APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
AN. ET VOL. L X I X
TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS
M-DCCCC-LXXVII
ACTA
An. et vol. LXIX 31 Ianuarii 1977 N. 1
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
C O M M E N T A R I U M O F F I C I A L E
Directio: Palazzo Apostolico - Citt del Vaticano Administratio: Libreria Editrice Vaticana
ACTA PAULI PP. VI
CONSTITUTIO APOSTOLICA
Vicariatus Urbis nova ratione ordinatur
P A U L U S E P I S C O P U S SERVUS SERVORUM DEI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
VICARIAE POTESTATIS in Urbe exsecutionem cum in ipsa pasto-
rali curatione Dioecesis Romanae magis accommodari oporteret
ad directorias normas a Concilio Vaticano Secundo prolatas ple-
niusque simul aequari cum veris necessitatibus hominum istius
aetatis, suasum est ut convenienter recognoscerentur admini-
strandi Vicariatus rationes et regulae, quas adhuc legitime
quidem regebat Apostolica Constitutio Etsi Nos Sancti Pii
Decimi edita primo die mensis Ianuarii anno MCMXII. 1
Porro si illius compago satis faciet propositis suis ac finibus
praestitutis, si officia singulorum utiliter dividentur, si apo-
stolatus scienter dispositus explebitur a ministris peritis tunc
sine dubio salutariter provehetur tota pastoralis navitas pro
Urbe Aeterna, quae videlicet curis commendatur Romani
Pontificis, Successoris Beati Petri in ipsa huius Urbis sede,
atque, ut talis, supremi Pastoris et visibilis capitis Ecclesiae.2
1 A.A.S. 4 (1912), pp. 5-22. 2 Cfr. PAULUS PP. VI, Const. Apost. Romano Pontifici eligendo: A.A.S. 67 (1975),
p. 609.
6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Etenim hic ab Apostolis Petro et Paulo condita atque erecta
illa Ecclesia est, quacum ob potentiorem principalitatem,
necesse est omnem convenire Ecclesiam, hoc est eos qui sunt
undique fideles, in qua semper ab his qui sunt undique, con-
servata est ea quae est ab Apostolis traditio? Ad ipsam prae-
terea spectant ceterae Ecclesiae velut ad unam quae caritati
praesidet.*
Sed eadem illa dignitas ac praestantia officium quoque ne-
cessarium secum fert salubriter praemonstrandi exemplum chri-
stianae vitae toti Ecclesiae Christi, quae vivit et agit in variis
communitatibus christianis, Ecclesiis scilicet particularibus,
per omnem terrarum orbem dispersis.5
Atqui hoc accommodationis opus rationem insuper ducit
multiplicis nec non implicatae condicionis istius Urbis, in qua
Clerus et Populus Romanus, cum Pastore suo coniuncti, testi-
monium fidei vivendo exhibent.
Ad Romanam enim Ecclesiam proprio nomine pertinent
Collegii Cardinalium sodales quibus, ad normam iuris, munus
est Romanum Pontificem eligendi.6 Hic insuper collocata sunt
Curiae Romanae ministeria, quibus utimur ad exsequenda uni-
versalia munera Nostra.7
Praeterea inveniuntur hic sedes gubernationis plurimorum
Ordinum et Congregationum religiosarum, tum etiam praestan-
tiora instituta litterarum ac studiorum Ecclesiae nec non prin-
cipalia officia societatum catholicarum, quae in pluribus natio-
nibus operantur.
Roma pariter sedes Primatis Italiae est atque sedes Confe-
5 S. IRENAEUS, Adversus" haereses, III, 3, 1 : ed. W . W . HABVEY II, 1857, p. 9. 4 Cfr. S. IGNATIUS ANTIOCHENUS, Epistola ad Romanos, Inscr. : Patres Apostolici I,
ed. F. X. FUNK, 19012, p. 253. 5 Cfr. CONC. OEC. VAT. II Const. dogm. de Ecclesia, Lumen Gentium, 15: A.A.S. 57
(1965), pp. 17-18. 6 Cfr. PAULUS PP. VI, Const. Apost. Romano Pontifici eligendo: A.A.S. 67 (1975),
pp. 609-645. 7 Cfr. PAULUS PP. VI, Const. Apost. Regimini Ecclesiae Universae: A.A.S. 59 (1967),
1, 1, p. 890.
Acta Pauli Pp. VI 7
rentiae Episcopalis eiusdem nationis, sicut et variorum eius
institutorum apostolicorum.
Quam ob rem Urbem Aeternam incolunt permulti sacerdo-
tes et religiosi et laici advenae ex variis orbis partibus, quorum
vita et opera si scite componitur ditat ac locupletat chri-
stianum consortium eiusdem civitatis multiplicibus formis et
experimentis vitae spiritualis.
Similiter Roma in se ostendit omnes qualitates ac proprie-
tates capitis urbis Status huius temporis, ubi videlicet quaestio-
nes et difficultates totius Nationis tamquam in speculo cer-
nuntur. Cum autem ipsa sit sedes praecipuorum ministeriorum
Nationis ac domicilium cultus humani ac rei socialis et poli-
ticae, quod sane maximo momento est praeditum, suo quoque
modo importat ipsis incolis et civibus propriis peculiares ne-
cessitates.
Ex altera vero parte propagatio continua et tumultuaria
Urbis genuit multitudinem hominum indigentium, quibus
nempe opus est diligentissima cura ipsorum necessitatum tam
spiritualium quam corporalium; inter alia quidem periculum
est, ne migratio in Urbem adeo multorum hominum, qui a natali
suo loco sunt avulsi, fidem complurium in discrimen magnum
adducat.
Partitio etiam ipsius civilis administrationis urbanae poscit,
ut christiani sua in regione praesentes agant proprias partes
acri cum officii conscientia.
Ac tandem aedificatio sacrarum aedium, cura hominum
vocatorum ad sacerdotium variasque vitae consecratae formas,
postulatio catechistarum et adiutorum laicorum in re pastorali
praegravia indicant opera atque officia venturi temporis.
