แผนแม บท (Master Plan)park.dnp.go.th/dnp/model/1028_140611_92537.pdfแผนแม...

แผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2554 – 2558

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช

แผนแมบทแผนแมบท ((MMaasstteerr PPllaann)) อุทยานแหงชาติแกงกระจานอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

ประจําปงบประมาณ พประจําปงบประมาณ พ..ศศ. . 25542554--25582558



แผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) ฉบับนี้ เกิดจากการระดมสมองภาคสวนท่ีเกี่ยวของจากการประชุมเชิงปฏิบัติการ (Workshop) เพื่อจัดทําแผน ณ อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี โดยมีวัตถุประสงค 4 ประการ ประกอบดวย ประการท่ีหนึ่ง การจัดทํายุทธศาสตรการบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2554 – 2558 ประการที่สอง เพื่อจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติ แกงกระจาน ระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) ประการท่ีสาม เพื่อใชเปนแนวทางสนับสนุนใหการปฏิบัติงานของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน มีความสอดคลองกับนโยบาย วิสัยทัศน พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร และงบประมาณของสวนอุทยานแหงชาติ สํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 (สาขาเพชรบุรี) และประการท่ีส่ี เพื ่อวิเคราะหและกําหนดทิศทาง ตลอดจนรับฟงความคิดเห็นเพื่อประกอบการจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558

ผลการดําเนินการพบวาผูเขารวมประชุมเชิงปฏิบัติการไดรวมกันกําหนดปรัชญา ปณิธาน คานิยมหลัก วิสัยทัศน พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร ยุทธศาสตรหลัก ตลอดจนแผนงานและโครงการของสวนอุทยานแหงชาติ สํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 (สาขาเพชรบุรี) ระหวางปงบประมาณ พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) อยางครบถวนถูกตองตามหลักวิชาการและแนวทางการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ (PMQA) ซ่ึงจะนําไปใชเปนแนวทางในการบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ใหเกิดการพัฒนาท่ียั่งยืนและแขงขันไดในทุกบริบทตอไป คําสําคัญ : ปรัชญา ปณิธาน คานิยมหลัก วิสัยทัศน พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร ยุทธศาสตร แผนแมบท

สรุปสําหรับผูบริหารสรุปสําหรับผูบริหาร



อุทยานแหงชาติแกงกระจานเปนอุทยานแหงชาติท่ีมีพื้นท่ีมากท่ีสุดในประเทศไทย มีสภาพ

ปาท่ีอุดมสมบูรณ เปนปาตนน้ําของแมน้ําเพชรบุรีและแมน้ําปราณบุรี จัดไดวาเปนพื้นท่ีคุมครองท่ีมีขนาดใหญ ต้ังอยูบริเวณเทือกเขาตะนาวศรีซ่ึงเปนพรมแดนธรรมชาติ และมีแนวเขตเช่ือมตอกับผืนปาระหวางประเทศไทยและสหภาพพมา ทําใหลักษณะภูมิประเทศมีท้ังสวนท่ีเปนพื้นดินและสวนท่ีเปนอางเก็บน้ํา พื้นท่ีปาเหนืออางเก็บน้ําแกงกระจาน มีลักษณะภูมิประเทศเปนเทือกเขาท่ีสลับซับซอน สวนใหญเปนเทือกเขาหินแกรนิตและบางแหงเปนเขาหินปูน สวนสังคมพืชในพื้นที่อุทยานแหงชาติแกงกระจาน ประกอบดวยชนิดปาที่สําคัญ 5 ชนิด ไดแก ปาดิบชื้น ปาเบญจพรรณ ปาดิบแลง ปาดิบเขา และปาเต็งรัง จัดไดวาเปนแหลงท่ีรวบรวมระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพท่ีสําคัญท้ังพืชและสัตว รวมท้ังมีชนิดพันธุพืชและสัตวปาท่ีหายากตลอดจนบางชนิดมีสถานภาพท่ีเปนอันตรายมีแนวโนมเส่ียงตอการใกลสูญพันธุ จึงจําเปนท่ีจะตองมีการสงวนรักษาผืนปาแหงนี้ไวใหคงอยูอยางยั่งยืนตลอดไป

ดังนั้นเพื่อใหทิศทางการบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน สอดคลองกับวิสัยทัศน พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร และแผนในระดับตางๆ ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ตลอดจนสถานการณในปจจุบันของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ไดตระหนักถึงการนําแผนยุทธศาสตรไปปฏิบัติเพื่อใหเกิดความสําเร็จตามเปาหมายของแผน เพื่อสามารถบงช้ี ถึงความสําเร็จตามเปาหมายของแผน ตลอดจนปญหาอุปสรรคในการดําเนินงานตามแผน จึงไดดําเนินการจัดทําแผนแมบทการจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจานระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) เพื่อสนับสนุนการปฏิบัติงานของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ใหมีความเปนระบบ ตลอดจนมีความสอดคลองกับนโยบายและงบประมาณ

ชัยวัฒน ล้ิมลิขิตอักษร นักวิชาการปาไมชํานาญการพิเศษ

หัวหนาอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

คํานําคํานํา



บทท่ีบทที่

11 บทนํา

(Introduction) 1.1 หลักการและเหตุผล

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน เปนพื้นท่ีปาอนุรักษผืนใหญครอบคลุมพื้นท่ีประมาณ 2,914.70 ตารางกิโลเมตร หรือ 1,821,687.84 ไร มีความสําคัญของระบบนิเวศท้ังระบบนิเวศบก และแหลงน้ํา เปนแหลงพันธุกรรมของพืชและสัตวปาท่ีสําคัญแหงภูมิภาคเอเชีย ดวยสภาพพื้นท่ีปาธรรมชาติท่ีเช่ือมตอกับพื้นท่ีปาขนาดใหญตามแนวเทือกเขาตะนาวศรีในฝงพมา เปนพื้นท่ีรอยตอของเขตชีวภูมิศาสตรที่สําคัญของภูมิภาค ประกอบดวย เขตสัตวภูมิศาสตร คือ เขตยอยไซโน – หิมาลายัน (Sino-Himalayan) อินโด-ไชนีส (Indo-Chinese) และซุนดาอิก (Sun-daic) และเขตพฤกษภูมิศาสตร คือ อินโด-เบอรมา (Indo-Burmese) เขตแอนมีติก (Ann-metic) และมาเลเซีย (Malesian) การซอนทับในชวงรอยตอของแตละเขตทําใหสามารถพบพืชและสัตวปาเฉพาะถ่ินของท้ัง 3 เขต อาศัยอยูในพื้นท่ีเดียวกัน ถือไดวาเปนตัวแทนสําคัญของผืนปากลุมนี้ ซ่ึงเปนศูนยรวมความหลากหลายทางชีวภาพ มีความสําคัญในการอนุรักษเสือโครง (TCL) ระดับนานาชาติ และเปนพื้นท่ีสําคัญเพื่อการอนุรักษนก (IBA) มีการสํารวจพบสัตวปาหายากใกลสูญพันธุหลายชนิด เชน จระเขน้ําจืด (Crocodylus siamensis) วัวแดง (Bos javanicus) เกงหมอ (Muntiacus feae) ชางปา (Elephas maximus) สมเสร็จ (Tapirus indicus) เสือโครง (Panthera tigris) หมีควาย (Ursus thibetanus) หมาใน (Cuon alpines) กระทิง (Bos gaurus) เลียงผา (Capricornis sumatraensis) นกกะลิงเขียดหางหนาม (Temnurus temnurus) นอกจากนี้ยังพบพรรณไมหายากและพบเฉพาะถ่ิน เชน จําปเพชร (Magnolia mediocris) จําปดอย ( Magnolia gustavii) จําปาหลวง (Magnolia utilis) แดงพะเนิน (Rhodoleia championii) กระโถนพระราม (Sapria ram) แตงพะเนินทุง (Trichosanthes phonsenae) มหาพรหม (Mitrephora winitii) มะเกลือเพชร (Diospyros rhombifolia) เปนตน แตอยางไรก็ตาม ปจจุบันอุทยานแหงชาติแกงกระจานยังมีปญหาดานทรัพยากรในพื้นท่ีถูกบุกรุกทําลาย สัตวปาถูกลาไปขาย สงผลตอการบริหารจัดการพื้นท่ี

ดังนั้นเพื่อใหทิศทางการบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน สอดคลองกับวิสัยทัศน พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร และแผนในระดับตางๆ ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ตลอดจนสถานการณในปจจุบันของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ไดตระหนักถึงการนําแผนยุทธศาสตรไปปฏิบัติเพื่อใหเกิดความสําเร็จตามเปาหมายของแผน เพื่อสามารถบงช้ีถึงความสําเร็จตามเปาหมายของแผน ตลอดจนปญหาอุปสรรคในการดําเนินงานตามแผน จึงไดดําเนินการจัดทําแผนแมบทการจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจานระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) เพื่อสนับสนุนการปฏิบัติงานของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ใหมีความเปนระบบ ตลอดจนมีความสอดคลองกับนโยบายและงบประมาณ



1.2 วัตถุประสงค

การจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 มีวัตถุประสงคท่ีสําคัญ คือ

1) เพื่อทบทวนยุทธศาสตรการพัฒนาอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ป พ.ศ. 2554 2) เพื่อจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558

(รวม 5 ป) 3) เพื่อสนับสนุนใหการปฏิบัติงานของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน มีความสอดคลองกับ

นโยบายและการขอรับการสนับสนุนงบประมาณ 4) เพื่อวิเคราะหและกําหนดทิศทาง รวมถึงรับฟงความคิดเห็นเพื่อประกอบการจัดทําแผน

แมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558 5) เพื่อกําหนดแนวทางที่เหมาะสมในการพัฒนาพ้ืนท่ีเพื่อรองรับกิจกรรมนันทนาการ และ

การทองเท่ียวของประชาชน และกิจกรรมดานการศึกษา วิจัย ตรวจสอบ และติดตามผลดานส่ิงแวดลอม

6) เพื่อใชเปนเคร่ืองมือในการบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ใหสนองตอวัตถุประสงคหลักของการจัดต้ังอุทยานแหงชาติ ในการรักษาเสถียรภาพของระบบนิเวศ ทรัพยากรทางพันธุกรรม ความหลากหลายทางชีวภาพ ทรัพยากรทางวัฒนธรรม ภูมิทัศน และความงามตามธรรมชาติท่ีปรากฏในพ้ืนท่ี 1.3 ความสอดคลองกับแนวนโยบายและยุทธศาสตรชาติท่ีเก่ียวของ

การทบทวนและจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) มีความสอดคลองกับแนวนโยบายและยุทธศาสตรท่ีเกี่ยวของ ดังนี้ 1) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) 2) นโยบายรัฐบาล แนวทางการบริหารราชการแผนดิน พ.ศ. 2552 – 2554 3) ยุทธศาสตรกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม พ.ศ. 2552 – 2554 4) แผนปฏิบัติราชการ 4 ป ของกลุมภารกิจดานทรัพยากรธรรมชาติ พ.ศ. 2552 – 2554 5) แผนปฏิบัติราชการ 4 ป ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช (พ.ศ. 2552 – 2554 ) 6) เกณฑคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ (PMQA) หมวด 2 การวางแผนเชิงยุทธศาสตร 7) แผนแมบทสํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 (บานโปง) ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) 8) แผนแมบทสํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 สาขาเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป)



1.4 ขอบเขตการดาํเนินการ

การทบทวนและจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) มีขอบเขตการศึกษาในดานตางๆ ไดแก

1) ขอบเขตดานระยะเวลา : การจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัด

เพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) คร้ังนี้ มีระยะเวลาดําเนินการรวม 2 วัน ระหวางวันท่ี 26 – 27 สิงหาคม 2553 ณ อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

2) ขอบเขตดานเน้ือหาสาระ : การจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัด

เพชรบุรี คร้ังนี้ ศึกษาจากการวิเคราะหปจจัยท่ีเปนส่ิงแวดลอมภายนอก และส่ิงแวดลอมภายใน การวิเคราะหแนวโนม และทิศทางการพัฒนาอุทยานแหงชาติแกงกระจาน รวมกับการรับฟงความคิดเห็นของผูมีสวนไดสวนเสีย เพื่อนํามากําหนดเปนยุทธศาสตรแผนการพัฒนาอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ใหมีสมรรถนะในการแขงขันและอยูรอดในทุกบริบท

3) ขอบเขตดานบุคคล : การจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

ในคร้ังนี้ เปนการระดมความคิดรวมกันระหวางบุคลากรในสังกัดอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี และผูมีสวนไดสวนเสียท่ีเกี่ยวของ

4) ขอบเขตดานงบประมาณ : การจัดทํายุทธศาสตรการพัฒนาอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

จังหวัดเพชรบุรี คร้ังนี้ ดําเนินการโดยใชงบประมาณดําเนินงานปกติ 1.5 ระยะเวลาดําเนินการ

การทบทวนและจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) มีระยะเวลาดําเนินการ ระหวางวันท่ี 26 – 27 สิงหาคม 2553

1.6 สถานท่ีดําเนินการ

การทบทวนและจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) ดําเนินการ ณ อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี



1.7 ขอจํากัดในการศึกษา

การจัดทําแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ.2554 – 2558 คร้ังนี้ มีขอจํากัดท่ีสําคัญ คือ

1. ขอจํากัดดานระยะเวลา : เนื่องจากระยะเวลา 15 วัน เปนระยะเวลาท่ีส้ันตอการสํารวจเพ่ือจัดทําเปนยุทธศาสตรและแผนงานโครงการของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประกอบกับผูดําเนินการตองปฏิบัติงานประจําของหนวยงาน จึงเปนเร่ืองยากท่ีจะดําเนินงานไดอยางสมบูรณครบถวน

2. ขอจํากัดดานเน้ือหา : เนื้อหาสาระเกี่ยวกับวางแผนยุทธศาสตร (Strategic Plan) และการวางแผนโครงการ คอนขางจะเปนเร่ืองยากในการทําความเขาใจกับเจาหนาท่ีผูปฏิบัติงาน และผูท่ีเกี่ยวของทุกภาคสวน อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จึงตองใชความพยายามเปนอยางมากในการศึกษาและทําความเขาใจ เนื้อหาท่ีไดจึงเปนเพียงเนื้อหาท่ีทุกภาคสวนท่ีเกี่ยวของเขาใจในระดับตนเทานั้น

3. ขอจํากัดดานดัชนีช้ีวัด : ผลการดําเนินการคร้ังนี้ เปนผลที่ไดจากการระดมสมองขาราชการ และเจาหนา ท่ีผูปฏิบัติงานของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุ รี และการตอบแบบสอบถามจากภาคสวนอ่ืนๆ ท่ีเกี่ยวของตอการบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน เทานั้น 1.8 ประโยชนท่ีคาดวาจะไดรับ

การจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) จะเกิดประโยชนในการปฏิบัติงานท้ังทางตรงและทางออมท่ีสําคัญ คือ

1) ประโยชนทางวิชาการ

(1) ทําใหเกิดความรูและเขาใจถึงสภาพขอเท็จจริง และแนวคิดท่ีสําคัญบางประการในการวางแผนยุทธศาสตร

(2) ทําใหบุคลากรท่ีเกี่ยวของของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี รูถึงวิธีการกําหนดปรัชญา ปณิธาน คานิยม วิสัยทัศน พันธกิจ เปาหมาย ประเด็นยุทธศาสตร ยุทธศาสตร และแผนงานโครงการสําคัญท่ีตองดําเนินการ

(3) ทําใหเกิดการจุดประกายความคิดเพื่อใชเปนแนวทางในการพัฒนาแนวทางการบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ในอนาคตอยางเปนระบบตอไป

2) ประโยชนทางปฏิบัติ

(1) ทําใหผูท่ีเกี่ยวของทุกภาคสวนของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ใชเปนแนวทางสําหรับการบริหารจัดการพื้นท่ี ระหวางป พ.ศ. 2554-2558 อยางเปนระบบ



(2) อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี สามารถนํารูปแบบเดียวกันนี้ ไปกําหนดปรัชญา ปณิธาน คานิยม และจัดทําวิสัยทัศน พันธกิจ เปาหมาย ยุทธศาสตร และแผนแมบทของหนวยงานตนเอง เพื่อใชเปนแนวทางการบริหารจัดการใหเปนไปในทิศทางเดียวกัน และมีความเปนระบบตอไป

1.9 เปาหมายและตัวชี้วัด

การจัดทําแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําป พ.ศ. 2554 – 2558 มีเปาหมายและตัวช้ีวัดท่ีสําคัญ คือ ไดแผนการพัฒนาอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) ท่ีสอดคลองกับแผนยุทธศาสตรตางๆ ของสํานักสํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 สาขาเพชรบุรี, สํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 (บานโปง) และกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ตลอดจนไดรับการยอมรับจากภาคสวนท่ีเกี่ยวของ จํานวน 1 ฉบับ 1.10 ผูรับผดิชอบโครงการ

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี สํานักสํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 สาขาเพชรบุรี, สํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 (บานโปง) และกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช




22 ขอมูลพ้ืนฐาน

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน 1. ความเปนมาของการจัดตัง้อุทยานแหงชาต ิ

1.1 การจัดการกอนประกาศจดัต้ังอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

ในอดีตพื้นท่ีปาบริเวณอุทยานแหงชาติแกงกระจานเปนเขตปาสงวนแหงชาติ ตอมาในป พ.ศ. 2514 ไดมีการจัดการใหสัมปทานปาไม โดยมีบริษัท เพชรบุรีทําไม จํากัด เปนผูรับสัมปทาน ผูถือหุนประกอบดวย

1. องคการจัดการปาไม ถือหุนรอยละ 40 2. ผูมีอาชีพทําไม ถือหุนรอยละ 20 3. ประชาชนท่ัวไป ถือหุนรอยละ 40 การจัดการสัมปทานปาไมกระจายตัวครอบคลุมพื้นท่ีเกือบท้ังหมดของอุทยานแหงชาติ

แกงกระจาน โดยจัดแบงพื้นท่ีออกเปน 3 สวน คือ 1. พบ.1 ปาโครงการแมประจัน เขาหินลาด 2. พบ.2 ปาโครงการแมน้ําเพชรบุรีฝงขวา 3. พบ.3 ปาโครงการแมน้ําเพชรบุรีฝงซาย

การดําเนินการสัมปทานปาไมในพื้นท่ีมีระยะเวลาประมาณ 10 ป และส้ินสุด เม่ือประกาศ

จัดต้ังอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ในป พ.ศ. 2524 ซ่ึงการจัดการสัมปทานปาไมดังกลาว ทําใหมีการเปดปาและจัดทําเสนทางสําหรับชักลากไดกระจายไปท่ัวพื้นท่ี

1.2 การจัดต้ังอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ไดมีกระแสพระราชดํารัสเม่ือคราวเสด็จท่ีเข่ือนแกงกระจานวา “เร่ืองปาตนน้ําลําธารของแมน้ําเพชรบุรี ขอใหเจาหนาท่ีดูแลรักษาอยาใหมีการลักลอบตัดไม ถางปา ทําไร ในปาตนน้ําของแมน้ําเพชรบุรี เพราะจะทําใหเกิดความแหงแลง แมจะไดมีการใหสัมปทานปาแปลงนี้ไปบางแลว ก็ขอใหเจาหนาท่ีตรวจดูแลการทําไม อยาใหมีการทําลายปาเกิดข้ึน’’ จากพระราชดํารัสดังกลาว กองอุทยานแหงชาติ กรมปาไม ไดดําเนินการสํารวจหาขอมูลเบ้ืองตนปรากฏวา บริเวณปาดังกลาวมีสภาพปาสมบูรณ มีทิวทัศนสวยงาม และเปนแหลงท่ีอยูอาศัยของสัตวปานานาชนิด จึงเหมาะสมท่ีจะจัดต้ังเปนอุทยานแหงชาติ เพื่อเปนแหลงพักผอนหยอนใจ และศึกษาความรูดานตางๆ ท้ังเปนการรักษาสภาพปาใหคงอยู เปนสมบัติของชาติถาวรสืบไปดังพระราชประสงคของ



พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว กรมปาไมจึงไดเสนอคณะกรรมการอุทยานแหงชาติ และไดมีมติเม่ือวันท่ี 8 สิงหาคม พ.ศ. 2523 เห็นสมควรใหออกพระราชกฤษฎีกา กําหนดท่ีดินบริเวณดังกลาวเปนอุทยานแหงชาติ โดยไดมีพระราชกฤษฎีกากําหนดบริเวณพื้นท่ีปายางน้ํากลัดเหนือ และปายางน้ํากลัดใตในทองท่ีตําบลยางน้ํากลัดเหนือ กิ่งอําเภอหนองหญาปลอง และตําบลสองพ่ีนอง ตําบลแกงกระจาน อําเภอทายาง จังหวัดเพชรบุรี ใหเปนอุทยานแหงชาติในป พ.ศ. 2524 โดยประกาศไวในราชกิจจานุเบกษา เลม 98 ตอนท่ี 92 ลงวันท่ี 12 มิถุนายน พ.ศ. 2524 นับเปนอุทยานแหงชาติลําดับท่ี 28 ของประเทศไทย และไดทําพิธีเปดอุทยานแหงชาติแกงกระจานอยางเปนทางการ เม่ือวันท่ี 20 เมษายน พ.ศ. 2526 ตอมาคณะนักอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ ไดขอใหทําการอนุรักษปาหวยแรหวยไคร ในทองท่ีตําบลหนองพลับ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ ดังนั้น กรมปาไม จึงไดทําการสํารวจหาขอมูลเบ้ืองตน พบวา บริเวณดังกลาวมีสภาพปาสมบูรณ มีทิวทัศนและเอกลักษณทางธรรมชาติท่ีสวยงาม รวมถึงมีสัตวปานานาชนิดอาศัยอยู โดยมีอาณาเขตติดตอกับเขตอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ดังนั้น กรมปาไมจึงไดเสนอใหขยายเขตพื้นท่ีอุทยานแหงชาติครอบคลุมพื้นท่ีปายางน้ํากลัดเหนือ และปายางน้ํากลัดใต ในทองท่ีตําบลแกงกระจาน ตําบลสองพี่นอง ตําบลกลัดหลวง อําเภอทายาง จังหวัดเพชรบุรี และพ้ืนท่ีปาหวยแรหวยไคร ตําบลหนองพลับ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ โดยประกาศไวในราชกิจจานุเบกษา เลม 101 ตอนท่ี 194 ลงวันท่ี 27 ธันวาคม พ.ศ. 2527 ครอบคลุมพื้นท่ีประมาณ 2,914.70 ตารางกิโลเมตร หรือ 1,821,687.84 ไร

