เครื่องดนตรีและวงดนตรีสากล

เครื่องดนตรีมีประวัติความเปนมาท่ียาวนาน ในอดีตมนุษยใชการตี

เกราะเคาะไม ประกอบในการสวดออนวอนเทพเจา ตอมาจึงเริ่มมีการดัดแปลง

อุปกรณท่ีใชในการลาสัตวมาเปนเครื่องดนตรี ปจจุบันเรามีเครื่องดนตรีสากล

หลายสกุลและจําแนกไดหลายประเภท รวมท้ังสามารถนํามาประสมเปนวง

ดนตรีสากลไดหลายรูปแบบตามวัตถุประสงคของการนําไปใช การเรียนรูเรื่อง

เครื่องดนตรีสากลและวงดนตรีสากลจะชวยทําใหเรามีความรู ความเขาใจ

ดนตรีสากลมากย่ิงข้ึน

เครื่องดนตรีสากลมีมากมายหลายประเภท การแบงประเภทของเครื่อง

ดนตรีสากลนั้น ผูเช่ียวชาญทางดานดนตรีอาจแบงประเภทของเครื่องดนตรี

แตกตางกัน โดยท่ัวไปแลวเครื่องดนตรีสากลจะแบงตามหลักการเกิดเสียง

หรือวิธีการในการบรรเลงท่ีเรียกวา “แบงประเภทตามสกุล” (Family) ของ

เครื่องดนตรี ซ่ึงสามารถจําแนกได 5 ประเภท ดังนี้

ประเภทของเคร่ืองดนตรีสากล

1.เครื่องสาย (String Instruments)

2.เครื่องเปาลมไม (Woodwind Instruments)

3.เครื่องเปาทองเหลือง (Brass Instruments)

4.เครื่องประเภทลิ่มนิ้ว (Keyboard Instruments)

5.เครื่องตี (Percussion Instruments)

เครื่องดนตรีประเภทนี้ทําใหเกิดเสียงได โดยการสั่นสะเทือนของสาย

ลวดหรือสายเอ็น นอกจากนั้นแลวยังมีกลองเสียงซ่ึงใชขยายเสียง ทําให

เสียงดัง และมีลักษณะของเสียงท่ีแตกตางกันไป แบงตามวิธีการเลนได 2

ประเภท คือ

1.ประเภทเครื่องดีด การดีดอาจใชนิ้วมือหรือปค (Pick) ไดแก กีตาร

(Guitar) แบนโจ(Banjo) แมนโดลิน(Mandolin) ฮารป(Harp)

เคร่ืองสาย (String Instruments)

Guitar Mandolin Banjo Harp

2.ประเภทเครื่องสี เครื่องดนตรีชนิดนี้ใชคันชักในการทําใหเกิดเสียง

ซ่ึงคันชักจะทําดวยไม และขนหางมา กอนเลนจะตองฝนขนหางมาดวยยาง

สน เพื่อทําใหเกิดความฝด นอกจากใชคันชักแลวบางครั้งยังสามารถใชดีด

ไดอีกดวย เครื่องดนตรีท่ีจัดอยูในกลุมนี้ ไดแก ไวโอลิน(Violin) วิโอลา

(Viola) เชลโล(Cello) ดับเบ้ิลเบส(Double Bass)

เคร่ืองสาย (String Instruments)

Violin Viola Cello Double Bass

เครื่องดนตรีประเภทนี้แบงตามกรรมวิธีท่ีทําใหเกิดเสียงเปน 2 ประเภท

1.เปาลมผานชองลม ลําตัวของเครื่องดนตรีประเภทนี้มีลักษณะเปนทอ

เครื่องดนตรีท่ีอยูในกลุมนี้ไดแก รีคอรเดอร(Recorder) ปคโคโล(Piccolo)

ฟลูต(Flute)

เคร่ืองเปาลมไม (Woodwind Instruments)

Recorder Piccolo Flute

เครื่องดนตรีประเภทนี้แบงตามกรรมวิธีท่ีทําใหเกิดเสียงเปน 2 ประเภท

2.เปาลมผานลิ้น เครื่องดนตรีประเภทนี้จะมีลิ้นอยูท่ีสวนของปาก

สําหรับเปา ลิ้นสามารถถอดเปลี่ยนได มีท้ังลิ้นเดี่ยว และลิ้นคู เครื่องดนตรีท่ี

อยูในกลุมนี้ไดแก คลาริเน็ต แซกโซโฟน โอโบ อิงลิชฮอรน บาสซูน คอ

คอนทราบาสซูน

เคร่ืองเปาลมไม (Woodwind Instruments)