Ceterum singularis historia Romam constituit metam tot
iter facientium qui saepius peregrinationem sacram suscipiunt,
permoti memoria Apostolorum et Martyrum et Sanctorum, non
autem minus ipsa praesentia Vicarii Christi. Huiusmodi ni-
mirum viatoribus occasio singularis offertur sumendae insti-
8 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
tutionis religiosae omnino peculiaris, quae eo spectat, ut quasi
ante oculos ponatur perennis novitas Evangelii, quod Apo-
stoli Petrus et Paulus'hic nuntiaverunt, quod illi aliique Mar-
tyres suo sanguine hic aluerunt, quod innumerabiles Sancti et
Sanctae exemplo vitae suae hic testificati sunt.
PRINCIPIA DIRECTORIA
1. Ut Vicariatus hoc est Curia dioecesana Urbis fiat
instrumentum aptum renovationis ac progressionis pastoralis
Romae, quem ad modum documenta post Concilium edita de
singulis curiis dioecesanis praecipiunt,8 haec principia ac mo-
nita, quae sequuntur, considerari debebunt in explendo mu-
nere ministrorum et officiorum:
1 . Quodlibet opus vel inceptum intra Vicariatus ambitum
initum quovis in ordine aut gradu auctoritatis semper
suapte natura pastorale est: nempe eo spectat, ut ad effectum
deducatur mysterium salutis pro Ecclesia Christi quae Romae
est, ac vicissim ut fideliter procuret illud debitum exemplum,
quod Apostolica Sedes oportet universae Ecclesiae Catholicae
singulisque hominibus per orbem exhibeat.
2. Accepta quidem distinctione et propria auctoritate offi-
ciorum, 9 omnes qui quovis titulo operam navant in variis mi-
nisteriis 10 quique eliguntur tum secundum pietatem et peritiam
tum secundum studium et navitatem suam pastoralem, prae-
stabunt sociam operam cum animo vere serviendi, respicientes
diaconiam Christi, qui venit ut ministraret non ut mini-
straretur ei.1 1
8 Cfr. SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS, Directorium de pastorali ministerio Episco-porum, 1973, n. 200.
9 Cfr. PIUS PP. X , Const. Apost. Etsi Nos, 5 : A.A.S. 4 (1912), pp. 5-22. 1 0 Cfr. CONC. OEC. VAT. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, 26: A.A.S. 57
(1965), pp. 31-32. 1 1 Cfr. Me. 10, 45.
Acta Pauli Pp. VI 9
3. Etiamsi officia singula proprios persequuntur fines,
tamen inter se conspirent oportet coniunganturque similibus
rationibus, consiliis atque inceptis ut organica evadat eorum
temperatio et frugifera simul actio pastoralis.12
4. Actuosa navitas officiorum confirmanda pariter est per
mutuum aliquod complementum, si fieri potuerit, et etiam per
opportunam illam rationem qua munera per vices geruntur.
Ut igitur efficaciter sustineantur vincula cum singulis com-
munitatibus ecclesialibus, adiutricem suam operam conferent
etiam per intervalla tantum ac secundum propriam institu-
tionem sacerdotes, diaconi, religiosi, religiosae, laici ex di-
versis rei pastoralis campis.
5. Omnes autem officio se astringi noverint sedulitatem
constanter servandi, se ipsos progressione quadam renovandi et
sese vere inserendi in vitam actionemque pastoralem Dioecesis ;
quod si sacerdotes sunt, etiam curam animarum actuose par-
ticipent.
NORMAE
2. Ut exinde haec ipsa principia ad effectum deducantur,
normas quae subsequuntur statuimus, sancientes ita et com-
plentes sive partim (quatenus opus sit) derogantes ea uni-
versa quae adhuc decreta sunt.13
1. Cardinalis Vicarius nomine et mandato Nostro obit
ministerium episcopale magisterii, sanctificationis, regiminis
pastoralis pro Dioecesi Romana potestate ordinaria vicaria intra
1 2 Cfr. CONC. OEC. VAT. I I Decr. de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, Christus Dominus, 17: A.A.S. 58 (1966), p. 681; SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS, Directo-rium de pastorali ministerio Episcoporum, 1973, n. 200.
1 3 Cfr. Prima Romana Synodus, De Curia dioecesana, artt. 11-18; cfr. PAULUS PP. V I , Litt. Apost, motu proprio datae Romanae Urbis: A.A.S. 58 (1966), pp. 115-118.
10 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
terminos a Nobis signatos. Quapropter ille etiam iudex ordi-
narius est Romanae Dioecesis.
Cardinalis Vicarius non cessat ab officio vacante Apostolica
Sede.1 4
2. Intra fines autem Dioecesis Romanae 15 suo quisque
modo distinctam iurisdictionem habent tam Cardinalis Archi-
presbyter Basilicae Vaticanae secundum regulas antiquas nec
non vigentes etiam nunc constitutiones ipsius Basilicae,16 quam
Vicarius Generalis pro Urbe Vaticana. 1 7
3. Cardinalis Vicarius adiuvatur a Vices Gerente et Epi-
scopis Auxiliaribus a Nobis nominatis.
4. Vices Gerens, qui Archiepiscopi titulum fert, exercet
iurisdictionem ordinariam vicariam intra limites statutos, arcta
servata coniunctione et communione cum Cardinali Vicario.
Munera etiam Cardinalis Vicarii propria exercet, eo impe-
dito vel absente aut eius officio vacante.1 8
Officium Vices Gerentis non cessat, vacante Sede Apostolica.
5. Episcopi Auxiliares, potestate fruentes Vicariorum Epi-
scopalium, ministerium pastorale obeunt in certa aliqua Dioece-
sis regione vel etiam in fixa pastoralis actionis provincia intra
fines totius Dioecesis vel etiam coniuncte simul 1 9 secundum
Cardinalis Vicarii designationem cum facultatibus insuper quas
ipse de beneplacito Nostro statuerit ad normam Litterarum
Apostolicarum motu proprio editarum Romanae Urbis die
II mensis Februarii anni MCMLXVI, c. III , n. 5.