2. ท่ีตั้ง

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน ต้ังอยูบริเวณเทือกเขาตะนาวศรี ระหวางเสนละติจูดท่ี 12 องศา 26 ลิปดา ถึง 13 องศา 19 ลิปดาเหนือ และลองติจูดท่ี 99 องศา 4 ลิปดา ถึง 99 องศา 39 ลิปดาตะวันออก ครอบคลุมพื้นท่ี 9 ตําบล ในทองท่ี 4 อําเภอ ของ 2 จังหวัด ไดแก

- ตําบลยางน้ํากลัดเหนือ และตําบลยางน้ํากลัดใต อําเภอหนองหญาปลอง จังหวัดเพชรบุรี

- ตําบลแกงกระจาน ตําบลหวยแมเพรียง และตําบลปาเด็ง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

- ตําบลเขากระปุก อําเภอทายาง จังหวัดเพชรบุรี

- ตําบลหนองพลับ ตําบลบึงนคร และตําบลหวยสัตวใหญ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน มีพื้นท่ีครอบคลุมทองท่ีอําเภอหนองหญาปลอง อําเภอแกงกระจาน และอําเภอทายาง จังหวัดเพชรบุรี และอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ เปนอุทยานแหงชาติท่ีมี



พื้นท่ีมากท่ีสุดในประเทศไทย มีสภาพปาท่ีอุดมสมบูรณ เปนปาตนน้ําของแมน้ําเพชรบุรี และแมน้ําปราณบุรี มีลักษณะเดนทางธรรมชาติท่ีสําคัญหลายแหง เชน ทะเลสาบ น้ําตก ถํ้า และหนาผาท่ีสวยงาม รวมเนื้อท่ีประมาณ 1,821,687.84 ไร หรือ 2,914.70 ตารางกิโลเมตร อาณาเขตติดตอพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน มีดังนี้ (ภาพท่ี 2 – 1)

ทิศเหนือ ติดตอ เขตรักษาพันธุสัตวปาแมน้ําภาชี และพ้ืนท่ี อุทยานแหงชาติเฉลิมพระเกียรติไทยประจันในเขตจังหวัดราชบุรี

ทิศใต ติดตอ พื้นท่ีเขตปลอดภัยในราชการทหาร (รอยละ 80) และพ้ืนท่ีปาสงวนแหงชาติกุยบุรี (รอยละ 20) ตอเนื่องไปถึงเขตอุทยานแหงชาติกุยบุรีในเขตจังหวัดประจวบคีรีขันธ

ทิศตะวันตก ติดตอ แนวเขตแดนสหภาพพมา

ทิศตะวันออก ติดตอ พื้นท่ีเกษตรกรรมและปาสงวนแหงชาติบางสวน ในเขตอําเภอหนองหญาปลอง อําเภอแกงกระจาน อําเภอทายางจังหวัดเพชรบุรี และอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ



ภาพท่ี 2 – 1 ขอบเขตพ้ืนท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน



3. สภาพท่ัวไป

สภาพภูมิประเทศ

ลักษณะภูมิประเทศสวนใหญของอุทยานแหงชาติแกงกระจานเปนเทือกเขาสลับซับซอนต้ังอยูในเทือกเขาตะนาวศรี กั้นเขตแดนระหวางประเทศไทยและสหภาพพมา ยอดเขาท่ีสูงท่ีสุดจากระดับน้ําทะเล (1,513 เมตร) คือ ยอดเขางะงันนิยวกตอง มีสภาพปาท่ียังคงความสมบูรณอยูมากเพราะเทือกเขาสวนใหญมีความลาดชันและการเขาถึงพื้นท่ีดานในเปนไปไดยาก รองลงมาคือยอดเขาพะเนินทุง ความสูงประมาณ 1,207 เมตร พื้นท่ีโดยเฉลี่ยอยูในระดับความสูงประมาณ 500 เมตร จากระดับน้ําทะเล และมีระดับความลาดชันของพื้นท่ีอยูระหวาง 10-30 % ประมาณรอยละ 40 และความลาดชันมากกวารอยละ 30 ประมาณรอยละ 60 พื้นท่ีสวนใหญเปนภูเขาสลับซับซอน

สภาพภูมิอากาศ

จังหวัดเพชรบุรี มีลักษณะภูมิอากาศโดยท่ัวไปอยูภายใตอิทธิพลของลมมรสุมท่ีพัดเวียนประจําเปนฤดูกาลทั้งหมด 2 ชนิด คือ พัดจากทิศตะวันออกเฉียงเหนือในฤดูหนาว เรียกวา ฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ทําใหจังหวัดเพชรบุรีซ่ึงอยูทางตอนบนของภาคใตฝงตะวันออกมีฝนนอยในชวงฤดูหนาว และมีอากาศเย็นเปนคร้ังคราวคลายคลึงกับภาคกลาง แตในชวงตนฤดูอาจมีฝนตกชุกได สวนมรสุมอีกชนิดหนึ่งคือมรสุมตะวันตกเฉียงใต ซ่ึงจะพัดประจําในฤดูฝน และเปนลมท่ีพัดผานมหาสมุทรอินเดีย จึงทําใหประเทศไทยมีฝนตกมาก แตเนื่องจากจังหวัดเพชรบุรีอยูบริเวณดานหลังของเทือกเขาตะนาวศรี ซ่ึงปดกั้นทางลมนี้ไวจึงทําใหมีฝนตกนอยในชวงฤดูฝน โดยสามารถแบงฤดูกาลไดเปน 3 ฤดู รายละเอียดดังนี้

ฤดูฝน เร่ิมต้ังแตกลางเดือนพฤษภาคมถึงกลางเดือนตุลาคม เปนระยะเวลาประมาณ 5 – 6 เดือน ซ่ึงเปนชวงท่ีลมมรสุมตะวันตกเฉียงใตพัดปกคลุมประเทศไทย ทําใหจังหวัดเพชรบุรี มีสภาพอากาศท่ีชุมชื้นและมีฝนตกท่ัวไป โดยมีฝนตกชุกในเดือนตุลาคม

ฤดูหนาว เร่ิมต้ังแตกลางเดือนตุลาคมถึงกลางเดือนกุมภาพันธ เปนระยะเวลาประมาณ 4 – 5 เดือน เปนชวงท่ีลมมรสุมตะวันออกเฉียงใตพัดปกคลุมประเทศไทย ทําใหอุณหภูมิลดลงท่ัวไปและมีอากาศหนาวเย็น และอาจมีฝนตกไดตามบริเวณชายฝงทะเล โดยเฉพาะในเดือนพฤศจิกายน สวนเดือนธันวาคมและมกราคมมีปริมาณฝนตกนอยและอากาศอยูในเกณฑเย็น

ฤดูรอน เร่ิมต้ังแตกลางเดือนกุมภาพันธถึงกลางเดือนพฤษภาคม เปนระยะเวลาประมาณ 3 – 4 เดือน เปนชวงเปล่ียนฤดู หลังจากส้ินสุดฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ อุณหภูมิจะเร่ิมสูงข้ึน อากาศจะรอนอบอาวท่ัวไป โดยเฉพาะในเดือนเมษายนจะมีอากาศรอนท่ีสุดในรอบป



อุทยานแหงชาติแกงกระจานไดรับอิทธิพลจากลมมรสุมสองชวง คือ ฤดูฝนระหวางเดือนมิถุนายน-ตุลาคม ฤดูแลงระหวางเดือนพฤศจิกายน-พฤษภาคม มีปริมาณฝนเฉล่ียท้ังป 1,200-1,400 มิลลิเมตร อุณหภูมิเฉล่ีย 28 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุดของเดือนพฤษภาคม ประมาณ 39 องศาเซลเซียส อุณหภูมิตํ่าสุดท่ีเดือนธันวาคมประมาณ 15.5 องศาเซลเซียส

สภาพธรณีวิทยา

ลักษณะทางธรณีวิทยาในบริเวณพ้ืนท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจานเปนการศึกษาจากขอมูลทุติยภูมิท่ีผลิตโดยกรมทรัพยากรธรณี ลักษณะทางธรณีวิทยาท่ีพบในเขตอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ประกอบดวย หินช้ันและหินแปรของหลายชุดหินกระจายอยูในท่ีตางๆ

1. ตะกอนเศษหินเชิงเขา : เปนตะกอนใหมท่ีเกิดในยุค Quaternary พบหินประเภทนี้บริเวณเชิงเขา หุบเขา และลําน้ําตางๆ ลักษณะเปนหินใหญ และเศษหินแตกของหินควอตไซต หินทรายและหินแกรนิต พบกระจายในเขตตําบลปาเด็ง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี และตําบลหวยสัตวใหญ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ มีพื้นท่ีเทากับ 4,792.71 ไร หรือคิดเปนรอยละ 0.26 ของพ้ืนท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

2. หินตะกอนทับถม (Qa) : เปนตะกอนท่ีเกิดในยุค Quaternary ลักษณะเปนตะกอนท่ีเกิดจากแมน้ํา ปกคลุมในบริเวณพื้นท่ีราบลุมริมฝงแมน้ําข้ึนไปจนถึงตะพักลุมน้ํา ประกอบดวย กรวด ทราย ดินเหนียว และโคลน พบกระจายบริเวณตําบลปาเด็ง และตําบลแกงกระจาน อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี มีพื้นที่เทากับ 2,856.97 ไร หรือคิดเปนรอยละ 0.16 ของพื้นที่อุทยานแหงชาติแกงกระจาน

3. ชุดหินราชบุรี (P) : เปนหินท่ีเกิดในยุค Permian ลักษณะเปนหินปูนสีเทาถึงสีเทาปนน้ําเงินแทรกสลับดวยหินทราย ปนแรเฟลสปาร หินประเภทน้ีพบเปนหยอมๆ มีลักษณะเปนภูเขาสูงชันพบมากทางตอนใตของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน บริเวณตําบลหวยสัตวใหญ ตําบลหนองพลับ และตําบลบึงนคร อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ ตําบลสองพี่นอง ตําบลแกงกระจาน ตําบลหวยแมเพรียง และตําบลปาเด็ง อําเภอแกงกระจาน นอกจากนี้ยังพบกระจายทางตอนเหนือของอุทยานแหงชาติในเขตพ้ืนท่ีตําบลยางน้ํากลัดใต อําเภอหนองหญาปลอง จังหวัดเพชรบุรี คิดเปนพื้นท่ีท้ังส้ิน 100,594.82 ไร หรือรอยละ 5.52 ของพื้นท่ีท้ังหมด

4. ชุดหินแกงกระจาน : จัดอยูในหนวยหินเขาพระ (Ckp) เปนหินท่ีเกิดในยุค Carboniferous-Devonian ลักษณะเปนหินทรายปะปนดวยหินดินดานท่ีมีแรควอรต และแรเฟลสปารปะปนเปนสวนใหญ นอกจากน้ันยังมีเม็ดหินแกรนิต หินชนวน หินมัดสโตน หินทราย และหินปูนปะปนอยูบาง หินประเภทนี้เปนพื้นท่ีสวนใหญประมาณรอยละ 74.78 ของพ้ืนท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน นอกจากนั้นยังพบหนวยหินเขาวังกระดาด (Ckw) ซ่ึงเปนหินทราย และหินออรโธควอรตไซต มีลักษณะตะกอนท่ี



ประกอบเปนเนื้อหินขนาดต้ังแตละเอียดปานกลางและหยาบและมีแรเฟลดสปารปน สีออกขาวถึงเทาขาว และแทรกสลับดวยช้ันบางๆ ของหินดินดานปนแรซีลีกาสีเทาแก แทรกกระจายอยูท่ัวไป คิดเปนพื้นท่ีท้ังส้ิน 117.30 ไร หรือรอยละ 0.01 ของพื้นท่ีท้ังหมด

5. ชุดหินทองผาภูมิ : เปนหินท่ีเกิดในยุค Devonians-Carboniferous ลักษณะเปนหินปูนยุคดีโวเนียนตอนปลาย มีการสะสมตัวตอเนื่องไปจนถึงยุคคารบอนิเฟอรัสตอนตน ซ่ึงหินท่ีพบในบริเวณพื้นท่ีศึกษาจัดอยูในหมวดหินพรุชะบา (Chp) เปนหินโคลนปนกรวดท่ีสัมผัสกับหินแกรนิต แลวถูกแปรสภาพเปนหินควอรตไซตท่ีมีลักษณะเนื้อสมานแนน เม็ดละเอียดสีเทาแกจนถึงสีดํา พบมากทางตอนเหนือของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ในเขตพ้ืนท่ีตําบลยางนํ้ากลัดเหนือ และตําบลยางน้ํากลัดใต อําเภอหนองหญาปลอง จังหวัดเพชรบุรี มีพื้นท่ีท้ังส้ิน 149,365.12 ไร หรือคิดเปนรอยละ 8.20 ของพื้นท่ีท้ังหมด

6. หินแกรนิต (Kgr) : เปนหินอัคนียุค Cretaceous มีลักษณะเปนหินแกรนิตเม็ดละเอียดกึ่งหยาบ มีแรปะปน ซ่ึงสามารถพบไดบริเวณแนวเขตพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ดานท่ีติดตอกับสหภาพพมา บริเวณเขาพะเนินทุง และทางตอนเหนือของพื้นท่ีบริเวณแนวเขตเช่ือมตอระหวางอุทยานแหงชาติแกงกระจานและอุทยานแหงชาติเตรียมประกาศเฉลิมพระเกียรติไทยประจัน โดยมีพื้นท่ีรวมท้ังส้ิน 189,350.78 ไร คิดเปนรอยละ 10.39 ของพื้นท่ีท้ังหมด

7. พื้นท่ีแหลงน้ํา (W) : บริเวณอางเก็บน้ําแกงกระจาน และแหลงน้ําธรรมชาติตางๆ คิดเปนพื้นท่ีรวมท้ังส้ิน 12,363.69 ไร หรือรอยละ 0.68 ของพื้นท่ีท้ังหมด

ลักษณะดิน

1. พื้นท่ีดอนลาดชันเชิงซอน (Slope Complex) มีเนื้อท่ีประมาณรอยละ 95.46 ของพ้ืนท่ีกลุมปาแกงกระจาน พบดินต้ืนถึงต้ืนมากซ่ึงสลายตัวมาจากหินแกรนิต โดยบางบริเวณมีกอนหินกอนใหญ (Boulder rock) โผลข้ึนมา ซ่ึงถือเปนการยากตอการจัดการพื้นท่ีเพื่อการเกษตรกรรม ดังนั้นจึงมีโอกาสนอยท่ีจะถูกบุกรุกเพื่อการเกษตรกรรม แตมีความเหมาะสมในการจัดการดานการปาไม และการทองเท่ียวเชิงนิเวศ เนื่องจากสามารถปลูกไมยืนตนไดบางในพ้ืนท่ีท่ีหินแกรนิตกําลังสลายตัวนอกจากนี้การที่มีหินกอนใหญโผลข้ึนมาอาจเปนส่ิงท่ีนาสนใจ และสามารถดึงดูดนักทองเท่ียวไดอีก

2. พื้นท่ีท่ีมีความเหมาะสมทางการเกษตรปานกลาง มีประมาณรอยละ 1.35 ของพ้ืนท่ีกลุมปาแกงกระจาน ซ่ึงอยูบริเวณเนินสันดินริมน้ํา ตามรองน้ํา มีลักษณะดินเปนดินคอนขางลึกท่ีมีการระบายนํ้าดีและมีความช้ืนคอนขางตํ่า เนื้อดินเปนดินทรายหยาบปนดินรวนถึงดินรวนเหนียวปนทรายหยาบ มีระดับความอุดมสมบูรณตํ่าถึงปานกลาง และงายตอการชะลางพังทลาย อาจมีการบุกรุกพื้นท่ีเพื่อปลูกไมยืนตนพวกมะพราว มะนาวและไมผลบางชนิด



3. พื้นท่ีท่ีมีความเหมาะสมทางการเกษตรตํ่า มีประมาณรอยละ 3.19 ของพื้นท่ีกลุมปาแกงกระจาน ซ่ึงพบในพื้นท่ีลาดเชิงเขาและ เนินตะกอนรูปพัด โดยท่ัวไปดินเปนดินต้ืนมากลึกไมเกิน 50 เซนติเมตร ดินเปนดินรวมเหนียวปนทรายปนเศษหินผุของหินดินดาน ดินระบายน้ําดี มีความอุดมสมบูรณตามธรรมชาติตํ่า อาจมีการบุกรุกเพื่อปลูกพืชไร เชน ฝาย ขาวโพด และสับปะรด

สําหรับปญหาและภัยคุกคามท่ีเกิดข้ึนในพื้นท่ีกลุมปาแกงกระจาน พบวา ดินสวนใหญเปนดินท่ีเกิดจากการสลายตัวผุพังของหินแกรนิตในบริเวณพื้นท่ีดอนลาดชันท่ีใหดินมีเนื้อดินรวนปนทรายหยาบถึงดินรวนเหนียวปนทรายหยาบประกอบกับพื้นท่ีท่ีมีความลาดชัน ดังนั้นในพื้นท่ีท่ีไมมีส่ิงปกคลุมดินหรือมีส่ิงปกคลุมนอยไมหนาแนนจึงมักเกิดปญหาในกรณีท่ีมีปริมาณนํ้าไหลบาหนาดินสูงและการชะลางพังทลายของดินสูง ทําใหดินในพื้นท่ีลาดชันเส่ือมโทรมลงอยางรวดเร็ว สวนตะกอนดินท่ีเกิดการชะลางพังทลายของดินและถูกพัดพาลงสูแหลงน้ําธรรมชาติ มีผลทําใหแหลงน้ํามีคุณภาพน้ําดอยลง และเกิดการต้ืนเขินของแมน้ํา และหินตะกอนในพื้นท่ีท่ีมีความลาดชันตํ่า ทําใหดินมีเนื้อดินรวนปนทรายถึงดินรวนเหนียวปนทรายประกอบกับพื้นท่ีมีความลาดเท ดังนั้นในพื้นท่ีท่ีไมมีส่ิงปกคลุมดินหรือมีส่ิงปกคลุมนอยไมหนาแนนจึงมักเกิดปญหาในกรณีท่ีมีปริมาณน้ําไหลบาหนาดินสูงและการชะลางพังทลายของดิน ทําใหดินในพื้นท่ีลาดชันเส่ือมโทรมลง สวนตะกอนดินท่ีเกิดจากการชะลางพังทลายของดินและถูกพัดพาลงสูแหลงน้ําธรรมชาติ มีผลทําใหแหลงน้ํามีคุณภาพน้ําดอยลง และเกิดการต้ืนเขินของแมน้ํา ดังนั้นควรมีวิธีในการจัดการดังนี้

1. ในพื้นท่ีดอนลาดชันเชิงซอนท่ีมีส่ิงปกคลุมพื้นท่ีนอยและมีความลาดชันสูง และพื้นท่ีท่ีมีการชะลางพังทลายของดินสูง ควรปรับระดับความลาดชันของพื้นท่ี และปลูกพืชคลุมดินท่ีใหธาตุอาหารในดินสูงเพื่อเพิ่มธาตุอาหารในดิน และชวยในการยึดเกาะหนาดิน หลังจากนั้นจึงดําเนินการปลูกไมยืนตนโตเร็วท่ีเหมาะสม พรอมท้ังจัดสรางทางระบายนํ้า (Water way) แบบธรรมชาติ หรือคูรับน้ําขอบเขา (Hillside ditch) ใหเหมาะสมกับพื้นท่ีเพื่อลดปริมาณนํ้าไหลบาหนาดินและเพ่ิมปริมาณนํ้าใตดินและความชุมช้ืนใหแกดิน

2. ในพื้นท่ีลาดเชิงเขา ตองจัดการพื้นท่ีดวยระบบอนุรักษดินและน้ํา โดยปลูกไมยืนตนหรือไมพุม ซ่ึงจะสามารถนํามาใชประโยชนในดานนันทนาการเพื่อการทองเท่ียวเชิงนิเวศไดเปนอยางดี ทรัพยากรน้ํา

1. น้ําผิวดิน

ลําน้ําตางๆ ในเขตพื้นท่ีกลุมปาแกงกระจานมีปริมาณไมตอเนื่อง เนื่องจากมีความลาดชันของลําน้ําสูง ทําใหน้ําในลําน้ําท่ีอยูทางตนน้ํารวมถึงปริมาณนํ้าในอางเก็บน้ําในเขตพ้ืนท่ี มีปริมาณนอยในชวงฤดูแลง และไมมีความตอเนื่องของลําน้ํา ซ่ึงทําใหไมสามารถนําน้ําไปใชประโยชนไดอยางเต็มท่ีท้ังๆ ท่ีคุณภาพน้ําในลําน้ําในเขตพ้ืนท่ีกลุมปาแกงกระจาน มีคุณภาพปานกลางถึงดีตลอดป ดังนั้นหากตองการใหน้ําในลําน้ํามีความสม่ําเสมอและนําไปใชประโยชนในดานตางๆ ไดอยาง



