणडतयाःअधरन कप रतकष कमायर सविरनमाशनो महि दपयाःसहियाः

-इतयपकतविमा तसय मशरशछकषदनो मविमहितयाः

वयमाखयमाततयाः अननतरस यमावितम अगकष मकसञचतम सतनोकमम अलपस ममागर यमाषनत गचछषनत तमावितम कमामचितम नदषटरी

सममासमामदतमा परमापतमा तसयमायाः नदमायाः जलमधयकष पलमाशपतरमम आयमानतस आगचछनतस दषटमा पषणडतकषन एककष न उकमम-

आगममषयमत आयमासयमत यतम पतरमम ततम असममानम तमारमयषयमत उदररषयमत इमत एततम कथमयतविमाउकतविमा ततपतरसय तसय पतरसय उपरर पमततयाः यमावितम नदमा नषटरीयतकष नदमामम मनमजजमत परविहिमत विमा तमावितम तसनषटरीयममानमम पषणडतमम अविलनोकय दषटमा अनयकषन पषणडतकषन ककष शमानतस ककष शमागभमागस गकहिषटरीतविमा आदमाय उकमम -

सविरनमाशकष समपतपननकष अधर तयजमत पषणडतयाः

अधरन कप रतकष कमायर सविरनमाशनो महि दपयाःसहियाः

अनविययाः -

सविरनमाशकष समपतपननकष अधर तयजमत पषणडतयाः अधरन कमायर कप रतकष महि सविरनमाशयाः दपयाःसहियाः इमत

अनवियमाथर याः -

सविरनमाशकष सविरसय हिमानकौ समपतपननकष सममागतकष अधर भमागमम तयजमत न सविषटरीकरनोमत पषणडतयाः मविदमानमअधरन भमागकषन कमायर सविपरयनोजनमम कप रतकष समपमादयमत ततम कप तयाः इमत चिकषद पचयतकष - यतनो महि सविरनमाशयाःसविरसय हिमामनयाः दपयाःसहियाः सनोढप स न शकयतकष इमत

तमातपयमारथर याः - यदमा मविदमानम मविपमद पतमत तदमा सयाः सविसय यमावितम वितरतकष तसममातम अधर ददमामतकप तयाः न समपकणर ददमामत तदमा उचयतकष यतम यमद समपकणर दषटरीयतकष तदमा तसय दपयाःखस सवियममप सनोढप स न शकननोमत

सससकक तसमामहितयमम 125

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इतयपकतविमा एविमम उकतविमा तसय मशरशछकषदयाः मसतकछकषदयाः मविमहितयाः कक तयाः

सरलमाथर याःअननतरमम तकषषमास ममागर नदषटरी आगतमा ततर नदमामम एकस पलमाशपतरस भमासममानमम आसषटरीतम तदम दषटमा

चितपषपर पषणडतकषषप एकयाः उकविमानम यतम इदस यतम पतरमम आगचछमत ततम असममानम नदमायाः अपरस तषटरीरस परमापमयषयमतइमत एविस मविमचिनतय सयाः तसय उपरर पमादकौ सथमामपतविमानम तदमा एवि सयाः नदमास पमततयाः तस तथमाभकतस दषटमाअनययाः एकयाः तस धकतविमा उकविमानम - मविपमद सममागतमायमामम पषणडतयाः अधरन कमायर समपमादयमत अविमशषकषमम अधरममचि पररतयजमत कमारणस महि यमद सविरसयमामप नमाशनो भविमत तमहिर तदम दपयाःखस सवियमम अमप सनोढपमम न शकननोमत

वयमाकरणमविमशर याः

पलमाशपतरमम - पलमाशसय पतरमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः पतरस विमाहिनमम नकौकमामदकमम पणर चि पतरनतपविमाहिनकष पणर इमत मविशवियाः

)7 1 7 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - ५अथ तदशचि पशचिमादगतविमा कषशचिदगमाम आसमामदतयाः तकषऽमप गमामषटरीणदमनरमषनतरतमायाः

पकथकपकथकगकहिकषषप नषटरीतमायाः तत एकसय सकमतरकमा घकतखणडससयपकमा भनोजनकष दततमा ततनो मविमचिनतयपषणडतकषननोकस यतम-

दषटरीघरसकतरनो मविनशयमत

-एविमपकतविमा भनोजनस पररतयजय गतयाः तथमा मदतषटरीयसय मणडकमायाः दततमायाः तकषनमापयपकमम-

अमतमविसतमारमविसतषटरीणर तदविकषनन मचिरमायपषमम

स चि भनोजनस तयकतविमा गतयाः अथ तकतषटरीयसय विमटकमाभनोजनस दततमम ततरमामप (तकषन)

पषणडतकषननोकमम-

मछदरिकषषविनथमार बहिहलषटरीभविषनत

एविस तकष तरयनोऽमप पषणडतमायाः कपतकमामकणठमा लनोकद हिरसयममानमासततयाः सथमानमातम सविदकषशस गतमायाः

वयमाखयमा(इतयकषविमम चितपषपर एकयाः मकतयाः) अथ अननतरमम तदयाः अविमशषदयाः मतरमभयाः चि पशचिमातम गतविमा कषशचितम गमामयाः

जनपदयाः आसमामदतयाः परमापतयाः तकष अमप गमामषटरीणदयाः गमामसथदयाः मनमषनतरतमायाः भनोजनमाय आहिहतमायाः पकथकम पकथकम गकहिकषषपगकषहिकषषप नषटरीतमायाः सविषटरीकक तमायाः ततयाः एकसय पषणडतसय भनोजनकष सकमतरकमा सकषमई इतयमाखयमातमा जलकषबषटरी इतयमाखयमातमाविमा घकतखणडससयपकमा घकतखणडसलपतमा दततमा अमपरतमा ततयाः तददषटमा मविमचिनतय मविशकषषकषण मचिनतमयतविमा पषणडतकषनउकमम यतम - दषटरीघरसकतरयाः आलसयनोपहितयाः मविनशयमत मविशकषषकषण नशयमत इमत एविमम उकतविमा भनोजनस भनोजयसपररतयजय तयकतविमा गतयाः गतविमानम

तथमा मदतषटरीयसय भनोजनकष मणडकमायाः दततमायाः अमपरतमायाः तददषटमा तकषन अमप उकमम -अमतमविसतमारमविसतषटरीणरमम अमतविमदरतस विसतप ततम भविकषतम न मचिरमायपषमम मचिरसथमामय अथविमा यथमा

126 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

नमानमामविधवयमापमारपरसकयाः नरयाः मचिनतमाशतमाकप लयाः न मचिरस जषटरीविमत एविमम अमतमविसतषटरीणमार मणडकमा न भनोजनकषपरशसतमा इतयमप अथरयाः

अथ तदननतरस तकतषटरीयसमद विमटकमाभनोजनस विडमाभनोजनमम दततमम ततरमामप तकषन पषणडतकषन उकमम -मछदरिकषषप वयसनकषषप सषचछदरिकषषप भनोजनकषषप चि अनथमारयाः बहिहलषटरीभविषनत विधरनतकष इमत एविस तकष तरययाः अमप पषणडतमायाःकपतकमामकणठमायाः कपधमाशपषककणठमायाः लनोकद याः हिसयममानमायाः उपहिसयममानमायाः ततयाः सथमानमातम सविदकषशस मनजदकषशस गतमायाः

सरलमाथर याःततयाः परस तकष मनकटकष षसथतस गमामस गतविनतयाः ततर गमामषटरीणमायाः तकषषमामम अमभननदनस कक तविनतयाः तकष पकथकम

पकथकम गकहिकष मनमषनतरतमायाः एकसय भनोजनसमयकष घकतममसशतमा सकमतरकमा (जलकषबषटरी) परदततमा सयाः मचिषनततविमानम यतमतसय आचिमायरयाः उकविमानम यतम दषटरीघरसकतरषटरी मविनमाशस परमापननोमत इमत तसममातम अतर सकमतरकमायमास दषटरीघमार सकमतरकमा वितरतकषइतयतयाः सयाः भनोजनस न कक तविमानम अपरसमद बमाहमणमाय मणडकमा (रनोमटकमा) परदततमा सयाः मचिषनततविमानम यतम गपरणमाउकमम - यसय असधकयाः मविसतमारयाः भविमत तसय आयपयाः असधकस न भविमत तदथरयाः तसय मरणस शषटरीघरस भविमतइमत तसममातम ततम मविमचिनतय सयाः भनोजनस तयकविमानम तकतषटरीययाः ययाः आसषटरीतम तसमद विमटकमाभनोजनस पपररभनोजनस(कचिकौडषटरी) परदततमम सयाः मचिषनततविमानम यतम तसय गपरयाः यदमा पमामठतविमानम तदमा उकविमानम यतम यतर मछदरिमायाः वितरनतकषततर मविघनमायाः आसधकयकषन भविषनत तसममातम भयकषन सयाः अमप भनोजनस न कक तविमानम तमानम दषटमा सविर गमामषटरीणमायाःहिससतविनतयाः एविस तकष मकखमारयाः पषणडतमायाः भनोजनमम अकक तविमा एवि सविदकषशस परमत गतविनतयाः

वयमाकरणमविमशर याः

घकतखणडससयपकमा - घकतसय खणडयाः घकतखणडयाः इमत षषठषटरीततपपरषयाः घकतखणडकषन ससयपकमाघकतखणडससयपकमा इमत तकतषटरीयमाततपपरषयाः घकतखणडसलपतमा इतयथरयाः

दषटरीघरसकतरयाः - आलसयनोपहितयाः दषटरीघरसकतरषशचिरमकरययाः इमत कनोशमातम विमटकमाभनोजनमम - विमटकमा विडमा तसयमायाः भनोजनमम विमटकमाभनोजनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः अनथमारयाः - न अथमारयाः अनथमारयाः इमत नञततपपरषसममासयाः कपतकमामकणठमायाः - कपतमा कपधयमा कमामयाः शपषकयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः कपतकमामयाः कणठयाः यकषषमास

तकष कपतकमामकणठमायाः (पषणडतमायाः) इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः बपभपमकतमायाः इमत तदथरयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 चितविमारयाः मविदमालमाभमाय कप तर गतविनतयाः

2 कमानयकप बजकष तकष कप तर आसनम

3 कमत विषमारमण वयमापय तकष अधययनस कक तविनतयाः

4 कयाः पनथमायाः

5 शमशमानकष तकष मकस दषविनतयाः

6 इषस ककष न यनोजयकषतम

सससकक तसमामहितयमम 127

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

7 कसयमामम अविसथमायमास पषणडतयाः अधर तयजमत

8 अमतमविसतषटरीणरसय मकस भविकषतम

9 मछदरिकषषप मकस बमाहिहलयकषन भविषनत

10 मकस मविनशयमत

)7 2 मदतषटरीयमा कथमा - यतनो धमरसततनो जययाः

)7 2 1 पकविरपषटरीमठकमाधमरण महि जषटरीविषनत मनपषयमायाः धमरण हिषटरीनमायाः पशपमभयाः सममानमायाः सविधमरनषटरीमतनयमायमादषटरीनम ययाः

पररतयजमत सयाः पशपतपलययाः एवि सनममागरण गमनमम सविधमरसय चि पमालनस सदमा कतरवयमम तकषन कदमामप सविसयकमतयाः भमवितपमम अहिरमत परनतप अषनतमकष सपखमम एवि लभयतकष अतर धमरबपमदयाः कथस धमरममागर आसषटरीतम इमतजमायतकष धमरण सपखमम अधमरण चि दपयाःखमम एवि भविमत इतयमप जमायतकष सविरयोपरर धमरसय कथस जयनोऽभवितम इमतजमासयतकष

इयस कथमा पञचतनतरमातम सविषटरीकक तमा ततर ममतरभकषदनमामककष परथमकष तनतरकष इयस कथमा परमापयतकष

)7 2 2 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 1कषसमसषशचिदसधषठमानकष धमरबपमदयाः पमापबपमदशचिकषमत दकष ममतरकष परमतविसतयाः सम अथ

कदमामचितपमापबपमदनमा मचिषनततमम- अहिस तमाविनमकखरयो दमाररदषयनोपकषतशचि तदकषनस धमरबपमदममादमाय दकषशमानतरसगतविमासयमाशयकषणमाथरयोपमाजरनस कक तविदनममप विञचमयतविमा सपखषटरी भविमामम अथमानयषसमननहिमन पमापबपमदधरमरबपमदसपरमाहि- ldquoभनो ममतर विमादरकभमाविकष मकस तविममातममविचिकषमषतस समरसस दकषशमानतरमदषटमा कमास मशशपजनसय विमातमारकथमयषयसस

वयमाखयमाकषसमसषशचिदसधषठमानकष कषसमसषशचितम कषसमननमप असधषठमानकष नगरकष धमरबपमदयाः पमापबपमदयाः चि इमत दकष ममतरकष

परमतविसतयाः सम अथ अननतरमम कदमामचितम पमापबपमदनमा मचिषनततमम - अहिस तमावितम मकखरयाः दमाररदषयनोपकषतयाः दररदरियाःचि ततम तसममातम एनमम धमरबपमदमम आदमाय सविषटरीकक तय दकषशमानतरमम अनयस दकषशसस गतविमा असय धमरबपदकषयाः आशयकषणअथरयोपमाजरनस कक तविमा एनमम धमरबपमदमम अमप विञचमयतविमा परविञचय सपखषटरी भविमामम भमविषयमामम

अथ ततयाः अनयषसमनम अपरषसमनम अहिमन मदविसकष पमापबपमदयाः धमरबपमदमम परमाहि उकविमानम - भनो ममतरबनधनो विमादरकभमाविकष विकदमाविसथमायमामम मकमम तविमम आतममविचिकषमषतस सविकक तयमम समरसस समररषयसस दकषशमानतरममअनयस दकषशमम अदषटमा मशशपजनसय सविपपतरमामदबमालकषभययाः कमामम विमातमार कथमयषयसस

128 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

सरलमाथर याः पपरमा कषसमननमप गमामकष धमरबपमदयाः पमापबपमदयाः चि इमत दकष ममतरकष मतषठतयाः सम एकषसमनम मदविसकष पमापबपमदयाः

मचिषनततविमानम यतम सयाः दररदरियाः मकखरशचि यमद सयाः धमरबपदकषयाः समाहिमाययकषन धनसय उपमाजरनस कररषयमत परस तसधमरबपमदस विञचमयतविमा तसयमामप धनस सविषटरीकररषयमत तमहिर सयाः धमनकयाः भमविषयमत तसय सपखममप भमविषयमत एविसमविमचिनतय सयाः धमरबपदकषयाः समषटरीपस गतविमा उकविमानम यतम - बहिह मदनस यमावितम दकषशमानतरगमनस न अभवितम तमहिरसविपपतरमामदभययाः कमास विमातमार जमापमयषयसस

वयमाकरणमविमशर याः

दमामहिदषयनोपकषतयाः दमाररदषयकषण उपकषतयाः दररदरियाः इमत यमावितम परमाहि पर-आहि बपवियाः पञचमानमाममामदत आहि बपवियाः इतयनकषन मविकलपकषन बकतकष इतयसय सथमानकष आहि इमत

परयनोगयाः पककष बकतकष इतयमप परयनोगयाः

)7 2 3 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - २उकञच-

दकषशमानतरकषषप बहिह मविधभमाषमाविकषषमामद यकषन न जमातमम

भरमतमा धरणषटरीपषटरीठकष तसय फलस जनमननो वयथरमम

अनविययाः

यकषन दकषशमानतरकषषप बहिह मविधभमाषमाविकषषमामद न जमातमम धरणषटरीपषटरीठकष भरमतमा तसय जनमनयाः फलमम वयथरमम

अनवियमाथर याः

यकषन जनकषन दकषशमानतरकषषप अनयकषषप दकषशकषषप बहिहमविधभमाषमाविकषषमामद नमानमामविधस भमाषमापररचछकषदमामदकमम नजमातमम अविगतमम धरणषटरीपषटरीठकष पकसथविषटरीपकषठकष भरमतमा मविचिरतमा तसय जनसय जनमनयाः उतपततकषयाः फलमम वयथरमममनषफलमम

सरलमाथर याःबहिहमविधभमाषमामभयाः तथमा सससकक मतमभयाः चि सहि पररचिययाः आविशयकयाः यसय

नमानमामविधभमाषमापररचछकषदमामदमभयाः सहि समपकर याः नमाषसत तसय जनमनमा कनो विमा लमाभयाः अथमारतम यसयमविदकषशविकततमानतयाः अजमातयाः तसय कक पमणडककवितम उतपसततयाः विकथमा एवि इमत भमावियाः

)7 2 4 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - ३तथमा चि-

मविदमास मविततस मशलपस तमाविननमापननोमत ममानवियाः समयकम यमाविदवजमत न भकमकौ दकषशमादकषशमानतरस हषयाः

अनविययाः

सससकक तसमामहितयमम 129

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ममानवियाः हषयाः (सनम) यमावितम भकमकौ दकषशमातम दकषशमानतरस न वजमत तमावितम मविदमास मविततस मशलपस समयकम नआपननोमत

अनवियमाथर याः

ममानवियाः मनपषययाः हषयाः समपतसपकयाः (सनम) यमावितम यमावितकमालपयरनतमम भकमकौ पकसथवयमामम दकषशमातमदकषशमानतरस बहिहनम दकषशमानम न वजमत गचछमत तमावितम तमावितकमालपयरनतमम मविदमास जमानमम मविततस धनमम मशलपसकलमामदकमम समयकम परभकतमम न आपननोमत लभतकष इतयथरयाः

सरलमाथर याःचिचिरयमा विधरतकष मविदमा तसममातम मविदमालमाभमाय मविमविधजनदयाः समाकस मकषलनस कतरवयमम ययाः दकषशमानतरस गतविमा

अनयदयाः समाकस यमावितम न ममलमत तमावितम तसय मविदमा समपकणमार न भविमत तसममातम अनयदकषशसथदयाः सहि मकषलनममअतयमाविशयकमम तकषन जमानमम विधरतकष धनममप एधतकष कलमामदकमम चि हिसतगतस भविमत

)7 2 5 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - ४अथ स धमरबपमदयाः तसय तदचिनममाकणयर परहषमनमासतकषनदवि सहि गपरजनमानपजमातयाः शपभकषऽहिमन

दकषशमानतरस परषसथतयाः ततर चि धमरबपमदपरभमाविकषण भरमतमा पमापबपमदनमा परभकततरस मविततममासमामदतमम ततशचिदमाविमप तकौ परभकतनोपमासजरतदरिवयकौ परहषकौ सविगकहिस परतयकौतसपकयकषन मनविकततकौ उकञच-

परमापतमविदमाथर मशलपमानमास दकषशमानतरमनविमाससनमाममकरनोशममातरनोऽमप भकभमागयाः शतयनोजनविदविकषतम

वयमाखयमा

अथ अननतरमम तसय पमापबपदकषयाः ततम विचिनमम कथनमम आकणयर शपतविमा परहषमनमायाः समपतसपकमनमायाःधमरबपमदयाः तकषन एवि सहि गपरजनमानपजमातयाः गपरजनदयाः जयकषषठदयाः अनपजमातयाः आमदषयाः शपभकष मङगलमयकष अहिमन मदनकषदकषशमानतरमम परषसथतयाः अनयस दकषशमम परमत यमातरमामम आरबधविमानम ततर चि धमरबपमदपरभमाविकषण भरमतमा मविचिरतमापमापबपमदनमा परभकततरमम मविपपलमम मविततमम धनमम आसमामदतमम उपमासजरतमम ततयाः दकौ अमप परभकतनोपमासजरतदरिवयकौधनविनतकौ परहषकौ आनषनदतकौ सविगकहिस मनजगकहिस परमत औतसपकयकषन उतकणठयमा मनविकततकौ परतयमागमनममआरबधविनतकौ उकमम चि -

परमापतमविदमाथर मशलपमानमास दकषशमानतरमनविमाससनमाममकरनोशममातरनोऽमप भकभमागयाः शतयनोजनविदविकषतम

अनविययाः

दकषशमानतरमनविमाससनमास परमापतमविदमाथरमशलपमानमास करनोशममातरयाः अमप भकभमागयाः शतयनोजनविदम भविकषतम इमत

अनवियमाथर याः

मविदमा चि अथरयाः चि मशलपमम चि तमामन मविदमाथरमशलपमामन परमापतमामन असधगतमामन मविदमाथरमशलपमामन यदयाः तकषतकषषमास परमापतमविदमाथरमशलपमानमामम दकषशमानतरमनविमाससनमामम अनयदकषशकष परमतविसतमामम करनोशममातरनोऽमप अलपपररममतनोऽमप

130 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

भकभमागयाः भकममपररममाणमम शतयनोजनवितम बहिहमविसतकतविदम भविकषतम परमतभमामत यसमद परयनोजनमाय जनमा मविदकषशसगचछषनत ततर यमावितम अथरससमदयाः न भविमत तमावितम सविगकहिस परमत मनरतकणठमायाः भविषनत कक तकक तयमासतप सविगकहिसपरमत समामतशयस समपतकप षणठतमायाः मपहिहतरसयमामप मविलमबसय अमषरणषटरीयतयमा असहिनषटरीयतयमा सविलपममातरममप ममागरसपदकरमम इवि मनयनतकष इमत भमावियाः

सरलमाथर याःपमापबपदकषयाः एतदम विमाकयस शपतविमा धमरबपमदयाः सममतयाः अभवितम स गपरजनमानमामम अनपममतमम आशषटरीविमारदस चि

परमापय दकषशमानतरस गतविमानम ततर धमरबपदकषयाः कमारणमातम सयाः पमापबपमदयाः परभकतस धनस लबधविमानम ततयाः परमम आननदकषनतकौ धनरतनमामद सविषटरीकक तय गकहिस परमत गचछनतकौ आसतमामम

तमातपयमारथर याः

यदमा गकहिस परमत पपतरयाः मविदमाधनमामदकस लबधविमा आगचछमत तदमा करनोशपररममतयाः ममागरयाःकरनोशचितपषयपररममतमम इवि भमामत एविमकषवि दकषशमानतरकष ययाः मविदमाधनकलमादषटरीनम लबधविमा सविगकहिमम आगचछमत तसयसविलपयाः अमप ममागरयाः दषटरीघरकमाययाः इवि परतषटरीयतकष

वयमाकरणमविमशर याः

गपरजनमानपजमातयाः - गपरजनदयाः अनपजमातयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः धमरबपमदपरभमाविकषण - धमरबपदकषयाः परभमावियाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः धमरबपमदपरभमावियाः तकषन धमरबपमदपरभमाविकषण परभकतनोपमासजरतदरिवयकौ - परभकतमम अनकषकमम उपमासजरतमम दरिवयमम यमाभयमामम तकौ परभकतनोपमासजरतदषवयकौ इमत

बहिहवषटरीमहिसममासयाः परमापतमविदमाथरमशलपमानमामम - परमापतयाः अथरयाः मविदमा मशलपस चि यदयाः तकष परमापतमविदमाथरमशलपमायाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

तकषषमामम परमापतमविदमाथरमशलपमानमामम

)7 2 6 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 5अथ सविसथमानसमषटरीपविमतरनमा पमापबपमदनमा धमरबपमदरमभमहितयाः-ldquoभदरि न सविरमकषतदनस गकहिस परमत

नकषतपस यपजयतकष यतयाः कप टप षमबननो बमानधविमाशचि परमाथर मयषयनतकष तदतरदवि विनगहिनकष कविमामप भकमकौ मनमकपय

मकसञचनममातरममादमाय गकहिस परमविशमावियाः भकयनोऽमप परयनोजनकष सञमातकष तनममातरस समकषतयमासममातम सथमानमाननकषषयमावियाःउकञच-

न मविततस दशरयकषतपरमाजयाः कसय मचितसविलपमपयहिनोमपनकषरमप यतसतसय दशरनमाचचिलतकष मनयाः

तथमा चि-

यथमाममषस जलकष मतसयदभरकषयतकष शविमापददभपर मविआकमाशकष पमकमभशचिदवि तथमा सविरतर मविततविमानम

सससकक तसमामहितयमम 131

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाखयमाअथ अननतरमम सविसथमानसमषटरीपविमतरनमा मनजसथमानमनकटविमतरनमा पमापबपमदनमा धमरबपमदयाः अमभमहितयाः

कसथतयाः - भदरि शषटरीममानम न सविरमम एततम धनस गकहिस परमत नकषतपस यपजयतकष यतयाः कमारणस महि कप टप षमबनयाः आतमषटरीयमायाःबमानधविमायाः बनधवियाः चि परमाथरमयषयनतकष यमामचिषयनतकष ततम तसममातम अतर एवि विनगहिनकष गभषटरीरकष अरणयकष कविमामपकप तरमचितम भकमकौ मकसततकमायमामम मनमकपय मकसञचनममातरमम अलपपररममाणमम आदमाय सविषटरीकक तय गकहिमम परमविशमामयाःगचछमामयाः भकयनोऽमप बहिहमविधकषऽमप परयनोजनकष सञमातकष उपषसथतकष तनममातरमम अविमशषस धनमम समकषतय आगतयअसममातम सथमानमातम नकषषयमावियाः सविषटरीकक तय गममषयमावियाः उकमम चि -

न मविततस दशरयकषतपरमाजयाः कसयमचितसविलपमपयहिनो

मपनकषरमप यतसतसय दशरनमाचचिलतकष मनयाः

अनविययाः

परमाजयाः सविलपमम अमप अहिनो मविततस न दशरयकषतम यतयाः मपनकषयाः मनयाः अमप तसय दशरनमातम चिलतकष

अनवियमाथर याः

परमाजयाः मविदमानम सविलपमम अतयलपमम अमप अहिनो आशचियर मविततस धनमम न दशरयकषतम परकमाशयकषतम यतयाःकमारणस महि मपनकषयाः षसथरमचिततसय मनयाः मचिततमम अमप तसय धनसय दशरनमातम अविलनोकनमातम चिलतकष अषसथरसभविमत इतयथरयाः

तमातपयमारथर याः

शपककौ रजतसय भरमकष अमप ममानवियाः ततम परमापतपस धमाविमत तमहिर यमद समाकमातम धनमकषवि सयमातम तदमा कसयविमा मनयाः चिञचलस न भविमत शमानतमचिततमानमास मपनषटरीनमामम अमप मचिततस सविलपधनदशरनकषन परलपबधस भविमत तसममातममविदमानम कदमामप सविसय धनमामदकस न कमम अमप दशरयमत

यथमाममषस जलकष मतसयदभरकषयतकष शविमापददभपर मवि

आकमाशकष पमकमभशचिदवि तथमा सविरतर मविततविमानम

अनविययाः

यथमा आममषस जलकष मतसयदयाः भकषयतकष भपमवि शविमापददयाः आकमाशकष पमकमभयाः तथमा चिदवि मविततविमानम सविरतर

अनवियमाथर याः

यथमा मतसयदयाः मषटरीनदयाः जलकष ससललकष शविमापददयाः महिससकद याः भकमकौ भपमवि पमकमभयाः मविहिगदयाः आकमाशकष गगनकषआममषस ममाससमम (भनोगयविसतप) (आममषस पपननपपससकमम भनोगयविसतपमन समभनोग इमत मकषमदनषटरी) भकषयतकष तथमा सविरतरदकषशकष इमत शकषषयाः मविततविमानम धनविमानम भकषयतकष जनदयाः इमत शकषषयाः सविर एवि मविततवितयाः मविततमम आकमाङकषतकष

तमातपयमारथर याः

अतर शलनोककष धनसय परमापतकौ कयाः मविघनयाः भविमत इमत विणयरतकष अतर उचयतकष यतम सविर ममाससस विमाञछषनतयमद ततम जलकष अषसत तमहिर मतसयमायाः सविषटरीकप विरषनत खमादषनत यमद ततम पकसथवयमास वितरतकष तमहिर परमामणनयाः गकहषनत

132 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

यमद आकमाशकष पततम वितरतकष तमहिर पमकणयाः ततम आतमसमातकप विरषनत एविमकषवि ययाः मविततविमानम भविमत सविर तसय धनममइचछषनत

सरलमाथर याःगकहिसमषटरीपस यदमा तकष आगतमायाः तदमा पमापबपमदयाः उकविमानम यतम गकहिकष आतमषटरीयमायाः वितरनतकष तकषषमास समषटरीपकष परभकतस

धनस न नकषतवयमम गकहिसमषटरीपकष कप तरमामप मबलस (गतरमम) कक तविमा ततर धनमामदकस सथमापमयतविमा यमावितम परयनोजनस वितरतकषतमावितम सविषटरीकक तय गचछमत चिकषतम समयकम भविमत यदमा परयनोजनस भमविषयमत तदमा पपनयाः सविषटरीकररषयमत यतनो महिधनमम इतथस विसतप यतम षसथरमचिततमानमास मपनषटरीनमाममप मनसस मविकमारमम उदमावियमत मकञच धनवितमास सविरतर शतरवियाःमविदनतकष

)7 2 7 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 6तदमाकणयर धमरबपमदरमाहि-ldquoभदरि एविस मकरयतमाममrdquo तथमानपमषठतकष दमाविमप तकौ सविगकहिस गतविमा सपखकषन

ससषसथतविनतकौ अथमानयषसमननहिमन पमापबपमदमनर मशथकषऽटवयमास गतविमा ततसविर मविततस सममादमाय गतरपकरमयतविमा सविभविनस जगमाम अथमानयकषदपधरमरबपमदस समभयकषतय परनोविमाचि- ldquoसखकष बहिहकप टप मबमा वियमममविततमाभमाविमातसषटरीदमामयाः तदगतविमा ततर सथमानकष मकसञचनममातरस धनममानयमावियाःrdquo सनोऽबविषटरीतम-ldquoएविसमकरयतमाममrdquo अथ दमाविमप गतविमा ततसथमानस यमावितखनतसतमाविमदरिकस भमाणडस दषविनतकौ अतरमानतरकषपमापबपमदयाः मशरसतमाडयनपरनोविमाचि- ldquoभनो धमरबपदकष तवियमा हतमकषतदनमम नमानयकषन यतनो भकयनोऽमप गतमारपकरणसकक तमम ततपरयचछ मकष तसयमाधरमम अथविमाहिस रमाजकप लकष मनविकषदमयषयमाममrdquo स आहि- ldquoभनो दपरमातमनम मदविसविद- धमरबपमदयाः खलविहिमम नदतचचिकौरकमर करनोमम उकञच-

ममातकवितपरदमारमामण परदरिवयमामण लनोषठवितमआतमवितसविरभकतमामन विषटरीकनतकष धमरबपदययाः

वयमाखयमा

ततम आकणयर शपतविमा धमरबपमदयाः आहि बकतकष (उकविमानम) - भदरि एविस यथमा तपभयस रनोचितकष तथमा मकरयतमाममतथमा अनपमषठतकष समपमामदतकष दकौ अमप तकौ सविगकहिस मनजगकहिमम गतविमा सपखकषन ससषसथतविनतकौ अथ ततयाः अनयषसमनमअहिमन मदविसकष पमापबपमदयाः मनशषटरीथकष रमातरकौ अटवयमास विनमम गतविमा ततसविर मविततस धनमम सममादमाय सविषटरीकक तय गतरपकरमयतविमा यथमा पकविरमम आसषटरीतम तथमा कक तविमा सविभविनस मनजगकहिमम जगमाम गतविमानम अथ अनयकषदपयाः अपरषसमनममदविसकष धमरबपमदयाः समभकषतय सममागतय परनोविमाचि उकविमानम - सखकष ममतर बहिहकप टप मबमायाः अनकषककप टप मबयपकमा वियमममविततमाभमाविमातम धनमाभमाविमातम सषटरीदमामयाः कलकषशमम अनपभविमामयाः तदगतविमा तसममातम गतविमा ततर सथमानकष मकसञचनममातरममअलपपररममतमम धनमम आनयमावियाः सविषटरीकप विरयाः सयाः अबविषटरीतम उकविमानम - भदरि एविमम इतथमम मकरयतमामम

अथ अननतरमम दकौ अमप गतविमा ततसथमानमम यमावितम खनतयाः तमावितम ररकमम शकनयमम भमाणडमम दषविनतकौअविलनोमकतविनतकौ अतरमानतरकष एतदभयनतरकष पमापबपमदयाः मशरयाः मसतकमम तमाडयनम पषटरीडयनम परनोविमाचि उकविमानम - भनोधमरबपदकष तवियमा हतमम चिनोररतमम एततम धनमम न अनयकषन अपरकषण यतयाः (यमद चिकौरकषण हतस सयमातम तदमा पपनयाःगतरपकरणस तकषन न कक तस सयमातम तवियमा एवि एततम अपहतमम अतयाः गतरपकरणस तवियमा चिकौयरगनोपनमाय कक तमम इतयथरयाः)

सससकक तसमामहितयमम 133

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

कमारणस महि भकयनोऽमप बहिह गतमारपकरणस गतरपकरणस कक तमम मविमहितमम ततपरयचछ तसममातम दकषमहि मकष मम तसय हतसयधनसय अधरमम अधरपररममतभमागयाः अथविमा अनयथमा रमाजकप लकष रमाजसमषटरीपकष मनविकषदमयषयमामम विकषयमामम

स आहि उकविमानम ndash भनो द परमातमनम दपषबपदकष ममा एविस विद कथय धमरबपमदयाः खलप मनशचियकषन अहिममअषसम न एततम चिकौरकमर चिकौयरमम करनोमम उकमम चि -

ममातकवितपरदमारमामण परदरिवयमामण लनोषठवितमआतमवितसविरभकतमामन विषटरीकनतकष धमरबपदययाः

अनविययाः

धमरबपदययाः परदमारमामण ममातकविदम परदरिवयमामण लनोषठवितम सविरभकतमामन आतमवितम विषटरीकनतकष

अनवियमाथर याः

धमरबपदययाः धमर सदसतपमन बपमदयाः ममतयाः यकषषमास जनमानमास तकष परदमारमामण परसय अनयसय दमारमामणससतरययाः ममातकविदम ममातमा इवि परदरिवयमामण अनयसय दरिवयमामण विसतकमन लनोषठवितम परसतरयाः इवि सविरभकतमामन सविमारनमलनोकमानम आतमवितम सविरतर आतममानस पशयषनत इतयथरयाः

तमातपयमारथर याः

अतर शलनोककष यकष धमरममागर गचछषनत तकषषमास नषटरीतययाः विमणरतमायाः तकष परभमायमारमम ममातकविदम पशयषनत तमासमाससविरदमा शदमास कप विरषनत अथमारतम तमायाः परमापतपस कदमामप इचछमाममप न कप विरषनत तकष परकषषमास धनस लनोषठवितम नमाम परसतरवितमपशयषनत अथमारतम तकषषमामम अपरकषषमास धनकष लनोभयाः न वितरतकष मकञच सविमारनम तकष आतमवितम पशयषनत तदथरयाः तकषकदमामप परकषषमामम अपकमारस न कप विरषनत

सरलमाथर याःएविस मविजमामपतयाः सनम धमरबपमदयाः ततम सविषटरीकक तय समषटरीपकष भकमकौ धनमामदकस सथमापमयतविमा गकहिस गतविमानम

पमापबपमदयाः एकषसमनम मदविसकष गतविमा सविर धनस नषटरीतविमा गतरसय पकरणस कक तविमा गकहिमम आगतविमानम परषसमनम मदविसकष सधमरबपदकषयाः समषटरीपस गतविमा उकविमानम यतम धनसय आविशयकतमा वितरतकष तसममातम ततर गनतवयमममत धमरबपमदयाः तकषनसमाकस ततर गतविमानम ततर गतविमा तकौ दषविनतकौ यतम ततम सथमानस ररकमम अषसत तदमा तदम दषटमा पमापबपमदयाःधमरबपदकषयाः उपरर दनोषमारनोपस कक तविमा उकविमानम यतम सयाः धमरबपमदयाः एवि धनस चिनोररतविमानम इमत सयाः रमाजमानस विमदषयमतइमत उकविमानम तदमा धमरबपमदयाः उकविमानम यतम एविस चिकौरकमायर सयाः कदमामप न करनोमत तसय परदरिवयकषषप लनोभयाःनमाषसत इमत

)7 2 8 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 7एविस दमाविमप तकौ मविविमादममानकौ धममारसधकरणस गतकौ परनोचितपशचि परसपरस दकषयनतकौ अथ

धममारसधकरणमासधमषठतपपरषदयाः मदवयमाथर यमावितम मनयनोसजतकौ तमावितपमापबपमदरमाहि- ldquoअहिनो न समयगदषनोऽयसनयमाययाः उकञच -

मविविमादकषऽषनविषयतकष पतरस तदभमाविकषऽमप समामकणयाः

134 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

समाकषयभमाविमातततनो मदवयस परविदषनत मनषटरीमषणयाः

तदतर मविषयकष मम विककदकषवितमायाः समाकषटरीभकतमाषसतषठषनत तमा अपयमावियनोरकषकतरस चिकौरस समाधप विमाकथमयषयषनतrdquo अथ तकौ सविररमभमहितमम- भनोयाः यपकमपकस भवितमा उकञच -

अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी मविविमादकष समपरजमायतकष

न ततर मविदतकष मदवयस मकस पपनयरतर दकषवितमायाः

तदसममाकमपयतर मविषयकष महितककौतकहिलस विततरतकष परतयकषसमयकष यपविमाभयमामपयसममामभयाः सहि ततरविननोदकषशकष गनतवयमम इमत एतषसमनननतरकष पमापबपमदयाः सविगकहिस गतविमा सविजनकमपविमाचि - तमात परभकतनोऽयसमयमाथरयो धमरबपमदशचिनोमदतयाः स चि तवि विचिनकषन पररणमतस गचछमत अनयथमासममाकस परमाणदयाः सहियमासयमत स आहि- वितस दरिपतस विद यकषन परनोचयस तदम दरिवयस षसथरतमास नयमामम पमापबपमदरमाहि - तमात

अषसत ततपरदकषशकष महिमाशमषटरी तसयमास महितकनोटरमषसत ततर तविस समामपरतमकषवि परमविश ततयाः परभमातकष यदमाहिससतयशमाविणस करनोमम तदमा तवियमा विमाचयस यदम- धमरबपमदयाः चिकौरयाः इमत

वयमाखयमा एविस दकौ उभकौ अमप मविविदममानकौ मविविमादस कप विमारणकौ धममारसधकमाररणस मविविमादमनणरतमारस (जजम) रमाजकप लमम

विमा गतकौ गतविनतकौ परनोचितपयाः उकविनतकौ चि परसपरमम द कषयनतकौ सनतकौ अथ अननतरममधममारसधकरणमासधमषठतपपरषदयाः रमाजकप लसथपपरषदयाः मदवयमाथर अमगसपशर-भपजङगगहिण-तपलमारनोहिण-

मविषपमानमादनयतमरपमदवयशपथकरणमाय यमावितम मनयनोसजतकौ आमदषकौ तमावितम पमापबपमदयाः आहि उकविमानम - अहिनोआशचियरमम न समयकम दषयाः अयस नयमाययाः न यथमावितम मनणरतरीतयाः इतयथरयाः (ठषटरीक फद सलमा नहिनी हिहआ) उकमम चि -

मविविमादकषऽषनविषयतकष पतरस तदभमाविकषऽमप समामकणयाः

समाकषयभमाविमातततनो मदवयस परविदषनत मनषटरीमषणयाः

अनविययाः

मविविमादकष पतरमम अषनविषयतकष तदभमाविकषऽमप समामकणयाः (अषनविषयनतकष) ततयाः समाकषयभमाविमातम मदवयमममनषटरीमषणयाः परविदषनत

अनवियमाथर याः

मविविमादकष कलहिकष (मपकदममा) उतपननकष पतरमम लकषखयाः अषनविषयतकष परममाणतयमा अषनविषयतकष गकहतकष चितदभमाविकषऽमप पतरमाभमाविकषऽमप समामकणयाः अषनविषयनतकष समाकषयभमाविमातम मदवयमम परममाणमम मनषटरीमषणयाः महिमानतयाः परविदषनतपरकथयषनत

ततम अतर मविषयकष मम विककदकषवितमायाः विककदकषविमायाः समाकषटरीभकतमायाः मतषठषनत सषनत तमायाः अमप आवियनोयाः एकतरसचिकौरस समाधप विमा कथमयषयषनत विकषयषनत अथ ततयाः तदयाः सविरयाः अमभमहितमम कसथतमम - भनो यपकमम समयकम उकममकसथतमम भवितमा उकमम चि ndash

अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी मविविमादकष समपरजमायतकष

न ततर मविदतकष मदवयस मकस पपनयरतर दकषवितमायाः

सससकक तसमामहितयमम 135

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनविययाः

मविविमादकष अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी समपरजमायतकष ततर मदवयमम न मविदतकष यतर दकषवितमायाः (ततर) पपनयाः मकमम

अनवियमाथर याः

मविविमादकष अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी समपरजमायतकष लभयतकष ततर मदवयस (परममाणस) न मविदतकष तसय नआविशयकतमा इतयथरयाः यतर पपनयाः दकषवितमायाः ततर मकस विकवयमम इमत भमावियाः

ततम तसममातम असममाकमम अमप अतर अषसमनम मविषयकष महितम अनकषकमम ककौतकहिलमम औतसपकयमम वितरतकषअषसत परतयकषसमयकष परभमातकमालकष यपविमाभयमामम पमापबपमदधमरबपमदभयमामम असममामभयाः सविरयाः सहि ततर विननोदकषशकषविनसथलकष गनतवयमम यमातवयमम इमत

एतषसमनम अनतरकष एतदभयनतरकष पमापबपमदयाः सविगकहिमम मनजगकषहिमम गतविमा सविजनकमम सविमपतरमम उविमाचिउकविमानम - तमात मपतयाः परभकतयाः अयमम भकययाः इदमम मयमा अथरयाः धनमम धमरबपदकषयाः धमरबपमदयाः इतयसय चिनोररतयाःचिनोररतमम स चि अथरयाः तवि विचिनकषन कथनकषन पररणमतस षसथरतमामम गचछमत अनयथमा अथमारतम तनन भविमत चिकषतमअसममाकमम समकषषमामम परमाणदयाः सहि मकतयपनमा सहि सयाः अथरयाः यमासयमत गममषयमत

सयाः मपतमा आहि उकविमानम - वितस पपतर दरिपतस शषटरीघरस विद कथय यकषन परनोचय उकतविमा तदम दरिवयस षसथरतमासनयमामम पमापबपमदयाः आहि उकविमानम - तमात मपतयाः अषसत ततपरदकषशकष महिमाशमषटरी महिमानम शमषटरीविककयाः तसयमास शमषटरीविकककषमहितकनोटरमम महिमानम गतरयाः अषसत ततर तषसमनम कनोटरकष तविस समामपरतमम एवि अधपनमा एवि परमविश गचछ ततयाःअननतरमम परभमातकष परमातयाः यदमा अहिमम सतयशविणमम करनोमम अथमारतम कयाः चिकौरयाः इमत सतयमम जमातपमम इचछमाममतदमा तवियमा विमाचयस विकवयमम यदम - धमरबपमदयाः चिकौरयाः इमत

सरलमाथर याः तदमा तकौ धममारसधकमाररणयाः समषटरीपस गतविनतकौ ततर पमापबपमदयाः तमम उकविमानम यतम यतर मविविमादयाः भविमत

ततर यमद परममाणमामदकस न लभयतकष तमहिर दकषवितमायमायाः सकमाशस गनतवयमम सविर विनदकषवितमायमायाः समषटरीपस गममषयषनत चिकषतमतसय सकमाशमातम परममाणस लभयतकष तकषन सपमविचिमारयाः भमविषयमत इमत तदमा सविर तसय विमाकयमम अङगषटरीकक तविमानमपरषसमनम मदविसकष गमनमाय समययाः मनषशचितयाः अभवितम तषसमनम मदनकष रमातरकौ पमापबपमदयाः सविमपतरमम उकविमानम यतम- सयाः सविर धनस चिनोररतविमानम परनतप शवियाः सयाः तषसमनम शमषटरीविकककष सथमासयमत यदमा सविर परशनस कररषयषनत तदमाएतदम विकवयस यतम धमरबपमदयाः एवि धनमामन अपहतविमानम इमत पपतरसय रकणमाय मपतमा परमातयाः तसय विककसय कनोटरकषषसथतविमानम

)7 2 9 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 8तथमानपमषठतकष परतयकषकष सनमातविमा पमापबपमदधरमरबपमदपपरयाःसरनो धममारसधकरणकद याः सहि तमास

शमषटरीमभयकषतय तमारसविरकषण परनोविमाचि-

आमदतयचिनदरिमाविमनलनोऽनलशचि दकौभकर ममरमापनो हदयस यमशचिअहिशचि रमामतरशचि उभकष चि सनधयकष धमरशचि जमानमामत नरसय विकततमम

136 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

भगविमत विनदकषवितकष आवियनोमरधयकष यशचिकौरसतस कथय अथ पमापबपमदमपतमा शमषटरीकनोटरसथयाःपरनोविमाचि- भनोयाः शणपत शणपत धमरबपमदनमा हतमकषतदनमम तदमाकणयर सविर तकष रमाजपपरषमामविसमयनोतफप ललनोचिनमा यमाविदमरबपदकषमविरततहिरणनोमचितस मनगहिस शमासतरदषटमाविलनोकयषनत तमाविदमरबपमदनमातचछमषटरीकनोटरस विमहभनोजयदरिवयदयाः पररविकषषट विमहनमा सनदषटरीमपतमम अथ जविलमततषसमञशमषटरीकनोटरकषऽधरदगधशरषटरीरयाः सफप मटतकषकणयाः करणस पररदकषवियनपमापबपमदमपतमा मनशचिकरमाम ततशचितदयाः सविरयाः पकषयाः - भनोयाः मकममदमम इतयपककष चि पमापबपमदमविचिकषमषतस सविरमम इदमममत मनविकषदमयतविनोपरतयाः

वयमाखयमातथमा अनपमषठतकष समपमामदतकष परतयकषकष परभमातकष सनमातविमा सनमानस कक तविमा पमापबपमदयाः धमरबपमदपपरयाःसरयाः

धमरबपमदमम अगकष नषटरीतविमा धममारसधकरणकद याः मविचिमारकद याः सहि तमामम शमषटरीमम शमषटरीविककमम अभयकषतय आगतय तमारसविरकषणउचचिसविरकषण परनोविमाचि उकविमानम-

आमदतयचिनदरिमाविमनलनोऽनलशचि दकौभकर ममरमापनो हदयस यमशचि

अहिशचि रमामतरशचि उभकष चि सनधयकष धमरशचि जमानमामत नरसय विकततमम

अनविययाः

नरसय विकततमम आमदतययाः चिनदरियाः अमनलयाः अनलयाः चि दकौयाः भकममयाः हदयस यमयाः चि अहियाः चि रमामतरयाः चि उभकषसनधयकष चि धमरयाः चि जमानमामत

अनवियमाथर याः

नरसय जनसय विकततस चिररतमम आमदतययाः सकयरयाः चिनदरियाः इनदपयाः अमनलयाः विमायपयाः अनलयाः अमगयाः दकौयाःसविगरयाः भकममयाः पकसथविषटरी हदयस मनयाः यमयाः अषनतकयाः अहियाः मदनमम रमामतरयाः मनशमा उभकष दकौ एवि सनधयकषपरमातसनधयमा अपरमाहसनधयमा चि धमरयाः चि धमररमाजयाः जमानमामत विकषसतत इतयथरयाः

तमातपयमारथर याः

अतर शलनोककष ककष धमर जमानषनत इमत जमायतकष आमदतययाः सकयरयाः चिनदरियाः अमनलयाः विमायपयाः अनलयाः अमगयाःदकौयाः आकमाशयाः भकममयाः पकसथविषटरी आपयाः विरणयाः हदयस यमरमाजयाः मदनमम रमामतरयाः सनधयमाकमालयाः इमत एतकष धमरजमानषनत

भगविमत दकषमवि विनदकषवितकष आवियनोयाः मधयकष ययाः चिकौरयाः तस कथय विद

अथ अननतरमम पमापबपमदमपतमा पमापबपमदजनकयाः शमषटरीकनोटरसथयाः शमषटरीविककगतरषसथतयाः परनोविमाचिकसथतविमानम भनोयाः शणपत धमरबपमदनमा हतमम चिनोररतमम एततम धनमम ततम आकणयर शपतविमा सविर तकष रमाजपपरषमायाःमविसमयनोतफप ललनोचिनमायाः आशचियरमविसफमाररतनयनमायाः यमावितम धमरबपदकषयाः मविततहिरणनोमचितमम धनमापहिरणयनोगयमममनगहिमम दणडमम शमासतरदषटमा अविलनोकयषनत तमावितम धमरबपमदनमा ततम शमषटरीकनोटरमम विमहभनोजयदरिवयदयाःआशपमविदमामहितकणलमाकमामददरिवयदयाः पररविकषषट विमहनमा अमगनमा सनदषटरीमपतमम अथ जविलमत तषसमनम शमषटरीकनोटरकषअधरदगधशरषटरीरयाः सफप मटतकषकणयाः मविनषनकषतरयाः करणमम पररदकषवियनम करणसविरकषण मविलपनम पमापबपमदमपतमापमापबपमदजनकयाः मनशचिकरमाम बमहियाः आगतयाः ततयाः चि तदयाः सविरयाः पकषयाः सजजमाससतयाः भनोयाः मकमम इदमम इतयपककष इमतकसथतकष स पमापबपमदविकषमचिषतमम पमापबपमदसमासधतमम सविरमम इदमम इमत मनविकषदमयतविमा कथमयतविमा उपरतयाः मकतयाः

सससकक तसमामहितयमम 137

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सरलमाथर याःपरस सविर तसय शमषटरीविककसय समषटरीपस गतविनतयाः तदमा सविर पकषविनतयाः कयाः चिकौरयाः इमत तदमा विककमधयमातम

पमापबपदकषयाः मपतमा उततरस दततविमानम यतम धमरबपमदयाः धनस हतविमानम इमत ततम विमाकयस शपतविमा यदमा सविर धमरबपदकषयाःदणडमविषयकष चिचिमाररतमायाः आसनम तदमा धमरबपमदयाः तषसमनम विकककष अमगससयनोगस कक तविमानम तदमा तमापपरभमाविमातम तसममातमपमापबपदकषयाः मपतमा बमहियाः आगतयाः सयाः बमहियाः आगतय सविर विकततमानतस कसथतविमानम तदमा सविर धमरबपदकषयाः परशससमासकक तविनतयाः पमापबपदकषयाः कक तकष दणडस घनोमषतविनतशचि

वयमाकरणमविमशर याः

मविसमयनोतफप लनोचिनमायाः - मविसमयकषन उतफप लमम मविसमयनोतफप लमम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाःमविसमयनोतफप लस लनोचिनस यकषषमास तकष मविसमयनोतफप ललनोचिनमायाः

तचछमषटरीकनोटरमम - शमयमायाः कनोटरमम शमषटरीकनोटरमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तचचि इदममशमषटरीकनोटरमम चिकषमत तचछमषटरीकनोटरमम इमत कमरधमारयसममासयाः

अधरदगधशरषटरीरयाः - अधर दगधस शरषटरीरस यसय सयाः अधरदगधशरषटरीरयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः सफप मटतकषकणयाः - सफप मटतमम मविनषमम ईकणमम नकषतरमम यसय सयाः सफप मटतकषकणयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)7 2 10 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 9अथ तकष रमाजपपरषमायाः पमापबपमदस शमषटरीशमाखमायमास परमतलमबय धमरबपमदस परशसयकषदमकचिपयाः- अहिनो

समाषधविदमपचयतकष-

उपमायस मचिनतयकषतपरमाजसतथमापमायस चि मचिनतयकषतमपशयतनो बकमपखसय नकप लकषन हितमा बकमायाः

वयमाखयमा

अथ अननतरमम तकष रमाजपपरषमायाः पमापबपमदमम शमषटरीशमाखमायमामम परमतलमबय तदमालमबनपकविरकममघमातमयतविमा धमरबपमदमम परशसय पमाररतनोमषकमामददमानकषन सतकक तय ऊचिपयाः उकविनतयाः अहिनो समाधप इदमम उचयतकष-

उपमायस मचिनतयकषतपरमाजसतथमापमायस चि मचिनतयकषतमपशयतनो बकमपखसय नकप लकषन हितमा बकमायाः

अनविययाः

परमाजयाः (यथमा) उपमायस मचिनतयकषतम (तथमा) अपमायस चि मचिनतयकषतम नकप लकषन बकमपखसय पशयतयाः बकमायाःहितमायाः

अनवियमाथर याः

परमाजयाः बपमदममानम जनयाः (यथमा) उपमायस समाधनमम मचिनतयकषतम मविचिमारयकषतम तथमा अपमायस मविनमाशमम चिमचिनतयकषतम कदमामचितम तषसमनम उपमायकष अनपसकतकष अमचिषनततपकविरयाः कनोऽमप उपमाययाः आगममषयमत न विमा इतयमप

138 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

आलनोचिनमाय इदस तमातपयरमम ततर यपमकमम आहि ndash पशयतयाः अविलनोमकतसय बकमपखसय तमम अनमादतय इतयथरयाःनकप लकषन बकमायाः हितमायाः मविनमामशतमायाः

तमातपयमारथर याः

शठकष शमाठयस सममाचिरकषतम इमत अनयतममा नषटरीमतयाः कसयमामप उपकमारयाः यथमा करणषटरीययाः तथमा सयाः यमदअपकमारस करनोमत तदमा तसय दणडवयविसथमा यथमा सयमातम तदमप मचिनतनषटरीयमम तसममादम मविदमानम यथमाउपमायमविषयकष मचिनतयमत तथमा अपमायसय मविषयकष अमप मचिनतयमत

पमाठगतपरशनमायाः-२

11 दकष ममतरकष ककौ आसतमामम

12 कसय जनम वयथरमम

13 विनदकषवितमा कप तर मनविसमत सम

14 धमरबपदययाः परभमायमार कथस पशयषनत

15 धमरबपदषटरीनमास मनकटकष मकस लनोषठवितम

16 धमरबपदययाः कथस सविरभकतमामन पशयषनत

17 मविचिमारमाय तकौ कसय समषटरीपस गतविनतकौ

18 परमाजयाः मकस मचिनतयकषतम

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष पञचतनतरमातम कथकष सविषटरीकक तकष ततर चितपणमार मकखमारनमास विणरनमा परदततमा तकष मविदमाजरनस कक तविमाशमासतरसय अथर न अविगतविनतयाः तकष कमानयकप बजमम अगचछनम मविदमाजरनमाय ततर दमादशविषमारमण वयमापय अधययनससममापय आगमनसमयकष महिमाजनसय ममागरण गतविमा शमशमानस गतविनतयाः परस नदमास यदमा तकषषमामम एकयाः परमाययाःमनमषजजतयाः आसषटरीतम तदमा सविर न हिमातवयमम इमत मविमचिनतय तसय मसतकस मछतविमा रमकतविनतयाः परस यदमा गमामसगतविनतयाः तदमा सकमतरकमादकौ दषटरीघरसकतरमामदवयमाखयमानस समकतविमा न भपकविनतयाः एतसयमायाः कथमायमायाः पठनकषन एतदम एविजमायतकष यतम मकखरसय पषणडतसय मविदमाजरनस वयथरमम यतनो महि सयाः अथरमम अजमातविमा शमासतरस पमठषयमत तकषनशमासतरमाथरसय मविपरषटरीतमाथरयाः एवि भविकषमदमत

मदतषटरीयकथमा अमप पञचतनतरमातम सविषटरीकक तमा अतर धमरबपमदसमपननमायाः कथस वयविहिरषनत कथस जषटरीविनसयमापयषनत इमत मविषयकष जमायतकष पमापबपमदयाः असधकमाथरलमाभमाथर धमरबपमदस सविषटरीकक तय विमामणजयमाथर गतविमानम परसपरतयमागतय धनमामदकस गकहिसमषटरीपकष एकतर सथमामपतविमानम धमरबपमदयाः अमप तसय विमाकयस सकलमनसमा अङगषटरीकक तयततर धनमामदकस सथमामपतविमानम परस पमापबपमदयाः आगतय सविर धनमम आदमाय सविगकहिकष सथमामपतविमानम परमम एकषसमनम

सससकक तसमामहितयमम 139

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मदविसकष सयाः धमरबपमदयाः सविषटरीकक तय आगतविमानम धनमानयनमाथरमम तदमा ततर धनमामदकस नमाषसत इमत दषटमा धमरबपमदयाःसविषटरीकक तविमानम इमत अमभनषटरीय धममारसधकरणमम उकविमानम तदमा सविर सविषटरीकक तविनतयाः यतम विनदकषवितमा यतम विमदषयमततदकषवि समाधप तकषनदवि मविचिमारयाः भमविषयमत तदमा पमापबपमदयाः सविसय मपतरमम उकविमानम शमषटरीकनोटरकष षसथतविमाधमरबपमदयाः चिकौरयाः इमत कथनमाय यदमा तसय मपतमा तथमा कसथतविमानम तदमा मविचिमारसमयकष धमरबपमदयाः तषसमनम विकककषअमगससयनोगस कक तविमानम तकषन बमहियाः आगतयाः पमापबपमदमपतमा सविर विकततमानतमम उकविमानम तदमा सविर धमरबपदकषयाः परशससमासकक तविनतयाः पमापबपमदस दषणडतविनतयाः चि इतयकषवि चितपथरकथमायमायाः समारयाः

मकमसधगतमम

1 मकखरयाः पषणडतयाः सविरतर हिकषयसपदमम

2 मविदमानम सविरतर पकजयतकष

3 धमरसय मकलस सपखमकषवि

4 धमरममागरण सदमा परवितरनषटरीयमम

5 सविधमर मनधनस शकषययाः परधमरयो भयमाविहियाः

6 शठकष शमाठयस सममाचिरकषतम

यनोगयतमामविसतमारयाः

गनथमविसतमारयाःजषटरीविनकष पमाथकषयभकतमम असममाकस कथमासमामहितयमम ततर परमतपदस कथस वयविहिरणषटरीयमममत मविषयकष भकयशयाः

अविलनोकनस मविमहितमम अतरसथमानमास कथमानमास मविसतकतवयमाखयमामदकस पमठतविमा यमद अधयकषतमारयाः असधकजमानस लबधपममइचछषनत तमहिर तकष -

1 आचिमायरशषटरीसषटरीतमारमामशमाससतरणमा मविरमचितमामम पञचतनतरसय भमाषमानमामनषटरीमम महिनदषटरीटषटरीकमास पठनतप

भमाविमविसतमारयाः 1 अतर यमायाः कथमायाः वितरनतकष तकषषमास नमाटकस कतपर शकनपविषनत भविनतयाः

2 छमातरमाणमास समारलयकषन उपदकषशमाविसरकष एतमायाः कथमायाः विणरमयतपस शकनपविषनत

3 धमरबपदययाः यथमा आचिरमत तथमा आचिरणषटरीयमम

4 मविमविधमविविकषकबनोधकमानमास विमाकयमानमास जषटरीविनकष पररपमालनस मविधकषयमम

5 अतर सपदशरनरमाजयाः मकञच मषनतरणयाः चिररतरमम अविलनोकनषटरीयमम

140 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

भमाषमामविसतमारयाः 1 अतर यकष सममासमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमास कप विरनतप

2 अतरतयमानमास कमठनपदमानमामम अथरसमहितमास तमासलकमास रचियनतप

3 यकष नविषटरीनशबदमायाः जमातमायाः तकषषमास लकषखनसमयकष वयविहिमारस कप विरनतप

पमाठमानतपरशनमायाः

1 चितपणमार शमशमानविकततमानतस विणरयत

2 गमामकष भनोजनसमयकष तकष मकस कक तविनतयाः

3 तकषषमास गपरगकहिमातम आगमनविकततमानतमानम मविसतरकषण वयमाखयमात

4 धमरबपदषटरीनमास सविभमाविस विणरयत

5 परमाजयाः कथस मचिनतयमत

6 धमरबपमदयाः ककष न परकमारकषण अपमायस कक तविमानम

7 धमरसय पररपमालनकषन मकस भवितषटरीमत कथमामम आसशतय वयमाखयमात

पमाठगतपरशननोततरमामण

उततरमामण-१

1 कमानयकप बजस गतविमानम

2 मविदमामठकष

3 दमादशविषमारमण

4 महिमाजनयाः यकषन गतयाः

5 रमासभमम

6 धमरण

7 सविरनमाशकष समपतपननकष

8 आयपयाः सविलपस भविकषतम

9 अनथमारयाः

10 दषटरीघरसकतरषटरी

उततरमामण-२

11 धमरबपमदयाः पमापबपमदयाः चि

सससकक तसमामहितयमम 141

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

12 दकषशमानतरकषषप बहिह मविधभमाषमामद यकषन न जमातमम

13 शमषटरीविकककष

14 ममातकविदम

15 परदरिवयमामण

16 आतमवितम

17 धममारसधकरणयाः समषटरीपमम

18 उपमायमम अपमायस चि

इमत सपतमयाः पमाठयाः

142 सससकक तसमामहितयमम

)8 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१परसतमाविनमा

अमय मपरयचछमातरमायाः अषसमनम पमाठकष समामहितयसय परविकषशमाथर विकषदमामदविमाङमयसय पररचिययाः यपषममामभयाःपरमापतवययाः अषसत सससकक तकष कमावयसमपसततयाः समागरवितम अपमारमा अमकलयमा चि वितरतकष ततर असममाकससनमातनजमानरमामशयाः तदमातमकस जषटरीविनस चि परमतमबषमबतस वितरतकष तमादशसय कमावयरमाशकषयाः मकलस सविरपस विकषदकष एविदशयतकष अमपचि विकषदकषन उपमदषस तततविमकषवि कमावयकषन परकटषटरीमकरयतकष विकषदसतप षडङगसमहितयाः अषसत अतयाः भविनतयाःविकषदसय षडङगमानमाञच पररचियमम अतर परमापसयषनत विकषदकमावययनोयाः मधयविमतर पपरमाणसमामहितयमम तसममातमपपरमाणसयमामप समाममानयपररचिययाः आविशयकयाः स चि अतर कमायरतकष एविस विकषदसय पपरमाणसय चि पररचियस परमापयकमावयसय परविकषशमाय यनोगयमायाः यकयस भमविषयथ तकषन अमगमपमाठकषषप कविषटरीनमास कमावयमानमामम अलङकमारशमासतरसय चिअधययनकष यपषममाकस भकममकमा ससदमा भविमत

उदकषशयमामनअसय पमाठसय अधययनकषन -

विकषदमानमास पररचिययाः यपषममामभयाः परमापतपस शकययाः विकषदमाङगमानमास पररचिययाः लबधपस शकयतकष पपरमाणमानमास तकषषमास परयनोजनसय जमानस भमविषयमत कमावयसय मकलस तसय विदमशषटस परयनोजनञच जमासयषनत कमावयमानमास पठनकष कमावयशमासतरसय चि अधययनकष पकषठभकममयाः सकषतसयमत विकषद-पपरमाण-कमावयमानमास परसपर समनविययाः जमासयतकष

)8 1 विकषदयाःसससकक मतनमारम सपपररषकक तमा जषटरीविनपदमतयाः ययमा करमशयाः आतमनोदमारयाः ससदधयमत

भमारतषटरीयसनमातनसससकक मतयाः चितपमभरयाः पपरषमाथरयाः पररकषलपतमा वितरतकष धमरयाः अथरयाः कमामयाः मनोकयाः इमत चितविमारयाःपपरषमाथमारयाः कमामनो महि लकौमककजषटरीविनसनतकमपतयाः सपखस विमा अथरयो महि तमादशसपखलमाभमाथरमम अपकषमकतमामन विसतर-

आहिमार-धन-ककषतरमादषटरीमन जषटरीविनसमाधनमामन धमरयो विद अथमारनमामजरनकष तदमारमा सपखलमाभकष शमासतरनोकयाः मनयममविशकषषयाःमनोकयाः अननतयाः शमाशवितमाननदयाः एतकषषमास मविविकषककष विकषदयाः परमस परममाणमम विकषदयाः कद षशचितम पपरषदयाः मविरमचितयाः गनथनो न

सससकक तसमामहितयमम 143

8

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

भविमत अतयाः स अपकौरषकषययाः इतयपचयतकष स तप ऋमषमभयाः कसयमाषशचितम यनोगभकममकमायमास दषयाः अथमारतमसमाकमातकक तयाः अषसत इषसय लमाभकष अमनषसय पररहिमारकष अलकौमककमम उपमायस ययाः बनोधयमत सयाः विकषदयाः तसममातम -

परतयककषणमानपममतयमा विमा यसतकपमायनो न बपधयतकषएनस मविनदमत विकषदकषन तसममातम विकषदसय विकषदतमा (ऋगविकषदभमाषयभकममकमा)इमत विकषदलकणस परमतपमादयषनत तदमभजमायाः तसय अयमथरयाः - पपरषयाः यदमा इषसय लमाभकष अथविमा

अमनषसय पररहिमारकष परतयकतयाः विमा आलनोचिनबलकषन विमा उपमायस न परमापननोमत तदमा तमादशयाः उपमाययाः यतयाः परमापयतकषअथमारतम अविगमयतकष सयाः विकषदयाः अत एवि विकषदसय जमानरपतविस परमतमषठतस वितरतकष

मविदम - जमानकष इतयसममातम धमातनोयाः विकषदशबदयाः मनषपननयाः अतयाः विकषदयाः अलकौमककजमानरमामशयाः एवि भविमत

)8 2 विकषदमविभमागपररचिययाःविकषदकष मनतरयाः बमाहमणमम इमत परधमानस मविभमागदयस भविमत मनतरसय ससमहितमा इतयमप नमाममानतरमम भविमत

ततर मपखयतयमा यजमविषययाः एवि भविमत बमाहमणसय बमाहमणमम आरणयकमम उपमनषतम इमत तरययाः मविभमागमायाःदशयनतकष ततर बमाहमणभमागयाः मनतरवयमाखयमानरपषटरी यजपरमकरयमास मपखयतयमा मनरपयमत आरणयकभमागसतपयजमारमाधयमानमास दकषवितमानमामम आधयमाषतमकततविस मनरपयमत उपमनषदम-भमागयाः बहमलकणमम आतमतततविममइतयमामदमविषयस परमतपमादयमत अतयाः उपमनषदमास विकषदमानतयाः इमत नमाममानतरमम अतषटरीवि परससदमम एविसमनतरबमाहमणयनोयाः यजमामदकमरपरमतपमादनस परधमानस दशयतकष आरणयककष तप यजकमरणयाः आधयमाषतमकतततविसय चिसषममसलतस पयमारलनोचिनस परधमानतयमा दशयतकष अनयमा दषटमा कमरकमाणडस जमानकमाणडमम इमत विकषदसय अपरसमविभमागदयस पररकषलपतस वितरतकष

)8 3 विकषदसय परकमारमायाःविकषदसय चितविमारयाः परभकषदमायाः वितरनतकष तकष तप ऋगविकषदयाः यजपविरदयाः समामविकषदयाः अथविरविकषदयाः इमत परससदमायाः

)8 3 1 ऋगविकषदयाःऋकम इतयसयमाथरयाः सतपमतयाः यजदकषवितमासतपमतपरधमाननो विकषदयाः ऋगविकषदयाः इतयपचयतकष सयाः छनदनोबदयाः

भविमत अतयाः परमाययाः पदरपषटरी भविमत मणडलमम-अनपविमाकयाः-विगरयाः इमत करमकषण अषकयाः-अधयमाययाः-सककमम इमतकरमकषण विमा असय मविभमागपररकलपनमा समपरदमायकष अषसत आधपमनकमानमामम इमतहिमासजमानमास सममतस मतस यदमऋगविकषदयाः जगतयाः परमाचिषटरीनतमस विमाङमयमम ऋषतविकप ऋगविकषदषटरीययाः ऋषतविकम भविमत हिनोतमा

)8 3 2 यजपविरदयाःयजपविरदयाः गदरपषटरी भविमत अतर यजपरमकरयमायमायाः मविधययाः परधमानतयमा सषनत ऋषतविकप यजपविरदषटरीययाः

ऋषतविकम भविमत अधवियपरयाः यजपविरदकष अधवियपरसमबदमायाः मनतरमायाः परधमानतयमा दशयनतकष असय विकषदसय शपकलयजपविरदयाःकक षणयजपविरदयाः इमत परकमारदयस वितरतकष तसय अधयमाय-अनपविमाक-कमाषणडकमारपमायाः मविभमागमायाः सषनतशपकलयजपविरदसय ममाधयषनदनशमाखमा कमाणविशमाखमा चिकषमत शमाखमादयमम उपलभयतकष कक षणयजपविरदसय तपतदसततरषटरीयशमाखमा मदतरमायणषटरीशमाखमा कमाठकशमाखमा चिकषमत मतसतरयाः शमाखमायाः उपलभयनतकष

144 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

)8 3 3 समामविकषदयाःसमामविकषदयाः गमानपरधमानयाः भविमत अतर परमाययाः ऋङमनतरमायाः सविरविदमचितरयकषण गषटरीयनतकष ऋषतविकप समामविकषदषटरीययाः

ऋषतविकम भविमत उदगमातमा यजकष उदगमातककमरमण समामगमानस भविमत

)8 3 4 अथविरविकषदयाः अथविरविकषदयाः अथविरनमामककष न महिमषरणमा दषयाः तसममातम अथविरविकषदयाः इमत तसय नमाम अतर परमाधमानयकषन

ऋगविकषदषटरीयमनतरमायाः एवि भविषनत एतदकषदजयाः ऋषतविकप यमागकष बहममा भविमत यतनो महि अतर सविरविकषदसमारयाः अषसततथदवि आमभचिमाररकमकरयमा विनसपमतमविदमा औषधमविदमा इतयकषविस नदकमायाः मविदमायाः सषनत अषसमनम विकषदकष मविसशमतयाःकमाणडमामन सषनत एकमतरसशदपततरसपतशतस (७३१) सककमामन सषनत समसतविकषदमानतसमारभकतमा ममाणडक कयनोपमनषदमअतर वितरतकष अथविरविकषदसय नवि शमाखमायाः आसनम अदतविकष तप शकौनकशमाखमा मपपपलमादशमाखमा चिकषमत दकष शमाखकषउपलभयकषतकष

)8 4 विकषदमाङगमानमास पररचिययाःविकषदसय अङगभकतमामन षटम शमासतरमामण सषनत तमामन विकषदमानमामम अधययनकष विकषदनोककमरणमामम आचिरणकष चि

उपकमारकमामण भविषनत अतयाः तकषषमास विकषदमाङगमम इमत नमामधकषयमम तमामन एविस सङगकहिषटरीतमामन -

मशकमा वयमाकरणस छनदनो मनरकस जयनोमतषस तथमा

कलपशचिकषमत षडङगमामन विकषदसयमाहिहमरनषटरीमषणयाः इमत

असय अयमथरयाः - मविदमाससयाः विदषनत यतम मशकमा वयमाकरणस छनदयाः मनरकस जयनोमतषस कलपयाः इमतविकषदसय षडम अङगमामन भविषनत

)8 4 1 मशकमामशकमा विद विकषदसय उचचिमारणमनयमबनोधकस शमासतरस भविमत अतर विणरयाः तकषषमास सविरमायाः उदमाततमादययाः ममातरमायाः

हरिसविदषटरीघरपलपतरपमायाः चि परमतपमादनतकष विकषदभकषदकषन शमाखमाभकषदकषन चि मशकमा मभननमा भविमत यमाजविलकयमशकमानमारदषटरीयमशकमा पमामणनषटरीयमशकमा इतयकषविमम अनकषककष मशकमागनथमायाः उपलभयनतकष शमाखमासमबदमा मशकमापरमामतशमाखयममप कथयतकष

)8 4 2 वयमाकरणममविकषदसय शबदशपमदस रमकतपस वयमाकरणसय अधययनमम अमनविमायरमषसत वयमाकरणकष तप

परकक मतपरतययमामदसससकमारकषण शबदरपससमदयाः परधमानस कमायर पररलकषयतकष तकषन समाधपपदपरयनोगमविजमानस ससदधयमतविकषदमनतरमाणमामम अथमारविगमकष अमप वयमाकरणकषन उपकमारयाः मकरयतकष यजकषषप आहिहमततयमागकष मनतरमविमनयनोगकष मकरयममाणकषतततदकषवितमानपसमारस सलङगमविभमकवयतयमासयाः करणषटरीयनो भविमत सलङगमविभमकपरभकतषटरीनषटरी वयतयमासयाः वयमाकरणजमानसमविनमा न ससदधयमत एविस विकषदनोपकमारर वयमाकरणस विकषदमाङगस भविमत लकौमककभमाषमायमाममप समाधपपदपरयनोगकषवयमाकरणमकषवि शरणमम समपरदमायमविदयाः विदषनत -

ऐनदरिस चिमानदरिस कमाशकक तसनस ककौममारस शमाकटमायनमम

सससकक तसमामहितयमम 145

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

समारसवितस चिमामपशलस शमाकलस पमाणनषटरीयकमम इमत

ऐनदरिमम चिमानदरिमम कमाशकक तसनमम ककौममारमम शमाकटमायनमम समारसवितमम अमपशलमम शमाकलममपमामणनषटरीयकस चिकषमत अषकौ वयमाकरणमामन परससदमामन इदमाननी परचिसलतस वितरतकष पमामणमनवयमाकरणमम

)8 4 3 छनदयाःविकषदमनतरमायाः छनदसस मनबदमायाः सषनत छनदसस मनयतमा विणमारयाः ममातरमाशचि भविषनत अतयाः छनदयाः

गषटरीमतपरधमानस भविमत ततर छनदनोजमानस मविनमा मनतरमाणमास समयकम उचचिमारयाः न शकयतकष तसममातम एततम विकषदमाङगसभविमत मपङगलचछनदयाःसकतरमम इमत गनथयाः परससदयाः यतर विदमदकमामन लकौमककमामन छनदमाससस लकणपकविरकसमनरमपतमामन सषनत

)8 4 4 मनरकममविकषदमनतरमाणमास पदमानमामम अथरमनरपणस मनरककष भविमत मनविरचिनस महि पदमानमामम अथरसय बनोधनमम इमत

तमातपयरमम अथरजमानस मविनमा विकषदमनतरकष सविरपररकलपनमा कममारचिरणस चि असमभविस भविमत विकषदकष षसथतमायाःकमठनशबदमायाः मनरकशमासतरकष वयमाखयमातमायाः सषनत तकषन विकषदमाथमारविगमकष विकषदमाधयकषततणमास महिमानम उपकमारयाः मनरकमातमभविमत इदमाननी तप यमासकमपमनमविरमचितस मनरकस परससदस वितरतकष

)8 4 5 जयकौमतषममजयकौमतषस कमालबनोधकस शमासतरस भविमत विकषदकष मदमहितमामन कममारमण मविमशषकष कमालकष कतरवयमामन भविषनत स

चि कमाल मविमशष ममास-पक-मतसथपरभकतषटरीनम असशमानम आसशतय ससदधयमत ममास-पक-मतथयमादषटरीनमास मविविकषकयाःजयकौमतषकष भविमत अतयाः कमालमविशकषषममासशतय मविमहितमानमास विदमदककमरणमामम अनपषठमानकष कमालबमाधकतयमा जयकौमतषसमहिमानतमम उपकमारस करनोमत विकषदभकषदकषन विकषदमाङगभकतस जयकौमतषममप मभननस भविमत लगधकक तस विददमाङगजयनोमतषस बहिहपरससदस वितरतकष

)8 4 6 कलपयाःकलपयाः यजपरमकरयमामनविरहिणमाय आविशयकमानमास मविषयमाणमास बनोधकस शमासतरस भविमत कलपशमासतरगनथमायाः

सकतररपकषण उपलभयनतकष

परधमानतयमा कलपसकतरमामण मदमविधमामन भविषनत शकौतसकतरमामण सममातरसकतरमामण चिकषमत विकषदनोकमानमामम अथमारतमशपतयपकमानमास कमरमविधषटरीनमास बनोधकमामन शकौतसकतरमामण समकतयपकमानमास कमरमविधषटरीनमास बनोधकमामन सममातरसकतरमामणसममातरसकतरमाणयमप शपतयपकमानमास कमरमविधमानमामकषवि बनोधकमामन भविषनत ततर पपनयाः मविभमागदयमषसत धमरसकतरमामणगकहसकतरमामण चिकषमत विणमारशमभकषदकषन धमर बनोधयषनत धमरसकतरमामण गकहसकतरमामण तप षनोडशसससकमारमाणमास मविसधबनोधकसयतम यकष गकहिसथममागर परमाययाः भविषनत शपलबसकतरस तप शकौतसकतरकष अनतभरविमत तचचि यजकप णड-यजशमालमादषटरीनमासममापनमाथरमम अपकषमकतस भविमत बनोधमायन-आपसतमब-कमातयमायनपरभकतषटरीनमास कलपसकतरगनथमायाः परससदमायाः सषनत

एविस षडङगपररविमाररतनो विकषदयाः भमारतषटरीयजषटरीविनपदतकषयाः मकलस परमस परममाणस चि भविमत सयाः अनयमनरपकषकतयमापरममाणभकतयाः स मविसध-परमतबनोधमातमनमा ममानविजषटरीविनसय कक तयमाकक तयनोपदकषशस करनोमत विकषदनोकसय कतरवयस यमद न

146 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

मकरयतकष अथविमा विकषदकषन परमतमषदस कमायर यमद मकरयतकष तमहिर भविमत पमापरपषटरी दणडयाः अतयाः विकषदयाः परभपसषममतयाःअथमारतम परभपसदशयाः सनम आजमाकतमार भविमत तदमाजमायमायाः अपमालनकष दनोषयपकपमालनकष विमा रमाजमा इवि दणडदमातमाअषसत अतयाः विकषदयाः परभपसषममतयाः इमत अलङकमारशमासतरसमपरदमायकष परससमदयाः अषसत

विकषदयाः मविशविसय परथमस विमाङमयस भविमत ततयाः परस सञमातमामन यमामन शमासतर-पपरमाण-कमावयमादषटरीमनविमाङगमयमामन सषनत तकषषमास मकलस विकषदयाः एवि तकषषप विकषदतमातपयरमकषवि परमतधविमनतस वितरतकष विकषदतमातपयरबमहिभकरतस विमाङमयसभमारतषटरीयसससकक तकौ गमाहस न भविमत

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 यजमविषयमायाः परधमानतयमा कषसमनम विकषदकष सषनत

2 सविरबनोधकस शमासतरस मकमम

3 मनरकस मकस करनोमत

4 गमानपरधमाननो विकषदयाः कयाः

5 सतपमतपरधमानयाः विकषदयाः कयाः

6 परभपसषममतयाः कयाः

7 विकषदयाः कप तयाः अपकौरषकषययाः

8 भमारतषटरीयसससकक तकषयाः ससमकपतस रपस मकमम

)8 5 पपरमाणमामनविकषदमधषटरीतय जषटरीविनसय कक तयमाकक तयमविविकषकस परमापतपमसमथमारनमास तमदविकषकमाय तततविदमशरननो मपनययाः पपरमाणमामन

मविरमचितविनतयाः तकष चि पपरमाणकतमाररनो भगविनतयाः विकषदवयमासमायाः पपरमाणकषषप विकषदनोकमम तततविस दषमानतरपदयाः पपरमातनदयाः दकषवि-

मपमन-रमाजपरभकतषटरीनमास विकततमानतदयाः बनोधयतकष अतयाः इमतहिमासपपरमाणमाभयमास विकषदस समपपबकसहियकषतम इमत समामपरदमामयकमाविदषनत इमतहिमासकषन पपरमाणकषन चि विकषदतमातपयरसय मविसतरकषण मनरपणमम उपबकसहिणस भविमत अथमारतम मविसतरकषणदषमानतमामदमभयाः अथर मविविकतय मविविकतय परकमाशनमम पपरमाणकषषप विमणरतमायाः मविषयमायाः विकषदनोकस मनगकढममप तततविस सरलतयमामनरपमयतपमम अतयनतमम उपकप विरषनत पपरमातनमायाः विकततमानतमायाः धममारमदतततविमनरपणमाय मनदशरनरपकषण यदमा विणयरनतकषतदमा तततविमामभवयञकमायाः तकष सविरदमा नविमा इवि भविषनत अतयाः पपरमा अमप नविस पपरमाणमम इमत विदषनत पपरमा नमामपरमाचिषटरीनमम इतयथरयाः पपरमाणगनथमानमास समाममानयस सविरपमम भविमत यथमा

सगरशचि परमतसगरशचि विसशनो मनविनतरमामण चि

विसशमानपचिररतस चिदवि पपरमाणस पञचलकणमम

सगरयाः परमतसगरयाः विसशयाः मनविनतरमामण विसशमानपचिररतमम इमत पञचमभयाः असशदयाः यपकस पपरमाणस भविमत सगरयाःसकमषयाः परमतसगरयाः महि सकमषयाः लययाः पपनयाः सकमषशचि इमत विसशयाः महि सकषटमादकौ कदमा कदमा कयाः कयाः विसशयाः आसषटरीतम

सससकक तसमामहितयमम 147

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इतयकषविस विणरनमम विसशमानपचिररतस महि सकयरचिनदरिविसशषटरीयमानमास रमाजमादषटरीनमास विणरनमम एतकष पञच असशमायाः पपरमाणकष मतषठषनतएतमानम अमतररचयमामप अनकषककष मविषयमायाः पपरमाणकषषप भविषनत

)8 6 पपरमाणमानमास कतकर -ससखयमा-नमाममामनपपरमाणमानमास रचिमयतमा भगविमानम विकषदवयमासयाः तसय पपरमाणमपमनयाः इमत नमाम परससदमकषवि भविमत पपरमाणमानमास

ससखयमा भविमत अषमादश तकषषमास नमाममामन गहिषटरीतपस कशचिन परमाचिषटरीनशलनोकयाः सविरतर उषदधयतकष स चि यथमा -

मदयस भदयस चिदवि बतरयस विचितपषयमम

अनमापसलङगकक सकमामन पपरमाणमामन परचिकतकष

अतर पपरमाणमानमामम परथममाकरमामण गकहिषटरीतविमा तकषषमास नमाममामन सममायरनतकष

मदयमम - मकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणदयस भविमत तचचि मतसयपपरमाणस ममाकर णडकषयपपरमाणमम इमत

भदयमम - भकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणदयस नमाम भमविषयपपरमाणस भमागवितपपरमाणमम चिकषमत

बतरयमम - बकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणतरयस नमाम बहममाणडपपरमाणस बहमपपरमाणस बहमविदवितरपपरमाणमम चिकषमत

विचितपषयमम - विकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणचितपषयस नमाम विरमाहिपपरमाणस विमामनपपरमाणस विमायपपपरमाणसमविषणपपपरमाणमम

अ ndash अमगपपरमाणमम

नमा - नमारदपपरमाणमम

प ndash पदमपपरमाणमम

सल - सलङगपपरमाणमम

ग ndash गरडपपरमाणमम

कक - कक मरपपरमाणमम

सक ndash सकनदपपरमाणमम

एविमम अषमादश पपरमाणमन परससदमामन सषनत एतमामन अमतररचय गणकषश-नमारसससहि-सकौरमादषटरीमन अषमादशउपपपरमाणमामन सषनत सविरषमास पपरमाणमानमास मविसतरयाः अननतमाकमाश इवि गनोचिरषटरीभविमत पपरमाणमामन विकषदनोकमकषविजषटरीविनमविविकषकस बनोधयषनत परनतप विकषदकष सककषमतयमा उकमायाः सकमषपरलयमविचिमारमायाः यपग-मनविनतरमामदकमालपररममाणमामनभगवितयाः अवितमारमायाः इतयकषविस मविलकणमायाः मविषयमायाः पपरमाणकषषप सपषठप मनरमपतमायाः सषनत धममारधमरमनणरयपरसङगकषपपरमाणमानमास शलनोकमायाः परममाणरपकषण सविषटरीमकरयनतकष

पपरमाणकषषप परमतपमादनशदलषटरी विकषदशदलषटरीतयाः मभननमा दशयतकष मनदमतमानमाममप गभषटरीरतततविगहिणस यथमा शकयसतथमा अतर भविमत मविषयमनरपणमम परमाचिषटरीनविकततमानतमनरपणपपरयाःसरमकषवि परमाययाः सविर परकमामशतस भविमत परनतपविदमदकपररभमाषमा अतर न भविमत लनोकजषटरीविनमनदशरनकषन कक तस मनरपणस जनमानमास सरलतयमा हदयगमाहस भविमतपपरमाणकषषप विकषदकमावयशदलषटरीमधयसथमा कमामचितम शदलषटरी भविमत तकषषप कक तयमाकक तयनोपदकषशयाः ममतरनोपदकषश इवि नमामत कमठनयाःनमामप सहिसमा पररहिमायरयाः भविमत तसममातम पपरमाणस ममतरसषममतमममत आलङकमाररकमा विदषनत

148 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-२

9 पपरमा इतयसय कनोऽथरयाः

10 पपरमाणमपमनयाः कयाः

11 पपरमाणसय कमत लकणमामन

12 ममतरसषममतस नमाम कनोऽथरयाः

13 वि-चितपषयकषन कमामन पपरमाणमामन गकहनतकष

)8 7 कमावयममकविकषयाः कमर कमावयमम इमत आलङकमाररकमा विदषनत तचचि रमणषटरीयस शबदमाथरयपगलमम रसमातमकस विमाकयमम

इतयमप अनयमानयमविदमाससयाः विदषनत असमतपरमपरमायमास जषटरीविनमविविकषकमाय शमासतरममागरयाः इवि कमावयममागरयोऽमप अतषटरीविआदतनो वितरतकष

दकष वितमरनषटरी मगरमास दकषवयमायाः शमासतरस चि कमविकमर चि

परजनोपजस तयनोरमादस परमतभनोदविमषनतममम इमत अविदतम भटटतकौतयाः

असय शलनोकसय अनवियमाथर याः - शमासतरमम - विकषदशमासतररमामशयाः कमविकमर चि ndash कमावयस चि मगरमास दकषवयमायाः -सरसवितयमायाः दकष वितमरनषटरी - दकौ ममागरयौ तयनोयाः - कमावययनोयाः मधयकष आदमम - परथममम अथमारतम शमासतरमम परजनोपजमम -बपमदशकतयमा मनषपननमम अषनतममम - अनतयमम अथमारतम कमावयमम परमतभनोदविमम - कमविपरमतभमाशकतयमा मनषपननममअषसत

अतर अयममाशययाः - जमानमासधदकषवितमा भविमत सरसवितषटरी तसयमायाः परविकततयथर दकौ ममागरयौ लनोककष सतयाः एकयाःशमासतरममागरयाः सयाः परजमासमामथयमारतम मनषपननयाः अषसत परजमायमायाः मविचिमारबलकषन यकष जमानस परमापतपममचछषनत तकषषमासशमासतररपषटरी ममागरयाः समपमचितयाः भमवितपमहिरमत सरसवितयमायाः अपरयाः ममागरयाः भविमत कमावयममागरयाः स चि कविषटरीनमासपरमतभमाबलमातम मनषपननयाः अषसत यकष तप सहदयतविविशमातम कमावयमानपरकमायाः सषनत तकषषमास कमावयदमारमाजषटरीविनमविविकषकमातमकस जमानस परमापतपस शकयमषसत एविस चि शमासतरस कमावयस चि जषटरीविनसमाथरकयसमपमादनमायदवि आमविषकक तसआदतस चि वितरतकष ततर यसय यमादशषटरी अमभरमचियाः सविभमाविनो विमा भविमत स तततनममागरमम अनपसरमत कषशचितमपरमाचिषटरीनशलनोकनो विदमत -

विकषदविकषदकष परकष पपससस जमातकष दशरथमातमजकष

विकषदयाः परमाचिकषतसमादमासषटरीतम समाकमातम रमाममायणमातमनमा इमत

अनवियमाथर याः - विकषदविकषदकष - सविरविकषददयाः विकषमदतपस शकयकष परकष पपससस - परमपपरषकष अथमारतम शषटरीमननमारमायणकषदशरथमातमजकष - दशरथसय पपतरकष जमातकष - सञमातकष समत विकषदयाः - शपमतयाः परमाचिकषतसमातम - विमालमषटरीमकदमारमारमाममायणमातमनमा - शषटरीमदरिमाममायणरपकषण समाकमातम आसषटरीतम - परकमटतस परतयकस विमा आसषटरीतम

सससकक तसमामहितयमम 149

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इदमतर तमातपयरमम - सकलविकषदविकषदमानतपरससदयाः पपरषनोततमयाः महिमामविषणपयाः सविर विकषदमायाः परममाथरतयाः तमकषविपपरषस विणरयषनत सयाः यदमा दशरथपपतररपकषण अथमारतम शषटरीरमामरपकषण अवितषटरीणरयाः आसषटरीतम तदमा समगनो विकषदयाःविमालमषटरीमकदमारमा रमाममायणकमावयरपकषण परकटषटरीभकतयाः आसषटरीतम अतयाः समपरदमायमविदमास परमाजमानमामम अमभपरमाययाः भविमतयतम यथमा नमारमायणयाः एवि शषटरीरमामरपकषण उपमागतयाः तथमा विकषद एवि रमाममायणरपकषण उपमागतयाः तकषन शमासतरममविकमावयममप परमपरमायमास बहिहमतममासषटरीतम इमत अविगमयतकष एविस चि असममाकस समपरदमायकष कमावयसय अषसत कमामपमहितषटरी परमतषठमा

)8 8 कमावयसय मकलममयथमा असममाकस सविर मविदमापरकमारमायाः विकषदमकलकमायाः भविषनत तथमा कमावयसयमामप मकलसथमानस परथमस सथमानस

भविमत विकषद एवि कमावयसय परथमस सविरपस विकषदयाः विकषदकष सहिसतरशयाः मनतरमा परमकमावयरपकषण भविषनत मदङममातरममउदमामहरियतकष

आतममानस रसथनस मविमद शरषटरीरस रथमकषवि तप

बपमदस तप समारसथस मविमद मनयाः परगहिमकषवि चि (कठनोपमनषतम)

अनवियमाथर याः - आतममानमम - सविममातममानमम रसथनस मविमद - रथषटरी-रथसविमामषटरी इमत जमानमातप शरषटरीरस तप -दकषहिस तप रथस मविमद - रथयाः इमत जमानमातप बपमदस तप - ममतस तप समारसथस मविमद - समारसथयाः रथचिमालकयाः इमतजमानमातप मनयाः एवि ndash मचिततमकषवि परगहिस मविमद - रथमाशविमनयनतरकस सकतरमम इमत जमानमातप

भमाविमाथर याः - अतर जषटरीविमातममा रसथरपकषण पररकषलपतयाः शरषटरीरस रथरपकषण पररकषलपतमम यथमारथममासशतय कषशचितम इषस सथमानस गचछमत तथमा शरषटरीरममासशतय जषटरीविमातममा अभषटरीषस फलस परमापननोमत यथमा रथसयसमयकम चिमालममाय समषटरीचिषटरीनयाः समारसथयाः भविमत तथमा कमायमारकमायरमविविकषकवितषटरी बपमदयाः शरषटरीररपरथचिमालनमायआशयणषटरीयमा ययमा रथषटरी आतममा मनोकरपस मनजसथमानस परमापननोमत मनयाः अतर रजजपयाः इमत कलपयतकष समारथकषयाःहिसतकष यथमा रजजपयाः भविमत तथमा बपदकषयाः अधषटरीनस मनयाः भविकषतम इतयथरयाः अतर जषटरीविसय मपमकलनोभनोपमाययाः उकयाः सयाःकमावयशदलयमा मनरमपतयाः इमत सपषस परमतभमामत

यथमा विमा

यथमा समपपषषपतसय विककसय दकरमातम गनधनो विमामत एविस पपषपसय कमरणनो दकरमातम गनधनो विमामत (महिमानमारमायणनोपमनषतम)

अनवियमाथर याः - यथमा - यदतम समपपषषपतसय ndash मविकससतपपषपयपकसय विककसय ndash तरनोयाः गनधयाः -पररमलयाः दकरमातम - दकरपरदकषशमातम विमामत - परसरमत तथमा - तदतम पपषपसय ndash कलयमाणमातमकसय कमरणयाः -मकरयमायमायाः दकरमातम - दषटरीघरतयमा गनधयाः - सतफलस विमामत - वयमापननोमत

अतर सतकमरपरशससमायमास पपषपभररतसय विककसय समादशयस विमणरतमम अषसत तकषन अयस मनतरयाःकमावयमातमकनो जमातयाः एविस सहिसतरशनो विकषदमनतरमायाः सषनत यकषषप रमणषटरीयस कमावयसविरपस समपलसमत इतथस विकषदयाःकमावयसय मकलमममत परतषटरीयतकष

150 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

)8 9 कमावयमविकमासयाःयथमा विकषदकष तथमा पपरमाणकषषप अमप कमावयमातमकमायाः शलनोकमायाः परकमाशमम उपलभयनतकष भगवितमहिमापपरमाणस तप

रसमातमकरमणषटरीयविणरनमामविलससतस पपरमाणस भविमत एविस कमावयधमरसय विकषदमापकषकयमा असधकयाः मविकमासयाः दशयतकषमकनतप पपरमाणकषषप कमावयशदलषटरी एवि परधमानतयमा न दशयतकष तसममातम जगमत परथमयाः पररपकणरकमावयमावितमारनो नमामविमातमषटरीमकमविरमचितस रमाममायणमम अतयाः रमाममायणमम आमदकमावयस विमालमषटरीमकशचि आमदकमवियाः इमत परससमदयाः लनोककषवितरतकष भनोजरमाजसतप

मधपमयभमणतषटरीनमास ममागरदशरतरी महिमषर याः इमत विदमत

असय अयमथर याः - सरसमानमास समधपरमाणमास विचिनमानमास रचिनमायमास सविरषमास कविषटरीनमास ममागरदशरतरी भविमत महिमषरयाःविमालमषटरीमकयाः इमत रमाममायणममप सविरषमास कमावयमानमास सविरयोचचिस मनदशरनस भविमत रमाममायणकष पररपकणर कमावयतविसदशयतकष ततयाःपरस रमाममायणमविलमबय नदककष कविययाः सहिसतरशयाः कमावयमामन मविरमचितविनतयाः अतयाः परसकविषटरीनमाममाधमारमम इमत उकतविमा उततरकमालकष कविषटरीनमास परममाधमारयाः रमाममायणस भविमत इमत विमालमषटरीमकयाः सवियममउदनोमषतविमानम

रमाममायणमातम परस मविरमचितस महितम कमावयस नमाम महिमाभमारतमम महिमाभमारतस तप कमावयमम इमत वयमासयाः सवियसकथयमत तदथमा

कक तस मयकषदस भगविनम कमावयस परमपकसजतमम इमत

हिकष भगविनम मयमा महिमाभमारतनमामकस परमपकजनषटरीयस कमावयस मविरमचितमम इमत बहममाणस मनविकषदयमत तसयगमामभषटरीयर भमारतस पञचमनो विकषदयाः इमत परससदविचिनकषन जमातस भविमत महिमाभमारतममासशतय तदपततरकमालकषषप नदककषकविययाः सहिसतरशयाः कमावयमामन मविरमचितविनतयाः

महिमाभमारतमातम परस कमासलदमास-भमास-अशविघनोषमादययाः बहिवियाः कविययाः उतकक षमामन महिमाकमावयndashनमाटकमादनकषकपरकमारकमामण कमावयमामन मविरमचितविनतयाः तदननतरस भमारमवि-ममाघ-बमाणभटट-भविभकमत-शषटरीहिषर-कप ममारदमासपरभकतययाः नदककष कविययाः सहिसतरशयाः कमावयमामन मविरमचितविनतयाः तकषन कमावयलनोकयाः अतयनतस मविकमाससपरमापतविमानम अत एवि बहिहमन महिमाकमावयमामन खणडकमावयमामन नमाटकमामन चिमपककमावयमामन गदकमावयमामन इतयकषविसनदककष कमावयपरकमारमायाः समजमायनत अदमामप सससकक तकमावयपरपञचयाः विधरममान एवि दशयतकष अतयाः अदसससकक तकमावयलनोकसय इयनतमागणनमा असमभविमा एवि जमातमा

)8 10 कमावयसय विदमशषटस परयनोजनञचविकषदयाः परभपसषममतयाः इतयपचयतकष पपरमाणस ममतरसषममतमम उतयपचयतकष कमावयस महि कमानतमासषममतस भविमत

कमानतमासषममतस नमाम कमानतमासदशमम इतयथरयाः कमानतमा नमाम मपरयमा भमायमार इतयथरयाः (यदमा) लनोककष समाधविनी कप शलमासचि कमानतमास मकममप सजजमासममानयाः पकचछमत तदमा समा समाकमातम अमभपरमायविमाचिकस विमाकयस पररतयजमत ततयाःषसमत-कटमाक-मपखमाविनमनमामदचिकषषमामविशकषषपपरयाःसरस परनोकतयाः सविमामभपरमायसकचिकद याः विचिनदयाः अमभमतमाथर जमापयनतषटरी

सससकक तसमामहितयमम 151

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ततर कमानतस परवितरयमत यथमा मकमम अमामरिफलमम आसविमादयसस उत दरिमाकमाफलमम इमत कमानतयाः कमानतमास पकचछमततदमा आमरिफलममासविमादयमामम इमत समाकमातम न विदमत आमरिफलस मधपरस पररमलयपकस मविमविधविणररसञतस भविमतइमत विदमत तकषन एतदकषवि उकस भविमत यतम अहिमम आमरिफलमम आसविमादमयतपममचछमामम इमत एविस कमानतमानमासयथमा परनोकतयाः सविमामभपरमायमामभवयञनशदलषटरी विचिनकष भविमत तथमा कमावयसयमामप भविमत अतयाः कमावयसकमानतमासषममतमम इमत परससदमम कमानतमाविचिनस यथमा सरसस मननोहिरस भविमत तथमा कमावयममप सरसरमणषटरीयसभविमत यकषन सहदयहदयमम आकक षस भविमत एतसममातम कमारणमातम विकषदमातम पपरमाणमातम चि मविलकणस भविमत

ईदशसय कमावयसय सषनत मनोद-बनोधरपमामण नमानमापरयनोजनमामन विकषदमाथरसय मविसतरकषण मविविरणमायकमावयमम उपमादकषयमममत परमाचिषटरीनमानमास ममतरमासषटरीतम तदमाहि भगविमानम विमालमषटरीमकयाः यथमा

स तप मकषधमामविनकौ दषटमा विकषदकषषप पररमनमषठतकौ

विकषदनोपबकसहिणमाथमारय तमाविगमाहियत परभपयाः (विमालमषटरीरमा बमाकमा ४६)

कमावयस रमाममायणस कक तसनस सषटरीतमायमाशचिररतस महितम (४७)

अनवियमाथर याः - परभपयाः - विमालमषटरीमकयाः मकषधमामविनकौ - परजमाविनतकौ विकषदकषषप - शपमतषप पररमनमषठतकौ - समयकमअधययनविनतकौ तकौ - लविकप शकौ दषटमा - अविलनोकय जमातविमा विमा विकषदनोपबकसहिणमाथमारय ndash विकषदमाथरसयसमनवियदषटमा परदशरनमाय सषटरीतमायमायाः चिररतमम - जमानककीचिररतरमातमकस कक तसनस - समसतमम रमाममायणमम -रमाममायणनमामकमम महितम कमावयमम - महिमाकमावयमम अगमाहियत ndash गमामहितविमानम मशमकतविमानम

अतर अयस भमावियाः वितरतकष यतम लविकप शयनोयाः विकषदमाधययनमातपरस विकषदनोकमानमास जषटरीविनधममारणमासलनोकजषटरीविनसमनवियदषटमा मनरपणस कतपर रमाममायणकमावयस बनोसधतविमानम विमालमषटरीमकयाः तकषन कमावयस विकषदमाथरसयमनरपणकष महितम समाधनस भविमत इतयविगमयतकष वयमाससय महिमाभमारतकमावयकषऽमप विकषदमाथरमविसतरयाः एवि पररलकषयतकषअतयाः पञचमनो विकषदयाः इमत ककीमतरयाः महिमाभमारतसय भविमत विकषदनोपदकषशसतप धममारथरकमाममनोकमाणमास चितपमविरधपपरषमाथमारनमासमविविकषकयाः एवि भविमत तसममातम आलङकमाररकमायाः कमावयसय परयनोजनस नमाम पपरषमाथरषप वयपतपसततलमाभयाः इमत विदषनततदमाहि भमामहियाः -

धममारथरकमाममनोककषषप विदचिकणयस कलमासप चि

करनोमत ककीमतर परषटरीमतस चि समाधपकमावयमनषकषविणमम (कमावयमालङकमारयाः १२) इमत

अनवियमाथर याः - समाधपकमावयमनषकषविणमम - सतकमावयमानमामम अधययनमम धममारथरमविषयकषषप कलमासप चि ndashगषटरीत-नमाटमामदकलमानमास मविषयकषषप विदचिकणयमम - ककौशलस बनोधमम ककीमतरमम - यशयाः परषटरीमतमम - आननदस चि करनोमत- जनयमत

भमाविमाथर याः - सतकमावयमानमास परथमस फलस भविमत यतम धममारमदमविषयकष समयकम बनोधयाः कमावयदमारमा कविषटरीनमासधनलमाभनोऽमप भवितयकषवि गषटरीत-नकतयमामदषप कलमासप कमावयकषन ककौशलस विधरतकष कमावयकषन महितषटरी ककीमतरयाः कविषटरीनमासभविमत तयमा ककीतयमार कमासलदमासमादययाः महिमाकविययाः अदमामप जषटरीविषनत अपरस महितम फलस परषटरीमतयाः परषटरीमतनमारमआननदयाः स चिमातर रसमासविमादयाः विकषद-शमासतर-पपरमाणमामदषप पपरषमाथरमविविकषकयाः नषटरीरसतयमा भविमत कमावयकष तपरसमासविमादपकविरकस पपरषमाथरमविविकषकयाः भविमत इमत कमावयसय मविशकषषयाः अविगनतवययाः

152 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

लनोककष विकषदमादषटरीनमामम अधययनकषन जषटरीविनमविविकषकस परमापनपविनतयाः सविलपमा दशयनतकष कमावयकषन जषटरीविनमविविकषकसपरमापनपविनतयाः ससखययमा असधकमायाः सषनत अतयाः अषसत लनोककष कमावयसय महितषटरी आविशयकतमा परमतषठमा चि

)8 11 एततम यपषममामभयाः अविगतममजगमत परमाचिषटरीनतमस विमाङमयस भविमत विकषदयाः सयाः अपकौरषकषययाः अषसत सयाः इषपरमापतकषयाः अमनषपररहिमारसय चि

उपमायस बनोधयमत स एवि भमारतषटरीयसससकक तकषयाः परमस परममाणमम स चि ऋगविकषदयाः यजपविरदयाः समामविकषदयाः अथविरविकषदयाः इमतचितपधमार वितरतकष एतकषषमास चितपणमार विकषदमानमास मनतरयाः बमाहमणमम आरणयकमम उपमनषतम इमत उपमविभमागमायाः भविषनत अयसविकषदयाः समाससमाररकस यनोगककषमस मनोकस चि समाधमयतपस धममारनम उपमदशमत असय मशकमा - वयमाकरणस - छनदयाः - मनरकस -जयकौमतषस - कलपयाः इमत षटम अङगशमासतरमामण भविषनत विकषदयाः परभपसषममतयाः इतयपचयतकष

विकषदनोकमानमास धममारणमास सरलतयमा मनरपणमाय भगविमानम विकषदवयमासयाः पपरमाणमामन रमचितविमानम तमामन अषमादशभविषनत पपरमाणस ममतरसषममतमम इतयपचयतकष

कमावयस तप कमानतमासषममतस भविमत विकषदनोकमानमास धममारथरकमाममनोकमाणमास बनोधयाः अतर सरसममागरण भविमतकमावयसय परथमस मनदशरनस विकषदमनतर एवि पपरमाणकषषप अमप कमावयमयशदलषटरी दशयतकष रमाममायणस तप पररपकणर जगतयाःआमदकमावयस चि भविमत रमाममायणमातम आरभय कमावयसय मविकमासयाः परमारबधयाः ततयाःपरस वयमासयाः महिमाभमारतसमविरमचितविमानम भमारतसय तप पञचमविकषदयाः इमत खयमामतयाः अषसत रमाममायणस महिमाभमारतस चि आसशतय सहिसतरशयाःकमावयमामन नदकद याः कमविमभयाः मविरमचितमामन सषनत तकषन कमावयलनोकसय महिमानम मविकमासयाः परमापतयाः कमावयदमारमा जषटरीविनकषकक तयमाकक तयमविविकषकस परमापतपमहिमारयाः असधकमायाः सषनत तसममातम कमावयसय अतयनतस महिततविस वितरतकष

पमाठगतपरशनमायाः-३

14 सरसवितयमायाः दकौ ममागरयौ ककौ

15 कमावयसय परथममम अषसततविस कप तर उपलभयतकष

16 आतमरपसय रसथनयाः बपमदयाः कमा

17 आमदकमावयस मकमम

18 कमावयविचिनमानमास ममागरदशरतरी कयाः

19 पञचमनो विकषदयाः कयाः

20 कमानतमासषममतस मकमम

21 विमालमषटरीमकयाः लविकप शकौ कप तयाः रमाममायणस पमामठतविमानम

22 कमावयकषन पपरषमाथरमविविकषकयाः कथस भविमत

23 कमावयकष आननदनो नमाम कयाः

सससकक तसमामहितयमम 153

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पमाठमानतपरशनमायाः

1 विकषदसय लकणस मकमम

2 विकषदसय भकषदमायाः उपमविभमागमायाः चि ककष ककष सषनत

3 ऋगविकषदसय पररचियस कमारयत

4 विकषदमाङगमामन पररचिमारयत

5 पपरमाणसय पञच लकणमामन वयमाखयमात

6 अषमादश पपरमाणमानमास नमाममामन कमामन

7 कमावयमातमकस मनतरस समानवियस वयमाखयमात

8 कमावयस कमानतमासषममतमम इमत सनोदमाहिरणस मनरपयत

9 कमावयस विकषदमातम पपरमाणमाचचि कथस मविलकणमम

10 कमावयपरयनोजनमामन कमामन

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१

1 यजपविरदकष

2 मशकमा

3 विकषदमनतरमाणमास पदमानमास अथरमनरपणस मनरककष भविमत

4 समामविकषदयाः

5 ऋगविकषदयाः

6 विकषदयाः

7 विकषदयाः कद षशचितम पपरषदयाः मविरमचितयाः गनथनो नमाषसत अतयाः विकषदयाः अपकौरषकषययाः

8 षडङगनो विकषदयाः

उततरमामण-२

9 परमाचिषटरीनमम इतयथरयाः

10 विकषदवयमासयाः

11 पञच

12 ममतरसदशमम इतयथरयाः

13 विरमाहिपपरमाणस विमामनपपरमाणस विमायपपपरमाणस मविषणपपपरमाणस चि

154 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

उततरमामण-३

14 विकषदशमासतररमामशयाः कमावयस चि

15 विकषदकष

16 समारसथयाः

17 रमाममायणमम

18 विमालमषटरीमकयाः

19 महिमाभमारतमम

20 कमावयमम

21 विकषदमाथरसय उपबकसहिणमाथरमम

22 रसमासविमादपकविरकमम

23 रसयाः

इमत अषमयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 155

)9 कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २परसतमाविनमा

कविकषयाः कमारमयतरषटरीपरमतभयमा समपदकतस कमर भविमत कमावयमम तसय चि कमावयसय मविशलकषषणमाय यसयशमासतरसयमामविभमारवियाः तसय अलङकमारशमासतरमम इतयमभधमानमम कमविकमरणयाः कमावयसय दपरणभकतस भविमतअलङकमारशमासतरमम अलङकमारशमासतरनोककष न ममागरण कमावयसय पररशषटरीलनकषन कमवियाः कयाः परमतभमा कमा कमावयसय

लकणस परकमारमायाः चि कमावयमम उततममम अधमस ककीदशस विमा सहदययाः कयाः रसयाः कयाः कमावयकष कमासमास

गपणमालङकमाररषटरीतषटरीनमामपपयनोगयाः विकसततसविरपस मकमम इतयमादषटरीनमास मविषयमाणमास जमानस भविमत एविमम अलङकमारशमासतरजयाःएवि कमावयसय उततमतयमा पररशषटरीलनकष समथरयो भविमत कमावयमानपशषटरीलनमाय सससकक तसमामहितयपरमपरमायमास रमचितकषषप

अलङकमारशमासतरकषषप आननदविधरनकक तनो धविनयमालनोकयाः जगननमाथकक तयाः रसगङगमाधरयाः मममटमाचिमायरकक तयाः

कमावयपरकमाशयाः दषणडरमचितयाः कमावयमादशरयाः मविशविनमाथकमविरमाजकक तयाः समामहितयदपणरयाः रमाजशकषखरकक तमा

कमावयमषटरीममाससमा अपपय-दषटरीमकतकक तयाः कप विलयमाननदयाः इतयमादययाः गनथमायाः अतयनतस परससदमायाः

अलङकमारशमासतरमममत नमामकरणमम अतषटरीवि परमाचिषटरीनमम यषसमनम समयकष इदस नमामकरणमम अभवितम तदमाअलङकमारमाणमास बहिहधमा परससमदयाः आसषटरीतम इमत ककष चिन कलपयषनत अथविमा अलङकमारशबदयाः न महि करणकष घञमाउतपननयाः अमप तप भमाविकष घञमा उतपननयाः अलङकरणमम अलङकमारयाः इमत अलङकरणस नमाम सकौनदयमम तकषन

गपणमालङकमाररषटरीतयमादषटरीनमास सविमारसमास गहिणमम इमत ककष चिन अतर तकषषमास परममाणमम - ldquoकमावयस गमाहमलङकमारमातमrdquo इमतrdquoसकौनदयरमलङकमारयाःrdquo इमत चि विचियाः रमाजशकषखरकषण अलङकमारशमासतरमममत नमामनयाः सथमानकष समामहितयमविदमा इमत नमामसविषटरीकक तमम

इदमम अलङकमारशमासतरस महि विदमदकलकौमककजमानमाय अतयनतमम उपकमारकस भविमत अत एतसयरमाजशकषखरकषण विकषदमाङगतविस सविषटरीकक तस - ldquoपञचमषटरी समामहितयमविदमा इमत यमायमाविरषटरीययाः समा चि चितसकणमास मविदमानमासमनषयनदरपमाrdquo इमत

अलङकमारशमासतरकषषप परमतपमामदतमानमास ककष षमासञचतम पमाररभमामषकमाणमास शबदमानमास पररचियमाय

अलङकमारशमासतरषटरीयपदपररचिययाः इमत पमाठसयमामविभमारवियाः अषसमनम पमाठकष कमविसविरपमम कमविभकषदमायाःपरमतभमासविरपमम सहदयसविरपमम कमावयसविरपमम कमावयसय परयनोजनमामन विकसततसविरपस तदकषदमाशचिरससविरपस तदकषदमाशचि सममासकषन विमणरतमायाः

156 सससकक तसमामहितयमम

9

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

उदकषशयमामनअमपस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

कमविसविरपस कमविभकषदमानम चि जमानषटरीयमातम परमतभमासविरपस जमानषटरीयमातम सहदयसविरपस जमानषटरीयमातम कमावयसविरपस जमानषटरीयमातम कमावयपरयनोजनमामन जमानषटरीयमातम विकसततसविरपस विकसततभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम रससविरपस रसभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम

)9 1 कमविसविरपस कमविभकषदमाशचिldquoअपमारकष कमावयसससमारकष कमविरकषकयाः परजमापमतयाः

यथमासमद रनोचितकष मविशविस तथकषदस पररवितरतकषrdquo

इमत धविनयमालनोककमारसय आननदविधरनमाचिमायरसय कमविममाहिमातमयपरकस विचियाः तप सपपरससदमकषवि कमवियाःकमावयसससमारसय परजमापमतयाः भविमत स यथमा मनममारतपमम इचछमत तथदवि कमावयस मनममारमत स महि कमावयरससकमानमाससहदयमानमास परममादरणषटरीययाः कविक विणरनकष इतयसममादमातनोयाः कमविशबदनो मनषपननयाः ययाः कवितकष स भविमत कमवियाःकवितकष नमाम विणरयमत इमत ककीदशस विणरनस कमविनमा मकरयतकष इमत परशनयाः समकषषमास मनसस उदकषमत अतरनोततरस तमावितमपरतयकषटरीकक तसय सविपरमतभयमा सरसयमा विमाणयमा कथनस भविमत विणरनमम तमादशविणरनकष एवि कमवियाः सवियस रसमासविमादसकरनोमत अनयमानम कमारयमत चि परमतभमा महि मदमविधमा - कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चि ततर कमारमयतरषटरीपरमतभयमा एविकमवियाः कमावयस मनममारमत कमावयमनममारणमाय परमतभयमा सहि वयपतपसततरमप अपकषकतकष कविकषयाः कमावयरचिनस न महिगगनकप सपममामदवितम ममथयमाभकतस भविमत ततर विमासतविमाथरपयरविसमामयतविमम अविशयस मतषठमत कमवियाः विमासतमविकमाथरमकषविलनोकनोततरचिमतकमारसमननविकषशनकषन विणरयमत कमविशबदसय समाममानयतयाः कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम वयपतपसततममानमविणरमयतमा इतयथरयाः तथमामहि कमावयमषटरीममाससमायमास रमाजशकषखरयाः - ldquoपरमतभमावयपतपसततममानम चि कमवियाः कमविररतयपचयतकषrdquoइमत यमासकमाचिमायरमतकष करमानतदशरतरी इतयथरयाः

कमावयमषटरीममाससमामदशमा कमवियाः मतरमविधनो भविमत शमास तरकमवियाः कमाव यकमवियाः उभयकमवियाः चिकषमत

क) शमास तरकमवियाः - ययाः कमवियाः शमास तरषटरीयमविषयमानम कमाव यरपकषण परस तकौमत स शमासतरकमवियाःशमासतरषटरीयमविषयमाणमास शमासतरषटरीयशदलयमा मनबदमातम शमासतरकमवियाः कमावयकष रससम पमदचछकषदस मविदधमामत शमासतरकमवियाः पपनमामतरधमा मविभकनो भविमत - शमासतरसय रचिमयतमा शमासतरकष कमावयसय मनविकषशमयतमा कमावयकष शमासतरसय मनविकषशमयतमा चि

ख) कमाव यकमवियाः - ययाः कमवियाः विचिनोविदमचितरयकषण शमास तरसथसय तकर ककर शसय अथरसय शदसथलयससमपमादयमत स कमावयकमवियाः रमाजशकषखरमतकष कमावयकमवियाः अषधमा मविभकयाः - रचिनमाकमवियाः शब दकमवियाःअथरकमवियाः अलङकमारकमवियाः उमककमवियाः रस-कमवियाः ममागरकमवियाः तथमा शमास तरमाथरकमवियाः

सससकक तसमामहितयमम 157

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ग) उभयकमवियाः - ययाः कमवियाः सविमानपभविसय आधमारकषण शमासतरषटरीयस मविषयस तथमा परसतकौमत यथमाशमास तरषटरीयरपकषण सहि कमावयरपममप धरमत स उभयकमवियाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 कमविशबदयाः कसममादम धमातनोयाः उतपननयाः

2 कमविममाहिमातमयपरकमम आननदविधरनसय मकस विचियाः

3 कमवियाः कयमा परमतभयमा कमावयस मनममारमत

4 कमविशबदसय यमासकनयकष अथरयाः कयाः

5 रमाजशकषखरमतकष परमतभयमा सहि मकस कमावयमनममारणमाय अपकषकतकष

6 कविकषलरकणस मकमम

7 कमवियाः कमतमविधयाः

8 शमासतरकमवियाः कयाः

9 कमावयकमवियाः कयाः

10 उभयकमवियाः कयाः

)9 2 परमतभमा सकयरयाः यथमा परकमाशनशमकस मविनमा मकममप परकमाशमयतपस न समथर एविमकषवि परमतभमास मविनमा कमवियाः कमावयस

सषप स न समथरयाः परमतभमायमायाः परमतभमानमम इतयमप नमाममानतरममपरमतभमासविरपस मकमममत चिकषतम भटटतकौतयाः -

ldquoपरजमा नविनविनोनमकषषशमासलनषटरी परमतभमा मतमाrdquo इमत

नविषटरीनमानमामम अथमारनमास परकमाशनसमथमार परजमा भविमत परमतभमा परजमायमायाः परकमारभकतमा परमतभमा परमतभमाकमावयसय मनममारणकष हिकषतपयाः इमत भमामहियाः

आचिमायरयो विमामनयाः कमावयमालङकमारसकतरविकसततगनथकष आहि -

ldquoकमवितविबषटरीजस परमतभमानममrdquo इमत कमवितविसय बषटरीजस भविमत परमतभमानमम परमतभमास मविनमा कमावयस नदविमनषपदतकष मनषपननस चि कमावयमम उपहिमासमाय कलपतकष न तप यशसकष

अमभनविगपपतमाचिमायमारणमास मतकष -

ldquoअपकविरविसतपमनममारणकममा परजमा परमतभमाrdquo इमत अथमारतम नकतनसय मविषयसय ससरचिनकष समथमार परजमाभविमत परमतभमा

जगननमाथसय नयकष - ldquoकमावयघटनमानपकक लशबदमाथरयोपषसथमतयाः परमतभमाrdquo इमत कमावयघटनमायमासकमावयसय मनममारणकष अनपकक लमा शबदमाथरयोपषसथमतयाः शबदमाथरयनोयाः अनपकक लयाः मविकमाशनो भविमत परमतभमा

158 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

परमतभमालकणस रमाजशकषखरकषण परनोकस - ldquoयमा शबदगमाममम अथरसमाथरमम अलङकमार-तनतरमम उमकममागरममअनयदमप तथमामविधमम असधहदयस परमतभमासयमत समा परमतभमाrdquo इमत परमतभमा एकमा कमविमनषठमामविशकषषशमकयाः यमा शबदसमकहिमम अथरसमकहिमम अलङकमारशमासतरमम उमकममागरमम अनयदमप कमावयतततविस हदयकषपरमतभमासयमत समा परमतभमा रमाजशकषखरमतकष कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चिकषमत मदमविधमा ततर कविकषयाः कमावयरचिनमायमाममउपकमाररकमा कमारमयतरषटरी परमतभमा भमाविमयतरषटरी परमतभमा तप कमावयसयमानपशषटरीलनकष सहदयमानमास भमाविपकमानमामपपकमाररकमा

एषमा सससकमारजनयमा परमतभमा एवि कमावयसय कमारणमम इमत आलङकमाररकमायाः अत एवि भमामहि आहि -

ldquoकमावयस तप जमायतकष जमातप कसयमचितपरमतभमावितयाःrdquo इमत

वयपतपसततयाः परमतभमा चि कमावयसय कमारणमममत रमाजशकषखरयाः अतसतकषननोकमम - ldquoपरमतभमावयपतपततषटरीममथयाः समविकषतकष शकषयसयकौ इमत यमायमाविरषटरीययाःrdquo इमत वयपतपसततयाः नमाम उमचितमानपमचितमविविकषकयाः इमत

परमतभमा वयपतपसततयाः अभयमासयाः इतयकषतततरयस कमावयकमारणमममत मममटमाचिमायरयाः अभयमासनो नमाम मनरनतरसकमावयसय मनममारणकष अधययनकष विमा परविकसततयाः अतसतकषननोकस -

ldquoशमकमनरपपणतमा लनोकशमासतरमादविकषकणमातम

कमावयजमशकयमाऽभयमासयाः इमत हिकषतपसतदपदविकषrdquo इमत

रदरिटमाचिमायरमतकष अमप lsquoपरमतभमाव यपत पततयमाभयमासमा कमाव यहिकषतपrsquo इमत

दषणडनयाः मतमकषविमकषवि -

ldquoनदसमगरककी चि परमतभमा शपतस चि बहिह मनमरलमम

अमनदशचिमामभयनोगनोऽसयमायाः कमारणस कमावयसमपदयाःrdquo इमत

परनतप -

ldquoअवयपतपसततकक तनो दनोषयाः शकतयमा ससमवयतकष कविकषयाः

यततविशमककक तसतसय स झमटतयविभमासतकषrdquo

इमत आननदविधरनमाचिमायरसय मतमविशलषणकषन जमायतकष परमतभमाशमकरकषवि कमावयसय हिकषतपयाः एविस परमतभमाकमावयमनममारणकष हिकषतपयाः ततसहिमायककौ वयपतपततयभयमासकौ इमत मतमकषवि समषटरीचिषटरीनमम

पमाठगतपरशनमायाः-२

11 भटटतकौतसय मतकष परमतभमा कमा

12 अमभनविगपपतमाचिमायमारणमास मतकष परमतभमा कमा

13 जगननमाथनयकष परमतभमालकणस मकमम

14 रमाजशकषखरनयकष परमतभमालकणस मकमम

15 रमाजशकषखरनयकष परमतभमा कमतमविधमा कमाशचि

सससकक तसमामहितयमम 159

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

16 वयपतपसततयाः नमाम कमा

17 अभयमासयाः नमाम कयाः

18 कमामन कमावयसय कमारणमामन मममटनयकष

19 विसतपतयाः मकस कमावयसय कमारणमम

)9 3 सहदययाःसहदययाः भविमत कमविसममानहदययाः कविकषयाः कमावयस तददवि परमतषठमास लभतकष यदमा ततकमावयस सहदयहदयमम

आहमादयमत कमविवितम सहदयसयमामप अषसत महिततविमम अत एवि अमभनविगपपतपमादमायाः लनोचिनमारमभकष कथयषनत -

ldquoसरसवितयमासतततविस कमविसहदयमाखयस मविजयतकषrdquo इमत

कमावयरपमायमायाः विमागदकषवयमायाः कमायसय असशदयस कमवियाः सहदयशचि ततर कमवि परखयमाविमानम अथमारतमकमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम सहदययाः उपमाखयमाविमानम अथमारदम भमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम भमाविमयतरषटरी परमतभमा एवि कविकषयाःशममम अमभपरमायञच भमावियमत अनयमा परमतभयमा एवि कविकषयाः वयमापमारयाः समाथरकयस यमामत अनयथमा कविकषयाः वयमापमारसतपविदफलयममयमातम एविमम एतमादशभमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम सहदय एवि कमविरमचितसय कमावयसय आसविमादकयाः

एतमादशसय सहदयसय सविरपस लनोचिनकष आहिहयाः अमभनविगपपतपमादमायाः - ldquoयकषषमासकमावयमानपशषटरीलनमाभयमासविशमादम मविशदषटरीभकतकष मननोमपकप रकष विणरनषटरीयमविषयतनमयषटरीभविनयनोगयतमा तकष एविहदयससविमादभमाजयाः सहदयमायाःrdquo इमत सविरदमा कमावयमानपशषटरीलनकषन यकषषमास मनयाः कमविकमावयकषषप तनमयस भविमत तकष एविसहदयमायाः भविषनत सहदययाः कमविमनममरतस कमावयस शणविनम तमनयनो भकतविमा कमविसदश एवि रसमगनो भविमत कमवियाःकमावयरचिनकषन कमावयरसमासविमादकष सवितनतरतमास भजतकष मकनतप सहदययाः कमविविणयरममानस शणविनम रसमासविमादस करनोतषटरीमतस कमावयमाधषटरीनयाः सहदयसय भमाविपकयाः रससकयाः भमाविकयाः सचिकषतमायाः इतयमादषटरीमन नमाममानतरमामण

पमाठगतपरशनमायाः-३

20 सहदयलकणस मकमम

21 सरसवितयमायाः तततविदयस मकमम

22 सहदययाः ककीदकपरमतभमाविमानम

23 सहदयसय नमाममानतरमामण कमामन

)9 4 कमावयममकविकषयाः कमर इतयथर कमविशबदमातम कमरणयथर गपणविचिनबमाहमणमदभय कमर चि इमत सकतरकषण ष यञपरत ययकष

कमाव यशब दनो मनषपदतकष कविकषयाः कमारमयतरषटरीपरमतभमासमपद कतस कमर भविमत कमावयमम

160 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

तसय कमावयसय मकस लकणमम इमत चिकषदम अमालङकमाररकद याः कमावयसय बहिहमन लकणमामन परनोकमामनततरमामगपपरमाणकष यथमा -

ldquoससककषपमादम विमाकयममषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरी

कमावयस सफप रदलङकमारस गपणविदनोषविसजरतममrdquo इमत

अथमारदम इषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरी कमावयमम इमत इषमाथरयाः नमाम चिमतकक मतबहिहलयाःलनोकनोततरमाहमादजनकयाः अथरयाः तमादशवयविषचछननयाः पदसमकहि एवि कमावयमम अतर सफप रदलङकमारममतयमामदकसपरशषसतविचिनस न तप सविरपकथनमम

एतदकषवि दषणडननोकस - ldquoशरषटरीरस तमाविमदषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरीrdquo इमत

आननदविधरनमाचिमायरनयकष तप - ldquoसहदयहदयमाहमामदशब दमाथरमयत विमकषवि कमाव य-लकणममrdquo इमतसहदयमानमास हदयमामन आहमादयतयाः यकौ शबदमाथरयौ तनमयमकषवि कमावयमम

भमामहिमतकष कमावयलकणस तमावितम - ldquoशबदमाथरयौ समहितकौ कमावयममrdquo इमत शबदमाथरयौ समहितकौलनोकनोततरचिमतकमारकमारकधमरण ससयपककौ भविमत कमावयमम

विमामननयकष तप - ldquoकमावयस गमाहमलङकमारमातम कमावयशबदनोऽयस गपणमालङकमारसससकक तयनोयाः शबदमाथरयनोविरतरतकषभकतयमा तप शबदमाथरममातरविचिनोऽतर लभयतकषrdquo इमत अतरमामप शबदमाथरयनोरकषवि कमावयतविस सविषटरीकक तमम

आलङकमाररकभनोजनयकष तप - ldquoमनदरयोषस गपणवितकमावयमलङकमारदरलङकक तममrdquo इमत दनोषरमहितस गपणवितमअलङकमारमालङकक तस विमाकयस भविमत कमावयमम

आचिमायरमममटसतप - ldquoतददनोषकौ शबदमाथरयौ सगपणमाविनलङकक तषटरी पपनयाः कविमामपrdquo इमत दनोषरमहितकौगपणसमहितकौ सविरतर समालङकमारकौ क विमचिदलङकमारमविरमहितकौ अमप शब दमाथरयौ कमाव यमम इमत

जगननमाथनो रसगङगमाधरकष - ldquoरमणषटरीयमाथरपरमतपमादकयाः शबदयाः कमावयममrdquo इमत रमणषटरीययाः ययाः अथरयाः तसयपरमतपमादकयाः शबदनो भविमत कमावयमम रमणषटरीयतमा नमाम लनोकनोततर आननदयाः रमणषटरीययाः नमाम लनोकनोततरमाननदसयजनकयाः धनस तकष दमासयमामम पपतरसतकष जमातयाः इतयमामदविमाकयदयाः जनय आननदनो लकौमकक एवि भविमत न सलनोकनोततरयाः एविस लनोकनोततरमाननदजनकसय अथरसय परमतपमादकयाः शबदनो विमाकयस भविमत कमावयमम इमत

मविशविनमाथकमविरमाजनो दपरणकष - ldquoविमाकयस रसमातमकस कमावयममrdquo इमत रसमाभमावितदमाभमासमायाः आतममानयाःयसय तमादशस विमाकयस भविमत कमावयमम

ननप विमाकयस ककीदशस भविमत इमत चिकषदमाहि मविशविनमाथयाः-

ldquoविमाकयस सयमादनोगतमाकमाङकषमाससततयपकयाः पदनोचचिययाःrdquo इमत तमादशयाः पदनोचचिययाः पदसमकहियाः विमाकयसभविमत यषसमनम पदसमकहिकष यनोगयतमा आकमाङकषमा आससततशचि मतषठमत

अतर पदस नमाम मकमममत चिकषद पचयतकष -

rdquoविणमारयाः पदस परयनोगमाहिमारनषनवितदकमाथरबनोधकमायाःrdquo इमत परयनोगमाहिरयाः अनषनवितदकमाथरबनोधकयाः विणरसमकहियाःपदमम

सससकक तसमामहितयमम 161

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पदमाथमारनमास परसपरसमबनधकष बमाधमाभमावियाः यनोगयतमा पदमाथमारनमामम अमभधमामदमभयाः विकसततमभयाःपदपरमतपमादममानमानमामम अथमारनमास परसपरसमबनधकष परसपरमानवियबनोधकष बमाधमाभमावियाः परमतबनधकमाभमावियाः यनोगयतमायथमा - कक षणनो नगरस यमामत मकनतप विमहनमा ससञचमत इतयमादकौ परसपरसमबनधकष विमहनमा सकषकनो न शकययाः इमतबमाधसय सततविमातम यनोगयतमाभमाविमातम न विमाकयतविमम

पदमानमास पदमानतरसमापकषकतमा भविमत आकमाङकषमा अत एवि मनरमाकमाङकषसय गकौयाः अशवियाः पपरषयाः इतयसय नविमाकयतमा

आससततनमारम पदमाथरयोपषसथतकषयाः अवयविधमानमम तकषन दकषविदततयाः इमत पदसय मदनमानतरनोचचिमाररतकषनगचछतषटरीमत इतयनकषन सङगतकौ विमाकयतमा न भविमत

एविस ककष चिन भमामहिमममटमादययाः आलङकमाररकमायाः शबदमाथरयनोयाः परमाधमानयकषन ककष चिन दषणड-जगननमाथ-

कमविरमाजमादययाः चि शबदसय परमाधमानयकषन कमावयलकणस परनोकविनतयाः ततर यथमाममत लकणस गमाहमम कमारणस सविमारमणएवि लकणमामन सविविदमशषटस धमारयषनत

तचचि कमावयस धविमनकमावयस गपणषटरीभकतवयङगयस चिकषमत मदमविधमम ततयाः दशयशवयभकषदकषन पपनयाः ददमविधयसतसय एविस तसय भकषदमानमास मविषयकष असधकजमानमाय दपरणमामदगनथमा दरिषवयमायाः

पमाठगतपरशनमायाः-४

24 कमावयशबदकष कयाः शबदयाः कयाः परतययशचि

25 कमावयशबदमनषपततकौ मकस सकतरमम

26 अमगपपरमाणनोकस कमावयलकणस मकमम

27 दषणडपरनोकस कमावयलकणस मकमम

28 भमामहिपरनोकस कमावयलकणस मकमम

29 आननदविधरननोकस कमावयलकणस मकमम

30 जगननमाथनोकस कमावयलकणस मकमम

31 मममटसय कमावयलकणस मकमम

32 मविशविनमाथसय कमावयलकणस मकमम

33 विमाकयलकणस दपरणनयकष मकमम

34 पदलकणस दपरणनयकष मकमम

35 आकमाङकषमा कमा

36 यनोगयतमा कमा

37 आससततयाः कमा

162 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

)9 5 कमावयपरयनोजनममldquoपरयनोजनमनपमदशय न मनदनोऽमप परवितरतकषrdquo इमत उमकसतप सपपरससदमा एवि ननप एतमादशसय कमावयसय

मनममारणकष मकस परयनोजनमम इमत परशनयाः समकषषमास मनसस आयमामत ततर कमावयतततविजमा आलङकमाररकमायाः बहिहधमाकमावयसय परयनोजनमामन परनोकविनतयाः ततर कमावयपरकमाशकमारसय मममटमाचिमायरसय इदस मतस तमावितम -

ldquoकमावयस यशसकषऽथरकक तकष वयविहिमारमविदकष मशविकषतरकतयकष

सदयाः परमनविकरतयकष कमानतमासषममततयनोपदकषशयपजकषrdquo इमत

यशसकष अथरकक तकष वयविहिमारमविदकष मशविकषतरकतयकष सदयाः परमनविकरतयकष कमानतमासषममततयमा उपदकषशयपजकष चिकमावयस भविमत कमावयस ककीमतर जनयमत अथर परददमामत वयविहिमारजमानस चि ददमामत कमावयदमारमाभगविननमारमायणमादषटरीनमास पकजनकषन मशविकषतरसय अमङगलसय परशमनस भविमत कमावयस शविणकषन बहममाननदसहिनोदरस रससजनयमत कमावयस भविमत कमानतमासषममतस विचियाः विकषदमायाः परभपसषममतमायाः भविषनत तकष परभपवितम सतयस विद धमरचिरकषतयमामदकमम उपमदशषनत परनतप कमावयस मपरयमा इवि भविमत मपरयमा अथमारदम भमायमार यथमा मधपरमामभयाः विमासगभयाः भतपरयाःकक तयमाकक तयमविविकषकस जनयमत तथदवि कमावयस सरसयमा शदलयमा रमाममामदविदम विमतरतवयमम न रमाविणमामदवितमइतयमामदकक तयमाकक तयमविविकषकस जनयमत

एविमकषवि मविशविनमाथयाः कथयमत -

ldquoचितपविर गरफलपरमामपतयाः सपखमादलपसधयमाममप

कमावयमादकषवि यतसतकषन ततसविरपस मनरपयतकषrdquo इमत चितपविरगरयो नमाम धमरयाः अथरयाः कमामयाः मनोकयाःभगविननमारमायणसतविमामदनमा ldquoएकयाः शबदयाः समयगजमातयाः सपपरयपकयाः सविगर लनोककष कमामधपगम भविमतrdquo इतयमामदनमाविचिनकषन चि कमावयमादम धमरपरमामपतयाः अथरपरमामपतयाः तप यथमा शषटरीहिषरनमामनमा रतनमाविलषटरीनमामटकमामनममारणकषन धमाविकयाः बहिहमनधनमामन लबधविमानम कमामपरमामपतशचि धनदरकषवि भविमत मनोकपरमामपतयाः कमावयजनयसय धममारमदफलसयअनपसनधमानमाभमाविमातम भविमत मकञच मनोकनोपयनोमगविमाकयकषषप वयपतपसततकमारकस भविमत कमावयमम एविसचितपविरगरफलपरमापकस कमावयमम

एविमकषविमाहि भमामहिमाचिमायरयाः -

ldquoधममारथरकमाममनोककषषप विदचिकणयस कलमासप चि

करनोमत ककीमतर परषटरीमतस चि समाधपकमावयमनषकषविणममrdquo इमत

चितपविरगरफलपरमामपतयाः विकषदमामदशमासतरकषभययाः नषटरीरसतयमा भविमत कमावयमातम तप सरसतयमा इमत कमावयसयमविशकषषयाः यतनो महि रनोगसय परशमनस कटपककौषधकषन भवितप इतयसयमापकषकयमा ससतशकर रमायनोगकषन एवि सविर विमाञछषनत

कमावयस धममारमदसमाधननोपमायतयमा उतकक षहिकषतपयाः तथमाहमाहि अमगपपरमाणकष वयमासयाः -

ldquoनरतविस दपलरभस लनोककष मविदमा ततर सपद पलरभमा

कमवितविस दपलरभस लनोककष शमकसततर सपद पलरभमाrdquo इमत

एविस समषटरीकणकषन आयमामत यतम पपरषमाथरबनोधयाः रसमासविमादयाः चिकषमत कमावयसय मपखयस परयनोजनदयममबनोधसय रसमासविमादसय चि मधयकष रसमासविमाद एवि कमावयसय परधमानस परयनोजनमम अत आहि ममहिमभटटयाः -

सससकक तसमामहितयमम 163

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ldquoकमावयकष रसमयतमा सविरयो न बनोदमा न मनयनोगभमाकम rdquo इमत

पमाठगतपरशनमायाः-५

38 मममटमाचिमायरनयकष कमावयपरयनोजनस मकमम

39 मविशविनमाथनयकष कमावयपरयनोजनस मकमम

40 कमावयमातम मशविकषतरकमतयाः कथस भविमत

41 भमामहिमाचिमायरनयकष कमावयस मकस करनोमत

42 अमगपपरमाणकष कमावयमविषय मकमपकमम

43 कमावयसय परयनोजनदयस मकमम

44 कमावयसय सविमारपकषकयमा मकस मपखयस परयनोजनमम ततर चि परममाणस मकमम

)9 6 विकसततसविरपममशबदयाः परमतपमादकयाः भविमत अथरशचि परमतपमादनो भविमत शबदनो महि मतरमविधयाः - विमाचिकयाः लमाकमणकयाः

वयञकशचिकषमत शबदसय तरदमविधयमादम अथरयाः अमप मतरमविधयाः - विमाचययाः लकषयनो वयङगयशचिकषमत शबदयाः यकषन वयमापमारकषणअथर बनोधयमत स वयमापमारनो विकसततयाः एविञच शबदमनषठयाः अथरबनोधकनो वयमापमारमविशकषषनो भविमत विकसततयाः विकततकषयाः शमकयाःइतयमप वयविहिमारनो मविशविनमाथकषन मकरयतकष ततर शमकयाः मतरमविधमा - अमभधमा लकणमा वयञनमा चिकषमत ततरकमाररकमाममाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoविमाचयनोऽमभधयमा बनोधयनो लकषयनो लकणयमा मतयाः

वयङगयनो वयञनयमा तमायाः सयपषसतसयाः शबदसय शकययाःrdquo इमत

एविस विमाचयमाथरसय परमतपमामदकमा अमभधमा लकषयमाथरसय परमतपमामदकमा लकणमा वयङगयमाथरसय चिपरमतपमामदकमा वयञनमा भविमत

)9 6 1 अमभधमासविरपममशबदमाथरसय परमतपमामदकमासप शमकषप आदमा भविमत - विमाचयमाथरपरमतपमामदकमा अमभधमा

अमभधमालकणममाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoततर सङककष मततमाथरसय बनोधनमादमगममामभधमाrdquo इमत

ततर मतसकषप शमकषप मधयकष सङककष मततमाथरसय सङककषत इचछमामविशकषषयाः तसय मविषयसय अथरसय बनोधनमातमकथनमातम अमभधमा अमगममा परथममा भविमत सङककष मततयाः नमाम सङककषतमविषययाः सङककषतनो नमाम कयाः इमत चिकषदमाहिगदमाधरभटटमाचिमायरयाः -

164 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

ldquoइदस पदममममम अथर बनोधयतप इमत असममातपदमादम अयमथरयो बनोदवय इमत विकषचछमा सङककषतरपमा विकसततयाःrdquoइमत

एविमकषवि सङककषतयाः सविमाभमामविकनो वयमापमार इमत मषटरीममाससकमायाः सङककषतमादकषवि पदपदमाथरयनोयाः मधयकष मनयतयाःविमाचयविमाचिकसमबनधयाः ससधयमत विमाचयविमाचिकसमबनधसततविमादकषवि विमहशबदयाः समयरपमाथर न बनोधयमत एविससमाममानयतयाः सङककष मततमाथरयो नमाम विमाचययाः शकयनो विमा मपखयमाथरयाः तसय बनोधनमातम सविजमानकषन शमाबदबनोधजननमातमआदमा अमभधमाशमकयाः

तसय सङककषतगहिसय ककष उपमायमायाः इमत परशनयाः समपदकषमत सङककषतगहिसय ततर परससदमा कमाररकमा तमावितम -

शमकगहिस वयमाकरणनोपममानकनोशमापतविमाकयमादम वयविहिमारतशचि

विमाकयसय शकषषमामदविकतकषविरदषनत समामननधयतयाः ससदपदसय विकदमायाः इमत

ततर वयमाकरणमामदभययाः सङककषतगहिसय करमश उदमाहिरणमामन परसतकयनतकष -

क) वयमाकरणमातम सङककषतगहिसय उदमाहिरणस - पमाचिकयाः इमत अतर पचधमातनोयाः कतररर णविपलपरतययकषनपमाचिकशबदसय पमाककतररर सङककषतबनोधयाः भविमत

ख) उपममानमातम सङककषतगहिसय उदमाहिरणस - गनोसदशनो गविययाः इमत गनोसदशयाः गविययाः इतयपपममानमादमगवियदशरनकषन अयस गनोसदशयाः अतयाः गवियपदविमाचययाः इमत सङककषतगहिनो भविमत

ग) ldquoमविषणपनमाररमायणयाः कक षणयाःrdquo इतयमरकनोशमातम नमारमायणमामदशबदमानमास मविषणकौ सङककषतनो गकहतकष

घ) ldquoअयमम अशविशबदविमाचययाःrdquo इतयमापतविमाकयमातम बमालयाः अयस पशपयाः अशविशबदबनोधययाः इमतसङककषतमविधमारयमत

ङि) वयविहिमारतयाः सङककषतगहिनो यथमा - उततमविकदकषन मधयमविकदमम उमदशय गमाममानय इमत उकमम तदमामधयमविकदयाः गमामम आनयमत तस गविमानयनपरविकततस दषटमा बमालकयाः विमाकयसय समासनमामदमषतपणडमानयनमथरयाः इमतजमानमामत ततयाः गमास बधमान इतयपककष मधयमविकदयाः गमास बधनमामत एविमम आविमापनोदमापमाभयमास बमालकयाः गनोशबदसयसमासनमामदममानम अथरयाः इमत सङककषतमम अविधमारयमत

चि) विमाकयशकषषमातम सङककषतगहिनो यथमा - ldquoयविमयशचिरभरविमतrdquo इमत शपतकौ यविशबदसय दषटरीघरशकककष मपरयङगकौविमा परयनोग इमत ससशययाः ततर -

ldquoविसनतकष सविरशसयमानमास जमायतकष पतरशमातनमम

मनोदममानमाशचि मतषठषनत यविमायाः कमणशशमासलनयाःrdquo इमत मविधयथरकमाकमाङकषमायमायाः परवितरममानमादमविमाकयशकषषमातम दषटरीघरशकककष यविशबदसय सङककषतगहियाः

छ) मविविकमतनमारम मविविरणमम मविविरणमातम शमकगहिनो यथमा - ldquoहिररयाः विमासपदकषवियाःrdquo इमत अतरअशविमादनकषकमाथरकतयमा हिररशबदसयमाथरयाः क इमत ससशयकष विमासपदकषवियाः इमत मविविरणमादम हिररशबदसय विमासपदकषविकषसङककषतगहिनो भविमत

सससकक तसमामहितयमम 165

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ज) ससदपदसय समामननधयमातम सङककषतगहिनो यथमा - ldquoइहि परमभननकमलनोदरकष मधकमन मधपकरयाः मपबमतrdquoइमत मधपकरशबदसय भरमरयाः मधपममककमा विमा अथर इमत ससशयकष कमलपदसमामननधयमातम मधपकरशबदसय भरमरकषसङककषतगहियाः

स चि सङककषतयाः जमातकौ गपणकष दरिवयकष मकरयमायमास चि गकहतकष अत आहि दपरणकमारयाः -

ldquoसङककषतनो गकहतकष जमातकौ गपणदरिवयमकरयमामदषपrdquo इमत

)9 6 2 लकणमासविरपममलकषयमाथरपरमतपमामदकमा भविमत लकणमा तसयमायाः मकस सविरपमममत चिकषदमाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoमपखयमाथरबमाधकष तदपकनो ययमानयनोऽथर याः परतषटरीयतकष

रढकषयाः परयनोजनमादमासकौ लकणमा शमकरमपरतमाrdquo इमत

मपखयमाथरबमाधकष मपखयमाथरसय अमभधमापरमतपमादसयमाथरसय बमाधकष रढकषयाः रमढमनममततमातम परयनोजनमातमपरयनोजनमनममततमादम विमा ययमा विकततयमा तदपकयाः मपखयमाथरसमबनधयपकयाः अनययाः अथरयाः मपखयमाथमारदम मभननमाथरयाः परतषटरीयतकषजमायतकष असकौ समा अमपरतमा आरनोमपतमा सविमाभमामविककष तरमा शमकयाः विकसततयाः लकणमानमाममकमा विकप याः परयनोजनमनममततमादमरमढमनममततमादम विमा मपखयमाथरसय बमाधनो भविमत

एविमम इयस लकणमा रमढमकलमा परयनोजनमकलमा चिकषमत मदमविधमा ततर रमढयाः नमाम परससमदयाः रमढमकलमायथमा - कसलङगयाः समाहिससकयाः इमत अतर समाहिससकतविधमरयाः चिकषतनकष एवि समभविमत अचिकषतनकषकसलङगनमामकदकषशमविशकषषकष न समभवितषटरीमत कसलङगशबदसय मपखयमाथरबमाधयाः तदमा रमढविशमातम कसलङगशबदयाःकसलङगदकषशविमासषटरी इतयथर लकणयमा परमतपमादयमत तकषन कसलङगदकषशसथयाः समाहिससकयाः इतयथरयाः समभविमत

परयनोजनमकलमायमा लकणमायमा उदमाहिरणस यथमा गङगमायमास घनोषयाः इमत अतर गङगमाशबदसय जलपरविमाहिमविशकषषनोमपखयमाथरयाः ततर घनोषयाः गमामयाः नदवि समभवितषटरीमत गङगमाशबदसय जलपरविमाहिरपसय मपखयमाथरसय बमाधयाः ततनोबमासधतनो गङगमाशबदनो विकक तमातपयरससदयकष जलपरविमाहियपकस तषटरीररपमथर लकणयमा बनोधयमत गङगमामनषठमायाःशषटरीततविपमाविनतविमादययाः धममारयाः घनोषकष अमप सषनत इमत परयनोजनमम अयस परयनोजनभकतमाथरयो वयञनयमा परमतपमादतकषइमत मविशकषषयाः

मदमविधमा चि लकणमा पपनयाः उपमादमानलकणमा लकणलकणमा चिकषमत मदमविधमा ततर उपमादमानलकणमायमालकणमम -

ldquoमपखयमाथरसयकषतरमाककषपनो विमाकयमाथरऽनवियससदयकष

सयमादमातमननोऽपयपपमादमानमादकषषनोपमादमानलकणमाrdquo इमत

ययमा लकणमाविकततयमा विमाकयमाथर अनवियससदयकष मपखयमाथरसय इतरमाककषपनोमपखयमाथरमनषठधमरमभननधममारमविचछननसय आककषपनो भविमत मपखयमाथरसय चि गहिणस भविमत समा उपमादमानलकणमातसयमा उदमाहिरणस यथमा शविकषतनो धमाविमत इमत शविकषतशबदसय गपणविमाचिकतविमातम तसय धमाविनमकरयमायमामम अननवियमातममपखमाथरबमाधनो भविमत तदमा उपमादमानलकणयमा शविकषतशबदसय शविकषतविणरमविमशषयाः अशवियाः इतयथरयाः सविषटरीमकरयतकष ततयाःअशविसय शविकषतविणरसय चि धमाविनमकरयमायमामनविययाः ससधयमत

166 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

लकणलकणमायमा लकणमम -

ldquoअपरणस सविसय विमाकयमाथर परसयमानवियससदयकष

उपलकणहिकषतपतविमादकषषमा लकणलकणमाrdquo इमत

ययमा लकणमाविकततयमा विमाकयमाथर परसय मपखयमाथरमभननसय अनवियससदयकष सविसय मपखयमाथरसय अपरणसतयमागनो भविमत उपलकणहिकषतपतविमातम सविमाथरतयमागपरयनोजकतयमा हिकषतपतविमादम एषमा लकणलकणमा तसयमा उदमाहिरणसगङगमायमायाः घनोषयाः इतयकषवि ततर गङगमापदसय जलपरविमाहिरपमाथरसय समपकणरतयाः तयमागमातम ततर उपलकणलकणमा

एविमकषवि लकणमायमायाः समारनोपमा समाधयविसमानमायाः इतयमादययाः बहिवियाः अविमानतरपरकमारमायाः समभविषनत

)9 6 3 वयञनमासविरपममवयङगयमाथरपरमतपमामदकमा भविमत वयञनमा तसयमायाः मकस सविरपमममत चिकषदमाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoमविरतमासविमभधमादमासप ययमाथरयो बनोधयतकष परयाः

समा विकसततवयरञनमा नमाम शबदसयमाथमारमदकसय चिrdquo इमत

ldquoशबदबपमदकमरणमास मविरमय वयमापमारमाभमावियाःrdquo इमत नयकषन अमभधमालकणमामदविकसततषप सविस सविमम अथरपरमतपमाद मविरतमासप ययमा शकतयमा अपरयाः विमाचयमाथरलकषयमाथमारभयमास मभनन एवि अथरयो बनोधयतकष समा विकसततयाः शबदसयअथरसय परकक मतपरतययमादकषशचि वयञनमानमाममकमा एविस वयञनमा तप अमभधमालकणमामदसकलविकसततभयनो वयमतररकमाआलङकमाररकपरपञचकष सपपरससदमा नकतनमा कमाचिन विकसततयाः

यथमा उदमाहिरणस - गतनोऽसतमकर याः इमत अतर करकीडनतस बमालकस परमत मपतपयाः उककौ गकहिस गचछ इतयथरयोवयञनयमा बनोधयतकष स चि वयङगयमाथरयो धविमनयाः परतषटरीयममानमाथरयो गमय इमत चि वयविमहरियतकष

एतमादशसय अनपभविससदसय अथरसय परमतपमादनमाय एवि वयञनमा विकसततयाः तसयमायाः विकततकषयाः आमविभमारवियाःआननदविधरनमाचिमायरसय धविनयमालनोकनमामककष गनथकष परथमस दशयतकष

समा चि विकसततयाः - अमभधमामकलमा लकणमामकलमा चिकषमत मदमविधमा ततर अमभधमामकलमायमा लकणस तमावितम -

ldquoअनकषकमाथरसय शबदसय ससयनोगमाददमनरयषनतरतकष

एकतरमाथरऽनयधषटरीहिकषतपवयरञनमा समामभधमाशयमाrdquo इमत

अमभधयमा ससयनोगमाददयाः शबदसय ससयनोगमाददयाः एकषसमननथर मनयषनतरतकष अनयधषटरीहिकषतपयाः वयञनमाअमभधमामकलमा भविमत

ससयनोगमाददयाः इतयतरमामदपदकषन मविपरयनोगमादययाः गकहनतकष ककष शमकमनयमामकमायाः ससयनोगमादययाः इमत चिकषतकमाररकमा-

ससयनोगनो मविपरयनोगशचि समाहिचियर मविरनोसधतमा

अथर याः परकरणस सलङगस शबदसयमानयसय समननसधयाः

समामथयरमकौमचितषटरी दकषशनो कमालनो वयमकयाः सविरमादययाः

शबदमाथरसयमानविचछकषदकष मविशकषषसमकमतहिकषतवियाः इमत

सससकक तसमामहितयमम 167

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

शबदमाथरसय अनविचछकषदकष समत ससयनोगमादययाः तमननयमामकमायाः भविषनत ससयनोगमादषटरीनमास करमकषणनोदमाहिरणमामनपरसतकयनतकष -

क) ससयनोगकष उदमाहिरणस तमावितम सशङखचिकरनो हिररयाः इमत हिररशबदयाः मविषणपयममामदनमानमाथरविमाचिकयाः परनतपअतर शङखचिकरसमबनधमातम हिररशबदनो मविषणविथर मनयमयतकष