1 4 Cfr. Prima Romana Synodus, art. 12; PAULUS PP. VI, Const. Apost. Regimini Ecclesiae Universae: A.A.S. 59 (1967), p. 889; Const. Apost. Romano Pontifici eli-gendo, 14: A.A.S. 67 (1975), p. 616.
15 Cfr. Prima Romana Synodus, art. 11, par. 1. 16 Cfr. Prima Romana Synodus, art. 11, par. 3. 17 Cfr. Pius PP. XI, Const. Apost. Ex Lateranensi Pacto: A.A.S. 21 (1929),
pp. 309-311. 18 Cfr. Prima Romana Synodus, art. 13. 1 9 Cfr. PAULUS PP. VI, Litt. Apost, motu proprio datae Ecclesiae Sanctae, I, 14,
par. 2: A.A.S. 58 (1966), p. 765.
Acta Pauli Pp. VI 11
Eae vero facultates et munera Episcoporum Auxiliarium
minime cessant, vacante officio Cardinalis Vicarii donec novus
creatus Vicarius officium suum rite ineat.20
6. Vices Gerens et Episcopi Auxiliares, moderante Cardi-
nali Vicario, efficiunt una cum eodem Cardinali Vicario Con-
silium Episcopale Dioecesis.2 1
7. Ut recte componatur ratio pastoralis totius Dioecesis, ut
res necessariae efficaciter comprobentur et ut auxilia atque con-
silia accipiantur utilia quidem ad apostolicum ministerium,
Cardinalis Vicarius opiniones et sententias expetet etiam a reli-
quis consiliariis coetibus Dioecesis; qui sunt:
Consilium Presbyterale,22
Consilium Pastorale.23
8. Similiter non omittet Cardinalis Vicarius audire etiam
Consilium Parochorum Praefectorum;2 4 eius quidem actio com-
ponenda erit cum reliquis institutis et consiliis dioecesanis iam
memoratis.
9. Ratio pastoralis totius Dioecesis, de qua in 7, tunc
tantum ad effectum adducetur cum a Nobis erit examinata, defi-
nita et probata.
10. Cardinalis Vicarius de opere pastorali ac vita ipsa
2 0 Cfr. PAULUS PP. V I , Litt. Apost, motu proprio datae Romanae Urbis, I I I , 1: A.A.8. 58 (1966), p. 117.
21 Quoad relationes inter Episcopos ad participandam curam pastoralem Episcopi dioecesani ascitos cfr. CONC. OEC. VAT. I I Decr. de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, Christus Dominus, 25: A.A.S. 58 (1966), pp. 685-686; PAULUS PP. V I , Litt. Apost, motu proprio datae Ecclesiae Sanctae, I, 13, par. 3: A.A.S. 58 (1966), p. 764.
2 2 Cfr. CONC. OEC. VAT. I I Decr. d Presbyterorum ministerio et vita, Presbyterorum Ordinis, Ts A.A.S. 58 (1966), pp. 1001-1003; PAULUS PP. V I , Litt. Apost, motu proprio datae Ecclesiae Sanctae, I, 15: A.A.S. 58 (1966), p. 766.
2 3 Cfr. CONC. OEC. VAT. I I Decr. de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, Christus Dominus, 27: A.A.S. 58 (1966), pp. 686-687; PAULUS PP. V I , Litt. Apost, motu proprio datae Ecclesiae Sanctae, I, 16: A.A.S. 58 (1966), pp. 766-767.
24 Cfr. Prima Romana Synodus, art. 134.
12 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Dioecesis ad Nos statis temporibus et, quoties necessarium visum
fuerit, referat.
11. Hoc in primis sollemne sit, ne quidquam grave agatur,
nisi fuerit antea Nobis significatum.25
VICARIATUS ORDINATIO
3. 1. Vicariatus seu Curia dioecesana constat Secretaria
Generali, Officiis, Tribunalibus.
2. Penes Cardinalem Vicarium est moderatio superior et
effectiva Vicariatus.
3. Vices Gerens, secundum normas directorias Cardinalis
Vicarii, apto nexu componit omnia ministeria Vicariatus, cui,
ad exsecutionem quod attinet, adest Praelatus Secretarius, li-
benter cooperantibus Officialibus praepositis.
4. Ut omnia incepta Vicariatus inter se concordent, Car-
dinalis Vicarius utetur opera Consilii Curiae, quod sub mode-
ratione ipsius Cardinalis Vicarii eove absente aut impedito
Vices Gerentis participant idem Vices Gerens, Episcopi Auxilia-
res, Praelatus Secretarius et Officiales praepositi, quorum quae-
stiones, de quibus agitur, intersunt.
5. Curetur, ut Episcopi Auxiliares certiores reddantur
audianturque praesertim circa res, ad peculiare munus suum
pastorale pertinentes.
I. SECRETARIA GENERALIS
4. Secretaria Generalis, quam Praelatus Secretarius a Nobis
nominatus moderatur, munera implet pertinentia ad cancel-
lariam Curiae et ad acta administrativa, ad negotia generalia
2 5 Cfr. PAULUS PP. V I , Const. Apost. Regimini Ecclesiae Universae, 136: A.A.S.
59 (1967), p. 928.
Acta Pauli Pp. VI 13
et ministrorum, ad informationem et documentationem, ad ser-
vitia nexu componenda, ad generalem consultationem circa
res iuridicas et ad Officia coordinanda, peculiari ratione habita
permanentis formationis pastoralis Cleri, religiosorum, religio-
sarum et laicorum, in pastorale opus incumbentium, atque
etiam formationis magistrorum et catechistarum.
Praeterea sub eius recognitione (vulgo supervisione) Officia
administrativum seu oeconomicum, iuridicum et technicum
operantur.