Clarinet Saxophone Oboe English Horn Bassoon Contra Bassoon

เครื่องดนตรีประเภทนี้ทําใหเกิดเสียงโดยการเปาลมใหผานริมฝปากไป

ปะทะกับชองท่ีเปา(Mouth Piece) ทําใหเกิดการสั่นสะเทือนของมวล

อากาศ เครื่องดนตรีในกลุมนี้ไดแก คอรเน็ต ทรัมเปต เฟรนชฮอรน

ทรอมโบน บาริโทน ยูโฟเนียม ทูบา ซูซาโฟน

เคร่ืองเปาทองเหลือง (Brass Instruments)

CornetTrumpet

French Horn Trombone

เครื่องดนตรีประเภทนี้ทําใหเกิดเสียงโดยการเปาลมใหผานริมฝปากไป

ปะทะกับชองท่ีเปา(Mouth Piece) ทําใหเกิดการสั่นสะเทือนของมวล

อากาศ เครื่องดนตรีในกลุมนี้ไดแก คอรเน็ต ทรัมเปต เฟรนชฮอรน

ทรอมโบน บาริโทน ยูโฟเนียม ทูบา ซูซาโฟน

เคร่ืองเปาทองเหลือง (Brass Instruments)

Baritone Euphonium TubaSousaphone

เครื่องดนตรีประเภทนี้มีลิ่มนิ้วเรียงเปนแผง เวลาเลนใชนิ้วมือกดลงบน

ลิ่มนิ้วของเครื่องดนตรี การเกิดเสียงข้ึนอยูกับกลไกภายใน ซ่ึงมีลักษณะเปน

คอนเล็กๆ ตีท่ีเสนลวดหรือแทงโลหะ หรือมีลักษณะเปนทอลมท่ีมีท่ีปด-เปด

เครื่องดนตรีท่ีอยูในกลุมนี้ไดแก เปยโน ออรแกน เชเลสตา ฮารปซิคอรด

แอคคอรเดียน เมโลเดียน

เคร่ืองดนตรีประเภทลิ่มนิว้ (Keyboard Instruments)

PianoOrgan

Celesta Harpsichord

Melodion

Accoedion

ในปจจุบันเครื่องดนตรีประเภทลิ่มนิ้วไดถูกปรับปรุงใหทันสมัยข้ึน โดย

การนําระบบไฟฟามาทําใหเกิดเสียง เครื่องดนตรีในกลุมนี้ไดแก ออรแกน

ไฟฟา อิเล็กโทน เปยโนไฟฟา คียบอรดไฟฟา

เคร่ืองดนตรีประเภทลิ่มนิว้ (Keyboard Instruments)

Electronic Piano

Electronic Keyboard

Electronic Organ

Electone

เครื่องดนตรีประเภทนี้ใชสําหรับตีประกอบจังหวะ บางชนิดใชในการ

บรรเลงทํานอง แบงออกตามลักษณะของระดับเสียงได 2 ประเภท ดังนี้

1.ประเภทท่ีมีระดับเสียงไมแนนอน (Indefinite Pitch) เครื่องดนตรี

ประเภทนี้เปนเครื่องตีประกอบจังหวะท่ีไมสามารถตีเปนทํานองได แต

สามารถคุมจังหวะเพื่อใหการบรรเลงพรอมเพรียง มีความไพเราะนาฟงมาก

ย่ิงข้ึน ไดแก กลองใหญ กลองเทเนอร ทิมปานี กลองสแนร กลองทอมบา

มาราคา แทมบูรีน ทรัยแองเกิ้ล ฉาบ กลองชุด คาวเบลล วูดบล็อก

แรทเทิล บองโก ทอมทอม กรับ กลองฉิ่ง

เคร่ืองดนตรีประเภทเคร่ืองตี (Percussion Instruments)

Tenor DrumSnare Drum Bass Drum

Timpani Drum

เคร่ืองดนตรีประเภทเคร่ืองตี (Percussion Instruments)

TomBa

Maracas Tambourine Triangle Cymbal

RattleWoodblockCowbellsTambourine

CastanetsTom Tom DrumBongo

Drum Kit

2.ประเภทท่ีมีระดับเสียงแนนอน (Definite Pitch)

เครื่องดนตรีประเภทนี้สามารถไลระดับเสียง และสามารถใชบรรเลงทํานอง

ได แตมีบางชนิดท่ีสามารถเลนเปนทํานอง เดี่ยวๆ ได แตสามารถเทียบเสียง

และตีใหจังหวะได ไดแก ไซโลโฟน ไวบราโฟน เบลไลรา ระฆังราว

เคร่ืองดนตรีประเภทเคร่ืองตี (Percussion Instruments)