ख) मविपरयनोगकष अशङखचिकरनो हिररयाः इतयपदमाहिरणमम हिररशबदसय नमानमाथरविमाचिकतविकष अमपशङखचिकरसमहितसय एवि मविपरयनोगमातम हिररशबदयाः मविषणविथर मनयमयतकष

ग) समाहिचियर उदमाहिरणस तमाविदम भषटरीममाजपरनकौ इमत ldquoअजपरनयाः ककप भकष पमाथर कमातरविषटरीयरमयकरयनोयाःrdquoइतयमामदकनोषमातम अजपरनशबदसय पमाथरयाः कमातरविषटरीयमारजपरनयाः विमा इतयमादथरसनदकषहिकष भषटरीमसमाहिचियमारदम अजपरनयाः पमाथरयाः

घ) मविरनोसधतमायमास कणमारजपरनकौ इतयपदमाहिरणमम अतरमामप अजपरनशबदसय नमानमाथरसय कणरमतमविरदपदसमाहिचियमारतम पमाथमारथर शमकयाः

ङि) अथरयो नमाम परयनोजनमम अथर भविषचछदकष सथमाणपस विनदकष इतयपदमाहिरणमम सथमाणपशबदसयशङकरपरसतरखणडमामदनमानमाविमाचिकसय भविचछकषदरपपरयनोजनबलमातम शङकरमाथर शमकयाः

चि) परकरणकष उदमाहिरणस भविमत सविर जमानमामत दकषवियाः इमत अतर दकषविपदकषन सपरनकपयनोयाः सनदकषहिकषरमाजपरकरणमातम दकषविशबदनो नकपपरकयाः

छ) सलङगस नमाम धमरयाः अतरनोदमाहिरणस कप मपतनो मकरधविजयाः इमत मकरधविजशबदसयकमामदकषविसमपदरिविमाचिकसय कनोपरपपरमामणधममारतम सलङगमातम कमामदकषविमाथर शमकयाः

ज) अनयशबदसमननधकौ दकषवियाः पपरमाररयाः इतयपदमाहिरणमम पपरमाररशबदयाः खलकष महिमादकषविकष चि वितरतकष अतरदकषविपदसमामननधयमातम पपरमाररशबदसय महिमादकषविमाथरत शमकयाः मनयमयतकष

झ) समामथयर उदमाहिरणस मधपनमा मततयाः मपकयाः इमत मधपशबदयाः मदमाथर विसनतमाथर चि वितरतकष ततर मदकषनमपकमदसयमापरससदतविमातम समामथयमारतम मधपशबदयाः विसनतविमाचिकयाः

ञ) औमचितयमामपदमाहिरणस तमावितम यमातप विनो दमयतमामपखमम इमत मपखशबदसय नमानमाथरपरकसय अतरऔमचितयमातम समासमपखयकष शमकयाः

ट) दकषशयाः नमाम सथमानमम अतरनोदमाहिरणस मविभमामत गगनकष चिनदरियाः इमत चिनदरिशबदयाः इनदरिकष कपकररकष शमशमन चिवितरतकष अतर गगनरपदकषशमातम चिनदरिशबदसय शमशमन शमकयाः मनयमयतकष

ठ) कमालकष दमाहिरणस मनमश मचितरभमानपयाः इमत मचितरभमानपयाः सकयरयो विमह विमा इमत सनदकषहिकष मनशमाकमालमातममचितरभमानपशबदसय विहकौ शमकयाः मनयमयतकष

ड) वयमकनमारम सलङगमम ततरनोदमाहिरणस भमामत रथमाङगमम इमत रथमाङगशबदयाः चिकरपरकयाःचिकरविमाकपमकपरकशचि अतर नपपससकसलङगमातम रथमाङगशबदसय चिकरकष शमकयाः मनयमयतकष एविमकषवि सविरमादययाःशबदमाथरसय मनयमामकमा भविषनत

अमभधमामकलमायमा उदमाहिरणस तमावितम-

दपगमा रलमङघतमविगहिनो मनससजस सममषटरीलयशचिकषतसमा

168 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

परनोददरिमाजकलनो गकहिषटरीतगररममा मविशविगविकतनो भनोमगमभयाः

नकतरकषशकक तकषकणनो मगररगपरकौ गमाढमास ममतस धमारयनम

गमाममाकरमय मविभकमतभकमषततनक रमाजतयपममाविलभयाः इमत

अतर उममाविलभयाः मशवियाः उममानमाममकमायमा रमाजममहिषयमायाः सविमामषटरी भमानपदकषविनकपनो विमा इमत सनदकषहिकष परकरणकषनअमभधयमा उममाविलभशबदसय उममानमाममकमायमा रमाजममहिषयमायाः सविमामषटरी भमानपदकषविनकपयाः इतयथर आयमामत ततयाःअमभधमामकलयमा वयञनयमा गकौरषटरीविलभयाः मशवियाः इतयथरयाः सविषटरीमकरयतकष एविमम उममानमाममकमायमायाः रमाजममहिषयमायाः सविमामषटरीभमानपदकषवियाः गकौरषटरीपमतयाः मशवियाः इवि इमत फलमत

लकणमामकलमायमा वयञनमायमा उदमाहिरणस तमावितम -

rdquoलकणनोपमासयतकष यसय कक तकष तततप परयनोजनमम

ययमा परतयमायतकष समा सयमादम वयञनमा लकणमाशयमाrdquo इमत

यसय परयनोजनसय कक तकष लकणमा उपमासयतकष ततम परयनोजनस यय बनोधयतकष समा लकणमामकलमा वयञनमाभविमत

यथमा गङगमायमास घनोषयाः इतयतर गङगमाशबदसय गङगमातषटरीरकष परयनोजनलकणमा एविस लकणमा मविरतमा लकणमायमासशषटरीततविपमाविनतविमादमतशययाः परयनोजनस भविमत समा परयनोजनस वयञनयमा बनोधयतकष अतनो वयञनमा लकणमामकलमाभविमत

इतयाः अमप शमाबदषटरी आथरतरी इतयमादययाः वयञनमायमा नदककष परकमारमा भविनतषटरीतयलस मविसतरकषण

पमाठगतपरशनमायाः-६

45 शबदयाः कमतमविधयाः ककष चि तकष

46 अथरयाः कमतमविधयाः ककष चि तकष

47 विकसततयाः नमाम कमा

48 विकततकषयाः कमत भकषदमायाः ककष चि तकष

49 अमभधमालकणस मकमम

50 गदमाधरनयकष सङककषतयाः कयाः

51 सङककषतयाः कप तर कप तर गकहतकष

52 लकणमासविरपस मकमम

53 रमढमकलमायमा लकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

54 परयनोजनमकलमायमा लकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

55 उपमादमानलकणमा कमा

56 लकणलकणमा कमा

सससकक तसमामहितयमम 169

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

57 उपमादमानलकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

58 लकणलकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

59 वयञनमासविरपस मकमम

60 वयञनमा समाममानयतयाः कमतमविधमा ककष ककष

61 शमकमनयमामकपरमतपमामदकमास कमाररकमास विणरयत

)9 7 रससविरपममकमावयसय परमस परयनोजनस रसमासविमादयाः स चि रसयाः कयाः इमत परशनयाः समपदकषमत असयनोततरस तमावितम

रसयतकष आसविमादतकष इमत रसयाः अथमारतम कमावयनमाटमामदकलमासप परममासविमादनो महि रसयाः अयमकषवि रसयाःकमावयमातमकषमत परमतमषठतयाः असयदवि उनमकषषमाय कविययाः चिकषषनतकष सहदयमाशचि अमपमकषवि कमावयमाधययनकषनआसविमादयषनत ldquoन महि रसमादतकष कषशचिदथरयाः परवितरतकषrdquo इमत भरतमपमनविचिनस रससय कमावयमातमतविसपरमतषठमापयमत

तसय रससय सविरपपरकस सकतरस तमाविदम - ldquoमविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररससयनोगमादम रसमनषपसततयाःrdquoइमत मविभमाविसय अनपभमाविसय वयमभचिमाररणयाः चि ससयनोगमातम रससय मनषपसततयाः

कनो मविभमावियाः इमत परशनकष उततरस तमाविदम मविभमावयनतकष लनोकनोततरतविकषन सहदयहदयकष आसविमादयनोगयमायाःमकरयनतकष रतयमामदसथमामयभमाविमायाः यकषन स रमामकक षणमामदयाः कमावयकष मनविकषमशतयाः सनम मविभमावियाः भविमत दपरणकषमविभमाविलकणमम-

रतयमादपदनोधकमायाः लनोककष मविभमाविमायाः कमावयनमाटयनोयाः इमत

अनपभमावियाः क इमत चिकषदम अनपभमावियमत रतयमादषटरीनम सथमामयननो भमाविमानम इतयनपभमावियाः अथमारदममविभमाविमामदगतचिकषषमा अनपभमावियाः तलकणस दपरणकष -

उदपदस कमारणदयाः सविदयाः सविदबर महिभमारविस परकमाशयनम

लनोककष ययाः कमायररपयाः सनोऽनपभमावियाः कमावयनमाटयनोयाःइमत

कनो नमाम वयमभचिरमत अषसथरतयमा मतषठमत इमत मनविरदपरभकमतयाः वयमभचिमाररभमावियाः षसथरतयमा वितरममानकषमहि रतयमादकौ मनविरदमामदयाः परमादपभमारविमतरनोभमाविमाभयमामम आमभमपखयकषन चिरमत इमत वयमभचिमाररभमावियाः भविमतवयमभचिमाररणयाः तमावितम - मनविरदयाः आविकषगयाः ददनयमम शमयाः मदयाः जडतमा औगषयमम मनोहियाः मविबनोधयाः सविपनयाःअपसममारयाः गविरयाः मरणमम अलसतमा अमषरयाः मनदरिमा विमहितथयाः औतसपकयमम उनममादयाः शङकमा समकमतयाः ममतयाःवयमासधयाः सनतरमासयाः लजजमा हिषरयाः असकयमा मविषमादयाः धकमतयाः चिपलतमा गलमामनयाः मचिनतमा मवितकर शचि

मविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररणमास ससयनोगकष समत सथमामयभमावियाः रसतविस परमापननोमत इमत सकतरसयमाशययाःरमतशनोकमामदभमावियाः रसतविपरमापतकषयाः पकविरपयरनतस षसथरतविकषन एवि मतषठमत अतयाः रमतशनोकमामदभमावियाः सथमामयभमावियाःइतयपचयतकष लनोकषककष सथमामयभमाविमायाः नवि सषनत तकष तमावितम-

170 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

ldquoरमतहिमारसशचि शनोकशचि करनोधनोतसमाहिकौ भयस तथमा

जपगपपसमा मविसमयशचिकषतथमषकौ परनोकमायाः शमनोऽमप चिrdquo इमत

रससविरपसय वयमाखयमानमाविसरकष चितविमारनो विमादमायाः समपपलभयनतकष तकष तमावितम - रसयाः उतपदतकष इमतभटटलनोलटसय उतपसततविमादयाः रसयाः अनपमषटरीयतकष इमत शषटरीशङकप कसय अनपमममतविमादयाः रसयाः भपजयतकष इमतभटटनमायकसय भपमकविमादयाः रसयाः अमभवयजयतकष इमत अमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः एतकषषप विमादकषषपअमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः एवि मविदमदयाः ससदमानतरपकषण सविषटरीकक तयाः

एविस रससकतरकष अमभवयमकविमादमानपसमारकषण मनषपसततयाः इतयसय अमभवयमकयाः इतयथरयाः एविस चि सकतरमाथरयोभविमत - मविभमाविसय अनपभमाविसय वयमभचिमाररभमाविसय चि ससयनोगमातम सथमामयभमावियाः रसमातमनमा अमभवयजयतकष इमतअतयाः अमभवयमकविमादसमथरकयाः मविशविनमाथकमविरमाज आहि -

ldquoमविभमाविकषनमानपभमाविकषन वयकयाः सञचमाररणमा तथमा

रसतमामकषमत रतयमामदयाः सथमामयभमावियाः सचिकषतसमाममrdquo इमत

विसतपतसतप मचिनतयममानकष रसमायाः आसविमादनतकष इमत तप परयनोगनो न भविमत यतनो महि आसविमाद एवि रसयाःअत आहि अमभनविगपपतयाः - ldquoरसमायाः परतषटरीयनतकष इमत तप ओदनस पचिमत इमतविदम वयविहिमारयाःrdquo इमत रससयसविरपगभरयाः आसविमादनपरकमारयाः परसतपतनो दपरणकमारकषण-

ldquoसततविनोदरिकषकमादखणडसविपरकमाशमाननदमचिनमययाः

विकषदमानतरसपशरशकनयनो बहममासविमादसहिनोदरयाः

लनोकनोततरचिमतकमारपरमाणयाः कद षशचितपरममातकमभयाः

सविमाकमारविदमभननतविकषनमायममासविमादतकष रसयाःrdquo इमत

बमाहमकषयमविमपखतमापमादकयाः कशचिन आनतरनो धमरयाः सततविमम बमाहमकषयमामन कमावयमादमहिभकरतमामनघटपटमादषटरीमन तकषभययाः मविमपखतमापमादकयाः विदमपखयपरयनोजकयाः धमरयाः सततविमम तसय उदरिकषकमातम एकयाः अखणडयाःआननदसविरपयाः अनयजकषयपदमाथरसपशररमहितयाः आननदमयतविमादम बहमसमाकमातकमारसदशयाः लनोकनोततरचिमतकमारयाःपरमाणनो यसय स रसयाः मनजदकषहिविदम अमभननतविकषन कद षशचितम सहदयदयाः आसविमादतकष

यकषषमामकषवि भमाविमानमास लनोककष अनपभवियाः तकषषमामकषवि कमावयकष लनोकनोततरतयमा अनपभवियाः एतसय कमारणस भविमतसमाधमारणषटरीकरणमम मविभमाविमानपभमाविमामदषप सहदयमानमास मनयाः यथमा यथमा परवितरतकष तथमा तथमा तनमयतमा विधरतकष तदमारजसतमसषटरी अमभभकय बमाहमकषयमविमपखतमापमादकसय सततविसय उदरिकषकनो जमायतकष तदमादकषशकमालमामदसकललकौमककनोपमासधसमबनधमानमास कययाः सहदयसय जमायतकष तदमा मविभमाविमादययाः समाधमारणमायाःमनमविरशकषषमा भविषनत एष एवि वयमापमारयाः समाधमारणषटरीकरणमम तदमा समाधमारणषटरीकक तदयाः मविभमाविमामदमभयाः अमभवयकयाःरतयमामदयाः सथमामयभमावियाः रसतविस परमापननोमत एविस समाधमारणषटरीकक तमविभमाविमामदवयकयाः सथमामयभमावियाः रसयाःइतयमालङकमाररकसमययाः पषणडतरमाजयाः जगननमाथयाः ldquoरतयमादविषचछननमा भगमाविरणमा मचिदकषवि रसrdquo इमत मभननस मतसपपषणमामत तसय मतसय दपरहितविमातम नमालनोचयतकष अतर

कमत पपनयाः रसमा भविनतषटरीमत परशनकष सथमामयभमाविमानमास नवितविमातम नवि रसमा भविनतषटरीमत उततरमम तकष चि -

सससकक तसमामहितयमम 171

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ldquoशङगमारहिमासयकरणमा रकौदरिविषटरीरभयमानकमायाः

बषटरीभतसनोऽदपत इतयषकौ शमानतनोऽमप नविमनो रसयाःrdquo इमत

तकषषमास रसमानमास सथमामयभमाविमानमास विणमारनमास दकषविमानमास चि तमासलकमा अधयाः परसतकयतकष -

करमयाः रसयाः सथमामयभमावियाः दकषवितमा विणर याः

१ शङगमारयाः रमतयाः मविषणपयाः शयमामयाः

२ हिमासययाः हिमासयाः परमथगणयाः शविकषतयाः

३ करणयाः शनोकयाः यमयाः कपनोतयाः

४ रकौदरियाः करनोधयाः रदरियाः रकयाः

५ विषटरीरयाः उतसमाहियाः महिकषनदरियाः हिकषमविणरयाः

६ भयमानकयाः भयमम कमालयाः कक षणयाः

७ बषटरीभतसयाः जपगपपसमा महिमाकमालयाः नषटरीलयाः

८ अदपतयाः मविसमययाः गनधविरयाः पषटरीतयाः

९ शमानतयाः शमयाः नमारमायणयाः अमतधविलविणरयाः

पमाठगतपरशनमायाः-७

62 रससकतरस मकमम

63 रससय चितविमारनो विमादमायाः कसय कसय ककष ककष

64 मविभमाविलकणस मकमम

65 अनपभमाविलकणस मकमम

66 वयमभचिमाररभमाविसय लकणस मकमम

67 रसमविषयकष कसय विमादयाः सविमारपकषकयमा शकषषठयाः

68 अमभनविगपपतमतकष रससकतरसयमाथरयाः कयाः

69 दपरणनोकमा रसमामभवयमककमाररकमा

70 रसमासविमादकमाररकमास सलखत

71 ककष न वयमापमारकषण मविभमाविमादययाः मनमविरशकषषमा भविषनत

72 सथमामयभमाविसय मकस लकणमम

172 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

73 ककष सथमामयभमाविमा भविषनत

74 जगननमाथसय रसलकणस मकमम

75 कमत रसमायाः भविषनत

76 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास कमा कमा दकषवितमा

77 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास ककष ककष विणमारयाः

78 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास कमा कमा दकषवितमा

79 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास ककष ककष विणमारयाः

80 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास कमा कमा दकषवितमा

81 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास ककष ककष विणमारयाः

पमाठसमारयाः

कमावयसय समषटरीचिषटरीनतयमा पररशषटरीलनमाय कमावयनोपकमारकतयमा मनममरतमम अलङकमारशमासतरमम कमावयसयदपरणभकतस भविमत अलङकमारशमासतरमम अलङकमारशमासतरनोककष न ममागरण कमावयसय पररशषटरीलनकषन एवि कमावयसय यथमाथरजमानस भविमत कमावयमानपशषटरीलनमाय सससकक तसमामहितयपरमपरमायमास रमचितकषषप अलङकमारशमासतरकषषप आननदविधरनकक तनोधविनयमालनोकयाः जगननमाथकक तयाः रसगङगमाधरयाः मममटमाचिमायरकक तयाः कमावयपरकमाशयाः दषणडरमचितयाः कमावयमादशरयाःमविशविनमाथकमविरमाजकक तयाः समामहितयदपणरयाः रमाजशकषखरकक तमा कमावयमषटरीममाससमा अपपय-दषटरीमकतकक तयाः कप विलयमाननदयाःइतयमादययाः गनथमायाः अतयनतस परससदमायाः

कमावयरससकमानमास सहदयमानमास परममादरणषटरीययाः कमवियाः कमावयसससमारसय परजमापमतयाः भविमत कविक विणरनकषइतयसममादमातनोयाः कमविशबदनो मनषपननयाः ययाः कवितकष स कमवियाः कमवियाः सविपरमतभयमा सरसयमा विमाणयमा विणरयमतपरमतभमा महि मदमविधमा - कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चि ततर कमारमयतरषटरीपरमतभयमा एवि कमवियाः कमावयस मनममारमत कमवियाःविमासतमविकमाथरमकषवि लनोकनोततरचिमतकमारसमननविकषशनकषन विणरयमत एविस कमवियाः समाममानयतयाः कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानमवयपतपसततविमानम विणरमयतमा कमावयमषटरीममाससमामदशमा कमवियाः मतरमविधनो भविमत शमास तरकमवियाः कमाव यकमवियाः उभयकमवियाःचिकषमत

सकयरयाः यथमा परकमाशनशमकस मविनमा मकममप परकमाशमयतपस न समथर एविमकषवि परमतभमास मविनमा कमवियाः कमावयससषप स न समथरयाः तसयमायाः सविरपस - ldquoपरजमा नविनविनोनमकषषशमासलनषटरी परमतभमा मतमाrdquo इमत भटटतकौतयाः एविस परकमारकषणबहिहमभयाः आलङकमाररकद याः परमतभमायमा बहिहमन लकणमामन परनोकमामन रमाजशकषखरमतकष समा परमतभमा कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरीचिकषमत मदमविधमा ततर कविकषयाः कमावयरचिनमायमामम उपकमाररकमा कमारमयतरषटरी परमतभमा भमाविमयतरषटरी परमतभमा तपकमावयसयमानपशषटरीलनकष सहदयमानमास भमाविपकमानमामपपकमाररकमा परमतभमा एवि कमावयसय कमारणमम इमत भमामहियाःवयपतपसततयाः परमतभमा चि कमावयसय कमारणमममत रमाजशकषखरयाः वयपतपसततयाः नमाम उमचितमानपमचितमविविकषकयाः इमत परमतभमावयपतपसततयाः अभयमासयाः इतयकषतततरयस कमावयकमारणमममत मममटमाचिमायरयाः अभयमासनो नमाम मनरनतरस कमावयसय मनममारणकष

सससकक तसमामहितयमम 173

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अधययनकष विमा परविकसततयाः रदरिटसय दषणडनशचि नयकष अमप एतदकषवि धविनयमालनोकमतपयमारलनोचिनकषन ससदमानतरपकषणइदस विकपस शकयतकष यतम परमतभमा एवि कमावयसय कमारणमम वयपतपसततयाः अभयमासशचि परमतभमासहिमायकयाः

भमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम सहदययाः तसय लकणमपकमम अमभनविगपपतपमाददयाः - ldquoयकषषमासकमावयमानपशषटरीलनमाभयमासविशमादम मविशदषटरीभकतकष मननोमपकप रकष विणरनषटरीयतनमयषटरीभविनयनोगयतमा तकष एवि कमविहदयससविमादभमाजयाःससहदयमायाःrdquo इमत

ततयाः कमविकमर कमावयस विमणरतमम तसय कमावयसय बहिहमन लकणमामन आलङकमाररकद याः परनोकमामन तकषषपविमामनभमामहिमममटमादययाः शबदमाथरपरमाधमानयकषन ककष चिन दषणड-जगननमाथ-कमविरमाजमादययाः चि शबदसय परमाधमानयकषनकमावयलकणस परनोकविनतयाः अषसमनम पमाठकष अमगपपरमाणनोकसय दषणडपरनोकसय आननदविधरनसय भमामहिसय

विमामनसय भनोजसय मममटसय जगननमाथसय मविशविनमाथकमविरमाजसय चि कमावयलकणमामन ससगकहिषटरीतमामन तकषषपमविशविनमाथकमविरमाजसय ldquoविमाकयस रसमातमकस कमावयममrdquo इतयसय विणरनमाविसरकष विमाकयसविरपस पदसविरपस चि दषममतत आकमाङकषमा यनोगयतमा आससततशचि दषमा तचचि कमावयस धविमनकमावयस गपणषटरीभकतवयङगयस चिकषमत मदमविधमम ततयाःदशयशवयभकषदकषन पपनयाः ददमविधयस तसय इतयकषविस कमावयस परमतपमामदतमम

तसय कमावयसय परयनोजनमामन ससगकहिषटरीतमामन मममटनोकस मविशविनमाथनोकमम अमगपपरमाणनोकस चि परयनोजनमतरससगकहिषटरीतमम ततयाः ससदमानतरपकषण पपरषमाथरबनोधनो रसमासविमादशचि कमावयसय परयनोजनमममत आगतमम ततरमामपरसमासविमाद एवि परमस परयनोजनमम

शबदमनषठयाः अथरपरमतपमादकनो वयमापमारमविशकषषनो भविमत विकसततयाः समा चि मतरमविधमा - अमभधमा लकणमा वयञनमाचिकषमत ततर विमाचयमाथरबनोसधकमा अमभधमा लकषयमाथरबनोसधकमा लकणमा वयङगयमाथरबनोसधकमा वयञनमा चि भविमत ततरअमभधमा महि सङककष मततमाथरसय बनोसधकमा सङककषतसतप जमातकौ गपणकष दरिवयकष मकरयमायमास चि गकहतकष मपखयमाथरबमाधकष रढकषयाःपरयनोजनमादमा मपखयमाथरसमबदयाः अनयमाथरयाः ययमा बनोधयतकष समा अमपरतमा शमकलरकणमा समा महि रमढमकलमापरयनोजनमकलमा इमत परमाधमानयकषन मदमविधमा ततयाः उपमादमानलकणमा लकणलकणमा इमत चितपमविरधमा एविस लकणमायमाबहिमवि भकषदमायाः सषनत वयञनमा तप अमभधमादमासप मविरतमासप वयङगयमाथरपरमतपमादनमाय परवितरतकष समा महि अमभधमामकलमालकणमामकलमा चिकषमत मदमविधमा अमभधमामकलमायमायाः परमतपमादनमाविसरकष शमकमनयमामकमायाः ससयनोगमादयनो विमणरतमायाः एविससममासकषन विकसततसविरपस परनोकमम

ततयाः रससविरपस पयमारलनोमचितमम ततर रससकतरसय वयमाखयमानकमालकष चितविमारनो विमादमायाः परनोकमायाः तकषषपअमभनविगपपतसयमामभवयमकविमादयाः ससदमानतभकतयाः ततर रससकतरसथमानमास मविभमाविमानपभमाविवयमभचिमारमाणमास लकणमामनपरनोकमामन ततयाः समषटरीकरणस मकमममत परनोकमम रसमासविमादपरकमारयाः दपरणकमाररकमामदशमा परनोकयाः ततयाःसथमामयभमाविमानमास नवितविमातम नवि रसमायाः परनोकमायाः तकषषमास समाममानयतयाः सथमामयभमावि-विणर-दकषवितमानमास ससगहिरपकषण एकमातमासलकमा परसतपतमा एविस सममासकषन असय पमाठसय समारयाः परनोकयाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 कमविसविरपस कमविभकषदमानम चि विणरयत

174 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

2 परमतभमासविरपस विणरयत

3 कमावयनोतपततकौ हिकषतपमविषयकष मतमामन विणरयत

4 सहदयसविरपस विणरयत

5 कमावयसविरपस विणरयत

6 विमाकयलकणस विणरयत

7 आकमाङकषमा-यनोगयतमा-आससततलकणमामन विणरयत

8 कमावयपरयनोजनमामन चि विणरयत

9 विकसततसविरपस परमतपमाद एकमास विकसततस परमतपमादयत

10 अमभधमास परमतपमादयत

11 लकणमास विणरयत

12 सङककषतगहिनोपमायमानम विणरयत

13 शमकमनयमामकमानम विणरयत

14 वयञनमास विणरयत

15 रससविरपस विणरयत

16 रससकतरस पयमारलनोचियत

17 रसभकषदमानम विणरयत

18 कमविशबदयाः कसममादम धमातनोयाः - क) कप धमातनोयाः ख) कविकधमातनोयाः ग) कवधमातनोयाः

19 कमविभकषदकषषप नमाषसत - क) शमासतरकमवियाः ख) समकमतकमवियाः ग) कमावयकमवियाः घ) उभयकमवियाः

20 कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम कयाः ndash क) कमवियाः ख) सहदययाः ग) नमायकयाः घ) परमतनमायकयाः

21 परखयमा कमा - क) कमारमयतरषटरीपरमतभमा ख) भमाविमयतरषटरीपरमतभमा ग) वयपतपसततयाः घ) अभयमासयाः

22 कमावयसय मकस परमस परयनोजनमम - क) यशनोलमाभयाः ख) पपरषमाथरबनोधयाः ग) रसमासविमादयाः घ)

वयविहिमारजमानमम

23 गङगमायमास घनोषयाः इतयतर कमा लकणमा - क) रमढमकलमा ख) परयनोजनमकलमा ग) उपमादमानलकणमा

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१ 1 कमविशबदयाः कविकधमातनोयाः उतपननयाः

2 कमविममाहिमातमयपरकमम आननदविधरनसय विचियाः-ldquoअपमारकष कमावयसससमारकष कमविरकषकयाः परजमापमतयाःयथमासमद रनोचितकष मविशविस तथकषदस पररवितरतकषrdquo इमत

सससकक तसमामहितयमम 175

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

3 कमवियाः कमारमयतरषटरीपरमतभयमा कमावयस मनममारमत

4 कमविशबदसय यमासकनयकष करमानतदशरतरी इतयथरयाः

5 रमाजशकषखरमतकष परमतभयमा सहि वयपतपसततयाः कमावयमनममारणमाय अपकषकतकष

6 कविकषलरकणस तमावितम कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम वयपतपसततममानम विणरमयतमा कमवियाः

7 कमवियाः तरमविधयाः - शमासतरकमवियाः कमावयकमवियाः उभयकमविशचिकषमत

8 ययाः कमवियाः शमास तरषटरीयमविषयमानम कमाव यरपकषण परस तकौमत स शमासतरकमवियाः

9 ययाः कमवियाः विचिनोविदमचितरयकषण शमास तरसथसय तकर ककर शसय अथरसय शदसथलयस समपमादयमत स कमावयकमवियाः

10 ययाः कमवियाः सविमानपभविसय आधमारकषण शमासतरषटरीयस मविषयस तथमा परसतकौमत यथमा शमास तरषटरीयरपकषण सहि कमावयरपममप धरमत स उभयकमवियाः

उततरमामण-२ 11 भटटतकौतसय मतकष तप - ldquoपरजमा नविनविनोनमकषषशमासलनषटरी परमतभमा मतमाrdquo इमत

12 अमभनविगपपतमाचिमायमारणमास मतकष तप - ldquoअपकविरविसतपमनममारणकममा परजमा परमतभमाrdquo इमत

13 जगननमाथनयकष परमतभमालकणस तप - ldquoकमावयघटनमानपकक लशबदमाथरयोपषसथमतयाः परमतभमाrdquo इमत

14 रमाजशकषखरनयकष परमतभमालकणस तप - ldquoयमा शबदगमाममम अथरसमाथरमम अलङकमार-तनतरमम उमकममागरमम अनयदमप तथमामविधमम असधहदयस परमतभमासयमत समा परमतभमाrdquo इमत

15 रमाजशकषखरनयकष परमतभमा मदमविधमा - कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चिकषमत

16 वयपतपसततयाः नमाम उमचितमानपमचितमविविकषकयाः

17 अभयमासयाः नमाम मनरनतरस गनथसयमाधययनकष ससरचिनकष विमा वयपतपसततयाः

18 परमतभमा अभयमासयाः वयपतपसततशचि कमावयसय कमारणमामन मममटनयकष

19 विसतपतयाः परमतभमा कमावयसय कमारणमम

उततरमामण-३ 20 सहदयलकणस तमावितम - ldquoयकषषमास कमावयमानपशषटरीलनमाभयमासविशमादम मविशदषटरीभकतकष मननोमपकप रकष विणरनषटरीयमविषयतनमयषटरीभविनयनोगयतमा तकष एविहदयससविमादभमाजयाः सहदयमायाःrdquo इमत

21 सरसवितयमायाः तततविदयस कमवियाः सहदयशचि

22 सहदययाः भमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम

23 सहदयसय भमाविकयाः भमाविपकयाः रससकयाः सचिकषतमायाः इतयमादषटरीमन नमाममानतरमामण

उततरमामण-४ 24 कमावयशबदकष कमविशबदयाः षयञपरतययशचि

25 कमावयशबदमनषपततकौ गपणविचिनबमाहमणमदभय कमर चि इमत सकतरमम

176 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

26 अमगपपरमाणनोकस कमावयलकणस तप -ldquoससककषपमादम विमाकयममषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरीकमावयस सफप रदलङकमारस गपणविदनोषविसजरतममrdquo इमत

27 दषणडपरनोकस कमावयलकणस तप - ldquoशरषटरीरस तमाविमदषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरीrdquo इमत

28 भमामहिपरनोकस कमावयलकणस तप - ldquoशबदमाथरयौ समहितकौ कमावयममrdquo इमत

29 आननदविधरननोकस कमावयलकणस तप - ldquoसहदयहदयमाहमामदशब दमाथरमयत विमकषवि कमाव यलकणममrdquo इमत

30 जगननमाथनोकस कमावयलकणस तप - ldquoरमणषटरीयमाथरपरमतपमादकयाः शबदयाः कमाव यममrdquo इमत

31 मममटसय कमावयलकणस तप - ldquoतददनोषकौ शबदमाथरयौ सगपणमाविनलङकक तषटरी पपनयाः कविमामपrdquo इमत

32 मविशविनमाथसय कमावयलकणस तप - ldquoविमाकयस रसमातमकस कमावयममrdquo इमत

33 विमाकयलकणस दपरणनयकष तप - ldquoविमाकयस सयमादनोगतमाकमाङकषमाससततयपकयाः पदनोचचिययाःrdquo इमत

34 पदलकणस दपरणनयकष तप rdquoविणमारयाः पदस परयनोगमाहिमारनषनवितदकमाथरबनोधकमायाःrdquo इमत

35 आकमाङकषमा तप पदमानमास पदमानतरसमापकषकतमा भविमत आकमाङकषमा

36 यनोगयतमा तप पदमाथमारनमास परसपरसमबनधकष बमाधमाभमावियाः

37 आससततनमारम पदमाथरयोपषसथतकषयाः अवयविधमानमम

उततरमामण-५ 38 मममटमाचिमायरनयकष कमावयपरयनोजनस तप -ldquoकमावयस यशसकषऽथरकक तकष वयविहिमारमविदकष मशविकषतरकतयकषसदयाः परमनविकरतयकष कमानतमासषममततयनोपदकषशयपजकषrdquo इमत

39 मविशविनमाथनयकष कमावयपरयनोजनस तप -ldquoचितपविरगरफलपरमामपतयाः सपखमादलपसधयमाममपकमावयमादकषवि यतसतकषन ततसविरपस मनरपयतकषrdquo इमत

40 कमावयमातम भगविननमारमायणमादषटरीनमास पकजनकषन मशविकषतरकमतयाः भविमत

41 भमामहिमाचिमायरनयकष तप ldquoधममारथरकमाममनोककषषप विदचिकणयस कलमासप चि करनोमत ककीमतर परषटरीमतस चि समाधपकमावयमनषकषविणममrdquo इमत

42 अमगपपरमाणकष कमावयमविषयकष उकस तप -ldquoनरतविस दपलरभस लनोककष मविदमा ततर सपद पलरभमा कमवितविस दपलरभस लनोककष शमकसततर सपदपलरभमाrdquo इमत

43 कमावयसय परयनोजनदयस तप पपरषमाथरबनोधयाः रसमासविमादशचि

44 कमावयसय सविमारपकषकयमा रसमासविमादयाः मपखयस परयनोजनमम ततर चि परममाणस तप - ldquoकमावयकष रसमयतमा सविरयो न बनोदमा न मनयनोगभमाकम rdquo इमत ममहिमभटटसय विचियाः

उततरमामण-६

सससकक तसमामहितयमम 177

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

45 शबदयाः मतरमविधयाः - विमाचिकयाः लकषयकयाः वयञकशचि

46 अथरयाः मतरमविधयाः - विमाचयनो लकषयनो वयङगयशचि

47 शबदमनषठयाः अथरबनोधकनो वयमापमारमविशकषषनो भविमत विकसततयाः

48 विकततकषयाः तरयनो भकषदमायाः - अमभधमा लकणमा वयञनमा चिकषकषमत

49 अमभधमालकणस तप -ldquoततर सङककष मततमाथरसय बनोधनमादमगममामभधमाrdquo इमत

50 गदमाधरनयकष सङककषतयाः - ldquoइदस पदममममम अथर बनोधयतप इमत असममातपदमादम अयमथरयो बनोदवय इमत विकषचछमा सङककषतरपमा विकसततयाःrdquo इमत

51 सङककषतयाः जमातकौ गपणदरिवयमकरयमामदषप गकहतकष

52 लकणमासविरपस तप - ldquoमपखयमाथरबमाधकष तदपकनो ययमानयनोऽथरयाः परतषटरीयतकष रढकषयाः परयनोजनमादमासकौ लकणमा शमकरमपरतमाrdquo इमत

53 रमढमकलमायमा लकणमायमायाः कसलङगयाः समाहिससकयाः इतयपदमाहिरणमम

54 परयनोजनमकलमायमा लकणमायमायाः गङगमायमास घनोषयाः इतयपदमाहिरणमम

55 उपमादमानलकणमायमा लकणस तप - ldquoमपखयमाथरसयकषतरमाककषपनो विमाकयमाथरऽनवियससदयकष सयमादमातमननोऽपयपपमादमानमादकषषनोपमादमानलकणमाrdquo इमत

56 लकणलकणमायमा लकणस तप - ldquoअपरणस सविसय विमाकयमाथर परसयमानवियससदयकष उपलकणहिकषतपतविमादकषषमा लकणलकणमाrdquo इमत

57 उपमादमानलकणमायमायाः शविकषतनो धमावितषटरीतयपदमाहिरणमम

58 लकणलकणमायमायाः गङगमायमास घनोषयाः इतयपदमाहिरणमम

59 वयञनमासविरपस दपरणकष - ldquoमविरतमासविमभधमादमासप ययमाथरयो बनोधयतकष परयाः समा विकसततवयरञनमा नमाम शबदसयमाथमारमदकसय चिrdquo इमत

60 वयञनमा समाममानयतयाः मदमविधमा अमभधमामकलमा वयञनमामकलमा चिकषमत

61 शमकमनयमामकपरमतपमामदकस कमाररकमादयस तप- यनोगनो मविपरयनोगशचि समाहिचियर मविरनोसधतमा अथरयाः परकरणस सलङगस शबदसयमानयसय समननसधयाःसमामथयरमकौमचितषटरी दकषशनो कमालनो वयमकयाः सविरमादययाःशबदमाथरसयमानविचछकषदकष मविशकषषसमकमतहिकषतवियाः इमत

उततरमामण-७ 62 रससकतरस तप - ldquoमविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररससयनोगमादम रसमनषपसततयाःrdquo इमत

63 रससय चितविमारनो विमादमायाः - रसयाः उतपदतकष इमत भटटलनोलटसय उतपसततविमादयाः रसयाः अनपमषटरीयतकष इमत

178 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

शषटरीशङकप कसय अनपमममतविमादयाः रसयाः भपजयतकष इमत भटटनमायकसय भपमकविमादयाः रसयाः अमभवयजयतकष इमतअमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः

64 मविभमाविलकणस तप - रतयमादपदनोधकमायाः लनोककष मविभमाविमायाः कमावयनमाटयनोयाःइमत

65 अनपभमाविलकणस तप - उदपदस कमारणदयाः सविदयाः सविदबरमहिभमारविस परकमाशयनमलनोककष ययाः कमायररपयाः सनोऽनपभमावियाः कमावयनमाटयनोयाः इमत

66 वयमभचिमाररभमाविसय लकणस तप - षसथरतयमा वितरममानकष महि रतयमादकौ मनविरदमामदयाः परमादपभमारविमतरनोभमाविमाभयमामम आमभमपखयकषन चिरमत इमत वयमभचिमाररभमावियाः भविमत

67 रसमविषयकष अमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः सविमारपकषकयमा शकषषठयाः

68 अमभनविगपपतमतकष तप रससकतरसयमाथरयाः - मविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररणमास ससयनोगमातम सथमामयभमाविसय रसमातमनमा अमभवयमकयाः इमत

69 दपरणनोकमा रसमामभवयमककमाररकमा तप -ldquoमविभमाविकषनमानपभमाविकषन वयकयाः सञचमाररणमा तथमारसतमामकषमत रतयमामदयाः सथमामयभमावियाः सचिकषतसमाममrdquo इमत

70 रसमासविमादकमाररकमा तप -ldquoसततविनोदरिकषकमादखणडसविपरकमाशमाननदमचिनमययाःविकषदमानतरसपशरशकनयनो बहममासविमादसहिनोदरयाःलनोकनोततरचिमतकमारपरमाणयाः कद षशचितपरममातकमभयाःसविमाकमारविदमभननतविकषनमायममासविमादतकष रसयाःrdquo इमत

71 समाधमारणषटरीकरणवयमापमारकषण मविभमाविमादययाः मनमविरशकषषमा भविषनत

72 रमतशनोकमामदभमावियाः रसतविपरमापतकषयाः पकविरपयरनतस षसथरतविकषन एवि मतषठमत अतयाः रमतशनोकमामदभमावियाः सथमामयभमावियाः इतयपचयतकष लनोकषककष

73 सथमामयभमाविमायाः तमावितम - ldquoरमतहिमारसशचि शनोकशचि करनोधनोतसमाहिकौ भयस तथमाजपगपपसमा मविसमयशचिकषतथमषकौ परनोकमायाः शमनोऽमप चिrdquo इमत

74 जगननमाथसय रसलकणस तप भगमाविरणमा मचिदकषवि रसयाः

75 नवि रसमायाः भविषनत - ldquoशङगमारहिमासयकरणमा रकौदरिविषटरीरभयमानकमायाःबषटरीभतसनोऽदपत इतयषकौ शमानतनोऽमप नविमनो रसयाःrdquo इमत

76 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास यथमाकरमस मविषणपयाः परमथगणयाः यमशचि दकषवितमा

77 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास यथमाकरमस शयमामयाः शविकषतयाः कपनोतशचि विणमारयाः

78 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास यथमाकरमस रदरियाः महिकषनदरियाः कमालशचि दकषवितमा

सससकक तसमामहितयमम 179

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

79 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास यथमाकरमस रकयाः हिकषमविणरयाः कक षणशचि विणमारयाः

80 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास यथमाकरमस महिमाकमालयाः गनधविरयाः नमारमायणयाः चि दकषवितमा

81 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास यथमाकरमस नषटरीलयाः पषटरीतयाः अमतधविलशचि विणमारयाः

इमत नविमयाः पमाठयाः

180 सससकक तसमामहितयमम

)10 कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३परसतमाविनमा

अलङकमारशमासतरषटरीयपदपररचियमाविसरकष कमावयमातमनयाः रससय उतकषरकमायाः गपणमालङकमाररषटरीतययाः उलकषखयनोगयमाभविषनत अषसमनम पमाठकष गपणसविरपस गपणभकषदमायाः रषटरीमतसविरपस रषटरीमतभकषदमायाः अलङकमारसविरपमम अलङकमारभकषदमायाः चिविणयरनतकष अलङकमारभकषदविणरनमाविसरकष ककष षमासञचदम बहिहलतयमा परससदमानमामम अलङकमारमाणमास सनोदमाहिरणस परमतपमादनममअषसमनम पमाठकष मविमहितमम ततयाः कमावयसय सकौनदयमारधमायकस भविमत छनदयाः अतयाः छनदसयाः समाममानयस सविरपममतषसमनम परसङगकष पदसविरपस पदभकषदमाशचि विमणरतमायाः ततयाः ककष षमासञचतम छनदसमास सनोदमाहिरणस परमतपमादनमम अषसमममपमाठकष मविमहितमम

उदकषशयमामनअमपस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

गपणसविरपस गपणभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम रषटरीमतसविरपस रषटरीमतभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम अलङकमारसविरपमम अलङकमारभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम ककष षमासञचतपरससदमानमामम अलङकमारमाणमास लकणमामन जमानषटरीयमातम पदसविरपस पदभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम ककष षमाससञचतम छनदसमास लकणमामन जमानषटरीयमातम

)10 1 गपणसविरपममकमावयसय उतकषरहिकषतवियाः भविषनत गपणमालङकमाररषटरीतययाः अत एविनोकस दपरणकमारकषण -

ldquoउतकषरहिकषतवियाः परनोकमा गपणमालङकमाररषटरीतययाःrdquo इमत

कमावयसय गपणमायाः शकौयमारमदवितम अलङकमारमायाः कटककप णडलमामदवितम रषटरीतययाः अवियविसससथमानमविशकषषविदमभविषनत तकष महि दकषहिकषन इवि शबदमाथमारतमककमावयसय आतमभकतसय रससय उतकषरकमा भविषनत अत एवि तकषकमावयसयमामप उतकषरहिकषतवियाः

सससकक तसमामहितयमम 181

10

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

गपणमायाः शकौयमारमदवितम भविषनत अथमारदम आतमनयाः उतकषरहिकषतपतविमातम शकौयमारदयनो यथमा गपपणपदविमाचयमाभविषनत तथदवि कमावयकष परमाधमानयस भजममानसय रससय धममारयाः ममाधपयमारदययाः रसवयञकपदसनदभरसय कमावयसयउपयनोमगनयाः सनतयाः गपणमा भविषनत अत एविनोकस दपरणकष गपणलकणमम -

ldquoरससयमामङगतविममापतसय धममारयाः शकौयमारदयनो यथमा गपणमायाःrdquo इमत

गपणमायाः तरययाः भविषनत - ममाधपयरमम ओजयाः परसमादयाः चिकषमत

क) ममाधपयरमम - ममाधपयरसय लकणस तमावितम-

ldquoमचिततदरिविषटरीभमाविमयनो हमादनो ममाधपयरमपचयतकषrdquo इमत

मचिततसय सहदयहदयसय दरिविषटरीभमाविमययाः गसलतपरमायतविरपयाः हमादयाः द पयाःखकषन अगसतयाः ययाःआननदमविशकषषयाः स ममाधपरयरगपणयाः भविमत अयस गपणयाः विमालमषटरीमककमासलदमासमादषटरीनमास कमावयकषषप दशयतकष समभनोगकष करणकषमविपरलमभकष शमानतकष चि अयस गपणयाः करममादम असधकतयमा भमासतकष रकषफडकमारमामदशपमतकटपविणररमहितमाविगमारनतयविणरसमहिततदगरतरीयविणरयोपकषतमा सममास-त अलपसममासमा चि मधपरमा रचिनमा एतसय गपणसय अमभवयककौमनममततस भविमत यथमा-

अनङगमङगलभपविसतदपमाङगसय भङगययाः

जनयषनत मपहिहयकरनमामनतयाःसनतमापसनततषटरीममइमत

अतर परथमभमागकष विगरसथकषन अषनतमविणरन ङिकमारकषण समहितयाः तदगरतरीययाः गकमारयाः मदतषटरीयभमागकष चि विगरसथकषनअषनतमविणरन नकमारकषण सहि तदगरतरीययाः तकमारयाः ममाधपयरसयमामभवयककौ कमारणमम

ख) ओजयाः - ओजनोगपणसय लकणस तमावितम-

ldquoओजषशचिततसय मविसतमाररपस दषटरीपततविमपचयतकषrdquo इमत

सहदयमानमास विषटरीरमामदरसमासविमादसमयकष दरिविषटरीभमाविपरमतकक लमचिततमविसतमारमातमकस दषटरीपततविमम ओजयाः भविमतविषटरीरबषटरीभतसरकौदरिकषषप रसकषषप करमशयाः गपणसयमासय आसधकयस भविमत असय गपणसयमामभवयमकयाः शपमतकटपविणरयाःदषटरीघरसममासपददयाः महिमापरमाणमाकरदयाः समयगम भविमत यथमा -

चिञचदपजभरममतचिणडगदमामभघमात-

सञचकमणरतनोरयपगलसय सपयनोधनसय

सतयमानमाविनदघनशनोमणतशनोणपमामण-

रततससमयषयमत कचिमाससतवि दकषमवि भषटरीमयाःइमत

अतर शपमतकटपविणमारनमास ञच दप इतयमादषटरीनमास सममलकषनमातम दषटरीघरसममासपदमानमास सततविमाचचि ओजनोगपणसयसमयगमभवयमकभरविमत

ग) परसमादयाः - परसमादसय लकणस दपरणकष तमावितम -

ldquoमचिततस वयमापननोमत ययाः मकपरस शपषककष नधनममविमानलयाः

स परसमादयाः समसतकषषप रसकषषप रचिनमासप चिrdquoइमत

182 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

अनलयाः यथमा शपषकमम इनधनस शषटरीघरस वयमापननोमत तथदवि ययाः गपणयाः मचिततस शषटरीघरस वयमापननोमत स परसमादयाःइतयचयतकष अयस परसमादयाः सविरषप रसकषषप रचिनमासप चि वितरतकष शपमतममातरकषण अथरबनोधकमायाः शबदमायाः परसमादगपणसयअमभवयककौ मनममततमम उदमाहिरणस यथमा-

सकचिषटरीमपखकषन सकक दकषवि कक तवणसतविस

मपकमाकलमाप लपठसस सतनयनोयाः मपरयमायमायाः

बमाणदयाः समरसय शतशनो मविमनकक ततमममार

सविपनकषऽमप तमास कथमहिस न मविलनोकयमाममइमत

एविस सममासकषन गपणयाः विमणरतयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 कमावयसय उतकषरहिकषतवियाः ककष भविषनत

2 गपणमादययाः कथस कमावयसय उपकमारकमायाः

3 गपणसविरपस मकमम

4 कमत गपणसय भकषदमायाः ककष चि तकष

5 ममाधपयरसय लकणस मकमम

6 ममाधपयरसयमामभवयककौ मकस मनममततमम

7 ममाधपयरगपणयाः ककष षप रसकषषप भमासतकष

8 ममाधपयरसय एकमपदमाहिरणस दकषयमम

9 ओजसनो लकणस मकमम

10 ओजसयाः अमभवयककौ मकस मनममततमम

11 ओजनोगपणसय ककष षप आसधकयस भविमत

12 ओजसयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

13 परसमादसय लकणस मकमम

14 परसमादसयमामभवयककौ मकस मनममततमम

15 परसमादसय एकमपदमाहिरणस दकषयमम

)10 2 रषटरीमतसविरपममरषटरीतययाः अवियविसससथमामनविशकषषवितम इमत आदमाविकषवि परमतपमामदतमम इदमाननी कमा नमाम रषटरीमतयाः इमत चिकषद पकस

दपरणकष -

सससकक तसमामहितयमम 183

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ldquoपदससघटनमा रषटरीमतरङगसससथमामविशकषषवितम उपकतररतरी रसमादषटरीनमाममrdquo इमत

शरषटरीरकष यथमासथमानमम अवियविसमननविकषशमविशकषषविदम शबदमाथरशरषटरीरकष कमावयकष ममाधपयमारमदगपणवयञकविणमारनमाससमननविकषशनो भविमत रषटरीमतयाः समा परमपरयमा रसमादषटरीनमास पनोमषकमा भविमत एविस समा रषटरीमतयाः दपरणमानपसमारकषण चितपमविरधमा -विददभरतरी गकौडषटरी पमाञचमालषटरी लमामटकमा चिकषमत धविमनकमारमादषटरीनमामम अमभपरमायकषण मतस एवि रषटरीतययाः लमाटमा नमाषसतपरयनोजनमम तथमापयतर तप दपरणमदशमा समाममानयतयाः चितसकणमास पररचिययाः परदषटरीयतकष

क) विददभरतरी - ममाधपयरगपणसय अमभवयञकद याः विणरयाः सपकप ममारबनधमाषतमकमा सममासरमहितमासविलपसममाससमहितमा यमा रचिनमा समा विददभरतरी रषटरीमतयाः तथमामहि दपरणकष -

ldquoममाधपयर वयञकद विरणरयाः रचिनमा लसलतमाषतमकमा

अविकसततरलपविकसततविमार विददभरतरी रषटरीमतररषयतकषrdquo इमत

अथमारतम बमाहिहलयकषन कनोमलविणमारयाः भविकषयपयाः एषमा ममाधपयरगपणमामभवयञकतविमातम शङगमारकरणमामदषप परयनोकपसयनोगयमा यथमा उदमाहिरणस-

लतमाकप ञस गपञनम मदविदसलपपञस चिपलयनम

सममासलङगननङगस दरिपततरमनङगस परबलयनम

मरनमनदस मनदस दसलतमरमविनदस तरलयनम

रजनोविकनदस मविनदनम मकरमत मकरनदस मदमश मदमशइमत

ख) गकौडषटरी - ओजयाःपरकमाशकद याः विणरयाः सममासबहिहलमा उदटमा पदयनोजनमा भविमत गकौडषटरी अत उकसदपरणकष-

ldquoओजयाःपरकमाशकद विरणरबर नध आडमबरयाः पपनयाः सममासबहिहलमा गकौडषटरीrdquo इमत

करनोधमामदपरधमानकषषप रकौदरिमामदरसकषषप इयस परयपजयतकष यथमा -

मविकचिकमलगनधदरनधयनम भकङगममालमायाः

सपरमभतमकरनदस मनदममाविमामत विमातयाः

परमदमदनममाददकौविननोदमामरमाममा-

रमणरभसखकषदसविकषदमविचछकषददकयाःइमत

ग) पमाञचमालषटरी - गकौडषटरीविददभयरयोयाः वयञकमामतररकद याः विणरयाः पञच षटम विमा समसतमामन पदमामन यतर स बनधयाःपमाञचमालषटरी भविमत तथमामहि दपरणकष -

ldquoविणरयाः शकषषदयाः पपनदरयनोयाः समसतपञचषपदनो बनधयाः पमाञचमासलकमा मतमाrdquo इमत

अतरनोदमाहिरणस तमावितम -

मधपरयमा मधपबनोसधतममाधविषटरीसमकमदसमकषसधतमकषधयमा

मधपकरमाङगनयमा मपहिहरनमदधविमनभकतमा मनभकतमाकरमपजजगकष इमत

घ) लमामटकमा - लमामटकमा रषटरीमतसतप दपरणकमारमामभमतमा तथमामहि दपरणकष तलकणमम -

184 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

ldquoलमाटषटरी तप रषटरीमतविरदभरतरीपमाञचमालयनोरनतरकष षसथतमाrdquo इमत

अतरनोदमाहिरणस तमावितम -

अयमपदयमत मपदरिमाभञनयाः पमदमनषटरीनमामम

उदयमगरविनमालषटरीबमालमनदमारपपषपमम

मविरहिमविधपरकनोकदनदबनधपमविर मभनदनम

कप मपतकमपकपनोलकरनोडतमामरिसतममाससस इमत

एविस समाममानयतनो रषटरीतययाः परनोकमायाः

पमाठगतपरशनमायाः-२

16 रषटरीमतसविरपस मकमम

17 कमत रषटरीतकषयाः भकषदमायाः ककष चि तकष

18 विददभरतरीरषटरीतकषयाः लकणस मकमम

19 विददभरतरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

20 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः लकणस मकमम

21 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

22 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः लकणस मकमम

23 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

24 लमामटकमारषटरीतकषयाः लकणस मकमम

25 लमामटकमारषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

26 लमामटकमारषटरीमतयाः ककष षमास मतकष नमाषसत

)10 3 अलङकमारसविरपममकमावयसय उपकषरककष षप अलङकमारयाः अनयतमनो भविमत स महि कटककप णडलमामदविदम भविमत यथमा महि

कटकप णडलमादययाः शरषटरीरशनोभमामतशमामयनयाः शरषटरीररण आतमनयाः सकौनदयर विधरयषनत तथदवि शबदमाथमारतमककमावयसयशनोभमाकरमायाः अलङकमारमायाः तददमारमा कमावयमातमनयाः रससय उतकषरकमा भविषनत अलङकमारलकणस दपरणकष-

ldquoशबदमाथरयनोरषसथरमा यकष धममारयाः शनोभमामतशमामयनयाः

रसमादषटरीनपपकप विर नतसतकषऽलङकमारमासतकषऽङगदमामदवितमrdquoइमत

अलषङकरयतकष अनकषन इतयलङकमारयाः इमत बहिविनो विमामनमादय आलङकमाररकमायाः मचिनतयषनत स महिअलङकमारयाः कमावयशरषटरीरभकतयनोयाः शबदमाथरयनोयाः लनोकनोततररमणषटरीयतमायमायाः समपमादकयाः

सससकक तसमामहितयमम 185

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

शबदमाथरयनोयाः विदमचितरयमादम अलङकमारयाः मदमविधयाः - शबदमालङकमारयाः अथमारलङकमारशचिकषमत ककष चिन आलङकमाररकमायाःशबदमाथमारलङकमारयाः इमत तकतषटरीयस पकममप समपदमावियषनत अनपपरमासमादययाः शबदमालङकमारमायाः उपममारपकमादययाःअथमारलङकमारमाशचि भविषनत तकषषप ककष चिन अलङकमारमा अधयाः परसतकयनतकष -

क) शबदमालङकमारयाः - यषसमनम अलङकमारकष शबदसय परमाधमानयस भविमत सयाः अलङकमारयाः शबदमालङकमारयाःइतयपचयतकष शबदमालङकमारकषषप अनपपरमासयाः यमकमम विकनोमकशचिमातर विणयरतकष -

१) अनपपरमासयाः - सविरविणमारनमास विदषमयकष सतयमप वयञनविणमारनमास यतम चिमतकमारर समामयस तदकषविअनपपरमासमालङकमारयाः तलकणस यथमा दपरणकष-

ldquoअनपपरमासयाः शबदसमामयस विदषमयकषमप सविरसय यतमrdquo इमत

सविरविणमारनमास तथमा विदमचितरयस न जनयमत अतयाः लकणकष सविरसमादशयस न सविषटरीकक तमम यथमा अतरनोदमाहिरणसतमावितम -

आदमाय विकप लगनधमाननधषटरीकप विरनम पदकष पदकष भरमरमानम

अयमकषमत मनदमनदस कमाविकषरषटरीविमाररपमाविनयाः पविनयाःइमत

पदकष पदकष मनदमनदस पमाविनयाः पविनयाः इतयमादकौ वयञनविणमारनमास समामयमादम अनपपरमासमालङकमारयाः सचिमानपपरमासयाः पञचमविधयाः - छकषकमानपपरमासयाः विकततयनपपरमासयाः शपतयपनपरमासयाः अनतयमानपपरमासयाः लमाटमानपपरमासयाः चिकषमत तकषषमासमविशकषषमाधययनमाय समामहितयदपरणयाः दरिषवययाः

२) यमकमम - अथर समत सविरवयञनसमकहिसय पकथगथरकसय तकषनदवि करमकषण आवितरनस भविमत यमकममतथमामहि लकणममाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoसतयथर पकथगथमारयमायाः सविरवयञनससहितकषयाः

करमकषण तकषनदविमाविकसततयाः यमकस मविमनगदतकषrdquoइमत

सविरवयञनसमकहिसय कविमचितम समाथरकतविस कविमचिचचि मनरथरकतविस भविमत तदकषवि परमतपमादमयतपस लकणकषसतयथर इमत पदस परयपकमम अतर उदमाहिरणस तमावितम -

ldquoनविपलमाश-पलमाश-विनस पपरयाः सफप टपरमाग-परमागत-पङकजमम

मकदपल-तमानत--लतमानतमलनोकयतम स सपरमभस सपरमभस सपमननोहिरदयाःrdquoइमत

अषसमनम शलनोककष पलमाश-पलमाश सपरमभस सपरमभमम इमत सविरवयञनसमकहिसय आवितरनदयसयसमाथरकयमषसत लतमानत-लतमानत इतयतर परथमसय मनरथरकतविमषसत परमागपरमाग इतयतर मदतषटरीयसयमनरथरकतमा भविमत एविमतर सविरवयञनसमकहिसय तनदवि करमकषण आवितरनमादम यमकमालङकमारयाः

३) विकरनोमकयाः - विकरनोकतयलङकमारसय लकणस परमाहि मविशविनमाथयाः समामहितयदपरणकष -

ldquoअनयसयमानयमाथरकस विमाकयमनयथमा यनोजयकषतम यमद

अनययाः शलकषषकषण कमाकविमा विमा समा विकरनोमकसततनो मदधमाrdquoइमत

186 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

अनयसय विकप याः अनयमाथरकस अनयतमातपयरबनोधकस विमाकयमम अनययाः शनोतमा यमद शपतविमा शलकषषकषण कमाकविमाविमा अनयथमा विणरयमत तदमा समा विकरनोमकयाः नमाममालङकमारयाः मभननकणठधविमनयाः कमाकप याः इतयपचयतकष समा विकरनोमकयाःसमाममानयतयाः शलकषषविकरनोमकयाः कमाकप विकरनोमकशचिकषमत मदमविधमा भविमत ततरनोदमाहिरणस यथमा -

ldquoककष यकयस सथल एवि समपरमत वियमम परशननो मविशकषषमाशययाः

मकस बकतकष मविहिगयाः स विमा फमणपमतयरतरमाषसत सपपतनो हिररयाः

विमाममा यकयमहिनो मविडमबरससकयाः ककीदकम समरनो वितरतकष

यकषनमासममासप मविविकषकशकनयमनसयाः पपससविकषवि यनोमषदभरमयाःrdquoइमत

अतर विकमा ककष यकयमम इमत विकमा पकचछमत तदमा शनोतमा ककष इतयसय जलकष इतयथर शलकषषकषण कलपयमतततयाः कथयमत - सथलकष एविस वियस समपरमत इमत ततर मविरकयाः परथमविकमा कथयमत - परशननो मविशकषषमाशययाः इमतअथमारदम वयमकमविशकषषममासशतय परशनयाः शनोतमा शलकषषकषण मवियाः इतयसय मविहिगपरकतविस शकषष इतयसय चिमाननतपरकतविसगकहिषटरीतविमा कथयमत- मकस बकतकष स मविहिगयाः स विमा फमणपमतयरतरमाषसत सपपतनो हिररयाः इमत एविमपरकमारकषण शलकषषकषण विकप याःअनयतमातपयरकसय विमाकयसय अनयतमातपयरकतविकषन शनोतरमा अतर कलपनमादम विकरनोमकरलङकमारयाः एविस समाममानयतयमाशबदमालङकमारतरयस परसतपतमम

ख) अथमारलङकमारयाः - अथरविदमचितरयमातम ययाः अलङकमारयाः भविमत सयाः अथमारलङकमारयाः अथमारलङकमारकषषप परविकषशमायउपममा रपकमम उतपरकषकमा दषमानतयाः सममासनोमकयाः इतयकषतकष अथमारलङकमारमा अतर परसतकयनतकष -

१) उपममा - अथमारलङकमारकषषप समादशयमकलकमानमामम अलङकमारमाणमास जननषटरी भविमत उपममा तसयमा लकणसदपरणकष परसतपतमम -

ldquoसमामयस विमाचयमविदधमयर विमाकयदकय उपममा दयनोयाःrdquo इमत

विमाकयदकयकष विमाकयसय एकतविकष समत दयनोयाः उपममाननोपमकषययनोयाः मधयकष अविदधमयर मविरदधमरयोमकशकनयसविमाचयमम अमभधयमा परमतपमादस यतम समामयस समाधमारणधमररपसमादशयस तदकषवि उपममा ययनोयाः समादशयस गकहतकषकष ततरयसय समादशयमम तदम उपममानमम यतर समादशयस तचचि उपमकषयस भविमत यथमा मपखस चिनदरि इवि चिनदरिसय समादशयममअतयाः चिनदरि उपममानमम मपखकष समादशयमम अतयाः मपखमम उपमकषयस भविमत

अतर लकणकष विमाचयमममत पदसय उपमादमानमातम रपकमालङकमारसय मनरमासयाः यतनो रपककष समामयस वयङगयसभविमत एविमकषवि अविदधमयरमम इमत पदकषन वयमतरकषकसय मनरमासयाः कमारणस महि वयमतरकषककष समाधमयरण सहि विदधमयरममपउचयतकष विमाकयदकयकष इमत पदसय उपमादमानमादम उपमकषयनोपममायमायाः मनरमासनो भविमत यतनो महि उपमकषयनोपममायमासविमाकयदयस भविमत दयनोयाः इमत पदनोपमादमानमादम अननवियसय मनरमासयाः ततर एकसयदवि समामयकथनमातम

असयमालङकमारसय पकणरयोपममा लपपतनोपममा इमत भकषददयमषसत यसयमामम उपममायमास उपमकषयमम उपममानससमाधमारणधमरयाः समादशयविमाचिकशचि अमभधयमा परमतपमादतकष समा पकणरयोपममा भविमत एविमम असशचितपषयसमपननमापकणरयोपममा पकणरयोपममायमा उदमाहिरणस तमाविदम -

विमागथमारमविवि समपकककौ विमागथरपरमतपततयकष

जगतयाः मपतरकौ विनदकष पमाविरतषटरीपरमकषशविरकौइमत

सससकक तसमामहितयमम 187

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अतर विमागथरयौ इतयपपममानमम पमाविरतषटरीपरमकषशविरकौ इतयपपमकषयमम इविकषमत समादशयविमाचिकशबदयाःसमपककतविरपयाः समाधमारणधमरयो वितरतकष इमत पकणरयोपममा

यसयमामम उपममायमामम उपमकषयमम उपममानस समाधमारणधमरयाः समादशयविमाचिकशचि इतयसशचितपषयकष एकसयदयनोयाः तरयमाणमास विमा अनपपमादमानस भविमत समा लपपतनोपममा अतरनोदमाहिरणस यथमा -

मपखममनदपयरथमा पमामणयाः पलविकषन समयाः मपरयकष

विमाचियाः सपधमा इविनोषठसतकष मबमबतपलयनो मननोऽशमवितमइमत

अतर यथमाकरममम आननदयमत कनोमलयाः मधपरमायाः कमठनमममत समाधमारणधमरविमाचिकमानमास शबदमानमाममअनपपमादमानमातम लपपतनोपममा समा चि शकौतषटरी आथरतरी इतयमामदभकषदकषन बहिहमविधतमास यमामत ततसविर दपरणमामदषप दरिषवयमम

२) रपकमम - अभकषदपरधमाननो भविमत रपकमालसकमारयाः तलकणस तमाविदम दपरणकष -

ldquoरपकस रमपतमारनोपमामदषयकष मनरपहविकषrdquo इमत

अपहविनो नमाम परकक तगनोपनमम मनरपहविकष गनोपनरमहितकष मविषयकष उपमकषयकष रमपतसय उपममानसय आरनोपमातमसमादशयमामतशयममहिमनमा अभकषदकषन विणरनमादम रपकमालङकमारयाः अथमारतम रपकमालङकमारकष उपममाननोपमकषययनोयाः अभकषदयाःपरमतपमादतकष मपखस चिनदरि इवि इतयपपममा मपखस चिनदरियाः इमत रपकमम अतरनोदमाहिरणस यथमा -

पमानतप विनो जलदशयमाममायाः शमाङगर जयमाघमातककर शमायाः

तरदलनोकयमणडपसतमभमाशचितविमारनो हिररबमाहिवियाः इमत

अतर तरदलनोकयमम हिररबमाहिवियाः इतयपपमकषयदयमम मणडपयाः सतमभमायाः इतयपपममानदयमम अतर तरदलनोकयमकषविमणडपयाः हिररबमाहिवियाः एवि सतमभमायाः इमत अभकषदकषन विणरनमादम रपकमालङकमारयाः तचचि रपकस परमपररतस मनरङगस समाङगसचिकषमत भकषदकषन तरदमविधयस यमामत मविशकषषतयमा भकषदजमानमाय दपरणमामदगनथमा दरिषवयमायाः

३) उतपरकषकमा - समभमाविनमातमकयाः उतपरकषकमालङकमारयाः तसय लकणस तमाविदम दपरणकष-

ldquoभविकषतसमभमाविननोतपरकषकमा परकक तसय परमातमनमाrdquo इमत

परकक तसय परसतपतसय परमातमनमा सदशतयमा उपकषलपतमाथररपकषण समभमाविनमा भविमत उतपरकषकमा मनयकषशङककष धपविस परमाययाः इवि इतयमादययाः उतपरकषकमाविमाचिकमायाः भविषनत तदपदमाहिरणस यथमा-

जमान मकौनस कममा शककौ तयमागकष शलमाघमामविपयरययाः

गपणमा गपणमानपबषनधतविमातम तसय सपरसविमा इविइमत

अतर परसतपतकषषप गपणकषषप सपरसवितविसय समभमाविनमादम उतपरकषकमालङकमारयाः गपणमानमास सपरसवितविस न महिविमासतमविकमम

असयमालङकमारसय विमाचयमा परतषटरीयममानमा इतयमादययाः भकषदमायाः सषनत तकषषमास जमानमाय दपरणमामदगनथमा दरिषवयमायाः

४) दषमानतयाः - दषमानतमालङकमारयाः तप समथयरसमथरकभमाविमकलकयाः अलङकमारयाः समामहितयदपरणकषदषमानतमालङकमारसय लकणस परमाहि-

ldquoदषमानतसतप सधमरसय विसतपनयाः परमतमबमबनममrdquoइमत

188 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

दयनोयाः विमाकययनोयाः मधयकष सधमरसय सममानधमरमविमशषसय विसतपनयाः समाममानयधमरसय परमतमबमबनसपरमतमबमबभमाविकषन विणरनस भविमत दषमानतमालङकमारयाः परमतमबमबनस नमाम परमणधमानगमयस भविमत समामयमम अथमारदमअमभधयमा समादशयस न बपधयतकष अमप तप अविधमानकषन गमयतकष यथमा अतरनोदमाहिरणमम -

ldquoअमविमदतगपणमामप सतकमविभमणमतयाः कणरषप विममत मधपधमारमामम

अनसधगतपररमलमामप महि हिरमत दशस ममालतषटरीममालमाrdquoइमत

अमविमदतगपणमा अमप सतकमविभमणमतयाः कणरषप मधपधमारमास विममत इमत विमाकयसय समथरनममअनसधगतपररमलमा अमप महि ममालतषटरीममालमा दशस हिरमत इमत विमाकयस समथरकस भविमत विमाकयदयकष विमनमम हिरणञचइमत समाधमारणधमरदयमम अतर समादशयविशमादकषवि समाममानयधमरयनोयाः मबमबपरमतमबमबभमाविनो मविदतकष इमतदषमानतमालङकमारसय लकणसमनविययाः

५) सममासनोमकयाः - कमविरमाजयाः मविशविनमाथयाः समामहितयदपरणनमामककष गनथकष सममासनोकतयलङकमारसयलकणस परमाहि -

ldquoसममासनोमकयाः समदयरतर कमायर सलङगमविशकषषणदयाः

वयविहिमारसममारनोपयाः परसतपतकषऽनयसय विसतपनयाःrdquoइमत

सममानकषन कमायरण सलङगकषन मविशकषषणकषन विमा परसतपतकष मविषयकष अनयसय अपरसतपतसय विसतपनयाः मविषयसय यतरवयविहिमारसममारनोपयाः समा सममासनोमकयाः अतरनोदमाहिरणस यथमा -

ldquoअसममापतसजगषटरीषसय सतरषटरीमचिनतमा कमा मनषसविनयाः

अनमाकरमय जगतम कक तसनस ननो सनधयमास भजतकष रमवियाःrdquoइमत

यसय जयकषचछमा न पकणमार तमादशसय नषटरीमतजसय पपरषसय रमणषटरीसमभनोगसय सपकहिमा कथस समभविमत इमतपरथमविमाकयमाथरयाः अतर परसतपतयाः नमायक नमामयकमा चि मदतषटरीयसय चि विमाकयसयमाथरयो भविमत सकयरयाः असखलस जगतमअनमाकरमय सनधययमा समाकस न ममलमत अषसमनम शलनोककष नमायककष सकयरसय नमामयकमायमास सनधयमायमायाः चिवयविहिमारसममारनोपमातम सममासनोमकरलङकमारयाः अतर सममारनोपकष सलङगसमामयस कमारणस भविमत रविकषयाः नमायकसय चिपपससलङगतविमातम नमायककष रमविवयविहिमारसय सनधयमा-नमामयकयनोयाः सतरषटरीसलङगतविमातम नमामयकमायमास सनधयमावयविहिमारसयसममारनोपयाः भविमत

एविस समाममानयकषन अथमारलङकमारपञचकस विमणरतमम

पमाठगतपरशनमायाः-३

27 अलङकमारलकणस मकमम

28 अलङकमारयाः कमतमविधयाः कमामन चि

29 अनपपरमाससय लकणस मकमम

30 अनपपरमाससय कमत भकषदमायाः ककष चि तकष

सससकक तसमामहितयमम 189

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

31 यमकसय मकस लकणमम

32 यमकसय उदमाहिरणस मकमम

33 सतयथर इमत पदस यमकलकणकष मकमथरमम

34 विकरनोककष याः मकस लकणमम

35 विकरनोककष याः भकषदमायाः ककष

36 समादशयमकलकमालङकमारसय जननषटरी कमा

37 उपममालकणस मकमम

38 उपममा कमतमविधमा ककष चि तकष

39 पकणरयोपममायमा असशचितपषयस मकस मकमम

40 रपकसय लकणस मकमम

41 रपकसय कमत भकषदमायाः ककष चि तकष

42 उतपरकषकमालङकमारसय लकणस मकमम

43 दषमानतसय लकणस मकमम

44 दषमानतसय उदमाहिरणस मकमम

45 परमतमबमबनस नमाम मकमम

46 सममासनोककष याः लकणस मकमम

)10 4 छनदससविरपममकमावयसय अनपशषटरीलनमाय छनदसमास जमानमम अमनविमायरमम तसय चि छनदसयाः मविकमासयाः सविरपरथमस विकषदकषषप

पररलकषयतकष छनदसमास जमानस मविनमा विकषदमनतरमायाः समाधप उचचिमारमयतपस न शकयनतकष अतनो विकषदसयनोपकमारकतयमा इदसपमादसथमानषटरीयस भविमत विकषदमाङगमम मकस नमाम छनदयाः इमत चिकषदमामनमातमम ऐतरकषयमारणयककष - ldquoममानविमानम पमापकमरभययाःछमादयषनत छनदमाससस इमत छनदयाःrdquo इमत वयमाकरणमाचिमायरसय महिषरयाः पमामणनकषयाः मतकष तप छनदम-धमातनोयाःछनदयाःशबदसय वयपतपसततयाः छनदमाससस यतरनोपमनबदमामन ततम छनदयाःशमासतरस भविमत असय शमासतरसय परथमगनथयाःमपङगलमहिमषरणमा मविरमचितस मपङगलचछनदयाःसकतरमम इमत

क) पदमविभमागयाः - छनदनोबदस पदस महि पमादचितपषयमातमकस भविमत तचचि पदस विकततपदस जमामतपदस चिकषमतमदमविधमम तथमाहपकस छनदनोमञपयमारमम-

पदस चितपषपदषटरी तचचि विकततस जमामतररमत मदधमा

विकततमकरससखयमातस जमामतममारतरमाकक तमा भविकषतम इमत

अकरदयाः पररगमणतस पदस विकततपदमम ममातरयमा पररगमणतस जमामतचछनदयाः ममातरमा मतरमविधमा भविमत तमाशचिएकममातरमा ममातरमादयमम ममातरमातरयञच ततर हरिसविसय एकमा ममातरमा दषटरीघरसय ममातरमादयमम पलपतसय चि ममातरमातरयमम

190 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

विकततस समविकततमम अधरसमविकततस मविषमविकततस चिकषमत मतरमविधमम यसय विकततसय पमादचितपषयकष गपरलघपकरमकषणसममानससखयकमम अकरस मविदतकष ततम समविकततमम इनदरिविजरमा ममासलनषटरी विसनतमतलकमम इतयमादषटरीमन उदमाहिरणमामनयसय विकततसय परथमपमादयाः तकतषटरीयपमादतपलययाः चितपथरपमादयाः मदतषटरीयपमादतपलययाः तदम अधरसमविकततमम पपषषपतमागमासपनदरषटरी ममालभमाररणषटरी इतयमादषटरीमन एतसय उदमाहिरणमामन यसय विकततसय पमादचितपषयस मभननमाकरमविमशषस भविमत तदममविषमविकततमम उदगतमा सकौरभकयाः इतयमादषटरीमन अतरनोदमाहिरणमामन तथमाहपकस छनदनोमञयमारमम -

ldquoसमस समचितपषपमादस भवितयधरसमस पपनयाः

आमदसतकतषटरीयविदम यसय पमादसतपयरयो मदतषटरीयवितम

मभननमचिहचितपषपमादस मविषमस पररककीमतरतममrdquoइमत

ख) पदनोपकमारकमायाः गणमायाः - समविकततचछनदसस यकष गणमा उपयपजयनतकष तकष अकरगणमा भविषनत तकष महि- मगणयाः यगणयाः रगणयाः सगणयाः तगणयाः जगणयाः भगणयाः नगणयाः गगणयाः लगणयाः इतयकषतकष दश गणमायाः एतकषसमविकततसय उपकमारकमा गणमा भविषनत एतकषषप मगणमादम आरभय नगणपयरनतस यकष गणमायाः तकष अकरतरयकषण मनममरतमाभविषनत गगणयाः लगणशचि एकमाकरमविमशषयाः अतर अकरशबदयाः सविरविणरसयदवि बनोधकयाः छनदनोमञयमारगणलकणमामन परनोचयनतकष -

मससतरगपरससतरलघपशचि नकमारनो भमामदगपरयाः पपनरमामदलघपयर याः

जनो गपरमधयगतनो रलमधययाः सनोऽनतगपरयाः कसथतनोऽनतलघपसतयाः

गपररकषकनो गकमारसतप लकमारनो लघपरकषककयाः इमत

मगणयाः मतरगपरयाः यषसमनम गणकष तरययाः सविरविणमारयाः गपरवियाः भविषनत स मगणयाःससयनोगमातम पकविर सविरविणरयाःगपरससजकनो भविमत मतरलघपयाः नकमारयाः यषसमनम गणकष तरययाः सविरमायाः लघवियाः भविषनत स स नगणयाः भमामदगपरयाःअथमारतम यषसमनम गणकष आमदयाः सविरविणरयो गपरयाः अनयकौ चि लघक भविमत स भगणयाः आमदलघपयाः ययाः अथमारतम यषसमनमगणकष ककष विलस परथमविणरयाः लघपससजकयाः भविमत स यगणयाः जनो गपरमधयगतयाः अथमारतम जगणकष मधयमयाः विणरयाःगपरससजकयाः अनयकौ चि लघक सतयाः रलमधययाः अथमारतम रगणकष मधयमयाः विणरयाः लघपससजकयाः भविमतसनोऽनतगपरयाःअथमारतम सगणकष अषनतमयाः विणरयाः गपरयाः भविमत अनयकौ लघक चि अनतलघपसतयाः अथमारतम तगणकष अषनतमयाः विणरयाःलघपससजकयाः अषसत आदकौ गपर सतयाः गपररकषकनो गकमारसतप अथमारद म गगणकष एकयाः गपरविणरयो भविमत लकमारनोलघपरकषककयाः अथमारतम लगणकष एक लघपविणरयो भविमत दशमानमास गणमानमास मचिहमामन अधयाः परदषटरीयनतकष -

गणसय नमाममामन लकणमामन मचिहमामन

मगणयाः मतरगपरयाः ऽऽऽ

नगणयाः मतरलघपयाः

भगणयाः आमदगपरयाः ऽ

यगणयाः आमदलघपयाः ऽऽ

जगणयाः गपरमधयगतयाः ऽ

सससकक तसमामहितयमम 191

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

रगणयाः लमधययाः ऽऽ

सगणयाः अनतगपरयाः ऽ

तगणयाः अनतलघपयाः ऽऽ

गगणयाः गपररकषकयाः ऽ

लगणयाः लघपरकषककयाः

ममातरमाविकततसय उपयनोमगनयाः गणमायाः पञच भविषनत - सविरगपरयाः अनतगपरयाः मधयगपरयाः आमदगपरयाः

सविरलघपयाः चिकषमत तथमाहपकस छनदनोमञयमारमम -

ldquoजकषयमायाः सविमारनतमधयमामदगपरविनोऽतर चितपषकलमायाः

गणमाशचितपलरघकपकषतमायाः पञचमायमारमदषप ससषसथतमायाःrdquoइमत

एतकष गणमायाः चितपषकलमायाः भविषनत चितपषकलमा चितपममारतरकमायाः चितसनो ममातरमायाः यतर स गणयाः चितपममारतरकयाः

सविरगपरयाः नमाम यषसमनम गणकष सविर विणमार गपरवियाः अनतगपरयाः नमाम यषसमनम गणकष अनतविणरयाः गपरभरविमत अनयचचि

विणरदयमम एकममामतरकस भविमत मधयगपरयाः नमाम मधयविणरयो यषसमनम गणकष गपरयाः भविमत अनयचचि लघपविणरदयस

भविमत आमदगपरयाः नमाम यषसमनम गणकष आमदविणरयाः गपरयाः अनयचचि विणरदयस लघप भविमत सविरलघपयाः नमाम यषसमनम

गणकष सविर लघवियाः विणमार भविषनत अतर एतदम अविधकषयमम अषसत यतम ममातरमाविकततकष चितपममारमतरकयाः गणयाः भविमत तसममातम

परतयकषकगणकष ममातरमायाः चितसयाः इमत तप अमनविमायरमम अतर सकौमविधयमाय तमासलकमा परसतकयतकष -

गणयाः मचिहमामन ममातरमायाः

सविरगपरयाः ऽऽ चितसयाः

अनतगपरयाः ऽ चितसयाः

मधयगपरयाः ऽ चितसयाः

आमदगपरयाः ऽ चितसयाः

सविरलघपयाः चितसयाः

ममातरमा मतरमविधमा भविमत - एकममातरमा ममातरमादयस ममातरमातरयमम ततर एकममामतरकयाः हरिसविविणरयाः मदममामतरकयाः

दषटरीघरयाः मतरममामतरकयाः पलपतशचि तथमामहि परनोकमम-

ldquoएकममातरनो भविकषदम हरिसविनो मदममातरनो दषटरीघर उचयतकष

मतरममातरसतप पलपतनो जकषयनो वयञनस चिमाधरममातरकममrdquoइमत

ग) लघपगपरवयविसथमा - गपरविणरयाः कयाः भविमत लघपविणरशचि कयाः भविमत इमत शङकमा समपरमत मनसस

192 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

उदकषमत छनदनोमञयमारमम एतसय सममाधमानमाय कमाररकमा -

समानपसविमारशचि दषटरीघरशचि मविसगरतरी चि गपरभरविकषतम

विणर याः ससयनोगपकविर शचि तथमा पमादमानतगनोऽमप विमा इमत

अनपसविमारकषण यपकयाः समानपसविमारयाः सविरयाः गपरससजकयाः यथमा - गमामस गचछमत इतयतर मकमारनोततरविमतरनयाः

अकमारमातम परमम अनपसविमारनो वितरतकष अतयाः अनपसविमारयपकतविमातम सयाः अकमारयाः गपरयाः ततर अनपसविमारयाः

अविसमानसयमामप उपलकणमम तकषन अविसमानकष वयञनसततविकषऽमप लघपयाः गपरयाः भविमत एविमकषवि मविसगरससयपकयाः सविरनो

गपरयाः यथमा रमामयाः इतयतर मविसगमारतपकविर मकमारनोततरयाः अकमारनो गपरयाः एविमकषवि ससयपकविणमारतम पकविरयो विणरयो गपरयाः यथमा

रक इतयतर ककष मत ससयपकविणमारतम पकविरविणरयाः रकमारनोततरयाः अकमारयाः गपरयाः पमादमानतकष षसथतयाः लघपविणरयाः मविकलपकषन गपरयाः

गपरविणरशचि परयनोजनमानपसमारस लघपविणरयो भविमत

घ) यमतयाः - छनदसस यमतयाः इतयसय महिततविस वितरतकषकष यमतनमारम सजहवमायमा इषस मविशमामसथमानमम समा

मविचछकषदयाः मविरमामनो विमा विकपस शकयतकष तदपकस गङगमादमासकमविरमाजकषन -

यमतसजरहवकषषमविशमामसथमानस कमविमभरचयतकष

समा मविचछकषदमविरमाममाददयाः पददविमा रचयमा मनजकषचछयमा इमत

यमतयाः छनदसस सविरतर न भविमत पदमानतकष यमतयाः चिमतकमारकमाररकमा भविमत पदमधयमा चिमतकमारस

नमाशयमत समा यमतयाः - पमादमानतमा पमादमधयमा चि ततर यथमा विसशसथमविलचछनदसस पमादमानतमा यमतयाः -

न तजजलस यनन सपचिमारपङकजस

न पङकजस तदम यदलषटरीनषटपदममइमत

पमादमधयमा यमतयाः यथमा ममासलनषटरीचछनदसस -

सरससजमनपमविदस शदविलकषनमामप रमयस

मसलनममप महिममासशनोयाः लकषम लकषमनी तननोमत इमत

अतर ननमयययपतकषयस ममासलनषटरी भनोमगलनोकद याः इमत छनदनोलकणतविमातम पमादमानतकष यथमा यमतयाः तथदवि

पमादमधयकष अषममाकरमातम परस भविमत

ङि) छनदमाससस - विकततस सममाधरसममविषमभकषदकषन तरदमविधयस यमामत ततर समविकततमानमास पपनयाः षषडविशभकषदमायाः

सषनत समविकततचछनदससप ककष षमासञचतम छनदसमास पररचिययाः अधयाः परसतकयतकष -

सससकक तसमामहितयमम 193

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

१) इनदरिविजरमा - मतरषपपम-छनदसयाः एकमादशमाकरमामण भविषनत असय एकयाः भकषदनो भविमत इनदरिविजरमा

असय लकणस तमावितम - ldquoसयमामदनदरिविजरमा यमद तकौ जगकौ गयाःrdquo इमत तकौ नमाम तगणदयस जगकौ नमाम जगणकषन समाकस

गपरदयमम यसय छनदसयाः परतयकषकस पमादकष तगणदयस जगणयाः गपरदयस चि करमशयाः भविमत ततम छनदयाः इनदरिविजरमा अतर

पमादमानतमा यमतविरतरतकष तसयनोदमाहिरणस यथमा-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

गनोषठकष मग-ररस सवय-करकषण धकतविमा

रषकषनदरिविजरमाहिमतमपकविकषकौ

यनो गनोकप लस गनोपकप लञच सपसथस

चिकरकष स ननो रकतप चिकरपमामणयाःइमत

असय शलनोकसय चितपषपर अमप चिरणकषषप करमशयाः तगणदयमम एकयाः जगणयाः गपरविणरदयस चि वितरतकष एविमम

इनदरिविजरमाछनदसयाः लकणस भविमत सङगतमम अतर सविरतर पमादमानतमा यमतयाः वितरतकष अतयाः छनदनोलकणकष तसयनोलकषखनो

नमाषसत

२) उपकषनदरिविजरमा - मतरषपपछनदसयाः अयमकषकयाः परकमारयाः उपकषनदरिविजरमाचछनदसयाः लकणस छनदनोमञयमारमम

- ldquoउपकषनदरिविजरमा परथमकष लघकौ समाrdquoइमत इनदरिविजरमाछनदसयाः परथममाकरसय लघकौ समत उपकषनदरिविजरमा छनदनो भविमत

एविममनदरिविजरमायमायाः परथमयाः गणयाः तगणयाः तसय परथममाकरसय लघकौ सतयमास गपरमधयगतनो जगणयाः भविमत एविस

यसय छनदसयाः परतयकम चिरणकष करमकषण जगणयाः तगणयाः जगणयाः गपरविणरदयस चि वितरतकष तदम उपकषनदरिविजरमाछनदयाः

अतरमामप पमादमानतमा यमतयाः तसयनोदमाहिरणस यथमा -

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

उपकषनदरि-विजरमामद-ममणचछ-टमामभयाः

मविभकषणमानमास छप ररतस विपपसतकष

समरमामम गनोपषटरीमभरपमासयममानस

सपरदरिपमकलकष ममणमणडपसथममइमत

अतर परसतपतकष शलनोककष परमतचिरणस करमशयाः जगणयाः तगणयाः जगणयाः गपरविणरदयस चि वितरतकष एवि

उपकषनदरिविजरमाचछनदसयाः लकणस भविमत अतर सङगतमम

194 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

३) रथनोदतमा - मतरषपभयाः छनदसयाः कषशचिदम भकषदयाः रथनोदतमा तलकणस छनदनोमञयमारमम -

ldquoरमातपरदनररलगद रथनोदतमाrdquoइमत यसय छनदसयाः परमतपमादस रमातम रगणमातम परदयाः नरलगदयाः नगणकषन रगणकषन लघपनमा

गपरणमा चि विणरन मविरमचितमा रथनोदतमा एविस रथनोदतमायमास करमकषण रगणयाः नगणयाः रगणयाः लघपयाः गपरशचि भविमत

अतर पमादमानतमा यमतयाःरथनोदतमाचछनदस उदमाहिरणस तमावितम -

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

एविममाशममविरदविकसततनमा

ससयमयाः मकमममत जनमतसतवियमा

सततविससशयसपखनो महि दपषयतकष

कक षणसपरमशशपनकषवि चिनदनयाःइमत

परकक तशलनोकसय परतयकषकस चिरणकषषप करमकषण रगणयाः नगणयाः रगणयाः लघपविणरयाः गपरविणरशचि वितरतकष एविस

ससधयमत रथनोदतमालकणसङगमनमम

४) विसशसथमविलमम - दमादशमाकरमातमकसय जगतषटरीछनदस एकयाः परकमारयाः विसशसथमविलमम तसय

लकणस छनदनोमञयमार - ldquoविदषनत विसशसथमविलस जतकौ जरकौrdquoइमत यसय छनदसयाः परमतपमादस करमकषण जगणयाः तगणयाः

जगणयाः रगणशचि भविमत ततम विसशसथमविलमम अतरमामप पमादमानतमा यमतयाः असय छनदस उदमाहिरणस तमावितम-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

अयस स तकष मतषठमत सङगमनोतसपकनो

मविशङकसकष भषटरीर यतनोऽविधषटरीरणमामम

लभकषत विमा परमाथरमयतमा न विमा सशयस

सशयमा दपरमापयाः कथमषटरीषपसतनो भविकषतमइमत

शलनोकसयमासय परमतपमादस करमकषण जगणयाः तगणयाः जगणयाः रगणशचि वितरतकष इमत ससधयमत

विसशसथमविललकणसङगमनमम

५) विसनतमतलकमम - चितपदरशमाकरमाषतमकमायमायाः शकर यमारयाः एकयाः परकमारयाः विसनतमतलकमम

विसनतमतलकमा इतयसय नमाममानतरमम तलकणस छनदनोमञयमारमम - ldquoजकषयस विसनतमतलकस तभजमा जगकौ गयाःrdquo

इमत तभजमायाः तगणयाः भगणयाः जगणयाः जगकौ जगणयाः गपरविणरयाः गयाः गपरविणरयाः यसय छनदसयाः परमतपमादयाः तगणयाः

सससकक तसमामहितयमम 195

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

भगणयाः जगणदयस गपरविणरदयस चि करमकषण भविमत ततम विसनतमतलकमम तसय यमतयाः पमादमानतमा भविमत

तसयनोदमाहिरणस तमावित-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

फप लस वि-सनतमत-लकस मत-लकस वि-नमालयमायाः

लषटरीलमापरस मपककप लस कलमतर रकौमत

विमातयकषष पपषपसपरमभमरलयमामदरिविमातनो

यमातनो हिररयाः स मधपरमास मविसधनमा हितमायाः समयाः इमत

असय परमतचिरणस करमकषण तगणयाः भगणयाः जगणदयस गपरविणरदयस चि वितरतकष एविमसय

विसनतमतलकलकणस ससगचछतकष

६) ममासलनषटरी - पञचदशमाकरमातमकसय अमतशकर रषटरीछनदसयाः ममासलनषटरीचछनदयाः परकमारयाः

ममासलनषटरीछनदसयाः लकणमम- ldquoननमयययपतकषयस ममासलनषटरी भनोमगलनोकद याःrdquo इमत ननमयययपतमा इयस ममासलनषटरी अथमारदम

यसय छनदसयाः परमतपमादस करमकषण नगणदयमम मगणयाः यगणदयस चि भविमत तचछनदयाः ममासलनषटरी भनोमगनम इमत

ससखयमाषकसय लनोक इमत ससखयमासपतकसय बनोधकयाः एविस परमतपमादस परथमतयाः अषममाकरमातम परमकषकमा यमतयाः ततयाः

सपतममाकरमातम परमथमारतम पमादमानतकष एकमा यमतयाः एविमतर पमादमधयमा यमतयाः भविमत एतसयनोदमाहिरणस तमावितम-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

सरससजमनपमविदस शदविलकषनमामप रमयस

मसलनममप महिममासशनोलरकषम लकषमनी तननोमत

इयमसधकमननोजमा विलकलकषनमामप तनविषटरी

मकममवि महि मधपरमाणमास मणडनस नमाकक तषटरीनमाममइमत

असय परतयकषकस चिरणकष करमकषण नगणदयस मगणदयस यगणदयस चि वितरतकष मकञच अषममाकरमातपरस ततयाः

सपतममाकरमाचचि परस यमतविरतरतकष एविस ससधयमत ममासलनषटरीछनदनोलकणसमनविययाः एविस ककष चिन समविकततचछनदमाससस अतर

परसतपतमामन

196 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-४

47 छनदयाःशमासतरसय परणकषतमा कयाः

48 छनदयाः ककीदशस विकषदमाङगमम

49 पदसय मकस सविरपमम

50 पदसय ककष मविभमागमा भविषनत

51 विकततसय लकणस मकमम

52 विकततसय ककष मविभमागमायाः

53 समविकततसय मकस सविरपमम

54 अधरसमविकततसय मकस सविरपमम

55 मविषमविकततसय मकस सविरपमम

56 पदनोपकमारकमायाः गणमायाः ककष सषनत

57 ममातरमाछनदस उपकमारकमाणमास गणमानमास नमाममामन कमामन

58 गणमानमास सविरपबनोसधकमास कमाररकमास सलखत

59 लघपगपरवयविसथमापरकस शलनोकस सलखत

60 यतकषयाः मकस लकणमम

61 यमतयाः कमतमविधमा ककष चि तकष

62 कप तर यमतयाः चिमतकमारमाय भविमत

63 कप तर यमतयाः चिमतकमारस नमाशयमत

64 इनदरिविजरमाछनदसनो लकणस मकमम

65 उपकषनदरिविजरमाछनदसनो लकणस मकमम

66 रथनोदतमाछनदसनो लकणस मकमम

67 विसशसथमविलचछनदसनो लकणस मकमम

68 विसनतमतलकछनदसनो लकणस मकमम

69 ममासलनषटरीछनदसनो लकणस मकमम

70 ममासलनषटरीछनदसस कप तर कप तर यमतयाः

पमाठसमारयाः

कमावयमातमनयाः रससय उपकमारकतविकषन कमावयसयनोपकमारकमा यकष गपणमालङकमाररषटरीतययाः तकषषमास सविरपमतर

सससकक तसमामहितयमम 197

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

परसतपतमम ततरमादकौ गपणयाः विमणरतयाः शकौयमारदय यथमा शरषटरीररण उपकमारकमायाः सनतयाः शरषटरीरसयनोपकमारकमा एविमकषवि

ममाधपयमारदययाः शबदमाथमारतमककमावयसय आतमनयाः रससय उपकमारकमायाः सनतयाः कमावयसयनोपकमारकमायाः सषनत

गपणससतरमविधयाः- ममाधपयरमम ओजयाः परसमादशचिकषमत ततर ममाधपयर तप मचिततदरिविषटरीमयभमाविनो भविमत सममासरमहितमा

अलपसममाससमहितमा विमा कटपशबदविसजरतमा रचिनमा तसय अमभवयककौ मनममततमम समभनोगकष करणकष मविपरलमभकष शमानतकष

चि ममाधपयरगपणयाः करममादम असधकतयमा भमासतकष एविमकषवि मचिततसय मविसतमाररप ओजनोगपणयाः स महि विषटरीरबषटरीभतसरकौदरिकषषप

रसकषषप करमशयाः असधकस भमासतकष दषटरीघरसममासबहिहलमा रचिनमा एतसयमामभवयककौ कमारणमम शपषककष नधनममवि ययाः गपणयाः

मचिततस शषटरीघरस वयमापननोमत स परसमादयाःशपमतममातरकषण अथरबनोधकमायाः शबदमायाः परसमादसयमामभवयककौ मनममततमम

ततयाः अवियविसमननविकषशमविशकषषविदम रषटरीमतयाः विमणरतमा रषटरीमतसतप दपरणकमारनयकष मतरमविधमा- विददभरयौ गकौडषटरी

पमाञचमालषटरी लमामटकमा चिकषमत परनतप धविमनकमारमादषटरीनमास नयकष लमामटकमारषटरीमतयाः नमापकषकतकष ममाधपयरवयञकविणरयाः

अलपसममासमा सममासरमहितमा विमा यमा मधपरमा रचिनमा समा विददभरतरी ओजयाःपरकमाशकद याः विणर यमा उदटमा रचिनमा समा

गकौडषटरी यतर पञच षटम विमा समसतमामन पदमामन पकविरपरनोकसय रषटरीमतदयसय अमभवयञकमानम मविहिमाय विणरयाः यमा रचिनमा

समा पमाञचमालषटरी लमाटषटरी तप रषटरीमतविरदभरतरीपमाञचमालयनोरनतरकष षसथतमा एविस रषटरीमतपररचिययाः परदततयाः

ततयाः कटककप णडलमामदविदम अलङकमारमा विमणरतमायाः अलङकमारयाः मदमविधयाः - शबदमालङकमारयाः अथमारलङकमारयाः

चि ततर शबदमालङकमारकषषप अनपपरमासयाः यमकस विकरनोमकशचि अथमारलङकमारकषषप चि उपममा रपकमम उतपरकषकमा दषमानतयाः

सममासनोमकयाः इतयकषतकष अलङकमारमायाः अतर विमणरतमायाः

विदयमाकरणसय पमामणनकषयाः नयकष अमभपरमायमाथरबनोधकमातम आननदपयमारयभपकमातम विमा छनदम- धमातनोयाः छनदयाः

शबदसय उतपसततयाः जमातमा छनदनोबदस पमादचितपषयमातमकस भविमत पदमम ततर अकरपररगमणतस पदस विकततस

ममातरमाघमटतस पदञच जमामतयाः इतयपचयतकष विकततपदसय उदमाहिरणमामन भविषनत विसनतमतलकमादययाः जमामतचछनदसय

उदमाहिरणमामन भविषनत आयमारदययाः इमत विकततमम मतरमविधमम - समविकततमम अधरसमविकततस मविषमविकततस चिकषमत तकषषमास

लकणमामन उकतविमा ततयाः विकततसय उपकमारकमा दश गणमायाः जमातकषशचि उपकमारकमायाः पञच गणमा अतर विमणरतमा ततयाः

यमतसविरपस विमणरतमम यमतसतप सजहवकषषमविरमामसथलस भविमत ततयाः समानपसविमारनो मविसगरशचि इतयमामदकमाररकयमा

छनदसस लघपगपरवयविसथमा विमणरतमा ततयाः समविकततकषषप इनदरिविजरमा उपकषनदरिविजरमा रथनोदतमा विसशसथमविलस

विसनतमतलकस ममासलनषटरी इतयकषतकषषमास छनदसमास सविरपस सनोदमाहिरणस परसतपतमममत पमाठसय समारयाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 गपणसविरपस गपणभकषदमानम चि विणरयत

198 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

2 ममाधपयर सनोदमाहिरणस विणरयत

3 ओजनोगपणस सनोदमाहिरणस विणरयत

4 परसमादस सनोदमाहिरणस विणरयत

5 रषटरीतसविरपस रषटरीमतभकषदमानम चि विणरयत

6 विददभरतरी स सनोदमाहिरणस विणरयत

7 गकौडनी सनोदमाहिरणस विणरयत

8 पमाञचमालनी सनोदमाहिरणस विणरयत

9 लमामटकमास सनोदमाहिरणस विणरयत

10 अलङकमारसविरपस विणरयत

11 शबदमालङकमारकषषप एकसयमालङकमारसय लकणसङगमनस कपप रत

12 अथमारलङकमारकषषप एकसयमालङकमारसय लकणसङगमनस कपप रत

13 अनपपरमासमालङकमारस विणरयत

14 विकरनोमकस विणरयत

15 यमकस विणरयत

16 उपममास सनोदमाहिरणस विणरयत

17 रपकस सनोदमाहिरणस विणरयत

18 उतपरकषकमास सनोदमाहिरणस विणरयत

19 सममासनोमकस सनोदमाहिरणस विणरयत

20 दषमानतस सनोदमाहिरणस विणरयत

21 पदसविरपस पदभकषदमानम चि विणरयत

22 विकततसविरपस विकततभकषदमानम चि विणरयत

23 यमतसविरपस विणरयत

24 शलनोककष षप लघगपरवयविसथमास विणरयत

25 विकततसय जमातकषशचि गणमानम विणरयत

26 इनदरिविजरमास सनोदमाहिरणस विणरयत

27 उपकषनदरिविजरमास सनोदमाहिरणस विणरयत

28 रथनोदतमास सनोदमाहिरणस विणरयत

29 विसनतमतलकमास सनोदमाहिरणस विणरयत

30 ममासलननी सनोदमाहिरणस विणरयत

31 गपणमायाः ककीदशमा भविषनत - क) शकौयमारमदवितम ख) अवियविसससथमानमविशकषषवितम ग) कटककप णडलमामदवितम

32 सविमारसधकतयमा ममाधपयर कप तर भमासतकष - क) समभनोगकष ख) करणकष ग) मविपरलमभकष घ) विषटरीरकष

सससकक तसमामहितयमम 199

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

33 ओजनोगपणसय सविमारपकषकयमा आसधकयस कप तर ndash क) विषटरीरकष ख) बषटरीभतसकष ग) रकौदरिकष घ) शङगमारकष

34 धविमनकमारसय मतकष कमा रषटरीमतयाः नमाषसत - क) गकौडषटरी ख) पमाञचमालषटरी ग) लमामटकमा घ) विददभरतरी

35 रपकस परमाधमानयकषन कमतमविधमम - क) एकमविधमम ख) मदमविधमम ग) मतरमविधमम घ) चितपमविरधमम

36 विकततस ककीदशमम - क) अकरससखयमातमम ख) विमाकयससखयमातमम ग) पदससखयमातमम

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१ 1 कमावयसय उतकषरहिकषतवियाः गपणमालङकमाररषटरीतययाः भविषनत

2 गपणमादययाः कमावयमातमनयाः रससय उपकमारकमायाः सनतयाः कमावयसय उपकमारकमायाः

3 गपणसविरपस तमाविदम दपरणकष - ldquoरससयमामङगतविममापतसय धममारयाः शकौयमारदयनो यथमा गपणमायाःrdquo इमत

4 तरययाः गपणसय भकषदमायाः - ममाधपयरमम ओजयाः परसमादयाः चिकषमत

5 ममाधपयरसय लकणस तमावितम - ldquoमचिततदरिविषटरीभमाविमयनो हमादनो ममाधपयरमपचयतकषrdquo इमत

6 रकषफडकमारमामदशपमतकटपविणररमहितमा विगमारनतयविणरसमहिततदगरतरीयविणरयोपकषतमा सममास-रमहितमा अलपसममासमा चि मधपरमा रचिनमा ममाधपयरसयमामभवयककौ मनममततमम

7 समभनोगकष करणकष मविपरलमभकष शमानतकष चि ममाधपयरगपणयाः करममादम असधकतयमा भमासतकष

8 ममाधपयरसय एकमपदमाहिरणस तमाविदम -अनङगमङगलभपविसतदपमाङगसय भङगययाःजनयषनत मपहिहयकरनमामनतयाःसनतमापसनततषटरीममइमत

9 ओजसनो लकणस तप - ldquoओजषशचिततसय मविसतमाररपस दषटरीपततविमपचयतकषrdquo इमत

10 ओजसयाः अमभवयककौ शपमतकटपविणरसमहितमा दषटरीघरसममासपदनोपकषतमा महिमापरमाणमाकर-समहितमा रचिनमा मनममततमम अषसत

11 विषटरीरबषटरीभतसरकौदरिकषषप रसकषषप करमशयाः ओजनोगपणसय आसधकयस भविमत

12 ओजसयाः एकमपदमाहिरणस तमावितम -चिञचदपजभरममतचिणडगदमामभघमात-

सञचकमणरतनोरयपगलसय सपयनोधनसयसतयमानमाविनदघनशनोमणतशनोणपमामण-

रततससमयषयमत कचिमाससतवि दकषमवि भषटरीमयाःइमत

13 परसमादसय लकणस तमावितम - ldquoमचिततस वयमापननोमत ययाः मकपरस शपषककष नधनममविमानलयाःस परसमादयाः समसतकषषप रसकषषप रचिनमासप चिrdquo

200 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

14 शपमतममातरकषण अथरबनोधकमायाः शबदमायाः परसमादसयमामभवयककौ मनममततमम

15 परसमादसय एकमपदमाहिरणस तमावितम -सकचिषटरीमपखकषन सकक दकषवि कक तवणसतविसमपकमाकलमाप लपठसस सतनयनोयाः मपरयमायमायाःबमाणदयाः समरसय शतशनो मविमनकक ततमममारसविपनकषऽमप तमास कथमहिस न मविलनोकयमाममइमत

उततरमामण-२ 16 शरषटरीरकष यथमासथमानमम अवियविसमननविकषशमविशकषषविदम शबदमाथरशरषटरीरकष कमावयकष ममाधपयमारमद-गपणवयञकविणमारनमास समननविकषशनो भविमत रषटरीमतयाः समा परमपरयमा रसमादषटरीनमास पनोमषकमा भविमत

17 रषटरीतकषयाः दपरणमानपसमारकषण चितविमारनो भकषदमायाः - विददभरयौ गकौडषटरी पमाञचमालषटरी लमामटकमा चिकषमत

18 विददभरतरीरषटरीतकषयाः लकणस तमावितम-ldquoममाधपयरवयञकद विरणरयाः रचिनमा लसलतमाषतमकमाअविकसततरलपविकसततविमार विददभरतरी रषटरीमतररषयतकषrdquo इमत

19 विददभरतरीरषटरीतकषयाः उदमाहिरणस तमावितम -लतमाकप ञस गपञनम मदविदसलपपञस चिपलयनमसममासलङगननङगस दरिपततरमनङगस परबलयनममरनमनदस मनदस दसलतमरमविनदस तरलयनमरजनोविकनदस मविनदनम मकरमत मकरनदस मदमश मदमशइमत

20 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः लकणस तमावितम -ldquoओजयाःपरकमाशकद विरणरबरनध आडमबरयाः पपनयाः सममासबहिहलमा गकौडषटरीrdquo इमत

21 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस तमाविदम -मविकचिकमलगनधदरनधयनम भकङगममालमायाःसपरमभतमकरनदस मनदममाविमामत विमातयाःपरमदमदनममाददकौविननोदमामरमाममा-रमणरभसखकषदसविकषदमविचछकषददकयाःइमत

22 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः लकणस तमावितम -ldquoविणरयाः शकषषदयाः पपनदरयनोयाः समसतपञचषपदनो बनधयाः पमाञचमासलकमा मतमाrdquo इमत

23 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः उदमाहिरणस तमावितम -मधपरयमा मधपबनोसधतममाधविषटरीसमकमदसमकषसधतमकषधयमामधपकरमाङगनयमा मपहिहरनमदधविमनभकतमा मनभकतमाकरमपजजगकष इमत

24 लमामटकमारषटरीतकषयाः लकणस तमावितम -ldquoलमाटषटरी तप रषटरीमतविरदभरतरीपमाञचमालयनोरनतरकष षसथतमाrdquo इमत

सससकक तसमामहितयमम 201

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

25 लमामटकमारषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस तमावितम -अयमपदयमत मपदरिमाभञनयाः पमदमनषटरीनमाममउदयमगरविनमालषटरीबमालमनदमारपपषपमममविरहिमविधपरकनोकदनदबनधपमविरमभनदनमकप मपतकमपकपनोलकरनोडतमामरिसतममाससस इमत

26 लमामटकमारषटरीमतयाः धविनयमालनोककमारमादषटरीनमामम आननदविधरनमादषटरीनमास मतकष नमाषसत

उततरमामण-३ 27 अलङकमारलकणस तपldquoशबदमाथरयनोरषसथरमा यकष धममारयाः शनोभमामतशमामयनयाःरसमादषटरीनपपकप विरनतसतकषऽलङकमारमासतकषऽङगदमामदवितमrdquoइमत

28 अलङकमारयाः मदमविधयाः - शबदमालङकमारयाः अथमारलङकमारयाः चि

29 अनपपरमाससय लकणस तमावितम - ldquoअनपपरमासयाः शबदसमामयस विदषमयकषऽमप सविरसय यतमrdquo इमत

30 अनपपरमाससय पञच भकषदमायाः तकष तमावितम- छकषकमानपपरमासयाः विकततयनपपरमासयाः शपतयपनपरमासयाः अनतयमानपपरमासयाः लमाटमानपपरमासयाः चिकषमत

31 यमकसय लकणस महि -ldquoसतयथर पकथगथमारयमायाः सविरवयञनससहितकषयाःकरमकषण तकषनदविमाविकसततयाः यमकस मविमनगदतकषrdquoइमत

32 यमकसयनोदमाहिरणस तमावितम -ldquoनविपलमाश-पलमाश-विनस पपरयाः सफप टपरमाग-परमागत-पङकजमममकदपल-तमानत--लतमानतमलनोकयतम स सपरमभस सपरमभस सपमननोहिरदयाःrdquoइमत

33 सविरवयञनसमकहिसय कविमचितम समाथरकतविस कविमचिचचि मनरथरकतविस भविमत इमत परमतपमादमयतपस सतयथर इमत पदस यमकलकणकष

34 विकरनोककष याः लकणस तमावितम -ldquoअनयसयमानयमाथरकस विमाकयमनयथमा यनोजयकषतम यमदअनययाः शलकषषकषण कमाकविमा विमा समा विकरनोमकसततनो मदधमाrdquoइमत

35 विकरनोककष याः भकषददयस शलकषषविकरनोमकयाः कमाकप विकरनोमकशचिकषमत

36 समादशयमकलकमालङकमारसय जननषटरी उपममा

37 उपममालकणस तप - ldquoसमामयस विमाचयमविदधमयर विमाकयदकय उपममा दयनोयाःrdquo इमत

38 उपममा परमाधमानयकष मदमविधमा - पकणरयोपममा लपपतनोपममा चिकषमत

39 पकणरयोपममायमा असशचितपषयस तमावितम - उपममानमम उपमकषयस समादशयविमाचिकयाः समाधमारणधमरशचि

202 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

40 रपकसय लकणस तप -ldquoरपकस रमपतमारनोपमामदषयकष मनरपहविकषrdquo इमत

41 रपकसय तरयनो भकषदमायाः तकष चि परमपररतस मनरङगस समाङगस चिकषमत

42 उतपरकषकमालङकमारसय लकणस तमावितम -ldquoभविकषतसमभमाविननोतपरकषकमा परकक तसय परमातमनमाrdquo इमत

43 दषमानतसय लकणस तप -ldquoदषमानतसतप सधमरसय विसतपनयाः परमतमबमबनममrdquo इमत

44 दषमानतसय उदमाहिरणस तप -ldquoअमविमदतगपणमामप सतकमविभमणमतयाः कणरषप विममत मधपधमारमाममअनसधगतपररमलमामप महि हिरमत दशस ममालतषटरीममालमाrdquoइमत

45 परमतमबमबनस नमाम परमणधमानगमयमम

46 सममासनोककष याः लकणस तप -ldquoअनपपरमासयाः शबदसमामयस विदषमयकषऽमप सविरसय यतमrdquo इमत

उततरमामण-४ 47 छनदयाःशमासतरसय परणकषतमा मपङगलमाचिमायरयाः

48 छनदयाः पमादरपस विकषदमाङगमम

49 पदसय चितपषपमादमातमकस भविमत

50 पदसय मविभमागदयस विकततस जमामतशचिकषमत

51 विकततसय लकणस तमाविदम - ldquoविकततमकरससखयमातममrdquoइमत

52 विकततसय तरयनो मविभमागमायाः - समविकततमम अधरसमविकततस मविषमविकततस चिकषमत

53 समविकततसय सविरपस तप - ldquoसमस समचितपषपमादममrdquoइमत

54 यसय विकततसय परथमपमादयाः तकतषटरीयपमादतपलययाः चितपथरपमादयाः मदतषटरीयपमादतपलययाः तदम अधरसमविकततमम

55 यसय विकततसय पमादचितपषयस मभननमाकरमविमशषस भविमत तदम मविषमविकततमम

56 पदनोपकमारकमायाः - मगणयाः यगणयाः रगणयाः सगणयाः तगणयाः जगणयाः भगणयाः नगणयाः गगणयाः लगणयाः इतयकषतकष दश गणमायाः

57 ममातरमाछनदस उपकमारकमायाः गणमायाः तमावितम - सविरगपरयाः अनतगपरयाः मधयगपरयाः आमदगपरयाः सविरलघपयाः चिकषमत

58 गणमानमास सविरपबनोसधकमास कमाररकमास तमावितम - मससतरगपरससतरलघपशचि नकमारनो भमामदगपरयाः पपनरमामदलघपयरयाःजनो गपरमधयगतनो रलमधययाः सनोऽनतगपरयाः कसथतनोऽनतलघपसतयाःगपररकषकनो गकमारसतप लकमारनो लघपरकषककयाः इमत

59 लघपगपरवयविसथमापरकयाः शलनोकसतप -

सससकक तसमामहितयमम 203

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

समानपसविमारशचि दषटरीघरशचि मविसगरतरी चि गपरभरविकषतमविणरयाः ससयनोगपकविरशचि तथमा पमादमानतगनोऽमप विमा इमत

60 यतकषयाः लकणस तप - ldquoयमतसजरहवकषषमविरमामसथमानममrdquo इमत

61 यमतयाः मदमविधमा - पमादमधयमा यमतयाः पमादमानतमा यमतशचिकषमत

62 पदमानतकष यमतयाः चिमतकमारमाय भविमत

63 पदमधयकष यमतयाः चिमतकमारस नमाशयमत

64 इनदरिविजरमाछनदसनो लकणस तप - ldquoसयमामदनदरिविजरमा यमद तकौ जगकौ गयाःrdquoइमत

65 उपकषनदरिविजरमाछनदसनो लकणस तप - ldquoउपकषनदरिविजरमा परथमकष लघकौ समाrdquo इमत

66 रथनोदतमाछनदसनो लकणस तप - ldquoरमातपरदनररलगद रथनोदतमाrdquo इमत

67 विसशसथमविलचछनदसनो लकणस तप - ldquoविदषनत विसशसथमविलस जतकौ जरकौrdquo इमत

68 विसनतमतलकछनदसनो लकणस तप - ldquoउकमा विसनतमतलकमा तभजमा जगकौ गयाःrdquo इमत

69 ममासलनषटरीछनदसनो लकणस तप - ldquoननमयययपतकषयस ममासलनषटरी भनोमगलनोकद याःrdquo इमत

70 ममासलनषटरीछनदसस अषममाकरमातपरस ततयाः सपतममाकरमातपरमम अथमारतपमादमानतकष यमतयाः

इमत दशमयाः पमाठयाः

204 सससकक तसमामहितयमम

)11 कमावयपरकमारमायाःपरसतमाविनमा

सससकक तसमामहितयसय भमाणडमारयाः समागरतपलययाः सससकक तविमाङमयकष असममामभयाः बहिहमविधमामन कमविकममारमणपररलकषयनतकष परनतप कविकषयाः कक मतररयस ककीदशषटरी तमदषयकष समयकम पररचिययाः नदवि जमायतकष कप तरमचितम दशयतकष ककष विलसगदरपस कप तरमचितम गदपदनोभयमातमकस कप तरमामप विमा ककष विलस पदमयमम अतयाः पमठततणमास मनसस ससशययाः मनतरमासवितरतकष अतयाः पमाठकषऽषसमनम छमातरमाणमास बनोधसकौकयमारय कमावयभकषदमायाः सरलयमा रषटरीतयमा परमतपमादनतकष ककीदशस कमावयसकयमा अमभधयमा उचयतकष तदतर आलनोचयतकष अनकषन कमावयमानमास दलभकषदमायाः भविषनत सरलकषन उपमायकषन तकषषमासपकथककरणममप भविमत विदमचितरयस महि मनपषयमाणमास सविभमावियाः अतयाः कमविमभयाः सविपरमतभयमा सविकषषमास कमरणमास विदमचितरयसपरमतपमादतकष तकषषमामकषवि विदमचितरयमाणमास पकथकम पकथकम अमभधमारपकषण अतर आलनोचिनमा मविधषटरीयतकष

उदकषशयमामन-

अमपस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

कमावयपरकमारमानम जमासयमत कमावयसय अमभधमानस कतपर शकनपयमातम कमावयभकषदसय परयनोजनस जमानषटरीयमातम कमावयभकषदकष कमारणस जमानषटरीयमातम कमावयकतकरणमास मविषयकष जमासयमत मविमविधकमावयमानमास मविषयकष जमासयमत दशयकमावयमादषटरीनमास सविरपस जमानषटरीयमातम

)11 1 भकममकमा

समाममानयतयाः कमावयविसतपनशचितस आशयभकमययाः पपरमाणमामन इमतहिमासयाः जनशपमतयाः कमविकलपनमा चियमामन खलप पकौरमामणककी कथमाममासशतय परणषटरीतमामन तमामन पकौरमामणककमावयमामन यमामन चि ऐमतहिससकमाधमारकषणपरणषटरीतमामन तमामन ऐमतहिमाससकमामन यमामन चि जनशपतयमाधमारकषण मविरमचितमामन तमामन जनशपमतकमावयमामन यमामन चिकमविकलपननोदपतस यदम विसतप तदमाधमारकषण परणषटरीतमामन तमामन कमालपमनकमामन कमावयमामन भविषनत यदमपपकौरमामणकमादकौ कमावयकषऽमप कलपनमायमायाः परमाधमानयस भवितयकषवि तथमामप गणनमा एषमा कथमाविसतपममातरमाशयमा तमामन चिपपनयाः सममालनोचिकद याः सविरपतयाः दकषविकमावय-यमककमावय-शलकषषकमावयमामदभकषदकषनमामप बहिहशयाः भकषमदतमामन

सससकक तसमामहितयमम 205

11

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पकौरमामणकमामन खलप कमावयमामन पमामणनकषयाः जमामबवितषटरीमविजययाः वयमाडकषयाः बमालचिररतमम कमातयमायनसयसविगमाररनोहिणमम पतञलकषमरहिमाननदमयमम कमासलदमाससय रघपविसशमम कप ममारसमभविस चि कप ममारदमाससयजमानककीहिरणमम भमारविकषयाः मकरमातमाजपरनषटरीयमम बमाणसय हिषरचिररतमम भमटटकविकषयाः रमाविणविधमम ममाघसयमशशपपमालविधमम शषटरीहिषरसय नदषधषटरीयचिररतस परभकतषटरीमन

ऐमतहिमाससककमावयकषषप महि विमाकपमतरमाजसय गकौडविधस (गउडविहिनो) मशविसविमाममनयाः कपफणमाभयपदययाःपदमगपपतसय नविसमाहिसमाङकचिररतमम मबलहिणसय मविकरममाङकदकषविचिररतमम कलहिणसय रमाजतरमङगणषटरी जलहिणसयसनोमपमालमविजययाः हिकषमचिनदरिसय कप ममारपमालचिररतमम सनोमकषशविरसय ककीमतरककौमपदषटरीकमावयमम अररसससहिसयसपकक तककीतरनमम बमालचिनदरिसय विसनतमविलमासयाः नयनचिनदरिसय हिममषटरीरमहिमाकमावयमम चिनदरिशकषखरसयसपजरनचिररतमम रमाजनमाथसय अचयपतरमाजमाभयपदयमम गङगमादकषवयमायाः मधपरमामविजयमम विषटरीरकमपरमायचिररतस विमासनधयमाकरनषनदननो रमामपमालचिररतमम जयमानककविकषयाः पकथविषटरीरमाजमविजयमम शमभपकविकषयाः रमाषष कौढविसशमहिमाकमावयममयजनमारमायणसय रघपनमाथभपपमविजययाः परमकषशविरमशविमदजसय शषटरीरमामविमरमहिमारमाजचिररतमम शङकरलमालसयरमाविजषटरीरमाजककीमतरमविलमासयाः नमागरमाजसय भमारतषटरीयदकषशभकचिररतमम मदलषटरीपदततसय मथपरमापरसमादसयपरतमापमविजयमम मदजकषनदरिनमाथसय सविरमाजयमविजयमम सतयवतसय गनोमविनदसससहिमहिमाकमावयस चिकषतयमादषटरीमन सषनतपरससदमामन समपलकषखनषटरीयमामन

जनशपमतमकलककमावयकषषप परमायनो गदसमामहितयमकषवि दशयतकष तकषषप सपबनधनोविमारसविदततमा बमाणसय कमादमबरषटरीदषणडननो दशकप ममारचिररतञच इतयमादषटरीमन परससदमामन एविमकषवि गपणमारसय बकहितकथमा सनोमकषशविरसयकथमासररतसमागरयाः ककषमकषनदरिसय बकहितकथमामञरषटरी चि

कलपनमामकलककष षप मकषघदकत-ऋतपससहिमारपरभकतषटरीमन लघपकमावयमानयकषवि दशयनतकष

)11 2 सविरपमानपसमारस कमावयसय भकषदमायाःलनोककष यमामन कमावयमामन परमापयनतकष तमामन सविसविविदमशषटमातम कमावयभकषदकषषप सविसविकनोटकौ तकषषमामम

अनतभमारवियाः भविमत कमावयमामन बहिहमविधमामन भविषनत तकषषमास भकषदमायाः अधयाः आलनोचयनतकष बहिहमविधमामन कमावयमामनसषनत चिकषदमप सविरपमानपसमारस मकलतयाः कमावयसय भकषददयस वितरतकष तदथमा शवयकमावयस दशयकमावयस चि

)11 3 शवयकमावयममयसय कमावयसय रसमासविमादनस अनयकषभययाः शपतविमा अथविमा सवियस पमठतविमा भविमत ततम कमावयस शवयकमावयमम उचयतकष

यथमा रमाममायणमम महिमाभमारतमम इतयमामद शवयकमावयसय अमप बहिवियाः भकषदमायाः वितरनतकष तकष करमशयाः आलनोचयनतकष

)11 3 1 महिमाकमावयमामनमहिमाकमावयस सगरयाः मनबदस भविमत ततर अषमासधकसगमारयाः अविशयमकषवि भविकषयपयाः महिमाकमावयकष धषटरीरनोदमाततमामदगपणयपकस

नमायकस भविमत शङगमारविषटरीरशमानतकरणरसकषषप एकयाः रसयाः मपखययाः भविमत तथमा अनयकष रसमायाः तसय अङगभकतमायाः

भविषनत कमावयसय उपजषटरीवयमम ऐमतहिमाससकमम अथविमा सजजनमासशतस भविमत महिमाकमावयसय फलस चितपविरगरषप एकस

206 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

भविमत लजजमासपदमविषयसय महिमाकमावयकषषप विणरनमा न मकरयतकष महिमाकमावयसय उदमाहिरणस यथमा रघपविसशमम

कप ममारसमभविमम इतयमामद

)11 3 2 शमासतरकमावयमामनपदपरयनोगसय वयमाकरणमनयममानमास जमानमाय अनयशमासतरषटरीयजमानसय सकौलभयमाय चि यमामन कमावयमामन

परणषटरीतमामन तमामन शमासतरकमावयमामन उचयनतकष कमामनमचितम शमासतरकमावयमामन अधयाः आलनोचयनतकष

भमटटसविमाममननो lsquoभमटटकमावयममrsquo

शमासतरकमावयकषषप भमटटकमावयस परससदतरमम असय कमावयसय मविषयकष उचयतकष lsquoदषटरीपतपलययाः परबनधनोऽयसशबदलकणचिकपषमाममrsquo इमत

कमावयममदस भमटटसविमाममनमा परणषटरीतमम तननमामनदवि चिमासय परससमदरमप जमातमा इदस कमावयसरमाविणविधनमामनमामप परथतकष

अतर कमावयकष दमामविसशमतयाः सगमारयाः यकषषप ससहितय १३२९ शलनोकमा मविदनतकष असय कमावयसय मनममारणसयउदकषशयस मननोमविननोदकषन सहि सससकक तवयमाकरणसय जमानमम तमददमपदकषशयस पकविरममप भविमत

भटटभषटरीमसय lsquoरमाविणमाजपरनषटरीयममrsquo

अषसमनम रमाविणमाजपरनषटरीयनमामककष कमावयकष अषमाधयमायषटरीसकतरपमाठकरमकषकषण पमादमानमास मनदशरनस कक तमम असममादमइदममप शमासतरकमावयकषषप अनयतमस मनयतकष lsquoसपविकततमतलकममrsquo नमाम सविगनथकष ककषमकषनदरिकषण शमासतरकमावयनोदमाहिरणतयमाभमटटकमावयकषन सहि रमाविणमाजपरनषटरीयमम अमप मनमदरषमम

यतयाः ककषमकषनदरियाः सविगनथकष सपविकततमतलककष रमाविणमाजपरनषटरीयस शमासतरकमावयस मनमदरशमत अतयाःरमाविणमाजपरनषटरीयपरणकषतपयाः भटटभषटरीमसय समय एकमादशशतकमातम परमाकनयाः ससदधयमत

विमासपदकषविसय lsquoविमासपदकषविमविजयममrsquo

ककष रलकषषप गकहिषटरीतजनमननो lsquoविमासपदकषविसयrsquo विमासपदकषविमविजयस नमाम कमावयमपकणरमकषवि अपकणरमकषवि विमासपदकषविकषनमनममरतमम यसय पकमतरयाः ककष रलविमाससनदवि नमारमायणकषन मतरषप सगरषप धमातपकमावयस मनममारय कक तमा अतर धमातकनमासपरयनोगभकषदमानम दशरमयतविमा कस सविधविकततमानतनो विमणरतयाः समयनोऽसय मनषशचितय विकपस न शकयतकष

हिकषमचिनदरिसय lsquoकप ममारपमालचिररतमrsquo

ऐमतहिमाससककमावयमनदरशपरकरणकष विमणरतममदस कमावयस शमासतरकमावयममप यतयाः अतर आमदतनो मविसशस सगरयमावितम सससकक तवयमाकरणमनयममानमास ततनोऽषसप सगरषप परमाकक तवयमाकरणमनयममानमाञच परपञचयाः कक तयाः

मचिरञषटरीविभटटमाचिमायरसयlsquoमविदनमनोदतरमङगणषटरीकमावयममrsquo

ककष नमचितम विङगदकषशषटरीयकषन ऊनमविसशखषटरीषशतकपरमागभमागसमभकतकषन मचिरञषटरीविभटटमाचिमायरमविदपषमा मनममरतममदसकमावयस कथनोपकथनरपकषण सकलदशरनमतपरमतपमादनमाय मनबदमम सविलपतनपरपययस गनथयाःसरसपदमविनयमासतयमा हदयमाकषरकयाः परतयकममातरस परममाणस मनयममानमानम परमत कविकषयाः इयमम उमकयाः महितम समारलयससमारसयस चि मबभमतर -

सससकक तसमामहितयमम 207

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

lsquoभविमादशकष दकसमविदकषशममागतकष चिरनतप विदधवयमविधमानमङगनमायाःrsquo इमत

)11 3 3 दकषविकमावयमामन यथमा शमासतरकमावयमामन शमासतरषटरीयतततविपरखयमापनबपदधयमा मविरमचितमामन तथदवि परधमानतयमा दकषवितमानमासस ककीतरतरीयाः

गमातपस यमामन कमावयमामन रमचितमामन तमामन दकषविकमावयमामन अमभधषटरीयनतकष ममाघ-कप ममारसमभविमादषटरीमन यथमाकमवितविपरदशरनमाय मविरमचितमामन परतषटरीयनतकष न तथमा दकषवितमानमास ककीतरतरीयाः विणरमयतपमम अतसतमामन न दकषविकमावयमामनदकषविकमावयमामन तमानयकषवि यतर दकषविककीततरतरीनमास परमाधमानयमम भविमत अतनोऽतर परकरणकष तमादशमानयकषवि कमतमचितम कमावयमामनपररचिमायमयतपमपकरमयतकष

करमयाः दकषविकमावयमामन कतमाररयाः कमावयसय मविषयमायाः

१ मभकमाटनकमावयमम उतपरकषकमाविलभ-

गनोकप लनमाथयाःअतर शङगमाररकपदतयमा मभकपकरपसय मशविसय मचितरणस मकरयतकष

२ मशविलषटरीलमाणरवियाः नषटरीलकणठदषटरीमकतयाः अतर दमामविसशतयमा सगरयाः मदपरमाषसथतसय सपरकषनदरिनमाथमशविसय ६४-परखयमातलषटरीलमानमास विणरनस मनबदमम

३ हिरचिररत-

मचिनतमाममणयाःजयदरिथयाः अतर मशविसय ममहिममानयाः विमणरतमायाः अतर अनपषपपम छनदयाः

मविदतकष

४ हिररमविलमासकमावयमम लनोसलमबरमाजयाः अतर शषटरीकक षणसय बमाललषटरीलमायमायाः सरसस शङगमाररकस विणरनस कक तमम

५ यमादविमाभयपदयमम विकषदमानतदकषमशकयाः अतर शषटरीकक षणसय जषटरीविनकथमायाः ममहिममानयाः चि विमणरतमायाः

इतनोऽमप बहिहमन दकषविकमावयमामन उपलभयनतकष

)11 3 4 खणडकमावयमामनपररचिययाः - महिमाकमावयसय एकदकषशमानपसमारर खणडकमावयस भविमत महिमाकमावयकष महि एकसय एकमासधकमानमास

विमा नमायकनमामयकमानमास समगमकषवि जषटरीविनस मचिमतरतस भविमत खणडकमावयकष तप तसयदकदकषश एवि मचिमतरतनो भविमत तकषनखणडकमावयस महि विसतपतनो लघपकमावयमकषवि यतनो महि यतर महिमाकमावयकष जषटरीविनसय समगतमायमायाः परसमारयाः ततरखणडकमावयकष जषटरीविनसय एकसयदवि पकसय तनमयतमा भविमत तकषन महि खणडकमावयमम आकमारकषण परकमारकषण चिमहिमाकमावयमातम लघपतरस तप भवितयकषवि अमप चि महिमाकमावयकषकष जषटरीविनसय एकमासधकममप पकस परसतनोतपस शकयतकषखणडकमावयकष तप एक एवि पक उननषटरीयतकष असधकतयमा परसतकयतकष अतनो मविसतकतकलकषविरमातम महिमाकमावयमातमलघपकलकषविरस महि खणडकमावयमम तसय समसधकमकषवि लमासलतयस ममाधपयरञच भविमत

खणडकमावयस महि मपखयतशचितपमविरधस दशयतकष शमाङगमारररकमम धमाममरकमम नदमतकस समाङगमहिकञच परथमनोऽमपभकषदयाः गषटरीमत-परसतपमत-सफप टभकषदकषन मतरमविधयाः मदतषटरीयनो महि सतपमतकमावयमकषवि तकतषटरीयसतप नषटरीमतपरकयाः (स एवि

208 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

उपदकषशपरकयाः इमत कथयतकष) अनयनोमकरपशचि चितपथरभकषदसतप सङगहिपरकयाः सपभमामषतसङगहियाः कनोषशचिमासयभकषदकौ कविमचिचचि सविरषमामकषवि पकमाणमास ममशणममप दशयतकष

खणडकमावयसयनोतपसततयाः - यदमप लकौमककसमामहितयकष खणडकमावयसयनोदमाटनस कमासलदमासकषनदवि कक तसतथमामप न एतमावितमा तसय तसममादमप परमाचिषटरीनतरतविस वयमाहिनयतकष ऋगविकषदमादमाविमप खणडकमावयसयसविरपमपपलभयतकष कमनषटरीयमाथरदनोतकस विमाकयमकषवि भविमत कमावयमम यतर महि मकसञचदमप विमाकयसतथमारपकषणनोपनयसतस भविमत ततर खणडकमावयसय मविषययाः उतपदतकष एवि तकषन महि विमाकयसयकमावयतविकषऽनतसततविमकषवि हिकषतपनर तप बमाहमम विमाकयकौघयाः अथमारतम विमाकयरमामशयाः कमावयस भविमत एकस विमाकयमम अमपकमावयस भविमत यमद ततकमनषटरीयमथर परकमाशयमत ऋगविकषदमादकौ सषनत एतमादशमामन विचिनमामन यमामन खलप कमावयतविसमबभरमत यथमा महि उषयाःसककमम मविपमाशमाशपतपदरिषटरीसककमम सपदमासमविजयसककमम भकममसककस चि इतयमामदसकककष षप

हिससरमाजपरभकतययाः सममालनोचिकमायाः खणडकमावयस पञचमविधस मनयनतकष सककमयस भमकरसमयमम ऐमतहिमाससकसरपकमानतगरतस सङकषटरीणरञच तकषषप महि विकषदकषषप समपपनयसतस सककमयस यथमा उषयाःसककमम भमकरसमयस यथनोपमनषतसपबकौदमामदगनथकषषप चि ऐमतहिमाससकस यथमा रमाममायणकष महिमाभमारतकष परसतपतस परकक तपरकक मतविणरनमम रपकमानतगरतस यथमारपकमानतरपसथमामपतपदमामन सङकषटरीणरञच शङगमारपरधमानस मकषघदकतमामदकमममत

)11 3 5 यमककमावयमामनयथमा शमासतरकमावयस दकषविकमावयस चि पकथकम विगरभकषदकष सथमामपतस तथदवि यमककमावयस शलकषषकमावयञचमामप

पकथगविगरमहिरत इमत परथमस यमककमावयमामन ततयाः शलकषषकमावयमामन चि दशयरनतकष

यमकमामन बहिहमविधमामन रषटरीमतगनथकषषप दशयनतकष ततर कमविमभयाः अतयनतममातरमायमामम इममामन सममादतमामनकमासलदमासमामदमभयाः कमतपयकषषप सविलपकमावयकषषप तकषषमाममादरस तमामन परयपजय कक तविनतसततर समाफलयमलभनत चिदषणडनमा सविषटरीयकष कमावयमादशर यमकस मविसतरकषण परपसञचतमम मदसनधमाननमामकस मकममप कमावयममप तमादशस दषणडनमासमकतमम

घटखपररसय lsquoयमककमावयममrsquo

घटखपररसय विमासतमविकस नमाम न समयरतकष तकषन महि-

आलमबय चिमामबपतकमषतयाः करकनोशपकषयस भमाविमानपरकविमनतमासपरतदयाः शपकषयमम जषटरीयकषय यकषन कमविनमा यमककष न तकषन तसमद विहिकषयमपदकस घटखपररकषण

इतषटरीदशषटरी परमतजमा कक तमा तदमारमभ तसय़ घटखपररससजयदवि परथमा जमातमा

इदस यमककमावयस ककष विलदयाः दमामविसशतयमा शलनोकद याः समपकणरमम असय कमासलदमासपरणषटरीततविस यकष परमतयषनत तकषभरमामयषनत असय गनथसयमाषकौ टषटरीकमायाः परथनत सषनदशमत असय रचिनमाकमालनो मनधमाररमयतपस न शकयतकष

नषटरीमतविमरणयाः lsquoककीचिकविधकमावयममrsquo

असय रचिमयतमा पकविरभमारतविमासषटरी कशचिन कमवियाः परतषटरीयतकष अतर पञच सगमारयाः १७७ शलनोकशचि सषनतआमदमकषषप चितपषपर सगरषप यमकपरपञचनो हदतमयाः

विमासपदकषविसय lsquoनलनोदयकमावयममrsquo

सससकक तसमामहितयमम 209

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ककष रलदकषशविमाससनमा विमासपदकषविकषन रमचितस नलनोदयकमावयस यमककमावयकषषप परससदतममम अतर चितपषपर सगरषप२१७ शलनोकमा मनबदमायाः अनकषनदवि कमविनमा यमकमयस यपसधमषठरमविजयनोदयस नमाम कमावयमानतरममप परणषटरीतमम अयसविमासपदकषवियाः कप लशकषखरविमरसमकमासलकतयमा दशमशतकनोतपनन इमत कथयतकष नलनोदयकमावयसय यमकसमनतमानतरमणषटरीयमम एकमपदमाहिरणस दशयतमामम-

lsquoयनोजमन नमा गनोपषटरीतशचिचिमार यनो विलविमाङगनमागनोपषटरीतयाः

भकयरनमा गनोपषटरीतयाः कस समारकषदरषमकषवि यनोनमागनोपषटरीतयाःrsquo

)11 3 6 शलकषषकमावयमामनसनधयमाकरनषनदननो lsquoरमामचिररतममrsquo

अयस सनधयमाकरननदषटरी विसगविमतरनयाः पपणडष विधरनसथसय मपनमामकनषनदनयाः पपतरयाः परजमापमतनषनदनशचिपकौतरनोऽविततरत असय पकमतरयाः कमविनमानकषन एकमादशशतकमानतभमागनोतपननसय रमाजनो मदनपमालसय समयकष कक तकषमतअसय समयनो मनषशचितयाः अतर कमावयकष पमालविसशनोदविसय रमामपमालसय भगवितनो रमामसय चि विणरनसशलकषषमयभमाषयमाऽकमारर विसगदकषशसय मधययपगषटरीनमम इमतहिमासस जमातपममदस कमावयमपततमस समाधनमम

धनञयसय lsquoरमाघविपमाणडविषटरीयममrsquo

असय कविकषयाः समययाः ११२३-११४० खषटरीषषटरीयनो मनयतकष अतर अषमादशसप सगरषपरमाममायणमहिमाभमारतयनोयाः कथमा महितमा चिमातपयरण मनबदमा

एतमादशमामन अनयकमावयमामन-

गनथमायाः कततमाररयाः समययाः

रमाघविपमाणडविषटरीयमम कमविरमाजममाधविभटटयाः दमादशशतकमानतभमागयाः

रमाघविनदषधषटरीयमम हिरदततसपररयाः अषमादशशतकमम

पमाविरतषटरीरषकमणषटरीयमम मविदमाममाधवियाः दमादशशतकमधयममम

यमादविरमाघविषटरीयमम विकषङकटमाधविरषटरी सपतदशशतकमम

रमाघविपमाणडवियमादविषटरीयमम मचिदमबरकमवियाः १५८६-१७१४ ई०

रमामकक षणमविलनोमकमावयमम ददविजसकयरयाः षनोडशशरतकपकविमारदरमम

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 ऐमतहिमाससककमावयसय मकमपदमाहिरणमम

2 पमामणनकषयाः जमामबवितषटरीमविजययाः ककीदशस कमावयमम

210 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

3 महिमाकमावयकष कमत सगमारयाः अविशयमकषवि सयपयाः

4 भमटटकमावयस ककीदशस कमावयमम

5 रमाविणमाजपरनषटरीयस ककष न मविरमचितमम

6 यमककमावयसय एकमम उदमाहिरणस दषटरीयतमाम

7 सनधयमाकरनषनदनयाः रमामचिररतस ककीदशस कमावयमम

8 यमादविरमाघविषटरीयकमावयसय रचिनमाकमालयाः कयाः

)11 4 दशयकमावयममयसय कमावयसय रसमासविमादनस कमावयसय अमभनयदशरनकषन मकञच अमभनकषततणमास विमातमारलमापसय शविणकषन

भविमत ततम कमावयस दशयकमावयमम उचयतकष यथमा अमभजमानशमाकप नतलमम दशयकमावयसय भकषददयस वितरतकष रपकममउपरपकस चि

)11 4 1 रपकममरपयतकष कलपयतकष चितपमविरध-अमभनयकषन परतयकषटरीगनोचिरषटरीमकरयतकष यकषन तदरिकपकमम अतयाः कमविनमा

सविपरमतभयमा कमावयसय अमभनयमाथर यदमा कलपनमा मकरयतकष तदमा ततम कमावयस रपकमम इतयपचयतकष रपकसय दशपरकमारमायाः सषनत तकष करमशयाः अधयाः आलनोचिमयषयनतकष सससकक तसमामहितयजगमत समामहितयमानतरममविरपकसमामहितयममप सपसमकदस मविदतकष ततर तसय महि सविककीयमा एवि मविमशषपरमपरमा लनोकमपरयतमादषटमा कमावयकषषपरपकसमामहितयसय परथमस सथमानमम तसय महि तरयमाणमामम एवि अङगमानमास नमाटनकतयनकततमानमास विदमदकयपगमातपरमागम अमपअषसततविमम आसषटरीतम इमत विकषदसमामहितयत एवि ससधयमत ऋगविकषकषदकष महि उषमा नतरककीरपकषण मचिमतरतमाऽषसत तथमामहि-

असध पकषशमाससस विपतकष नकतकररविमापनोणरतकष विक उसकषवि विजरहिमम

जयनोमतमविरशविसमद भपविनमाय कक णवितषटरी गमाविनो न वजस वयपषमा आवितरमयाः इमत (ऋ१९२४)

एविमकषवि ततर नमाटतततविकषषप मपखयतमस कथनोपकथनमम अमप दशयतकष यथमा पपररविनोविरशषटरीसकककष यमयमषटरीसकककष इनदरिकषनदरिमाणषटरीदषमाकमपससविमादकष चि कमातयमायनशकौतसकतरकष सनोमपमानमाविसरकष अमभनयसय परसङगयाः अमपआयमामत यथमा- अपनोणपरतकष दषटरीमकतयाः मशरयाः (ऋ ७८२५) इमत यजपविरदकष महि नकततगषटरीतयनोयाः कक तकष जमातकषयाः एविउलकषखनो दशयतकष सकतशदलकषमादषटरीनमामम यथमा-

नकततमाय सकतस गषटरीतमाय शदलकषस (३०६)

शबदमायमाडमबरमाघमातस महिसकष विषटरीणमाविमादस (३०१९)

नममय पपसशविलकस हिसमाय कमाररस (३०२०)

इतथस महि विदमदककमालकष समपपतस नमाटबषटरीजस रमाममायणकमालकष समपदगतस दशयतकष तदमा नमाटस नकततस गमानञचजषटरीविनसय अमनविमायर-अङगतविकषन गकहिषटरीतमामन दशयनतकष तथदवि अमभनययाः अमप ततर नटनतरकमादषटरीनमास सङघसय अमपउलकषखनो दशयतकष यथमा-

सससकक तसमामहितयमम 211

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

नटनतरकसङघमानमास गमायकमानमास चि गमायतमामम

यतयाः कणरसपखमा विमाचियाः शपशमावि जनतमा ततयाः इमत

महिमाभमारतकष रमाममायणकष चि ककौबकषरयाः रसभमामभसमारशचिकषमत नमाटकदयसय नमामनदविनोलकषखनो दशयतकष हिररविसशकषविसपदकषवियजपरसङगकष भदरिमाखयसय नटसय नमाटपरदशरनस समकतमम अषसत

मविनयमपटककष रङगमाशमालमायमा उलकषखनो दशयतकष चिपलविगगकथमापरसङगकष पमातञलकष महिमाभमाषयकष अमप कस सविध-

विमासलविधमाखयनमाटकदयस समकतमम अषसत शपङगकमालमाततप नमाटयपग एवि परविमतरतनो दशयतकषसससकक तनमाटकसमामहितयसय उतपसततमम असधकक तय पषणडतकषषप मविमविधमामन मतमामन सषनत तदनपसमारकषणअनपकरणपरविकसततयाः एवि नमाटकसय मकलमाधमारयाः अनपकरणपरविकसततसतप मनपषयसय सविमारसप परविकसततषप मकधरनयमामविशकषषतनो बमालककष षप परविकसततरकषषमा परकौढमापकषकयमा मविमशषतममा इयमकषवि परविकसततयाः करमशयाः अमभनयसय पशचिमातम चिनमाटसय यनोमनयाः समपपपपदतकष परथमतसतप परविकसततरकषषमा विषटरीरपकजमायमामम मकतररपकषण दशयतकष सविगरतविषटरीरपपरषमाणमाससमकतकौ तमानम परमत समममानपरदशरनमाय समयकष समयकष समामकमहिकनोतसविमायाः आयपजयनतकष सम तकष महि सममाजशबदकषनवयपमदशयनतकष सम तमादशकष महि सममाजकष शदकषयविषटरीरचिररतमम अनपमकरयतकष सम अमभनयकप शलदयाः रमामलषटरीलमाकक षणलषटरीलमा चि असय एवि उदमाहिरणकषषप अनयतमकष ततर महि परमाकक मतकपररवितरनमानमास मकतररपकषण उपसथमापनपरविकसततयाःअमप नमाटनोतपततकौ सहिमामयकमा अमासषटरीतम पपततसलकमानकतयसय अमप अतर यनोगदमानस महिमाघयरमम एवि आसषटरीतम इमतसमभविमत इनदरिधविजनोतथमानपरभकतययाः महिनोतसविमा अमप नमाटनोतपततकौ सहिकमाररकमारणमामन समभविषनत विसतपतयाःतप नमाटनोतपततकषयाः मनपषयसय सविमाभमामविककी अनपकरणपरविकसततयाः एवि यनोमनयाः भरतमाचिमायरयाः तप नमाटनोतपततकषयाः अनयदमएवि कमारणस मनमदरशमत तदनपसमारकषण महि विदविसवितमनविनतरकष तरकषतमायपगकष परथमकष लनोककष सपखदपयाःखमामभभकततविकषनगमामयधमर परविकततकष तसय मशकणमाय समाविरविमणरकविकषदरचिनमाथरमम इनदरिमामदमभयाः परमासथरतयाः मपतमामहि ऋगविकषदमातपमाठयससमामभयनो गषटरीतस यजपविरदमातम अमभनयस रसमानमाथविरणमादमादमाय विकषदनोपविकषदसमबदस नमाटविकषदस परमणनमाय ततशचिभरतमपमनयाः तसय परयनोगमाय बहमणमा आमदषयाः इनदरिधविजमहिकष नमानदषटरीपपरयाःसरस विकषदसय असय परथमयाः परयनोगयाः कक तयाः(नमाटशमासतरमम १५६) परमकषमषठपरणषटरीतयाः अमकतमनथननो नमाम समविकमारयाः नमाटतविकषन परथमतयाः अमभनषटरीतयाःततशचि मदतषटरीयतससतरपपरदमाहिमाखयनो मडमनो बहमपरणषटरीतयाः (४२२१०) इमत यदमप भरतमतकषविमासतमविकतमापकषकयमा पकौरमामणकतविमम एवि असधकस मविलसमत तथमामप एतसममादम एततम तप ससधयमतयमदनदरिधविजनोतसविमायनोजनमा महि नमाटसय परथमतयाः परकषररककष मत नमाटनोतपसततमविषयकष ररजविकषमहिनोदयसयविषटरीरपकजमामतस ककीथसय परमाकक मतकपररवितरनमतमापकषकयमा मपशकषलसय पपततसलकमानकतयमतमापकषकयमा कनोननोमहिनोदयसयचछमायमानमाटकमापकषकयमा अमप परशसयतरस परमतभमामत यतनो महि तदकषवि मतस विसतपतनो नमाटमाचिमायरभरतमतकषन सहिससविदतकष अमप अमकतमनथनस मतरपपरदमाहिशचि विषटरीरपकजमापरमपरमायमा एवि गनथमविशकषषकौ

नमाटसय परयनोजनस महि लनोकरञनपकविरकस धममारथरकमाममशकणमम उकमकषवि-

मतरविगरसमाधनस नमाटमम ततरमामप लनोकरञनमम एवि नमाटसय मकलभकतमम उदकषशयमम यथमा आहिधनञययाः-आननदमनयाःसयषनदषप रपककष षप वयपतपसततममातरस फलमलपबपमदयाः इमत एतमद दपयाःखमातमारनमास शममातमारतमासशनोकमातमारनमाञच मविशमामजननमम इदस महि तरदलनोकयसयमासय भमाविमानपककीतरनस सविरषमामम एवि मविननोदजननञच यथमा आहिकमासलदमासनो ममालमविकमामगममतरकष-

212 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

दकषविमानमाममदममामनषनत मपनययाः शमानतस करतपस चिमाकपषसरदरिकषणकषदमपममाकरवयमतकरकष सविमाङगकष मविभकस मदधमातरदगपणयनोदविमतर लनोकचिररतस नमानमारसस दशयतकषनमाटस मभननरचिकषजरनसय बहिहधमाऽपयकषकस सममारमाधनमम इमत (१४)

अविसथमानपकक मतयाः नमाटस तचचि रसमाशयमम अनयदमाविमाशयस नकतयस तमाललयमासशतस नकततमम विसतप-नकषतक-रसभकषदमाननमाटस दशमविधस नमाटक-परकरण-भमाण-वयमायनोग-समविकमार-मडम-ईहिमामकग-अङग-विषटरीथषटरी-परहिसन-भकषदमातमविसतप मदमविधममासधकमाररकस परमासमङगकञच तचचि पपनयाः परससदकषलपतभकषदमातम मदमविधमम नकषतमा चितपमविरधनोधषटरीरनोदमातत-धषटरीरनोदत-धषटरीरलसलत-धषटरीरपरशमानत-भकषदमातम रसमा अषकौ शङगमार-विषटरीर-करणमादपत-हिमासय-भयमानक-

बषटरीभतस-रकौदरि-भकषदमातम वयमापमारमाभमाविकषन अमभनयमासमभविमातम नदवि शमानतसय नमाटकष पपमषयाः इमत ककष मचितमरमामचिनदरिमतकष तप तसयमामप पपमषयाः अमभनयसमभविमातम दशयतयमा महि नमाटस रपममतयपयपचयतकषसममारनोपमादरिकपकममप अमभनय एवि नमाटसय जषटरीविनमम तचचितपमविरधस विमामचिक-आमङगक-आहिमायर-समाषततविक-

भकषदमातम नटमादकौ पमातरमाणमास तमादमातमयमायतयमा नमाटकष समाममासजकमानमास रसमासविमादनसमभवियाः

रपकसय परकमारमायाःरपकसय दश परकमारमायाः सषनत

नमाटकमथ परकरणस भमाणवयमायनोगसमविकमारमडममायाः

ईहिमामकगमाङकविषटरीथययाः परहिसनमममत रपकमामण दश इमत

१) नमाटकममभमारतषटरीयनमाटकमानमामपदवियाः कथमम अभकतम इमत मविषयकष मविचिमायरममाणकष परथमस पमाशचिमाततयपषणडतमानमास मतमामन

दरिषवयमामन ततर ररजविकष-महिनोदययाः विषटरीरपकजमामकलकस भमारतषटरीयनमाटकमानमामपदविस परमाहि तनमतकषन मकतमानमास विषटरीरपपरषमाणमाससतकमारमाय समविकषतमालनोकमा यततदषटरीयचिररतमनपचिकरप याः तनमकसलकद वि भमारतकष नमाटकपरविकसततयाः रमामलषटरीलमा कक षणलषटरीलमाचिमातर मनदशरनभमाविस भजतयाः

डमा ककीथमहिनोदयसतप-lsquoपरमाकक मतकपररवितरनमानमास मकतर रपस समाधमारणजनसमकमम अवितमारमयतपमकषविनमाटकमानमामपदयनो जमातयाः कस सविधनमामककष महिमाभमाषयमनमदरषकष नमाटककष कक षणपकषटरीयमा रकमपखमायाः कस सपकषटरीयमाशचिशयमाममपखमायाः भविषनत ततर विसनतसय हिकषमनतनोपरर मविजय एवि दशरमयतपमम अमभलमषतयाः कक षणमविजयकषनपरकक मतपरकनोपस परमत परकमाश आधषटरीयतrsquo इतयमाहि