ตอเนื่องจะตองมีแนวทางการพัฒนา ซ่ึงแนวทางเหลานั้นตองเกี่ยวเนื่องถึงการอนุรักษหรือการปองกันรักษาปาไม ดังนั้นควรทําการศึกษาใหชัดเจนถึงปริมาณท่ีแทจริงของน้ําผิวดินในเขตพ้ืนท่ีกลุมปาแกงกระจาน เพื่อการวางแผนในการปองกันแกไขท่ีเกี่ยวของกับการรักษาคุณภาพและปริมาณนํ้าผิวดินและใหพอเพียงตอการนําไปใชประโยชนในเขตพื้นท่ีกลุมปาแกงกระจาน เพื่อใหสอดคลองกับการจัดการและการพัฒนาพื้นท่ีกลุมปาแกงกระจานเชิงระบบนิเวศในอนาคตตอไป

สําหรับการศึกษาความพอเพียงของปริมาณนํ้าพบวา ในเขตพ้ืนท่ีกลุมปาแกงกระจานมีปริมาณนํ้าอยูในเกณฑท่ีพอใช เนื่องจากสภาพภูมิประเทศของกลุมปาทําใหแหลงน้ําตางๆ ในเขตพื้นท่ีศึกษามีปริมาณนํ้าทาท่ีเพียงพอสําหรับในการจัดสรรสูหมูบานตางๆ แตในชวงฤดูแลงอาจพบวามีปริมาณนํ้าลดนอยลง ท้ังนี้จึงควรมีแนวทางในการวางแผนดานการบริหารจัดการน้ําเพื่อใหแหลงน้ําท่ีมีอยูสามารถจัดสรรไดเพียงพอกับความตองการของชุมชนตอไป โดยปจจุบันไดมีการกําหนดนโยบายน้ําแหงชาติ เพื่อเปนแนวทางในการบริหารจัดการน้ําของประเทศ ซ่ึงมีการกําหนดวิสัยทัศนน้ําแหงชาติ ดังนี้“ภายในป พ.ศ.2568 ประเทศไทยจะมีน้ําใชอยางเพียงพอและมีคุณภาพ โดยมีระบบการบริหารจัดการ องคกร ระบบกฎหมายในการใชทรัพยากรน้ําท่ีเปนธรรม ยั่งยืน โดยคํานึงถึงคุณภาพชีวิต และการมีสวนรวมในทุกระดับ”

2. น้ําใตดิน

จากการทบทวนขอมูลทุติยภูมิพบวา มีการประเมินศักยภาพแหลงน้ําใตดิน ดวยวิธีการประเมินปริมาณนํ้าท่ีไหลเขาสูพื้นท่ีรับน้ําบาดาลตามธรรมชาติ (Natural Groundwater Recharge) เพื่อประมาณปริมาณนํ้าบาดาลท่ีสามารถนํามาใชไดโดยไมเกิดผลกระทบตอแหลงน้ําบาดาล โดยกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2549) โดยการคํานวณหาปริมาณน้ําฝนท่ีไหลเพิ่มเติมเขาไปเก็บกักในแหลงน้ําบาดาล ดวยคาอัตราซึมของน้ําฝนสูแหลงบาดาล และพื้นท่ีของแหลงน้ําบาดาลสวนการคํานวณหาคาปริมาณนํ้าบาดาลท่ีสามารถพัฒนามาใชไดโดยไมเกิดผลกระทบตอแหลงน้ําบาดาล ใชคาการเปล่ียนแปลงระดับน้ําบาดาลในรอบป พื้นท่ีของแหลงน้ําบาดาล และคาสัมประสิทธ์ิการเก็บกักน้ํา (Storage Coeffcient) ในกรณีของช้ันน้ําบาดาลชนิดมีแรงดัน และใชคาปริมาณนํ้าจําเพาะ (Specific Yield) ในกรณีของช้ันน้ําบาดาลชนิดไมมีแรงดัน

สําหรับการใชน้ําใตดินบริเวณโดยรอบพื้นท่ีกลุมปาแกงกระจาน โดยการรวบรวมขอมูลน้ําใตดินจากกรมทรัพยากรน้ําบาดาล พ.ศ.2548 พบวา บริเวณพื้นท่ีศึกษามีบอน้ําบาดาลจํานวนมากท่ีใชประโยชนไมไดเพราะระดับน้ําลึกมากข้ึน และมีปริมาณนอย ความลึกเฉล่ีย 37 เมตร และมีอัตราการใหน้ําเฉลี่ย 3.66 ลูกบาศกเมตร/ช่ัวโมง ซ่ึงถือวามีอัตราการใหน้ําอยูในระดับคอนขางนอย แตยังคงมีศักยภาพในการใหน้ําได ท้ังนี้เปนผลมาจากชนิดของหินซ่ึงเปนช้ันหินอุมน้ําท่ีมีความแตกตางกัน โดยท่ีมีการวางตัวของเนื้อหินเปนแผน มีลักษณะเปนแผนๆ เม่ือถูกแรงบีบอัดใหโคงงอและแนน จะทําใหชองวางระหวางแผนมีนอยมาก จึงมีการสะสมตัวของน้ํานอย นอกจากน้ียังพบหินอัคนี เชน



หินแกรนิตซ่ึงมีเนื้อสมานแนน ไมมีความพรุน จึงไมมีการสะสมตัวของน้ําในเนื้อหิน ยกเวนแตรอยแตกของหินแตถามีโพรงอากาศท่ีเกิดข้ึนในขณะท่ีหินมีการเย็นตัวลงอาจเปนโพรงท่ีน้ําสะสมตัวอยูได นอกจากนี้พบวาในพ้ืนท่ีจะมีปริมาณนํ้าฝนจะไหลซึมลงสูแหลงน้ําบาดาลไดประมาณรอยละ 10 ของปริมาณฝนตกเฉล่ียท้ังป สวนบริเวณช้ันน้ําในหินแข็งไดคิดอัตราการไหลซึมประมาณรอยละ 5 ของปริมาณนํ้าฝนโดยมีคาสัมประสิทธ์ิของการกักเก็บน้ํา (Specific Yield) ในช้ันหินรวน เทากับ 0.61 และช้ันน้ําหินในแข็งเทากับ 0.02

โดยปจจัยท่ีมีอิทธิพลตอปริมาณน้ําใตดินข้ึนอยูกับอัตราการ ไหลซึมลงดิน โดยจะมากหรือนอย ข้ึนอยูกับปจจัยดังตอไปนี้ (เอกสารประกอบการสอนภาควิชาภูมิทัศนและอนุรักษส่ิงแวดลอมคณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแมโจ, 2550)

1. ชวงเวลาท่ีมีฝนตกหนัก (Time) หมายถึง ถาชวงเวลาท่ีมีฝนตกส้ัน น้ําจะไหลผานผิวดินไปอยางรวดเร็ว ปริมาณการไหลซึมลงดินของน้ําจะชาและซึมลงไดนอย แตถามีฝนตกเปนเวลานาน และเบาๆ อัตราการไหลซึมจะมีมากกวา

2. ความลาดชันของพื้นท่ี (Slope) ถาพื้นท่ีมีความลาดชันมากน้ําจะไหลไปบนพ้ืนดินมากกวาท่ีจะซึมลงดิน

3. ความโพรกตัวของดินและหิน (Porosity) หมายถึง อัตราสวนระหวางปริมาตรของชองวางในหินกอนหนึ่งกับปริมาตรท้ังหมดของหินกอนนั้น โดยคาความโพรกตัวแสดงเปนรอยละ ซ่ึงความโพรกตัวจะข้ึนอยูกับรูปราง ขนาด การวางตัวของหินและเศษแรท่ีประกอบตัวกันเปนหิน

4. ความฟามของดินและหิน (Permeability) หมายถึง ความสามารถในการท่ียอมใหน้ําไหลผานหินท่ีมีความฟามสูง คือ หินท่ีน้ําไหลผานไดเร็ว หรือความฟามข้ึนอยูกับขนาดของชองวาง ไมใชปริมาตรของชองวาง

5. ปริมาณของตนไม ซ่ึงตนไมจะชวยชะลอการไหลของน้ําผิวดินใหชาลง โดยจะชวยใหปริมาณนํ้าไหลซึมลงดินไดมากข้ึน

6. ความลาดเทของช้ันหิน ท่ีน้ําใตดินไหลอยู น้ําใตดินจะไหลไดดีตามช้ันหินท่ีมีความฟามสูง โดยเฉพาะถาช้ันดินท่ีอยูถัดไปมีความแนนทึบสูง น้ําจะไหลเฉพาะช้ันหินเนื้อฟามนั้น และถาช้ันหินมีความลาดเทมากน้ําจะไหลไดเร็ว

ในดานคุณภาพ มีปริมาณเหล็กอยูในคาอนุโลมสูงสุด ความกระดางไมเกิน 500 มิลลิกรัม/ลิตร และปริมาณสารละลายท้ังหมด ไมเกิน 1,500 มิลลิกรัม/ลิตร ถานําน้ําบาดาลมาอุปโภค-บริโภค ควรปรับปรุงคุณภาพน้ํากอน สําหรับน้ําสามารถพัฒนามาใชไดโดยไมเกิดผลกระทบ (Safe yield) คือ มีความสมดุลกับปริมาณนํ้าท่ีไหลเติมลงไปตามธรรมชาติ



4. ทรัพยากรทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร

ดานประวัติศาสตร และโบราณคดี

จากการศึกษาแหลงประวัติศาสตรและโบราณคดี พบวา บริเวณพื้นท่ีกลุมปาแกงกระจานมีแหลงประวัติศาสตรและโบราณคดีท่ีนาสนใจ โดยเฉพาะในเขตพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน มีรองรอยของมนุษยยุคกอนประวัติศาสตรปรากฏอยูบริเวณถํ้าวิมาน บานปาละอูนอย ตําบลหวยสัตวใหญ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ โดยสํารวจพบขวานหิน และของใชอ่ืนๆ ซ่ึงนับวามีคุณคาอยางยิ่งตอการศึกษาทางดานโบราณคดี แตในปจจุบันหลักฐานทางประวัติศาสตรดังกลาว ไดอยูในความดูแลรับผิดชอบของกรมศิลปากรซ่ึงไดเก็บรวบรวม และรักษาไวเปนอยางดี สําหรับวัฒนธรรมทองถ่ิน ไดแก วิถีชีวิตของชนกลุมนอย ชาวกะเหร่ียง และกะหราง ซ่ึงอาศัยอยูในเขตพื้นท่ีอุทยานแหงชาติ บริเวณตนน้ําปราณบุรี และลําน้ําบางกลอย ซ่ึงเปนตนน้ําเพชรบุรี

บริเวณพ้ืนท่ีกลุมปาแกงกระจาน นับไดวามีคุณคาและความสําคัญดานการเปนแหลงน้ําประวัติศาสตร เนื่องจากเปนแหลงตนน้ําของแมน้ําเพชรบุรี ซ่ึงเปนน้ําท่ีใชในพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษก พระเจาแผนดินสยามมาแตโบราณ ตามพระราชประเพณีจะใชน้ําจากแมน้ําท้ัง 5 ในกรุงสยาม ไดแก แมน้ําบางประกง แมน้ําปาสัก แมน้ําทาจีน แมน้ําแมกลอง และแมน้ําเพชรบุรีนอกจากนี้น้ําจากแมน้ําเพชรบุรียังใชเปนน้ําเสวยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว รัชกาลท่ี 5 ซ่ึงทรงรับส่ังวา “น้ําจืดสนิทดีเสวยแลวอ่ิมทอง” กรมการเมืองเพชรบุรีจึงตองจัดสงน้ําเขามาถวายเปนประจํา เดือนละประมาณ 30-40 ตุม โดยลําเลียงน้ําเสวยบรรทุกรถไฟมายังกรุงเทพฯ จนกระท่ังปพ.ศ.2465 การใชน้ําแมน้ําเพชรบุรีไดส้ินสุดลง เม่ือทางราชการไดพิจารณาวาไดเกิดมลภาวะ ข้ึนบริเวณสองฝงลําน้ําเพชรบุรี ดังนั้นแหลงตนน้ําเพชรบุรีจึงถือไดวาเปนแหลงตนน้ําท่ีมีคุณภาพดีเยี่ยมจนถึงปจจุบัน ยังมีชาวบานท่ีอาศัยและเดินทางเขาสูตนน้ําเพชรบุรียังใชดื่ม และนิยมกันวาเปนน้ําศักดิ์สิทธ์ิ ซ่ึงควรแกการคุมครองและอนุรักษใหยั่งยืนสืบไป

ดานวัฒนธรรม

จากการศึกษาดานวัฒนธรรมในพ้ืนท่ีศึกษา พบวา บริเวณพ้ืนท่ีกลุมปาแกงกระจานมีความหลากหลายของวัฒนธรรมทองถ่ินแตกตางกันออกไปตามเช้ือชาติพันธุของประชากรท่ีอาศัยอยูโดยรอบพื้นท่ี ไดแก วัฒนธรรมของชาวไทยพ้ืนราบตางๆ เชน ประเพณีเหเรือบก ประเพณีปาดตง และประเพณีการเลนคอน เปนตน นอกจากนี้ยังมีขนบธรรมเนียมประเพณีตางๆ คลายกับชาวภาคกลางท่ัวไป เชน ประเพณีแหเทียนพรรษา ประเพณีสงกรานต ประเพณีลอยกระทง ฯลฯ ประเพณีของชนกลุมนอย ท่ีสะทอนใหเห็นถึงวิถีชีวิตความเปนอยูและพ้ืนฐานสังคมของประชาชน ภายใตคติความเช่ือและสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ เชน ประเพณีพื้นบานของชนกลุมนอยชาวกะเหร่ียง ประเพณีของเสนเรือน ประเพณีทําบุญกลางบาน พิธีรับสงตายาย ซ่ึงเกิดข้ึนตามความเช่ือท่ีเกี่ยวกับดวงวิญญาณของบรรพบุรุษท่ีลวงลับไปแลว ดังนั้น ภายในพื้นท่ีศึกษาจึงมีความหลากหลายทางเชื้อชาติ และ



เผาพันธุ โดยสามารถสรุปไดแก (1) ชาวไทยทรงดํา หรือชาวไทยลาวโซง (2)กะเหร่ียง (3) กะหราง และ (4) ชาวไทยลาวต้ี หรือชาวไทยลาวเวียง

5. ทรัพยากรธรรมชาติ

ทรัพยากรปาไม

อุทยานแหงชาติแกงกระจานมีพื้นท่ีปาไมประมาณ รอยละ 96 สวนท่ีเหลือเปนพื้นท่ีเกษตรกรรม รอยละ 2.24 พื้นท่ีฟนตัวตามธรรมชาติ รอยละ 0.67 และแหลงน้ํา รอยละ 0.98 ความหลากหลายของสังคมปาไม มีถึง 5 ชนิด คือ ปาดิบช้ืน ปาดิบแลง ปาดิบเขา ปาเบญจพรรณ และปาเต็งรัง

1. ปาดิบช้ืน (Moist Evergreen Forest) พบข้ึนบริเวณกวางต้ังแตระดับความสูง 400 เมตร จากระดับน้ําทะเลปานกลาง ท้ังในบริเวณท่ีราบและที่ลาดชัน ชนิดไมเดน ไดแก หวา ตะเคียนทอง จําปปา ชมพูปา ตาเสือ ยมปา ล้ินจี่ปา ยางแดง โมลีสยาม จําปเพชร จําปาหลวง จําปดอย อบเชย ชางให คอ สะตอปา มะมวงปา และยางโอน

2. ปาดิบแลง (Dry Evergreen Forest) กระจายตัวตามหุบเขาติดตามลําหวย สภาพปาคอนขางชื้นท่ีระดับความสูงกวา 400 เมตร จากระดับน้ําทะเลปานกลาง มีชนิดไมตาง ๆ ไมนอยกวา 40 ชนิด ชนิดไมเดน ไดแก หวา มหาพรม จันทนหอม ชมพูน้ํา ตาเสือ ยมหอม ยมปา เติม ยางแดง ไทร เหรียง สะตอปา กราย มะหาด ตะแบกเปลือกบาง เสลา ขาตน และเสลาใบเล็ก

3. ปาดิบเขา (Hill Evergreen Forest) พบข้ึนในบริเวณท่ีสูงบริเวณยอดเขา ระดับความสูงเกินกวา 1,000 เมตร แตพบคอนขางนอยและชนิดจะคลอยคลึงกับปาดิบแลง ชนิดไมเดน ไดแก ไทร หวา ไมในวงศกอ ทะโล ยางโอน จําปเพชร จําปาหลวง โมลีสยาม จําปดอย เสม็ดแดง อบเชย มะมวงปา ตาเสือใหญ กระทอนปา ไขเขียว ยางปราย และตีนเปดเขา

4. ปาเบญจพรรณ (Mixed Deciduous Forest) พบบริเวณตอนกลางและตอนเหนือของอุทยานแหงชาติ ชนิดไมเดน ไดแก มะคาโมง ตะแบก ประดู ตะครํ่า พลับพลา ไผปา ไผซาง ไผรวก ยมปา ยมหอม ทองสุก คอแลน สมอพิเภก มหาพรหม จันทนหอม เหรียง เสลา มะทราง ลําไยปา เกด พริกพราน และกระทอมหมู

5. ปาเต็งรัง (Dry Dipterocarp Forest) พบบริเวณดานเหนือและดานตะวันออกของอุทยานแหงชาติ ระดับความสูงระหวาง 200-400 เมตร พบนอยมากกําลังอยูในข้ันตอนของการทดแทนตามธรรมชาติ (Natural succession) ซ่ึงอาจจะเปล่ียนเปนปาเบญจพรรณ ชนิดไมเดน ไดแก เต็ง พะยอม สมอ กระโดนแดง ตะแบก ตะแบกกราย ตะแบกเลือด ง้ิวปา เกด มะทราง มะมวงปา ข้ีอาย ตาลเหลือง เสลา ตะแบกนา คํามอกหลวง มะกอกปา มะขามปอม และรักใหญ



โดยสังคมสวนใหญเปนปาดิบแลงติดตอกันเปนผืนใหญ ประมาณรอยละ 64 ของพ้ืนท่ีท้ังหมด พื้นท่ีสวนท่ีเหลือเปนปาดิบเขา ปาผสมผลัดใบ ปาเต็งรัง ตามลําดับ โดยพบปาเต็งรังนอยท่ีสุด ปาสวนใหญมีความอุดมสมบูรณสูง ในสวนท่ีเคยผานสัมปทานไมและการบุกรุก กําลังฟนคืนสภาพตามกระบวนการธรรมชาติ พบชนิดพันธุพืช อยางนอย 1,199 ชนิด โดยเปนแหลงรวมพันธุไมจาก 4 เขตภูมิพฤกษ (Plant Geographical Characteristics) คือ (1) ลักษณะภูมิพฤกษอินโดเบอรมีส (Indo-Burmese) หรือลักษณะภูมิพฤกษหิมาลายัน (Himalayan) (2) ลักษณะภูมิพฤกษอินโดมาเลเซียน (Indo-Malaysian) (3) ลักษณะภูมิพฤกษอันนัมมาติก (Annamatic) และ (4) ลักษณะภูมิพฤกษอันดามันนิส (Andamanese) มีพันธุไมเฉพาะถ่ิน เชน จําปเพชร (Magnolia mediocris (Dandy) Figlar.) จําปดอย (Magnolia gustavii King.) ซ่ึงพบเพียงแหงเดียวในประเทศไทยท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน แตงพะเนินทุง (Trichosanthes phonsena Duyfjes & Pruesapan.) ซ่ึงพบที่เดียวในโลก และพันธุไมหายากท่ีมีคุณคาดานการอนุรักษสูง เชน โมลีสยาม (Reevesia pubescens Mast. var. siamensis Craib.) และมหาพรหม (Mitrephora winitii Craib.)