VibraphoneXylophoneTubular Bells

Bell Lyra

วงดนตรีท่ีเกิดข้ึนในศตวรรษตนๆ จนถึงปจจุบัน จะมีลักษณะการผสม

วงท่ีแตกตางกัน ท้ังชนิดของเครื่องดนตรี และจํานวนช้ินท่ีใชในการบรรเลง

ความหลากหลายของเครื่องดนตรี และจํานวนผูเลนดังกลาวกอใหเกิดวง

ดนตรีตามสมัยนิยม ดังนี้

วงดนตรีสากล

1.วงแชมเบอรมิวสิค (Chamber Music)

2.วงดุริยางค (Orchestra)

3.วงเคร่ืองสาย (String Band)

4.แตรวง (Brass Band)

5.วงโยธวาทิต (Military Band)

6.วงแจส (Jazz Band)

7.วงคอมโบ (Combo Band)

8.วงสตริงคอมโบ (String Combo)

ผูบรรเลง 2 คน เรียกวา ดูเอ็ด (Duet) หรือ ดูโอ (Duo)

วงแชมเบอรมิวสิค

เปนลักษณะการผสมวงดนตรีแบบงายๆ ตามปกติมีนักดนตรีตั้งแต

2 – 9 คน มีเครื่องดนตรีอยางละช้ิน นักดนตรีตองเปนผูท่ีมีความสามารถสูงจะมีช่ือท่ีเรียกแตกตางไป ตามจํานวนผูเลน ดังนี้

ผูบรรเลง 3 คน เรียกวา ทรีโอ (Trio)

วงแชมเบอรมิวสิค

ผูบรรเลง 4 คน เรียกวา ควอเต็ต (Quartet)

วงแชมเบอรมิวสิค

ผูบรรเลง 5 คน เรียกวา ควินเต็ต (Quintet)

วงแชมเบอรมิวสิค

ผูบรรเลง 6 คน เรียกวา เซ็กซเต็ต (Sextet)

วงแชมเบอรมิวสิค

ผูบรรเลง 7 คน เรียกวา เซพเต็ต (Septet)

วงแชมเบอรมิวสิค

ผูบรรเลง 8 คน เรียกวา ออคเต็ต (Octet)

วงแชมเบอรมิวสิค

ผูบรรเลง 9 คน เรียกวา โนเน็ต (Nonet)

วงแชมเบอรมิวสิค

ประกอบดวยเครื่องดนตรีกลุมใหญ 4 กลุม คือ กลุมเครื่องสาย กลุม

เครื่องเปาลมไม กลุมเครื่องเปาทองเหลือง และกลุมเครื่องดนตรีประเภท

เครื่องตี มีผูอํานวยเพลง (Conductor) ถือไมบาตอง (Baton) ยืนอยู

ดานหนาวง มีหนาท่ีควบคุมการบรรเลงของนักดนตรีท้ังวง

วงดุริยางค (Orchestra)

การจัดวงดุริยางค

-ไวโอลิน 1 อยูดานซาย ไวโอลิน 2 อยูดานขวา ของผูอํานวยเพลง

-ดับเบ้ิลเบส อยูหลังสุด

-เครื่องเปาลมไมอยูถัดจากแนวเครื่องสาย

-เครื่องเปาทองเหลืองอยูถัดจากแนวเครื่องเปาลมไม

-เครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีอยูหลังเย้ืองกับเครื่องเปาทองเหลือง

ลักษณะการจัดวง

วงดุริยางค (Orchestra)

2.วงดุริยางคประกอบการแสดงอุปรากรและละคร (Orchestra for

Accompaniments of Opera) เปนวงดุริยางคเชนเดียวกับวงดุริยางค

ซิมโฟนี แตมีขนาดเล็กกวา มีนักดนตรีประมาณ 60 คน ใชประกอบการแสดง

อุปรากร และละครเปนหลัก

วงดุริยางค (Orchestra)

แบงไดหลายขนาดตามจํานวนผูบรรเลง แตละขนาดจะเรียกช่ือตางกันดังนี้

1.วงดุริยางคซิมโฟนี (Symphony Orchestra) เปนวงดนตรีขนาดใหญ

ประกอบดวยเครื่องดนตรีทุกชนิดท้ัง 4 กลุมท่ีกลาวมา

ขนาดเล็กมีผูบรรเลง 40-60 คน ขนาดกลางมีผูบรรเลง 60-80 คน

ขนาดใหญมีผูบรรเลง 80-100 คน

วงดุริยางค (Orchestra)

มีเครื่องดนตรี 2 ประเภทใหญๆ คือ เครื่องสายท่ีใชดีด ไดแก กีตาร

แบนโจ แมนโดลิน เบส และเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีหลายๆ ช้ินมา