डमाकटर-मपशकषलमहिनोदयसतप- पपततसलकमानकतयमकलस नमाटकमानमामम उदयममाहि नमाटककष षप परचिसलतमायाःसकतरधमारवयविसथमापकमामदशबदमा एतनमतमम उपनोदलयषनत समथरयषनत सकतरधमारयाः सकतरममादमाय पपततसलकमासनततरयमत वयविसथमापकशचि तमाममादमाय यथमासथमानस रकमत इमकौ शबदकौ पपततसलकमानकतयकष वयविमहरियतकष सम समपरमतनमाटककष षप वयविमहरियकषतकष इमत पपततसलकमानकतयमकलमा नमाटकपरविकसततयाः समभमावयतकष

कमतपयकष पमाशचिमाततयमविदमाससनो भमारतषटरीयनमाटकमानमामपदयस पनोलनकतयमाधमारममाहिहयाःशषटरीतपरधमानकष पमाशचिमाततयदकषशकषमईममासनोऽमतहदनो भविमत तषसमनम ममासकष धविजमाकमारस विसशमकषकममारनोपय तदधयाः सतरषटरीपपसससममाजनो नकतयमत सम

सससकक तसमामहितयमम 213

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

एतदमाधमारदवि नमाटकमानमामपतपसततयाः अमपमम आधमारमम अगणयनतनो मविदमाससयाः मविचिमारमम इममम अकनोदकमस(यपमकहिषटरीनमम) मनयनतकष

अपरकष भमारतषटरीयमा मविदमाससनो नमाटकमानमामपदयस विकषदषसथतसककमकलकममाहिहयाः ऋगविकषदकष अनकषकमामनकथननोपकथनपरधमानमामन यमयमषटरीसकक-सरममापमणससविमादसकक-ऊविरशषटरीपपररवियाःससविमादसकक-परभकतषटरीमन सककमामनसषनत यमामन आधमारषटरीकक तय नमाटकमामन जमातमामन दषमानतरपकषण ऊविरशषटरीपपररवियाःससविमादमकलस कमासलदमासषटरीयसमविकरमनोविरशषटरीयस नमाम तरनोटकमम उपसथमापमयतपस शकयतकष

जमरनमविदमानम डमाकटरशनोदरमहिनोदयनोऽमप मविचिमारमम इममम अनपमनोदयमत स महि ससविमादसकककष षप एषपगमानममामनमत तमददस गमायनस नकतयकषन अमभनषटरीयतकष सम तमदषयतकषऽसय ससविमासककमनविहिसय धमाममरकनमाटकरपतमाएतनमकलदवि चि भमारतषटरीयनमाटकपरविकसततयाः इतयमाहि

डमाकटर-हिटरलमहिनोदयनोऽमप शनोदरमहिनोदयसय मविचिमारमनपमनोदयमत अपरकष पपनमविरदमाससनो मविषणडश-

ओलडकषनविगर-मपशकषल-मपखयमा अमभपरयषनत यतम ससविमादसककमामन पपरमा गदपदमातमकमामन आसनमपदभमागनोऽमतरनोचिकतयमा समपरमत अविमशषयतकष गदभमागसतप ककष विलविणरनपरतयमा लपपतपरमायतमास गतयाः नमाटककषयदधपनमा गदपदयनोयाः ममशणस दशयतकष तदमप एतमादशससविमादसककमकलकमकषवि एतकष मविदमाससयाः ऐतरकषयबमाहमणगतसशपनयाःशकषपनोपमाखयमानस शतपथबमाहमणगतमपविरशषटरीपपररवि-उपमाखयमानस चिमातर समामकभमाविकषन उपसथमापयषनत

नमाटकमानमामपतपततकषमविरषयकष भमारतषटरीयस भरतमानपसमाररमतमधनो मनमदरशयतकष-

lsquoमहिकषनदरिपरमपखददरविदरकयाः मकल मपतमामहियाः

करकीडनषटरीयकममचछमामनो दशयस शवयस चि यदविकषतमrsquo इमत

असममातम शलनोकमातम जमायतकष यतम चितपमपरखबहममा दकषवितमानमास मविननोदनमाय नमाटकस सकषविमानम

lsquoनमाटकस खयमातविकततस सयमातमrsquo इमत परमाचिषटरीनयाः समपरदमाययाः आधपमनकमासतप कषलपतविकततममप नमाटकस मनयनतकष

रपकनमाटकयनोमरधयकष परमाचिषटरीनमा इदमकषवि भकषदकस मनणरयषनत यतम नमाटककष खयमातस विकततस रपककषकमविकषलपतस ततम परमाचिषटरीनसससकक तसमामहितयकष रपकमाणमास मनममारणममप महितमा परयमासकषन मविधषटरीयतकष सममविशमालममदमम अङगमम ततर परससदमामन कमतचिन रपकमामण परदशयरनतकष-

करमयाः रपकमामण कतमाररयाः

१ ममालतषटरीममाधविमम भविभकमतयाः

२ मकचछकमटकमम शकदरिकयाः

३ ममलकमाममारतमम उदणडयाः

४ ककौमपदषटरीममतरमाननदमम जदनमाचिमायरहिकषमचिनदरिसय मशषययाः रमामचिनदरियाः

५ परबपदरकौमहिणकषयमम मविरमामभदरियाः

६ मपमदरितकप मपदचिनदरिमम यशशचिनदरिनमामकयाः जदनकमवियाः

214 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

परबनोधचिनदरिनोदय-चिदतनयचिनदरिनोदय-जषटरीविमाननद-मविदमापररणयमादषटरीमन तप कमविकषलपतकथमाघमटतमामनअमप नमाटकमामन एवि तकषषमास पमातरमामण कमविमभयाः कषलपतमामन सनतयमप परससदमननोभमाविरपमाणयकषविकषमत सविरथमाकमालपमनकपमातरघमटततविमाभमाविमातम अत एवि इममामन नमाटकतयमा एवि परथनतकष

२) परकरणममपरकरणकष धषटरीरपरशमानतयाः नमायकयाः भविमत नमामयकमा कप लसतरषटरी गमणकमा भविमत शङगमारयाः अङगषटरी रसयाः

भविमत परकरणस पञचमातमकस भविमत परकरणसय एकमम उदमाहिरणस मकचछकमटकमम

३) भमाणयाःसससकक तसमामहितयकष परमाचिषटरीनतमादषटमा भमाणसयमामप सथमानस नमाटकवितम परमतमषठतमम धकतरसय नमायकसय

चिररतमम एक एविमाङकयाः हिमासयरससय परमाधमानयकष सतयमप सकौभमागयशकौयमारमदविणरनयमा शङगमारविषटरीररससकचिनमाभमारतषटरीविकसततशचि भविमत भमाणरचिनमायमास यशनोलमाभयाः परयमाससमाधयनो भविमत यथनोकमम-

lsquoविररमचिरषटरीशविरदततयाः शयमाममलकयाः शपदरिकशचि चितविमारयाः

एतकष भमाणमानम बभणपयाः कमा शमकयाः कमासलदमाससय rsquo

भमाणगनथकषषप विररचिकषयाः उभयमामभसमाररकमा शकदरिकसय पदममापरमाभकतकमम ईशविरदततसय धकतरमविटससविमादयाःशयमाममलकसय पमादतमामडतकमम विमामनभटटबमाणसय शङगमारभकषणमम रमामभदरिदषटरीमकतसय शङगमारमतलकममविरदमाचिमायरसय विसनतमतलकमम शङकरकविकषयाः शमारदमामतलकमम नलमाकविकषयाः शङगमारसविरसविमम यपविरमाजसयरससदनभमाणयाः समामहितयदपरणनोकयाः लषटरीलमामधपकरशचिकषतयमादयनो गनथमायाः समयरनतकष

४) वयमायनोगयाःवयमायनोगनमामकरपकपरभकषदसमामहितयममप सससकक तकष न दपलरभमम वयमायनोगकष परससदमममतविकततमम

सतरषटरीपमातरमविरहियाः बहिहपपरषपमातरतमा गभरमविमशरसनधयभमावियाः कद मशककीविकसततयाः परखयमातशचि नमायकनो भविमतहिमासयशङगमारशमानतमभननमायाः रसमायाः

वयमायनोगगनथकषषप दमादशशतकनोततरमाधरभविवितसरमाजकमविकक तयाः मकरमातमाजपरनषटरीयवयमायनोगयाः भमाससयमधयमवयमायनोगयाः परहमादनदकषविमविरमचितयाः पमाथरपरमाकरमयाः कमाञचनमायरसय धनञयमविजययाः रमामचिनदरिसयमनभरयभषटरीमवयमायनोगयाः मविशविनमाथसय सकौगषनधकमाहिरणमम इतयमादयनो गनथमायाः परखयमातमायाः

५) समविकमारयाःसमविकमारकष दकषविमासपरमाशयस खयमातस विकततमम दमादश नमायकमायाः विदमदकमामन गमायतरयमादषटरीमनचछनदमाससस विषटरीरयाः

परधमाननो रसयाः समविककीयरनतकष बहिविनो रसमा यतरकषमत वयपतपतयमा सविररसमाविसथमानस सकचयतकष एततपरभकषदसमामहितयमलपममयथमा वितसरमाजयसय समपदरिमथनमम

सससकक तसमामहितयमम 215

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

६) मडमयाःरकौदरिरसपरधमानयाः खयमातकषमतविकततयाः चितपरङकयाः षनोडशमभयाः उदतनमायकद याः उपकषतयाः शमानतहिमासयशङगमारमभननदयाः

रसदयाः उपसकक तयाः कद मशकयमतररकविकसततशमालषटरी चि भविमत मडमयाः असयनोदमाहिरणस चि lsquoमतरपपरदमाहियाःrsquo इमत महिमषरयाःतदपकमम-

lsquoइदस मतरपपरदमाहिकष तप लकणस बहमणनोमदतमम

ततससतरपपरदमाहिशचि मडमससजयाः परयनोसजतयाःrsquo

lsquoमडम-सङघमातकषrsquoइमत नमायकससघमातवयमापमारमातमकतविमामडडिम इमत ससजकषमत धमनकयाः विकषङकटवियरसयlsquoकक षणमविजययाःrsquo रमामकविकषयाः lsquoमनमथनोनमथनममrsquo इमत चि अपरकष उदमाहिरणकष

७) ईहिमामकगयाःईहिमामकगकष खयमातस कषलपतस मकसञचदम असशस चि विकततमम चितविमारनोऽङकमायाः तरययाः सनधययाः सङघषरसङकप लस

कथमानकस भविषनत मकगविदलभयमायमास नमामयकमायमामम अमभलमाषसय विणरनषटरीयतयमा ईहिमामकग इमत नमामकरणममपरमाचिषटरीनयनोयाः lsquoविषटरीरमविजयrsquolsquoरषकमणषटरीहिरणrsquo नमामकयनोरषटरीहिमामकगगनथयनोयाः यदमप उपलषबधनर भविमत तथमामपवितसरमाजकक तस रषकमणषटरीपररणयपपसतक परमापयत इमत तदकषविदकमसयनोदमाहिरणमस लभयमम समामहितयदपरणनोकयाःlsquoकप सपमशकषखरमविजयrsquo नमामकनोऽपषटरीहिमामकगगनथनोऽपरमापय एवि

८) विषटरीथषटरीविषटरीथषटरीनमाममन रपकपरभकषदकष भमाणसममानदवि कथमा एकनोऽङकयाः शङगमारनोऽनपमदननरपनो रसयाःकद मशककी

विकसततशचि lsquoममाधविषटरीविषटरीथषटरीrsquo इमत नमामममातरशकषषनोऽसय मनदशरनगनथयाः

९) अङकयाःपपरमाणकषमतहिमासपरससदस कथमानकमम करणयाः परधमाननो रसयाः विमासतवियपदमाभमाविकषऽमप विमागयपदमम

इतयमामदसमामगषटरी अङककषऽपकषकषयतकष एतदपदमाहिरणस lsquoशममरषठमाययमामतrsquo नमामकमपरमापयमम भमासकरकविकषयाः उनमततरमाघविसनमाम अङकसय उदमाहिरणपपसतकस लभयतकष परनतप तदरिचिनमाकमालनो नमाविधमायरतकष

१०) परहिसनममहिमासयरससय सममाजकष महिमानपपयनोगकष मशषहिमाससय बहिहल आदरयाः सममाजमविरनोसधतततविसय ममागरसथमानकष

हिमासयरसपरधमानकमावयसय उपयपकभमाविशचि परहिसनकमावयसय सकषकौ कमारणतमास गतयाः यथमाऽधपनमा हिमासयरसपरधमानसवयङगमयस चि कमावयस कमाममप मविमशषमास मयमारदमास रकमत नमानमायमासस सलखयतकष तथदवि परमागमप परहिसनस बहिहलतयमानमासलखयत तथमाऽमप सससकक तसमामहितयकष परहिसनगनथसय एकमानततनोऽभमाविनो नमाषसत

परहिसनकष भमाणवितम सनधयमादययाः मननदनषटरीयतविकषन विणयरममानमानमास कषलपतस विकततमममविषकमभकपरविकषशकरमामहितयमम हिमासयरसपरमाधमानयशचि भविमत

सविरपरमाचिषटरीनयाः परहिसनगनथयाः lsquoमततमविलमासयाःrsquo तसय रचिमयतमा पलविनरकषशसय सससहिमविषणपविमरणयाः पपतरनोमहिकषनदरिमविकरमविममारऽऽसषटरीतम अयस चि रमाजमा हिषरविधरनपपलककष मशमदतषटरीययनोयाः समकमासलक इतयसय समययाःखषटरीषषटरीयसपतमशतकसय पकविमारधरभमागनो ममानययाः

216 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

)11 4 2 उपरपकममरपकवितम आचिरमत वयमभचिरमत तदम उपरपकमम उपरपकसय अषमादश परकमारमायाः सषनत तकष

परकमारमायाः सनोदमाहिरणस अधयाः सलखयनतकष

1 नमामटकमा- रतनमाविलषटरी

2 तरनोटकमम- मविकरमनोविरशषटरीयमम

3 गनोषठषटरी- रदवितमदमनकमा

4 सटटकमम- कपकररमञरषटरी

5 नमाटरमासकमम- नमरवितषटरी

6 परसथमानकमम- शङगमारमतलकमम

7 उलमापयमम- दकषविषटरीमहिमादकषविमम

8 कमावयमम- यमादविनोदयमम

9 परकषङखणमम- विमालषटरीबधमम

10 रमासकमम- मकषनकमामहितमम

11 ससलमापकमम- ममायमाकमापमासलकमम

12 शषटरीगमदतमम- करकीडमारसमातलमम

13 मशलपकमम- कनकमावितषटरीममाधविमम

14 मविलमाससकमा- (न परमापयतकष)

15 दपमरमलकमा- मबनदपमतषटरी

16 परकरमणकमा- (न परमापयतकष)

17 हिलषटरीशयाः- ककष लषटरीरदवितकमम

18 भमणकमा- कमामदततमा

)11 5 दशयकमावयसय परमाचिषटरीनतमासससकक तसमामहितयकष दशयकमावयमानमामम उदययाः परमाचिषटरीनकमाल एवि अजमायत विदमदकयपगकष

दशयकमावयमानमामषसततविस परममामणतमम ऋगविकषदषटरीयसककद याः परतषटरीयतकष यतम तदमा दशयकमावयमम अपरथतसनोममविकरयसमयकष मकरयममाणसय अमभनयसय विणरनस ततकमालकष दशयकमावयसय सदमाविस गमयमतससमहितमाबमाहमणगनथयनोयाः शदलकषशबदनोपलषबधयाः अमप विदमदकयपगकष दशयकमावयसय अषसततविस परममापयमत महिमावतकषविकषकषयाः पशपसमकदकषयाः चि उपलबधकौ सतयमास विहकषयाः समनततयाः कप ममाररकमाणमास नकतयसय विणरनस दशयतकष तदमप अतर अथरपरममाणभमाविस भजतकष ऋगविकषदगतमायाः यमयमषटरीससविमादमायाः सरममापमणससविमादमाशचि तदमाननी नमाटकसय अषसततविस गममयतपसकममायाः समामविकषदकष गमानपरधमानकष ऋकप ससविमादमाषतमकमासप चि सतषटरीषप नमाटकमानमामम अषसततविस तदमातनमम अपलमपतपममअशकयमकषवि

सससकक तसमामहितयमम 217

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

रमाममायणकमालकष दशयकमावयमानमामम अषसततविसय सफप टपरममाणममहि उपलभयतकष रमाममायणकषlsquoशदलकषrsquo-lsquoनटrsquo-lsquoनतरकrsquoपर-भकतषटरीनमास दशयकमावयमाङगमानमामपलकषखनो मविदतकष lsquoसमासाचिषटरीrsquo सथमानकष परमापतमासप मकमतरषप कथकमानमाससमकहिसय मकततरयनोऽपयलभयनत यमासप तचचिकषषमामभरमभनययाः परकमाशयतकष महिमाभमारतमाङगभकतकष हिररविसशकषरमामचिररतमामभनयसय उलकषखनो लभयतकष एमभयाः परममाणदसतदमातविकष दशयकमावयसदमावियाः परममामपतनो भविमत

पमामणमनपरणषटरीतमायमामम अषमाधयमाययमामम lsquoपमारमाशयरमशलमासलभयमास मभकपनटसकतरयनोयाःrsquo (४३११०)

lsquoकमरनदकक शमाशविमामदमनयाःrsquo (४३१११ इमत सकतरदयस) दशयतकष अतयाः ससदममदस यतततर समयकष नटमानमास मशकमाथरसकतरमामण मविरचयनतकष सम नटमानमास मशकमा चिमामभनयसय पररढपरचिमारतमास गमयमत

भगवितयाः पतञलकषयाः महिमाभमाषयममप तदषटरीयकष समयकषऽमभनयसय सदमाविस परकटयमत ततर महि-lsquoयकष तमाविदकषतकषशनोभमनकमा नमामदतकष परतयकस कस सस घमातयषनत परतयकस चि बसलस बनधयषनतrsquo इतयपकमम परतयककस सविधबसलबनधकौसमभवितनोऽमभनय एविकषमत ससदधयमत तदमामभनयपरचिमारयाः

मदतषटरीयशतकमनममरतकष विमातसयमायनषटरीयकष कमामसकतरकष सलसखतमम-lsquoपकसय ममाससय विमा परजमातकषऽहिमनसरसवितयमा भविनकष मनयपकमानमास मनतयस सममाजयाः कप शषटरीलविमाशचिमागनतवियाः परकषककमकषषमास ददपयाःrsquo नमागररकमाणमासमननोरञनसय समाधनतयमाऽमभनययाः परमषटरीयतकषऽनयमा विमातसयमायननोकतयमा

तदकषविमपपररतनदरलकषखदयाः परममामणतस तददमदककमालमादम आरभय मविकरमसमयस यमावितम अमभनयसय अतरदकषशकष परचिपरयाः परचिमारयाः आसषटरीतम मविकरमसमयमातपरतसतप जमातकष कमासलदमासमादषटरीनमामपदयकष नमाटकपरचिमारयाः अतरअमविषचछननपरविमाहि एविमाभकतम

पमाठगतपरशनमायाः-२

9 मकस नमाम रपकमम

10 उषमा दकषविषटरी कप तर नतरककीरपकषण मचिमतरतमा

11 ममालतषटरीममाधविस ककष न कक तमम

12 शकदरिककष ण मविरमचितसय नमाटकसय नमाम मकमम

13 भमाणगनथसय उदमाहिरणमकषकस दषटरीयतमामम

14 तरनोटकसय एकमम उदमाहिरणस सलखयतमामम

15 कमामदततमा इमत गनथमम उपरपककष षप कप तर अनतभरविमत

16 रपकसय कमत भकषदमायाः

17 उपरपकसय कमत भकषदमायाः

18 सटटकमम इमत कसय भकषदयाः (रपकसयउपरपकसय)

218 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

)11 6 शदलयनपसमारस कमावयसय भकषदमायाःउपयपरकस कमावयभकषदमायाः कमावयसय सविरपदषटमा मविमहितमायाः शदलयनपसमारस पपनयाः कमावयस मतरधमा मविभकमम

गदकमावयस पदकमावयस चिमपककमावयस चि गदमातमकस कमावयस गदकमावयस पदमातमकस कमावयस पदकमावयसगदपदनोभयमातमकस कमावयस चिमपककमावयमम इतयपचयतकष

)11 7 गदकमावयममसससकक तकष पदसमामहितयममवि गदसमामहितयस परपरकषरमम विकषदकमालकषऽमप गदसय परयनोगयाः परचिपरपरचिमार

आसषटरीतम ससमहितमागनथकषषप गदसय भकयसषटरी ममातरमाऽविमापयतकष अथविरविकषदसय गदबहिहलतमा सपपरतषटरीतमा

पदस परमत लकषखकमानमाममादरमामतशयकषन आयपविरदजयकौमतषमामद-विदजमामनकगनथकषषप यदमप पदमापकषकयमागदसय ममातरमा सविलपतममा तथमामप चिरकमामदषप गदभमागयाः अमप उपलभयत एवि

पदमयस महि गनथस पमाठकमायाः सपखमभयसयषनत कणठकष सथमापयषनत चिकषमत पदमयनोगनथसतमाललयमासशततयमा रनोचिकयाः परचिमारनोपयपकशचि भवितषटरीमत सधयमा चि पदस भकयसमा परमायपजयतपरमाचिषटरीनशमासतरषटरीयगनथकषषविथमामप गदसय ततरमामप सममाविकषशनो द परपहवि एवि

सससकक तगदसय मविकमासकरमकषण उदहिरणमामन यथमा ndash lsquoऋतस चि सतयञचमाभषटरीदमाततपसनोऽधयजमायत ततनोरमातरयजमायत ततयाः समपदरिनोऽणरवियाः समपदरिमादणरविमादसध ससवितसरनोऽजमायत अहिनोरमातरमामण मविदधमदशविसय ममषतनोविशषटरी सकयमारचिनदरिमसकौ धमातमा यथमा पकविरमकलपयतम मदविस चि पकसथविषटरीञचमानतररकमथनो सवियाःrsquo (ऋगविकषदसयदशमणडलकष कक षणयजपविरदकष चि)

गदसयमासय शदलषटरी भमाषणपरयनोजयशदलषटरीसममानमा कमठनमायाः शबदमा भकयसमाऽपरयपकमाशचि तदननतरसबमाहमणगनथकषषप बमाहिहलयकषन गदस परमायपजयत यतर ससमहितमागनथमापकषकयमा सरलतमा सममामविशयत

lsquoयदकषतनमणडलस नयमत तनमहिदपकथस तमा ऋचियाः स ऋचिमास लनोकनोऽथ यदकषतदमचिरदरतरीपयतकष तनमहिमावतसतमामन समाममामन स समामनमास लनोकनोऽथ य एष एतषसमनमणडलकष पपरषयाः सनोऽमगसतमामन यजकसमष ससयजपषमास लनोकयाःrsquo -(मणडलबमाहमणकष)

अथमाननतरमपपमनषमद गदसय कथनोपकथनरपकषण परयनोगकषषप मकरयममाणकषषप सफप टमाथरतमासविषटरीयभमाविपरकमाशनपरविणतमा चिमासधकभमाविकषन सममागतमा यथमा ndash

lsquoशविकषतककष तपहमाररणकषय आस तस हि मपतनोविमाचि शविकषतककष तनो विस बहमचियरमम न विदसनोमयमासमतकप लषटरीननोऽननकचय बहमबनधपररवि भविमत स हि दमादशविषरमम उपकषतय चितपमविरशमतविषरयाः सविमारनम विकषदमानधषटरीतयमहिमामनमा अनकचिमानममानषटरी सविबध एयमाय तस हि मपतनोविमाचि शविकषतककष तनो यननप सनोमयकषदस महिमामनमा अनकचिमानममानषटरीसतबधनोऽसयपत तमदकषशमपरमाकषययाःrsquoइमत (छमानदनोगयनोपमनषमद 6 - )1 2

एषमास विदमदकगदनोदरणमानमास पयमारलनोचिनकषन सपखमविगनतपस शकयतकष यदम गदसय सविरपस करमशयाः सपषममअजमायत ससमहितमायमा भमाषमासऽशतनो वयमाकरणलकणचयपतमा तदपकषकयमा बमाहमणमानमास भमाषमा लकणशमासलनषटरी सपषमा चि

उपमनषदमास भमाषमा तप वयमाकरणसममतमा सफप टतममा चिकषमत करममकमविकमासकष पयमारपतस मनदशरनमम एविस विदमदकगददयाःपरशसतषटरीकक तकष वितमरमन लकौमककगदसयमामविभमारविनो जमातयाः लकौमककगदसय परथमयाः परयनोगयाः मनरककष कक तयाः यथमा ndash

सससकक तसमामहितयमम 219

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सविररसमायाः अनपपरमापतमायाः पमानषटरीयमममत यथनो एतदमविसपषमाथमार भविनतषटरीमत नदष सथमाणनोरपरमाधनोयदकषनमनधनो न पशयमत पपरषमापरमाधयाः स भविमत यथमा जमानपदषटरीषप मविदमातयाः पपरषमविशकषषनो भविमत पमारनोवियरमवितसपतप खलप विकषमदतकषप भकयनोमविदयाः परशसयनो भविमतrsquo इमत - (नदघणटपककमाणडकष)

एततकमालपयरनतस गदस कमावयभमाषमारपकषण परयपकस नमासषटरीतम ककष विलस वयविहिमारभमाषमारपकषण परयपजयतकष समअत एवि ततर चिमतकमारमामतशयममाधमातपस कनोऽमप परयमासयाः मकरयममाणनो ननोपलकषयतकष अयमकषवि करमयाः शमासतरषटरीयगदकषअमप उपलभयतकष शमासतरषटरीयगदकषषप समामहिषतयकचिमतकमारमानम आधमातपस न कनोऽमप परयमासयाः कक तयाः एतमादशगदसयमनदशरनमामन कमतमचितम कमालकरमकषण परसतकयनतकष

lsquoयकष पपनयाः कमायमारभमाविमामनविकरततकौ तमाविततकषषमास यतनयाः मकरयतकष तदथमा घटकषन कमायर कररषयनम कप मभकमारकप लसमतविमाऽऽहि---कप र शबदमानम परयनोकषयकषrsquo इमत (महिमाभमाषयसय पशपशमामहककष )

अनकषन गदकषन पठयममानकषन तमातकमासलककी गदसय मविकससतपकणररपतमा परतषटरीयतकष इतयाः परस गदसयपरकौमढसतमामकर कद रपपमामदतमा यथमा शबरसविमाममननो भमाषयकष ndash

lsquoइचछयमाऽऽतममानमपपलभमामहिकष कथमममत उपलबधपकविर हमभपरकषतकष भवितषटरीचछमा यथमामकषरमपततरकषणयमानयसमजजमातषटरीयदयाः अनपपलबधपकविमारमण सविमादकमन विककफलमामन न तमामन परतयसममाकममचछमा भविमतrsquo

एतमावितपयरनतस गदसय यनो मविकमासकरमयाः परदमशरतयाः स शमासतरषटरीयगदमविषयनो लकौमककगदमविषयनो विमामनतपस शकयतकष समामहिषतयकगदस तप सविरपरथमस मशलमालकषखकषषप परमापयतकष रदरिदमामनयाः मशलमालकषखकष यमा गदसय शदलषटरीदशयतकष समा मनतमानतपरकौढमा ओजनोगपणगपषमफतमा चि

गदस समामहितयकष परयपजयममानस सदकषवि गदकमावयनमामकस कमावयसय भकषदमकलपयतम समामहितयपरयनोगशचिगदसय मशलमालकषखकषषविकषविकषदस परथमतयमा कक तयाः परतषटरीयतकष सपबनधनोभरटटबमाणसय चि गदमपकषकषय बहिहकमालमातम पकविरमकषविरदरिदमामनयाः मशलमालकषखनोऽसखननगदशदलषटरीमनदशरनषटरीभकतनोऽसलखयतम

हिररषकषणसय परयमाणपरशसतकौ मविजयसतमभविणरनकष ndash

lsquoसविरपकसथविषटरीजयजमनतनोदयवयमापतमनसखलमाविमनतलमासककीसततरममतससतरदशपमतभविनगमनमाविमापतलसलतसपखमविचिरणमाममाचिकमाण इवि भपविनोबमारहिहरयमपषचछष तयाः सतमभयाःrsquo इमत

इतथस विदमदकसमामहितयत आरभय परयमागपरशषसतलकषखकमालपयरनतस गदसमामहितयस मविकसदरिकपतयमा विततरममानसपरतषटरीयतकष

सससकक तगदसय विदमशषटमम

यतर भमाषमानतरगदमामन सरलभमाविकषनमाथरपरतययसमथमारमन मविसतकतरपमामण चि भविषनत ततर सससकक तगदसचिमतकमारकमाररविसतपवयञनमविधयमा लघपकमायमामन भविषनत सससकक तगदसय लघपतविनोपबकसमहितससममासकक तमाथमारसधकयपकणरतविस चि भमाषमानतरगदददपरलरभमम lsquoओजयाः सममासभकयसतविमकषतदम गदसय जषटरीमवितममrsquo इमतदषणडपरमतपमामदतमदशमासजषटरीविगदस सससकक तभमाषमामनबदमकषवि समभविमत तचचिकषदस सममासभकयसतविस ममातरमातमारतमयकषनसससकक तभमाषमायमास परमारमभकमालत एवि दशयत इतषटरीदमषटरीयस गदस परमारमभकमालत एवि सजषटरीविमम

220 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

यमावितपयरनतस पददयाः चिमतकमारयाः शवयसङगषटरीतधविमनमधपररमणमा परकटषटरीमकरयतकष तमाविदम गदस सविपरकौमढदमारमापरकटयतषटरीमत तदपभयपररशषटरीलनकषन परतषटरीयतकष इदमकषवि चि गदममाधपयरण असमशकचिमतकमारसदमाविकषन चि चिमतकमारममउतपमाद कक मततविमम आकलयषनत गदमामन तप सतयकषवि सविमारशचिमतकमारकष बनधगमाढतविकष चि चिमतकमारस जनयकषयपयाः इमतकवियनो गदकष समाफलयस कषसमाधयस समभमावय भकयसमा पदरचिनमायमामकषवि परविकततमायाः अत एवि गदस कविषटरीनमास मनकषसविदषनत इमत विचिनस परममाणषटरीभविमत

समपरमत कमतचिन परमपखगदकमावयमामन सविरपतनो रचिमयतकपररचियपरदमानदमारमा चिपररचिमायमयतपममषयनतकष ततरकषदस परथममविगनतवयस यतम समामहिषतयकसससकक तगदस मशलमालकषखकषषविकषविपरथमपरकमाशमधयगचछतम हिररषकषणसय मशलमालकषखकष परयमागपरशसतकौ चि गदसय यदरिकपस परमापयतकष तदकषविमागकषतनदयाःकमविमभयाः पररममासजरतस सतम समामहिषतयकगदसय गकौरविस विधरमयतपस परमाकरमत समामहिषतयकगदसयमादनो गनथयाःसपबनधनोयाः विमासविदततमा एवि उपलभयतकष

)11 8 पदकमावयममयषसमनम कमावयकष ककष विलस पदमामन एवि मविरमाजनतकष ततम पदकमावयमम इतयपचयतकष अतर शलनोकद याः एवि

मविषयसय विणरनमा मकरयतकष कमविनमा तदथमा पञच महिमाकमावयमामन तमामन यथमाकरमस रघपविसशमम कप ममारसमभविमममकरमातमाजपरनषटरीयमम मशशपपमालविधमम नदषधषटरीयचिररतमम इतरमामन उदमाहिरणमामन दषटरीयनतकष अधयाः

जयदरिथसय lsquoहिरचिररतमचिनतमाममणयाःrsquo

कमाशमषटरीरजमातकषन जयदरिथकषन हिरचिररतमचिनतमाममणनमारम महिमाकमावयस कक तस यतरमानपषपभदवि सविर सगमारअरचयनत अयस जयदरिथयाः अलङकमारमविममशरनयाः कततपरयाः परससदमालङकमारशमाससतरणनो जयरथसय भरमातमाऽऽसषटरीतमउभमाविमप भरमातरकौ १२०३-१२२६ खषटरीषमाबदभविसय रमाजदकषविनमामननो भकपसयमासधनकष आसतमामममत परससदमम अतएवि चिमासय समयसतरयनोदशशतकसय आरमभ इमत दढमम

हिरचिररतमचिनतमामणकषयाः भमाषमा सरलमा पपरमाणपमाठ इविमातर पमाठयममानकष रसमासविमादनो जमायतकष

लनोसलमबरमाजसय lsquoहिररमविलमासकमावयममrsquo

अयस लनोसलमबरमाजयाः आयपविरदककषतरकष परससदसय विददजषटरीविनसय कतकरतयमा परससदयाः असयहिररमविलमासकमावयस लघपकमावयस सदमप गपणदमरहिनषटरीयमम असय समययाः सतरषटरीषषटरीयदकमादशशतकस मनयतकष यतषटरीयसभनोजरमाजसमकमासलकसय कसयमचितम हिररहिरनमामकसय दमकणभमारतसमरिमाजयाः समकमालषटरीन आसषटरीतम अयमतषटरीविसरसयाः कमवियाः आसषटरीदम अतनोऽसय कमावयस कक षणसय बमाललषटरीलमायमायाः सरसस शङगमाररकस चि विणरनमम उपसथमापमयतपममअलमम

)11 9 चिमपककमावयममयषसमनम कमावयकष गदमामन सषनत पदमामन अमप सषनत तदम गदपदनोभयमातमकस कमावयमम तदकषवि चिमपकयाः

इमत पदकषन उचयतकष गदकमावयगतमम अथरगकौरविस पदकमावयगतमम अथरगकौरविस पपरसकक तस रमागमयतविस चिकषतयपभयसममसलतस सदसधकस चिमतकमारस जनयमत चिमपककमावयमम

चिमपकलकणमम

सससकक तसमामहितयमम 221

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सविरपरथमममाचिमायरयो दणडषटरी lsquoगदपदमयषटरी विमाणषटरी चिमपकररतयमभधषटरीयतकष rsquo इमत चिमपकलकणमपकविमानम तदननतरभमामविनयाः अमप आचिमायमारयाः तदकषवि अनविविदनम lsquoगदपदमयस कमावयस चिमपकयाः rsquo इमत तलकणकष विमाणषटरीसथमानकषकमावयपदमनविकषशकषऽमप न कमामप नविषटरीनतमा

lsquoकविमचिदतर भविकषदमायमार कविमचिदम विकतरमापविकतरककष

आदकौ पददनरमसकमारयाः खलमादकषविकरततककीततरनमम rsquo

इमत लकणमानपरनोधकषन कथमाऽऽखयमामयकयनोरमप गदपदममसशततविकषन चिमपकलकणपरसमकसतप नशङकनषटरीयमा तयनोगरदसयदवि परमाधमानयमातम लकणमानपरनोधकषनदवि कमतपयपदमानमास तयनोयाः परविकषशमाचचि

चिमपककमावयकषषप तप गदपदयनोयाः ममातरमा परमायकषण सममा भविमत मकमपयकषकमम अङगमम अमतपकथपलस न जमायकषतइतयषसमननसशकष कविययाः सतकमारयाः मतषठषनत

चिमपककमावयमविकमासयाः

चिमपककमावयस गदकमावयसयदवि पररममासजरतस रपमममत कथनकषन सतयमम उपलभयतकष यदमप यजपविरदकषगदपदयनोयाः ममशणमम उपलभयतकष तथमामप नमासकौ चिमपकपरकमारयाः पमालषटरीगदपदमनबदकषषप जमातकगनथकषषविमप नचिमपकसविरपस दशयतकष अतयाः आयरसकररकक तमा जमातकममालमा एवि चिमपककमावयसय आमदमस सनोत इमत विकपस शकयतकषहिररषकषणसय परयमागपरशसतकौ गदपदममशणमसय परमाथममकपरयनोगरपस मनतपस शकयतकष यदमप जमातकममालमाहिररषकषणसय परयमागपरशषसतशचि गदपदममशस परमागकपभकतस शरषटरीरस धमारयतयाः तथमामप चिमपककमावयकषन विमासतमविकस रपसदशमशतमाबदमामकषवि परकमटतस यदमा नलचिमपकयाः जमनमम अलभत

पमाठगतपरशनमायाः-३

19 मकस नमाम गदकमावयमम

20 पदकमावयस नमाम मकमम

21 पदकमावयसय एकमम उदमाहिरणस दषटरीयतमामम

22 चिमपककमावयसय लकणस मकमम

23 लनोसलमबरमाजसय हिररमविलमासकमावयस गदकमावयस पदकमावयस विमा

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष सससकक तसमामहितयसय मकसञचतसविरपस परदशयर कमावयसय परकमारमायाः विमणरतमायाः बहिहमविधमायाःकमावयसय परकमारमायाः परदमशरतमायाः सविरपमानपसमारस कमावयसय भकषददयस परदमशरतमम तदथमा दशयकमावयस शवयकमावयसचि शवयकमावयसयमामप पपनयाः महिमाकमावयमामन खणडकमावयमामन शलकषषकमावयमामन यमककमावयमामन इतयमामदभकषदमायाः

222 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

उदमाहिरणपपरयाःसरस परदमशरतमायाः दशयकमावयसय रपकमम उपरपकमम इमत भकषददयस मविसतरकषण विमणरतमम रपकसयदश भकषदमायाः उपरपकसय चि अषमादश भकषदमायाः अतर आलनोमचितमायाः

ततयाः शदलयनपसमारस कमावयसय गदमम पदमम चिमपकयाः इमत भकषदतरयस परदमशरतमम गदकमावयमविषयकषपदकमावयमविषयकष चिमपककमावयमविषयकष चि तकषषमास लकणमामन उदमाहिरणमामन चि आलनोमचितमामन गदमातमकस कमावयसगदकमावयमम उचयतकष पदमातमकस कमावयस पदकमावयमम उचयतकष गदपदनोभयमातमकस कमावयस चिमपकयाः इतयपचयतकष

पमाठमानतपरशनमायाः

1 दशयकमावयसय परमाचिषटरीनतमामम आलनोचियत

2 चिमपककमावयस सलकणस सनोदमाहिरणमम आलनोचियत

3 रपकसय दशभकषदमानम विणरयत

4 उपरपकसय भकषदमानमास नमाममामन उदमाहिरणमामन चि सलखत

5 शमासतरकमावयमविषयकष लघपपरबनधस सलखत

6 दकषविकमावयमविषयकष लघपमटपपणनी सलखत

7 महिमाकमावयखणडकमावयकष आधमारषटरीकक तय लघपमनबनधस सलखत

8 यमककमावयसय सविरपमम उदमाहिरणस चि मविविकणपत

पमाठगतपरशनमानमामम उततरमामण

उततरमामण-१ 1 विमाकपमतरमाजसय गउडविहिनो

2 पकौरमामणकस कमावयमम

3 अषकौ

4 शमासतरकमावयमम

5 भटटभषटरीमकषन

6 नषटरीमतविमरणयाः ककीचिकविधमम

7 शलकषषकमावयमम

8 सपतदशशतकमम

उततरमामण-२ 9 रपयतकष कलपयतकष चितपमविरध-अमभनयकषन परतयकषटरीगनोचिरषटरीमकरयतकष यकषन तदरिकपकमम

10 ऋगविकषदकष

सससकक तसमामहितयमम 223

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

11 भविभकमतनमा कक तमम

12 मकचछकमटकमम

13 विररचिकषयाः उभयमामभसमाररकमा

14 मविकरमनोविरशषटरीयमम

15 भमणकमायमामम अनतभरविमत

16 दश भकषदमायाः

17 अषमादश भकषदमायाः

18 उपरपकसय

उततरमामण-३ 19 गदमातमकस कमावयस गदकमावयमम

20 यषसमनम कमावयकष ककष विलस पदमामन एवि मविरमाजनतकष ततम पदकमावयमम इतयपचयतकष

21 कप ममारसमभविमम

22 lsquoगदपदमयषटरी विमाणषटरी चिमपकररतयमभधषटरीयतकष rsquo इमत चिमपकलकणमम

23 पदकमावयमम

इमत एकमादशयाः पमाठयाः

224 सससकक तसमामहितयमम

  • 1) सभाषितानि-१
    • 11) मलपाठः -
    • 12) अधना वय मलपाठ अवगचछाम
      • 2) सभाषितानि-२
        • 21) मलपाठः -
        • 22) इदानी वय मलपाठम अवगचछाम
          • 3) परहलिकाः समसयाशलोकाशच
            • 31) समसयाशलोकाः
              • 311) समसया - ठठणठठणठ ठठठणठठणठः
              • 312) समसया - ldquoशतचनदर नभःसथलम
              • 313) समसया - गगन भरमरायत
              • 314) समसया - मगात सिहः पलायत
              • 315) समसया - पिपीलिका चमबति चनदरमणडलम
              • 316) समसया - परः पतयः कामात शवशरमियमालिङगति सती
                • 32) परहलिकाशलोकाः
                  • 4) वतालपञचविशतिः-१
                    • 41) कोऽनङगरतिपतिः
                      • 411) कथामखम
                      • 412) परवपीठिका
                        • 42) मलपाठः
                          • 421) विभागः 1
                            • वयाखया
                            • सरलारथः
                            • वयाकरणविमरशः
                              • 422) विभागः 2
                                • वयाखया
                                • सरलारथः
                                • वयाकरणविमरशः
                                  • 423) विभागः - 3
                                    • वयाखया
                                    • सरलारथः
                                    • वयाकरणविमरशः
                                      • 424) विभागः - 4
                                        • वयाखया
                                        • सरलारथः
                                        • वयाकरणविमरशः
                                          • 425) परथमकथायाः तातपरयारथः
                                            • 43) कः तयागी
                                              • 431) परवपीठिका
                                              • 432) विभागः 1
                                                • वयाखया
                                                • सरलारथः
                                                  • 433) विभागः -2
                                                    • वयाखया
                                                    • सरलारथः
                                                      • 434) विभागः 3
                                                        • वयाखया
                                                        • सरलारथः
                                                          • 435) विभागः 4
                                                            • वयाखया
                                                            • सरलारथः
                                                              • 436) विभागः - 5
                                                                • वयाखया
                                                                • सरलारथः
                                                                  • 437) दवितीयकथायाः तातपरयारथः
                                                                      • 5) वतालपञचविशतिः-२
                                                                        • 51) को म भरता
                                                                          • 511) परवपीठिका
                                                                          • 512) विभागः - 1
                                                                            • वयाखया
                                                                            • सरलारथः
                                                                              • 513) विभागः - 2
                                                                                • वयाखया
                                                                                • सरलारथः
                                                                                  • 514) विभागः - 3
                                                                                    • वयाखया
                                                                                    • सरलारथः
                                                                                      • 515) विभागः - 4
                                                                                        • वयाखया
                                                                                        • सरलारथः
                                                                                          • 516) विभागः - 5
                                                                                            • वयाखया
                                                                                            • सरलारथः
                                                                                              • 517) विभागः - 6
                                                                                                • वयाखया
                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                  • 518) तातपरयारथः
                                                                                                    • 52) कथोपसहतिः
                                                                                                    • 53) मलपाठः
                                                                                                      • सनदरभगरनथपरिचयः
                                                                                                      • भावविसतारः
                                                                                                      • भाषाविसतारः
                                                                                                          • 6) शकसपततिः
                                                                                                            • 61) परथमकथा- सदरशनधीः
                                                                                                              • 611) कथामखम
                                                                                                              • 612) परवपीठिका
                                                                                                              • 613) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 1
                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                  • 614) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 2
                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                      • 615) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 3
                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                          • 616) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 4
                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                • 62) दवितीयकथा- विषाङगनावततम
                                                                                                                                  • भमिका
                                                                                                                                  • 621) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 1
                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                      • 622) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 2
                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                        • अनवयः
                                                                                                                                        • अनवयारथः
                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                          • 623) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 3
                                                                                                                                            • वयाखया
                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                              • 624) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 4
                                                                                                                                                • अनवयः
                                                                                                                                                • अनवयारथः
                                                                                                                                                • तातपरयारथः
                                                                                                                                                • अनवयः
                                                                                                                                                • अनवयारथः
                                                                                                                                                • तातपरयारथः
                                                                                                                                                • अनवयः
                                                                                                                                                • अनवयारथः
                                                                                                                                                • तातपरयारथः
                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                    • 63) ततीयकथा - बदधिः सरवतर जययसी
                                                                                                                                                      • 631) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी - मलपाठः - विभागः - 1
                                                                                                                                                        • अनवयः
                                                                                                                                                        • अनवयारथः
                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                          • 632) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी - मलपाठः - विभागः - 2
                                                                                                                                                            • वयाखया
                                                                                                                                                            • अनवयः
                                                                                                                                                            • अनवयारथः
                                                                                                                                                            • तातपरयारथः
                                                                                                                                                            • अनवयः
                                                                                                                                                            • अनवयारथः
                                                                                                                                                            • तातपरयारथः
                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                              • 633) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी- मलपाठः- विभागः- 3
                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                  • 634) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी- मलपाठः- विभागः- 4
                                                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                      • 635) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी- मलपाठः- विभागः- 5
                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                        • गरनथविसतारः
                                                                                                                                                                        • भावविसतारः
                                                                                                                                                                        • भाषाविसतारः
                                                                                                                                                                          • 7) पञचतनतरम
                                                                                                                                                                            • 71) परथमकथा - मरखाणा न समादरः
                                                                                                                                                                              • 711) परवपीठिका
                                                                                                                                                                              • 712) मलगरनथपरिचयः
                                                                                                                                                                              • 713) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः- 1
                                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                  • 714) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः - 2
                                                                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                                      • 715) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः - 3
                                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                                          • 716) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः- ४
                                                                                                                                                                                            • वयाखया
                                                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                                                              • 717) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः - ५
                                                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                    • 72) दवितीया कथा - यतो धरमसततो जयः
                                                                                                                                                                                                      • 721) परवपीठिका
                                                                                                                                                                                                      • 722) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 1
                                                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                          • 723) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - २
                                                                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                              • 724) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - ३
                                                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                  • 725) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - ४
                                                                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                      • 726) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 5
                                                                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                          • 727) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 6
                                                                                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                              • 728) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 7
                                                                                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                                  • 729) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 8
                                                                                                                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                                      • 7210) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 9
                                                                                                                                                                                                                                        • गरनथविसतारः
                                                                                                                                                                                                                                        • भावविसतारः
                                                                                                                                                                                                                                        • भाषाविसतारः
                                                                                                                                                                                                                                          • 8) कावयशासतरपरवशः-१
                                                                                                                                                                                                                                            • 81) वदः
                                                                                                                                                                                                                                            • 82) वदविभागपरिचयः
                                                                                                                                                                                                                                            • 83) वदसय परकाराः
                                                                                                                                                                                                                                              • 831) ऋगवदः
                                                                                                                                                                                                                                              • 832) यजरवदः
                                                                                                                                                                                                                                              • 833) सामवदः
                                                                                                                                                                                                                                              • 834) अथरववदः
                                                                                                                                                                                                                                                • 84) वदाङगाना परिचयः
                                                                                                                                                                                                                                                  • 841) शिकषा
                                                                                                                                                                                                                                                  • 842) वयाकरणम
                                                                                                                                                                                                                                                  • 843) छनदः
                                                                                                                                                                                                                                                  • 844) निरकतम
                                                                                                                                                                                                                                                  • 845) जयौतिषम
                                                                                                                                                                                                                                                  • 846) कलपः
                                                                                                                                                                                                                                                    • 85) पराणानि
                                                                                                                                                                                                                                                    • 86) पराणाना करत-सखया-नामानि
                                                                                                                                                                                                                                                    • 87) कावयम
                                                                                                                                                                                                                                                    • 88) कावयसय मलम
                                                                                                                                                                                                                                                    • 89) कावयविकासः
                                                                                                                                                                                                                                                    • 810) कावयसय वशिषटय परयोजनञच
                                                                                                                                                                                                                                                    • 811) एतत यषमाभिः अवगतम
                                                                                                                                                                                                                                                      • 9) कावयशासतरपरवशः- २
                                                                                                                                                                                                                                                        • 91) कविसवरप कविभदाशच
                                                                                                                                                                                                                                                        • 92) परतिभा
                                                                                                                                                                                                                                                        • 93) सहदयः
                                                                                                                                                                                                                                                        • 94) कावयम
                                                                                                                                                                                                                                                        • 95) कावयपरयोजनम
                                                                                                                                                                                                                                                        • 96) वततिसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                          • 961) अभिधासवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                          • 962) लकषणासवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                          • 963) वयञजनासवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                            • 97) रससवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-१
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-२
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-३
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-४
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-५
                                                                                                                                                                                                                                                                  • 10) कावयशासतरपरवशः- ३
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 101) गणसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 102) रीतिसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 103) अलङकारसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 104) छनदससवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-१
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-२
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-३
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-४
                                                                                                                                                                                                                                                                          • 11) कावयपरकाराः
                                                                                                                                                                                                                                                                            • 111) भमिका
                                                                                                                                                                                                                                                                            • 112) सवरपानसार कावयसय भदाः
                                                                                                                                                                                                                                                                            • 113) शरवयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1131) महाकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1132) शासतरकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1133) दवकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1134) खणडकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1135) यमककावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1136) शलषकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                                • 114) दशयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                  • 1141) रपकम
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • रपकसय परकाराः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • १) नाटकम
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • २) परकरणम
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ३) भाणः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ४) वयायोगः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ५) समवकारः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ६) डिमः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ७) ईहामगः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ८) वीथी
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ९) अङकः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • १०) परहसनम
                                                                                                                                                                                                                                                                                      • 1142) उपरपकम
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 115) दशयकावयसय पराचीनता
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 116) शलयनसार कावयसय भदाः
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 117) गदयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 118) पदयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 119) चमपकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                          • उततराणि-१
                                                                                                                                                                                                                                                                                          • उततराणि-२
                                                                                                                                                                                                                                                                                          • उततराणि-३
Page 2: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन

copyरमाषष षटरीय-मपक-मविदमालयषटरी-मशकमा-सससथमानमम National Institute of Open Schooling

परथमसससकरणमम २०१७ First Edition (Copies )2017

ISBN (Book )1

ISBN (Book )2

समचिवियाः रमाषष षटरीय-मपक-मविदमालयषटरी-मशकमा-सससथमानमम ए-२४-२५ सससथमागतककषतरमम मविभमागयाः - ६२ ननोएडमा - २०१ ३०९ (उततरपरदकषशयाः)दमारमा परकमामशतमम दमारमा मपमदरितमम

ममाधयममकककमा - सससकक तसमामहितयमम (२४८)

मनतरणमामणडलममडमाड चिनदरिभकषणशममार शषटरी ससजय-कप ममार-ससनहिमा डमाड सनधयमा-कप ममारयाःअधयककषः ननिददशककषः (शशनकक) उपननिददशककषः (शशनकक)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम रराममनविनशसससथरानिमम रराममनविनशसससथरानिमम निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९ निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९ निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९

पमाठयमविषय-मनममर मत-समममतयाःसवमतततः अधयकतःसविरामटरी आतमवपरियराननदतः कम लपनतकषः ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

सवमतततः उपराधयकतःडराड विवकटरमणभटतः सहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तराधययनिनविभरागकषः)ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

शटरीमरानम पलराशि-घघोडइतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)रराजरा-निरदनद-लराल-खरानि-मनहलरा-महरानविदरालयकषःमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२११०२ (पविङम गमम)

शटरीमरानम सममनत-चचौधमरटरीसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)सबस-सजनिटरीकरानत-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - लमटमननियरा रकरालयकषः - सबसमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२१ १६६ (पविङम गमम)

डराड भरासकरराननद-पराणडतयतःउपपरराचरायरयचरकषः सविरवोदय-बराल-नविदरालयकषः निविददहलटरी

शटरीमरानम मलय-पघोडतसहरायकपरराधयरापककषः (WBES) (सससकक तनविभरागकषः)रराणटरीबराबाध-सविरयकरारटरीय-महरानविदरालयकषःरराणटरीबराबाध मणडलमम - बराबाकम डरा - ७२२१३५ (प विङम गमम)

शटरीमरानम सनतमकम मरारपरानतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)नविजयनिराररायण-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - इटराचमनिरा मणडलमम - हहगलटरी - ७१२१४७ (पविङम गमम)

सविरामटरी वितदतततविराननदतःपरराचरायरयकषः ररामकक षण-मठ-नविविदकरानिनद-विदद-नविदरालयकषःबदलमड-मठकषः मणडलमम - हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

डड रराम-नराररायण-मटरीणरा सहरायक-ननिददशककषः (शशनकक)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम निनोएडरा- २०१ ३०९

पमाठयकरम-समनवियकयाःडड रराम-नराररायण-मटरीणरा सहरायक-ननिददशककषः (शशनकक)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम निनोएडरा उततरपरददशकषः - २०१ ३०९

पमाठयमविषयसमामगषटरी-मनममर मत-समममतयाः

ससपमादकमणडलममडराड विवकटरमणभटतः सहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तराधययनिनविभरागकषः)ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

सविरामटरी वितदतततविराननदतःपरराचरायरयकषःररामकक षण-मठ-नविविदकरानिनद-विदद-नविदरालयकषःबदलमड-मठकषः मणडलमम - हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

पमाठलकषखकमायाः(पराठतः १ २ ३ ११-१५)

शटरीमरानम सनतमकम मरारपरानतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)नविजयनिराररायण-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - इटराचमनिरामणडलमम - हहगलटरी - ७१२१४७ (पविङम गमम)

(पराठतः ४-७)

शटरीमरानम रराहहलगरावजतःअनिमसनधरातरा (सससकक तनविभरागकषः)यरादविपमरनविशवनविदरालयकषःकनलकरातरा - ७०० ०३२ (पविङम गमम)

(पराठतः ८)

डराड विवकटरमणभटतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तराधययनिनविभरागकषः)ररामकक षण-नमशनि-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयकषःबदलमड-मठकषः हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

(पराठतः ९-१०)

शटरीमरानम मलय-पघोडतसहरायकपरराधयरापककषः (WBES) (सससकक तनविभरागकषः)रराणटरीबराबाध-सविरयकरारटरीय-महरानविदरालयकषःसथरानिमम - रराणटरीबराबाध मणडलमम - बराबाकम डरा - ७२२१३५पनशचिमविङम गमम

(पराठतः १६-१८)

शटरीमरानम पलराशि-घघोडइतःसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)रराजरा-निरदनद-लराल-खरानि-मनहलरा-महरानविदरालयकषःमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२११०२ (पविङम गमम)

(पराठतः १९-२२)

शटरीमरानम सममनत-चचौधमरटरीसहरायकपरराधयरापककषः (सससकक तनविभरागकषः)सबस-सजनिटरीकरानत-महरानविदरालयकषःपतरालयकषः - लमटमननियरा रकरालयकषः - सबसमणडलमम - पनशचिममदनदनिटरीपमरमम - ७२१ १६६ (पविङम गमम)

रकषखमामचितरमाङकनस मपखपकषठमचितरणस चिसविरामटरी हररपराननदतःररामकक षण-नमशनिमबदलमड-मठकषःमणडलमम - हराविडरा - ७११ २०२ (पविङम गमम)

नपरय नविदरानथरयनिमभरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमसय अधययनिराय अधयदतद हरादरद सविरागतस वयरानहरियतद भरारतमम अनत परराचटरीनिमम अनत नविशरालस च भरारतसय विराङमयमनप तथशवि परराचटरीनिस परशसयतरस सममहतम च सकनषटिकतरारय भगविरानिम एवि भरारतटरीयरानिरास

सकलनविदरानिरामम उतस इनत नसदरानतकषः शरासदषम भरारतसय समजरातद अलपजरातद अजरातद च इनतहरासद विरानगविननिमयसय मराधयमस सससकक तनमनत समनविनदतस समदषरामम परदटरीररघ अनसमनिम भरारतदनतहरासद यराननि शरासरानण सममददतराननि यतम नचनतनिस पररावितरयत यद भराविराकषः परकनटतराकषः ततसविरयमनप सससकक तभराषराभराणडरारद ननिबदमनसत असय भराणडरारसय आकरारकषः नकयरानिम तलकषः नकयरानिम गभटरीरकषः मदलयस नकयदम अनधकमम इनत ननिधरारयरणद नि कनोऽनप समथरयकषः पमररा नकस नकस पठननत सम भरारतटरीयरा इनत एकद नि शनोकद नि कथनञचतम ससनकपय परकटमयतद -

अङम गरावन वितदराशचतविरारघो मटरीमराससरा नयरायवविसतरतः

पमरराणस धमरमशिरासस च वविदरा हततराशचतमदरमशि (विरायमपमरराणमम ६१७८)

अनसमनिम शनोकद चतमदरयश नविदरासथरानिराननि कथयनतद चतविरारनो विददराकषः (उपविददराकषः च) षडम विददराङम गराननि मटरीमराससरा (पदविरवोततरमटरीमराससद) नयरायकषः (आनविटरीनककक) पमरराणमम (अषटिरादश ममखयराननि पमरराणराननि उपपमरराणराननि च) धमरयशरासमम (समकनतकषः) इनत चतमदरयश नविदरासथरानिराननि कथयनतद इतनोऽनप करावयरादटरीननि बहहननि शरासरानण सननत एतरासरास नविदरानिरामम उतसकषः परविराहकषः परदरानिस परगनतकषः परविकनदकषः च महतरा करालदनि जरातरा समराजसय कलयराणराय भरारतसय पराठदरानिपरमपररायरास गमरकम लदषम आधयरानतमकरा मनिनोविशजराननिकरा शरटरीररारनोगयनविषयरा रराजनिटरीनतकषः दणडनिटरीनतकषः करावयराननि करावयशरासरानण अनयराननि च बहहननि शरासरानण पराठमयनतद पठमयनतद सम

एतरासरामम नविदरानिरास नशकणराय बटमकषः नपतकगकहस तयकतविरा गमरकम लदषम बरहमचयरारयशरमस यरापयनत सम एतरासम ननिषपराणनो भविनत सम एतरासम नविदरासम ननिषणरातरा जनिरा अदरानप कद नचतम सननत निशसनगरयकपररवितरयनिराननि परददशटरीयराननि आकरमणराननि सविददशटरीयरा नविपलविराकषः इतयरानदनभकषः बहहनभकषः करारणशकषः एतरा नविदरा यथरापदविरद नि पराठमयनतद भरारतद अनपच यद कद ऽनप पठननत तदषरास पराठमयकरमकषः परटरीकरा परमराणपतमम इतयरानदकमम आधमननिकनशकणपदतयरा कविनचतम रराजयदषम भविनत बहहत निशवि भविनत अतकषः एतदषरास परराचटरीनिशरासराणरामम अधययनिस परटरीकणस परमराणटरीकरणस च भवितम इनत नधयरा अयस पराठमयकरमकषः ररानषटयममकनविदरालयटरीनशकरासससथरानिदनि पररारबधकषः जनिनहतराकरारर यदम यराविदम यथरा च जरानिस एतदषम शरासदषम ननिनहतस ननिभकतमम चरानसत तदम जनिरानिरास पमरसतरातम परकनटतस भवितम इनत लकषयमम तदनि सविरवऽत समनखनिकषः सनतम सविरव सनतम ननिररामयराकषः सविरव भददनषटिसमपनिरा भदतविरा भदरानण पशयनतम मरा कनशचिदम दमकषःखमम आपनिमयरातम मरा कनशचिदम दमकषःखदरानिद परवितरवत इनत अतयनतमम उदरारमम उददशयमम भरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत निरामकसय असय पराठमयकरमसय परकलपनिद वितरयतद नविजरानिस शरटरीररारनोगयस नचनतयनत कलरानविषयरा मनिनोनविजरानिमम आधयरानतमकनविजरानिस मनिनोरञजनिस च नचनतयननत नविजरानिस सराधनिसविरपस समखनोपभनोगकषः सराधयस चरानसत अतकषः नविजरानिरादनप कलराशराखरायराकषः शरदषठतविस ननिकषःसनददहमनसत जनिकषः कलरामम उपयमजय नविजरानिरातम समखमम निरापनिनोनत अनप तम नविजरानिमम उपयमजय कलरातकषः समखमरापनिनोनत निरात वयनतकरमकषः पररलकषयतद

अयस सससकक तसरानहतयसय पराठमयकरमकषः छरातरानिमकद लनो जरानिविधरयकनो लकषयसराधककषः पमरषराथरयसराधकशचि अनसत इनत नविशवनसनमअसय पराठमयकरमसय ननिमरारयणद यद नहतरानभलरानषणनो नविदराससकषः उपददषटिरारकषः पराठलदखकराकषः तमनटससशनोधकराकषः टङम करायनोजकराकषः च सराकरातम

परनोकरपदण विरा सराहराययस कक तविनतकषः तदभयकषः सससथरानिपकतनो हरानदरयकस करातरयजञयस वयरानहरियतद ररामकक षणनमशनिम-नविविदकरानिनद-नविशवनविदरालयसय कम लपनतवियरारयकषः शरटरीमनतकषः सविरानमनि आतमनपरयरानिनदराकषः नविशदषतनो धनयविरादराहरारय यदषरामम आनिमकद लयस परदरणरास च नविनिरा करायरयसयरासय पररसमरानपकषः दमषकररा एवि

असय पराठमयकरमसय अधयदतरारनो धनयरा भविनतम सफलरा भविनतम नविदराससनो भविनतम सजजनिरा भविनतम ददशभकरा भविनतम समराजसदविकरा भविनतम इनत अनत हरादरारय सनदचछरा असमराकमम

(डराड चनदभदषणशमरारय)अधयककषः

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम

अधयकषटरीययाः सनदकषशयाः

नपरय अधयदतकषःभरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमस पनठतममम उतसरानहभयनो भरारतटरीयजरानिपरमपररायरा अनिमररानगभय उपरासकद भयशचि हरानदरयकस सविरागतस

नविजरापयतद परमहषरयनविषयकषः अयस यदम गमरकम लदषम अधटरीयरानिरा नविषयरा असमराकस रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिसय पराठमयकरमदऽनप समरानविषटिरा भविननत आ बहनोकषः करालरादम नविदमरानिकषः अनतररायनो ददरटरीभविदनदनत आशरासद नहनदमजशनिबबौदरानिरास धनमरयकमम आधयरानतमकस करावयरानदकस च विराङमयस पररायकषः सविरयमनप सससकक तद ननिबदमनसत एतदषरास शतसय कनोटटरीनिरास मनिमजरानिरास नपरयराणरामम नविषयराणरामम भदनमकरायश परसतमतयश परविदशयनोगयतरायश पररनोचनिरायश च मराधयनमकसतरद उचचमराधयनमकसतरद च कद नचदम नविषयराकषः पराठमयतविदनि यनोजयनतद यथरा आसगल-नहनदरानदभराषराजरानिस नविनिरा तततदराषयरा नलनखतरा मराधयनमकसतरटरीयरा गरनथराकषः पनठतमस बनोदमस च नि शकयनतद तदतम अतरानप पररारनमभकस सससकक तस नि जरानिरानत चदतम इमस पराठमयकरमस बनोदमस नि परारयदतम अतकषः पररारनमभकस सससकक तस नविदरानिम छरातकषः अत असय पराठमयकरमसय अधययनिद अनधकराररतविदनि इनत गणयतद

गमरकम लदषम अधटरीयरानिराकषः छरातरा अषटिमककरास यरावितम करामस सविपरमपररानिमसरारमम अधययनिस करनोतम निविमदशमककयनोकषः तम एकरादशदरादशककयनोकषः च भरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमसय ननिषठयरा ननियनमतमम अधययनिस करनोतम असय पराठमयकरमसय अधयदतरा उचचनशकरायश यनोगयनो भनविषयनत

सससकक तसय नविनभननिदषम शरासदषम कक तभदररपररशरमराकषः नविदराससकषः परराधयरापकराकषः नशककराकषः नशकरानविदकषः च असय पराठमयकरमसय पररारपरचनिरायरामम नविषयननिधरारयरणद नविषयपररमराणननिधरारयरणद नविषयपरकटनिभराषरासतरननिणरययद नविषयपराठलदखनिद च ससलगनिराकषः अतकषः असय पराठमयकरमसय सतरकषः उननित एवि इनत नकमम उ विकवयमम

सससकक तसरानहतयसय एषरा सविराधयरायसरामगरटरी भवितरास कक तद पयरारयपरा समबनोधरा रनचररा आनिनदरससयननदनिटरी सबौभरागयदरानयनिटरी धमरारयथरयकराममनोकनोपयनोनगनिटरी च सयरानदनत आशरासमहद असय पराठमयकरमसय परधरानिस लकषयस यदम भरारतटरीयजरानिपरमपररायराकषः शशकनणककदतदषम नविनशषटिस यनोगयस च सथरानिस सविटरीकक नतकषः गविदषणरा च सयरानदनत तललकषयमम पराठमयकरमदणरानिदनि सदतसनत इनत दढनविशवरानसनिनो वियमम

अधयदतरा अधययनिकरालद यनद मनयदत यदम अनसमनिम अधययनिसमभरारद पराठननिचयद यत ससशनोधनिस पररवितरयनिस पररविधरयनिस सससकरारकषः च अपदकषयनतद तदषरास समदषरास परसतराविरानिरास वियस सविरागतस कतमरद नसदराकषः समकषः अममस पराठमयकरममम इतनोऽनप अनधकमम परभरानविनिमम उपयनोनगनिस सरलस च नविधरातमस भविनदकषः सह वियस सदरा परयतनिपररा एवि

अधयदत तणरास समदषरामनप अधययनिद सराफलयराय जटरीविनिद च सराफलयराय कक तकक तयरायश च आशटरीविरयचकषः असमराकमम नकस बराहहनिरा नविसतरदण असमराकस गबौरविविराणणी जगनत नविरलरामम सविरयनविदरायरा लकषयभदतरामम एवि उदररानम -

सविरवऽतर समवखिनतः सनतम सविरव सनतम वनररामयरातः सविरव भदरावण पशयनतम मरा कवशचदम दमतःखिभरागम भविततम दमजरमनतः सजजनघो भभयरातम सजजनतः शिरावनतमरापनमयरातमशिरानतघो ममचयतत बनधतभयघो ममकशचरानयरानम वविमघोचयततमसविसतयसतम वविशवसय खिलतः परिसटरीदतरास धयरायनतम भभतरावन वशिविस वमथघो वधयरा मनशच भदस भजतरादधघोकजत आवितशयतरास नघो मवतरपयहहतमककी

(शरटरी ससजय-कम मरार-नसनहरा )ननिददशककषः (शशनककनविभरागसय)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम

मनदकषशककीयमा विमाकम

नपरय नजजरासनो

ॐ सह नराविवितम सह नचौ भमनकम सह विटरीयरय करविराविहह ततजवसविनराविधटरीतमसतम मरा वविवदविषराविहह ॐ शिरावनततः शिरावनततः शिरावनततः परमपररामम अविलमबय इयस परराथरयनिरा यदम असमराकमम अधययनिस नविघनिरनहतस भवितम अजरानिनिराशकस तदजनसवि भवितम नविददषभराविनिरानिराशकस भवितम

नविदरालराभदनि सविरयनविधतरापरानिरास शराननतकषः भवितम इनतभरारतटरीयजरानिपरमपररा इनत पराठमयकरमसय अङम गभदतनोऽयस पराठमयनविषयकषः असय मराधयनमकककरायराकषः कक तद ननिधरारयरणमनसत एततपराठमयकरमसय

पराठननिचयरानतमकरामम इमरामम अधययनिसरामगरटरीमम भवितद दददम अहस परमस हषरयमम अनिमभविरानम सरलस सससकक तस जरानिनिम यकषः कनोऽनप असय अधययनिद समथरवो गणयतद

करावयसय करावयशराससय च परमस फलमम भविनत रसकषः इनत नविदमषरामम अनभपररायकषः अनिमभविशचि समदषरामम आनिनदनो नह रससविरपमम सविरवषरामम पररानणनिरामम सविरद करायरयमम आनिनदद समखद विरा पयरयविसयतम इतटरीचछरा सविरयपरबलरा तथरा करावयसय सविरव नविषयराकषः रसद पयरयविसयननत करावयरानिरास निशकद परकरारराकषः सननत करावयपरपञचकषः च अनत महरानिम बहहननि च करावयराननि सननत तदषम नविनविधरानिरास करावयरासशरानिरास चयनिस कक तविरा अत पराठमयतविदनि यनोजनिरा कक तरा एविञच सरानहतयसय सरामरानयसविरपस करावयसय सविरपरानदकस भददराकषः इनत पररारनमभकस जरानिमत करायरयतद परारमपररकगमरकम लदषम ययरा पदतयरा पराठकषः परदटरीयतद तसय अविलमबकषः यथरासमबविमत परनतपरादनिद कक तनो नविदतद

मराधयनमकककरायरास परदततकषः सससकक तसरानहतयमम इनत नविषयकषः अनप अतयनतमम उपकरारककषः वितरयतद छरातकषः असय अधययनिदनि जरानिपटरीनिकषः आनिनदरापलमतकषः च भविदतम असय पठनिदनि अधयदतरा अनयदषम करावयदषम परविदशराय यनोगयनो नविधरासयतद एततसरामगरटरी करावयरानिरास करावयशराससय च सशरदमम अधययनिद परविदशराय पररनोचनिराय च अनियरा आकरगरनथरा नि गतराथरारय नि विरा हदयराकषः अनप तम गभटरीरतयरा अधयदयराकषः

समगरनोऽनप पराठमयनविषयकषः दयनोकषः पमसतकयनोकषः कनलपतनोऽनसत

अधयदतरा पराठरानिम समयकम पनठतविरा पराठगतरानिरास परशरानिरामम उततररानण सवियस नविचरायरय अनतद परदततरानिरामम उततरराणरास दशरयनिस कम यरारयतम तशकषः उततरशकषः सविसय उततरस च मदलयददम परनतपतस परदततद ररकभरागद सविसय नटपपणणी रचयददम पराठरानतद परदततरानिरामम उततररानण ननिमरारयय परटरीकरायश सननिदनो भवितम

अधययनिसमभरारद कविरानप करानठनयमम अनिमभदयतद चदतम अधययनिकद नदस यथराकरालस गतविरा समसयरासमराधरानिराय आचरायरद पशयतम ररानषटयममकनविदरालयटरीनशकरासससथरानिदनि सह ई-पतदराररा समपकरद विरा करनोतम जरालपमटद अनप ससपकरय वयविसथरा वितरयत एवि जरालपमटकम टकषः wwwniosacin इनत अनसत

पराठमयनविषयनोऽयस भवितकषः जरानिस विधरययतरातम परटरीकरासम सराफलयमम आविहतरातम रनचस विधरययतरातम मनिनोरथरानिम पदरयतरातम इनत करामयद

अजरानिरानधकरारसय निराशराय जरानिजयनोनतषकषः दशरयनिराय च इयस मद हरानदरयकक परराथरयनिरा -

ॐ असतघो मरा सदम गमय तमसघो मरा जयघोवतगरममय ममतयघोमरारमममतस गमय ॐ शिरावनत शिरावनत शिरावनत

भवितकलयराणकरामटरी

(रराम-निराररायण-मटरीणरा)पराठमयकरमसमनवियककषः (शशनककमम)

रराषटटरीय-ममक-नविदरालयटरी-नशकरा-सससथरानिमम

समनवियककीयमामन विचिमाससस

पमसतकमम- १

सपभमामषतमामदकमम 1 सपभमामषतमामन- १

2 सपभमामषतमामन- १

3 परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमायाः चि

कथमासमामहितयमम 4 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१

5 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२

6 शपकसपतमतयाः

7 पञचतनतरमम

कमावयशमासतरपररचिययाः 8 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१

9 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-२

10 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-३

11 कमावयपरकमारमायाः

पमसतकमम- २

रमाममायणमाधययनमम(विरालमटरीनकररामरायणद नकनषकनधराकराणडद तकतटरीयसगरव १-३९ शनोकराकषः)

12 रमाम-हिनकमतम-ससगमयाः

13 हिनपमतकक तमा रमामलकषमणपरशससमा

14 रमामकक तमा हिनपमतपरशससमा

15 रमामसपगषटरीवियनोयाः सखयमम

कणरभमारमम 16 कणरसय पररतमापयाः

17 असतरसय विकततमानतयाः

18 कविचिकप णडलदमानमम

मकरमातमाजपर नषटरीयमम (परथमसगरव १-३० शनोकराकषः)

19 विनकषचिरसय चिरमानपरपस विचिनमम

20 कपटसय दपयरयोधनसय धममारचिरणमम

21 शमङकतसय दपयरयोधनसय नषटरीमतककौशलमम

22 यपसधमषठरसय परबनोधयाः

सससकक तसमामहितयमम

ममाधयममकककमापरथमस पविर

करमयाः मविषयसकचिषटरी पकषठससखयमा

सपभमामषतमामदकमम 1 सपभमामषतमामन- १ १

2 सपभमामषतमामन- १ १८

3 परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमायाः चि ३३

कथमासमामहितयमम 4 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ ५०

5 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ ७६

6 शपकसपतमतयाः ९२

7 पञचतनतरमम १२०

कमावयशमासतरपररचिययाः 8 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ १४३

9 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-२ १५६

10 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-३ १८१

11 कमावयपरकमारमायाः २०५

)1 सपभमामषतमामन-१परसतमाविनमा -

बमाणभटटमविरमचितकष हिषरचिररतकष सपभमामषतसय लकणमम एविमम उकस यतम -

पपरमाणकषषषविमतहिमासकषषप तथमा रमाममायणमामदषपविचिनस समारभकतस यतम ततम सपभमामषतमपचयतकषअथमारतम पपरमाणमामदषप इमतहिमासकषषप रमाममायणमामदषप महिमाकमावयकषषप चि असखलमनपषयमहितमाय विमार स विमारमम उकस

यतम तततविस तदकषवि समारतविकषन यतर कथयतकष ततम सपभमामषतमम इतयपचयतकष सससकक तकष तमावितम सहिसमासधकमामनसपभमामषतमामन वितरनतकष सपभमामषतमानपसमारस जषटरीविनस यमापयतकष चिकषतम समपकणर जषटरीविनमम एवि सपखकरस भविमत तकषषप एविसपभमामषतकषषप मचितमामन दश सपभमामषतमामन वियमम अषसमनम पमाठकष पठमामयाः पमाठसयमासय पठनकषन मविदमायमायाः ममाहिमातमयसजमासयमामनो वियमम एविस मविदमाममाहिमातमयकष जमातकष समत मविदमालमाभकष असममाकस परषटरीमतयाः उतपतसयतकष एतकषषमास सपभमामषतमानमासपठनकषन जषटरीविनसय यथमाथर पनथमानस चिकषतपस शकनपमयाः वियमम सपभमामषतनोककष पसथ चिलनकषन असममाकमम अभषटरीषलमाभयाःअविशयमम एवि सयमातम पमाठसयमासय पठनकषन असममाकस महिमानम आननदयाः भविकषतम

उदकषशयमामन - इमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

मविदमायमायाः ममाहिमातमयस जमातपस शकनपयमातम

धममारचिरणस ककष न परकमारकषण कतरवयमम - इतयषसमनम मविषयकष जमानस परमापनपयमातम

विमागभकषणसय ममाहिमातमयस जमातपस शकनपयमातम

समामहितयमामदशमासतरमविहिषटरीनसय ककीदशषटरी दशमा भविमत - अषसमनम मविषयकष जमानषटरीयमात

शलनोककष षसथतमानमास पदमानमामम अनविययाः ककष न परकमारकषण कतरवययाः इमत जमानषटरीयमातम

शलनोकमानमास वयमाखयमा ककष न परकमारकषण कतरवयमा इतयषसमनम मविषयकष जमासयमत

)1 1 मकलपमाठयाः -दमानस भनोगनो नमाशससतरसनो गतयनो मविततसययनो न ददमामत न भपङककष तसय तकतषटरीयमा गमतभरविमत१

सससकक तसमामहितयमम 1

1

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मविदमा नमाम नरसय रपमसधकस परचछननगपपतस धनसमविदमा भनोगकरषटरी यशयाःसपखकरषटरी मविदमा गपरणमास गपरयाःमविदमा बनधपजननो मविदकषशगमनकष मविदमा परस ददवितसमविदमा रमाजसप पकसजतमा न तप धनस मविदमामविहिषटरीनयाः पशपयाः२

अजरमामरवितपरमाजनो मविदमामथर चि मचिनतयकषतमगकहिषटरीत इवि ककष शकषषप मकतयपनमा धमरममाचिरकषतम३

मविदमा ददमामत मविनयस मविनयमादम यमामत पमातरतमाममपमातरतविमादम धनममापननोमत धनमादम धमर ततयाः सपखमम४

शनोतरस शपतकषनदवि न कप णडलकषनदमानकषन पमामणनर तप कङकणकषनभमामत कमाययाः करणमापरमाणमासपरनोपकमारदयाः न तप चिनदनकषन५

विचिनो महि सतयस परमस मविभकषणसलजजमाङगनमायमायाः कक शतमा कटकौ चिमदजसय मविददवि पपनसतथमा कममाशषटरीलस महि सविरसय नरसय भकषणमम६

ककष यकरमा न मविभकषयषनत पपरषस हिमारमा न चिनदरिनोजजविलमान सनमानस न मविलकषपनस न कप सपमस नमालङकक तमा मकधरजमायाःविमाणयकषकमा समलङकरनोमत पपरषस यमा सससकक तमा धमायरतकषकषटरीयनतकष खलप भकषणमामन सततस विमागभकषणस भकषणमम७

नरसयमाभरणस रपस रपसयमाभरणस गपणयाःगपणसयमाभरणस जमानस जमानसयमाभरणस कममा८

समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाःसमाकमातपशपयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाःतकणस न खमादननमप जषटरीविममान-

सतदमागधकषयस परमस पशकनमामम९

2 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

यतर मविदजजननो नमाषसत शलमाघयसततरमालपधषटरीरमपमनरसतपमादपकष दकषशकष एरणडनोऽमप दरिपममायतकष१०

)1 2 अधपनमा वियस मकलपमाठस अविगचछमामदमानस भनोगनो नमाशससतरसनो गतयनो मविततसययनो न ददमामत न भपङककष तसय तकतषटरीयमा गमतभरविमत१अनविययाः - मविततसय दमानस भनोगयाः नमाशयाः मतसयाः गतययाः भविषनत यनो न ददमामत न भपङककष तसय

(मविततसय) तकतषटरीयमा गमतयाः भविमत

अनवियमाथर याः - मविततसय धनसय दमानस परदमानस भनोगयाः उपभनोगयाः नमाशयाः मविनमाशयाः मतसयाः मतरमविधमायाः गतययाःभविषनत वितरनतकष यनो जनयाः न ददमामत दमानस न करनोमत न भपङककष भनोगस न करनोमत तसय जनसय (मविततसय)

तकतषटरीयमा गमतयाः नमाशयाः भविमत जमायतकष

सरलमाथर याः - धनसय दमानस भनोगयाः मकञच नमाशयाः - इतयकषतमायाः मतरमविधमायाः गतययाः वितरनतकष कषशचितम जनयाःयमद धनसय दमानममप न करनोमत मकञच भनोगममप न करनोमत तमहिर तसय धनसय मविनमाशयाः अविशयस भविमत

तमातपयमारथर याः - धनस महि सविरयाः जनदयाः एवि इषमम अषसमनम जगमत धनस मविनमा न कसयमचितम कमायरसयससमदयाः वितरतकष परनतप तसय धनसय दमानस भनोगयाः मकञच नमाशयाः इतयकषतमायाः मतरमविधमायाः गतययाः वितरनतकष अथमारतमधनसय दमानस कतपर शकयतकष अथविमा तसय भनोगयाः कतपर शकययाः अनयथमा धनसय नमाशयाः भविकषतम यसय समषटरीपकष तपअसधकस धनस वितरतकष तमादशयाः जनयाः यमद दररदरिकषभययाः अथविमा अनयतसतपमातरमाय तदनस न ददमामत मकञच सवियममअमप यमद तसय भनोगस न करनोमत ककष विलस सञचयमम एवि करनोमत तमहिर मकसञचमदनमाभयनतरकष तसय मविनमाशयाः अविशयसभविमत धनस तप अविशयमम एवि सविरयाः उपमाजरनषटरीयमम परनतप उपमासजरतस धनस यमद असममाकमम असधकस भविमत तमहिरअविशयमम एवि दररदरिकषभययाः अथविमा कसमदमचितम शपभकमायमारय तसय दमानस करणषटरीयमम यमद कषशचितम दमानस कतपरनकषचछमत तमहिर तकषन तसय धनसय भनोगयाः करणषटरीययाः ययाः तप दमानमम अमप न करनोमत भनोगममप न करनोमत तसयउपमासजरतसय धनसय तप मविनमाश एवि भविमत

वयमाकरणमविमशर याः-

१) भपङककष - भपजम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष भपङककष इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

१) नमाशषसतसयाः = नमाशयाः + मतसयाः

२) मतसनो गतययाः = मतसयाः + गतययाः

३) गमतभरविमत = गमतयाः + भविमत

परयनोगपररवितरनमम - मविततसय दमानकषन भनोगकषन नमाशकषन मतसकमभयाः गमतमभयाः भकयतकष यकषन न दषटरीयतकष नभपजयतकष तसय (मविततसय) तकतषटरीययमा गतयमा भकयतकष

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष आयमारछनदयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 3

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मविदमा नमाम नरसय रपमसधकस परचछननगपपतस धनसमविदमा भनोगकरषटरी यशयाःसपखकरषटरी मविदमा गपरणमास गपरयाःमविदमा बनधपजननो मविदकषशगमनकष मविदमा परस ददवितसमविदमा रमाजसप पकसजतमा न तप धनस मविदमामविहिषटरीनयाः पशपयाः२अनविययाः - मविदमा नमाम नरसय असधकस रपमम परचछननगपपतस धनमम मविदमा भनोगकरषटरी यशयाःसपखकरषटरी

मविदमा गपरणमास गपरयाः मविदमा मविदकषशगमनकष बनधपजनयाः मविदमा परस ददवितमम मविदमा रमाजसप पकसजतमा धनस न तप(पकसजतमम) (अषसत) मविदमामविहिषटरीनयाः पशपयाः

अनवियमाथर याः - मविदमा नमाम नरसय जनसय असधकस शकषषठस रपस सकौनदयरमम परचछननगपपतमम अनतयाःषसथतसधनस मविततमम मविदमा भनोगकरषटरी भनोगसय उतससविरपमा यशयाःसपखकरषटरी यशसयाः सपखसय चि समाधनभकतमा मविदमागपरणमामम उपदकषशदमाततणमास गपरयाः उपदकषषमा मविदमा मविदकषशगमनकष मविदकषशगमनकमालकष बनधपजनयाः ममतरसविरपमा मविदमापरस ददवितमम शकषषठमा दकषवितमा मविदमा रमाजसप रमाजसभमायमास पकसजतमा सतपतमा धनस मविततस न तप (पकसजतमम) मविदमामविहिषटरीनयाःमविदयमा हिषटरीनयाः जनयाः पशपयाः पशपसविरपयाः

सरलमाथर याः - मविदमा महि जनसय शकषषठस सकौनदयर भविमत इयस जनसय ससञचतस धनस भनोगसयउतससविरपमा इयस यशसयाः सपखसय चि समाधनकष सहिमायकभकतमा मविदमा महिदभययाः मविददभययाः अमप उपदकषशसपरयचछमत मविदकषशगनसमयकष मविदमा एवि जनसय समाहिमाययस करनोमत मविदमायमायाः अपकषकयमा शकषषठदकषवितमा न मविदतकषरमाजसभमासदशशकषषठसथमानकष अमप धनस न पकजयतकष परनतप मविदमायमायाः पकजमा तप सविरतर अविशयमम एवि भविमत तसममातमयसय समषटरीपकष मविदमा नमाषसत स तप पशपसविरप एवि

तमातपयमारथर याः - मविदमा तप सविरशमासतरदयाः एवि सतकयतकष परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष अमप मविदमायमायाः एवि सतपमतयाःमविधषटरीयतकष मविदमा जनसय शकषषठस सकौनदयर भविमत अथमारतम मविदमाविमानम पपरषयाः परकक तयमा एवि सपनदरयाः दशयतकषसकौनदयमारय तसय विकषशभकषमामदनमा परयनोजनस न वितरतकष मविदमा पपरषसय अनतयाःषसथतस गपपतस धनमम अथमारतम मविदमाविमानमपपरषयाः दशयतकष चिकषतम तसय अनतयाः यतम मविदमारपस धनमम अषसत ततम बमहियाः सविर दरिषप स न शकनपविषनत परनतप तसयममाहिमातमयस वितरतकष कमायरकमालकष ततम एवि धनस जनसय सहिमायकस भविमत मविदमानम पपरषयाः यसय भनोगस कतपरमम इचछमत

मविदमा तसय भनोगसय समाधनकष सहिमायभकतमा भविमत मविदमा वितरतकष चिकषतम पपरषसय यशयाः अमप विधरतकष स जनयाः सविरतरपकसजतयाः भविमत मविदयमा मविनययाः लभयतकष मविनयमातम यनोगयतमा लभयतकष यनोगयतयमा चि धनलमाभयाः भविमत मकञचधनकषन सपखस समाधयतकष एविसरपकषण मविदमा एवि सविरमविधसपखमानमास समाधनभकतमा वितरतकष महिमानतयाः मविदमाससयाः यकष वितरनतकषतकषभययाः अमप इयस मविदमा उपदकषशस परयचछमत अथमारतम मविदमा एवि सविरयोततममा उपदकषशदमातरषटरी इमत जमायतकष कषशचितमजनयाः यदमा एकमाककी मविदकषशस गचछमत तदमा इयस मविदमा एवि तसय बनधपसविरपमा भविमत मकञच तसयमविदकषशगमनहिकषतपयाः अमप परमाययाः इयस मविदमा एवि भविमत मविदमाबलमातम स मविदकषशकष अमप पकजयसथमानस लभतकष मविदमा तपशकषषठमा दकषवितमा अतयाः असममामभयाः सविरयाः एवि मविदमादकषवयमायाः पकजमा करणषटरीयमा तकषन असममाकमम अभषटरीषलमाभयाः अविशयसभमविषयमत रमाजसभमासदशमहितसथमानकषषप धनसय सतपमतयाः न मकरयतकष परनतप मविदमायमायाः मविदमावितयाः चि सतपमतयाः तपसविरतर एवि मकरयतकष अतयाः धनलमाभमापकषकयमा मविदमालमाभमाय एवि असममामभयाः परयतनयाः करणषटरीययाः मविदमा लभयतकष चिकषतम

4 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

ततयाः एवि धनलमाभयाः अविशयस भमविषयमत ययाः तप मविदमामविहिषटरीनयाः मकखरयाः वितरतकष स सविरतर एवि मननदतकषमविदमाभमाविमातम पशपतविमम एवि तषसमनम आगचिछमत अतयाः मविदमालमाभयाः अतयमाविशयकयाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 परचछननगपपतमम - परचछननस चि ततम गपपतस परचछननगपपतमम इमत कमरधमारयसममासयाः

)2 यशयाःसपखकरषटरी - यशयाः चि सपखस चि यशयाःसपखकष इमत दनदसममासयाः यशयाःसपखकष करनोमत इमतयशयाःसपखकरषटरी

)3 मविदकषशगमनकष - मविदकषशसय गमनस मविदकषशगमनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम मविदकषशगमनकष

)4 मविदमामविहिषटरीनयाः - मविदयमा मविहिषटरीनयाः मविदमामविहिषटरीनयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

सषनधकमायरमम -

)1 बनधपजननो मविदकषशगमनकष = बनधपजनयाः + मविदकषशगमनकष

परयनोगपररवितरनमम - मविदयमा नमाम नरसय असधककष न रपकषण परचछननगपपतकषन धनकषन मविदयमा भनोगकयमारयशयाःसपखकयमार मविदयमा गपरणमास गपरणमा मविदयमा मविदकषशगमनकष बनधपजनकषन मविदयमा परकषण ददवितकषन मविदयमारमाजसप पकसजतयमा धनकषन न तप (पकसजतकषन) (भकयतकष) मविदमामविहिषटरीनकषन पशपनमा (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष शमादकरलमविकरकीमडतमम इमत छनदयाः वितरतकष

अजरमामरवितपरमाजनो मविदमामथर चि मचिनतयकषतमगकहिषटरीत इवि ककष शकषषप मकतयपनमा धमरममाचिरकषतम३अनविययाः - परमाजयाः अजरमामरवितम मविदमामम अथर चि मचिनतयकषतम मकतयपनमा ककष शकषषप गकहिषटरीत इवि धमरमम

आचिरकषतम

अनवियमाथर याः - परमाजयाः धषटरीममानम अजरमामरवितम जरमामरणरमहितवितम मविदमामम शमासतरजमानकलमाजमानमामदकममअथर चि दरिवयस चि मचिनतयकषतम उपमाजरयकषतम मकतयपनमा अनतककष न ककष शकषषप मचिकप रकषषप गकहिषटरीत इवि धकत इवि धमर पपणयममआचिरकषतम अनपमतषठकषतम

सरलमाथर याः - जमानषटरी पपरषयाः आतममानमम अजरमम अमरमम इमत मतविमा मविदमायमायाः अथरसय चि उपमाजरनसकरनोमत परनतप कमालकविसलतमम इवि आतममानस मतविमा धमरसय अनपषठमानस करनोमत

तमातपयमारथर याः - ययाः परकक तयाः जमानषटरी वितरतकष तकषन तप अहिस जरमामरणरमहितयाः अषसम इमत मविमचिनतयशमासतरजमानस नमानमाकलमामदजमानस चि उपमाजरनषटरीयमम अथमारतम एतकषषमास जमानमानमामम उपमाजरनकष न कमामचितम शषटरीघरतमा वितरतकषबमालयकमालमातम आरभय मरणपयरनतस समपकणर जषटरीविनस वयमापय शनदयाः शनदयाः मविदमा परमापतपस शकयमा धनमम लबधपस शकयसचि परनतप धममारजरनमविषयकष तप इयस शदलषटरी मभननमा एवि कमालकषन कविसलतमम आतममानस मतविमा सविरदमा धममारजरनसकरणषटरीयमम अथमारतम बमालयकमालमातम आरभय एवि सविरदमा धममारजरनमविषयकष परयतनयाः कतरवययाः समाधमारणजनमायाः तपविमाधरकयकष धममारजरनस कररषयमामम इमत मविमचिनतय यकौविनकमालकष द पषमम आचिरषनत परनतप मकतयपयाः कदमा भमविषयमतइमत न ककष नमामप विकपस शकयतकष अतयाः आबमालयमातम एवि सविरदमा धममारजरनमविषयकष परयतनषटरीयमम

सससकक तसमामहितयमम 5

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 अजरमामरवितम - न मविदतकष जरमा यसय स अथमाविमा न जषटरीयरतकष इमत अजरयाः न ममरियतकष इत अमरयाःअजरशचिमासकौ अमरशचिकषमत अजरमामरयाः इमत कमरधमारयसममासयाः

)2 मचिनतयकषतम - मचिनत-धमातनोयाः मविसधसलमङि परथमपपरषदकविचिनकष मचिनतयकषतम इमत रपमम

)3 गकहिषटरीतयाः - गहिम-धमातनोयाः कपरतययकष पपससस गकहिषटरीतयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 परमाजनो मविदमामम = परमाजयाः + मविदमामम

)2 गकहिषटरीत इवि = गकहिषटरीतयाः + इवि

परयनोगपररवितरनमम - परमाजकषन अजरमामरवितम मविदमा अथरयाः चि मचिनतयतमामम मकतयपनमा ककष शकषषप गकहिषटरीतकषन इविधमरयाः आचियरतमामम

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

मविदमा ददमामत मविनयस मविनयमादम यमामत पमातरतमाममपमातरतविमादम धनममापननोमत धनमादम धमर ततयाः सपखमम४अनविययाः - मविदमा मविनयस ददमामत मविनयमातम पमातरतमास यमामत पमातरतविमातम धनमम आपननोमत धनमातम धमर

(आपननोमत) ततयाः सपखमम (आपननोमत)

अनवियमाथर याः - मविदमा मविनयस नमरितमास ददमामत परयचछमत मविनयमातम नमरितविमातम पमातरतमास सतपमातरतविस यमामतपरमापननोमत पमातरतविमातम सतपमातरतविमातम दमानमामदसमपरणयनोगयतविमातम धनमम सपविणररजतमादमातमकमम अथरमम आपननोमतपरमापननोमत धनमातम नषटरीमतसमपमामदतमातम धनमातम यमागदमानमामददमारमा धमर पपणयस (आपननोमत) ततयाः तसममातम पपणयमातमसपखमम आननदयाः (आपननोमत)

सरलमाथर याः - मविदमालमाभकष समत मविनययाः उतपदतकष ययाः तप मविनयषटरी भविमत स तप सतपमातरतविस लभतकषसतपमातरषटरीभकतयाः जनयाः तप धनस परमापननोमत धनसय समपमचितकषन मविमनयनोगकषन धमर लभतकष धममारदम महि सपखलमाभयाःभविमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष मविदमायमायाः ममाहिमातमयस ककीतयरतकष कषशचितम जनयाः यदमा मविदमालमाभसकरनोमत तदमा तमददमाबलमातम स सवियमम एवि मविनमरियाः भविमत स मविदमानम सविरषमास समममानस करनोमत जमानकष सतयमपअहिङकमारस न परदशरयमत ययाः चि एविसभकतयाः मविनमरियाः वितरतकष स शषटरीघरमम एवि सतपमातरतविस लभतकष अथमारतम सससमारकषऽषसमनमपरमतषठमास परमापननोमत सविर तदपपरर मविशविमासस कप विरषनत स मविनयषटरी पपरषयाः सविरतर पकजययाः भविमत ययाः तप सससमारकषपरमतषठमास परमापननोमत स बहिहधनमम अजरयमत मविशविमासकमायर मनयपकयाः स कमायरसममापनमातम परसमादरपकषण महिदनसलभतकष तकषन उपमासजरतकषन धनकषन चि स यमागदमानमामदकस कमर कक तविमा पपणयमम अजरयमत धनकषन मविनमा तपयमागमामदरपधमरसमाधनस षकलषमम एवि भविमत अतयाः तदथरमम अविशयस धनमम उपमाजरनषटरीयमम यमागदमानमामदकमरणयाःपरमापतकषन पपणयकषन स सतरषटरी-पपतर-समकमद-परमतषठमा-आरनोगयमामदमभयाः यपकयाः सविरदमा आननदकषन मतषठमत तसममातम मविदमा एवि

6 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

सविरमविधसपखसय समाधनस वितरतकष इमत विकपस शकयतकष मविदमानम पपरषयाः तप द पयाःखमयकष सससमारकषऽषसमनम अमप महितमसपखमम अनपभविमत

अपरपकतयाः वयमाखयमा - सपखसय कमारणस धमरयाः एवि इमत सविरषमामम आषसतकमानमास ससदमानतयाः धमरयाःपपणयमकषवि पपणयमाजरनस यमागकषन दमानकषन तपयाःआचिरणकषन इमत एविमम अनपषठमानदयाः भविमत धनलमाभमाय विकसततयाः विमामणजयसविमा उपमायकौ ययाः यनोगययाः स एवि विकसततस विमामणजयस विमा कतपरमहिरमत समा चि यनोगयतमा मविनयमादम जमायतकष सविरतर मविनयषटरीजनयाः विकततकौ मनयपजयतकष विमामणजयकष चि सफलनो भविमत मविनयशचि मविदमालमाभकषन भविमत एविमतर सपखसय लमाभमायपरमपरमासमबनधयाः वितरतकष वयविहिमारकष जनमायाः सपखममचछषनत दपयाःखस चि पररहितपर ममचछषनत परनतप सपखसय कमारणसयनो धमरयाः तसय लमाभकष शदमालवियाः न भविषनत ततर कमारणस महि अजमानमम धमरसपखयनोयाः कमायरकमारणभमाविस नजमानषनत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 ददमामत - दमाधमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष ददमामत इमत रपमम

)2 आपननोमत - आपम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष आपननोमत इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 पमातरतविमातम धनमम = पमातरतविमातम + धनमम

)2 धनमादमरमम = धनमातम + धमरमम

परयनोगपररवितरनमम - मविदयमा मविनययाः दषटरीयतकष मविनयमातम पमातरतमा यमायतकष पमातरतविमातम धनयाः आपयतकषधनमातम धमरयाः (मकरयतकष) ततयाः सपखमम (आपयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - शलनोकनोऽयमम अनपषपपम-छनदनोबदयाः

शनोतरस शपतकषनदवि न कप णडलकषनदमानकषन पमामणनर तप कङकणकषनमविभमामत कमाययाः करणमापरमाणमासपरनोपकमारदनर तप चिनदनकषन५अनविययाः - शनोतरस शपतकषन एवि मविभमामत कप णडलकषन न (मविभमामत) पमामणयाः दमानकषन मविभमामत कङकणकषन तप

न (मविभमामत) करणमापरमाणमास कमाययाः परनोपकमारदयाः मविभमामत चिनदनकषन तप न (मविभमामत)

अनवियमाथर याः - शनोतरस कणरयाः शपतकषन विकषदशमासतरमामदशविणकषन एवि मविभमामत शनोभतकष कप णडलकषन कणरविकषषनकषन न(मविभमामत शनोभतकष) पमामणयाः हिसतयाः दमानकषन दमानकमरणमा मविभमामत शनोभतकष कङकणकषन करभकषणकषन तप न (मविभमामतशनोभतकष) करणमापरमाणमास दयमापरमायणमानमास कमाययाः शरषटरीरस परनोपकमारदयाः मविभमामत शनोभतकष चिनदनकषन गनधसमारकषण तप न(मविभमामत शनोभतकष)

सरलमाथर याः - मविदपषमास कणरयाः विकषदशमासतरमामदशविणकषन मविभकमषतयाः भविमत न तप कप णडलधमारणकषन तकषषमासहिसतयाः तप दमानमामदसतकमरणमा एवि मविभकमषतयाः भविमत न तप कङकणमामदभकषणधमारणकषन यकष तप दयमापरमायणमायाः जनमायाःवितरनतकष तकषषमास शरषटरीरस परनोपकमारदयाः एवि मविभकमषतस भविमत न तप चिनदनलकषपनकषन

सससकक तसमामहितयमम 7

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

तमातपयमारथर याः - अषसमनम शलनोककष महिमातमसप मविदतसप षसथतमानमास गपणमानमास ममाहिमातमयसय विणरनमा मकरयतकषसमाधमारणजनमायाः तप कणरसय सकौनदयरविधरनमाय कणर कप णडलधमारणस कप विरषनत परनतप ययाः सविरदमा विकषदशमासतरमादषटरीनमासशविणस कप विर षनत तसय कणरयाः तप तकषन एवि मविभकमषतयाः भविमत ततर कप णडलधमारणकषन परयनोजनस न वितरतकष एविस चिसमाधमारणमायाः हिसतसकौनदयरविधरनमाय हिसतकष कङकणस धरषनत परनतप ययाः सविरदमा हिसतकषन दमानमामदसतकममारमणसमाधयमत तसय हिसतयाः तप तकषन एवि मविभकमषतयाः भविमत तसय कङकणधमारणकषन परयनोजनस न भविमत इतथमम एविदररदरिकषषप दयमापरमायणमायाः कक पमालवियाः परनोपकमारमनरतमायाः जनमायाः शरषटरीरशनोभमायद आतममानमम चिनदनमामदनमा न भकषयषनत

तकषषमास दकषहियाः तप परनोपकमारदयाः एवि शनोभतकष अतयाः शरषटरीरशनोभमायद भकषमामदकमम अधकतविमा असममामभयाः सविरदमा विकषदशमासतरमामदशनोतवयस दमानमामदसतकमर कतरवयस मकञच सविरदमा परनोपकमारमाय परयतनयाः करणषटरीययाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 करणमापरमाणमामम - करणमा परमा यकषषमास तकष करणमापरमायाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः तकषकषषमास करणमापरमाणमामम

)2 परनोपकमारदयाः - परकषषमामम उपकमारमायाः परनोपकमारमायाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तदयाः परनोपकमारदयाः

सषनधकमायरमम -

)1 शपतकषनदवि = शपतकषन + एवि

परयनोगपररवितरनमम - शनोतरकषण शपतकषन एवि मविभमामत कप णडलकषन न (मविभमामत) पमामणनमा दमानकषन मविभमामत

कङकणकषन तप न (मविभमामत) करणमापरमाणमास कमायकषन परनोपकमारदयाः मविभमामत चिनदनकषन तप न (मविभमामत)

छनदयाःपररचिययाः - शलनोककष ऽषसमनम उपजमामतचछनदयाः वितरतकष

विचिनो महि सतयस परमस मविभकषणसलजजमाङगनमायमायाः कक शतमा कटकौ चिमदजसय मविददवि पपनसतथमा कममाशषटरीलस महि सविरसय नरसय भकषणमम६अनविययाः - सतयस विचियाः महि परमस मविभकषणमम अङगनमायमायाः लजजमा कटकौ चि कक शतमा परमस मविभकषणमम

मदजसय मविदमा एवि पपनयाः कममा तथमा परमस मविभकषणमम सविरसय नरसय शषटरीलस महि भकषणमम

अनवियमाथर याः - सतयमम ऋतस विचियाः विचिनस महि परमस शकषषठस मविभकषणमम आभरणमम अङगनमायमायाः कमानतमायमायाःलजजमा वषटरीडमा कटकौ चि कक शतमा कमटपरदकषशसय कषटरीणतमा परमस शकषषठस मविभकषणमम आभरणमम मदजसय बमाहमणसयमविदमा जमानमम एवि पपनयाः कममा कमाषनतयाः तथमा परमस शकषषठस मविभकषणमम आभरणमम सविरसय असखलसय नरसयमनपषयसय शषटरीलस सतसविभमावियाः महि भकषणमम अलङकमारयाः

सरलमाथर याः - सतयविचिनमम एवि मनपषयसय शकषषठस भकषणमम लजजमा मकञच कमटपरदकषशसय कषटरीणतमा एविनमायरयाः शकषषठयाः अलङकमारयाः मविदमा कममा चि बमाहमणसय शकषषठस भकषणमम अमप चि सचचिररतरमम एवि सविरमनपषयसयसविरयोततमस भकषणस भविमत

8 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष सतयविचिनमादषटरीनमास ककष षमासञचतम सदगपणमानमास ममाहिमातमयस विणयरतकषसतयविचिनस महि मनपषयसय सविरयोततमस भकषणस भविमत अथमारतम ययाः सविरदमा सतयस भमाषतकष स तप सविरतरदवि सवियमकषविशनोभतकष परशसयतकष चि सविशनोभमाविधरनमाय तकषन अनयकषन भकषणकषन परयनोजनस न भविमत मविदतसभमायमास सतयसभमाषममाणसय बहिहधमा परशससमा मविधषटरीयतकष एविमम एवि लजजमा मकञच कमटपरदकषशसय कक शतमा महि नमायरयाः शकषषठस भकषणममलजजमाशषटरीलमा नमारषटरी तप सविरतर सविरददवि परशससमाहिमार भविमत परनतप समामपरमतकसमयकष तप ममहिलमायाः परमाययाःलजजमाहिषटरीनमायाः एवि दशयनतकष लजजमारपशकषषठमम अलङकमारस तयकतविमा तमायाः शरषटरीरसकौनदयरविधरनमाय ककष यकरहिमारमादषटरीनमनमानमा अलङकमारमानम धरषनत नमायरयाः कमटपरदकषशयाः कक शयाः भविमत चिकषतम समा बहिहसपनदरषटरी दशयतकष तकषन कक शकषनकमटपरदकषशकषन समा बहिहतर शनोभतकष एविमम एवि मविदमा कममा चि बमाहमणसय शकषषठस भकषणस भविमत यसय बमाहमणसयसमषटरीपकष मविदमा कममा चि वितरतकष स तप गपमणनमास गनोषठयमास परशससमाहिरयाः भविमत समथमारनमास कममा तप बहिहधमा परशसयतकषइतथस चि सचचिररतरमम एवि सविरषमास मनपषयमाणमास सविरयोततमस भकषणस भविमत सचचिररतरविमानम पपरषयाः सससमारकष अनमायमासकषनपरमतषठमास लभतकष अतयाः असममामभयाः असममाकस चिररतरकषषप सततविमम उतपमादनषटरीयमम

सषनधकमायरमम -

)1 विचिनो महि = विचियाः + महि

)2 लजजमाङगनमायमायाः = लजजमा + अङगनमायमायाः

)3 मविददवि = मविदमा + एवि

)4 पपनसतथमा = पपनयाः + तथमा

परयनोगपररवितरनमम - सतयकषन विचिसमा महि परमकषन मविभकषणकषन (भकयतकष) अङगनमायमायाः लजजयमा कटकौ चिकक शतयमा परमकषन मविभकषणकषन (भकयतकष) मदजसय मविदयमा एवि पपनयाः कमयमा तथमा परमकषन मविभकषणकषन (भकयतकष)सविरसय नरसय शषटरीलकषन महि भकषणकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष विसशसथमविलचछनदयाः मविदतकष

ककष यकरमा न मविभकषयषनत पपरषस हिमारमा न चिनदरिनोजजविलमान सनमानस न मविलकषपनस न कप सपमस नमालङकक तमा मकधरजमायाःविमाणयकषकमा समलङकरनोमत पपरषस यमा सससकक तमा धमायरतकषकषटरीयनतकष खलप भकषणमामन सततस विमागभकषणस भकषणमम७अनविययाः - ककष यकरमा न चिनदरिनोजजविलमायाः हिमारमायाः न सनमानस न मविलकषपनस न कप सपमस न अलङकक तमायाः मकधरजमायाः

न पपरषस मविभकषयषनत एकमा विमाणषटरी यमा सससकक तमा धमायरतकष (समा) पपरषस समलङकरनोमत भकषणमामन खलप कषटरीयनतकषविमागभकषणस सततस भकषणमम

अनवियमाथर याः - ककष यकरमायाः अङगदमामन न चिनदरिनोजजविलमायाः इनदपसदशकमाषनतमविमशषमायाः हिमारमायाः मपकमाविलययाः न

सनमानस शपमचियाः न मविलकषपनस गमातरकष चिनदनमामदलकषपनस न कप सपमस पपषपस न अलङकक तमायाः मविभकमषतमायाः मकधरजमायाः ककष शमायाः नपपरषस जनस मविभकषयषनत अलङकप विरषनत एकमा अमदतषटरीयमा विमाणषटरी विमाकम यमा सससकक तमा शपदषटरीकक तमा धमायरतकष (समा) पपरषस

सससकक तसमामहितयमम 9

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

जनस समलङकरनोमत भकषयमत भकषणमामन आभरणमामन खलप कषटरीयनतकष कयस परमापनपविषनत विमागभकषणसविमाणषटरीरपमालङकमारयाः सततस सविरदमा भकषणमम आभरणमम

सरलमाथर याः - भपजसय अलङकमारधमारणकषन सकौनदयरविधरनमाय कमाषनतमविमशषहिमारमादषटरीनमामम अलङकमारमाणमासधमारणकषन गमातरकष चिनदनमामदलकषपनकषन पपषपधमारणकषन ककष शमानमामम अलङकरणकषन विमा न कनोऽमप जनयाः भकमषतयाः भविमतसपसससकक तमा विमाणषटरी एवि सविमारनम यथमाथमार भकषयमत विमागकपभकषणमम एवि कयरमहितस भकषणमम

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष सपसससकक तविमाणयमायाः ममाहिमातमयस ककीतयरतकष समाधमारणजनमायाःशरषटरीरसकौनदयरविधरनमाय नमानमामविधमानम अलङकमारमानम धरषनत यथमा भपजकषषप ककष यकरस धरषनत कणठकषचिनदरिसदशकमाषनतमविमशषमानम हिमारमानम धरषनत अमप चि जलकषन सनमानस कप विरषनत गमातरपररमलमायचिनदनमामदसपगषनधदरिवयमाणमास लकषपनस कप विर षनत नमानमामविधमालङकमारकषण ककष शमानम सजजषटरीकप विरषनत परनतप एततम सविरपरसमाधनमामदकस तप मकञचतम कणस वयमापय एवि मतषठमत ततयाः परमम एतकषषमास ककष यकरमादषटरीनमास भकषणमानमास कययाः भविमतएतकषषमास नमाशकष समत शरषटरीरस पपनयाः पकविरवितम अलङकमारहिषटरीनस सतम असपनदरस भविमत परनतप यसय समषटरीपकष सपसससकक तमाविमाणषटरी वितरतकष अथमारतम ययाः सविरदमा आननददमायकस मधपरस विचियाः भमाषतकष तसय शरषटरीरशनोभमाविधरनमाय अनयदयाः अलङकमारदयाःपरयनोजनस न भविमत समा सपसससकक तमा विमाणषटरी एवि तस पपरषस मविभकषयमत अमप चि अयस विमागकपयाः अलङकमारयाः तप मनतययाःवितरतकष अथमारतम असय कययाः न कदमामप भविमत यसय पपरषसय समषटरीपकष अयमम अलङकमारयाः वितरतकष स तप अनकषनअलङकक तयाः सनम सविरतर परशसतयाः भविमत हिनपममानम विमागभकषणकषन भकमषतयाः सनम भगवितयाः शषटरीरमाममातम बहिहपरशससमासपरमापतविमानम तसममातम असममामभयाः विमाकम सपसससकक तमा मधपरमा चि करणषटरीयमा

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 मविभकषयषनत - मविपकविरकमातम भकषम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषबहिहविचिनकष मविभकषयषनत इमत रपमम

)2 चिनदरिनोजजविलमायाः - चिनदरि इवि उजजविलमायाः चिनदरिनोजजविलमायाः इमत उपममानपदपकविरककमरधमारयसममासयाः

)3 अलङकक तमायाः - अलमम-इमत गमतपकविरकमातम कक धमातनोयाः कपरतययकष अलङकक तमायाः इमत रपमम

)4 मकधरजमायाः - मकषधनर जमातमायाः इमत मकधरजमायाः ककष शमायाः इतयथरयाः

सषनधकमायरमम -

)1 ककष यकरमा न = ककष यकरमायाः + न

)2 हिमारमा न = हिमारमायाः + न

)3 नमालङकक तमायाः = न + अलङकक तमा

परयनोगपररवितरनमम - ककष यकरदयाः न चिनदरिनोजजविलदयाः हिमारदयाः न सनमानकषन न मविलकषपनकषन न कप सपमकषन न

अलङकक तदयाः मकधरजदयाः न पपरषयाः मविभकषयतकष एकयमा विमाणयमा पपरषयाः समलषङकरयतकष यमास सससकक तमास धमारयषनतभकषणमामन खलप कषटरीयषनत विमागभकषणकषन सततस भकषणकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष शमादकरलमविकरकीमडतमम इमत छनदयाः वितरतकष

10 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

नरसयमाभरणस रपस रपसयमाभरणस गपणयाःगपणसयमाभरणस जमानस जमानसयमाभरणस कममा८अनविययाः- नरसय रपमम आभरणमम (अषसत) रपसय गपणयाः आभरणमम (अषसत) गपणसय जमानमम

आभरणमम (अषसत) (एविस) जमानसय आभरणस (भविमत) कममा

अनवियमाथर याः- नरसय जनसय रपस सकौनदयरमम आभरणमम अलङकमारयाः (भविमत) रपसय सकौनदयरसयगपणयाः सदगपणयाः आभरणमम अलङकमारयाः (भविमत) (मकञच) गपणसय जमानस बपमदयाः आभरणमम अलङकमारयाः (भविमत)

(तदतम) जमानसय बपदकषयाः आभरणस (भविमत) कममा कमाषनतयाः

सरलमाथर याः- जनमानमास सकौनदयरमम एवि तकषषमामम अलङकमारनो भविमत मकञच तसय सकौनदयरसय अलङकमारयाःतकषषमास गपणमायाः भविषनत एविस तकषषमास गपणमानमास अलङकमारनो भविमत जमानमम तथदवि तसय जमानसय अलङकमारनो भविमत कममा

तमातपयमारथर याः- अषसमनम सससमारकष सकौदयरमम एवि जनमानमामम अलङकमारयाः भविमत ययाः परकक तयमा सपनदरयाः वितरतकषशरषटरीरशनोभमाविधरनमाय तसय अनयदयाः अलङकमारदयाः परयनोजनस न भविमत तसममातम रपकषण जनमानमास ममाहिमातमयस विधरतकषपरनतप पपषपस गनधहिषटरीनस भविमत चिकषतम ततम न कसयमामप आननदस जनयमत तदतम मनगपरणसय जनसय सकौनदयर नशनोभतकष अतयाः गपणमायाः महि सकौनदयरसय अलङकमारमायाः सपनदरयाः पपरषयाः गपणषटरी भविमत चिकषतम तसय शनोभमा विधरतकष एविसगपणविनतस नरस ततनोऽमप उननयमत तसय जमानमम जमानस मविहिमाय अनयकष बहिविनो गपणमायाः मतषठषनत चिकषदमप स पपरषयाःपरशससमाहिरयाः न भविमत तसममातम जमानस महि गपणमानमामम आभरणसविरपस भविमत परनतप अषसमनम सससमारकष जमामननमाममऔदतयस दशयनतकष जमानकष सतयमप स जनयाः मविनषटरीतयाः न भविमत चिकषतम परशससमाहिरयाः न भविमत तसममातम जमानसयआभरणस महि कममा कममा मतषठमत चिकषदकषवि जमानस शनोभतकष अनयथमा ततम जमानमम अमप मननदस भविमत

सषनधकमायरमम -

)1 नरसयमाभरणमम = नरसय + आभरणमम

)2 रपसयमाभरणमम = रपसय + आभरणमम

)3 गपणसयमाभरणमम = गपणसय + आभरणमम

)4 जमानसयमाभरणमम = जमानसय + आभरणमम

परयनोगपररवितरनमम - नरसय रपकषण आभरणकषन (भकयतकष) रपसय गपणकषन आभरणकषन (भकयतकष) गपणसयजमानकषन आभरणकषन (भकयतकष) (एविस) जमानसय आभरणकषन (भकयतकष) कमयमा

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाःसमाकमातपशपयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाःतकणस न खमादननमप जषटरीविममान-

सतदमागधकषयस परमस पशकनमामम९अनविययाः - समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः समाकमातम पशपयाः (एवि) तकणस न खमादनम

अमप जषटरीविममानयाः (अषसत) इमत यतम ततम पशकनमास परमस भमागधकषयमम

सससकक तसमामहितयमम 11

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः - समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः समामहितयशमासतरसङगषटरीतशमासतरकलमाशमासतरमादषटरीनमास जमानसनमाषसत तमादशयाः पपरषयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः लमाङगकलशङगहिषटरीनयाः समाकमातम पशपयाः जनतपयाः (एवि) तकणस यविसस न खमादनमभकयनम अमप जषटरीविममानयाः जषटरीमवितयाः (अषसत) इमत यतम ततम पशकनमास जनतकविमास परमस शकषषठस भमागधकषयस भमागयमम

सरलमाथर याः - यसय पपरषसय समामहितयशमासतरमविषयकस सङगषटरीतमविषयकस कलमामविषयकस चि मकसञचदमपजमानस न वितरतकष स तप पपचछशङगमविहिषटरीनयाः समाकमातम पशपतपलययाः एवि भविमत स पशपतपलययाः जनयाः मनपषयरपधमारणमातमपशपवितम तकणस न खमादमत तसममातम पशवियाः भनोजनमाय असधकस तकणस परमापनपविषनत एततम तप पशकनमास महितम भमागयममएवि

तमातपयमारथर याः - समामहितयमामदशमासतरजमानमविहिषटरीनसय जनसय मननदमा मकरयतकष परसतपतशलनोकदमारमा अषसमनमजगमत मनपषयमायाः मनपषयरपकषण आगचछषनत चिकषदमप न सविर मनपषयतविस परमापनपविषनत मनपषयविकषषकषण बहिवियाः पशवियाःअमप जगमत बहिहतर वितरनतकष तकषषमास जनमनमा सससमारसय न कषशचितम लमाभयाः भविमत अजमागलसथममाससमपणडवितमतकषषमास जनम विकथमा एवि मनपषयतविसय अजरनमाय समामहितयशमासतरमादषटरीनमास जमानमम अतयमाविशयकस भविमत शमासतरस तपसविरषमास लनोचिनस भविमत अतयाः लनोचिनमविहिषटरीनयाः जनयाः अनध एवि समामहितयमामदजमानस न वितरतकष चिकषतम स पपरषयाः महिमानममकखरयाः भविमत एविस चि सङगषटरीतमामदमविषयकमम अमप जमानस मनपषयतविसय अजरनमाय अतयमाविशयकस भविमत जगमतअषसमनम षटषमषयाः कलमायाः वितरनतकष एतमासमास कलमानमास जमानस नमाषसत चिकषतम स पपरषयाः मनपषयतविस न परमापननोमत यसयपपरषसय समषटरीपकष एतकषषमास मकसञचदमप जमानस न वितरतकष स तप समाकमातम पशपतपलय एवि भविमत ककष विलस पपचछशङगहिषटरीनयाःस मनपषयविकषषधमारषटरी पशप अनयपशपवितम तकणस न भकयमत एतकषन अनयपशकनमामम महिमानम उपकमारयाः भविमत यतनो महिएतकष अषसमनम जगमत एविस मनपषयरपधमाररणयाः पशवियाः बहिविनो वितरनतकष तकष सविर ममसलतविमा यमद तकणस खमादषनत तमहिरअजमादषटरीनमास भनोजनमाय तकणस न मतषठकषतम अत एवि मनपषयतविसय अजरनमाय असममामभयाः समामहितयमामदजमानस परमापतपसपरयतनयाः कतरवययाः

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः - समामहितयस चि सङगषटरीतस चि कलमा चि समामहितयसङगषटरीतकलमायाः इमतइतरकषतरदनदसममासयाः समामहितयसङगषटरीतकलमामभयाः मविहिषटरीनयाः समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः इमततकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)2 पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः - पपचछस चि मविषमाणस चि पपचछमविषमाणकष इमत इतरकषतरदनदसममासयाः पपचछमविषमाणमाभयमासहिषटरीनयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 खमादनम - खमादम-धमातनोयाः शतकपरतययकष परथमदकविचिनकष खमादनम इमत रपमम

)4 जषटरीविममानयाः - जषटरीवि-धमातनोयाः शमानचपरतययकष जषटरीविममानयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 खमादननमप = खमादनम + अमप

)2 जषटरीविममानसतदमागधकषयमम = जषटरीविममानयाः + तदमागधकषयमम

)3 तदमागधकषयमम = ततम + भमागधकषयमम

12 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

परयनोगपररवितरनमम - समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनकषन पपचछमविषमाणहिषटरीनकषन समाकमातम पशपनमा (एवि) तकणस नखमादतमा अमप जषटरीविममानकषन (भकयतकष) इमत यतम ततम पशकनमास परमकषण भमागधकषयकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष उपजमामतचछनदयाः वितरतकष

यतर मविदजजननो नमाषसत शलमाघयसततरमालपधषटरीरमपमनरसतपमादपकष दकषशकष एरणडनोऽमप दरिपममायतकष१०अनविययाः - यतर मविदजजनयाः नमाषसत ततर अलपधषटरीयाः अमप शलमाघययाः (भविमत) मनरसतपमादपकष दकषशकष

एरणडयाः अमप दरिपममायतकष

अनवियमाथर याः - यतर यषसमनम दकषशकष मविदजजनयाः पषणडतयाः नमाषसत न मविदतकष ततर तषसमनम दकषशकष अलपधषटरीयाःमनदबपमदयाः अमप शलमाघययाः परशससनषटरीययाः (भविमत) मनरसतपमादपकष विककशकनयकष दकषशकष सथलकष एरणडयाः एरणडनमाममा कपदरियाःकणटकविककयाः अमप दरिपममायतकष बकहिदककतविकषन गणयतकष

सरलमाथर याः - यषसमनम परदकषशकष न कनोऽमप मविदमानम पपरषयाः वितरतकष ततर तप अलपजयाः जनयाः अमप सविरयाःपरशससनषटरीययाः भविमत यथमा मरसथलमादकौ कनोऽमप बकहिदककयाः न मविदतकष तसममातम ततर मविदममानयाः कणटकविककयाः अमपबकहिदककतविकषन गणयतकष

तमातपयमारथर याः - समामपरमतकसमयकष जगमत एविस दशयतकष यतम अयनोगयमायाः अमप बहिहतर महिदमासनममआरनोहिषनत यतनो महि तदमासनसय यनोगययाः जनयाः तषसमनम सथमानकष न मविदतकष यषसमनम परदकषशकष सविर जनमायाः एविमकखमारयाः न कषशचितम मविदमानम पपरषयाः वितरतकष ततर कषशचितम मकसञचजजयाः वितरतकष चिकषदकषवि स तदपरदकषशविमाससनमास मकखमारणमासमहिमापरशससनषटरीययाः भविमत सविर तसय विचिनमानपसमारकषण कमायर समपमादयषनत यथमा मरपरदकषशकष कणटकविककमानम मविहिमायअनयकष विककमायाः परमाययाः न मविदनतकष तसममातम तस कणटकविककमम एवि मरपरदकषशसथमायाः जनमायाः परमामणनयाः विमा बकहिद ककतविकषनमनयनतकष परनतप स कणटकविककयाः अशवितथमामदबकहिद ककपकणर सथमानकष आनषटरीयतकष चिकषतम तसय सविरपस परकमामशतसभविमत सविरयाः स विककयाः मननद एवि भविमत तदतम सविपरदकषशकष मविदततविकषन पकसजतयाः मकखरयाः परकक तमविदपषमास समषटरीपसगचछमत चिकषतम तसय परकक तस मकखरतविस परकमाशयतकष

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 मविदजजनयाः - मविदमानम चि असकौ जनयाः मविदजजनयाः इमत कमरधमारयसममासयाः

)2 अलपधषटरीयाः - अलपमा धषटरीयाः यसय स अलपधषटरीयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)3 मनरसतपमादपकष - मनरसतमायाः पमादपमायाः यषसमनम स मनरसतपमादपयाः (दकषशयाः) इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः तषसमनममनरसतपमादपकष

)4 दरिपममायतकष - दरिपमयाः इवि आचिरमत इमत दरिपममायतकष

सषनधकमायरमम -

)1 मविदजजननो नमाषसत = मविदजजनयाः + नमाषसत

)2 नमाषसत = न + अषसत

सससकक तसमामहितयमम 13

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

)3 एरणडनोऽमप = एरणडयाः + अमप

परयनोगपररवितरनमम - यतर मविदजजनकषन न भकयतकष ततर अलपसधयमा अमप शलमाघयकषन (भकयतकष)मनरसतपमादपकष दकषशकष एरणडकषन अमप दरिपममाययतकष

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतकषऽषसननम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

पमाठगतपरशनमायाः -

)1 मविततसय कमत गतययाः कमाशचि तमायाः

)2 ययाः न ददमामत न भपङककष तसय कतममा गमतयाः भविमत

)3 मविदमा नरसय मकस सविरपमम अषसत

)4 कयाः मविदकषशगमनकष बनधपजनयाः

)5 कयाः पशपयाः भविमत

)6 अजरमामरवितम परमाजयाः मकस मकस चि मचिनतयकषतम

)7 शनोतरस ककष न मविभकमषतस भविमत

)8 करणमापरमाणमास कमाययाः ककष न मविभकमषतयाः भविमत

)9 अङगनमायमायाः मविभकषणस मकमम

)10 पपरषस मकस समलङकरनोमत

)11 मकस भकषणस न कषटरीयतकष

)12 ककष यकरमा न मविभकषयषनतइतयमामदशलनोककष मकस छनदयाः वितरतकष

)13 नरसय आभरणस मकमम अषसत

)14 गपणसय आभरणस मकमम अषसत

)15 कयाः पपचछमविषमाणहिषटरीनयाः पशपयाः अषसत

)16 समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाःइतयमामदशलनोककष मकस छनदयाः वितरतकष

)17 एरणडयाः कप तर दरिपममायतकष

)18 क-सतमभकषन सहि ख-सतमभस मकषलयत - -

क-सतमभयाः ख-सतमभयाः

1 मविततसय गमतयाः क बनधपजनयाः

2 गपरणमास गपरयाः ख पमातरतविमम

14 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

3 मविदकषशगमनकष ग शषटरीलमम

4 पशपयाः घ पमामणयाः

5 मविनयमातम ङि दमानमम

6 दमानकषन चि शमादकरलमविकरकीमडतमम

7 छनदयाः छ मविदमा

8 भकषणमम ज मविदमामविहिषटरीनयाः

9 अलपधषटरीयाः झ आभरणमम

१० कममा ञ शलमाघययाः

पमाठसमारयाः -

दमानस भनोगयाः नमाशयाः - इतयकषतमायाः मतरमविधमायाः मविततसय गतययाः वितरनतकष ययाः जनयाः तप असधकमविततविमानम अमपअपरसमद दररदरिमाय तसय दमानस न करनोमत मकञच सवियममप तसय भनोगस न करनोमत तसय मविततसय तप अविशयममएवि नमाशयाः भविमत मविदमा महि जनसय शकषषठस सकौनदयरमम इयस जनसय ससञचतस धनस भनोगसय उतससविरपमा इयसयशसयाः सपखसय चि समाधनकष सहिमायकभकतमा मविदमा महिदभययाः मविददभययाः अमप उपदकषशस परयचछमतमविदकषशगनसमयकष मविदमा एवि जनसय समाहिमाययस करनोमत मविदमायमायाः अपकषकयमा शकषषठदकषवितमा न मविदतकषरमाजसभमासदशशकषषठसथमानकष अमप धनस न पकजयतकष परनतप मविदमायमायाः पकजमा तप सविरतर अविशयमम एवि भविमत तसममातमयसय समषटरीपकष मविदमा नमाषसत स तप पशपसविरप एवि जमानषटरी पपरषयाः आतममानमम अजरमम अमरमम इमत मतविमामविदमायमायाः अथरसय चि उपमाजरनस करनोमत परनतप कमालकविसलतमम इवि आतममानस मतविमा धमरसय अनपषठमानस करनोमतमविदमालमाभकष समत मविनययाः उतपदतकष ययाः तप मविनयषटरी भविमत स तप सतपमातरतविस लभतकष सतपमातरषटरीभकतयाः जनयाः तप धनसपरमापननोमत धनकषन चि सपखलमाभयाः भविमत मविदपषमास कणरयाः विकषदशमासतरमामदशविणकषन मविभकमषतयाः भविमत न तपकप णडलधमारणकषन तकषषमास हिसतयाः तप दमानमामदसतकमरणमा एवि मविभकमषतयाः भविमत न तप कङकणमामदभकषणधमारणकषन यकष तपदयमापरमायणमायाः जनमायाः वितरनतकष तकषषमास शरषटरीरस परनोपकमारदयाः एवि मविभकमषतस भविमत न तप चिनदनलकषपनकषन

सतयविचिनमम एवि मनपषयसय शकषषठस भकषणमम लजजमा मकञच कमटपरदकषशसय कषटरीणतमा एवि नमायरयाः शकषषठयाःअलङकमारयाः मविदमा कममा चि बमाहमणसय शकषषठस भकषणमम अमप चि सचचिररतरमम एवि सविरमनपषयसय सविरयोततमस भकषणसभविमत भपजसय अलङकमारधमारणकषन सकौनदयरविधरनमाय कमाषनतमविमशषहिमारमादषटरीनमामम अलङकमारमाणमास धमारणकषन गमातरकषचिनदनमामदलकषपनकषन पपषपधमारणकषन ककष शमानमामम अलङकरणकषन विमा न कनोऽमप जनयाः भकमषतयाः भविमत सपसससकक तमा विमाणषटरीएवि सविमारनम यथमाथर भकषयमत विमागकपभकषणमम एवि कयरमहितस भकषणमम जनमानमास सकौनदयरमम एवि तकषषमामम अलङकमारनोभविमत मकञच तसय सकौनदयरसय अलङकमारमायाः तकषषमास गपणमायाः भविषनत एविस तकषषमास गपणमानमास अलङकमारनो भविमत जमानममतथदवि तसय जमानसय अलङकमारनो भविमत कममा यसय पपरषसय समामहितयशमासतरमविषयकस सङगषटरीतमविषयकसकलमामविषयकस चि मकसञचदमप जमानस न वितरतकष स तप पपचछशङगमविहिषटरीनयाः समाकमातम पशपतपलययाः एवि भविमत स

सससकक तसमामहितयमम 15

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पशपतपलययाः जनयाः मनपषयरपधमारणमातम पशपवितम तकणस न खमादमत तसममातम पशवियाः भनोजनमाय असधकस तकणसपरमापनपविषनत एततम तप पशकनमास महितम भमागयमम एवि यषसमनम परदकषशकष न कनोऽमप मविदमानम पपरषयाः वितरतकष ततर तपअलपजयाः जनयाः अमप सविरयाः परशससनषटरीययाः भविमत यथमा मरसथलमादकौ कनोऽमप बकहिदककयाः न मविदतकष तसममातम ततरमविदममानयाः कणटकविककयाः अमप बकहिदककतविकषन गणयतकष

मकमसधगतमम

मविततसय असधकसञचययाः न करणषटरीययाः

सविरयाः एवि मनपषयतविमाजरनमाय मविदमापरमापतयकष परयतनषटरीयमम

मविदमा एवि सविरमविधसपखसमाधनस भविमत

शषटरीलमम एवि सविरषमास मनपषयमाणमास परकक तस भकषणमम

विमागभकषणकषन भकमषतयाः जनयाः मनतयमम एवि भकमषतयाः भविमत

समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः जनयाः तप समाकमातम पपचछशङगहिषटरीनपशपसविरपयाः भविमत

पषणडतशकनयदकषशकष मकखरयाः अमप सविरयाः परशससनषटरीययाः भविमत

पमाठमानतपरशनमायाः

)1 मविततसय मतसकणमास गतषटरीनमास मविषयकष ससककषपकषण आलनोचियतप

)2 मविदमायमायाः ममाहिमातमयस शलनोकमानपसमारकषण विणरयतप

)3 शनोतरस शपतकषनदविइतयमामदशलनोकसय वयमाखयमानस करनोतप

)4 विमागभकषणसय ममाहिमातमयस यथमागनथस परमतपमादयतप

)5 समामहितयशमासतरमामदजमानमविहिषटरीनसय ककीदशषटरी दशमा भविमत- तमदषयकष ससककषपकषण आलनोचियतप

पमाठगतपरशनमानमामम उततरमामण

)1 मतसयाः गतययाः दमानस भनोगयाः नमाशयाः चि

)2 तकतषटरीयमा

)3 असधकस रपस परचछननगपपतस धनस चि

16 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-१ मटपपणषटरी

)4 मविदमा

)5 मविदमामविहिषटरीनयाः

)6 मविदमामम अथर चि

)7 शपतकषन

)8 परनोपकमारदयाः

)9 लजजमा कटकौ कक शतमा चि

)10 सससकक तमा विमाणषटरी

)11 विमागभकषणमम

)12 शमादकरलमविकरकीमडतमम

)13 रपमम

)14 जमानमम

)15 समामहितयसङगषटरीतकलमामविहिषटरीनयाः

)16 उपजमामतयाः

)17 मनरसतपमादपकष दकषशकष

)18 -1 ङि -2 छ -3 क -4 ज -5 ख -6 घ -7 चि -8 ग -9 ट -10 ञ

इमत परथमयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 17

)2 सपभमामषतमामन-२

परसतमाविनमा -

अमतथकषयाः सतकमारयाः महि गकहिसथमानमामम एकयाः महिमानम धमरयाः अतयाः सविरयाः गकहिसथदयाः एवि स धमरयाः पमालनषटरीययाःमविसधयाः एवि सविरमविधमानमास कमायमारणमास मनयमामकयाः वितरतकष परनतप तमदमचिनतय कमायमारथर परयतनयाः न तयकवययाःआलसयस महि मनपषयमाणमामम एकयाः महिमानम शतरपयाः सविरयाः मनपषयददयाः एवि आलसयस तयकवयमम एतमादशमानमास नषटरीतषटरीनमासजमानस वियमम असय पमाठसय पठनकषन परमापसयमामयाः अमप चि परकक तबनधपमम अमप मनणरतपस शकनपमयाः असय पठनकषनअषसमनम पमाठकष नवि शलनोकमायाः वितरनतकष असय पठनकषन महिदम जमानमम अजरयमामनो वियमम एतकषन अविशयमम एविअसममाकस महिमानम आननदयाः भमविषयमत

उदकषशयमामन - इमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

अमतसथसतकमारमविषयकस जमानस परमापनपयमातम

मविधकषयाः बलविततविस जमानषटरीयमातम

दपजरनदयाः सहि सङगमातम ककीदशषटरी अविसथमा भविमत - इतयषसमनम मविषयकष जमातपस शकनपयमातम

परकक तबमानधविलकणस जमानषटरीयमातम

शलनोककष षसथतमानमास पदमानमामम अनविययाः ककष न परकमारकषण कतरवययाः इमत जमानषटरीयमातम

शलनोकमानमास वयमाखयमा ककष न परकमारकषण कतरवयमा इतयषसमनम मविषयकष जमासयमत

)2 1 मकलपमाठयाः - अरमाविपयपमचितस कमायरममामतथयस गकहिममागतकषछकषततपयाः पमाशविरगतमाचछमायमास ननोपससहिरकष दरिपमयाः१शमशमदविमाकरयनोगरहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोरमप बनधनममममतमतमास चि मविलनोकय दररदरितमासमविसधरहिनो बलविमामनमत मकष ममतयाः२

18 सससकक तसमामहितयमम

2

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

षडम दनोषमायाः पपरषकषणकषहि हिमातवयमा भकमतममचछतमामनदरिमा तनदरिमा भयस करनोध आलसयस दषटरीघरसकतरतमा३आलसयस महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथनो महिमानम ररपपयाःनमासतयपदमसमनो बनधपयाः कप विमा रणनो नमाविसषटरीदमत४यदमा मकसञचजजनोऽहिस मदप इवि मदमानधयाः समभविसतदमा सविरजनोऽसमषटरीतयभविदविसलपतस मम मनयाःयदमा मकसञचतम मकसञचदम बपधजनसकमाशमादविगतसतदमा मकखरयोऽसमषटरीमत जविर इवि मदनो मकष वयपगतयाः५शकयनो विमारमयतपस जलकषन हिहतभपकम छतरकषण सकयमारतपनोनमागकषनदरिनो मनमशतमाङकप शकषन समदनो दणडकषन गनोगदरभकौवयमासधभरषजसङगहिदशचि मविमविधदमर नतरपरयनोगदमविर षससविरसयकौषधमषसत शमासतरमविमहितस मकखरसय नमासतयकौषधमम६दपजरनकषन समस सखस विदरञचमामप न कमारयकषतमउषणनो दहिमत चिमाङगमारयाः शषटरीतयाः कक षणमायतकष करमम७उतसविकष वयसनकष चिदवि द पमभरककष रमाषष मविपलविकषरमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः८उदमकषन महि ससधयषनत कमायमारमण न मननोरथदयाःन महि सपपतसय सससहिसय परमविशषनत मपखकष मकगमायाः९

)2 2 इदमाननी वियस मकलपमाठमम अविगचछमामशमशमदविमाकरयनोगरहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोरमप बनधनममममतमतमास चि मविलनोकय दररदरितमासमविसधरहिनो बलविमामनमत मकष ममतयाः१अनविययाः - शमशमदविमाकरयनोयाः गहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोयाः अमप बनधनस ममतमतमास दररदरितमास चि

मविलनोकय मकष ममतयाः (भविमत) अहिनो मविसधयाः बलविमानम इमत

अनवियमाथर याः - शमशमदविमाकरयनोयाः चिनदरिसकयरयनोयाः गहिपषटरीडनस रमाहिहणमा गसनस गजभपजङगमयनोयाः हिषसतसपरयनोयाःअमप बनधनस शङगलकषन मनतरमामदनमा चि ससयमनस ममतमतमास मविदपषमास दररदरितमामम अमकञचनतमास चि मविलनोकय दषटमा मकषमम ममतयाः बपमदयाः (भविमत) अहिनो मविसधयाः ददविस बलविमानम परबलयाः सविरमनयमामकमम इमत इतयमाकमाररकमा

सरलमाथर याः - चिनदरिसकयरसदशदषटरीमपतमतनोयाः अमप रमाहिहणमा गमासयाः भविमत हिषसतसपरसदशशमकमतनोयाः अमपशङगलकषन मनतरमामदनमा चि बनधनस भविमत सविरशमासतरजमायाः महिमाजमामननयाः अमप दररदरिमायाः भविषनत - एततसविर दषटमाभमागयमम एवि सविरमनयमामकमम इमत मम ममतयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 19

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽ षसमनम शलनोककष ददविसय बलविततविस विणयरतकष समपदरिमनथनमातम परस परमापतमम अमकतसपमातपस दकषवितमाविकषषस धकतविमा रमाहिहनमामकयाः रमाकसयाः ततर सममागतयाः परनतप चिनदरिसकयरयौ तसय सविरपस परकमामशतविनतकौततयाः मविषणपयाः सविचिकरकष ण तसय मशरशछकषदस कक तविमानम परनतप अमकतपमानकमारणमातम स न मकतविमानम अत एविचिनदरिसकयरयनोयाः उपरर दकषषमातम रमाहिहयाः तयनोयाः गमासस करनोमत इमत पकौरमामणककी कथमा वितरतकष अयस महिमानम आकमाशयाः परमातयाःसकयरसय उजजविलरशमयमा उदमाससतयाः भविमत रमातरकौ चि अयस सकयमारसतगमनमातम परस पकमणरममाचिनदरिमसयाः जयनोतसनयमापरकमामशतनो भविमत एविस सषटरीममारमहितस महिमानतमम आकमाशस यकौ चिनदरिसकयरयौ परकमाशकषतकष तमादशदषटरीमपतमतनोयाः चिनदरिसकयरयनोयाःअमप रमाहिहणमा गमासयाः समभविमत एविमम एवि महितकमायमविमशषयाः सविमारनम नमाशमयतपस समथरयाः गजयाः अमपसमाममानयशङगलकषन बदयाः भविमत मकञच यसय दसशनकषन मकतयपयाः मनषशचितयाः वितरतकष तमादशयाः महिमदषविमानम सपरयाः अमपमनतरबलमातम बदयाः भविमत सविमारमण शमासतरमामण पमठतविनतयाः एविस महिमाजमामननयाः मविदमाससयाः अमप कदमामचितमअथरयोपमाजरनकष असमथमारयाः भविषनत तकषषमास समपकणर जषटरीविनस दमाररदषयकषण पकररतस भविमत एततम सविरमम एवि ददविबलमातमभविमत पकविरजनममन कक तस यतम कमर तदकषवि ददविमम इतयपचयतकष ददविस कदमामप अनयतमाकतपर न शकयतकष ददविमम एविसविरकमायरमनयमामकस भविमत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 शमशमदविमाकरयनोयाः - शशषटरी चि मदविमाकरशचि शमशमदविमाकरकौ इमत इतरकषतरदनदसममासयाः तयनोयाःशमशमदविमाकरयनोयाः

)2 गहिपषटरीडनमम - गहिकषण पषटरीडनमम गहिपषटरीडनमम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 गजभपजङगमयनोयाः - गजयाः चि भपजङगमयाः चि गजभपजङगमकौ इमत इतरकषतरदनदसममासयाः तयनोयाःगजभपजङगमयनोयाः

)4 ममतमतमामम - ममतयाः एषमामम अषसत इमत ममतमनतयाः तकषषमास ममतमतमामम

सषनधकमायरमम -

)1 शमशमदविमाकरयनोगरहिपषटरीडनमम = शमशमदविमाकरयनोयाः + गहिपषटरीडनमम

)2 गजभपजङगमयनोमप = गजभपजङगमयनो + अमप

)3 मविसधरहिनो = मविसधयाः + अहिनो

परयनोगपररवितरनमम - शमशमदविमाकरयनोयाः गहिपषटरीडनस गजभपजङगमयनोयाः अमप बनधनस चि ममतमतमास दररदरितमासमविलनोकय मकष ममतनमा (भकयतकष) अहिनो मविसधनमा बलवितमा (भकयतकष) इमत

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष दरिपतमविलषमबतचछनदयाः वितरतकष

अरमाविपयपमचितस कमायरममामतथयस गकहिममागतकषछकषततपयाः पमाशविरगतमाचछमायमास ननोपससहिरतकष दरिपमयाः२अनविययाः - गकहिमम आगतकष अरकौ अमप उमचितमम आमतथयस कमायरमम दरिपमयाः पमाशविरगतमातम छकषततपयाः छमायमास न

उपससहिरतकष

20 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

अनवियमाथर याः - गकहिस भविनमम आगतकष समपपषसथतकष अरकौ शतरकौ अमप उमचितमम यनोगयमम आमतथयममअमतसथसतकमारयाः कमायर कतरवयमम दरिपमयाः विककयाः पमाशविरगतमातम पमाशविर छमायमापरदकषशस गतमातम छकषततपयाः शमाखमाछकषदकमातम छमायमासन उपससहिरतकष न आकषरमत

सरलमाथर याः - शतरपयाः यमद कदमामप अमतसथरपकषण गकहिमम आगचछमत तमहिर यथमासमाधयस तसयमामपअमतसथसतकमारयाः अविशयस कतरवययाः यथमा विककचछकषदकमायाः विककचछकषदनकषन कलमानतमायाः सनतयाः तसय एवि मछदममानसयविककसय छमायमायमामम आशयस लभनतकष तदमा स विककयाः तकषभययाः सविछमायमास न आकषरमत

तमातपयमारथर याः - अषसमनम शलनोककष आमतथयरपगकहिसथधमरमविषयकष विणरनमा मकरयतकष आमतथयमविषयकष तपशमासतरकषषप बहिहतर आलनोचयतकष अमतसथदकषविनो भवि - इतयमामदशपमतरमप ततर परममाणमम आमतथयस महि गकहिसथमानमामम एकयाःमहिमानम धमरयाः अयस धमरयाः न पमालयतकष चिकषतम महितम पमापस जमायतकष अमतसथयाः यमद दपयाःसखतयाः सनम गकहिमातम गचछमत

तमहिर स अमतसथयाः सविसय पमापकममारमदकस गकहिसविमाममनकष परदमाय गकहिसविमाममनयाः पपणयस गकहमामत अतयाःअमतसथसतकमारमविषयकष अविशयमम एवि समाविधमानकषन भमवितवयमम कदमामचितम शतरपयाः अमप यमद अमतसथरपकषण गकहिसपरमत आगचछमत तमहिर तस शतरपस मतविमा अपममानयाः न कतरवययाः अमतसथवितम तसयमामप यथमासमाधयस सतकमारयाःकरणषटरीययाः अयमम एवि गकहिसथधमरयाः असय दषमानतयाः यथमा - विककचछकषदकमायाः यदमा विककचछकषदनकषन सकयमारतपकषन विमाकलमानतमायाः भविषनत तदमा तकष आतपमातम रकमायद तसय मछदममानसय विककसय एवि छमायमायमामम आशयस नयषनतपरनतप स विककयाः तमानम शतरकनम मतविमा तकषभययाः सविछमायमास न आकषरमत तमानम अमप तचछरणमागतमानम मतविमा आशयसयचछमत एविस शतरनोयाः अमप अमतसथसतकमारयाः अविशयस कतरवययाः अनयथमा गकहिसविमाममनयाः पमापस जमायकषत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 कमायरमम - कक धमातनोयाः णयतपरतययकष कमायरमम इमत रपमम

)2 आमतथयमम - अमतथकषयाः इदमम इतयथर अमतसथशबदमातम षयञपरतययकष आमतथयमम इमत रपस भविमत

)3 आगतकष - आपकविरकमातम गमम-धमातनोयाः कपरतययकष पपससस सपतमयकषकविचिनकष आगतकष इमत रपमम

)4 छकषततपयाः - मछदम-धमातनोयाः तकचपरतययकष षषठयकषकविचिनकष छकषततपयाः इमत रपमम

)5 उपससहिरतकष - उपपकविरकमातम समम-पकविरकमातम चि हधमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष उपससहिरतकष इमतरपमम

सषनधकमायरमम -

)1 अपमाविमप = अरकौ + अमप

)2 अपयपमचितमम = अमप + उमचितमम (यणम-सषनधयाः)

)3 पमाशविरगतमाचछमायमामम = पमाशविरगतमातम + छमायमामम (शचिपतवि-सषनधयाः)

)4 ननोपससहिरतकष = न + उपससहिरतकष (गपण-सषनधयाः)

परयनोगपररवितरनमम - गकहिमम आगतकष अरकौ अमप उमचितमम आमतथयस कप यमारतम दरिपमकषन पमाशविरगतमातम छकषततपयाःछमायमा न उपससमहरियतकष

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 21

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

षडम दनोषमायाः पपरषकषणकषहि हिमातवयमा भकमतममचछतमामनदरिमा तनदरिमा भयस करनोध आलसयस दषटरीघरसकतरतमा३अनविययाः - इहि भकमतमम इचछतमा पपरषकषण षडम दनोषमायाः हिमातवयमायाः मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस

दषटरीघरसकतरतमा

अनवियमाथर याः - इहि अषसमनम सससमारकष भकमतमम अभयपदयमम इचछतमा कमाङकषतमा षडम दनोषमायाः द पगपरणमायाः हिमातवयमातयकवयमायाः मनदरिमा सविमापयाः तनदरिमा परमषटरीलमा भयस भषटरीमतयाः करनोधयाः कनोपयाः आलसयमम अलसतमा दषटरीघरसकतरतमामचिरमकरयतमा

सरलमाथर याः - अषसमनम जगमत ययाः अभयपदयस कतपरमम इचछमत तकषन मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयसमकञच उदमासषटरीनतमा - एतकष षडम दनोषमायाः तयकवयमायाः एतकषषमास तयमागमातम परमम एवि अभयपदययाः समभवियाः भविमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष मनदरिमादषटरीनमास षणणमास दनोषमानमास तयमागमविषयकष कथयतकष सससमारकषअषसमनम ययाः पपरषयाः उननमतस कतपरमम इचछमत तकषन तप उचयममानमायाः दनोषमायाः अविशयमम एवि तयकवयमायाः तकष दनोषमायाःयथमा - मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस दषटरीघरसकतरतमा चिकषमत मनदरिमा अथमारतम असधकसविमापयाः रमातरकौ यथमासमयममएवि असममामभयाः मनदरिमा यमापनषटरीयमा तमदतरसमयकष तप कदमामप सविमापयाः न करणषटरीययाः तनदरिमा अथमारतम कमायरसमयकषमनदरिमायमायाः भमावियाः तनदरिमा मतषठमत चिकषतम कमायर न ससधयमत एविस भयमम अमप असममामभयाः अविशयमम एवि तयकवयममभयकमारणमातम बहिहनमास कमायमारणमास ससमदयाः न भविमत एविमम एवि आलसयस तप मनपषयमाणमास शरषटरीरसथयाः महिमानम शतरपयाःभविमत अलसमायाः जनमायाः कदमामप सविकमायर ससदमायाः न भविषनत एविस कमायरषप दषटरीघरसकतरतमा अमप एकयाः महिमानम दनोषयाःमककसञचतम कपदरिस कमायरमम अमप बहिहसमयस वयमापय करणसय परविकसततयाः दषटरीघरसकतरतमा इमत उचयतकष अयस दनोषयाः अमपअविशयमम एवि हिमातवययाः एतकषषप दनोषकषषप असममाकस मविजयलमाभयाः भविमत चिकषतम सविर मननोरथमायाः सवियमकषवि ससधयषनतपरनतप ययाः एतदयाः विशषटरीभकतयाः भविमत सयाः तप अविशयस मविनमाशस गचछमत एतकषषमास दनोषमाणमास तयमागमातम परमम एविअभयपदययाः समभवियाः अनयथमा न कदमामप अभयपदययाः समभविमत

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 हिमातवयमायाः - हिमाधमातनोयाः तवयपरतययकष परथममाबहिहविचिनकष हिमातवयमायाः इमत रपमम

)2 इचछतमा - इषम-धमातनोयाः शतकपरतययकष तकतषटरीयदकविचिनकष इचछतमा इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 पपरषकषणकषहि = पपरषकषण + इहि

)2 हिमातवयमा भकमतमम = हिमातवयमायाः + भकमतमम)3 करनोध आलसयमम = करनोधयाः + आलसयमम

परयनोगपररवितरनमम - इहि भकमतमम इचछनम पपरषयाः षडम दनोषमानम जहमातम मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाःआलसयस दषटरीघरसकतरतमा

छनदयाःपररचिययाः - परसतपतयाः अयस शलनोकयाः अनपषपपम-छनदनोबदयाः वितरतकष

22 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

आलसयस महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथनो महिमानम ररपपयाःनमासतयपदमसमनो बनधपयाः कप विमा रणनो नमाविसषटरीदमत४अनविययाः - आलसयस महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथयाः महिमानम ररपपयाः उदमसमयाः बनधपयाः नमाषसत कप विमारणयाः न

अविसषटरीदमत

अनवियमाथर याः - आलसयमम अलसतमा महि मनपषयमाणमास मनपजमानमास शरषटरीरसथयाः दकषहिसथयाः महिमानम ररपपयाः महिमानमशतरपयाः उदमसमयाः उदमतपलययाः बनधपयाः सखमा नमाषसत न मविदतकष कप विमारणयाः कमायर कप विरनम जनयाः न अविसषटरीदमतदपयाःखगसतयाः न भविमत

सरलमाथर याः - आलसयस मनपषयमाणमास दकषहिसथयाः महिमानम शतरपयाः ययाः अमनषस जनयमत उदमवितम मनपषयमाणमाममअनययाः बनधपयाः न वितरतकष ययाः तप उदमशषटरीलयाः पपरषयाः स कदमामप मविशमादगसतनो न भविमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष आलसयसयरपदनोषसय मननदमा मविधषटरीयतकष अषसमनम जगमतअलसमायाः जनमायाः बहिविनो वितरनतकष परनतप इदमम आलसयस महि एकयाः महिमानम शतरपयाः इदस महि असममाकस शरषटरीरकष मतषठतमअसममाकस हिमामनस जनयमत आलसयस वितरतकष चिकषतम न कसयमचितम कमायरसय ससमदयाः भविमत कमायरसमाधनकष महिमानतसमविघनस जनयमत इदमम अतयाः यकष कमायरससमदमम इचछषनत तदयाः अविशयमम आलसयस हिमातवयमम कमायरससदयकष उदमयाःअतयमाविशयकयाः भविमत उदमशषटरीलमा जनमायाः यषतकसञचतकमायर समाधमयतपस शकनपविषनत ममतरवितम कमायरसमाधनकषमहितसमाहिमाययस करनोमत अयमम उदमयाः सपपतसय सससहिसय मपखकष सवियमम एवि मकगयाः आगतय न परमविशमत मकगसयमकगयणमाय तप सससहिकषन धमाविनमामद-उदमयाः अविशयस करणषटरीययाः उदमशषटरीलमायाः कदमामप दपयाःखस न परमापनपविषनत अत एविकमायरससदयकष सपखपरमापतयकष चि आलसयस तयकतविमा असममामभयाः उदमयाः करणषटरीययाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 शरषटरीरसथयाः - शरषटरीरकष मतषठमत इमत शरषटरीरसथयाः