II. OFFICIA
5. Officia rei pastorali provehendae (vulgo Centri pasto-
rali) expendunt necessitates religiosas Dioecesis Romanae
atque proponunt incepta pastoralia ad efficaciter implendum
munus episcopale docendi, sanctificandi et regendi, cuius accu-
ratam exsecutionem promoveant.
6. Officium evangelizationi et catechesi provehendis (vulgo
Centro pastorale per V evangelizzazione e la catechesi) promo-
vet ministerium Verbi intra communitatem christianam prae-
cipue per praedicationem et catechesim in ipsis paroeciis et
familiis, atque inter discipulos scholarum elementariarum me-
diarumque ordinis tum inferioris tum superioris. Sustentat et
adiuvat scholas catholicas, ut apte consequantur propria cuius-
que instituti proposita. Incitat oecumenismum fideique annun-
tiationem non christianis et non credentibus.
7. Officium cultui et sanctificationi provehendis (vulgo Cen-
tro pastorale per il culto e la santificazione) promovet aptoque
nexu disponit: a) actionem liturgicam et sacramentalem, can-
tum sacrum et tutelam ipsarum aedium sacrarum earumque
ornatus ; b) animationem et formationem hominum ad ministe-
ria permissa riteque instituta; c) incepta permanentia spiri-
tualitatis christianae (exercitationes spirituales, curricula do-
mestica, peregrinationes sacras, hisque similia). -
14 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
8. Officium animationi communitatis christianae et ministeriis
socialibus-caritativis provehendis (vulgo Centro pastorale per
V animazione della comunit cristiana ed i servizi socio-carita-
tivi) promovet aptoque nexu disponit rem pastoralem organi-
cam in ambitu locali (Dioecesis, praefecturarum, paroeciarum),
in variis condicionibus diversisque hominum ordinibus et sta-
tibus (cfr. familiam, culturam, instrumenta communicationis
socialis, itinera relaxationis causa suscepta, spectacula,et tem-
pus vacuum), in operositate sodaliciorum laicatus (Confrater-
nitatum, consociationum hisque similium) nec non in operibus
dioecesanis.
Idem officium promovet aptoque nexu disponit actionem
pastoralem pro infirmis (in valetudinariis, hospitiis hisque si-
milibus), pro senibus, mente membrisv captis, corpore impe-
ditis iisque omnibus, quibus magis opus est adiumento et cu-
ratione, atque actuositatem institutorum quibus promotio
humana est proposita et operum socialium-caritativorum.
9. Officium pro personis physicis et iuridicis res pertractat
pertinentes ad personas et instituta sacerdotalia, ad personas
et instituta vitae consecratae, ad personas et instituta laicorum.
10. Officia administrativum, iuridicum et technicum prospi-
ciunt rationibus administrativis, oeconomicis iuridicis et techni-
cis, quae postulantur ad pastoralem actionem persequendam.
Ipsis utitur Pontificium Opus praeservandae Fidei novis-
que Romae templis exstruendis, quod ut institutum iuridicum
propriam sibi indolem distinctam et personae (iuridicae) ratio-
nem servat, iuxta pontificium documentum, quo est consti-
tutum.26
11. Ministeria auxiliaria.
Ut rite haec ministeria expleantur adhiberi poterunt pecu-
liaria Consilia studii ac Secretariatus.
26 Cfr. Pius PP. XI, Litt. Apost, motu proprio datae In Allocutione: A.A.S. 22 (1930), pp. 337-340.
Acta Pauli Pp. VI 15
III . TRIBUNALIA
12. 1. Apud Vicariatum Urbis duo constituta sunt di-
stincta Tribunalia:
1) Tribunal Ordinarium Dioecesis Romanae;
2) Tribunal Regionale Latii pro causis nullitatis matri-monii.
2. Haec Tribunalia pro sua quodque natura pendent ex
Cardinali Vicario. Quod autem ad Tribunal Regionale Latii
attinet, facultates et munera, quae Normae Supremi Tribnalis
Signaturae Apostolicae assignant Moderatori Tribunalium Re-
gionalium, pertinent ad ipsum Cardinalem Vicarium, illis qui-
dem casibus exceptis de quibus haec Nostra Constitutio aliter
decernit.27
Potestatem in Tribunalia Cardinalis Vicarii propriam exer-
cet Vices Gerens, eo impedito vel absente aut. ipsius officio
vacante.
13. Singula Tribunalia consistunt ex Officiali et aequo nu-
mero Vice-Officialium, ex Iudicibus, Defensoribus Vinculi, Pro-
motoribus Iustitiae, Praeposito Cancellariae ac nonnullis No-
tariis. Unumquodque Tribunal habet propriam administra-
tionem.
14. Officiales Tribunalium, Vice-Officiales, Iudices, Defen-
sores Vinculi et Promotores Iustitiae nominantur a Summo
Pontifice ad certum ac definitum tempus, proponente Cardinali
Vicario pro Tribunali Dioecesano atque Conferentia Episco-
pali Latii pro Tribunali Regionali.
15. Quisque Officialis suam auctoritatem administrativam,
disciplinarem et oeconomicam exsequitur tantummodo supra
et intra proprium Tribunal separatim plane ab altero Tribunali.
2 7 Cfr. SUPREMUM SIGNATURAE APOSTOLICAE TRIBUNAL, 'Normae pro Tribunalibus
interdioecesanis vel regionalibus aut interregionalibus'. A.A.S. 63 (197), pp. 486-492.
16 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
16. In singulis Tribunalibus vices sive turni iudicationis
statuuntur unoquoque ineunte anno iudiciali ab ipso Cardinali
Vicario per decretum generale, quod ipsum Praesidem, Ponen-
tem et Iudicem Instructorem destinabit. Causae vero variis
(( turnis committuntur secundum ordinem, quo ipsae in ta-
bulas relatae sunt. Constitutio turnorum iudicationis mu-
tari potest a solo Cardinali Vicario si unus alterve Iudex im-
peditur, postquam impediti solidam rationem scripto detule-
runt et Officialis ipse suam dixit sententiam.