รวมเปนชุดเรียกวา “กลองชุดหรือกลองแจส” ใชผูบรรเลงไมมาก และไม

เปลืองพื้นท่ี

วงเคร่ืองสาย (String Band)

วงดนตรีประเภทนี้มีเครื่องดนตรีอยู 3 ประเภทใหญๆ คือ

-เครื่องเปาลมทองเหลือง ไดแก ทรัมเปต ทรอมโบน และทูบา

-เครื่องเปาลมไม ไดแก แซกโซโฟน และคลาริเน็ต

-เครื่องดนตรีประเภทเครื่องตี ไดแก กลองใหญ กลองสแนร ฉาบ และ

ไซโลโฟน

แตรวง (Brass Band)

วงแตรวงเหมาะสําหรับการเดินขบวน เชน การเดินสวนสนามของ

ตํารวจ ทหาร เปนวงท่ีสรางบรรยากาศใหสดใส เกิดความฮึกเหิม กลาหาญ

เวลาเดินในขบวนจะมี Drum Mayer เปนคนนําหนา คอยใหจังหวะ

โดยใชไมคฑาสงสัญญาณใหผูบรรเลงไดทราบ เชนสั่งใหหยุดบรรเลง

สั่งเปลี่ยนเพลง

แตรวง (Brass Band)

เวลาเดินในขบวนจะมี Drum Mayer เปนคนนําหนา คอยใหจังหวะ

โดยใชไมคฑาสงสัญญาณใหผูบรรเลงไดทราบ เชนสั่งใหหยุดบรรเลง

สั่งเปลี่ยนเพลง เชนเดียวกับแตรวง

วงโยธวาทิต (Military Band)

วงโยธวาทิต มีลักษณะคลายกับแตรวง เหมาะสําหรับการบรรเลงกลางแจง วงโยธวาทิตมีเครื่องดนตรีอยู 3 ประเภทใหญๆ คือ

-เครื่องเปาทองเหลือง

-เครื่องเปาลมไม

-เครื่องดนตรีประเภทเครื่องตี

วงโยธวาทิต (Military Band)

เปนวงดนตรีขนาดเล็กมีผูบรรเลงเพียง 3–4 คน ตอมามีการพัฒนา

รูปแบบใหมีขนาดใหญข้ึน มีผูบรรเลงประมาณ 10-20 คน

วงแจส (Jazz Band)เปนวงดนตรีท่ีกําเนิดมาจากชนผิวดําชาวอเมริกันเช้ือสายอัฟริกัน

(นิโกร) สหรัฐอเมริกา การบรรเลงในระยะแรกเปนการแสดงสด ไมตองใชโนต

บรรเลงแบบ Improvisation (ผูบรรเลงคิดทํานองเพลงข้ึนมาบรรเลงสดหรือบรรเลงตอเติมทํานองเพลงท่ีมีอยูแลวใหแปลกใหมดวยตัวเอง)

เพลงท่ีบรรเลงเปนเพลงท่ีมีจังหวะสนุกสนาน ครึกครื้น เราอารมณผูฟงใหคึกคัก

เครื่องดนตรีท่ีนิยมใชบรรเลงในวงแจส เชน คอรเน็ต ทรัมเปต

ทรอมโบน แซกโซโฟน คลาริเน็ต เปยโน แบนโจ ดับเบ้ิลเบสหรือกีตารเบส

กลองชุด

วงแจส (Jazz Band)

เปนวงดนตรีขนาดเล็ก สําหรับเมืองไทยจะมุงบรรเลงโดยมีการขับรอง

ประกอบเปนสวนใหญ นิยมนําไปบรรเลงตามหองอาหาร งานมงคลตางๆ มี

นักดนตรีจํานวนไมมาก และเครื่องดนตรีไมแนนอน

วงคอมโบ (Combo Band)

เครื่องดนตรีท่ีนิยมใช ไดแก ทรัมเปต แซกโซโฟน เปยโน กีตารเบส

กลองชุด การจัดวงขนาดเล็กอาจใชเครื่องดนตรีมากกวา 5 ช้ิน

วงคอมโบ (Combo Band)

เปนวงดนตรีขนาดเล็ก งายตอการขนยาย ใชบรรเลงหรือใช

ประกอบการรองก็ได ประกอบดวยเครื่องดนตรีประเภทกีตารเบส

กีตารคอรด กีตารโซโล และกลองชุด บางครั้งนําเอาเครือ่งดนตรีประเภท

คียบอรด เขามาผสมดวย วงสตริงคอมโบมักรูจักกันอีกช่ือหนึ่งวา “วงชา

โดว”

วงสตริงคอมโบ (String Combo)

THE END