)2 उदमसमयाः - उदमकषन समयाः उदमसमयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 कप विमारणयाः - कक धमातनोयाः शमानचपरतययकष परथमदकविचिनकष कप विमारणयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 नमासतयपदमसमयाः = नमाषसत + उदमसमयाः

)2 कप विमारणनो न = कप विमारणयाः + न

)3 नमाविसषटरीदमत = न + अविसषटरीदमत

परयनोगपररवितरनमम - आलसयकषन महि मनपषयमाणमास शरषटरीरसथकषन महितमा ररपपणमा (भकयतकष) उदमसमकषनबनधपनमा न भकयतकष कप विमारणकषन न अविसषटरीदतकष

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः वितरतकष

यदमा मकसञचजजनोऽहिस मदप इवि मदमानधयाः समभविसतदमा सविरजनोऽसमषटरीतयभविदविसलपतस मम मनयाः

सससकक तसमामहितयमम 23

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

यदमा मकसञचतम मकसञचतम बपधजनसकमाशमादविगतसतदमा मकखरयोऽसमषटरीमत जविर इवि मदनो मकष वयपगतयाः५अनविययाः - यदमा अहिस मकसञचजजयाः (तदमा अहिस) मदप इवि मदमानधयाः समभविमम तदमा सविरजयाः अषसम

इमत मम मनयाः अविसलपतमम अभवितम यदमा बपधजनसकमाशमातम मकसञचतम मकसञचतम अविगतमम तदमा मकखरयाः अषसमइमत जविरयाः इवि मकष मदयाः वयपगतयाः

अनवियमाथर याः - यदमा यषसमनम कमालकष अहिस मकसञचदजयाः सविलपजमानविमानम (तदमा अहिस) मदपयाः गजयाः इविमदमानधयाः मदमततयाः समभविमम सजमातयाः तदमा तषसमनम समयकष सविरजयाः मनसखलजमानविमानम अषसम भविमामम इमत मममकष मनयाः मचिततमम अविसलपतमम अभवितम गविरपकणर जमातमम यदमा यषसमनम कमालकष बपधजनसकमाशमातम पषणडतमानमाससमषटरीपमातम मकसञचतम मकसञचतम सविलपमम अविगतमम जमातमम तदमा तषसमनम समयकष मकखरयाः विमासलशयाः अषसम इमत जविरयाःइवि जविरवितम मकष मम मदयाः औदतयस वयपगतयाः मनगरतयाः

सरलमाथर याः - यदमा मम मकसञचतम जमानमम अभवितम तदमा अहिस सविरजयाः अषसम इमत मतविमा अहिस गजवितममदमततयाः अभविमम परनतप पषणडतमानमास सकमाशस गतविमा यदमा तकषषमास जमानस दषविमानम तदमा तदपकषकयमा अहिस महिमामकखरयाःअषसम इमत जमातविमानम तषसमनम समयकष एवि मम यतम औदतयस सञमातमम आसषटरीतम ततम मनममषकषणदवि मनगरतसजमातमम

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष सविलपजमानलमाभकष समत एवि जनमानमामम यतम औदतयस दशयतकषतमदषयकष विणयरतकष अषसमनम जगमत कषशचितम जनयाः यदमा मकसञचतम जमानस लभतकष तदमा तसय महिमानम अहिङकमारयाःभविमत गजयाः यथमा मदमततयाः सनम सममपखकष आगतमानम सविमारनम सविशपणडयमा पमादकषन विमा नमाशयमत न कममपसहितकष तदतम स जनयाः अमप गपरणमास तथमा अनयकषषमास समममानयमानमास समममानस न करनोमत सविरयाः सहि दपषममआचिरमत स मचिनतयमत यतम स सविरजयाः अषसत जगमत न कसयमामप तदपकषकयमा असधकस जमानस वितरतकष एविसरपकषणतसय समपकणर मचिततस दपरण पकणर भविमत परनतप स यदमा मविदपषमास समषटरीपस गचछमत ततर तकषषमास जमानस चि पशयमत

तदमा तसय अनपभवियाः भविमत यतम एतदपकषकयमा तसय बहिहसविलपस जमानस वितरतकष तषसमनम समयकष तसय परकक तसमकखरतविस परकमाशतकष यपककौषधसकषविनकषन रनोमगणयाः जविरयाः यथमा मनममषकषणदवि अपगचछमत तदतम तसय मदमानधसयजनसय अहिङकमारयाः समपकणरतयमा मविचिकणर भविमत विसतपतयाः मकसञचजजमानलमाभकष समत मनपषयकषषप ययाः अहिङकमारयाःउतपदतकष स एवि मविनमाशसय परधमानहिकषतपसविरपयाः भविमत अतयाः जमानकष सतयमप मविनययाः परशससनषटरीययाः तसममातमजमानलमाभकष समत कदमामप अहिङकमारयाः न परकमाशनषटरीययाः

वयमाकरणमविमशर याः-

)1 मकसञचजजयाः - मककसञचतम जमानमामत इमत मकसञचजजयाः

)2 मदमानधयाः - मदकषन अनधयाः मदमानधयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

)3 सविरजयाः - सविर जमानमामत इमत सविरजयाः

)4 बपधजनसकमाशमातम - बपधमाशचि तकष जनमायाः बपधजनमायाः इमत कमरधमारयसममासयाः बपधजनमानमास सकमाशयाःबपधजनसकमाशयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तसममातम बपधजनसकमाशमातम

)5 अविगतमम - अविपकविरकमातम गमम-धमातनोयाः कपरतययकष अविगतमम इमत रपमम

24 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

)6 वयपगतयाः - मविपकविरकमातम अपपकविरकमातम चि गमम-धमातनोयाः कपरतययकष पपससस वयपगतयाः इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 मकसञचजजनोऽहिमम = मकसञचजजयाः + अहिमम

)2 मदप इवि = मदपयाः + इवि

)3 सविरजनोऽसमषटरीतयभविदविसलपतमम = सविरजयाः + अषसम + इमत + अभवितम + अविसलपतमम

)4 मकखरयोऽसमषटरीमत = मकखरयाः + अषसम + इमत

)5 मदनो मकष = मदयाः + मकष

परयनोगपररवितरनमम - यदमा मयमा मकसञचजजकषन (तदमा मयमा) मदपकषन इवि मदमानधकषन समभकयत तदमासविरजकषन भकयतकष इमत मम मनसमा अविसलपतकषन अभकयत यदमा बपधजनसकमाशमातम मकसञचतम मकसञचतम अविगतविमानमतदमा मकखरन भकयतकष इमत जविरकषण इवि मकष मदकषन वयपगतकषन (अभकयत)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष मशखररणषटरीछनदयाः वितरतकष

शकयनो विमारमयतपस जलकषन हिहतभपकम छतरकषण सकयमारतपनोनमागकषनदरिनो मनमशतमाङकप शकषन समदनो दणडकषन गनोगदरभकौवयमासधभरषजसङगहिदशचि मविमविधदमर नतरपरयनोगदमविर षससविरसयकौषधमषसत शमासतरमविमहितस मकखरसय नमासतयकौषधमम६अनविययाः - जलकषन हिहतभपकम विमारमयतपस शकययाः छतरकषण सकयमारतपयाः मनमशतमाङकप शकषन समदयाः नमागकषनदरियाः

दणडकषन गनोगदरभकौ भकषषजसङगहिदयाः वयमासधयाः मविमविधदयाः मनतरपरयकौगदयाः चि मविषमम सविरसय शमासतरमविमहितमम औषधममअषसत (परनतप) मकखरसय औषधस नमाषसत

अनवियमाथर याः - जलकषन विमाररणमा हिहतभपकम अमगयाः विमारमयतपस शमाममयतपस शकययाः शकयतकष छतरकषण सकयमारतपयाःभमाननोयाः चिणडतमा मनमशतमाङकप शकषन तषटरीकमाङकप शकषन समदयाः मदमततयाः नमागकषनदरियाः गजयाः दणडकषन लगपडकषन गनोगदरभकौगनोरमासभकौ भकषषजसङगहिदयाः औषधङगहिदयाः वयमासधयाः रनोगयाः मविमविधदयाः नमानमामविधदयाः मनतरपरयकौगदयाः मनतरपरयनोगदमारमा चिमविषमम सविरसय असखलसय शमासतरमविमहितमम शमातरकष उकस औषधस पथयमम अषसत मविदतकष (परनतप) मकखरसयअजसय औषधस पथयस नमाषसत न वितरतकष

सरलमाथर याः - जलदमारमा अमगयाः शमाममयतपस शकयतकष छतरधमारणकषन सकयरसय आतपमातम रकमास परमापतपस शकयतकषतषटरीकमाङकप शकषन मदमततहिषसतनयाः अमप बनधनस कतपर शकयतकष दणडपरहिमारकषण गकौयाः गदरभशचि शमाममयतपस शकयतकषऔषधसकषविनकषन रनोगयाः पररहितपर शकययाः मनतरपरयनोगकषण सपरसय मविषमम अमप शमाममयतपस शकयतकष एविसरपकषण सविमारसमाससमसयमानमास सममाधमानस शमासतरकष उकस वितरतकष परनतप मकखरसय मकखरतविसय पररहिमारमाय न कषशचितम उपमाययाः वितरतकष

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष मकखमारणमास मकखरतविस मननदतकष मकखरयाः जनयाः तप शमातरकषषप सविरतरमनषनदतयाः पपतरयाः मकखरयाः भविमत चिकषतम तसय मपतमा जषटरीविनसय पदकष पदकष अपममानस सहितकष तसममातम एविमम उचयतकष यतमपपतरयाः जनमनयाः परमम एवि मकतयाः चिकषतम सविलपकमालमम एवि द पयाःखस भविमत परनतप मकखरयाः पपतरयाः जमायकषत चिकषतम सविरदमा एवि समपतपयाः दपयाःखस जनयमत तसममातम न कनोऽमप मपतमा मकखर पपतरस कमामयतकष अमगयाः असधकयाः भविमत चिकषतम ततर

सससकक तसमामहितयमम 25

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

जलककषपणकषन तसय अगकषयाः शमामनस कतपर शकयतकष सकयमारतपमातम रकमायद छतरस धमायरतकष चिकषतम ततयाः रकमा परमापतपस शकयमाहिसतषटरी उनमततयाः भविमत चिकषतम तसय सममपखकष आगतमानम सविमारनम स सविपमादकषन नमाशयमत परनतप एविमम उनमततसयहिषसतनयाः अमप तषटरीकषणमाङकप शकषन बनधनस कतपर शकयतकष दणडपरहिमारयाः मकरयतकष चिकषतम गनोगदरभमादययाः पशवियाः अमपसविविशमम आगचछषनत उततमविददसकमाशमातम भकषषजसकषविनकषन महिमानम रनोगयाः अमप पररहितपर शकययाः भविमतमविषधरसपरसय दसशनमातम परस स दसमशतयाः पपरषयाः मकतपरमाययाः भविमत चिकषदमप तदमा मनतरपरयनोगकषण तसय मविषसयतयमागयाः कतपर शकययाः एविसरपकषण जषटरीविनकष सविमारसमास समसयमानमामम एवि सममाधमानस कतपर शकयतकष शमासतरकषषप तपसविरमविधसममाधमानमम उकमम वितरतकष परनतप सविरसमसयमा पररहितपर शकयतकष चिकषदमप मकखरतविसय पररहिमारयाःपरयतनशतकषनमामप कतपर न शकययाः

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 सकयमारतपयाः - सकयरसय आतपयाः सकयमारतपयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

)2 नमागकषनदरियाः - नमागमानमामम इनदरियाः नमागकषनदरियाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तसय गजयाः इतयथरयाः

)3 मनमशतमाङकप शकषन ndash मनमशतयाः चि असकौ अङकप शयाः मनमशतमाङकप शयाः इमत कमरधमारयसममासयाः

)4 गनोगदरभकौ - गकौयाः चि गदरभयाः चि गनोगदरभकौ इमत इतरकषतरदनदसममासयाः

)5 भकषषजसङगहिदयाः - भकषषजमानमास सङगहिमायाः भकषषजसङगहिमायाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः तदयाःभकषषजसङगहिदयाः

)6 मनतरपरयनोगदयाः - मनतरमाणमास परयनोगमायाः मनतरपरयनोगमायाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तदयाः मनतरपरयनोगदयाः

)7 शमासतरमविमहितमम - शमासतरकषण मविमहितमम शमासतरमविमहितमम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

सषनधकमायरमम -

)1 शकयनो विमारमयतपमम = शकययाः + विमारमयतपमम (मविसगर-सषनधयाः)

)2 वयमासधभरषजसङगहिदयाः = वयमासधयाः + भकषषजसङगहिदयाः (मविसगर-सषनधयाः)

)3 भकषषजसङगहिदशचि = भकषषजसङगहिदयाः + चि (मविसगर-सषनधयाः शचिपतवि-सषनधयाः)

)4 मविमविधदमरनतरपरयनोगदयाः = मविमविधदयाः + मनतरपरयनोगदयाः (मविसगर-सषनधयाः)

)5 सविरसयकौषधमम = सविरसय + औषधमम (विकमद-सषनधयाः)

)6 नमासतयकौषधमम = नमाषसत + औषधमम (यणम-सषनधयाः)

परयनोगपररवितरनमम - जलकषन हिहतभपजस विमारमयतपस शकनपयमातम छतरकषण सकयमारतपमम मनमशतमाङकप शकषन समदसनमागकषनदरिस दणडकषन गनोगदरभकौ भकषषजसङगहिदयाः वयमासधमम मविमविधदयाः मनतरपरयकौगदयाः चि मविषमम सविरसय शमासतरमविमहितकषनऔषधकषन भकयतकष (परनतप) मकखरसय औषधकषन न भकयतकष

छनदयाःपररचिययाः - शमादकरलमविकरकीमडतमम इमत छनदयाःवितरतकष अषसमनम शलनोककष

26 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

दपजरनकषन समस सखयस विदरञचमामप न कमारयकषतमउषणनो दहिमत चिमाङगमारयाः शषटरीतयाः कक षणमायतकष करमम७अनविययाः - दपजरनकषन समस विदरस सखयस चिमामप न कमारयकषतम उषणयाः अङगमारयाः करस दहिमत शषटरीतशचि करस

कक षणमायतकष

अनवियमाथर याः - दपजरनकषन खलकषन समस सहि विदरस शतरपतमास सखयस ममतरतमास चिमामप न कमारयकषतम समपमादयकषतमउषणयाः परदषटरीपतयाः अङगमारयाः अलमातमम करस ततसपकषस हिसतस दहिमत (अथ चि)शषटरीतशचि अनपषणयाः चि करस ततसपकषस हिसतसकक षणमायतकष कक षणस करनोमत

सरलमाथर याः - दपजरनदयाः सहि कदमामप मदतरषटरी अमप न करणषटरीयमा मकञच शतरपतविमम अमप न समपमादनषटरीयममयतनो महि उभयनोयाः पररषसथतयनोयाः एवि स दपजरनयाः हिमामनस जनयमत यथमा उषणयाः अङगमारयाः हिसतसय दमाहिस करनोमत

मकञच स एवि अङगमारयाः शषटरीतयाः भविमत चिकषतम हिसतस कक षणविणर समपमादयमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष द पजरनमानमास मननदमा मकरयतकष अषसमनम जगमत द पषमा जनमायाः बहिविनोवितरनतकष जषटरीविनसय परमाययाः सविरमपहिहतर एवि दपषमायाः पररलकषयनतकष बहिहविमारमम अजमानविशमातम तकष असममाकस हिमामनससमपमादयषनत तकषषमास सविभमावि एवि एविमम अषसत यतम आदकौ मदतरनी समपमादयमत ततयाः परस मविशविमासस समपतपमादअविकमाशस परमापय महिदमनषस जनयमत तसममातम द पजरनयाः समषटरीपमम आगतय समाहिमाययमामदकस कक तविमा सखयस कतपरपरयततकष चिकषदमप जमानकष समत तदयाः सहि कदमामप मदतरषटरी न करणषटरीयमा परनतप मदतरषटरी न करणषटरीयमा इतयकषतदथर तदयाः शतरपतविससमपमादतकष चिकषदमप असममाकमम अमनषस भविमत द पजरनदयाः सहि कदमामचितम दपषमाचिरणस मकरयतकष चिकषतम तकष अविशयस ततममनसस सससथमापय भमविषयमत हिमामनस जनयमत यथमा अङगमारयाः यदमा तपतयाः भविमत तदमा तसय सपशरयाः मकरयतकष चिकषतमअविशयस हिसतयाः दगधयाः भविमत अमप स एवि अङगमारयाः यदमा शषटरीतयाः भविमत तदमा तसय सपशरयाः मकरयतकष चिकषतम हिसतयाःमसलनयाः भविमत तसममातम हिसतरकमायद अङगमारसय सपशरयाः एवि न कतरवययाः तदतम सविरददवि दपजरनमानमामम उपकषकमाकतरवयमा

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 सखयमम - सखयपयाः भमावियाः सखयमम

)2 कमारयकषतम - कक धमातनोयाः मणचपरतययकष मविसधसलमङि परथमपपरषदकविचिनकष कमारयकषतम इमत रपमम

)3 कक षणमायतकष - कक षण इवि आचिरयमत इमत कक षणमायतकष

सषनधकमायरमम -

)1 विदरञचमामप = विदरमम + चिमामप

)2 चिमामप = चि + अमप

)3 उषणनो दहिमत = उषणयाः + दहिमत

)4 चिमाङगमारयाः = चि + अङगमारयाः

परयनोगपररवितरनमम - दपजरनकषन समस विदरस सखयस चिमामप न कमायरत उषणकषन अङगमारकषण करयाः दहतकष शषटरीतकषनचि करयाः कक षणमाययतकष

सससकक तसमामहितयमम 27

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

छनदयाःपररचिययाः - अनपषपपम-छनदनोबदयाः अयस शलनोकयाः

उतसविकष वयसनकष चिदवि द पमभरककष रमाषष मविपलविकषरमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः८अनविययाः - ययाः उतसविकष वयसनकष चिदवि दपमभरककष रमाषष मविपलविकष चि रमाजदमारकष शमशमानकष चि मतषठमत स बमानधवियाः

(भविमत)

अनवियमाथर याः - ययाः ययाः जनयाः उतसविकष मविविमाहिमादकौ उतसविसमयकष वयसनकष मविपसततकमालकष चिदवि द पमभरककषअननमाभमाविसमयकष रमाषष मविपलविकष सविदकषशसय अनयरमाजयकक तमाकरमणसमयकष चि रमाजदमारकष मविचिमारमालयकष शमशमानकषशविदमाहिसथमानकष चि मतषठमत धनमामदनमा उपकरनोमत स बमानधवियाः यथमाथरयाः बनधपयाः भविमत

सरलमाथर याः - ययाः जनयाः मविविमाहिमादकौ उतसविसमयकष मविपतसमयकष अननमाभमाविसमयकष यपदसमयकषमविचिमारमालयकष दमाहिसथमानकष चि सविरददवि सविरसयमास पररषसथतकौ एवि महितमम इचछमत समाहिमाययस करनोमत चि स एविविसतपतनो बनधपयाः भविमत

तमातपयमारथर याः - आलनोचयममानकष अषसमनम शलनोककष परकक तबनधपलकणमम उचयतकष अषसमनम जगमतजषटरीविनपसथ चिलनसमयकष बमानधविमायाः तप बहिविनो लभयनतकष परनतप तकषषप न सविर महितदमषणयाः भविषनत परमाययाः जनमायाः एविसविमाथरसय समाधनमाय मदतरनी समपमादयषनत समपकणर जगमत सविलपमायाः एवि परकक तबमानधविमानम परमापनपविषनत जनमानमाससपखसमयकष बहिवि एवि तसय सपखसय मकसञचदमागस परमापतपस ममतरमामण भविषनत परनतप तसय एवि जनसय यदमामविपतकमालयाः सममापननयाः भविमत तदमा सपखसमयकष आगतकषषप तकषषप बनधपषप न कनोऽमप समाहिमाययमाय परयततकष अत एविशमासतरकषषप परकक तबनधनोयाः मनणरयसय उपमाययाः उकयाः तदथमा - ययाः मविविमाहिमादपतसविसमयकष बनधपनमा सहि आननदसकरनोमत अमप चि बनधनोयाः मविपसततकमालकष यपकममागर परदशयर समाहिमाययस करनोमत मकञच बनधनोयाः यदमा अननकषस भविमततदमा अननदमानमामदनमा तसय समाहिमाययस करनोमत एविस चि अनयदकषशसय रमाजमा यदमा सविदकषशकष आकरमणस मकरयतकष तदमापरमाणरकमायद विमाससथमानदमानकषन ययाः बनधनोयाः समाहिमाययस करनोमत इतथस चि परमतपककषण ककष नमचितम बनधनोयाः उपररममथयमापविमादयाः दषटरीयतकष तसय मविचिमारसमयकष सदपमकदमानकषन तसममातम अपविमादमातम रकमास करनोमत मकञच पररविमारसयकनोऽमप ममरियतकष चिकषतम शमशमानकष दमाहिसमयकष ततकमायरसय सपषठप तयमा समपमादनमाय समाहिमाययस करनोमत स एवि परकक तयाःबनधपयाः भविमत परनतप एविस बनधपयाः तप समामपरमतकसमयकष मविरल एवि

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 रमाषष मविपलविकष - रमाषषसय मविपलवियाः रमाषष मविपलवियाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम रमाषष मविपलविकष

)2 रमाजदमारकष - रमाजयाः दमारस रमाजदमारमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम रमाजदमारकष

)3 मतषठमत - सथमाधमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष मतषठमत इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

)1 चिदवि = चि + एवि

)2 यषसतषठमत = ययाः + मतषठमत

28 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

)3 स बमानधवियाः = सयाः + बमानधवियाः

परयनोगपररवितरनमम - यकषन उतसविकष वयसनकष चिदवि दपमभरककष रमाषष मविपलविकष चि रमाजदमारकष शमशमानकष चि सथषटरीयतकषतकषन बमानधविकषन (भकयतकष)

छनदयाःपररचिययाः - अषसमनम शलनोककष अनपषपपम-छनदयाः अषसत

उदमकषन न महि ससदधयषनत कमायमारमण न मननोरथदयाःन महि सपपतसय सससहिसय परमविशषनत मपखकष मकगमायाः९अनविययाः - उदमकषन कमायमारमण ससदधयषनत न (तप) मननोरथदयाः सपपतसय सससहिसय मपखकष मकगमायाः न महि

परमविशषनत

अनवियमाथर याः - उदमकषन उदनोगकषन कमायमारमण अनपषठकषयकममारमण ससदधयषनत सफलमामन भविषनत न (तप)मननोरथदयाः इचछमाममातरकषण सपपतसय शयमानसय सससहिसय ककष सररणयाः मपखकष आननकष मकगमायाः हिररणमादययाः न महि परमविशषनतयमाषनत

सरलमाथर याः - कमायरसमाधनमाय ककष विलमम इचछमा मकरयतकष चिकषदकषवि ततम कमायर न ससदधयमत तसय समाधनमायअविशयमम उदमयाः करणषटरीययाः यथमा भनोजनमाथर सससहिकषन धमाविनस कक तविमा एवि मकगसय मकगयणस करणषटरीयमम शयमानसयसससहिसय मपखकष मकगयाः सवियमम आगतय न परमविशमत

तमातपयमारथर याः - परसतपतकषऽषसमनम शलनोककष पकौरषमविषयकष विणयरतकष सससमारकषऽषसमनम अलसमायाः जनमायाः तपअनपषठकषयकमरणयाः समाधनमाय इचछमाममातरस कप विरषनत परनतप आलसयकमारणमातम ततसमाधनमाय न कसञचतम उदनोगसकप विरषनत तकष मचिनतयषनत यतम ददविमम एवि सविरकमायरसमाधकस वितरतकष तसममातम कमायरसमाधनमाय परयतनकरणकषन नकषशचितम लमाभयाः भविमत यतम भमागयकष अषसत परयतनशतकषनमामप ततम अनयथमाकतपर न शकयतकष अतयाः ददविकष मविशविमासससससथमापय कमायरसमाधनमविषयकष मचिनतमा न कतरवयमा इमत अलसमानमास ममतयाः परनतप पषणडतमानमास मतस तप मभननमम एवितकषषमास नयकष इचछमाममातरकषण न कसयमामप कमायरसय ससमदयाः भविमत कमायरसमाधनमाय अविशयमम उदमयाः करणषटरीययाःपकविरजनममन यतम कमर कक तस तदकषवि ददविमम इतयपचयतकष तसममातम ददविनोपरर हिसतककषपयाः कतपर न शकययाः अतयाः ददविमविषयकषअमचिनतमयतविमा सविरयाः उदमयाः कतरवययाः यथमा कषशचितम सससहियाः मकगस भकयमामम इमत मविमचिनतय यमद शयनस करनोमत

तमहिर स न कदमामप मकगस भकमयतपस शकषयमत मकगभकणमाय तकषन धमाविनस कक तविमा एवि मकगसय मकगयणस कतरवयममतदननतरमम एवि स मकगस भकमयतपस शकननोमत

वयमाकरणमविमशर याः -

)1 मननोरथदयाः - मनसयाः रथमायाः मननोरथमायाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तदयाः मननोरथदयाः

)2 परमविशषनत - परपकविरकमातम मविशम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषबहिहविचिनकष परमविशषनत इमत रपमम

परयनोगपररवितरनमम - उदमकषन कमायरयाः ससदधयतकष न (तप) मननोरथदयाः सपपतसय सससहिसय मपखकष मकगदयाः न महिपरमविशयतकष

छनदयाःपररचिययाः - अयस शलनोकयाः अनपषपपम-छनदनोबदयाः वितरतकष

सससकक तसमामहितयमम 29

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पमाठगतपरशनमायाः

1 गकहिमम आगतकष अरकौ मकस कमायरमम

2 दरिपमयाः कसममातम छमायमास न उपससहिरतकष

3 कयनोयाः गहिपषटरीडनस भविमत

4 कयाः बलविमानम अषसत

5 पपरषकषण कमत दनोषमायाः हिमातवयमायाः ककष चि तकष

6 मनपषयमाणमास महिमानम ररपपयाः कयाः

7 कयाः न अविसषटरीदमत

8 मकसञचजजयाः जनयाः ककीदशयाः भविमत

9 यदमा मकसञचजजनोऽहिममइतयमामदशलनोककष मकस छनदयाः वितरतकष

10 जलकषन कयाः विमारमयतपस शकययाः

11 कसय औषधस नमाषसत

12 ककीदशयाः अङगमारयाः करस दहिमत

13 कयाः परकक तनो बमानधवियाः

14 कमायमारमण ककष न ससधयषनत

15 कसय मपखकष मकगमायाः न परमविशषनत

16 क-सतमभकषन सहि ख-सतमभस मकषलयत -

क-सतमभयाः ख-सतमभयाः

1 आमतथयमम क षटम

2 दररदरितमा ख ररपपयाः

3 दनोषमायाः ग ररपपयाः

4 बनधपयाः घ मनमशतमाङकप शकषन

5 आलसयमम ङि अरकौ

6 नमागकषनदरियाः चि शषटरीतयाः अङगमारयाः

7 करस कक षणयतकष छ ममतमतमामम

8 आलसयस ज उदमयाः

30 सससकक तसमामहितयमम

सपभमामषतमामन-२ मटपपणषटरी

पमाठसमारयाः

चिनदरिसकयरसदशदषटरीमपतमतनोयाः अमप रमाहिहणमा गमासयाः भविमत हिषसतसपरसदशशमकमतनोयाः अमप शङगलकषनमनतरमामदनमा चि बनधनस भविमत सविरशमासतरजमायाः महिमाजमामननयाः अमप दररदरिमायाः भविषनत - एततसविर दषटमा भमागयमम एविसविरमनयमामकमम इमत जमायतकष शतरपयाः यमद कदमामप अमतसथरपकषण गकहिमम आगचछमत तमहिर यथमासमाधयस तसयमामपअमतसथसतकमारयाः अविशयस कतरवययाः यथमा विककचछकषदकमायाः विककचछकषदनकषन कलमानतमायाः सनतयाः तसय एवि मछदममानसयविककसय छमायमायमामम आशयस नयषनत तदमा स विककयाः तकषभययाः सविछमायमास न आकषरमत अषसमनम जगमत ययाःअभयपदयस कतपरमम इचछमत तकषन मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस मकञच उदमासषटरीनतमा - एतकष षडम दनोषमायाःतयकवयमायाः एतकषषमास तयमागमातम परमम एवि अभयपदययाः समभवियाः भविमत आलसयस मनपषयमाणमास दकषहिसथयाः महिमानम शतरपयाःययाः महिदम अमनषस जनयमत उदमवितम मनपषयमाणमामम अनययाः बनधपयाः न वितरतकष ययाः तप उदमशषटरीलयाः पपरषयाः सकदमामप मविशमादगसतनो न भविमत यदमा जनयाः मकसञचतम जमानमम परमापननोमत तदमा अहिस सविरजयाः अषसम इमत मतविमा सगजवितम मदमततयाः भविमत परनतप पषणडतमानमास सकमाशस गतविमा स यदमा तकषषमास जमानस पशयमत तदमा तदपकषकयमा अहिसमहिमामकखरयाः अषसम इमत जमानस तसय भविमत तषसमनम समयकष एवि तसय यतम औदतयस सञमातमम आसषटरीतम ततममनममषकषणदवि मनगरतस भविमत

जलदमारमा अमगयाः शमाममयतपस शकयतकष छतरधमारणकषन सकयरसय आतपमातम रकमा परमापतपस शकयतकष तषटरीकमाङकप शकषशमदमततहिषसतनयाः अमप बनधनस कतपर शकयतकष दणडपरहिमारकषण गकौयाः गदरभशचि शमाममयतपस शकयतकष औषधसकषविनकषनरनोगयाः पररहितपर शकययाः मनतरपरयनोगकषण सपरसय मविषमम अमप शमाममयतपस शकयतकष एविसरपकषण सविमारसमास समसयमानमाससममाधमानस शमासतरकष उकस वितरतकष परनतप मकखरसय मकखरतविसय पररहिमारमाय न कषशचितम उपमाययाः वितरतकष दपजरनदयाः सहिकदमामप मदतरषटरी अमप न करणषटरीयमा मकञच शतरपतविमम अमप न समपमादनषटरीयमम यतनो महि उभयनोयाः पररषसथतयनोयाः एवि सदपजरनयाः हिमामनस जनयमत यथमा उषणयाः अङगमारयाः हिसतसय दमाहिस करनोमत मकञच स एवि अङगमारयाः शषटरीतयाः भविमत चिकषतमहिसतस कक षणविणर समपमादयमत ययाः जनयाः मविविमाहिमादकौ उतसविसमयकष मविपतसमयकष अननकषसमयकष यपदसमयकषमविचिमारमालयकष दमाहिसथमानकष चि सविरददवि सविरसयमास पररषसथतकौ एवि महितमम इचछमत समाहिमाययस करनोमत चि स एवि परकक तयाःबनधपयाः भविमत कमायरसमाधनमाय ककष विलमम इचछमा मकरयतकष चिकषदकषवि ततम कमायर न ससदधयमत तसय समाधनमायअविशयमम उदमयाः करणषटरीययाः यथमा भनोजनमाथर सससहिकषन धमाविनस कक तविमा एवि मकगसय मकगयणस करणषटरीयमम शयमानसयसससहिसय मपखकष मकगयाः सवियमम आगतय न परमविशमत

मकमसधगतमम

गकहिमम आगतकष शतरकौ अमप उमचितमम आमतथयस करणषटरीयमम

मविसधयाः एवि सविरकमायरमनयमामकयाः वितरतकष

मनदरिमादषटरीनमास षणणमास दनोषमाणमास तयमागस मविनमा अभयपदययाः न समभविमत

उदममशमालषटरी पपरषयाः कदमामप दपयाःखगसतयाः न भविमत

सससकक तसमामहितयमम 31

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

दपजरनयाः सविरदमा उपकषकणषटरीययाः

उदमकषन एवि सविरकमायमारणमास ससमदयाः समभविमत

पमाठमानतपरशनमायाः

)1 अमतसथसतकमारमविषयकष ससककषपकषण आलनोचियतप

)2 मविधकषयाः बलविततविस यथमागनथस परमतपमादयतप

)3 मकसञचजजमानकष समत मनपषयकषषप जमायममानसय मदसय ससककषपकषण विणरनमास करनोतप

)4 मकखरसय कमा षसथमतयाः - यथमागनथस परमतपमादयतप

)5 बमानधविलकणस यथमागनथस विणरयतप

पमाठगतपरशनमानमामम उततरमामण

1 उमचितमम आमतथयमम

2 पमाशविरगतमातम छकषततपयाः

3 शमशमदविमाकरयनोयाः

4 मविसधयाः

5 षटम मनदरिमा तनदरिमा भयस करनोधयाः आलसयस दषटरीघरसकतरतमा चि

6 आलसयमम

7 कप विमारणयाः

8 मदप इवि मदमानधयाः भविमत

9 मशखररणषटरी

10 हिहतभपकम

11 मकखरसय

12 उषणयाः

13 ययाः उतसविकष वयसनकष दपमभरककष रमाषष मविपलविकष रमाजदमारकष शमशमानकष चि मतषठमत

14 उदमकषन

15 सपपतसय सससहिसय

16 -1 ङि -2 छ -3 क -4 ज -5 ख -6 घ -7 चि -8 ग

32 सससकक तसमामहितयमम

)3 परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचिपरसतमाविनमा

अमय मपरयचछमातरमायाः अषसमनम पमाठकष समसयमाशलनोकमायाः परहिकषसलकमाशलनोकमायाः चि यपषममामभयाः पठयनतकषअसममाकस परमपरमायमास चितपषषमषयाः कलमायाः परससदमायाः तमासप समसयमापकरणस परहिकषसलकमा चि अनतभरवितयाः अपमाथरयपकसमनरथरकस असमभविमाथरयपकस विमा विमाकयस शलनोकसय परमाययाः एकपमादरपकषण भविमत तसय समसयमा इमत नमामतसयमायाः समसयमायमायाः पररहिमारस समाधपतविनोपपमादनस विमा कमवियाः सविपरमतभमासमामथयरन करनोमत समसयमातमकमम एकसपमादस सविषटरीकक तय एविमशषकषन पमादतरयकषण समसयमापररहिमारयाः परदशयरतकष एषयाः परमाचिषटरीनयाः कमवितमामविननोदपरकमारयाः भविमतएषमा कविकषयाः कलपनमासमामथयरसय मनकषमा भविमत परहिकषसलकमा तप षकलषमविमचितरमाथरयपकस विचिनस परशनमाकमारकषण परमाययाःभविमत तसय उततरस शलनोककष न मतषठमत तचचि शलनोकपमठतकमभयाः सवियमम ऊहमम अतरसपभमामषतरतनभमाणडमागमार-भनोजपरबनधमामदगनथतयाः मचितमायाः शलनोकमायाः परदशयरनतकष

उदकषशयमामनइमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

समसयमारपसय कमावयपरकमारसय जमानस अतर भविमत यतर कविषटरीनमास कलपनमासमामथयरमम अविगमयतकष तथमामविधमानमास समसयमानमास पररहिमारकष कषशचितम बनोधयाः छमातरमाणमामम उपजमायतकष सससकक तसमामहितयकष परहिकषसलकमानमास पररचिययाः छमातरमाणमास समपदतकष परहिकषसलकमारपमाणमास शलनोकमानमास रचिनमायमास छमातरमाणमास मकसञचतम ममागरदशरनस लभयतकष यकषन उतसमामहितमायाः सपषठप

नविस परहिकषसलकमाकमावयस रचिमयतपस परभविकषयपयाः

)3 1 समसयमाशलनोकमायाः

)3 1 1 समसयमा - ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाःअसय समसयमाविमाकयसय कनोऽमप अथरयाः न जमायतकष यतनो महि अतर परयपकमानमास शबदमानमास शमासतरकष वयविहिमारकष

विमा अथरयाः नमाषसत अथमामप असय मनरथरकसय पदसमपदमायसय कषसमसषशचितम समपमचितकष अथर समनविययाः कमविनमासमाधनषटरीययाः अषसत कषशचितम कमवियाः समसयमायमायाः पररहिमारस परदमशरतविमानम यथमा -

रमाजमामभषकषककष मदमविहवलमायमायाः हिसतमाचचयपतनो हिकषमघटनो यपवितयमायाः

सनोपमानममासमाद करनोमत शबदस ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाः ( भनोजपरबनधयाः - ३१७)

सससकक तसमामहितयमम 33

3

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः - रमाजमामभषकषककष = रमाजयाः सनमानसमयकष मदमविहवलमायमायाः = कमामपषटरीमडतमायमायाः यपवितयमायाः =तरणयमायाः हिसतमातम = करमातम चयपतयाः = भरषयाः हिकषमघटयाः = सपविणरकलशयाः सनोपमानमम = सनोपमानपषङकयपकसममागरमम आसमाद = परमापय शबदमम = धविमनस करनोमत = जनयमत ठठसठठसठस ठठठसठठसठयाः इमत

भमाविमाथर याः - कसयमचितम रमाजयाः सनमानस कमारयनतषटरी अषसत कमामचितम यपविमतयाः समा रमाजयाः शमारषटरीररकससकौनदयर दषटमा कमामपषटरीमडतमा भकतविमा उमदगमनसकमा समपननमा उदकषगकमारणमातम तसयमायाः हिसतमातम सनमाननोपयनोगषटरीसपविणरकलशयाः पमततयाः तथमा पमततयाः सयाः कलशयाः ततरदवि पमाशविर षसथतमास सनोपमानपषङकस गतविमा ततर भरमनममनमनसथस गतविमानम ततर सनोपमानममागरण यदमा सयाः सखलनम गचछमत तदमा ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाः इमत धविमनसकरनोमत एविस कमवियाः कषशचितम रमणषटरीयस परसङगस पररकलपय समसयमायमायाः मननोहिरस पररहिमारस परदमशरतविमानम अतरठठसठठसठमम इतयमामद पदसमपदमाययाः सनोपमानममागरण सखलतयाः कलशसय धविमनयाः इमत कविकषयाः आशययाः मनरथरकयाः सपदसमपदमाययाः कलशधविनकषयाः अनपकरणधविमनरपयाः इमत पररकलपय कमवियाः समसयमायमायाः चिमतकमारकमारकस पररहिमारसदशरयमत अनपकरणरपसय शबदसय मविमशषयाः कनोऽमप अथरयाः न भविमत

वयमाकरणमविशकषषयाः - रमाजमामभषकषककष - रमाजयाः अमभषकषकयाः रमाजमामभषकषकयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनमरमाजमामभषकषककष

मदमविहवलमायमायाः - मदकषन मविहवलमा मदमविहवलमा तसयमायाः मदमविहवलमायमायाः - तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

हिकषमघटयाः - हिकषमनयाः घटयाः - हिकषमघटयाः षषठषटरीततपपरषसममासयाः

आसमाद - षदलक - गतकौ इमत धमातपयाः असममातम सविमासथरकमणजनतमातम आङिप पसगरपकविरकमातमलयपपरतयययाः

)3 1 2 समसयमा - ldquoशतचिनदरिस नभयाःसथलममसमसयमायमायाः अथर याः - आकमाशस शतचिनदरियपकस वितरतकष इमत वियस पशयमामयाः यतम आकमाशकष एक एवि

चिनदरियाः मविरमाजतकष शतचिनदरिमातमकमम आकमाशस न कदमामप दशयतकष तसममातम आकमाशस शतचिनदरिमातमकस वितरतकष इमतविचिनस तप अतयनतस विमासतविमविरदस भविमत अतयाः एषमा कमठनमा एवि समसयमा तथमामप कषशचितम कमविशकषषठयाःपरमतभमाबलकषन समषटरीमचिनस पररहिमारस परमादशरयतम यथमा -

दमामनोदरकरमाघमातमविहवलषटरीकक तचिकषतसमा

दषस चिमाणकरमलकषन शतचिनदरिस नभयाःसथलमम ( सपभमा-र-भमा-समसयमा १०)

अनवियमाथर याः - दमामनोदरकरमाघमातमविहवलषटरीकक तचिकषतसमा = शषटरीकक षणसय करपरहिमारकषण भषटरीतमनसककष न

चिमाणकरमलकषन = चिमाणकरनमामककष न मलकषन शतचिनदरिमम = शतचिनदरियपकमम नभयाःसथलमम = आकमाशमम दषमम =अविलनोमकतमम

भमाविमाथर याः - दमापरयपगकष चिमाणकरनमामकयाः रमाकसयाः आसषटरीतम शषटरीकक षणयाः मपमषपरहिमारकषण तस हितविमानम इमतपपरमाणकषषप कथमा शपयतकष तमास कथमाममाधमाररकक तय कमवियाः असयमायाः समसयमायमायाः पररहिमारस परदमशरतविमानम

34 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

शषटरीकक षणयाः चिमाणकरसय करमाघमातस कक तविमानम तदमा भकममस पमततयाः चिमाणकरयाः भयकषन कषमपतयाः तथमाकमपममानकषन तकषन एकचिनदरियपकममप आकमाशमम अनकषकचिनदरियपकममवि दषमम एविस भयकषमपतसय चिमाणकरसयसमसयमायमायाः पररहिमारयाः रमणषटरीयतयमा परदमशरतयाः

वयमाकरणमविशकषषयाः - दमामनोदरसय करयाः दमामनोदरकरयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः दमामनोदरकरसय आघमातयाःदमामनोदरकरमाघमातयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः दमामनोदरकरमाघमातकषन मविहवलषटरीकक तस चिकषतयाः यसय सयाः -दमामनोदरकरमाघमातमविहवलषटरीकक तचिकषतसमा - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

चिमाणकरमलयाः - चिमाणकरशचि असकौ मलयाः - चिमाणकरमलयाः - कमरधमारयसममासयाः

शतचिनदरिमम - शतस चिनदरिमायाः यषसमनम ततम - शतचिनदरिमम - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

नभयाःसथलमम - नभसयाः सथलस नभयाःसथलमम - षषठषटरीततपपरषसममासयाः अथविमा नभ एवि सथलसनभयाःसथलमम - कमरधमारयसममासयाः

)3 1 3 समसयमा - गगनस भरमरमायतकषसमसयमायमायाः अथर याः - अतर अयमथरयाः भविमत यतम आकमाशस भरमरवितम भविमत वियस पशयमामनो यतम

आकमाशस नमाम अपररममतस भविमत यसय पररममाणस न कनोऽमप जमातपस पमारयमत अननतमायाः लनोकमायाः आकमाशकष एविअनतगरतमायाः तमादशस महितम आकमाशस भरमरयाः इवि भविमत इतयकषविमकषषमा महितषटरी समसयमा वितरतकष आकमाशसय पररममाणसकप तर भरमणसय पररममाणस कप तर एविमम अतयनतमविरदमाथरतविमातम एषमा समसयमा कषशचितम कमवियाः असयमायाः पररहिमारसचिमतकमाररपकषण कक तविमानम

सविषसत कमतरयदकषविमाय जगदकषविमाय भकभपजकष

यदशयाःपपणडरषटरीकमानतयाः गगनस भरमरमायतकष (सपभमारभमासमसयमा १७)

अनवियमाथर याः - कमतरयदकषविमाय = कमतरयशकषषठमाय जगदकषविमाय - जगतयाः आरमाधयमाय भकभपजकष =भकममपमालकमाय रमाजकष सविषसत = शपभस भवितप यजशयाःपपणडरषटरीकमानतयाः = यसय ककीमतररपकमलसय अनतयाः गगनमम= आकमाशमम भरमरमायतकष = भरमरयाः भविमत

भमाविमाथर याः - कमतरयशकषषठयाः कषशचितम रमाजमा सयाः सविचिररतकषन जगदकषवियाः अभवितम ययाः आरमाधययाः इमत परजमायाःमनयनतकष सम सयाः परजमापमालनमामदमभयाः रमाजयाः कतरवयदयाः सविरलनोकपरससदयाः जमातयाः तसय ककीमतरयाः सविरलनोककष षपपरसकतमा आसषटरीतम तसय ककीतरयाः अमतशयस विणरयनम कमवियाः उकविमानम यतम तसय रमाजयाः ककीमतररपकष कमलकषआकमाशममप भरमरवितम अनतभरविमत

अतर आकमाशस भरमरस कतपर कमवियाः रमाजयाः ककीमतरयाः पपणडरषटरीकमम अथमारतम कमलमम इमत समपमचितस मननोहिरसकलपनस कक तविमानम तकषन भरमरभकतमम आकमाशस कमलकष अनतभरविमत इमत ससदधयमत ततयाः समसयमा पररहतमाभविमत

वयमाकरणमविशकषषयाः - यदशयाःपपणडरषटरीकमानतयाः - यसय यशयाः - यदशयाः - षषठषटरीतपपरषसममासयाः यदशयाः एविपपणडरषटरीकस यदशयाःपपणडरषटरीकमम - कमरधमारयसममासयाः यदशयाःपपणडरषटरीकसय अनतयाः यदशयाःपपणडरमाकमानतयाः -षषठषटरीततपपरषसममासयाः

सससकक तसमामहितयमम 35

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

)3 1 4 समसयमा - मकगमातम सससहियाः पलमायतकषसमसयमायमायाः अथर याः - मकगमातम अथमारतम हिररणमातम सससहियाः मकगरमाजयाः इमत परससदयाः सससहियाः तसय शकौयर

करकौयर चि अतषटरीवि परससदमम तसय सविपनकषनमामप मकगमायाः द करस पलमायनस कप यपरयाः सससहिसतप मकगस भपङगतविमा सपखस शकषतकषअजसयमामप हिनतमा विषटरीरयाः सससहियाः सयाः मकगमातम पलमायनस करनोमत इमत तप अतषटरीवि मविरदमम

अतयाः एषमा समसयमा नकनस जमटलमा वितरतकष कमवियाः सविपरमतभमासमामथयरन असयमायाः समसयमायमायाः मननोहिरसपररहिमारस परदमशरतविमानम यथमा -

हिषटरीनहितयमा दधमातयकषवि लमाघविस महितमाममप

इमत मतविमा मदपदकषषषटरी मकगमातम सससहियाः पलमायतकष (सपभमा र भमा समसयमा - ४)

अनवियमाथर याः - हिषटरीनहितयमा = समामथयमारपकषकयमा तपचछमानमास द पबरलमानमास विमा हिननमम महितमामम अमप =उननतमानमास शकषषठमानमाममप लमाघविमम = लघपतविस तपचछतविमम इमत भमाविमातम दधमातयकषवि = मनशचियकषन जनयमत इमतमतविमा = एविमम आलनोचय मदपदकषषषटरी = गजसय शतरपयाः सससहियाः = ककष सरषटरी मकगमातम = हिरषटरीणमातम पलमायतकष = पलमायनसकरनोमत

भमाविमाथर याः - अतर कविकषयाः आशययाः एविमषसत यतम मम समबलयाः मकगयाः न भविमत इमत तपयकदमामदसमाहिसकमायर सममानबलयनोयाः दयनोमरधयकष भविकषतम इमत मनयमयाः असममानकषषप यपदमम अधमाममरकस भविमतबलहिषटरीनकषन सहि बसलषठयाः यपदस न कप यमारतम अतयाः सससहियाः मकगस लबधविमामप परमतषठमाभङगभयमातम मकगमातम पलमायतकष इमतकविकषयाः आशययाः एविस मकगमातम सससहिसय पलमायनकष परमतषठमामनरपणस कमारणमम उपसथमापय कमवियाः समसयमायमायाः समपमचितसपररहिमारस परदमशरतविमानम

वयमाकरणमविशकषषयाः - हिषटरीनहितयमा - हिषटरीनसय हितयमा - हिषटरीनहितयमा - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

दधमामत + एवि - दधमातयकषवि - यणम सषनधयाः

)3 1 5 समसयमा - मपपषटरीसलकमा चिपमबमत चिनदरिमणडलममसमसयमायमायाः अथर याः - मपपषटरीसलकमा चिनदरिमबमबस चिपमबमत इमत समसयमायमायाः तमातपयरमम अतर समसयमायमायाः

ममर इदस भविमत यतम भकमकौ षसथतमामप मपपषटरीसलकमा अनतरषटरीककष षसथतस चिनदरिमबमबस चिपमबमत इमत विचिनकषन समसयमायमायाःकमठनतमा विसधरतमा इदमम असमभविरपस विचिनस नकनस महितषटरी समसयमा भविमत कषशचितम कमवियाः असयमायाः पररहिमारसदशरयमत यथमा -

सतषटरीमवियनोगकषन मविषणणचिकषतसयाः परभनोयाः शयमानसय महिममालयमगरकौ

मशविसय चिकडमाकसलतस सपधमाशयमा मपपषटरीसलकमा चिपमबमत चिनदरिमणडलमम

अनवियमाथर याः - सतषटरीमवियनोगकषन = सतषटरीदकषवयमायाः मवियनोगमातम मपपषटरीसलकमा = मपपषटरीसलकमाखययाः जनतपयाःमविषणणचिकषतसयाः = सखननमनसकसय महिममालयकष = महिममालयनमामककष मगरकौ = पविरतकष शयमानसय = शयनसकप विमारणसय परभनोयाः = जगतसविमाममनयाः मशविसय = शङकरसय चिकडमाकसलतस = चिकडमायमास षसथतमम चिनदरिमणडलमम =चिनदरिमबमबमम सपधमाशयमा = अमकतसय इचछयमा चिपमबमत = चिपमबनस करनोमत

36 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

भमाविमाथर याः - दकपरजमापतकषयाः पपतरषटरी सतषटरीनमाममकमा पकविर मशविसय पतनषटरी आसषटरीतम समा यजकप णडकष दकषहितयमागममअकरनोतम इमत पपरमाणकथमा शकयतकष तदमा पतनयमायाः मवियनोगमातम मशवियाः सखनननो जमातयाः सयाः द पयाःखषटरी भकतविमामहिममालयपविरतसथलकष एवि शमयतयाः आसषटरीतम तदमा तसय मशरसस षसथतस चिनदरिमबमबस भकसपमशर जमातमम चिनदरिमातमअमकतस सविमत इमत परससमदयाः अमकतरसकषन आकप णठमा मपपषटरीसलकमा अमकतरसस पमातपस चिनदरिमबमबस चिपमबमत एविममअतर कमवियाः पपरमाणविकततमानतमकषविमम आसशतय अतयनतरमणषटरीयरषटरीतयमा समसयमायमायाः पररहिमारस समाधयमत

वयमाकरणमविशकषषयाः - सतयमायाः मवियनोगयाः सतषटरीमवियनोगयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः मविषणणचिकषतसयाः - मविषणणसचिकषतयाः यसय सयाः मविषणणचिकषतमायाः तसय मविषणणचिकषतसयाः - बहिहमवमहिसममासयाः सपधमाशयमा - सपधमायमायाः आशमा सपधमाशमातयमा सपधमाशयमा - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

)3 1 6 समसयमा - पपरयाः पतयपयाः कमाममातम शविशपरममयममासलङगमत सतषटरीसमसयमायमायाः अथर याः - एषमा समाधविषटरी पतयपयाः पपरसतमातम कमामकमारणमातम शविशपरमम आसलङगमत इमत

समसयमायमायाः अथरयाः भविमत

समसयमायमायाः सविरपस भविमत यतम समाधविषटरी सतरषटरी नमाम पमतस दकषविस मनविमानमा परपपरषस कमामबपदधयमासविपनकषऽमप न पशयमत इतयकषविस लनोककष शकयतकष मकनतप एषमा समाधविषटरी पमतदकषविसय पपरसतमादकषवि कमाममाविकषशकषन पमतसनमासलङगमत अमपतप शविशपरमम आसलङगमत एषयाः वयविहिमारयाः विकषशयमायमायाः भमवितपमहिरमत मकनतप समाधवयमायाः ईदशयाःवयविहिमारयाः वितरतकष ततम कथस सयमामदतयकषवि समसयमायमायाः कमामठनयस वितरतकष तथमामप कसयमचितम कविकषयाः परमतभमा अतरपररहिमारस दशरयमत यथमा -

कदमामचितपमाञचमालषटरी मविमपनभपमवि भषटरीमकषन बहिहशयाः

कक शमामङग शमानतमासस कणममहि मनषषटरीदकषमत गमदतमा

शनदयाः शषटरीतचछमायस तटमविटमपनस परमापय मपमदतमा

पपरयाः पतयपयाः कमाममातम शविशपरममयममासलङगमत सतषटरी (सपभमारभमासमसयमा - ४५)

अनवियमाथर याः - कदमामचितम = कषसमसषशचितम मदविसकष मविमपनभपमवि = विनपरदकषशकष कक शमामङग = हिकष तनविमङग

बहिहशयाः = परमायशयाः शमानतमा असस = शमस परमापतमा असस इहि = अतर कणमम = कणकमालस यमावितम मनषषटरीद =उपमविश इमत = इतयकषविमम भषटरीमकषन = भषटरीमसकषनकषन विककनोदरकषण इमत यमावितम गमदतमा = उकमा इयमम = एषमा सतषटरी= समाधविषटरी पमाञचमालषटरी = दरिकौपदषटरी शनदयाः = मनदस मनदमम शषटरीतचछमायमामम = शषटरीतलचछमायमायपकमम तटमविटमपनस =पमाशविरसथस विककमम परमापय = उपगमय मपमदतमा = सनतपषमा पतयपयाः = भषटरीमसय पपरयाः = पपरसतमातम कमाममातम =कमामभमाविकषन शविशपरमम = विमायपमम आसलङगमत = पररषविजमत

भमाविमाथर याः - महिमाभमारतकष पमाणडविमानमास विनविमासविकततमानतयाः वितरतकष तममासशतय कमवियाः अतर समसयमायमायाःपररहिमारस दशरयमत पमाणडविमानमास विनविमासपरसङगकष कदमामचितम घमरसमययाः परमापतयाः एकदमा घमरण शमानतमास दरिकौपदनी दषटमाभषटरीमयाः अविदतम यतम हिकष दरिकौपमद तविस शमानतमा असस अतर मकसञचतकमालस यमावितम उपमविश इमत तदमा भषटरीमसयपरकषमविचिसमा समा ततरदवि शषटरीतलचछमायमायपकस विककमम उपगमय उपमविषमा तकषन तसयमायाः महिमानम आननदयाः जमातयाः ततरविमायपरमप समयकम परविहिमत ततर दरिकौपदषटरी घमरशममापनयनमाय विमायपस सकषवितकष विमायपयाः भषटरीमसय मपतमा अत एवि दरिकौपदमायाः

सससकक तसमामहितयमम 37

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

शविशपरनोऽमप स भविमत एतकषन परसङगकषन सतषटरी पतयपयाः पपरसतमातम शविशपरममासलङगमत इमत ससदस भविमत एविस असयमायाःसमसयमायमायाः पररहिमारयाः परदमशरतयाः

वयमाकरणमविशकषषयाः - मविमपनभपमवि - मविमपनसय भकयाः मविमपनभकयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः तसयमासमविमपनभपमवि

तटमविटमपनमम - तटसय मविटपषटरी तटमविटपषटरी तस तटमविटमपनमम - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 हिकषमघटयाः कसयमायाः हिसतमातम चयपतयाः

2 कप तयाः हिकषमघटयाः हिसतमातम चयपतयाः

3 चिमाणकरयाः कयाः

4 गगनस कप तर भरमरमायतकष

5 जगदकषवियाः इतयतर मविगहियाः कथमम

6 मदपदकषषषटरी कयाः

7 ठठठसठठयाः इतयमामदयाः कसय अनपकरणशबदयाः

8 भषटरीमयाः कसय पपतरयाः

9 मकस पपणडरषटरीकरपकषण कषलपतमम

10 हिषटरीनहितयमा मकस करनोमत

)3 2 परहिकषसलकमाशलनोकमायाःकक षणमपखषटरी न ममाजमाररषटरी मदसजहवमा न चि समपरणषटरीपञचभतररतरी न पमाञचमालषटरी यनो जमानमामत स पषणडतयाः (सपभमा र भमा परहिकषसल - २५)

अनवियमाथर याः - कक षणमपखषटरी = कक षणविणमारतमकमपखवितषटरी न ममाजमाररषटरी = मबडमालषटरी न भविमत मदसजहवमा =सजहवमादययपकमा न चि समपरणषटरी = भपजङगषटरी न भविमत पञचभतररतरी = पञचपमतयपकमा न पमाञचमालषटरी = दरिकौपदषटरी न भविमत(ईदशषटरीमम इतयधयमाहिमायरमम) ययाः जमानमामत = यनो जनयाः विकषसतत स = सयाः जनयाः पषणडतयाः = मविदमानम भविमत

भमाविमाथर याः - कमामचितम अषसत शयमामलविणमारतमकमपखवितषटरी भविमत परनतप समा न ममाजमाररषटरी भविमत समापपनयाः सजहवमादयस धमारयमत तथमामप समपरणषटरी न भविमत सदवि पञचमभयाः पमतमभयाः सहि वितरतकष दरिकौपदषटरी न भविमतईदशनी मविलकणमास ययाः जमानमामत सयाः परमाजयाः भविमत इमत तमातपयमारथरयाः

अमय मपरयचछमातरमायाः ईदशनी सवियममालनोचय भविनतनो जमाननतप पषणडतमाशचि भविनतप

38 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

वयमाकरणमविशकषषयाः - कक षणमपखषटरी - कक षणस मपखस यसयमायाः समा कक षणमपखषटरी बहिहवषटरीमहिसममासयाः

मदसजहवमा - दकष सजहवकष यसयमायाः समा मदसजहवमा - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

पञचभतररतरी - पञच भतमाररयाः यसयमायाः समा पञचभतररतरी - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

विनकष जमातमा विनकष तयकमा विनकष मतषठमत मनतयहिमायाःपणयसतरषटरी न तप विकषशयमा यनो जमानमामत स पषणडतयाः (सपभमा र भमा परहिकषसल२)

अनवियमाथर याः -

समा - असकौ विनकष - अरणयकष जमातमा - सञमातमा विनकष - जलकष तयकमा - पररतयकमा भविमत मनतयशयाः -सविरदमा विनकष - जलकष मतषठमत - वितरतकष (समा) पणयसतरषटरी - धनकषन करकष तपस शकयमा न तप विकषशयमा - जमाररणषटरी न भविमत(ईदशषटरीमम) ययाः - यनो जनयाः जमानमामत - विकषसतत सयाः - सयाः जनयाः पषणडतयाः - मविदमानम भविमत

भमाविमाथर याः -

समा कमामचितम अरणयकष सञमातमा अषसत जलकष एवि पररतयजयतकष अमप चि समा जलकष एवि मतषठमत तथदविसमा धनकषन करकीतविमा उपभनोकपस शकयमा तमावितमा समा विकषशयमा न भविमत ईदशनी मविलकणमास ययाः आलनोचय जमातपमहिरमतसयाः कप शलयाः पषणडतयाः भविमत इतयथरयाः

अमय मपरयचछमातरमायाः ईदशषटरी कमा इमत पयमारलनोचियत पषणडतमायाः भवित

वयमाकरणमविशकषषयाः -

पणयसतरषटरीयाः - पणयमा चि असकौ सतरषटरी पणयसतरषटरी - कमरधमारयसममासयाः

विनमम इमत पदस अरणयमाथर यथमा वितरतकष तथमा जलमाथरऽमप वितरतकष

आपयाः सतरषटरीभकषमन विमाविमाररर ससललस कमलस जलमम

पययाः ककीलमालममकतस जषटरीविनस भपविनकष विनमम (इतयमरयाः)

विककमागविमासषटरी न चि पमकरमाजयाः मतरनकषतरधमारषटरी न चि शकलपमामणयाःतविगविसतरविमासषटरी न चि ससदयनोगषटरी जलस चि मबभरतम न घटनो न मकषघयाः (सपभमा र भमा परहिकषसल ४१)

अनवियमाथर याः -

विककमागविमासषटरी - विककनोपरर मनविमासविमानम न चि पमकरमाजयाः - पमकशकषषठयाः न भविमत मतरनकषतरधमारषटरी -नकषतरतरयधमारषटरी न चि शकलपमामणयाः - मशवियाः न भविमत तविगविसतरविमासषटरी - तविगकपविसतरधमारषटरी न चि ससदयनोगषटरी -महिमायनोमगपपरषयाः न भविमत जलमम - उदकमम मबभरतम - धमारयनम न घटयाः - घटनो न भविमत न मकषघयाः - मकषघयाः नभविमत

भमाविमाथर याः -

सससकक तसमामहितयमम 39

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

कषशचितम तमादशयाः पदमाथरमविशकषषयाः अषसत ययाः विककनोपरर मतषठमत मकनतप पमकशकषषठयाः स न भविमत तरषटरीमणनकषतरमामण धमारयमत परनतप सयाः मशविनो न भविमत अमप चि सयाः तविगकपस विसतरस धमारयमत तथमामप यनोमगपपरषयाः नभविमत ययाः विककतविमचि मनममरतस विसतरस धमारयकषतम स पपनयाः जलस धमारयमत मकनतप नमायस घटनो भविमत नमामप मकषघनोभविमत एविमम अतयनतमविमचितरयाः पदमाथरमविशकषषयाः कयाः सयमातम इमत कमवियाः पपचछनम अषसत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

विककमागविमासषटरी - विककसय अगयाः विककमागयाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः विककमागकष विसतपस शषटरीलस यसय अषसत सविककमागविमासषटरी - उपपदसममासयाः

पकषटरीरमाजयाः - पमकणमास रमाजमा - पमकरमाजयाः षषठषटरीततपपरषसममासयाः

मतरनकषतरधमारषटरी - तरषटरीमण नकषतरमामण धमारमयतपस शषटरीलमम असय अमत मतरनकषतरधमारषटरी - उपपदसममासयाः

शकलपमामणयाः - शकलयाः पमाणकौ यसय सयाः शकलपमामणयाः - बहिहवषटरीमहिसममासयाः

तविगविसतरविमासषटरी - तविकम एवि विसतरस तविगविसतरमम - कमरधमारयसममासयाः तविगविसतरस विसतपस शषटरीलमम असयकषमततविगविसतरविमासषटरी - उपपदसममासयाः

ससदयनोगषटरी - ससदशचि असकौ यनोगषटरी ससदयनोगषटरी - कमरधमारयसममासयाः

पमाठगतपरशनमायाः-२

11 पणयसतरषटरी इवि कमा उकमा

12 लकषखनयमायाः पञचभतमाररयाः ककष

13 मदसजहवमा कमा

14 नमाररककष लसय यनोमगनशचि ककीदशस विसतरमम

15 पतरसय सफप टविकक तविस कथस ससदधयमत

16 पमकरमाजयाः इतयतर कथस मविगहियाः

विककमागकष चि फलस दषस फलमागकष विकक एवि चिअकमारमामदसकमारमानतस यनो जमानमामत स पषणडतयाःअनविययाः - विककमागकष फलस दषमम फलमागकष विककयाः एवि चि अकमारमामदसकमारमानतस ययाः जमानमामत स पषणडतयाः

(अषसत)

अनवियमाथर याः - विककमागकष पमादपसय अगभमागकष फलस दषमम अविलनोमकतमम फलमागकष फलसय अगभमागकष विककयाःपमादपयाः एवि चि अकमारमामदसकमारमानतमम आदकौ अकमारमविमशषमम अऩतकष सकमारमविमशषस चि ययाः जमानमामतअविजमानमामत स पषणडतयाः मविदमानम (अषसत)

40 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमामम एकयाः परशनयाः वितरतकष तसय उततरसय लमाभमाय बहवययाः सकचिनमायाःदषटरीयनतकष अषसमनम शलनोककष स परशननो महि - तमादशस मकस फलस यतम विककसय अगभमागकष लगमत मकञच तसय फलसयअगभमागकष पपनयाः विककवितम पतरमामण भविषनत अमप चि तसय नमामनयाः आदकरस महि अकमारयाः अषनतममाकरस चि सकमारयाःएविस चितसयाः सकचिनमायाः दततमायाः अतर एतदननतरस ययाः जनयाः असय परशनसय उततरदमानकष समथरयाः भविमत स महिमहिमापषणडतयाः असय उततरस महि अनमानमास-इमत फलमम अनमानमासफलस तदककसय अगभमागकष लगमत मकञचअनमानमासफलसय अगकष पपनयाः विककवितम पतरमामण भविषनत अनमानस ndash इतयसय आदकरस महि अकमारयाः अषनतममाकरसचि सकमारयाः एविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत अनमानमासफलमम

वयमाकरणमविशकषषयाः -

bull विककमागकष - विककसय अगयाः विककमागयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तषसमनम विककमागकषbull दषमम - दशम-धमातनोयाः कपरतययकष दषमम इमत रपममbull अकमारमामदसकमारमानतमम - अकमारयाः आमदयाः यसय ततम अकमारमामद इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः सकमारयाः अनतकष

यसय ततम सकमारमानतमम इतयमप बहिहवषटरीमहिसममासयाः अकमारमामद चि ततम सकमारमानतममअकमारमामदसकमारमानतमम इमत कमरधमारयसममासयाःसषनधकमायरमम -

bull विकक एवि = विककयाः + एवि

bull यनो जमानमामत = ययाः + जमानमामत

मनतयस रथकषन गचछमामम अशविमा विहिषनत मकष रथममसमरिमाडषसम नरनो नमाषसम नमासपरनोऽषसम मनशमाचिरयाःअनविययाः - मनतयस रथकषन गचछमामम अशविमायाः मकष रथस विहिषनत समरिमाटम अषसम नरयाः न अषसम असपरयाः

अषसम मनशमाचिरयाः न

अनवियमाथर याः - मनतयस सविरदमा रथकषन सयनदनकषन गचछमामम यमामम अशविमायाः विमाहिमायाः मकष मम रथस सयनदनसविहिषनत नयषनत समरिमाटम रमाजमा अषसम भविमामम नरयाः मनपषययाः न अषसम भविमामम असपरयाः परमाणदमायकयाः अषसमभविमामम मनशमाचिरयाः रमाकसयाः न

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमामम एकयाः परशनयाः वितरतकष तसय उततरसय लमाभमाय बहवययाः सकचिनमायाःअमप परदषटरीयनतकष अषसमनम शलनोककष स परशननो महि - तमादशयाः कयाः वितरतकष ययाः सविरदमा रमाजमावितम रथकषन एवि गचछमतअशविमायाः चि तसय रथस विहिषनत स समरिमाटम अथमारतम समयकम शनोभममानयाः वितरतकष परनतप सवियस मनपषययाः नमाषसत ससवियमम सविरभययाः परमाणमानम ददमामत परनतप मनशमाचिरयाः नमाषसत असय परशनसय उततरस महि सकयरयाः यतनो महि सकयरयाःनकपवितम आकमाशकष अरणचिमासलतकषन रथकषन सञचरमत सपत अशविमायाः सकयरसय रथस विहिषनत सकयरयाः आकमाशकष अतयसधकसभमासतकष तसममातम स समरिमाटम वितरतकष परनतप सकयरयाः न मनपषययाः स असकनम परमाणमानम ददमामत इमत वियस सविरजमानषटरीमयाः स एवि जगतयाः उतपमादकयाः वितरतकष अतयाः स असपरयाः परनतप स न रमामतरचिरयाः अथमारतम रमातरकौ न चिरमत सतप मदविमा एवि चिरमत

सससकक तसमामहितयमम 41

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाकरणमविशकषषयाः -

bull समरिमाटम - समयकम रमाजतकष इमत समरिमाटम bull मनशमाचिरयाः - मनशमायमास चिरमत इमत मनशमाचिरयाः तसय रमाकसयाः इतयथरयाः

सषनधकमायरमम -

bull अशविमा विहिषनत = अशविमायाः + विहिषनतbull समरिमाडषसम = समरिमाटम + अषसमbull नमासपरनोऽषसम = न + असपरयाः + अषसम

अनकषकसपमशरस विमादस कमानतस चि ऋमषसससजतममचिमकरणमा चि सदमारमाधयस यनो जमानमामत स पषणडतयाःअनविययाः - अनकषकसपमशरस विमादस कमानतमम ऋमषसससजतस चिमकरणमा चि सदमा आरमाधयस ययाः जमानमामत स

पषणडतयाः

अनवियमाथर याः - अनकषकसपमशरमम अनकषकमशरनोमविमशषस विमादस विमादनसमाधनस विकमारमामद विमा कमानतस सपनदरसककमारमानतस विमा ऋमषसससजतमम ऋमषनमामसदशनमाममविमशषस चिमकरणमा मविषणपनमा सपरण विमा चि सदमा सविरदमाआरमाधयस पकजयस ययाः जमानमामत अविजमानमामत स पषणडतयाः मविदमानम

भमाविमाथर याः - इयस परहिकषसलकमा भरमजमनकमा वितरतकष ययाः इममास परहिकषसलकमास परथमस पठमत सयाः असयमायाः अथरममएवि अविगचछमत यतम तमादशस मकस विमादस वितरतकष यतम अनकषकशनोभनमशरनोमविमशषस सपनदरममऋमषनमामसदशनमाममविमशषमम अषसत अमप चि मविषणपनमा सविरदमा एवि पकजयस वितरतकष इमत परहिकषसलकमायमायाः एविमम अथरकक तकष पमाठकयाः असयमायाः उततरस मनणरतपस कदमामप समथरयाः न भविमत अयमम अथरयाः तप भरममातमकयाः एवि तसममातमअयमम अथरयाः अतर न मविचिमारणषटरीययाः अतर परकक तस परशनसविरपस महि - तमादशस मकस विसतप यसय बहिहमन मशरमासससवितरनतकष यसय आदकरस विकमारयाः अषनतममाकरस चि ककमारयाः अषसत मकञच यसय नमाम कसयमचितम ऋषकषयाः नमामनमासदशमम अमप चि ततम विसतप सपरयाः सविरदमा एवि इषयतकष ययाः असय परशनसय उततरदमानकष समथरयाः स महिमापषणडतयाःवितरतकष इमत जकषयमम

ततम उततरस महि विलमषटरीक-इमत अथमारतम सपमारणमास मनविमाससथमानमम विलमषटरीककष बहिहमन मछदरिमामण भविषनतअमप चि विलमषटरीकसय आदकरस विकमारयाः अषनतममाकरस चि ककमारयाः अषसत असय नमाम चि ऋषकषयाः विमालमषटरीककष याःनमामनमा सदशस वितरतकष मकञच एततम सपमारणमास मनविमाससथमानतविमातम तकषषमामम अतयनतमपरयस वितरतकष एविमम असयमायाःपरहिकषसलकमायमायाः उततरस महि विलमषटरीकमम इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 अनकषकसपमशरमम - शनोभनमामन मशरमाससस सपमशरमाससस इमत गमतसममासयाः अनकषकमामन सपमशरमाससस यसय ततमअनकषकसपमशरमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

2 विमादमम - विम आदस यसय ततम विमादमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

3 कमानतमम - कम अनतकष यसय ततम कमानतमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

42 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

सषनधकमायरमम -

1 सदमारमाधयमम = सदमा + आरमाधयमम

2 स पषणडतयाः = सयाः + पषणडतयाः

न तसयमामदनर तसयमानतनो मधयकषकष यसतसय मतषठमततविमापयषसत मममापयषसत यमद जमानमासस तदम विदअनविययाः - न तसयमामदयाः (अषसत) न तसय अनतयाः (अषसत) तसय मधयकष ययाः मतषठमत तवि अमप

अषसत मम अमप अषसत यमद जमानमासस तदम विद

अनवियमाथर याः - न नकमारयाः तसयमामदयाः तसय आदकरस (अषसत) न नकमारयाः तसय अनतयाःअषनतममाकरस (अषसत) तसय मधयकष मधयभमागकष ययाः यकमारयाः मतषठमत वितरतकष तवि भवितयाः अमप अषसत मविदतकषमम मकष अमप अषसत मविदतकष यमद जमानमासस अविजमानमासस तदम विद भमाषसवि

भमाविमाथर याः - इयस परहिकषसलकमा अमप भरमजमनकमा वितरतकष ययाः इममास परहिकषसलकमास परथमस पठमत सयाः असयमायाःअथरमम एवि अविगचछमत यतम एविस मकस विसतप वितरतकष यसय आरमभयाः न वितरतकष अमप चि यसय कदमामप सममामपतयाःअमप न भमविषयमत अथमारतम ततम विसतप अनमामद अननतस चि वितरतकष मकञच ततम सविरषमास समषटरीपकष अषसत इमतपरहिकषसलकमायमायाः एविमम अथर कक तकष पमाठकयाः कदमामप असयमायाः उततरस मनणरतपस समथरयाः न भविमत अयमम अथरयाः तपभरममातमकयाः एवि तसममातम अयमम अथरयाः अतर न मविचिमारणषटरीययाः अतर परशनसविरपस महि तमादशस मकस विसतप यसयनमामनयाः आदकरस नकमारयाः अषनतममाकरमम अमप नकमारयाः वितरतकष मकञच तसय मधयममाकरस महि यकमारयाः ततम चिविसतप सविरषमास समषटरीपकष एवि वितरतकष इमत

ततम उततरस महि नयन-इमत अथमारतम चिकपयाः नयनसय आदकरस महि नकमारयाः अषनतममाकरमम अमपनकमारयाः मकञच तसय मधयकष यकमारयाः वितरतकष अमप चि सविरषमास जषटरीविमानमामम एवि नयनस वितरतकष एविमम असयमायाःपरहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत नयनमम इमत

सषनधकमायरमम -

1 तसयमामदनर = तसय + आमदयाः + न

2 तसयमानतयाः = तसय + अनतयाः

3 यसतसय = ययाः + तसय

मपखकष हिसतदयस धततकष सविरथमा जमागरकमा समापरमतकणस विदनतषटरीवि परमाणमाशचि मपसञतमायाः सदमाअनविययाः - समा मपखकष हिसतदयस धततकष सविरथमा जमागरकमा परमतकणस विदषनत इवि (तसयमायाः) परमाणमायाः सदमा

मपसञतमायाः

अनवियमाथर याः - समा मपखकष विदनकष हिसतदयस भपजदयस धततकष धरमत सविरथमा सविरदमा जमागरकमा जमागररतमापरमतकणस सविरसमयस विदषनत कथयषनत इवि (तसयमायाः) परमाणमायाः असवियाः सदमा सविरदमा मपसञतमायाः बदमायाः

सससकक तसमामहितयमम 43

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमामम एकयाः परशनयाः वितरतकष तसय उततरसय लमाभमाय बहवययाः सकचिनमायाःअमप परदषटरीयनतकष अषसमनम शलनोककष स परशननो महि - तमादशषटरी कमा वयमकयाः अषसत यमा सविसयमायाः मपखकष एवि दकौ हिसतकौधमारयमत अथमारतम तसयमायाः मपखकष एवि हिसतदयस वितरतकष मकञच समा कदमामप शयनस न करनोमत सविरददवि जमागरकमामतषठमत अमप चि समा सविरभययाः मनपषयकषभययाः परतयकषकसय कणसय जमानस कमारयमत परनतप तसयमायाः परमाणमायाः बदमायाःवितरनतकष अथमारतम समा सविमाधषटरीनमा नमाषसत एविस परशनसयमासय सममाधमानमाय चितसयाः सकचिनमायाः दततमायाः

असय परशनसय उततरस भविमत घमटकमा घमटकमायमायाः मपखपरदकषशकष अथमारतम सममपखभमागकष समयमनधमाररणमायदकौ बकहिदणडकौ वितरतकष तयनोयाः एकयाः मनमकषषदणडयाः इतयपचयतकष अनयशचि हिनोरमादणडयाः इतयपचयतकष तकौ चि दणडकौघमटकमायमायाः हिसतसविरपकौ वितरतकष अमप चि घमटकमा सविरददवि जमागरकमा मतषठमत रमातरकौ सविरयाः जनमायाः यदमा शयनसकप विरषनत तदमा अमप समा सविसयमायाः समयजमापनकमायर मनरतमा भविमत कदमामप शयनस न करनोमत एविस चि समासविरभययाः मनपषयकषभययाः परमतकणसय जमानस कमारयमत घमटकमाममाधयमकषन एवि जनमानमास जषटरीविनस सपषठप तयमा चिलमतसमयजमानमातम मविनमा न कनोऽमप सपषठप तयमा कमायर कतपर शकननोमत अतयाः समयजमापनदमारमा समा सविरषमास महिदपपकमारससमपमादयमत परनतप समा सविमाधषटरीनमा न वितरतकष तसयमायाः परमाणमायाः बदमायाः सषनत मविदपतकनोशयाः सममापतयाः भविमत चिकषतमसमा मकतमा भविमत नविषटरीनमविदपतकनोशकष परमापतकष समत पपनयाः जषटरीविमत समा एविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमतघमटकमा इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 धततकष - धमा-धमातनोयाः आतमनकषपमदनयाः लटम -लकमारकष परथमपपरषदकविचिनकष धततकष इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

1 विदनतषटरीवि = विदषनत + इवि

2 परमाणमाशचि = परमाणमायाः + चि

सदमाररमधयमामप न विदररयपकमा मनतमानतरकमामप ससतदवि मनतयममयथनोकविमामदनयमप नदवि दकतषटरीकमा नमाम कमानतकषमत मनविकषदयमाशपअनविययाः - सदमाररमधयमा अमप विदररयपकमा न मनतमानतरकमामप मनतयस ससतमा एवि यथनोकविमामदनषटरी अमप

दकतषटरी न एवि कमा नमाम कमानतमा इमत आशप मनविकषदय

अनवियमाथर याः - सदमाररमधयमा सविरदमा शतरपजनमधयषसथतमा मधयकष रर-इतयकरवितषटरी विमा अमप विदररयपकमाशपतरयपतमा न मनतमानतरकमामप अतयनतमारकमा अतयनतरकविणमार विमा मनतयस सविरदमा ससतमा एवि शविकषतविणमारयथनोकविमामदनषटरी सपषविमामदनषटरी अमप दकतषटरी न एवि कमा नमाम कमानतमा सतरषटरी अनतकष ककमारवितषटरी विमा इमत आशप शषटरीघरसमनविकषदय जमापय

भमाविमाथर याः - इयस परहिकषसलकमा भरमजमनकमा वितरतकष ययाः इममास परहिकषसलकमास परथमस पठमत सयाः असयमायाः अथरममएविमम अविगचछमत यतम तमादशषटरी कमा कमानतमा वितरतकष यमा सविरदमा एवि शतरपजनमानमास मधयकष मतषठमत परनतप सविसयमायाः

44 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

शतरपमभयाः सहि न कनोऽमप समबनधनो वितरतकष मविषयकषषप अतयनतस तसयमायाः आसमकयाः वितरतकष परनतप समा सषटरीतमावितमअमतपमवितरमा वितरतकष समा सविरदमा अमतसपषस विदमत परनतप न कसयमामप दकतषटरी इमत परहिकषसलकमायमायाः आपमातपठनकषनसविरतर मविरनोधमाभमासयाः परमतभमामत परहिकषसलकमायमायाः एविमम अथर कक तकष पमाठकयाः असयमायाः उततरस मनणरतपस कदमामप समथरयाःन भविमत अयमम अथरयाः तप भरममातमकयाः एवि तसममातम अयमम अथरयाः अतर न मविचिमारणषटरीययाः अतर परशनसविरपस महि -तमादशषटरी कमा अषसत यसयमा नमामनयाः मधयकष रर-इमत वितरतकष अतयनतस रकविणमार अमप समा ससतविणरनमामप यपकमावितरतकष दकतवितम यतम शणनोमत ततम यथमारपस विदमत समा अमप चि तसयमा नमामनयाः अषनतमविणरयो महि ककमारयाः

असय परशनसय उततरस महि समाररकमा समाररकमा महि एकयाः पमकयाः समाररकमा-इमत नमामनयाः मधयकष रर-इमतवितरतकष असय पमकणयाः शतरपमभयाः सहि न कनोऽमप समबनधनो वितरतकष समाररकमापमकयाः अतयनतरकविणरयाः वितरतकष परनतपस ससतविणरनमामप यपकयाः वितरतकष दकतवितम समा यतम मनपषयमपखमातम शणनोमत ततम यथमारपमम अनपविदमत मकञचसमाररकमा-इमत नमामनयाः अषनतममाकरस महि ककमारयाः अतयाः असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत समाररकमा इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 विदररयपकमा - विदररमभयाः यपकमा विदररयपकमा इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

2 मनतमानतरकमा - मनतमानतस रकमा इमत मनतमानतरकमा

3 कमानतमा - कम अनतकष यसयमायाः समा कमानतमा इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

4 मनविकषदय ndash मनपकविरकमातम मविदम-धमातनोयाः मणचपरतययकष लनोमट मधयमपपरषदकविचिनकष मनविकषदय इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

1 सदमाररमधयमामप = सदमा + अररमधयमा + अमप

2 मनतमानतरकमामप = मनतमानतरकमा + अमप

3 ससतदवि = ससतमा + एवि

4 मनविकषदयमाशप = मनविकषदय + आशप

आदकौ भमा शनोभतकष मनतयस रतस पशचिमादम मविरमाजतकषदकषवितमानमास मपरयस धमाम तविमापयषसत मममामप चिअनविययाः - आदकौ मनतयस भमा शनोभतकष पशचिमातम रतस मविरमाजतकष दकषवितमानमास मपरयस धमाम तवि अमप अषसत

मम अमप चि

अनवियमाथर याः - आदकौ आमदभमागकष मनतयस सविरदमा भमा भमा-इतयकरस शनोभतकष भमामत पशचिमातम पकषठभमागकष रतसरतमम-इमत शबदयाः मविरमाजतकष रमाजतकष दकषवितमानमामम अमरमाणमास मपरयमम इषस धमाम सथमानस तवि भवितयाः अमप अषसतमविदतकष मम मकष अमप चि

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमास कसयमचितम सथमानसय कमामनमचितम विदमशषटमामन उकमामन वितरनतकषपमाठककष न शलनोकसय पठनकषन तमामन विदमशषटमामन जमातविमा तददमशषटशमासल सथमानस मकस भविमत इमत मनणरयममतमामन विदमशषटमामन यथमा - तसय सथमानसय आदकौ सविरददवि भमा वितरतकष अथमारतम तसय नमामनयाः आमदशबदयाः भमा

सससकक तसमामहितयमम 45

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इमत अषसत अथविमा तषसमनम सथमानकष सविरदमा भमायाः दषटरीमपतयाः वितरतकष इतयमप विकपस शकयतकष मकञच तसय सथमानसयनमामनयाः पशचिमातम रतस मविरमाजतकष अथमारतम तसय नमामनयाः अषनतमशबदनो महि रतमम इमत अमप चि ततम सथमानसदकषवितमानमामम अतयसधकस मपरयस वितरतकष ततम चि सथमानमम असममाकस सविरषमास वितरतकष

ततम सथमानस भविमत भमारतमम इमत भमारत-इमत नमामनयाः आमदमशबदनो महि भमा इमत मकञच शषटरीरमामचिनदरि-

वयमास-विमालमषटरीमक-परभकतययाः महिमानतयाः जमामननयाः अषसमनम भमारतविषर जमनमम अलभनत तसममातम तकषषमासजमानपरभमाविमातम भमारतदकषशयाः सददवि दषटरीमपतममानम मतषठमत अमप चि भमारतमम इमत नमामनयाः अषनतमशबदनो महि रतममइमत भमारतदकषशसतप सविरषमास दकषविनमामम एवि अतयनतस मपरययाः वितरतकष दकषविमायाः भमारतविषर विमारस विमारस जमनस लबधपममइचछषनत अयस चि भमारतदकषशयाः असममाकस सविरषमास सससकक तपरकषममणमास सविदकषशयाः एविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरसभविमत भमारतमम इमत

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 मविरमाजतकष - मविपकविरकमातम रमाजम-धमातनोयाः लमट परथमपपरषदकविचिनकष मविरमाजतकष इमत रपमम

सषनधकमायरमम -

1 पशचिमादम मविरमाजतकष = पशचिमातम + मविरमाजतकष

2 तविमापयषसत = तवि + अमप + अषसत

3 मममामप = मम + अमप

अपदनो दकरगमामषटरी चि समाकरनो न चि पषणडतयाःअमपखयाः सफप टविकमा चि यनो जमानमामत स पषणडतयाःअनविययाः - अपदयाः दकरगमामषटरी समाकरयाः (परनतप) न पषणडतयाः अमपखयाः सफप टविकमा चि य (एतस) जमानमामत

स पषणडतयाः

अनवियमाथर याः - अपदयाः पमादहिषटरीनयाः दकरगमामषटरी दकरगमनकमारषटरी समाकरयाः अकरयपकयाः (परनतप) न पषणडतयाःमविदमानम अमपखयाः मपखहिषटरीनयाः सफप टविकमा सपषविकमा चि ययाः ययाः जनयाः (एतस) जमानमामत अविजमानमामत स पषणडतयाःजमानषटरी

भमाविमाथर याः - असयमास परहिकषसलकमायमास कसयमचितम पदमाथरसय परसपरमविरदमामन कमामनमचितम विदमशषटमामनउकमामन वितरनतकष पमाठककष न शलनोकसय पठनकषन तमामन विदमशषटमामन जमातविमा तददमशषटशमालषटरी पदमाथरयाः कयाः भविमतइमत मनणरयमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरसय मनणरयकष पमाठकमानमास भरमयाः उतपदतकष यतनो महि अतर पदमाथरसययमामन विदमशषटमामन उकमामन तमामन सविमारमण एवि परसपरमविरदमामन वितरनतकष अथमारतम समाकलयकषन तमामनविदमशषटमामन एकषसमनम पदमाथर सथमातपस न शकनपविषनत अतयाः पमाठककष न अयस शलनोकयाः एकमागतयमा पठनषटरीयममपदमाथरसय तमामन विदमशषटमामन यथमा - तसय पमादयाः न वितरतकष परनतप पमादहिषटरीनयाः अमप स बहिहदकरस गनतपस शकननोमतस अकरदयाः यपकयाः वितरतकष परनतप स सवियस मविदमानम नमाषसत तसय मपखस न वितरतकष परनतप स सविरदमा मनभरयस सपषसविदमत ययाः असय उततरस विकपस शकननोमत स तप महिमाजमानषटरी एवि

46 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

ततम उततरस महि पतरमम पतरसय पमादकौ न सतयाः परनतप ततम पपसतकरपकषण अनयरपकषण विमा एकसममातमसथमानमातम बहिहदकरमम अनयतम सथमानमम अनमायमासकषनदवि गचछमत एविस पमादहिषटरीनस सतम अमप पतरमम एकसममातम दकषशमातमअनयदकषशमम अमप परमापननोमत मकञच यदमा पपसतकस मनमरतरीयतकष तदमा पपसतकमानमास पतरकषषप बहिहमन अकरमामण मपदषयनतकषबहिहमन जमानपकणमारमन विमाकयमामन पतरकषषप वितरनतकष तकषषमास पठनकषन मनपषयमायाः महितम जमानमम अजरयषनत परनतप एविममपरचिपरमाकरमविमशषमम अमप पतरस सवियस मकखर वितरतकष तसय सविककीयस न मकसञचतम जमानस वितरतकष अमप चि पतरसय मपखसनमाषसत परनतप ततम सविदकषहिकष सलसखतमामन जमानपकणमारमन विमाकयमामन यथमारपमम एवि पमाठककष भययाः सविरदमा परदशरयमतएविमम असयमायाः परहिकषसलकमायमायाः उततरस भविमत पतरमम

वयमाकरणमविशकषषयाः -

1 अपदयाः - अमविदममानस पदस यसय स अपदयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

2 दकरगमामषटरी - दकरस गचछमत इमत दकरगमामषटरी

3 अमपखयाः - अमविदममानस मपखस यसय ततम अमपखयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

सषनधकमायरमम -

1 अपदनो दकरगमामषटरी = अपदयाः + दकरगमामषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-३

17 कसय फलसय अगकष विककवितम पतरमामण भविषनत

18 समरिमाटम इतयतर मविगहियाः कयाः

19 अनकषकसपमशरमम इतयतर कयाः मविगहियाः कशचि सममासयाः

20 मकस चिमकरणमा सदमा आरमाधयमम अषसत

21 कमा सविरदमा जमागरकमा मतषठमत

22 कमा यथनोकविमामदनषटरी वितरतकष

23 दकषवितमानमास मपरयस धमाम मकमम

24 अमपखयाः परनतप सफप टविकमा कयाः वितरतकष

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष षटम समसयमायाः बहवययाः परहिकषसलकमायाः चि पमठतमा वितरनतकष सविमारसमास समसयमानमास परहिकषसलकमानमासचि सममाधमानमम अतर सपषठप तयमा एवि वितरतकष ततर ठठणठठणठस ठठठणठठणठयाः इमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि अयसधविमनयाः हिसतमातम सनोपमानममागर पमतततय कलशसय धविमनयाः शतचिनदरिस नभसथलमम इतयसयमायाः सममाधमानस महिबलरमामसय करमाघमातकषन कषमपतयाः चिमाणकरयाः शतचिनदरिमातमकमम आकमाशस दषविमानम गगनस भरमरमायतकष इमतसमसयमायमायाः सममाधमानस महि रमाजयाः ककीतररपकष कमलकष आकमाशमम अमप भरमरवितम अनतभरविमत मकगमातम सससहियाः

सससकक तसमामहितयमम 47

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पलमायतकष इमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि सससहियाः मकगस लबधविमामप परमतषठमाभङगभयमातम मकगमातम पलमायनस करनोमतमपपषटरीसलकमा चिपमबमत चिनदरिमणडलमम इमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि महिममालयपविरतकष शयमानसय मशविसय मशरससमविदममानमातम चिनदरिमातम समवितमम अमकतस मपपषटरीसलकमा चिपमबमत इमत पपरयाः पतयपयाः कमाममातम शविशपरममयममासलङगमत सतषटरीइमत समसयमायमायाः सममाधमानस महि कलमानतमा दरिकौपदषटरी पतयपयाः भषटरीमसय पपरसतमातम एवि विमायपरपस शविशपरस सपशरमत इमत

अनमारसफलस विककमागकष भविमत मकञच तसय अगकष पपनयाः विककवितम पतरमामण भविषनत सकयरयाः मनतयस रथकषनगचछमत तसय रथमम अशविमायाः विहिषनत परमाणदमायकयाः स मनशमाचिरयाः नमाषसत विलमषटरीकसय अनकषकमछदरिमामणभविषनत मकञच ततम सपरयाः इषस वितरतकष नयनसय आदकरस नकमारयाः अषनतममाकरमम अमप नकमारयाः घमटकमा सविरदमाजमागरकमा सतषटरी परमतकणस जनकषभययाः विदमत समाररकमा रकमाविणमार अमप शविकषतविणरन अमप यपकमा वितरतकष मकञचदकतवितम यथमा शपतस ततम विदमत भमारतविषरनमामनयाः आमदशबदयाः भमा-इमत अषनतमशबदयाः तप रतमम इमत मकञच ततमदकषवितमानमास मपरयस वितरतकष पतरस पमादहिषटरीनमम अमप बहिहदकरस गचछमत मपखहिषटरीनमम अमप सपषस विदमत

पमाठमानतपरशनमायाः

1 ठठसठठसठमम इतयमामदधविनकषयाः कमारणस विणरयत

2 कमविदषटमा शतचिनदरिस नभयाःसथलस कथस जमातमम

3 गगनस कमविनमा कथस भरमरषटरीकक तमम

4 सतयमायाः शविशपरमासलङगनसय समाधपतविस दशरयत

5 लकषखमापतरसय मविरदगपणमानम विणरयत

6 कमविविणरनरषटरीतयमा नमाररककष लस विणरयत

7 कमविविचिनकषन लकषखननी विणरयत

8 मपपषटरीसलकमाकक तस चिनदरिचिपमबनस कमविविचिनकषन समाधयत

9 मकगमातम सससगसय पलमायनस सकमारणस मनरपयत

10 कमविविचिनरषटरीतयमा नकौकमास विणरयत

11 सदमाररमधयमामप न विदररयपकमाइतयमामदपरहिकषसलकमायमायाः उततरस यथमागनथमम आलनोचियतप

12 आदकौ भमा शनोभतकष मनतयममइतयमामदपरहिकषसलकमायमायाः उततरस ससककषपकषण सलखतप

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१ 1 यपवितयमायाः

2 कमामनोदकषगमातम

48 सससकक तसमामहितयमम

परहिकषसलकमायाः समसयमाशलनोकमाशचि मटपपणषटरी

3 कक षणकषन हितयाः रमाकसयाः

4 यशयाःपपणडरषटरीककष

5 जगतयाः दकषवियाः जगदकषवियाः - षषठषटरीततपपरषसममासयाः

6 ससहियाः

7 हिकषमघटसय

8 विमायनोयाः

9 रमाजयाः यशयाः

10 महितमाममप लमाघविस करनोमत

उततरमामण-२

11 नकौकमा

12 अङगपलययाः

13 लकषखनषटरी

14 तविगविसतरमम

15 सलसखतस मविषयस बनोधयतषटरीमतकमारणमातम

16 पमकणमास रमाजमा पमकरमाजयाः

उततरमामण-३

17 अनमानमासफलसय

18 समयकम रमाजतकष

19 शनोभनमामन मशरमाससस सपमशरमाससस इमत गमतसममासयाः अनकषकमामन सपमशरमाससस यसय ततम अनकषकसपमशरमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

20 विलमषटरीकमम

21 घमटकमा

22 समाररकमा

23 भमारतमम

24 पतरमम

इमत तकतषटरीययाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 49

कथमासमामहितयमम

)4 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१परसतमाविनमा

सससकक तविमाङमयकष कथमागनथमानमामम महितम सथमानमम वितरतकष कथमागनथयाः आखयमामयकमा इमत शबदकषनमामपवयविमहरियतकष परविकसततभकषदमातम आखयमानसमामहितयसय भमागदयमम भविमत उपदकषशमातमकपशपकथमा अथविमा नषटरीमतकथमालनोककथमा अथविमा मननोरञककथमा नषटरीमतकथमासप उपदकषशपरविकसततयाः परधमानमम भविमत लनोककथमासप तपमननोरञनपरविकसततयाः पपनयाः लनोककथमासप परमाययाः पमातररपकषण मनपषयमायाः भविषनत यथमा विकषतमालपञचमविसशमतयाःनषटरीमतकथमासप तप पशपपमकणयाः यथमा पञचतनतरमम विकषतमालपञचमविसशमतयाः इमत गनथसय कतमार मशविदमासयाः इतयपचयतकषएतमासमामम कथमानमामम पठनकषन असममाकस बनोधमनोदकौ भवितयाः कथमासररतसमागरयाः बकहितकथमामञरषटरी भनोजपरबनधयाःपञचतनतरमम कथमामपकमाविलषटरी कथमामञरषटरी जमातकममालमा विकषतमालपञचमविसशमतयाः इतयमादययाः कथमागनथकषषप अगगणयमायाःअषसमनम पमाठकष विकषतमालपञचमविसशमतनमामकगनथमातम कथकष परसतकयकषतकष तकष कथकष पमठतविमा भवितमाममप मननोरञनमम मकञचकतरवयमाकतरवयमविविकषकयाः अमप सयमातम

उदकषशयमामनइमस पमाठस पमठतविमा भविनतयाः

सससकक तकथमासविमारसयस जमासयषनत मविशकषषणमानमास परयनोगपरकमारमानम अविगचछषनत मविमविधमामन मतङिनतपदमामन जमासयषनत सषनधसममासमामदवयविहिमारमानम जमानषटरीयपयाः मविमविधनषटरीतषटरीयाः उपदकषशमानम चि सविजषटरीविनकष पररपमालमयतपस परभविकषयपयाः सविरयोपरर कथमायाः पमठतविमा आननदमम लपसयनतकष

50 सससकक तसमामहितयमम

4

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

)4 1 कनोऽनङगरमतपमतयाः

)4 1 1 कथमामपखममकमाषनतशषटरीलयाः इमत कषशचितम धकतरयाः मभकपयाः रमाजमानमम मतरमविकरमसकषनमम (मविकरममामदतयमम) विकषतमालमाय

उपहिमाररपकषण परयचछनम महितषटरीमम मविदमाधरसमकमदमम परमापतपमम इचछनम चि रमाजकष मविकरममामदतयमाय परतयकषकमम मदनकषफलमम एकमम ददमामत सम विसतपतयाः ततम फलमम रतनमम एवि आसषटरीतम कमालकषन रमाजमा एविसमविधदमानमामदनमा सनतपषयाःमपगधयाः चि सनम मभकपमम पकषविमानम मकमथरमम एततम मकलयवितम उपढकौकनमम दषटरीयतकष तदमा भवितयाः समाहिमाययममआविशयकमम इमत कथमयतविमा स मभकपयाः रमाजमानमम मविकरममामदतयस शमशमानस परमत परकषमषतविमानम विकषतमालसयआनयनमाथरमम मविकरममामदतययाः शमशमानस गतविमा विकषतमालस मशसशपमाविकककष दषविमानम ततयाः मनभरयकषन सयाः तस विकषतमालमम

आदमाय मभकपसमषटरीपमम आगचछनम आसषटरीतम तदमा विकषतमालयाः उकविमानम - ldquoरमाजनम तविस मनषपरयनोजनमम एविस कमायररतयाः असस तवियमा ममागरकलकषशयाः यथमा नमानपभकयकषत तथमा ममागरमविननोदननी कथमास शमावियमामम कथमाननतरस परशनमकषकसपरकषयमामम यमद उततरस जमानतमामप भवितमा असमाधप उचयतकष तमहिर भवितयाः मकतयपयाः सयमातम यमद समयगम दषटरीयतकष तमहिरअहिस पपनयाः मशसशपमाविककस गममषयमाममrdquoइमत एविस रमाजमा ततपकषसय परशनसय उततरस ददमामत तदमा विकषतमालयाः पपनयाःमशसशपमाविककस परमत गचछमत रमाजमा पपनयाः तमम आनकषतपमम गचछमत आनयनकमालकष पपनयाः कथमारमभयाः पपनयाः परशन-उततर-विकषतमालगमनमामन अनतकष रमाजमा विकषतमालहिननकषन गनथसय पररसममामपतयाः

)4 1 2 पकविरपषटरीमठकमाअथरयो महि कनयमा परककीयमा एवि अथमारतम नयमासरपकषण सथमामपतयाः अथरयाः यथमा अपरसय तथदवि

मपतककरनोडकष नयमासरपकषण सथमामपतमा कनयमा अमप पतयपयाः एवि ततर कनयमासमपरदमानमातम परमम मपतपयाः तदपपरर सवितविस नमतषठमत तसममातम भमारतषटरीयपरमपरमायमामम कनयमादमानसय महितसथमानस वितरतकष यनोगयस विरमम अषनविषय तसमद मपतमासविसय कनयमास समपरददमामत एतकषन यथमा पपतरयमायाः सपखस भविमत तथदवि मपतपयाः अमप पपणयस भविमत असयमास कथमायमासतमादशमम एवि कनयमादमानस विमणरतमम अतर कनयमास सविपतनषटरीरपकषण परमापतपस बमाहमणयाः कमतरययाः विदशययाः शकदरियाः चि आगतमायाःतकषषप कसमद कनयमा दकषयमा मपतरमा इमत बनोधमयतपमम एवि विकषतमालयाः इममास कथमास मविकरममामदतयमाय शमामवितविमानम

)4 2 मकलपमाठयाः

)4 2 1 मविभमागयाः 1स रमाजमा मशसशपमाषनतकस गतविमा तस विकषतमालस सकनधकषनमादमाय परषसथतसतकषन विकषतमालकषन

परमागविदभयधमामय- ldquoरमाजनम कथमषसमनम शमशमानकष मनमश तकष एतमादकम परयमासयाः भकतसङकप लस रमामतरभषटरीषणसमचितमाधकमदररवि धविमानतदमनररदस मपतककमाननस मकस नकषकसकष तसय मभकनोरनपरनोधतयाः कथमषटरीदशमा परयमासकषनआतममानस खकषदयसस तमदमस मकष परशनस ममागर मविननोदकस शणप-

अविनतषटरीषप दकषविमनममरतमा शदविषटरी तनपररवि उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा पदममावितषटरी भनोगवितषटरीमहिरणयवितषटरीमत चि कक तमामदषप मतरषप यपगकषषप पपरषटरी करमशयाः आसषटरीतम कलकौ चि उजजमयनषटरीमत पपरषटरी अषसत

तसयमाममासषटरीदम विषटरीरदकषविनो नमाम नकपमतयाः तसय पदमरमतनमामनषटरी महिमादकषविषटरी आसषटरीतम

सससकक तसमामहितयमम 51

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाखयमासयाः रमाजमा मविकरममामदतययाः मशसशपमाषनतकस मशसशपमाविककसय अषनतकमम समषटरीपमम गतविमा तस विकषतमालस

सकनधकषन आदमाय सविषटरीकक तय परषसथतयाः चिसलतयाः तकषन विकषतमालकषन परमागविदम पकविरविदम अभयधमामय उकमम - रमाजनममहिमारमाज कथमम कप तयाः अषसमनम शमशमानकष दमाहिसथमानकष मनमश रमातरकौ तकष तवि एतमादकम एविसमविधयाः परयमासयाः यतनयाःभकतसङकप लस भकतमपशमाचिमामदवयमापतमम रमामतरभषटरीषणस रमातरकौ भषटरीषणमाकमारमम मचितमाधकमदयाः मचितमाभसमदयाः इवि धविमानतदयाःअनधकमारदयाः मनरदस वयमापतमम मपतककमाननस पकविरपपरषमविहिमारसथमानमम मकस नकषकसकष मकस तविस न पशयसस तसय मभकनोयाःतमापससय अनपरनोधतयाः अनपरनोधविशमातम कथमम ईदशमा एविसमविधकषन परयमासकषन यतनकषन आतममानस सविमम खकषदयससतमापयसस तदम तसममातम इमस मकष परशनस ममागरमविननोदकस ममागरशमानतयपहिमारकमम शणप आकणरय कथमामम शणप इमततमातपयरमम

अविनतषटरीषप उजजमयनषटरीनगरकषषप दकषविमनममरतमा ददविसमपदररतमा शदविषटरी तनपयाः मशविसय शरषटरीरममवि

उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा उदतसपरण भसमनमा चि शनोमभतस मशविसय शरषटरीरमम इवि पदममावितषटरी भनोगवितषटरीमहिरणयवितषटरी इमत चि कक तमामदषप चितपषपर यपगकषषप पपरषटरी नगरषटरी करमशयाः शनदयाः शनदयाः आसषटरीतम उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमाशदविषटरी तनपयाः इवि कक तमामदषप मतरषप यपगकषषप करमशयाः उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा दकषविमनममरतमा पदममावितषटरी भनोगवितषटरीमहिरणयवितषटरी इमत पपरषटरी आसषटरीतम इतयनविययाः कलकौ चि उजजमयनषटरी इमत पपरषटरी अषसत तसयमामम नगयमारमम आसषटरीतमविषटरीरदकषवियाः नमाम नकपमतयाः रमाजमा तसय रमाजयाः पदमरमतनमामनषटरी महिमादकषविषटरी महिमारमाजषटरी आसषटरीतम

सरलमाथर याःरमाजमा मशसशपमाविककमातम विकषतमालस नषटरीतविमा मभकनोयाः सकमाशस गचछनम आसषटरीतम तदमा स विकषतमालयाः रमाजमानस

पकषविमानम यतम कथस सयाः रमाजमा भकतमपशमाचिमामदवयमापतस शमशमानमम आगतय एविस परयमासस करनोमत कथस सयाः मभकनोयाःअनपरनोधमातम कमायर वयसतयाः ततयाः परस सयाः विकषतमालयाः कथमास शमामवितविमानम

पपरमा उजजमयनषटरी इतयमाखयमा नगरषटरी आसषटरीतम समा नगरषटरी भगवितयाः महिमादकषविसय दकषहिवितम भनोगमविलमासकषनसमपततयमा सहि मविभकमषतमा आसषटरीतम तसयमायाः सतययपगकष पदममावितषटरी इमत नमाम तरकषतमायपगकष भनोगवितषटरी इमत नमाम

दमापरयपगकष महिरणयवितषटरी इमत नमाम आसषटरीतम कसलयपगकष चि तसयमायाः एवि नगयमारयाः उजजमयनषटरी इमत नमाम ततरविषटरीरदकषवियाः इमत नमामकयाः रमाजमा आसषटरीतम तसय पतनयमायाः नमाम आसषटरीतम पदमरमतयाः इमत

वयमाकरणमविमशर याः )1 मशसशपमाषनतकमम - मशसशपमायमायाः अषनतकमम षषठषटरीसममासयाः

)2 मचितमाधकमदयाः - मचितमायमायाः धकमयाः तदयाः इमत षषठषटरीसममासयाः

)3 उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा - उदमामशचिमासकौ भनोगशचिकषमत उदमामभनोगयाः उदमामभनोगशचि भकमतशचिउदमामभनोगभकतषटरी उदमामभनोगभकमतभयमास मविभकमषतमा उदमामभनोगभकमतमविभकमषतमा

)4 ईकसकष- ईक दशरनकष इमत आतमनकषपमदनयाः धमातनोयाः लमट मधयमपपरषदकविचिनकष रपमम

52 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

)4 2 2 मविभमागयाः 2एकदमा रमाजमा तयमा समाकस मनदमामकनषटरीतटकष पपतरकमामययमा तपसमा हिरममारमाधयमाममास मचिरञच

तपशचिरनम कदमामचितम पररतपषशङकरनोमदतमामम आकमाशविमाणनी शपशमावि- ldquoरमाजनम उतपतसयतकष तकष पपतरयाः शकरयाःकप लनोदहियाः कनयमा चिदकमा लमाविणयकषन सजतमापसरमायाः rdquo एतमास नमाभसनी विमाणनी शपतविमा सभकपमतरभषटरीषससमदपरहषनो ममहिषयमा समस सविनगरषटरीममाययकौ तसय परथमस पदमरतयमास दकषवयमास शकरदकषविनो नमामपपतरयाः तदनप चि अनङगरमतनमारम अनङगमनोमहिनषटरी कनयमा समजमायत करमकषण चि तसयमास विकमदस गतमायमास सरमाजमा सदशस विरस परकषपसपयाः पकसथविषटरीमणडलसथमानम सविमारनम नकपतषटरीनम पटसलसखतमानमानमाययतम यदमा तकषषपएकनोऽमप तसयमायाः सदशनो न परतयभमासत तदमा स रमाजमा विमातसलयमातम तमास सपतमामभमाषत- ldquo वितसकष अहिसतमावितम तकष सदशस विरस न पशयमामम ततम सविमारनम नकपमानम सममानमायय सवियसविरस कप रषविrdquo एततममपतकविचिनममाकणयर समा रमाजपपतरषटरी जगमाद- ldquo तमात सवियसविरमम अमतहरिकषपणस तदहिस नकषचछमामम यनो महि यपविमासपरपयाः ककष विलस पकणर मविजमानस विकषसतत तसमद तवियमा अहिस दकषयमा नयकनमासधककष न मकष नमाषसत परयनोजनममrdquo

वयमाखयमाएकदमा एकषसमनम मदविसकष तयमा पदमरतयमा समाकस सहि मनदमामकनषटरीतटकष मनदमामकनषटरी इतयमाखयमायमायाः

नदमायाः तषटरीरकष पपतरकमामययमा पपतरस लबधपमम तपसमा तपसययमा हिरस महिमादकषविमम आरमाधयमाममास पकसजतविमानम मचिरञचबहिहकमालस यमावितम तपशचिरनम तपसयमास कक तविमा कदमामचितम पररतपषशङकरनोमदतमास पररतपषकषन सनतपषकषन शङकरकषणमहिमादकषविकषन उकमामम कसथतमामम आकमाशविमाणनी शपशमावि शपतविमानम रमाजनम नकप उतपतसयतकष जमनषयतकष तकष पपतरयाः शकरयाःविषटरीरयाः कप लनोदहियाः कप लरककयाः कनयमा चि एकमा लमाविणयकषन सकौनदरियरण सजतमापसरमायाः सजतमायाः सपरमाङगनमायाः ययमा समाएतमास नमाभसनी विमाणषटरीमम आकमाशविमाणषटरीमम शपतविमा आकणयर स भकपमतयाः नकपयाः अमभषससमदपरहषयाः अभषटरीषसयईषपसतसय ससदधयमा परहषयाः परफप लयाः ममहिषयमा रमाजञयमा सहि सविनगरषटरीमम आययकौ तसय परथमस पदमरतयमास दकषवयमासशकरदकषवियाः नमाम पपतरयाः सपतयाः तदनप चि अनङगरमतयाः नमाम अनङगमनोमहिनषटरी कमामदकषविमम अमप मनोहियमत यमा समा तमादशषटरीकनयमा पपतरषटरी समजमायत उतपननमा अभकतम करमकषण चि तसयमास विकमदस गतमायमास यकौविनमाविसथमायमास परमापतमायमामम स रमाजमासदशस सममानमम विरस जमाममातमारमम परकषपसपयाः परमापतपमम इचछप याः पकसथविषटरीमणडलसथमानम भकषसथतमानम सविमारनम नकपतषटरीनममहिमारमाजमानम पटसलसखतमानम आमनतरणपतरकषण आहिहतमानम आनमाययतम यदमा तकषषप एकयाः अमप तसयमायाः सदशयाः नपरतयभमासत न दषयाः तदमा स रमाजमा विमातसलयमातम सनतमानपरकषमणमा तमास सपतमामम अभमाषत उकविमानम वितसकष अहिसतमावितम तकष तवि सदशस विरस न पशयमामम ततम तसममातम सविमारनम नकपमानम सममानमायय सवियसविरस कप रषवि एततममपतकविचिनमम आकणयर शपतविमा समा रमाजपपतरषटरी जगमाद उकवितषटरी तमात सवियसविरमम अमतहरिकषपणमम अयकौमककमम तदहिसनकषचछमामम न विमाञछमामम यनो महि यपविमा पपरषयाः ककष विलस पकणर मविजमानस विकषसतत तसमद तवियमा अहिस दकषयमा नयकनमासधककष नमविसतरकषण मकष नमाषसत परयनोजनमम इमत

सरलमाथर याः स रमाजमा अपपतरकयाः आसषटरीतम तसममादम स पतनयमायाः समाकस पपतरस परमापतपस मनदमामकनषटरीनदमायाः तटकष मशविसय

आरमाधनमास कक तविमानम तसय तपसययमा मशवियाः तपषयाः सनम विररपकषण उकविमानम यतम तसय एकयाः शकरयाः पपतरयाः एकमाअमतसपनदरषटरी कनयमा चि भमविषयमत इमत ततयाः परस तसयमास पदमरतयमास एकयाः पपतरयाः एकमा अमतरमयमा कनयमा चि जनम

सससकक तसमामहितयमम 53

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अलभत तसय पपतरसय नमाम आसषटरीतम शकरदकषवियाः कनयमायमायाः अनङगरमतयाः इमत तसयमायाः एविस रपमम आसषटरीतम यकषनकमामदकषवियाः अमप मनोमहितयाः सयमातम करमकषण समा यकौविनमाविसथमास परमापतवितषटरी तमास यनोगयविरमाय दमानमाय सयाः रमाजमा नकपमानमआहिहतविमानम परनतप तसयमायाः सदशयाः एकयाः अमप नमासषटरीतम परस मपतमा तमामम अनङगरमतमम उकविमानम यतम तयमा सदशयाःविरयाः न दशयतकष तसममादम सवियसविरस करणषटरीयमम इमत तदमा समा उकवितषटरी यतम सवियसविरकषण बहिहधनवयययाः भमविषयमततसममादम ततम नमापकषकषयतकष समा परमम उकवितषटरी यतम - ययाः रपसमपननयाः पपरषयाः पकणर मविजमानस जमानमामत तस समापररणकषषयमत इमत

वयमाकरणमविमशर याः 1 पररतपषशङकरनोमदतमामम - पररतपषशचिमासकौ शङकरशचिकषमत पररतपषशङकरयाः इमत कमरधमायसममासयाः

पररतपषशङकरकषण उमदतमामम पररतपषशङकरनोमदतमामम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

2 आरमाधयमाममास ndash आपकविरकमातम रमाधधमातनोयाः सलटम -लकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

3 उतपतसयतकष - उतपकविरकमातम पतम-धमातनोयाः कमरमण लकटलकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

4 अभषटरीषससमदपरहषयाः - अभषटरीषसय ससमदयाः अभषटरीषससमदयाः इमत षषठषटरीसममासयाः अभषटरीषससदधयमा परहषयाःअभषटरीषससमदपरहषयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषयाः

5 अनङगमनोमहिनषटरी - अनङगस कमामदकषविमम (अमप) मनोहियमत यमा समा इमत मविगहियाः

6 समजमायत ndash समपकविरकमातम जनषटरी परमादपभमारविकष इमत धमातनोयाः लङलकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

7 जगमाद ndash गद वयकमायमामम विमामचि इमत धमातनोयाः सलटलकमारकष परथमपपरषदकविचिनमम

8 आययकौ - आपकविरकसय यमा परमापणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

)4 2 3 मविभमागयाः - 3इमत दपमहितपविरचियाः सममाकणयर यमावितम स भकपमतसतमादशस विरमम अषनविषयमत तमावितम ततम

लनोकमपखमातम मविमदतविमा चितविमारनो विषटरीरमा मविजमामनननो भवयमायाः पपरषमा दमकणपथमातम तस रमाजमानममाययपयाः तकष चिरमाजमा सतकक तमायाः एकद कशयाः सविस सविस मविजमानस रमाजसमकस शशससपयाः तकषषमामकषकनो जगमाद- ldquo अहिस तमावितम शकदरियाःनमामनमा पञचफप मटटकयाः एकनोऽहिमनविहिस पञच अगषयमामण विसनयपगममामन करनोमम तकषषमामकषकस दकषविमाय परयचछमामम

एकस मदजमाय एकममातमनयाः कक तकष पररगकहमामम एकञच भमायमारयद (यमा मकष भविमत) ददमामम पञचमञच मविकरकीयआहिमारमामदकस मविदधमामम तदकषविस मविजमामननकष महमम अनङगरमतसतकष द पमहितमा दषटरीयतमामम rdquoइमतमदतषटरीयनोऽबविषटरीतम- ldquo अहिस तमावितम विदशययाः भमाषमाजनो नमाम सविरषमास मकगपमकणमास रतस विकषमदम तदकषषमा रमाजपपतरषटरीमहस दषटरीयतमामम rdquoइमत ततसतकतषटरीयनोऽभमाषत- ldquo अहिस खडगधरनो नमाम भपजविषटरीयरशमालषटरी कमतरययाःखडगमविदमामविजमानकष असयमास मकतकौ मकष परमतमलनो नमाषसत हिकष रमाजनम तदकषषमा तनयमा तकष महस दषटरीयतमाममrdquoइमत ततशचितपथरयोऽबविषटरीतम- ldquo रमाजनम अहिस तमावितम जषटरीविदततनो नमाम मविपरयाः मम चिदतमादशस मविजमानमषसतयतम मकतमानमप जनतकनम आनषटरीय आशप जषटरीवितनो दशरयमामम तदषटरीरचिययमारससदस ममामम एषमा तकष तनयमा पमतसपरपदतमामम rdquoइमत एविस बपवितयाः तमानम मदवयमाविकषशमाकक तषटरीनम पशयनम रमाजमा विषटरीरदकषवियाः सपतयमा दनोलमारढयाःइविमाभवितम rdquo

54 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

वयमाखयमाइमत दपमहितपयाः कनयमायमायाः विचियाः कथनमम यमावितम स भकपमतयाः नकपयाः तमादशस विरमम अषनविषयमत तमावितम ततम

लनोकमपखमातम मविमदतविमा चितविमारयाः विषटरीरमायाः मविजमामननयाः भवयमायाः सपरपमायाः पपरषमायाः दमकणपथमातम अविषनतनगरषटरीममअमतकरमय दमकणमदगविमतरदकषशभकषदमातम तस रमाजमानमम आययपयाः आगतविनतयाः तकष चि रमाजमा सतकक तमायाः समममामनतमायाःएकद कशयाः परतयकषकमम सविस सविस मविजमानस मविदततमामम रमाजसमकस नकपसय समषटरीपमम शशससपयाः परशसससतविनतयाः तकषषमाममएकयाः जगमाद ndash अहिस तमावितम शकदरियाः नमामनमा पञचफप मटटकयाः एकयाः अहिमम अनविहिमम परतयहिमम पञच अगषयमामण शकषषठमामनविसनयपगममामन विसतरमामण करनोमम तकषषमामम एकस दकषविमाय दकषवितमायद परयचछमामम ददमामम एकस मदजमाय बमाहमणमाय एकममआतमनयाः सविसय कक तकष पररगकहमामम सविषटरीकरनोमम एकस चि भमायमारयद यमा तसय पतनषटरी भमविषयमत तसयद ददमामम पञचमसचि मविकरकीय आहिमारमामदकस मविदधमामम वयविसथमापयमामम तदकषविस मविजमामननकष महमम अनङगरमतयाः तकष तवि द पमहितमा कनयमादषटरीयतमामम परदषटरीयतमामम मदतषटरीययाः अबविषटरीतम उकविमानम अहिस तमावितम विदशययाः भमाषमाजयाः इमत नमामकयाः सविरषमास मकगपमकणमासपशकनमामम रतस रविमम विकषमदम जमानमामम तदकषषमा रमाजपपतरषटरी महस मकष दषटरीयतमामम समपयरतमामम ततयाः परमम तकतषटरीययाःअभमाषत अविदतम अहिस खडगधरयाः नमाम भपजविषटरीयरशमालषटरी बलशमालषटरी कमतरययाः खडगमविदमामविजमानकष असयमास मकतकौपकसथवयमामम मकष मम परमतमलयाः परमतसपधरतरी नमाषसत हिकष रमाजनम नकप तदकषषमा तनयमा कनयमा तकष तवि महस दषटरीयतमाममअपयरतमामम ततयाः अननतरमम चितपथरयाः अबविषटरीतम अकथयतम रमाजनम अहिस तमावितम जषटरीविदततयाः नमाम मविपरयाः बमाहमणयाःमम चि एतमादशस मविजमानमम अषसत यतम मकतमानम परमाणदयाः मवियपकमानम अमप जनतकनम पशकनम आनषटरीय आशप शषटरीघरममजषटरीवितनो दशरयमामम जषटरीविनस दमासयमामम तदषटरीरचियमारससदस ममामम एषमा तकष तनयमा पपतरषटरी पमतस परपदतमामम अङगषटरीकप रतमाममएविस बपवितयाः कथयतयाः तमानम मदवयविकषशमाकक तषटरीनम सपविकषशधमाररणयाः पशयनम दषटमा रमाजमा विषटरीरदकषवियाः सपतयमा कनययमादनोलमारढयाः मकस कतरवयमविमकढयाः इवि अभवितम जमातयाः इतयथरयाः

सरलमाथर याः तदमा तसयमायाः विचिनस शपतविमा मपतमा तमादशविरसय अनविकषषणकष परविकततयाः अभवितम तदमा मधयकष एकषसमनम

मदविसकष लनोकमपखमातम विकततमानतस शपतविमा चितविमारयाः पपरषमायाः रमाजयाः सकमाशमम आगतविनतयाः तकषषमास मधयकष एकयाः आसषटरीतमशकदरियाः तसय नमाम आसषटरीतम पञचफप मटटकयाः इमत स परमतमदनस पञच विसतरमामण विपमत सम तकषषप एकस दकषवितमायदपरयचछमत एकस बमाहमणमाय एकस सवियस सविषटरीकरनोमत एकस यमा तसय भमायमार भमविषयमत तसयद दमासयमत अविमशषकषनआहिमारमामदकस करकीणमामत मदतषटरीययाः आसषटरीतम विदशययाः तसय नमाम आसषटरीतम भमाषमाजयाः इमत सयाः सविरषमास मकगमामदपशकनमासपमकणमास चि भमाषमास जमानमामत सम तकतषटरीययाः आसषटरीतम कमतरययाः तसय नमाम आसषटरीतम खडगधरयाः इमत सयाःसमयकयमा खडगचिमालनस जमानमामत सम ततसदशयाः खडगधरयाः पकसथवयमास द पलरभयाः आसषटरीतम चितपथरयाः आसषटरीतम एकयाःबमाहमणयाः तसय नमाम आसषटरीतम जषटरीविदततयाः इमत सयाः एकमास मविमशषमास मविदमास जमानमामत सम स मकतकष जनतकौ पपनयाःपरमाणसञचमारस कतपर शकननोमत सम

वयमाकरणमविमशर याः 1 शशससपयाः शससप सतपतकौ इमत धमातनोयाः सलटलकमारकष परथमपपरषबहिहविचिनकष रपमम

2 आययपयाः - आपकविरकसय यमा परमापणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषबहिहविचिनकष रपमम

3 विकषमदम - मविद जमानकष इमत धमातनोयाः लमट उततमपपरषदकविचिनकष रपमम

सससकक तसमामहितयमम 55

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

4 अबविषटरीतम - बकञम वयकमायमास विमामचि इमत धमातनोयाः लमङि परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

5 अभमाषत ndash भमाष वयकमायमामम विमामचि इमत धमातनोयाः लमङि परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

6 परमतमलयाः - परमत परमतरपयाः मलयाः बलषटरीयमानम परमतमलयाः तपलयबलविमानम परमतयनोदमा

7 विषटरीररचिययमारससदमम - विषटरीरचिययरयमा विषटरीरमाचिमारकषण ससदमम सफलतमामम गतमम परमापतदशवियरमम इतयथरयाःविषटरीरचिययमारससदमम

8 मदवयमाविकषशमाकक तषटरीनम - मदवयमायाः रमणषटरीयमायाः विकषशमायाः नकषपथयमामन विसनभकषणमामन आकक तययाः रपमामण चि यकषषमासतमानम मदवयमाविकषशमाकक तषटरीनम सपपररचछदमानम सपरपमामण इतयथरयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)4 2 4 मविभमागयाः - 4इमत कथमाममाखयमाय विकषतमालयाः रमाजमानमपरमाकषटरीतम- ldquoरमाजनम बकमहि एतकषषमास कसमद कनयदषमा दकषयमा

यमद जमानननमप मकष तततविस न विमदषयसस तदमा तकष मकदमार मनषशचितस शतधमा सफप मटषयमत यमद चि सदपततरसदमासयसस तदमाहिस पपनसतवि सकनधमातम तमकषवि मशसशपमातरमम आशमयषयकषrdquo इमत एतदमाकणयर रमाजमा तसविकषतमालस परतयविमादषटरीतम- ldquo यनोगकषशविर भविमानम ककष विलस कमालककषपमाय ममास मकौनस तयमाजयमत अनयथमा कनोऽयसगहिनयाः परशनयाः तदपचयतमामम शकमदरिमाय कप मविनदमाय कथस कमतरयमा दषटरीयतकष विदशयमाय चि यचचि तदगतसमकगमामदभमाषमामविजमानस ततम कषसमनम कमायर उपयपजयतकष मविपरकषण तकषन सविकमरपरचयपतकषन ऐनदरिजमासलककष नपमततकषन विषटरीरममामननमा मकमम तसममातम कमतरयमायदवि खडगधरमाय मविदमाशकौयरशमासलनकष समा दकषयमा rdquo इमतएतततसय विचिनो मनशमय स विकषतमालनो यनोगबलमातम सकनधदकषशमातम सहिसमा अलमकतयाः कविमामप जगमामरमाजमाऽमप तथदवि तमनपययकौ सनोतसमाहिघनकष महि विषटरीरहदयकष न जमातप खकषदनोऽनतरस लभतकष

वयमाखयमाइमत एविसमविधमामम कथमामम आखयमाय शमाविमयतविमा विकषतमालयाः रमाजमानमम मविकरममामदतयमम अपरमाकषटरीतम

पकषविमानम रमाजनम पकविरयोकस शमापस समकतविमा बकमहि कथय एतकषषमास कसमद कनयमा एषमा दकषयमा परदकषयमा इमत एतदम आकणयरशपतविमा रमाजमा तस विकषतमालस परतयविमादषटरीतम परतयपततरस कक तविमानम भविमानम ककष विलस कमालककषपमाय ममास मकौनस तयमाजयमत तयमागसकमारयमत अनयथमा कयाः अयस गहिनयाः गभषटरीरयाः परशनयाः तदपचयतमामम कथयतमामम शकदरिमाय कप मविनदमाय तनपतविमायमायकथस कमतरयमा दषटरीयतकष विदशयमाय चि यचचि तदगतस मकगमामदभमाषमामविजमानस ततम कषसमनम कमायर उपयपजयतकष न कप तरमामपतसय परयनोजनमम अषसत इतयथरयाः मविपरकषण अमप तकषन सविकमरपरचयपतकषन मनजकमायरमविचयपतकषन ऐनदरिजमासलककष नपमततकषन विषटरीरममामननमा मकमम तसममातम कमतरयमाय एवि खडगधरमाय मविदमाशकौयरशमासलनकष समा दकषयमा परदकषयमा इमत एततमतसय विचियाः विमाकयमम मनशमय शपतविमा सयाः विकषतमालयाः यनोगबलमातम सकनधदकषशमातम सहिसमा हिठमातम अलमकतयाः अदषयाःकविमामप जगमाम गतविमानम रमाजमा अमप तथदवि तमम अनपययकौ अनपसकतविमानम सनोतसमाहिघनकष उतसमाहिभररतकष महिविषटरीरहदयकष शकरमाणमास मनसस न जमातप खकषदयाः कषमम अनतरमम अविसमानस लभतकष परमापननोमत इतयथरयाः

सरलमाथर याः एविस कथमास शमाविमयतविमा सयाः विकषतमालयाः मविकरममामदतयस पकषविमानम यतम एतकषषप कयाः तमामम अनङगरमतस परमापसयमत

इमत तदमा तसय परशनस शपतविमा सयाः मविकरममामदतययाः उततरस दततविमानम यतम - अयमम सरलयाः परशनयाः इमत तथमामहि

56 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

कनयमा कमतरयमा तसममातम समा उचचिकप लनोदविमा समा शकदरिमाय न दमातपस शकयतकष मकञच विदशययाः मकगमामदभमाषमास जमानमामतसम पतनयमायाः पररगहिकष तसय जमानसय कमामप आविशयकतमा नमाषसत मकञच मविपरसय जपधयमानपकजमामदकस कमायरममसयाः सविकमर पररतयजय अनयषसमनम कमरमण मनयपकयाः तसममातम सयाः अमप तमास परमापतपस न शकननोमत तसममातम ययाःकमतरययाः खडगधरयाः आसषटरीतम सयाः एवि तसयमायाः रकणकष समथरयाः तसममातम तसमद एवि कनयमा दकषयमा एतकषन तसयमायाःसमगस जषटरीविनस सपखमयस सयमातम एविस समषटरीचिषटरीनमम उततरस परमापय स विकषतमालयाः पपनयाः मशसशपमाविककस परमत गतविमानम रमाजमाअमप पपनयाः तमम आनकषतपस गतविमानम यतनो महि उतसमाहिपकणर विषटरीरमाणमास हदयमम अविसमादस कलकषशस विमा कदमामप नअनपभविमत

वयमाकरणमविमशर याः1 अपरमाकषटरीतम - परचछ जषटरीपसमायमामम इमत धमातनोयाः लपङलकमारकष परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

2 सनोतसमाहिघनकष - उतसमाहिकषन अधयविसमायकषन घनयाः दमाररमम उतसमाहिघनयाः उतसमाहिशचि घनशचिउतसमाहिघनकौ तमाभयमास सहि वितरममानकष सनोतसमाहिघनकष उदमदढतमाससयपककष इतयथरयाः अथविमा उतसमाहिकषन घनयाःदढयाः दढनोतसमाहियाः इतयथरयाः तकषन सहि वितरममानकष अथविमा उतसमाहिकषन घनयाः समानदरियाः मनरनतरयाः इतयथरयाःपकणरमम इमत यमावितम पकणरयोतसमाहियाः इतयथरयाः तकषन सहि मविदममानकष इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

3 मनशमय ndash मनपकविरकमातम शमम-धमातनोयाः लयमप मनशमय इमत रपमम तसय चि शपतविमा इतयथरयाः

4 जगमाम ndash गमम गतकौ इमत धमातनोयाः सलटलकमारकष परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

)4 2 5 परथमकथमायमायाः तमातपयमारथर याःअतर कथमायमास विकषतमालयाः विषटरीरमविकरममामदतयमाय एकमास कथमास शमामवितविमानम अतर कसयमाषशचितम कनयमायमायाः

कनयमादमानपरसङगयाः विमणरतयाः ततर तमास कनयमास परमापतपस चितविमारयाः विणरतरीयमायाः आगतविनतयाः तकषषप एकयाः शकदरियाः एकयाः विदशययाःएकयाः कमतरययाः अपरशचि बमाहमणयाः आसषटरीतम तकष सविसविकमायमारमण रमाजकष उकविनतयाः ततयाः परस रमाजमा मविचिसलतयाःअभवितम यतनो महि सयाः मनशचियस कतपर न शकविमानम यतम कसमद कनयमा दकषयमा इमत तदमा विकषतमालयाः अमपस परशनसमविकरममामदतयस परमत उकविमानम सयाः उकविमानम यतम कमतरयमातम अनयकष सविर अनपपयपककमायररतमायाः सविसविकमरपरचयपतमायाःआसनम तकषषप कयाः यनोगययाः सयमातम इतयषसमनम परशनकष विकषतमालकषन रमाजकष पकषकष समत सयाः रमाजमा सविधमर पमालमयतरकष कमतरयमायसमा कनयमा परदकषयमा इमत समयकम उततररतविमानम तदमा विकषतमालयाः पपनयाः मशसशपमाविककस गतविमानम रमाजमा अमप तमम आनकषतपममततर गतयाः इतयकषविमम कथमा सममापतमा

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 शमशमानस ककीदशमम आसषटरीतम

2 उजजमयनयमायाः रमाजमा कयाः

3 उजजमयनयमायाः सतययपगकष मकस नमाम

4 तरकषतमायपगकष उजजमयनयमायाः नमाम मकमम

सससकक तसमामहितयमम 57

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

5 महिरणयवितषटरीमत कषसमनम यपगकष परखयमातमा आसषटरीतम

6 कलकौ पदममावितयमायाः नमाम मकमम

7 विषटरीरदकषविसय पतनयमायाः नमाम मकमम

8 रमाजमा पपतरपरमापतयथर कसय आरमाधनमास कक तविमानम

9 रमाजयाः पपतरसय नमाम मकमम

10 मशविविरपरदततमायमायाः कनयमायमायाः नमाम मकमम

11 ककीदशस विरस समा यमामचितवितषटरी

12 शकदरिसय नमाम मकमम

13 शकदरियाः परमतमदनस कमत विसतरमामण विपमत सम

14 विदशयसय नमाम मकमम

15 विदशययाः मकस जमानमामत सम

16 कमतरयसय नमाम मकमम

17 बमाहमणसय नमाम मकमम

18 जषटरीविदततसय मकस विदमशषटमम आसषटरीतम

19 मविकरममामदतयसय मतमानपसमारकषण कसमद कनयमा दकषयमा

20 ककीदशस हदयस कलकषशस न लभतकष

21 स रमाजमा गतविमा तस सकनधकषनमादमाय परषसथतयाः

22 कथमषसमनम मनमश तकष एकमादकम परयमासयाः

23 कलकौ इमत पपरषटरी अषसत

24 उजजमयनयमामम आसषटरीतम नमाम नकपमतयाः

25 रमाजमा तटकष पपतरकमामययमा तपसमा हिरममारमाधयमाममास

26 परथमस पदमरतयमास नमाम पपतरयाः जमातयाः

27 विषटरीरदकषवियाः कनयमायमायाः कक तकष विरमानम अषनविषमत सम

28 सवियसविरमम तदहिस नकषचछमामम

29 पररतपषशङकरनोमदतमामम इतयसय मविगहिस सलखत

30 अहिस तमावितम शपदरियाः नमामनमा

31 अहिस विदशययाः नमाम सविरषमास मकगपमकणमास रतस विकषमदम

32 अहिस भपजविषटरीयरशमालषटरी कमतरययाः नमाम

33 अहिस नमाम मविपरयाः

58 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

34 यमद जमानननमप मकष तततविस न विमदषयमत तदमा तकष मकदमार मनषशचितस सफप मटषयमत

35 यनोगकषशविर भविमानम ककष विलस ममास मकौनस तयमाजयमत

36 सनोतसमाहिघनकष महि न जमातप खकषदयाः अनतरस लभतकष

37 सतमभस मकषलयत

सतमभयाः १ सतमभयाः २

1 शमशमानमम विषटरीरहदयमम

2 उजजमयनषटरी सतययपगकष खडगधरयाः

3 विषटरीरदकषविसय पतनषटरी दमापरयपगकष

4 महिरणयवितषटरी भकतसङकप लमम

5 कमतरययाः पदममावितषटरी

6 सनोतसमाहिघनमम पदमरमतयाः

)4 3 कयाः तयमागषटरी

)4 3 1 पकविरपषटरीमठकमा यतनो धमरसततनो जययाः अथमारतम यतर धमरयाः अषसत ततर जययाः मनषशचितयाः एवि अतर कथमायमास समा

मदनसकषनमा सविसयमायाः विचिन-सतयतमायमायाः पमालनमाय सविपतयपयाः सकमाशमातम कममामम अनपममतस चि यमामचितवितषटरी अमपचि चिकौरस दपजरनस जमातविमामप विचिनपमालनमाय पपनयाः तसय मनकटस गतवितषटरी तसममातम असयमायाः कथमायमायाः अधययनकषनसतयतमायमायाः पमालनस सविरदमा सविरथमा चि करणषटरीयमममत मविविकषकयाः लभयतकष अमप चि विचिनदयाः बदमा सतषटरी अमप समामदनसकषनमा सविमपतपयाः मनसयाः अमभलमाषयाः अनयथमा यथमा न सयमातम तदथर सविसयमायाः भमामविदपयाःखममप अङगषटरीकक तवितषटरीतसममादम एतकषन तसयमायाः मपतरस परमत सविकप लस परतयमप शदमा आतमतयमागशचि पररलकषयतकष मकञच चिकौरसयतयमागनोऽमप अतर मपखययाः

)4 3 2 मविभमागयाः 1ततशचि स रमाजमा पपनयाः मशसशपमामकलस गतविमा तस विकषतमालस तथदवि सकनधममारनोपय सतविरस कक तमकौनयाः

समपचचिचिमाल परयमानतञच तस सकनधवितरतरी स विकषतमालनोऽपकचछतम- रमाजनम शमानतनोऽसस तमदममासशमाषनतहिमाररणनी कथमास शणप-

आसषटरीदम विषटरीरबमाहिहनमा रम सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः पमाकशमासन इविमापरनो नकपमतयाः

तसयमानङगपपरस नमाम नगरविरमभवितम ततरमाथरदततनो नमाम महिमाधनयाः समाथरविमाहियाः परमतविसमत सम तसयधनदततनो नमाम जयकषषठयाः पपतरयाः कनषटरीयसषटरी चि कनयमा मदनसकषनमा नमाम समजमायत एकदमा धमरदततनो नमामकसयमचिदम विमणकपतकषसतनययाः तमास लमाविणयरसमनझररमा स कप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमास यकौविनमदरहिसयकषवि

सससकक तसमामहितयमम 59

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

लषटरीलमामजजनविमामपकमास विषटरीकषय सदयाः समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः समपदत- अहिनो ममारकषणधमारसधरढकषन अमपनमा रपकषण दनोमततमा मलषटरी मकष हदयस भकषततपममवि मनममरतमा इतयकषविस परमासमादमागममारढमास तमासदषटमा मचिनतयतयाः चिकरमाहवसयकषवि तसय विमासरनोऽमतचिकरमाम ततयाः समा मदनसकषनमा मचिततञच तसयधमरदततसय तदशरनदपयाःखमामगसनतपतस गकहिमानतरस मविविकषश भमासविमासशचि तदशरनजमनतरमागनोऽपरमामबपधकौमनपपमात तमाञच सपमपखनी नकमम अभयनतरमागतमास दषटमा तनमपखमाबजमविमनसजरतशचिनदरियाः शनदरदगमातमधमरदततशचि तमाविदम गकहिस गतविमा तमामनपमचिनतयनम शयनकष चिनदरिपमादमाहितनो लपठनम मनपतय तसथकौ यतनकषनससखमभबर नधपमभशचि पकचछयममाननो न मकसञचतम कथयमाममास मनमश चि कक चछष मातम परमापतमनदरियाः तथदवि तमासपशयनम अनपनयसशचि समपतसपकयाः मकममवि नमाकरनोतम परमातशचि परबपदनो गतविमा रहिसस स सखनीपरतषटरीकममाणमामम उदमानविमतरननी मदनसकषनमास ददशर उपकषतय चि पररषविङगलमालसयाःपरकषमपकषशलदविरचिनोमभशचिरणमानलयाः उपचछनदयमाममास

वयमाखयमाततयाः चि रमाजमा पपनयाः मशसशपमामकलस गतविमा तस विकषतमालस तथदवि सकनधमम आरनोपय सथमापमयतविमा सतविरस

शषटरीघरमम कक तमकौनयाः तकषणषटरीमम समपचचिचिमाल परयमानतस चि तस सकनधवितरतरी स विकषतमालयाः अपकचछतम रमाजनम शमानतयाःकलमानतयाः असस तदम तसममातम इममास शमाषनतहिमाररणनी कलकषशमापकमाररणषटरीमम कथमास शणप कथय

आसषटरीदम विषटरीरबमाहिहयाः नमाम सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः समसतरमाजमामम मकधनमार पकसजतयाःशमासनयाः पमाकशमासनयाः असपरमविशषसय हिनतमा इनदरियाः इवि अपरयाः मदतषटरीययाः अपरयाः पमाकशमासनयाः इवि इतयनविययाःनकपमतयाः नरपमतयाः तसय अनङगपपरस नमाम नगरविरमम नगरशकषषठमम शकषषठनगरमम इतयथरयाः अभवितम आसषटरीतम इतयथरयाःततर अथरदततयाः नमाम महिमाधनयाः धमनकयाः समाथरविमाहियाः विमणकम परमतविसमत सम मनविसमत सम तसय धनदततयाःनमाम जयकषषठयाः पपतरयाः कनषटरीयसषटरी चि कनयमा मदनसकषनमा नमाम समजमायत आसषटरीतम एकदमा एकषसमनम मदविसकष धमरदततयाःनमाम कसयमचिदम विमणकपतकषयाः विमणकशकषषठसय विमणजयाः तनययाः पपतरयाः तमास लमाविणयरसमनझररमास रपसकौनदयरपररपकणमारममकप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमास पकणरकप मभसदशसतनमाभयमास भकमषतमास मतरबसलशनोमभतमामम यकौविनमदरहिसयकषवियकौविनमाविसथमासमपननयाः गजयाः इवि लषटरीलमामजजनविमामपकमामम मविहिमारयनोगयसरनोविररपमामम विषटरीकषय दषटमा सदयाःततकणमम विषटरीकणकणमकषवि इतयथरयाः समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः कमामशरमाघमातमविनषससजयाः समपदतसमजमायत अहिनो खकषदकष मविसमयकष विमा ममारकषण समरकषण कमामकषन इतयथरयाः धमारसधरढकषन सकषनमापमतरमपणमा अमपनमारपकषण सकौनदयरण दनोमततमा परकमामशतमा मलषटरी ममलकमापपषपमम ममलकमापपषपवितम सपकनोमलमा मननोहिमाररणषटरी चिइतयथरयाः मकष मम हदयस चिकषतयाः भकषततपमम बकषद पमम इवि मनममरतमा रमचितमा कमामदकषवियाः सदनमापतयस गतयाः ममलकमापपषपमकषविईदशसकौनदयरण पररविमतरतस कक तविमा मम हदयस बकषद पमम मनममरतविमानम इमत समपदमायमाथरयाः कप सपमसपकप ममारमामप इयमममनमशतशरवितम मम हदयमम पषटरीडयमत इतयहिनो इमत भमावियाः यदमा धमारमा खडगमादकषयाः मनमशतमपखमम तमामम असधरढकषनतथमातविस गतकषन धमारमातविस परमापतकषन इतयथरयाः धमारमासधरढकषन तषटरीकषणमागखडगमामदरमपणमा हदयभकषदकसमाधमयमारतम इमतभमावियाः इमत मदतषटरीयमाततपपरषसममासयाः इतयकषविस परमासमादमागमम आविमाससय सममपखसथमानमम आरढमामम आगतमामम तमासदषटमा मचिनतयतयाः चिकरमाहवसयकषवि चिकरविमाकमाखयपमकमविशकषषयाः इवि मनमश मपरयमामविरहिमविधपरसयकषमत भमावियाःचिकरविमाकदमपतषटरी रमातरकौ परसपरमम एकतर सथमातपमम न शकनपतयाः नदमायाः जलमाशयसय विमा एकषसमनम तषटरीरकष चिकरविमाकयाःअपरषसमनम चिकरविमाकनो रमातरकौ अविसथमाय परभमातकष पपनयाः ससयपजयकषतकष इमत परससमदयाः दपयाःखकषन तसय विमासरयाः मदविसयाः

60 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

अमतचिकरमाम अतषटरीयमाय वयपगतविमानम इतयथरयाः रजनषटरी सममागतवितषटरी इमत भमावियाः मविरहिसमपमादनमातमरजनषटरीसममागमनो यथमा चिकरविमाकसय दपयाःखकरयाः विमासरमाभयपदयशचि ममलनसमपमादनमातम तथमा सपखकरयाः मकनतपसपखविमासरनो मपहिहततरममवि अमतगचछमत दशरनमपपमासमा चि न पकणरतकमपतस लभतकष एविस धमरदततसयमामपमदनसकषनमादशरनसपयनोगसमपमादकयाः सपखविमासरयाः मपहिहतरममवि अपजगमाम अदशरनसमपमामदकमा सपदषटरीघमार द पयाःखरजनषटरीचि सममायमातमा इमत तमातपयरमम

ततयाः समा मदनसकषनमा मचिततस मनयाः मदनसकषनयमा अपहतमम इमत भमावियाः धमरदततसय इतयनकषन समबनधयाःचि तसय धमरदततसय तदशरनदपयाःखमामगसनतपतस तदपरमामपतमनममततककलकषशमानलदगधमम इतयथरयाः गकहिमानतरस मविविकषशइमत मदनसकषनमायमा गकहिमधयपरविकषशमातम तयमा अपहतसय धमरदततमचिततसयमामप गकहिमधयपरविकषशनो बनोदवययाः इमत भमावियाःभमासविमानम सकयरयाः चि तदशरनजमनतरमागयाः तसयमायाः मदनसकषनमायमायाः दशरनमातम जमनतयाः उतपननयाः रमागयाः अनपरमागयाःरकविणरतमा चि यसय तमादशयाः तदशरनजमनतरमागयाः तमामम दषटमा समपतपननरमागयाः असतगमनकमासलकरकविणरशचि

तमादशयाः सनम इतयथरयाः अपरमामबपधकौ पषशचिमसमपदरिकष मनपपमात तदपरमामपतजमनतदपयाःखमातम इमत भमावियाः असतस गतयाःअसतममतयाः सकयरयाः समपदरिगभर मनमजजतषटरीमत परतषटरीमतजमारयतकष दकरमातम तमास चि सपमपखनी नकस रमातरकौ अभयनतरमागतमासगकहिमानतरस गचछनतनी दषटमा तनमपखमाबजमविमनसजरतयाः तददनकमलपरमाभकतयाः चिनदरियाः शनदयाः मनदमम मनदमम उदगमातमउदगमतम तसयमायाः मपखशनोभयमा मनसजरतचिनदरियाः तदगकष सथमातपमम लषजजतयाः सनम एतमाविनतमम कमालमम अनतरमालकषअमतषठतम इदमानषटरीमम तमामम सथमानमानतरगतमामम दषटमा पपनयाः शनदयाः ततर आगतविमानम इमत तमातपयरमम धमरदततशचितमावितम गकहिस गतविमा तमामम अनपमचिनतयनम शयनकष शययमायमामम चिनदरिपमादमाहितयाः चिनदरिसय पमादकषन मकरणकषन आहितयाःपषटरीमडतयाः चिनदरिपमादमादमाहितयाः चिनदरिमासशपसनतपतयाः चिनदरिमकरणसय मविरहिनोदषटरीपकतविमातम इमत भमावियाः लपठनम गमातरमामणमविमकपनम तसथकौ आसषटरीतम यतनकषन ससखमभयाः सपहमदयाः बनधपमभयाः सविजनदयाः चि यदमा ससखमभयाः सहिमायदयाः सहिचिरदयाःइमत यमावितम बनधपमभयाः ममतरदयाः पकचछयममानयाः सजजमासयममानयाः न मकसञचतम न मकममप कथयमाममास कसथतविमानममनमश रमातरकौ चि कक चछष मातम कषकषन परमापतमनदरियाः तथदवि पकविरविदकषवि मदनसकषनमा परमासमादमागमम ततपपरतयाः मतषठमतइतयकषविसरपकषण इतयथरयाः तमास पशयनम सविपनकष इमत भमावियाः अनपनयनम अनपरनोधस कप विरनम समपतसपकयाः समपतकषणठतयाःतदपरमामपतमनममततक इमत भमावियाः मकममवि नमाकरनोतम परमातशचि परबपदयाः जमागररतयाः गतविमा रहिसस मनजरनकष स सखनीपरतषटरीकममाणमामम अपकषकषयममानमामम उदमानविमतरननी मदनसकषनमास ददशर अपशयतम उपकषतय ततसमषटरीपस गतविमा चिपररषविङगलमालसयाः पररषङगमाय ससशलकषषमाय आसलङगनमाय इतयथरयाः लमालसमा अतषटरीवि तकषणमा औतसपकयस विमा यसयतमादशयाः पररषविङगलमालसयाः आसलङगनकमामयाः सनम इतयथरयाः आसलङगमभलमाषषटरी इमत यमावितम परकषमपकषशलदयाः परकषमणमाअनपरमागकषण पकषशलदयाः चिमारमभयाः मननोहिरदयाः इतयथरयाः परकषमपकषशलदयाः अनपरमागमधपरदयाः इमत यमावितम विचिनोमभयाः विमाकयदयाःचिरणमानलयाः पमादकौ पमततयाः उपचछनदयमाममास परमाथरयमाममास परमासथरतविमानम सविमम पमतरपकषण गहिणमाथरमम अनपररनोधइतयथरयाः

सरलमाथर याःरमाजमा मविकरममामदतययाः पकविरविदम मशसशपमामकलस गतविमा विकषतमालस चि नषटरीतविमा आगचछनम आसषटरीतम स विकषतमालयाः

रमाजयाः शमसय नमाशमाय कथमास कसथतपमम आरबधविमानम परमाचिषटरीनकमालकष विषटरीरबमाहिहयाः इमत नमामनमा परससदयाः कशचिननकपमतयाः आसषटरीतम सयाः सपरलनोकसय इनदरियाः इवि समसतभकपतषटरीनमास पकजनषटरीययाः आसषटरीतम सयाः अनङगपपरमम इतयमाखयकषनगरकष विसमत सम तषसमनम नगरकष अथरदततनमामकयाः महिमानम धमनकयाः विमणकम विसमत सम तसय पपतरसय नमाम

सससकक तसमामहितयमम 61

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

आसषटरीतम धनदततयाः कनयमायमायाः नमाम आसषटरीतम मदनसकषनमा धनदततसय सखमा धमरदततयाः एकषसमनम मदविसकष तमासमदनसकषनमास दषविमानम एकविमारस दषटमा एवि स तसयमायाः परकषषमन पमततयाः तमास परमापतपस तसय मनसस आकमाङकषमा परबलमाअभवितम रमातरकौ तसयमायाः मविरहिविकषदनयमा मनदरिमास कतपरममप स न शकविमानम चिनदरिसय परभमा अमप तसय समषटरीपकषविकषदनषटरीयमा इमत परमतभमामत सम परषसमनम मदविसकष परमातयाः उदमानकष तमास दषटमा तसयमायाः सकमाशस गतविमा सविसयअमभलमाषमम उकविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः - सकलमानमामम सविरषमामम भकपमालमानमामम रमाजमामम मशरनोमभयाः मसतकद याःयदमा सकलदयाः भकपमालदयाः मशरसमा नतमसतककष न समभयमचिरतमम समपकसजतमम सममादमारकषण गकहिषटरीतमम इमत यमावितमशमासनमम आजमा यसय सयाः सकलभकपमालमशरयाःसमभयमचिरतशमासनयाः सविररमाजपकसजतमादकषशयाः इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

पमाकशमासनयाः - पमाकयाः असपरमविशकषषयाः तसय शमासनयाः मनहिनतमा पमाकशमासनयाः इनदरियाः समाथरविमाहियाः - समाथरमम समकहिमम धनसमकहिमम दरिवयसमकहिमम विमा इतयथरयाः विहिमत ययाः सयाः समाथरविमाहियाः विमणकम

इमत यमावितम लमाविणयमनझररमामम - लमाविणयमम मपकमाफलकषषप छमायमायमासतरलतविममविमानतरमा परमतभमामत यदङगकषषप

तलमाविणयममहिनोचयतकष इतयपकलकणकमाषनतमविशकषषयाः तदकषवि रसयाः जलमम (रसनो गनधरसकष जलकष इमतमकषमदनषटरी) तसय मनझररयाः विमाररपरविमाहियाः स इवि इतयथरयाः तमामम लमाविणयरसमनझररमामम लमाविणयविमाररझरमाममअतषटरीवि लमाविणयवितषटरीमम इतयथरयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

कप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमामम - कप चिकौ सतनकौ कप मभकौ घटकौ हिषसतमशरयाःसथममाससमपणडकौ इवि विमा तयनोयाःअगमम कप चिकप मभमागमम चिपचिपकमम बसलयाः जठरमावियविमविशकषषयाः तसयमायाः मतरतयमम मतरससखयकमम बसलमतरतयममउदररकषखमातरयमम कप चिकप मभमागमम चि बसलमतरतयमम चि कप चिकप मभमागबसलमतरतयकष तमाभयमामम रसञतमामम शनोमभतमाममकप चिकप मभमागबसलमतरतयरसञतमामम चिपचिपकमतरबसलशनोमभतमामम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

यकौविनमदरहिसयकषवि ndash यकौविनमम तमारणयमम एवि मदरदयाः हिसतषटरी दपविमाररविकषगतविमातम इमत भमावियाः तसययकौविनमदरदसय तमारणयगजसय इमत यमावितम