17. Secundum varia argumenta album peritorum Tribuna-
lis editur ineunte quoque anno iudiciali a Cardinali Vicario.
Ex illo vicissim albo Iudices Instructores designabunt peritos
in singulis causis.
1 - TRIBUNAL DIOECESANUM ROMAE
18. Regitur canonibus 1572-1593 C.I.C. Constat ex Officiali,
aequo numero Iudicum, Promotore Iustitiae, Defensore Vinculi,
Praeposito Cancellariae et non nullis Notariis.28
19. 1. Hoc Tribunal iurisdictionem habet in universis cau-
sis, quae in foro canonico dirimi possunt, exceptis causis nul-
litatis matrimonii.
2. In eiusdem illius generis causis ipsum putari debet
tribunal secundae instantiae pro dioecesibus suburbicariis ce-
terisque dioecesibus Latii.
3. Iurisdictionem etiam habet in causis Sanctorum secun-
dum iam provisas accommodationes ea in re.29
4. Huic praeterea Tribunali concreditur institutio cau-
sarum dispensationis super ratum et non consummatum, solu-
2 8 C.I.C., Cann. 1572-1593. 2 9 Cfr. PAULUS PP. VI, Litt. Apost, motu proprio datae Sanctitas clarior: A.A.S.
61 1969), pp. 149-153.
Acta Pauli Pp. VI 17
tionis matrimonii in favorem fidei, nec non investigatio in
causis petitae dispensationis ab oneribus ex sacra ordinatione.30
20. A Tribunali Dioecesano appellatur ad Sacram Roma-
nam Rotam.
2 - TRIBUNAL REGIONALE LATII
21 . Secundum normas Litterarum Apostolicarum Qua
cura motu proprio editarum, Tribunalis Regionalis Latii est
tractare et definire causas nullitatis matrimonii pro Regione
Latii. Illud praeterea est appellationis Tribunal pro causis nul-
litatis matrimonii iam decisis in primo gradu a Tribunalibus
Regionalibus Neapolitano et Calaritano.31
22. Ab hoc Tribunali appellatur ad Sacram Romanam
Rotam. 3 2
23. 1. Priusquam hoc Tribunal recipiat causam pro sua
auctoritate fori plerarumque probationum , obtinere illud
oportebit consensionem Cardinalis Vicarii, Cui explicandum
erit, quae definitae probationes et quales necesse sit in Regione
Latii colligantur.33
2. Ut sententiae ferantur de regulis in casibus speciali-
bus, Cardinalis Vicarius peculiare mandatum dare poterit Offi-
ciali Tribunalis Regionalis in singulis casibus.34
3 0 Cfr. SACRA CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Normae ad apparandas... causas
reductionis ad statum laicalem...: A.A.S. 63 (1971), pp. 303-308; SACRA CONGREGATIO DE DISCIPLINA SACRAMENTORUM, Instructio Dispensationis matrimonii: A.A.S. 64 (1972), pp. 244-252.
3 1 PIUS PP. XI, Litt. Apost, motu proprio datae Qua cura, I-II: A.A.S. 30 (1938), p. 412.
3 2 PIUS PP. XI, Litt. Apost, motu proprio datae Qua cura, II: A.A.S. 30 (1938), p. 412.
3 3 Cfr. PAULUS PP. VI, Litt. Apost, motu proprio datae Causas Matrimoniales, IV, par. 1, c: A.A.S. 63 (1971), p. 443.
3 4 Cfr. PAULUS PP. VI, Litt. Apost, motu proprio datae Causas Matrimoniales, X-XI: A.A.S. 63 (1971), p. 445.
18 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
NORMA TRANSITORIA
Quod ad causas attinet, quae adhuc aguntur apud Tribunal
Appellationis Vicariatus Urbis, quod supprimitur, iurisdictio
per vices (seu per turnos ) iudicantium prorogatur usque ad
earum conclusionem.
REGULAE VICARIATUS
24. Huic Constitutioni Apostolicae accedet ordo servandus
seu peculiare normarum corpus a Nobis probandum definiens
terminos auctoritatis agendique rationes in Vicariatu.
Nostra haec autem statuta et praescripta nunc et in poste-
rum firma et efficacia esse et fore volumus, non obstantibus,
quatenus opus est, contrariis Constitutionibus et Ordinationi-
bus Apostolicis, a Nobis et Decessoribus Nostris editis, ceteris-
que praescriptionibus, etiam specialissima mentione dignis.
Datum Romae, apud S. Petrum, die vi mensis Ianuarii, in
sollemnitate Epiphaniae Domini, anno MCMLXXVII, Pontifica-
tus Nostri quarto decimo.
PAULUS PP. VI
Rescriptum ex Audientia
Sanctissimus Dominus Noster Paulus Pp. VI , in Audientia die 28 mensis Ianuarii anno 1977 infrascripto Cardinali a Se-cretis Status concessa, statuit ut Constitutio Apostolica Vica-riae potestatis in Urbe , diei 6 eiusdem mensis et anni, qua Vicariatus Urbis nova ratione ordinatus est, inde a die octava Februarii 1977 vigere incipiat ad omnes iuris effectus.
Datum ex Aedibus Vaticanis, die 28 mensis Ianuarii, anno 1977.
IOANNES Card. VILLOT, a Secretis Status
Acta Pauli Pp. VI 19
SACRA CONSISTORIA
CONSISTORIUM SECRETUM
Die XX mensis Decembris, anno MCMLXXVI, Summus Pontifex Pau-
lus VI , Consistorium Secretum celebravit in Consistoriali Aula Palatii
Apostolici Vaticani, cuius acta hic ex ordine referuntur.