สวนสภาพของสังคมพืชท่ีปรากฏอยูในปจจุบันนั้นก็มีความแตกตางกันไป ซ่ึงยังคงความหลากหลายเชนเดียวกัน เชน สังคมปาดิบเขา ปาดิบช้ืน และปาดิบแลง ท่ีกระจายอยูในพื้นท่ีปาลึกนั้นยังคงมีสภาพท่ีอุดมสมบูรณคงความสมดุลตามธรรมชาติอยู แมวาบางบริเวณจะผานการใชประโยชนดวยการสัมปทานทําไมมาในอดีต ซ่ึงก็ทําใหไมใหญท่ีเปนไมเรือนยอดและมีความสําคัญทางนิเวศวิทยาหายไป แตอยางไรก็ตามพ้ืนท่ีเหลานี้ก็ยังอยูในตําแหนงท่ีถูกรบกวนไดยาก และปจจุบันก็กําลังเกิดกระบวนการฟนฟูไปตามธรรมชาติอยูอยางตอเนื่อง สําหรับบางสวนของปาดิบแลง ปาผสมผลัดใบ ท่ีกระจายอยูบริเวณพ้ืนท่ีรอบนอกของอุทยานแหงชาติโดยสภาพพืชพันธุท่ีปรากฏอยูในปจจุบันนั้นมีความหลากหลายสูง ท้ังท่ียังคงสภาพเดิมตามธรรมชาติอยู และบางสวนถูกรบกวนมาในอดีตและกําลังอยูในข้ันของการฟนฟูตามธรรมชาติ และยังมีอีกบางพื้นท่ีท่ียังคงถูกรบกวนจากกิจกรรมของมนุษยอยู ซ่ึงจําเปนอยางยิ่งท่ีตองเขาไปดูแลและจัดการใหถูกตอง

ทรัพยากรสัตวปา

ปาแกงกระจานถือไดวาเปนแหลงรวบรวมความหลากหลายของสัตวปาท่ีสําคัญแหงหนึ่งในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต ดวยตําแหนงท่ีต้ังอันเหมาะสม อาณาบริเวณท่ีกวางใหญ และความหลากหลายของระบบนิเวศ สงผลใหประชากรของสัตวปาท่ีมีความสําคัญตอระบบนิเวศมีหลากหลายชนิด ดังนี้

1. สัตวเล้ียงลูกดวยนม (Mammals) ท่ีสํารวจพบท้ังหมด 89 ชนิด จาก 65 สกุล ใน 30 วงศ จากการตรวจสอบสถานภาพของสัตวปาตาม The IUCN Red List of Threatened Species (2010) พบวา เปนสัตวปาท่ีอยูในสถานภาพหายากและใกลสูญพันธุมีจํานวนท้ังส้ิน 15 ชนิด แบงออกเปน



1.1 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลสูญพันธุ (Endangered) มีจํานวน 6 ชนิด คือ สมเสร็จ (Tapirus indicus) เกงหมอ (Muntiacus feae) เสือโครง (Panthera tigris) วัวแดง (Bos javanicus) ชางปา (Elephas maximus) และชะนีมือขาว (Hylobates lar)

1.2 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพมีแนวโนมใกลสูญพันธุ (Vulnerable) มีจํานวน 9 ชนิด คือ เลียงผา (Capricornis sumatraensis) กระทิง (Bos gaurus) หมีควาย (Ursus thibetanus) หมีหมา (Helarctos malayanus) เสือดาว/เสือดํา (Panthera pardus) หมาใน (Cuon alpines) นากใหญขนเรียบ (Lutrogale perspicillata) คางแวนถ่ินใต (Semnopithecus obscures) และลิงเสน (Macaca arctoides)

2. นก (Birds) ท่ีสํารวจพบท้ังหมดประมาณ 467 ชนิด จาก 224 สกุล ใน 69 วงศ จากการตรวจสอบสถานภาพของสัตวปาตาม The IUCN Red List of Threatened Species (2010) พบวา เปนสัตวปาท่ีอยูในสถานภาพหายากและใกลสูญพันธุมีจํานวนท้ังส้ิน 24 ชนิด และพบชนิดพันธุหายากซ่ึงมีแหลงท่ีสามารถพบไดในพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจานเพียงแหงเดียว จํานวน 1 ชนิด แบงออกเปน

2.1 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลสูญพันธุอยางยิ่ง (Critically Endangered) มีจํานวน 1 ชนิด คือ เหยี่ยวปลาใหญหัวเทา (Ichthyophaga ichthyaetus)

2.2 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลสูญพันธุ (Endangered) มีจํานวน 6 ชนิด คือ นกเงือกหัวหงอก (Aceros comatus) นกกะเต็นขาวดําใหญ (Megaceryle lugubris) นกกาน้ําใหญ (Phalacrocorx Carbo) นกอินทรีปกลาย (Aquila Clanga) นกเงือกกรามชางปากเรียบ (Aceros subruficollis) และนกจูเตนเขาปูน (Napothera Crispifrons)

2.3 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพมีแนวโนมใกลสูญพันธุ (Vulnerable) มีจํานวน 3 ชนิด คือ นกเคาใหญพันธุเนปาล (Bubo nipalensis) นกแซวสวรรคหางดํา (Terpsiphone atrocaudata) และนกกระแตหาด (Vanellus Duvaucelii)

2.4 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลถูกคุกคาม (Near Threatened) มีจํานวน 3 ชนิด คือ นกคัดคูสีทองแดง (Chrysococcyx minutillus) นกอัญชันปาขาเทา (Rallina curizonoides) และนกแอนมาตินพันธุเนปาล (Delichon nipalensis)

2.5 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพมีความเส่ียงนอยตอการสูญพันธุ หรือเปนกังวลนอยท่ีสุด (Least Concern) มีจํานวน 11 ชนิด คือ นกปากแกวหูเทา (Paradoxornis nipalensis) นกเดินดงสีเทาดํา (Zoothera sibirica) นกจับแมลงสีคราม (Ficedula superciliaris) นกนิลตวาทองสีสมคอดํา (Niltava sundara) นกจับแมลงอกสีเนื้อ (Rhinomyias olivacea) นกนิลตวาใหญ (Niltava grandis) นกปรอดหลังฟู (Hypsipetes criniger) นกยางกรอกพันธุอินเดีย (Ardeda grayii) นกจับแมลงค้ิวเหลือง



(Ficedula narcissina) นกจับแมลงหลังเขียว (Ficedula elisae) และนกจับแมลงดําอกสีสม (Ficedula mugimaki)

และสัตวปาท่ีเปนชนิดพันธุหายาก ซ่ึงสามารถจะพบเจอไดท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจานเพียงแหงเดียว และเปนสัตวปาท่ีอยูในสถานภาพมีแนวโนมใกลสูญพันธุ (Vulnerable) มีจํานวน 1 ชนิด คือ นกกะลิงเขียดหางหนาม (Temnurus temnurus)

3. สัตวสะเทินน้ําสะเทินบก (Amphibians) ท่ีสํารวจพบท้ังหมดมีประมาณ 33 ชนิด 17 สกุล ใน 12 วงศ จากการตรวจสอบสถานภาพของสัตวปาตาม The IUCN Red List of Threatened Species (2010) พบวา เปนสัตวปาท่ีอยูในสถานภาพหายากและใกลสูญพันธุมีจํานวนท้ังส้ิน 10 ชนิด แบงออกเปน

3.1 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลถูกคุกคาม (Near Threatened) มีจํานวน 4 ชนิด คือ อ่ึงกรายขางแถบ (Bnachytarsophrys carinense) ปาดยักษ (Rhacophorus maximus gunther) กบอองใหญ (Rana mortenseni Boulenger) และอ่ึงกรายหวยใหญ (Megophrys major)

3.2 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพมีความเส่ียงนอยตอการสูญพันธุ หรือเปนกังวลนอยท่ีสุด (Least Concern) มีจํานวน 5 ชนิด คือ กบหลังลายเฉียง (Rana miopus) อ่ึงอางมลายู (Kaloula baleata) อ่ึงหลังขีด (Micryletta inornata) อ่ึงกรายหลากลาย (Leptolalax heteropus) กบอองเล็ก (Rana nigrovittata)

3.3 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพเปนสัตวปาชนิดพันธุท่ีมีขอมูลไมเพียงพอในการประเมินความเส่ียงตอการสูญพันธุ (Data Defficient) มีจํานวน 1 ชนิด คือ กบปาไผ (Taylorana hascheana)

4. สัตวเล้ือยคลาน (Reptiles) ท่ีสํารวจพบท้ังหมดมีประมาณ 30 ชนิด 23 สกุล ใน 9 วงศ จากการตรวจสอบสถานภาพของสัตวปาตาม The IUCN Red List of Threatened Species (2010) พบวา เปนสัตวปาท่ีอยูในสถานภาพหายากและใกลสูญพันธุมีจํานวนท้ังส้ิน 2 ชนิด 2 วงศ 2 สกุล แบงออกเปน

4.1 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลสูญพันธุอยางยิ่ง (Critically Endangered) มีจํานวน 1 ชนิด 1 วงศ 1 สกุล คือ จระเขน้ําจืด (Crocodylus siamensis)

4.2 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลสูญพันธุ (Endangered) มีจํานวน 1 ชนิด 1 วงศ 1 สกุล คือ เตาหก (Manouria emys)

5. ปลาน้ําจืด (Freshwater Fish) ทําการสํารวจปลานํ้าจืดในพ้ืนท่ีแหลงน้ําประเภทตางๆ สํารวจพบท้ังหมด 88 ชนิด 59 สกุล ใน 20 วงศ จากการตรวจสอบสถานภาพของสัตวปาตาม The



IUCN Red List of Threatened Species (2010) พบวา เปนสัตวปาท่ีอยูในสถานภาพหายากและใกลสูญพันธุมีจํานวนท้ังส้ิน 5 ชนิด 5 วงศ 5 สกุล แบงออกเปน

5.1 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลสูญพันธุอยางยิ่ง (Critically Endangered) มีจํานวน 1 ชนิด 1 วงศ 1 สกุล คือ ปลาสวาย (Pangasianodon hypophthalmus)

5.2 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลสูญพันธุ (Endangered) มีจํานวน 1 ชนิด 1 วงศ 1 สกุล คือ ปลายี่สกไทย (Probarbus jullieni)

5.3 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพมีแนวโนมใกลสูญพันธุ (Vulnerable) มีจํานวน 1 ชนิด 1 วงศ 1 สกุล คือ ปลาปกเปาดํา (Tetraodon leiurus)

5.4 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพใกลถูกคุกคาม (Near Threatened) มีจํานวน 1 ชนิด 1 วงศ 1 สกุล คือ ปลาหมูลายเสือ (Syncrossus beauforti)

5.5 สัตวปาท่ีอยูในสถานภาพมีความเส่ียงนอยตอการสูญพันธุ (Least Concern) มีจํานวน 11 ชนิด 8 วงศ 10 สกุล คือ ปลานง (Pterocryptis berdmorei)

6. ผีเส้ือ (Butterflies) พบวาในอุทยานแหงชาติแกงกระจานมีผีเส้ืออยูหลากหลายชนิด จํานวนไมนอยกวา 284 ชนิด 135 สกุล ใน 5 วงศ ผีเส้ือท่ีไดรับการประกาศใหเปนสัตวปาคุมครอง ไดแก ผีเส้ือถุงทองปาสูง (Troides helena) ผีเส้ือหางต่ิงสะพายเขียว (Papilio palinurus) ผีเส้ือเหลืองหนามประดับเพชร (Polyura delphis delphis) ผีเส้ือหางมังกรขาว (Lamproptera curius curius) ผีเส้ือเหลืองหนามใหญโคนปกดํา (Polyura eudamippus eudamippus) และผีเส้ือหางมังกรเขียว (Lamproptera meges uirescens) 6. ทรัพยากรการทองเท่ียว นันทนาการและการจัดการการทองเท่ียว

1. ทะเลสาบเหนือเข่ือนแกงกระจาน

ทะเลสาบ มีเนื้อท่ีประมาณ 46.5 ตารางกิโลเมตร มีความจุ 710 ลูกบาศกเมตร เปนผลจากการสรางเข่ือนดินปดกั้นแมน้ําเพชรบุรี ทะเลสาบนี้เรียกวา อางเก็บน้ําแกงกระจาน มีเกาะกลางน้ําจํานวน 20-30 เกาะ และเกาะแหงหนึ่งในจํานวนนี้คือ ท่ีต้ังของพลับพลาท่ีประทับของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ซ่ึงเสด็จประทับเปนประจําทุกป เกาะท่ีใหญท่ีสุดมีเนื้อท่ีประมาณ 300 – 400 ไร ซ่ึงนักทองเที่ยวนิยมนั่งเรือชมธรรมชาติและทิวทัศนบริเวณทะเลสาบ และมักเท่ียวชมตามเกาะตางๆ ชมวิวพระอาทิตยตกดินและกางเต็นทพักแรม



2. บานกรางแคมป

เปนแหลงดูนก ดูผีเส้ือ เสนทางเดินปาศึกษาธรรมชาติ ระยะทาง 3 กิโลเมตร เปนท่ีช่ืนชอบของนักนิยมไพร สามารถพบพันธุไม สัตวปาตางๆหลากหลายชนิด นอกจากน้ียังเปนจุดพักคางแรมกางเต็นทท่ีใหบรรยากาศสงบ รมร่ืน อยูหางจากท่ีทําการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน 35 กิโลเมตร

3. เขาพะเนินทุง

เขาพะเนินทุงเปนแหลงทองเท่ียวสําคัญท่ีดึงดูดใหนักทองเท่ียวมาเท่ียวอุทยานแหงชาติแกงกระจานเพื่อชมทะเลหมอกและสัมผัสกับความหลากหลายทางธรรมชาติ พันธุไม และสัตวปา มีลักษณะเปนทุงหญาและปาดิบ อากาศหนาวเย็นตลอดปซ่ึงเหมาะแกการพักแรม โดยอยูหางจากตัวท่ีทําการอุทยานแหงชาติแกงกระจานประมาณ 50 กิโลเมตร และอยูสูงจากระดับน้ําทะเลประมาณ 1,000 เมตร นักทองเท่ียวสามารถเดินทางทองเท่ียวไดเปน 2 สวน ไดแก สวนท่ี 1 จุดชมวิวเขาพะเนินทุง ทางเดินศึกษาธรรมชาติพันธุกลวยไมปา และไมปาแกงกระจาน และสวนท่ี 2 ยอดเขาพะเนินทุง

3.1 จุดชมวิวเขาพะเนินทุง บริเวณหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.19 (เขาพะเนินทุง) มี

ความสูงจากระดับน้ําทะเลปานกลางประมาณ 974 เมตร เขาพะเนินทุงเปนแหลงทองเท่ียวท่ีมีศักยภาพอยูในระดับสูง และเปนท่ีนิยมของนักทองเท่ียว เนื่องจากมีความอุดมสมบูรณของทรัพยากรธรรมชาติ มีทิวทัศนท่ีสวยงาม และอากาศสดช่ืนเย็นสบาย โดยเฉพาะในชวงตอนเชาท่ีนักทองเท่ียวสามารถชมทะเลหมอกไดบริเวณจุดชมทิวทัศนของยอดเขาพะเนินทุง อีกท้ังส่ิงอํานวยความสะดวกแกนักทองเท่ียวบริเวณเขาพะเนินทุงนั้น มีความเหมาะสมอยูในระดับท่ีดี กลาวคือ มีส่ิงอํานวยความสะดวกเพียงพอตอความตองการของนักทองเท่ียว ยกเวนชวงวันหยุดเทศกาลที่สําคัญ เชน วันปใหม วันสงกรานต ซ่ึงเปนชวงท่ีนักทองเท่ียวนิยมไปทองเท่ียวบริเวณเขาพะเนินทุงเปนจํานวนมาก อาจกอใหเกิดความรูสึกแออัด และส่ิงอํานวยความสะดวกไมเพียงพอตอความตองการของนักทองเท่ียวได ท้ังนี้จึงควรมีการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับไดของพื้นท่ีบริเวณเขาพะเนินทุงตอไป

3.2 ยอดเขาพะเนินทุง เปนเขาท่ีสูงประมาณ 1,207 เมตร จากระดับน้ําทะเลปานกลาง การเดิน

เทาข้ึนยอดเขาพะเนินทุงมี 2 เสนทาง เสนทางแรกเร่ิมจาก กิโลเมตรท่ี 27.5 ของเสนทางสายวังวน - พะเนินทุง โดยเดินขามลําธารหลายสายกอนข้ึนถึงยอดเขา ใชเวลาประมาณ 6 ช่ัวโมง สวนเสนทางท่ีสอง เร่ิมจากบริเวณกิโลเมตรท่ี 30 ของเสนทางสายวังวน - พะเนินทุง ใชเวลาประมาณ 4 ช่ัวโมง โดยตองขามเนินเขาหลายลูกเปนแหลงดูนกปา โดยเฉพาะนกกะลิงเขียดหางหนาม ซ่ึงหากินในบริเวณใกลเคียง



4. น้ําตกทอทพิย

น้ําตกทอทิพย เปนน้ําตกท่ีมีความสวยงาม เนื่องจากตัวน้ําตกมีระดับความสูง 9 ช้ันติดตอกัน แตละช้ันมีความสวยงามโดดเดนเฉพาะ มีน้ําไหลตลอดท้ังป ต้ังอยูกลางปาท่ีอุดมสมบูรณ โดยในการเขาถึงตัวน้ําตกนั้น นักทองเที่ยวตองเดินเทาเปนระยะทางประมาณ 4 กิโลเมตร ซ่ึงระหวางทางนักทองเท่ียวสามารถพบเห็นสัตวปา รวมไปถึงสามารถพบพันธุไมหลากหลายชนิดไดเชนกัน สภาพภูมิอากาศคอนขางรอนถึงรอนมาก แตเนื่องจากมีสภาพปาท่ีสมบูรณ มีตนไมใหรมเงาเปนจํานวนมาก นักทองเท่ียวสามารถเดินปาศึกษาธรรมชาติ และเลนน้ําตกได

5. น้ําตกปาละอู

มีสภาพปาเปนปาดิบช้ืน หางจากชายแดนสหภาพพมาเพียง 5 กิโลเมตร เปนน้ําตกขนาดใหญ มีความสูง 15 ช้ัน น้ําใสสะอาด มีน้ําไหลตลอดป ช้ัน 1-3 มีแองน้ําใหญเลนน้ําได โดยช้ัน 7 เปนช้ันท่ีมีความสวยงามมากท่ีสุด ความยาวของลําน้ําสามารถประกอบกิจกรรมไดตลอดลําน้ํา สภาพปาในบริเวณน้ําตกนั้นคอนขางท่ีจะมีความอุดมสมบูรณ ไมพื้นลางยังปรากฏลูกไมอยูบาง แตไมถึงรกทึบ พื้นท่ีสําหรับการประกอบกิจกรรมก็มีคอนขางมาก น้ําตกปาละอูอยูดานทิศใตของ อุทยานแหงชาติแกงกระจาน ต้ังอยูท่ีอําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ อยูหางจากท่ีทําการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ประมาณ 80 กิโลเมตร

6. เขาปะการังหรือลานหนุมาน

เปนภูเขาหินปูนสีเทาอมน้ําเงิน รูปรางแปลกคลายปะการัง มีฝูงลิงอาศัยอยูเปนจํานวนมาก และมีลานหินสําหรับชมวิว

7. น้ําตกแมกระดังลา

เปนน้ําตกท่ีมีความสมบูรณของระบบนิเวศ มีน้ําตลอดท้ังป การเดินทางเขาเท่ียวชมสะดวก หางจากเสนทางหลัก (เพชรเกษม) ประมาณ 30 กิโลเมตร ซ่ึงใชเสนทางเดียวกันกับน้ําพุรอนหนองหญาปลอง ระยะทางเลยน้ําพุรอนไป 7 กิโลเมตร

8. น้าํตกปราณบุรี

เปนน้ําตกท่ีมีระดบัความสูง 5 ช้ัน มีน้ําไหลตลอดป เปนตนลําน้ําปราณบุรี และมีความสวยงามท่ีมีลักษณะเฉพาะตัว



9. เสนทางทองเท่ียวบานโปงลึก-หมูบานบางกลอย เปนหมูบานชาวกะหรางท่ีอาศัยอยูบริเวณน้ี นอกจากแหลงทองเท่ียวตางๆที่กลาวมาแลวอุทยานแหงชาติแกงกระจานยังมีเสนทาง

ศึกษาธรรมชาติและเสนทางเดินปาท่ีนาสนใจหลายแหงไวใหเพื่อรองรับกิจกรรมแกนักทองเท่ียว ดังนี้ 10. เสนทางเดินศึกษาธรรมชาติบริเวณบานกราง ระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร เหมาะ

สําหรับนักทองเท่ียวท่ัวๆไป เสนทางไมลาดชัน สามารถประกอบกิจกรรมดูนก ดูผีเส้ือ และศึกษารองรอยหรือรอยเทาสัตวปาได ใชเวลาเดินทางไป - กลับประมาณ 1 ช่ัวโมง 30 นาที

11. เสนทางเดินศึกษาธรรมชาติน้ําตกปาละอู มีระยะทาง 800 เมตร สามารถประกอบ

กิจกรรมดูนก ดูผีเส้ือ ใชเวลาเดินศึกษาธรรมชาติประมาณ 30 นาที 12. เสนทางเดินศึกษาธรรมชาติกม. 36 - น้ําตกทอทิพย ระยะทาง 4.5 กิโลเมตร ใชเวลา

เดินทางไป - กลับ ประมาณ 3 ช่ัวโมง สามารถประกอบกิจกรรมดูนก ดูผีเส้ือ ศึกษารองรอยสัตวปา ศึกษาพรรณไม เหมาะสําหรับนักทองเท่ียวท่ีมีรางกายแข็งแรง เนื่องจากเปนเสนทางระยะไกล และบางชวงของเสนทางคอนขางลาดชัน

13. เสนทางศึกษาธรรมชาติเขาพะเนินทุง ระยะทาง 650 เมตร สามารถประกอบกิจกรรม เชน

ดูนก ศึกษารองรอยสัตวปา ศึกษาพันธุกลวยไมปา และศึกษาพันธุไมปาแกงกระจานได 7. ขอมูลท่ีพักและส่ิงอํานวยความสะดวก

อุทยานแหงชาติแกงกระจานมีบานพักใหบริการนักทองเท่ียว 2 จุด คือ บริเวณท่ีทําการอุทยาน

แหงชาติ (ริมอางเก็บน้ําแกงกระจาน) จํานวน 15 หลัง และบริเวณนํ้าตกปาละอู จํานวน 6 หลัง อัตราคาบริการอยูระหวาง 1,200-3,000 บาท/คืน ข้ึนอยูกับขนาดโดยพักไดหลังละ 4 – 9 คน

อุทยานแหงชาติแกงกระจานไดกําหนดจุดพักแรมกางเต็นทไวบริการนักทองเท่ียว 4 จุด คือ บริเวณศูนยบริการนักทองเท่ียวริมอางเก็บน้ําเข่ือนแกงกระจาน บริเวณหนวยฯบานกราง บริเวณหนวยฯเขาพะเนินทุงและน้ําตกปาละอู อัตราคาบริการในการใชสถานท่ีกางเต็นทคือ 40 บาท ตอคนตอคืน นักทองเท่ียวท่ีไมไดนําเต็นทมาเองสามารถเชาเต็นทและเคร่ืองนอนจากอุทยานแหงชาติ โดยมีคาบริการ ดังนี้ คือ เต็นทขนาด 3 คน 250 บาท/คน/คืน เต็นทขนาด 5 คน 400 บาท/คน/คืน และเต็นทขนาด 6 คน 500 บาท/คน/คืน