लषटरीलमामजजनविमामपकमामम मविहिमारयनोगयसरनोविररपमामम - लषटरीलमाथरमम करकीडमाथरमम जलकरकीडमाथरमम चि

मजजनविमामपकमा सनमानसरयाः तमामम तमादशषटरीमम लषटरीलमामजजनविमामपकमामम करकीडमासरसषटरीमम इवि इतयनकषनअनविययाः मदरदयाः यथमा सरसस अविगमाह करकीडमत तथमा यकौविनममप लमाविणयरसमनझररकष मनमजजयमचिकरकीमडषमत इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः

समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः समरसय कमामसय बमाणकौघमानमामम शरसमकहिमानमामम पञचमानमामकषवि बमाणमानमाममइतयथरयाः पमातकषन पतनकषन आघमातकषन इतयथरयाः अपहतमा चिनोररतमा मविनषमा इतयथरयाः चिकषतनमा ससमवितम यसयतमादशयाः समरबमाणकौघपमातमापहतचिकषतनयाः कमामशरमाघमातमविनषससजयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

धमारसधरढकषन धमारमा सदनधमामगमसकनधयाः सदनधपपरनोभमागयाः इतयथरयाः ततर असधरढकषन असधमषठतकषनधमारमासधरढकषन सदनधमागषसथतकषन सकषनमापमतरमपणमा इतयथरयाः

62 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

अमतचिकरमाम ndash अमतपकविरकमातम करमधमातनोयाः सलमट मतमप णसल रपमम

तदशरनदपयाःखमामगसनतपतमम - तसयमायाः मदनसकषनमायमायाः दशरनकषन अविलनोकनकषन यतम द पयाःखममकमामबमाणमाहिह मतजमनकषमम तदकषवि अमगयाः अनलयाः तकषन सनतपतमम परजविसलतमम तदशरनदपयाःखमामगसनतपतममतदपरमामपतमनममततकलकषशमानलदगधमम इतयथरयाः

तनमपखमाबजमविमनसजरतयाः - तसयमायाः मदनसकषनमायमायाः मपखमाबजमातम मपखपदममातम मविमनसजरतयाः परमाभकतयाः अत एविपलमामयतयाः इमत भमावियाः तनमपखमाबजमविमनसजरतयाः तददनकमलपरमाभकतयाः

)4 3 3 मविभमागयाः -2समाबविषटरीतम- अहिस कनयमा समामपरतस तकष परदमारमाशचि यतनोऽहिस मपतरमा समपदरिदततमाय विमणजकष विमाचिमा

दततमा कमतपयदरकषवि मदनदमविरविमाहिनो मकष भमवितमा ततम तकषणनी गचछ ममा कषशचितम पशयकषतम ततनो दनोषनो भविकषतमइतयपकसतयमा तयकशचि स धमरदततसतमास जगमाद- सपनदरर यदसतप तविमास मविनमा नमाहिस जषटरीविकषयमम तदमाकणयरसमा विमणकसपतमा कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा तमपविमाचि- तमहिर मविविमाहिनो मकष तमावितम समपदतमास मपतमा मकषमचिरकमामङकषतस कनयमादमानफलस लभतमामम ततनोऽहिस तविमास मनषशचितस परणयकषन समपपकषषयमामम तदमाकणयरसनोऽबविषटरीतम- अनयपकविमार मपरयमा मम नकषषमा परभपककष कमलकष मविमलकषऽमप मकस रमतजमारयतकष इमत तकषनमामभमहितमासमाविमादषटरीतम- तमहिर कक तनोदमाहिदवि पकविर तविमामपपयमासयमामम ततयाः पमतमम इमत एविमपकवितनी तमास विमणकपपतरषटरीममपरतययमाथर शपथकषन सतयकषन स धमरदततयाः समबनधयाः ततसतकषननोषजझतमा समा समपमदगमा सविस मषनदरस मविविकषश

वयमाखयमासमा मदनसकषनमा अबविषटरीतम अविदतम अहिस कनयमा कप ममारषटरी अनकढमा अमविविमामहितमा इमत यमावितम समामपरतमम

अधपनमा तकष परदमारमायाः परपतनषटरी चि यतयाः यसममातम अहिस मपतरमा जनककष न समपदरिदततमाय विमणजकष वयमापमाररणकष विमाचिमाविमाकयकषन दततमा सममपरतमा अहिमम विमागदततमा अभविमम इतयथरयाः कनयमामम इममामम तपभयमम अहिमम मविविमाहिमविसधनमादमासयमामम इतयकषविसरपकषण मपतरमामदमभयाः दमातपमम सङकषलपतमा कनयमा विमागदततमा तसयमायाः अनयकषन सहि मविविमाहियाः गमहिरतयाःइमत शमासतरकक तमामम मतमम कमतपयदयाः एवि मदनदयाः मविविमाहियाः पररणययाः मकष भमवितमा भमविषयमत ततम तसममातम तकषणनीमकममप अनपकतविमा गचछ यमामहि ममा कषशचितम पशयकषतम ततयाः दनोषयाः भविकषतम इतयपकयाः तयमा तयकयाः परतयमाखयमातयाः चिस धमरदततयाः तमास जगमाद अकथयतम सपनदरर सकौमयकष यदसतप तविमास मविनमा नमाहिस जषटरीविकषयमम जषटरीमवितपस शकनपयमामम तदमआकणयर शपतविमा समा विमणकसपतमा कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा मविविमाहिपकविमारविसथमायमायाः नमाशरपभयकषन वयमाकप लमा तममउविमाचि अविदतम तमहिर यदकषविस तदमा इतयथरयाः मविविमाहियाः मकष तमावितम समपदतमास ससधयतप मनषपनननो भवितप इतयथरयाः मपतमामकष मचिरकमामङकषतस सदमापरमासथरतमम कनयमादमानफलस कनयमादमानकषन दपमहितकदमानकषन यतम फलमम पपणयरपमम इतयथरयाःलभतमामम ततयाः अहिस तविमास मनषशचितमम अविशयमम परणयकषन परकषमभमाविकषन समपपकषषयमामम सङगममषयकष तवितपरणमयनषटरीरपकषणतवि समषटरीपस गममषयमामम इतयथरयाः तदम आकणयर शपतविमा सयाः अबविषटरीतम उकविमानम अनयपकविमार ककष नमामप पकविर सविषटरीकक तमामम मपरयमा नकषषमा न कमामङकषतमा परभपककष अनयनोपभपककष अपरकषण सकषमवितकष कमलकष पदमकष मविमलकष शपभरकष अमप मकस रमतयाःपरषटरीमतयाः अनपरमागयाः इमत यमावितम जमायतकष भविमत इमत तकषन अमभमहितमा कसथतमा समा अविमादषटरीतम उकविमानम तमहिरकक तनोदमाहिदवि मविविमाहिस कक तविमा एवि पकविर मविविमाहिमाननतरमम सविमाममसमभमाषणमातम परमागकषवि तविमामम उपयमासयमामम तवि समषटरीपसगममषयमामम ततयाः पमतमम इमत एविमम उकवितनी कथयनतषटरीमम तमास विमणकपपतरनी परतययमाथर मविशविमासमाथरमम शपथकषन

सससकक तसमामहितयमम 63

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सतयकषन चि स धमरदततयाः समबदयाः ततयाः तकषन उषजझतमा मपकमा समा समपमदगमा वयमाकप लमचिततमा सविस मषनदरससविसयमायाः गकहिमम मविविकषश परमविषवितषटरी इतयथरयाः

सरलमाथर याःतदमा समा उकवितषटरी यतम समा कनयमा तसयमायाः मविविमाहियाः न अभवितम मकञच समपदरिदततकषन सहि तसयमायाः

मविविमाहियाः अमप मनषशचितयाः तसममातम ततम न समभविमत इमत तदमा स उकविमानम यतम तमास न परमापननोमत चिकषतम स नजषटरीमविषयमत इमत तदमा सविसयमायाः चिररतरदकषणस सयमादम इमत मचिनतयमा वयमाकप लमा समा उकवितषटरी यतम मविविमाहिमाननतरसतसय सकमाशस गममषयमत इमत तदमा स उकविमानम यतम ककष नमामप पकविर सविषटरीकक तमास मपरयमास स न सविषटरीकररषयमत इमतततयाः परस समा विचिनस दततवितषटरी यतम - मविविमाहिमातम परमम आदकौ धमरदततसय समषटरीपमम आगममषयमत परस समपदरिदततसयसमषटरीपमम गममषयमत इमत

वयमाकरणमविमशर याः

कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा - कनयमाभमाविसय कप ममारषटरीतविसय पपससससगमारभमाविरपसय इतयथरयाः दकषणममदपमषयाः बलपकविरकमासलङगनमामदनमा धमरदततकषन तमदशपमदतमायमायाः अपननोदनमम इतयथरयाः तसममातम भयमाकप लमातरसतमा कनयमाभमाविदकषणभयमाकप लमा सतषटरीतविनमाशभयवयसतमा

अनयपकविमार - अनययाः अपरयाः पपरषयाः पकविरयाः परथमयाः परणयषटरीमत भमावियाः यसयमायाः समा अनयपकविमार पकविरपरणमयनसमविहिमाय पशचिमातकक ततमदननपरणयपमातरमा पपनभकर ररमत यमावितम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः यदमा अनयकषनपपरषमानतरकषण पकविरमम परथममम उपभपकमम इमत भमावियाः यमा समा अनयपकविमार पपरषमानतरनोपभपकमा इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

कक तनोदमाहियाः - कक तयाः समपमामदतयाः उदमाहियाः पररणययाः यसयमायाः समा कक तनोदमाहिमा समपननमविविमाहिवयमापमारमा

)4 3 4 मविभमागयाः 3अथ परमापतकष लगमदविसकष मनविकरततनोदमाहिमङगलमा समा गतविमा पमतगकहिस नषटरीतविमा चि उतसविकषन विमासरस मनमश

पतयमा समस शयनषटरीय-गकहिमधयमासत ततर शययमामनषणणमामप असममपखषटरी समपदरिदततसय तसयमायाः पतयपयाःपररषविङगस न परतयपदत तकषनमानपनषटरीयममानमामप समा यदमा उदशपयाः बभकवि नमाहिमसयमा अमभमतनोऽसतषटरीमतहदमाकरनोतम अविमादषटरीचचि- सपनदरर यमद तकषऽहिस नमामभमतयाः तततकष यनोऽमभमतयाःतस सकषमवितपस गचछ तदमाकणयरसमा नतमपखषटरी शनदरविमादषटरीतम- नमाथ तविस मकष परमाणमासधकयाः परकषयमानम मकनतप मकष मविजमपतमकषकमास शणप सहिषर मकषअभयस परयचछ शपथञच कप रषवि आयरपपतर अविकवयममप तकष विदमामम एविमपकवितषटरी समा तथकषमत कक चछष मातमपरमतपमादममानस तस समविषमादस सलजजस सभयञचमाविमादषटरीतम- नमाथ एकदमा एकमामकननी गकहिनोदमानकष ममास दषटमाधमरदततनो नमाम मम भरमातपयाः सखमा यपविमा समरमातपरयाः ममामरणतम अहिस परषटरीविमादस मपतपयाः कनयमादमानफलञचरकनतषटरी हिठपरविकततसय तसय विमाचिमयचछस यतम- पकविर मविविमामहितमा तविमामपपकषषयमामम ततयाः पमतमम इमत ततमपरभनो मकष सतयस परमतपमालय अनपमनयसवि ममास तदषनतकगमनमाय तमननकटस गतविमा कणकषन आगममषयमामम

न महि आबमालयसकषमवितस सतयममतकरममतपस शकननोमम इमत तसयमायाः विचिनोविजरपमातकषन सहिसमा हितयाःसमपदरिदततयाः सतयकषन बदयाः कणममचिनतयतम- अहिनो सधकम इयमनयरकमा एतयमा धपविमकषवि गनतवयस ततम कथस

64 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

सतयस हिषनम यमातप इयस कनोऽसयमायाः पररगहियाः इतयमालनोचय तमास यथकषषगमनमाय अनपमकषनकष समामप सहिसमासमपतथमाय तसममादम विकषशमननो मनरगमातम

वयमाखयमाअथ परमापतकष उपषसथतकष लगमदविसकष मविविमाहिमदविसकष मनविकरततनोदमाहिमङगलमा समपननशपभपररणयवयमापमारमा समा

गतविमा पमतगकहिस सविमाममगकहिमम नषटरीतविमा अमतविमाहिमयतविमा उतसविकषन आननदकषन विमासरस मदविसमम मनमश चि पतयमा समसशयनषटरीयगकहिमम अधयमासत परमविषवितषटरी ततर शययमामनषणणमामप शययमायमामम उपमविषमामप शययमाषसथतमामप असममपखषटरीमविमपखषटरी पतयकौ परमाङमपखषटरी इतयथरयाः समपदरिदततसय तसयमायाः पतयपयाः पररषविङगमम आसलङगनमम न परतयपदत नपरमापननोतम पमतस पशचिमातकक तय षसथततविमातम तसय आसलङगनमामदकस न बहिह अमनयत इतयथरयाः तकषन अनपनषटरीयममानमाअनपरनोसधतमा अमप समा यदमा उदशपयाः अशपयपकमा बभकवि अजमायत तदमा सयाः समपदरिदततयाः नमाहिमम असयमायाः अमभमतयाःअषसम परमासथरतयाः मपरययाः इतयथरयाः नमाषसम इमत हदमाकरनोतम हदमा मनसमा अकरनोतम सविषटरीकक तविमानम अविमादषटरीतमउकविमानम चि सपनदरर यमद तकष तवि अहिस नमामभमतयाः तततकष ययाः अमभमतयाः तस सकषमवितपस गचछ तदमाकणयर समानतमपखषटरी शनदयाः अविमादषटरीतम नमाथ सविमाममनम तविस मकष परमाणमासधकयाः परकषयमानम मपरयतमयाः मकनतप मकष मविजमपतमम एकमासमविजमापनमम एकमम शणप सहिषर हिषरण आननदकषन सहि सहिषरमम समाननदमम परसननचिकषतसमा इतयथरयाः मकष महमम अभयसपरयचछ आशविमासस दकषमहि शपथस चि कप रषवि आयरपपतर इमत पतयपयाः समबनोधनमम अविकवयमम अनपचचिमायरमम अमपलजजमाकरतविमातम इमत भमावियाः तकष तपभयमम विदमामम मविजमापयमामम एविमम उकवितषटरी समा तथमा तदकषवि भवितप विकवयमतकष बकमहि अभयस ददमामम शपथस चि करनोमम इतयकषविसरपमम इतयथरयाः इमत कक चछष मातम परमतपदममानस अङगषटरीमकरयममाणममतस समपदरिदततमम समविषमादस सलजजस सभयस चि अविमादषटरीतम नमाथ एकदमा एकमामकननी गकहिनोदमानकष ममास दषटमा धमरदततयाःनमाम मम भरमातपयाः सखमा ममतरमम यपविमा समरमातपरयाः कमाममातरयाः ममामम अरणतम रदविमानम अहिस परषटरीविमादमम अपविमादममलनोकमननदमामम इमत यमावितम मपतपयाः कनयमादमानफलस चि रकनतषटरी पमालयनतषटरी हिठपरविकततसय तसय विमाचिमम विमाकयममअयचछमम अददमामम अङगषटरीकक तवितषटरी इतयथरयाः यतम पकविर मविविमामहितमा तविमामम उपकषषयमामम ततयाः पमतमम इमत ततम परभनोमकष सतयस परमतपमालय रक अनपमनयसवि अनपममतस परयचछ ममास तदषनतकगमनमाय तसय समषटरीपगमनमाथरममतमननकटस गतविमा कणकषन आगममषयमामम न महि आबमालयसकषमवितस सतयमम अमतकरममतपस शकननोमम पमारयमामम इमततसयमायाः विचिनोविजरपमातकषन विमागबमाणकषन सहिसमा हितयाः समपदरिदततयाः सतयकषन बदयाः कणमम अमचिनतयतम मचिषनततविमानमअहिनो सधकम इयमम अनयरकमा पमतवयमतररकस परषटरीणमामत एतयमा धपविमम एवि गनतवयस गमनषटरीयमम ततम कथस सतयसहिषनम लङघयमामम यमातप गचछतप इयमम कयाः असयमायाः पररगहियाः गहिणमम असयमायाः गहिणकष मकस परयनोजनमम नदवि एनमाममपतनषटरीतविकषन गकहमामषटरी इतयथरयाः इमत आलनोचय मविविकषचिनमामम कक तविमा तमास यथकषषगमनमाय सविमामभषसथमानकष गमनमाथरममअनपमकषनकष अनपममतमम अयचछतम समा अमप सहिसमा हिठमातम समपतथमाय उषतथतमा तसममातम विकषशमनयाः गकहिमातम मनरगमातमबमहियाः अगचछतम इतयथरयाः

सरलमाथर याःमविविमाहिमातम परस विमासररमातरकौ पतयपयाः सकमाशस गतविमा समा करषनदतपमम आरबधवितषटरी यदमा समपदरिदततयाः कमारणस

पकषविमानम तदमा समा सविसयमायाः मविविमाहिमातम पकविरविकततमानतमम तसमद कसथतवितषटरी समपदरिदततयाः दषविमानम यतम समा अनयसपरषटरीणमामत इयमम ममामम न परषटरीणमामत अतयाः असयमायाः अविरनोधयाः ममासतप तसममादम स गमनकष शषटरीघरमम अनपममतसदततविमानम समामप अनपममतमम परमापय धनदततसमषटरीपमम गनतपमम गकहिमातम झमटमत मनगरतमा

सससकक तसमामहितयमम 65

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाकरणमविमशर याः

लगमदविसकष - लगकषन शपभरमाशषटरीनमामम उदयकषन हिकषतपनमा मदविसकष मविविमाहिमाथरमनमदरषमदनकष लगमदविसकषविदविमामहिकशपभरमामशयपकमदनकष इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

मनविकरततनोदमाहिमङगलमा - मनविकरततस मनषपननमम उदमाहिमाय मविविमाहिमाय मविविमाहिकमरसमपमादनमाय इतयथरयाः मङगलममशपभकमर यसयमायाः समा मनविकरततनोदमाहिमङगलमा समपननशपभपररणयवयमापमारमा

उदशपयाः - उतम उदगतमम अशप नकषतरनोदकस यसयमायाः समा उदशपयाः दषनकषतरनषटरीरमा रनोदननोनमपखषटरी इमत यमावितम इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

हिठपरविकततसय ndash हिठकष बलमातकमारकष बलपकविरकमाविरनोधकष इतयथरयाः परविकततसय उदतसय हिठपरविकततसय इमतसपतमषटरीततपपरषसममासयाः परसभमम ममामम अविरनोदपमम उपकरमानतसय तसय धनदततसय

विचिनोविजरपमातकषन - विचिमाससस विमाकयमामन विजरमम अशमनररवि तसय पमातकषन पतनकषन विचिनोविजरपमातकषनविमागविजरमाघमातकषन इतयथरयाः इमत षषठषटरी ततपपरषसममासयाः

अनयमारकमा - अनयषसमनम पपरषमानतरकष पमतवयमतररककष रकमा अनपरकमा अनपरमामगणषटरी अनयरकमापरपपरषमासकमा इमत सपतमषटरीततपपरषसममासयाः

)4 3 5 मविभमागयाः 4अथ समा यमानतषटरी मदनसकषनमा मनमश ममागर एकमामकनषटरी ककष नमामप चिकौरकषण परधमावय विसनमाञचलमादम

ररधकष ऊचिकष चि मबभयतषटरी समा- कमा तविस सपभरप कवि यमासस समाविमादषटरीतम- मपञच ममामम मकस तविमानकषन परसङगकष नकमायरमषसत मकष ततशचिकौरनोऽबविषटरीतम- सपनदरर चिकौरमातम मततयाः कथस तविस मपचयसकष तदमाकणयर समाविदतम-गकहिमाण मकष आभरणमामन ततशचिकौरयाः अभयधमातम- शनोभनकष मकमकषमभरतपलदयाः चिनदरिकमानतमाननमासजगदमाभरणभकतमास भवितनी नदविमाहिस तयजमामम इमत तकषननोकमा मविविशमा समा विमणङनषनदनषटरीमनजविकततमानतममाखयमाय तमकषविस परमाथरयमाममास- भदरि कणमम अपकषकसवि यमावितम सतयमनपपमालयमाममएतदमाकणयर चिकौरसतमास सतयसनधमास मतविमा मपमनोचि तसथकौ चि ततर तदमागमस परतषटरीकममाणयाः समामप तसयधमरदततसय विमणजनोऽषनतकममाजगमाम स चि धमरदततसतमामम अभषटरीषमास परमापतमास दषटमा यथमाविकततस पकषटमामविमचिनतय चि कणमबविषटरीतम- सपनदरर सतयकषन तकष पपषनोऽषसम तवियमा परससतरयमा मकष नमाषसत परयनोजनममयमावितम तविमास कषशचिननकषकतकष तमावितम यथमागतस गमयतमामम इमत तकषन तयकमा समा तथकषमत तदगकषहिमातमपरतयमागमतम अथ पसथ चिकौरसय परमतपमालयतनो मनकटस परमापय- बकमहि कसतकष विकततमानतसततर गतमायमायाः इमतपकचछतकष तसमद समा तकषन विमणजमा यथनोकस ततम सविरममाखयमातवितषटरी ततयाः चिकौरसतमामविमादषटरीतम- यदकषविस ततममयमामप सतयतपषकषन मविमपकमासस समामपरतस समाभरणमा गकहिस वज इमत एविस तकषनमामप सनतयकमा रमकतमाअनकणमा अलपपतशषटरीलमपमदतमा पतयपरषनतकममाययकौ ततर गपपतस परमविषमा परहषदविमागतमा पकषमा तसमद पतयकष ततमसविर यथमाविदम अविणरयतम सनोऽमप अमलमानमपखकमाषनतमसमभनोगलकणमामम अनषचिमाररतरमाससतयपमालनगतमामम अदपषममानसमास समभमावय अमभननद चि तयमा सहि यथमासपखस तसथकौ

66 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

वयमाखयमाअथ समा यमानतषटरी गचछनतषटरी मदनसकषनमा मनमश रमातरकौ ममागर एकमामकनषटरी मनयाःसमङगनषटरी ककष नमामप चिकौरकषण

परधमावय धमामवितविमा विसनमाञचलमादम विसतरपरमानतदकषशमम आकक षय इतयथरयाः ररधकष परमतरदमा ऊचिकष उकमा चि मबभयतषटरीतरसतमा समा कमा तविस सपभरप सपनदरभरकसमषनवितकष कवि कप तर यमासस गचछसस समा अविमादषटरीतम अविदतम मपञच तयज ममास मकसतविमानकषन परसङगकषन वयमापमारकषण कमायरमम अषसत मकष ततयाः चिकौरयाः अबविषटरीतम उकविमानम सपनदरर चिकौरमातम मततयाः कथस तविसमपचयसकष मपमकस परमापसयसस तदमाकणयर समा अविदतम गकहिमाण मकष आभरणमामन सपविणमारमन ततयाः चिकौरयाः अभयधमातमउकविमानम शनोभनकष मकमम एमभयाः उतपलदयाः परसतरदयाः चिनदरिकमानतमाननमास इनद पसपनदरमपखषटरीमम जगदमाभरणभकतमास भवितनीनदवि अहिस तयजमामम तयकपस शकननोमम इमत तकषन उकमा मविविशमा वयमाकप लमा मकममप कतपरमम असमथमार समाविमणङनषनदनषटरी मनजविकततमानतमम आखयमाय उकतविमा तमम एवि परमाथरयमाममास परमासथरतवितषटरी भदरि कणमम अपकषकसविअपकषकमास कप र यमावितम सतयमम अनपपमालयमामम इहिसथसयदवि अतरदवि वितरममानसय तकष तवि पमाशविर समषटरीपमम सतविरसशषटरीघरमम एषयमामम आगममषयमामम नमाहिमम इममास मगरमम विमाचिमम उलङघमयषयमामम अनयथमा कररषयमामम एतदमआकणयर चिकौरयाः तमास सतयसनधमास मतविमा बपदधविमा मपमनोचि मपमकमम अयचछतम तसथकौ आसषटरीतम चि ततर तदमागमसपरतषटरीकममाणयाः परतषटरीकमास कप विरनम समा अमप तसय धमरदततसय विमणजयाः वयमापमाररणयाः अषनतकस समषटरीपमम आजगमामआगतवितषटरी स चि धमरदततयाः तमास अभषटरीषमामम ईषपसतमामम परमापतमास लबधमामम दषटमा यथमाविकततस विकततमानतमम पकषटमामविमचिनतय मचिनतनस कक तविमा चि कणमम अबविषटरीतम उकविमानम सपनदरर सतयकषन सतयपमालनकषन तकष तपषयाः परषटरीतयाः अषसमतवियमा परससतरयमा परपतनयमा मकष नमाषसत परयनोजनमम आविशयकतमा यमावितम तविमास कषशचितम नकषकतकष न पशयमत तमावितमयथमागतस गमयतमास गचछतप इमत तकषन तयकमा समा तथमा यकषन परकमारकषण पथमा विमा आगतवितषटरी तकषनदवि परकमारकषण पथमा विमातदगकषहिमातम परतयमागमतम परतयमागतवितषटरी

अथ पसथ चिकौरसय परमतपमालयतयाः परतषटरीकममाणसय मनकटस समषटरीपमम परमापय बकमहि विद कसतकष विकततमानतयाःततर गतमायमायाः गतवितयमायाः इमत पकचछतकष तसमद समा तकषन विमणजमा यथनोकस ततम सविरमम आखयमातवितषटरी उकवितषटरी ततयाःचिकौरयाः तमामम अबविषटरीतम उकविमानम यमद एविस ततम तदकषतनोयाः मयमा अमप सतयतपषकषन सतयकषन सतयधमरससरकणकषन तपषयाःपरषटरीतयाः तकषन सतयतपषकषन सतयपमालनहिकषतपकसनतपषकषन मविमपकमा मपकमा असस तविमम इमत शकषषयाः समामपरतमम अधपनमासमाभरणमा आभरणयपतमा गकहिस सविसयमायाः आविमासमम वज गचछ इमत एविस तकषन अमप सनतयकमा मविमपकमा रमकतमाअनकणमा परमतजमा-ऋणमपकमा अलपपतशषटरीलमपमदतमा मनजसतषटरीतविससरकणपरषटरीतमा इतयथरयाः पतयपयाः भतपरयाः अषनतकससमषटरीपमम आययकौ आगतवितषटरी ततर गपपतस सपरमकतमम अनयदयाः अदषमम यथमा तथमा इतयथरयाः परमविषमा परहषमा षसमतमाएवि आगतमा पकषमा पतयमा इमत शकषषयाः तसमद पतयकष ततम सविर सकलमम यथमाविदम अविणरयतम विमणरतवितषटरी सयाः अमपअमलमानमपखकमाषनतस अकलङकचिमाररतरतयमा हषविदनमामम तमामम असमभनोगलकणमासचिमबननखकतमामदसमभनोगलकणविसजरतमामम अनषचिमाररतरमास अकलमङकतसविभमाविमामम सतयपमालनगतमासपरमतजमारकणमाथरमकषवि परषसथतमामम अदपषममानसमास मविशपदहदयमामम समभमावय मवितकयर अमभननद परशसय सनतनोषयविमा चि तयमा सहि यथमासपखस सपखकषन तसथकौ कमालस यमामपतविमानम इतयथरयाः

सरलमाथर याःपरस यदमा समा धमरदततसय समषटरीपस आगचछनतषटरी आसषटरीतम तदमा ममागर एकयाः चिकौरयाः सममागतयाः सयाः अमप तमास

गनतपमम अनपममतस न ददमामत सम तदमा धमरदततमातम परतयमागमनसमयकष तसय समषटरीपमम आगममषयमत इतयपकतविमा समा

सससकक तसमामहितयमम 67

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ततयाः मनगरतय धमरदततसय मनकटस गतवितषटरी एतकषषप मदनकषषप गतकषषप धमरदततसय कमामपषटरीडमा शमानतमा जमातमा अमप चिसमा परपतनषटरी तसममादम सयाः तमास सविपतयपयाः समषटरीपस गमनमाय उकविमानम तदमा तसय सकमाशमातम आगमनसमयकषचिकौरसमषटरीपस गतवितषटरी चिकौरयाः तसयमायाः सतयमनषठतमास दषटमा परषटरीतयाः सनम तमास सविगकहिगमनमाय उकविमानम परस यदमा समापतयपयाः समषटरीपस गतवितषटरी तदमा समपदरिदततयाः दषविमानम यतम तसयमायाः गमातरकष कप तरमामप समभनोगमचिहस नमाषसत मकञच समासतयपमालनस कक तवितषटरी परनतप सविमपतरनोयाः यथमा अविममाननस न सयमातम तथमा कक तवितषटरी एतकषन मदनसकषनमायमायाः उपररसमपदरिदततसय परषटरीमतयाः विसधरतमा सयाः तमास समादरस सविषटरीकक तविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

सपभरप - सप सपषठप शनोभनकष भरपविकौ यसयमायाः समा सपभरकयाः ततसमबपदकौ सपभरप सपनदरभरकसमषनवितकष इतयथरयाः चिनदरिकमानतमाननमामम - चिनदरिवितम कमानतमम सपनदरमम आननमम विदनमम यसयमायाः तमामम चिनदरिकमानतमाननमामम

इनदपसपनदरमपखषटरीमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः जगदमाभरणभकतमामम - जगतमामम भपविनमानमामम अमाभरणभकतमामम अलङकमाररमपणषटरीमम जगदमाभरणभकतमामम

लनोकखलमामभकतमानम अतषटरीवि सपरपमामम इतयथरयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः सतयसनधमामम - सतयमा अमकषमा सनधमा परमतजमा यसयमायाः तमादशषटरीमम सतयसनधमामम यथमाथरविमामदनषटरीमम

इमत यमावितम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः अनकणमा - नमाषसत ऋणमम दकषयमम परमतजमापमालनरपमम अविशयपररशनोधनषटरीयममतयथरयाः यसयमायाः समा

अनकणमा परमतजमा-ऋणमपकमा इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः अलपपतशषटरीलमपमदतमा - अलपपतकषन अमविनषकषन शषटरीलकषन सदकततकषन चिमाररतरयकषण हिकषतपनमा इतयथरयाः मपमदतमा हषमा

इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः यदमा अलपपतमम शषटरीलमम यसयमायाः समा अलपपतशषटरीलमा समा चि असकौ मपमदतमाचिकषमत कमरधमारयसममासयाः

अमलमानमपखकमाषनतमम - अमलमानमा अमसलनमा परफप लमा इमत यमावितम मपखकमाषनतयाः मपखशनोभमा यसयमायाःतमामम अमलमानमपखकमाषनतमम अकलङकचिमाररतरतयमा हषविदनमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

असमभनोगलकणमामम - न मविदतकष समभनोगसय रतसय पपससससगरसय इतयथरयाः लकणमम मचिहमममविशङखलविकषशमामदकमम इमत यमावितम यसयमामम यसयमा विमा तमामम असमभनोगलकणमामम अदषशङगमारमचिहमाममयथमापकविरविकषशमामम इमत यमावितम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

अनषचिमाररतरमामम अनषमम असखसलतमम चिमाररतरमम सदकततमम सतसविभमावियाः इतयथरयाः यसयमायाः तमाममअनषचिमाररतरमामम अकलमङकतसविभमाविमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

सतयपमालनगतमामम - सतयसय शपथसय पमालनमाय रकणमाय गतमामम परयमातमामम सतयपमालनगतमाममपरमतजमारकणमाथरमकषवि परषसथतमामम न तप अमभसमारमाथरमम इमत भमावियाः इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः

अदपषममानसमामम - अदपषमम पमवितरमम ममानसमम मचिततमम यसयमायाः तमामम अदपषममानसमामम मविशपदहदयमाममइमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

68 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

)4 3 6 मविभमागयाः - 5इमत कथमामपकतविमा स विकषतमालसतस भकपस पकचछमत सम- रमाजनम पकविरयोकस शमापमनपसमकतय बकमहि एषमास

चिकौरविमणजमास मधयकष कयाः तयमागषटरी इमत तदमाकणयर स रमाजमा मकौनस मविहिमाय तस विकषतमालममाहि सम- एषमासचिकौरसतयमागषटरी न पपनरभकौ तकौ विमणजकौ यनो महि पमतसतमामम अतयजयमास मविविमाहमामप अजहिमातम स कप लजयाःसनम अनयमासकमास भमायमार जमाननम कथस विहिमत यनोऽमप अपरयाः स भयमातम अथविमा कमालकषनजषटरीणमारसमकविकषगमातम तमामतयमाकषटरीतम चिकौरसतप गकढचिमारषटरी मनरपकषकयाः पमापषटरी परमापतस समाभरणस सतरषटरीरतनस यदमपञचतमतकषन स एवि तयमागषटरी इमत एतदमाकणयरवि स विकषतमालयाः पकविर वितम सविस पदमगमातम रमाजमामप पपनसतममानकषतपससयतननोऽभवितम

वयमाखयमाइमत कथमामम उपमाखयमानमम उकतविमा स विकषतमालयाः तस भकपस मविकरममामदतयमम पकचछमत सम रमाजनम पकविरयोकस

परमाकम कसथतस शमापमनपसमकतय शमापस समकतविमा बकमहि विद एषमास चिकौरविमणजमास चिकौरसय तथमासमपदरिदततधमरदततमाखयविमणगदयनोशचि मधयकष कयाः तयमागषटरी तयमागशषटरीलयाः तदम आकणयर स रमाजमा मकौनस मविहिमायतयकतविमा तस विकषतमालमम आहि सम उकविमानम एषमास चिकौरयाः तयमागषटरी न पपनयाः उभकौ तकौ विमणजकौ ययाः महि पमतयाः तमाममअतयजयमास मविविमाह मविविमाहिस कक तविमा अमप अजहिमातम तयकविमानम स कप लजयाः सतकप लनोतपननयाः सनम अनयमासकमास भमायमारजमाननम कथस विहिमत गकहमामत इतयथरयाः मनोचिमयतपमम शकननोमत इमत यमावितम ककष न परकमारकषण सथमापयमत ययाः अमपअपरयाः धमरदततयाः स भयमातम अथविमा कमालकषन जषटरीणमारसमकविकषगमातम जषटरीणरयाः कषटरीणयाः आसमकविकषगयाः अनपरमागमामतशययममतसममातम जषटरीणमारसमकविकषगमातम जषटरीणरयाः कषटरीणयाः आसमकविकषगयाः अनपरमागमामतशययमम तसममातम बहिहकमालमादशरनकषनमनदमानपरमागतविमातम तमामम अतयमाकषटरीतम तयकविमानम चिकौरयाः तप गकढचिमारषटरी गकढस गपपतमम चिरमत भरममत इमत गकढचिमारषटरीमनशमामविहिमारषटरी मनजरनपरदकषशमविहिमारषटरी विमा मनरपकषकयाः सममाजसमबनधपररशकनययाः पमापषटरी परमापतस समाभरणस सतरषटरीरतनसललनमाशकषषठस यदम अमपञचतम तयकविमानम तकषन स एवि तयमागषटरी इमत एतदम आकणयर एवि स विकषतमालयाः पकविरवितम सविससविककीयमम पदस सथमानमम मशसशपमाविककमम इतयथरयाः अगमातम गतविमानम रमाजमा अमप पपनयाः तमम आनकषतपस यतनविमानमअभवितम इतयथरयाः

सरलमाथर याःएविस कथमास शमाविमयतविमा विकषतमालयाः पकषविमानम यतम चिकौर-समपदरिदतत-धमरदततमानमास मधयकष कयाः तयमागषटरी इमत तदमा

मविकरममामदतययाः उततरस दततविमानम यतम चिकौरयाः एवि तयमागषटरी इमत यतनो महि समपदरिदततयाः तमास परषसमनम पपरषकष अनपरकमासजमातविमा गमनकष अनपममतस दततविमानम धमरदततयाः परपतनयमायाः उपभनोगकष पमापस सयमातम इमत भयकषन तमास सविपतयपयाः मनकटसगमनमाय उकविमानम चिकौरसय समा पतनषटरी अमप नमासषटरीतम न विमा तसय मनसस पमापभषटरीमतयाः वितरतकष समाआभरणमविमशषमास रपयकौविनसमपननमास सपनदरनी मदनसकषनमास परमापय अमप तमास सविगकहिगमनमाय उकविमानम तसममाद म सयाःएवि तयमागषटरी इमत ततयाः परस विकषतमालयाः मविकरममामदतयमातम समषटरीचिषटरीनमम उततरस परमापय पपनयाः मशसशपमाविककस परमत गतविमानम

सससकक तसमामहितयमम 69

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

)4 3 7 मदतषटरीयकथमायमायाः तमातपयमारथर याःअतर विकषतमालयाः मविकरममामदतयस परमत कथमास कथमयतविमा सतयममागमारविलमबनसय ममाहिमातमयस विमणरतविमानम सयाः

कथमायमामम एविमम उकविमानम यतम अनङगपपरनमामककष नगरकष अथरदततनमामकयाः विमणकम विसमत सम तसय पपतरषटरी आसषटरीतममदनसकषनमा पपतरशचि धनदततयाः इमत एकदमा यदमा समा उदमानकष आसषटरीतम तदमा तसयमायाः भरमातपयाः सखमा धमरदततयाः तमासदषविमानम तमास परमापतपस सयाः इषविमानम ततयाः परस समा उकवितषटरी यतम समपदरिदततकषन समाकस तसयमायाः विमागदमानमम अभवितम सयाःतसयमायाः विमाकयस कथममप न शणनोमत सम तदमा समा तसमद विचिनस दततवितषटरी यतम मविविमाहिमातम परमम आदकौ तसयसमषटरीपमम आगममषयमत परस पतयपयाः समषटरीपमम इमत एविस शपतविमा सनतपषयाः सयाः गकहिस गतविमानम परस यदमा मदनसकषनमायमायाःमविविमाहियाः अभवितम तदमा मविविमाहिमाननतरस समा पतयपयाः अनपममतस सविषटरीकक तय धमरदततसय समषटरीपमम आदकौ आगचछमततदमा ममागर एकयाः चिकौरयाः तमामम गकहिषटरीतविमानम तदमा तसयमामप समषटरीपस समा विचिनस दततवितषटरी यतम समा परतयमागमनसमयकषतसय समषटरीपमम आगममषयमत तसय विचिनस शनोषयमत चि परस यदमा समा धमरदततसय समषटरीपस गतवितषटरी तदमा सयाःमचिषनततविमानम यदम इयस परसतरषटरी तसममातम गकहिगमनमाय तमामम उकविमानम परस यदमा चिकौरसमषटरीपमम आगतवितषटरी तदमातसयमायाः सतयपमालनस दषटमा सयाः अमप तमास गकहिगमनमाय उकविमानम परस तसयमायाः पमतयाः सकलस विकततमानतस शपतविमातसयमायाः सतषटरीतविस चि जमातविमा आनषनदतयाः भकतविमा तमास समाननदमम सविषटरीकक तविमानम इममास कथमास शमाविमयतविमा विकषतमालयाःरमाजमानमम अपकचछतम यतम तकषषमास मधयकष तयमागषटरी कयाः इमत तदमा रमाजमा उकविमानम यतम धमरदततयाः पमापभयमातम तमासगकहिगमनमाय उकविमानम तसयमायाः पमतयाः अनयरकमा इमत मतविमा तमास गमनमाय अनपममतस दततविमानम परनतप चिकौरयाःतसयमायाः सतयतमास दषटमा तमास गकहिस परकषमषतविमानम तसममातम सयाः चिकौरयाः एवि परकक ततयमागषटरी इमत समषटरीचिषटरीनमम उततरस परमापयविकषतमालयाः पपनयाः शमशमानस परमत गतविमानम

पमाठगतपरशनमायाः-२

1 विकषतमालयाः कप तर परमतविसमत सम

2 अनङगपपरसय नकपसय नमाम मकमम

3 विमणजयाः नमाम मकमम आसषटरीतम

4 विमणजयाः पपतरसय नमाम मकमम

5 धनदततसय भमगनयमायाः नमाम मकमम

6 कयाः मदनसकषनमायमायाः परकषषमण पमततयाः

7 मदनसकषनमायमायाः पतयपयाः नमाम मकमम

8 धमरदततयाः कप तयाः मदनसकषनमास सविपतयपयाः सकमाशस गमनमाय उकविमानम

9 मकस दषटमा चिकौरयाः तमास तयकविमानम

10 तकषषमास मधयकष कयाः तयमागषटरी इमत रमाजयाः मतमम

11 सतमभस सतमभकषन मकषलयत -

70 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

सतमभयाः १ सतमभयाः २

1 अनङगपपरसय नकपयाः धनदततयाः

2 विमणजयाः पपतरयाः अनङगपपरमम

3 धनदततसय भमगनषटरी धमरदततयाः

4 धनदततसय सखमा विषटरीरबमाहिहयाः

5 तयमागषटरी मदनसकषनमा

6 मदनसकषनमायमायाः गकहिमम चिकौरयाः

12 आसषटरीदम विषटरीरबमाहिहनमारम सकलभकपमालमशरयाः समभयमचिरतशमासनयाः इविमापरयाः नकपमतयाः

13 अथरदततयाः परमतविसमत सम

14 अथरदततसय नमाम जयकषषठयाः पपतरयाः

15 रमाजनम शमानतयाः असस तमदममास कथमास शणप

16 आसषटरीदम नमाम सकलभकपमालमशरयाः पमाकशमासनयाः इविमापरयाः नकपमतयाः

17 अनङगपपरकष नगरकष नमाम महिमाधनयाः समाथरविमाहियाः परमतविसमत सम

18 तसय धनदततयाः नमाम जयकषषठयाः पपतरयाः कनषटरीयसषटरी चि कनयमा नमाम समजमायत

19 अहिस कनयमा समामपरतस तकष परदमारमाशचि यतयाः अहिस मपतरमा विमणजकष विमाचिमा दततमा

20 मपतमा मकष मचिरकमामङकषतस लभतमामम

21 परभपककष कमलकष अमप मकस रमतजमारयतकष

22 सपनदरर मततयाः कथस तविस मपचयसकष

23 परमापतस समाभरणस यदम अमपञचतम तकषन स एवि तयमागषटरी इमत

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष विकषतमालपञचमविसशमतयाः इमत गनथमातम दकष कथकष सविषटरीकक तकष अनयनोयाः कथयनोयाः पठनकषनसमामहितयगपणमानमास पररचियनो भविमत मकञच अतर कनयमादमानमविषयकष सततमायमायाः रकणमविषयकष मकञच यनोगयविरयाः कयाः इमतमविषयकष विणरनमा मविमहितमा परथमकथमायमामम अनङगरमतस परमापतपस चितविमारयाः आगतमायाः - एकयाः बमाहमणयाः एकयाः कमतरययाःएकयाःविदशययाः एकयाः शकदरिशचि तकषषप कयाः तमास परमापसयमत इमत रमाजमा पकषविमानम तदमा रमाजमा उकविमानम यतम कमतरययाः एवि तमासपरमापतपस शकननोमत अतर कनयमादमानस कसमद मकरयतकष इमत मविषयकष चिचिमार मविमहितमा

मदतषटरीयमायमास कथमायमास मदनसकषनमा धमरदततसय समषटरीपकष विचिनस दततवितषटरी तसममातम विचिनसतयतमापमालनमायसविपमतममप कणमम सथमापमयतविमा विचिनपमालनमाथर गतवितषटरी मधयकष ममागर चिकौरयाः परमापतयाः तसमद अमप विचिनस दततवितषटरी

सससकक तसमामहितयमम 71

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

धमरदततयाः चिकौरशचि तसयमायाः सतयतमारकणस दषटमा तमास गकहिस परमत गमनमाय उकविमानम पमतयाः अमप तसयमायाः सतषटरीतविससतयतमारकणस दषटमा तमास सहिषरमम सविषटरीकक तविमानम अतर कसमद अमप विचिनस दषटरीयतकष चिकषतम तसय यथमा कथसञचतम रकणसमविधकषयमम इमत उपदकषशयाः परमापयतकष

मकमसधगतमम

1 सनोतसमाहिघनकष महि विषटरीरहदयकष न जमातप खकषदयाः अनतरस लभतकष

2 न महि आबमालयसकषमवितस सतयमम अमतकरममतपस शकयतकष

यनोगयतमामविसतमारयाः

सनदभरगनथपररचिययाः

चिचिरयमा विधरतकष मविदमा तसममातम मविदमायमायाः यमावितम अधययनस मकरयतकष तमावितम समा मविदमा सपदढमा भविमतविकषतमालपञचमविसशतकषयाः अधययनमम अनकषन पमाठकषन समयगम भविमत अतर अषसमनम पमाठकष यमद अधयमातमारयाः असधकसपमठतपमम इचछषनत तमहिर -

पषणडतदमामनोदरझमामहिनोदयसय वयमाखयमासमकषतस चिकौखमबमामविदमाभविनमातम परकमामशतस विकषतमालपञचमविसशमतयाःइमत गनथस पठकषयपयाः

तषसमनम गनथकष पञचमविसशमतयाः कथमायाः विमणरतमायाः मकञच तषसमनम गनथकष महिनदषटरीभमाषयमा एतकषषमास कथमानमासवयमाखयमामदकमम अमप लभयतकष

भमाविमविसतमारयाः

1 अषसमनम पमाठकष मविकरममामदतयसय धषटरीरतमामविषयकष जमायतकष शतविमारस कमायर समाफलयस नमायमामत चिकषदमपपपनयाः एकविमारस परयतनषटरीयमम ततकमायर नदवि तयमाजयमम - इमत मविविकषकयाः लभयतकष

2 इममायाः कथमायाः नमाटकरपकषण मञचमामदषप उपसथमापमयतपस शकयतकष तकषन भमाषमायमायाः मविसतमारयाः अमपसयमातम सविरषमास जमानममप भविकषतम

3 एकमा पमतरकमा परमापयतकष तसयमायाः नमाम चिनदरिममाममा इमत तसयमास पमतरकमायमास परतयकषकस सखयमायमासविकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः परकमाशयनतकष ततर ततसदशमायाः अमप कथमायाः परमापयनतकष तकषन छमातरमायाःअसधकतयमा कथमागनथमानम पमठतपस शकनपविषनत

4 विकषतमालपञचमविसशतकषयाः अनकषकमायाः कथमायाः यपटपब-मधयकष चिलषचचितररपकषण नमाटकरपकषण विमा परमापयनतकषतमायाः अमप छमातरमायाः दरिषप स शकनपविषनत

72 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

5 मविमविधमायाः दकरदशरनपररचिमालकसससथमायाः धमारमाविमामहिकचिलषचचितररपकषण परमतरमविविमासरसविकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः दशरयषनत तमायाः अमप सविर दरिषप स शकनपविषनत

6 अतर यमायाः कथमायाः परदततमायाः तकषषप कशचिन नमायकयाः वितरतकष सयाः चि कसयमचितम गपणसय परकमाशकयाः तसगपणस यमद वियस सविषटरीकररषयमामयाः नमायकयाः यथमा वयविहिरमत तथमा अनपसररषयमामयाः तमहिर असममाकमकषविलमाभयाः सयमातम

भमाषमामविसतमारयाः

1 अतर बहिवियाः अलपसममासयपकमायाः शबदमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमा करणषटरीयमा तकषन परस तमासलकमायमायाःपठनकषन नविषटरीनशबदमानमास जमानस सममासबनोधसमारलयमम अमप जमायतकष

2 नविषटरीनसपबनतशबदमानमास रपमामण लकषखयमामन

3 नविषटरीनमतङिनतशबदमानमास लटलकमारकष लङलकमारकष लकटलकमारकष मविसधसलङलकमारकष लपटलकमारकष चिरपमामण पतरमधयकष सलसखतविमा अभयमासयाः आविशयकयाः

4 यकष अवययशबदमायाः दषमायाः तकषषमामम अमप तमासलकमा परसतपतवयमा सवियस यदमा मकममप उततरस सलखयतकषतदमा एतकषषमास परयनोगयाः करणषटरीययाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 रमाजयाः विषटरीरदकषविसय सनतमानपरमामपतविकततमानतस तयनोयाः नमाम चि सलखत

2 चितपणमार मविजमामननमास पररचियस परदतत

3 मविकरममामदतययाः कप तयाः उकविमानम यतम खडगधरमाय कनयमा दकषयमा इमत यपमकसमहितस विणरयत

4 कथस मदनसकषनमा धमरदततमाय विचिनदमानमाय बदमा अभवितम सविकततमानतस विणरयत

5 तसयमायाः गमनविकततमानतमानम विणरयत

6 चिकौरयाः मकस मविमचिनतय मकस चि उकतविमा तमास सविगकहिगमनमाय उकविमानम

7 मविकरममामदतयसय मतकष कथस चिकौरयाः तयमागषटरी विणरयत

8 सतयपमालनस कप विरतयमायाः मदनसकषनमायमायाः सतषटरीतविस कथस रमकतमममत कथमास विणरमयतविमा उपसथमापयत

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण 1

1 भकतसङकप लमम

2 विषटरीरदकषवियाः

3 पदममावितषटरी इमत नमाम

4 भनोगवितषटरी इमत नमाम

5 दमापरयपगकष

6 उजजमयनषटरी इमत नमाम

सससकक तसमामहितयमम 73

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

7 पदमरमतयाः

8 मशविसय

9 शकरदकषवियाः

10 अनङगरमतयाः

11 सपरपयाः ययाः यपविमा पकणर मविजमानस विकषसतत तमादशयाः

12 पञचफप मटटकयाः

13 पञच

14 भमाषमाजयाः

15 मकगमामदपशकनमास तथमा पमकणमामम

16 खडगधरयाः इमत नमाम

17 जषटरीविदततयाः इमत नमाम

18 सयाः मकतस जनतपस जषटरीवियमत सम

19 कमतरयमाय खडगधरमाय

20 उतसमाहिघनस विषटरीरहदयमम

21 मशसशपमाषनतकमम विकषतमालमम

22 शमशमानकष

23 उजजमयनषटरी

24 विषटरीरदकषवियाः

25 मनदमामकनयमायाः

26 शकरदकषवियाः

27 अनङगरतयमायाः

28 अमतहरिकषपणमम

29 पररतपषशङकरनोमदतमामम - पररतपषशचिमासकौ शङकरशचिकषमत पररतपषशङकरयाः इमत कमरधमारयसममासयाः पररतपषशङकरकषण उमदतमामम पररतपषशङकरनोमदतमामम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः

30 पञचफप मटटकयाः

31 भमाषमाजयाः

32 खडगधरयाः

33 जषटरीविदततयाः

34 शतधमा

35 कमालककषपमाय

36 विषटरीरहदयकष

37 सतमभमकषलनमम

) 1 भकतसङकप लमम

) 2 पदममावितषटरी

) 3 पदमरमतयाः

) 4 दमापरयपगकष

) 5 खडगधरयाः

) 6 विषटरीरहदयमम

उततरमामण 2

38 मशसशपमाविकककष

39 विषटरीरबमाहिहयाः

40 अथरदततयाः

41 धनदततयाः

42 मदनसकषनमा

43 धनदततसय सखमा धमरदततयाः

44 समपदरिदततयाः

45 परसतरषटरीभनोगजस पमापस समकतविमा

46 चिकौरयाः

47 शमाषनतहिमाररणषटरीमम

48 सतमभमकषलनमम

1 विषटरीरबमाहिहयाः

2 धनदततयाः

3 मदनसकषनमा

4 धमरदततयाः

5 चिकौरयाः

6 अनङगपपरमम

49 पमाकशमासनयाः

50 अनङगपपरकष

74 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-१ मटपपणषटरी

51 धनदततयाः

52 शमाषनतहिमाररणषटरीमम

53 विषटरीरबमाहिहयाः

54 अथरदततयाः

55 मदनसकषनमा

56 समपदरिदततमाय

57 कनयमादमानफलमम

58 मविमलकष

59 चिकौरमातम

60 सतरषटरीरतनमम

इमत चितपथरयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 75

)5 विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२परसतमाविनमा

कलकषशयाः फलकषन महि पपननरवितमास मविधततकष अथमारतम कसयमामप गनथसय तथमा कथमायमायाः अविसमानस यमदजमायतकष तमहिर गनथरचिनमायमायाः फलस मकस तजजमातपस शकयतकष मकञच तजजमानकषन पपनयाः तदगनथपठनकष इचछमा जमायतकषपकविरषसमनम पमाठकष भविनतयाः विकषतमालपञचमविसशमतयाः इमत गनथसय कथमादयमम जमातविनतयाः परसतपतकषऽषसमनम पमाठकष भविनतयाःतसय गनथसय सममामपतयाः कथमम अभकतम इतयषसमनम मविषयकष जमासयषनत मकनतप ततयाः पकविरमम तसममातम गनथमातमसविषटरीकक तमा एकमा कथमामप विकषयतकष तदमप पमठषयमत रमाजमा मविकरममामदतययाः विकषतमालमम आनकषतप स शमशमानस परमतगतविमानम ततयाः आनयनसमयकष विकषतमालयाः कथमामदकस शमाविमयतविमा मविलमबमम उतपमादयमत सम ततम कथममइतयकषतसय परशनसय उततरमानविकषषणमाय यतमामहिकष वियस पमाठमाविगमनकष

)5 1 कनो मकष भतमार

)5 1 1 पकविरपषटरीमठकमासपलकणमास नमारनी सविभमायमाररपकषण परमापतपस यतनतकष महि यपविकमायाः सविर विमाञछषनत यतम मम भमायमार एविस गपणवितषटरी

मननोहिरमा सपनदरषटरी चि भविकषतम इमत परनतप ककष विलस सपनदरषटरी भमायमार परमापयतकष चिकषदमप न सविर परमापयतकष सविकषनमामपउततमपमततविकषन भमावयमम परसतपतमायमास कथमायमास वियस पशयमामयाः यतम चितविमारयाः यपविकमायाः सममागतमायाः पमामणगहिणमायतसयमायाः यपवितयमायाः मरणमातम परममप तकषषमामम यपविकमानमामम तसयमामम अतषटरीवि परकषम आसषटरीतम मकनतप तनमधयकष कयाः पमतयाःसयमातम इमत विकषतमालकषन पकषसय परशनसय उततरमम अमप सवियस रमाजमा मविकरममामदतययाः अनमायमासकषन ददमामत

)5 1 2 मविभमागयाः - 1अथ स रमाजमा मतरमविकरमसकषनयाः पपनसतस विकषतमालमम आनकषतपस मशसशपमातरमकलमम अगमतम यमावितततर

परमापतयाः समनतमातम विषटरीकतकष सम तमावितम तस विकषतमालस भकमकौ कक जनतस ददशर ततशचि तषसमनम नकपकष तस मकतदकषहिसथसविकषतमालस सकनधममारनोपय जविमातम तकषणषटरीममानकषतपस परविकततकष सकनधषसथतयाः स विकषतमालसतमबविषटरीतम - रमाजनममहिमत अनपमचितकष कलकषशकष पमततनोऽसस तसममातम तवि मविननोदमाय पपनयाः कथमामकषकमास कथयमामम शकयतमामम

वयमाखयमाअथ अननतरमम विकषतमालसय मशसशपमाविककमाशयणमाननतरमम स रमाजमा मतरमविकरमसकषनयाः मविकरममामदतययाः पपनयाः

तमम विकषतमालमम आनकषतपस मशसशपमातरमकलस मशसशपमाविककमकलमम अगमतम गतविमानम यमावितम ततर परमापतयाः गतयाः समनतमातम

76 सससकक तसमामहितयमम

5

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

सविरतयाः विषटरीकतकष सम अविलनोकतकष सम तमावितम तमम विकषतमालस भकमकौ कक जनतस अवयकशबदमम कप विरनतमम रदनतमम इमतयमावितम ददशर दषविमानम ततयाः चि तषसमनम नकपकष रमाजमन मकतदकषहिकष मकतशरषटरीरकष मतषठमत इमत तस मकतदकषहिसथसशविमासधमषठतमम विकषतमालस मकतदकषहिमम एकमम आसशतय ययाः विकषतमालयाः आसषटरीतम तमम सकनधममारनोपय सकनधकषन आदमाय

जविमातम विकषगमातम तकषणषटरीमम मकौनमम आनकषतपस परविकततकष सकनधषसथतयाः स विकषतमालयाः तमम अबविषटरीतम उकविमानम रमाजनम नकप

महिमत भषटरीषणकष अनपमचितकष अनभयसतकष कलकषशकष पररशमकष पमततयाः असस मनयपकयाः भविसस तविमम इमत शकषषयाः तसममातमतवि मविननोदमाय करकीडमायद मननोरञनमाथरमम इमत यमावितम पपनयाः कथमामम एकमास कथयमामम विदमामम शकयतमामम अमाकणयरतमाममतवियमा इमत शकषषयाः

सरलमाथर याःरमाजमा मविकरममामदतययाः पपनयाः विकषतमालमम आदमाय गनतपमम मशसशपमाविककसय अधयाः गतविमानम ततर विकषतमालसय

अनविकषषणस कक तविमानम मकनतप दषविमानम यतम भकमकौ विकषतमालयाः षसथतविमा शबदस करनोमत सम तदमा विकषतमालस सकनधकषसथमापमयतविमा यदमा रमाजमा गचछमत सम तदमा विकषतमालयाः रमाजमानमम उकविमानम यतम अतयनतमानपमचितकष कमरमण रमाजमामनयपकयाः इमत तसममातम रमाजयाः मननोरञनमाथरमम विकषतमालयाः एकमास कथमास शमाविमयतपमम आरबधविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

अगमतम - गमम गतकौ इमत धमातनोयाः लपमङि परथमपपरषदकविचिनमम ददशर - दमशरम परकषकणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनमम समनतमातम - एततम अवययमम असयमाथरयाः सविरतयाः चितपमदरकप इमत विमा

)5 1 3 मविभमागयाः - 2अषसत कमासलनदषटरीतटकष बहमसथलमामभधयाः कषशचिदगहिमारयाः ततर अमगसविमामषटरीमत समभवितम

कषशचितम विकषदपमारगनो मविपरयाः तसय अमतरपवितषटरी मनदमारवितषटरी नमाम कनयकमा अजमन यमासनविमानघरलमाविणयमास मनममारय मविसधमनरयतस मनजस सविगरनमारषटरीपकविर मनममारणककौशलस जपगपपसतकष तसयमासशदशविमामतकरमानतमायमास कमानयकप बजमातम समसविरगपणनोपकषतमासतरयनो बमाहमणदमारकमायाः सममाययपयाः तकषषमामकषकद कयाःआतममाथर तषतपतरस तमामयमाचित तषतपतमा परमाणवययकषऽमप तमामनयसमद दमातपममनचछनम तनमधयमादकषकसमददमातपस ममतमरनोतम समा तप कनयमा अनययनोबमारधमातम भषटरीतमा मकयनतस कमालस न पमामणमगमाहियतम तकष चितरयनोऽमप तसयमायाः मपखकषनद पमनमकपतदषययाः चिकनोरवतममालमबय मदविमामनशस ततरदवि तसथपयाः

वयमाखयमाअषसत वितरतकष कमासलनदषटरीतटकष कमासलनदषटरी यमपनमा तसयमायाः तटकष तषटरीरदकषशकष यमपनमातषटरीरकष इमत यमावितम

बहमसथलमामभधयाः बहमसथलमम इमत नमामनमा कषशचिदम अगहिमारयाः गमामयाः ततर अमगसविमामषटरी इमत समभवितमसममासषटरीतम कषशचितम विकषदपमारगयाः विकषदमविदमानम मविपरयाः बमाहमणयाः तसय अमतरपवितषटरी अतयनतसपनदरषटरी मनदमारवितषटरीनमाम कनयकमा पपतरषटरी अजमन अभकतम यमास नविमानघरलमाविणयमास अतयपतकक षमामम मनममारय सकषटमा मविसधयाः मविधमातमा बहममाइमत यमावितम मनयतमम मनषशचितमम सततमम विमा मनजस सविगरनमारषटरीपकविरमनममारणककौशलस सविगर षसथतमायाः नमाययरयाःसविगरनमाययरयाः दकषवियनोमषतयाः अपसरसनो विमा तमासमामम पकविरमम पकविरकमासलकमम पपरमा अविलषमबतमम इतयथरयाः यतम

सससकक तसमामहितयमम 77

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मनममारणककौशलमम सकमषनदपपणयमम ततम जपगपपसतकष मननदमत नमामदरियतकष इमत यमावितम दकषवियनोमषदभयनोऽमप (अपसरनोभयनोविमा) अतषटरीवि सपनदरषटरी समा मनदमारवितषटरी इमत भमावियाः तसयमास कनयकमायमामम शदशविमामतकरमानतमायमास अपगतबमालयमायमाममपरमापतयकौविनमायमामम इमत भमावियाः कमानयकप बजमातम कमानयकप बजपरदकषशमातम समसविरगपणनोपकषतमायाः तपलयगपमणनयाः तरययाःबमाहमणदमारकमायाः मविपरबमालकमायाः सममाययपयाः सममाजगमपयाः आगतविनतयाः तकषषमामम एकद कयाः परतयकषकमम आतममाथर सविसयकक तकष तषतपतरस तसयमायाः मपतरमम तमामम मनदमारवितषटरीमम अयमाचित परमासथरतविमानम तषतपतमा परमाणवययकषऽमपजषटरीविननमाशकषऽमप तमामम अनयसमद बमाहमणकप ममारमाभयमामम इतरसमद विरमाय इतयथरयाः दमातपस परदमातपमम अमनचछनमअनमभलषनम न इषविमानम इमत यमावितम तकषषमामम बमाहमणतरयमाणमामम मधयमातम तनमधयमातम तकषषप एकसमद एकतममाय विरमाययपगपतम मतरमभरकषवि दपमहितपयाः पमामणगहिणमासमभविमातम दमातपस ममतमम इचछमामम अकरनोतम कक तविमानम समा तप कनयमा अनययनोयाःयस सविपमामणमम गमाहिमयषयमत तमदतरयनोयाः इतयथरयाः बमाधमातम द पयाःखमातम मनयाःपषटरीडमाभयमातम इतयथरयाः भषटरीतमा तरसतमामकयनतस कमालस न पमामणमम अगमाहियतम आतममानमम न पययरणमाययत ककष नमामप इमत शकषषयाः तकषषप कसयमामप न मविविमाहिसकक तवितषटरी इतयथरयाः तकष चि तरययाः अमप तसयमायाः मपखकषनद पमनमकपतदषययाः चिनदरिसममानमपखकष मनमकपतमायाः पमततमायाः दषययाःयकषषमास तकष चिकनोरवतमम आलमबय आसशतय मदविमामनशमम अहिनोरमातरमम ततरदवि तसथपयाः षसथतविनतयाः चिकनोरयाःपमकमविशकषषयाः तसय वतमम इवि वतमम मनयममविशकषषयाः ततम चिकनोवतमम चिकनोरवितम आचिरणमम चिकनोरयाः यथमाचिनदरिमणडलमातम कररषयतसपधमापमानतकषणयमा नमानयजजलमामदकस मपबमत तमामकषवि परतषटरीकषय ऊधविरमपखयाः मतषठमत तथमातकष अमप मनदमारवितषटरीलमालसयमा नमायमारनतरमम मविहिमाय ककष विलमम तनमपखमामपरतनकषतरमायाः समवितरनत इमत चिकनोरवितममनयममविशकषषयाः इमत भमावियाः

सरलमाथर याःकमासलनदषटरीनदमायाः तटकष बहमसथलनमामकयाः कशचिन गमामयाः आसषटरीतम ततर अमगसविमामषटरी इमत नमामकयाः विकषदकषषप

मनषणमातयाः कशचिन बमाहमणयाः आसषटरीतम तसय मनदमारवितषटरी नमाममकमा कमाचिन पपतरषटरी आसषटरीतम तसयमायाः एविस सकौनदयरममआसषटरीतम यतम तसयमायाः मनममारणकमालकष बहममा अपसरसमास मनममारणककौशलमम अमप नयककक तविमानम समा यदमायकौविनमाविसथमायमामम आगतमा तदमा कमानयकप बजमातम तरययाः बमाहमणपपतरमायाः आगतमायाः तसयमायाः पमामणगहिणमाथरमम मपतमाकसमद कनयमास दमासयमत इमत मनशचिकषतपस समथरयाः न अभवितम पपतरषटरी अमप कसयमामप कषमम उतपमाद मविविमाहिस कतपर नइचछमत सम तकष तसयमायाः मपतपयाः विचिनमातम कमतपयमदनमामन तसयमायाः मपखकष दमषस सथमापमयतविमा ततर आसनम

वयमाकरणमविमशर याः

बहमसथलमामभधयाः बहमसथलमम इमत अमभधमा (नमाम) यसय तमादशयाः गमामयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः विकषदपमारगयाः विकषदमानमामम ऋगयजपयाःसमाममाथविरणमामम चितपणमारमम पमारमम अनतमम गचछमत इमत विकषदपमारगयाः

समाङगविकषदयाः अधषटरीतयाः इतयथरयाः अजमन - जनषटरी परमादपभमारविकष इमत धमातनोयाः लपमङि परथमपपरषदकविचिनकष रपमम अजमनष इतयमप रपमम

भविमत नविमानघरलमाविणयमामम नविमम नकतनमम अघरमम मकलयमम न नमाषसत यसय ततम नविमानघरमम इमत

बहिहवषटरीमहिसममासयाः अनघरमम अमकलयमम इतयथरयाः अतयपतकक षमम इमत यमावितम नविमानघरमम लमाविणयमम(ददमहिकसकौनदयरमविशकषषयाः) यसयमायाः तमामम नविमानघरलमाविणयमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

78 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

शदशविमामतकरमानतमायमामम शदशविमम अमतकरमानतमा अपगतमा शदशविमामतकरमानतमा तसयमाममशदशविमामतकरमानतमायमामम इमत मदतषटरीयमाततपपरषसममासयाः शदशविमम अमतकरमानतमम अपगतमम यसयमायाःतथमाभकतमायमामम इमत विमा बहिहवषटरीमहिसममासयाः

समसविरगपणनोपकषतमायाः समदयाः तपलयदयाः सविरगपणदयाः दयमादमामकणयमामदगपणसमकहिदयाः उपकषतमायाः यपकमायाःसमसविरगपणनोपकषतमायाः तपलयगपमणनयाः

मपखकषनदपमनमकपतदषययाः मपखमम इनदपयाः इवि (उपममतसममासयाः) इमत मपखकषनदपयाः तषसमनम मपखकषनदकौमपखचिनदरिकष मनमकपतमा पमामततमा (सपतमषटरीततपपरषयाः) दमषयाः नकषतरमम यदयाः यकषषमामम विमा तथमाभकतमायाः सनतयाः(बहिहवषटरीमहिसममासयाः)

तसथपयाः सथमाधमातनोयाः सलमट परथमपपरषबहिहविचिनमम आसमाञचमकररकष इतयथरयाः मदविमामनशमम मदविमा चि मनशमा चि मदविमामनशमम अहिनोरमातरमम (अतयनतससयनोगकष मदतषटरीयमा)

)5 1 4 मविभमागयाः - 3अथमाकसममातम समपतपननकषन जविरदमाहिकषन आतमार समा मनदमारवितषटरी पञचतमाममाप ततसतकष

मविपरकप ममारमासतमास परमासपस दषमास शनोकमातमार कक तपरसमाधनमास शमशमानस नषटरीतविमा अमगसमादकप विरनम ततशचितकषषमामकषकसततर मठस मनममारय तदसमशययमायमास भदकषयकषण जषटरीविननमतषठतम मदतषटरीयनोऽसथषटरीमन तसयमा उपमादमायभमागषटरीरथयमास मनककषपतपस जगमाम तकतषटरीयसतप तमापसनो भकतविमा दकषशमानतरमामण भरममतपमगमातम स तप भरमामयनमतमापसयाः विजरमालनोकमामभधस गमामस परमापय कसयमामप मविपरसय गकहिकष अमतसथरभकतम

वयमाखयमाअथ अकसममातम सहिसमा समपतपननकषन जमातकषन जविरदमाहिकषन जविरपरभमाविकषण आतमार पषटरीमडतमा समा मनदमारवितषटरी

पञचतविस मकतयपमम आप परमापतवितषटरी ततयाः तकष मविपरकप ममारमायाः तमास परमासपस मकतमामम दषटमा शनोकमातमार शनोककष न वयमाकप लमायाःकक तपरसमाधनमास तसयमायाः परसमाधनमास कक तविमा शमशमानस नषटरीतविमा अमगसमादम अकप विरनम समपमादयनम तसयमायाः अमगमकरयमासकक तविनतयाः ततशचि तकषषमास कप ममारमाणमामम एकयाः ततर शमशमानकष मठमम आशममविशकषषमम सनयमासषटरीयनोगयमम कप मटरमम इमतयमावितम मनममारय मविरचियय तदसमशययमायमास तसयमायाः मनदमारवितयमायाः मचितमाभसम शययमामम पररकलपय ततर इतयथरयाःभदकषयकषण मभकमाणमामम समपहियाः भदकषयमम तकषन भदकषयकषण मभकमासमकहिकषन मनतयमभकमानपषठमानकषन इतयथरयाः जषटरीविनम परमाणमानमपरमाणधमारणमम कप विरनम इतयथरयाः मभकयमा सविजषटरीविनस पररपमालयनम अमतषठतम आसषटरीतम शमशमानकष कप टषटरीरमनममारणममकक तविमा मभकमावतकषन परमाणमानम धमारयनम मनदमारवितयमायाः भसमनोपरर शयनमम अकरनोतम इतयथरयाः

मदतषटरीययाः अपरयाः बमाहमणकप ममारयाः तसयमायाः मनदमारवितयमायाः असथषटरीमन उपमादमाय गकहिषटरीतविमा भमागषटरीरथयमासगङगमायमामम मनककषपतपस नयसतपमम पयसस जलकष समपरमयतपमम जगमाम गतविमानम

तकतषटरीयसतप तमापसयाः सननयमासषटरी भकतविमा दकषशमानतरमामण अनयदकषशमानम भरममतपमम मविचिररतपमम अगमातम गतविमानमस तप भरमामयनम इतसततनो मविचिरनम तमापसयाः विजरमालनोकमभधस विजरमालनोकनमामकस गमामस जनसथमानमम परमापय लबधविमाकसयमामप मविपरसय बमाहमणसय गकहिकष अमतसथयाः अभकतम अभवितम

सससकक तसमामहितयमम 79

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सरलमाथर याःएकषसमनम मदविसकष हिठमातम समा जविरकषण पषटरीमडतमा अभवितम तकषन जविरकषण तसयमायाः मरणमम अभवितम तदमा

सविर कप ममारमायाः तसयमायाः मरणस दषटमा अतयनतस दपयाःसखतमायाः अभविनम तसयमायाः अषनतममकरयमास सममापय एकयाः ततरदविशमशमानकष मठस मनममारय तसयमायाः भसमनयाः उपरर शययमास मनममारय मभकमाननकषन जषटरीमवितपमम आरबधविमानम एकयाः गङगमायमाममअसथषटरीमन समपरमयतपस गतविमानम तकतषटरीययाः सननयमासषटरी भकतविमा मविमभननकषषप दकषशकषषप भरममतपमम आरबधविमानम एविसभरमणसमयकष एकदमा सयाः विजरमालनोकनमामकस गमामस गतविमानम ततर एकसय बमाहमणसय गकहिकष सयाः अमतसथयाः अभवितम

वयमाकरणमविमशर याः

जविरदमाहिकषन - जविरकषण सहि दमाहियाः जविरजमनतयाः दमाहिनो विमा तकषन जविरदमाहिकषन दमाहिजविरकषण इतयथरयाः कक तपरसमाधनमामम - कक तमम मविमहितमम परसमाधनमम नविविसतरपपषपममालयमालककमामदनमा भकषणमम यसयमायाः समा

कक तपरसमाधनमा तमाम कक परसमाधनमामम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः कक तसनमम दकषहिमम अमगमम सममापमादयनत इमत अमगसमातम अकप विरनम कक तसननो दकषहियाः तसयमायाः भसममाविशकषषयाः

अभकतम इमत भमावियाः जगमाम - गमम गतकौ इमत धमातनोयाः परथमपपरषदकविचिनमम विजरमालनोकमामभधमम - विजरमालनोक इमत अमभधमा (नमाम) यसय सयाः विजरमालनोकमामभधयाः तमम

(बहिहवषटरीमहिसममासयाः) अमतसथयाः - अतमत गचछमत एकमामम मनशमामम न मतषठमत इमत अमतसथयाः आगनतपयाः नमाषसत मतसथयाः

परमतपदमामदयाः असय इमत अमतसथयाः इमत विमा ययाः परमतपदमामदमतसथमनयममम अमविगणययदवि यषसमनमकषसमनम मदनकष आगचछमत सयाः अमतसथयाः इतयथरयाः

)5 1 5 मविभमागयाः - 4तकषन चि गकहिपमतनमा पकसजतनो यमावितम ततर भनोकपस परमाविततरत तमाविततसय एकयाः मशशपयाः रनोमदतपस

परविकततनोऽभवितम स चि मशशपयाः समानतवयममाननोऽमप यदमा न वयरससषटरीतम तदमाऽसय गकमहिणषटरी तस बमाहिमाविमादमायजविलतयगकौ करप दमा परमामकपतम मकपत एवि स कनोमलमाङगसततकणमातम भसमसमादभकतम तदविलनोकय सतमापसयाः ससजमातरनोममाञचयाः परमाबविषटरीतम - हिमा सधकम कषमम परमविषनोऽहिस बहमरमाकसविकषशममन तसममातम मकतरमकषलबषममदमननस नमाधपनमा भकयमामम एविस विमामदनस तममतसथस स गकहिसथयाः परतयबविषटरीतम - बहमनम पशय मकषपमठतससदसय मकतससजषटरीविननी शमकमम इतयपकतविमा पपसतकमपदमाट तमास मविदमास बमहिषकक तय अनपविमाचय चितषसमनम भसममन जलममकपतम मकपतममातरकष चि जलकष स पपतरसतथदवि जषटरीविननपदमतषठतम ततयाः स तमापसयाःसपमनविकर तसततर सहिषर बपभपजकष गकहिसथनोऽमप स नमागदनतककष पपसतकमविसथमापय भपकतविदवि तकषन तमापसकषन सहिरमातरकौ शयनमभजत

वयमाखयमातकषन चि गकहिपमतनमा गकहिसथकषन गकहिसविमाममनमा इमत यमावितम पकसजतयाः पमादमाघयमारमदनमा अमचिरतयाः यमावितम ततर

भनोकपस खमामदतपमम परमावितरत उपमाकरमत आरबधविमानम इमत यमावितम तमावितम तसय बमाहमणसय एकयाः मशशपयाः रनोमदतपसकरषनदतपमम परविकततयाः अभवितम आरबधविमानम स चि मशशपयाः बमालयाः समानतवयममानयाः अमप अनपकक लषटरीमकरयममाणयाः

80 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

मधपरविचिनमामदनमा परबनोधयममाननोऽमप इतयथरयाः ममातरमामदमभयाः इमत शकषषयाः यदमा न वयरससषटरीतम नयविकततम मविरतयाःअभवितम तदमा असय गकहिसथमविपरसय गकमहिणषटरी तस बमाहिकौ भपजकष आदमाय जविलमत दषटरीपयममानकष अगकौ करप धमा करनोधकषनपरमामकपतम नयसयतम मकपतवितषटरी मकपतयाः पमामततयाः एवि स कनोमलमाङगयाः ततकणमातम भसमसमादम भसमषटरीभकतयाः अभकतमअभवितम कक तसनयाः दकषहियाः भसम समपमामद इमत भसमसमातम अभकतम भसममविशकषषयाः अजमन इतयथरयाः तदविलनोकय सतमापसयाः सञमातरनोममाञचयाः परमाबविषटरीतम उकविमानम - हिमा (हिमा इमत खकषदसकचिकमम अवययमम) सधकम (सधकम इमतआतममनभरतसरनसकचिकमम अवययमम) कषमम कलकषशमम अतषटरीवि दपयाःखमाविहिमम इतयथरयाः एतततप अतषटरीवि कलकषशकरममयतम अहिस मविशकषषमम अजमातविमा एवि बमालघमामतनयाः असय महिमापमातमकनयाः गकहिमम आगतनोऽषसम अतनो ममामम सधकम इमतआतमभतसरनमम इमत फसलतमम परमविषयाः उपषसथतयाः इतयथरयाः अहिस बहमरमाकसविकषशममन बहमरमाकससय गकहिकषमकततरमम मकसततरमतम दकषहिधमारर इतयथरयाः मकषलबषमम पमापमम पमापजनकमम इतयथरयाः मकषलबषमम इदमम अननमम अधपनमा नभकयमामम रमाकसवितम बमालहिननमातम पमामपननोऽसय मविपरसय अननकषऽमप पमापजनकतविमारनोपयाः पमापमाननसय अगमाहतविमातमइमत भमावियाः एविसविमामदनस इतयपकविनतमम तमम अमतसथमम स गकहिसथयाः परतयविमादषटरीतम - बहमनम पशय मकष पमठतससदसयपमठतकषन गपरनोयाः अधययनकषन ससदयाः ससमदमम परमापतयाः जमातममागरसय इमत यमावितम मकतसञषटरीविननी परकषतनोजजषटरीविनषटरीमम शमकसकमतमामम इमत उकतविमा पपसतकमम उदमाट तमास मविदमास बमहिषकक तय अनपविमाचय पमठतविमा चि तषसमनम भसममन जलममअमकपतम मकपतविमानम मकपतममातरकष चि जलकष जलस यदमा मकपतविमानम तदमा स पपतरयाः तथदवि जषटरीविनम उदमतषठतम उषतथतविमानमउषतथतयाः अभवितम इमत यमावितम ततयाः स तमापसयाः सपमनविकरतयाः सनतपषयाः भकतविमा ततर सहिषर बपभपजकष भपकविमानमगकहिसथयाः अमप स नमागदनतककष समषटरीपकष पपसतकमम अविसथमापय सथमापमयतविमा भपकतविदवि तकषन तमापसकषन सहि रमातरकौशयनमम शययमामम अभजत आशयत

सरलमाथर याःतकतषटरीययाः बमाहमणसय गकहिस गतविमा अभयसथरतयाः भकतविमा यदमा भनोजनस कतपरमम उपमविषविमानम तदमा गकहिसथसय

पपतरयाः रनोमदतपमम आरबधविमानम तसय करनदनमम न कमामयमत इतयसममातम कप मपतयाः बमाहमणसय भमायमार तमम अगकौपरमकपतवितषटरी तसयमायाः एविसमविधस कमायर दषटमा तकतषटरीययाः मचिषनततविमानम यतम सयाः बहमरमाकससय गकहिमम आगतयाः तसममातमअतर भनोजनस न कररषयमत इमत तदमा अमतसथयाः मकममप न भपकतविमा गचछतषटरीमत दषटमा बमाहमणयाः तसय पपसतकममउदमाट मकतसञषटरीविनषटरीमनतरमम उचचिमायर तस बमालकमम उजजषटरीमवितविमानम एततम दषटमा सयाः तमापसयाः शमानतकषन मनसमाततर षसथतविमानम बमाहमणयाः अमप पपसतकस सथमापमयतविमा तमापसकषन सहि भनोजनस कक तविमा शयनस कक तविमानम इमत

वयमाकरणमविमशर याः

कनोमलमाङगयाः - कनोमलमामन मकदकमन अङगमामन अवियविमायाः यसय सयाः कनोमलमाङगयाः सपकप ममारदकषहियाः इमतबहिहवषटरीमहिसममासयाः

सञमातरनोममाञचयाः - सञमातयाः समपतपननयाः रनोममाञचयाः रनोमहिषरणमम रनोमनोदगमयाः इमत यमावितम यसय सयाःसञमातरनोममाञचयाः घकणयमा भयकषन विमा कणटमकततनपयाः सनम इतयथरयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

बहमरमाकसमनविकषशमन - बहममा मविपरनोऽमप रमाकसयाः कप कमरमभयाः रमाकसयनोमनस गतयाः बहमरमाकसयाःरमाकसरपतमामम परमापतयाः भकतमविशकषषयाः इतयथरयाः बहमरमाकस इवि आचिमारमविमशषयाः इतयथरयाः तसयबहमरमाकससय विकषशममन गकहिकष इमत बहमरमाकसमनविकषशनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

मकतसञषटरीविनषटरीमम - मकतयाः गतपरमाणयाः सञषटरीवयतकष परमाणयतकष अनयमा तमामम मकतसञषटरीविनषटरीमम परकषतनोजजषटरीविनषटरीमम

सससकक तसमामहितयमम 81

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

बपभपजकष - भपजनोऽनविनकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनमम नमागदनतककष - अतयनतमम समषटरीपकष सकमाशकष मनकटकष विमा इमत तदथरयाः अभजत ndash भज सकषविमायमामम इमत धमातनोयाः लमङि परथमपपरषदविकविचिनमम

)5 1 6 मविभमागयाः - 5अथ सपपतकष गकहिपतकौ स तमापसयाः सविदरमपतथमाय शमङकतयाः सविमपरयमायमा मनदमारवितयमा जषटरीविनमाथर तमास

पपषसतकमामगहिषटरीतम गकहिषटरीतविदवि तसममातम मनगर तय रमामतरषनदविस वजनम शनदसततम शमशमानममासदतम अदरिमाकषटरीचचिसहिसमा तस मदतषटरीयमम उपषसथतस यनो महि गङगमामभसस तदषसथ ककषपतपमगमातम अथ परमापय चि ततरसथस तसयमाभसममन शमामयनस तकतषटरीयस मनबदमठस स तमापसयाः परनोविमाचि - ममठकमा तयजयतमास भरमातयाः मपरयमासतमामहिमपतथमापयमामम इमत ततयाः तमाभयमास मनबर नधतयाः पररपकषयाः पपषसतकमामपदमाट मनतरमनपविमाचयमनतरपकतमामन जलमामन तषसमनम भसममन परमामकपतम मकपतममातरकषषप जलकषषप समा मनदमारवितषटरी जषटरीविनतषटरी सहिसमासमपततसथकौ तदमा समा कनयमा विमहस परणमय मनषकरमानतमा पकविमा रसधकदपमतयाः कमाञचनकषनकषवि मनममरतस विपपबरभमारतमादशनी तमास पपनजरतरीमवितमास विषटरीकषय तरयनोऽमप तकष समरमातपरमायाः ततपरमापतयथरमनयनोऽनयस कलहिस चिकरप याःएककष ननोकमम - इयस मनमनतरबलमातम जषटरीमवितमा तदकषषमा ममदवि भमायमार अपरनोऽबविषटरीतम - मदषटरीयकषनतषटरीथरभरमपपणयकषन इयस जषटरीमवितमा तदकषषमा ममदवि भमायमार तकतषटरीयकषन अमभमहितस - मयमा भसममामन रमकतमामन ततएविकषयस जषटरीमवितमा तसममातम ममदविकषय परणमयनषटरी इमत

वयमाखयमाअथ सपपतकष गकहिपतकौ गकहिसविमामषटरी यदमा मनमदरितयाः तदमा स तमापसयाः सनयमासषटरी सविदरमम मनदमम मनयाःशबदमम

इतयथरयाः उतथमाय उदगमय उषतथतनो भकतविमा इतयथरयाः शमङकतयाः भषटरीतयाः चिकौरकमरकरणमातम इमत भमावियाः सविमपरयमायमायाःमनदमारवितयमायाः जषटरीविनमाथर परमाणदमानमाथरमम तमास पपषसतकमामम अगहिषटरीतम आदतत सविषटरीकक तविमानम इमत यमावितम गकहिषटरीतविमा एवितसममातम मनगरतय बमहिभकरय रमामतरषनदविमम रमातरकौ चि मदविमा चि रमामतरषनदविमम अहिमनरशमम वजनम गचछनम शनदयाः मनदमममनदमम अदरिपतमम इतयथरयाः ततम शमशमानमम आसदतम परमापतविमानम अदरिमाकषटरीतम चि अपशयतम चि सहिसमा तस मदतषटरीयममउपषसथतमम ततर सममागतमम ययाः महि खलप गङगमामभसस गङगमाजलकष तदषसथ मनदमारवितयमायाः अषसथ ककषपतपमम नयसतपममअगमातम गतयाः ततर तषसमनम शमशमानकष मतषठमत इमत तमम ततरसथमम शमशमानविमाससनमम तसयमायाः भसममन शकषतकष इमतशमायषटरी तमम शमामयनमम शयमानमम तकतषटरीयस बमाहमणकप ममारमम मनबदमठस मनममरतमनलयमम स तमापसयाः परनोविमाचि उकविमानम -ममठकमा अलपयाः मठयाः मठकयाः कपदरियाः मठयाः इतयथरयाः तयजयतमामम मपचयतमामम भरमातयाः मपरयमास मनदमारवितषटरीमम तमामम अहिममउतथमापयमामम जषटरीविमयषयमामम इमत ततयाः तमाभयमास मदतषटरीयतकतषटरीयबमाहमणकप ममारमाभयमामम मनबरषनधतयाः अमागहिमामतशयकषनमनबरनधस कक तविमा इतयथरयाः पररपकषयाः सजजमाससतयाः पपषसतकमामम कपदरिपपसतकमम उदमाट मनतरमम अनपविमाचय मनतरपकतमामनजलमामन तषसमनम भसममन परमामकपतम मकपतविमानम मकपतममातरकषषप जलकषषप समा मनदमारवितषटरी जषटरीविनतषटरी जनम लभममानमासहिसमा समपततसथकौ उषतथतवितषटरी तदमा समा कनयमा बमहस परणमय नमसकक तय मनषकरमानतमा मनगरतमा पकविमारसधकदपमतयाःपकविमारदपयमतशमयतपरभमम कमाञचनकषनकषवि सपविणरन इवि मनममरतस विपपयाः शरषटरीरमम बभमार दधमार परमापतविमानम तमादशषटरीममगतजषटरीमवितमामम तमास पपनजरतरीमवितमास विषटरीकषय दषटमा तरययाः अमप समरमातपरमायाः समरकषण कमामकषन आतपरमायाः पषटरीमडतमायाःकमामनोनमततमायाः इमत यमावितम ततपरमापतयथरमम अनयनोऽनयस परसपरस कलहिस मविविमादस चिकरप याः कक तविनतयाः एककष ननोकमम - इयस

82 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

मनमनतरबलमम मम मनतरबलमम मनतरपरभमावियाः तसममातम मम मनतरशमकतयाः अथमारतम मम मनतरबलमम परमापय जषटरीमवितमापरमापतजषटरीविनमा पपनयाः जषटरीविनस परमापतवितषटरी तदकषषमा ततम तसममातम एषमा मनदमारवितषटरी ममदवि भमायमार मभरयतकष यमा समा भमाययमारपतनषटरी अपरयाः अबविषटरीतम उकविमानम - मदषटरीयकषन तषटरीथरभरमणपपणयकषन इयस जषटरीमवितमा ततम तसममातम एषमा मनदमारवितषटरीममदवि भमायमार पतनषटरी तकतषटरीयकषन अमभमहितस कसथतमम - मयमा भसममामन रमकतमामन जलमामनलमामदभययाः यतनतयाःसथमामपतमामन इतयथरयाः ततयाः एविकषयस जषटरीमवितमा मम कमारणमातम पपनरजजषटरीविनस परमापतवितषटरी तसममातम ममदवि इयस परणमयनषटरीमपरयमा इमत

सरलमाथर याःरमातरकौ यदमा गकहिसविमामषटरी शयनस करनोमत तदमा मनदमारवितयमायाः पपनरजजषटरीविनमाथर स तमापसयाः शनदयाः उतथमाय

पपषसतकमामम आदमाय शमशमानकष तसयमायाः भसमसमषटरीपमम अगचछतम ततर सयाः दषविमानम यतम मदतषटरीययाः अमप तषटरीथरभरमणससममापय आगतविमानम आगतय चि तसयमायाः अषसथ गङगमाजलकष ककषपतपमम गतविमानम ततयाः तसममातम तमापसमातम अषसथसविषटरीकक तविमानम अननतरमम मठविमाससनमम तमापसमम उकविमानम यतम एनमामम मपरयमामम जषटरीविमयषयमामम तसममातम तविममममठकमास तयज इमत ततयाः परस सयाः तमापसयाः तमामन मनतरपकतमामन जलमामन तसयमायाः भसमनयाः उपरर मकपतविमानमततकणमादकषवि समा मनदमारवितषटरी पपनरजजषटरीमवितमा अभवितम समा पकविमारपकषकयमा असधकसपनदरषटरी आसषटरीतम तदमा तमास दषटमातरययाः एवि तमास परमापतपमम इषविमानम एकयाः अविदतम यतम सयाः मनतरबलमातम जषटरीविनस दततविमानम तसममातम समा तसय इमतमदतषटरीययाः अविदतम यतम सयाः तषटरीथमारदकौ भरमणस कक तविमा पपणयमम असजरतविमानम तसममातम समा उजजषटरीमवितमा इतयतयाः समातसय भविकषतम इमत तकतषटरीययाः उकविमानम यतम यमद सयाः तसयमायाः भसममामन समयकयमा न असथमापमयषयतम तमहिर कप तयाःसमा उजजषटरीमवितमा अभमविषयतम इतयसममातम कमारणमातम समा तसय पतनषटरी भविकषतम इमत

वयमाकरणमविमशर याः

शमङकतयाः - शङकमा सञमातमा असय इमत शमङकतयाः जषटरीविनमाथरमम - जषटरीविनमाय इदमम इमत जषटरीविनमाथरमम इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः मनबदमठमम - मनबदयाः मविरमचितयाः मठयाः कप टषटरीरमविशकषषयाः यकषन सयाः मनबदमठयाः तमम मनबदमठमम

मनममरतमनलयमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः पकविमारसधकदपमतयाः - पकविरसममातम अथमारतम मकतयनोयाः पकविरकमालमम अपकषकषय असधकमा दपमतयाः कमाषनतयाः यतर

तमादशमम पकविमारसधकदपमत पकविमारदपयमतशमयतपरभमम इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः तषटरीथरभरमणपपणयकषन - तषटरीथरषप कमाशयमामदपपणयककषतरकषषप यतम भरमणमम परवजनमम तकषन यतम पपणयमम सपकक तमम

तकषन तषटरीथरभरमणपपणयकषन कमाशयमामदसथमानमविचिरणजमनतधमरसञचयकषन

)5 1 7 मविभमागयाः - 6हिकष महिषटरीपतकष तकषषमा स मविविमादमनणरयकष तविमकषवि शकयाः तदबकमहि कनयमाऽसकौ कसय एतकषषमा स भमायमार

भमवितपमहिर मत यमद जमाननम मकषमा विमदषयसस तदमा तकष मकदमार मविदसलषयमत इमत विकषतमालमादमाकणयर सरमाजमा एविमम अभयधमातम - ययाः कलकषशकषन मनतरममानषटरीय एनमामजषटरीवियतम स खलप मपतककमायरकरणमातम न पमतयाः

सससकक तसमामहितयमम 83

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

यशचि तसयमा असथषटरीमन गङगमायमास ककषपतपस गतयाः स पपतरकमायरकरणमातम न पमतयाः यसतप तदसमशययमाससममाषशलषय तपशचिचिमार शमशमान एवि स एविमासयमायाः परणमयकमायरकरणमातम पमतभर मवितपमहिर मत इमत

इतथस नकपमातम मतरमविकरमसकषनमादमाकणयर स विकषतमालसतसय सकनधमादतमकर तस सविपदस परमायमातम रमाजमाचि मभकपकमायमारथर पपनसतस परमापतपस मननो बबनध परमाणमातययकषऽमप महिमासततविमायाः परमतपननमथरमम असमाधमयतविमा नमनवितर नतकष

वयमाखयमाहिकष महिषटरीपतकष रमाजनम तकषषमास मविविमादमनणरयकष विदतषणडकमविषयसय यमाथमाथयमारविधमारणकष तविमकषवि शकयाः समथरयाः

ततम बकमहि विद कनयमा असकौ कसय एतकषषमास बमाहमणकप ममारमाणमामम तरयमाणमामम मधयकष भमायमार भमवितपमम अहिरमत शकननोमतयमद जमाननम जमातविमा अमप मकषमा ममथयमा विमदषयसस कथमयषयसस तदमा तकष मकदमार मशरयाः मविदसलषयमत सफप मटषयमतइमत विकषतमालमादम आकणयर शपतविमा स रमाजमा मविकरममामदतययाः एविमम अभयधमातम अकथयतम - ययाः कलकषशकषन मनतरममआनषटरीय आनयनमम कक तविमा एनमास मनदमारवितषटरीमम अजषटरीवियतम जषटरीमवितविमानम स खलप मपतककमायरकरणमातम मपतकवितमकमायरमम जनमदमानरपमम इमत यमावितम अकरनोतम तसममातम न पमतयाः सविमामषटरी भमवितपमम अहिरमत इमत यमावितम ययाः चितसयमायाः असथषटरीमन गङगमायमास ककषपतपस गतयाः सयाः पपतरकमायरकरणमातम न पमतयाः यसतप तदसमशययमायमास सममाषशलषयसममासलङगय तपयाः तपसयमामम चिचिमार चिररतविमानम कक तविमानम इमत यमावितम शमशमानकष घनोरकष भयमाकप लकष मनजरनकष सथमानकषएवि स एविमासयमायाः परणमयकमायरकमारणमातम मपरयवितम कमायर कक तविमानम इतयतयाः (पतनषटरीमवियनोगमनविरदमातम सससमारमासमकमममविहिमाय तसयमायाः एवि सततसमरणगपणककीततरनमामदकमम कमर ततकरणमातम परणमयकमाययरकरणमातम)भतकरकतरवयपरमतपमालनमातम पमतयाः भमवितपमम अहिरमत शकननोमत इमत इतथस नकपमातम रमाजयाः मतरमविकरमसकषनमादममविकरममामदतयमातम आकणयर शपतविमा स विकषतमालयाः तसय सकनधमातम अतमकर तस अमविचिमाररतमम सविपदस मनजसथमानममपरमायमातम परमामतषठत परमापतविमानम रमाजमा चि मभकपकमायमारथर पपनयाः तस परमापतपस मननो बबनध षसथरषटरीकक तविमानम परमाणमातययकष अमपपरमाणमानमास नमाशकष सतयमप महिमासततविमायाः उदमारचिररतमायाः महिमाबलमायाः परमतपननमम अङगषटरीकक तमम अथर विसतप परयनोजनमम विमाअङगषटरीकक तमविषयमम इतयथरयाः असमाधमयतविमा असमपमाद न मनवितरनतकष न मविरमषनत

सरलमाथर याःकथमास शमाविमयतविमा विकषतमालयाः रमाजमानस पकषविमानम यतम तकषषमास मविविमादसय सममाधमानकष रमाजमा एवि समथरयाः

तसममातम तकषषप कयाः तसय भतमार भमविषयमत इमत यमद उततरस जमातविमा न विमदषयमत तमहिर महिमारमाजसय मशरयाः शतधमाखषणडतस भविकषदम इमत तदमा रमाजमा उकविमानम यतम ययाः मनतरममानषटरीय जषटरीविनस दततविमानम सयाः मपतपयाः कमायर कक तविमानम ययाःभमागषटरीरथयमामम असथषटरीमन समपरमयतपस गतविमानम सयाः पपतरसय कमायर कक तविमानम ययाः तषसमनम एवि घनोरकष शमशमानकष तसयमायाःभसमनयाः उपरर एवि शयनस कक तविमा कमालस वयतषटरीतविमानम सयाः एवि विमासतविकषन पतयपयाः कमायर कक तविमानम तसममातम सयाः एवितमास भमायमाररपकषण परमापसयमत इमत एविमपरकमारकषण समयगपततरस परमापय विकषतमालयाः पपनयाः सविसथमानस गतविमानम महिमारमाजयाःअमप ततर गतविमानम यतनो महि महिमानतयाः एकविमारस यतम कमायर सविषटरीकप विर षनत तसय यमावितम सममामपतयाः न भविमत तमावितमततम तयकतविमा न गचछषनत

वयमाकरणमविमशर याः

अतमकर तमम - न तमकर तमम तकर याः मविचिमारयाः इतयथरयाः यषसमनम कमरमण ततम अतमकर तमम मकसञचतम अमप

84 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

मविलमबमम अकक तविमा एवि सहिसमा इमत यमावितम महिमासततविमायाः - महितम उदमारमम सततविमम सविभमावियाः यकषषमामम तकष अथविमा महितम परभकतमम सततविमम बलमम यकषषमामम

तकष महिमासततविमायाः उदमारचिररतमायाः महिमाबलमायाः विमा इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)5 1 8 तमातपयमारथर याःरमाजमा मविकरममामदतययाः मभकनोयाः कमायर सममापमयतपस शमशमानस गतविमा विकषतमालस सविषटरीकक तय यदमा आगचछमत तदमा

विकषतमालयाः तस एकमास कथमास शमाविमयतपमम आरबधविमानम कमासलनदषटरीनदमायाः तटकष बहमसथलनमामकयाः गमामयाः आसषटरीतम ततरअमगसविमामषटरी इमत नमामकयाः मविपरयाः आसषटरीतम तसय पपतरषटरी आसषटरीतम मनदमारवितषटरी समा यदमा यकौविनमाविसथमास परमापतवितषटरीतदमा कमानयकप बजमातम तरययाः मविपरमायाः आगतमायाः तकष तमास परमासथरतविनतयाः तदमा कसमद समा दमासयतकष इमत मनशचिकषतपस तसयमायाःमपतमा कञचन कमालस सविषटरीकक तविमानम

एकषसमनम मदविसकष समा जविरगसतमा अभवितम परस जविरकषण पषटरीमडतमा मरणस परमापतवितषटरी तदमा तसयमायाःअषनतममकरयमास कक तविमा एकयाः तसयमायाः एवि भसमनोपरर शययमास कक तविमा मठस मनममारय ततर सथमातपमम आरबधविमानम एकयाःतसयमायाः असथषटरीमन गङगमायमास समपरमयतपस गतविमानम अपरयाः तमापसयाः भकतविमा दकषशमानतरस गतविमानम एकदमा सयाः तमापसयाःएकसय बमाहमणसय अमतसथयाः अभवितम ततर सयाः दषविमानम यतम बमाहमणषटरी तसयमायाः पपतरयाः अमगकप णडकष मनमकपतविमानमतसय करनदनस सथगमयतपमम सयाः भसमषटरीभकतयाः अभवितम तदम दषटमा तमापसयाः भनोकप मम न इषविमानम तदमा बमाहमणयाःएकमास पपषसतकमामम उदमाट मनतरनोचचिमारणकषन तस पपनयाः उजजषटरीमवितविमानम एततम दषटमा रमातरकौ यदमा सविर सपपतमायाः तदमा तमासपपषसतकमामम आदमाय सयाः शमशमानमम आगतविमानम तदमा मदतषटरीययाः अमप ततर आगतविमानम सयाः मनतरपकतस जलस तसयमायाःउपरर मनमकपतविमानम तदमा समा मनदमारवितषटरी पपनयाः उजजषटरीमवितमा अभवितम तदमा कयाः तमास परमापसयमत इमत मविषयकष तकषषमासमधयकष दनदयाः आरबधयाः तसय सममाधमानमाथर विकषतमालयाः रमाजमानमम उकविमानम तदमा रमाजमा अकथयतम यतम ययाः मनतरकषणजषटरीविनस पपनयाः दततविमानम सयाः मपतपयाः कमायर कक तविमानम ययाः असथषटरीमन गङगमायमास ककषपतपमम गतविमानम सयाः पपतरसय कमायरकक तविमानम ययाः तसयमायाः भसम यतर महिमाघनोरकष शमशमानकष आसषटरीतम ततरदवि आसषटरीतम सयाः एवि पतयपयाः कमायर कक तविमानमदपयाःखकष अमप तमास पररतयजय न गतविमानम तसममातम सयाः एवि तसयमायाः पमतयाः इमत विकषतमालयाः उततरस शपतविमा पपनयाः सविसयसथमानस गतविमानम रमाजमा अमप तमम अनपसकतविमानम यतनो महि महिमानतयाः जनमायाः यदमा मकममप कमायर सविषटरीकप विरषनत तदमाततम सममापय एवि मविरमषनत सममापतकषयाः पकविरमम न कदमामप मविरमषनत

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 कनयमायमायाः गमामसय नमाम मकमम

2 बहमसथलगमामयाः कसयमायाः नदमायाः तषटरीरकष आसषटरीतम

3 मविपरसय नमाम मकमम

4 कथमायमायाः नमामयकमायमायाः नमाम मकमम

5 तरययाः कप ममारमायाः कप तयाः आगतविनतयाः

6 तमापसयाः कषसमनम गमामकष बमाहमणसय अमतसथयाः अभवितम

सससकक तसमामहितयमम 85

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

7 तमापसयाः कसय कमायर कक तविमानम

8 ययाः गङगमायमास गतविमानम सयाः कसय कमायर कक तविमानम

9 कयाः मनदमारवितयमायाः भतमार

10 महिमासततविमायाः मकमम अकक तविमा न मनवितरनतकष

11 यमावितततर परमापतसयाः समनतमातम विषटरीकतकष सम तमावितम तस विकषतमालस भकमकौ ददशर

12 रमाजनम महिमत अनपमचितकष पमततयाः असस

13 अषसत कमासलनदषटरीतटकष कषशचिदम अगहिमारयाः

14 अमगसविमाममनयाः अमतरपवितषटरी नमाम कनयकमा अजमन

15 ततशचि तकषषमामम एकयाः ततर मठस मनममारय तदसमशययमायमास जषटरीविनम अमतषठतम

16 मदतषटरीययाः तसयमायाः उपमादमाय भमागषटरीरथयमास मनककषपतपस जगमाम

17 स तप भरमामयनम तमापसयाः गमामस परमापय कसयमामप मविपरसय गकहिकष अमतसथरभकत

18 ययाः कलकषशकषन मनतरममानषटरीय एनमामम अजषटरीवियतम स खलप न पमतयाः

19 परमतपननमम अथरमम असमाधमयतविमा न मनवितरनतकष

20 सतमभस मकषलयत -

सतमभयाः कयाः सतमभयाः खयाः

1 गमामसय नमाम मठविमासषटरी

2 मविपरयाः महिमासततविमायाः

3 तरययाः कप ममारमायाः अमगसविमामषटरी

4 नदषटरी मनदमारवितषटरी

5 अमगसविमाममनयाः कनयमा बहमसथलमम

6 तमापसयाः मपतपयाः कमायरमम

7 मनदमारवितयमायाः भतमार कमासलनदषटरी

8 परमतपननमथर समाधयषनत कमानयकप बजमातम

)5 2 कथनोपससहमतयाःपरसतमाविनमा

मशषपररपमालनस दपषदमनञच परमपरमासममाकस भमारतषटरीयमानमामम कथस विकषतमालयाः मविकरममामदतयसय मविलमबसजनयमत सम कथस विमा परशननोततरकषण तस बधनमामत सम ndash इमत मविषयकष अविलनोकमयतपमकषवि परमारबधनोऽयस भमागयाः अतरवियस पशयमामयाः कथस रमाजमा दपषमनगहिस मविदधमामत कथस विमा विकषतमालयाः सतकमरमण रमाजयाः समाहिमाययस कप रतकष

86 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

)5 3 मकलपमाठयाःकमाषनतशषटरीलसय आजमानपसमारस रमाजमा मतरमविकरमसकषनयाः विकषतमालमम आदमाय यमावितम मभकनोयाः सकमाशमम

आगनतपकमामयाः तमावितम ममागरमधयकष सयाः विकषतमालयाः तसमद कथमास शमाविमयतविमा परशनमम अपकचछतम तदमा मनयममानपसमारकषणसयाः रमाजयाः समषटरीचिषटरीनमम उततरस शपतविमा पपनयाः मशसशपमाविककस परमत गचछमत सम एविस चितपमविरशमतविमारमम अभवितम ततयाःपरस स विकषतमालयाः रमाजमानस सतयमम अकथयतम

विसतपतसतप स मभकपयाः न समाधपयाः सननयमासषटरी परनतप धकतरयाः लनोभषटरी चि सयाः मविदमाधरपदपरमापतयथर यमागसकरनोमत सम परनतप तषसमनम यमागकष विकषतमालसय पकजनस कसयमामप महितयाः जनसय अथमारतम ययाः सजजनयाःदयमादमामकणयमामदसततविगपणसमपननयाः - एविसमविधसय कसयमामप बसलशचि अपरणषटरीययाः एविसमविधमहिदगपणसमपननयाः रमाजमामविकरममामदतययाः एवि भमविषयमत इमत मविमचिनतय सयाः धकतरयाः मभकपयाः रमाजमानस छलकपटकषन विकषतमालमानयनमाय परकषमषतविमानममकञच सयाः लनोभषटरी तसममातम स यमद मविदमाधरपदस परमापननोमत तमहिर जगतयाः अकलयमाणस भविकषतम तसममातम सयाःरनोधनषटरीययाः एविस वयमाखयमाय विकषतमालयाः रमाजमानमम उकविमानम - ldquoअहिमम एकस शविमम आशयमामम तविस ततम शविस नषटरीतविमायमामहि सयाः मभकपयाः तस शविमम आधमारषटरीकक तय ममास पकजमयषयमत पकजमाननतरस यदमा सयाः मभकपयाः रमाजमानस परणमाममाथरममआहवमयषयमत तदमा - ldquoनमाहिस तथमा परणमामस विकषमदम परमाकम तविस दशरय ततनोऽहिस तथमा कररषयमाममrdquoइमत बकयमायाःrdquo इमततथमा मभककौ समपमामदतकष रमाजमा तसय मशरशछकषदयाः मविधकषययाः इमत

एविस धयमातविमा रमाजमा विकषतमालमासधमषठतस शविस कणठकष सससथमापय तसय मभकनोयाः सकमाशस गतविमानम ततर गतविमारमाजमा दषविमानम यतम शमशमानस पररतयाः अषसथचिकणर नककपमासलकमायाः शनोणधमारमायाः मचितमाधकमलकषखमा चि मविसतकतमायाः रमाजमागतविमा तस शविस यथमासथमानस सससथमामपतविमानम ततयाः परस सयाः मभकपयाः तस शविस पकजमयतपमम आरबधविमानम पकजनमाननतरसरमाजमानमम आहिहय उकविमानम - ldquoरमाजनम अयस मनतरमासधरमाजयाः अयस भवितयाः सविमारयाः मनसयाः कमामनमायाः पकरमयषयमततसममातम समाषमाङगमम एनस परणमrdquo इमत एविस शपतविमा विकषतमालनोपदकषशमानपसमारस सयाः मभकपमम उकविमानम - ldquoअहिस तप रमाजमातसममातम तथमामविधस समाषमाङगस परणमामस न विकषमदम ततयाः भविमानम एवि आदकौ दशरयतप मशषमनप परवितरनतकष महि लनोकमायाःrdquoइमत एविस शपतविमा सयाः मभकपयाः समाषमाङगपरणमतयाः कथस भविमत इमत बनोधमयतपस यदमा भकमकौ नयपततम तदमा मविकरममामदतययाःसविसय खडगकषन तसय मशरयाः मछतविमा तस मचिरमाय भकमकौ शमामयतविमानम ततयाः परस हतपदममम उतपमाट ततम मशरशचिविकषतमालमाय नयविकषदयतम तदमा समाधपविमादस कप विरनम विकषतमालयाः शविमातम बमहियाः आगतय उकविमानम - ldquoरमाजनम यमाथमाथयरनविषटरीरनोऽसस अयस मभकपयाः यतम मविदमाधरकषनदरितविमम इषविमानम ततम तविस परमापसयससrdquoइमत ततयाः परस विकषतमालयाःअभषटरीषविरलमाभमाय रमाजमानमम अनपरदविमानम तदमा रमाजमा उकविमानम यतम विकषतमालयाः तषसमनम परसननयाः चिकषतम तसय विरसतपलबधयाः एवि इमत विकषतमालयाः यदमा पपनयाः परमाथरमयतपमम उकविमानम तदमा रमाजमा कसथतविमानम यतम यमायाः पञचमविसशमतयाः कथमायाःउपदकषशमाशचि कसथतमायाः तमायाः भपमवि मचिरमाय परससदमायाः सयपयाः इमत तदमा विकषतमालयाः परतयभमाषत यतम यकष एविस कथमायाःशनोषयषनत पमठषयषनत विमा तकष मपकपमापमायाः भमविषयषनत मकञच यतर इममायाः कथमायाः कथमयषयनतकष ततरयकरमाकसमादययाः न सथमासयषनत इमत एविमपकतविमा विकषतमालयाः अनतमहिरतयाः अभवितम

ततयाः परस समाकमातम महिमादकषवियाः सविरगणदयाः पररविकतयाः सनम ततरमागतयाः सयाः रमाजयाः परशससमास कप विरनम तसमदअपरमासजतनमामदकस खडगमम उपमायनषटरीकक तविमानम तदननतरस सयाः रमाजमा परमातयाः सविभविनस गतविमानम महिमादकषविसयपरमासमादमातम रमाजयशमासनस कप विरनम मरणमाननतरस मविदमाधरकषनदरिपदस लबधविमा अषनतमकष भगवितसमायपजयस परमापतविमानम एविमकषविइयस कथमा उपससहतमा इमत मशविमम

सससकक तसमामहितयमम 87

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पमाठगतपरशनमायाः- २

21 मभकनोयाः नमाम मकमम

22 रमाजमा कमतविमारस विकषतमालमम आदमाय शमशमानस परतयमागनतपमम अयतत

23 विकषतमालविचिनमानतरस कयाः आमविभकरतयाः

24 महिमादकषवियाः रमाजकष मकमम अयचछतम

25 मभकपणमा मकस पदमम अभषटरीषममासषटरीतम

पमाठसमारयाः

तकतषटरीयमायमास कथमायमास मनदमारवितयमायाः मरणकष परमापतकष सतयमप तरययाः मविपरमायाः यकष तसयमास परषटरीतमायाः आसनम तकषषप एकयाःशमशमानकष षसथतविमानम एकयाः दकषशमानतरस गतविमानम एकशचि गङगमायमास अषसथमविसजरनमाथर गतविमानम तमापससय मनतरकषणसमा पपनयाः उजजषटरीमवितमा तदमा समा कसय भविकषतम इमत परशनकष रमाजमा उकविमानम यतम ययाः शमशमानकष आसषटरीतम सयाः घनोरकषभयमाकप लकष मनजरनकष अमप तसयमायाः पमाशविर एवि आसषटरीतम इतयसममातम सयाः एवि यनोगययाः विरयाः

चितपथर वियस दषविनतयाः यतम कथस विकषतमालयाः रमाजयाः मविलमबस जनयमत सम विसतपतसतप मभकपयाः कमाषनतशषटरीलयाःन सजजनयाः परनतप धकतरयाः स सविकषषमविदमाधरकषनदरिपदलमाभमाय रमाजयाः बसलस विमाञछमत सम तसममातम तससविकमायरससदयकष बदविमानम परनतप विकषतमालयाः तसमद सविर विकततमानतमम अकथयतम सयाः रमाजकष उकविमानम यतम यदमा सयाःमभकपयाः समाषमाङगपरणमाममाय विमदषयमत तदमा आदकौ तविस दशरय ततयाः दषटमा आचिररषयमामम इमत विमदषयमत एविसजमातविमा रमाजमा मविकरममामदतययाः विकषतमालमनमविषस शविस नषटरीतविमा शमशमानस गतविमानम ततर स मभकपयाः शविसय पकजनममअकरनोतम पकजमाननतरस मविमविधपरशससमाविचिनदयाः रमाजमानस बनोधमयतविमा परणमाममाय तमम अकथयतम तदमा विकषतमालविचिनससमकतविमा रमाजमा आदकौ परणमामस दशरमयतपस मभकपमम उकविमानम यमावितम स मभकपयाः परणमामस करनोमत सम तमावितमविकषतमालविचिनमानपसमारस सविसय खडगकषन तसय मशरशछकषदमम अकरनोतम ततयाः परस मशरयाः हतपदमञच विकषतमालमायनयविकषदयतम तकषन परषटरीतयाः विकषतमालयाः शविमातम आगतय अकथयतम यतम रमाजमा मविकरममामदतययाः भकमकौ रमाजयशमासनमाननतरसमविदमाधरकषनदरिपदस परमापसयतषटरीमत तदमा भगविमानम महिमादकषवियाः ततर आमविभकरय तसमद रमाजकष एकमम अपरमासजतनमामकममखडगमम अयचछतम एविमकषवि भगविदनपगहिकषण मविकरममामदतययाः भकमकौ रमाजयशमासनस ततयाः सविलरयोकशमासनस चिमाकरनोतम

मकमसधगतमम

1 महिमासततविमायाः परमतपननमथरमम असमाधमयतविमा न मनवितरनतकष

2 कनयमादमानसय भमारतषटरीयसससकक तकौ गपरतविमम

88 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

3 रमाजयाः मविकरममामदतयसय तषटरीकषणबपमदयाः मविचिमारककौशलमम चि

यनोगयतमामविसतमारयाः

सनदभरगनथपररचिययाःगनथकषऽषसमनम रमाजयाः मविकरममामदतयसय विकषतमालसय चि कथमायाः विमणरतमायाः अतर पमाठकष एकमा कथमा

गनथनोपससहिमारशचि परदततयाः कषशचितम असधकस पमठतपस विमाञछमत सयाः एनस गनथस पठकषतम -

1 विकषतमालपञचमविसशमतयाः - परकमाशमहिनदषटरीवयमाखयनोपकषतमा

वयमाखयमाकमारयाः - पषणडत दमामनोदर झमा

परकमाशकयाः - चिकौखमबमा मविदमाभविन विमारणसषटरी - १

भमाविमविसतमारयाः 1 अषसमनम पमाठकष मविकरममामदतयसय समयगम धषटरीयाः मशषपमालनस दपषमनगहिशचि इमत मविषयकष जमायतकष शतविमारस

कमायर समाफलयस नमायमामत चिकषदमप पपनयाः एकविमारस परयतनषटरीयमम ततकमायर नदवि तयमाजयमम - इमत मविविकषकयाः लभयतकष

2 इममायाः कथमायाः नमाटकरपकषण मञचमामदषप उपसथमापमयतपस शकयनतकष तकषन भमाषमायमायाः मविसतमारयाः अमप सयमातम सविरषमास जमानममप भविकषतम

3 एकमा पमतरकमा परमापयतकष तसयमायाः नमाम चिनदममाममा इमत तसयमास पमतरकमायमास परतयकषकस ससखयमायमास विकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः परकमाशयनतकष ततर ततसदशमायाः अमप कथमायाः परमापयनतकष तकषन छमातरमायाः असधकमानमकथमागनथमानम पमठतपस शकनपविषनत

4 विकषतमालपञचमविसशतकषयाः अनकषकमायाः कथमायाः यपटपब-मधयकष चिलषचचितररपकषण नमाटकरपकषण विमा परमापयनतकष तमायाः अमप छमातरमायाः दरिषप स शकनपविषनत

5 मविमविधमायाः दकरदशरनपररचिमालकसससथमायाः धमारमाविमामहिकचिलषचचितररपकषण परमतरमविविमासरस विकषतमालपञचमविसशतकषयाः कथमायाः दशरयषनत तमायाः अमप सविर दरिषप स शकनपविषनत

6 अतर यमायाः कथमायाः परदततमायाः तकषषप कशचिन नमायकयाः वितरतकष सयाः चि कसयमचितम गपणसय परकमाशकयाः तस गपणस यमद वियस सविषटरीकररषयमामयाः नमायकयाः यथमा वयविहिरमत तथमा अनपसररषयमामयाः तमहिर असममाकमकषवि लमाभयाः सयमातम

भमाषमामविसतमारयाः 1 अतर बहिवियाः अलपसममासयपकमायाः शबदमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमा करणषटरीयमा ततयाः परमम तमासलकमायमायाः

पठनकषन नविषटरीनशबदमानमास जमानस सममासबनोधसमारलयमम अमप जमायतकष

2 नविषटरीनसपबनतशबदमानमास रपमामण सलसखतविमा अभयमासनो मविधकषययाः

3 नविषटरीनमतङिनतशबदमानमास लटलकमारकष लङलकमारकष लकटलकमारकष मविसधसलङलकमारकष लपटलकमारकष लपङलकमारकष

सससकक तसमामहितयमम 89

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

चि रपमामण पतरमधयकष सलसखतविमा अभयमासयाः आविशयकयाः

4 यकष अवययशबदमायाः दषमायाः तकषषमामम अमप तमासलकमा परसतपतवयमा सवियस यदमा मकममप उततरस सलखयतकष तदमा एतकषषमास परयनोगयाः करणषटरीययाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 कथस मनदमारवितयमायाः मपतमा मकयतकमालस ततर सथमातपस तमानम अकथयतम

2 तमापससय विकततमानतस सविविचिनदयाः विणरयत

3 मनदमारवितयमायाः सविमामषटरी कयाः इमत मविकरममामदतयसय विचिनस वयमाखयमायत

4 कथमायमायाः समारस सरलविचिनदयाः परकटयत

5 विकषतमालविचिनमानपसमारस मविकरममामदतययाः कथस दपषमनगहिस कक तविमानम इमत मविषयस समविसतरस विणरयत

6 विकषतमालयाः रमाजकष मकमम आमदषविमानम वयमाखयमात

पमाठगतपरशननोततरमामण

उततरमामण - १

1 बहमसथलमम इमत नमाम

2 कमासलनदषटरीननदमायाः

3 अमगसविमामषटरी

4 नमामयकमायमायाः नमाम मनदमारवितषटरी इमत

5 तरययाः कप ममारमायाः कमानयकप बजमातम आगतविनतयाः

6 विजरमालनोकनमामककष गमामकष

7 तमापसयाः मपतपयाः कमायर कक तविमानम

8 पपतरसय

9 ययाः तषसमनम शमशमानकष तसयमायाः मनदमारवितयमायाः भसमकषन समाकमम आसषटरीतम स एवि भतमार

10 परमतपननमम अथरमम असमाधमयतविमा

11 कक जनतमम

12 कलकषशकष

13 बहमसथलमामभधयाः

90 सससकक तसमामहितयमम

विकषतमालपञचमविसशमतयाः-२ मटपपणषटरी

14 मनदमारवितषटरी

15 भदकषयकषण

16 असथषटरीमन

17 विजरमालनोकमामभधमम

18 मपतककमायरकरणमातम

19 महिमासततविमायाः

20 सतमभयाः

) 1 बहमसथलमम

) 2 अमगसविमामषटरी

) 3 कमानयकप बजमातम

) 4 कमासलनदषटरी

) 5 मनदमारवितषटरी

) 6 पपतरसय कमायरमम

) 7 मठविमासषटरी

) 8 महिमासतविमायाः

उततरमामण - २

21 कमाषनतशषटरीलयाः

22 चितपमविरशमतविमारमम

23 भगविमानम महिमादकषवियाः

24 अपरमासजतनमामकस खडगमम

25 मविदमाधरकषनदरिपदमम

इमत पञचमयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 91

)6 शपकसपतमतयाःपरसतमाविनमा

अमनरदविकषगमा महि गमतयाः अनङगसय न समापकषकतकष अनतरमायस न विमा मविरमाममम भकयशनोऽविरदममाननोऽमप सकमामयाः परमतपदस ममामनननी कमाममननी मविदधमामत परनतप पपतरयाः मविपसथ गचछमत चिकषद म मकस मपतरकौ तस पररतयजमत नदविपरनतप तस बनोधयमत सनममागर परमावितरयमत चि एविमकषवि शपकसपततकौ मदनमविननोदयाः यदमा विमामणजयमाथर दकषशमानतरसगतविमानम तदमा नषटरीतयपपदकषशदमानदमारमा कमामहितमायमायाः परभमावितयमायाः चिररतररकणस यथमा सयमातम तदथर कथमायाःशमामवितविमानम पञचतनतरकष रमाजयाः पपतरमायाः अलसमायाः भनोगकषषप आसकमायाः मकखमारशचि आसनम मविषणपशममार नमामकयाः मविदमानमकथमादमारकषण तमानम परबनोसधतविमानम तकषन चि तकष जमामननयाः सञमातमायाः अषसमनम पमाठकष तप शपकसपतमतयाः इमत पपसतकमातमकथमायाः सविषटरीकक तमायाः शपकसपततकौ शपकयाः अनदमतककमरणयाः परभमावितनी परमतषकषद पस कथमामपखकषन नषटरीतयपपदकषशमानम ददमामतसम

उदकषशयमामनइममायाः कथमायाः पमठतविमा भविनतयाः -

1 कथमाचछलकषन नषटरीमतविमाकयकथनमम जमासयषनत

2 सससकक तविमाङमयकष कथमायाः कथमम आननदमम जनयषनत तदम बनोदपस शकनपविषनत

3 नदमतकमशकमास वयविहिमाररकमशकमास चि लपसयनतकष

4 सससकक तकषन सवियस कथमामम लकषसखतपस शकनपयपयाः

)6 1 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः

)6 1 1 कथमामपखममहिररदततयाः इतयमाखयसय कसयमचितम विमणजयाः मदनमविननोदयाः इमत नमामनमा पपतरयाः आसषटरीतम स चि पपतरयाः द पषयाः

आसषटरीतम कप ममागरगमाममनस पपतरमम एनमम दषटमा मपतरकौ द पयाःसखतकौ सञमातकौ दपयाःखमापननमम विमणजमम दषटमा बनधपयाःमतरमविकरमयाः इमत नमामनमा कषशचितम बमाहमणयाः सविगकहिमम गतविमानम आगतय चि नषटरीमतमनपणकष शपकसमाररककष आदमायतदगकहिमम पपनयाः यमातविमानम ततर गतविमा चि उकविमानम ममतर अयमम सपतनषटरीकयाः शपकयाः तवियमा पपतरवितम पमालनषटरीययाः असययथमायथस पमालनकषन तवि दपयाःखमम अपगममषयमत इमत हिरदततसतप तमम सविपपतरमाय द पषमाय सममपरतविमानममदनमविननोदयाः तमम यथमायथमम पमालयमत सम शपकनोपदकषशकषन कमालकषन कप ममागरगमामषटरी दपषयाः पपतरयाः ममातरर मपतरर चि

92 सससकक तसमामहितयमम

6

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

समाधपयाः अभवितम मविनषटरीतनोऽमप सञमातयाः अननतरमम मपतरकौ नमसकक तय तदमाजमामम आदमाय पतननी चि पकषटमाविमामणजयमाथरमम नकौकयमा दकषशमानतरमम गतविमानम तसय गमनमातम परमम पतनषटरी परभमावितषटरी शनोकवयमाकप लमा कमामनमचितममदनमामन वयतषटरीतवितषटरी वयमभचिमाररणषटरीमभयाः ततसखषटरीमभयाः इयमम बनोसधतमा यतम पतयपयाः अनपपषसथतकौ परपपरषगमनममकमायरमम इमत समपतसपकमायमायाः असयमायाः अमप तमदषयकष अमभलमाषयाः सञमातयाः एविमम यददवि परपपरषकषण रमणमाथरममइयमम गनतपकमाममा भविमत सम तददवि शपकनो विमारयमत सम ममा गचछतप इमत चितपरयाः शपकयाः कथयमत सम तविसतमादशमम कप कमर कतपरमम अहिरसस परनतप परमतकक लमाविसथमायमामम आतममानमम रमकतपमम तवि बपमदयाः अमप आविशयककीपरमतकक लमाविसथमायमामम दपषमायाः उपहिसनतयाः एवि भविषनत इतयकषविमम शपतवितयमायाः परभमावितयमायाः मदनमविननोदसय पतनयमायाःऔतसपकयमम अपगतमम सयाः शपकयाः तमामम परपपरषसङगममातम रमकतपमम मननोरञकमायाः नदकमायाः कथमायाः उकविमानमकथमामधयकष असयमामम मविपततकौ ककीदशमम आचिरणमम मविधकषयमम इतयमामदपरशनमम अमप पकचछमत सम तमासमाममकथमानमामम ससगहियाः शपकसपतमतयाः इमत एविस शपकयाः तसयमायाः शषटरीलमम रमकतविमानम अनतकष मदनमविननोदयाः मविदकषशमातमआगतविमानम ततयाः स पतनयमा सहि सपखकषन कमालमम वयतषटरीतविमानम इतयकषविमम गनथसय पररसममामपतयाः

)6 1 2 पकविरपषटरीमठकमाअषसत चिनदरिपपरस नमाम नगरमम विमामणजयमाथर समाररकमापरकषमषतकष मदनमविननोदनमाषमन विमणसज

ततपतनषटरी परभमावितषटरी समपरमापतमधपकमालकष अनलबमाणमाहितमा सतषटरी सविदररणषटरीमभयाः सखषटरीमभयाः परमतबनोसधतमा यदमापपरषमानतरमामभलमामषणषटरी सञमातमा तदमा ततम कममयतपमम अमप चि तसयमायाः पमामतवतयस रमकतपस शपकयाःउकविमानम -

)6 1 3 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 1शपकयाः -

गचछ दकषमवि मकममाशचियर यतर तकष रमतकष मनयाःनकपविदमद जमानमासस पररतरमाणस तविममातमनयाः

परभमावितषटरी पकचछमत- कथमकषततम

शपकयाः कथयमत- अषसत मविशमालमा नगरषटरी ततर सपदशरननो रमाजमा ततर चि मविमलनो नमाम विमणकम तसय चि पतनषटरीदयस सपभगस रपसमपननस दषटमा कप मटलनमाममा धकतरसतदमायमारदयगहिणकषचछयमा अषमबकमासदकषविषटरीममारमाधय मविमलरपस ययमाचिकष लबधविमा चि ततपरकक मतस मविमलकष बमहिगरतकष तदगकहिस गतविमा परभपतविस चिकमारपरसमाधनदमानदविरशषटरीकक तनोऽसखलनोऽमप पररजनविगर याः तदमायमारदयस बहिहममानदमानमामदनमा सनतनोषय सविकषचछयमाभपङककष मविमलनोऽयस धनमादमनतयतमास शपतविमा दमातमा बभकविकषमत पररजननोऽनविरतस मचिनतयमत

वयमाखयमाचिनदरिपपरमम इमत कसञचतम नगरमम आसषटरीतम ततर विमामणजयमाथर समाररकमापरकषमषतकष समाररकयमा परकषमषतकष

मदनमविननोदनमाषमन मदनमविननोदयाः इतयमाखयकष विमणसज गतकष ततपतनषटरी मदनमविननोदपतनषटरी समपरमापतमधपकमालकषअनलबमाणहितमा सतषटरी सविदररणषटरीमभयाः वयमभचिमाररणषटरीमभयाः सखषटरीमभयाः ममतरदयाः परमतबनोसधतमा मविजमामपतमा यदमा

सससकक तसमामहितयमम 93

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पपरषमानतरमामभलमामषणषटरी अनयपपरषसङगतकौ अमभलमाषवितषटरी सञमातमा अभकतम तदमा ततम पपरषमानतरसङगमनकषचछमाममकममयतपमम परशममयतपमम तसयमायाः परभमावितयमायाः पमामतवतयस सतषटरीतविमम चि रमकतपमम शपकयाः उकविमानम-

गचछ दकषमवि मकममाशचियर यतर तकष रमतकष मनयाःनकपविदमद जमानमासस पररतरमाणस तविममातमनयाः

अनविययाः

दकषमवि यमद तविमम नकपवितम आतमनयाः पररतरमाणमम जमानमासस यतर तकष मनयाः रमतकष गचछ मकमम आशचियरमम

अनवियमाथर याः

हिकष दकषमवि (परभमाविमत) यमद तविमम नकपवितम नकपयाः इवि आतमनयाः सविसय पररतरमाणमम रकमास कतपरमम जमानमाससतमहिर यतर यषसमनम पपरषकष तकष तवि मनयाः रमतकष ससलगस वितरतकष (ततपमाशविर) गचछ (अषसमनम मविषयकष)मकमम आशचियरमममकममप आशचियरमम नमाषसत यसयमायाः मनयाः यतर रमतकष समा ततर यमातयकषवि

तमातपयमारथर याः

शपककष न परभमावितयमास विमाररतमायमामम अमप परपपरषसय रमणमाथरमम गचछनतषटरीमम तमामम परभमावितषटरीमम कथयमतशपकयाः यतम परपपरषरमणमाय गचछमत चिकषतम ततर मकममप आशचियरमम न भविमत यतनो महि यमा यमम इचछमत समा ततरगचछमत एवि तसममातम हिकष दकषमवि तविमम अमप गनतपमम शकननोमष मकनतप दकषमवि तविमम मविपमद नकपविदम रकणमम कतपरममजमानमासस चिकषदकषवि गचछ अनयथमा कदमामचितम महिमानम कलकषशयाः उतपदकषत

परभमावितषटरी पकचछमत सजजमासमत कथमम एततम उकमम अथमारतम नकपयाः कथमम आतममानमम रमकतविमानम इमतपरशनयाः - अषसत मविशमालमा नगरषटरी ततर मविशमालमायमामम नगयमारमम सपदशरनयाः इमत कषशचितम रमाजमा ततर चि नगयमारमममविमलयाः इमत कषशचितम विमणकम तसय चि विमणजयाः पतनषटरीदयमम सपभगमम सपनदरमम रपसमपननमम रपवितम दषटमाविषटरीकषय कप मटलनमाममा कप मटलयाः इतयमाखययाः धकतरयाः दपषयाः तदमायमारदयगहिणकषनचछयमा तसय विमणजयाः भमायमारदयसयगहिणसय सविषटरीकरणसय इचछयमा सलपसयमा विमणगभमायमारदयसविषटरीकरणसलपसयमा अषमबकमामम दकषविषटरीमम आरमाधयभगवितयमायाः अषमबकमायमायाः आरमाधनमास कक तविमा इतयथरयाः मविमलरपमम मविमलसय रपस ययमाचिकष यमामचितविमानम इषविमानमलबधविमा परमापय चि ततपरकक मतमम तसय विमणजयाः परकक मतमम आकक मतमम मविमलकष बमहिगरतकष तदगकहिमम तसय मविमलसयगकहिमम गतविमा परभपतविमम सविमाममतविमम चिकमार कक तविमानम परसमादधनदमानदविरशषटरीकक तनोऽसखलनोऽमप परसमादकषन अनपगहिकषणधनसय दमानदयाः पपरसकमाररपकषण धनस दततविमा विशषटरीकक तनो सविमायततषटरीकक तयाः असखलनोऽमप सविरयोऽमप पररजनविगरयाःभकतयविगरयाः तदमायमारदयमम तसय मविमलसय भमायमारदयमम सतरषटरीदयमम बहिहममानदमानमामदनमा अतयनतमम समममानदमानमामदनमासनतपषस कक तविमा सविकषचछयमा यथकषषमम भपङककष समभनोगस करनोमत मविमलनोऽयमम नकतनयाः अयमम मविमलयाःधनमादमनतयतमामम धनमादकषयाः अमनतयतमामम शपतविमा मतविमा दमातमा दमानशषटरीलयाः बभकवि अभवितम इमत पररजनयाः भकतयविगरयाःअनविरतमम मनरनतरमम मचिनतयमत भमावियमत

सरलमाथर याः

चिनदरिपपरमम इमत नगरसय विमणसज मदनमविननोदकष विमामणजयमाथर मविदकषशस गतकष ततपतनषटरी परभमावितषटरी कमाममातपरमासञमातमा ततयाः ततसखषटरीमभयाः मविजमामपतमायमायाः तसयमायाः परपपरषसय रमणमाय इचछमा सञमातमा मकनतप शपकयाः तमाममविमारयनम कथयमत यतम

94 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

यमद समा नकपविदम सविसयमायाः रकणस कतपर शकननोमत तमहिर समा परपपरषरमणमाय गनतपमम अहिरमत तदमा समापरभमावितषटरी नकपयाः कथस रकणस कक तविमानम इमत पकषवितषटरी तदमा शपकयाः उकविमानम यतम मविशमालमाखयमा एकमा नगरषटरीआसषटरीतम ततरतयसय रमाजयाः नमाम आसषटरीतम सपदशरनयाः इमत ततर मनविसमत सम एकनो विमणकम यसय नमाम मविमलयाःइमत तसय भमायमारदयमम आसषटरीतम - रषकमणषटरी सपनदरषटरी चि ततरदवि नगयमारमम एकनो धकतरयाः आसषटरीतम तसय नमामकप मटलयाः इमत दकषवयमायाः अषमबकमायमायाः आरमाधनमास कक तविमा तसयमायाः सकमाशमातम मविमलमाकक मतस परमापतविमानम ततयाः परस यदमामविमलयाः गकहिमादम बमहियाः परषसथतयाः तदमा स धकतरयाः गकहिस परमविषविमानम स धनस परदमाय भकतयमानम सविमाधषटरीनकष कक तविमानम भमायरतस सविपमतरपकषण सविषटरीकक तवितयकौ स सविरषमास धनमामदनमा सनतनोषममप मविमहितविमानम

वयमाकरणमविमशर याः -

पपरषमानतरमामभलमामषणषटरी - पपरषमानतरसय पमतमभननसय अमभलमामषणषटरी अमभलमाषवितषटरी इमतषषठषटरीततपपरषसममासयाः

परसमादधनदमानदयाः - परसमादकषन अनपगहिकषण धनसय दमानदयाः पपरसकमाररपकषण धनस दततविमा पररजनविगरयाः - भकतयसमपदमाययाः ययमाचिकष - टप यमाचिक यमाचञमायमामम इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनमम चिकमार ndash डपकक ञम करणकष इमत धमातनोयाः सलमट परथमपपरषदकविचिनकष रपमम

)6 1 4 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 2अथ सतयमविमलनोऽमप दमारममागतयाः कप मटलमाजयमा दमारपमालकषन मनमषदयाः ततनो बमहिसथयाः

फक तकरनोमत ldquoविसञचतनोऽहिस धकतर रमाजकषनrdquo तसय चिदविस करनदतनो गनोतरजमा जनमायाः ककौतपकमाचचि ममसलतमायाःततकणमातम हिटटमामन मपकतविमा विमणकसमाथरयो ममसलतविमा आरककमषनतरमपखयमानमास पपरतयाः फक चचिकरकष ldquoरमाजनमविसञचतनोऽषसम धकतर रमाजकषनrdquo ततनो रमाजमा तदविलनोकनमाय परमहितमायाः पपरषमायाः तकषनमामप तकष दरिवयमामददमानकषनसमानपकक लमायाः कक तमायाः तस धनममायकस गकहिकष दषटमा जननो विदमत- ldquoसविमाममनम मविमलनो गकहिकष मविदतकष अयञचधकतर रमाटम दमारसथयाःrdquo ततनो नकपकषण दमाविपयकषकतर कक तकौ ततनो दयनोमरधयमानन कनोऽमप धकतरतरयनोवयर मकसजमानमामत जमातयाः कनोलमाहिलनोऽसखललनोकवयविहिमार-नमाशकरनो रमाजशचिमापविमादयाः यतनो रमाजमास द पषमनगहियाःमशषपमालनञच सविगमारय

वयमाखयमा

अथ अननतरमम सतयमविमलयाः अमप अथमारतम विसतपतयाः ययाः मविमलयाः अषसत सनोऽमप दमारमम गकहिदमारममआगतयाः कप मटलमाजयमा कप मटलसय आजयमा आदकषशकषन दमारपमालकषन दमाररकककष ण मनमषदयाः परमतमषदयाः ततयाःअननतरमम बमहिसथयाः फक तकरनोमत मचितकरनोमत विसञचतयाः अहिमम धकतररमाजकषन कप मटलकषन तसय चि एविस करनदतयाः करनदनसकप विमारणसय गनोतरजमायाः जनमायाः ककौतपकमातम उतकणठयमा ममसलतमायाः ततकणमातम तषसमनम कमालकष हिटटमामन मपकतविमातयकतविमा विमणकसमाथरयाः विमणकसमकहियाः ममसलतविमा आरमककमषनतरमपखयमानमामम आरमककमाणमामम नगरपमालमानमामममषनतरमपखयमानमामम मषनतरपरविरमाणमामम चि पपरतयाः पपरसतमातम फक चचिकरकष मचितकमारमम कक तविमानम - रमाजनम विसञचतयाः अहिममधकतररमाजकषन कप मटलकषन

सससकक तसमामहितयमम 95

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ततयाः अननतरमम रमाजमा तदविलनोकनमाय परमहितमायाः परकषमषतमायाः पपरषमायाः तकषनमामप धकतररमाजकषन कप मटलकषन तकषरमाजपपरषमायाः दरिवयमामददमानकषन समानपकक लमायाः कक तमायाः सविमायततषटरीकक तमायाः तस धनदमायकमम गकहिकष दषटमा जनयाः रमाजपपरषयाःविदमत - सविमाममनम मविमलयाः तप गकहिकष मविदतकष अषसत अयस चि धकतररमाटम धकतररमाजयाः दमारसथयाः दमारकष षसथतयाः अथमारतमदमारकष षसथतयाः विमासतमविकयाः मविमलयाः धकतररमाजयाः मकञच गकहिकष षसथतयाः नकतनयाः मविमलयाः एवि समाधपयाः इमत रमाजपपरषयाःरमाजमानमम विदमत इमत भमावियाः (विसतपतयाः तथमा नमाषसत अतर विदपरषटरीतयमकषवि अषसत)

ततयाः नकपकषण रमाजमा दमाविपयकषकतर दकौ अमप एकतर कक तकौ ततयाः दयनोयाः मधयकष न कनोऽमप धकतरतरयनोवयरमकसजमानमामत अथमारतम कयाः धकतरयाः मविमलयाः कनो विमा विमासतमविकयाः मविमलयाः इमत न जमानमामत जमातयाः कनोलमाहिलयाःअसखललनोकवयविहिमारनमाशकरयाः समगलनोकवयविहिमारनमाशकरयाः रमाजयाः नकपसय चि अविपमादयाः लनोकमननदमा यतयाःयसममातम रमाजमामम नकपमाणमामम द पषमनगहियाः दपषसय मनगहियाः दमनमम मशषपमालनमम मशषसय पमालनमम चि सविगमारयअथमारतम मशषपररपमालनकषन दपषदमनकषन चि रमाजयाः सविगरलमाभनो भविमत इमत भमावियाः

सरलमाथर याःपरस यदमा सतययाः मविमलयाः आगतयाः तदमा सविर तस विञचकरपकषण सविषटरीकक तविमानम स सतययाः मविमलयाः

गनोतरजमानम आदमाय रमाजयाः सकमाशस गतविमानम सपमविचिमारमाय तदमा रमाजमा रमाजपपरषस परकषमषतविमानम विकततमानतस जमातपस परनतपसयाः अमप धकतरन धनकषन मनोमहितयाः रमाजमानमम चि ममथयमा उकविमानम सतययाः मविमलयाः धकतरयाः इमत तदमा रमाजमा उभकौअमप आहिहतविमानम परनतप उभयनोयाः सममानमा अमाकक मतयाः अषसत इमत हिकषतनोयाः मकमम सतयमम इमत रमाजमा जमातपमम नशकविमानम एविस करमकषण लनोकवयविहिमारनमाशकयाः कनोलमाहिलयाः ससविकततयाः रमाजयाः चि सविरतरदवि मननदमा शकयतकष सम यतनो महिरमाजयाः कमारणमम दपषदमनमम मशषपररपमालनमम चि तथमा मकरयतकष चिकषतम रमाजयाः सविगरलमाभनो भविमत

वयमाकरणमविमशर याः

फक तकरनोमत - चिषटरीतकमारस करनोमत गनोतरजमायाः - सममानकष गनोतरकष जमायनतकष इमत गमानोतरजमायाः कप लनोतपननमायाः विमणकसमाथरयाः - विमणजमास समाथरयाः समपदमाययाः विमणकसमाथरयाः आरमककमषनतरमपखयमानमामम - आरमककमायाः नगरपमालमायाः मषनतरमपखयमायाः मषनतरविरमाशचि तकषषमामम धकतरतरयनोयाः - धकतरशचि इतरशचि धकतरतरकौ इमत इतरकषतरयनोगदनदसममासयाः तयनोयाः धकतरतरयनोयाः असखललनोकवयविहिमारनमाशकरयाः - नमाशस करनोमत इमत नमाशकरयाः लनोकसय वयविहिमारयाः इमत

लनोकवयविहिमारयाः इमत षषठषटरीततपपरषयाः असखलयाः (सविरयाः) चि असकौ लनोकवयविहिमारयाः चिकषमतअसखललनोकवयविहिमारयाः तसय नमाशकरयाः इमत षषठषटरीततपपरषकष असखललनोकवयविहिमारनमाशकरयाः इमत

दपषदमनमम - दपषसय दमनमम दपषदमनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः मशषपमालनमम - मशषसय पमालनमम मशषपमालनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

)6 1 5 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 3उकञच-

परजमापषटरीडनसनतमापमातसमपद कतनो हिहतमाशनयाः

96 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

रमाजयाः कप लस सशयस परमाणमाननमादगधविमा मविमनविततरतकष इमतततनो रमाजमा एकमानतकष तयनोमनरणरयममचिनतयतम ततकथय कथस मनशचिययाः सयमामदमत परशनयाः

वयमाखयमा

परस रमाजमा सवियमम असय सममाधमानकष परविकततयाः कसथतमम अमप -

परजमापषटरीडनसनतमापमातसमपद कतनो हिहतमाशनयाःरमाजयाः कप लस सशयस परमाणमाननमादगधविमा मविमनविततरतकष इमत

अनविययाः

परजमापषटरीडनसनतमापमातम समपदकतयाः हिहतमाशनयाः रमाजयाः कप लमम सशयमम परमाणमानम अदगधविमा मविमनवितरतकष

अनवियमाथर याः

परजमापषटरीडनसनतमापमातम परजमानमामम पषटरीडनमम तदरिकपसनतमापयाः उषणतमा तसममातम समपद कतयाः उतपननयाःहिहतमाशनयाः अमगयाः रमाजयाः नकपसय कप लमम विसशमम सशयमम समपदमम परमाणमानम अदगधविमा न मविमनवितरतकष दगधविदविमविमनविकततनो भविमत शमानतनो भविमत

सरलमाथर याःशलनोकसय अयमम भमावियाः - रमाजयाः परजमानमास यमद पषटरीडनस भविमत तमहिर तकषन परजमायाः करप दमायाः भविषनत तकषन

करनोधमामगनमा नकपसय कप लस धनमम तथमा सविपरमाणमायाः अमप नशयषनत इमत

ततयाः रमाजमा एकमानतकष तयनोयाः मविमलयनोयाः मनणरयमम अमचिनतयतम मचिषनततविमानम ततम कथय विद कथसमनशचिययाः सयमातम इमत परशनयाः

वयमाकरणमविमशर याः

परजमापषटरीडनसनतमापमातम - परजमानमामम पषटरीडनमम तदरिकपसनतमापयाः उषणतमा तसममातम

)6 1 6 परथमकथमा- सपदशरनधषटरीयाः - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 4शपकयाः- स रमाजमा लबधनोपमायसतमदमलभमायमारदयस पकथकपकथकसससथमापय पकषविमानम- मकस यपवियनोयाः

पमामणगहिणकष भतरमार मविभकषणस परदततस धनञच पशचिमाषतकस जषलपतस परथमसङगकष चि कमा विमाततमार भतरमार सहिमाभकतमकमा ममातमा कशचि मपतमा मकस कप लमम कमा जमामतयाः इतयकषविस पकषमाभयमास यथमालबधस यथमाविकततस यथमापरनोकसयथमासपपतस सविर तमाभयमास कसथतमम पशचिमाततप तकौ पपरषकौ पकषकौ परसपरस मविससविदनतकौ ततनो भमायमारदयसयरषकमणषटरीसपनदरषटरीनमामधकषयसय ययाः ससविमादस विदमत स सतययाः इतरसतप धकतरयो रमाजमा मनविमारससतयाः सतयसतपरमाजमा सभमायर याः सससकक तयाः सविगकहिस गतयाः इमत महिमारमाजबपमदयाः

वयमाखयमा

शपकयाः विदमत - स रमाजमा लबधनोपमाययाः परमापतनोपमाययाः तदमविमलभमायमारदयमम तसय मविमलसय भमायमारदयममपकथकम पकथकम सससथमापय पकषविमानम - मकस यपवियनोयाः पमामणगहिणकष भतरमार मविभकषणमम परदततमम धनस चि पशचिमातम ततयाः परमममकमम जषलपतमम कसथतमम परथमपरसङगकष परथमकष सङगमकमालकष चि कमा विमातमार कथमा भतरमार पतयमा सहि अभकतम कमाममातमा कशचि मपतमा मकमम कप लमम विसशयाः कमा जमामतयाः इतयकषविस पकषमाभयमामम तमाभयमामम यथमालबधमम यथमा परमापतमम

सससकक तसमामहितयमम 97

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

तथमा यथमाविकततमम यथमा घमटतमम तथमा यथमापरनोकमम यथमा कसथतमम तथमा यथमासपपतमम यथमा सपपतमम शमयतमम तथमाततम सविरमम तमाभयमामम कसथतमम उकमम पशचिमातम तकौ पपरषकौ परसपरमम मविससविदनतकौ मविविमादस कप विरनतकौ पकषकौ रमाजमाइमत शकषषयाः ततयाः अननतरमम भमायमारदयसय रषकमणषटरीसपनदरषटरीनमामधकषयसय अथमारतम दयनोयाः भमायरयनोयाः मधयकष ययाःयसयमायाः कसयमाषशचितम ससविमादस विदमत यथमायथमम इमत शकषषयाः सयाः सतययाः समाधपयाः इतरसतप धकतरयाः मविमलयाः रमाजमामनविमारससतयाः बमहिषकक तयाः सतयसतप मविमलयाः रमाजमा सभमायरयाः भमायमारसमहितयाः सससकक तयाः सविगकहिमम गतयाः

सरलमाथर याःसयाः मकस कक तविमानम इमत पकषकष शपकयाः उततरमत - तदमा रमाजमा तसय पतनषटरीदयस पकथकम पकथकम सथमापमयतविमा

पकषविमानम यतम तयनोयाः मविविमाहिसमयकष पमतयाः मकमम भकषणस परदततविमानम मविविमाहिमातम परस परथममदविसकष कथस विमातमारलमापयाःअभवितम ममातपयाः मपतपशचि नमाम मकमम कप लसय जमातकषविमार मकस नमाम इतयमामदकमम ततयाः परस रमाजमा तस पपरषदयसपकषविमानम भमायरयनोयाः यमामन उततरमामण आसनम तमामन ययाः उकविमानम स एवि सतययाः मविमलयाः इमत मनशचियनो जमातयाःउततरमम दमातपमम ययाः अशकयाः सयाः धकतरयाः मविमलयाः अननतरमम सतययाः मविमलयाः भमायमारभयमास सहि रमाजमा सतकक तयाःसविगकहिस यमातयाः धकतर चि मविमलमम रमाजमा मनविमारससतविमानम

वयमाकरणमविमशर याः

लबधनोपमाययाः - लबधयाः परमापतयाः उपमाययाः यकषन सयाः महिमारमाजबपमदयाः - महिमानम चिमासकौ रमाजमा चिकषमत महिमारमाजयाः इमत कमरधमारयसममासयाः महिमारमाजसय बपमदयाः

इमत महिमारमाजबपमदयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 अनङगसय गमतयाः ककीदशषटरी

2 शपकयाः कमास परमत कथमामम उकविमानम

3 नगयमारयाः नमाम मकमम

4 मविशमालनगयमारयाः नकपसय मकस नमाम

5 विमणजयाः नमाम मकमम

6 विमणजयाः भमायरयनोयाः नमाम मकमम

7 धकतरसय नमाम मकमम

8 धकतरयाः कमास दकषवितमास पकजमयतविमा विरस परमापतविमानम

9 ककीदशयाः अमगयाः रमाजयाः कप लस दहिमत

10 रमाजयाः दपषमनगहियाः मशषपमालनस चि मकस मनममततकमम

11 सपदशरननमामकरमाज रमाजधमानषटरी

12 मविमलसय पतनषटरीदयस चि

98 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

13 नमामकयाः धकतरयाः अषमबकमास दकषविषटरीमम आरमाधय मविमलरपस ययमाचिकष

14 धकतरयाः भमायमारदयस ककष न परकमारकषण सनतनोमषतविमानम

) 1 भयकषन

) 2 परकषमणमा

) 3 बहिहममानदमानमामदनमा

) 4 करक रसविरकषण

15 समपदकतयाः हिहतमाशनयाः रमाजयाः कप लस दगधविमा मविमनवितरतकष

16 रमाजयाः मशषपमालनस मकमथरमम

) 1 परजमानमास परभपतविपरमापतयथरमम

) 2 शतरपषप विषटरीरतविदशरनमाथरमम

) 3 सविगरपरमापतयथरमम

) 4 भनोगविसतपलमाभमाथरमम

)6 2 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम

भकममकमाजगमत नदककष गपरजनमानमामम उपदकषशस न शणविषनत तकष सविककीयमम मतमम अविलमबय परमतमम अनमादतय

चि सविजषटरीविनमम मनविरहिषनत तकषन तकषषमास महितषटरी दपगरमतयाः भविमत शपकसपततकौ एकसयमामम कथमायमामम बमाहमणयाः गपरणमाममआजमामम उलङघय मविषकनययमा समाकस मविविमाहिस कक तविमानम तकषन तसय महितम द पयाःखमम जमातमम सकषयमम कथमा अतरपरसतकयतकष

)6 2 1 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 1शपकयाः- ममास कक तमाविजस कक तविमा ममा गचछ यतनो बमालकमादमप महितस विमाकयस गमाहमम

कक तमाविजयाः पपरमा दकषमवि विकदविमाकयपरमाङमपखयाःपमततनो बमाहमणनोऽनथर मविषकनयमामविविमाहिनकष १

परभमावितषटरी पकचछमत- कथमकषततम

शपकयाः- अषसत सनोमपरभस नमाम मदजसथमानमम ततर मविदमानधमाममरकयाः सनोमशममार नमाम मविपरयाःततपपतरषटरी रपकौदमायरगपणनोपकषतमा मविषकनयकषमत मविजमातमाभकतम तकषन तमास भयकषन कनोऽमप न मविविमाहियमत ततयाःसनोमशममार विरमाथर भपविस पयरटनम समपरमापतनो मदजसथमानस जनसथमानस नमाम ततर गनोमविनदनमाममा बमाहमणनो जडनोमनधरनशचि तसमद कनयमा परदततमा तकषन सपहदमास मनविमारयतमाममप कक तमाविजकषननोढ सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमामनोमहिनषटरी मविषकनयमा समा मविदगधमा गनोमविनदसतप मकखरयो लघपवियमाशचि ततशचि समा आतमननोरपलमाविणययकौविनस शपशनोचि