I - SUMMI PONTIFICIS ALLOCUTIO
Venerabiles Fratres Nostri,
Gaudemus laetamurque de vestro conspectu, Venerabiles Fra-tres Nostri, libenterque hac utimur opportunitate vos humane consalutandi vobisque significandi egregiam existimationem ac benevolentiam Nostram.
Quemadmodum novistis, ea de causa ad hoc Consistorium agendum vos convocavimus, ut mentem vestram aperiatis de magni momenti quaestionibus, quippe quae ad religionis bonum et incrementum pertineant. Etenim sententiam feratis oportet, utrum duo Beati, Ioannes Nepomucenus Neumann, Episcopus, et Raphaela Maria a Sacro Corde Iesu, Virgo, Sanctis Caeli-tibus possint annumerari. Faventibus quidem iudiciis vestris, dies statuemus, quibus eiusmodi honores utrique Beato sollemni ritu decernemus.
Antequam vero ad hanc causam tractandam procedatur, po-stulat ordo rerum agendarum, in hodierno Consistorio servan-dus, ut, hac oblata occasione, nuntium demus de Ecclesiis va-cantibus, quibus Nobis in animo est providere, ac vos simul cer-tiores reddere de iis, quibus iam provisum est.
II - PROVISIO ECCLESIARUM
Sententia audita S. R. E. Cardinalium, qui aderant, nonnullis cathe-
dralibus Sedibus Summus Pontifex deinde providit. Praefecit nempe :
Ecclesiae Nicosiensi Exc. P. D. Salvatorem Di Salvo, antea Epi-scopum tit. Turrensem in Numidia;
Ecclesiae Calaguritanae et Galceatensi-Logrognensi Exc. P. D. Fran-ciscum Alvarez Martnez, antea Episcopum Tirasonensem ;
\
20 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Ecclesiae Tirasonensi Exc. P. D. Victorium Oliver Domingo, antea
Episcopum tit. Limisensem;
Praelaturae S. Luciae Exc. P. D. Ignatium Cannavo, Episcopum tit.
Octavensem ;
Sedi tit. Tamagristensi R. D. Emmanuelem Moreno, e clero archi-
dioecesis Angelorum in California, quem eiusdem Ecclesiae sacri Prae-
sulis Auxiliarem renuntiavit;
Sedi tit. Traguriensi R. D. Thaddaeum Shubsda, e clero archidioe-
cesis Angelorum in California, quem eiusdem Ecclesiae sacri Praesulis
Auxiliarem renuntiavit;
Sedi tit. Aquensi in Numidia R. D. Patricium Murphy, e clero ar-
chidioecesis Sydneyensis, quem eiusdem Ecclesiae sacri Praesulis Auxi-
liarem renuntiavit.
Praeterea Summus Pontifex nonnullas pronuntiavit Ecclesias, quibus
per Apostolicas sub plumbo Litteras sacrorum Antistites praefecti iam
sunt, ex quo die, xxiv scilicet mensis Iunii a. MCMLXXVI, proximum
Consistorium habitum est. Videlicet :
E novem metropolitanis Sedibus :
Ecclesiam Melitensem, Iosepho Mercieca destinatam; et Salisbu-
riensem, cui praefectus est Patricius Chakaipa.
Ex archiepiscopalibus Sedibus :
Ferrariensem, Philippo Franceschi assignatam.
Ex quattuor archiepiscopalibus titularibus :
Gaesariensem in Mauretania, Sergio Sebastiani assignatam ; et Mene-
fessitanam, assignatam Etsou Nzabi Bamungwabi.
E quinquaginta dioecesibus :
Ahulensem, cuius Episcopus nominatus est Philippus Fernndez
Garca; et Dodgepolitanam, Eugenio Gerber concreditam.
E triginta quattuor Ecclesiis titulo assignatis :
TMgensem, Eugenio Laridon attributam; et Thyatirenam, Thomae
Dolinay attributam.
E sex Praelaturis :
Cluniensem, cuius sacer Praesul factus est Raphael Torija de la
Fuente; et Marahensem, Alano Mariae Pena assignatam.
Acta Pauli Pp. VI 21
Denique Abbatiam nullius Glaravallensem in Brasilia, Carmelo
Recchia destinatam.
Postea Beatissimus Pater assensum se dedisse dixit electioni cano-
nice factae, in Synodo Episcoporum Armenorum, Petri XVIII Ghedi-
ghian Patriarchae Ecclesiae Ciliciae Armenorum; in Synodo autem Epi-
scoporum Coptorum, Athanasii Abadir ad Ecclesiam tit. Appianam de-
stinati, cum munere Vicarii Patriarchalis Sedis Alexandriae Coptorum.
Subinde Em.mus P. D. Conradus S. R. E. Cardinalis Bafile, Prae-
fectus Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum, rettulit de causis
canonizationis Beatorum Ioannis Nepomuceni Leumann, Archiepiscopi,
et Raphalae Mariae a Sacro Corde Iesu, Conditricis Congregationis
Ancillarum a Sacro Corde Iesu.
Quibus relatis, Summus Pontifex suffragia Patrum Cardinalium his,
quae sequuntur verbis exquisivit :
Libenter audivimus ea, quae Venerabilis Frater Noster Con-radus Cardinalis Bafile de propositis causis egregie dixit.
Est autem huius rei momentum eiusmodi, ut sententia vestra de iisdem causis Nobis exquirenda esse videatur.
Tunc S. R. E. Cardinales, suo cuiusque ordine servato, sententiam
aperuerunt.
CONSISTORIUM UNICUM
Absoluto Consistorio secreto, statim eadem in Aula initium habuit
Consistorium unicum, cuius acta hic referuntur.
I - POSTULATIO PALLIORUM
Sacrum Pallium personaliter postulaverunt Archiepiscopi : Cle-
tus Bellucci, pro metropolitana Ecclesia Firmana; et Philippus Fran-
ceschi, pro archiepiscopali Sede Ferrariensi.