ศูนยบริการนักทองเท่ียว มีการจัดนิทรรศการแสดงเร่ืองปาไมและสัตวปาภายในอุทยานแหงชาติแกงกระจาน นอกจากนี้ยังมีเจาหนาท่ีใหบริการขอมูลเร่ืองการทองเท่ียวและท่ีพัก ภายในศูนยฯมีราน



จําหนายของที่ระลึกเกี่ยวกับอุทยานฯและธรรมชาติ และเปนจุดชําระคาบริการเพื่อเขาชมอุทยานฯ ดวย โดยมีอัตราคาบริการดังนี้ ชาวไทยผูใหญคนละ 40 บาท เด็ก 20 บาท ชาวตางชาติ ผูใหญ 200 บาท เด็ก 100 บาท หากตองการนํายานพาหนะสวนตัวเขาไปในเขตอุทยานแหงชาติตองชําระคาบริการคันละ 30 บาท

รานสวัสดิการ บริการอาหารตามส่ังและเคร่ืองดื่ม รวมท้ังรับทําอาหารกลองสําหรับนักทองเท่ียวท่ีตองการเขาไปเท่ียวในปาแบบไปเชา-เย็นกลับ รานสวัสดิการตั้งอยูใกลกับศูนยบริการนักทองเท่ียว

นอกจากนี้ อุทยานแหงชาติแกงกระจานยังมีตู ATM ธนาคารกรุงไทย จํากัด (มหาชน) และมี Internet (TOT WIFI) ไวบริการนักทองเท่ียว ซ่ึงนักทองเท่ียวท่ีตองการพักคางคืนในอุทยานฯสามารถจองบานพักออนไลน ได ท่ีเว็บไซดของ กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช สถิตินักทองเท่ียว 5 ป (2548-2552) ตารางท่ี 1 สถิตินักทองเท่ียวปงบประมาณ พ.ศ. 2548 – 2552

รายการ ปงบประมาณ

2549 2550 2551 2552 2553 จํานวนนักทองเท่ียว(คน) 149,879 116,159 130,532 158,836 156,120

สถิติเงินรายได 5 ป (2548 – 2552) ตารางท่ี 2 สถิติเงินรายไดปงบประมาณ พ.ศ. 2548 – 2552

รายการ ปงบประมาณ

2549 2550 2551 2552 2553 เงินรายได (บาท) 7,598,980 10,506,420 9,232,880 7,905,586 9,295,395

8. การใชประโยชนท่ีดิน

สภาพการใชท่ีดินโดยท่ัวไปของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ซ่ึงไดจากการแปลภาพถายดาวเทียม และการสํารวจภาคสนาม สามารถจําแนกประเภทการใชท่ีดินไดดังนี้

1. พื้นท่ีปาไม มีเนื้อท่ีรวมกันมากท่ีสุดประมาณรอยละของพื้นท่ีปาท้ังหมด ประกอบดวย



1.1 ปาดงดิบ มีเนื้อท่ีมากท่ีสุดคิดเปนรอยละ 96.2 ของพื้นท่ีท้ังหมด ประกอบดวยปาดิบเขาซ่ึงมีเนื้อท่ีไมมากนักกระจายตัวอยูตามพื้นภูเขาสูง บริเวณพะเนินทุง (1,207 เมตร) ปาดิบแลง เปนผืนปาท่ีมีเนื้อท่ีมากท่ีสุด กระจายตัวอยูท่ัวไปในพื้นท่ีตอนในตอเนื่องจากผืนปาเบญจพรรณและปาดิบช้ืน ท่ีมีเพียงบางสวนกระจายตัวแทรกผืนปาดิบแลงอยูบริเวณหุบเขาและริมฝงลําน้ํา

1.2 ปาเบญจพรรณ มีเนื้อท่ีรองลงมาคิดเปนรอยละ 10.10 ของพ้ืนท่ีท้ังหมดกระจายตัวอยูบริเวณพื้นท่ีตอเนื่องจากปาดงดิบ ในแนวเหนือ-ใตของพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

1.3 ปาเต็งรัง มีเนื้อท่ีเพียงเล็กนอย คิดเปนรอยละ 0.11 ของพื้นท่ีท้ังหมด กระจายตัวเปนหยอมๆอยูบริเวณพื้นท่ีดานตะวันออกของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

2. การใชท่ีดินเพื่อการเกษตรกรรมและชุมชนอยูอาศัย ซ่ึงเปนพื้นท่ีบุกรุกของราษฎร มีเนื้อท่ีไมมากนักคิดเปนรอยละ 3.80 ของพื้นท่ีท้ังหมด กระจายตัวอยูบริเวณแนวเขตอุทยานแหงชาติใกลเคียงบริเวณท่ีต้ังชุมชน มีบางสวนกระจายตัวอยูบริเวณขอบอางเก็บน้ําแกงกระจาน และบริเวณตามแนวแมน้ําเพชรบุรี แมน้ําปราณบุรี และลําน้ําสาขา

3. การใชท่ีดินเพื่อการทองเท่ียวและนันทนาการ มีพื้นท่ีบางสวนกระจายตัวโดยมีแหลงจัดบริการทองเท่ียวหลักอยูบริเวณท่ีทําการอุทยานแหงชาติ จัดเปนศูนยบริการนักทองเท่ียวและบริการท่ีพักคางแรม บริเวณคายเยาวชนท่ีต้ังหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.4 (บานกราง) บริเวณเขาพะเนินทุงท่ีต้ังหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.19 (เขาพะเนินทุง) และบริเวณน้ําตกปาละอูท่ีต้ังหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.3 (หวยปาเลา)

4. การใชท่ีดินเพื่อการจัดบริการพื้นฐานและส่ิงอํานวยความสะดวกในการปฏิบัติงานของเจาหนาท่ี เปนการใชท่ีดินเพื่อจัดต้ังท่ีทําการและหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติและเสนทางเขาถึง เพื่อประสิทธิภาพในการบริหารจัดการและจัดส่ิงอํานวยความสะดวกในการปฏิบัติตนของเจาหนาท่ีกระจายตัวอยูท่ัวไป โดยเฉพาะบริเวณเสนทางเขาออกจากผืนปา สําหรับประโยชนในการปองกันและปราบปรามการกระทําผิด ตลอดจนการจัดการคุมครองและอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติในเขตอุทยานแหงชาติ 9. การแบงเขตการจัดการ

กําหนดเขตพื้นท่ีจัดการในเขตพ้ืนท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจานออกเปน 6 เขต ดังนี้

1. เขตหวงหาม (Strict Nature Reserve Zone) เปนพื้นท่ีท่ีมีสภาพธรรมชาติสมบูรณ เปนแหลงสังคมพืช และท่ีอยูอาศัยของสัตวปาท่ีควรสงวนไว เปนแหลงธรรมชาติและสรางความสมดุลของธรรมชาติ พื้นท่ีบริเวณนี้ไดแก พื้นท่ีปาไม บริเวณชายแดนติดสหภาพพมา มีเนื้อท่ีท้ังหมดประมาณ 1,546.93 ตารางกิโลเมตร



2. เขตสงวนสภาพธรรมชาติ (Primitive Zone) เปนพื้นท่ีท่ีเปนเหมือนกันชนใหแกพื้นท่ีเขตหวงหาม มีความสําคัญตอระบบนิเวศวิทยาและแหลงตนน้ําลําธาร พื้นท่ีบริเวณนี้ไดแกพื้นท่ีปาไม ท่ีกั้นระหวางเขตหวงหาม กับพื้นท่ีใชประโยชนประเภทอ่ืนๆ มีเนื้อท่ีท้ังหมดประมาณ 929.53 ตารางกิโลเมตร

3. เขตฟนฟูสภาพธรรมชาติ (Recovery Zone) เปนบริเวณที่มีสภาพธรรมชาติถูกทําลายจําเปนตองฟนฟูใหกลับสูสภาพเดิม โดยการปลูกปาทดแทน หรือปลอยใหฟนคืนตามสภาพธรรมชาติ พื้นท่ีบริเวณนี้สวนใหญอยูในพื้นท่ีปาเส่ือมโทรม

4. เขตพื้นท่ีการพักผอนและศึกษาหาความรู (Outdoor Recreation Zone) เปนพื้นท่ีท่ีมีสภาพ

ธรรมชาติท่ีเหมาะสมสําหรับใหประชาชนไดมาศึกษาหาความรู และพักผอนหยอนใจ มีอยูส่ีจุดใหญๆ

เปนบริเวณท่ีมีกลุมสถานท่ีทองเท่ียวประเภทตางๆ ประกอบดวย น้ําตก น้ําพุรอน พื้นท่ีปาไมท่ีสวยงาม

และกิจกรรมท่ีประชาชนสามารถเขาไปพักผอนได คือ ชมทะเลหมอก เลนน้ําตก ดูนก ดูผีเส้ือ เปนตน

5. เขตบริการ (Intensive Use Zone) เปนพื้นท่ีท่ีอํานวยความสะดวกสําหรับเจาหนาท่ีในการจัดการพ้ืนท่ี และใหบริการแกประชาชนที่เขามาใชบริการในพื้นท่ี ประกอบดวยจุดตางๆ กระจายอยูท่ัวพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จํานวน 19 แหงดวยกัน

6. เขตกิจกรรมพิเศษ (Buffer Zone) เปนบริเวณท่ีจัดข้ึนเพื่อควบคุมการใชท่ีดินและกิจกรรมการพัฒนาบริเวณพื้นท่ีตอเนื่องนอกเขตอุทยานฯ พื้นท่ีสวนใหญเปนพื้นท่ีเกษตรกรรมและชุมชนท่ีอยูอาศัย ซ่ึงจะศึกษาความเปนไปไดตามโครงการ 10. หนาท่ีความรับผิดชอบ

อุทยานแหงชาติแก งกระจาน มี อํ านาจหน า ท่ีดํ า เนินการ เ ก่ียวกับ การดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติ สงเสริมการทองเท่ียว ศึกษาวิจัยทางวิชาการ สงเสริมการดําเนินงานอยางมีสวนรวมในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติกับหนวยงานอ่ืนๆ ดําเนินงานดานกิจกรรมพิเศษในพื้นท่ี เชน โครงการตามแนวพระราชดําริตางๆ โดยมีแนวทางและทิศทางการดําเนินงานใหสอดคลองกับแนวนโยบายของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม และกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช รวมถึงวัตถุประสงคในการประกาศจัดต้ังอุทยานแหงชาติเปนหลัก



อัตรากําลังเจาหนาท่ี

ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

บุคลากร ปจจุบัน

จํานวน (ราย) ตามแผนแมบทใหม

ขาราชการ 6 12 ลูกจางประจํา 19 50 พนักงานราชการ 150 250 พนักงานจางเหมา (TOR) 111 300

รวม 286 612

ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีฝายบริหารงานท่ัวไป

ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีฝายอนรัุกษและปองกันทรัพยากร




รวม 28 74




รวม 14 62



ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีฝายนนัทนาการและการทองเท่ียว

ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีฝายวิชาการ

ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีฝายอาคารสถานท่ี



ขาราชการ 1 2 ลูกจางประจํา - - พนักงานราชการ 12 25 พนักงานจางเหมา (TOR) 17 44

รวม 30 74




รวม 49 95




รวม 15 62



ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีศูนยประสานงานลาดตระเวน

ตารางแสดง อัตรากําลังเจาหนาท่ีรวมของหนวยพิทักษอุทยานฯ ท้ัง 19 หนวยพิทักษฯ



ขาราชการ - 2 ลูกจางประจํา 9 20 พนักงานราชการ 76 89 พนักงานจางเหมา (TOR) 60 87

รวม 145 196



ขาราชการ 1 2 ลูกจางประจํา - 3 พนักงานราชการ - 13 พนักงานจางเหมา (TOR) 4 31

รวม 5 49



โครงสรางอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

ฝายบริหารงานท่ัวไป ฝายอนุรักษและปองกันทรัพยากร

ฝายวิชาการ ฝายกอสรางและบํารุงรักษาอาคารสถานที่

ฝายนันทนาการและการทองเท่ียว ศูนยประสานงานลาดตระเวน

* งานบริหารงานทั่วไป * งานวิชาการ * งานอนุรักษและปองกันทรัพยากร * งานนันทนาการและการทองเท่ียว * งานกอสรางและบํารุงรักษา * งานการมีสวนรวม







อุทยานแหงชาติแกงกระจาน

โครงการพิเศษ / โครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ



ฝายบริหารงานท่ัวไป ฝายบริหารท่ัวไป

ดานการบริหาร ดานวิชาการ

ดานการอนุรักษและปองกันทรัพยากร ดานการทองเท่ียว

ดานการบํารุงรักษา

ดานฝกอบรม

ดานการมีสวนรวม

* งานธุรการงาน * งานการเงินและบัญชี * งานแผนงาน * งานเงินรายได * งานประสานงานเงินนอกงบประมาณ * งานแผนงานและติดตามประเมินผล

* งานรวบรวมขอมูลจากฝายวิชาการ * งานติดตามงานวิชาการตามแผนงาน * งานจัดผลงานที่นําเสนอตอสาธารณะ * งานอํานวยความสะดวกหรืออํานวย งานใหทุกฝายสามารถทํางานให สอดคลองเปนไปในทิศทางเดียวกัน

* งานกฎหมายรวบรวมขอมูลหรือแจง หนังสือเวียนเก่ียวกับกฎหมายทุกฉบับ * งานศึกษากฎหมายตางๆ หรือประสานฝายกฎหมายในการใหความรูหรือฝกอบรมใหแก พนักงานโดยอุทยานฯ

* งานเขียนแผนโครงการตางๆ เพ่ือรองรับพ้ืนที่ตางๆ เปนพ้ืนที่เสื่อมโทรม, ถูกบุกรุก

* งานรวบรวมขอมูลของทุกฝาย และสถิติของ การทองเที่ยว

* งานติดตามงาน-แผน-ผลของการทองเที่ยว

* งานออกคําสั่งปฏิบัติงานในกิจกรรมเทศกาลหรือฤดูกาลตางๆ ใหมีคําสั่งกํากับในการปฏิบัติงานของพนักงานเจาหนาที่ เพ่ือความปลอดภัย และอํานวยความสะดวกแกนักทองเที่ยว

* งานลงทะเบียนครุภัณฑ งบประมาณ * งานตรวจสอบครุภัณฑ ตามระเบียบครุภัณฑ

* งานจัดสรรงบประมาณ และแผนงบประมาณใหเปนไปตามเครื่องใชยานพาหนะ

* งานควบคุมวัสดุนํ้ามันเช้ือเพลิง * งานออกแบบ ขยายโครงการ ตรวจสภาพ

* งานประชุม PAC * งานจัดต้ังคณะกรรมการอุทยานแหงชาติ

* งานจัดทําหนังสือประสานชุมชนและองคกรภาครัฐ

* งานฝกอบรม



ฝายอนุรักษและปองกันทรัพยากร

ฝายอนุรักษและปองกนัทรัพยากร


ดานการอนุรักษและปองกันทรัพยากร

ดานการทองเท่ียว




* งานประสานงานโครงการฯ * งานธุรการ * งานงบประมาณและการเงิน * งานแผนงานและติดตามประเมินผล

* งานฟนฟูพ้ืนที่ปาเสื่อมโทรม * งานเก็บพันธุไมหายาก * งานสถิติผลคดีลาสัตว ถางปา ตัดไม แปรรูปไมอื่นๆ

* งานปลูกปาแนวกันชน * งานทํารั้วไฟฟาปองกันชางปา

* งานรายงานผลคดี * งานติดตามงาน-แผน-ผลการปฏิบัติงาน * งานวิเคราะหผลจากภัยคุกคาม * งานจัดทําแผนปฏิบัติงาน * งานติดตามผลคดีที่ผานมา * งานจัดทําแผนลาดตระเวน * งานประสานงานปองกันกับหนวยงานความมั่นคง

* งานการใชกฎหมายควบคุมผูที่เขาไปใช ประโยชน

พ้ืนที่อุทยานฯ หรือนักทองเที่ยวที่เขาไปใชพ้ืนที่อนุรักษ

* งานจัดทําปายประชาสัมพันธเก่ียวกับระเบียบของอุทยานฯ

* งานตรวจสอบเสนทางลาดตระเวนหรือถนนปาไม

ลําลอง และจัดทําแนวกันไฟ * งานตรวจสอบอุปกรณเครื่องมือสื่อสาร ยานพาหนะ อาวุธปน GPS และอุปกรณ แผนที่ 1: 50000 และ 1: 4000

* งานสํารวจ

* งานชุมชนรวมช้ีแนวเขต * งานชุมชนรวมลาดตระเวน * งานชุมชนช้ีเบาะแสการกระทําผิด * งานชุมชนรวมกิจกรรมในการอนุรักษ เชน การทําฝาย โปงเทียม แหลงนํ้าเพ่ือการอนุรักษไวสําหรับสัตวปา และเปนแหลงตนทุนของนํ้า

* งานชุมชนมีสวนรวมในการประกอบกิจกรรมรวมกับเจาหนาที่ ไมวาทางบวกหรือลบ




ฝายนันทนาการและการทองเที่ยว

ฝายนันทนาการและการทองเที่ยว


ดานการอนุรักษและปองกันทรัพยากร ดานการทองเท่ียว





* งานใหบริการขอมูลดานการทองเที่ยว * งานวิเคราะหกิจกรรมการทองเท่ียวให เหมาะสมสอดคลองกับสภาพพ้ืนที่ และความตองการของนักทองเท่ียว * งานเก็บขอมูลและจัดทําแบบสอบถามความพึงพอใจดานบริการและขีดความสามารถในการรองรับนักที่องเที่ยว

* งานประชาสัมพันธขอมูลเก่ียวกับทรัพยากรในพ้ืนที่ และขอปฏิบัติในการเขาแหลงทองเที่ยว

* งานจัดทําแผนพับประชาสัมพันธขอมูลอุทยานฯ

* งานจัดทําศูนยบริการขอมูล หองนิทรรศการ * งานศึกษาเสนทางทองเที่ยวนอกเสนทางถาวร * งานบรรยายขอมูลเก่ียวกับกิจกรรมแหลงทองเที่ยว

* งานดําเนินการสํารวจแหลงทองเที่ยวใหมๆ

* งานตรวจสอบอุปกรณ ปาย นิทรรศการ เครื่องใชในการประชาสัมพันธ * งานดูแล บํารุงรักษา สิ่งอํานวยความสะดวก และ สาธารณูปโภค

* งานสงเสริมการมีสวนรวมของชุมชนใหมี รายไดจากกิจกรรมการทองเที่ยว * งานสงเสริมการมีสวนรวมของผูประกอบการ กิจกรรมการทองเที่ยว * งานสงเสริมกิจกรรมการศึกษาหาความรูดาน การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ ใหแก เยาวชน นักเรียน นิสิตนักศึกษา ฯลฯ




ฝายวิชาการ








* งานจัดทําโครงการศึกษาวิจัยสัตวปา พันธุไม และความหลากหลายของชีวภาพ

* งานจัดทํา Zoning พ้ืนที่โดยแบงออกเปน 1.เขตอนุรักษ 2. เขตผอนปรน 3. เขตบริการ ในโซนบริการสิ่งอํานวยความสะดวก * งานสํารวจพ้ืนที่ปาเสื่อมโทรมเพื่อการฟนฟู * งานจัดทําแปลงเพาะชํากลาไม * งานจัดทําศูนยพันธุไมหายาก * งานจัดทําเสนทางทองเที่ยวถาวร * งานศึกษาและวิเคราะหขอมูลภาพรวม

* งานปลูกปาฟนฟูพ้ืนที่บุกรุก หลังสิ้นสุดคดี * งานสํารวจพ้ืนที่ชุมชนรอบอุทยานฯ ที่มีรานคาขายอาหารปา โรงคาไม และรานขายพันธุไม โดยมีการ ควบคุมอยางใกลชิด

* งานงานประชาสัมพันธขอมูลเก่ียวกับดานวิชาการกับการอนุรักษ เชน การอนุรักษจระเขนํ้าจืด

* งานจัดทําศูนยรวมพันธุไมหายาก, กลวยไม * งานจัดทําศูนยบริการขอมูลหองนิทรรศการ รวมถึงหองแสดงนิทรรศการของจริง * งานศึกษาเสนทางทองเที่ยวนอกเสนทางถาวร * งานจัดทําเสนทางศึกษาธรรมชาติ ระยะ 500 ม.,

1,000 ม., 1,500 ม., 2,000 ม., 3,000 ม. * งานสํารวจศึกษาแหลงทองเที่ยวแหลงใหม เพ่ือ บรรยายและรองรับนักทองเที่ยว เชน โครงการ ไหวพระ 9 เกาะ * งานสํารวจความพึงพอใจของนักทองเที่ยว * งานสํารวจขีดความสามารถของการทองเที่ยว

* งานตรวจสอบอุปกรณเครื่องมือ เครื่องใชในการสํารวจของฝายวิชาการ

* งานสรางหองปฏิบัติการ * งานดานวิชาการ

* งานโครงการศึกษาวิจัยรวมกับหนวยงานภายนอก เชน WCS, WWF

* งานโครงการศึกษาวิจัยรวมกับหนวยงานภาครัฐ เชน สถาบันการศึกษา

* งานเผยแพรประชาสัมพันธงานการจัดการอุทยานฯแกหนวยงานภายนอก

* งานใหขอมูลความรูดานการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติแกหนวยงานอื่นๆ