अमविदगधयाः पमतयाः सतरषटरीणमास परकौढमानमास नमायकनोऽगपणषटरी

सससकक तसमामहितयमम 99

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

गपमणनमास तयमामगनमास सतनोकनो मविभविशचिकषमत द पयाःखकक तम२परमाविकटसमयपरविमासनो यकौविनमदविसकष तथमा चि दमाररदषयममपरथमसनकषहिमवियनोगसतरषटरीणयमप गपरकमामण द पयाःखमामन३अपरसतमाविकष पमठतस कणठमविहिषटरीनञच गमायनस गषटरीतममममा ममा भणनतयमास सपरतस तरषटरीणयमप गपरकमामण दपयाःखमामन४

वयमाखयमाशपकयाः कथयमत - ममामम कक तमाविजस कक तमतरसकमारमम कक तविमा ममा गचछ यतयाः कमारणस महि बमालकमातम लघनोयाः

अमप बमालमातम कदमामचितम महितमम उपकमारकमम विमाकयमम विचियाः गमाहमम सविषटरीकमायरमम

कक तमाविजयाः पपरमा दकषमवि विकदविमाकयपरमाङमपखयाःपमततनो बमाहमणनोऽनथर मविषकनयमामविविमाहिनकष १

अनविययाःदकषमवि पपरमा बमाहमणयाः मविषकनयमामविविमाहिनकष विकदविमाकयपरमाङमपखयाः कक तमाविजयाः अनथर पमततयाः(१)

अनवियमाथर याःहिकष दकषमवि पपरमा परमाचिषटरीनकमालकष बमाहमणयाः मविषकनयमामविविमाहिपरसङगकष विकदमानमास विमाकयकष परमाङमपखयाः तकषषमास कथनस न

शपतविमा न कक तविमा अविजमा यकषन सयाः कक तमाविजयाः विकदमानमामम अविजमास कक तविमा (मविषकनयमास पररणषटरीय) अनथर घनोरसङकटकषपमततयाः(१)

तमातपयमारथर याःदकषमवि शकयतमामम पपरमाकमालकष मविषकनयमायमायाः मविविमाहिपरसङगकष जयकषषठमानमामम विमाकयमम अशपतविमा तकषषमामम अविजमामम

कक तविमा चि बमाहमणयाः महिमत सङकटकष पमततयाः(१)

वयमाखयमा

परभमावितषटरी पकचछमत कथमम एततम ससविकततमम इमत

शपकयाः कथयमत - अषसत सनोमपरभमम नमाम मदजसथमानमम बमाहमणसथमानमम ततर सनोमपरभमाखयकष सथमानकषमविदमानम जमानषटरी धमाममरकयाः सनोमशममार नमाम मविपरयाः बमाहमणयाः ततपपतरषटरी तसय पपतरषटरी रपकौदमायरगपणनोपकषतमा रपवितषटरी उदमारमाचि मविषकनयमा इमत मविजमातमा अभकतम अभवितम तकषन तसममातम तमामम मविषकनयमामम भयकषन कनोऽमप न मविविमाहियमतततयाः सनोमशममार विरमाथरमम भपविमम पकसथविषटरीमम पयरटनम भरमनम समपरमापतयाः सममागतयाः मदजसथमानमम जनसथमानमम नमामअथमारतम जनसथमानमाखययाः गमामयाः परमापतयाः ततर गनोमविनदनमाममा बमाहमणयाः जडयाः मनधरनयाः धनशकनययाः तसमद कनयमापरदततमा सममपरतमा तकषन गनोमविनदकषन सपहदमामम ममतरमाणमामम मनविमारयतमामम विमारणमम कप विरतमामम कक तमाविजकषनकक तमतरसकमारकषण ऊढमा मविविमामहितमा सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमा सविररपलमाविणयगपणयपकमा मनोमहिनषटरी मविषकनयमा समामविदगधमा कमामकलमापरविषटरीणमा गनोमविनदसतप मकखरयाः लघपवियमायाः अलपवियसकयाः चि ततयाः चि समा आतमनयाः सविसयरपलमाविणययकौविनमम रपमम चि लमाविणयमम चि यकौविनमम चि शपशनोचि शनोकमम कक तवितषटरी -

अमविदगधयाः पमतयाः सतरषटरीणमास परकौढमानमास नमायकनोऽगपणषटरी

100 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

गपमणनमास तयमामगनमास सतनोकनो मविभविशचिकषमत द पयाःखकक तम२

अनविययाःसतरषटरीणमामम पमतयाः अमविदगधयाः परकौढमानमामम नमायकयाः अगपणषटरी तयमामगनमामम गपमणनमामम सतनोकयाः मविभवियाः चि इमत

दपयाःखकक तम (२)

अनवियमाथर याःसतरषटरीणमास कमामकलमामनपपणमानमास मविदगधमानमामम पमतयाः अमविदगधयाः मकखरयाः कमामकलमानमभजयाः परकौढमानमामम

कमामकलमाभयमासकष पकणरतमास गतमानमामम सतरषटरीणमास नमायकयाः अगपणषटरी मकखरयाः तयमामगनमास दमानशषटरीलमानमास गपमणनमास सतनोकयाःअलपयाः मविभवियाः इमत दपयाःखस करनोतषटरीमत दपयाःखकक तम (२)

तमातपयमारथर याःकमामकलमामदषप मनपपणमानमामम सतरषटरीणमामम मकखरयाः पमतयाः कमामकलमाभयमासकष परकौढमानमामम सतरषटरीणमामम मकखरयाः

नमायकयाः दमानशषटरीलमानमामम गपमणजनमानमामम अलपमम धनमम इमत तरयमम द पयाःखमम ददमामत

(२)

परमाविकटसमयपरविमासनो यकौविनमदविसकष तथमा चि दमाररदषयममपरथमसनकषहिमवियनोगसतरषटरीणयमप गपरकमामण द पयाःखमामन३

अनविययाःपरमाविकटसमयपरविमासयाः यकौविनमदविसकष दमाररदषयमम तथमा चि परथमसनकषनहिमवियनोगयाः इमत तरषटरीणयमप गपरकमामण

दपयाःखमामन(३)

अनवियमाथर याःपरमाविकटसमयपरविमासयाः विषमारसप परविमासयाः परदकषशगमनस मपरयमामवियनोगयाः यकौविनमदविसकष यकौविनकमालकष दमाररदषयमम

धनमाभमावियाः यकषन भनोगमविलमाससमामगषटरी ननोपलभयतकष परथमसनकषहिकष एवि मपरयमवियनोगयाः इमत तरषटरीणयमप महिदम दपयाःखसकप विरषनत (३)

तमातपयमारथर याःविषमारकमालकष मविदकषशगमनमम यकौविनकष धनमाभमावियाः परथमसनकषहिकष एवि मपरयमायमायाः मवियनोगयाः इमत तरयमम अतयनतमम

दपयाःखमम करनोमत (३)

अपरसतमाविकष पमठतस कणठमविहिषटरीनञच गमायनस गषटरीतममममा ममा भणनतयमास सपरतस तरषटरीणयमप गपरकमामण दपयाःखमामन४

अनविययाःअपरसतमाविकष पमठतमम कणठमविहिषटरीनस गषटरीतस गमायनमम ममा ममा इमत भणनतयमामम सपरतमम इमत तरषटरीणयमप

गपरकमामण दपयाःखमामन (४)

सससकक तसमामहितयमम 101

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याःअपरसतमाविकष अनविसरकष कमावयपठनमम कणठमविहिषटरीनस सविरममाधपयररमहितस गषटरीतस गमायनमम ममा ममा इमत मनषकषधस

कप विरनतयमास नमामयकमायमास सपरतमम इमत तरषटरीणयमप गपरकमामण महिमाषनत द पयाःखमामन (४)

तमातपयमारथर याःअनविसरकष कमावयपठनमम सविरममाधपयररमहितमम गषटरीतगमायनमम ममा ममा इमत मनषकषधस कप विरनतयमायाः नमामयकमायाः

समभनोगयाः इमत तरयममप महिदम दपयाःखमम करनोमत(४)

सरलमाथर याःअतर आदकौ शपकयाः विदमत यतम कसयमामप अविजमा न करणषटरीयमा बमालकयाः यमद महितविमाकयस विदमत तमहिर

तसयमामप विमाकयस कदमामचितम सविषटरीकमायरमम भविमत ततर कथमामपखकषन तमकषवि आशयमम विकप मम आरबधविमानम शपकयाःउकविमानम यतम पपरमा सनोमपरभमम इतयमाखयमदजसथमानमम आसषटरीतम ततर कशचिन मविपरयाः आसषटरीतम तसय नमामआसषटरीतम सनोमशममार इमत तसय कनयमा रपलमाविणयवितषटरी आसषटरीतम समा मविषकनयमा इतयमभधयमा मविखयमातमाजमातमा तसममादम कनोऽमप तमास पररणकषतपस न इचछमत सम सयाः सनोमशममार बहिहतर अनविकषषणस कक तविमा जनसथमाननमामकसमदजसथमानस परमापतविमानम ततर कशचिन मकखरयाः मनधरनशचि बमाहमणयाः आसषटरीतम तसय नमाम आसषटरीतम गनोमविनदयाः इमततसय सविर बमानधविमायाः मविविमाहिमाय अनपममतस न दततविनतयाः परनतप तसयमायाः रपकषण मनोमहितयाः सनम स गनोमविनदयाः तमासपररणषटरीतविमानम समा मनोमहिनषटरीनमामनषटरी मविषकनयमा रपसमपननमा कमामकलमायमास मनपपणमा आसषटरीतम गनोमविनदसतप मकखरयाःवियसमामप कमनषठयाः आसषटरीतम तसममादम तसयमायाः दपयाःखमम अभवितम इदस परससदस यतम - कसयमामप मकखरसय पतनषटरी यमदकमामकलमायमास मनपपणमा भविमत तदमा तसयमायाः द पयाःखमम भविमत पपनयाः यमद कमामप नमामयकमा रपगपणसमपननमा गपणवितषटरीचि सयमातम तदमा नमायकयाः यमद गपणहिषटरीनयाः सयमातम तमहिर तसय महिदम दपयाःखस भविकषतम मकञच यमद कसयमामपदमानशषटरीलसय समषटरीपकष धनमम अलपमम भविमत चिकषतम तसय दमानशषटरीलतविस तसमद दपयाःखस ददमामत इमत यदमाकमावयपठनसय समययाः न भविमत तदमा कमावयपठनमम पपनयाः सविरममाधपयमारमदकस मविनमा एवि गषटरीतगमायनमम अमप चिसमभनोगस कतपरमम यमा नमारषटरी नकषचछमत तयमा समाकस समभनोगयाः इमत भमामविदपयाःखदमायकमम भविमत

वयमाकरणमविमशर याः

कक तमाविजमम - कक तमा अविजमा मतरसकमारयाः यसय तमम ममास कक तमाविजस कक तविमा मम विचिनस मतरसकक तय मदजसथमानमम - मदजसय बमाहमणसय सथमानमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः रपकौदमायरगपणनोपकषतमा - रपकषण औदमायमारमदगपणदशचि उपकषतमा यपकमा मविजमातमा - मविखयमातमा मविदगधमा - कमामकलमामनपपणमा मनधरनयाः - नमाषसत धनमम यसय सयाः मनधरनयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः कक तमाविजकषन ndash कक तमा अविजमा यकषन सयाः कक तमाविजयाः कक तमतरसकमारयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमा - सविररपञच लमाविणयगपणशचि सविररपलमाविणयगपणकौ तमाभयमामम उपकषतमा यपकमा

इमत सविररपलमाविणयगपणनोपकषतमा

102 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

)6 2 2 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 2समानयदमा गनोमविनदस पमतममतयबविषटरीतम- ldquoमम मपतपगरहिमातसममागतमायमा बहिह मन मदनमामन सञमातमामन

ततनोऽहिस तवियदवि सहि गममषयकष नमानयथमाrdquo ततयाः शकटस ममागर मयतविमा सभमायरकयाः स चिसलतयाः यमावितपरयमामततमावितपसथ एकनो यपविमा विमागगमषटरी सपरपयाः शकरशचि मविषणपनमाममा बमाहमणनो ममसलतयाः तसय बमाहमणसयतसयमाशचिमानयनोनयमनपरमागयाः सञमातयाः उकञच-

परषटरीमतयाः सयमादशरनमाददयाः परथममथ मनयाःसङगसङकलपभमाविनोमनदरिमाछकषदसतनकतविस विपपमष कलपषतमा चिकषषनदरियमाणमास मनविकसततयाःहरिषटरीनमाशनोनममादमकचछमारमरणमममत जगदमातयविसथमा दशदतमायाःलगदयर तपपषपबमाणदयाः स जयमत मदनयाः समननरसतमानयधनविषटरी५

वयमाखयमासमा अनयदमा अनयषसमनम मदविसकष गनोमविनदमम पमतमम भतमाररमम अबविषटरीतम उकवितषटरी - मम मपतपयाः गकषहिमातम

गकहिमातम सममागमातयमायाः आगतमायमायाः बहिहमन अनकषकमामन मदनमामन सञमातमामन ततयाः अहिमम तवियमा एवि सहि गममषयकषनमानयथमा गचछमामम चिकषतम तवियमा (गनोमविनदकषन) सहिदवि अनयथमा न गममषयमामम इमत भमावियाः

ततयाः शकटस बदलगमाडषटरी इमत विमाहिनमविशकषषमम ममागरमयतविमा अनविकषषय सभमायरकयाः भमायरयमा सहि स चिसलतयाःगतयाः यमावितम परयमामत गचछमत तमावितम पसथ ममागर कशचिन यपविमा यपविकयाः विमागमषटरी सपविकमा रपविमानम बलविमानम चिमविषणपयाः इतयमाखययाः बमाहमणयाः ममसलतयाः परमापतयाः तसय बमाहमणसय तसयमायाः चि अनयनोनयमम परसपरमम अऩपरमागयाःपरकषमभमावियाः सञमातयाः उकमम चि ndash परषटरीमतयाः सयमादशरनमाददयाःhelliphellipसमननरसतमानयधनविषटरी इमत (५)

अनविययाःसमयकम मनरसतमानयधनविषटरी सनम सयाः मदनयाः कमामदकषवियाः जयमत यतपपषपबमाणदयाः परथमस दशरनमादम यदयाः परषटरीमतयाः

सयमातम अथ अननतरमम मनयाःसङकलपभमावियाः मनदरिमाचछकषदयाः विपपमष तनपतविस इषनदरियमाणमास चि कलपषतमा मनविकसततयाःहरिषटरीनमाशनोनममादमकचछमारमरणमम इमत एतमायाः दश अविसथमायाः जगतम यमामत इमत (५)

अनवियमाथर याः समयकम मनरसतमायाः परमासजतमायाः अनयकष धषनविनयाः धनपधमारररणयाः यकषन सयाः मदनयाः कमामदकषवियाः जयमत

सविरयोतकषरण वितरतकष यसय लगदयाः पपषपबमाणदयाः पपषपशरदयाः परथमस दशरनमादम यदयाः मपरयदशरनमामदमभयाः परषटरीमतयाःमपरयमविषयकमानपरमागयाः सयमातम अथ अननतरमम करमकषण मनसस सङगसय सङगतकषयाः सङकलपभमावियाः ततयाः मनदरिमाचछकषदयाःमनदरिमाभङगयाः विपपमष शरषटरीरकष तनपतविस दकौबरलयमम इषनदरियमाणमास चि कलपषतमा अथमारतम सविसविवयमापमारकषषप आलसयमममनविकसततयाः मपरयमादमतररकमविषयकषषप मनसनो मविरमकयाः हरिषटरीनमाशयाः लजजमायमायाः अभमावियाः उनममादयाः मकचछमार मरणमम इमतएतमायाः दश अविसथमायाः जगतम यमामत - सविर मतयमारयाः पकविरयोकमायाः दश अविसथमायाः परमापनपविषनत (५)

सरलमाथर याःसमा कदमामचितम सविरगपणनोपकषतमा सविरयोतसविविमहियाःकक तमा मनधरनस तस महिमामकखर गनोमविनदमम पमतमम अबविषटरीतम यतम

बहिहमदनकषभययाः परमाकम मपतकगकहिमादम आगतमा तसममादम समा तकषन सहिदवि सविमपतपयाः सकमाशस गनतपमम इचछमत तदमा पतनयमायाःविमाकयस शपतविमा सयाः गनोमविनदयाः एकस शकटस नषटरीतविमा तसयमायाः मपतकगकहिस परमत गनतपमम आरबधविमानम ततर पसथ एककष न

सससकक तसमामहितयमम 103

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

बमाहमणकषन सहि तयनोयाः मकषलनमम अभवितम सयाः मविदमानम रपसमपननयाः विषटरीरशचिमासषटरीतम तसय नमाम आसषटरीतम मविषणपयाःइमत गमनसमयकष तकषन मविषणपनमा सहि तसयमायाः मविषकनयमायमायाः अनपरमागयाः अभवितम अतर शलनोककष कमामसय दशदशमायाः विमणरतमायाः यदमा कनोऽमप कसयमायाः कमामप कसय विमा दशरनकषन कमामबमाणमाघमातस परमापननोमत तदमा तसय तसयमायाः विमाएतमायाः दश दशमायाः भविषनत अतर उचयतकष यतम कमामदकषवियाः धनपधमारररणमास मधयकष शकषषठयाः यतनो महि तसय समकस कनोऽमपसविकमामस सविविशकष सथमापमयतपस न शकननोमत अमप चि तसय पपषपबमाणकषन आदकौ मपरयदशरनमामदयाः अनपरमागयाः उतपदतकषपरस मपरययमा सहि मकषलनसय अमभलमाष मनदरिमाभङगयाः शमारषटरीररकदकौबरलयमम इषनदरियमाणमास कलपषतमा अथमारतमसविसविवयमापमारकषषप आलसयमम मपरयमामतररकमविषयकषषप मनसनो मविरमकयाः लजजमायमायाः अभमावियाः उनमतततमा मकछमारमरणमम इतयकषतमायाः कमामसय दश दशमायाः

वयमाकरणमविमशर याः

अनयदमा - अनयषसमनम कषसमसषशचितम मदनकष शकटमम - विमाहिनमविशकषषयाः (बदलगमाडषटरी छकडमा इमत लनोककष ) विमागमषटरी - परशसतमा विमाकम असय इमत (विमाचिम सगममन) विकमा विमाकपटप याः

)6 2 3 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 3स पसथकनो दमपतयनोयाः पकगपतरनोचचियस ददमामत इतयकषविस गमामयबमाहमणनो मविषणनोमविर शविसतयाः आतमननो

मनरनोधसङगभयमादपततषटरीयर तस गनतरषटरीविमाहिममारनोहियमत मविषणपनमा चि पतयकौ विककमानतरगतकष समा मनोमहिनषटरी भपकमाआतमविशषटरीकक तमा तयमा चिमातमषटरीयस नमाम गनोतरस कप लकरमस चिमाजमामपतयाः पतयपशचि सममागतसय ldquoतविसचिनोरनोऽसषटरीमतrdquo गनतरमारनोहिमस कप विरतनो मनषकषधयाः कक तयाः मविषणपरमप तमास गकहिषटरीतविमा गनोमविनदस धमषरतविमानमततसतयनोयाः ककष शमाककष मश ससविकततमम गनोमविनदसतप मविषणपनमा मविषकनयमापरभमाविकषण मनसजरतयाः ततसतमास गकहिषटरीतविमामविषणपयाः सविगकहिस परमतचिसलतयाः गनोमविनदयाः पकषठसथनो ममागमारसननकष गमामकष गतविमा फक तकक तविमानम-ldquoअनकषन चिकौरकषण ममभमायमार गकहिषटरीतमा तरमायतमास तमामम मम शरणस भनो जनमायाःrdquo

अथ गमाममासधपकषन मविषणपमरयोमहिनषटरीयपतनो धकतयाः पकषठकषननोततरस दततस मविषणपनमा यथकषयस मयमा पररणषटरीतमामदषटरीयमास चि भमायमारमकषष पसथकनो ममागर दषटमा गमहिलनो बभकवि गनोमविनदकषनमामप पकषठकषन इदमकषविनोततररतमम ततनोमनतरषटरी तयनोरकषकमकषविनोततरस शपतविमा जमातयमामदकस पकषठविमानम तरयममप तप ससविदमत ततयाः कथस मनशचिययाः इमतशपकपरशनयाः

वयमाखयमास पसथकयाः दमपतयनोयाः पकगपतरनोचचियमम पकगफलस तमामबकलपतरमम चि ददमामत इतयकषविमम गमामयबमाहमणयाः

मकखरबमाहमणयाः मविषणनोयाः उपरर मविशविसतयाः सनम आतमनयाः सविसय मनरनोधसङगभयमातम मनरनोधयाः अविरनोधयाः भमायमारइतयथरयाः तषसमनम सङगयाः अनपरमागमामतशययाः तसममातम भयमम तसममातम इमत मनरनोधभङगभयमातम उततषटरीयर अवितरणसकक तविमा तमम मविषणपमम गनतरषटरीविमाहिमम आरनोहियमत मविषणपनमा चि पतयकौ विककमानतरगतकष समा मनोमहिनषटरी भपकमाआतमविशषटरीकक तमा सविमायततषटरीकक तमा मविषणपनमा तसयमायाः समभनोगयाः कक तयाः इमत भमावियाः तयमा मनोमहिनयमा चि आतमषटरीयससविककीयमम नमाम गनोतरमम कप लकरममम चि आजमामपतयाः पतयपयाः चि सममागतसय तविमम चिनोरनोऽसस इमत गनतरयमारनोहिणमम

104 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

विमाहिनमारनोहिणमम कप विरतयाः कप विमारणसय गनोमविनदसय मनषकषधयाः कक तयाः मविमहितयाः मनोमहिनयमा इमत शकषषयाः मविषणपयाः अमप तमाममगकहिषटरीतविमा आदमाय गनोमविनदमम धमषरतविमानम आकरमय गनोमविनदसय अविममानमम कक तविमानम ततयाः अननतरमम तयनोयाः मधयकषककष शमाककष मश ससविकततमम ककष शकषषप ककष शकषषप गकहिषटरीतविमा यपदमम परविकततमम इमत भमावियाः गनोमविनदसतप मविषणपनमा मविषकनयमापरभमाविकषणमविषकनयमायमायाः परभमावियाः तकषन मनसजरतयाः परमासजतयाः ततयाः तमामम गकहिषटरीतविमा मविषणपयाः सविगकहिमम परमतचिसलतयाः

गनोमविनदयाः पकषठसथयाः पशचिमातम गचछनम ममागमारसननकष ममागरसमषटरीपविमतरमन गमामकष गतविमा फक तकक तविमानम मचितकमारममकक तविमानम यतम अनकषन मविषणपनमा चिकौरकषण मम भमायमार पतनषटरी गकहिषटरीतमा सविषटरीकक तमा तरमायतमामम रकतप तमामम मनोमहिनषटरीमम ममशरणमम भनो जनमायाः हिकष जनमायाः भविनतयाः एवि मकष शरणमम इमत भमावियाः

अथ अननतरमम गमाममासधपकषन गमामपरमपखकषन मविषणपयाः मनोमहिनषटरीयपतयाः मनोमहिनषटरीयपकयाः धकतयाः गकहिषटरीतयाः तकषनपकषकषन सजजमाससतकषन उततरमम दततमम मविषणपनमा यथमा इयमम मनोमहिनषटरी मयमा पररणषटरीतमा मविविमामहितमा मदषटरीयमामम चिभमायमारमम पतनषटरीमम एषयाः पसथकयाः ममागर दषटमा गमहिलयाः गहिषटरीतपमम इचछप याः बभकवि भविमत सम गनोमविनदकषनमामप पकषकषन इदममएवि उततररतमम ततयाः मनतरषटरी तयनोयाः एकमम एवि उततरमम शपतविमा जमातयमामदकमम पकषविमानम तरयमम अमप तप ससविदमतसमयकम विदमत ततयाः तकषन कथमम मनशचिययाः सयमातम इमत शपकपरशनयाः

सरलमाथर याः सनोऽमप मविषणपयाः तमाभयमास तमामबपलमामदकस ददमामत सम सयाः गमामयबमाहमणयाः गनोमविनदयाः तसय विचिनकषन

मविशविसतयाः अभवितम सयाः तस मविषणपस शकटसय चिमालकरपकषण सथमामपतविमानम ततयाः परस यदमा गनोमविनदयाः अनयस विककसपरमत गतविमानम तदमा तकषन मविषणपनमा समा मविषकनयमा विशषटरीकक तमा समा अमप सविसयमायाः नमाम कप लमामदपररचियञच तसमदउकविमानम ततयाः परस यदमा गनोमविनदयाः ततर आगतविमानम तदमा सयाः चिकौरयाः इमत गनोमविनदस परमत मविषणपयाः उकविमानम तसयअविममानमम चि कक तविमानम परस तयनोयाः मधयकष मविविमादयाः ससविकततयाः मकनतप मविषकनयमापरभमाविकषण मविषणपयाः सजतविमानम ततयाःपरस मविषणपयाः तमास सविषटरीकक तय सविगकहिस परमत गनतपमम आरबधविमानम

गनोमविनदयाः समषटरीपसथस गमामस गतविमा उकविमानम यतम चिकौरकषण तसय पतनषटरी गकहिषटरीतमा तसयमायाः रकणस कप र इमततदमा गमाममासधपयाः मनोमहिनषटरीसमकषतस मविषणपस गकहिषटरीतविमानम ततयाः परस मविषणपयाः उकविमानम यतम - मम भमायमारमम एषयाः आगतयबलमातम मम सकमाशमातम गकहिषटरीतविमानम गनोमविनदयाः अमप उकविमानम यतम तसय सहिधममरननी सविषटरीकक तय सयाः गनतपममउदतयाः इमत तदमा असयमायाः समसयमायमायाः सममाधमानमाय मनतरषटरी आहिहतयाः मनतरषटरी यदमा जमातयमामदकस पकषविमानम तदमा तकषसतयमकषवि उकविनतयाः तदमा सममाधमानस ककष न परकमारकषण भविकषतम इमत शपकसय परशनयाः आसषटरीतम

वयमाकरणमविमशर याः

दमपतयनोयाः - जमायमा चि पमतशचि इमत दमपतषटरी तयनोयाः पकगपतरनोचचियमम - पकगमम पकगफलमम पतरमम तमामबकलपतरमम तयनोयाः उचचिययाः अमतशययाः तमम मनरनोघसङगभयमातम - मनरनोधयाः अविरनोधयाः भमायमार इतयथर तषसमनम सङगयाः अनपरमागमामतशययाः आसमकयाः विमा

तसममातम भयमम तसममातम अयमम भमावियाः- अयस पदमामतयाः मविषणपनमारम सदबमाहमणयाः गनतरषटरीमम आरढस ममासदषटमा भमायमारयमामम असय अनपरमागमामतशययाः इमत मचिनतयकषतम इमत भयमातम

गनोमविनदमम - धमषरतविमानम आकरमय गनोमविनदसय अविममानस कक तविमामानम ककष शमाककष मश - ककष शकषषप ककष शकषषप गकहिषटरीतविमा इदस यपदस परविकततमम इमत

सससकक तसमामहितयमम 105

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

गमहिलयाः - सजघककपयाः

)6 2 4 मदतषटरीयकथमा- मविषमाङगनमाविकततमम - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 4ततसतयमा पकषयाः शपकयाः आहि- मषनतरणनोकमम- ldquoमकयषनत मदनमामन सङगमसय यपषममाकस परयमाणकषrdquo

तदरकमम- ldquoकलयकष भनोजनमाननतरस ससविकततयाः सममागमयाःrdquo ततनो मषनतरणमा बमाहमणकौ पकथकपकथकपकषकौ-ldquoमकमनयमा कलयकष भनोजनविकषलमायमास भपकमम rdquo यचचि तयमा भपकस तदगनोमविनदनो जमानमामत इतरसतप न ततयाःस मविडषमबतयाः समचिविकषन गनोमविनदयाः मशमकतयाः सधमगममास बमाहमणनी परतरकषहि चि द पयाःखदमास मपञच शषटरीघरममउकञच-

विददस पमानरतस नटस कप पमठतस मकखर पररवमाजकममयनोधस कमापपरषस मविटस मविवियसस सविमाधयमायहिषटरीनस मदजममरमाजयस बमालनरकषनदरिमषनतररमहितस ममतरस छलमानविकषमष चिभमायमार यकौविनगमविरतमास पररतमास मपञचषनत यकष पषणडतमायाः६तथमामप कमाममनषटरीलपबधनो सधककक तयाः समाधपमभसतदमातमामकषविमादमाय चिसलतसततकक तकष मनहितयाः पसथ७तदकषमवि ययाः करनोतयकषविमविजमास विकदमशमकतयाःस परमाभविममापननोमत गनोमविनदनो बमाहमणनो यथमा८

इमत कथमास शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा

वयमाखयमा

ततयाः तयमा पकषयाः शपकयाः आहि उकविमानम मषनतरणनोकमम मषनतरणमा उकमम - मकयषनत मदनमामन सङगमसययपषममाकस परयमाणकष भवितमामम यमातरमा कदमा आरबधमा इमत भमावियाः तदयाः सविरयाः उकमम - कलयकष परभमातसमयकषभनोजनमाननतरस भनोजनमातम अननतरमम परमम ससविकततयाः सममागमयाः ततयाः मषनतरणमा बमाहमणकौ पकथकम पकथकम पकषकौ - मकममअनयमा मनोमहिनयमा कलयकष परभमातसमयकष भनोजनविकषलमायमास भनोजनकमालकष भपकमम खमामदतमम यचचि तयमा भपकसतदगनोमविनदनो जमानमामत इतरसतप न ततयाः स मविडषमबतयाः मतरसकक तयाः समचिविकषन गनोमविनदयाः मशमकतयाः उपमदषयाःसधकम इममास बमाहमणनी परतर परषसमनम लनोककष इहि अषसमनम लनोककष चि द पयाःखदमास मपञच तयज शषटरीघरमम उकञच -

विददस पमानरतस नटस कप पमठतस मकखर पररवमाजकममयनोधस कमापपरषस मविटस मविवियसस सविमाधयमायहिषटरीनस मदजममरमाजयस बमालनरकषनदरिमषनतररमहितस ममतरस छलमानविकषमष चिभमायमार यकौविनगमविरतमास पररतमास मपञचषनत यकष पषणडतमायाः६

अनविययाःयकष पषणडतमायाः तकष पमानगतस विददस कप पमठतमम नटस मकखर पररवमाजकस कमापपरषस यनोधस मविवियसस विकदस मविटस

सविमाधयमायहिषटरीनमम मदजस बमालनरकषनदरिमषनतररमहितस रमाजयस छलमानविकषमष ममतरस यकौविनगमविरतमामम पररतमास भमायमार पतननी चिमपञचषनत (६)

106 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

अनवियमाथर याः यकष पषणडतमायाः बपमदमनतयाः तकष पमानगतस मदपस विददस कप षतसतस पमठतस कथनोपकथनस यसय तस नटस

नमाटकसयमामभनयपमातरस मकखर पररवमाजकस ससनयमाससनस कमापपरषस भषटरीरस यनोधस यनोदमारमम मविगतस विययाः यसय तसमविवियसस विकदस मविटस विकषशयमारतस पपरषस सविमाधयमाययाः विकषदमाधययनस तकषन हिषटरीनस मदजस मविपरस बमालयाः नरकषनदरियाः भकपयाः यसयततम मषनतरमभयाः रमहितस मविहिषटरीनस रमाजयस छलमम अनविकषषप स शषटरीलमम असय इमत छलमानविकषमष कपटवयविहिमारर ममतरसयकौविनकषन गमविरतमामम यकौविननोनममादशमासलननी पररतमास परपपरषकषषप आसकमास भमायमार पतननी चि मपञचषनत पररतयजषनत(६)

तमातपयमारथर याःशलनोककष ऽषसमनम पषणडतमायाः कमानम पररतयजषनत इतयपचयतकष तकष चि पषणडतमायाः - मदपमामयनमम

मचिमकतसकमम कप पमठतमम नटमम मकखरमम सनयमाससनमम भषटरीरमम यनोदमारमम विकषशयमालयस गचछनतमम विकदममसविमाधयमायरमहितमम बमाहमणमम बमालकनकपवितम (यषसमनम रमाजयकष नकपयाः बमालकयाः) मषनतरशकनयमम चि रमाजयममकपटवयविहिमाररणमम बनधपमम यकौविनगमविरतमामम परपपरषकषषप गचछनतषटरीमम चि पररतयजषनत इमत भमावियाः

तथमामप कमाममनषटरीलपबधनो सधककक तयाः समाधपमभसतदमातमामकषविमादमाय चिसलतसततकक तकष मनहितयाः पसथ७

अनविययाःतथमामप तदमा कमाममनषटरीलपबधयाः समाधपमभयाः सधककक तयाः तमामकषवि आदमाय चिसलतयाः पसथ ततकक तकष मनहितयाः

(७)

अनवियमाथर याः तथमामप समचिविकषन मशमकतनोऽमप तदमा सयाः कमाममनयमास लपबधयाः समाधपमभयाः समदयाः सधककक तयाः गनोमविनदयाः

तमामकषवि मनोमहिनषटरीमम आदमाय गकहिषटरीतविमा चिसलतयाः परषसथतयाः पसथ ममागर तसयमायाः कक तकष मनहितयाः अभवितम (७)

तमातपयमारथर याःकमाममनयमामम परलपबधयाः गनोमविनदयाः समचिविमामदमभयाः उपमदषयाः मकञच समाधपमभयाः मतरसकक तयाः तथमामप

कमामविशमातम तमामम एवि सविषटरीकक तय गतयाः अनतकष चि ममागर तसय नमाशयाः जमातयाः (७)

तदकषमवि ययाः करनोतयकषविमविजमास विकदमशमकतयाःस परमाभविममापननोमत गनोमविनदनो बमाहमणनो यथमा८

अनविययाःततम हिकष दकषमवि विकदमशमकतयाः ययाः एविमम अविजमास करनोमत सयाः गनोमविनदयाः बमाहमणयाः यथमा परमाभविस आपननोमत

(८)

सससकक तसमामहितयमम 107

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः ततम तसममातम हिकष दकषमवि विकदमशमकतयाः विकददयाः गपरजनदयाः मशमकतयाः उपमदषयाः ययाः एविमम इतथमम अविजमामम

अविममानमम करनोमत उपदकषशमम अनपसकतय न कमायर करनोमत सयाः गनोमविनदयाः बमाहमणयाः इवि परमाभविस नमाशस गचछमत(८)

तमातपयमारथर याःमकमम कतरवयमम मकमम अकतरवयमम इमत गपरजनदयाः बनोसधतकषऽमप ययाः न शणनोमत तसय गनोमविनदबमाहमणवितम

नमाशनो भविमत (८)

सरलमाथर याः इमत पकषकष सयाः शपकयाः अविदतम यतम - तदमा मनतरषटरी उकविमानम - भविनतयाः कमत मदनमामन वयमापय समाकलयकषन

गचछनतयाः आसनम इमत तदमा तकष उकविनतयाः यतम - परमातयाः भनोजनमानतकष सममागमयाः अभवितम ततयाः परस मनतरषटरीगनोमविनदस मविषणपस चि पकथकयमा पकषविमानम - समा मनोमहिनषटरी परमातयाः मकस भपकवितषटरी गनोमविनदयाः जमानमामत सम समा मकसखमामदतविमानम सयाः सतयमम उकविमानम मविषणपयाः ममथयमा उकविमानम तदमा मनतरषटरी तस मविषणपस दषणडतविमानम तसयमायाःमविषकनयमायमायाः चि मतरसकमारस कक तविमानम अतर शलनोककष पषणडतमायाः कमानम मविषयमानम कमानम जनमानम चि पररतयजषनतइतयषसमनम मविषयकष उकमम

ययाः विददयाः मदपमानस करनोमत तस पषणडतमायाः तयजषनत ययाः नटयाः समयकयमा कथनोपकथनस न करनोमत

कप षतसतस भमाषतकष तस पषणडतमायाः तयजषनत ययाः सननयमासषटरी मकखरयाः ययाः यनोदमा कमापपरषयाः ययाः पपरषयाः विकदयाः मकनतपविकषशयमागकहिस गचछमत अथमारतम यसय विकदतविकष सतयमप कमामशमाषनतयाः न जमातमा यनो मदजयाः विकषदमामदसविमाधयमायस नकरनोमत यषसमनम रमाजयकष बमालकयाः रमाजमा मकञच मनतरषटरी नमाषसत तमादशस रमाजयमम ययाः सखमा सविमाथर सविरदमा पशयमतमकञच कपटसविभमाविसमपननयाः यमा भमायमार यकौविननोनमततमा सविसविमाममनमम अविजमाय परपपरषस परमत गचछमत चिइतयकषतमानम पषणडतमायाः तयजषनत अनकषन शलनोककष न इयस मशकमा परमापयतकष यतम एतदयाः समाकस कदमामप बनधपतविस नकतरवयमम इमत इममास कथमास शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा शयनस कक तवितषटरी

वयमाकरणमविमशर याः

कलयकष - परभमातसमयकष मविडषमबतयाः - अविममामनतयाः मशमकतयाः - उपमदषयाः

पमाठगतपरशनमायाः - २

17 मविषकनयमायमायाः मदजसथमानसय नमाम मकमम

18 मविषकनयमायमायाः मपतपयाः नमाम मकमम

19 सनोमशमरणयाः कनयमायमायाः नमाम मकमम

108 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

20 मविषकनयमायमायाः पतयपयाः मनविमासयाः कवि

21 मनोमहिनयमायाः पतयपयाः नमाम मकमम

22 दमानशषटरीलसय मकस दपयाःखदमायकमम

23 मकखरसय पतयपयाः ककीदशषटरी पतनषटरी दपयाःखदमामयकमा

24 शकरसय बमाहमणसय नमाम मकमम

25 मविषणपयाः तमाभयमास मकस दततविमानम

26 कदमा तकषषमास सममागमयाः अभवितम

27 अमप महितस विमाकयस गमाहमम

28 पमततयाः अनथर मविषकनयमामविविमाहिनकष

29 सनोमशममारयमायाः विमाससथमानसय नमाम ndash (बहमसथलमम जनसथमानमम जनपपरमम सनोमपरभमम)

30 गनोमविनदसय मकस नमासषटरीतम - (मकखरतमा मनबपर मदतमा मविदततमा उपषसथतमा बपमदयाः)

31 मविषकनयमा मकमम आधमारषटरीकक तय शपशनोचि (मविदमाबलमम मपतपयाः धनसमपसततमम दमाषमभकतविमम आतमनयाः रपलमाविणययकौविनमम)

32 पमतयाः सतरषटरीणमामम ( सपरपयाः अमविदगधयाः मविनमरियाः चितपरयाः)

33 गपमणनमास तयमामगनमास मविभविशचिकषमत दपयाःखकक तम

)6 3 तकतषटरीयकथमा - बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरीपरसतमाविनमा

बपमदयरसय बलस तसय मनबपरदकषसतप कप तनो बलमम अथमारतम यसय बपमदयाः वितरतकष सयाः अतयनतसङकटमातमअमप आतममानस रकमयतपस शकननोमत तसममातम ययाः बपमदममानम स एवि बलविमानम यसय बपमदयाः नमाषसत सयाः एविविमासतविकषन दपबरलयाः अतर परसङगकष शपकसपतमतयाः इतयमाखयकष गनथकष परभमावितकषयाः पमतयाः विमामणजयमाथर दकरदकषशस गतयाः तदमा तमासकथमामपखकषन तसयमायाः कमालयमापनमाय शपकयाः कथमास शमावियमत सम बपमदमतषटरी सतरषटरी ककष न परकमारकषण आतमनसरमकतवितषटरी इमत कथमयतपस शपकयाः इममास कथमास अशमावियतम

)6 3 1 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 1हिसननमाहि शपकनो यमामहि यमद कतपर तविमपततरममविकषषतस यथमा सशयमादकषवयमा नकपपरकषऽपहतकष कक तमम१

अनविययाःशपकयाः हिसनम आहि नकपपरकष अपहतकष यथमा सशयमादकषवयमा कक तमम (तथदवि) तविमम उततरमम कतपरमम यमद विकषषतस

(तमहिर) यमामहि (१)

सससकक तसमामहितयमम 109

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनवियमाथर याः शपकयाः हिसनम विदमत यथमा नकपपरकष अपहतकष परपपरषसङगमतकमालकष सपपतमायमायाः तसयमायाः शविशपरकषण नकपपरकष

अपहतकष समत सशयमादकषवयमा कक तमम (तथदवि) तविमम उततरस परमतकमारमम कतपर मविधमातपमम यमद विकषषतस जमानमासस (तमहिर)यमामहि (१)

सरलमाथर याःविमणकम यदमा दकषशमानतरस विमामणजयमाथरमम अगमतम तदमा तसय पतनषटरी परभमावितषटरी एकमामकनषटरी आसषटरीतम तदमा

आसषटरीतम विसनतकमालयाः तसममातम रमणसपखस परमापतपस तसयमायाः इचछमा सञमातमा ततम शममयतपस शपकयाः अविदतम यतमसशयमादकषविषटरी यथमा परपपरषसङगस कक तविमामप सविबपमदबलकषन आतममानस रमकतवितषटरी तथमा यमद तविमम (परभमावितषटरी) अमपकतपर शकननोमष तमहिर परपपरषमम गनतपमम अहिरसस इमत ततयाः परस सयाः शपकयाः कथमामम आरबधविमानम

)6 3 2 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी - मकलपमाठयाः - मविभमागयाः - 2अषसत शमासलपपरस नमाम नगरमम ततर शमासलगनो विमणकम ततपतनषटरी जमयकमा तयनोयाः सपतनो

गपणमाकरनो नमाममाभकतम तदमायमार सशयमादकषविषटरी समा चिमापरकषण सपबपमदनमामनमा विमणजमा सहि रमतकष ततनोलनोकमापविमादकषऽमप ससजमातकषऽनपरकसतदषटरीययाः पमतनर मकममप कणर करनोमत उकञच

रकमायाः पकचछषनत गपणमानम दनोषमानम पकचछषनत यकष मविरकमायाःमधयसथमायाः पपनयाः पपरषमा दनोषमानमप गपणमानमप पकचछषनत२

मकञच

ममहिलमारकमायाः पपरषमाशछकषकमा अमप न समभरषनत आतममानममइतरकष पपनसतरणषटरीनमास पपरषमायाः ससललमकषवि हिसतगतमम३

वयमाखयमाशमासलपपरस नमाम नगरस परदकषशयाः अषसत वितरतकष ततर शमासलगयाः इतयमभधयाः विमणकम विदशययाः मतषठमत तसय

पतनषटरी भमायमार जमयकमा तयनोयाः सपतयाः पपतरयाः गपणमाकरयाः इमत नमामकयाः तसय पतनषटरी सशयमादकषविषटरी समा अपरकषण अनयकषनसपबपमदनमामनमा विमणजमा विदशयकषन सहि रमतकष मतषठमत ततयाः लनोकमापविमादकष लनोकमननदमासतविकष अमप अनपरकयाःसशयमादकषवयमास आसकयाः तदषटरीययाः तसयमायाः पमतयाः भतमार न मकममप कणर करनोमत - न शणनोमत - लनोकमापविमादकष नमविशविससमत इतयथरयाः

रकमायाः पकचछषनत गपणमानम दनोषमानम पकचछषनत यकष मविरकमायाःमधयसथमायाः पपनयाः पपरषमा दनोषमानमप गपणमानमप पकचछषनत२

अनविययाःरकमायाः गपणमानम पकचछषनत मविरकमायाः दनोषमानम पकचछषनत मधयसथमायाः पपरषमायाः पपनयाः गपणमानम अमप दनोषमानम

अमप पकचछषनत (२)

110 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

अनवियमाथर याः रकमायाः इमत- रकमायाः परषटरीमतमनतयाः गपणमानम पकचछषनत विमाञछषनत इतयथरयाः - तकषषमास गपणदरकषकषवि परयनोजनमम

मविरकमायाः परषटरीमतरमहितमायाः दनोषमानम पकचछषनत तकषषमास दनोषदरकषवि परयनोजनमम मधयसथमायाः पपरषमायाः गपणमानम दनोषमानम चिमामपपकचछषनत तकषषमास गपणदयाः दनोषदरमप चि परयनोजनमम (२)

तमातपयमारथर याःयकष तमावितम परषटरीमतमनतयाः जनमायाः सषनत तकष गपणमानम इचछषनत परषटरीमतरमहितमायाः जनमायाः दनोषमानम एवि विमाञछषनत

मधयसथदयाः पपरषदयाः तप उभयममप इषयतकष (२)

ममहिलमारकमायाः पपरषमाशछकषकमा अमप न समभरषनत आतममानममइतरकष पपनसतरणषटरीनमास पपरषमायाः ससललमकषवि हिसतगतमम३

अनविययाःममहिलमारकमायाः छकषकमायाः पपरषमायाः अमप न आतममानस ससभरषनत पपनयाः इतरकष पपरषमायाः तरणषटरीनमास हिसतगतस

ससललमकषवि (३)

अनवियमाथर याः ममहिलमासप सतरषटरीषप रकमायाः अनपरमागशमासलनयाः छकषकमायाः नमागररकमायाः मनपपणमायाः इतयथरयाः अमप न आतममानस

ससभरषनत असधकप विरषनत आतमनयाः उपरर तकषषमामम असधकमारनो न भविमत अमप तप सतरषटरीणमामकषविकषमत भमावियाः इतरकष पपनयाःपपरषमायाः तरणषटरीनमास सतरषटरीणमास हिसतगतस जलमकषवि यथमा हिसतगतस जलस शनदयाः शनदयाः सविनम अञलकषयाः दकरस यमामत तथदवि तकषपपरषमायाः सतरषटरीणमामम हिसतकषषप न मतषठषनत अमप तप सविमाधषटरीनमायाः भविनतषटरीमत भमावियाः (३)

तमातपयमारथर याःपपरषकषषप ककष मचितम ममहिलमासप रकमायाः भविषनत तकषषमामम आतमनयाः उपरर असधकमारनो नमाषसत पपनयाः अपरकष

ककष मचितम पपरषमायाः सषनत यकष तमावितम सतरषटरीणमामम हिसतकषषप न मतषठषनत अमपतप सविमाधषटरीनमायाः भविनतषटरीमत भमावियाः (३)

सरलमाथर याःपपरमा शमासलपपरस नमाम एकस नगरमम आसषटरीतम ततर एकयाः विमणकम मनविसमत सम तसय नमाम आसषटरीतम

शमासलगयाः इमत तसय पतनयमायाः नमाम आसषटरीतम जमयकमा इमत तसय पपतरसय नमाम आसषटरीतम गपणमाकरयाः इमत

पपतरविधविमायाः चि सशयमादकषविषटरी इमत समा सशयमादकषविषटरी सपबपमदयाः इमत नमामककष अनयकष पपरषकष आसकमा आसषटरीतम सविर अमकसविकततमानतस कथयषनत सम परनतप गपणमाकरयाः सविसय पतनषटरीमम अतयनतस परषटरीणमामत सम तसममातम लनोकमानमास विमातमारकमाममप न शणनोमत सम एविस कथयषनत मविदमाससयाः उचयतकष यतम रकमायाः परषटरीमतमनतयाः गपणमानम पकचछषनत गपणमानम एविगकहषनत मविरकमायाः परषटरीमतरमहितमायाः दनोषमानम पकचछषनत दनोषमाणमामम आमविषकमारस कप विर षनत मधयसथमायाः परषटरीमतदकषषरमहितमायाःपपरषमायाः जनमायाः दनोषमानमप गपणमानमप सविरमविधस यथमायथस पकचछषनत गकहषनत

)6 3 3 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 3अनयदमा समा शविशपरकषण नरमानतरसमहितमा सपपतमा दषमा ततशचिरणमाननकपपर स शविशपरकषण चिनोततमाररतस तयमा

चि जमातमम ततयाः समा तस जमारस परसथमापय भतमाररस ततरमानषटरीय तकषन सहि सपपतमा मनदरिमानतरकष चि पमतरतथमामपतयाः

सससकक तसमामहितयमम 111

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

कसथतञच - तविदषटरीयकषन मपतरमा नकपपरमसमतम पमादमादम अवितमारय गकहिषटरीतमम एविसमविधस चि पमातकस कविमामप न दषसयदधकपमादमातम शविशपरनो नकपपरस गकहमामत तकषननोकस - परमातयाः मपतपयाः सकमाशमातम सवियमपर मयषयमामम तकषन चिगपणमाकरकषण मपतरस मनभर तसयर ततसकमाशमाननकपपरस यमामचितमम मपतरमा चिनोकस यमदयस परपपरषकषण सहि सपपतमा दषमाअतनो मयमा नकपपरस गकहिषटरीतमम

वयमाखयमाअनयदमा अनयषसमनम मदविसकष समा सशयमादकषविषटरी शविशपरकषण सविसयमायाः पतयपयाः मपतरमा सहि सपपतमा दषमा

शयनयपकमा अविलनोमकतमा ततयाः चिरणमातम नकपपरस शविशपरकषण आयरण चिनोततमाररतस सविषटरीकक तमम इमत तयमा सशयमादकषवयमाजमातमम अविलनोमकतमम ततयाः समा जमारस परपपरषस परसथमापय समपरकषषय भतमाररस पमतस ततर आनषटरीय तकषन सहि सपपतमातसय पमाशविर सपपतवितषटरी मनदरिमानतकष मनदरिमायमायाः अविसमानकष तयमा पतनयमा पमतयाः भतमार उतथमामपतयाः जमागररतयाः कसथतञचउकशचि तविदषटरीयकषन तवि मपतरमा जनककष न असमतपमादमातम मम पमादमातम नकपपरस गकहिषटरीतस सविषटरीकक तमम एविसमविधमम इतथसपमातकस पमापकमर कविमामप कप तरमामप न दषस नमाविलनोमकतमम यतम विधकपमादमातम पपतरविधविमायाः चिरणमातम शविशकरयाः भतपरयाःमपतमा नकपपरस गकहमामत सविषटरीकरनोमत तकषननोकस परमातयाः मपतपयाः सकमाशमातम सवियमम अपरमयषयमामम कथमयषयमामम तकषनगपणमाकरकषण मपतरस मनभरतसयर भतसरनमास कक तविमा ततसकमाशमातम नकपपरस यमामचितस परमासथरतमम मपतरमा उकमम यतम इयससशयमादकषविषटरी परपपरषकषण सहि सपपतमा दषमा अतयाः तसममातम मयमा नकपपरस गकहिषटरीतस सविषटरीकक तमम

सरलमाथर याःएकषसमनम मदविसकष समा सशयमादकषविषटरी तकषन सपबपमदनमा परपपरषकषण सहि शयनस करनोमत तदमा तसयमायाः शविशपरयाः

तमास तथमाभकतस दषविमानम सयाः शविशकरयाः तसयमायाः पमादमातम नकपपरस सविषटरीकक तविमानम सविपपतरस परमत कथमयतपमम सशयमादकषविषटरीएततम सविर जमातवितषटरी समा सपबपमदस अनयतर परकषषमयतविमा ततर सविसयमायाः पमतमम आनषटरीय शयनस कक तवितषटरी मनदरिमायमायाःअनतकष समा तस पमतमम अकथयतम यतम तसयमायाः शविशपरयाः पमादमातम नकपपरस सविषटरीकक तविमानम एतमादशस पमापकमायर समा कदमामपन दषवितषटरी इमत तदमा पमतयाः उकविमानम यतम सयाः परमातयाः मपतरस विमदषयमत इमत ततयाः परषसमनम परमातयाः सयाः मपतरसभतसरमयतविमा तसय सकमाशमातम नकपपरस यमामचितविमानम तदमा तसय मपतमा उकविमानम यतम सयाः रमातरकौ तमास सशयमादकषविनीअनयकषन पपरषकषण सहि शयनस कप विरनतनी दषविमानम तसममातम तसयमायाः पमादमातम नकपपरस सविषटरीकक तविमानम इमत

वयमाकरणमविमशर याः

उततमाररतमम - गकहिषटरीतमम परसथमापय - समपरकषषय

)6 3 4 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 4तयनोकमम - तवितपपतरकषण सहि सपपतमाहिममासमम इतयथर मदवयस करनोमम अतरदवि गमामकष उततरसयमास मदमश

यकनोऽषसत तसय जङघमानतरमामननगर ममषयमामम ययाः कषशचितसतयनो भविमत सजङघयनोरनतरमामननषकरमामयतषटरीमत परससदमम एविस शविशपरकषण चिमाङगषटरीकक तकष समा कप लटमा समत मदनकष जमारसय गकहिकषगतविमा तमपविमाचि - भनो कमानत परमातरहिस मदवयमाथर यकसय जङघमानतरमामननगर ममषयमामम तवियमा ततर सममागतयविमातकलतविममासशतय मम कणठगहिनो मविधकषययाः तकषन चि तथनोककष समा सविगकहिममाजगमाम

112 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

वयमाखयमातयमा सशयमादकषवयमा उकस यतम तवितपपतरकषण गपणमाकरकषण सहि अहिस सपपतमा शयनरतमा आसमम इतयथर

अषसमनम परसङगकष परममाणस दमातपस मदवयस दकषवितमायमायाः कमायर करनोमम परममाणरपकषण सथमापयमामम अतरदवि समषटरीपकष एवि गमामकषउततरसयमास मदमश उमदचयमास मदगभमागकष यकयाः तथमा नमामकयाः दकषवियाः अषसत मतषठमत तसय जङघमातम जङघपरदकषशमातममनगरममषयमामम बमहियाः आगममषयमामम ययाः कषशचितम सतययाः भविमत सतयमाचिरणशमालषटरी भविमत सयाः जङघयनोयाःअनतरमातम मधयसथमानमातम मनकरमामयमत इमत परससदमम एविस शविशपरकषण अङगषटरीकक तकष सविषटरीकक तकष समा कप लटमावयमभचिमाररणषटरी मदनकष मदविसकष जमारसय परपपरषसय सपबपदकषयाः गकहिस गतविमा तमम उविमाचि यतम भनो कमानत मपरय परमातयाःअहिस मदवयमाथर दकषवितमायमायाः परमाममाणयस सविषटरीकतपर यकसय जङघमानतरमामननगरममषयमामम बमहियाः आगममषयमामम तवियमा ततरसममागतय उपषसथतयाः भकतविमा विमातपलतविमम आसशतय उनममादसय दशमास सविषटरीकक तय मम कणठगहियाः कणठमासलङगनमममविधकषययाः करणषटरीययाः इमत तकषन चि तथनोककष तथमा कसथतकष समा सविगकहिमम आजगमाम आगतवितषटरी

सरलमाथर याःसविसयमायाः भतपरयाः मपतपयाः विमाकयस शपतविमा तसय मविरनोधस कक तविमा समा कसथतवितषटरी यतम समा गपणमाकरकषण सहि एवि

शयनस कक तवितषटरी इमत तदमा परममाणस दमातपस समा उकवितषटरी यतम तषसमनम गमामकष एकस यकमषनदरस वितरतकष ततर ययाः सतयसविदमत सयाः तसय यकसय जङघयनोयाः अनतरमातम बमहियाः आगनतपस शकननोमत तथमा अहिस कररषयमामम इमत समाकसथतवितषटरी तदमा शविशपरयाः अमप अङगषटरीकक तविमानम ततयाः परस समा परपपरषसय गकहिस गतविमा उकवितषटरी यतम सयाः परमातयाःउनममादसय भमानस कक तविमा यदमा समा मषनदरस परमत गममषयमत तदमा तसयमायाः कणठसय आसलङगनस कररषयमत इमतएविस तसमद सपबपमदनकष उकतविमा समा सविककीयगकहिमम आगतवितषटरी

वयमाकरणमविमशर याः

मदवयमम - ददविषटरी परषटरीकमा यतयाः पपरमा अपरमाधमा सदनोषयाः मनदरयोषनो विकषमत मनणरतरीयतकष सम विमातकलतविममासशतय - विमातकलयाः उनमततयाः तसय भमाविस गकहिषटरीतविमा

)6 3 5 तकतषटरीयकथमा- बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 5अथ परमातयाः समसतमहिमाजनस मकषलमयतविमा पपषपमाकतमामदकममादय यकमायतनकष गतविमा समषटरीपसरसस

सनमानस कक तविमा यकपकजमाथर सममागचछनतयमासतसयमायाः पकविरसङककष मततनो जमारनो गमहिलषटरीभकतसततकणठकषमनजबमाहिहदयस यनोजयमाममास तत आयाः मकमकषतमदतयमभधमाय समा पपनयाः सनमानमाथर ययकौ सनोऽमप गमहिलनोलनोकद याः कणठकष गकहिषटरीतविमा तसममातपरदकषशमादकरषटरीकक तयाः समामप सनमानस कक तविमा यकसमषटरीपममागतयपपषपगनधमाददरभयचयर सविरलनोकमानमास शणवितमामपविमाचि - भनो भगविनयक मनजभतमाररमकषनस चि गमहिलस मविनमायमद अनयपपरषयाः सपकशमत कदमाचिन ममास तदमा तवि जङघमाभयमास सकमाशमानमम मनषकरमणस ममा भवितपइतयमभधमाय सविरलनोकसमकमकषवि जङघयनोमरधयकष परमविशय मनषकरमानतमा यकनोऽमप तदपमदस मनसस शलमाघममानएवि षसथतयाः समामप सतषटरीमत समसतलनोकद याः पकसजतमा सविभविनस जगमाम एविस चिकषषतशयमादकषविषटरीवितकतपरजमानमासस तदमा वज इमत शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा

सससकक तसमामहितयमम 113

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाखयमाअथ परमातयाः परषसमनम मदविसकष समसतमहिमाजनस मकषलमयतविमा सविमारनम जनमानम एकतरषटरीकक तय पपषपमाकतमामदकस

आदमाय सविषटरीकक तय यकमायतनकष गतविमा यकमषनदरस परमविशय समषटरीपसरसस समषटरीपसथमायमास पपषपररणयमास सनमानस कक तविमायकपकजमाथर सममागचछनतयमायाः परमविशनतयमायाःतसयमायाः पकविरसङककष मततयाः पकविरयोकयाः जमारयाः परपपरषयाः गमहिलषटरीभकत उनमततयाःभकतविमा ततकणठकष मनजबमाहिहदयस हिसतयपगलस यनोजयमाममास यनोसजतविमानम ततयाः आयाः मकमकषतदम इमत अमभधमायइतथमम उकतविमा समा पपनयाः सनमानमाथर ययकौ अगचछतम सयाः अमप गहिषटरीलयाः आतममानमम उनमततस परदशरयनम लनोकद याःजनदयाः कणठकष गकहिषटरीतविमा तसममातपरदकषशमातम ततसथमानमातम द करषटरीकक तयाः दकरमम अपसमाररतयाः समामप सनमानस कक तविमायकसमषटरीपमम आगतय तसय मनकटमम एतय पपषपगनधमाददयाः अभयचयर तसय आरमाधनमास कक तविमा सविरलनोकमानसशणवितमामम उविमाचि सविर यथमा शनोतपस शकनपयपयाः तथमा उकविमानम यतम भनो भगविमानम यक मनजभतमाररस गपणमाकरमम एनसगमहिलस सपबपमदस चि मविनमा यदनयपपरषयाः अनययाः पपरषयाः ममास सपकशमत सपशर करनोमत कदमाचिन कदमामप तदमा तविजङघमाभयमास सकमाशमातम मम मनकरमणस बमहियाः आगमनमम ममा भवितप नदवि सयमातम इमत अमभधमाय उकतविमासविरलनोकसमकमम सविरषमास जनमानमास पपरतयाः जसघयनोयाः मधयकष परमविशय मनषकरमानतमा बमहियाः आगतमायाः यकयाः अमप तदपमदसतसयमायाः ममतस मनसस शलमाघममानयाः परशससयममानयाः एवि षसथतयाः आसषटरीतम समा अमप सतषटरी इमत समसतलनोकद याःसविरजनदयाः पकसजतमा सससतपतमा सविभविनस जगमाम मनजगकहिस गतवितषटरी एविस चिकषतम तथमाभकतस यमद कतपर जमानमाससशकननोमष तमहिर वज गचछ इमत शपतविमा परभमावितषटरी सपपतमा शयनस कक तवितषटरी

सरलमाथर याःपरषसमनम मदविसकष परमातयाः सविमारनम एकतरषटरीकक तय पपषपमामदकस सविषटरीकक तय समा यकमषनदरस गतवितषटरी ततर समषटरीपकष

षसथतमायमास पपषकररणयमास सनमातविमा यकसय पकजनमाथर यदमा समा मषनदरस परमत गचछमत तदमा सयाः परपपरषयाः सपबपमदयाःउनममादयाः भकतविमा तसयमायाः कणठस सविषटरीकक तविमानम तदमा मकममदमम इतयपकतविमा समा पपनयाः सनमानमाथर गतवितषटरी सनमानससममापय मषनदरस परमविशय यकदकषवितमायमायाः पपषपधकपमामदविसतपमभयाः पकजमारचिनमास कक तवितषटरी ततयाः परस सविर यथमा शनोतपसशकनपविषनत तथमा उचचिसविरकषण दकषवितमास परमत उकवितषटरी यतम तसयमायाः पमतयाः मकञच मकयतपकविर ययाः उनममादयाः - एतकौ दकौएवि तमास सपकषविनतकौ तकौ मविहिमाय अनययाः कशचिन यमद तमास सपकषविमानम तमहिर यकसय जङघयनोयाः अनतरमातम तसयमनगरमनस न भमविषयमत इमत ततयाः परस सविरषमास पपरतयाः समा जङघयनोयाः मधयकष परमविशय बमहियाः आगतमा यकयाः तसयमायाःबपमदस जमातविमा तसयमायाः मनसस सतपमतमम अकरनोतम समा सशयमादकषविषटरी अमप सतषटरी इमत उकतविमा सविर तसयमायाः परशससमाममअकप विरनम एविस यमद समा परभमावितषटरी अमप बपमदककौशलकषन आतममानस रकमयतपस समथमार तमहिर समा गनतपस यनोगयमा इमतकथमास शपतविमा समा परभमावितषटरी मनदरिमायमास लषटरीनयाः अभवितम

वयमाकरणमविमशर याः

गमहिलषटरीभकतयाः- भकतमामविषयाः आतममानमम उनमततमम परदशरयमननवि तसयमा जमारयाः इतयथरयाः सविरलनोकमानमास- शणवितमामम- सविमारनम जनमानम शमाविमयतविमा इतयथरयाः शलमाघममानयाः- परशससमास कप विरनम

114 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-3

34 नगरसय नमाम मकमम

35 ततरसथसय विमणजयाः नमाम मकमम

36 शमासलगसय पतनयमायाः नमाम मकमम

37 शमासलगसय सपतयाः कयाः

38 गपणमाकरसय भमायमार कमा

39 समा ककष न परपपरषकषण सहि रमतकष

40 ककष ककष विलस गपणमानम एवि गकहषनत

41 गपणमानम दनोषमानम अमप ककष गकहषनत

42 शविशपरयाः सशयमादकषवयमायाः सकमाशमातम मकस सविषटरीकक तविमानम

43 सतयतमायमायाः कक तकष कयाः परममाणषटरीभकतयाः

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष शपकसपतमतयाः इतयमाखयकथमागनथमातम कथमातरयस सविषटरीकक तमा परथमकथमायमायाः नमाम आसषटरीतमसपदशरनधषटरीयाः इमत तषसमनम पमाठकष रमाजयाः सपदशरनसय मविचिमारकमतमामविषयकष जमायतकष मविमलनमामकयाः एकयाः विमणकमआसषटरीतम तसय पतनषटरीदयमम आसषटरीतम ततरदवि गमामकष एकयाः धकतरयाः आसषटरीतम सयाः तसय पतनषटरीदयस परमापतपस दकषवयमायाःअषमबकमायमायाः उपमासनमास कक तविमा मविमलसममानरपस परमापतविमानम ततयाः परस यदमा मविमलयाः गकहिमातम बमहियाः गतविमानम तदमातसय गकहिस गतविमानम सयाः सविरभययाः धनमामदकस ददमामत सम तसममातम सविर परसननमायाः जमातमायाः परस यदमा सतययाःमविमलयाः आगतविमानम तदमा सविर तस मभननयाः इमत कसथतविनतयाः तदमा सयाः रमाजयाः समषटरीपस गतविमानम रमाजमा तसय

पतनषटरीदयस रषकमणनी सपनदरनी चि पकषविमानम यतम तयनोयाः पमतयाः मविविमाहिसमयकष मकमम आभरणस दततविमानमविमातमारलमापसमयकष मकस मकमम उकविमानम चि इमत सतययाः मविमलयाः सविर समयगम उकविमानम तदमा रमाजमा तस सपतनषटरीकसआदरकषण गकहिस परकषमषतविमानम अनयस धकतर चि दषणडतविमानम

मदतषटरीयकथमायमास कथमायमास गपरजनमानमामम उपदकषशमायाः सविरदमा शविणषटरीयमायाः इमत मविषयकष शपकयाः उकविमानमगनोमविनदनमामकयाः बमाहमणयाः आसषटरीतम सयाः गपरजनमानमास तथमा ममतरजनमानमास चि मनषकषधमम उलङघय मनोमहिनषटरीनमाममकयमामविषकनययमा सहि मविविमाहिस कक तविमानम परमम एकषसमनम मदविसकष यथमा तसयमायाः मपतकगकहिस परमत गचछमत तदमा ममागरमविषणपनमामकयाः एकयाः बमाहमणयाः तमाभयमास सहि गनतपमम आरबधविमानम समा मनोमहिनमा तषसमनम मविषणकौ अनपरकमा जमातमासयाः मविषणपयाः तस गनोमविनदस यमानमातम अवितषटरीयर तमास नषटरीतविमा सविगकहिस परमत गनतपमम आरबधविमानम गनोमविनदयाः गमाममासधपमतममउकविमानम सयाः मविषणपस मनोमहिननी चि धकतविमानम तदमा मनतरषटरी आगतय सममाधमानमाथर गनोमविनदस पकषविमानम यतम मनोमहिनषटरीपरमातयाः मकस भपकविमानम इमत मविषणपयाः भनोजनमाननतरमम आगतविमानम तसममातम सयाः समयकयमा न जमानमामत सममनतरषटरी तसय कक तकष दणडमम उदनोमषतविमानम मकञच गनोमविनदमम उकविमानम मनोमहिनयमायाः पररतयमागमाथरमम यतनो महि समा सतरषटरी

सससकक तसमामहितयमम 115

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सविसयमायाः पमतस पररतयजय अनयकषन ककष नमामप सहि समागहिस गचछमत समा पमतवतमा न तसममातम तसयमायाः पररतयमागयाःकरणषटरीययाः इमत उपदकषशयाः

तकतषटरीयकथमायमास शपकयाः उकविमानम यतम शमासलपपरमम - नमामककष नगरकष गपणमाकरयाः नमामकयाः विमणकम आसषटरीतमतसय पतनषटरी सशयमादकषविषटरी समा सपबपमदनमामककष अनयकष पपरषकष रकमा आसषटरीतम एकषसमनम मदविसकष सपबपमदनमा सहिशयनसमयकष तसयमायाः शविशपरयाः तमास दषविमानम समा परस तसयमायाः पमतस छलकषन उकवितषटरी यतम शविशपरयाः ममथयमास दषविमानमपरषसमनम मदविसकष यदमा सविर न मविशविसषनत सम तदमा समा उकवितषटरी यतम गमामकष यतम यकमषनदरमम अषसत ततरयकसय जङघयनोयाः मधयमातम आगममषयमामम इमत ययाः आगनतपस शकननोमत सयाः सतयविमादषटरी इमत परससमदयाः तदमाआसषटरीतम ततयाः परस समा सपबपमदमम उकवितषटरी शवियाः मषनदरगमनमातम परमागम उनममादयाः भकतविमा तसयमायाःकणठसविषटरीकमारमाथरमम परमातयाः यदमा समा सनमानस कक तविमा गचछमत तदमा सयाः तथदवि तसयमायाः कणठमम आसलमङगतवितषटरीपरस समा पपनयाः सनमानस कक तविमा यकमम उकविमानम यतम यमद सविसयमायाः पमतस मकञच उनममादस मविहिमाय न कषशचितम तसपकषविमानम तदमा समा बमहियाः आगनतपस शकननोमत इमत समा बमहियाः आगतवितषटरी यकयाः अमप तसयमायाः विचिनस शपतविमापरशससमामम अकरनोतम

मकमसधगतमम

1 रमाजयाः सपदशरनसय मविचिमारकमतमा

2 न धमरविकदकषषप विययाः समषटरीकषयतकष

3 बमालकमादमप महितस विमाकयस गमाहमम

4 बपमदबलकषन आतमनयाः रकणमम

यनोगयतमामविसतमारयाः

गनथमविसतमारयाःकथयमा बनोधयाः मनोदशचि सममकषवि ससधयमत तसममातम अषसमनम पमाठकष यमायाः कथमायाः परदततमायाः एतमादशमानमास

कथमानमास भकयशयाः अधययनस कतरवयमम अतरसथमानमास कथमानमास मविसतकतवयमाखयमामदकस पमठतविमा यमद अधयकषतमारयाःअसधकजमानस लबधपमम इचछषनत तमहिर तकष -

1 पषणडतरममाकमानतमतरपमामठनमा वयमाखयमातस शपकसपतमतयाः इमत पपसतकस पठनतप

2 आचिमायरगपरपरसमादशमाससतरणमा मविरमचितस पञचतनतरसय अमभनविरमाजलकषमषटरीनमाममकमासससकक तटषटरीकमास पठनतप

भमाविमविसतमारयाः1 अतर यमायाः कथमायाः वितरनतकष तकषषमास नमाटकस कतपर शकनपविषनत भविनतयाः

116 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

2 छमातरमाणमास समारलयकषन उपदकषशमाविसरकष एतमायाः कथमायाः विणरमयतपस शकनपविषनत

3 अतर सपदशरनरमाजयाः मकञच मषनतरणयाः चिररतरमम अविलनोकनषटरीयमम

4 उपषसथतबपमदबलकषन कथस रकणस भविमत इमत जमातपस शकनपविषनत

भमाषमामविसतमारयाः1 अतर यकष सममासमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमास कप रत

2 अतरतयमानमास कमठनपदमानमामम अथरसमहितमास तमासलकमास रचियत

3 यकष नविषटरीनशबदमायाः जमातमायाः तकषषमास लकषखनसमयकष वयविहिमारस कप रत

पमाठमानतपरशनमायाः

1 धकतरयाः ककष न परकमारकषण सविमारनम सविविशकष नषटरीतविमानम

2 रमाजमा कमम उपमायमम अविलमबय सममाधमानस कक तविमानम

3 सपदशरनधषटरीयाः इमत कथमायमायाः समारस विणरयत

4 मकस दपयाःखदमायकस तरयमम वयमाखयमात अमविदगधयाः इतयमामद शलनोकमाथरयाः

5 मकस जषटरीविनकष दपयाःखस ददमामत अपरसतमाविकष इतयमामद शलनोकमाथरयाः

6 कमामसय कमायाः दश दशमायाः विणरयत परषटरीमतयाः सयमादशरनमाददयाः इतयमामदशलनोकमाथरयाः

7 पषणडतमायाः कमानम पररतयजषनत विददस पमानरतमम इतयमामद शलनोकमाथरयाः

8 कथस दमपदभयमास समाकस मविषणनोयाः मकषलनस जमातमम कप तशचि तदयाः सहि मविविमादयाः ससविकततयाः

9 मनतरषटरी कथस तकषषमास सममाधमानमम कक तविमानम

10 मविषमाङगनमाविकततमम इतयसय कथमासमारस विणरयत

11 ककष मकस मविषयस गकहषनत इमत शलनोकमम उकतविमा विणरयत

12 सशयमादकषविषटरी कथमम आतममानस रमकतवितषटरी

13 यकदकषवितमा कप तयाः मनसमा तसयमायाः बपदकषयाः परशससमास कक तविमानम

14 बपमदयाः सविरतर जयकषयसषटरी इमत सकमकमम उदमाहिरणपपरयाःसरस परमतपमादयत

पमाठगतपरशननोततरमामण

उततरमामण-१

1 अमनरदविकषगमा

2 परभमावितनी परमत

सससकक तसमामहितयमम 117

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

3 मविशमालमा नगरषटरी

4 रमाजयाः नमाम सपदशरनयाः इमत

5 विमणजयाः नमाम मविमलयाः इमत

6 रषकमणषटरी सपनदरषटरी चि

7 कप मटलयाः इमत नमाम आसषटरीतम धकतरसय

8 दकषविषटरीमम अषमबकमामम पकजमयतविमा विरस परमापतविमानम

9 परजमापषटरीडनसनतमापमातसमपदकतयाः अमगयाः रमाजयाः कप लस दहिमत

10 सविगरपरमामपतमनममततकमम

11 मविशमालमा

12 रषकमणषटरी सपनदरषटरी

13 कप मटलयाः

14 बहिहममानदमानमामदनमा

15 परजमापषटरीडनसनतमापमातम

16 सविगरपरमापतयथरमम

उततरमामण-२

17 सनोमपरभयाः इमत

18 मविषकनयमायमायाः मपतपयाः नमाम सनोमशममार इमत

19 मनोमहिनषटरी इमत

20 जनसथमान इतयमाखयकष सथमानकष

21 गनोमविनदयाः

22 सविलपस धनमम

23 कमामकलमामनपपणमा पतनषटरी

24 मविषणपयाः इमत

25 तमामबपलस दततविमानम

26 परमातयाः भनोजनमानतकष

27 बमालकमातम

28 बमाहमणयाः

29 सनोमपरभमम

30 मविदततमा

31 आतमनयाः रपलमाविणययकौविनमम

32 अमविदगधयाः

118 सससकक तसमामहितयमम

शपकसपतमतयाः मटपपणषटरी

33 सतनोकयाः

उततरमामण-३

34 शमासलपपरमम इमत नमाम

35 शमासलगयाः इमत

36 जमयकमा

37 गपणमाकरयाः

38 सशयमादकषविषटरी

39 सपबपमदनमा

40 रकमायाः

41 मधयसथमायाः

42 सशयमादकषवयमायाः नकपपरमम

43 यकयाः

इमत षषठयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 119

)7 पञचतनतरममपरसतमाविनमा

कमावयस कमानतमाविदम भविमत तसयमाथरयाः परकषममकमा यथमा सविपरकषममणस कथमाचछलकषन सनममागर परवितरयमत तथमाकमावयमम अमप कक तयमाकक तयमविविकषकस जनयमत कथमागनथसयमामप अतरदवि तमातपयरमम कथमागनथयाः अमपपशपपकषयमादषटरीनमामम कथमावयमाजकषन असममाकस मकमम कतरवयमम मकमम अकतरवयमम इमत उपमदशमत जषटरीविनकष अभयपननतयदनषटरीतषटरीनमामम आदरयाः मविधकषययाः एवि कथमागनथयाः नषटरीमतमकलकगनथयाः इतयमप उचयतकष अथमारतम कथमागनथकषषप परतयकषकसकथमायमामम कमामचितम नषटरीमतयाः अविशयमम भविमत कथमासप कमासमासञचतम विकमारयाः मनपषयमायाः भविषनत कमासमासञचतम चिमनपषयकषतरपरमामणनयाः अषसमनम पमाठकष पञचतनतरनमामकमातम कथमागनथमातम एतमादशमम कथमादयमम नषटरीमतविमाकयकषन सहिउपसथमापमयषयतकष

उदकषशयमामनइमस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

कथमागनथसय तमातपयरमम अविगचछकषतम कथमारचिनमामविषयकमम समाममानयपररचियमम परमापनपयमातम गनथसय लकषखनशदलषटरीमम बपधयमातम कथमायमामम उकमायाः नषटरीतषटरीयाः सविजषटरीविनकष पररपमालमयतपस परभविकषतम सममासमविषयकमम जमानस परमापनपयमातम विमाकयमविनयमासमविषयकमम जमानस लभकषत

)7 1 परथमकथमा - मकखमारणमास न सममादरयाः

)7 1 1 पकविरपषटरीमठकमाजमानतयाः अमप जनसय कमायरकमालकष उपयनोगनो नमाषसत चिकषतम मकमम महितमा अधययनकषन महिमानतस कमालस

यमावितम अधषटरीतवितनोयाः जमानमम पपसतकसथमम भविमत चिकषतम हिमासयमासपदमम भविमत यतयाः तसय परमायनोमगकममविमासतमविकमम विमा जमानमम नमाषसत विमासतमविकजमानमाभमाविमातम शमासतरमम कदमामचितम अनयथमा बपधयमत बपदधविमा चि

120 सससकक तसमामहितयमम

7

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

कदमामचितम सममाजकष स मविपदयाः सषमा भविमत तकषन समाममासजककी ससहिमतयाः कदमामचितम मविनषमा सयमातम तचचिअसममामभयाः दशयतकष यतम ककष मचितम शमासतरमम अनयथमा वयमाखयमाषनत तकषन सममाजकष मविमविधमायाः मविघनमायाः समपपषसथतमायाःभविषनत तसममातम अधययनकषन लबधसय जमानसय कथमम उपयनोगयाः मविधकषययाः इतयषसमनम मविषयकष मविविकषकयाः कतरवययाःअथमारतम यथमायथस परमायनोमगकमम जमानमम आविशयकमम अनयथमा स मकखरषप गणयनो भविमत लनोककष यकष तमावितमआचिमारमायाः वयविहिमारमायाः सषनत तदयाः मविविसजरतमायाः जनमायाः शमासतरकषषप कप शलमायाः अमप हिमासयतमास यमाषनत यथमा तकषमकखरपषणडतमायाः हिमासयतमास गतमायाः मपखमारयाः गपरसकमाशमातम मविदमास परमापय अमप तमास यथमायथस परयनोकप मम समथमारयाः नअभविनम यदमप तकषषमामम गमाषनथकमम जमानमम आसषटरीतम परनतप परमायनोमगकमम जमानमम नमासषटरीतम अतयाः कमायरकमालकष समामविदमा इषमाथरबनोसधकमा नमाभवितम अमप तप मभननमाथर परमतपमामदतवितषटरी इमत जमापमयतपमम मकखमारनमामम न सममादरयाःइतयमाखयमा इयस कथमा आरबधमा पषणडतकषन मविषणपशमरणमा समा एवि कथमा अतर परसतकयतकष

)7 1 2 मकलगनथपररचिययाःदमकणभमारतसय ममहिलमारनोपयमाखयसय नगरसय रमाजमा आसषटरीतम अमरशमकयाः तसय चि रमाजयाः

बहिहशमकयाः उगशमकयाः अनसतशमकयाः चि इमत तरययाः पपतरमायाः आसनम तकष चि मकखमारयाः आसनम तमानम तरषटरीनम मकखमारनमपपतरमानम मशमकतमानम कतपरमम रमाजमा पमणडतमम मविषणपशममारणमम अनपरदविमानम तदमा पमाररतनोमषकस मविनदवि तमानममशकमयतपस पषणडतयाः मविषणपशममार अङगषटरीकक तविमानम उकविमानम चि यमद षणममासमाभयनतरकष तकष मशमकतमायाः न सयपयाः तमहिरअहिमम मकतयपदणडकषन दणडयाः अननतरस स पशविमादषटरीनम आधमारषटरीकक तय कथमाचछलकषन रमाजकप ममारमानम उपमदशमत समकमालकषन तकषषमामम औमचितयमविविकषकयाः सञमातयाः एविस तकषषमामम मशकमापररसममापतकषयाः अननतरमम स तमानम उमदशय कसथतमायाःकथमायाः ससगकह पञचतनतरमाखयमम गनथमम परणषटरीतविमानम गनथसय नमामनमा एवि बनोधयतकष यतम गनथकषऽषसमनम पञचतनतरमामण सषनत अतर तनतरमम अधयमाययाः तमामन चि तनतरमामण तमावितम-

ममतरभकषदयाः (ममतरतरो मम मनमपटमावि एविस अलगमावि)

ममतरलमाभयाः (ममतर परमामपत एविस उसककष लमाभ)

कमाकनोलकमकयमम (ककौविकष एविस उलपओस ककी कथमा) लबधपरणमाशयाः (मकतयप यमा मविनमाश ककष आनकष पर यमद जमान पर आ बनकष तनो कयमा) अपरषटरीमकतकमारकमम (सजसकनो परखमा नहिनी गयमा हिनो उसकष करनकष सकष पहिलकष समाविधमान रहिम हिडबडषटरी

मम कदम न उठमायम)परसतकयममानमा इयस कथमा अपरषटरीमकतकमारकमम इतयमाखयमातम पञचममातम तनतरमातम सविषटरीकक तमा

)7 1 3 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- 1कषसमसषशचिदसधषठमानकष चितविमारनो बमाहमणमायाः परसपरस ममतरतविममापननमा विसषनत सम बमालभमाविकष तकषषमा स

ममतरजमायत- भनो दकषशमानतरस गतविमा मविदमायमा उपमाजरनस मकरयतकष अथमानयषसमषनदविसकष तकष बमाहमणमायाःपरसपरस मनशचियस कक तविमा मविदनोपमाजरनमाथर कमानयकप बजकष गतमायाः ततर चि मविदमामठस गतविमा पठषनत एविसदमादशमाबदमानम यमाविदकषकमचितततयमा पमठतविमा मविदमाकप शलमासतकष सविर सञमातमायाःततसतदशचितपमभर ममर सलतविनोकमम- वियस सविर मविदमापमारङगतमायाः तदपपमाधयमायमपतकलमापमयतविमा सविदकषशकषगचछमामयाः एविस मनतरमयतविमा तथदविमानपषठषटरीयतमाममतयपकतविमा बमाहमणमा उपमाधयमायमपतकलमापमयतविमा अनपजमास

सससकक तसमामहितयमम 121

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

लबधविमा पपसतकमामन नषटरीतविमा परचिसलतमा यमाविषतकसञचनममागर यमाषनत तमाविदम दकौ पनथमानकौ सममायमातकौ(दषटमा) उपमविषमायाः सविर ततरदकयाः परनोविमाचि- ककष न ममागरण गचछमामयाः एतषसमनसमयकष तषसमनम पततनकषकषशचिदमणकपपतरनो मकतयाः तसय दमाहिमाय महिमाजननो गतनोऽभकतम ततशचितपणमार मधयमादकषककष नपपसतकमविलनोमकतमम-

महिमाजननो यकषन गतयाः स पनथमा इमत

वयमाखयमाकषसमसमशचिदसधषठमानकष कषसमसषशचितम कषसमननमप असधषठमानकष सथमानकष चितविमारयाः बमाहमणमायाः परसपरस

ममतरतविमपननमायाः ममतरतविमम मदतरषटरीमम आपननमायाः परमापतमायाः विसषनत सम बमालभमाविकष बमालयमाविसथमायमामम एवि तकषषमास ममतयाःबपमदयाः अजमायत उतपननमा- भनोयाः दकषशमानतरमम अनयस दकषशस गतविमा मविदमायमायाः उपमाजरनमम अजरनमम मकरयतकष इमत अथततयाः अनयषसमनम अपरषसमनम मदविसकष मदनकष बमाहमणमायाः परसपरस मनशचियस कक तविमा मविदनोपमाजरनमाथर मविदमाजरनमाथरमम कमानयकप बजकष कनकौजम इमत नगरमम गतमायाः गतविनतयाः ततर चि मविदमामठमम पमाठशमालमामम गतविमा पठषनत अधषटरीयतकषएविस दमादशमाबदमानम दमादशविषमारमण यमावितम एकमचितततयमा तनमयतयमा पमठतविमा मविदमाकप शलमायाः मविदमाससयाः तकष सविरससजमातमायाः अभविनम ततयाः तदयाः बमाहमणदयाः चितपमभरयाः ममसलतविमा उकमम कसथतमम - वियमम सविरमविदमापमारङगतमायाःसविरमविदमापटवियाः ततम तसममातम उपमाधयमायमम आचिमायरमम उतकलमापमयतविमा पकषटमा सविदकषशकष मनजदकषशमम गचछमामयाःयमामयाः एविस मनतरमयतविमा आलनोचिमयतविमा (तथदवि अनपषठषटरीयतमामम पमालयतमामम इतयपकतविमा) बमाहमणमायाः उपमाधयमायममआचिमायरमम उतकलमापमयतविमा पकषटमा धनमामददमानकषन सनतनोषय विमा अनपजमामम आजमामम लबधविमा गकहिषटरीतविमा पपसतकमामनगनथमानम नषटरीतविमा सविषटरीकक तय परचिसलतमायाः यमावितम मकसञचतम ममागर पनथमानस यमाषनत गचछषनत तमावितम दकौ पनथमानकौसममायमातकौ दषटमा अथमारतम दकषधमा मविभकस ममागर पशयनतयाः तकष सविर उपमविषमायाः उपविकषशनस कक तविनतयाः ततर एकयाः परनोविमाचिउकविमानम - ककष न ममागरण गचछमाम इमत एतषसमनम समयकष तषसमनम पततनकष नगरकष कषशचितम विमणकपपतरयाः मकतयाःअभवितम तसय विमणकपपतरसय दमाहिमाय दमाहिमाथर महिमाजनयाः गतयाः अभकतम गतविमानम ततयाः अननतरस चितपणमार मधयमातमएककष न अथमारतम चितपषपर एककष न पपसतकमम अविलनोमकतमम गनथयाः दषयाः

महिमाजनयाः यकषन ममागरण गतयाः यथमा वयविहिमारस करनोमत कक तविमानम विमा परचिसलतयाः चि स पनथमायाः स ममागरयाःशकषषठयाः इमत

सरलमाथर याःकषसमननमप नगरकष चितविमारयाः बमाहमणमायाः आसनम तकष परसपरस ममतरमामण आसनम यदमा तकष बमालकमायाः आसनम

तदमा तकष मचिषनततविनतयाः - दकषशमानतरस गतविमा मविदमालमाभयाः करणषटरीययाः इमत तसममातम तकष सविर मविदमालमाभमाथरकमानयकप बजदकषशस गतविनतयाः ततरतयमास पमाठशमालमास चि परमापतविनतयाः दमादशविषमारमण वयमापय ततर तकष पठनस सममापयपषणडतमायाः जमातमायाः ततयाः परस तकष आचिमायरसय आजमास सविषटरीकक तय सविदकषशमम आगचछनतयाः आसनम गमनकमालकषममागरदयस तदयाः दषमम ककष न ममागरण गनतवयमम इमत परशनयाः उपषसथतयाः अतयाः सषनदगधमायाः तकष सविर ततरउपमविषविनतयाः तदमा तषसमनम नगरकष एकयाः विमणकपपतरयाः मरणस परमापतविमानम सविर तसय शविस नषटरीतविमा ममागरण गचछनतयाःआसनम तदमा एकयाः पपसतकस दषटमा उकविमानम - वियस सविरददवि असममाकस जयकषषठमायाः यतम कप विर षनत तदकषवि अनपसरमामयाः

122 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

गपरजनयाः यतम विदमत तथमा सविजषटरीविनकष पररपमालयमामयाः तकषन असममाकस सपखस भविमत तसममातम ककष न ममागरणगनतवयमम इमत परशनसय महिमानतयाः जनमायाः यकषन ममागरण गचछषनत तकषन ममागरण वियममप गचछकषम इतयपततरमम

वयमाकरणमविमशर याः

दकषशमानतरमम - अनययाः दकषशयाः दकषशमानतरमम इमत मयकरवयससकमादयशचि इमत ततपपरषसममासयाः मविदनोपमाजरनमाथरमम- मविदमायमायाः उपमाजरनमम मविदनोपमाजरनमम इमत षषठषटरीततपपरषयाः मविदनोपजरनमाय इदमम

इमत मविदनोपमाजरनमाथरमम इमत चितपथरतरीततपपरषसममासयाः उतकलमापमयतविमा - पकषटमा धनमामददमानकषन सनतनोषय विमा परमाकक तपरससदनोऽयस परयनोगयाः विमणकपपतरयाः - विमणजयाः पपतरयाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः महिमाजनयाः - विमणगजनसमकहियाः शकषषठनो जनशचि

)7 1 4 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 2तनमहिमाजनममागरण गचछमामयाः अथ तकष पषणडतमायाः यमाविनमहिमाजनमकषलमापककष न सहि यमाषनत

तमाविदरिमासभयाः कषशचितततर शमशमानकष दषयाः अथ मदतषटरीयकषन पपसतकमपदमाटमाविलनोमकतमम-

उतसविकष वयसनकष परमापतकष द पमभरककष शतरपसङकटकषरमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः

वयमाखयमातनमहिमाजनममागरण ततम तसममातम महिमाजनममागरण (वियस) गचछमामयाः अथ तदननतरस तकष पषणडतमायाः यमावितम

महिमाजनमकषलमापककष न विमणगजनसमकहिकषन सहि यमाषनत तमावितम रमासभयाः गदरभयाः कषशचितम ततर शमशमानकष शविदमाहिसथमानकषदषयाः अविलनोमकतयाः अथ ततयाः मदतषटरीयकषन (पषणडतकषन) पपसतकमम गनथमम उदमाट अविलनोमकतमम दषमम -

उतसविकष वयसनकष परमापतकष द पमभरककष शतरपसङकटकष

रमाजदमारकष शमशमानकष चि यषसतषठमत स बमानधवियाः

अनविययाः -

ययाः उतसविकष वयसनकष परमापतकष द पमभरककष शतरपसङकटकष रमाजदमारकष शमशमानकष चि मतषठमत सयाः बमानधवियाः इमत

अनवियमाथर याः -

ययाः उतसविकष आननदसमयकष वयसनकष मविपसततकमालकष परमापतकष आगतकष दपमभरककष अननमाभमाविसमयकष शतरपसङकटकषशतरवियाः यदमा आकरमणस कप विरषनत तषसमनम कमालकष रमाजदमारकष वयविहिमारमादकौ शमशमानकष शविदमाहिसथमानकष चि मतषठमतसहिमायतमास करनोमत स बनधपयाः एवि बमानधवियाः भविमत

तमातपयमारथर याः - कयाः परकक तयाः बनधपयाः इमत परशनकष एततम एवि उततरस यतम ययाः सविरदमा पमाशविर मतषठमत अथमारतमयथदवि सपखसमयकष तथदवि दपयाःखकमालकषऽमप ययाः पमाशविर भविमत ययाः आननदसमयकष आननदस विधरयमत दपयाःखसमयकषसमानतविनमास ददमामत शतरपसङकटकष सहिमायकयाः भविमत शमशमानकष एकमामकनमम (ममामम) तयकतविमा न गचछमत सयाः एविपरकक तयाः बनधपयाः इमत

सससकक तसमामहितयमम 123

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सरलमाथर याःतसममातम तकष शवियमातरयमा सहि परषसथतमायाः मकयदकरस गतविमा तकष शमशमानकष उपषसथतमायाः तषसमनम घनोरकष

भयमाकप लकष मनजरनकष शमशमानकष एकस रमासभस तकष दषविनतयाः तदमा मदतषटरीययाः गनथमम उदमाट उकविमानम - उतसविसमयकष चिवयसनसमयकष चि दपमभरककमालकष चि शतरनोयाः आकरमणकमालकष चि रमाजयाः सभमायमामम चि शमशमानकष चि ययाः सददवि पमाशविरमतषठमत स एवि परकक त बनधपयाः इमत

)7 1 5 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 3तदहिनो अयमसमदषटरीयनो बमानधवियाः ततयाः कषशचिततसय गषटरीविमायमास लगमत कनोऽमप पमादकौ

परकमालयमत अथ यमाविततकष पषणडतमायाः मदशमामविलनोकनस कप विर षनत तमावितकषशचिदपषष नो दषयाः तदशचिनोकमम-एतषतकमम तमाविततकतषटरीयकषन पपसतकमपदमाटनोकमम-

धमरसय तविररतमा गमतयाः

तननकनमकषष धमरसतमावितम चितपथरननोकमम-

इषस धमरण यनोजयकषतम

(तदमानधविनोऽयमम असममाकस धमरण यपजयतमामम)

अथ तदशचि रमासभ उषष गषटरीविमायमास बदयाः (तततप) ककष नमचितततसविमाममननो रजकसयमागकष कसथतमम(शपतविमा चि) यमाविदरिजकसतकषषमास मकखरपषणडतमानमास परहिमारकरणमाय सममायमातसतमाविततकष परणषमायाः

वयमाखयमाततम तसममातम अहिनो असमदषटरीययाः आसममाककीनयाः अयमम रमासभयाः बमानधवियाः बनधपयाः ततयाः अननतरस

कषशचितम तसय रमासभसय गषटरीविमायमास लगमत पररषविजतकष कनोऽमप विमा पमादकौ पमाददयस परकमालयमत पररषकरनोमत अथतदननतरस यमावितम तकष पषणडतमायाः मदशमामम इतसततयाः अविलनोकनस कप विर षनत तमावितम तनमधयकष कषशचितम उषष याः दषयाःपररलमकतयाः तदयाः चि उकमम - एततम मकमम तमावितम तदमा तकतषटरीयकषन पपसतकमम उदमाट उकमम कसथतमम - धमरसयतविररतमा चिपलमा गमतयाः ततम तसममातम नकनमम अविशयमम एषयाः धमाविममानयाः उषष याः धमरयाः तमावितम चितपथरन (पषणडतकषन)

उकमम कसथतमम - इषस सविमपरयस धमरण सहि यनोजयकषतम रमासभयाः बनधपतयमा इषकनोमटपरमविष इमत उषषगषटरीविमायमासरमासभबनधनमम इमत भमावियाः ततम तसममातम बमानधवियाः बनधपयाः अयमम रमासभयाः असममाकस धमरण उषष कषण सहिमनयपजयतमामम

अथ ततयाः परस तदयाः चितपमभरयाः चि पषणडतदयाः रमासभयाः गदरभयाः उषषगषटरीविमायमास बदयाः ततम तप ककष नमचितमसविमाममनयाः गदरभसविमाममनयाः रजकसय विसतरकमालकसय अगकष पपरसतमातम कसथतमम उकमम शपतविमा चि यमावितम रजकयाःविसतरकमालकयाः तकषषमास मकखरपषणडतमानमास परहिमारकरणमाय तमाडनमाय सममायमातयाः तमावितम तदभयनतरकष तकष परणषमायाःपलमामयतमायाः

सरलमाथर याःएविस मविमचिनतय तकष तसय रमासभसय सकषविमास कप विरषनत सम तदमा ततर एकयाः उषष याः आगतयाः मकममदमम इमत

तकष पकषविनतयाः तदमा तकतषटरीययाः बमाहमणयाः गनथमम अविलनोकय उकविमानम यतम धमरसय गमतयाः अमतशषटरीघरमा भविमत तदमा

124 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

सयाः उकविमानम यतम ययाः असममाकमम इषयाः मकञच ययाः असममाकस धमरयाः तयनोयाः मकषलनस कतरवयमम तसममातम उषषगषटरीवियमासमाकस गधरविस ससयनोसजतविनतयाः इमस विकततमानतस कशचिन गधरविसय पमालकस परमत उकविमानम तचछछ तविमा सयाः पमालकयाःधमाविमत सम तदमा धमाविनतस तस दषटमा तकष सविर ततयाः पलमामयतविनतयाः

वयमाकरणमविमशर याः

तविररतमा चिपलमा अमचिनतनषटरीयमा सककषममा चि

)7 1 6 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः- ४ततनो यमाविदरिगकष मकसञचतसतनोकस ममागर यमाषनत तमावितकमामचिननदषटरी सममासमामदतमा तसयमा जलमधयकष

पलमाशपतरममायमानतस दषटमा पषणडतकषनदककष ननोकमम-

आगममषयमत यतपतरस तदसममाससतमारमयषयमत

एततकथमयतविमा ततपतरसयनोपरर पमततनो यमाविननदमा नषटरीयतकष तमाविततस नषटरीयममानमविलनोकयमानयकषनपषणडतकषन ककष शमानतस गकहिषटरीतविनोकमम-

सविरनमाशकष समपतपननकष अधर तयजमत पषणडतयाःअधरन कप रतकष कमायर सविरनमाशनो महि दपयाःसहियाः

-इतयपकतविमा तसय मशरशछकषदनो मविमहितयाः

वयमाखयमाततयाः अननतरस यमावितम अगकष मकसञचतम सतनोकमम अलपस ममागर यमाषनत गचछषनत तमावितम कमामचितम नदषटरी

सममासमामदतमा परमापतमा तसयमायाः नदमायाः जलमधयकष पलमाशपतरमम आयमानतस आगचछनतस दषटमा पषणडतकषन एककष न उकमम-

आगममषयमत आयमासयमत यतम पतरमम ततम असममानम तमारमयषयमत उदररषयमत इमत एततम कथमयतविमाउकतविमा ततपतरसय तसय पतरसय उपरर पमततयाः यमावितम नदमा नषटरीयतकष नदमामम मनमजजमत परविहिमत विमा तमावितम तसनषटरीयममानमम पषणडतमम अविलनोकय दषटमा अनयकषन पषणडतकषन ककष शमानतस ककष शमागभमागस गकहिषटरीतविमा आदमाय उकमम -

सविरनमाशकष समपतपननकष अधर तयजमत पषणडतयाः

अधरन कप रतकष कमायर सविरनमाशनो महि दपयाःसहियाः

अनविययाः -

सविरनमाशकष समपतपननकष अधर तयजमत पषणडतयाः अधरन कमायर कप रतकष महि सविरनमाशयाः दपयाःसहियाः इमत

अनवियमाथर याः -

सविरनमाशकष सविरसय हिमानकौ समपतपननकष सममागतकष अधर भमागमम तयजमत न सविषटरीकरनोमत पषणडतयाः मविदमानमअधरन भमागकषन कमायर सविपरयनोजनमम कप रतकष समपमादयमत ततम कप तयाः इमत चिकषद पचयतकष - यतनो महि सविरनमाशयाःसविरसय हिमामनयाः दपयाःसहियाः सनोढप स न शकयतकष इमत

तमातपयमारथर याः - यदमा मविदमानम मविपमद पतमत तदमा सयाः सविसय यमावितम वितरतकष तसममातम अधर ददमामतकप तयाः न समपकणर ददमामत तदमा उचयतकष यतम यमद समपकणर दषटरीयतकष तदमा तसय दपयाःखस सवियममप सनोढप स न शकननोमत

सससकक तसमामहितयमम 125

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इतयपकतविमा एविमम उकतविमा तसय मशरशछकषदयाः मसतकछकषदयाः मविमहितयाः कक तयाः

सरलमाथर याःअननतरमम तकषषमास ममागर नदषटरी आगतमा ततर नदमामम एकस पलमाशपतरस भमासममानमम आसषटरीतम तदम दषटमा

चितपषपर पषणडतकषषप एकयाः उकविमानम यतम इदस यतम पतरमम आगचछमत ततम असममानम नदमायाः अपरस तषटरीरस परमापमयषयमतइमत एविस मविमचिनतय सयाः तसय उपरर पमादकौ सथमामपतविमानम तदमा एवि सयाः नदमास पमततयाः तस तथमाभकतस दषटमाअनययाः एकयाः तस धकतविमा उकविमानम - मविपमद सममागतमायमामम पषणडतयाः अधरन कमायर समपमादयमत अविमशषकषमम अधरममचि पररतयजमत कमारणस महि यमद सविरसयमामप नमाशनो भविमत तमहिर तदम दपयाःखस सवियमम अमप सनोढपमम न शकननोमत

वयमाकरणमविमशर याः

पलमाशपतरमम - पलमाशसय पतरमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः पतरस विमाहिनमम नकौकमामदकमम पणर चि पतरनतपविमाहिनकष पणर इमत मविशवियाः

)7 1 7 परथमकथमा- मकखमारनमास न सममादरयाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - ५अथ तदशचि पशचिमादगतविमा कषशचिदगमाम आसमामदतयाः तकषऽमप गमामषटरीणदमनरमषनतरतमायाः

पकथकपकथकगकहिकषषप नषटरीतमायाः तत एकसय सकमतरकमा घकतखणडससयपकमा भनोजनकष दततमा ततनो मविमचिनतयपषणडतकषननोकस यतम-

दषटरीघरसकतरनो मविनशयमत

-एविमपकतविमा भनोजनस पररतयजय गतयाः तथमा मदतषटरीयसय मणडकमायाः दततमायाः तकषनमापयपकमम-

अमतमविसतमारमविसतषटरीणर तदविकषनन मचिरमायपषमम

स चि भनोजनस तयकतविमा गतयाः अथ तकतषटरीयसय विमटकमाभनोजनस दततमम ततरमामप (तकषन)

पषणडतकषननोकमम-

मछदरिकषषविनथमार बहिहलषटरीभविषनत

एविस तकष तरयनोऽमप पषणडतमायाः कपतकमामकणठमा लनोकद हिरसयममानमासततयाः सथमानमातम सविदकषशस गतमायाः

वयमाखयमा(इतयकषविमम चितपषपर एकयाः मकतयाः) अथ अननतरमम तदयाः अविमशषदयाः मतरमभयाः चि पशचिमातम गतविमा कषशचितम गमामयाः

जनपदयाः आसमामदतयाः परमापतयाः तकष अमप गमामषटरीणदयाः गमामसथदयाः मनमषनतरतमायाः भनोजनमाय आहिहतमायाः पकथकम पकथकम गकहिकषषपगकषहिकषषप नषटरीतमायाः सविषटरीकक तमायाः ततयाः एकसय पषणडतसय भनोजनकष सकमतरकमा सकषमई इतयमाखयमातमा जलकषबषटरी इतयमाखयमातमाविमा घकतखणडससयपकमा घकतखणडसलपतमा दततमा अमपरतमा ततयाः तददषटमा मविमचिनतय मविशकषषकषण मचिनतमयतविमा पषणडतकषनउकमम यतम - दषटरीघरसकतरयाः आलसयनोपहितयाः मविनशयमत मविशकषषकषण नशयमत इमत एविमम उकतविमा भनोजनस भनोजयसपररतयजय तयकतविमा गतयाः गतविमानम

तथमा मदतषटरीयसय भनोजनकष मणडकमायाः दततमायाः अमपरतमायाः तददषटमा तकषन अमप उकमम -अमतमविसतमारमविसतषटरीणरमम अमतविमदरतस विसतप ततम भविकषतम न मचिरमायपषमम मचिरसथमामय अथविमा यथमा

126 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

नमानमामविधवयमापमारपरसकयाः नरयाः मचिनतमाशतमाकप लयाः न मचिरस जषटरीविमत एविमम अमतमविसतषटरीणमार मणडकमा न भनोजनकषपरशसतमा इतयमप अथरयाः

अथ तदननतरस तकतषटरीयसमद विमटकमाभनोजनस विडमाभनोजनमम दततमम ततरमामप तकषन पषणडतकषन उकमम -मछदरिकषषप वयसनकषषप सषचछदरिकषषप भनोजनकषषप चि अनथमारयाः बहिहलषटरीभविषनत विधरनतकष इमत एविस तकष तरययाः अमप पषणडतमायाःकपतकमामकणठमायाः कपधमाशपषककणठमायाः लनोकद याः हिसयममानमायाः उपहिसयममानमायाः ततयाः सथमानमातम सविदकषशस मनजदकषशस गतमायाः

सरलमाथर याःततयाः परस तकष मनकटकष षसथतस गमामस गतविनतयाः ततर गमामषटरीणमायाः तकषषमामम अमभननदनस कक तविनतयाः तकष पकथकम

पकथकम गकहिकष मनमषनतरतमायाः एकसय भनोजनसमयकष घकतममसशतमा सकमतरकमा (जलकषबषटरी) परदततमा सयाः मचिषनततविमानम यतमतसय आचिमायरयाः उकविमानम यतम दषटरीघरसकतरषटरी मविनमाशस परमापननोमत इमत तसममातम अतर सकमतरकमायमास दषटरीघमार सकमतरकमा वितरतकषइतयतयाः सयाः भनोजनस न कक तविमानम अपरसमद बमाहमणमाय मणडकमा (रनोमटकमा) परदततमा सयाः मचिषनततविमानम यतम गपरणमाउकमम - यसय असधकयाः मविसतमारयाः भविमत तसय आयपयाः असधकस न भविमत तदथरयाः तसय मरणस शषटरीघरस भविमतइमत तसममातम ततम मविमचिनतय सयाः भनोजनस तयकविमानम तकतषटरीययाः ययाः आसषटरीतम तसमद विमटकमाभनोजनस पपररभनोजनस(कचिकौडषटरी) परदततमम सयाः मचिषनततविमानम यतम तसय गपरयाः यदमा पमामठतविमानम तदमा उकविमानम यतम यतर मछदरिमायाः वितरनतकषततर मविघनमायाः आसधकयकषन भविषनत तसममातम भयकषन सयाः अमप भनोजनस न कक तविमानम तमानम दषटमा सविर गमामषटरीणमायाःहिससतविनतयाः एविस तकष मकखमारयाः पषणडतमायाः भनोजनमम अकक तविमा एवि सविदकषशस परमत गतविनतयाः

वयमाकरणमविमशर याः

घकतखणडससयपकमा - घकतसय खणडयाः घकतखणडयाः इमत षषठषटरीततपपरषयाः घकतखणडकषन ससयपकमाघकतखणडससयपकमा इमत तकतषटरीयमाततपपरषयाः घकतखणडसलपतमा इतयथरयाः

दषटरीघरसकतरयाः - आलसयनोपहितयाः दषटरीघरसकतरषशचिरमकरययाः इमत कनोशमातम विमटकमाभनोजनमम - विमटकमा विडमा तसयमायाः भनोजनमम विमटकमाभनोजनमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः अनथमारयाः - न अथमारयाः अनथमारयाः इमत नञततपपरषसममासयाः कपतकमामकणठमायाः - कपतमा कपधयमा कमामयाः शपषकयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः कपतकमामयाः कणठयाः यकषषमास

तकष कपतकमामकणठमायाः (पषणडतमायाः) इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः बपभपमकतमायाः इमत तदथरयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 चितविमारयाः मविदमालमाभमाय कप तर गतविनतयाः

2 कमानयकप बजकष तकष कप तर आसनम

3 कमत विषमारमण वयमापय तकष अधययनस कक तविनतयाः

4 कयाः पनथमायाः

5 शमशमानकष तकष मकस दषविनतयाः

6 इषस ककष न यनोजयकषतम

सससकक तसमामहितयमम 127

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

7 कसयमामम अविसथमायमास पषणडतयाः अधर तयजमत

8 अमतमविसतषटरीणरसय मकस भविकषतम

9 मछदरिकषषप मकस बमाहिहलयकषन भविषनत

10 मकस मविनशयमत

)7 2 मदतषटरीयमा कथमा - यतनो धमरसततनो जययाः

)7 2 1 पकविरपषटरीमठकमाधमरण महि जषटरीविषनत मनपषयमायाः धमरण हिषटरीनमायाः पशपमभयाः सममानमायाः सविधमरनषटरीमतनयमायमादषटरीनम ययाः

पररतयजमत सयाः पशपतपलययाः एवि सनममागरण गमनमम सविधमरसय चि पमालनस सदमा कतरवयमम तकषन कदमामप सविसयकमतयाः भमवितपमम अहिरमत परनतप अषनतमकष सपखमम एवि लभयतकष अतर धमरबपमदयाः कथस धमरममागर आसषटरीतम इमतजमायतकष धमरण सपखमम अधमरण चि दपयाःखमम एवि भविमत इतयमप जमायतकष सविरयोपरर धमरसय कथस जयनोऽभवितम इमतजमासयतकष

इयस कथमा पञचतनतरमातम सविषटरीकक तमा ततर ममतरभकषदनमामककष परथमकष तनतरकष इयस कथमा परमापयतकष

)7 2 2 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 1कषसमसषशचिदसधषठमानकष धमरबपमदयाः पमापबपमदशचिकषमत दकष ममतरकष परमतविसतयाः सम अथ

कदमामचितपमापबपमदनमा मचिषनततमम- अहिस तमाविनमकखरयो दमाररदषयनोपकषतशचि तदकषनस धमरबपमदममादमाय दकषशमानतरसगतविमासयमाशयकषणमाथरयोपमाजरनस कक तविदनममप विञचमयतविमा सपखषटरी भविमामम अथमानयषसमननहिमन पमापबपमदधरमरबपमदसपरमाहि- ldquoभनो ममतर विमादरकभमाविकष मकस तविममातममविचिकषमषतस समरसस दकषशमानतरमदषटमा कमास मशशपजनसय विमातमारकथमयषयसस

वयमाखयमाकषसमसषशचिदसधषठमानकष कषसमसषशचितम कषसमननमप असधषठमानकष नगरकष धमरबपमदयाः पमापबपमदयाः चि इमत दकष ममतरकष

परमतविसतयाः सम अथ अननतरमम कदमामचितम पमापबपमदनमा मचिषनततमम - अहिस तमावितम मकखरयाः दमाररदषयनोपकषतयाः दररदरियाःचि ततम तसममातम एनमम धमरबपमदमम आदमाय सविषटरीकक तय दकषशमानतरमम अनयस दकषशसस गतविमा असय धमरबपदकषयाः आशयकषणअथरयोपमाजरनस कक तविमा एनमम धमरबपमदमम अमप विञचमयतविमा परविञचय सपखषटरी भविमामम भमविषयमामम

अथ ततयाः अनयषसमनम अपरषसमनम अहिमन मदविसकष पमापबपमदयाः धमरबपमदमम परमाहि उकविमानम - भनो ममतरबनधनो विमादरकभमाविकष विकदमाविसथमायमामम मकमम तविमम आतममविचिकषमषतस सविकक तयमम समरसस समररषयसस दकषशमानतरममअनयस दकषशमम अदषटमा मशशपजनसय सविपपतरमामदबमालकषभययाः कमामम विमातमार कथमयषयसस

128 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

सरलमाथर याः पपरमा कषसमननमप गमामकष धमरबपमदयाः पमापबपमदयाः चि इमत दकष ममतरकष मतषठतयाः सम एकषसमनम मदविसकष पमापबपमदयाः

मचिषनततविमानम यतम सयाः दररदरियाः मकखरशचि यमद सयाः धमरबपदकषयाः समाहिमाययकषन धनसय उपमाजरनस कररषयमत परस तसधमरबपमदस विञचमयतविमा तसयमामप धनस सविषटरीकररषयमत तमहिर सयाः धमनकयाः भमविषयमत तसय सपखममप भमविषयमत एविसमविमचिनतय सयाः धमरबपदकषयाः समषटरीपस गतविमा उकविमानम यतम - बहिह मदनस यमावितम दकषशमानतरगमनस न अभवितम तमहिरसविपपतरमामदभययाः कमास विमातमार जमापमयषयसस

वयमाकरणमविमशर याः

दमामहिदषयनोपकषतयाः दमाररदषयकषण उपकषतयाः दररदरियाः इमत यमावितम परमाहि पर-आहि बपवियाः पञचमानमाममामदत आहि बपवियाः इतयनकषन मविकलपकषन बकतकष इतयसय सथमानकष आहि इमत

परयनोगयाः पककष बकतकष इतयमप परयनोगयाः

)7 2 3 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - २उकञच-

दकषशमानतरकषषप बहिह मविधभमाषमाविकषषमामद यकषन न जमातमम

भरमतमा धरणषटरीपषटरीठकष तसय फलस जनमननो वयथरमम

अनविययाः

यकषन दकषशमानतरकषषप बहिह मविधभमाषमाविकषषमामद न जमातमम धरणषटरीपषटरीठकष भरमतमा तसय जनमनयाः फलमम वयथरमम

अनवियमाथर याः

यकषन जनकषन दकषशमानतरकषषप अनयकषषप दकषशकषषप बहिहमविधभमाषमाविकषषमामद नमानमामविधस भमाषमापररचछकषदमामदकमम नजमातमम अविगतमम धरणषटरीपषटरीठकष पकसथविषटरीपकषठकष भरमतमा मविचिरतमा तसय जनसय जनमनयाः उतपततकषयाः फलमम वयथरमममनषफलमम

सरलमाथर याःबहिहमविधभमाषमामभयाः तथमा सससकक मतमभयाः चि सहि पररचिययाः आविशयकयाः यसय

नमानमामविधभमाषमापररचछकषदमामदमभयाः सहि समपकर याः नमाषसत तसय जनमनमा कनो विमा लमाभयाः अथमारतम यसयमविदकषशविकततमानतयाः अजमातयाः तसय कक पमणडककवितम उतपसततयाः विकथमा एवि इमत भमावियाः

)7 2 4 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - ३तथमा चि-

मविदमास मविततस मशलपस तमाविननमापननोमत ममानवियाः समयकम यमाविदवजमत न भकमकौ दकषशमादकषशमानतरस हषयाः

अनविययाः

सससकक तसमामहितयमम 129

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ममानवियाः हषयाः (सनम) यमावितम भकमकौ दकषशमातम दकषशमानतरस न वजमत तमावितम मविदमास मविततस मशलपस समयकम नआपननोमत

अनवियमाथर याः

ममानवियाः मनपषययाः हषयाः समपतसपकयाः (सनम) यमावितम यमावितकमालपयरनतमम भकमकौ पकसथवयमामम दकषशमातमदकषशमानतरस बहिहनम दकषशमानम न वजमत गचछमत तमावितम तमावितकमालपयरनतमम मविदमास जमानमम मविततस धनमम मशलपसकलमामदकमम समयकम परभकतमम न आपननोमत लभतकष इतयथरयाः

सरलमाथर याःचिचिरयमा विधरतकष मविदमा तसममातम मविदमालमाभमाय मविमविधजनदयाः समाकस मकषलनस कतरवयमम ययाः दकषशमानतरस गतविमा

अनयदयाः समाकस यमावितम न ममलमत तमावितम तसय मविदमा समपकणमार न भविमत तसममातम अनयदकषशसथदयाः सहि मकषलनममअतयमाविशयकमम तकषन जमानमम विधरतकष धनममप एधतकष कलमामदकमम चि हिसतगतस भविमत

)7 2 5 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - ४अथ स धमरबपमदयाः तसय तदचिनममाकणयर परहषमनमासतकषनदवि सहि गपरजनमानपजमातयाः शपभकषऽहिमन

दकषशमानतरस परषसथतयाः ततर चि धमरबपमदपरभमाविकषण भरमतमा पमापबपमदनमा परभकततरस मविततममासमामदतमम ततशचिदमाविमप तकौ परभकतनोपमासजरतदरिवयकौ परहषकौ सविगकहिस परतयकौतसपकयकषन मनविकततकौ उकञच-

परमापतमविदमाथर मशलपमानमास दकषशमानतरमनविमाससनमाममकरनोशममातरनोऽमप भकभमागयाः शतयनोजनविदविकषतम

वयमाखयमा

अथ अननतरमम तसय पमापबपदकषयाः ततम विचिनमम कथनमम आकणयर शपतविमा परहषमनमायाः समपतसपकमनमायाःधमरबपमदयाः तकषन एवि सहि गपरजनमानपजमातयाः गपरजनदयाः जयकषषठदयाः अनपजमातयाः आमदषयाः शपभकष मङगलमयकष अहिमन मदनकषदकषशमानतरमम परषसथतयाः अनयस दकषशमम परमत यमातरमामम आरबधविमानम ततर चि धमरबपमदपरभमाविकषण भरमतमा मविचिरतमापमापबपमदनमा परभकततरमम मविपपलमम मविततमम धनमम आसमामदतमम उपमासजरतमम ततयाः दकौ अमप परभकतनोपमासजरतदरिवयकौधनविनतकौ परहषकौ आनषनदतकौ सविगकहिस मनजगकहिस परमत औतसपकयकषन उतकणठयमा मनविकततकौ परतयमागमनममआरबधविनतकौ उकमम चि -

परमापतमविदमाथर मशलपमानमास दकषशमानतरमनविमाससनमाममकरनोशममातरनोऽमप भकभमागयाः शतयनोजनविदविकषतम

अनविययाः

दकषशमानतरमनविमाससनमास परमापतमविदमाथरमशलपमानमास करनोशममातरयाः अमप भकभमागयाः शतयनोजनविदम भविकषतम इमत

अनवियमाथर याः

मविदमा चि अथरयाः चि मशलपमम चि तमामन मविदमाथरमशलपमामन परमापतमामन असधगतमामन मविदमाथरमशलपमामन यदयाः तकषतकषषमास परमापतमविदमाथरमशलपमानमामम दकषशमानतरमनविमाससनमामम अनयदकषशकष परमतविसतमामम करनोशममातरनोऽमप अलपपररममतनोऽमप

130 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

भकभमागयाः भकममपररममाणमम शतयनोजनवितम बहिहमविसतकतविदम भविकषतम परमतभमामत यसमद परयनोजनमाय जनमा मविदकषशसगचछषनत ततर यमावितम अथरससमदयाः न भविमत तमावितम सविगकहिस परमत मनरतकणठमायाः भविषनत कक तकक तयमासतप सविगकहिसपरमत समामतशयस समपतकप षणठतमायाः मपहिहतरसयमामप मविलमबसय अमषरणषटरीयतयमा असहिनषटरीयतयमा सविलपममातरममप ममागरसपदकरमम इवि मनयनतकष इमत भमावियाः

सरलमाथर याःपमापबपदकषयाः एतदम विमाकयस शपतविमा धमरबपमदयाः सममतयाः अभवितम स गपरजनमानमामम अनपममतमम आशषटरीविमारदस चि

परमापय दकषशमानतरस गतविमानम ततर धमरबपदकषयाः कमारणमातम सयाः पमापबपमदयाः परभकतस धनस लबधविमानम ततयाः परमम आननदकषनतकौ धनरतनमामद सविषटरीकक तय गकहिस परमत गचछनतकौ आसतमामम

तमातपयमारथर याः

यदमा गकहिस परमत पपतरयाः मविदमाधनमामदकस लबधविमा आगचछमत तदमा करनोशपररममतयाः ममागरयाःकरनोशचितपषयपररममतमम इवि भमामत एविमकषवि दकषशमानतरकष ययाः मविदमाधनकलमादषटरीनम लबधविमा सविगकहिमम आगचछमत तसयसविलपयाः अमप ममागरयाः दषटरीघरकमाययाः इवि परतषटरीयतकष

वयमाकरणमविमशर याः

गपरजनमानपजमातयाः - गपरजनदयाः अनपजमातयाः इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाः धमरबपमदपरभमाविकषण - धमरबपदकषयाः परभमावियाः इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः धमरबपमदपरभमावियाः तकषन धमरबपमदपरभमाविकषण परभकतनोपमासजरतदरिवयकौ - परभकतमम अनकषकमम उपमासजरतमम दरिवयमम यमाभयमामम तकौ परभकतनोपमासजरतदषवयकौ इमत

बहिहवषटरीमहिसममासयाः परमापतमविदमाथरमशलपमानमामम - परमापतयाः अथरयाः मविदमा मशलपस चि यदयाः तकष परमापतमविदमाथरमशलपमायाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

तकषषमामम परमापतमविदमाथरमशलपमानमामम

)7 2 6 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 5अथ सविसथमानसमषटरीपविमतरनमा पमापबपमदनमा धमरबपमदरमभमहितयाः-ldquoभदरि न सविरमकषतदनस गकहिस परमत

नकषतपस यपजयतकष यतयाः कप टप षमबननो बमानधविमाशचि परमाथर मयषयनतकष तदतरदवि विनगहिनकष कविमामप भकमकौ मनमकपय

मकसञचनममातरममादमाय गकहिस परमविशमावियाः भकयनोऽमप परयनोजनकष सञमातकष तनममातरस समकषतयमासममातम सथमानमाननकषषयमावियाःउकञच-

न मविततस दशरयकषतपरमाजयाः कसय मचितसविलपमपयहिनोमपनकषरमप यतसतसय दशरनमाचचिलतकष मनयाः

तथमा चि-

यथमाममषस जलकष मतसयदभरकषयतकष शविमापददभपर मविआकमाशकष पमकमभशचिदवि तथमा सविरतर मविततविमानम

सससकक तसमामहितयमम 131

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

वयमाखयमाअथ अननतरमम सविसथमानसमषटरीपविमतरनमा मनजसथमानमनकटविमतरनमा पमापबपमदनमा धमरबपमदयाः अमभमहितयाः

कसथतयाः - भदरि शषटरीममानम न सविरमम एततम धनस गकहिस परमत नकषतपस यपजयतकष यतयाः कमारणस महि कप टप षमबनयाः आतमषटरीयमायाःबमानधविमायाः बनधवियाः चि परमाथरमयषयनतकष यमामचिषयनतकष ततम तसममातम अतर एवि विनगहिनकष गभषटरीरकष अरणयकष कविमामपकप तरमचितम भकमकौ मकसततकमायमामम मनमकपय मकसञचनममातरमम अलपपररममाणमम आदमाय सविषटरीकक तय गकहिमम परमविशमामयाःगचछमामयाः भकयनोऽमप बहिहमविधकषऽमप परयनोजनकष सञमातकष उपषसथतकष तनममातरमम अविमशषस धनमम समकषतय आगतयअसममातम सथमानमातम नकषषयमावियाः सविषटरीकक तय गममषयमावियाः उकमम चि -

न मविततस दशरयकषतपरमाजयाः कसयमचितसविलपमपयहिनो

मपनकषरमप यतसतसय दशरनमाचचिलतकष मनयाः

अनविययाः

परमाजयाः सविलपमम अमप अहिनो मविततस न दशरयकषतम यतयाः मपनकषयाः मनयाः अमप तसय दशरनमातम चिलतकष

अनवियमाथर याः

परमाजयाः मविदमानम सविलपमम अतयलपमम अमप अहिनो आशचियर मविततस धनमम न दशरयकषतम परकमाशयकषतम यतयाःकमारणस महि मपनकषयाः षसथरमचिततसय मनयाः मचिततमम अमप तसय धनसय दशरनमातम अविलनोकनमातम चिलतकष अषसथरसभविमत इतयथरयाः

तमातपयमारथर याः

शपककौ रजतसय भरमकष अमप ममानवियाः ततम परमापतपस धमाविमत तमहिर यमद समाकमातम धनमकषवि सयमातम तदमा कसयविमा मनयाः चिञचलस न भविमत शमानतमचिततमानमास मपनषटरीनमामम अमप मचिततस सविलपधनदशरनकषन परलपबधस भविमत तसममातममविदमानम कदमामप सविसय धनमामदकस न कमम अमप दशरयमत

यथमाममषस जलकष मतसयदभरकषयतकष शविमापददभपर मवि

आकमाशकष पमकमभशचिदवि तथमा सविरतर मविततविमानम

अनविययाः

यथमा आममषस जलकष मतसयदयाः भकषयतकष भपमवि शविमापददयाः आकमाशकष पमकमभयाः तथमा चिदवि मविततविमानम सविरतर

अनवियमाथर याः

यथमा मतसयदयाः मषटरीनदयाः जलकष ससललकष शविमापददयाः महिससकद याः भकमकौ भपमवि पमकमभयाः मविहिगदयाः आकमाशकष गगनकषआममषस ममाससमम (भनोगयविसतप) (आममषस पपननपपससकमम भनोगयविसतपमन समभनोग इमत मकषमदनषटरी) भकषयतकष तथमा सविरतरदकषशकष इमत शकषषयाः मविततविमानम धनविमानम भकषयतकष जनदयाः इमत शकषषयाः सविर एवि मविततवितयाः मविततमम आकमाङकषतकष

तमातपयमारथर याः

अतर शलनोककष धनसय परमापतकौ कयाः मविघनयाः भविमत इमत विणयरतकष अतर उचयतकष यतम सविर ममाससस विमाञछषनतयमद ततम जलकष अषसत तमहिर मतसयमायाः सविषटरीकप विरषनत खमादषनत यमद ततम पकसथवयमास वितरतकष तमहिर परमामणनयाः गकहषनत

132 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

यमद आकमाशकष पततम वितरतकष तमहिर पमकणयाः ततम आतमसमातकप विरषनत एविमकषवि ययाः मविततविमानम भविमत सविर तसय धनममइचछषनत

सरलमाथर याःगकहिसमषटरीपस यदमा तकष आगतमायाः तदमा पमापबपमदयाः उकविमानम यतम गकहिकष आतमषटरीयमायाः वितरनतकष तकषषमास समषटरीपकष परभकतस

धनस न नकषतवयमम गकहिसमषटरीपकष कप तरमामप मबलस (गतरमम) कक तविमा ततर धनमामदकस सथमापमयतविमा यमावितम परयनोजनस वितरतकषतमावितम सविषटरीकक तय गचछमत चिकषतम समयकम भविमत यदमा परयनोजनस भमविषयमत तदमा पपनयाः सविषटरीकररषयमत यतनो महिधनमम इतथस विसतप यतम षसथरमचिततमानमास मपनषटरीनमाममप मनसस मविकमारमम उदमावियमत मकञच धनवितमास सविरतर शतरवियाःमविदनतकष

)7 2 7 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 6तदमाकणयर धमरबपमदरमाहि-ldquoभदरि एविस मकरयतमाममrdquo तथमानपमषठतकष दमाविमप तकौ सविगकहिस गतविमा सपखकषन

ससषसथतविनतकौ अथमानयषसमननहिमन पमापबपमदमनर मशथकषऽटवयमास गतविमा ततसविर मविततस सममादमाय गतरपकरमयतविमा सविभविनस जगमाम अथमानयकषदपधरमरबपमदस समभयकषतय परनोविमाचि- ldquoसखकष बहिहकप टप मबमा वियमममविततमाभमाविमातसषटरीदमामयाः तदगतविमा ततर सथमानकष मकसञचनममातरस धनममानयमावियाःrdquo सनोऽबविषटरीतम-ldquoएविसमकरयतमाममrdquo अथ दमाविमप गतविमा ततसथमानस यमावितखनतसतमाविमदरिकस भमाणडस दषविनतकौ अतरमानतरकषपमापबपमदयाः मशरसतमाडयनपरनोविमाचि- ldquoभनो धमरबपदकष तवियमा हतमकषतदनमम नमानयकषन यतनो भकयनोऽमप गतमारपकरणसकक तमम ततपरयचछ मकष तसयमाधरमम अथविमाहिस रमाजकप लकष मनविकषदमयषयमाममrdquo स आहि- ldquoभनो दपरमातमनम मदविसविद- धमरबपमदयाः खलविहिमम नदतचचिकौरकमर करनोमम उकञच-

ममातकवितपरदमारमामण परदरिवयमामण लनोषठवितमआतमवितसविरभकतमामन विषटरीकनतकष धमरबपदययाः

वयमाखयमा

ततम आकणयर शपतविमा धमरबपमदयाः आहि बकतकष (उकविमानम) - भदरि एविस यथमा तपभयस रनोचितकष तथमा मकरयतमाममतथमा अनपमषठतकष समपमामदतकष दकौ अमप तकौ सविगकहिस मनजगकहिमम गतविमा सपखकषन ससषसथतविनतकौ अथ ततयाः अनयषसमनमअहिमन मदविसकष पमापबपमदयाः मनशषटरीथकष रमातरकौ अटवयमास विनमम गतविमा ततसविर मविततस धनमम सममादमाय सविषटरीकक तय गतरपकरमयतविमा यथमा पकविरमम आसषटरीतम तथमा कक तविमा सविभविनस मनजगकहिमम जगमाम गतविमानम अथ अनयकषदपयाः अपरषसमनममदविसकष धमरबपमदयाः समभकषतय सममागतय परनोविमाचि उकविमानम - सखकष ममतर बहिहकप टप मबमायाः अनकषककप टप मबयपकमा वियमममविततमाभमाविमातम धनमाभमाविमातम सषटरीदमामयाः कलकषशमम अनपभविमामयाः तदगतविमा तसममातम गतविमा ततर सथमानकष मकसञचनममातरममअलपपररममतमम धनमम आनयमावियाः सविषटरीकप विरयाः सयाः अबविषटरीतम उकविमानम - भदरि एविमम इतथमम मकरयतमामम

अथ अननतरमम दकौ अमप गतविमा ततसथमानमम यमावितम खनतयाः तमावितम ररकमम शकनयमम भमाणडमम दषविनतकौअविलनोमकतविनतकौ अतरमानतरकष एतदभयनतरकष पमापबपमदयाः मशरयाः मसतकमम तमाडयनम पषटरीडयनम परनोविमाचि उकविमानम - भनोधमरबपदकष तवियमा हतमम चिनोररतमम एततम धनमम न अनयकषन अपरकषण यतयाः (यमद चिकौरकषण हतस सयमातम तदमा पपनयाःगतरपकरणस तकषन न कक तस सयमातम तवियमा एवि एततम अपहतमम अतयाः गतरपकरणस तवियमा चिकौयरगनोपनमाय कक तमम इतयथरयाः)

सससकक तसमामहितयमम 133

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

कमारणस महि भकयनोऽमप बहिह गतमारपकरणस गतरपकरणस कक तमम मविमहितमम ततपरयचछ तसममातम दकषमहि मकष मम तसय हतसयधनसय अधरमम अधरपररममतभमागयाः अथविमा अनयथमा रमाजकप लकष रमाजसमषटरीपकष मनविकषदमयषयमामम विकषयमामम

स आहि उकविमानम ndash भनो द परमातमनम दपषबपदकष ममा एविस विद कथय धमरबपमदयाः खलप मनशचियकषन अहिममअषसम न एततम चिकौरकमर चिकौयरमम करनोमम उकमम चि -

ममातकवितपरदमारमामण परदरिवयमामण लनोषठवितमआतमवितसविरभकतमामन विषटरीकनतकष धमरबपदययाः

अनविययाः

धमरबपदययाः परदमारमामण ममातकविदम परदरिवयमामण लनोषठवितम सविरभकतमामन आतमवितम विषटरीकनतकष

अनवियमाथर याः

धमरबपदययाः धमर सदसतपमन बपमदयाः ममतयाः यकषषमास जनमानमास तकष परदमारमामण परसय अनयसय दमारमामणससतरययाः ममातकविदम ममातमा इवि परदरिवयमामण अनयसय दरिवयमामण विसतकमन लनोषठवितम परसतरयाः इवि सविरभकतमामन सविमारनमलनोकमानम आतमवितम सविरतर आतममानस पशयषनत इतयथरयाः

तमातपयमारथर याः

अतर शलनोककष यकष धमरममागर गचछषनत तकषषमास नषटरीतययाः विमणरतमायाः तकष परभमायमारमम ममातकविदम पशयषनत तमासमाससविरदमा शदमास कप विरषनत अथमारतम तमायाः परमापतपस कदमामप इचछमाममप न कप विरषनत तकष परकषषमास धनस लनोषठवितम नमाम परसतरवितमपशयषनत अथमारतम तकषषमामम अपरकषषमास धनकष लनोभयाः न वितरतकष मकञच सविमारनम तकष आतमवितम पशयषनत तदथरयाः तकषकदमामप परकषषमामम अपकमारस न कप विरषनत

सरलमाथर याःएविस मविजमामपतयाः सनम धमरबपमदयाः ततम सविषटरीकक तय समषटरीपकष भकमकौ धनमामदकस सथमापमयतविमा गकहिस गतविमानम

पमापबपमदयाः एकषसमनम मदविसकष गतविमा सविर धनस नषटरीतविमा गतरसय पकरणस कक तविमा गकहिमम आगतविमानम परषसमनम मदविसकष सधमरबपदकषयाः समषटरीपस गतविमा उकविमानम यतम धनसय आविशयकतमा वितरतकष तसममातम ततर गनतवयमममत धमरबपमदयाः तकषनसमाकस ततर गतविमानम ततर गतविमा तकौ दषविनतकौ यतम ततम सथमानस ररकमम अषसत तदमा तदम दषटमा पमापबपमदयाःधमरबपदकषयाः उपरर दनोषमारनोपस कक तविमा उकविमानम यतम सयाः धमरबपमदयाः एवि धनस चिनोररतविमानम इमत सयाः रमाजमानस विमदषयमतइमत उकविमानम तदमा धमरबपमदयाः उकविमानम यतम एविस चिकौरकमायर सयाः कदमामप न करनोमत तसय परदरिवयकषषप लनोभयाःनमाषसत इमत

)7 2 8 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 7एविस दमाविमप तकौ मविविमादममानकौ धममारसधकरणस गतकौ परनोचितपशचि परसपरस दकषयनतकौ अथ

धममारसधकरणमासधमषठतपपरषदयाः मदवयमाथर यमावितम मनयनोसजतकौ तमावितपमापबपमदरमाहि- ldquoअहिनो न समयगदषनोऽयसनयमाययाः उकञच -

मविविमादकषऽषनविषयतकष पतरस तदभमाविकषऽमप समामकणयाः

134 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

समाकषयभमाविमातततनो मदवयस परविदषनत मनषटरीमषणयाः

तदतर मविषयकष मम विककदकषवितमायाः समाकषटरीभकतमाषसतषठषनत तमा अपयमावियनोरकषकतरस चिकौरस समाधप विमाकथमयषयषनतrdquo अथ तकौ सविररमभमहितमम- भनोयाः यपकमपकस भवितमा उकञच -

अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी मविविमादकष समपरजमायतकष

न ततर मविदतकष मदवयस मकस पपनयरतर दकषवितमायाः

तदसममाकमपयतर मविषयकष महितककौतकहिलस विततरतकष परतयकषसमयकष यपविमाभयमामपयसममामभयाः सहि ततरविननोदकषशकष गनतवयमम इमत एतषसमनननतरकष पमापबपमदयाः सविगकहिस गतविमा सविजनकमपविमाचि - तमात परभकतनोऽयसमयमाथरयो धमरबपमदशचिनोमदतयाः स चि तवि विचिनकषन पररणमतस गचछमत अनयथमासममाकस परमाणदयाः सहियमासयमत स आहि- वितस दरिपतस विद यकषन परनोचयस तदम दरिवयस षसथरतमास नयमामम पमापबपमदरमाहि - तमात

अषसत ततपरदकषशकष महिमाशमषटरी तसयमास महितकनोटरमषसत ततर तविस समामपरतमकषवि परमविश ततयाः परभमातकष यदमाहिससतयशमाविणस करनोमम तदमा तवियमा विमाचयस यदम- धमरबपमदयाः चिकौरयाः इमत

वयमाखयमा एविस दकौ उभकौ अमप मविविदममानकौ मविविमादस कप विमारणकौ धममारसधकमाररणस मविविमादमनणरतमारस (जजम) रमाजकप लमम

विमा गतकौ गतविनतकौ परनोचितपयाः उकविनतकौ चि परसपरमम द कषयनतकौ सनतकौ अथ अननतरममधममारसधकरणमासधमषठतपपरषदयाः रमाजकप लसथपपरषदयाः मदवयमाथर अमगसपशर-भपजङगगहिण-तपलमारनोहिण-

मविषपमानमादनयतमरपमदवयशपथकरणमाय यमावितम मनयनोसजतकौ आमदषकौ तमावितम पमापबपमदयाः आहि उकविमानम - अहिनोआशचियरमम न समयकम दषयाः अयस नयमाययाः न यथमावितम मनणरतरीतयाः इतयथरयाः (ठषटरीक फद सलमा नहिनी हिहआ) उकमम चि -

मविविमादकषऽषनविषयतकष पतरस तदभमाविकषऽमप समामकणयाः

समाकषयभमाविमातततनो मदवयस परविदषनत मनषटरीमषणयाः

अनविययाः

मविविमादकष पतरमम अषनविषयतकष तदभमाविकषऽमप समामकणयाः (अषनविषयनतकष) ततयाः समाकषयभमाविमातम मदवयमममनषटरीमषणयाः परविदषनत

अनवियमाथर याः

मविविमादकष कलहिकष (मपकदममा) उतपननकष पतरमम लकषखयाः अषनविषयतकष परममाणतयमा अषनविषयतकष गकहतकष चितदभमाविकषऽमप पतरमाभमाविकषऽमप समामकणयाः अषनविषयनतकष समाकषयभमाविमातम मदवयमम परममाणमम मनषटरीमषणयाः महिमानतयाः परविदषनतपरकथयषनत

ततम अतर मविषयकष मम विककदकषवितमायाः विककदकषविमायाः समाकषटरीभकतमायाः मतषठषनत सषनत तमायाः अमप आवियनोयाः एकतरसचिकौरस समाधप विमा कथमयषयषनत विकषयषनत अथ ततयाः तदयाः सविरयाः अमभमहितमम कसथतमम - भनो यपकमम समयकम उकममकसथतमम भवितमा उकमम चि ndash

अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी मविविमादकष समपरजमायतकष

न ततर मविदतकष मदवयस मकस पपनयरतर दकषवितमायाः

सससकक तसमामहितयमम 135

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अनविययाः

मविविमादकष अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी समपरजमायतकष ततर मदवयमम न मविदतकष यतर दकषवितमायाः (ततर) पपनयाः मकमम

अनवियमाथर याः

मविविमादकष अनतयजनोऽमप यदमा समाकषटरी समपरजमायतकष लभयतकष ततर मदवयस (परममाणस) न मविदतकष तसय नआविशयकतमा इतयथरयाः यतर पपनयाः दकषवितमायाः ततर मकस विकवयमम इमत भमावियाः

ततम तसममातम असममाकमम अमप अतर अषसमनम मविषयकष महितम अनकषकमम ककौतकहिलमम औतसपकयमम वितरतकषअषसत परतयकषसमयकष परभमातकमालकष यपविमाभयमामम पमापबपमदधमरबपमदभयमामम असममामभयाः सविरयाः सहि ततर विननोदकषशकषविनसथलकष गनतवयमम यमातवयमम इमत

एतषसमनम अनतरकष एतदभयनतरकष पमापबपमदयाः सविगकहिमम मनजगकषहिमम गतविमा सविजनकमम सविमपतरमम उविमाचिउकविमानम - तमात मपतयाः परभकतयाः अयमम भकययाः इदमम मयमा अथरयाः धनमम धमरबपदकषयाः धमरबपमदयाः इतयसय चिनोररतयाःचिनोररतमम स चि अथरयाः तवि विचिनकषन कथनकषन पररणमतस षसथरतमामम गचछमत अनयथमा अथमारतम तनन भविमत चिकषतमअसममाकमम समकषषमामम परमाणदयाः सहि मकतयपनमा सहि सयाः अथरयाः यमासयमत गममषयमत

सयाः मपतमा आहि उकविमानम - वितस पपतर दरिपतस शषटरीघरस विद कथय यकषन परनोचय उकतविमा तदम दरिवयस षसथरतमासनयमामम पमापबपमदयाः आहि उकविमानम - तमात मपतयाः अषसत ततपरदकषशकष महिमाशमषटरी महिमानम शमषटरीविककयाः तसयमास शमषटरीविकककषमहितकनोटरमम महिमानम गतरयाः अषसत ततर तषसमनम कनोटरकष तविस समामपरतमम एवि अधपनमा एवि परमविश गचछ ततयाःअननतरमम परभमातकष परमातयाः यदमा अहिमम सतयशविणमम करनोमम अथमारतम कयाः चिकौरयाः इमत सतयमम जमातपमम इचछमाममतदमा तवियमा विमाचयस विकवयमम यदम - धमरबपमदयाः चिकौरयाः इमत

सरलमाथर याः तदमा तकौ धममारसधकमाररणयाः समषटरीपस गतविनतकौ ततर पमापबपमदयाः तमम उकविमानम यतम यतर मविविमादयाः भविमत

ततर यमद परममाणमामदकस न लभयतकष तमहिर दकषवितमायमायाः सकमाशस गनतवयमम सविर विनदकषवितमायमायाः समषटरीपस गममषयषनत चिकषतमतसय सकमाशमातम परममाणस लभयतकष तकषन सपमविचिमारयाः भमविषयमत इमत तदमा सविर तसय विमाकयमम अङगषटरीकक तविमानमपरषसमनम मदविसकष गमनमाय समययाः मनषशचितयाः अभवितम तषसमनम मदनकष रमातरकौ पमापबपमदयाः सविमपतरमम उकविमानम यतम- सयाः सविर धनस चिनोररतविमानम परनतप शवियाः सयाः तषसमनम शमषटरीविकककष सथमासयमत यदमा सविर परशनस कररषयषनत तदमाएतदम विकवयस यतम धमरबपमदयाः एवि धनमामन अपहतविमानम इमत पपतरसय रकणमाय मपतमा परमातयाः तसय विककसय कनोटरकषषसथतविमानम

)7 2 9 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 8तथमानपमषठतकष परतयकषकष सनमातविमा पमापबपमदधरमरबपमदपपरयाःसरनो धममारसधकरणकद याः सहि तमास

शमषटरीमभयकषतय तमारसविरकषण परनोविमाचि-

आमदतयचिनदरिमाविमनलनोऽनलशचि दकौभकर ममरमापनो हदयस यमशचिअहिशचि रमामतरशचि उभकष चि सनधयकष धमरशचि जमानमामत नरसय विकततमम

136 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

भगविमत विनदकषवितकष आवियनोमरधयकष यशचिकौरसतस कथय अथ पमापबपमदमपतमा शमषटरीकनोटरसथयाःपरनोविमाचि- भनोयाः शणपत शणपत धमरबपमदनमा हतमकषतदनमम तदमाकणयर सविर तकष रमाजपपरषमामविसमयनोतफप ललनोचिनमा यमाविदमरबपदकषमविरततहिरणनोमचितस मनगहिस शमासतरदषटमाविलनोकयषनत तमाविदमरबपमदनमातचछमषटरीकनोटरस विमहभनोजयदरिवयदयाः पररविकषषट विमहनमा सनदषटरीमपतमम अथ जविलमततषसमञशमषटरीकनोटरकषऽधरदगधशरषटरीरयाः सफप मटतकषकणयाः करणस पररदकषवियनपमापबपमदमपतमा मनशचिकरमाम ततशचितदयाः सविरयाः पकषयाः - भनोयाः मकममदमम इतयपककष चि पमापबपमदमविचिकषमषतस सविरमम इदमममत मनविकषदमयतविनोपरतयाः

वयमाखयमातथमा अनपमषठतकष समपमामदतकष परतयकषकष परभमातकष सनमातविमा सनमानस कक तविमा पमापबपमदयाः धमरबपमदपपरयाःसरयाः

धमरबपमदमम अगकष नषटरीतविमा धममारसधकरणकद याः मविचिमारकद याः सहि तमामम शमषटरीमम शमषटरीविककमम अभयकषतय आगतय तमारसविरकषणउचचिसविरकषण परनोविमाचि उकविमानम-

आमदतयचिनदरिमाविमनलनोऽनलशचि दकौभकर ममरमापनो हदयस यमशचि

अहिशचि रमामतरशचि उभकष चि सनधयकष धमरशचि जमानमामत नरसय विकततमम

अनविययाः

नरसय विकततमम आमदतययाः चिनदरियाः अमनलयाः अनलयाः चि दकौयाः भकममयाः हदयस यमयाः चि अहियाः चि रमामतरयाः चि उभकषसनधयकष चि धमरयाः चि जमानमामत

अनवियमाथर याः

नरसय जनसय विकततस चिररतमम आमदतययाः सकयरयाः चिनदरियाः इनदपयाः अमनलयाः विमायपयाः अनलयाः अमगयाः दकौयाःसविगरयाः भकममयाः पकसथविषटरी हदयस मनयाः यमयाः अषनतकयाः अहियाः मदनमम रमामतरयाः मनशमा उभकष दकौ एवि सनधयकषपरमातसनधयमा अपरमाहसनधयमा चि धमरयाः चि धमररमाजयाः जमानमामत विकषसतत इतयथरयाः

तमातपयमारथर याः

अतर शलनोककष ककष धमर जमानषनत इमत जमायतकष आमदतययाः सकयरयाः चिनदरियाः अमनलयाः विमायपयाः अनलयाः अमगयाःदकौयाः आकमाशयाः भकममयाः पकसथविषटरी आपयाः विरणयाः हदयस यमरमाजयाः मदनमम रमामतरयाः सनधयमाकमालयाः इमत एतकष धमरजमानषनत

भगविमत दकषमवि विनदकषवितकष आवियनोयाः मधयकष ययाः चिकौरयाः तस कथय विद

अथ अननतरमम पमापबपमदमपतमा पमापबपमदजनकयाः शमषटरीकनोटरसथयाः शमषटरीविककगतरषसथतयाः परनोविमाचिकसथतविमानम भनोयाः शणपत धमरबपमदनमा हतमम चिनोररतमम एततम धनमम ततम आकणयर शपतविमा सविर तकष रमाजपपरषमायाःमविसमयनोतफप ललनोचिनमायाः आशचियरमविसफमाररतनयनमायाः यमावितम धमरबपदकषयाः मविततहिरणनोमचितमम धनमापहिरणयनोगयमममनगहिमम दणडमम शमासतरदषटमा अविलनोकयषनत तमावितम धमरबपमदनमा ततम शमषटरीकनोटरमम विमहभनोजयदरिवयदयाःआशपमविदमामहितकणलमाकमामददरिवयदयाः पररविकषषट विमहनमा अमगनमा सनदषटरीमपतमम अथ जविलमत तषसमनम शमषटरीकनोटरकषअधरदगधशरषटरीरयाः सफप मटतकषकणयाः मविनषनकषतरयाः करणमम पररदकषवियनम करणसविरकषण मविलपनम पमापबपमदमपतमापमापबपमदजनकयाः मनशचिकरमाम बमहियाः आगतयाः ततयाः चि तदयाः सविरयाः पकषयाः सजजमाससतयाः भनोयाः मकमम इदमम इतयपककष इमतकसथतकष स पमापबपमदविकषमचिषतमम पमापबपमदसमासधतमम सविरमम इदमम इमत मनविकषदमयतविमा कथमयतविमा उपरतयाः मकतयाः

सससकक तसमामहितयमम 137

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सरलमाथर याःपरस सविर तसय शमषटरीविककसय समषटरीपस गतविनतयाः तदमा सविर पकषविनतयाः कयाः चिकौरयाः इमत तदमा विककमधयमातम

पमापबपदकषयाः मपतमा उततरस दततविमानम यतम धमरबपमदयाः धनस हतविमानम इमत ततम विमाकयस शपतविमा यदमा सविर धमरबपदकषयाःदणडमविषयकष चिचिमाररतमायाः आसनम तदमा धमरबपमदयाः तषसमनम विकककष अमगससयनोगस कक तविमानम तदमा तमापपरभमाविमातम तसममातमपमापबपदकषयाः मपतमा बमहियाः आगतयाः सयाः बमहियाः आगतय सविर विकततमानतस कसथतविमानम तदमा सविर धमरबपदकषयाः परशससमासकक तविनतयाः पमापबपदकषयाः कक तकष दणडस घनोमषतविनतशचि

वयमाकरणमविमशर याः

मविसमयनोतफप लनोचिनमायाः - मविसमयकषन उतफप लमम मविसमयनोतफप लमम इमत तकतषटरीयमाततपपरषसममासयाःमविसमयनोतफप लस लनोचिनस यकषषमास तकष मविसमयनोतफप ललनोचिनमायाः

तचछमषटरीकनोटरमम - शमयमायाः कनोटरमम शमषटरीकनोटरमम इमत षषठषटरीततपपरषसममासयाः तचचि इदममशमषटरीकनोटरमम चिकषमत तचछमषटरीकनोटरमम इमत कमरधमारयसममासयाः

अधरदगधशरषटरीरयाः - अधर दगधस शरषटरीरस यसय सयाः अधरदगधशरषटरीरयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः सफप मटतकषकणयाः - सफप मटतमम मविनषमम ईकणमम नकषतरमम यसय सयाः सफप मटतकषकणयाः इमत बहिहवषटरीमहिसममासयाः

)7 2 10 मदतषटरीयकथमा- यतनो धमरसततनो जययाः- मकलपमाठयाः- मविभमागयाः - 9अथ तकष रमाजपपरषमायाः पमापबपमदस शमषटरीशमाखमायमास परमतलमबय धमरबपमदस परशसयकषदमकचिपयाः- अहिनो

समाषधविदमपचयतकष-

उपमायस मचिनतयकषतपरमाजसतथमापमायस चि मचिनतयकषतमपशयतनो बकमपखसय नकप लकषन हितमा बकमायाः

वयमाखयमा

अथ अननतरमम तकष रमाजपपरषमायाः पमापबपमदमम शमषटरीशमाखमायमामम परमतलमबय तदमालमबनपकविरकममघमातमयतविमा धमरबपमदमम परशसय पमाररतनोमषकमामददमानकषन सतकक तय ऊचिपयाः उकविनतयाः अहिनो समाधप इदमम उचयतकष-

उपमायस मचिनतयकषतपरमाजसतथमापमायस चि मचिनतयकषतमपशयतनो बकमपखसय नकप लकषन हितमा बकमायाः

अनविययाः

परमाजयाः (यथमा) उपमायस मचिनतयकषतम (तथमा) अपमायस चि मचिनतयकषतम नकप लकषन बकमपखसय पशयतयाः बकमायाःहितमायाः

अनवियमाथर याः

परमाजयाः बपमदममानम जनयाः (यथमा) उपमायस समाधनमम मचिनतयकषतम मविचिमारयकषतम तथमा अपमायस मविनमाशमम चिमचिनतयकषतम कदमामचितम तषसमनम उपमायकष अनपसकतकष अमचिषनततपकविरयाः कनोऽमप उपमाययाः आगममषयमत न विमा इतयमप

138 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

आलनोचिनमाय इदस तमातपयरमम ततर यपमकमम आहि ndash पशयतयाः अविलनोमकतसय बकमपखसय तमम अनमादतय इतयथरयाःनकप लकषन बकमायाः हितमायाः मविनमामशतमायाः

तमातपयमारथर याः

शठकष शमाठयस सममाचिरकषतम इमत अनयतममा नषटरीमतयाः कसयमामप उपकमारयाः यथमा करणषटरीययाः तथमा सयाः यमदअपकमारस करनोमत तदमा तसय दणडवयविसथमा यथमा सयमातम तदमप मचिनतनषटरीयमम तसममादम मविदमानम यथमाउपमायमविषयकष मचिनतयमत तथमा अपमायसय मविषयकष अमप मचिनतयमत

पमाठगतपरशनमायाः-२

11 दकष ममतरकष ककौ आसतमामम

12 कसय जनम वयथरमम

13 विनदकषवितमा कप तर मनविसमत सम

14 धमरबपदययाः परभमायमार कथस पशयषनत

15 धमरबपदषटरीनमास मनकटकष मकस लनोषठवितम

16 धमरबपदययाः कथस सविरभकतमामन पशयषनत

17 मविचिमारमाय तकौ कसय समषटरीपस गतविनतकौ

18 परमाजयाः मकस मचिनतयकषतम

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष पञचतनतरमातम कथकष सविषटरीकक तकष ततर चितपणमार मकखमारनमास विणरनमा परदततमा तकष मविदमाजरनस कक तविमाशमासतरसय अथर न अविगतविनतयाः तकष कमानयकप बजमम अगचछनम मविदमाजरनमाय ततर दमादशविषमारमण वयमापय अधययनससममापय आगमनसमयकष महिमाजनसय ममागरण गतविमा शमशमानस गतविनतयाः परस नदमास यदमा तकषषमामम एकयाः परमाययाःमनमषजजतयाः आसषटरीतम तदमा सविर न हिमातवयमम इमत मविमचिनतय तसय मसतकस मछतविमा रमकतविनतयाः परस यदमा गमामसगतविनतयाः तदमा सकमतरकमादकौ दषटरीघरसकतरमामदवयमाखयमानस समकतविमा न भपकविनतयाः एतसयमायाः कथमायमायाः पठनकषन एतदम एविजमायतकष यतम मकखरसय पषणडतसय मविदमाजरनस वयथरमम यतनो महि सयाः अथरमम अजमातविमा शमासतरस पमठषयमत तकषनशमासतरमाथरसय मविपरषटरीतमाथरयाः एवि भविकषमदमत