Postulatio autem Pallii per procuratorem facta est pro his, quae
sequuntur metropolitanis Ecclesiis : Salisluriensi; Kuchingensi, Ante-
querensi, Popayanensis Montisvidei, Maceiensi, Melitensi, Monterrey>ensi,
Quibus peractis, Summus Pontifex mandavit Perieli Felici, Protodia-
cono Cardinali, ut crastina die postulatum Pallium vel sacris ipsis, qui
petiverant Praesulibus, vel eorum procuratoribus sueta caeremonia
trader et.
22 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II - PERORATIO CAUSARUM CANONIZATIONIS
Postea Ioannes Torre, Consistorialium Advocatorum Decanus, ad sue-
tum morem institit, ut nomen beatorum Ioannis Nepomuceni Neumann et
Raphalae Mariae a Sacro Corde Iesu sollemni Summi Pontificis decla-
ratione in Sanctorum album inscriberetur, aptiore die statuto. Cui viro
Carolus Egger, Abbas atque in Secretaria Status Cancellariae Littera-
rum Apostolicarum praepositus sic Summi Pontificis nomine respondit :
Ad postulationes exhibitas iubeor Summi Pontificis nomine paucis
respondere. Gaudet sane Beatissimus Pater quod Ipsi datur nova sancti-
tatis lumina ad imitandum mundo proponere, cui nunc cum maxime
opus est, ut ad recta, honesta, superna, immortalia erigatur.
Uterque Celes diversa quadam sanctimoniae forma, saltem ut huma-
nis oculis offertur, inclaruit : B. Ioannes Nepomucenus Neumann, S. Al-
fonsi alumnus et sectator acerrimus, apostolatus operibus, quibus tan-
tummodo Divini Redemptoris lucra quaesivit, praefulsit, maxime ut
Praesul Sedis Philadelphiensis, quam apte disposuit magnisque incre-
mentis adauxit; B. Raphaela Maria a S. Corde Iesu vita abscondita in
Christo potissimum commendatur : in priore felicem nexum inter amorem
apostolicum et contemplationem laudamus ; arcanam fecunditatem vitae,
qua Deo in solitudine et silentio, in oratione et humilitate deservitur,
admiramur in altera.
Attamen Summus Pontifex, quamvis hos Beatos dignos existimet, qui-
bus Sanctorum Caelitum honores tribuantur, exoptat, ut in tanti mo-
menti re Apostolicae Sedis consuetudo rite servetur. Quapropter decre-
torum iudicium non ante est prolaturus, quam omnes, ad quos pertinet,
sententiam rogaverit .
Eorum deinde, quorum interesset, sententiam his verbis Summus Pon-
tifex exquisivit :
Quemadmodum res postulat, intento animo perpendimus ea, quae ad illustrandas et comprobandas causas sunt allata.
Verumtamen, ut Nostro nomine modo significatum est, rei gravitas Nobis suadet, ut mentem vestram cognoscamus, ante-quam decretoriam sententiam Nostram edicamus.
Quapropter vos oramus, ut, ad gloriam Dei et utilitatem ani-marum spectantes, circa utramque causam suffragia vestra fe-ratis.
Acta Pauli Pp. VI 23
Sententiis acceptis, Beatissimus Pater haec verba pronuntiavit :
Laetamur sane, quod omnium sententiis postulatur, ut his Beatis honores Sanctorum Caelitum decernantur. Quam ob rem non discedendum esse arbitramur a iudiciis peritorum mem-brorumque Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum, quip-pe quae gravibus argumentis confirmentur.
Itaque hos Beatos dignos censemus, qui in Sanctorum album referantur. Quod quidem adiuvante Deo, sollemni ritu in Vati-cana Basilica faciemus proximo anno: nominatim id praesta-bimus Beatae Raphalae Mariae a Sacro Corde Iesu die vicesima tertia mensis Ianuarii, Beato vero Ioanni Nepomuceno Neu-mann die undevicesima mensis Iunii.
Demum omnes vos rogamus, ut Deo impensas preces adhi-beatis, ut, quod modo decretum est, in Ecclesiae bonum vitae-que christianae auctum feliciter vertat.
Quibus Summi Pontificis verbis Consistorium Publicum absolutum est.
LITTERAE DECRETALES
Beato Iustino De Jacobis honores Sanctorum decernuntur.
P A U L U S E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM DEI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Quantum Nos curae ac diligentis studii, pro apostolico quo fun-
gimur patris et pastoris et divinarum rerum magistri munere, ad mis-
sionales res fovendas usque posuerimus, ex iis manifesto patere verbis
existimamus quae, in Pontificatus Nostri quasi exordiis, ad Oecumenici
Concilii Vaticani II Patres fecimus : Perplacet praesertim Nobis ut
Ecclesia universa missionalis sit, ut singuli etiam fideles animo et re,
quantum geri possit, missionales evadant (A.A.S. 66 [1964], p. 998).
Et revera Ecclesia peregrina natura sua missionaria est, cum ipsa
ex missione Filii missioneque Spiritus Sancti originem ducat secundum
propositum Dei Patris (Ad Gentes, 2). Quae cum ita sint, beatum
24 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Iustinum De Jacobis in Sanctorum Caelitum coetum ingenti laetitia
sollemniter hodie referentes, eum non solum Christi evangelii prae-
conem esse praeclarissimum declarare placuit, verum etiam eorum ipso-
rum pervalidum apud Deum caelestem patronum esse, qui, euntes in
mundum universum, divinam legem promulgare contendunt omni crea-
turae (cf. Marc. 16, 15). Aethiopiae apostolus appellatus, viginti am-
plius annos illa in regione sic se praebuit patientem et constantem a
Christo nuntiatae et partae salutis administrum, ut ad eum referri
posse videatur quod de divini verbi praedicatore magna asseveratum est
auctoritate : Debet enim esse promptus ad initia capienda, constans
ad opera perficienda, perseverans in difficultatibus, patienti et forti
animo ferens solitudinem, defatigationem, infructuosum laborem. Mente
aprta et dilatato corde hominibus occurret, ofiicia sibi commissa liben-
ter suscipiet, alienis etiam populorum moribus et variantibus condi-
cionibus generose se aptabit, concordi animo et mutua caritate sociam
operam dabit fratribus et omnibus qui eidem operi se dedicant, ita ut
simul cum fidelibus communitatem apostolicam imitantes, cor unum
sit et anima una (Ad Gentes, 25). Iustinus De Jacobis natus est die
nono mensis Octobris, anno millesimo octingentesimo, in Muranae dioe-
cesis pago Sancti Felicis, seu San Feie Italice nuncupato, quat-
tuordecim filiorum septimus, posteroque die sacris baptismatis aquis
renovatus. Mater praecipue eum pie religioseque educavit eumque sic
fecit caelestium rerum studiosum, qui rarae videlicet in Eucharistiam
pietatis inque beatissimam Christi Matrem specimina dederit. Est
deinde in lumine ponendum qua animi alacritate sive rerum egenos a
puero usque adiuvare studuerit sive Deo preces adhibuerit, ut Chri-
stianae fidei adhuc expertibus lux tandem divinae veritatis refulgeret.