ฝายวิชาการ




ดานการทองเท่ียว ดานการบํารุงรักษา

ดานฝกอบรม ดานการมีสวนรวม


* งานเขียนผังบริเวณ และสิ่งอํานวย ความสะดวกตางๆ * งานออกแบบอาคารสถานที่ * งานศึกษาผลกระทบจากฝายวิชาการ

* งานรวบรวมขอมูลของทุกฝาย และสถิติของการทองเที่ยว

* งานติดตามงาน-แผน-ผลของการทองเที่ยว

* งานออกคําสั่งปฏิบัติงานในกิจกรรมเทศกาลฤดูกาลตางๆ ใหมีคําสั่งกํากับในการปฏิบัติงาน ของพนักงานเจาหนาที่ เพ่ือความ ปลอดภัย และ

อํานวยความสะดวกแกนักทองเที่ยว

* งานตรวจสอบ ปรับปรุง ดูแลอาคารสถานที่บริการตางๆ ในหนวยงานงาน

* งานสํารวจ

* งานทําปายประชาสัมพันธขอมูลเก่ียวกับ แหลงทองเที่ยว เสนทางการเขาถึงแหลงทองเที่ยวตางๆ

* งานประสานขอความรวมมือจากหนวยงานภายนอก ทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน


ฝายกอสรางและบํารุงรักษาอาคารสถานที่

ฝายกอสรางและบํารุงรักษาอาคารสถานท่ี



ศูนยประสานงานลาดตระเวน







* งานเขียนโครงการขอสนับสนุนงบประมาณในการลาดตระเวน

* งานจัดฝกอบรมเทคนิคการลาดตระเวนแผนใหม ใหกับเจาหนาที่ลาดตระเวน

* งานทําแผนการลาดตระเวนในแตละเดือน * งานวิเคราะหขอมูลการลาดตระเวน เพ่ือเปนแนว ทางการออกตรวจปราบปราม

* งานสงเสริมกิจกรรมการทําโปงและสรางฝาย * งานเก็บขอมูลเพ่ือการวิเคราะห

* งานสํารวจพ้ืนที่ชุมชนรอบอุทยานฯ ที่มีรานคาขายอาหารปา โรงคาไม และรานขายพันธุไม โดยมีการ ควบคุมอยางใกลชิด

* งานงานประชาสัมพันธขอมูลเก่ียวกับดานวิชาการกับการอนุรักษ

* งานชวยเหลือและดูแลความปลอดภัยแก นักทองเที่ยวในชวงเทศกาล * งานลาดตระเวนตามเสนทางพ้ืนที่ทองเที่ยว เพ่ือตรวจสอบสภาพพ้ืนที่

* งานประสานงานโครงการกับองคกรเอกชน * งานสงเสริมใหชุมชนเขาใจบทบาทการทํางานของเจาหนาที่

* งานออกตรวจลาดตระเวนพ้ืนที่รวมกับหนวยงานอื่นๆ เชน ทหาร, ตํารวจตระเวนชายแดน

* งานสงเสริมกิจกรรม เชน การสรางฝาย, ทําโปง


ศูนยประสานงานลาดตระเวน









* งานรวบรวมขอมูลวิชาการเพ่ือเสนอ และเขียนโครงการของบประมาณ

* งานศึกษาแนวทางการดําเนินงานเพื่อ มาปรับใชในการดําเนินโครงการ

* งานใหความรูกับชุมชนที่อยูในโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ

* งานจัดทําโครงการตางๆ

* งานสงเสริมกิจกรรมการทองเท่ียวในหมูบานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ

* งานสงเสริมใหชุมชนมีรายไดจากการทองเที่ยว

* งานสงเสริมใหนักทองเที่ยวทั่วไปไดเขามาศึกษาการดําเนินงานของโครงการฯ

* งานตรวจสอบสภาพพื้นที่โครงการฯไมใหมีการขยายพ้ืนที่ หรือบุกรุกเพ่ิมเติม

* งานสํารวจพ้ืนที่เพ่ือจัดทําขอบเขตพื้นที่โครงการฯใหชัดเจน

* งานจัดต้ังหนวยพิทักษฯแหงใหมตามรอยตอแนวเขตอุทยานฯ เพ่ือปองกันการบุกรุกพ้ืนที่

* งานการมีสวนรวมตอชุมชน * งานการมีสวนรวมตอหนวยงานภายนอก * งานประสานการดําเนินงานตอแหลง งบประมาณโครงการพระราชดําริ (กปร.) * งานศึกษา สงเสริม เพ่ือพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมมชน


โครงการพิเศษ / โครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ

โครงการพิเศษ / โครงการอนัเนื่องมาจากพระราชดําริ



นอกจากการบริหารงานสวนกลางแลวอุทยานแหงชาติแกงกระจานยังมีหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติ ท่ีอยูในความดแูล ท้ังหมด 19 หนวย ดังนี ้

1) ท่ีทําการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ต้ังอยูท่ีตําบลแกงกระจาน อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ภายในท่ีทําการอุทยานแหงชาติฯ มีศูนยบริการนักทองเท่ียวซ่ึงมีหองแสดงความรูและขอมูลตางๆ รวมท้ังมีหองประชุมสัมมนาสําหรับประชาชนทั่วไปและนักเรียน นอกจากนี้ยังมีบานพักนักทองเท่ียว ลานกางเต็นท รานสวัสดิการ และรานจําหนายของท่ีระลึก

2) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.1 (เขาหินลาด) ตั้งอยูที่ตําบลหวยแมเพรียง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

3) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.2 (เขาสามยอด) ตั้งอยูที่ตําบลหวยแมเพรียง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

4) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.3 (หวยปาเลา) ตั้งอยูที่ตําบลหวยสัตวใหญ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ

5) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.4 (บานกราง) ตั้งอยูที่ตําบลหวยแมเพรียง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

6) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ .5 (เขาพุพลู) ตั้งอยูที่ตําบลยางน้ํากลัดเหนือ อําเภอหนองหญาปลอง จังหวัดเพชรบุรี

7) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.6 (เขามะเร็ว) ตั้งอยูที่ตําบลหวยแมเพรียง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

8) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.7 (เขาหุบเตา) ต้ังอยูท่ีตําบลหนองพลับ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ

9) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.8 (หวยโสก) ต้ังอยูท่ีตําบลปาเด็ง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

10) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.9 (เขาดอกไม) ต้ังอยูท่ีตําบลแกงกระจาน อําเภอ แกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

11) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.10 (หวยแมสะเลียง) ตั้งอยูที่ตําบลหวยแมเพรียง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

12) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.11 (เขาพุบอน) ตั้งอยูที่ตําบลแกงกระจาน อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี



13) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.12 (หวยสะตือ) ต้ังอยูท่ีตําบลหวยสัตวใหญ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ (หมายเหตุ: ต้ังอยูนอกเขตพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน)

14) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.13 (เขาใบลาน) ตั้งอยูที่ตําบลยางน้ํากลัดเหนือ อําเภอหนองหญาปลอง จังหวัดเพชรบุรี

15) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.14 (หวยสัตวใหญ) ตั้งอยูที่ตําบลปาเด็ง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

16) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.15 (เขาตะเมาะนอย) ต้ังอยูท่ีตําบลเขากระปุก อําเภอทายาง จังหวัดเพชรบุรี

17) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.16 (หวยปาแดง) ตั้งอยูที่ตําบลปาเด็ง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

18) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.17 (แพรกตะครอ) ต้ังอยูท่ีตําบลบึงนคร อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ (หมายเหตุ: ต้ังอยูนอกเขตพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน)

19) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.18 (หวยรางโพธิ์) ตั้งอยูที่ตําบลยางน้ํากลัดใต อําเภอหนองหญาปลอง จังหวัดเพชรบุรี (หมายเหตุ: ต้ังอยูนอกเขตพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน)

20) หนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.19 (เขาพะเนินทุง) ตั้งอยูที่ตําบลหวยแมเพรียง อําเภอแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี



ภาพท่ี 2 – 2 ท่ีต้ังและหนวยพิทักษอุทยานฯของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี และ ประจวบคีรีขันธ




44 การวิเคราะหองคกร (SWOT Analysis)

สภาพปญหาและศักยภาพของพื้นท่ี 1. ดานภาพรวมของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

1. งบประมาณในการบริหารจัดการพื้นท่ีไมเพียงพอ 2. วัสดุครุภัณฑมีอายุการใชงานมานาน เกิดการเส่ือมสภาพ ไมไดรับการทดแทน 3. สภาพภูมิประเทศเปนภูเขาสูงชัน 4. มีชุมชนอยูในพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

2. ดานการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาต ิ

1. สภาพเสนทางในการเขาถึงเปนเสนท่ียากลําบาก 2. มีชุมชนอาศัยอยูในพื้นท่ีและรอบแนวเขตอุทยานฯ มีแนวโนมเพิ่มข้ึน 3. ชุมชนท้ังใกลและไกลยังมีคานิยมในการใชและบริโภคทรัพยากรปาไม (ท่ีดิน, สัตวปา, ไม) 4. มีเสนทางเขา-ออกอุทยานแหงชาติจํานวนมาก (ทางเดินเทา) 5. ขาดอุปกรณ, บุคลากรในการตรวจปราบปรามทางน้ํา 6. พื้นท่ีลอแหลมตอการถูกบุกรุกมีจํานวนมาก 7. คาตอบแทนและสวัสดิการของเจาหนาท่ีปฏิบัติงานดานการปราบปรามมีนอย 8. เจาหนาท่ีท่ีมีศักยภาพปฏิบัติงานดานอนุรักษมีจํานวนนอย เม่ือเปรียบเทียบกับพื้นท่ี

รับผิดชอบ 9. ขาดการอนุรักษพื้นท่ีอุทยานแหงชาติท่ีชัดเจน เชน ร้ัวลวดหนามและหลักเขต/ถนน 10. หนวยพิทักษมีจํานวนนอยหรือมี แตขาดอัตรากําลังในดานการปองกัน 11. ชุมชนท่ีอยูในและรอบแนวเขตอุทยานแหงชาติมีฐานะยากจน การศึกษานอย และ

ประกอบอาชีพเกษตรกรรมปลูกพืชหมุนเวียนหลายพื้นท่ี 12. กระบวนการพิสูจนสิทธ์ิตามมติครม.(30 มิถุนายน 2541)ทํากินลาชา/ชุมชนไมยอมรับ/ไม

ครอบคลุมพื้นท่ี ขาดการมีสวนรวมในการจัดทํา



3. ดานนันทนาการ

1. จํานวนนักทองเท่ียวมากเกินไปในชวงวันหยุดนักขัตฤกษ ทําใหสภาพพื้นท่ีชํารุดทรุดโทรมเร็ว 2. พื้นท่ีสวนใหญเปนพื้นท่ีมีความลาดชัน 3. แหลงทองเท่ียวบางแหงอยูไกล ขาดส่ิงอํานวยความสะดวก 4. ใชกําลังเจาหนาท่ีบริการนักทองเท่ียวจํานวนมากในชวงวันหยุดนักขัตฤกษ ทําใหเกิด

จุดออนในดานการปองกันและปราบปราม

4. ดานการบริหารจัดการ

1. งบประมาณมีไมเพียงพอ ทําใหไมสามารถจัดสรรงบประมาณใหเหมาะสมไดอยางท่ัวถึง 2. โครงสรางอัตรากําลังของหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท้ัง 19 หนวย มีจํานวนนอยไมเพียงพอตอ

การปฏิบัติงานในพื้นท่ี 3. บุคลากรท้ังท่ีเปนขาราชการ ลูกจางประจํา พนักงานราชการ พนักงานจางเหมา (TOR) ยังมีจํานวน

นอยและขาดความกาวหนาในสายงานท่ีปฏิบัติ 4. แผนงานงบประมาณจากสวนกลางสงมาลาชา ทําใหการเบิกจายงบประมาณมีความลาชาตามไป

ดวย 5. ข้ันตอนในการดําเนินงาน เชน การเบิกจาย ตองผานกระบวนการหลายข้ันตอนทําใหเกิดความ

ลาชา 6. งบประมาณท่ีไดรับไมสอดคลองกับแผนการปฏิบัติงานท่ีวางไว

5. ดานวิชาการ

1. บุคลากรบางสวนขาดทักษะในดานการสํารวจเก็บขอมูลเชิงวิชาการ เนื่องจากติดระบบการเดินปาแบบสายตรวจลาดตระเวนในอดีต

2. บุคลากรสวนใหญเปนพนักงานจางเหมา (TOR) ของโครงการวิจัย ทําใหขาดความมั่นคงและความกาวหนาในการทํางาน รวมท้ังขาดขวัญและกําลังใจในการปฏิบัติงาน

3. บุคลากรไมมีความเช่ียวชาญในการระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ ทําใหเม่ือตองการทําขอมูลเพื่อเผยแพรตอสาธารณชน เชน ทําเว็บไซต ทําระบบฐานขอมูลตางๆของอุทยานฯ มีปญหาอุปสรรคไมสามารถดําเนินการได

4. ขาดอุปกรณในการสํารวจเก็บขอมูลท่ีทันสมัย เชน กลองดักถายภาพสัตวปา 5. ขอมูลวิชาการที่รวบรวมไดบางสวน ยังขาดการวิเคราะห และสังเคราะหเพื่อนํามาใชเปน

ประโยชนตองานการจัดการอุทยานฯ



การวิเคราะหองคกร (SWOT Analysis)

1. ปจจัยภายใน (จุดแขง็, จุดออน)

1.1 ดานสภาพพื้นท่ี

1.1.1 จุดแข็ง 1. มีทรัพยากรธรรมชาติท่ีสมบูรณ และมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง 2. มีแหลงทองเท่ียวหลากหลาย เชน ทะเลหมอก น้ําตก เสนทางเดินปา 3. เปนแหลงดูนก ท่ีสําคัญในภมิูภาคเอเชีย 4. มีเสนทางเขาถึงสะดวก 5. สภาพภูมิประเทศสวนใหญเปนภูเขาสูงชัน 6. เปนพื้นท่ีปาอนุรักษท่ีมีพืน้ท่ีมากท่ีสุดของประเทศไทย 7. ทรัพยากรทางธรรมชาติมีความโดดเดน 8. มีความพรอมทางดานสาธารณูปโภค 9. การประชาสัมพันธองคกร 10. เจาหนาท่ีเปนคนในพ้ืนท่ี 11. มีกฎหมายรองรับ

1.1.2 จุดออน 1. พื้นท่ีกวางขวางยากแกการดแูลอยางท่ัวถึง 2. เสนทางการลาดตระเวนบางจุด เขาถึงลําบากยากแกการตรวจตราดแูล 3. มีชุมชนอาศัยอยูในเขตพื้นท่ีและติดเขา หรือยากแกการบริหารจัดการพื้นท่ี

1.2 ดานบุคคลากร

1.2.1 จุดแข็ง 1. บุคลากรสวนใหญ มีความรู ความสามารถ และชํานาญพืน้ท่ี 2. ผูบังคับบัญชาใหความสําคัญในการทํางาน 3. มีการพัฒนาศักยภาพของบุคลากรอยางสมํ่าเสมอและตอเนื่อง

1.2.2 จุดออน 1. บุคลากรซ่ึงเปนพนักงานราชการสวนใหญ เปนผูหญิง และใกลเกษยีณอาย ุ2. บุคลากรบางสวนเปนพนกังานจางเหมา คาตอบแทนตํ่า ขาดสวัสดิการและขวัญ

กําลังใจในการปฏิบัติงาน มีการเปล่ียนงานบอยทําใหเกดิความไมเนื่องในการปฏิบัติงาน



3. บุคลากรท้ังท่ีเปนขาราชการ พนักงานพิทักษปา พนักงานราชการ และพนักงานจางเหมา (TOR) ยังมีจํานวนนอยเม่ือเทียบกับสภาพพ้ืนท่ี

4. บุคคลากรสวนใหญเปนคนในทองถ่ิน (มีขีดจํากัดดานการปราบปราม) 2. ปจจัยภายนอก (โอกาส, อุปสรรค)

2.1 โอกาส 1. พระบรมวงศานุวงศเปนแบบอยางดานการอนุรักษ 2. ไดรับการสนบัสนุนจากหนวยงานภายนอกในการดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติ 3. มีองคกรเอกชนสนับสนุนการดําเนินงาน 4. ความนิยมดานการทองเท่ียวในพื้นท่ีธรรมชาติ 5. มีระบบสารสนเทศท่ีทันสมัย 6. การตื่นตัวเร่ืองภาวะโลกรอน 7. ส่ือมวลชนใหความสนใจในการอนุรักษ

2.2 อุปสรรค 1. มีบุคคลภายนอกสงเสริมการซ้ือขายทรัพยากรธรรมชาติ เชน ท่ีดิน สัตวปา ไมแปรรูป

ทําใหเปนปญหาในการดําเนินงานเพิ่มข้ึน 2. เสนทางบางจดุเขาถึงงาย เปดโอกาสใหผูท่ีแสวงหาผลประโยชนตอ

ทรัพยากรธรรมชาติ เขามากระทําผิด 3. ชุมชนซ่ึงอยูรอบเขตพื้นท่ีบางชุมชนไมใหความรวมมือในการอนุรักษ

ทรัพยากรธรรมชาติ 4. การนิยมบริโภคของปาสงผลใหมีการลักลอบเขามาลาสัตวปามากข้ึน 5. นักการเมืองทองถ่ิน พยายามผลักดันโครงการพัฒนาพืน้ท่ี ท่ีมีชุมชนอาศัยอยูในเขต

อุทยานแหงชาติ ดานส่ิงอํานวยความสะดวกตางๆ 6. การแขงขันดานธุรกิจการทองเท่ียว จากตางประเทศ 7. ภาวะโรคระบาด 8. นโยบายรัฐขาดความตอเนื่อง 9. ภาวะเศรษฐกจิตกตํ่าท่ัวโลก 10. การเมืองแทรกแซงการดําเนินงาน




55 ผลการดําเนินการ

(Results) 1. ปรัชญาขององคการ (Philosophy)

เปนประเด็นท่ีทุกคนในองคกรเห็นวาเปนส่ิงท่ีดีและทุกคนในองคกรควรจะกระทํารวมกัน (Should and Good) จากการระดมสมองไดแก

“มีคุณธรรม นําความรู สูการอนุรักษ”

2. ปณิธานขององคการ (Determination)

หมายถึง ความตั้งใจจริงท่ีจะบรรลุเปาหมายท่ีวางไว โดยเปนส่ิงสําคัญเหนือส่ิงอ่ืนใดของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ท่ีตองการนําพาองคกรกาวไปสูอนาคต

“รักษผืนปา ดวยจรรยาบรรณวิชาชีพ””

3. คานิยมหลัก (Core Value)

หมายถึง คุณลักษณะและบรรทัดฐานท่ีมีความเปนลักษณะเฉพาะของบุคลากรและสงผลตอการปฏิบัติงานของบุคลากรของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประกอบไปดวย

“ความกระตือรือรน (ACTIVE)” 1. มีการวางแผนการปฏิบัติงาน (Action Plan) 2. ผสานความรวมมือในการอนุรักษ (Conservation) 3. พรักพรอมทํางานเปนทีมท่ีดี (Teamwork) 4. มีความคิดริเร่ิมงดงาม (Idea) 5. ปฏิบัติตามระเบียบและกฎหมาย (Validate) 6. ใหไดงานท่ีมีประสิทธิภาพ (Efficiency)

4. วิสัยทัศน (Vision)

เปนการประมวลผลจากการวิเคราะหสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอกผสมผสานกัน แลวใหผูเขารวมประชุมเชิงปฏิบัติการรวมกันฉายภาพความตองการของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ไปจนถึงป พ.ศ.2558 วาตองการนําพาองคความรูของสํานักไปในทิศทางใด ซ่ึงผลจากการระดมสมองไดวิสัยทัศนวา ในระหวางป พ.ศ.2554 – 2558 อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี จะมุงสูลักษณะท่ีสําคัญ ดังนี้



“เนนอนุรักษ คุมครอง ปกปองฟนฟู วิชาการนําความรูมาบริหารจัดการทรัพยากรธรรมปาไม และสัตวปาอยางเปนธรรม ทุกกิจกรรมชุมชนมีสวนรวมโดยนอมนําแนวทางตามพระราชดําริ”

5. พันธกิจ (Mission)

กรอบหรือขอบเขตการดําเนินงานของหนวยงาน โดยในท่ีนี้นําจาก 2 แหลงดวยกัน คือ จากพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.2545 หมวด 9 ตามมาตรา 22 และ 23 และจากการระดมสมองเพื่อหาแนวทางใหบรรลุตามวิสัยทัศนท่ีกําหนดไวในป พ.ศ. 2558 แลวนํามาบูรณาการ เพื่อกําหนดเปนพันธกิจไว ดังนี้

1) บริหารจัดการพื้นท่ีเพื่อการอนุรักษ คุมครอง ฟนฟู และการใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติใหสอดคลองกับพันธกิจของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช และสํานักบริหารพื้นท่ีอนรัุกษท่ี 3

2) สนับสนุนงานศึกษา วิจัย และพัฒนาฐานขอมูลใหเปนระบบและทันสมัย เพื่อนํามาใชบริหารจัดการพื้นท่ี

3) บริหารจัดการพื้นท่ีอยางมีสวนรวม เพื่อแกไขปญหาความขัดแยงในการใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติ และวางแนวทางการใชประโยชนอยางยั่งยืน 6. ประเด็นยุทธศาสตร (Strategic Issues)