मदतषटरीयकथमा अमप पञचतनतरमातम सविषटरीकक तमा अतर धमरबपमदसमपननमायाः कथस वयविहिरषनत कथस जषटरीविनसयमापयषनत इमत मविषयकष जमायतकष पमापबपमदयाः असधकमाथरलमाभमाथर धमरबपमदस सविषटरीकक तय विमामणजयमाथर गतविमानम परसपरतयमागतय धनमामदकस गकहिसमषटरीपकष एकतर सथमामपतविमानम धमरबपमदयाः अमप तसय विमाकयस सकलमनसमा अङगषटरीकक तयततर धनमामदकस सथमामपतविमानम परस पमापबपमदयाः आगतय सविर धनमम आदमाय सविगकहिकष सथमामपतविमानम परमम एकषसमनम

सससकक तसमामहितयमम 139

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

मदविसकष सयाः धमरबपमदयाः सविषटरीकक तय आगतविमानम धनमानयनमाथरमम तदमा ततर धनमामदकस नमाषसत इमत दषटमा धमरबपमदयाःसविषटरीकक तविमानम इमत अमभनषटरीय धममारसधकरणमम उकविमानम तदमा सविर सविषटरीकक तविनतयाः यतम विनदकषवितमा यतम विमदषयमततदकषवि समाधप तकषनदवि मविचिमारयाः भमविषयमत तदमा पमापबपमदयाः सविसय मपतरमम उकविमानम शमषटरीकनोटरकष षसथतविमाधमरबपमदयाः चिकौरयाः इमत कथनमाय यदमा तसय मपतमा तथमा कसथतविमानम तदमा मविचिमारसमयकष धमरबपमदयाः तषसमनम विकककषअमगससयनोगस कक तविमानम तकषन बमहियाः आगतयाः पमापबपमदमपतमा सविर विकततमानतमम उकविमानम तदमा सविर धमरबपदकषयाः परशससमासकक तविनतयाः पमापबपमदस दषणडतविनतयाः चि इतयकषवि चितपथरकथमायमायाः समारयाः

मकमसधगतमम

1 मकखरयाः पषणडतयाः सविरतर हिकषयसपदमम

2 मविदमानम सविरतर पकजयतकष

3 धमरसय मकलस सपखमकषवि

4 धमरममागरण सदमा परवितरनषटरीयमम

5 सविधमर मनधनस शकषययाः परधमरयो भयमाविहियाः

6 शठकष शमाठयस सममाचिरकषतम

यनोगयतमामविसतमारयाः

गनथमविसतमारयाःजषटरीविनकष पमाथकषयभकतमम असममाकस कथमासमामहितयमम ततर परमतपदस कथस वयविहिरणषटरीयमममत मविषयकष भकयशयाः

अविलनोकनस मविमहितमम अतरसथमानमास कथमानमास मविसतकतवयमाखयमामदकस पमठतविमा यमद अधयकषतमारयाः असधकजमानस लबधपममइचछषनत तमहिर तकष -

1 आचिमायरशषटरीसषटरीतमारमामशमाससतरणमा मविरमचितमामम पञचतनतरसय भमाषमानमामनषटरीमम महिनदषटरीटषटरीकमास पठनतप

भमाविमविसतमारयाः 1 अतर यमायाः कथमायाः वितरनतकष तकषषमास नमाटकस कतपर शकनपविषनत भविनतयाः

2 छमातरमाणमास समारलयकषन उपदकषशमाविसरकष एतमायाः कथमायाः विणरमयतपस शकनपविषनत

3 धमरबपदययाः यथमा आचिरमत तथमा आचिरणषटरीयमम

4 मविमविधमविविकषकबनोधकमानमास विमाकयमानमास जषटरीविनकष पररपमालनस मविधकषयमम

5 अतर सपदशरनरमाजयाः मकञच मषनतरणयाः चिररतरमम अविलनोकनषटरीयमम

140 सससकक तसमामहितयमम

पञचतनतरमम मटपपणषटरी

भमाषमामविसतमारयाः 1 अतर यकष सममासमायाः वितरनतकष तकषषमास तमासलकमास कप विरनतप

2 अतरतयमानमास कमठनपदमानमामम अथरसमहितमास तमासलकमास रचियनतप

3 यकष नविषटरीनशबदमायाः जमातमायाः तकषषमास लकषखनसमयकष वयविहिमारस कप विरनतप

पमाठमानतपरशनमायाः

1 चितपणमार शमशमानविकततमानतस विणरयत

2 गमामकष भनोजनसमयकष तकष मकस कक तविनतयाः

3 तकषषमास गपरगकहिमातम आगमनविकततमानतमानम मविसतरकषण वयमाखयमात

4 धमरबपदषटरीनमास सविभमाविस विणरयत

5 परमाजयाः कथस मचिनतयमत

6 धमरबपमदयाः ककष न परकमारकषण अपमायस कक तविमानम

7 धमरसय पररपमालनकषन मकस भवितषटरीमत कथमामम आसशतय वयमाखयमात

पमाठगतपरशननोततरमामण

उततरमामण-१

1 कमानयकप बजस गतविमानम

2 मविदमामठकष

3 दमादशविषमारमण

4 महिमाजनयाः यकषन गतयाः

5 रमासभमम

6 धमरण

7 सविरनमाशकष समपतपननकष

8 आयपयाः सविलपस भविकषतम

9 अनथमारयाः

10 दषटरीघरसकतरषटरी

उततरमामण-२

11 धमरबपमदयाः पमापबपमदयाः चि

सससकक तसमामहितयमम 141

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

12 दकषशमानतरकषषप बहिह मविधभमाषमामद यकषन न जमातमम

13 शमषटरीविकककष

14 ममातकविदम

15 परदरिवयमामण

16 आतमवितम

17 धममारसधकरणयाः समषटरीपमम

18 उपमायमम अपमायस चि

इमत सपतमयाः पमाठयाः

142 सससकक तसमामहितयमम

)8 कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१परसतमाविनमा

अमय मपरयचछमातरमायाः अषसमनम पमाठकष समामहितयसय परविकषशमाथर विकषदमामदविमाङमयसय पररचिययाः यपषममामभयाःपरमापतवययाः अषसत सससकक तकष कमावयसमपसततयाः समागरवितम अपमारमा अमकलयमा चि वितरतकष ततर असममाकससनमातनजमानरमामशयाः तदमातमकस जषटरीविनस चि परमतमबषमबतस वितरतकष तमादशसय कमावयरमाशकषयाः मकलस सविरपस विकषदकष एविदशयतकष अमपचि विकषदकषन उपमदषस तततविमकषवि कमावयकषन परकटषटरीमकरयतकष विकषदसतप षडङगसमहितयाः अषसत अतयाः भविनतयाःविकषदसय षडङगमानमाञच पररचियमम अतर परमापसयषनत विकषदकमावययनोयाः मधयविमतर पपरमाणसमामहितयमम तसममातमपपरमाणसयमामप समाममानयपररचिययाः आविशयकयाः स चि अतर कमायरतकष एविस विकषदसय पपरमाणसय चि पररचियस परमापयकमावयसय परविकषशमाय यनोगयमायाः यकयस भमविषयथ तकषन अमगमपमाठकषषप कविषटरीनमास कमावयमानमामम अलङकमारशमासतरसय चिअधययनकष यपषममाकस भकममकमा ससदमा भविमत

उदकषशयमामनअसय पमाठसय अधययनकषन -

विकषदमानमास पररचिययाः यपषममामभयाः परमापतपस शकययाः विकषदमाङगमानमास पररचिययाः लबधपस शकयतकष पपरमाणमानमास तकषषमास परयनोजनसय जमानस भमविषयमत कमावयसय मकलस तसय विदमशषटस परयनोजनञच जमासयषनत कमावयमानमास पठनकष कमावयशमासतरसय चि अधययनकष पकषठभकममयाः सकषतसयमत विकषद-पपरमाण-कमावयमानमास परसपर समनविययाः जमासयतकष

)8 1 विकषदयाःसससकक मतनमारम सपपररषकक तमा जषटरीविनपदमतयाः ययमा करमशयाः आतमनोदमारयाः ससदधयमत

भमारतषटरीयसनमातनसससकक मतयाः चितपमभरयाः पपरषमाथरयाः पररकषलपतमा वितरतकष धमरयाः अथरयाः कमामयाः मनोकयाः इमत चितविमारयाःपपरषमाथमारयाः कमामनो महि लकौमककजषटरीविनसनतकमपतयाः सपखस विमा अथरयो महि तमादशसपखलमाभमाथरमम अपकषमकतमामन विसतर-

आहिमार-धन-ककषतरमादषटरीमन जषटरीविनसमाधनमामन धमरयो विद अथमारनमामजरनकष तदमारमा सपखलमाभकष शमासतरनोकयाः मनयममविशकषषयाःमनोकयाः अननतयाः शमाशवितमाननदयाः एतकषषमास मविविकषककष विकषदयाः परमस परममाणमम विकषदयाः कद षशचितम पपरषदयाः मविरमचितयाः गनथनो न

सससकक तसमामहितयमम 143

8

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

भविमत अतयाः स अपकौरषकषययाः इतयपचयतकष स तप ऋमषमभयाः कसयमाषशचितम यनोगभकममकमायमास दषयाः अथमारतमसमाकमातकक तयाः अषसत इषसय लमाभकष अमनषसय पररहिमारकष अलकौमककमम उपमायस ययाः बनोधयमत सयाः विकषदयाः तसममातम -

परतयककषणमानपममतयमा विमा यसतकपमायनो न बपधयतकषएनस मविनदमत विकषदकषन तसममातम विकषदसय विकषदतमा (ऋगविकषदभमाषयभकममकमा)इमत विकषदलकणस परमतपमादयषनत तदमभजमायाः तसय अयमथरयाः - पपरषयाः यदमा इषसय लमाभकष अथविमा

अमनषसय पररहिमारकष परतयकतयाः विमा आलनोचिनबलकषन विमा उपमायस न परमापननोमत तदमा तमादशयाः उपमाययाः यतयाः परमापयतकषअथमारतम अविगमयतकष सयाः विकषदयाः अत एवि विकषदसय जमानरपतविस परमतमषठतस वितरतकष

मविदम - जमानकष इतयसममातम धमातनोयाः विकषदशबदयाः मनषपननयाः अतयाः विकषदयाः अलकौमककजमानरमामशयाः एवि भविमत

)8 2 विकषदमविभमागपररचिययाःविकषदकष मनतरयाः बमाहमणमम इमत परधमानस मविभमागदयस भविमत मनतरसय ससमहितमा इतयमप नमाममानतरमम भविमत

ततर मपखयतयमा यजमविषययाः एवि भविमत बमाहमणसय बमाहमणमम आरणयकमम उपमनषतम इमत तरययाः मविभमागमायाःदशयनतकष ततर बमाहमणभमागयाः मनतरवयमाखयमानरपषटरी यजपरमकरयमास मपखयतयमा मनरपयमत आरणयकभमागसतपयजमारमाधयमानमास दकषवितमानमामम आधयमाषतमकततविस मनरपयमत उपमनषदम-भमागयाः बहमलकणमम आतमतततविममइतयमामदमविषयस परमतपमादयमत अतयाः उपमनषदमास विकषदमानतयाः इमत नमाममानतरमम अतषटरीवि परससदमम एविसमनतरबमाहमणयनोयाः यजमामदकमरपरमतपमादनस परधमानस दशयतकष आरणयककष तप यजकमरणयाः आधयमाषतमकतततविसय चिसषममसलतस पयमारलनोचिनस परधमानतयमा दशयतकष अनयमा दषटमा कमरकमाणडस जमानकमाणडमम इमत विकषदसय अपरसमविभमागदयस पररकषलपतस वितरतकष

)8 3 विकषदसय परकमारमायाःविकषदसय चितविमारयाः परभकषदमायाः वितरनतकष तकष तप ऋगविकषदयाः यजपविरदयाः समामविकषदयाः अथविरविकषदयाः इमत परससदमायाः

)8 3 1 ऋगविकषदयाःऋकम इतयसयमाथरयाः सतपमतयाः यजदकषवितमासतपमतपरधमाननो विकषदयाः ऋगविकषदयाः इतयपचयतकष सयाः छनदनोबदयाः

भविमत अतयाः परमाययाः पदरपषटरी भविमत मणडलमम-अनपविमाकयाः-विगरयाः इमत करमकषण अषकयाः-अधयमाययाः-सककमम इमतकरमकषण विमा असय मविभमागपररकलपनमा समपरदमायकष अषसत आधपमनकमानमामम इमतहिमासजमानमास सममतस मतस यदमऋगविकषदयाः जगतयाः परमाचिषटरीनतमस विमाङमयमम ऋषतविकप ऋगविकषदषटरीययाः ऋषतविकम भविमत हिनोतमा

)8 3 2 यजपविरदयाःयजपविरदयाः गदरपषटरी भविमत अतर यजपरमकरयमायमायाः मविधययाः परधमानतयमा सषनत ऋषतविकप यजपविरदषटरीययाः

ऋषतविकम भविमत अधवियपरयाः यजपविरदकष अधवियपरसमबदमायाः मनतरमायाः परधमानतयमा दशयनतकष असय विकषदसय शपकलयजपविरदयाःकक षणयजपविरदयाः इमत परकमारदयस वितरतकष तसय अधयमाय-अनपविमाक-कमाषणडकमारपमायाः मविभमागमायाः सषनतशपकलयजपविरदसय ममाधयषनदनशमाखमा कमाणविशमाखमा चिकषमत शमाखमादयमम उपलभयतकष कक षणयजपविरदसय तपतदसततरषटरीयशमाखमा मदतरमायणषटरीशमाखमा कमाठकशमाखमा चिकषमत मतसतरयाः शमाखमायाः उपलभयनतकष

144 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

)8 3 3 समामविकषदयाःसमामविकषदयाः गमानपरधमानयाः भविमत अतर परमाययाः ऋङमनतरमायाः सविरविदमचितरयकषण गषटरीयनतकष ऋषतविकप समामविकषदषटरीययाः

ऋषतविकम भविमत उदगमातमा यजकष उदगमातककमरमण समामगमानस भविमत

)8 3 4 अथविरविकषदयाः अथविरविकषदयाः अथविरनमामककष न महिमषरणमा दषयाः तसममातम अथविरविकषदयाः इमत तसय नमाम अतर परमाधमानयकषन

ऋगविकषदषटरीयमनतरमायाः एवि भविषनत एतदकषदजयाः ऋषतविकप यमागकष बहममा भविमत यतनो महि अतर सविरविकषदसमारयाः अषसततथदवि आमभचिमाररकमकरयमा विनसपमतमविदमा औषधमविदमा इतयकषविस नदकमायाः मविदमायाः सषनत अषसमनम विकषदकष मविसशमतयाःकमाणडमामन सषनत एकमतरसशदपततरसपतशतस (७३१) सककमामन सषनत समसतविकषदमानतसमारभकतमा ममाणडक कयनोपमनषदमअतर वितरतकष अथविरविकषदसय नवि शमाखमायाः आसनम अदतविकष तप शकौनकशमाखमा मपपपलमादशमाखमा चिकषमत दकष शमाखकषउपलभयकषतकष

)8 4 विकषदमाङगमानमास पररचिययाःविकषदसय अङगभकतमामन षटम शमासतरमामण सषनत तमामन विकषदमानमामम अधययनकष विकषदनोककमरणमामम आचिरणकष चि

उपकमारकमामण भविषनत अतयाः तकषषमास विकषदमाङगमम इमत नमामधकषयमम तमामन एविस सङगकहिषटरीतमामन -

मशकमा वयमाकरणस छनदनो मनरकस जयनोमतषस तथमा

कलपशचिकषमत षडङगमामन विकषदसयमाहिहमरनषटरीमषणयाः इमत

असय अयमथरयाः - मविदमाससयाः विदषनत यतम मशकमा वयमाकरणस छनदयाः मनरकस जयनोमतषस कलपयाः इमतविकषदसय षडम अङगमामन भविषनत

)8 4 1 मशकमामशकमा विद विकषदसय उचचिमारणमनयमबनोधकस शमासतरस भविमत अतर विणरयाः तकषषमास सविरमायाः उदमाततमादययाः ममातरमायाः

हरिसविदषटरीघरपलपतरपमायाः चि परमतपमादनतकष विकषदभकषदकषन शमाखमाभकषदकषन चि मशकमा मभननमा भविमत यमाजविलकयमशकमानमारदषटरीयमशकमा पमामणनषटरीयमशकमा इतयकषविमम अनकषककष मशकमागनथमायाः उपलभयनतकष शमाखमासमबदमा मशकमापरमामतशमाखयममप कथयतकष

)8 4 2 वयमाकरणममविकषदसय शबदशपमदस रमकतपस वयमाकरणसय अधययनमम अमनविमायरमषसत वयमाकरणकष तप

परकक मतपरतययमामदसससकमारकषण शबदरपससमदयाः परधमानस कमायर पररलकषयतकष तकषन समाधपपदपरयनोगमविजमानस ससदधयमतविकषदमनतरमाणमामम अथमारविगमकष अमप वयमाकरणकषन उपकमारयाः मकरयतकष यजकषषप आहिहमततयमागकष मनतरमविमनयनोगकष मकरयममाणकषतततदकषवितमानपसमारस सलङगमविभमकवयतयमासयाः करणषटरीयनो भविमत सलङगमविभमकपरभकतषटरीनषटरी वयतयमासयाः वयमाकरणजमानसमविनमा न ससदधयमत एविस विकषदनोपकमारर वयमाकरणस विकषदमाङगस भविमत लकौमककभमाषमायमाममप समाधपपदपरयनोगकषवयमाकरणमकषवि शरणमम समपरदमायमविदयाः विदषनत -

ऐनदरिस चिमानदरिस कमाशकक तसनस ककौममारस शमाकटमायनमम

सससकक तसमामहितयमम 145

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

समारसवितस चिमामपशलस शमाकलस पमाणनषटरीयकमम इमत

ऐनदरिमम चिमानदरिमम कमाशकक तसनमम ककौममारमम शमाकटमायनमम समारसवितमम अमपशलमम शमाकलममपमामणनषटरीयकस चिकषमत अषकौ वयमाकरणमामन परससदमामन इदमाननी परचिसलतस वितरतकष पमामणमनवयमाकरणमम

)8 4 3 छनदयाःविकषदमनतरमायाः छनदसस मनबदमायाः सषनत छनदसस मनयतमा विणमारयाः ममातरमाशचि भविषनत अतयाः छनदयाः

गषटरीमतपरधमानस भविमत ततर छनदनोजमानस मविनमा मनतरमाणमास समयकम उचचिमारयाः न शकयतकष तसममातम एततम विकषदमाङगसभविमत मपङगलचछनदयाःसकतरमम इमत गनथयाः परससदयाः यतर विदमदकमामन लकौमककमामन छनदमाससस लकणपकविरकसमनरमपतमामन सषनत

)8 4 4 मनरकममविकषदमनतरमाणमास पदमानमामम अथरमनरपणस मनरककष भविमत मनविरचिनस महि पदमानमामम अथरसय बनोधनमम इमत

तमातपयरमम अथरजमानस मविनमा विकषदमनतरकष सविरपररकलपनमा कममारचिरणस चि असमभविस भविमत विकषदकष षसथतमायाःकमठनशबदमायाः मनरकशमासतरकष वयमाखयमातमायाः सषनत तकषन विकषदमाथमारविगमकष विकषदमाधयकषततणमास महिमानम उपकमारयाः मनरकमातमभविमत इदमाननी तप यमासकमपमनमविरमचितस मनरकस परससदस वितरतकष

)8 4 5 जयकौमतषममजयकौमतषस कमालबनोधकस शमासतरस भविमत विकषदकष मदमहितमामन कममारमण मविमशषकष कमालकष कतरवयमामन भविषनत स

चि कमाल मविमशष ममास-पक-मतसथपरभकतषटरीनम असशमानम आसशतय ससदधयमत ममास-पक-मतथयमादषटरीनमास मविविकषकयाःजयकौमतषकष भविमत अतयाः कमालमविशकषषममासशतय मविमहितमानमास विदमदककमरणमामम अनपषठमानकष कमालबमाधकतयमा जयकौमतषसमहिमानतमम उपकमारस करनोमत विकषदभकषदकषन विकषदमाङगभकतस जयकौमतषममप मभननस भविमत लगधकक तस विददमाङगजयनोमतषस बहिहपरससदस वितरतकष

)8 4 6 कलपयाःकलपयाः यजपरमकरयमामनविरहिणमाय आविशयकमानमास मविषयमाणमास बनोधकस शमासतरस भविमत कलपशमासतरगनथमायाः

सकतररपकषण उपलभयनतकष

परधमानतयमा कलपसकतरमामण मदमविधमामन भविषनत शकौतसकतरमामण सममातरसकतरमामण चिकषमत विकषदनोकमानमामम अथमारतमशपतयपकमानमास कमरमविधषटरीनमास बनोधकमामन शकौतसकतरमामण समकतयपकमानमास कमरमविधषटरीनमास बनोधकमामन सममातरसकतरमामणसममातरसकतरमाणयमप शपतयपकमानमास कमरमविधमानमामकषवि बनोधकमामन भविषनत ततर पपनयाः मविभमागदयमषसत धमरसकतरमामणगकहसकतरमामण चिकषमत विणमारशमभकषदकषन धमर बनोधयषनत धमरसकतरमामण गकहसकतरमामण तप षनोडशसससकमारमाणमास मविसधबनोधकसयतम यकष गकहिसथममागर परमाययाः भविषनत शपलबसकतरस तप शकौतसकतरकष अनतभरविमत तचचि यजकप णड-यजशमालमादषटरीनमासममापनमाथरमम अपकषमकतस भविमत बनोधमायन-आपसतमब-कमातयमायनपरभकतषटरीनमास कलपसकतरगनथमायाः परससदमायाः सषनत

एविस षडङगपररविमाररतनो विकषदयाः भमारतषटरीयजषटरीविनपदतकषयाः मकलस परमस परममाणस चि भविमत सयाः अनयमनरपकषकतयमापरममाणभकतयाः स मविसध-परमतबनोधमातमनमा ममानविजषटरीविनसय कक तयमाकक तयनोपदकषशस करनोमत विकषदनोकसय कतरवयस यमद न

146 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

मकरयतकष अथविमा विकषदकषन परमतमषदस कमायर यमद मकरयतकष तमहिर भविमत पमापरपषटरी दणडयाः अतयाः विकषदयाः परभपसषममतयाःअथमारतम परभपसदशयाः सनम आजमाकतमार भविमत तदमाजमायमायाः अपमालनकष दनोषयपकपमालनकष विमा रमाजमा इवि दणडदमातमाअषसत अतयाः विकषदयाः परभपसषममतयाः इमत अलङकमारशमासतरसमपरदमायकष परससमदयाः अषसत

विकषदयाः मविशविसय परथमस विमाङमयस भविमत ततयाः परस सञमातमामन यमामन शमासतर-पपरमाण-कमावयमादषटरीमनविमाङगमयमामन सषनत तकषषमास मकलस विकषदयाः एवि तकषषप विकषदतमातपयरमकषवि परमतधविमनतस वितरतकष विकषदतमातपयरबमहिभकरतस विमाङमयसभमारतषटरीयसससकक तकौ गमाहस न भविमत

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 यजमविषयमायाः परधमानतयमा कषसमनम विकषदकष सषनत

2 सविरबनोधकस शमासतरस मकमम

3 मनरकस मकस करनोमत

4 गमानपरधमाननो विकषदयाः कयाः

5 सतपमतपरधमानयाः विकषदयाः कयाः

6 परभपसषममतयाः कयाः

7 विकषदयाः कप तयाः अपकौरषकषययाः

8 भमारतषटरीयसससकक तकषयाः ससमकपतस रपस मकमम

)8 5 पपरमाणमामनविकषदमधषटरीतय जषटरीविनसय कक तयमाकक तयमविविकषकस परमापतपमसमथमारनमास तमदविकषकमाय तततविदमशरननो मपनययाः पपरमाणमामन

मविरमचितविनतयाः तकष चि पपरमाणकतमाररनो भगविनतयाः विकषदवयमासमायाः पपरमाणकषषप विकषदनोकमम तततविस दषमानतरपदयाः पपरमातनदयाः दकषवि-

मपमन-रमाजपरभकतषटरीनमास विकततमानतदयाः बनोधयतकष अतयाः इमतहिमासपपरमाणमाभयमास विकषदस समपपबकसहियकषतम इमत समामपरदमामयकमाविदषनत इमतहिमासकषन पपरमाणकषन चि विकषदतमातपयरसय मविसतरकषण मनरपणमम उपबकसहिणस भविमत अथमारतम मविसतरकषणदषमानतमामदमभयाः अथर मविविकतय मविविकतय परकमाशनमम पपरमाणकषषप विमणरतमायाः मविषयमायाः विकषदनोकस मनगकढममप तततविस सरलतयमामनरपमयतपमम अतयनतमम उपकप विरषनत पपरमातनमायाः विकततमानतमायाः धममारमदतततविमनरपणमाय मनदशरनरपकषण यदमा विणयरनतकषतदमा तततविमामभवयञकमायाः तकष सविरदमा नविमा इवि भविषनत अतयाः पपरमा अमप नविस पपरमाणमम इमत विदषनत पपरमा नमामपरमाचिषटरीनमम इतयथरयाः पपरमाणगनथमानमास समाममानयस सविरपमम भविमत यथमा

सगरशचि परमतसगरशचि विसशनो मनविनतरमामण चि

विसशमानपचिररतस चिदवि पपरमाणस पञचलकणमम

सगरयाः परमतसगरयाः विसशयाः मनविनतरमामण विसशमानपचिररतमम इमत पञचमभयाः असशदयाः यपकस पपरमाणस भविमत सगरयाःसकमषयाः परमतसगरयाः महि सकमषयाः लययाः पपनयाः सकमषशचि इमत विसशयाः महि सकषटमादकौ कदमा कदमा कयाः कयाः विसशयाः आसषटरीतम

सससकक तसमामहितयमम 147

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इतयकषविस विणरनमम विसशमानपचिररतस महि सकयरचिनदरिविसशषटरीयमानमास रमाजमादषटरीनमास विणरनमम एतकष पञच असशमायाः पपरमाणकष मतषठषनतएतमानम अमतररचयमामप अनकषककष मविषयमायाः पपरमाणकषषप भविषनत

)8 6 पपरमाणमानमास कतकर -ससखयमा-नमाममामनपपरमाणमानमास रचिमयतमा भगविमानम विकषदवयमासयाः तसय पपरमाणमपमनयाः इमत नमाम परससदमकषवि भविमत पपरमाणमानमास

ससखयमा भविमत अषमादश तकषषमास नमाममामन गहिषटरीतपस कशचिन परमाचिषटरीनशलनोकयाः सविरतर उषदधयतकष स चि यथमा -

मदयस भदयस चिदवि बतरयस विचितपषयमम

अनमापसलङगकक सकमामन पपरमाणमामन परचिकतकष

अतर पपरमाणमानमामम परथममाकरमामण गकहिषटरीतविमा तकषषमास नमाममामन सममायरनतकष

मदयमम - मकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणदयस भविमत तचचि मतसयपपरमाणस ममाकर णडकषयपपरमाणमम इमत

भदयमम - भकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणदयस नमाम भमविषयपपरमाणस भमागवितपपरमाणमम चिकषमत

बतरयमम - बकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणतरयस नमाम बहममाणडपपरमाणस बहमपपरमाणस बहमविदवितरपपरमाणमम चिकषमत

विचितपषयमम - विकमारपरथममाकरयपकस पपरमाणचितपषयस नमाम विरमाहिपपरमाणस विमामनपपरमाणस विमायपपपरमाणसमविषणपपपरमाणमम

अ ndash अमगपपरमाणमम

नमा - नमारदपपरमाणमम

प ndash पदमपपरमाणमम

सल - सलङगपपरमाणमम

ग ndash गरडपपरमाणमम

कक - कक मरपपरमाणमम

सक ndash सकनदपपरमाणमम

एविमम अषमादश पपरमाणमन परससदमामन सषनत एतमामन अमतररचय गणकषश-नमारसससहि-सकौरमादषटरीमन अषमादशउपपपरमाणमामन सषनत सविरषमास पपरमाणमानमास मविसतरयाः अननतमाकमाश इवि गनोचिरषटरीभविमत पपरमाणमामन विकषदनोकमकषविजषटरीविनमविविकषकस बनोधयषनत परनतप विकषदकष सककषमतयमा उकमायाः सकमषपरलयमविचिमारमायाः यपग-मनविनतरमामदकमालपररममाणमामनभगवितयाः अवितमारमायाः इतयकषविस मविलकणमायाः मविषयमायाः पपरमाणकषषप सपषठप मनरमपतमायाः सषनत धममारधमरमनणरयपरसङगकषपपरमाणमानमास शलनोकमायाः परममाणरपकषण सविषटरीमकरयनतकष

पपरमाणकषषप परमतपमादनशदलषटरी विकषदशदलषटरीतयाः मभननमा दशयतकष मनदमतमानमाममप गभषटरीरतततविगहिणस यथमा शकयसतथमा अतर भविमत मविषयमनरपणमम परमाचिषटरीनविकततमानतमनरपणपपरयाःसरमकषवि परमाययाः सविर परकमामशतस भविमत परनतपविदमदकपररभमाषमा अतर न भविमत लनोकजषटरीविनमनदशरनकषन कक तस मनरपणस जनमानमास सरलतयमा हदयगमाहस भविमतपपरमाणकषषप विकषदकमावयशदलषटरीमधयसथमा कमामचितम शदलषटरी भविमत तकषषप कक तयमाकक तयनोपदकषशयाः ममतरनोपदकषश इवि नमामत कमठनयाःनमामप सहिसमा पररहिमायरयाः भविमत तसममातम पपरमाणस ममतरसषममतमममत आलङकमाररकमा विदषनत

148 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-२

9 पपरमा इतयसय कनोऽथरयाः

10 पपरमाणमपमनयाः कयाः

11 पपरमाणसय कमत लकणमामन

12 ममतरसषममतस नमाम कनोऽथरयाः

13 वि-चितपषयकषन कमामन पपरमाणमामन गकहनतकष

)8 7 कमावयममकविकषयाः कमर कमावयमम इमत आलङकमाररकमा विदषनत तचचि रमणषटरीयस शबदमाथरयपगलमम रसमातमकस विमाकयमम

इतयमप अनयमानयमविदमाससयाः विदषनत असमतपरमपरमायमास जषटरीविनमविविकषकमाय शमासतरममागरयाः इवि कमावयममागरयोऽमप अतषटरीविआदतनो वितरतकष

दकष वितमरनषटरी मगरमास दकषवयमायाः शमासतरस चि कमविकमर चि

परजनोपजस तयनोरमादस परमतभनोदविमषनतममम इमत अविदतम भटटतकौतयाः

असय शलनोकसय अनवियमाथर याः - शमासतरमम - विकषदशमासतररमामशयाः कमविकमर चि ndash कमावयस चि मगरमास दकषवयमायाः -सरसवितयमायाः दकष वितमरनषटरी - दकौ ममागरयौ तयनोयाः - कमावययनोयाः मधयकष आदमम - परथममम अथमारतम शमासतरमम परजनोपजमम -बपमदशकतयमा मनषपननमम अषनतममम - अनतयमम अथमारतम कमावयमम परमतभनोदविमम - कमविपरमतभमाशकतयमा मनषपननममअषसत

अतर अयममाशययाः - जमानमासधदकषवितमा भविमत सरसवितषटरी तसयमायाः परविकततयथर दकौ ममागरयौ लनोककष सतयाः एकयाःशमासतरममागरयाः सयाः परजमासमामथयमारतम मनषपननयाः अषसत परजमायमायाः मविचिमारबलकषन यकष जमानस परमापतपममचछषनत तकषषमासशमासतररपषटरी ममागरयाः समपमचितयाः भमवितपमहिरमत सरसवितयमायाः अपरयाः ममागरयाः भविमत कमावयममागरयाः स चि कविषटरीनमासपरमतभमाबलमातम मनषपननयाः अषसत यकष तप सहदयतविविशमातम कमावयमानपरकमायाः सषनत तकषषमास कमावयदमारमाजषटरीविनमविविकषकमातमकस जमानस परमापतपस शकयमषसत एविस चि शमासतरस कमावयस चि जषटरीविनसमाथरकयसमपमादनमायदवि आमविषकक तसआदतस चि वितरतकष ततर यसय यमादशषटरी अमभरमचियाः सविभमाविनो विमा भविमत स तततनममागरमम अनपसरमत कषशचितमपरमाचिषटरीनशलनोकनो विदमत -

विकषदविकषदकष परकष पपससस जमातकष दशरथमातमजकष

विकषदयाः परमाचिकषतसमादमासषटरीतम समाकमातम रमाममायणमातमनमा इमत

अनवियमाथर याः - विकषदविकषदकष - सविरविकषददयाः विकषमदतपस शकयकष परकष पपससस - परमपपरषकष अथमारतम शषटरीमननमारमायणकषदशरथमातमजकष - दशरथसय पपतरकष जमातकष - सञमातकष समत विकषदयाः - शपमतयाः परमाचिकषतसमातम - विमालमषटरीमकदमारमारमाममायणमातमनमा - शषटरीमदरिमाममायणरपकषण समाकमातम आसषटरीतम - परकमटतस परतयकस विमा आसषटरीतम

सससकक तसमामहितयमम 149

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

इदमतर तमातपयरमम - सकलविकषदविकषदमानतपरससदयाः पपरषनोततमयाः महिमामविषणपयाः सविर विकषदमायाः परममाथरतयाः तमकषविपपरषस विणरयषनत सयाः यदमा दशरथपपतररपकषण अथमारतम शषटरीरमामरपकषण अवितषटरीणरयाः आसषटरीतम तदमा समगनो विकषदयाःविमालमषटरीमकदमारमा रमाममायणकमावयरपकषण परकटषटरीभकतयाः आसषटरीतम अतयाः समपरदमायमविदमास परमाजमानमामम अमभपरमाययाः भविमतयतम यथमा नमारमायणयाः एवि शषटरीरमामरपकषण उपमागतयाः तथमा विकषद एवि रमाममायणरपकषण उपमागतयाः तकषन शमासतरममविकमावयममप परमपरमायमास बहिहमतममासषटरीतम इमत अविगमयतकष एविस चि असममाकस समपरदमायकष कमावयसय अषसत कमामपमहितषटरी परमतषठमा

)8 8 कमावयसय मकलममयथमा असममाकस सविर मविदमापरकमारमायाः विकषदमकलकमायाः भविषनत तथमा कमावयसयमामप मकलसथमानस परथमस सथमानस

भविमत विकषद एवि कमावयसय परथमस सविरपस विकषदयाः विकषदकष सहिसतरशयाः मनतरमा परमकमावयरपकषण भविषनत मदङममातरममउदमामहरियतकष

आतममानस रसथनस मविमद शरषटरीरस रथमकषवि तप

बपमदस तप समारसथस मविमद मनयाः परगहिमकषवि चि (कठनोपमनषतम)

अनवियमाथर याः - आतममानमम - सविममातममानमम रसथनस मविमद - रथषटरी-रथसविमामषटरी इमत जमानमातप शरषटरीरस तप -दकषहिस तप रथस मविमद - रथयाः इमत जमानमातप बपमदस तप - ममतस तप समारसथस मविमद - समारसथयाः रथचिमालकयाः इमतजमानमातप मनयाः एवि ndash मचिततमकषवि परगहिस मविमद - रथमाशविमनयनतरकस सकतरमम इमत जमानमातप

भमाविमाथर याः - अतर जषटरीविमातममा रसथरपकषण पररकषलपतयाः शरषटरीरस रथरपकषण पररकषलपतमम यथमारथममासशतय कषशचितम इषस सथमानस गचछमत तथमा शरषटरीरममासशतय जषटरीविमातममा अभषटरीषस फलस परमापननोमत यथमा रथसयसमयकम चिमालममाय समषटरीचिषटरीनयाः समारसथयाः भविमत तथमा कमायमारकमायरमविविकषकवितषटरी बपमदयाः शरषटरीररपरथचिमालनमायआशयणषटरीयमा ययमा रथषटरी आतममा मनोकरपस मनजसथमानस परमापननोमत मनयाः अतर रजजपयाः इमत कलपयतकष समारथकषयाःहिसतकष यथमा रजजपयाः भविमत तथमा बपदकषयाः अधषटरीनस मनयाः भविकषतम इतयथरयाः अतर जषटरीविसय मपमकलनोभनोपमाययाः उकयाः सयाःकमावयशदलयमा मनरमपतयाः इमत सपषस परमतभमामत

यथमा विमा

यथमा समपपषषपतसय विककसय दकरमातम गनधनो विमामत एविस पपषपसय कमरणनो दकरमातम गनधनो विमामत (महिमानमारमायणनोपमनषतम)

अनवियमाथर याः - यथमा - यदतम समपपषषपतसय ndash मविकससतपपषपयपकसय विककसय ndash तरनोयाः गनधयाः -पररमलयाः दकरमातम - दकरपरदकषशमातम विमामत - परसरमत तथमा - तदतम पपषपसय ndash कलयमाणमातमकसय कमरणयाः -मकरयमायमायाः दकरमातम - दषटरीघरतयमा गनधयाः - सतफलस विमामत - वयमापननोमत

अतर सतकमरपरशससमायमास पपषपभररतसय विककसय समादशयस विमणरतमम अषसत तकषन अयस मनतरयाःकमावयमातमकनो जमातयाः एविस सहिसतरशनो विकषदमनतरमायाः सषनत यकषषप रमणषटरीयस कमावयसविरपस समपलसमत इतथस विकषदयाःकमावयसय मकलमममत परतषटरीयतकष

150 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

)8 9 कमावयमविकमासयाःयथमा विकषदकष तथमा पपरमाणकषषप अमप कमावयमातमकमायाः शलनोकमायाः परकमाशमम उपलभयनतकष भगवितमहिमापपरमाणस तप

रसमातमकरमणषटरीयविणरनमामविलससतस पपरमाणस भविमत एविस कमावयधमरसय विकषदमापकषकयमा असधकयाः मविकमासयाः दशयतकषमकनतप पपरमाणकषषप कमावयशदलषटरी एवि परधमानतयमा न दशयतकष तसममातम जगमत परथमयाः पररपकणरकमावयमावितमारनो नमामविमातमषटरीमकमविरमचितस रमाममायणमम अतयाः रमाममायणमम आमदकमावयस विमालमषटरीमकशचि आमदकमवियाः इमत परससमदयाः लनोककषवितरतकष भनोजरमाजसतप

मधपमयभमणतषटरीनमास ममागरदशरतरी महिमषर याः इमत विदमत

असय अयमथर याः - सरसमानमास समधपरमाणमास विचिनमानमास रचिनमायमास सविरषमास कविषटरीनमास ममागरदशरतरी भविमत महिमषरयाःविमालमषटरीमकयाः इमत रमाममायणममप सविरषमास कमावयमानमास सविरयोचचिस मनदशरनस भविमत रमाममायणकष पररपकणर कमावयतविसदशयतकष ततयाःपरस रमाममायणमविलमबय नदककष कविययाः सहिसतरशयाः कमावयमामन मविरमचितविनतयाः अतयाः परसकविषटरीनमाममाधमारमम इमत उकतविमा उततरकमालकष कविषटरीनमास परममाधमारयाः रमाममायणस भविमत इमत विमालमषटरीमकयाः सवियममउदनोमषतविमानम

रमाममायणमातम परस मविरमचितस महितम कमावयस नमाम महिमाभमारतमम महिमाभमारतस तप कमावयमम इमत वयमासयाः सवियसकथयमत तदथमा

कक तस मयकषदस भगविनम कमावयस परमपकसजतमम इमत

हिकष भगविनम मयमा महिमाभमारतनमामकस परमपकजनषटरीयस कमावयस मविरमचितमम इमत बहममाणस मनविकषदयमत तसयगमामभषटरीयर भमारतस पञचमनो विकषदयाः इमत परससदविचिनकषन जमातस भविमत महिमाभमारतममासशतय तदपततरकमालकषषप नदककषकविययाः सहिसतरशयाः कमावयमामन मविरमचितविनतयाः

महिमाभमारतमातम परस कमासलदमास-भमास-अशविघनोषमादययाः बहिवियाः कविययाः उतकक षमामन महिमाकमावयndashनमाटकमादनकषकपरकमारकमामण कमावयमामन मविरमचितविनतयाः तदननतरस भमारमवि-ममाघ-बमाणभटट-भविभकमत-शषटरीहिषर-कप ममारदमासपरभकतययाः नदककष कविययाः सहिसतरशयाः कमावयमामन मविरमचितविनतयाः तकषन कमावयलनोकयाः अतयनतस मविकमाससपरमापतविमानम अत एवि बहिहमन महिमाकमावयमामन खणडकमावयमामन नमाटकमामन चिमपककमावयमामन गदकमावयमामन इतयकषविसनदककष कमावयपरकमारमायाः समजमायनत अदमामप सससकक तकमावयपरपञचयाः विधरममान एवि दशयतकष अतयाः अदसससकक तकमावयलनोकसय इयनतमागणनमा असमभविमा एवि जमातमा

)8 10 कमावयसय विदमशषटस परयनोजनञचविकषदयाः परभपसषममतयाः इतयपचयतकष पपरमाणस ममतरसषममतमम उतयपचयतकष कमावयस महि कमानतमासषममतस भविमत

कमानतमासषममतस नमाम कमानतमासदशमम इतयथरयाः कमानतमा नमाम मपरयमा भमायमार इतयथरयाः (यदमा) लनोककष समाधविनी कप शलमासचि कमानतमास मकममप सजजमासममानयाः पकचछमत तदमा समा समाकमातम अमभपरमायविमाचिकस विमाकयस पररतयजमत ततयाःषसमत-कटमाक-मपखमाविनमनमामदचिकषषमामविशकषषपपरयाःसरस परनोकतयाः सविमामभपरमायसकचिकद याः विचिनदयाः अमभमतमाथर जमापयनतषटरी

सससकक तसमामहितयमम 151

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ततर कमानतस परवितरयमत यथमा मकमम अमामरिफलमम आसविमादयसस उत दरिमाकमाफलमम इमत कमानतयाः कमानतमास पकचछमततदमा आमरिफलममासविमादयमामम इमत समाकमातम न विदमत आमरिफलस मधपरस पररमलयपकस मविमविधविणररसञतस भविमतइमत विदमत तकषन एतदकषवि उकस भविमत यतम अहिमम आमरिफलमम आसविमादमयतपममचछमामम इमत एविस कमानतमानमासयथमा परनोकतयाः सविमामभपरमायमामभवयञनशदलषटरी विचिनकष भविमत तथमा कमावयसयमामप भविमत अतयाः कमावयसकमानतमासषममतमम इमत परससदमम कमानतमाविचिनस यथमा सरसस मननोहिरस भविमत तथमा कमावयममप सरसरमणषटरीयसभविमत यकषन सहदयहदयमम आकक षस भविमत एतसममातम कमारणमातम विकषदमातम पपरमाणमातम चि मविलकणस भविमत

ईदशसय कमावयसय सषनत मनोद-बनोधरपमामण नमानमापरयनोजनमामन विकषदमाथरसय मविसतरकषण मविविरणमायकमावयमम उपमादकषयमममत परमाचिषटरीनमानमास ममतरमासषटरीतम तदमाहि भगविमानम विमालमषटरीमकयाः यथमा

स तप मकषधमामविनकौ दषटमा विकषदकषषप पररमनमषठतकौ

विकषदनोपबकसहिणमाथमारय तमाविगमाहियत परभपयाः (विमालमषटरीरमा बमाकमा ४६)

कमावयस रमाममायणस कक तसनस सषटरीतमायमाशचिररतस महितम (४७)

अनवियमाथर याः - परभपयाः - विमालमषटरीमकयाः मकषधमामविनकौ - परजमाविनतकौ विकषदकषषप - शपमतषप पररमनमषठतकौ - समयकमअधययनविनतकौ तकौ - लविकप शकौ दषटमा - अविलनोकय जमातविमा विमा विकषदनोपबकसहिणमाथमारय ndash विकषदमाथरसयसमनवियदषटमा परदशरनमाय सषटरीतमायमायाः चिररतमम - जमानककीचिररतरमातमकस कक तसनस - समसतमम रमाममायणमम -रमाममायणनमामकमम महितम कमावयमम - महिमाकमावयमम अगमाहियत ndash गमामहितविमानम मशमकतविमानम

अतर अयस भमावियाः वितरतकष यतम लविकप शयनोयाः विकषदमाधययनमातपरस विकषदनोकमानमास जषटरीविनधममारणमासलनोकजषटरीविनसमनवियदषटमा मनरपणस कतपर रमाममायणकमावयस बनोसधतविमानम विमालमषटरीमकयाः तकषन कमावयस विकषदमाथरसयमनरपणकष महितम समाधनस भविमत इतयविगमयतकष वयमाससय महिमाभमारतकमावयकषऽमप विकषदमाथरमविसतरयाः एवि पररलकषयतकषअतयाः पञचमनो विकषदयाः इमत ककीमतरयाः महिमाभमारतसय भविमत विकषदनोपदकषशसतप धममारथरकमाममनोकमाणमास चितपमविरधपपरषमाथमारनमासमविविकषकयाः एवि भविमत तसममातम आलङकमाररकमायाः कमावयसय परयनोजनस नमाम पपरषमाथरषप वयपतपसततलमाभयाः इमत विदषनततदमाहि भमामहियाः -

धममारथरकमाममनोककषषप विदचिकणयस कलमासप चि

करनोमत ककीमतर परषटरीमतस चि समाधपकमावयमनषकषविणमम (कमावयमालङकमारयाः १२) इमत

अनवियमाथर याः - समाधपकमावयमनषकषविणमम - सतकमावयमानमामम अधययनमम धममारथरमविषयकषषप कलमासप चि ndashगषटरीत-नमाटमामदकलमानमास मविषयकषषप विदचिकणयमम - ककौशलस बनोधमम ककीमतरमम - यशयाः परषटरीमतमम - आननदस चि करनोमत- जनयमत

भमाविमाथर याः - सतकमावयमानमास परथमस फलस भविमत यतम धममारमदमविषयकष समयकम बनोधयाः कमावयदमारमा कविषटरीनमासधनलमाभनोऽमप भवितयकषवि गषटरीत-नकतयमामदषप कलमासप कमावयकषन ककौशलस विधरतकष कमावयकषन महितषटरी ककीमतरयाः कविषटरीनमासभविमत तयमा ककीतयमार कमासलदमासमादययाः महिमाकविययाः अदमामप जषटरीविषनत अपरस महितम फलस परषटरीमतयाः परषटरीमतनमारमआननदयाः स चिमातर रसमासविमादयाः विकषद-शमासतर-पपरमाणमामदषप पपरषमाथरमविविकषकयाः नषटरीरसतयमा भविमत कमावयकष तपरसमासविमादपकविरकस पपरषमाथरमविविकषकयाः भविमत इमत कमावयसय मविशकषषयाः अविगनतवययाः

152 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

लनोककष विकषदमादषटरीनमामम अधययनकषन जषटरीविनमविविकषकस परमापनपविनतयाः सविलपमा दशयनतकष कमावयकषन जषटरीविनमविविकषकसपरमापनपविनतयाः ससखययमा असधकमायाः सषनत अतयाः अषसत लनोककष कमावयसय महितषटरी आविशयकतमा परमतषठमा चि

)8 11 एततम यपषममामभयाः अविगतममजगमत परमाचिषटरीनतमस विमाङमयस भविमत विकषदयाः सयाः अपकौरषकषययाः अषसत सयाः इषपरमापतकषयाः अमनषपररहिमारसय चि

उपमायस बनोधयमत स एवि भमारतषटरीयसससकक तकषयाः परमस परममाणमम स चि ऋगविकषदयाः यजपविरदयाः समामविकषदयाः अथविरविकषदयाः इमतचितपधमार वितरतकष एतकषषमास चितपणमार विकषदमानमास मनतरयाः बमाहमणमम आरणयकमम उपमनषतम इमत उपमविभमागमायाः भविषनत अयसविकषदयाः समाससमाररकस यनोगककषमस मनोकस चि समाधमयतपस धममारनम उपमदशमत असय मशकमा - वयमाकरणस - छनदयाः - मनरकस -जयकौमतषस - कलपयाः इमत षटम अङगशमासतरमामण भविषनत विकषदयाः परभपसषममतयाः इतयपचयतकष

विकषदनोकमानमास धममारणमास सरलतयमा मनरपणमाय भगविमानम विकषदवयमासयाः पपरमाणमामन रमचितविमानम तमामन अषमादशभविषनत पपरमाणस ममतरसषममतमम इतयपचयतकष

कमावयस तप कमानतमासषममतस भविमत विकषदनोकमानमास धममारथरकमाममनोकमाणमास बनोधयाः अतर सरसममागरण भविमतकमावयसय परथमस मनदशरनस विकषदमनतर एवि पपरमाणकषषप अमप कमावयमयशदलषटरी दशयतकष रमाममायणस तप पररपकणर जगतयाःआमदकमावयस चि भविमत रमाममायणमातम आरभय कमावयसय मविकमासयाः परमारबधयाः ततयाःपरस वयमासयाः महिमाभमारतसमविरमचितविमानम भमारतसय तप पञचमविकषदयाः इमत खयमामतयाः अषसत रमाममायणस महिमाभमारतस चि आसशतय सहिसतरशयाःकमावयमामन नदकद याः कमविमभयाः मविरमचितमामन सषनत तकषन कमावयलनोकसय महिमानम मविकमासयाः परमापतयाः कमावयदमारमा जषटरीविनकषकक तयमाकक तयमविविकषकस परमापतपमहिमारयाः असधकमायाः सषनत तसममातम कमावयसय अतयनतस महिततविस वितरतकष

पमाठगतपरशनमायाः-३

14 सरसवितयमायाः दकौ ममागरयौ ककौ

15 कमावयसय परथममम अषसततविस कप तर उपलभयतकष

16 आतमरपसय रसथनयाः बपमदयाः कमा

17 आमदकमावयस मकमम

18 कमावयविचिनमानमास ममागरदशरतरी कयाः

19 पञचमनो विकषदयाः कयाः

20 कमानतमासषममतस मकमम

21 विमालमषटरीमकयाः लविकप शकौ कप तयाः रमाममायणस पमामठतविमानम

22 कमावयकषन पपरषमाथरमविविकषकयाः कथस भविमत

23 कमावयकष आननदनो नमाम कयाः

सससकक तसमामहितयमम 153

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पमाठमानतपरशनमायाः

1 विकषदसय लकणस मकमम

2 विकषदसय भकषदमायाः उपमविभमागमायाः चि ककष ककष सषनत

3 ऋगविकषदसय पररचियस कमारयत

4 विकषदमाङगमामन पररचिमारयत

5 पपरमाणसय पञच लकणमामन वयमाखयमात

6 अषमादश पपरमाणमानमास नमाममामन कमामन

7 कमावयमातमकस मनतरस समानवियस वयमाखयमात

8 कमावयस कमानतमासषममतमम इमत सनोदमाहिरणस मनरपयत

9 कमावयस विकषदमातम पपरमाणमाचचि कथस मविलकणमम

10 कमावयपरयनोजनमामन कमामन

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१

1 यजपविरदकष

2 मशकमा

3 विकषदमनतरमाणमास पदमानमास अथरमनरपणस मनरककष भविमत

4 समामविकषदयाः

5 ऋगविकषदयाः

6 विकषदयाः

7 विकषदयाः कद षशचितम पपरषदयाः मविरमचितयाः गनथनो नमाषसत अतयाः विकषदयाः अपकौरषकषययाः

8 षडङगनो विकषदयाः

उततरमामण-२

9 परमाचिषटरीनमम इतयथरयाः

10 विकषदवयमासयाः

11 पञच

12 ममतरसदशमम इतयथरयाः

13 विरमाहिपपरमाणस विमामनपपरमाणस विमायपपपरमाणस मविषणपपपरमाणस चि

154 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः-१ मटपपणषटरी

उततरमामण-३

14 विकषदशमासतररमामशयाः कमावयस चि

15 विकषदकष

16 समारसथयाः

17 रमाममायणमम

18 विमालमषटरीमकयाः

19 महिमाभमारतमम

20 कमावयमम

21 विकषदमाथरसय उपबकसहिणमाथरमम

22 रसमासविमादपकविरकमम

23 रसयाः

इमत अषमयाः पमाठयाः

सससकक तसमामहितयमम 155

)9 कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २परसतमाविनमा

कविकषयाः कमारमयतरषटरीपरमतभयमा समपदकतस कमर भविमत कमावयमम तसय चि कमावयसय मविशलकषषणमाय यसयशमासतरसयमामविभमारवियाः तसय अलङकमारशमासतरमम इतयमभधमानमम कमविकमरणयाः कमावयसय दपरणभकतस भविमतअलङकमारशमासतरमम अलङकमारशमासतरनोककष न ममागरण कमावयसय पररशषटरीलनकषन कमवियाः कयाः परमतभमा कमा कमावयसय

लकणस परकमारमायाः चि कमावयमम उततममम अधमस ककीदशस विमा सहदययाः कयाः रसयाः कयाः कमावयकष कमासमास

गपणमालङकमाररषटरीतषटरीनमामपपयनोगयाः विकसततसविरपस मकमम इतयमादषटरीनमास मविषयमाणमास जमानस भविमत एविमम अलङकमारशमासतरजयाःएवि कमावयसय उततमतयमा पररशषटरीलनकष समथरयो भविमत कमावयमानपशषटरीलनमाय सससकक तसमामहितयपरमपरमायमास रमचितकषषप

अलङकमारशमासतरकषषप आननदविधरनकक तनो धविनयमालनोकयाः जगननमाथकक तयाः रसगङगमाधरयाः मममटमाचिमायरकक तयाः

कमावयपरकमाशयाः दषणडरमचितयाः कमावयमादशरयाः मविशविनमाथकमविरमाजकक तयाः समामहितयदपणरयाः रमाजशकषखरकक तमा

कमावयमषटरीममाससमा अपपय-दषटरीमकतकक तयाः कप विलयमाननदयाः इतयमादययाः गनथमायाः अतयनतस परससदमायाः

अलङकमारशमासतरमममत नमामकरणमम अतषटरीवि परमाचिषटरीनमम यषसमनम समयकष इदस नमामकरणमम अभवितम तदमाअलङकमारमाणमास बहिहधमा परससमदयाः आसषटरीतम इमत ककष चिन कलपयषनत अथविमा अलङकमारशबदयाः न महि करणकष घञमाउतपननयाः अमप तप भमाविकष घञमा उतपननयाः अलङकरणमम अलङकमारयाः इमत अलङकरणस नमाम सकौनदयमम तकषन

गपणमालङकमाररषटरीतयमादषटरीनमास सविमारसमास गहिणमम इमत ककष चिन अतर तकषषमास परममाणमम - ldquoकमावयस गमाहमलङकमारमातमrdquo इमतrdquoसकौनदयरमलङकमारयाःrdquo इमत चि विचियाः रमाजशकषखरकषण अलङकमारशमासतरमममत नमामनयाः सथमानकष समामहितयमविदमा इमत नमामसविषटरीकक तमम

इदमम अलङकमारशमासतरस महि विदमदकलकौमककजमानमाय अतयनतमम उपकमारकस भविमत अत एतसयरमाजशकषखरकषण विकषदमाङगतविस सविषटरीकक तस - ldquoपञचमषटरी समामहितयमविदमा इमत यमायमाविरषटरीययाः समा चि चितसकणमास मविदमानमासमनषयनदरपमाrdquo इमत

अलङकमारशमासतरकषषप परमतपमामदतमानमास ककष षमासञचतम पमाररभमामषकमाणमास शबदमानमास पररचियमाय

अलङकमारशमासतरषटरीयपदपररचिययाः इमत पमाठसयमामविभमारवियाः अषसमनम पमाठकष कमविसविरपमम कमविभकषदमायाःपरमतभमासविरपमम सहदयसविरपमम कमावयसविरपमम कमावयसय परयनोजनमामन विकसततसविरपस तदकषदमाशचिरससविरपस तदकषदमाशचि सममासकषन विमणरतमायाः

156 सससकक तसमामहितयमम

9

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

उदकषशयमामनअमपस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

कमविसविरपस कमविभकषदमानम चि जमानषटरीयमातम परमतभमासविरपस जमानषटरीयमातम सहदयसविरपस जमानषटरीयमातम कमावयसविरपस जमानषटरीयमातम कमावयपरयनोजनमामन जमानषटरीयमातम विकसततसविरपस विकसततभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम रससविरपस रसभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम

)9 1 कमविसविरपस कमविभकषदमाशचिldquoअपमारकष कमावयसससमारकष कमविरकषकयाः परजमापमतयाः

यथमासमद रनोचितकष मविशविस तथकषदस पररवितरतकषrdquo

इमत धविनयमालनोककमारसय आननदविधरनमाचिमायरसय कमविममाहिमातमयपरकस विचियाः तप सपपरससदमकषवि कमवियाःकमावयसससमारसय परजमापमतयाः भविमत स यथमा मनममारतपमम इचछमत तथदवि कमावयस मनममारमत स महि कमावयरससकमानमाससहदयमानमास परममादरणषटरीययाः कविक विणरनकष इतयसममादमातनोयाः कमविशबदनो मनषपननयाः ययाः कवितकष स भविमत कमवियाःकवितकष नमाम विणरयमत इमत ककीदशस विणरनस कमविनमा मकरयतकष इमत परशनयाः समकषषमास मनसस उदकषमत अतरनोततरस तमावितमपरतयकषटरीकक तसय सविपरमतभयमा सरसयमा विमाणयमा कथनस भविमत विणरनमम तमादशविणरनकष एवि कमवियाः सवियस रसमासविमादसकरनोमत अनयमानम कमारयमत चि परमतभमा महि मदमविधमा - कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चि ततर कमारमयतरषटरीपरमतभयमा एविकमवियाः कमावयस मनममारमत कमावयमनममारणमाय परमतभयमा सहि वयपतपसततरमप अपकषकतकष कविकषयाः कमावयरचिनस न महिगगनकप सपममामदवितम ममथयमाभकतस भविमत ततर विमासतविमाथरपयरविसमामयतविमम अविशयस मतषठमत कमवियाः विमासतमविकमाथरमकषविलनोकनोततरचिमतकमारसमननविकषशनकषन विणरयमत कमविशबदसय समाममानयतयाः कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम वयपतपसततममानमविणरमयतमा इतयथरयाः तथमामहि कमावयमषटरीममाससमायमास रमाजशकषखरयाः - ldquoपरमतभमावयपतपसततममानम चि कमवियाः कमविररतयपचयतकषrdquoइमत यमासकमाचिमायरमतकष करमानतदशरतरी इतयथरयाः

कमावयमषटरीममाससमामदशमा कमवियाः मतरमविधनो भविमत शमास तरकमवियाः कमाव यकमवियाः उभयकमवियाः चिकषमत

क) शमास तरकमवियाः - ययाः कमवियाः शमास तरषटरीयमविषयमानम कमाव यरपकषण परस तकौमत स शमासतरकमवियाःशमासतरषटरीयमविषयमाणमास शमासतरषटरीयशदलयमा मनबदमातम शमासतरकमवियाः कमावयकष रससम पमदचछकषदस मविदधमामत शमासतरकमवियाः पपनमामतरधमा मविभकनो भविमत - शमासतरसय रचिमयतमा शमासतरकष कमावयसय मनविकषशमयतमा कमावयकष शमासतरसय मनविकषशमयतमा चि

ख) कमाव यकमवियाः - ययाः कमवियाः विचिनोविदमचितरयकषण शमास तरसथसय तकर ककर शसय अथरसय शदसथलयससमपमादयमत स कमावयकमवियाः रमाजशकषखरमतकष कमावयकमवियाः अषधमा मविभकयाः - रचिनमाकमवियाः शब दकमवियाःअथरकमवियाः अलङकमारकमवियाः उमककमवियाः रस-कमवियाः ममागरकमवियाः तथमा शमास तरमाथरकमवियाः

सससकक तसमामहितयमम 157

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ग) उभयकमवियाः - ययाः कमवियाः सविमानपभविसय आधमारकषण शमासतरषटरीयस मविषयस तथमा परसतकौमत यथमाशमास तरषटरीयरपकषण सहि कमावयरपममप धरमत स उभयकमवियाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 कमविशबदयाः कसममादम धमातनोयाः उतपननयाः

2 कमविममाहिमातमयपरकमम आननदविधरनसय मकस विचियाः

3 कमवियाः कयमा परमतभयमा कमावयस मनममारमत

4 कमविशबदसय यमासकनयकष अथरयाः कयाः

5 रमाजशकषखरमतकष परमतभयमा सहि मकस कमावयमनममारणमाय अपकषकतकष

6 कविकषलरकणस मकमम

7 कमवियाः कमतमविधयाः

8 शमासतरकमवियाः कयाः

9 कमावयकमवियाः कयाः

10 उभयकमवियाः कयाः

)9 2 परमतभमा सकयरयाः यथमा परकमाशनशमकस मविनमा मकममप परकमाशमयतपस न समथर एविमकषवि परमतभमास मविनमा कमवियाः कमावयस

सषप स न समथरयाः परमतभमायमायाः परमतभमानमम इतयमप नमाममानतरममपरमतभमासविरपस मकमममत चिकषतम भटटतकौतयाः -

ldquoपरजमा नविनविनोनमकषषशमासलनषटरी परमतभमा मतमाrdquo इमत

नविषटरीनमानमामम अथमारनमास परकमाशनसमथमार परजमा भविमत परमतभमा परजमायमायाः परकमारभकतमा परमतभमा परमतभमाकमावयसय मनममारणकष हिकषतपयाः इमत भमामहियाः

आचिमायरयो विमामनयाः कमावयमालङकमारसकतरविकसततगनथकष आहि -

ldquoकमवितविबषटरीजस परमतभमानममrdquo इमत कमवितविसय बषटरीजस भविमत परमतभमानमम परमतभमास मविनमा कमावयस नदविमनषपदतकष मनषपननस चि कमावयमम उपहिमासमाय कलपतकष न तप यशसकष

अमभनविगपपतमाचिमायमारणमास मतकष -

ldquoअपकविरविसतपमनममारणकममा परजमा परमतभमाrdquo इमत अथमारतम नकतनसय मविषयसय ससरचिनकष समथमार परजमाभविमत परमतभमा

जगननमाथसय नयकष - ldquoकमावयघटनमानपकक लशबदमाथरयोपषसथमतयाः परमतभमाrdquo इमत कमावयघटनमायमासकमावयसय मनममारणकष अनपकक लमा शबदमाथरयोपषसथमतयाः शबदमाथरयनोयाः अनपकक लयाः मविकमाशनो भविमत परमतभमा

158 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

परमतभमालकणस रमाजशकषखरकषण परनोकस - ldquoयमा शबदगमाममम अथरसमाथरमम अलङकमार-तनतरमम उमकममागरममअनयदमप तथमामविधमम असधहदयस परमतभमासयमत समा परमतभमाrdquo इमत परमतभमा एकमा कमविमनषठमामविशकषषशमकयाः यमा शबदसमकहिमम अथरसमकहिमम अलङकमारशमासतरमम उमकममागरमम अनयदमप कमावयतततविस हदयकषपरमतभमासयमत समा परमतभमा रमाजशकषखरमतकष कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चिकषमत मदमविधमा ततर कविकषयाः कमावयरचिनमायमाममउपकमाररकमा कमारमयतरषटरी परमतभमा भमाविमयतरषटरी परमतभमा तप कमावयसयमानपशषटरीलनकष सहदयमानमास भमाविपकमानमामपपकमाररकमा

एषमा सससकमारजनयमा परमतभमा एवि कमावयसय कमारणमम इमत आलङकमाररकमायाः अत एवि भमामहि आहि -

ldquoकमावयस तप जमायतकष जमातप कसयमचितपरमतभमावितयाःrdquo इमत

वयपतपसततयाः परमतभमा चि कमावयसय कमारणमममत रमाजशकषखरयाः अतसतकषननोकमम - ldquoपरमतभमावयपतपततषटरीममथयाः समविकषतकष शकषयसयकौ इमत यमायमाविरषटरीययाःrdquo इमत वयपतपसततयाः नमाम उमचितमानपमचितमविविकषकयाः इमत

परमतभमा वयपतपसततयाः अभयमासयाः इतयकषतततरयस कमावयकमारणमममत मममटमाचिमायरयाः अभयमासनो नमाम मनरनतरसकमावयसय मनममारणकष अधययनकष विमा परविकसततयाः अतसतकषननोकस -

ldquoशमकमनरपपणतमा लनोकशमासतरमादविकषकणमातम

कमावयजमशकयमाऽभयमासयाः इमत हिकषतपसतदपदविकषrdquo इमत

रदरिटमाचिमायरमतकष अमप lsquoपरमतभमाव यपत पततयमाभयमासमा कमाव यहिकषतपrsquo इमत

दषणडनयाः मतमकषविमकषवि -

ldquoनदसमगरककी चि परमतभमा शपतस चि बहिह मनमरलमम

अमनदशचिमामभयनोगनोऽसयमायाः कमारणस कमावयसमपदयाःrdquo इमत

परनतप -

ldquoअवयपतपसततकक तनो दनोषयाः शकतयमा ससमवयतकष कविकषयाः

यततविशमककक तसतसय स झमटतयविभमासतकषrdquo

इमत आननदविधरनमाचिमायरसय मतमविशलषणकषन जमायतकष परमतभमाशमकरकषवि कमावयसय हिकषतपयाः एविस परमतभमाकमावयमनममारणकष हिकषतपयाः ततसहिमायककौ वयपतपततयभयमासकौ इमत मतमकषवि समषटरीचिषटरीनमम

पमाठगतपरशनमायाः-२

11 भटटतकौतसय मतकष परमतभमा कमा

12 अमभनविगपपतमाचिमायमारणमास मतकष परमतभमा कमा

13 जगननमाथनयकष परमतभमालकणस मकमम

14 रमाजशकषखरनयकष परमतभमालकणस मकमम

15 रमाजशकषखरनयकष परमतभमा कमतमविधमा कमाशचि

सससकक तसमामहितयमम 159

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

16 वयपतपसततयाः नमाम कमा

17 अभयमासयाः नमाम कयाः

18 कमामन कमावयसय कमारणमामन मममटनयकष

19 विसतपतयाः मकस कमावयसय कमारणमम

)9 3 सहदययाःसहदययाः भविमत कमविसममानहदययाः कविकषयाः कमावयस तददवि परमतषठमास लभतकष यदमा ततकमावयस सहदयहदयमम

आहमादयमत कमविवितम सहदयसयमामप अषसत महिततविमम अत एवि अमभनविगपपतपमादमायाः लनोचिनमारमभकष कथयषनत -

ldquoसरसवितयमासतततविस कमविसहदयमाखयस मविजयतकषrdquo इमत

कमावयरपमायमायाः विमागदकषवयमायाः कमायसय असशदयस कमवियाः सहदयशचि ततर कमवि परखयमाविमानम अथमारतमकमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम सहदययाः उपमाखयमाविमानम अथमारदम भमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम भमाविमयतरषटरी परमतभमा एवि कविकषयाःशममम अमभपरमायञच भमावियमत अनयमा परमतभयमा एवि कविकषयाः वयमापमारयाः समाथरकयस यमामत अनयथमा कविकषयाः वयमापमारसतपविदफलयममयमातम एविमम एतमादशभमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम सहदय एवि कमविरमचितसय कमावयसय आसविमादकयाः

एतमादशसय सहदयसय सविरपस लनोचिनकष आहिहयाः अमभनविगपपतपमादमायाः - ldquoयकषषमासकमावयमानपशषटरीलनमाभयमासविशमादम मविशदषटरीभकतकष मननोमपकप रकष विणरनषटरीयमविषयतनमयषटरीभविनयनोगयतमा तकष एविहदयससविमादभमाजयाः सहदयमायाःrdquo इमत सविरदमा कमावयमानपशषटरीलनकषन यकषषमास मनयाः कमविकमावयकषषप तनमयस भविमत तकष एविसहदयमायाः भविषनत सहदययाः कमविमनममरतस कमावयस शणविनम तमनयनो भकतविमा कमविसदश एवि रसमगनो भविमत कमवियाःकमावयरचिनकषन कमावयरसमासविमादकष सवितनतरतमास भजतकष मकनतप सहदययाः कमविविणयरममानस शणविनम रसमासविमादस करनोतषटरीमतस कमावयमाधषटरीनयाः सहदयसय भमाविपकयाः रससकयाः भमाविकयाः सचिकषतमायाः इतयमादषटरीमन नमाममानतरमामण

पमाठगतपरशनमायाः-३

20 सहदयलकणस मकमम

21 सरसवितयमायाः तततविदयस मकमम

22 सहदययाः ककीदकपरमतभमाविमानम

23 सहदयसय नमाममानतरमामण कमामन

)9 4 कमावयममकविकषयाः कमर इतयथर कमविशबदमातम कमरणयथर गपणविचिनबमाहमणमदभय कमर चि इमत सकतरकषण ष यञपरत ययकष

कमाव यशब दनो मनषपदतकष कविकषयाः कमारमयतरषटरीपरमतभमासमपद कतस कमर भविमत कमावयमम

160 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

तसय कमावयसय मकस लकणमम इमत चिकषदम अमालङकमाररकद याः कमावयसय बहिहमन लकणमामन परनोकमामनततरमामगपपरमाणकष यथमा -

ldquoससककषपमादम विमाकयममषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरी

कमावयस सफप रदलङकमारस गपणविदनोषविसजरतममrdquo इमत

अथमारदम इषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरी कमावयमम इमत इषमाथरयाः नमाम चिमतकक मतबहिहलयाःलनोकनोततरमाहमादजनकयाः अथरयाः तमादशवयविषचछननयाः पदसमकहि एवि कमावयमम अतर सफप रदलङकमारममतयमामदकसपरशषसतविचिनस न तप सविरपकथनमम

एतदकषवि दषणडननोकस - ldquoशरषटरीरस तमाविमदषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरीrdquo इमत

आननदविधरनमाचिमायरनयकष तप - ldquoसहदयहदयमाहमामदशब दमाथरमयत विमकषवि कमाव य-लकणममrdquo इमतसहदयमानमास हदयमामन आहमादयतयाः यकौ शबदमाथरयौ तनमयमकषवि कमावयमम

भमामहिमतकष कमावयलकणस तमावितम - ldquoशबदमाथरयौ समहितकौ कमावयममrdquo इमत शबदमाथरयौ समहितकौलनोकनोततरचिमतकमारकमारकधमरण ससयपककौ भविमत कमावयमम

विमामननयकष तप - ldquoकमावयस गमाहमलङकमारमातम कमावयशबदनोऽयस गपणमालङकमारसससकक तयनोयाः शबदमाथरयनोविरतरतकषभकतयमा तप शबदमाथरममातरविचिनोऽतर लभयतकषrdquo इमत अतरमामप शबदमाथरयनोरकषवि कमावयतविस सविषटरीकक तमम

आलङकमाररकभनोजनयकष तप - ldquoमनदरयोषस गपणवितकमावयमलङकमारदरलङकक तममrdquo इमत दनोषरमहितस गपणवितमअलङकमारमालङकक तस विमाकयस भविमत कमावयमम

आचिमायरमममटसतप - ldquoतददनोषकौ शबदमाथरयौ सगपणमाविनलङकक तषटरी पपनयाः कविमामपrdquo इमत दनोषरमहितकौगपणसमहितकौ सविरतर समालङकमारकौ क विमचिदलङकमारमविरमहितकौ अमप शब दमाथरयौ कमाव यमम इमत

जगननमाथनो रसगङगमाधरकष - ldquoरमणषटरीयमाथरपरमतपमादकयाः शबदयाः कमावयममrdquo इमत रमणषटरीययाः ययाः अथरयाः तसयपरमतपमादकयाः शबदनो भविमत कमावयमम रमणषटरीयतमा नमाम लनोकनोततर आननदयाः रमणषटरीययाः नमाम लनोकनोततरमाननदसयजनकयाः धनस तकष दमासयमामम पपतरसतकष जमातयाः इतयमामदविमाकयदयाः जनय आननदनो लकौमकक एवि भविमत न सलनोकनोततरयाः एविस लनोकनोततरमाननदजनकसय अथरसय परमतपमादकयाः शबदनो विमाकयस भविमत कमावयमम इमत

मविशविनमाथकमविरमाजनो दपरणकष - ldquoविमाकयस रसमातमकस कमावयममrdquo इमत रसमाभमावितदमाभमासमायाः आतममानयाःयसय तमादशस विमाकयस भविमत कमावयमम

ननप विमाकयस ककीदशस भविमत इमत चिकषदमाहि मविशविनमाथयाः-

ldquoविमाकयस सयमादनोगतमाकमाङकषमाससततयपकयाः पदनोचचिययाःrdquo इमत तमादशयाः पदनोचचिययाः पदसमकहियाः विमाकयसभविमत यषसमनम पदसमकहिकष यनोगयतमा आकमाङकषमा आससततशचि मतषठमत

अतर पदस नमाम मकमममत चिकषद पचयतकष -

rdquoविणमारयाः पदस परयनोगमाहिमारनषनवितदकमाथरबनोधकमायाःrdquo इमत परयनोगमाहिरयाः अनषनवितदकमाथरबनोधकयाः विणरसमकहियाःपदमम

सससकक तसमामहितयमम 161

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पदमाथमारनमास परसपरसमबनधकष बमाधमाभमावियाः यनोगयतमा पदमाथमारनमामम अमभधमामदमभयाः विकसततमभयाःपदपरमतपमादममानमानमामम अथमारनमास परसपरसमबनधकष परसपरमानवियबनोधकष बमाधमाभमावियाः परमतबनधकमाभमावियाः यनोगयतमायथमा - कक षणनो नगरस यमामत मकनतप विमहनमा ससञचमत इतयमादकौ परसपरसमबनधकष विमहनमा सकषकनो न शकययाः इमतबमाधसय सततविमातम यनोगयतमाभमाविमातम न विमाकयतविमम

पदमानमास पदमानतरसमापकषकतमा भविमत आकमाङकषमा अत एवि मनरमाकमाङकषसय गकौयाः अशवियाः पपरषयाः इतयसय नविमाकयतमा

आससततनमारम पदमाथरयोपषसथतकषयाः अवयविधमानमम तकषन दकषविदततयाः इमत पदसय मदनमानतरनोचचिमाररतकषनगचछतषटरीमत इतयनकषन सङगतकौ विमाकयतमा न भविमत

एविस ककष चिन भमामहिमममटमादययाः आलङकमाररकमायाः शबदमाथरयनोयाः परमाधमानयकषन ककष चिन दषणड-जगननमाथ-

कमविरमाजमादययाः चि शबदसय परमाधमानयकषन कमावयलकणस परनोकविनतयाः ततर यथमाममत लकणस गमाहमम कमारणस सविमारमणएवि लकणमामन सविविदमशषटस धमारयषनत

तचचि कमावयस धविमनकमावयस गपणषटरीभकतवयङगयस चिकषमत मदमविधमम ततयाः दशयशवयभकषदकषन पपनयाः ददमविधयसतसय एविस तसय भकषदमानमास मविषयकष असधकजमानमाय दपरणमामदगनथमा दरिषवयमायाः

पमाठगतपरशनमायाः-४

24 कमावयशबदकष कयाः शबदयाः कयाः परतययशचि

25 कमावयशबदमनषपततकौ मकस सकतरमम

26 अमगपपरमाणनोकस कमावयलकणस मकमम

27 दषणडपरनोकस कमावयलकणस मकमम

28 भमामहिपरनोकस कमावयलकणस मकमम

29 आननदविधरननोकस कमावयलकणस मकमम

30 जगननमाथनोकस कमावयलकणस मकमम

31 मममटसय कमावयलकणस मकमम

32 मविशविनमाथसय कमावयलकणस मकमम

33 विमाकयलकणस दपरणनयकष मकमम

34 पदलकणस दपरणनयकष मकमम

35 आकमाङकषमा कमा

36 यनोगयतमा कमा

37 आससततयाः कमा

162 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

)9 5 कमावयपरयनोजनममldquoपरयनोजनमनपमदशय न मनदनोऽमप परवितरतकषrdquo इमत उमकसतप सपपरससदमा एवि ननप एतमादशसय कमावयसय

मनममारणकष मकस परयनोजनमम इमत परशनयाः समकषषमास मनसस आयमामत ततर कमावयतततविजमा आलङकमाररकमायाः बहिहधमाकमावयसय परयनोजनमामन परनोकविनतयाः ततर कमावयपरकमाशकमारसय मममटमाचिमायरसय इदस मतस तमावितम -

ldquoकमावयस यशसकषऽथरकक तकष वयविहिमारमविदकष मशविकषतरकतयकष

सदयाः परमनविकरतयकष कमानतमासषममततयनोपदकषशयपजकषrdquo इमत

यशसकष अथरकक तकष वयविहिमारमविदकष मशविकषतरकतयकष सदयाः परमनविकरतयकष कमानतमासषममततयमा उपदकषशयपजकष चिकमावयस भविमत कमावयस ककीमतर जनयमत अथर परददमामत वयविहिमारजमानस चि ददमामत कमावयदमारमाभगविननमारमायणमादषटरीनमास पकजनकषन मशविकषतरसय अमङगलसय परशमनस भविमत कमावयस शविणकषन बहममाननदसहिनोदरस रससजनयमत कमावयस भविमत कमानतमासषममतस विचियाः विकषदमायाः परभपसषममतमायाः भविषनत तकष परभपवितम सतयस विद धमरचिरकषतयमामदकमम उपमदशषनत परनतप कमावयस मपरयमा इवि भविमत मपरयमा अथमारदम भमायमार यथमा मधपरमामभयाः विमासगभयाः भतपरयाःकक तयमाकक तयमविविकषकस जनयमत तथदवि कमावयस सरसयमा शदलयमा रमाममामदविदम विमतरतवयमम न रमाविणमामदवितमइतयमामदकक तयमाकक तयमविविकषकस जनयमत

एविमकषवि मविशविनमाथयाः कथयमत -

ldquoचितपविर गरफलपरमामपतयाः सपखमादलपसधयमाममप

कमावयमादकषवि यतसतकषन ततसविरपस मनरपयतकषrdquo इमत चितपविरगरयो नमाम धमरयाः अथरयाः कमामयाः मनोकयाःभगविननमारमायणसतविमामदनमा ldquoएकयाः शबदयाः समयगजमातयाः सपपरयपकयाः सविगर लनोककष कमामधपगम भविमतrdquo इतयमामदनमाविचिनकषन चि कमावयमादम धमरपरमामपतयाः अथरपरमामपतयाः तप यथमा शषटरीहिषरनमामनमा रतनमाविलषटरीनमामटकमामनममारणकषन धमाविकयाः बहिहमनधनमामन लबधविमानम कमामपरमामपतशचि धनदरकषवि भविमत मनोकपरमामपतयाः कमावयजनयसय धममारमदफलसयअनपसनधमानमाभमाविमातम भविमत मकञच मनोकनोपयनोमगविमाकयकषषप वयपतपसततकमारकस भविमत कमावयमम एविसचितपविरगरफलपरमापकस कमावयमम

एविमकषविमाहि भमामहिमाचिमायरयाः -

ldquoधममारथरकमाममनोककषषप विदचिकणयस कलमासप चि

करनोमत ककीमतर परषटरीमतस चि समाधपकमावयमनषकषविणममrdquo इमत

चितपविरगरफलपरमामपतयाः विकषदमामदशमासतरकषभययाः नषटरीरसतयमा भविमत कमावयमातम तप सरसतयमा इमत कमावयसयमविशकषषयाः यतनो महि रनोगसय परशमनस कटपककौषधकषन भवितप इतयसयमापकषकयमा ससतशकर रमायनोगकषन एवि सविर विमाञछषनत

कमावयस धममारमदसमाधननोपमायतयमा उतकक षहिकषतपयाः तथमाहमाहि अमगपपरमाणकष वयमासयाः -

ldquoनरतविस दपलरभस लनोककष मविदमा ततर सपद पलरभमा

कमवितविस दपलरभस लनोककष शमकसततर सपद पलरभमाrdquo इमत

एविस समषटरीकणकषन आयमामत यतम पपरषमाथरबनोधयाः रसमासविमादयाः चिकषमत कमावयसय मपखयस परयनोजनदयममबनोधसय रसमासविमादसय चि मधयकष रसमासविमाद एवि कमावयसय परधमानस परयनोजनमम अत आहि ममहिमभटटयाः -

सससकक तसमामहितयमम 163

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ldquoकमावयकष रसमयतमा सविरयो न बनोदमा न मनयनोगभमाकम rdquo इमत

पमाठगतपरशनमायाः-५

38 मममटमाचिमायरनयकष कमावयपरयनोजनस मकमम

39 मविशविनमाथनयकष कमावयपरयनोजनस मकमम

40 कमावयमातम मशविकषतरकमतयाः कथस भविमत

41 भमामहिमाचिमायरनयकष कमावयस मकस करनोमत

42 अमगपपरमाणकष कमावयमविषय मकमपकमम

43 कमावयसय परयनोजनदयस मकमम

44 कमावयसय सविमारपकषकयमा मकस मपखयस परयनोजनमम ततर चि परममाणस मकमम

)9 6 विकसततसविरपममशबदयाः परमतपमादकयाः भविमत अथरशचि परमतपमादनो भविमत शबदनो महि मतरमविधयाः - विमाचिकयाः लमाकमणकयाः

वयञकशचिकषमत शबदसय तरदमविधयमादम अथरयाः अमप मतरमविधयाः - विमाचययाः लकषयनो वयङगयशचिकषमत शबदयाः यकषन वयमापमारकषणअथर बनोधयमत स वयमापमारनो विकसततयाः एविञच शबदमनषठयाः अथरबनोधकनो वयमापमारमविशकषषनो भविमत विकसततयाः विकततकषयाः शमकयाःइतयमप वयविहिमारनो मविशविनमाथकषन मकरयतकष ततर शमकयाः मतरमविधमा - अमभधमा लकणमा वयञनमा चिकषमत ततरकमाररकमाममाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoविमाचयनोऽमभधयमा बनोधयनो लकषयनो लकणयमा मतयाः

वयङगयनो वयञनयमा तमायाः सयपषसतसयाः शबदसय शकययाःrdquo इमत

एविस विमाचयमाथरसय परमतपमामदकमा अमभधमा लकषयमाथरसय परमतपमामदकमा लकणमा वयङगयमाथरसय चिपरमतपमामदकमा वयञनमा भविमत

)9 6 1 अमभधमासविरपममशबदमाथरसय परमतपमामदकमासप शमकषप आदमा भविमत - विमाचयमाथरपरमतपमामदकमा अमभधमा

अमभधमालकणममाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoततर सङककष मततमाथरसय बनोधनमादमगममामभधमाrdquo इमत

ततर मतसकषप शमकषप मधयकष सङककष मततमाथरसय सङककषत इचछमामविशकषषयाः तसय मविषयसय अथरसय बनोधनमातमकथनमातम अमभधमा अमगममा परथममा भविमत सङककष मततयाः नमाम सङककषतमविषययाः सङककषतनो नमाम कयाः इमत चिकषदमाहिगदमाधरभटटमाचिमायरयाः -

164 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

ldquoइदस पदममममम अथर बनोधयतप इमत असममातपदमादम अयमथरयो बनोदवय इमत विकषचछमा सङककषतरपमा विकसततयाःrdquoइमत

एविमकषवि सङककषतयाः सविमाभमामविकनो वयमापमार इमत मषटरीममाससकमायाः सङककषतमादकषवि पदपदमाथरयनोयाः मधयकष मनयतयाःविमाचयविमाचिकसमबनधयाः ससधयमत विमाचयविमाचिकसमबनधसततविमादकषवि विमहशबदयाः समयरपमाथर न बनोधयमत एविससमाममानयतयाः सङककष मततमाथरयो नमाम विमाचययाः शकयनो विमा मपखयमाथरयाः तसय बनोधनमातम सविजमानकषन शमाबदबनोधजननमातमआदमा अमभधमाशमकयाः

तसय सङककषतगहिसय ककष उपमायमायाः इमत परशनयाः समपदकषमत सङककषतगहिसय ततर परससदमा कमाररकमा तमावितम -

शमकगहिस वयमाकरणनोपममानकनोशमापतविमाकयमादम वयविहिमारतशचि

विमाकयसय शकषषमामदविकतकषविरदषनत समामननधयतयाः ससदपदसय विकदमायाः इमत

ततर वयमाकरणमामदभययाः सङककषतगहिसय करमश उदमाहिरणमामन परसतकयनतकष -

क) वयमाकरणमातम सङककषतगहिसय उदमाहिरणस - पमाचिकयाः इमत अतर पचधमातनोयाः कतररर णविपलपरतययकषनपमाचिकशबदसय पमाककतररर सङककषतबनोधयाः भविमत

ख) उपममानमातम सङककषतगहिसय उदमाहिरणस - गनोसदशनो गविययाः इमत गनोसदशयाः गविययाः इतयपपममानमादमगवियदशरनकषन अयस गनोसदशयाः अतयाः गवियपदविमाचययाः इमत सङककषतगहिनो भविमत

ग) ldquoमविषणपनमाररमायणयाः कक षणयाःrdquo इतयमरकनोशमातम नमारमायणमामदशबदमानमास मविषणकौ सङककषतनो गकहतकष

घ) ldquoअयमम अशविशबदविमाचययाःrdquo इतयमापतविमाकयमातम बमालयाः अयस पशपयाः अशविशबदबनोधययाः इमतसङककषतमविधमारयमत

ङि) वयविहिमारतयाः सङककषतगहिनो यथमा - उततमविकदकषन मधयमविकदमम उमदशय गमाममानय इमत उकमम तदमामधयमविकदयाः गमामम आनयमत तस गविमानयनपरविकततस दषटमा बमालकयाः विमाकयसय समासनमामदमषतपणडमानयनमथरयाः इमतजमानमामत ततयाः गमास बधमान इतयपककष मधयमविकदयाः गमास बधनमामत एविमम आविमापनोदमापमाभयमास बमालकयाः गनोशबदसयसमासनमामदममानम अथरयाः इमत सङककषतमम अविधमारयमत

चि) विमाकयशकषषमातम सङककषतगहिनो यथमा - ldquoयविमयशचिरभरविमतrdquo इमत शपतकौ यविशबदसय दषटरीघरशकककष मपरयङगकौविमा परयनोग इमत ससशययाः ततर -

ldquoविसनतकष सविरशसयमानमास जमायतकष पतरशमातनमम

मनोदममानमाशचि मतषठषनत यविमायाः कमणशशमासलनयाःrdquo इमत मविधयथरकमाकमाङकषमायमायाः परवितरममानमादमविमाकयशकषषमातम दषटरीघरशकककष यविशबदसय सङककषतगहियाः

छ) मविविकमतनमारम मविविरणमम मविविरणमातम शमकगहिनो यथमा - ldquoहिररयाः विमासपदकषवियाःrdquo इमत अतरअशविमादनकषकमाथरकतयमा हिररशबदसयमाथरयाः क इमत ससशयकष विमासपदकषवियाः इमत मविविरणमादम हिररशबदसय विमासपदकषविकषसङककषतगहिनो भविमत

सससकक तसमामहितयमम 165

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ज) ससदपदसय समामननधयमातम सङककषतगहिनो यथमा - ldquoइहि परमभननकमलनोदरकष मधकमन मधपकरयाः मपबमतrdquoइमत मधपकरशबदसय भरमरयाः मधपममककमा विमा अथर इमत ससशयकष कमलपदसमामननधयमातम मधपकरशबदसय भरमरकषसङककषतगहियाः

स चि सङककषतयाः जमातकौ गपणकष दरिवयकष मकरयमायमास चि गकहतकष अत आहि दपरणकमारयाः -

ldquoसङककषतनो गकहतकष जमातकौ गपणदरिवयमकरयमामदषपrdquo इमत

)9 6 2 लकणमासविरपममलकषयमाथरपरमतपमामदकमा भविमत लकणमा तसयमायाः मकस सविरपमममत चिकषदमाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoमपखयमाथरबमाधकष तदपकनो ययमानयनोऽथर याः परतषटरीयतकष

रढकषयाः परयनोजनमादमासकौ लकणमा शमकरमपरतमाrdquo इमत

मपखयमाथरबमाधकष मपखयमाथरसय अमभधमापरमतपमादसयमाथरसय बमाधकष रढकषयाः रमढमनममततमातम परयनोजनमातमपरयनोजनमनममततमादम विमा ययमा विकततयमा तदपकयाः मपखयमाथरसमबनधयपकयाः अनययाः अथरयाः मपखयमाथमारदम मभननमाथरयाः परतषटरीयतकषजमायतकष असकौ समा अमपरतमा आरनोमपतमा सविमाभमामविककष तरमा शमकयाः विकसततयाः लकणमानमाममकमा विकप याः परयनोजनमनममततमादमरमढमनममततमादम विमा मपखयमाथरसय बमाधनो भविमत

एविमम इयस लकणमा रमढमकलमा परयनोजनमकलमा चिकषमत मदमविधमा ततर रमढयाः नमाम परससमदयाः रमढमकलमायथमा - कसलङगयाः समाहिससकयाः इमत अतर समाहिससकतविधमरयाः चिकषतनकष एवि समभविमत अचिकषतनकषकसलङगनमामकदकषशमविशकषषकष न समभवितषटरीमत कसलङगशबदसय मपखयमाथरबमाधयाः तदमा रमढविशमातम कसलङगशबदयाःकसलङगदकषशविमासषटरी इतयथर लकणयमा परमतपमादयमत तकषन कसलङगदकषशसथयाः समाहिससकयाः इतयथरयाः समभविमत

परयनोजनमकलमायमा लकणमायमा उदमाहिरणस यथमा गङगमायमास घनोषयाः इमत अतर गङगमाशबदसय जलपरविमाहिमविशकषषनोमपखयमाथरयाः ततर घनोषयाः गमामयाः नदवि समभवितषटरीमत गङगमाशबदसय जलपरविमाहिरपसय मपखयमाथरसय बमाधयाः ततनोबमासधतनो गङगमाशबदनो विकक तमातपयरससदयकष जलपरविमाहियपकस तषटरीररपमथर लकणयमा बनोधयमत गङगमामनषठमायाःशषटरीततविपमाविनतविमादययाः धममारयाः घनोषकष अमप सषनत इमत परयनोजनमम अयस परयनोजनभकतमाथरयो वयञनयमा परमतपमादतकषइमत मविशकषषयाः

मदमविधमा चि लकणमा पपनयाः उपमादमानलकणमा लकणलकणमा चिकषमत मदमविधमा ततर उपमादमानलकणमायमालकणमम -

ldquoमपखयमाथरसयकषतरमाककषपनो विमाकयमाथरऽनवियससदयकष

सयमादमातमननोऽपयपपमादमानमादकषषनोपमादमानलकणमाrdquo इमत

ययमा लकणमाविकततयमा विमाकयमाथर अनवियससदयकष मपखयमाथरसय इतरमाककषपनोमपखयमाथरमनषठधमरमभननधममारमविचछननसय आककषपनो भविमत मपखयमाथरसय चि गहिणस भविमत समा उपमादमानलकणमातसयमा उदमाहिरणस यथमा शविकषतनो धमाविमत इमत शविकषतशबदसय गपणविमाचिकतविमातम तसय धमाविनमकरयमायमामम अननवियमातममपखमाथरबमाधनो भविमत तदमा उपमादमानलकणयमा शविकषतशबदसय शविकषतविणरमविमशषयाः अशवियाः इतयथरयाः सविषटरीमकरयतकष ततयाःअशविसय शविकषतविणरसय चि धमाविनमकरयमायमामनविययाः ससधयमत

166 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

लकणलकणमायमा लकणमम -

ldquoअपरणस सविसय विमाकयमाथर परसयमानवियससदयकष

उपलकणहिकषतपतविमादकषषमा लकणलकणमाrdquo इमत

ययमा लकणमाविकततयमा विमाकयमाथर परसय मपखयमाथरमभननसय अनवियससदयकष सविसय मपखयमाथरसय अपरणसतयमागनो भविमत उपलकणहिकषतपतविमातम सविमाथरतयमागपरयनोजकतयमा हिकषतपतविमादम एषमा लकणलकणमा तसयमा उदमाहिरणसगङगमायमायाः घनोषयाः इतयकषवि ततर गङगमापदसय जलपरविमाहिरपमाथरसय समपकणरतयाः तयमागमातम ततर उपलकणलकणमा

एविमकषवि लकणमायमायाः समारनोपमा समाधयविसमानमायाः इतयमादययाः बहिवियाः अविमानतरपरकमारमायाः समभविषनत

)9 6 3 वयञनमासविरपममवयङगयमाथरपरमतपमामदकमा भविमत वयञनमा तसयमायाः मकस सविरपमममत चिकषदमाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoमविरतमासविमभधमादमासप ययमाथरयो बनोधयतकष परयाः

समा विकसततवयरञनमा नमाम शबदसयमाथमारमदकसय चिrdquo इमत

ldquoशबदबपमदकमरणमास मविरमय वयमापमारमाभमावियाःrdquo इमत नयकषन अमभधमालकणमामदविकसततषप सविस सविमम अथरपरमतपमाद मविरतमासप ययमा शकतयमा अपरयाः विमाचयमाथरलकषयमाथमारभयमास मभनन एवि अथरयो बनोधयतकष समा विकसततयाः शबदसयअथरसय परकक मतपरतययमादकषशचि वयञनमानमाममकमा एविस वयञनमा तप अमभधमालकणमामदसकलविकसततभयनो वयमतररकमाआलङकमाररकपरपञचकष सपपरससदमा नकतनमा कमाचिन विकसततयाः

यथमा उदमाहिरणस - गतनोऽसतमकर याः इमत अतर करकीडनतस बमालकस परमत मपतपयाः उककौ गकहिस गचछ इतयथरयोवयञनयमा बनोधयतकष स चि वयङगयमाथरयो धविमनयाः परतषटरीयममानमाथरयो गमय इमत चि वयविमहरियतकष

एतमादशसय अनपभविससदसय अथरसय परमतपमादनमाय एवि वयञनमा विकसततयाः तसयमायाः विकततकषयाः आमविभमारवियाःआननदविधरनमाचिमायरसय धविनयमालनोकनमामककष गनथकष परथमस दशयतकष

समा चि विकसततयाः - अमभधमामकलमा लकणमामकलमा चिकषमत मदमविधमा ततर अमभधमामकलमायमा लकणस तमावितम -

ldquoअनकषकमाथरसय शबदसय ससयनोगमाददमनरयषनतरतकष

एकतरमाथरऽनयधषटरीहिकषतपवयरञनमा समामभधमाशयमाrdquo इमत

अमभधयमा ससयनोगमाददयाः शबदसय ससयनोगमाददयाः एकषसमननथर मनयषनतरतकष अनयधषटरीहिकषतपयाः वयञनमाअमभधमामकलमा भविमत

ससयनोगमाददयाः इतयतरमामदपदकषन मविपरयनोगमादययाः गकहनतकष ककष शमकमनयमामकमायाः ससयनोगमादययाः इमत चिकषतकमाररकमा-

ससयनोगनो मविपरयनोगशचि समाहिचियर मविरनोसधतमा

अथर याः परकरणस सलङगस शबदसयमानयसय समननसधयाः

समामथयरमकौमचितषटरी दकषशनो कमालनो वयमकयाः सविरमादययाः

शबदमाथरसयमानविचछकषदकष मविशकषषसमकमतहिकषतवियाः इमत

सससकक तसमामहितयमम 167

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

शबदमाथरसय अनविचछकषदकष समत ससयनोगमादययाः तमननयमामकमायाः भविषनत ससयनोगमादषटरीनमास करमकषणनोदमाहिरणमामनपरसतकयनतकष -

क) ससयनोगकष उदमाहिरणस तमावितम सशङखचिकरनो हिररयाः इमत हिररशबदयाः मविषणपयममामदनमानमाथरविमाचिकयाः परनतपअतर शङखचिकरसमबनधमातम हिररशबदनो मविषणविथर मनयमयतकष

ख) मविपरयनोगकष अशङखचिकरनो हिररयाः इतयपदमाहिरणमम हिररशबदसय नमानमाथरविमाचिकतविकष अमपशङखचिकरसमहितसय एवि मविपरयनोगमातम हिररशबदयाः मविषणविथर मनयमयतकष

ग) समाहिचियर उदमाहिरणस तमाविदम भषटरीममाजपरनकौ इमत ldquoअजपरनयाः ककप भकष पमाथर कमातरविषटरीयरमयकरयनोयाःrdquoइतयमामदकनोषमातम अजपरनशबदसय पमाथरयाः कमातरविषटरीयमारजपरनयाः विमा इतयमादथरसनदकषहिकष भषटरीमसमाहिचियमारदम अजपरनयाः पमाथरयाः

घ) मविरनोसधतमायमास कणमारजपरनकौ इतयपदमाहिरणमम अतरमामप अजपरनशबदसय नमानमाथरसय कणरमतमविरदपदसमाहिचियमारतम पमाथमारथर शमकयाः

ङि) अथरयो नमाम परयनोजनमम अथर भविषचछदकष सथमाणपस विनदकष इतयपदमाहिरणमम सथमाणपशबदसयशङकरपरसतरखणडमामदनमानमाविमाचिकसय भविचछकषदरपपरयनोजनबलमातम शङकरमाथर शमकयाः

चि) परकरणकष उदमाहिरणस भविमत सविर जमानमामत दकषवियाः इमत अतर दकषविपदकषन सपरनकपयनोयाः सनदकषहिकषरमाजपरकरणमातम दकषविशबदनो नकपपरकयाः

छ) सलङगस नमाम धमरयाः अतरनोदमाहिरणस कप मपतनो मकरधविजयाः इमत मकरधविजशबदसयकमामदकषविसमपदरिविमाचिकसय कनोपरपपरमामणधममारतम सलङगमातम कमामदकषविमाथर शमकयाः

ज) अनयशबदसमननधकौ दकषवियाः पपरमाररयाः इतयपदमाहिरणमम पपरमाररशबदयाः खलकष महिमादकषविकष चि वितरतकष अतरदकषविपदसमामननधयमातम पपरमाररशबदसय महिमादकषविमाथरत शमकयाः मनयमयतकष

झ) समामथयर उदमाहिरणस मधपनमा मततयाः मपकयाः इमत मधपशबदयाः मदमाथर विसनतमाथर चि वितरतकष ततर मदकषनमपकमदसयमापरससदतविमातम समामथयमारतम मधपशबदयाः विसनतविमाचिकयाः

ञ) औमचितयमामपदमाहिरणस तमावितम यमातप विनो दमयतमामपखमम इमत मपखशबदसय नमानमाथरपरकसय अतरऔमचितयमातम समासमपखयकष शमकयाः

ट) दकषशयाः नमाम सथमानमम अतरनोदमाहिरणस मविभमामत गगनकष चिनदरियाः इमत चिनदरिशबदयाः इनदरिकष कपकररकष शमशमन चिवितरतकष अतर गगनरपदकषशमातम चिनदरिशबदसय शमशमन शमकयाः मनयमयतकष

ठ) कमालकष दमाहिरणस मनमश मचितरभमानपयाः इमत मचितरभमानपयाः सकयरयो विमह विमा इमत सनदकषहिकष मनशमाकमालमातममचितरभमानपशबदसय विहकौ शमकयाः मनयमयतकष

ड) वयमकनमारम सलङगमम ततरनोदमाहिरणस भमामत रथमाङगमम इमत रथमाङगशबदयाः चिकरपरकयाःचिकरविमाकपमकपरकशचि अतर नपपससकसलङगमातम रथमाङगशबदसय चिकरकष शमकयाः मनयमयतकष एविमकषवि सविरमादययाःशबदमाथरसय मनयमामकमा भविषनत

अमभधमामकलमायमा उदमाहिरणस तमावितम-

दपगमा रलमङघतमविगहिनो मनससजस सममषटरीलयशचिकषतसमा

168 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

परनोददरिमाजकलनो गकहिषटरीतगररममा मविशविगविकतनो भनोमगमभयाः

नकतरकषशकक तकषकणनो मगररगपरकौ गमाढमास ममतस धमारयनम

गमाममाकरमय मविभकमतभकमषततनक रमाजतयपममाविलभयाः इमत

अतर उममाविलभयाः मशवियाः उममानमाममकमायमा रमाजममहिषयमायाः सविमामषटरी भमानपदकषविनकपनो विमा इमत सनदकषहिकष परकरणकषनअमभधयमा उममाविलभशबदसय उममानमाममकमायमा रमाजममहिषयमायाः सविमामषटरी भमानपदकषविनकपयाः इतयथर आयमामत ततयाःअमभधमामकलयमा वयञनयमा गकौरषटरीविलभयाः मशवियाः इतयथरयाः सविषटरीमकरयतकष एविमम उममानमाममकमायमायाः रमाजममहिषयमायाः सविमामषटरीभमानपदकषवियाः गकौरषटरीपमतयाः मशवियाः इवि इमत फलमत

लकणमामकलमायमा वयञनमायमा उदमाहिरणस तमावितम -

rdquoलकणनोपमासयतकष यसय कक तकष तततप परयनोजनमम

ययमा परतयमायतकष समा सयमादम वयञनमा लकणमाशयमाrdquo इमत

यसय परयनोजनसय कक तकष लकणमा उपमासयतकष ततम परयनोजनस यय बनोधयतकष समा लकणमामकलमा वयञनमाभविमत

यथमा गङगमायमास घनोषयाः इतयतर गङगमाशबदसय गङगमातषटरीरकष परयनोजनलकणमा एविस लकणमा मविरतमा लकणमायमासशषटरीततविपमाविनतविमादमतशययाः परयनोजनस भविमत समा परयनोजनस वयञनयमा बनोधयतकष अतनो वयञनमा लकणमामकलमाभविमत

इतयाः अमप शमाबदषटरी आथरतरी इतयमादययाः वयञनमायमा नदककष परकमारमा भविनतषटरीतयलस मविसतरकषण

पमाठगतपरशनमायाः-६

45 शबदयाः कमतमविधयाः ककष चि तकष

46 अथरयाः कमतमविधयाः ककष चि तकष

47 विकसततयाः नमाम कमा

48 विकततकषयाः कमत भकषदमायाः ककष चि तकष

49 अमभधमालकणस मकमम

50 गदमाधरनयकष सङककषतयाः कयाः

51 सङककषतयाः कप तर कप तर गकहतकष

52 लकणमासविरपस मकमम

53 रमढमकलमायमा लकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

54 परयनोजनमकलमायमा लकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

55 उपमादमानलकणमा कमा

56 लकणलकणमा कमा

सससकक तसमामहितयमम 169

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

57 उपमादमानलकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

58 लकणलकणमायमायाः मकमपदमाहिरणमम

59 वयञनमासविरपस मकमम

60 वयञनमा समाममानयतयाः कमतमविधमा ककष ककष

61 शमकमनयमामकपरमतपमामदकमास कमाररकमास विणरयत

)9 7 रससविरपममकमावयसय परमस परयनोजनस रसमासविमादयाः स चि रसयाः कयाः इमत परशनयाः समपदकषमत असयनोततरस तमावितम

रसयतकष आसविमादतकष इमत रसयाः अथमारतम कमावयनमाटमामदकलमासप परममासविमादनो महि रसयाः अयमकषवि रसयाःकमावयमातमकषमत परमतमषठतयाः असयदवि उनमकषषमाय कविययाः चिकषषनतकष सहदयमाशचि अमपमकषवि कमावयमाधययनकषनआसविमादयषनत ldquoन महि रसमादतकष कषशचिदथरयाः परवितरतकषrdquo इमत भरतमपमनविचिनस रससय कमावयमातमतविसपरमतषठमापयमत

तसय रससय सविरपपरकस सकतरस तमाविदम - ldquoमविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररससयनोगमादम रसमनषपसततयाःrdquoइमत मविभमाविसय अनपभमाविसय वयमभचिमाररणयाः चि ससयनोगमातम रससय मनषपसततयाः

कनो मविभमावियाः इमत परशनकष उततरस तमाविदम मविभमावयनतकष लनोकनोततरतविकषन सहदयहदयकष आसविमादयनोगयमायाःमकरयनतकष रतयमामदसथमामयभमाविमायाः यकषन स रमामकक षणमामदयाः कमावयकष मनविकषमशतयाः सनम मविभमावियाः भविमत दपरणकषमविभमाविलकणमम-

रतयमादपदनोधकमायाः लनोककष मविभमाविमायाः कमावयनमाटयनोयाः इमत

अनपभमावियाः क इमत चिकषदम अनपभमावियमत रतयमादषटरीनम सथमामयननो भमाविमानम इतयनपभमावियाः अथमारदममविभमाविमामदगतचिकषषमा अनपभमावियाः तलकणस दपरणकष -

उदपदस कमारणदयाः सविदयाः सविदबर महिभमारविस परकमाशयनम

लनोककष ययाः कमायररपयाः सनोऽनपभमावियाः कमावयनमाटयनोयाःइमत

कनो नमाम वयमभचिरमत अषसथरतयमा मतषठमत इमत मनविरदपरभकमतयाः वयमभचिमाररभमावियाः षसथरतयमा वितरममानकषमहि रतयमादकौ मनविरदमामदयाः परमादपभमारविमतरनोभमाविमाभयमामम आमभमपखयकषन चिरमत इमत वयमभचिमाररभमावियाः भविमतवयमभचिमाररणयाः तमावितम - मनविरदयाः आविकषगयाः ददनयमम शमयाः मदयाः जडतमा औगषयमम मनोहियाः मविबनोधयाः सविपनयाःअपसममारयाः गविरयाः मरणमम अलसतमा अमषरयाः मनदरिमा विमहितथयाः औतसपकयमम उनममादयाः शङकमा समकमतयाः ममतयाःवयमासधयाः सनतरमासयाः लजजमा हिषरयाः असकयमा मविषमादयाः धकमतयाः चिपलतमा गलमामनयाः मचिनतमा मवितकर शचि

मविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररणमास ससयनोगकष समत सथमामयभमावियाः रसतविस परमापननोमत इमत सकतरसयमाशययाःरमतशनोकमामदभमावियाः रसतविपरमापतकषयाः पकविरपयरनतस षसथरतविकषन एवि मतषठमत अतयाः रमतशनोकमामदभमावियाः सथमामयभमावियाःइतयपचयतकष लनोकषककष सथमामयभमाविमायाः नवि सषनत तकष तमावितम-

170 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

ldquoरमतहिमारसशचि शनोकशचि करनोधनोतसमाहिकौ भयस तथमा

जपगपपसमा मविसमयशचिकषतथमषकौ परनोकमायाः शमनोऽमप चिrdquo इमत

रससविरपसय वयमाखयमानमाविसरकष चितविमारनो विमादमायाः समपपलभयनतकष तकष तमावितम - रसयाः उतपदतकष इमतभटटलनोलटसय उतपसततविमादयाः रसयाः अनपमषटरीयतकष इमत शषटरीशङकप कसय अनपमममतविमादयाः रसयाः भपजयतकष इमतभटटनमायकसय भपमकविमादयाः रसयाः अमभवयजयतकष इमत अमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः एतकषषप विमादकषषपअमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः एवि मविदमदयाः ससदमानतरपकषण सविषटरीकक तयाः

एविस रससकतरकष अमभवयमकविमादमानपसमारकषण मनषपसततयाः इतयसय अमभवयमकयाः इतयथरयाः एविस चि सकतरमाथरयोभविमत - मविभमाविसय अनपभमाविसय वयमभचिमाररभमाविसय चि ससयनोगमातम सथमामयभमावियाः रसमातमनमा अमभवयजयतकष इमतअतयाः अमभवयमकविमादसमथरकयाः मविशविनमाथकमविरमाज आहि -

ldquoमविभमाविकषनमानपभमाविकषन वयकयाः सञचमाररणमा तथमा

रसतमामकषमत रतयमामदयाः सथमामयभमावियाः सचिकषतसमाममrdquo इमत

विसतपतसतप मचिनतयममानकष रसमायाः आसविमादनतकष इमत तप परयनोगनो न भविमत यतनो महि आसविमाद एवि रसयाःअत आहि अमभनविगपपतयाः - ldquoरसमायाः परतषटरीयनतकष इमत तप ओदनस पचिमत इमतविदम वयविहिमारयाःrdquo इमत रससयसविरपगभरयाः आसविमादनपरकमारयाः परसतपतनो दपरणकमारकषण-

ldquoसततविनोदरिकषकमादखणडसविपरकमाशमाननदमचिनमययाः

विकषदमानतरसपशरशकनयनो बहममासविमादसहिनोदरयाः

लनोकनोततरचिमतकमारपरमाणयाः कद षशचितपरममातकमभयाः

सविमाकमारविदमभननतविकषनमायममासविमादतकष रसयाःrdquo इमत

बमाहमकषयमविमपखतमापमादकयाः कशचिन आनतरनो धमरयाः सततविमम बमाहमकषयमामन कमावयमादमहिभकरतमामनघटपटमादषटरीमन तकषभययाः मविमपखतमापमादकयाः विदमपखयपरयनोजकयाः धमरयाः सततविमम तसय उदरिकषकमातम एकयाः अखणडयाःआननदसविरपयाः अनयजकषयपदमाथरसपशररमहितयाः आननदमयतविमादम बहमसमाकमातकमारसदशयाः लनोकनोततरचिमतकमारयाःपरमाणनो यसय स रसयाः मनजदकषहिविदम अमभननतविकषन कद षशचितम सहदयदयाः आसविमादतकष

यकषषमामकषवि भमाविमानमास लनोककष अनपभवियाः तकषषमामकषवि कमावयकष लनोकनोततरतयमा अनपभवियाः एतसय कमारणस भविमतसमाधमारणषटरीकरणमम मविभमाविमानपभमाविमामदषप सहदयमानमास मनयाः यथमा यथमा परवितरतकष तथमा तथमा तनमयतमा विधरतकष तदमारजसतमसषटरी अमभभकय बमाहमकषयमविमपखतमापमादकसय सततविसय उदरिकषकनो जमायतकष तदमादकषशकमालमामदसकललकौमककनोपमासधसमबनधमानमास कययाः सहदयसय जमायतकष तदमा मविभमाविमादययाः समाधमारणमायाःमनमविरशकषषमा भविषनत एष एवि वयमापमारयाः समाधमारणषटरीकरणमम तदमा समाधमारणषटरीकक तदयाः मविभमाविमामदमभयाः अमभवयकयाःरतयमामदयाः सथमामयभमावियाः रसतविस परमापननोमत एविस समाधमारणषटरीकक तमविभमाविमामदवयकयाः सथमामयभमावियाः रसयाःइतयमालङकमाररकसमययाः पषणडतरमाजयाः जगननमाथयाः ldquoरतयमादविषचछननमा भगमाविरणमा मचिदकषवि रसrdquo इमत मभननस मतसपपषणमामत तसय मतसय दपरहितविमातम नमालनोचयतकष अतर

कमत पपनयाः रसमा भविनतषटरीमत परशनकष सथमामयभमाविमानमास नवितविमातम नवि रसमा भविनतषटरीमत उततरमम तकष चि -

सससकक तसमामहितयमम 171

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ldquoशङगमारहिमासयकरणमा रकौदरिविषटरीरभयमानकमायाः

बषटरीभतसनोऽदपत इतयषकौ शमानतनोऽमप नविमनो रसयाःrdquo इमत

तकषषमास रसमानमास सथमामयभमाविमानमास विणमारनमास दकषविमानमास चि तमासलकमा अधयाः परसतकयतकष -

करमयाः रसयाः सथमामयभमावियाः दकषवितमा विणर याः

१ शङगमारयाः रमतयाः मविषणपयाः शयमामयाः

२ हिमासययाः हिमासयाः परमथगणयाः शविकषतयाः

३ करणयाः शनोकयाः यमयाः कपनोतयाः

४ रकौदरियाः करनोधयाः रदरियाः रकयाः

५ विषटरीरयाः उतसमाहियाः महिकषनदरियाः हिकषमविणरयाः

६ भयमानकयाः भयमम कमालयाः कक षणयाः

७ बषटरीभतसयाः जपगपपसमा महिमाकमालयाः नषटरीलयाः

८ अदपतयाः मविसमययाः गनधविरयाः पषटरीतयाः

९ शमानतयाः शमयाः नमारमायणयाः अमतधविलविणरयाः

पमाठगतपरशनमायाः-७

62 रससकतरस मकमम

63 रससय चितविमारनो विमादमायाः कसय कसय ककष ककष

64 मविभमाविलकणस मकमम

65 अनपभमाविलकणस मकमम

66 वयमभचिमाररभमाविसय लकणस मकमम

67 रसमविषयकष कसय विमादयाः सविमारपकषकयमा शकषषठयाः

68 अमभनविगपपतमतकष रससकतरसयमाथरयाः कयाः

69 दपरणनोकमा रसमामभवयमककमाररकमा

70 रसमासविमादकमाररकमास सलखत

71 ककष न वयमापमारकषण मविभमाविमादययाः मनमविरशकषषमा भविषनत

72 सथमामयभमाविसय मकस लकणमम

172 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

73 ककष सथमामयभमाविमा भविषनत

74 जगननमाथसय रसलकणस मकमम

75 कमत रसमायाः भविषनत

76 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास कमा कमा दकषवितमा

77 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास ककष ककष विणमारयाः

78 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास कमा कमा दकषवितमा

79 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास ककष ककष विणमारयाः

80 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास कमा कमा दकषवितमा

81 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास ककष ककष विणमारयाः

पमाठसमारयाः

कमावयसय समषटरीचिषटरीनतयमा पररशषटरीलनमाय कमावयनोपकमारकतयमा मनममरतमम अलङकमारशमासतरमम कमावयसयदपरणभकतस भविमत अलङकमारशमासतरमम अलङकमारशमासतरनोककष न ममागरण कमावयसय पररशषटरीलनकषन एवि कमावयसय यथमाथरजमानस भविमत कमावयमानपशषटरीलनमाय सससकक तसमामहितयपरमपरमायमास रमचितकषषप अलङकमारशमासतरकषषप आननदविधरनकक तनोधविनयमालनोकयाः जगननमाथकक तयाः रसगङगमाधरयाः मममटमाचिमायरकक तयाः कमावयपरकमाशयाः दषणडरमचितयाः कमावयमादशरयाःमविशविनमाथकमविरमाजकक तयाः समामहितयदपणरयाः रमाजशकषखरकक तमा कमावयमषटरीममाससमा अपपय-दषटरीमकतकक तयाः कप विलयमाननदयाःइतयमादययाः गनथमायाः अतयनतस परससदमायाः

कमावयरससकमानमास सहदयमानमास परममादरणषटरीययाः कमवियाः कमावयसससमारसय परजमापमतयाः भविमत कविक विणरनकषइतयसममादमातनोयाः कमविशबदनो मनषपननयाः ययाः कवितकष स कमवियाः कमवियाः सविपरमतभयमा सरसयमा विमाणयमा विणरयमतपरमतभमा महि मदमविधमा - कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चि ततर कमारमयतरषटरीपरमतभयमा एवि कमवियाः कमावयस मनममारमत कमवियाःविमासतमविकमाथरमकषवि लनोकनोततरचिमतकमारसमननविकषशनकषन विणरयमत एविस कमवियाः समाममानयतयाः कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानमवयपतपसततविमानम विणरमयतमा कमावयमषटरीममाससमामदशमा कमवियाः मतरमविधनो भविमत शमास तरकमवियाः कमाव यकमवियाः उभयकमवियाःचिकषमत

सकयरयाः यथमा परकमाशनशमकस मविनमा मकममप परकमाशमयतपस न समथर एविमकषवि परमतभमास मविनमा कमवियाः कमावयससषप स न समथरयाः तसयमायाः सविरपस - ldquoपरजमा नविनविनोनमकषषशमासलनषटरी परमतभमा मतमाrdquo इमत भटटतकौतयाः एविस परकमारकषणबहिहमभयाः आलङकमाररकद याः परमतभमायमा बहिहमन लकणमामन परनोकमामन रमाजशकषखरमतकष समा परमतभमा कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरीचिकषमत मदमविधमा ततर कविकषयाः कमावयरचिनमायमामम उपकमाररकमा कमारमयतरषटरी परमतभमा भमाविमयतरषटरी परमतभमा तपकमावयसयमानपशषटरीलनकष सहदयमानमास भमाविपकमानमामपपकमाररकमा परमतभमा एवि कमावयसय कमारणमम इमत भमामहियाःवयपतपसततयाः परमतभमा चि कमावयसय कमारणमममत रमाजशकषखरयाः वयपतपसततयाः नमाम उमचितमानपमचितमविविकषकयाः इमत परमतभमावयपतपसततयाः अभयमासयाः इतयकषतततरयस कमावयकमारणमममत मममटमाचिमायरयाः अभयमासनो नमाम मनरनतरस कमावयसय मनममारणकष

सससकक तसमामहितयमम 173

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अधययनकष विमा परविकसततयाः रदरिटसय दषणडनशचि नयकष अमप एतदकषवि धविनयमालनोकमतपयमारलनोचिनकषन ससदमानतरपकषणइदस विकपस शकयतकष यतम परमतभमा एवि कमावयसय कमारणमम वयपतपसततयाः अभयमासशचि परमतभमासहिमायकयाः

भमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम सहदययाः तसय लकणमपकमम अमभनविगपपतपमाददयाः - ldquoयकषषमासकमावयमानपशषटरीलनमाभयमासविशमादम मविशदषटरीभकतकष मननोमपकप रकष विणरनषटरीयतनमयषटरीभविनयनोगयतमा तकष एवि कमविहदयससविमादभमाजयाःससहदयमायाःrdquo इमत

ततयाः कमविकमर कमावयस विमणरतमम तसय कमावयसय बहिहमन लकणमामन आलङकमाररकद याः परनोकमामन तकषषपविमामनभमामहिमममटमादययाः शबदमाथरपरमाधमानयकषन ककष चिन दषणड-जगननमाथ-कमविरमाजमादययाः चि शबदसय परमाधमानयकषनकमावयलकणस परनोकविनतयाः अषसमनम पमाठकष अमगपपरमाणनोकसय दषणडपरनोकसय आननदविधरनसय भमामहिसय

विमामनसय भनोजसय मममटसय जगननमाथसय मविशविनमाथकमविरमाजसय चि कमावयलकणमामन ससगकहिषटरीतमामन तकषषपमविशविनमाथकमविरमाजसय ldquoविमाकयस रसमातमकस कमावयममrdquo इतयसय विणरनमाविसरकष विमाकयसविरपस पदसविरपस चि दषममतत आकमाङकषमा यनोगयतमा आससततशचि दषमा तचचि कमावयस धविमनकमावयस गपणषटरीभकतवयङगयस चिकषमत मदमविधमम ततयाःदशयशवयभकषदकषन पपनयाः ददमविधयस तसय इतयकषविस कमावयस परमतपमामदतमम

तसय कमावयसय परयनोजनमामन ससगकहिषटरीतमामन मममटनोकस मविशविनमाथनोकमम अमगपपरमाणनोकस चि परयनोजनमतरससगकहिषटरीतमम ततयाः ससदमानतरपकषण पपरषमाथरबनोधनो रसमासविमादशचि कमावयसय परयनोजनमममत आगतमम ततरमामपरसमासविमाद एवि परमस परयनोजनमम

शबदमनषठयाः अथरपरमतपमादकनो वयमापमारमविशकषषनो भविमत विकसततयाः समा चि मतरमविधमा - अमभधमा लकणमा वयञनमाचिकषमत ततर विमाचयमाथरबनोसधकमा अमभधमा लकषयमाथरबनोसधकमा लकणमा वयङगयमाथरबनोसधकमा वयञनमा चि भविमत ततरअमभधमा महि सङककष मततमाथरसय बनोसधकमा सङककषतसतप जमातकौ गपणकष दरिवयकष मकरयमायमास चि गकहतकष मपखयमाथरबमाधकष रढकषयाःपरयनोजनमादमा मपखयमाथरसमबदयाः अनयमाथरयाः ययमा बनोधयतकष समा अमपरतमा शमकलरकणमा समा महि रमढमकलमापरयनोजनमकलमा इमत परमाधमानयकषन मदमविधमा ततयाः उपमादमानलकणमा लकणलकणमा इमत चितपमविरधमा एविस लकणमायमाबहिमवि भकषदमायाः सषनत वयञनमा तप अमभधमादमासप मविरतमासप वयङगयमाथरपरमतपमादनमाय परवितरतकष समा महि अमभधमामकलमालकणमामकलमा चिकषमत मदमविधमा अमभधमामकलमायमायाः परमतपमादनमाविसरकष शमकमनयमामकमायाः ससयनोगमादयनो विमणरतमायाः एविससममासकषन विकसततसविरपस परनोकमम

ततयाः रससविरपस पयमारलनोमचितमम ततर रससकतरसय वयमाखयमानकमालकष चितविमारनो विमादमायाः परनोकमायाः तकषषपअमभनविगपपतसयमामभवयमकविमादयाः ससदमानतभकतयाः ततर रससकतरसथमानमास मविभमाविमानपभमाविवयमभचिमारमाणमास लकणमामनपरनोकमामन ततयाः समषटरीकरणस मकमममत परनोकमम रसमासविमादपरकमारयाः दपरणकमाररकमामदशमा परनोकयाः ततयाःसथमामयभमाविमानमास नवितविमातम नवि रसमायाः परनोकमायाः तकषषमास समाममानयतयाः सथमामयभमावि-विणर-दकषवितमानमास ससगहिरपकषण एकमातमासलकमा परसतपतमा एविस सममासकषन असय पमाठसय समारयाः परनोकयाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 कमविसविरपस कमविभकषदमानम चि विणरयत

174 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

2 परमतभमासविरपस विणरयत

3 कमावयनोतपततकौ हिकषतपमविषयकष मतमामन विणरयत

4 सहदयसविरपस विणरयत

5 कमावयसविरपस विणरयत

6 विमाकयलकणस विणरयत

7 आकमाङकषमा-यनोगयतमा-आससततलकणमामन विणरयत

8 कमावयपरयनोजनमामन चि विणरयत

9 विकसततसविरपस परमतपमाद एकमास विकसततस परमतपमादयत

10 अमभधमास परमतपमादयत

11 लकणमास विणरयत

12 सङककषतगहिनोपमायमानम विणरयत

13 शमकमनयमामकमानम विणरयत

14 वयञनमास विणरयत

15 रससविरपस विणरयत

16 रससकतरस पयमारलनोचियत

17 रसभकषदमानम विणरयत

18 कमविशबदयाः कसममादम धमातनोयाः - क) कप धमातनोयाः ख) कविकधमातनोयाः ग) कवधमातनोयाः

19 कमविभकषदकषषप नमाषसत - क) शमासतरकमवियाः ख) समकमतकमवियाः ग) कमावयकमवियाः घ) उभयकमवियाः

20 कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम कयाः ndash क) कमवियाः ख) सहदययाः ग) नमायकयाः घ) परमतनमायकयाः

21 परखयमा कमा - क) कमारमयतरषटरीपरमतभमा ख) भमाविमयतरषटरीपरमतभमा ग) वयपतपसततयाः घ) अभयमासयाः

22 कमावयसय मकस परमस परयनोजनमम - क) यशनोलमाभयाः ख) पपरषमाथरबनोधयाः ग) रसमासविमादयाः घ)

वयविहिमारजमानमम

23 गङगमायमास घनोषयाः इतयतर कमा लकणमा - क) रमढमकलमा ख) परयनोजनमकलमा ग) उपमादमानलकणमा

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१ 1 कमविशबदयाः कविकधमातनोयाः उतपननयाः

2 कमविममाहिमातमयपरकमम आननदविधरनसय विचियाः-ldquoअपमारकष कमावयसससमारकष कमविरकषकयाः परजमापमतयाःयथमासमद रनोचितकष मविशविस तथकषदस पररवितरतकषrdquo इमत

सससकक तसमामहितयमम 175

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

3 कमवियाः कमारमयतरषटरीपरमतभयमा कमावयस मनममारमत

4 कमविशबदसय यमासकनयकष करमानतदशरतरी इतयथरयाः

5 रमाजशकषखरमतकष परमतभयमा सहि वयपतपसततयाः कमावयमनममारणमाय अपकषकतकष

6 कविकषलरकणस तमावितम कमारमयतरषटरीपरमतभमाविमानम वयपतपसततममानम विणरमयतमा कमवियाः

7 कमवियाः तरमविधयाः - शमासतरकमवियाः कमावयकमवियाः उभयकमविशचिकषमत

8 ययाः कमवियाः शमास तरषटरीयमविषयमानम कमाव यरपकषण परस तकौमत स शमासतरकमवियाः

9 ययाः कमवियाः विचिनोविदमचितरयकषण शमास तरसथसय तकर ककर शसय अथरसय शदसथलयस समपमादयमत स कमावयकमवियाः

10 ययाः कमवियाः सविमानपभविसय आधमारकषण शमासतरषटरीयस मविषयस तथमा परसतकौमत यथमा शमास तरषटरीयरपकषण सहि कमावयरपममप धरमत स उभयकमवियाः

उततरमामण-२ 11 भटटतकौतसय मतकष तप - ldquoपरजमा नविनविनोनमकषषशमासलनषटरी परमतभमा मतमाrdquo इमत

12 अमभनविगपपतमाचिमायमारणमास मतकष तप - ldquoअपकविरविसतपमनममारणकममा परजमा परमतभमाrdquo इमत

13 जगननमाथनयकष परमतभमालकणस तप - ldquoकमावयघटनमानपकक लशबदमाथरयोपषसथमतयाः परमतभमाrdquo इमत

14 रमाजशकषखरनयकष परमतभमालकणस तप - ldquoयमा शबदगमाममम अथरसमाथरमम अलङकमार-तनतरमम उमकममागरमम अनयदमप तथमामविधमम असधहदयस परमतभमासयमत समा परमतभमाrdquo इमत

15 रमाजशकषखरनयकष परमतभमा मदमविधमा - कमारमयतरषटरी भमाविमयतरषटरी चिकषमत

16 वयपतपसततयाः नमाम उमचितमानपमचितमविविकषकयाः

17 अभयमासयाः नमाम मनरनतरस गनथसयमाधययनकष ससरचिनकष विमा वयपतपसततयाः

18 परमतभमा अभयमासयाः वयपतपसततशचि कमावयसय कमारणमामन मममटनयकष

19 विसतपतयाः परमतभमा कमावयसय कमारणमम

उततरमामण-३ 20 सहदयलकणस तमावितम - ldquoयकषषमास कमावयमानपशषटरीलनमाभयमासविशमादम मविशदषटरीभकतकष मननोमपकप रकष विणरनषटरीयमविषयतनमयषटरीभविनयनोगयतमा तकष एविहदयससविमादभमाजयाः सहदयमायाःrdquo इमत

21 सरसवितयमायाः तततविदयस कमवियाः सहदयशचि

22 सहदययाः भमाविमयतरषटरीपरमतभमाविमानम

23 सहदयसय भमाविकयाः भमाविपकयाः रससकयाः सचिकषतमायाः इतयमादषटरीमन नमाममानतरमामण

उततरमामण-४ 24 कमावयशबदकष कमविशबदयाः षयञपरतययशचि

25 कमावयशबदमनषपततकौ गपणविचिनबमाहमणमदभय कमर चि इमत सकतरमम

176 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

26 अमगपपरमाणनोकस कमावयलकणस तप -ldquoससककषपमादम विमाकयममषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरीकमावयस सफप रदलङकमारस गपणविदनोषविसजरतममrdquo इमत

27 दषणडपरनोकस कमावयलकणस तप - ldquoशरषटरीरस तमाविमदषमाथरवयविषचछननमा पदमाविलषटरीrdquo इमत

28 भमामहिपरनोकस कमावयलकणस तप - ldquoशबदमाथरयौ समहितकौ कमावयममrdquo इमत

29 आननदविधरननोकस कमावयलकणस तप - ldquoसहदयहदयमाहमामदशब दमाथरमयत विमकषवि कमाव यलकणममrdquo इमत

30 जगननमाथनोकस कमावयलकणस तप - ldquoरमणषटरीयमाथरपरमतपमादकयाः शबदयाः कमाव यममrdquo इमत

31 मममटसय कमावयलकणस तप - ldquoतददनोषकौ शबदमाथरयौ सगपणमाविनलङकक तषटरी पपनयाः कविमामपrdquo इमत

32 मविशविनमाथसय कमावयलकणस तप - ldquoविमाकयस रसमातमकस कमावयममrdquo इमत

33 विमाकयलकणस दपरणनयकष तप - ldquoविमाकयस सयमादनोगतमाकमाङकषमाससततयपकयाः पदनोचचिययाःrdquo इमत

34 पदलकणस दपरणनयकष तप rdquoविणमारयाः पदस परयनोगमाहिमारनषनवितदकमाथरबनोधकमायाःrdquo इमत

35 आकमाङकषमा तप पदमानमास पदमानतरसमापकषकतमा भविमत आकमाङकषमा

36 यनोगयतमा तप पदमाथमारनमास परसपरसमबनधकष बमाधमाभमावियाः

37 आससततनमारम पदमाथरयोपषसथतकषयाः अवयविधमानमम

उततरमामण-५ 38 मममटमाचिमायरनयकष कमावयपरयनोजनस तप -ldquoकमावयस यशसकषऽथरकक तकष वयविहिमारमविदकष मशविकषतरकतयकषसदयाः परमनविकरतयकष कमानतमासषममततयनोपदकषशयपजकषrdquo इमत

39 मविशविनमाथनयकष कमावयपरयनोजनस तप -ldquoचितपविरगरफलपरमामपतयाः सपखमादलपसधयमाममपकमावयमादकषवि यतसतकषन ततसविरपस मनरपयतकषrdquo इमत

40 कमावयमातम भगविननमारमायणमादषटरीनमास पकजनकषन मशविकषतरकमतयाः भविमत

41 भमामहिमाचिमायरनयकष तप ldquoधममारथरकमाममनोककषषप विदचिकणयस कलमासप चि करनोमत ककीमतर परषटरीमतस चि समाधपकमावयमनषकषविणममrdquo इमत

42 अमगपपरमाणकष कमावयमविषयकष उकस तप -ldquoनरतविस दपलरभस लनोककष मविदमा ततर सपद पलरभमा कमवितविस दपलरभस लनोककष शमकसततर सपदपलरभमाrdquo इमत

43 कमावयसय परयनोजनदयस तप पपरषमाथरबनोधयाः रसमासविमादशचि

44 कमावयसय सविमारपकषकयमा रसमासविमादयाः मपखयस परयनोजनमम ततर चि परममाणस तप - ldquoकमावयकष रसमयतमा सविरयो न बनोदमा न मनयनोगभमाकम rdquo इमत ममहिमभटटसय विचियाः

उततरमामण-६

सससकक तसमामहितयमम 177

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

45 शबदयाः मतरमविधयाः - विमाचिकयाः लकषयकयाः वयञकशचि

46 अथरयाः मतरमविधयाः - विमाचयनो लकषयनो वयङगयशचि

47 शबदमनषठयाः अथरबनोधकनो वयमापमारमविशकषषनो भविमत विकसततयाः

48 विकततकषयाः तरयनो भकषदमायाः - अमभधमा लकणमा वयञनमा चिकषकषमत

49 अमभधमालकणस तप -ldquoततर सङककष मततमाथरसय बनोधनमादमगममामभधमाrdquo इमत

50 गदमाधरनयकष सङककषतयाः - ldquoइदस पदममममम अथर बनोधयतप इमत असममातपदमादम अयमथरयो बनोदवय इमत विकषचछमा सङककषतरपमा विकसततयाःrdquo इमत

51 सङककषतयाः जमातकौ गपणदरिवयमकरयमामदषप गकहतकष

52 लकणमासविरपस तप - ldquoमपखयमाथरबमाधकष तदपकनो ययमानयनोऽथरयाः परतषटरीयतकष रढकषयाः परयनोजनमादमासकौ लकणमा शमकरमपरतमाrdquo इमत

53 रमढमकलमायमा लकणमायमायाः कसलङगयाः समाहिससकयाः इतयपदमाहिरणमम

54 परयनोजनमकलमायमा लकणमायमायाः गङगमायमास घनोषयाः इतयपदमाहिरणमम

55 उपमादमानलकणमायमा लकणस तप - ldquoमपखयमाथरसयकषतरमाककषपनो विमाकयमाथरऽनवियससदयकष सयमादमातमननोऽपयपपमादमानमादकषषनोपमादमानलकणमाrdquo इमत

56 लकणलकणमायमा लकणस तप - ldquoअपरणस सविसय विमाकयमाथर परसयमानवियससदयकष उपलकणहिकषतपतविमादकषषमा लकणलकणमाrdquo इमत

57 उपमादमानलकणमायमायाः शविकषतनो धमावितषटरीतयपदमाहिरणमम

58 लकणलकणमायमायाः गङगमायमास घनोषयाः इतयपदमाहिरणमम

59 वयञनमासविरपस दपरणकष - ldquoमविरतमासविमभधमादमासप ययमाथरयो बनोधयतकष परयाः समा विकसततवयरञनमा नमाम शबदसयमाथमारमदकसय चिrdquo इमत

60 वयञनमा समाममानयतयाः मदमविधमा अमभधमामकलमा वयञनमामकलमा चिकषमत

61 शमकमनयमामकपरमतपमामदकस कमाररकमादयस तप- यनोगनो मविपरयनोगशचि समाहिचियर मविरनोसधतमा अथरयाः परकरणस सलङगस शबदसयमानयसय समननसधयाःसमामथयरमकौमचितषटरी दकषशनो कमालनो वयमकयाः सविरमादययाःशबदमाथरसयमानविचछकषदकष मविशकषषसमकमतहिकषतवियाः इमत

उततरमामण-७ 62 रससकतरस तप - ldquoमविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररससयनोगमादम रसमनषपसततयाःrdquo इमत

63 रससय चितविमारनो विमादमायाः - रसयाः उतपदतकष इमत भटटलनोलटसय उतपसततविमादयाः रसयाः अनपमषटरीयतकष इमत

178 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- २ मटपपणषटरी

शषटरीशङकप कसय अनपमममतविमादयाः रसयाः भपजयतकष इमत भटटनमायकसय भपमकविमादयाः रसयाः अमभवयजयतकष इमतअमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः

64 मविभमाविलकणस तप - रतयमादपदनोधकमायाः लनोककष मविभमाविमायाः कमावयनमाटयनोयाःइमत

65 अनपभमाविलकणस तप - उदपदस कमारणदयाः सविदयाः सविदबरमहिभमारविस परकमाशयनमलनोककष ययाः कमायररपयाः सनोऽनपभमावियाः कमावयनमाटयनोयाः इमत

66 वयमभचिमाररभमाविसय लकणस तप - षसथरतयमा वितरममानकष महि रतयमादकौ मनविरदमामदयाः परमादपभमारविमतरनोभमाविमाभयमामम आमभमपखयकषन चिरमत इमत वयमभचिमाररभमावियाः भविमत

67 रसमविषयकष अमभनविगपपतसय अमभवयमकविमादयाः सविमारपकषकयमा शकषषठयाः

68 अमभनविगपपतमतकष तप रससकतरसयमाथरयाः - मविभमाविमानपभमाविवयमभचिमाररणमास ससयनोगमातम सथमामयभमाविसय रसमातमनमा अमभवयमकयाः इमत

69 दपरणनोकमा रसमामभवयमककमाररकमा तप -ldquoमविभमाविकषनमानपभमाविकषन वयकयाः सञचमाररणमा तथमारसतमामकषमत रतयमामदयाः सथमामयभमावियाः सचिकषतसमाममrdquo इमत

70 रसमासविमादकमाररकमा तप -ldquoसततविनोदरिकषकमादखणडसविपरकमाशमाननदमचिनमययाःविकषदमानतरसपशरशकनयनो बहममासविमादसहिनोदरयाःलनोकनोततरचिमतकमारपरमाणयाः कद षशचितपरममातकमभयाःसविमाकमारविदमभननतविकषनमायममासविमादतकष रसयाःrdquo इमत

71 समाधमारणषटरीकरणवयमापमारकषण मविभमाविमादययाः मनमविरशकषषमा भविषनत

72 रमतशनोकमामदभमावियाः रसतविपरमापतकषयाः पकविरपयरनतस षसथरतविकषन एवि मतषठमत अतयाः रमतशनोकमामदभमावियाः सथमामयभमावियाः इतयपचयतकष लनोकषककष

73 सथमामयभमाविमायाः तमावितम - ldquoरमतहिमारसशचि शनोकशचि करनोधनोतसमाहिकौ भयस तथमाजपगपपसमा मविसमयशचिकषतथमषकौ परनोकमायाः शमनोऽमप चिrdquo इमत

74 जगननमाथसय रसलकणस तप भगमाविरणमा मचिदकषवि रसयाः

75 नवि रसमायाः भविषनत - ldquoशङगमारहिमासयकरणमा रकौदरिविषटरीरभयमानकमायाःबषटरीभतसनोऽदपत इतयषकौ शमानतनोऽमप नविमनो रसयाःrdquo इमत

76 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास यथमाकरमस मविषणपयाः परमथगणयाः यमशचि दकषवितमा

77 शङगमारहिमासयकरणरसमानमास यथमाकरमस शयमामयाः शविकषतयाः कपनोतशचि विणमारयाः

78 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास यथमाकरमस रदरियाः महिकषनदरियाः कमालशचि दकषवितमा

सससकक तसमामहितयमम 179

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

79 रकौदरिविषटरीरभयमानकमानमास यथमाकरमस रकयाः हिकषमविणरयाः कक षणशचि विणमारयाः

80 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास यथमाकरमस महिमाकमालयाः गनधविरयाः नमारमायणयाः चि दकषवितमा

81 बषटरीभतसमादपतशमानतमानमास यथमाकरमस नषटरीलयाः पषटरीतयाः अमतधविलशचि विणमारयाः

इमत नविमयाः पमाठयाः

180 सससकक तसमामहितयमम

)10 कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३परसतमाविनमा

अलङकमारशमासतरषटरीयपदपररचियमाविसरकष कमावयमातमनयाः रससय उतकषरकमायाः गपणमालङकमाररषटरीतययाः उलकषखयनोगयमाभविषनत अषसमनम पमाठकष गपणसविरपस गपणभकषदमायाः रषटरीमतसविरपस रषटरीमतभकषदमायाः अलङकमारसविरपमम अलङकमारभकषदमायाः चिविणयरनतकष अलङकमारभकषदविणरनमाविसरकष ककष षमासञचदम बहिहलतयमा परससदमानमामम अलङकमारमाणमास सनोदमाहिरणस परमतपमादनममअषसमनम पमाठकष मविमहितमम ततयाः कमावयसय सकौनदयमारधमायकस भविमत छनदयाः अतयाः छनदसयाः समाममानयस सविरपममतषसमनम परसङगकष पदसविरपस पदभकषदमाशचि विमणरतमायाः ततयाः ककष षमासञचतम छनदसमास सनोदमाहिरणस परमतपमादनमम अषसमममपमाठकष मविमहितमम

उदकषशयमामनअमपस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

गपणसविरपस गपणभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम रषटरीमतसविरपस रषटरीमतभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम अलङकमारसविरपमम अलङकमारभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम ककष षमासञचतपरससदमानमामम अलङकमारमाणमास लकणमामन जमानषटरीयमातम पदसविरपस पदभकषदमासशचि जमानषटरीयमातम ककष षमाससञचतम छनदसमास लकणमामन जमानषटरीयमातम

)10 1 गपणसविरपममकमावयसय उतकषरहिकषतवियाः भविषनत गपणमालङकमाररषटरीतययाः अत एविनोकस दपरणकमारकषण -

ldquoउतकषरहिकषतवियाः परनोकमा गपणमालङकमाररषटरीतययाःrdquo इमत

कमावयसय गपणमायाः शकौयमारमदवितम अलङकमारमायाः कटककप णडलमामदवितम रषटरीतययाः अवियविसससथमानमविशकषषविदमभविषनत तकष महि दकषहिकषन इवि शबदमाथमारतमककमावयसय आतमभकतसय रससय उतकषरकमा भविषनत अत एवि तकषकमावयसयमामप उतकषरहिकषतवियाः

सससकक तसमामहितयमम 181

10

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

गपणमायाः शकौयमारमदवितम भविषनत अथमारदम आतमनयाः उतकषरहिकषतपतविमातम शकौयमारदयनो यथमा गपपणपदविमाचयमाभविषनत तथदवि कमावयकष परमाधमानयस भजममानसय रससय धममारयाः ममाधपयमारदययाः रसवयञकपदसनदभरसय कमावयसयउपयनोमगनयाः सनतयाः गपणमा भविषनत अत एविनोकस दपरणकष गपणलकणमम -

ldquoरससयमामङगतविममापतसय धममारयाः शकौयमारदयनो यथमा गपणमायाःrdquo इमत

गपणमायाः तरययाः भविषनत - ममाधपयरमम ओजयाः परसमादयाः चिकषमत

क) ममाधपयरमम - ममाधपयरसय लकणस तमावितम-

ldquoमचिततदरिविषटरीभमाविमयनो हमादनो ममाधपयरमपचयतकषrdquo इमत

मचिततसय सहदयहदयसय दरिविषटरीभमाविमययाः गसलतपरमायतविरपयाः हमादयाः द पयाःखकषन अगसतयाः ययाःआननदमविशकषषयाः स ममाधपरयरगपणयाः भविमत अयस गपणयाः विमालमषटरीमककमासलदमासमादषटरीनमास कमावयकषषप दशयतकष समभनोगकष करणकषमविपरलमभकष शमानतकष चि अयस गपणयाः करममादम असधकतयमा भमासतकष रकषफडकमारमामदशपमतकटपविणररमहितमाविगमारनतयविणरसमहिततदगरतरीयविणरयोपकषतमा सममास-त अलपसममासमा चि मधपरमा रचिनमा एतसय गपणसय अमभवयककौमनममततस भविमत यथमा-

अनङगमङगलभपविसतदपमाङगसय भङगययाः

जनयषनत मपहिहयकरनमामनतयाःसनतमापसनततषटरीममइमत

अतर परथमभमागकष विगरसथकषन अषनतमविणरन ङिकमारकषण समहितयाः तदगरतरीययाः गकमारयाः मदतषटरीयभमागकष चि विगरसथकषनअषनतमविणरन नकमारकषण सहि तदगरतरीययाः तकमारयाः ममाधपयरसयमामभवयककौ कमारणमम

ख) ओजयाः - ओजनोगपणसय लकणस तमावितम-

ldquoओजषशचिततसय मविसतमाररपस दषटरीपततविमपचयतकषrdquo इमत

सहदयमानमास विषटरीरमामदरसमासविमादसमयकष दरिविषटरीभमाविपरमतकक लमचिततमविसतमारमातमकस दषटरीपततविमम ओजयाः भविमतविषटरीरबषटरीभतसरकौदरिकषषप रसकषषप करमशयाः गपणसयमासय आसधकयस भविमत असय गपणसयमामभवयमकयाः शपमतकटपविणरयाःदषटरीघरसममासपददयाः महिमापरमाणमाकरदयाः समयगम भविमत यथमा -

चिञचदपजभरममतचिणडगदमामभघमात-

सञचकमणरतनोरयपगलसय सपयनोधनसय

सतयमानमाविनदघनशनोमणतशनोणपमामण-

रततससमयषयमत कचिमाससतवि दकषमवि भषटरीमयाःइमत

अतर शपमतकटपविणमारनमास ञच दप इतयमादषटरीनमास सममलकषनमातम दषटरीघरसममासपदमानमास सततविमाचचि ओजनोगपणसयसमयगमभवयमकभरविमत

ग) परसमादयाः - परसमादसय लकणस दपरणकष तमावितम -

ldquoमचिततस वयमापननोमत ययाः मकपरस शपषककष नधनममविमानलयाः

स परसमादयाः समसतकषषप रसकषषप रचिनमासप चिrdquoइमत

182 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

अनलयाः यथमा शपषकमम इनधनस शषटरीघरस वयमापननोमत तथदवि ययाः गपणयाः मचिततस शषटरीघरस वयमापननोमत स परसमादयाःइतयचयतकष अयस परसमादयाः सविरषप रसकषषप रचिनमासप चि वितरतकष शपमतममातरकषण अथरबनोधकमायाः शबदमायाः परसमादगपणसयअमभवयककौ मनममततमम उदमाहिरणस यथमा-

सकचिषटरीमपखकषन सकक दकषवि कक तवणसतविस

मपकमाकलमाप लपठसस सतनयनोयाः मपरयमायमायाः

बमाणदयाः समरसय शतशनो मविमनकक ततमममार

सविपनकषऽमप तमास कथमहिस न मविलनोकयमाममइमत

एविस सममासकषन गपणयाः विमणरतयाः

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 कमावयसय उतकषरहिकषतवियाः ककष भविषनत

2 गपणमादययाः कथस कमावयसय उपकमारकमायाः

3 गपणसविरपस मकमम

4 कमत गपणसय भकषदमायाः ककष चि तकष

5 ममाधपयरसय लकणस मकमम

6 ममाधपयरसयमामभवयककौ मकस मनममततमम

7 ममाधपयरगपणयाः ककष षप रसकषषप भमासतकष

8 ममाधपयरसय एकमपदमाहिरणस दकषयमम

9 ओजसनो लकणस मकमम

10 ओजसयाः अमभवयककौ मकस मनममततमम

11 ओजनोगपणसय ककष षप आसधकयस भविमत

12 ओजसयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

13 परसमादसय लकणस मकमम

14 परसमादसयमामभवयककौ मकस मनममततमम

15 परसमादसय एकमपदमाहिरणस दकषयमम

)10 2 रषटरीमतसविरपममरषटरीतययाः अवियविसससथमामनविशकषषवितम इमत आदमाविकषवि परमतपमामदतमम इदमाननी कमा नमाम रषटरीमतयाः इमत चिकषद पकस

दपरणकष -

सससकक तसमामहितयमम 183

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ldquoपदससघटनमा रषटरीमतरङगसससथमामविशकषषवितम उपकतररतरी रसमादषटरीनमाममrdquo इमत

शरषटरीरकष यथमासथमानमम अवियविसमननविकषशमविशकषषविदम शबदमाथरशरषटरीरकष कमावयकष ममाधपयमारमदगपणवयञकविणमारनमाससमननविकषशनो भविमत रषटरीमतयाः समा परमपरयमा रसमादषटरीनमास पनोमषकमा भविमत एविस समा रषटरीमतयाः दपरणमानपसमारकषण चितपमविरधमा -विददभरतरी गकौडषटरी पमाञचमालषटरी लमामटकमा चिकषमत धविमनकमारमादषटरीनमामम अमभपरमायकषण मतस एवि रषटरीतययाः लमाटमा नमाषसतपरयनोजनमम तथमापयतर तप दपरणमदशमा समाममानयतयाः चितसकणमास पररचिययाः परदषटरीयतकष

क) विददभरतरी - ममाधपयरगपणसय अमभवयञकद याः विणरयाः सपकप ममारबनधमाषतमकमा सममासरमहितमासविलपसममाससमहितमा यमा रचिनमा समा विददभरतरी रषटरीमतयाः तथमामहि दपरणकष -

ldquoममाधपयर वयञकद विरणरयाः रचिनमा लसलतमाषतमकमा

अविकसततरलपविकसततविमार विददभरतरी रषटरीमतररषयतकषrdquo इमत

अथमारतम बमाहिहलयकषन कनोमलविणमारयाः भविकषयपयाः एषमा ममाधपयरगपणमामभवयञकतविमातम शङगमारकरणमामदषप परयनोकपसयनोगयमा यथमा उदमाहिरणस-

लतमाकप ञस गपञनम मदविदसलपपञस चिपलयनम

सममासलङगननङगस दरिपततरमनङगस परबलयनम

मरनमनदस मनदस दसलतमरमविनदस तरलयनम

रजनोविकनदस मविनदनम मकरमत मकरनदस मदमश मदमशइमत

ख) गकौडषटरी - ओजयाःपरकमाशकद याः विणरयाः सममासबहिहलमा उदटमा पदयनोजनमा भविमत गकौडषटरी अत उकसदपरणकष-

ldquoओजयाःपरकमाशकद विरणरबर नध आडमबरयाः पपनयाः सममासबहिहलमा गकौडषटरीrdquo इमत

करनोधमामदपरधमानकषषप रकौदरिमामदरसकषषप इयस परयपजयतकष यथमा -

मविकचिकमलगनधदरनधयनम भकङगममालमायाः

सपरमभतमकरनदस मनदममाविमामत विमातयाः

परमदमदनममाददकौविननोदमामरमाममा-

रमणरभसखकषदसविकषदमविचछकषददकयाःइमत

ग) पमाञचमालषटरी - गकौडषटरीविददभयरयोयाः वयञकमामतररकद याः विणरयाः पञच षटम विमा समसतमामन पदमामन यतर स बनधयाःपमाञचमालषटरी भविमत तथमामहि दपरणकष -

ldquoविणरयाः शकषषदयाः पपनदरयनोयाः समसतपञचषपदनो बनधयाः पमाञचमासलकमा मतमाrdquo इमत

अतरनोदमाहिरणस तमावितम -

मधपरयमा मधपबनोसधतममाधविषटरीसमकमदसमकषसधतमकषधयमा

मधपकरमाङगनयमा मपहिहरनमदधविमनभकतमा मनभकतमाकरमपजजगकष इमत

घ) लमामटकमा - लमामटकमा रषटरीमतसतप दपरणकमारमामभमतमा तथमामहि दपरणकष तलकणमम -

184 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

ldquoलमाटषटरी तप रषटरीमतविरदभरतरीपमाञचमालयनोरनतरकष षसथतमाrdquo इमत

अतरनोदमाहिरणस तमावितम -

अयमपदयमत मपदरिमाभञनयाः पमदमनषटरीनमामम

उदयमगरविनमालषटरीबमालमनदमारपपषपमम

मविरहिमविधपरकनोकदनदबनधपमविर मभनदनम

कप मपतकमपकपनोलकरनोडतमामरिसतममाससस इमत

एविस समाममानयतनो रषटरीतययाः परनोकमायाः

पमाठगतपरशनमायाः-२

16 रषटरीमतसविरपस मकमम

17 कमत रषटरीतकषयाः भकषदमायाः ककष चि तकष

18 विददभरतरीरषटरीतकषयाः लकणस मकमम

19 विददभरतरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

20 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः लकणस मकमम

21 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

22 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः लकणस मकमम

23 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

24 लमामटकमारषटरीतकषयाः लकणस मकमम

25 लमामटकमारषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस दकषयमम

26 लमामटकमारषटरीमतयाः ककष षमास मतकष नमाषसत

)10 3 अलङकमारसविरपममकमावयसय उपकषरककष षप अलङकमारयाः अनयतमनो भविमत स महि कटककप णडलमामदविदम भविमत यथमा महि