หมายถึง ประเด็นหลักท่ีตองการพัฒนา คํานึงถึง มุงเนน หรือส่ิงท่ีตองคํานึงถึงเปนประเด็นหลักในการนําไปสูวิสัยทัศน ซ่ึงเม่ือสังเคราะหจากการวิเคราะหแบบเมตริกของสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน (SWOT Analysis) แลวสามารถนํามากําหนดเปนประเด็นยุทธศาสตรท่ีสําคัญได 2 ประเด็นยุทธศาสตร คือ

1) บริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี อยางมีประสิทธิภาพ โดยการมีสวนรวมกับทุกภาคสวน ใหอํานวยประโยชนตอมหาชน ภายใตหลักธรรมมาภิบาล

2) ศึกษา วิจัย พัฒนา และถายทอดองคความรูดานการอนุรักษทรัพยากรในพื้นท่ีอนุรักษสูสาธารณะ เพื่อนําไปใชประโยชน



ประเด็นยุทธศาสตรท่ี 1 บริหารจัดการพื้นท่ี เพื่อการอนุรักษ คุมครอง ฟนฟู และใชประโยชนทรัพยากร ธรรมชาติอยางยั่งยืน เปาประสงค : ทรัพยากรธรรมชาติ ไดรับการอนุรักษ คุมครอง ฟนฟู เพื่อการใชประโยชนอยางยั่งยืน ตัวชี้วัด/คาเปาหมาย

1) สถิติคดีการกระทําผิดกฎหมายวาดวยการปาไมลดลงรอยละ 60 ของพื้นท่ี 2) มีระบบฐานขอมูล 2 ระบบ 3) พื้นท่ีปาแนวรอยตอระหวางประเทศเพ่ือนบานถูกทําลายนอยลงรอยละ 60 ของพื้นท่ี 4) พื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจานมีแนวเขตท่ีชัดเจน ท่ัวท้ังพื้นท่ี 5) หมูบานภายใตโครงการบุกรุกพื้นท่ีลดลงรอยละ 90 ของพื้นท่ี 6) พื้นท่ีปาเส่ือมโทรมลดลงรอยละ 60

ประเด็นยุทธศาสตรท่ี 2 ศึกษา วิจัย และพัฒนาฐานขอมูลใหเปนระบบและทันสมัย เปาประสงค : มีการศึกษา วิจัย และพัฒนาฐานขอมูลใหเปนระบบและทันสมัย ตวัชี้วัด/คาเปาหมาย

1) มีโครงการสํารวจพื้นท่ีอาศัยและการกระจายของจระเขน้ําจืด 2) มีโครงการสํารวจความเคล่ือนไหว และภัยคุกคามตอสัตวปาหายากใกลสูญพันธุ 3) มีโครงการศึกษาขอมูลการกระจายของชางปา 4) มีงานศึกษาวิจัยเกี่ยวกับพันธุพืชหายากและใกลสูญพันธุอยางนอย 1 เร่ือง 5) มีงานวิจัยเกี่ยวกับพันธุพืชท่ีสงผลตอการเติบโตของไมใหญ 1 เร่ือง 6) มีงานวิจัยผลกระทบจากการใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติ1 เร่ือง 7) มีฐานขอมูล 1 ระบบ 8) มีโครงการศึกษาความพึงพอใจตอส่ิงอํานวยความสะดวกและการใหบริการของอุทยาน

แหงชาติแกงกระจาน 9) เจาหนาทีมีความพึงพอใจในสถานท่ีปฏิบัติงานรอยละ 60 10) มีโครงการวิจัยเกี่ยวกับสัตวปาในวงศเสือและแมว 1 เร่ือง



ประเด็นยุทธศาสตรท่ี 3 บริหารจัดการพื้นท่ีใหเปนหองเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัย เพื่อถายทอดองคความรูดานการอนุรักษอยางมีสวนรวม เปาประสงค : อุทยานแหงชาติแกงกระจานเปนแหลงเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัย ท่ีสําคัญของภูมิภาค ตัวชี้วัด/คาเปาหมาย

1) ผูใชประโยชนพื้นท่ีมีความพึงพอใจ รอยละ 60 2) มีเสนทางศึกษาธรรมชาติและระบบส่ือความหมาย 4 เสนทาง 3) มีลานเพื่อประกอบกิจกรรมดาราศาสตรอยางนอย 1 แหง 4) มีส่ือประชาสัมพันธเพื่อเผยแพรความรูอยางนอยปละ 1 ชุด 5) เจาหนาท่ีมีความพึงพอใจในการปฏิบัติงาน รอยละ80

กลยุทธ ประเด็นยุทธศาสตรท่ี 1 บริหารจัดการพื้นท่ี เพื่อการอนุรักษ คุมครอง ฟนฟู และใชประโยชนทรัพยากร ธรรมชาติอยางยั่งยืน กลยุทธหลักท่ี 1: คุมครอง ปองกัน พื้นท่ีอุทยานแหงชาติอยางมีสวนรวมของทุกภาคสวน

1) โครงการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ(SMART PATROL) 2) โครงการจัดทําระบบฐานขอมูลดานงานลาดตระเวนปา 3) โครงการบานยามชายแดน 4) โครงการจัดทําแนวเขตและร้ัวลวดหนามรอบพื้นท่ีอุทยานแหงชาติแกงกระจาน 5) โครงการเพ่ิมประสิทธิภาพดานการลาดตระเวน 6) โครงการจัดทําระบบฐานขอมูลดานงานปองกันรักษาปา

กลยุทธหลักท่ี 2: ฟนฟู พัฒนาพื้นท่ีอุทยานแหงซ่ึงมีสภาพเส่ือมโทรมและถูกบุกรุกดวยการมีสวนรวมของทุกภาคสวน

1) โครงการดูแลรักษาปาไมบริเวณปาละอูบนและเขาพะเนินทุง ตามแนวพระราชดําริ 2) โครงการปลูกไม 3 อยางประโยชน 4 อยาง 3) โครงการปลูกปาแนวกันชน 4) โครงการปลูกปาท่ัวไป 5) โครงการตัดสางไมไรคาท่ีปกคลุมแมไมและไมยืนตน



ประเด็นยุทธศาสตรท่ี 2: ศึกษา วิจัย และพัฒนาฐานขอมูลใหเปนระบบและทันสมัย กลยุทธหลักท่ี 1: สงเสริมการศึกษาวิจัย เพื่อพัฒนาองคความรูและจัดทําฐานขอมูลใหเปนระบบ

1) โครงการสํารวจพื้นท่ีอาศัยและการกระจายของจระเขน้ําจืด 2) โครงการสํารวจความเคล่ือนไหว และภัยคุกคามตอสัตวปาหายากใกลสูญพันธุ 3) โครงการศึกษาขอมูลการกระจายของชางปา 4) โครงการสํารวจพันธุพืชหายาก และใกลสูญพันธุในอุทยานแหงชาติแกงกระจาน 5) โครงการสํารวจชนิดพันธุพืชท่ีสงผลกระทบตอการเติบโตของไมใหญ 6) โครงการศึกษาผลกระทบจากกิจกรรมการใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติ 7) โครงการจัดทําฐานขอมูลอุทยานแหงชาติแกงกระจาน 8) โครงการศึกษาความพึงพอใจตอส่ิงอํานวยความสะดวกและการใหบริการของอุทยาน

แหงชาติแกงกระจาน 9) โครงการศึกษาการแพรกระจายของสัตวปาในวงศเสือและแมว 10) โครงการพัฒนาอาคารและส่ิงอํานวยความสะดวกเพ่ือการปฏิบัติงานของเจาหนาท่ี

ประเด็นยุทธศาสตรท่ี 3 บริหารจัดการพื้นท่ีใหเปนหองเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัย เพื่อถายทอดองคความรูดานการอนุรักษอยางมีสวนรวม กลยุทธหลักท่ี 3: สงเสริมหองเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัยเพื่อถายทอดองคความรูดานการอนุรักษอยางมีสวนรวม

1) โครงการปรับปรุงพัฒนาศูนยการเรียนรู บริเวณหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.4 (บานกราง) 2) โครงการพัฒนาเสนทางศึกษาธรรมชาติบริเวณหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.4 (บานกราง) 3) โครงการพัฒนาเสนทางศึกษาธรรมชาติบริเวณหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติท่ี กจ.19 (เขาพะเนินทุง) 4) โครงการจัดทําเสนทางเดินศึกษาธรรมชาติเหนือเรือนยอดไม (Canopy Walkway) 5) โครงการเสริมความดานดาราศาสตร 6) โครงการผลิตส่ือ เผยแพรประชาสัมพันธความรูดานการอนุรักษ 7) โครงการเพ่ิมประสิทธิภาพอาคารศูนยบริการนักทองเท่ียว 8) โครงการเพ่ิมประสิทธิภาพอาคารท่ีทําการอุทยานแหงชาติ

9) โครงการเพ่ิมประสิทธิการจัดการแหลงน้ําเพื่ออํานวยความสะดวกแกนักทองเท่ียว (ระบบประปาภูเขา) บริเวณหนวยฯบานกราง (งบกรมชลประทาน) 10) โครงการปรับปรุงถนนบริเวณ กม.10 –กม. 15 (ลาดยาง) 11) โครงการสรางสะพานแขวนขามแมน้ําเพชรบุรี บริเวณบานบางกลอย-โปงลึก อันเนื่องมาจากพระราชดําริฯ (งบจังหวัดเพชรบุรี) 12) โครงการสรางดานเก็บคาบริการและส่ิงอํานวยความสะดวกบริเวณหนวยพิทักษอุทยานฯดานสามยอด



ตารางแผนยุทธศาสตรการบริหารจัดการอุทยานแหงชาตแิกงกระจาน ประจําป 2554 – 2558

ยุทธศาสตรหลัก/กลยุทธในการขับเคลื่อน

ตัวชี้วัด แผนปฏิบัติราชการรองรับ ผลผลิต ความ สําคัญ

หนวยงาน หลัก

งบประมาณ (ลานบาท) รวมงบประมาณ (ลานบาท)

ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58

ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 บริหารจัดการพื้นที่ เพื่อการอนุรักษ คุมครอง ฟนฟู และใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติอยางยั่งยืน กลยุทธที่ 1.1 คุมครอง ปองกัน พื้นที่อุทยานแหงชาติอยางมีสวนรวมของทุกภาคสวน

ตัวชี้วัดที่ 1 : สถิติคดีการกระทําผิดกฎหมายวาดวยการปาไมลดลงรอยละ 60 ของพื้นที่

1) โครงการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ(SMART PATROL)

2) โครงการเพิ่ม

ประสิทธิภาพดานการลาดตระเวนทางบก


ประสิทธิภาพดานการลาดตระเวนทางน้ํา

1 1 1




6.0

4.4

2.0

6.0

4.4

2.0

6.0

4.4

2.0

6.0

4.4

2.0

6.0

4.4

2.0

30.0

22.0

10.0








ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58


ตัวชี้วัดที่ 2: พื้นที่ปาแนวรอยตอระหวางประเทศเพื่อนบานถูกทําลายนอยลงรอยละ 60 ของพื้นที่ ตัวชี้วัดที่ 3 : มีระบบฐานขอมูล(ดานการลาดตระเวน) 1 ระบบ

4) โครงการบานยามชายแดน

5)โครงการจัดทําระบบ

ฐานขอมูลดานการลาดตระเวนปา

1 1

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อุทยานแหงชาติแกงกระจาน

1.6 2.0

1.6

0.5

1.6

0.5

1.6

0.5

1.6

0.5

8.0

6.0







งบประมาณ (ลานบาท) รวมงบประมาณ (ลานบาท) ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58


ตัวชี้วัดที่ 4 : พื้นที่อุทยานแหงชาติแกงกระจานมีแนวเขตที่ชัดเจน ทั่วทั้งพื้นที่ ตัวชี้วัดที่ 5 : มีระบบ ฐานขอมูล(ดานการปองกัน) 1 ระบบ ตัวชี้วัดที่ 6 : เจาหนาที่มีความพึงพอใจตอสถานที่ทํางานรอยละ 60

6)โครงการจัดทําแนวเขตรอบพื้นที่อุทยานแหงชาติและรั้วลวดหนาม

7)โครงการจัดทําระบบ

ฐานขอมูลดานการปองกันรักษาปา


ประสิทธิภาพศูนยประสานงานลาดตระเวนและฝายอนุรักษทรัพยากร

1

1

2

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อุทยานแหงชาติแกงกระจาน

4.0

0.5 -

4.0

0.5

5.0

4.0

0.5 -

4.0

0.5 -

4.0

0.5 -

20.0

2.50

5.0








ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58

ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 บริหารจัดการพื้นที่ เพื่อการอนุรักษ คุมครอง ฟนฟู และใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติอยางยั่งยืน กลยุทธที่ 1.2 ฟนฟู พัฒนาพื้นที่อุทยานแหงชาติซึ่งมีสภาพเสื่อมโทรมและถูกบุกรุกดวยการมีสวนรวมของทุกภาคสวน

ตัวชี้วัดที่ 1: หมูบานภายใตโครงการบุกรุกพื้นที่ลดลงรอยละ 90 ของพื้นที่ ตัวชี้วัดที่ 2: พื้นที่ปาเสื่อมโทรมลดลงรอยละ 60

1) โครงการดูแลรักษาปาไมบริเวณปาละอูบนและเขาพะเนินทุง ตามแนวพระราชดําริ

2)โครงการปลูกไม 3 อยาง

ประโยชน 4 อยาง 3)โครงการปลูกปา แนวกัน

ชน

1 2 2


6.0

4.0

4.0

6.0

4.0

4.0

6.0

4.0

4.0

6.0

4.0

4.0

6.0

4.0

4.0

30.0

20.0

20.0








ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58

ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 บริหารจัดการพื้นที่ เพื่อการอนุรักษ คุมครอง ฟนฟู และใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติอยางยั่งยืน กลยุทธที่ 1.2 ฟนฟู พัฒนาพื้นที่อุทยานแหงชาติซึ่งมีสภาพเสื่อมโทรมและถูกบุกรุกดวยการมีสวนรวมของทุกภาคสวน

4. โครงการปลูกปาทั่วไป 5. โครงการตัดสางไมไร

คาที่ปกคลุมแมไมและไมยืนตน

2 2

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อุทยานแหงชาติแกงกระจาน

4.0

4.0

4.0

4.0

4.0

4.0

4.0

4.0

4.0

4.0

20.0

20.0








ประเด็นยุทธศาสตรที่ 2 ศึกษา วิจัย และพัฒนาฐานขอมูลใหเปนระบบและทันสมัย กลยุทธที่ 2.1 สงเสริมการศึกษาวิจัย เพื่อพัฒนาองคความรูและจัดทําฐานขอมูล

ตัวชี้วัดที่ 1:มีงานศึกษาวิจัยเกี่ยวกับจระเขอยางนอย 1 เรื่อง ตัวชี้วัดที่ 2:มีงานวิจัยเกี่ยวกับภัยคุกคามสัตวปาหายากใกลสูญพันธุ ตัวชี้วัดที่ 3: มีงานวิจัยเกี่ยวกับชางปาอยางนอย 1 เรื่อง ตัวชี้วัดที่ 4: มีงานวิจัยเกี่ยวกับเสือ 1 เรื่อง

1) โครงการสํารวจพื้นที่อาศัยและการกระจายของจระเขน้ําจืด

2)โครงการสํารวจความ

เคลื่อนไหว และภัยคุกคามตอสัตวปาหายากใกลสูญพันธุ

3) โครงการศึกษาขอมูลการ

กระจายของชางปา 4) โครงการศึกษาขอมูลการ

กระจายของเสือ

1

1

1

อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อุทยานแหงชาติแกงกระจาน อุทยานฯแกงกระจาน

0.8

0.8

0.8 0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

0.8

4.0

4.0

4.0

4.0









ตัวชี้วัดที่ 5: มีงานศึกษาวิจัยเกี่ยวกับพันธุพืชหายากและใกลสูญพันธุอยางนอย 1 เรื่อง ตัวชี้วัดที่ 6: มีงานวิจัยเกี่ยวกับพันธุพืชที่สงผลตอการเติบโตของไมใหญ 1 เรื่อง ตัวชี้วัดที่ 7: มีงานวิจัยผลกระทบจากการใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติ1 เรื่อง

5) โครงการสํารวจพันธุพืชหายาก และใกลสูญพันธุในอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

6)โครงการสํารวจชนิดวัชพืชที่สงผลกระทบตอการเติบโตของไมใหญ

7) โครงการศึกษาผลกระทบจากการใชประโยชนทรัพยากร ธรรมชาติ

1

1

2


0.5

0.5 -

0.5

0.5

0.8

0.5

0.5

0.8

0.5

0.5

0.8

0.5

0.5

0.8

2.5

2.5

3.2









ตัวชี้วัดที่ 8: มีฐานขอมูล 1 ระบบ ตัวชี้วัดที่ 9: นักทองเที่ยวมีความพึงพอใจรอยละ 60 ตัวชี้วัดที่ 10: ความพึงพอใจในการปฏิบัติงานของเจาหนาที่รอยละ 60

8) โครงการจัดทําฐานขอมูลสัตวปาและพันธุพืชอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

9) โครงการศึกษาความพึง

พอใจตอสิ่งอํานวยความสะดวกและการใหบริการของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน

10. โครงการพัฒนาอาคารและ

สิ่งอํานวยความสะดวกเพื่อปฏิบัติงานของเจาหนาที่

1 2

2


0.5 - -

0.05

0.05

2.0

0.05

0.05 -

0.05

0.05 -

0.05

0.05 -

0.70

0.20

2.0








ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58

ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 บริหารจัดการพื้นที่ใหเปนหองเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัย เพื่อถายทอดองคความรูดานการอนุรักษอยางมีสวนรวม กลยุทธที่ 3.1 สงเสริมหองเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัยเพื่อถายทอดองคความรูดานการอนุรักษอยางมีสวนรวม

ตัวชี้วัดที่ 1: ผูใชประโยชนพื้นที่มีความพึงพอใจ รอยละ 60 ตัวชี้วัดที่ 2: มีเสนทางศึกษาธรรมชาติและระบบสื่อความหมาย 5 เสน

1) โครงการปรับปรุงพัฒนาศูนยการเรียนรู บริเวณหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.4 (บานกราง)

2) โครงการพัฒนาเสนทางศึกษาธรรมชาติบริเวณหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.4 (บานกราง)

3)โครงการพัฒนาเสนทางศึกษาธรรมชาติบริเวณหนวยพิทักษอุทยานแหงชาติที่ กจ.19 (เขาพะเนินทุง)

2 1 1


-

0.3

0.1

1.0

0.1

0.05

0.05

0.05

0.05

0.05

0.05

0.05

0.05

0.05

0.05

1.15

0.55

0.3








ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58

ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 บริหารจัดการพื้นที่ใหเปนหองเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัย เพื่อถายทอดองคความรูดานการอนุรักษอยางมีสวนรวม กลยุทธที่ 3.1 สงเสริมการเรียนรูธรรมชาติตามอัธยาศัยเพื่อถายทอดองคความรูดานการ อนุรักษอยางมีสวนรวม

ตัวชี้วัดที่ 2: มีเสนทางศึกษาธรรมชาติและระบบสื่อความหมาย 5 เสน ตัวชี้วัดที่ 3: มีลานเพื่อประกอบกิจกรรมดาราศาสตรอยางนอย 1 แหง ตัวชี้วัดที่ 4: มีสื่อประชาสัมพันธเพื่อเผยแพรความรูอยางนอยปละ 1 ชุด

4)โครงการจัดทําเสนทางเดินศึกษาธรรมชาติเหนือเรือนยอดไม (Canopy Walkway)

5) โครงการเสริมความดานดารา

ศาสตร 6) โครงการผลิตสื่อ เผยแพร

ประชาสัมพันธความรูดานการอนุรักษ

1

1 1


-

0.05

0.1

10.0

0.05

0.1

-

0.05

0.1

-

0.05

0.1

-

0.05

0.1

10.0

0.25

0.5








ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58


ตัวชี้วัดที่ 5: เจาหนาที่มีความพึงพอใจในการปฏิบัติงาน รอยละ80

7) โครงการเพิ่มประสิทธิภาพอาคารศูนยบริการนักทองเที่ยว

8) โครงการเพิ่มประสิทธิภาพ

อาคารที่ทําการอุทยานแหงชาติ 9) โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการแหลงน้ําเพื่ออํานวยความสะดวกแกนักทองเที่ยว(ระบบประปาภูเขา) บริเวณหนวยฯบานกราง (งบกรมชลประทาน)

2 2

1


- -

10.0

15.0

4.0 -

- - -

- - -

- - -

15.0

4.0

10.0








ป 54 ป 55 ป 56 ป 57 ป 58


ตัวชี้วัดที่ 5: เจาหนาที่มีความพึงพอใจในการปฏิบัติงาน รอยละ80

10) โครงการปรับปรุงถนนบริเวณ กม.10 –กม. 15 (ลาดยาง) 11) โครงการสรางสะพานแขวนขามแมน้ําเพชรบุรีบริเวณบานบางกลอย-โปงลึก อันเนื่องมาจากพระราชดําริฯ(งบจังหวัดเพชรบุรี) 12) โครงการสรางดานเก็บคาบริการและสิ่งอํานวยความสะดวกบริเวณหนวยพิทักษอุทยานฯดานเขาสามยอด

1 1 1


-

7.0

5.0

15.0

- -

-

- -

-

- -

-

- -

15.0

7.0

5.0

หัวหนาหนวยงาน

(นายชัยวัฒน ลิ้มลิขิตอักษร) ตําแหนง นักวิชาการปาไมชํานาญการพิเศษ

ผูตรวจสอบแผนปฏิบัติงาน

(.....................................................) ตําแหนง..........................................