कटकप णडलमादययाः शरषटरीरशनोभमामतशमामयनयाः शरषटरीररण आतमनयाः सकौनदयर विधरयषनत तथदवि शबदमाथमारतमककमावयसयशनोभमाकरमायाः अलङकमारमायाः तददमारमा कमावयमातमनयाः रससय उतकषरकमा भविषनत अलङकमारलकणस दपरणकष-

ldquoशबदमाथरयनोरषसथरमा यकष धममारयाः शनोभमामतशमामयनयाः

रसमादषटरीनपपकप विर नतसतकषऽलङकमारमासतकषऽङगदमामदवितमrdquoइमत

अलषङकरयतकष अनकषन इतयलङकमारयाः इमत बहिविनो विमामनमादय आलङकमाररकमायाः मचिनतयषनत स महिअलङकमारयाः कमावयशरषटरीरभकतयनोयाः शबदमाथरयनोयाः लनोकनोततररमणषटरीयतमायमायाः समपमादकयाः

सससकक तसमामहितयमम 185

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

शबदमाथरयनोयाः विदमचितरयमादम अलङकमारयाः मदमविधयाः - शबदमालङकमारयाः अथमारलङकमारशचिकषमत ककष चिन आलङकमाररकमायाःशबदमाथमारलङकमारयाः इमत तकतषटरीयस पकममप समपदमावियषनत अनपपरमासमादययाः शबदमालङकमारमायाः उपममारपकमादययाःअथमारलङकमारमाशचि भविषनत तकषषप ककष चिन अलङकमारमा अधयाः परसतकयनतकष -

क) शबदमालङकमारयाः - यषसमनम अलङकमारकष शबदसय परमाधमानयस भविमत सयाः अलङकमारयाः शबदमालङकमारयाःइतयपचयतकष शबदमालङकमारकषषप अनपपरमासयाः यमकमम विकनोमकशचिमातर विणयरतकष -

१) अनपपरमासयाः - सविरविणमारनमास विदषमयकष सतयमप वयञनविणमारनमास यतम चिमतकमारर समामयस तदकषविअनपपरमासमालङकमारयाः तलकणस यथमा दपरणकष-

ldquoअनपपरमासयाः शबदसमामयस विदषमयकषमप सविरसय यतमrdquo इमत

सविरविणमारनमास तथमा विदमचितरयस न जनयमत अतयाः लकणकष सविरसमादशयस न सविषटरीकक तमम यथमा अतरनोदमाहिरणसतमावितम -

आदमाय विकप लगनधमाननधषटरीकप विरनम पदकष पदकष भरमरमानम

अयमकषमत मनदमनदस कमाविकषरषटरीविमाररपमाविनयाः पविनयाःइमत

पदकष पदकष मनदमनदस पमाविनयाः पविनयाः इतयमादकौ वयञनविणमारनमास समामयमादम अनपपरमासमालङकमारयाः सचिमानपपरमासयाः पञचमविधयाः - छकषकमानपपरमासयाः विकततयनपपरमासयाः शपतयपनपरमासयाः अनतयमानपपरमासयाः लमाटमानपपरमासयाः चिकषमत तकषषमासमविशकषषमाधययनमाय समामहितयदपरणयाः दरिषवययाः

२) यमकमम - अथर समत सविरवयञनसमकहिसय पकथगथरकसय तकषनदवि करमकषण आवितरनस भविमत यमकममतथमामहि लकणममाहि मविशविनमाथयाः -

ldquoसतयथर पकथगथमारयमायाः सविरवयञनससहितकषयाः

करमकषण तकषनदविमाविकसततयाः यमकस मविमनगदतकषrdquoइमत

सविरवयञनसमकहिसय कविमचितम समाथरकतविस कविमचिचचि मनरथरकतविस भविमत तदकषवि परमतपमादमयतपस लकणकषसतयथर इमत पदस परयपकमम अतर उदमाहिरणस तमावितम -

ldquoनविपलमाश-पलमाश-विनस पपरयाः सफप टपरमाग-परमागत-पङकजमम

मकदपल-तमानत--लतमानतमलनोकयतम स सपरमभस सपरमभस सपमननोहिरदयाःrdquoइमत

अषसमनम शलनोककष पलमाश-पलमाश सपरमभस सपरमभमम इमत सविरवयञनसमकहिसय आवितरनदयसयसमाथरकयमषसत लतमानत-लतमानत इतयतर परथमसय मनरथरकतविमषसत परमागपरमाग इतयतर मदतषटरीयसयमनरथरकतमा भविमत एविमतर सविरवयञनसमकहिसय तनदवि करमकषण आवितरनमादम यमकमालङकमारयाः

३) विकरनोमकयाः - विकरनोकतयलङकमारसय लकणस परमाहि मविशविनमाथयाः समामहितयदपरणकष -

ldquoअनयसयमानयमाथरकस विमाकयमनयथमा यनोजयकषतम यमद

अनययाः शलकषषकषण कमाकविमा विमा समा विकरनोमकसततनो मदधमाrdquoइमत

186 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

अनयसय विकप याः अनयमाथरकस अनयतमातपयरबनोधकस विमाकयमम अनययाः शनोतमा यमद शपतविमा शलकषषकषण कमाकविमाविमा अनयथमा विणरयमत तदमा समा विकरनोमकयाः नमाममालङकमारयाः मभननकणठधविमनयाः कमाकप याः इतयपचयतकष समा विकरनोमकयाःसमाममानयतयाः शलकषषविकरनोमकयाः कमाकप विकरनोमकशचिकषमत मदमविधमा भविमत ततरनोदमाहिरणस यथमा -

ldquoककष यकयस सथल एवि समपरमत वियमम परशननो मविशकषषमाशययाः

मकस बकतकष मविहिगयाः स विमा फमणपमतयरतरमाषसत सपपतनो हिररयाः

विमाममा यकयमहिनो मविडमबरससकयाः ककीदकम समरनो वितरतकष

यकषनमासममासप मविविकषकशकनयमनसयाः पपससविकषवि यनोमषदभरमयाःrdquoइमत

अतर विकमा ककष यकयमम इमत विकमा पकचछमत तदमा शनोतमा ककष इतयसय जलकष इतयथर शलकषषकषण कलपयमतततयाः कथयमत - सथलकष एविस वियस समपरमत इमत ततर मविरकयाः परथमविकमा कथयमत - परशननो मविशकषषमाशययाः इमतअथमारदम वयमकमविशकषषममासशतय परशनयाः शनोतमा शलकषषकषण मवियाः इतयसय मविहिगपरकतविस शकषष इतयसय चिमाननतपरकतविसगकहिषटरीतविमा कथयमत- मकस बकतकष स मविहिगयाः स विमा फमणपमतयरतरमाषसत सपपतनो हिररयाः इमत एविमपरकमारकषण शलकषषकषण विकप याःअनयतमातपयरकसय विमाकयसय अनयतमातपयरकतविकषन शनोतरमा अतर कलपनमादम विकरनोमकरलङकमारयाः एविस समाममानयतयमाशबदमालङकमारतरयस परसतपतमम

ख) अथमारलङकमारयाः - अथरविदमचितरयमातम ययाः अलङकमारयाः भविमत सयाः अथमारलङकमारयाः अथमारलङकमारकषषप परविकषशमायउपममा रपकमम उतपरकषकमा दषमानतयाः सममासनोमकयाः इतयकषतकष अथमारलङकमारमा अतर परसतकयनतकष -

१) उपममा - अथमारलङकमारकषषप समादशयमकलकमानमामम अलङकमारमाणमास जननषटरी भविमत उपममा तसयमा लकणसदपरणकष परसतपतमम -

ldquoसमामयस विमाचयमविदधमयर विमाकयदकय उपममा दयनोयाःrdquo इमत

विमाकयदकयकष विमाकयसय एकतविकष समत दयनोयाः उपममाननोपमकषययनोयाः मधयकष अविदधमयर मविरदधमरयोमकशकनयसविमाचयमम अमभधयमा परमतपमादस यतम समामयस समाधमारणधमररपसमादशयस तदकषवि उपममा ययनोयाः समादशयस गकहतकषकष ततरयसय समादशयमम तदम उपममानमम यतर समादशयस तचचि उपमकषयस भविमत यथमा मपखस चिनदरि इवि चिनदरिसय समादशयममअतयाः चिनदरि उपममानमम मपखकष समादशयमम अतयाः मपखमम उपमकषयस भविमत

अतर लकणकष विमाचयमममत पदसय उपमादमानमातम रपकमालङकमारसय मनरमासयाः यतनो रपककष समामयस वयङगयसभविमत एविमकषवि अविदधमयरमम इमत पदकषन वयमतरकषकसय मनरमासयाः कमारणस महि वयमतरकषककष समाधमयरण सहि विदधमयरममपउचयतकष विमाकयदकयकष इमत पदसय उपमादमानमादम उपमकषयनोपममायमायाः मनरमासनो भविमत यतनो महि उपमकषयनोपममायमासविमाकयदयस भविमत दयनोयाः इमत पदनोपमादमानमादम अननवियसय मनरमासयाः ततर एकसयदवि समामयकथनमातम

असयमालङकमारसय पकणरयोपममा लपपतनोपममा इमत भकषददयमषसत यसयमामम उपममायमास उपमकषयमम उपममानससमाधमारणधमरयाः समादशयविमाचिकशचि अमभधयमा परमतपमादतकष समा पकणरयोपममा भविमत एविमम असशचितपषयसमपननमापकणरयोपममा पकणरयोपममायमा उदमाहिरणस तमाविदम -

विमागथमारमविवि समपकककौ विमागथरपरमतपततयकष

जगतयाः मपतरकौ विनदकष पमाविरतषटरीपरमकषशविरकौइमत

सससकक तसमामहितयमम 187

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

अतर विमागथरयौ इतयपपममानमम पमाविरतषटरीपरमकषशविरकौ इतयपपमकषयमम इविकषमत समादशयविमाचिकशबदयाःसमपककतविरपयाः समाधमारणधमरयो वितरतकष इमत पकणरयोपममा

यसयमामम उपममायमामम उपमकषयमम उपममानस समाधमारणधमरयाः समादशयविमाचिकशचि इतयसशचितपषयकष एकसयदयनोयाः तरयमाणमास विमा अनपपमादमानस भविमत समा लपपतनोपममा अतरनोदमाहिरणस यथमा -

मपखममनदपयरथमा पमामणयाः पलविकषन समयाः मपरयकष

विमाचियाः सपधमा इविनोषठसतकष मबमबतपलयनो मननोऽशमवितमइमत

अतर यथमाकरममम आननदयमत कनोमलयाः मधपरमायाः कमठनमममत समाधमारणधमरविमाचिकमानमास शबदमानमाममअनपपमादमानमातम लपपतनोपममा समा चि शकौतषटरी आथरतरी इतयमामदभकषदकषन बहिहमविधतमास यमामत ततसविर दपरणमामदषप दरिषवयमम

२) रपकमम - अभकषदपरधमाननो भविमत रपकमालसकमारयाः तलकणस तमाविदम दपरणकष -

ldquoरपकस रमपतमारनोपमामदषयकष मनरपहविकषrdquo इमत

अपहविनो नमाम परकक तगनोपनमम मनरपहविकष गनोपनरमहितकष मविषयकष उपमकषयकष रमपतसय उपममानसय आरनोपमातमसमादशयमामतशयममहिमनमा अभकषदकषन विणरनमादम रपकमालङकमारयाः अथमारतम रपकमालङकमारकष उपममाननोपमकषययनोयाः अभकषदयाःपरमतपमादतकष मपखस चिनदरि इवि इतयपपममा मपखस चिनदरियाः इमत रपकमम अतरनोदमाहिरणस यथमा -

पमानतप विनो जलदशयमाममायाः शमाङगर जयमाघमातककर शमायाः

तरदलनोकयमणडपसतमभमाशचितविमारनो हिररबमाहिवियाः इमत

अतर तरदलनोकयमम हिररबमाहिवियाः इतयपपमकषयदयमम मणडपयाः सतमभमायाः इतयपपममानदयमम अतर तरदलनोकयमकषविमणडपयाः हिररबमाहिवियाः एवि सतमभमायाः इमत अभकषदकषन विणरनमादम रपकमालङकमारयाः तचचि रपकस परमपररतस मनरङगस समाङगसचिकषमत भकषदकषन तरदमविधयस यमामत मविशकषषतयमा भकषदजमानमाय दपरणमामदगनथमा दरिषवयमायाः

३) उतपरकषकमा - समभमाविनमातमकयाः उतपरकषकमालङकमारयाः तसय लकणस तमाविदम दपरणकष-

ldquoभविकषतसमभमाविननोतपरकषकमा परकक तसय परमातमनमाrdquo इमत

परकक तसय परसतपतसय परमातमनमा सदशतयमा उपकषलपतमाथररपकषण समभमाविनमा भविमत उतपरकषकमा मनयकषशङककष धपविस परमाययाः इवि इतयमादययाः उतपरकषकमाविमाचिकमायाः भविषनत तदपदमाहिरणस यथमा-

जमान मकौनस कममा शककौ तयमागकष शलमाघमामविपयरययाः

गपणमा गपणमानपबषनधतविमातम तसय सपरसविमा इविइमत

अतर परसतपतकषषप गपणकषषप सपरसवितविसय समभमाविनमादम उतपरकषकमालङकमारयाः गपणमानमास सपरसवितविस न महिविमासतमविकमम

असयमालङकमारसय विमाचयमा परतषटरीयममानमा इतयमादययाः भकषदमायाः सषनत तकषषमास जमानमाय दपरणमामदगनथमा दरिषवयमायाः

४) दषमानतयाः - दषमानतमालङकमारयाः तप समथयरसमथरकभमाविमकलकयाः अलङकमारयाः समामहितयदपरणकषदषमानतमालङकमारसय लकणस परमाहि-

ldquoदषमानतसतप सधमरसय विसतपनयाः परमतमबमबनममrdquoइमत

188 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

दयनोयाः विमाकययनोयाः मधयकष सधमरसय सममानधमरमविमशषसय विसतपनयाः समाममानयधमरसय परमतमबमबनसपरमतमबमबभमाविकषन विणरनस भविमत दषमानतमालङकमारयाः परमतमबमबनस नमाम परमणधमानगमयस भविमत समामयमम अथमारदमअमभधयमा समादशयस न बपधयतकष अमप तप अविधमानकषन गमयतकष यथमा अतरनोदमाहिरणमम -

ldquoअमविमदतगपणमामप सतकमविभमणमतयाः कणरषप विममत मधपधमारमामम

अनसधगतपररमलमामप महि हिरमत दशस ममालतषटरीममालमाrdquoइमत

अमविमदतगपणमा अमप सतकमविभमणमतयाः कणरषप मधपधमारमास विममत इमत विमाकयसय समथरनममअनसधगतपररमलमा अमप महि ममालतषटरीममालमा दशस हिरमत इमत विमाकयस समथरकस भविमत विमाकयदयकष विमनमम हिरणञचइमत समाधमारणधमरदयमम अतर समादशयविशमादकषवि समाममानयधमरयनोयाः मबमबपरमतमबमबभमाविनो मविदतकष इमतदषमानतमालङकमारसय लकणसमनविययाः

५) सममासनोमकयाः - कमविरमाजयाः मविशविनमाथयाः समामहितयदपरणनमामककष गनथकष सममासनोकतयलङकमारसयलकणस परमाहि -

ldquoसममासनोमकयाः समदयरतर कमायर सलङगमविशकषषणदयाः

वयविहिमारसममारनोपयाः परसतपतकषऽनयसय विसतपनयाःrdquoइमत

सममानकषन कमायरण सलङगकषन मविशकषषणकषन विमा परसतपतकष मविषयकष अनयसय अपरसतपतसय विसतपनयाः मविषयसय यतरवयविहिमारसममारनोपयाः समा सममासनोमकयाः अतरनोदमाहिरणस यथमा -

ldquoअसममापतसजगषटरीषसय सतरषटरीमचिनतमा कमा मनषसविनयाः

अनमाकरमय जगतम कक तसनस ननो सनधयमास भजतकष रमवियाःrdquoइमत

यसय जयकषचछमा न पकणमार तमादशसय नषटरीमतजसय पपरषसय रमणषटरीसमभनोगसय सपकहिमा कथस समभविमत इमतपरथमविमाकयमाथरयाः अतर परसतपतयाः नमायक नमामयकमा चि मदतषटरीयसय चि विमाकयसयमाथरयो भविमत सकयरयाः असखलस जगतमअनमाकरमय सनधययमा समाकस न ममलमत अषसमनम शलनोककष नमायककष सकयरसय नमामयकमायमास सनधयमायमायाः चिवयविहिमारसममारनोपमातम सममासनोमकरलङकमारयाः अतर सममारनोपकष सलङगसमामयस कमारणस भविमत रविकषयाः नमायकसय चिपपससलङगतविमातम नमायककष रमविवयविहिमारसय सनधयमा-नमामयकयनोयाः सतरषटरीसलङगतविमातम नमामयकमायमास सनधयमावयविहिमारसयसममारनोपयाः भविमत

एविस समाममानयकषन अथमारलङकमारपञचकस विमणरतमम

पमाठगतपरशनमायाः-३

27 अलङकमारलकणस मकमम

28 अलङकमारयाः कमतमविधयाः कमामन चि

29 अनपपरमाससय लकणस मकमम

30 अनपपरमाससय कमत भकषदमायाः ककष चि तकष

सससकक तसमामहितयमम 189

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

31 यमकसय मकस लकणमम

32 यमकसय उदमाहिरणस मकमम

33 सतयथर इमत पदस यमकलकणकष मकमथरमम

34 विकरनोककष याः मकस लकणमम

35 विकरनोककष याः भकषदमायाः ककष

36 समादशयमकलकमालङकमारसय जननषटरी कमा

37 उपममालकणस मकमम

38 उपममा कमतमविधमा ककष चि तकष

39 पकणरयोपममायमा असशचितपषयस मकस मकमम

40 रपकसय लकणस मकमम

41 रपकसय कमत भकषदमायाः ककष चि तकष

42 उतपरकषकमालङकमारसय लकणस मकमम

43 दषमानतसय लकणस मकमम

44 दषमानतसय उदमाहिरणस मकमम

45 परमतमबमबनस नमाम मकमम

46 सममासनोककष याः लकणस मकमम

)10 4 छनदससविरपममकमावयसय अनपशषटरीलनमाय छनदसमास जमानमम अमनविमायरमम तसय चि छनदसयाः मविकमासयाः सविरपरथमस विकषदकषषप

पररलकषयतकष छनदसमास जमानस मविनमा विकषदमनतरमायाः समाधप उचचिमारमयतपस न शकयनतकष अतनो विकषदसयनोपकमारकतयमा इदसपमादसथमानषटरीयस भविमत विकषदमाङगमम मकस नमाम छनदयाः इमत चिकषदमामनमातमम ऐतरकषयमारणयककष - ldquoममानविमानम पमापकमरभययाःछमादयषनत छनदमाससस इमत छनदयाःrdquo इमत वयमाकरणमाचिमायरसय महिषरयाः पमामणनकषयाः मतकष तप छनदम-धमातनोयाःछनदयाःशबदसय वयपतपसततयाः छनदमाससस यतरनोपमनबदमामन ततम छनदयाःशमासतरस भविमत असय शमासतरसय परथमगनथयाःमपङगलमहिमषरणमा मविरमचितस मपङगलचछनदयाःसकतरमम इमत

क) पदमविभमागयाः - छनदनोबदस पदस महि पमादचितपषयमातमकस भविमत तचचि पदस विकततपदस जमामतपदस चिकषमतमदमविधमम तथमाहपकस छनदनोमञपयमारमम-

पदस चितपषपदषटरी तचचि विकततस जमामतररमत मदधमा

विकततमकरससखयमातस जमामतममारतरमाकक तमा भविकषतम इमत

अकरदयाः पररगमणतस पदस विकततपदमम ममातरयमा पररगमणतस जमामतचछनदयाः ममातरमा मतरमविधमा भविमत तमाशचिएकममातरमा ममातरमादयमम ममातरमातरयञच ततर हरिसविसय एकमा ममातरमा दषटरीघरसय ममातरमादयमम पलपतसय चि ममातरमातरयमम

190 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

विकततस समविकततमम अधरसमविकततस मविषमविकततस चिकषमत मतरमविधमम यसय विकततसय पमादचितपषयकष गपरलघपकरमकषणसममानससखयकमम अकरस मविदतकष ततम समविकततमम इनदरिविजरमा ममासलनषटरी विसनतमतलकमम इतयमादषटरीमन उदमाहिरणमामनयसय विकततसय परथमपमादयाः तकतषटरीयपमादतपलययाः चितपथरपमादयाः मदतषटरीयपमादतपलययाः तदम अधरसमविकततमम पपषषपतमागमासपनदरषटरी ममालभमाररणषटरी इतयमादषटरीमन एतसय उदमाहिरणमामन यसय विकततसय पमादचितपषयस मभननमाकरमविमशषस भविमत तदममविषमविकततमम उदगतमा सकौरभकयाः इतयमादषटरीमन अतरनोदमाहिरणमामन तथमाहपकस छनदनोमञयमारमम -

ldquoसमस समचितपषपमादस भवितयधरसमस पपनयाः

आमदसतकतषटरीयविदम यसय पमादसतपयरयो मदतषटरीयवितम

मभननमचिहचितपषपमादस मविषमस पररककीमतरतममrdquoइमत

ख) पदनोपकमारकमायाः गणमायाः - समविकततचछनदसस यकष गणमा उपयपजयनतकष तकष अकरगणमा भविषनत तकष महि- मगणयाः यगणयाः रगणयाः सगणयाः तगणयाः जगणयाः भगणयाः नगणयाः गगणयाः लगणयाः इतयकषतकष दश गणमायाः एतकषसमविकततसय उपकमारकमा गणमा भविषनत एतकषषप मगणमादम आरभय नगणपयरनतस यकष गणमायाः तकष अकरतरयकषण मनममरतमाभविषनत गगणयाः लगणशचि एकमाकरमविमशषयाः अतर अकरशबदयाः सविरविणरसयदवि बनोधकयाः छनदनोमञयमारगणलकणमामन परनोचयनतकष -

मससतरगपरससतरलघपशचि नकमारनो भमामदगपरयाः पपनरमामदलघपयर याः

जनो गपरमधयगतनो रलमधययाः सनोऽनतगपरयाः कसथतनोऽनतलघपसतयाः

गपररकषकनो गकमारसतप लकमारनो लघपरकषककयाः इमत

मगणयाः मतरगपरयाः यषसमनम गणकष तरययाः सविरविणमारयाः गपरवियाः भविषनत स मगणयाःससयनोगमातम पकविर सविरविणरयाःगपरससजकनो भविमत मतरलघपयाः नकमारयाः यषसमनम गणकष तरययाः सविरमायाः लघवियाः भविषनत स स नगणयाः भमामदगपरयाःअथमारतम यषसमनम गणकष आमदयाः सविरविणरयो गपरयाः अनयकौ चि लघक भविमत स भगणयाः आमदलघपयाः ययाः अथमारतम यषसमनमगणकष ककष विलस परथमविणरयाः लघपससजकयाः भविमत स यगणयाः जनो गपरमधयगतयाः अथमारतम जगणकष मधयमयाः विणरयाःगपरससजकयाः अनयकौ चि लघक सतयाः रलमधययाः अथमारतम रगणकष मधयमयाः विणरयाः लघपससजकयाः भविमतसनोऽनतगपरयाःअथमारतम सगणकष अषनतमयाः विणरयाः गपरयाः भविमत अनयकौ लघक चि अनतलघपसतयाः अथमारतम तगणकष अषनतमयाः विणरयाःलघपससजकयाः अषसत आदकौ गपर सतयाः गपररकषकनो गकमारसतप अथमारद म गगणकष एकयाः गपरविणरयो भविमत लकमारनोलघपरकषककयाः अथमारतम लगणकष एक लघपविणरयो भविमत दशमानमास गणमानमास मचिहमामन अधयाः परदषटरीयनतकष -

गणसय नमाममामन लकणमामन मचिहमामन

मगणयाः मतरगपरयाः ऽऽऽ

नगणयाः मतरलघपयाः

भगणयाः आमदगपरयाः ऽ

यगणयाः आमदलघपयाः ऽऽ

जगणयाः गपरमधयगतयाः ऽ

सससकक तसमामहितयमम 191

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

रगणयाः लमधययाः ऽऽ

सगणयाः अनतगपरयाः ऽ

तगणयाः अनतलघपयाः ऽऽ

गगणयाः गपररकषकयाः ऽ

लगणयाः लघपरकषककयाः

ममातरमाविकततसय उपयनोमगनयाः गणमायाः पञच भविषनत - सविरगपरयाः अनतगपरयाः मधयगपरयाः आमदगपरयाः

सविरलघपयाः चिकषमत तथमाहपकस छनदनोमञयमारमम -

ldquoजकषयमायाः सविमारनतमधयमामदगपरविनोऽतर चितपषकलमायाः

गणमाशचितपलरघकपकषतमायाः पञचमायमारमदषप ससषसथतमायाःrdquoइमत

एतकष गणमायाः चितपषकलमायाः भविषनत चितपषकलमा चितपममारतरकमायाः चितसनो ममातरमायाः यतर स गणयाः चितपममारतरकयाः

सविरगपरयाः नमाम यषसमनम गणकष सविर विणमार गपरवियाः अनतगपरयाः नमाम यषसमनम गणकष अनतविणरयाः गपरभरविमत अनयचचि

विणरदयमम एकममामतरकस भविमत मधयगपरयाः नमाम मधयविणरयो यषसमनम गणकष गपरयाः भविमत अनयचचि लघपविणरदयस

भविमत आमदगपरयाः नमाम यषसमनम गणकष आमदविणरयाः गपरयाः अनयचचि विणरदयस लघप भविमत सविरलघपयाः नमाम यषसमनम

गणकष सविर लघवियाः विणमार भविषनत अतर एतदम अविधकषयमम अषसत यतम ममातरमाविकततकष चितपममारमतरकयाः गणयाः भविमत तसममातम

परतयकषकगणकष ममातरमायाः चितसयाः इमत तप अमनविमायरमम अतर सकौमविधयमाय तमासलकमा परसतकयतकष -

गणयाः मचिहमामन ममातरमायाः

सविरगपरयाः ऽऽ चितसयाः

अनतगपरयाः ऽ चितसयाः

मधयगपरयाः ऽ चितसयाः

आमदगपरयाः ऽ चितसयाः

सविरलघपयाः चितसयाः

ममातरमा मतरमविधमा भविमत - एकममातरमा ममातरमादयस ममातरमातरयमम ततर एकममामतरकयाः हरिसविविणरयाः मदममामतरकयाः

दषटरीघरयाः मतरममामतरकयाः पलपतशचि तथमामहि परनोकमम-

ldquoएकममातरनो भविकषदम हरिसविनो मदममातरनो दषटरीघर उचयतकष

मतरममातरसतप पलपतनो जकषयनो वयञनस चिमाधरममातरकममrdquoइमत

ग) लघपगपरवयविसथमा - गपरविणरयाः कयाः भविमत लघपविणरशचि कयाः भविमत इमत शङकमा समपरमत मनसस

192 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

उदकषमत छनदनोमञयमारमम एतसय सममाधमानमाय कमाररकमा -

समानपसविमारशचि दषटरीघरशचि मविसगरतरी चि गपरभरविकषतम

विणर याः ससयनोगपकविर शचि तथमा पमादमानतगनोऽमप विमा इमत

अनपसविमारकषण यपकयाः समानपसविमारयाः सविरयाः गपरससजकयाः यथमा - गमामस गचछमत इतयतर मकमारनोततरविमतरनयाः

अकमारमातम परमम अनपसविमारनो वितरतकष अतयाः अनपसविमारयपकतविमातम सयाः अकमारयाः गपरयाः ततर अनपसविमारयाः

अविसमानसयमामप उपलकणमम तकषन अविसमानकष वयञनसततविकषऽमप लघपयाः गपरयाः भविमत एविमकषवि मविसगरससयपकयाः सविरनो

गपरयाः यथमा रमामयाः इतयतर मविसगमारतपकविर मकमारनोततरयाः अकमारनो गपरयाः एविमकषवि ससयपकविणमारतम पकविरयो विणरयो गपरयाः यथमा

रक इतयतर ककष मत ससयपकविणमारतम पकविरविणरयाः रकमारनोततरयाः अकमारयाः गपरयाः पमादमानतकष षसथतयाः लघपविणरयाः मविकलपकषन गपरयाः

गपरविणरशचि परयनोजनमानपसमारस लघपविणरयो भविमत

घ) यमतयाः - छनदसस यमतयाः इतयसय महिततविस वितरतकषकष यमतनमारम सजहवमायमा इषस मविशमामसथमानमम समा

मविचछकषदयाः मविरमामनो विमा विकपस शकयतकष तदपकस गङगमादमासकमविरमाजकषन -

यमतसजरहवकषषमविशमामसथमानस कमविमभरचयतकष

समा मविचछकषदमविरमाममाददयाः पददविमा रचयमा मनजकषचछयमा इमत

यमतयाः छनदसस सविरतर न भविमत पदमानतकष यमतयाः चिमतकमारकमाररकमा भविमत पदमधयमा चिमतकमारस

नमाशयमत समा यमतयाः - पमादमानतमा पमादमधयमा चि ततर यथमा विसशसथमविलचछनदसस पमादमानतमा यमतयाः -

न तजजलस यनन सपचिमारपङकजस

न पङकजस तदम यदलषटरीनषटपदममइमत

पमादमधयमा यमतयाः यथमा ममासलनषटरीचछनदसस -

सरससजमनपमविदस शदविलकषनमामप रमयस

मसलनममप महिममासशनोयाः लकषम लकषमनी तननोमत इमत

अतर ननमयययपतकषयस ममासलनषटरी भनोमगलनोकद याः इमत छनदनोलकणतविमातम पमादमानतकष यथमा यमतयाः तथदवि

पमादमधयकष अषममाकरमातम परस भविमत

ङि) छनदमाससस - विकततस सममाधरसममविषमभकषदकषन तरदमविधयस यमामत ततर समविकततमानमास पपनयाः षषडविशभकषदमायाः

सषनत समविकततचछनदससप ककष षमासञचतम छनदसमास पररचिययाः अधयाः परसतकयतकष -

सससकक तसमामहितयमम 193

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

१) इनदरिविजरमा - मतरषपपम-छनदसयाः एकमादशमाकरमामण भविषनत असय एकयाः भकषदनो भविमत इनदरिविजरमा

असय लकणस तमावितम - ldquoसयमामदनदरिविजरमा यमद तकौ जगकौ गयाःrdquo इमत तकौ नमाम तगणदयस जगकौ नमाम जगणकषन समाकस

गपरदयमम यसय छनदसयाः परतयकषकस पमादकष तगणदयस जगणयाः गपरदयस चि करमशयाः भविमत ततम छनदयाः इनदरिविजरमा अतर

पमादमानतमा यमतविरतरतकष तसयनोदमाहिरणस यथमा-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

गनोषठकष मग-ररस सवय-करकषण धकतविमा

रषकषनदरिविजरमाहिमतमपकविकषकौ

यनो गनोकप लस गनोपकप लञच सपसथस

चिकरकष स ननो रकतप चिकरपमामणयाःइमत

असय शलनोकसय चितपषपर अमप चिरणकषषप करमशयाः तगणदयमम एकयाः जगणयाः गपरविणरदयस चि वितरतकष एविमम

इनदरिविजरमाछनदसयाः लकणस भविमत सङगतमम अतर सविरतर पमादमानतमा यमतयाः वितरतकष अतयाः छनदनोलकणकष तसयनोलकषखनो

नमाषसत

२) उपकषनदरिविजरमा - मतरषपपछनदसयाः अयमकषकयाः परकमारयाः उपकषनदरिविजरमाचछनदसयाः लकणस छनदनोमञयमारमम

- ldquoउपकषनदरिविजरमा परथमकष लघकौ समाrdquoइमत इनदरिविजरमाछनदसयाः परथममाकरसय लघकौ समत उपकषनदरिविजरमा छनदनो भविमत

एविममनदरिविजरमायमायाः परथमयाः गणयाः तगणयाः तसय परथममाकरसय लघकौ सतयमास गपरमधयगतनो जगणयाः भविमत एविस

यसय छनदसयाः परतयकम चिरणकष करमकषण जगणयाः तगणयाः जगणयाः गपरविणरदयस चि वितरतकष तदम उपकषनदरिविजरमाछनदयाः

अतरमामप पमादमानतमा यमतयाः तसयनोदमाहिरणस यथमा -

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

उपकषनदरि-विजरमामद-ममणचछ-टमामभयाः

मविभकषणमानमास छप ररतस विपपसतकष

समरमामम गनोपषटरीमभरपमासयममानस

सपरदरिपमकलकष ममणमणडपसथममइमत

अतर परसतपतकष शलनोककष परमतचिरणस करमशयाः जगणयाः तगणयाः जगणयाः गपरविणरदयस चि वितरतकष एवि

उपकषनदरिविजरमाचछनदसयाः लकणस भविमत अतर सङगतमम

194 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

३) रथनोदतमा - मतरषपभयाः छनदसयाः कषशचिदम भकषदयाः रथनोदतमा तलकणस छनदनोमञयमारमम -

ldquoरमातपरदनररलगद रथनोदतमाrdquoइमत यसय छनदसयाः परमतपमादस रमातम रगणमातम परदयाः नरलगदयाः नगणकषन रगणकषन लघपनमा

गपरणमा चि विणरन मविरमचितमा रथनोदतमा एविस रथनोदतमायमास करमकषण रगणयाः नगणयाः रगणयाः लघपयाः गपरशचि भविमत

अतर पमादमानतमा यमतयाःरथनोदतमाचछनदस उदमाहिरणस तमावितम -

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

एविममाशममविरदविकसततनमा

ससयमयाः मकमममत जनमतसतवियमा

सततविससशयसपखनो महि दपषयतकष

कक षणसपरमशशपनकषवि चिनदनयाःइमत

परकक तशलनोकसय परतयकषकस चिरणकषषप करमकषण रगणयाः नगणयाः रगणयाः लघपविणरयाः गपरविणरशचि वितरतकष एविस

ससधयमत रथनोदतमालकणसङगमनमम

४) विसशसथमविलमम - दमादशमाकरमातमकसय जगतषटरीछनदस एकयाः परकमारयाः विसशसथमविलमम तसय

लकणस छनदनोमञयमार - ldquoविदषनत विसशसथमविलस जतकौ जरकौrdquoइमत यसय छनदसयाः परमतपमादस करमकषण जगणयाः तगणयाः

जगणयाः रगणशचि भविमत ततम विसशसथमविलमम अतरमामप पमादमानतमा यमतयाः असय छनदस उदमाहिरणस तमावितम-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

अयस स तकष मतषठमत सङगमनोतसपकनो

मविशङकसकष भषटरीर यतनोऽविधषटरीरणमामम

लभकषत विमा परमाथरमयतमा न विमा सशयस

सशयमा दपरमापयाः कथमषटरीषपसतनो भविकषतमइमत

शलनोकसयमासय परमतपमादस करमकषण जगणयाः तगणयाः जगणयाः रगणशचि वितरतकष इमत ससधयमत

विसशसथमविललकणसङगमनमम

५) विसनतमतलकमम - चितपदरशमाकरमाषतमकमायमायाः शकर यमारयाः एकयाः परकमारयाः विसनतमतलकमम

विसनतमतलकमा इतयसय नमाममानतरमम तलकणस छनदनोमञयमारमम - ldquoजकषयस विसनतमतलकस तभजमा जगकौ गयाःrdquo

इमत तभजमायाः तगणयाः भगणयाः जगणयाः जगकौ जगणयाः गपरविणरयाः गयाः गपरविणरयाः यसय छनदसयाः परमतपमादयाः तगणयाः

सससकक तसमामहितयमम 195

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

भगणयाः जगणदयस गपरविणरदयस चि करमकषण भविमत ततम विसनतमतलकमम तसय यमतयाः पमादमानतमा भविमत

तसयनोदमाहिरणस तमावित-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

फप लस वि-सनतमत-लकस मत-लकस वि-नमालयमायाः

लषटरीलमापरस मपककप लस कलमतर रकौमत

विमातयकषष पपषपसपरमभमरलयमामदरिविमातनो

यमातनो हिररयाः स मधपरमास मविसधनमा हितमायाः समयाः इमत

असय परमतचिरणस करमकषण तगणयाः भगणयाः जगणदयस गपरविणरदयस चि वितरतकष एविमसय

विसनतमतलकलकणस ससगचछतकष

६) ममासलनषटरी - पञचदशमाकरमातमकसय अमतशकर रषटरीछनदसयाः ममासलनषटरीचछनदयाः परकमारयाः

ममासलनषटरीछनदसयाः लकणमम- ldquoननमयययपतकषयस ममासलनषटरी भनोमगलनोकद याःrdquo इमत ननमयययपतमा इयस ममासलनषटरी अथमारदम

यसय छनदसयाः परमतपमादस करमकषण नगणदयमम मगणयाः यगणदयस चि भविमत तचछनदयाः ममासलनषटरी भनोमगनम इमत

ससखयमाषकसय लनोक इमत ससखयमासपतकसय बनोधकयाः एविस परमतपमादस परथमतयाः अषममाकरमातम परमकषकमा यमतयाः ततयाः

सपतममाकरमातम परमथमारतम पमादमानतकष एकमा यमतयाः एविमतर पमादमधयमा यमतयाः भविमत एतसयनोदमाहिरणस तमावितम-

ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ

सरससजमनपमविदस शदविलकषनमामप रमयस

मसलनममप महिममासशनोलरकषम लकषमनी तननोमत

इयमसधकमननोजमा विलकलकषनमामप तनविषटरी

मकममवि महि मधपरमाणमास मणडनस नमाकक तषटरीनमाममइमत

असय परतयकषकस चिरणकष करमकषण नगणदयस मगणदयस यगणदयस चि वितरतकष मकञच अषममाकरमातपरस ततयाः

सपतममाकरमाचचि परस यमतविरतरतकष एविस ससधयमत ममासलनषटरीछनदनोलकणसमनविययाः एविस ककष चिन समविकततचछनदमाससस अतर

परसतपतमामन

196 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

पमाठगतपरशनमायाः-४

47 छनदयाःशमासतरसय परणकषतमा कयाः

48 छनदयाः ककीदशस विकषदमाङगमम

49 पदसय मकस सविरपमम

50 पदसय ककष मविभमागमा भविषनत

51 विकततसय लकणस मकमम

52 विकततसय ककष मविभमागमायाः

53 समविकततसय मकस सविरपमम

54 अधरसमविकततसय मकस सविरपमम

55 मविषमविकततसय मकस सविरपमम

56 पदनोपकमारकमायाः गणमायाः ककष सषनत

57 ममातरमाछनदस उपकमारकमाणमास गणमानमास नमाममामन कमामन

58 गणमानमास सविरपबनोसधकमास कमाररकमास सलखत

59 लघपगपरवयविसथमापरकस शलनोकस सलखत

60 यतकषयाः मकस लकणमम

61 यमतयाः कमतमविधमा ककष चि तकष

62 कप तर यमतयाः चिमतकमारमाय भविमत

63 कप तर यमतयाः चिमतकमारस नमाशयमत

64 इनदरिविजरमाछनदसनो लकणस मकमम

65 उपकषनदरिविजरमाछनदसनो लकणस मकमम

66 रथनोदतमाछनदसनो लकणस मकमम

67 विसशसथमविलचछनदसनो लकणस मकमम

68 विसनतमतलकछनदसनो लकणस मकमम

69 ममासलनषटरीछनदसनो लकणस मकमम

70 ममासलनषटरीछनदसस कप तर कप तर यमतयाः

पमाठसमारयाः

कमावयमातमनयाः रससय उपकमारकतविकषन कमावयसयनोपकमारकमा यकष गपणमालङकमाररषटरीतययाः तकषषमास सविरपमतर

सससकक तसमामहितयमम 197

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

परसतपतमम ततरमादकौ गपणयाः विमणरतयाः शकौयमारदय यथमा शरषटरीररण उपकमारकमायाः सनतयाः शरषटरीरसयनोपकमारकमा एविमकषवि

ममाधपयमारदययाः शबदमाथमारतमककमावयसय आतमनयाः रससय उपकमारकमायाः सनतयाः कमावयसयनोपकमारकमायाः सषनत

गपणससतरमविधयाः- ममाधपयरमम ओजयाः परसमादशचिकषमत ततर ममाधपयर तप मचिततदरिविषटरीमयभमाविनो भविमत सममासरमहितमा

अलपसममाससमहितमा विमा कटपशबदविसजरतमा रचिनमा तसय अमभवयककौ मनममततमम समभनोगकष करणकष मविपरलमभकष शमानतकष

चि ममाधपयरगपणयाः करममादम असधकतयमा भमासतकष एविमकषवि मचिततसय मविसतमाररप ओजनोगपणयाः स महि विषटरीरबषटरीभतसरकौदरिकषषप

रसकषषप करमशयाः असधकस भमासतकष दषटरीघरसममासबहिहलमा रचिनमा एतसयमामभवयककौ कमारणमम शपषककष नधनममवि ययाः गपणयाः

मचिततस शषटरीघरस वयमापननोमत स परसमादयाःशपमतममातरकषण अथरबनोधकमायाः शबदमायाः परसमादसयमामभवयककौ मनममततमम

ततयाः अवियविसमननविकषशमविशकषषविदम रषटरीमतयाः विमणरतमा रषटरीमतसतप दपरणकमारनयकष मतरमविधमा- विददभरयौ गकौडषटरी

पमाञचमालषटरी लमामटकमा चिकषमत परनतप धविमनकमारमादषटरीनमास नयकष लमामटकमारषटरीमतयाः नमापकषकतकष ममाधपयरवयञकविणरयाः

अलपसममासमा सममासरमहितमा विमा यमा मधपरमा रचिनमा समा विददभरतरी ओजयाःपरकमाशकद याः विणर यमा उदटमा रचिनमा समा

गकौडषटरी यतर पञच षटम विमा समसतमामन पदमामन पकविरपरनोकसय रषटरीमतदयसय अमभवयञकमानम मविहिमाय विणरयाः यमा रचिनमा

समा पमाञचमालषटरी लमाटषटरी तप रषटरीमतविरदभरतरीपमाञचमालयनोरनतरकष षसथतमा एविस रषटरीमतपररचिययाः परदततयाः

ततयाः कटककप णडलमामदविदम अलङकमारमा विमणरतमायाः अलङकमारयाः मदमविधयाः - शबदमालङकमारयाः अथमारलङकमारयाः

चि ततर शबदमालङकमारकषषप अनपपरमासयाः यमकस विकरनोमकशचि अथमारलङकमारकषषप चि उपममा रपकमम उतपरकषकमा दषमानतयाः

सममासनोमकयाः इतयकषतकष अलङकमारमायाः अतर विमणरतमायाः

विदयमाकरणसय पमामणनकषयाः नयकष अमभपरमायमाथरबनोधकमातम आननदपयमारयभपकमातम विमा छनदम- धमातनोयाः छनदयाः

शबदसय उतपसततयाः जमातमा छनदनोबदस पमादचितपषयमातमकस भविमत पदमम ततर अकरपररगमणतस पदस विकततस

ममातरमाघमटतस पदञच जमामतयाः इतयपचयतकष विकततपदसय उदमाहिरणमामन भविषनत विसनतमतलकमादययाः जमामतचछनदसय

उदमाहिरणमामन भविषनत आयमारदययाः इमत विकततमम मतरमविधमम - समविकततमम अधरसमविकततस मविषमविकततस चिकषमत तकषषमास

लकणमामन उकतविमा ततयाः विकततसय उपकमारकमा दश गणमायाः जमातकषशचि उपकमारकमायाः पञच गणमा अतर विमणरतमा ततयाः

यमतसविरपस विमणरतमम यमतसतप सजहवकषषमविरमामसथलस भविमत ततयाः समानपसविमारनो मविसगरशचि इतयमामदकमाररकयमा

छनदसस लघपगपरवयविसथमा विमणरतमा ततयाः समविकततकषषप इनदरिविजरमा उपकषनदरिविजरमा रथनोदतमा विसशसथमविलस

विसनतमतलकस ममासलनषटरी इतयकषतकषषमास छनदसमास सविरपस सनोदमाहिरणस परसतपतमममत पमाठसय समारयाः

पमाठमानतपरशनमायाः

1 गपणसविरपस गपणभकषदमानम चि विणरयत

198 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

2 ममाधपयर सनोदमाहिरणस विणरयत

3 ओजनोगपणस सनोदमाहिरणस विणरयत

4 परसमादस सनोदमाहिरणस विणरयत

5 रषटरीतसविरपस रषटरीमतभकषदमानम चि विणरयत

6 विददभरतरी स सनोदमाहिरणस विणरयत

7 गकौडनी सनोदमाहिरणस विणरयत

8 पमाञचमालनी सनोदमाहिरणस विणरयत

9 लमामटकमास सनोदमाहिरणस विणरयत

10 अलङकमारसविरपस विणरयत

11 शबदमालङकमारकषषप एकसयमालङकमारसय लकणसङगमनस कपप रत

12 अथमारलङकमारकषषप एकसयमालङकमारसय लकणसङगमनस कपप रत

13 अनपपरमासमालङकमारस विणरयत

14 विकरनोमकस विणरयत

15 यमकस विणरयत

16 उपममास सनोदमाहिरणस विणरयत

17 रपकस सनोदमाहिरणस विणरयत

18 उतपरकषकमास सनोदमाहिरणस विणरयत

19 सममासनोमकस सनोदमाहिरणस विणरयत

20 दषमानतस सनोदमाहिरणस विणरयत

21 पदसविरपस पदभकषदमानम चि विणरयत

22 विकततसविरपस विकततभकषदमानम चि विणरयत

23 यमतसविरपस विणरयत

24 शलनोककष षप लघगपरवयविसथमास विणरयत

25 विकततसय जमातकषशचि गणमानम विणरयत

26 इनदरिविजरमास सनोदमाहिरणस विणरयत

27 उपकषनदरिविजरमास सनोदमाहिरणस विणरयत

28 रथनोदतमास सनोदमाहिरणस विणरयत

29 विसनतमतलकमास सनोदमाहिरणस विणरयत

30 ममासलननी सनोदमाहिरणस विणरयत

31 गपणमायाः ककीदशमा भविषनत - क) शकौयमारमदवितम ख) अवियविसससथमानमविशकषषवितम ग) कटककप णडलमामदवितम

32 सविमारसधकतयमा ममाधपयर कप तर भमासतकष - क) समभनोगकष ख) करणकष ग) मविपरलमभकष घ) विषटरीरकष

सससकक तसमामहितयमम 199

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

33 ओजनोगपणसय सविमारपकषकयमा आसधकयस कप तर ndash क) विषटरीरकष ख) बषटरीभतसकष ग) रकौदरिकष घ) शङगमारकष

34 धविमनकमारसय मतकष कमा रषटरीमतयाः नमाषसत - क) गकौडषटरी ख) पमाञचमालषटरी ग) लमामटकमा घ) विददभरतरी

35 रपकस परमाधमानयकषन कमतमविधमम - क) एकमविधमम ख) मदमविधमम ग) मतरमविधमम घ) चितपमविरधमम

36 विकततस ककीदशमम - क) अकरससखयमातमम ख) विमाकयससखयमातमम ग) पदससखयमातमम

पमाठगतपरशनमानमामपततरमामण

उततरमामण-१ 1 कमावयसय उतकषरहिकषतवियाः गपणमालङकमाररषटरीतययाः भविषनत

2 गपणमादययाः कमावयमातमनयाः रससय उपकमारकमायाः सनतयाः कमावयसय उपकमारकमायाः

3 गपणसविरपस तमाविदम दपरणकष - ldquoरससयमामङगतविममापतसय धममारयाः शकौयमारदयनो यथमा गपणमायाःrdquo इमत

4 तरययाः गपणसय भकषदमायाः - ममाधपयरमम ओजयाः परसमादयाः चिकषमत

5 ममाधपयरसय लकणस तमावितम - ldquoमचिततदरिविषटरीभमाविमयनो हमादनो ममाधपयरमपचयतकषrdquo इमत

6 रकषफडकमारमामदशपमतकटपविणररमहितमा विगमारनतयविणरसमहिततदगरतरीयविणरयोपकषतमा सममास-रमहितमा अलपसममासमा चि मधपरमा रचिनमा ममाधपयरसयमामभवयककौ मनममततमम

7 समभनोगकष करणकष मविपरलमभकष शमानतकष चि ममाधपयरगपणयाः करममादम असधकतयमा भमासतकष

8 ममाधपयरसय एकमपदमाहिरणस तमाविदम -अनङगमङगलभपविसतदपमाङगसय भङगययाःजनयषनत मपहिहयकरनमामनतयाःसनतमापसनततषटरीममइमत

9 ओजसनो लकणस तप - ldquoओजषशचिततसय मविसतमाररपस दषटरीपततविमपचयतकषrdquo इमत

10 ओजसयाः अमभवयककौ शपमतकटपविणरसमहितमा दषटरीघरसममासपदनोपकषतमा महिमापरमाणमाकर-समहितमा रचिनमा मनममततमम अषसत

11 विषटरीरबषटरीभतसरकौदरिकषषप रसकषषप करमशयाः ओजनोगपणसय आसधकयस भविमत

12 ओजसयाः एकमपदमाहिरणस तमावितम -चिञचदपजभरममतचिणडगदमामभघमात-

सञचकमणरतनोरयपगलसय सपयनोधनसयसतयमानमाविनदघनशनोमणतशनोणपमामण-

रततससमयषयमत कचिमाससतवि दकषमवि भषटरीमयाःइमत

13 परसमादसय लकणस तमावितम - ldquoमचिततस वयमापननोमत ययाः मकपरस शपषककष नधनममविमानलयाःस परसमादयाः समसतकषषप रसकषषप रचिनमासप चिrdquo

200 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

14 शपमतममातरकषण अथरबनोधकमायाः शबदमायाः परसमादसयमामभवयककौ मनममततमम

15 परसमादसय एकमपदमाहिरणस तमावितम -सकचिषटरीमपखकषन सकक दकषवि कक तवणसतविसमपकमाकलमाप लपठसस सतनयनोयाः मपरयमायमायाःबमाणदयाः समरसय शतशनो मविमनकक ततमममारसविपनकषऽमप तमास कथमहिस न मविलनोकयमाममइमत

उततरमामण-२ 16 शरषटरीरकष यथमासथमानमम अवियविसमननविकषशमविशकषषविदम शबदमाथरशरषटरीरकष कमावयकष ममाधपयमारमद-गपणवयञकविणमारनमास समननविकषशनो भविमत रषटरीमतयाः समा परमपरयमा रसमादषटरीनमास पनोमषकमा भविमत

17 रषटरीतकषयाः दपरणमानपसमारकषण चितविमारनो भकषदमायाः - विददभरयौ गकौडषटरी पमाञचमालषटरी लमामटकमा चिकषमत

18 विददभरतरीरषटरीतकषयाः लकणस तमावितम-ldquoममाधपयरवयञकद विरणरयाः रचिनमा लसलतमाषतमकमाअविकसततरलपविकसततविमार विददभरतरी रषटरीमतररषयतकषrdquo इमत

19 विददभरतरीरषटरीतकषयाः उदमाहिरणस तमावितम -लतमाकप ञस गपञनम मदविदसलपपञस चिपलयनमसममासलङगननङगस दरिपततरमनङगस परबलयनममरनमनदस मनदस दसलतमरमविनदस तरलयनमरजनोविकनदस मविनदनम मकरमत मकरनदस मदमश मदमशइमत

20 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः लकणस तमावितम -ldquoओजयाःपरकमाशकद विरणरबरनध आडमबरयाः पपनयाः सममासबहिहलमा गकौडषटरीrdquo इमत

21 गकौडषटरीरषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस तमाविदम -मविकचिकमलगनधदरनधयनम भकङगममालमायाःसपरमभतमकरनदस मनदममाविमामत विमातयाःपरमदमदनममाददकौविननोदमामरमाममा-रमणरभसखकषदसविकषदमविचछकषददकयाःइमत

22 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः लकणस तमावितम -ldquoविणरयाः शकषषदयाः पपनदरयनोयाः समसतपञचषपदनो बनधयाः पमाञचमासलकमा मतमाrdquo इमत

23 पमाञचमालषटरीरषटरीतकषयाः उदमाहिरणस तमावितम -मधपरयमा मधपबनोसधतममाधविषटरीसमकमदसमकषसधतमकषधयमामधपकरमाङगनयमा मपहिहरनमदधविमनभकतमा मनभकतमाकरमपजजगकष इमत

24 लमामटकमारषटरीतकषयाः लकणस तमावितम -ldquoलमाटषटरी तप रषटरीमतविरदभरतरीपमाञचमालयनोरनतरकष षसथतमाrdquo इमत

सससकक तसमामहितयमम 201

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

25 लमामटकमारषटरीतकषयाः एकमपदमाहिरणस तमावितम -अयमपदयमत मपदरिमाभञनयाः पमदमनषटरीनमाममउदयमगरविनमालषटरीबमालमनदमारपपषपमममविरहिमविधपरकनोकदनदबनधपमविरमभनदनमकप मपतकमपकपनोलकरनोडतमामरिसतममाससस इमत

26 लमामटकमारषटरीमतयाः धविनयमालनोककमारमादषटरीनमामम आननदविधरनमादषटरीनमास मतकष नमाषसत

उततरमामण-३ 27 अलङकमारलकणस तपldquoशबदमाथरयनोरषसथरमा यकष धममारयाः शनोभमामतशमामयनयाःरसमादषटरीनपपकप विरनतसतकषऽलङकमारमासतकषऽङगदमामदवितमrdquoइमत

28 अलङकमारयाः मदमविधयाः - शबदमालङकमारयाः अथमारलङकमारयाः चि

29 अनपपरमाससय लकणस तमावितम - ldquoअनपपरमासयाः शबदसमामयस विदषमयकषऽमप सविरसय यतमrdquo इमत

30 अनपपरमाससय पञच भकषदमायाः तकष तमावितम- छकषकमानपपरमासयाः विकततयनपपरमासयाः शपतयपनपरमासयाः अनतयमानपपरमासयाः लमाटमानपपरमासयाः चिकषमत

31 यमकसय लकणस महि -ldquoसतयथर पकथगथमारयमायाः सविरवयञनससहितकषयाःकरमकषण तकषनदविमाविकसततयाः यमकस मविमनगदतकषrdquoइमत

32 यमकसयनोदमाहिरणस तमावितम -ldquoनविपलमाश-पलमाश-विनस पपरयाः सफप टपरमाग-परमागत-पङकजमममकदपल-तमानत--लतमानतमलनोकयतम स सपरमभस सपरमभस सपमननोहिरदयाःrdquoइमत

33 सविरवयञनसमकहिसय कविमचितम समाथरकतविस कविमचिचचि मनरथरकतविस भविमत इमत परमतपमादमयतपस सतयथर इमत पदस यमकलकणकष

34 विकरनोककष याः लकणस तमावितम -ldquoअनयसयमानयमाथरकस विमाकयमनयथमा यनोजयकषतम यमदअनययाः शलकषषकषण कमाकविमा विमा समा विकरनोमकसततनो मदधमाrdquoइमत

35 विकरनोककष याः भकषददयस शलकषषविकरनोमकयाः कमाकप विकरनोमकशचिकषमत

36 समादशयमकलकमालङकमारसय जननषटरी उपममा

37 उपममालकणस तप - ldquoसमामयस विमाचयमविदधमयर विमाकयदकय उपममा दयनोयाःrdquo इमत

38 उपममा परमाधमानयकष मदमविधमा - पकणरयोपममा लपपतनोपममा चिकषमत

39 पकणरयोपममायमा असशचितपषयस तमावितम - उपममानमम उपमकषयस समादशयविमाचिकयाः समाधमारणधमरशचि

202 सससकक तसमामहितयमम

कमावयशमासतरपरविकषशयाः- ३ मटपपणषटरी

40 रपकसय लकणस तप -ldquoरपकस रमपतमारनोपमामदषयकष मनरपहविकषrdquo इमत

41 रपकसय तरयनो भकषदमायाः तकष चि परमपररतस मनरङगस समाङगस चिकषमत

42 उतपरकषकमालङकमारसय लकणस तमावितम -ldquoभविकषतसमभमाविननोतपरकषकमा परकक तसय परमातमनमाrdquo इमत

43 दषमानतसय लकणस तप -ldquoदषमानतसतप सधमरसय विसतपनयाः परमतमबमबनममrdquo इमत

44 दषमानतसय उदमाहिरणस तप -ldquoअमविमदतगपणमामप सतकमविभमणमतयाः कणरषप विममत मधपधमारमाममअनसधगतपररमलमामप महि हिरमत दशस ममालतषटरीममालमाrdquoइमत

45 परमतमबमबनस नमाम परमणधमानगमयमम

46 सममासनोककष याः लकणस तप -ldquoअनपपरमासयाः शबदसमामयस विदषमयकषऽमप सविरसय यतमrdquo इमत

उततरमामण-४ 47 छनदयाःशमासतरसय परणकषतमा मपङगलमाचिमायरयाः

48 छनदयाः पमादरपस विकषदमाङगमम

49 पदसय चितपषपमादमातमकस भविमत

50 पदसय मविभमागदयस विकततस जमामतशचिकषमत

51 विकततसय लकणस तमाविदम - ldquoविकततमकरससखयमातममrdquoइमत

52 विकततसय तरयनो मविभमागमायाः - समविकततमम अधरसमविकततस मविषमविकततस चिकषमत

53 समविकततसय सविरपस तप - ldquoसमस समचितपषपमादममrdquoइमत

54 यसय विकततसय परथमपमादयाः तकतषटरीयपमादतपलययाः चितपथरपमादयाः मदतषटरीयपमादतपलययाः तदम अधरसमविकततमम

55 यसय विकततसय पमादचितपषयस मभननमाकरमविमशषस भविमत तदम मविषमविकततमम

56 पदनोपकमारकमायाः - मगणयाः यगणयाः रगणयाः सगणयाः तगणयाः जगणयाः भगणयाः नगणयाः गगणयाः लगणयाः इतयकषतकष दश गणमायाः

57 ममातरमाछनदस उपकमारकमायाः गणमायाः तमावितम - सविरगपरयाः अनतगपरयाः मधयगपरयाः आमदगपरयाः सविरलघपयाः चिकषमत

58 गणमानमास सविरपबनोसधकमास कमाररकमास तमावितम - मससतरगपरससतरलघपशचि नकमारनो भमामदगपरयाः पपनरमामदलघपयरयाःजनो गपरमधयगतनो रलमधययाः सनोऽनतगपरयाः कसथतनोऽनतलघपसतयाःगपररकषकनो गकमारसतप लकमारनो लघपरकषककयाः इमत

59 लघपगपरवयविसथमापरकयाः शलनोकसतप -

सससकक तसमामहितयमम 203

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

समानपसविमारशचि दषटरीघरशचि मविसगरतरी चि गपरभरविकषतमविणरयाः ससयनोगपकविरशचि तथमा पमादमानतगनोऽमप विमा इमत

60 यतकषयाः लकणस तप - ldquoयमतसजरहवकषषमविरमामसथमानममrdquo इमत

61 यमतयाः मदमविधमा - पमादमधयमा यमतयाः पमादमानतमा यमतशचिकषमत

62 पदमानतकष यमतयाः चिमतकमारमाय भविमत

63 पदमधयकष यमतयाः चिमतकमारस नमाशयमत

64 इनदरिविजरमाछनदसनो लकणस तप - ldquoसयमामदनदरिविजरमा यमद तकौ जगकौ गयाःrdquoइमत

65 उपकषनदरिविजरमाछनदसनो लकणस तप - ldquoउपकषनदरिविजरमा परथमकष लघकौ समाrdquo इमत

66 रथनोदतमाछनदसनो लकणस तप - ldquoरमातपरदनररलगद रथनोदतमाrdquo इमत

67 विसशसथमविलचछनदसनो लकणस तप - ldquoविदषनत विसशसथमविलस जतकौ जरकौrdquo इमत

68 विसनतमतलकछनदसनो लकणस तप - ldquoउकमा विसनतमतलकमा तभजमा जगकौ गयाःrdquo इमत

69 ममासलनषटरीछनदसनो लकणस तप - ldquoननमयययपतकषयस ममासलनषटरी भनोमगलनोकद याःrdquo इमत

70 ममासलनषटरीछनदसस अषममाकरमातपरस ततयाः सपतममाकरमातपरमम अथमारतपमादमानतकष यमतयाः

इमत दशमयाः पमाठयाः

204 सससकक तसमामहितयमम

)11 कमावयपरकमारमायाःपरसतमाविनमा

सससकक तसमामहितयसय भमाणडमारयाः समागरतपलययाः सससकक तविमाङमयकष असममामभयाः बहिहमविधमामन कमविकममारमणपररलकषयनतकष परनतप कविकषयाः कक मतररयस ककीदशषटरी तमदषयकष समयकम पररचिययाः नदवि जमायतकष कप तरमचितम दशयतकष ककष विलसगदरपस कप तरमचितम गदपदनोभयमातमकस कप तरमामप विमा ककष विलस पदमयमम अतयाः पमठततणमास मनसस ससशययाः मनतरमासवितरतकष अतयाः पमाठकषऽषसमनम छमातरमाणमास बनोधसकौकयमारय कमावयभकषदमायाः सरलयमा रषटरीतयमा परमतपमादनतकष ककीदशस कमावयसकयमा अमभधयमा उचयतकष तदतर आलनोचयतकष अनकषन कमावयमानमास दलभकषदमायाः भविषनत सरलकषन उपमायकषन तकषषमासपकथककरणममप भविमत विदमचितरयस महि मनपषयमाणमास सविभमावियाः अतयाः कमविमभयाः सविपरमतभयमा सविकषषमास कमरणमास विदमचितरयसपरमतपमादतकष तकषषमामकषवि विदमचितरयमाणमास पकथकम पकथकम अमभधमारपकषण अतर आलनोचिनमा मविधषटरीयतकष

उदकषशयमामन-

अमपस पमाठस पमठतविमा भविमानम -

कमावयपरकमारमानम जमासयमत कमावयसय अमभधमानस कतपर शकनपयमातम कमावयभकषदसय परयनोजनस जमानषटरीयमातम कमावयभकषदकष कमारणस जमानषटरीयमातम कमावयकतकरणमास मविषयकष जमासयमत मविमविधकमावयमानमास मविषयकष जमासयमत दशयकमावयमादषटरीनमास सविरपस जमानषटरीयमातम

)11 1 भकममकमा

समाममानयतयाः कमावयविसतपनशचितस आशयभकमययाः पपरमाणमामन इमतहिमासयाः जनशपमतयाः कमविकलपनमा चियमामन खलप पकौरमामणककी कथमाममासशतय परणषटरीतमामन तमामन पकौरमामणककमावयमामन यमामन चि ऐमतहिससकमाधमारकषणपरणषटरीतमामन तमामन ऐमतहिमाससकमामन यमामन चि जनशपतयमाधमारकषण मविरमचितमामन तमामन जनशपमतकमावयमामन यमामन चिकमविकलपननोदपतस यदम विसतप तदमाधमारकषण परणषटरीतमामन तमामन कमालपमनकमामन कमावयमामन भविषनत यदमपपकौरमामणकमादकौ कमावयकषऽमप कलपनमायमायाः परमाधमानयस भवितयकषवि तथमामप गणनमा एषमा कथमाविसतपममातरमाशयमा तमामन चिपपनयाः सममालनोचिकद याः सविरपतयाः दकषविकमावय-यमककमावय-शलकषषकमावयमामदभकषदकषनमामप बहिहशयाः भकषमदतमामन

सससकक तसमामहितयमम 205

11

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

पकौरमामणकमामन खलप कमावयमामन पमामणनकषयाः जमामबवितषटरीमविजययाः वयमाडकषयाः बमालचिररतमम कमातयमायनसयसविगमाररनोहिणमम पतञलकषमरहिमाननदमयमम कमासलदमाससय रघपविसशमम कप ममारसमभविस चि कप ममारदमाससयजमानककीहिरणमम भमारविकषयाः मकरमातमाजपरनषटरीयमम बमाणसय हिषरचिररतमम भमटटकविकषयाः रमाविणविधमम ममाघसयमशशपपमालविधमम शषटरीहिषरसय नदषधषटरीयचिररतस परभकतषटरीमन

ऐमतहिमाससककमावयकषषप महि विमाकपमतरमाजसय गकौडविधस (गउडविहिनो) मशविसविमाममनयाः कपफणमाभयपदययाःपदमगपपतसय नविसमाहिसमाङकचिररतमम मबलहिणसय मविकरममाङकदकषविचिररतमम कलहिणसय रमाजतरमङगणषटरी जलहिणसयसनोमपमालमविजययाः हिकषमचिनदरिसय कप ममारपमालचिररतमम सनोमकषशविरसय ककीमतरककौमपदषटरीकमावयमम अररसससहिसयसपकक तककीतरनमम बमालचिनदरिसय विसनतमविलमासयाः नयनचिनदरिसय हिममषटरीरमहिमाकमावयमम चिनदरिशकषखरसयसपजरनचिररतमम रमाजनमाथसय अचयपतरमाजमाभयपदयमम गङगमादकषवयमायाः मधपरमामविजयमम विषटरीरकमपरमायचिररतस विमासनधयमाकरनषनदननो रमामपमालचिररतमम जयमानककविकषयाः पकथविषटरीरमाजमविजयमम शमभपकविकषयाः रमाषष कौढविसशमहिमाकमावयममयजनमारमायणसय रघपनमाथभपपमविजययाः परमकषशविरमशविमदजसय शषटरीरमामविमरमहिमारमाजचिररतमम शङकरलमालसयरमाविजषटरीरमाजककीमतरमविलमासयाः नमागरमाजसय भमारतषटरीयदकषशभकचिररतमम मदलषटरीपदततसय मथपरमापरसमादसयपरतमापमविजयमम मदजकषनदरिनमाथसय सविरमाजयमविजयमम सतयवतसय गनोमविनदसससहिमहिमाकमावयस चिकषतयमादषटरीमन सषनतपरससदमामन समपलकषखनषटरीयमामन

जनशपमतमकलककमावयकषषप परमायनो गदसमामहितयमकषवि दशयतकष तकषषप सपबनधनोविमारसविदततमा बमाणसय कमादमबरषटरीदषणडननो दशकप ममारचिररतञच इतयमादषटरीमन परससदमामन एविमकषवि गपणमारसय बकहितकथमा सनोमकषशविरसयकथमासररतसमागरयाः ककषमकषनदरिसय बकहितकथमामञरषटरी चि

कलपनमामकलककष षप मकषघदकत-ऋतपससहिमारपरभकतषटरीमन लघपकमावयमानयकषवि दशयनतकष

)11 2 सविरपमानपसमारस कमावयसय भकषदमायाःलनोककष यमामन कमावयमामन परमापयनतकष तमामन सविसविविदमशषटमातम कमावयभकषदकषषप सविसविकनोटकौ तकषषमामम

अनतभमारवियाः भविमत कमावयमामन बहिहमविधमामन भविषनत तकषषमास भकषदमायाः अधयाः आलनोचयनतकष बहिहमविधमामन कमावयमामनसषनत चिकषदमप सविरपमानपसमारस मकलतयाः कमावयसय भकषददयस वितरतकष तदथमा शवयकमावयस दशयकमावयस चि

)11 3 शवयकमावयममयसय कमावयसय रसमासविमादनस अनयकषभययाः शपतविमा अथविमा सवियस पमठतविमा भविमत ततम कमावयस शवयकमावयमम उचयतकष

यथमा रमाममायणमम महिमाभमारतमम इतयमामद शवयकमावयसय अमप बहिवियाः भकषदमायाः वितरनतकष तकष करमशयाः आलनोचयनतकष

)11 3 1 महिमाकमावयमामनमहिमाकमावयस सगरयाः मनबदस भविमत ततर अषमासधकसगमारयाः अविशयमकषवि भविकषयपयाः महिमाकमावयकष धषटरीरनोदमाततमामदगपणयपकस

नमायकस भविमत शङगमारविषटरीरशमानतकरणरसकषषप एकयाः रसयाः मपखययाः भविमत तथमा अनयकष रसमायाः तसय अङगभकतमायाः

भविषनत कमावयसय उपजषटरीवयमम ऐमतहिमाससकमम अथविमा सजजनमासशतस भविमत महिमाकमावयसय फलस चितपविरगरषप एकस

206 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

भविमत लजजमासपदमविषयसय महिमाकमावयकषषप विणरनमा न मकरयतकष महिमाकमावयसय उदमाहिरणस यथमा रघपविसशमम

कप ममारसमभविमम इतयमामद

)11 3 2 शमासतरकमावयमामनपदपरयनोगसय वयमाकरणमनयममानमास जमानमाय अनयशमासतरषटरीयजमानसय सकौलभयमाय चि यमामन कमावयमामन

परणषटरीतमामन तमामन शमासतरकमावयमामन उचयनतकष कमामनमचितम शमासतरकमावयमामन अधयाः आलनोचयनतकष

भमटटसविमाममननो lsquoभमटटकमावयममrsquo

शमासतरकमावयकषषप भमटटकमावयस परससदतरमम असय कमावयसय मविषयकष उचयतकष lsquoदषटरीपतपलययाः परबनधनोऽयसशबदलकणचिकपषमाममrsquo इमत

कमावयममदस भमटटसविमाममनमा परणषटरीतमम तननमामनदवि चिमासय परससमदरमप जमातमा इदस कमावयसरमाविणविधनमामनमामप परथतकष

अतर कमावयकष दमामविसशमतयाः सगमारयाः यकषषप ससहितय १३२९ शलनोकमा मविदनतकष असय कमावयसय मनममारणसयउदकषशयस मननोमविननोदकषन सहि सससकक तवयमाकरणसय जमानमम तमददमपदकषशयस पकविरममप भविमत

भटटभषटरीमसय lsquoरमाविणमाजपरनषटरीयममrsquo

अषसमनम रमाविणमाजपरनषटरीयनमामककष कमावयकष अषमाधयमायषटरीसकतरपमाठकरमकषकषण पमादमानमास मनदशरनस कक तमम असममादमइदममप शमासतरकमावयकषषप अनयतमस मनयतकष lsquoसपविकततमतलकममrsquo नमाम सविगनथकष ककषमकषनदरिकषण शमासतरकमावयनोदमाहिरणतयमाभमटटकमावयकषन सहि रमाविणमाजपरनषटरीयमम अमप मनमदरषमम

यतयाः ककषमकषनदरियाः सविगनथकष सपविकततमतलककष रमाविणमाजपरनषटरीयस शमासतरकमावयस मनमदरशमत अतयाःरमाविणमाजपरनषटरीयपरणकषतपयाः भटटभषटरीमसय समय एकमादशशतकमातम परमाकनयाः ससदधयमत

विमासपदकषविसय lsquoविमासपदकषविमविजयममrsquo

ककष रलकषषप गकहिषटरीतजनमननो lsquoविमासपदकषविसयrsquo विमासपदकषविमविजयस नमाम कमावयमपकणरमकषवि अपकणरमकषवि विमासपदकषविकषनमनममरतमम यसय पकमतरयाः ककष रलविमाससनदवि नमारमायणकषन मतरषप सगरषप धमातपकमावयस मनममारय कक तमा अतर धमातकनमासपरयनोगभकषदमानम दशरमयतविमा कस सविधविकततमानतनो विमणरतयाः समयनोऽसय मनषशचितय विकपस न शकयतकष

हिकषमचिनदरिसय lsquoकप ममारपमालचिररतमrsquo

ऐमतहिमाससककमावयमनदरशपरकरणकष विमणरतममदस कमावयस शमासतरकमावयममप यतयाः अतर आमदतनो मविसशस सगरयमावितम सससकक तवयमाकरणमनयममानमास ततनोऽषसप सगरषप परमाकक तवयमाकरणमनयममानमाञच परपञचयाः कक तयाः

मचिरञषटरीविभटटमाचिमायरसयlsquoमविदनमनोदतरमङगणषटरीकमावयममrsquo

ककष नमचितम विङगदकषशषटरीयकषन ऊनमविसशखषटरीषशतकपरमागभमागसमभकतकषन मचिरञषटरीविभटटमाचिमायरमविदपषमा मनममरतममदसकमावयस कथनोपकथनरपकषण सकलदशरनमतपरमतपमादनमाय मनबदमम सविलपतनपरपययस गनथयाःसरसपदमविनयमासतयमा हदयमाकषरकयाः परतयकममातरस परममाणस मनयममानमानम परमत कविकषयाः इयमम उमकयाः महितम समारलयससमारसयस चि मबभमतर -

सससकक तसमामहितयमम 207

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

lsquoभविमादशकष दकसमविदकषशममागतकष चिरनतप विदधवयमविधमानमङगनमायाःrsquo इमत

)11 3 3 दकषविकमावयमामन यथमा शमासतरकमावयमामन शमासतरषटरीयतततविपरखयमापनबपदधयमा मविरमचितमामन तथदवि परधमानतयमा दकषवितमानमासस ककीतरतरीयाः

गमातपस यमामन कमावयमामन रमचितमामन तमामन दकषविकमावयमामन अमभधषटरीयनतकष ममाघ-कप ममारसमभविमादषटरीमन यथमाकमवितविपरदशरनमाय मविरमचितमामन परतषटरीयनतकष न तथमा दकषवितमानमास ककीतरतरीयाः विणरमयतपमम अतसतमामन न दकषविकमावयमामनदकषविकमावयमामन तमानयकषवि यतर दकषविककीततरतरीनमास परमाधमानयमम भविमत अतनोऽतर परकरणकष तमादशमानयकषवि कमतमचितम कमावयमामनपररचिमायमयतपमपकरमयतकष

करमयाः दकषविकमावयमामन कतमाररयाः कमावयसय मविषयमायाः

१ मभकमाटनकमावयमम उतपरकषकमाविलभ-

गनोकप लनमाथयाःअतर शङगमाररकपदतयमा मभकपकरपसय मशविसय मचितरणस मकरयतकष

२ मशविलषटरीलमाणरवियाः नषटरीलकणठदषटरीमकतयाः अतर दमामविसशतयमा सगरयाः मदपरमाषसथतसय सपरकषनदरिनमाथमशविसय ६४-परखयमातलषटरीलमानमास विणरनस मनबदमम

३ हिरचिररत-

मचिनतमाममणयाःजयदरिथयाः अतर मशविसय ममहिममानयाः विमणरतमायाः अतर अनपषपपम छनदयाः

मविदतकष

४ हिररमविलमासकमावयमम लनोसलमबरमाजयाः अतर शषटरीकक षणसय बमाललषटरीलमायमायाः सरसस शङगमाररकस विणरनस कक तमम

५ यमादविमाभयपदयमम विकषदमानतदकषमशकयाः अतर शषटरीकक षणसय जषटरीविनकथमायाः ममहिममानयाः चि विमणरतमायाः

इतनोऽमप बहिहमन दकषविकमावयमामन उपलभयनतकष

)11 3 4 खणडकमावयमामनपररचिययाः - महिमाकमावयसय एकदकषशमानपसमारर खणडकमावयस भविमत महिमाकमावयकष महि एकसय एकमासधकमानमास

विमा नमायकनमामयकमानमास समगमकषवि जषटरीविनस मचिमतरतस भविमत खणडकमावयकष तप तसयदकदकषश एवि मचिमतरतनो भविमत तकषनखणडकमावयस महि विसतपतनो लघपकमावयमकषवि यतनो महि यतर महिमाकमावयकष जषटरीविनसय समगतमायमायाः परसमारयाः ततरखणडकमावयकष जषटरीविनसय एकसयदवि पकसय तनमयतमा भविमत तकषन महि खणडकमावयमम आकमारकषण परकमारकषण चिमहिमाकमावयमातम लघपतरस तप भवितयकषवि अमप चि महिमाकमावयकषकष जषटरीविनसय एकमासधकममप पकस परसतनोतपस शकयतकषखणडकमावयकष तप एक एवि पक उननषटरीयतकष असधकतयमा परसतकयतकष अतनो मविसतकतकलकषविरमातम महिमाकमावयमातमलघपकलकषविरस महि खणडकमावयमम तसय समसधकमकषवि लमासलतयस ममाधपयरञच भविमत

खणडकमावयस महि मपखयतशचितपमविरधस दशयतकष शमाङगमारररकमम धमाममरकमम नदमतकस समाङगमहिकञच परथमनोऽमपभकषदयाः गषटरीमत-परसतपमत-सफप टभकषदकषन मतरमविधयाः मदतषटरीयनो महि सतपमतकमावयमकषवि तकतषटरीयसतप नषटरीमतपरकयाः (स एवि

208 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

उपदकषशपरकयाः इमत कथयतकष) अनयनोमकरपशचि चितपथरभकषदसतप सङगहिपरकयाः सपभमामषतसङगहियाः कनोषशचिमासयभकषदकौ कविमचिचचि सविरषमामकषवि पकमाणमास ममशणममप दशयतकष

खणडकमावयसयनोतपसततयाः - यदमप लकौमककसमामहितयकष खणडकमावयसयनोदमाटनस कमासलदमासकषनदवि कक तसतथमामप न एतमावितमा तसय तसममादमप परमाचिषटरीनतरतविस वयमाहिनयतकष ऋगविकषदमादमाविमप खणडकमावयसयसविरपमपपलभयतकष कमनषटरीयमाथरदनोतकस विमाकयमकषवि भविमत कमावयमम यतर महि मकसञचदमप विमाकयसतथमारपकषणनोपनयसतस भविमत ततर खणडकमावयसय मविषययाः उतपदतकष एवि तकषन महि विमाकयसयकमावयतविकषऽनतसततविमकषवि हिकषतपनर तप बमाहमम विमाकयकौघयाः अथमारतम विमाकयरमामशयाः कमावयस भविमत एकस विमाकयमम अमपकमावयस भविमत यमद ततकमनषटरीयमथर परकमाशयमत ऋगविकषदमादकौ सषनत एतमादशमामन विचिनमामन यमामन खलप कमावयतविसमबभरमत यथमा महि उषयाःसककमम मविपमाशमाशपतपदरिषटरीसककमम सपदमासमविजयसककमम भकममसककस चि इतयमामदसकककष षप

हिससरमाजपरभकतययाः सममालनोचिकमायाः खणडकमावयस पञचमविधस मनयनतकष सककमयस भमकरसमयमम ऐमतहिमाससकसरपकमानतगरतस सङकषटरीणरञच तकषषप महि विकषदकषषप समपपनयसतस सककमयस यथमा उषयाःसककमम भमकरसमयस यथनोपमनषतसपबकौदमामदगनथकषषप चि ऐमतहिमाससकस यथमा रमाममायणकष महिमाभमारतकष परसतपतस परकक तपरकक मतविणरनमम रपकमानतगरतस यथमारपकमानतरपसथमामपतपदमामन सङकषटरीणरञच शङगमारपरधमानस मकषघदकतमामदकमममत

)11 3 5 यमककमावयमामनयथमा शमासतरकमावयस दकषविकमावयस चि पकथकम विगरभकषदकष सथमामपतस तथदवि यमककमावयस शलकषषकमावयञचमामप

पकथगविगरमहिरत इमत परथमस यमककमावयमामन ततयाः शलकषषकमावयमामन चि दशयरनतकष

यमकमामन बहिहमविधमामन रषटरीमतगनथकषषप दशयनतकष ततर कमविमभयाः अतयनतममातरमायमामम इममामन सममादतमामनकमासलदमासमामदमभयाः कमतपयकषषप सविलपकमावयकषषप तकषषमाममादरस तमामन परयपजय कक तविनतसततर समाफलयमलभनत चिदषणडनमा सविषटरीयकष कमावयमादशर यमकस मविसतरकषण परपसञचतमम मदसनधमाननमामकस मकममप कमावयममप तमादशस दषणडनमासमकतमम

घटखपररसय lsquoयमककमावयममrsquo

घटखपररसय विमासतमविकस नमाम न समयरतकष तकषन महि-

आलमबय चिमामबपतकमषतयाः करकनोशपकषयस भमाविमानपरकविमनतमासपरतदयाः शपकषयमम जषटरीयकषय यकषन कमविनमा यमककष न तकषन तसमद विहिकषयमपदकस घटखपररकषण

इतषटरीदशषटरी परमतजमा कक तमा तदमारमभ तसय़ घटखपररससजयदवि परथमा जमातमा

इदस यमककमावयस ककष विलदयाः दमामविसशतयमा शलनोकद याः समपकणरमम असय कमासलदमासपरणषटरीततविस यकष परमतयषनत तकषभरमामयषनत असय गनथसयमाषकौ टषटरीकमायाः परथनत सषनदशमत असय रचिनमाकमालनो मनधमाररमयतपस न शकयतकष

नषटरीमतविमरणयाः lsquoककीचिकविधकमावयममrsquo

असय रचिमयतमा पकविरभमारतविमासषटरी कशचिन कमवियाः परतषटरीयतकष अतर पञच सगमारयाः १७७ शलनोकशचि सषनतआमदमकषषप चितपषपर सगरषप यमकपरपञचनो हदतमयाः

विमासपदकषविसय lsquoनलनोदयकमावयममrsquo

सससकक तसमामहितयमम 209

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

ककष रलदकषशविमाससनमा विमासपदकषविकषन रमचितस नलनोदयकमावयस यमककमावयकषषप परससदतममम अतर चितपषपर सगरषप२१७ शलनोकमा मनबदमायाः अनकषनदवि कमविनमा यमकमयस यपसधमषठरमविजयनोदयस नमाम कमावयमानतरममप परणषटरीतमम अयसविमासपदकषवियाः कप लशकषखरविमरसमकमासलकतयमा दशमशतकनोतपनन इमत कथयतकष नलनोदयकमावयसय यमकसमनतमानतरमणषटरीयमम एकमपदमाहिरणस दशयतमामम-

lsquoयनोजमन नमा गनोपषटरीतशचिचिमार यनो विलविमाङगनमागनोपषटरीतयाः

भकयरनमा गनोपषटरीतयाः कस समारकषदरषमकषवि यनोनमागनोपषटरीतयाःrsquo

)11 3 6 शलकषषकमावयमामनसनधयमाकरनषनदननो lsquoरमामचिररतममrsquo

अयस सनधयमाकरननदषटरी विसगविमतरनयाः पपणडष विधरनसथसय मपनमामकनषनदनयाः पपतरयाः परजमापमतनषनदनशचिपकौतरनोऽविततरत असय पकमतरयाः कमविनमानकषन एकमादशशतकमानतभमागनोतपननसय रमाजनो मदनपमालसय समयकष कक तकषमतअसय समयनो मनषशचितयाः अतर कमावयकष पमालविसशनोदविसय रमामपमालसय भगवितनो रमामसय चि विणरनसशलकषषमयभमाषयमाऽकमारर विसगदकषशसय मधययपगषटरीनमम इमतहिमासस जमातपममदस कमावयमपततमस समाधनमम

धनञयसय lsquoरमाघविपमाणडविषटरीयममrsquo

असय कविकषयाः समययाः ११२३-११४० खषटरीषषटरीयनो मनयतकष अतर अषमादशसप सगरषपरमाममायणमहिमाभमारतयनोयाः कथमा महितमा चिमातपयरण मनबदमा

एतमादशमामन अनयकमावयमामन-

गनथमायाः कततमाररयाः समययाः

रमाघविपमाणडविषटरीयमम कमविरमाजममाधविभटटयाः दमादशशतकमानतभमागयाः

रमाघविनदषधषटरीयमम हिरदततसपररयाः अषमादशशतकमम

पमाविरतषटरीरषकमणषटरीयमम मविदमाममाधवियाः दमादशशतकमधयममम

यमादविरमाघविषटरीयमम विकषङकटमाधविरषटरी सपतदशशतकमम

रमाघविपमाणडवियमादविषटरीयमम मचिदमबरकमवियाः १५८६-१७१४ ई०

रमामकक षणमविलनोमकमावयमम ददविजसकयरयाः षनोडशशरतकपकविमारदरमम

पमाठगतपरशनमायाः-१

1 ऐमतहिमाससककमावयसय मकमपदमाहिरणमम

2 पमामणनकषयाः जमामबवितषटरीमविजययाः ककीदशस कमावयमम

210 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

3 महिमाकमावयकष कमत सगमारयाः अविशयमकषवि सयपयाः

4 भमटटकमावयस ककीदशस कमावयमम

5 रमाविणमाजपरनषटरीयस ककष न मविरमचितमम

6 यमककमावयसय एकमम उदमाहिरणस दषटरीयतमाम

7 सनधयमाकरनषनदनयाः रमामचिररतस ककीदशस कमावयमम

8 यमादविरमाघविषटरीयकमावयसय रचिनमाकमालयाः कयाः

)11 4 दशयकमावयममयसय कमावयसय रसमासविमादनस कमावयसय अमभनयदशरनकषन मकञच अमभनकषततणमास विमातमारलमापसय शविणकषन

भविमत ततम कमावयस दशयकमावयमम उचयतकष यथमा अमभजमानशमाकप नतलमम दशयकमावयसय भकषददयस वितरतकष रपकममउपरपकस चि

)11 4 1 रपकममरपयतकष कलपयतकष चितपमविरध-अमभनयकषन परतयकषटरीगनोचिरषटरीमकरयतकष यकषन तदरिकपकमम अतयाः कमविनमा

सविपरमतभयमा कमावयसय अमभनयमाथर यदमा कलपनमा मकरयतकष तदमा ततम कमावयस रपकमम इतयपचयतकष रपकसय दशपरकमारमायाः सषनत तकष करमशयाः अधयाः आलनोचिमयषयनतकष सससकक तसमामहितयजगमत समामहितयमानतरममविरपकसमामहितयममप सपसमकदस मविदतकष ततर तसय महि सविककीयमा एवि मविमशषपरमपरमा लनोकमपरयतमादषटमा कमावयकषषपरपकसमामहितयसय परथमस सथमानमम तसय महि तरयमाणमामम एवि अङगमानमास नमाटनकतयनकततमानमास विदमदकयपगमातपरमागम अमपअषसततविमम आसषटरीतम इमत विकषदसमामहितयत एवि ससधयमत ऋगविकषकषदकष महि उषमा नतरककीरपकषण मचिमतरतमाऽषसत तथमामहि-

असध पकषशमाससस विपतकष नकतकररविमापनोणरतकष विक उसकषवि विजरहिमम

जयनोमतमविरशविसमद भपविनमाय कक णवितषटरी गमाविनो न वजस वयपषमा आवितरमयाः इमत (ऋ१९२४)

एविमकषवि ततर नमाटतततविकषषप मपखयतमस कथनोपकथनमम अमप दशयतकष यथमा पपररविनोविरशषटरीसकककष यमयमषटरीसकककष इनदरिकषनदरिमाणषटरीदषमाकमपससविमादकष चि कमातयमायनशकौतसकतरकष सनोमपमानमाविसरकष अमभनयसय परसङगयाः अमपआयमामत यथमा- अपनोणपरतकष दषटरीमकतयाः मशरयाः (ऋ ७८२५) इमत यजपविरदकष महि नकततगषटरीतयनोयाः कक तकष जमातकषयाः एविउलकषखनो दशयतकष सकतशदलकषमादषटरीनमामम यथमा-

नकततमाय सकतस गषटरीतमाय शदलकषस (३०६)

शबदमायमाडमबरमाघमातस महिसकष विषटरीणमाविमादस (३०१९)

नममय पपसशविलकस हिसमाय कमाररस (३०२०)

इतथस महि विदमदककमालकष समपपतस नमाटबषटरीजस रमाममायणकमालकष समपदगतस दशयतकष तदमा नमाटस नकततस गमानञचजषटरीविनसय अमनविमायर-अङगतविकषन गकहिषटरीतमामन दशयनतकष तथदवि अमभनययाः अमप ततर नटनतरकमादषटरीनमास सङघसय अमपउलकषखनो दशयतकष यथमा-

सससकक तसमामहितयमम 211

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

नटनतरकसङघमानमास गमायकमानमास चि गमायतमामम

यतयाः कणरसपखमा विमाचियाः शपशमावि जनतमा ततयाः इमत

महिमाभमारतकष रमाममायणकष चि ककौबकषरयाः रसभमामभसमारशचिकषमत नमाटकदयसय नमामनदविनोलकषखनो दशयतकष हिररविसशकषविसपदकषवियजपरसङगकष भदरिमाखयसय नटसय नमाटपरदशरनस समकतमम अषसत

मविनयमपटककष रङगमाशमालमायमा उलकषखनो दशयतकष चिपलविगगकथमापरसङगकष पमातञलकष महिमाभमाषयकष अमप कस सविध-

विमासलविधमाखयनमाटकदयस समकतमम अषसत शपङगकमालमाततप नमाटयपग एवि परविमतरतनो दशयतकषसससकक तनमाटकसमामहितयसय उतपसततमम असधकक तय पषणडतकषषप मविमविधमामन मतमामन सषनत तदनपसमारकषणअनपकरणपरविकसततयाः एवि नमाटकसय मकलमाधमारयाः अनपकरणपरविकसततसतप मनपषयसय सविमारसप परविकसततषप मकधरनयमामविशकषषतनो बमालककष षप परविकसततरकषषमा परकौढमापकषकयमा मविमशषतममा इयमकषवि परविकसततयाः करमशयाः अमभनयसय पशचिमातम चिनमाटसय यनोमनयाः समपपपपदतकष परथमतसतप परविकसततरकषषमा विषटरीरपकजमायमामम मकतररपकषण दशयतकष सविगरतविषटरीरपपरषमाणमाससमकतकौ तमानम परमत समममानपरदशरनमाय समयकष समयकष समामकमहिकनोतसविमायाः आयपजयनतकष सम तकष महि सममाजशबदकषनवयपमदशयनतकष सम तमादशकष महि सममाजकष शदकषयविषटरीरचिररतमम अनपमकरयतकष सम अमभनयकप शलदयाः रमामलषटरीलमाकक षणलषटरीलमा चि असय एवि उदमाहिरणकषषप अनयतमकष ततर महि परमाकक मतकपररवितरनमानमास मकतररपकषण उपसथमापनपरविकसततयाःअमप नमाटनोतपततकौ सहिमामयकमा अमासषटरीतम पपततसलकमानकतयसय अमप अतर यनोगदमानस महिमाघयरमम एवि आसषटरीतम इमतसमभविमत इनदरिधविजनोतथमानपरभकतययाः महिनोतसविमा अमप नमाटनोतपततकौ सहिकमाररकमारणमामन समभविषनत विसतपतयाःतप नमाटनोतपततकषयाः मनपषयसय सविमाभमामविककी अनपकरणपरविकसततयाः एवि यनोमनयाः भरतमाचिमायरयाः तप नमाटनोतपततकषयाः अनयदमएवि कमारणस मनमदरशमत तदनपसमारकषण महि विदविसवितमनविनतरकष तरकषतमायपगकष परथमकष लनोककष सपखदपयाःखमामभभकततविकषनगमामयधमर परविकततकष तसय मशकणमाय समाविरविमणरकविकषदरचिनमाथरमम इनदरिमामदमभयाः परमासथरतयाः मपतमामहि ऋगविकषदमातपमाठयससमामभयनो गषटरीतस यजपविरदमातम अमभनयस रसमानमाथविरणमादमादमाय विकषदनोपविकषदसमबदस नमाटविकषदस परमणनमाय ततशचिभरतमपमनयाः तसय परयनोगमाय बहमणमा आमदषयाः इनदरिधविजमहिकष नमानदषटरीपपरयाःसरस विकषदसय असय परथमयाः परयनोगयाः कक तयाः(नमाटशमासतरमम १५६) परमकषमषठपरणषटरीतयाः अमकतमनथननो नमाम समविकमारयाः नमाटतविकषन परथमतयाः अमभनषटरीतयाःततशचि मदतषटरीयतससतरपपरदमाहिमाखयनो मडमनो बहमपरणषटरीतयाः (४२२१०) इमत यदमप भरतमतकषविमासतमविकतमापकषकयमा पकौरमामणकतविमम एवि असधकस मविलसमत तथमामप एतसममादम एततम तप ससधयमतयमदनदरिधविजनोतसविमायनोजनमा महि नमाटसय परथमतयाः परकषररककष मत नमाटनोतपसततमविषयकष ररजविकषमहिनोदयसयविषटरीरपकजमामतस ककीथसय परमाकक मतकपररवितरनमतमापकषकयमा मपशकषलसय पपततसलकमानकतयमतमापकषकयमा कनोननोमहिनोदयसयचछमायमानमाटकमापकषकयमा अमप परशसयतरस परमतभमामत यतनो महि तदकषवि मतस विसतपतनो नमाटमाचिमायरभरतमतकषन सहिससविदतकष अमप अमकतमनथनस मतरपपरदमाहिशचि विषटरीरपकजमापरमपरमायमा एवि गनथमविशकषषकौ

नमाटसय परयनोजनस महि लनोकरञनपकविरकस धममारथरकमाममशकणमम उकमकषवि-

मतरविगरसमाधनस नमाटमम ततरमामप लनोकरञनमम एवि नमाटसय मकलभकतमम उदकषशयमम यथमा आहिधनञययाः-आननदमनयाःसयषनदषप रपककष षप वयपतपसततममातरस फलमलपबपमदयाः इमत एतमद दपयाःखमातमारनमास शममातमारतमासशनोकमातमारनमाञच मविशमामजननमम इदस महि तरदलनोकयसयमासय भमाविमानपककीतरनस सविरषमामम एवि मविननोदजननञच यथमा आहिकमासलदमासनो ममालमविकमामगममतरकष-

212 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

दकषविमानमाममदममामनषनत मपनययाः शमानतस करतपस चिमाकपषसरदरिकषणकषदमपममाकरवयमतकरकष सविमाङगकष मविभकस मदधमातरदगपणयनोदविमतर लनोकचिररतस नमानमारसस दशयतकषनमाटस मभननरचिकषजरनसय बहिहधमाऽपयकषकस सममारमाधनमम इमत (१४)

अविसथमानपकक मतयाः नमाटस तचचि रसमाशयमम अनयदमाविमाशयस नकतयस तमाललयमासशतस नकततमम विसतप-नकषतक-रसभकषदमाननमाटस दशमविधस नमाटक-परकरण-भमाण-वयमायनोग-समविकमार-मडम-ईहिमामकग-अङग-विषटरीथषटरी-परहिसन-भकषदमातमविसतप मदमविधममासधकमाररकस परमासमङगकञच तचचि पपनयाः परससदकषलपतभकषदमातम मदमविधमम नकषतमा चितपमविरधनोधषटरीरनोदमातत-धषटरीरनोदत-धषटरीरलसलत-धषटरीरपरशमानत-भकषदमातम रसमा अषकौ शङगमार-विषटरीर-करणमादपत-हिमासय-भयमानक-

बषटरीभतस-रकौदरि-भकषदमातम वयमापमारमाभमाविकषन अमभनयमासमभविमातम नदवि शमानतसय नमाटकष पपमषयाः इमत ककष मचितमरमामचिनदरिमतकष तप तसयमामप पपमषयाः अमभनयसमभविमातम दशयतयमा महि नमाटस रपममतयपयपचयतकषसममारनोपमादरिकपकममप अमभनय एवि नमाटसय जषटरीविनमम तचचितपमविरधस विमामचिक-आमङगक-आहिमायर-समाषततविक-

भकषदमातम नटमादकौ पमातरमाणमास तमादमातमयमायतयमा नमाटकष समाममासजकमानमास रसमासविमादनसमभवियाः

रपकसय परकमारमायाःरपकसय दश परकमारमायाः सषनत

नमाटकमथ परकरणस भमाणवयमायनोगसमविकमारमडममायाः

ईहिमामकगमाङकविषटरीथययाः परहिसनमममत रपकमामण दश इमत

१) नमाटकममभमारतषटरीयनमाटकमानमामपदवियाः कथमम अभकतम इमत मविषयकष मविचिमायरममाणकष परथमस पमाशचिमाततयपषणडतमानमास मतमामन

दरिषवयमामन ततर ररजविकष-महिनोदययाः विषटरीरपकजमामकलकस भमारतषटरीयनमाटकमानमामपदविस परमाहि तनमतकषन मकतमानमास विषटरीरपपरषमाणमाससतकमारमाय समविकषतमालनोकमा यततदषटरीयचिररतमनपचिकरप याः तनमकसलकद वि भमारतकष नमाटकपरविकसततयाः रमामलषटरीलमा कक षणलषटरीलमाचिमातर मनदशरनभमाविस भजतयाः

डमा ककीथमहिनोदयसतप-lsquoपरमाकक मतकपररवितरनमानमास मकतर रपस समाधमारणजनसमकमम अवितमारमयतपमकषविनमाटकमानमामपदयनो जमातयाः कस सविधनमामककष महिमाभमाषयमनमदरषकष नमाटककष कक षणपकषटरीयमा रकमपखमायाः कस सपकषटरीयमाशचिशयमाममपखमायाः भविषनत ततर विसनतसय हिकषमनतनोपरर मविजय एवि दशरमयतपमम अमभलमषतयाः कक षणमविजयकषनपरकक मतपरकनोपस परमत परकमाश आधषटरीयतrsquo इतयमाहि

डमाकटर-मपशकषलमहिनोदयसतप- पपततसलकमानकतयमकलस नमाटकमानमामम उदयममाहि नमाटककष षप परचिसलतमायाःसकतरधमारवयविसथमापकमामदशबदमा एतनमतमम उपनोदलयषनत समथरयषनत सकतरधमारयाः सकतरममादमाय पपततसलकमासनततरयमत वयविसथमापकशचि तमाममादमाय यथमासथमानस रकमत इमकौ शबदकौ पपततसलकमानकतयकष वयविमहरियतकष सम समपरमतनमाटककष षप वयविमहरियकषतकष इमत पपततसलकमानकतयमकलमा नमाटकपरविकसततयाः समभमावयतकष

कमतपयकष पमाशचिमाततयमविदमाससनो भमारतषटरीयनमाटकमानमामपदयस पनोलनकतयमाधमारममाहिहयाःशषटरीतपरधमानकष पमाशचिमाततयदकषशकषमईममासनोऽमतहदनो भविमत तषसमनम ममासकष धविजमाकमारस विसशमकषकममारनोपय तदधयाः सतरषटरीपपसससममाजनो नकतयमत सम

सससकक तसमामहितयमम 213

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

एतदमाधमारदवि नमाटकमानमामपतपसततयाः अमपमम आधमारमम अगणयनतनो मविदमाससयाः मविचिमारमम इममम अकनोदकमस(यपमकहिषटरीनमम) मनयनतकष

अपरकष भमारतषटरीयमा मविदमाससनो नमाटकमानमामपदयस विकषदषसथतसककमकलकममाहिहयाः ऋगविकषदकष अनकषकमामनकथननोपकथनपरधमानमामन यमयमषटरीसकक-सरममापमणससविमादसकक-ऊविरशषटरीपपररवियाःससविमादसकक-परभकतषटरीमन सककमामनसषनत यमामन आधमारषटरीकक तय नमाटकमामन जमातमामन दषमानतरपकषण ऊविरशषटरीपपररवियाःससविमादमकलस कमासलदमासषटरीयसमविकरमनोविरशषटरीयस नमाम तरनोटकमम उपसथमापमयतपस शकयतकष

जमरनमविदमानम डमाकटरशनोदरमहिनोदयनोऽमप मविचिमारमम इममम अनपमनोदयमत स महि ससविमादसकककष षप एषपगमानममामनमत तमददस गमायनस नकतयकषन अमभनषटरीयतकष सम तमदषयतकषऽसय ससविमासककमनविहिसय धमाममरकनमाटकरपतमाएतनमकलदवि चि भमारतषटरीयनमाटकपरविकसततयाः इतयमाहि

डमाकटर-हिटरलमहिनोदयनोऽमप शनोदरमहिनोदयसय मविचिमारमनपमनोदयमत अपरकष पपनमविरदमाससनो मविषणडश-

ओलडकषनविगर-मपशकषल-मपखयमा अमभपरयषनत यतम ससविमादसककमामन पपरमा गदपदमातमकमामन आसनमपदभमागनोऽमतरनोचिकतयमा समपरमत अविमशषयतकष गदभमागसतप ककष विलविणरनपरतयमा लपपतपरमायतमास गतयाः नमाटककषयदधपनमा गदपदयनोयाः ममशणस दशयतकष तदमप एतमादशससविमादसककमकलकमकषवि एतकष मविदमाससयाः ऐतरकषयबमाहमणगतसशपनयाःशकषपनोपमाखयमानस शतपथबमाहमणगतमपविरशषटरीपपररवि-उपमाखयमानस चिमातर समामकभमाविकषन उपसथमापयषनत

नमाटकमानमामपतपततकषमविरषयकष भमारतषटरीयस भरतमानपसमाररमतमधनो मनमदरशयतकष-

lsquoमहिकषनदरिपरमपखददरविदरकयाः मकल मपतमामहियाः

करकीडनषटरीयकममचछमामनो दशयस शवयस चि यदविकषतमrsquo इमत

असममातम शलनोकमातम जमायतकष यतम चितपमपरखबहममा दकषवितमानमास मविननोदनमाय नमाटकस सकषविमानम

lsquoनमाटकस खयमातविकततस सयमातमrsquo इमत परमाचिषटरीनयाः समपरदमाययाः आधपमनकमासतप कषलपतविकततममप नमाटकस मनयनतकष

रपकनमाटकयनोमरधयकष परमाचिषटरीनमा इदमकषवि भकषदकस मनणरयषनत यतम नमाटककष खयमातस विकततस रपककषकमविकषलपतस ततम परमाचिषटरीनसससकक तसमामहितयकष रपकमाणमास मनममारणममप महितमा परयमासकषन मविधषटरीयतकष सममविशमालममदमम अङगमम ततर परससदमामन कमतचिन रपकमामण परदशयरनतकष-

करमयाः रपकमामण कतमाररयाः

१ ममालतषटरीममाधविमम भविभकमतयाः

२ मकचछकमटकमम शकदरिकयाः

३ ममलकमाममारतमम उदणडयाः

४ ककौमपदषटरीममतरमाननदमम जदनमाचिमायरहिकषमचिनदरिसय मशषययाः रमामचिनदरियाः

५ परबपदरकौमहिणकषयमम मविरमामभदरियाः

६ मपमदरितकप मपदचिनदरिमम यशशचिनदरिनमामकयाः जदनकमवियाः

214 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

परबनोधचिनदरिनोदय-चिदतनयचिनदरिनोदय-जषटरीविमाननद-मविदमापररणयमादषटरीमन तप कमविकषलपतकथमाघमटतमामनअमप नमाटकमामन एवि तकषषमास पमातरमामण कमविमभयाः कषलपतमामन सनतयमप परससदमननोभमाविरपमाणयकषविकषमत सविरथमाकमालपमनकपमातरघमटततविमाभमाविमातम अत एवि इममामन नमाटकतयमा एवि परथनतकष

२) परकरणममपरकरणकष धषटरीरपरशमानतयाः नमायकयाः भविमत नमामयकमा कप लसतरषटरी गमणकमा भविमत शङगमारयाः अङगषटरी रसयाः

भविमत परकरणस पञचमातमकस भविमत परकरणसय एकमम उदमाहिरणस मकचछकमटकमम

३) भमाणयाःसससकक तसमामहितयकष परमाचिषटरीनतमादषटमा भमाणसयमामप सथमानस नमाटकवितम परमतमषठतमम धकतरसय नमायकसय

चिररतमम एक एविमाङकयाः हिमासयरससय परमाधमानयकष सतयमप सकौभमागयशकौयमारमदविणरनयमा शङगमारविषटरीररससकचिनमाभमारतषटरीविकसततशचि भविमत भमाणरचिनमायमास यशनोलमाभयाः परयमाससमाधयनो भविमत यथनोकमम-

lsquoविररमचिरषटरीशविरदततयाः शयमाममलकयाः शपदरिकशचि चितविमारयाः

एतकष भमाणमानम बभणपयाः कमा शमकयाः कमासलदमाससय rsquo

भमाणगनथकषषप विररचिकषयाः उभयमामभसमाररकमा शकदरिकसय पदममापरमाभकतकमम ईशविरदततसय धकतरमविटससविमादयाःशयमाममलकसय पमादतमामडतकमम विमामनभटटबमाणसय शङगमारभकषणमम रमामभदरिदषटरीमकतसय शङगमारमतलकममविरदमाचिमायरसय विसनतमतलकमम शङकरकविकषयाः शमारदमामतलकमम नलमाकविकषयाः शङगमारसविरसविमम यपविरमाजसयरससदनभमाणयाः समामहितयदपरणनोकयाः लषटरीलमामधपकरशचिकषतयमादयनो गनथमायाः समयरनतकष

४) वयमायनोगयाःवयमायनोगनमामकरपकपरभकषदसमामहितयममप सससकक तकष न दपलरभमम वयमायनोगकष परससदमममतविकततमम

सतरषटरीपमातरमविरहियाः बहिहपपरषपमातरतमा गभरमविमशरसनधयभमावियाः कद मशककीविकसततयाः परखयमातशचि नमायकनो भविमतहिमासयशङगमारशमानतमभननमायाः रसमायाः

वयमायनोगगनथकषषप दमादशशतकनोततरमाधरभविवितसरमाजकमविकक तयाः मकरमातमाजपरनषटरीयवयमायनोगयाः भमाससयमधयमवयमायनोगयाः परहमादनदकषविमविरमचितयाः पमाथरपरमाकरमयाः कमाञचनमायरसय धनञयमविजययाः रमामचिनदरिसयमनभरयभषटरीमवयमायनोगयाः मविशविनमाथसय सकौगषनधकमाहिरणमम इतयमादयनो गनथमायाः परखयमातमायाः

५) समविकमारयाःसमविकमारकष दकषविमासपरमाशयस खयमातस विकततमम दमादश नमायकमायाः विदमदकमामन गमायतरयमादषटरीमनचछनदमाससस विषटरीरयाः

परधमाननो रसयाः समविककीयरनतकष बहिविनो रसमा यतरकषमत वयपतपतयमा सविररसमाविसथमानस सकचयतकष एततपरभकषदसमामहितयमलपममयथमा वितसरमाजयसय समपदरिमथनमम

सससकक तसमामहितयमम 215

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

६) मडमयाःरकौदरिरसपरधमानयाः खयमातकषमतविकततयाः चितपरङकयाः षनोडशमभयाः उदतनमायकद याः उपकषतयाः शमानतहिमासयशङगमारमभननदयाः

रसदयाः उपसकक तयाः कद मशकयमतररकविकसततशमालषटरी चि भविमत मडमयाः असयनोदमाहिरणस चि lsquoमतरपपरदमाहियाःrsquo इमत महिमषरयाःतदपकमम-

lsquoइदस मतरपपरदमाहिकष तप लकणस बहमणनोमदतमम

ततससतरपपरदमाहिशचि मडमससजयाः परयनोसजतयाःrsquo

lsquoमडम-सङघमातकषrsquoइमत नमायकससघमातवयमापमारमातमकतविमामडडिम इमत ससजकषमत धमनकयाः विकषङकटवियरसयlsquoकक षणमविजययाःrsquo रमामकविकषयाः lsquoमनमथनोनमथनममrsquo इमत चि अपरकष उदमाहिरणकष

७) ईहिमामकगयाःईहिमामकगकष खयमातस कषलपतस मकसञचदम असशस चि विकततमम चितविमारनोऽङकमायाः तरययाः सनधययाः सङघषरसङकप लस

कथमानकस भविषनत मकगविदलभयमायमास नमामयकमायमामम अमभलमाषसय विणरनषटरीयतयमा ईहिमामकग इमत नमामकरणममपरमाचिषटरीनयनोयाः lsquoविषटरीरमविजयrsquolsquoरषकमणषटरीहिरणrsquo नमामकयनोरषटरीहिमामकगगनथयनोयाः यदमप उपलषबधनर भविमत तथमामपवितसरमाजकक तस रषकमणषटरीपररणयपपसतक परमापयत इमत तदकषविदकमसयनोदमाहिरणमस लभयमम समामहितयदपरणनोकयाःlsquoकप सपमशकषखरमविजयrsquo नमामकनोऽपषटरीहिमामकगगनथनोऽपरमापय एवि

८) विषटरीथषटरीविषटरीथषटरीनमाममन रपकपरभकषदकष भमाणसममानदवि कथमा एकनोऽङकयाः शङगमारनोऽनपमदननरपनो रसयाःकद मशककी

विकसततशचि lsquoममाधविषटरीविषटरीथषटरीrsquo इमत नमामममातरशकषषनोऽसय मनदशरनगनथयाः

९) अङकयाःपपरमाणकषमतहिमासपरससदस कथमानकमम करणयाः परधमाननो रसयाः विमासतवियपदमाभमाविकषऽमप विमागयपदमम

इतयमामदसमामगषटरी अङककषऽपकषकषयतकष एतदपदमाहिरणस lsquoशममरषठमाययमामतrsquo नमामकमपरमापयमम भमासकरकविकषयाः उनमततरमाघविसनमाम अङकसय उदमाहिरणपपसतकस लभयतकष परनतप तदरिचिनमाकमालनो नमाविधमायरतकष

१०) परहिसनममहिमासयरससय सममाजकष महिमानपपयनोगकष मशषहिमाससय बहिहल आदरयाः सममाजमविरनोसधतततविसय ममागरसथमानकष

हिमासयरसपरधमानकमावयसय उपयपकभमाविशचि परहिसनकमावयसय सकषकौ कमारणतमास गतयाः यथमाऽधपनमा हिमासयरसपरधमानसवयङगमयस चि कमावयस कमाममप मविमशषमास मयमारदमास रकमत नमानमायमासस सलखयतकष तथदवि परमागमप परहिसनस बहिहलतयमानमासलखयत तथमाऽमप सससकक तसमामहितयकष परहिसनगनथसय एकमानततनोऽभमाविनो नमाषसत

परहिसनकष भमाणवितम सनधयमादययाः मननदनषटरीयतविकषन विणयरममानमानमास कषलपतस विकततमममविषकमभकपरविकषशकरमामहितयमम हिमासयरसपरमाधमानयशचि भविमत

सविरपरमाचिषटरीनयाः परहिसनगनथयाः lsquoमततमविलमासयाःrsquo तसय रचिमयतमा पलविनरकषशसय सससहिमविषणपविमरणयाः पपतरनोमहिकषनदरिमविकरमविममारऽऽसषटरीतम अयस चि रमाजमा हिषरविधरनपपलककष मशमदतषटरीययनोयाः समकमासलक इतयसय समययाःखषटरीषषटरीयसपतमशतकसय पकविमारधरभमागनो ममानययाः

216 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

)11 4 2 उपरपकममरपकवितम आचिरमत वयमभचिरमत तदम उपरपकमम उपरपकसय अषमादश परकमारमायाः सषनत तकष

परकमारमायाः सनोदमाहिरणस अधयाः सलखयनतकष

1 नमामटकमा- रतनमाविलषटरी

2 तरनोटकमम- मविकरमनोविरशषटरीयमम

3 गनोषठषटरी- रदवितमदमनकमा

4 सटटकमम- कपकररमञरषटरी

5 नमाटरमासकमम- नमरवितषटरी

6 परसथमानकमम- शङगमारमतलकमम

7 उलमापयमम- दकषविषटरीमहिमादकषविमम

8 कमावयमम- यमादविनोदयमम

9 परकषङखणमम- विमालषटरीबधमम

10 रमासकमम- मकषनकमामहितमम

11 ससलमापकमम- ममायमाकमापमासलकमम

12 शषटरीगमदतमम- करकीडमारसमातलमम

13 मशलपकमम- कनकमावितषटरीममाधविमम

14 मविलमाससकमा- (न परमापयतकष)

15 दपमरमलकमा- मबनदपमतषटरी

16 परकरमणकमा- (न परमापयतकष)

17 हिलषटरीशयाः- ककष लषटरीरदवितकमम

18 भमणकमा- कमामदततमा

)11 5 दशयकमावयसय परमाचिषटरीनतमासससकक तसमामहितयकष दशयकमावयमानमामम उदययाः परमाचिषटरीनकमाल एवि अजमायत विदमदकयपगकष

दशयकमावयमानमामषसततविस परममामणतमम ऋगविकषदषटरीयसककद याः परतषटरीयतकष यतम तदमा दशयकमावयमम अपरथतसनोममविकरयसमयकष मकरयममाणसय अमभनयसय विणरनस ततकमालकष दशयकमावयसय सदमाविस गमयमतससमहितमाबमाहमणगनथयनोयाः शदलकषशबदनोपलषबधयाः अमप विदमदकयपगकष दशयकमावयसय अषसततविस परममापयमत महिमावतकषविकषकषयाः पशपसमकदकषयाः चि उपलबधकौ सतयमास विहकषयाः समनततयाः कप ममाररकमाणमास नकतयसय विणरनस दशयतकष तदमप अतर अथरपरममाणभमाविस भजतकष ऋगविकषदगतमायाः यमयमषटरीससविमादमायाः सरममापमणससविमादमाशचि तदमाननी नमाटकसय अषसततविस गममयतपसकममायाः समामविकषदकष गमानपरधमानकष ऋकप ससविमादमाषतमकमासप चि सतषटरीषप नमाटकमानमामम अषसततविस तदमातनमम अपलमपतपममअशकयमकषवि

सससकक तसमामहितयमम 217

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

रमाममायणकमालकष दशयकमावयमानमामम अषसततविसय सफप टपरममाणममहि उपलभयतकष रमाममायणकषlsquoशदलकषrsquo-lsquoनटrsquo-lsquoनतरकrsquoपर-भकतषटरीनमास दशयकमावयमाङगमानमामपलकषखनो मविदतकष lsquoसमासाचिषटरीrsquo सथमानकष परमापतमासप मकमतरषप कथकमानमाससमकहिसय मकततरयनोऽपयलभयनत यमासप तचचिकषषमामभरमभनययाः परकमाशयतकष महिमाभमारतमाङगभकतकष हिररविसशकषरमामचिररतमामभनयसय उलकषखनो लभयतकष एमभयाः परममाणदसतदमातविकष दशयकमावयसदमावियाः परममामपतनो भविमत

पमामणमनपरणषटरीतमायमामम अषमाधयमाययमामम lsquoपमारमाशयरमशलमासलभयमास मभकपनटसकतरयनोयाःrsquo (४३११०)

lsquoकमरनदकक शमाशविमामदमनयाःrsquo (४३१११ इमत सकतरदयस) दशयतकष अतयाः ससदममदस यतततर समयकष नटमानमास मशकमाथरसकतरमामण मविरचयनतकष सम नटमानमास मशकमा चिमामभनयसय पररढपरचिमारतमास गमयमत

भगवितयाः पतञलकषयाः महिमाभमाषयममप तदषटरीयकष समयकषऽमभनयसय सदमाविस परकटयमत ततर महि-lsquoयकष तमाविदकषतकषशनोभमनकमा नमामदतकष परतयकस कस सस घमातयषनत परतयकस चि बसलस बनधयषनतrsquo इतयपकमम परतयककस सविधबसलबनधकौसमभवितनोऽमभनय एविकषमत ससदधयमत तदमामभनयपरचिमारयाः

मदतषटरीयशतकमनममरतकष विमातसयमायनषटरीयकष कमामसकतरकष सलसखतमम-lsquoपकसय ममाससय विमा परजमातकषऽहिमनसरसवितयमा भविनकष मनयपकमानमास मनतयस सममाजयाः कप शषटरीलविमाशचिमागनतवियाः परकषककमकषषमास ददपयाःrsquo नमागररकमाणमासमननोरञनसय समाधनतयमाऽमभनययाः परमषटरीयतकषऽनयमा विमातसयमायननोकतयमा

तदकषविमपपररतनदरलकषखदयाः परममामणतस तददमदककमालमादम आरभय मविकरमसमयस यमावितम अमभनयसय अतरदकषशकष परचिपरयाः परचिमारयाः आसषटरीतम मविकरमसमयमातपरतसतप जमातकष कमासलदमासमादषटरीनमामपदयकष नमाटकपरचिमारयाः अतरअमविषचछननपरविमाहि एविमाभकतम

पमाठगतपरशनमायाः-२

9 मकस नमाम रपकमम

10 उषमा दकषविषटरी कप तर नतरककीरपकषण मचिमतरतमा

11 ममालतषटरीममाधविस ककष न कक तमम

12 शकदरिककष ण मविरमचितसय नमाटकसय नमाम मकमम

13 भमाणगनथसय उदमाहिरणमकषकस दषटरीयतमामम

14 तरनोटकसय एकमम उदमाहिरणस सलखयतमामम

15 कमामदततमा इमत गनथमम उपरपककष षप कप तर अनतभरविमत

16 रपकसय कमत भकषदमायाः

17 उपरपकसय कमत भकषदमायाः

18 सटटकमम इमत कसय भकषदयाः (रपकसयउपरपकसय)

218 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

)11 6 शदलयनपसमारस कमावयसय भकषदमायाःउपयपरकस कमावयभकषदमायाः कमावयसय सविरपदषटमा मविमहितमायाः शदलयनपसमारस पपनयाः कमावयस मतरधमा मविभकमम

गदकमावयस पदकमावयस चिमपककमावयस चि गदमातमकस कमावयस गदकमावयस पदमातमकस कमावयस पदकमावयसगदपदनोभयमातमकस कमावयस चिमपककमावयमम इतयपचयतकष

)11 7 गदकमावयममसससकक तकष पदसमामहितयममवि गदसमामहितयस परपरकषरमम विकषदकमालकषऽमप गदसय परयनोगयाः परचिपरपरचिमार

आसषटरीतम ससमहितमागनथकषषप गदसय भकयसषटरी ममातरमाऽविमापयतकष अथविरविकषदसय गदबहिहलतमा सपपरतषटरीतमा

पदस परमत लकषखकमानमाममादरमामतशयकषन आयपविरदजयकौमतषमामद-विदजमामनकगनथकषषप यदमप पदमापकषकयमागदसय ममातरमा सविलपतममा तथमामप चिरकमामदषप गदभमागयाः अमप उपलभयत एवि

पदमयस महि गनथस पमाठकमायाः सपखमभयसयषनत कणठकष सथमापयषनत चिकषमत पदमयनोगनथसतमाललयमासशततयमा रनोचिकयाः परचिमारनोपयपकशचि भवितषटरीमत सधयमा चि पदस भकयसमा परमायपजयतपरमाचिषटरीनशमासतरषटरीयगनथकषषविथमामप गदसय ततरमामप सममाविकषशनो द परपहवि एवि

सससकक तगदसय मविकमासकरमकषण उदहिरणमामन यथमा ndash lsquoऋतस चि सतयञचमाभषटरीदमाततपसनोऽधयजमायत ततनोरमातरयजमायत ततयाः समपदरिनोऽणरवियाः समपदरिमादणरविमादसध ससवितसरनोऽजमायत अहिनोरमातरमामण मविदधमदशविसय ममषतनोविशषटरी सकयमारचिनदरिमसकौ धमातमा यथमा पकविरमकलपयतम मदविस चि पकसथविषटरीञचमानतररकमथनो सवियाःrsquo (ऋगविकषदसयदशमणडलकष कक षणयजपविरदकष चि)

गदसयमासय शदलषटरी भमाषणपरयनोजयशदलषटरीसममानमा कमठनमायाः शबदमा भकयसमाऽपरयपकमाशचि तदननतरसबमाहमणगनथकषषप बमाहिहलयकषन गदस परमायपजयत यतर ससमहितमागनथमापकषकयमा सरलतमा सममामविशयत

lsquoयदकषतनमणडलस नयमत तनमहिदपकथस तमा ऋचियाः स ऋचिमास लनोकनोऽथ यदकषतदमचिरदरतरीपयतकष तनमहिमावतसतमामन समाममामन स समामनमास लनोकनोऽथ य एष एतषसमनमणडलकष पपरषयाः सनोऽमगसतमामन यजकसमष ससयजपषमास लनोकयाःrsquo -(मणडलबमाहमणकष)

अथमाननतरमपपमनषमद गदसय कथनोपकथनरपकषण परयनोगकषषप मकरयममाणकषषप सफप टमाथरतमासविषटरीयभमाविपरकमाशनपरविणतमा चिमासधकभमाविकषन सममागतमा यथमा ndash

lsquoशविकषतककष तपहमाररणकषय आस तस हि मपतनोविमाचि शविकषतककष तनो विस बहमचियरमम न विदसनोमयमासमतकप लषटरीननोऽननकचय बहमबनधपररवि भविमत स हि दमादशविषरमम उपकषतय चितपमविरशमतविषरयाः सविमारनम विकषदमानधषटरीतयमहिमामनमा अनकचिमानममानषटरी सविबध एयमाय तस हि मपतनोविमाचि शविकषतककष तनो यननप सनोमयकषदस महिमामनमा अनकचिमानममानषटरीसतबधनोऽसयपत तमदकषशमपरमाकषययाःrsquoइमत (छमानदनोगयनोपमनषमद 6 - )1 2

एषमास विदमदकगदनोदरणमानमास पयमारलनोचिनकषन सपखमविगनतपस शकयतकष यदम गदसय सविरपस करमशयाः सपषममअजमायत ससमहितमायमा भमाषमासऽशतनो वयमाकरणलकणचयपतमा तदपकषकयमा बमाहमणमानमास भमाषमा लकणशमासलनषटरी सपषमा चि

उपमनषदमास भमाषमा तप वयमाकरणसममतमा सफप टतममा चिकषमत करममकमविकमासकष पयमारपतस मनदशरनमम एविस विदमदकगददयाःपरशसतषटरीकक तकष वितमरमन लकौमककगदसयमामविभमारविनो जमातयाः लकौमककगदसय परथमयाः परयनोगयाः मनरककष कक तयाः यथमा ndash

सससकक तसमामहितयमम 219

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सविररसमायाः अनपपरमापतमायाः पमानषटरीयमममत यथनो एतदमविसपषमाथमार भविनतषटरीमत नदष सथमाणनोरपरमाधनोयदकषनमनधनो न पशयमत पपरषमापरमाधयाः स भविमत यथमा जमानपदषटरीषप मविदमातयाः पपरषमविशकषषनो भविमत पमारनोवियरमवितसपतप खलप विकषमदतकषप भकयनोमविदयाः परशसयनो भविमतrsquo इमत - (नदघणटपककमाणडकष)

एततकमालपयरनतस गदस कमावयभमाषमारपकषण परयपकस नमासषटरीतम ककष विलस वयविहिमारभमाषमारपकषण परयपजयतकष समअत एवि ततर चिमतकमारमामतशयममाधमातपस कनोऽमप परयमासयाः मकरयममाणनो ननोपलकषयतकष अयमकषवि करमयाः शमासतरषटरीयगदकषअमप उपलभयतकष शमासतरषटरीयगदकषषप समामहिषतयकचिमतकमारमानम आधमातपस न कनोऽमप परयमासयाः कक तयाः एतमादशगदसयमनदशरनमामन कमतमचितम कमालकरमकषण परसतकयनतकष

lsquoयकष पपनयाः कमायमारभमाविमामनविकरततकौ तमाविततकषषमास यतनयाः मकरयतकष तदथमा घटकषन कमायर कररषयनम कप मभकमारकप लसमतविमाऽऽहि---कप र शबदमानम परयनोकषयकषrsquo इमत (महिमाभमाषयसय पशपशमामहककष )

अनकषन गदकषन पठयममानकषन तमातकमासलककी गदसय मविकससतपकणररपतमा परतषटरीयतकष इतयाः परस गदसयपरकौमढसतमामकर कद रपपमामदतमा यथमा शबरसविमाममननो भमाषयकष ndash

lsquoइचछयमाऽऽतममानमपपलभमामहिकष कथमममत उपलबधपकविर हमभपरकषतकष भवितषटरीचछमा यथमामकषरमपततरकषणयमानयसमजजमातषटरीयदयाः अनपपलबधपकविमारमण सविमादकमन विककफलमामन न तमामन परतयसममाकममचछमा भविमतrsquo

एतमावितपयरनतस गदसय यनो मविकमासकरमयाः परदमशरतयाः स शमासतरषटरीयगदमविषयनो लकौमककगदमविषयनो विमामनतपस शकयतकष समामहिषतयकगदस तप सविरपरथमस मशलमालकषखकषषप परमापयतकष रदरिदमामनयाः मशलमालकषखकष यमा गदसय शदलषटरीदशयतकष समा मनतमानतपरकौढमा ओजनोगपणगपषमफतमा चि

गदस समामहितयकष परयपजयममानस सदकषवि गदकमावयनमामकस कमावयसय भकषदमकलपयतम समामहितयपरयनोगशचिगदसय मशलमालकषखकषषविकषविकषदस परथमतयमा कक तयाः परतषटरीयतकष सपबनधनोभरटटबमाणसय चि गदमपकषकषय बहिहकमालमातम पकविरमकषविरदरिदमामनयाः मशलमालकषखनोऽसखननगदशदलषटरीमनदशरनषटरीभकतनोऽसलखयतम

हिररषकषणसय परयमाणपरशसतकौ मविजयसतमभविणरनकष ndash

lsquoसविरपकसथविषटरीजयजमनतनोदयवयमापतमनसखलमाविमनतलमासककीसततरममतससतरदशपमतभविनगमनमाविमापतलसलतसपखमविचिरणमाममाचिकमाण इवि भपविनोबमारहिहरयमपषचछष तयाः सतमभयाःrsquo इमत

इतथस विदमदकसमामहितयत आरभय परयमागपरशषसतलकषखकमालपयरनतस गदसमामहितयस मविकसदरिकपतयमा विततरममानसपरतषटरीयतकष

सससकक तगदसय विदमशषटमम

यतर भमाषमानतरगदमामन सरलभमाविकषनमाथरपरतययसमथमारमन मविसतकतरपमामण चि भविषनत ततर सससकक तगदसचिमतकमारकमाररविसतपवयञनमविधयमा लघपकमायमामन भविषनत सससकक तगदसय लघपतविनोपबकसमहितससममासकक तमाथमारसधकयपकणरतविस चि भमाषमानतरगदददपरलरभमम lsquoओजयाः सममासभकयसतविमकषतदम गदसय जषटरीमवितममrsquo इमतदषणडपरमतपमामदतमदशमासजषटरीविगदस सससकक तभमाषमामनबदमकषवि समभविमत तचचिकषदस सममासभकयसतविस ममातरमातमारतमयकषनसससकक तभमाषमायमास परमारमभकमालत एवि दशयत इतषटरीदमषटरीयस गदस परमारमभकमालत एवि सजषटरीविमम

220 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

यमावितपयरनतस पददयाः चिमतकमारयाः शवयसङगषटरीतधविमनमधपररमणमा परकटषटरीमकरयतकष तमाविदम गदस सविपरकौमढदमारमापरकटयतषटरीमत तदपभयपररशषटरीलनकषन परतषटरीयतकष इदमकषवि चि गदममाधपयरण असमशकचिमतकमारसदमाविकषन चि चिमतकमारममउतपमाद कक मततविमम आकलयषनत गदमामन तप सतयकषवि सविमारशचिमतकमारकष बनधगमाढतविकष चि चिमतकमारस जनयकषयपयाः इमतकवियनो गदकष समाफलयस कषसमाधयस समभमावय भकयसमा पदरचिनमायमामकषवि परविकततमायाः अत एवि गदस कविषटरीनमास मनकषसविदषनत इमत विचिनस परममाणषटरीभविमत

समपरमत कमतचिन परमपखगदकमावयमामन सविरपतनो रचिमयतकपररचियपरदमानदमारमा चिपररचिमायमयतपममषयनतकष ततरकषदस परथममविगनतवयस यतम समामहिषतयकसससकक तगदस मशलमालकषखकषषविकषविपरथमपरकमाशमधयगचछतम हिररषकषणसय मशलमालकषखकष परयमागपरशसतकौ चि गदसय यदरिकपस परमापयतकष तदकषविमागकषतनदयाःकमविमभयाः पररममासजरतस सतम समामहिषतयकगदसय गकौरविस विधरमयतपस परमाकरमत समामहिषतयकगदसयमादनो गनथयाःसपबनधनोयाः विमासविदततमा एवि उपलभयतकष

)11 8 पदकमावयममयषसमनम कमावयकष ककष विलस पदमामन एवि मविरमाजनतकष ततम पदकमावयमम इतयपचयतकष अतर शलनोकद याः एवि

मविषयसय विणरनमा मकरयतकष कमविनमा तदथमा पञच महिमाकमावयमामन तमामन यथमाकरमस रघपविसशमम कप ममारसमभविमममकरमातमाजपरनषटरीयमम मशशपपमालविधमम नदषधषटरीयचिररतमम इतरमामन उदमाहिरणमामन दषटरीयनतकष अधयाः

जयदरिथसय lsquoहिरचिररतमचिनतमाममणयाःrsquo

कमाशमषटरीरजमातकषन जयदरिथकषन हिरचिररतमचिनतमाममणनमारम महिमाकमावयस कक तस यतरमानपषपभदवि सविर सगमारअरचयनत अयस जयदरिथयाः अलङकमारमविममशरनयाः कततपरयाः परससदमालङकमारशमाससतरणनो जयरथसय भरमातमाऽऽसषटरीतमउभमाविमप भरमातरकौ १२०३-१२२६ खषटरीषमाबदभविसय रमाजदकषविनमामननो भकपसयमासधनकष आसतमामममत परससदमम अतएवि चिमासय समयसतरयनोदशशतकसय आरमभ इमत दढमम

हिरचिररतमचिनतमामणकषयाः भमाषमा सरलमा पपरमाणपमाठ इविमातर पमाठयममानकष रसमासविमादनो जमायतकष

लनोसलमबरमाजसय lsquoहिररमविलमासकमावयममrsquo

अयस लनोसलमबरमाजयाः आयपविरदककषतरकष परससदसय विददजषटरीविनसय कतकरतयमा परससदयाः असयहिररमविलमासकमावयस लघपकमावयस सदमप गपणदमरहिनषटरीयमम असय समययाः सतरषटरीषषटरीयदकमादशशतकस मनयतकष यतषटरीयसभनोजरमाजसमकमासलकसय कसयमचितम हिररहिरनमामकसय दमकणभमारतसमरिमाजयाः समकमालषटरीन आसषटरीतम अयमतषटरीविसरसयाः कमवियाः आसषटरीदम अतनोऽसय कमावयस कक षणसय बमाललषटरीलमायमायाः सरसस शङगमाररकस चि विणरनमम उपसथमापमयतपममअलमम

)11 9 चिमपककमावयममयषसमनम कमावयकष गदमामन सषनत पदमामन अमप सषनत तदम गदपदनोभयमातमकस कमावयमम तदकषवि चिमपकयाः

इमत पदकषन उचयतकष गदकमावयगतमम अथरगकौरविस पदकमावयगतमम अथरगकौरविस पपरसकक तस रमागमयतविस चिकषतयपभयसममसलतस सदसधकस चिमतकमारस जनयमत चिमपककमावयमम

चिमपकलकणमम

सससकक तसमामहितयमम 221

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

सविरपरथमममाचिमायरयो दणडषटरी lsquoगदपदमयषटरी विमाणषटरी चिमपकररतयमभधषटरीयतकष rsquo इमत चिमपकलकणमपकविमानम तदननतरभमामविनयाः अमप आचिमायमारयाः तदकषवि अनविविदनम lsquoगदपदमयस कमावयस चिमपकयाः rsquo इमत तलकणकष विमाणषटरीसथमानकषकमावयपदमनविकषशकषऽमप न कमामप नविषटरीनतमा

lsquoकविमचिदतर भविकषदमायमार कविमचिदम विकतरमापविकतरककष

आदकौ पददनरमसकमारयाः खलमादकषविकरततककीततरनमम rsquo

इमत लकणमानपरनोधकषन कथमाऽऽखयमामयकयनोरमप गदपदममसशततविकषन चिमपकलकणपरसमकसतप नशङकनषटरीयमा तयनोगरदसयदवि परमाधमानयमातम लकणमानपरनोधकषनदवि कमतपयपदमानमास तयनोयाः परविकषशमाचचि

चिमपककमावयकषषप तप गदपदयनोयाः ममातरमा परमायकषण सममा भविमत मकमपयकषकमम अङगमम अमतपकथपलस न जमायकषतइतयषसमननसशकष कविययाः सतकमारयाः मतषठषनत

चिमपककमावयमविकमासयाः

चिमपककमावयस गदकमावयसयदवि पररममासजरतस रपमममत कथनकषन सतयमम उपलभयतकष यदमप यजपविरदकषगदपदयनोयाः ममशणमम उपलभयतकष तथमामप नमासकौ चिमपकपरकमारयाः पमालषटरीगदपदमनबदकषषप जमातकगनथकषषविमप नचिमपकसविरपस दशयतकष अतयाः आयरसकररकक तमा जमातकममालमा एवि चिमपककमावयसय आमदमस सनोत इमत विकपस शकयतकषहिररषकषणसय परयमागपरशसतकौ गदपदममशणमसय परमाथममकपरयनोगरपस मनतपस शकयतकष यदमप जमातकममालमाहिररषकषणसय परयमागपरशषसतशचि गदपदममशस परमागकपभकतस शरषटरीरस धमारयतयाः तथमामप चिमपककमावयकषन विमासतमविकस रपसदशमशतमाबदमामकषवि परकमटतस यदमा नलचिमपकयाः जमनमम अलभत

पमाठगतपरशनमायाः-३

19 मकस नमाम गदकमावयमम

20 पदकमावयस नमाम मकमम

21 पदकमावयसय एकमम उदमाहिरणस दषटरीयतमामम

22 चिमपककमावयसय लकणस मकमम

23 लनोसलमबरमाजसय हिररमविलमासकमावयस गदकमावयस पदकमावयस विमा

पमाठसमारयाः

अषसमनम पमाठकष सससकक तसमामहितयसय मकसञचतसविरपस परदशयर कमावयसय परकमारमायाः विमणरतमायाः बहिहमविधमायाःकमावयसय परकमारमायाः परदमशरतमायाः सविरपमानपसमारस कमावयसय भकषददयस परदमशरतमम तदथमा दशयकमावयस शवयकमावयसचि शवयकमावयसयमामप पपनयाः महिमाकमावयमामन खणडकमावयमामन शलकषषकमावयमामन यमककमावयमामन इतयमामदभकषदमायाः

222 सससकक तसमामहितयमम

कमावयपरकमारमायाः मटपपणषटरी

उदमाहिरणपपरयाःसरस परदमशरतमायाः दशयकमावयसय रपकमम उपरपकमम इमत भकषददयस मविसतरकषण विमणरतमम रपकसयदश भकषदमायाः उपरपकसय चि अषमादश भकषदमायाः अतर आलनोमचितमायाः

ततयाः शदलयनपसमारस कमावयसय गदमम पदमम चिमपकयाः इमत भकषदतरयस परदमशरतमम गदकमावयमविषयकषपदकमावयमविषयकष चिमपककमावयमविषयकष चि तकषषमास लकणमामन उदमाहिरणमामन चि आलनोमचितमामन गदमातमकस कमावयसगदकमावयमम उचयतकष पदमातमकस कमावयस पदकमावयमम उचयतकष गदपदनोभयमातमकस कमावयस चिमपकयाः इतयपचयतकष

पमाठमानतपरशनमायाः

1 दशयकमावयसय परमाचिषटरीनतमामम आलनोचियत

2 चिमपककमावयस सलकणस सनोदमाहिरणमम आलनोचियत

3 रपकसय दशभकषदमानम विणरयत

4 उपरपकसय भकषदमानमास नमाममामन उदमाहिरणमामन चि सलखत

5 शमासतरकमावयमविषयकष लघपपरबनधस सलखत

6 दकषविकमावयमविषयकष लघपमटपपणनी सलखत

7 महिमाकमावयखणडकमावयकष आधमारषटरीकक तय लघपमनबनधस सलखत

8 यमककमावयसय सविरपमम उदमाहिरणस चि मविविकणपत

पमाठगतपरशनमानमामम उततरमामण

उततरमामण-१ 1 विमाकपमतरमाजसय गउडविहिनो

2 पकौरमामणकस कमावयमम

3 अषकौ

4 शमासतरकमावयमम

5 भटटभषटरीमकषन

6 नषटरीमतविमरणयाः ककीचिकविधमम

7 शलकषषकमावयमम

8 सपतदशशतकमम

उततरमामण-२ 9 रपयतकष कलपयतकष चितपमविरध-अमभनयकषन परतयकषटरीगनोचिरषटरीमकरयतकष यकषन तदरिकपकमम

10 ऋगविकषदकष

सससकक तसमामहितयमम 223

मटपपणषटरी सससकक तसमामहितयमम

11 भविभकमतनमा कक तमम

12 मकचछकमटकमम

13 विररचिकषयाः उभयमामभसमाररकमा

14 मविकरमनोविरशषटरीयमम

15 भमणकमायमामम अनतभरविमत

16 दश भकषदमायाः

17 अषमादश भकषदमायाः

18 उपरपकसय

उततरमामण-३ 19 गदमातमकस कमावयस गदकमावयमम

20 यषसमनम कमावयकष ककष विलस पदमामन एवि मविरमाजनतकष ततम पदकमावयमम इतयपचयतकष

21 कप ममारसमभविमम

22 lsquoगदपदमयषटरी विमाणषटरी चिमपकररतयमभधषटरीयतकष rsquo इमत चिमपकलकणमम

23 पदकमावयमम

इमत एकमादशयाः पमाठयाः

224 सससकक तसमामहितयमम

  • 1) सभाषितानि-१
    • 11) मलपाठः -
    • 12) अधना वय मलपाठ अवगचछाम
      • 2) सभाषितानि-२
        • 21) मलपाठः -
        • 22) इदानी वय मलपाठम अवगचछाम
          • 3) परहलिकाः समसयाशलोकाशच
            • 31) समसयाशलोकाः
              • 311) समसया - ठठणठठणठ ठठठणठठणठः
              • 312) समसया - ldquoशतचनदर नभःसथलम
              • 313) समसया - गगन भरमरायत
              • 314) समसया - मगात सिहः पलायत
              • 315) समसया - पिपीलिका चमबति चनदरमणडलम
              • 316) समसया - परः पतयः कामात शवशरमियमालिङगति सती
                • 32) परहलिकाशलोकाः
                  • 4) वतालपञचविशतिः-१
                    • 41) कोऽनङगरतिपतिः
                      • 411) कथामखम
                      • 412) परवपीठिका
                        • 42) मलपाठः
                          • 421) विभागः 1
                            • वयाखया
                            • सरलारथः
                            • वयाकरणविमरशः
                              • 422) विभागः 2
                                • वयाखया
                                • सरलारथः
                                • वयाकरणविमरशः
                                  • 423) विभागः - 3
                                    • वयाखया
                                    • सरलारथः
                                    • वयाकरणविमरशः
                                      • 424) विभागः - 4
                                        • वयाखया
                                        • सरलारथः
                                        • वयाकरणविमरशः
                                          • 425) परथमकथायाः तातपरयारथः
                                            • 43) कः तयागी
                                              • 431) परवपीठिका
                                              • 432) विभागः 1
                                                • वयाखया
                                                • सरलारथः
                                                  • 433) विभागः -2
                                                    • वयाखया
                                                    • सरलारथः
                                                      • 434) विभागः 3
                                                        • वयाखया
                                                        • सरलारथः
                                                          • 435) विभागः 4
                                                            • वयाखया
                                                            • सरलारथः
                                                              • 436) विभागः - 5
                                                                • वयाखया
                                                                • सरलारथः
                                                                  • 437) दवितीयकथायाः तातपरयारथः
                                                                      • 5) वतालपञचविशतिः-२
                                                                        • 51) को म भरता
                                                                          • 511) परवपीठिका
                                                                          • 512) विभागः - 1
                                                                            • वयाखया
                                                                            • सरलारथः
                                                                              • 513) विभागः - 2
                                                                                • वयाखया
                                                                                • सरलारथः
                                                                                  • 514) विभागः - 3
                                                                                    • वयाखया
                                                                                    • सरलारथः
                                                                                      • 515) विभागः - 4
                                                                                        • वयाखया
                                                                                        • सरलारथः
                                                                                          • 516) विभागः - 5
                                                                                            • वयाखया
                                                                                            • सरलारथः
                                                                                              • 517) विभागः - 6
                                                                                                • वयाखया
                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                  • 518) तातपरयारथः
                                                                                                    • 52) कथोपसहतिः
                                                                                                    • 53) मलपाठः
                                                                                                      • सनदरभगरनथपरिचयः
                                                                                                      • भावविसतारः
                                                                                                      • भाषाविसतारः
                                                                                                          • 6) शकसपततिः
                                                                                                            • 61) परथमकथा- सदरशनधीः
                                                                                                              • 611) कथामखम
                                                                                                              • 612) परवपीठिका
                                                                                                              • 613) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 1
                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                  • 614) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 2
                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                      • 615) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 3
                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                          • 616) परथमकथा- सदरशनधीः - मलपाठः - विभागः - 4
                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                • 62) दवितीयकथा- विषाङगनावततम
                                                                                                                                  • भमिका
                                                                                                                                  • 621) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 1
                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • अनवयः
                                                                                                                                    • अनवयारथः
                                                                                                                                    • तातपरयारथः
                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                      • 622) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 2
                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                        • अनवयः
                                                                                                                                        • अनवयारथः
                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                          • 623) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 3
                                                                                                                                            • वयाखया
                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                              • 624) दवितीयकथा- विषाङगनावततम - मलपाठः - विभागः - 4
                                                                                                                                                • अनवयः
                                                                                                                                                • अनवयारथः
                                                                                                                                                • तातपरयारथः
                                                                                                                                                • अनवयः
                                                                                                                                                • अनवयारथः
                                                                                                                                                • तातपरयारथः
                                                                                                                                                • अनवयः
                                                                                                                                                • अनवयारथः
                                                                                                                                                • तातपरयारथः
                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                    • 63) ततीयकथा - बदधिः सरवतर जययसी
                                                                                                                                                      • 631) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी - मलपाठः - विभागः - 1
                                                                                                                                                        • अनवयः
                                                                                                                                                        • अनवयारथः
                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                          • 632) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी - मलपाठः - विभागः - 2
                                                                                                                                                            • वयाखया
                                                                                                                                                            • अनवयः
                                                                                                                                                            • अनवयारथः
                                                                                                                                                            • तातपरयारथः
                                                                                                                                                            • अनवयः
                                                                                                                                                            • अनवयारथः
                                                                                                                                                            • तातपरयारथः
                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                              • 633) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी- मलपाठः- विभागः- 3
                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                  • 634) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी- मलपाठः- विभागः- 4
                                                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                      • 635) ततीयकथा- बदधिः सरवतर जययसी- मलपाठः- विभागः- 5
                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                        • गरनथविसतारः
                                                                                                                                                                        • भावविसतारः
                                                                                                                                                                        • भाषाविसतारः
                                                                                                                                                                          • 7) पञचतनतरम
                                                                                                                                                                            • 71) परथमकथा - मरखाणा न समादरः
                                                                                                                                                                              • 711) परवपीठिका
                                                                                                                                                                              • 712) मलगरनथपरिचयः
                                                                                                                                                                              • 713) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः- 1
                                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                  • 714) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः - 2
                                                                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                                      • 715) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः - 3
                                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                                          • 716) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः- ४
                                                                                                                                                                                            • वयाखया
                                                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                                                              • 717) परथमकथा- मरखाना न समादरः- मलपाठः- विभागः - ५
                                                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                    • 72) दवितीया कथा - यतो धरमसततो जयः
                                                                                                                                                                                                      • 721) परवपीठिका
                                                                                                                                                                                                      • 722) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 1
                                                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                          • 723) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - २
                                                                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                              • 724) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - ३
                                                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                  • 725) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - ४
                                                                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                      • 726) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 5
                                                                                                                                                                                                                        • वयाखया
                                                                                                                                                                                                                        • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                          • 727) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 6
                                                                                                                                                                                                                            • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                              • 728) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 7
                                                                                                                                                                                                                                • वयाखया
                                                                                                                                                                                                                                • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                                  • 729) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 8
                                                                                                                                                                                                                                    • वयाखया
                                                                                                                                                                                                                                    • सरलारथः
                                                                                                                                                                                                                                      • 7210) दवितीयकथा- यतो धरमसततो जयः- मलपाठः- विभागः - 9
                                                                                                                                                                                                                                        • गरनथविसतारः
                                                                                                                                                                                                                                        • भावविसतारः
                                                                                                                                                                                                                                        • भाषाविसतारः
                                                                                                                                                                                                                                          • 8) कावयशासतरपरवशः-१
                                                                                                                                                                                                                                            • 81) वदः
                                                                                                                                                                                                                                            • 82) वदविभागपरिचयः
                                                                                                                                                                                                                                            • 83) वदसय परकाराः
                                                                                                                                                                                                                                              • 831) ऋगवदः
                                                                                                                                                                                                                                              • 832) यजरवदः
                                                                                                                                                                                                                                              • 833) सामवदः
                                                                                                                                                                                                                                              • 834) अथरववदः
                                                                                                                                                                                                                                                • 84) वदाङगाना परिचयः
                                                                                                                                                                                                                                                  • 841) शिकषा
                                                                                                                                                                                                                                                  • 842) वयाकरणम
                                                                                                                                                                                                                                                  • 843) छनदः
                                                                                                                                                                                                                                                  • 844) निरकतम
                                                                                                                                                                                                                                                  • 845) जयौतिषम
                                                                                                                                                                                                                                                  • 846) कलपः
                                                                                                                                                                                                                                                    • 85) पराणानि
                                                                                                                                                                                                                                                    • 86) पराणाना करत-सखया-नामानि
                                                                                                                                                                                                                                                    • 87) कावयम
                                                                                                                                                                                                                                                    • 88) कावयसय मलम
                                                                                                                                                                                                                                                    • 89) कावयविकासः
                                                                                                                                                                                                                                                    • 810) कावयसय वशिषटय परयोजनञच
                                                                                                                                                                                                                                                    • 811) एतत यषमाभिः अवगतम
                                                                                                                                                                                                                                                      • 9) कावयशासतरपरवशः- २
                                                                                                                                                                                                                                                        • 91) कविसवरप कविभदाशच
                                                                                                                                                                                                                                                        • 92) परतिभा
                                                                                                                                                                                                                                                        • 93) सहदयः
                                                                                                                                                                                                                                                        • 94) कावयम
                                                                                                                                                                                                                                                        • 95) कावयपरयोजनम
                                                                                                                                                                                                                                                        • 96) वततिसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                          • 961) अभिधासवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                          • 962) लकषणासवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                          • 963) वयञजनासवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                            • 97) रससवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-१
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-२
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-३
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-४
                                                                                                                                                                                                                                                              • उततराणि-५
                                                                                                                                                                                                                                                                  • 10) कावयशासतरपरवशः- ३
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 101) गणसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 102) रीतिसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 103) अलङकारसवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                    • 104) छनदससवरपम
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-१
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-२
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-३
                                                                                                                                                                                                                                                                      • उततराणि-४
                                                                                                                                                                                                                                                                          • 11) कावयपरकाराः
                                                                                                                                                                                                                                                                            • 111) भमिका
                                                                                                                                                                                                                                                                            • 112) सवरपानसार कावयसय भदाः
                                                                                                                                                                                                                                                                            • 113) शरवयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1131) महाकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1132) शासतरकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1133) दवकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1134) खणडकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1135) यमककावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                              • 1136) शलषकावयानि
                                                                                                                                                                                                                                                                                • 114) दशयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                  • 1141) रपकम
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • रपकसय परकाराः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • १) नाटकम
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • २) परकरणम
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ३) भाणः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ४) वयायोगः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ५) समवकारः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ६) डिमः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ७) ईहामगः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ८) वीथी
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • ९) अङकः
                                                                                                                                                                                                                                                                                    • १०) परहसनम
                                                                                                                                                                                                                                                                                      • 1142) उपरपकम
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 115) दशयकावयसय पराचीनता
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 116) शलयनसार कावयसय भदाः
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 117) गदयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 118) पदयकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                        • 119) चमपकावयम
                                                                                                                                                                                                                                                                                          • उततराणि-१
                                                                                                                                                                                                                                                                                          • उततराणि-२
                                                                                                                                                                                                                                                                                          • उततराणि-३
Page 3: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 4: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 5: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 6: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 7: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 8: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 9: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 10: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 11: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 12: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 13: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 14: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 15: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 16: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 17: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 18: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 19: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 20: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 21: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 22: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 23: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 24: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 25: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 26: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 27: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 28: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 29: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 30: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 31: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 32: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 33: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 34: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 35: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 36: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 37: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 38: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 39: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 40: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 41: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 42: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 43: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 44: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 45: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 46: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 47: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 48: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 49: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 50: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 51: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 52: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 53: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 54: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 55: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 56: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 57: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 58: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 59: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 60: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 61: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 62: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 63: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 64: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 65: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 66: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 67: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 68: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 69: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 70: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 71: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 72: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 73: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 74: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 75: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 76: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 77: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 78: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 79: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 80: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 81: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 82: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 83: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 84: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 85: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 86: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 87: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 88: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 89: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 90: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 91: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 92: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 93: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 94: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 95: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 96: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 97: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 98: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 99: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 100: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 101: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 102: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 103: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 104: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 105: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 106: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 107: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 108: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 109: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 110: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 111: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 112: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 113: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 114: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 115: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 116: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 117: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 118: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 119: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 120: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 121: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 122: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 123: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 124: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 125: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 126: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 127: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 128: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 129: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 130: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 131: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 132: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 133: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 134: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 135: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 136: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 137: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 138: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 139: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 140: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 141: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 142: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 143: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 144: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 145: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 146: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 147: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 148: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 149: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 150: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 151: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 152: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 153: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 154: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 155: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 156: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 157: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 158: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 159: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 160: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 161: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 162: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 163: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 164: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 165: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 166: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 167: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 168: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 169: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 170: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 171: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 172: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 173: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 174: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 175: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 176: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 177: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 178: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 179: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 180: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 181: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 182: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 183: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 184: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 185: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 186: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 187: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 188: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 189: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 190: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 191: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 192: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 193: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 194: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 195: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 196: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 197: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 198: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 199: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 200: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 201: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 202: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 203: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 204: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 205: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 206: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 207: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 208: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 209: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 210: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 211: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 212: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 213: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 214: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 215: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 216: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 217: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 218: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 219: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 220: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 221: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 222: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 223: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 224: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 225: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 226: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 227: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 228: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 229: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 230: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 231: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 232: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन
Page 233: ससस्ककतसमामहित्यमम् २४८ ... Sanskrit...मम ध यममकककम - ससस ककतसम मह त यमम (२४८)मन

Recommended