ผูเห็นชอบแผนปฏิบัติงาน

(..................................................) ตําแหนง….........................................

ผูตรวจสอบแผนงบประมาณ

(...................................................) ตําแหนง............................................

ผูอนุมัติ

(................................................) ตําแหนง........................................



แผนที่เชงิยุทธศาสตรของสํานักบริหารพื้นที่อนุรักษที่ 3 (บานโปง) ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2554-2558

วิสัยทัศน มุงมั่นบริหารจัดการทรัพยากรในพื้นที่อนุรักษ ใหสมบูรณและยั่งยืน คืนความสมดุลสูธรรมชาติ รัฐราษฎรอุดมสุข

ประเด็น ยุทธศาสตร

2. ศึกษา วิจัย พัฒนา และถายทอดองคความรูดานการอนุรักษทรัพยากรปาไมใน

พื้นทีอ่นุรักษสูสาธารณะ

3. สรางภาพลักษณ และประชาสัมพันธงานดานการอนุรักษ

ขององคการใหโดดเดนเปนเอกลักษณ

4. พัฒนาระบบสารสนเทศและการสื่อสาร เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการพื้นทีอ่นุรักษ

ทรัพยากรในพื้นที่อนุรักษ ไดรับการบริหารจัดการอยางมีประสิทธิภาพตามหลักธรรมา ภิบาล โดยการมีสวนรวมของภาคีที่เกี่ยวของ

ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

มีการศึกษาวิจัย พัฒนา และถายทอดองคความรูดานการอนุรักษทรัพยากรในพื้นที่

อนุรักษสูสาธารณะ

สบอ.3 (บานโปง) มีภาพลักษณที่ดีนาเชื่อถือ และไดรับการยอมรับจากภาค

สวนที่เกี่ยวของ

มีระบบสารสนเทศและการสื่อสารเพือ่การบริหารจัดการพื้นที่อนุรักษที่มีประสิทธิภาพ

คุณภาพ การใหบริการ

ประสิทธิภาพของ การปฏิบัติราชการ

การพัฒนาองคการ

การพัฒนาศูนยสารสนเทศและการสื่อสารที่เปนระบบ

การพัฒนาสมรรถนะ บุคลากรในดานการอนุรักษทรัพยากรใน

พื้นที่อนุรักษ

ประชาชนมีความรูความเขาใจและจิตสํานึกในการอนุรักษทรัพยากรในพื้นที่อนุรักษ

การบริหารจัดการพื้นที่อนุรักษมีประสิทธิภาพตาม

หลักธรรมาภิบาล

มีระบบฐานขอมูลดานทรัพยากรในพื้นที่อนุรักษ

การประชาสัมพันธมีประสิทธิภาพ

ภาคีภาคสวนที่เกี่ยวของมีความเขาใจในงานอนุรักษ และสงเสริม ชวยเหลือเจาหนาที่

เพิ่มมากขึ้น

1. บริหารจดัการพื้นทีอ่นุรักษอยางมีประสิทธิภาพ โดยการมีสวนรวมกบัทุก

ภาคสวน ภายใตปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

ภาพแสดงแผนที่เชิงยุทธศาสตรของสํานกับริหารพื้นที่อนุรักษที่ 3 (บานโปง) ปงบประมาณ 2554 – 2558

ประสิทธิผลตาม

ยุทธศาสตร

การเพิ่มสมรรถนะบุคลากรดานการประชาสัมพันธและสรางภาพลักษณองคการ

การจัดตั้งศูนยประชาสัมพันธ เพื่อการอนุรักษ

มีศูนยวิจัยและถายทอดองค

ความรู

มีองคความรูที่ไดจากการศึกษาวิจยั

มีเครือขายนักวิจยั

มีการสัมมนาแลกเปลี่ยนองคความรู

ภาคสวนที่เกี่ยวของมีความพึงพอใจในการใชบริการระบบสารสนเทศและการสื่อสารของ

สบอ.3 (บานโปง)

การพัฒนาบุคลากรดานการจัดทําฐานขอมลูสารสนเทศและการ

สื่อสาร

ระบบสารสนเทศและการสื่อสารมีประสิทธภิาพ สะดวกรวดเร็ว

และทันสมัย

มีชุมชนตนแบบดานเศรษฐกิจพอเพียงรวมกันอนุรักษทรัพยากร

ในพื้นที่อนุรักษ

เจาหนาที่มขีวัญและกําลังใจในการปฏิบัติงาน

การเสริมสรางขวัญกําลังใจ คุณธรรมและจริยธรรมของบุคลากร

การจัดสรรงบประมาณดาน

งานวิจัย

แผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2554 - 2558


แผนที่เชงิยุทธศาสตรของอุทยานแหงชาตแิกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2554 - 2558

วิสัยทัศน มุงมั่นบริหารจัดการทรัพยากรในอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ใหสมบูรณและยั่งยืน อํานวยประโยชนตอมหาชน

ประเด็น ยุทธศาสตร

2. ศึกษา วิจัย พัฒนา และถายทอดองคความรูดานการอนุรักษทรัพยากรในพืน้ที่อนุรักษสูสาธารณะเพื่อนําไปใชประโยชน

ทรัพยากรในพื้นที่อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวดัเพชรบุรี ไดรับการบริหารจัดการอยางมีประสิทธิภาพโดยการมีสวนรวมของทุกภาคสวน ให

อํานวยประโยชนตอมหาชนภายใตหลกัธรรมาภิบาล

มีการศึกษาวิจัย และพัฒนาองคความรูดานการอนุรักษทรัพยากรในพื้นที่อนุรักษ ตลอดจนถายทอดองคความรูสูสาธารณะเพื่อนําไปใชประโยชน

คุณภาพ การใหบริการ

ประสิทธิภาพของ การปฏิบัติราชการ

การพัฒนาองคการ

การพัฒนาสมรรถนะ บุคลากรในดานการอนุรักษทรัพยากรในพื้นที่อนุรักษ

ประชาชนมีความรูความเขาใจและจิตสํานึกในการอนุรักษทรัพยากร

ในพื้นที่อนุรักษ

การบริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี มี

ประสิทธิภาพตามหลักธรรมาภิบาล

1. บริหารจดัการอทุยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวดัเพชรบุรี อยางมีประสิทธิภาพ โดยการมีสวนรวมกบัทุกภาคสวน ใหอํานวยประโยชน

ตอมหาชนภายใตหลักธรรมาภิบาล

ภาพแสดงแผนที่เชิงยุทธศาสตรของอุทยานแหงชาติ แกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ประจําปงบประมาณ 2554 – 2558

ประสิทธิผลตาม

ยุทธศาสตร

มีองคความรูที่ไดจากการศึกษาวิจัย

มีเครือขายการวิจัยในการพัฒนาพื้นที่

อนุรักษ

มีชุมชนตนแบบดานเศรษฐกิจพอเพียงรวมกันอนรุักษทรัพยากรในพื้นที่อนุรักษ

เจาหนาที่มีขวัญและกําลังใจในการปฏิบัติงาน

การเสริมสรางขวัญกําลังใจ ขาราชการและ

เจาหนาที่

การจัดสรรงบประมาณดานงานวิจัย

มีภาคีเครือขายดานการอนุรักษและสงเสริม ชวยเหลือเจาหนาที่เพิ่มมากขึน้

มีสื่อ เอกสารเผยแพรความรู และเอกสารแนะนําทางวิชาการ

การผลิตและพัฒนาสื่อ และเอกสารวิชาการดานการอนุรักษ

มีการถายทอดและเผยแพรองคความรูเอกสารทางวิชาการสูสาธารณะ



บทที่บทท่ี

66 สรุปและเสนอแนะ

(Conclusion and Recommendation)

จากการจัดทําแผนแมบท (Master Plan) โดยวิเคราะหเชิงยุทธศาสตรจากสภาพแวดลอม

ของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ท่ีประชุมเชิงปฏิบัติการ (Workshop) เห็นพองกันวา ควรจัดทําแผนเชิงยุทธศาสตรและแผนแมบทใหสอดรับกับบริบทในปจจุบันซ่ึงมีความผันผวนคอนขางสูงมาก โดยนํามาวิเคราะหแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี 10 และ 11 ยุทธศาสตรการดําเนินการของรัฐบาล ป พ.ศ. 2551 – 2554 ยุทธศาสตรการบริหารจัดการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม ผนวกรวมเขากับแผนปฏิบัติราชการ 4 ป ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช (พ.ศ. 2552 – 2554) ซ่ึงสอดรับกับแผนในระดับสูงของรัฐบาล จึงทําใหแผนแมบทอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ระหวางป พ.ศ. 2554 - 2558 (รวม 5 ป) ฉบับนี้ เปนแผนแมบทท่ีดีฉบับหนึ่ง เนื่องจากไดมาจากการวิเคราะหหาความตองการของผูมีสวนไดสวนเสีย (Stakeholder Analysis) การประเมินสภาพแวดลอมภายใน (Internal Appraisal) และการประเมินสภาพแวดลอมภายนอก (External Appraisal) ของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี รวมท้ังนํามาผนวกกับความรับผิดชอบตอสังคม (Social Responsibility) และคานิยมในการจัดการ (Managerial Value) สมัยใหมเขาดวยกัน ทําใหไดเปนลําดับช้ันเชิงกลยุทธการพัฒนาของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ระหวางป พ.ศ. 2554 – 2558 (รวม 5 ป) ดังตอไปนี้

1) ปรัชญา (Philosophy): มีคุณธรรม นําความรู สูการอนุรักษ 2) ปณิธาน (Determination): รักษผืนปา ดวยจรรยาบรรณวิชาชีพ 3) คานิยมหลัก (Core Value): ประกอบไปดวย

“ความกระตือรือรน (ACTIVE)” 1. มีการวางแผนการปฏิบัติงาน (Action Plan) 2. ผสานความรวมมือในการอนุรักษ (Conservation) 3. พรักพรอมทํางานเปนทีมท่ีดี (Teamwork) 4. มีความคิดริเร่ิมงดงาม (Idea) 5. ปฏิบัติตามระเบียบและกฎหมาย (Validate) 6. ใหไดงานท่ีมีประสิทธิภาพ (Efficiency)

สรุปผลการดาํเนินการ (Conclusion)



4) วิสัยทัศน (Vision): “เนนอนุรักษ คุมครอง ปกปองฟนฟู วิชาการนําความรูมาบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติปาไม และสัตวปาอยางเปนธรรม ทุกกิจกรรมชุมชนมีสวนรวมโดยนอมนําแนวทางตามพระราชดําริ”

5) พันธกิจ (Mission): ประกอบดวย

1. บริหารจัดการทรัพยากรในอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี โดยการมีสวนรวมของทุกภาคสวน ใหอํานวยประโยชนตอมหาชนภายใตหลักธรรมาภิบาล

2. ศึกษา วิจัย และพัฒนาดานวิชาการ ตลอดจนสงเสริมการใชประโยชน และเผยแพรองคความรูเพื่อการอนุรักษทรัพยากรในพ้ืนท่ีอนุรักษใหสมบูรณและยั่งยืน

6) ประเด็นยุทธศาสตร (Strategic Issue) : ประกอบดวย 2 ประเด็น ไดแก

1. บริหารจัดการอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุ รีอย างมีประสิทธิภาพ โดยการมีสวนรวมกับทุกภาคสวน ใหอํานวยประโยชนตอมหาชนภายใตหลักธรรมาภิบาล

2. ศึกษา วิจัย พัฒนา และถายทอดองคความรูดานการอนุรักษทรัพยากรในพ้ืนท่ีอนุรักษสูสาธารณะ เพื่อนําไปใชประโยชน

จากลําดับช้ันเชิงยุทธศาสตรท่ีกลาวมาขางตน ผูเขารวมประชุมเชิงปฏิบัติการไดระดมสมองจัดทําเปนยุทธศาสตรหลัก (Grand Strategy) ในแตละประเด็นยุทธศาสตร ตลอดจนกําหนดแผนงานและโครงการรองรับในแตละยุทธศาสตรหลักไวอยางครบถวน โดยคาดหวังไววาหากมีการดําเนินงานไดครบถวนตามที่กําหนดไว จะสงผลใหภายในป พ.ศ. 2559 อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี เปนหนวยงานท่ีไดรับการยอมรับจากภาคสวนท่ีเกี่ยวของ และมีศักยภาพในการแขงขันไดในทุกบริบทท่ีเปล่ียนแปลงไป ซ่ึงจะสงผลตอความสําเร็จในการพัฒนาประเทศไทยท้ังในปจจุบันและอนาคตตอไป



ในการนําแผนไปสูการปฏิบัตินั้นอาจตองมีการจัดโครงสรางขอองคการใหม มีการฝกอบรมทางเทคนิคท่ีดี การสรางทีมงาน การใชเวลาระยะส้ันในการผลิต การบริหารเชิงคุณภาพแบบถวนท่ัว และมีการวิจัยพัฒนาที่ถูกตองเหมาะสม สําหรับแผนแมบทท่ีดีนั้น ตองสามารถนําไปสูการปฏิบัติไดดีดวย กลาวคือตองตรงตามการตัดสินใจของบุคลากรทุกคนในอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี และสามารถใชอางอิงภารกิจหรือพันธกิจของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ไดเปนอยางดี

1. แนวทางการนําแผนแมบท (Master Plan) ไปสูการปฏิบัติ: ภายหลังจากอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ไดจัดทําแผนเชิงยุทธศาสตรการพัฒนา กําหนดกลยุทธหลัก และแผนท่ีเชิงยุทธศาสตร เสร็จเรียบรอยแลว ควรดําเนินการดังตอไปนี้

1) การถายทอดส่ือสารและประชาสัมพันธแผนเชิงยุทธศาสตรการพัฒนาใหเกิดการรับรูรวมกัน โดยการถายทอดส่ือสารและประชาสัมพันธแผนมีแนวทางปฏิบัติ ดังนี้

(1) สรางการรับรูรวมกันในแผนงาน/โครงการตามแผนแมบท (Master Plan) อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

(2) ประชุมหนวยงานเพื่อส่ือสารสาระสําคัญของแผน ตลอดจนการบริหารจัดการแผนงาน/โครงการ ภายใตหลักธรรมาภิบาล ท่ีมีความรับผิดชอบ โปรงใส และตรวจสอบได

(3) เตรียมความพรอมในการพัฒนาแผนงาน/โครงการ เพื่อรองรับแผนแมบท (Master Plan) ของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

2) พิจารณาและวิเคราะหโครงการท่ีเก่ียวของ: พิจารณาและวิเคราะหโครงการและแผนงานตางๆ ท่ีจะดําเนินการเพื่อใหบรรลุเปาหมายในแตละยุทธศาสตรหลัก โดยตองพิจารณาท้ังในดานผลผลิต ผลลัพธ ความเสี่ยง ความเก่ียวเนื่องกับโครงการอ่ืนๆ รวมท้ังงบประมาณท่ีตองใช ดังนั้น ในการจัดทําแผนงาน/โครงการ (Action Plan) จึงควรกําหนดผูรับผิดชอบและกําหนดระยะเวลาในแตละแผนงาน/โครงการใหชัดเจน

3) พัฒนากระบวนการทํางาน (Process Improvement): พิจารณาวาจะตองมีการ

ปรับเปล่ียนหรือปรับปรุงกระบวนการในการดําเนินงานใดบาง เพื่อท่ีจะทําใหสามารถดําเนินงานตามแผนงานและโครงการตาง ๆ ไดอยางมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล รวมท้ังเพื่อชวยใหการดําเนินงานสามารถบรรลุคาเปาหมายท่ีตองการได

4) พิจารณาตําแหนงงานหลักท่ีสําคัญ (Strategic Job Families): การท่ีจะสามารถดําเนินงานใหบรรลุเปาประสงคแตละประการท่ีกําหนดไวได ควรตองมีการพิจารณาวาตําแหนงงานไหนท่ีเปนตําแหนงงานหลักสําคัญในการที่จะทําใหองคการสามารถดําเนินงานบรรลุ

ขอเสนอแนะ (Recommendation)



เปาประสงคดังกลาวได เม่ือไดตําแหนงงานหลักแลวควรจะกําหนดใหไดวาบุคลากรในตําแหนงงานนั้นควรมีทักษะ ความรู และทัศนคติ อะไรบาง เพื่อใหสามารถทํางานไดบรรลุเปาประสงคท่ีกําหนดข้ึนได หรืออีกนัยหนึ่งเปนการกําหนดสมรรถนะของบุคลากรในตําแหนงงานหลักนั้นนั่นเอง

5) วิเคราะหถึงความรูท่ีองคการควรมี : เปนการวิเคราะหวาการบรรลุเปาประสงคในแตละประการไดนั้น อุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ควรจะตองมีทักษะความรูอะไรบาง และทักษะความรูเหลานั้นสํานักบริหารพื้นท่ีอนุรักษท่ี 3 (บานโปง)มีอยูแลวหรือไม ถามีอยูแลวจะมีกระบวนการใดในการทําใหบุคลากรไดเขาถึงทักษะความรูดังกลาวได และถายังไมมีอยูจะมีแนวทางใดในการแสวงหาทักษะความรูพรอมท้ังการเผยแพรความรูเม่ือไดรับมา ท้ังนี้ เพื่อใหเกิดความม่ันใจวาอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี มีทักษะความรูท่ีจําเปนท่ีจะดําเนินงานเพื่อใหบรรลุเปาประสงคทางยุทธศาสตรท่ีกําหนดข้ึนได

6) กําหนดวัฒนธรรมหรือคานิยมท่ีพึงประสงค: จากประเด็นยุทธศาสตร เปาประสงคตัวช้ีวัด และคาเปาหมายตาง ๆ ควรตองมีการกําหนดใหชัดเจนวาอะไรคือวัฒนธรรมหรือคานิยมในการทํางานท่ีเปนท่ีตองการหรือพึงประสงค แลวนํามาใชเปนแนวประพฤติปฏิบัติของบุคลากรอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

7) กําหนดสารสนเทศในการตัดสินใจและประเมินผล : ผูบริหารและบุคลากรท่ีเกี่ยวของจําเปนตองมีขอมูลหรือสารสนเทศที่จะนํามาชวยในการตัดสินใจและติดตามประเมินผลการดําเนินงาน ซ่ึงในกรณีนี้สามารถใชโครงการระบบบริหารยุทธศาสตรขององคการภาครัฐ (Government Strategic Management System : GFMS) และระบบบริหารการเงินการคลังภาครัฐแบบอิเล็กทรอนิกส (Government Fiscal Management Information System : GFMIS) เปนกลไกและเคร่ืองมือในการไดมาซ่ึงขอมูลสําหรับการตัดสินใจได

8) การจัดสรรทรัพยากร (Resources Allocation) : การจัดสรรทรัพยากรเพื่อใหบรรลุความสําเร็จของการดําเนินงานตามแผนปฏิบัติการนั้น ควรคํานึงถึงความเส่ียงท่ีเกี่ยวของกับแผนปฏิบัติการ เชน ความเส่ียงทางการเงิน ความสอดคลองกับแผนปฏิบัติการที่สําคัญ และความเช่ือมโยงกับแผนหลักดานทรัพยากรบุคคลท่ีจะมารองรับเพื่อใหสามารถปฏิบัติตามแผนไดสําเร็จ โดยท่ีแผนหลักดานทรัพยากรบุคคลควรประกอบไปดวย การฝกอบรม การพัฒนาบุคลากร การสรรหา การจาง การรักษาบุคลากร การกระจายอํานาจ การสรางการมีสวนรวมของบุคลากร การยกยองชมเชย และการใหรางวัลและส่ิงจูงใจ กําหนดตัวช้ีวัดและเปาหมายในแตละเร่ืองอยางชัดเจนเหมาะสม เชน ความพึงพอใจของบุคลากร ผลการสํารวจบรรยากาศในการทํางาน

9) การประเมินผลและปรับปรุงกระบวนการถายทอดกลยุทธหลัก: การจะนํากลยุทธหลักไปสูการปฏิบัติประสบซ่ึงความสําเร็จได จําเปนตองมีการประเมินผลและปรับปรุงอยาง



ตอเนื่อง ท้ังนี้ เพื่อใหกลยุทธหลักดังกลาวสนับสนุนการบรรลุผลตามเปาประสงคเชิงยุทธศาสตรการพัฒนาของอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ไดในท่ีสุด

2. ปจจัยสําคัญท่ีมีผลตอความสําเร็จในการนําแผนเชิงยุทธศาสตรไปปฏิบัติ : การนํา

แผนเชิงยุทธศาสตรการพัฒนาไปใชเปนเร่ืองยากเนื่องจาก ประการแรก เปนผลมาจากการตอตานการเปล่ียนแปลงของคนในอุทยานแหงชาติแกงกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ซ่ึงเปนเร่ืองปกติของคนในทุกสังคม แตจะอยูในระดับมากหรือนอยอยูท่ีวิธีการนําไปใช ประการท่ีสองมีปจจัยหลายอยางเขามาเกี่ยวของจึงจะทําใหการนําไปใชสมบูรณ ประการท่ีสามปจจัยตาง ๆ มีความสัมพันธกันซ่ึงยากท่ีจะระบุวาความสัมพันธเหลานั้นทําใหการนําเอาแผนเชิงยุทธศาสตรไปใชกอใหเกิดตามท่ีตองการหรือไม และประการสุดทาย เกิดจากความใจรอนของคนท่ีอยากใหทุกอยางสําเร็จดวยระยะเวลาอันส้ัน ซ่ึงตามความเปนจริงแลวการนําไปใชทุกอยางตองใชเวลาพอสมควร

Date post:	09-Apr-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	3 times
Download:	0 times

แผนแม บท (Master Plan)park.dnp.go.th/dnp/model/1028_140611_92537.pdfแผนแม...

Documents