Adulescentulus parentes Neapolim comitatus est, eaque in Campaniae
urbe inita studia continuavit. Duodeviginti annos natus, religiosam
Congregationem Missionis ingressus est seque Deo votis biennio post
obligavit. Etsi autem suspensus haerebat an sacerdotii ordinem susci-
peret, quippe qui haud se meritum putaret in quem tanta dignitas con-
feratur, eum tamen, theologicarum disciplinarum perfecto curriculo, in
Apuliae urbe Brundusio accepit, die duodecimo mensis Iunii, anno
millesimo octingentesimo vicesimo quarto. Eodem proinde, ac Sanctus
Vincentius a Paulo, impulsus ardore, initium dedit pastorali ei operae,
quae Congregationis Missionis propria est ac praecipua : ad populi
coetus videlicet sermones habere, divinas res atque aeternas eos eru-
Acta Pauli Pp. YI 25
diendo; per paenitentiae sacramentum Christifidelibus subvenire; spi-
rituales exercitationes et meditationes clericis praebere, necnon Deo de-
votis virginibus et laicis fidelibus. Hos autem susceptos labores superna
fuisse gratia confirmtes, laeti atque uberes fructus palam ostenderunt.
Eorum praeterea inopia et egestate misertus, quos per Campaniae regio-
nes duos annos saeviens pestilentia absumpsit, pro viribus praesidio iis
esse et solacio conatus est, nullo labore fractus. Nec est praetereundum
primis sacerdotii annis eum varia et gravia officia in Congregatione
Missionis tanta diligentia et sollertia obiisse, ut optimam omnino mode-
ratorum suorum spem hac in provincia foveret. Ardens tamen animarum
studium, quo flagrabat, infideliumque ad Christi ovile adducendorum
vehemens desiderium eo usque processerunt, ut, anno millesimo octin-
gentesimo tricesimo octavo, invitationi Praefecti Sacrae Congregationis
de Propaganda Fide accesserit tuncque constitutam praefecturam apo-
stolicam Abyssiniae adiverit, eiusdem nominatus sacer Praesul. Ante-
quam autem evangelizationem iniret, autochthonum linguam ediscere
coepit deque locis gentiumque moribus certiorem se facere. Factus
tandem Evangelii praedicator, hanc sibi proposuit suae ipsius navitatis
formam et quasi vitae rationem : Aethiopem cum Aethiopibus fieri ; in-
dgenas presbyteros excitare, qui iam inde sane conscius fuit firmiores
radices Ecclesiam figere, cum variae communitates fidelium ex suis
membris proprios habeant salutis ministros, fratribus suis inservientes
(cf. Ad Gentes, 16) ; sibi denique proposuit suisque evangelizationis
sociis partes definire, quo aptius operaretur quisque cumque ampliore
animarum fructu. Missionali tamen eius operositati, quia indefessum
se praebebat catholicae religionis praeconem, obstari coeptum est. Apo-
stolicae igitur et Romanae Sedi opportunum visum est ut, catholicae
rei fovendae et defendendae causa, praefectura Abyssiniae ad Vicaria-
tuum apostolicorum ordinem redigeretur eique Iustinus praeficeretur,
Nilopolitanae titulo Sedis creatus simul Episcopus : nemo enim illo
putabatur dignior qui episcopali dignitate insigniretur, nemo aptior
ut auctoritate sua et firmitate obversis undique difficultatibus resi-
sterei. Pontificiam huiusmodi nominationem, pro summa sua animi
demissione, totis antea viribus renuit, eidemque deinde annuit; atque
die octavo mensis Ianuarii, anno millesimo octingentesimo quadrage-
simo nono, episcopalem ordinationem Villelmus Massaia, Apostolicus
apud Gallas Vicarius, eiusdem fracta quasi voluntate, clam ei contulit
prope Massauam, omne genus periculis imminentibus catholicique no-
26 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
minis insectatorum haud parvis insidiis. Factus Episcopus, haud ille
mutavit suam vitae rationem, qui omnium se reputabat seque prae-
bebat famulum et ministrum. Nec suam minuit actuositatem, ad asper-
rima quaeque ferenda paratus, ne illorum ullus periret qui episcopali
eius procurationi crediti essent. Famem revera et sitim, vincula et car-
cerem, proditiones et omne genus tribulationes perpessus est, Iesu
unice usus auxilio, qui vicit mundum (cfr. Io. 16, 33). Gravia enim et
consolatoria secum saepius mente reputabat verba et promissa : Ini-
cient vobis manus suas et persequentur tradentes in synagogas et custo-
dias, et tradentes ad reges et praesides propter nomen meum ... In
patientia vestra possidebitis animas vestras (Lc. 21, 12 sqq.). Verum
enim vero, obortae magisque in dies auctae inimicorum crucis Christi
insectationes nec eius ipsius nec ab eo collecti parvuli gregis infringere
constantiam valuerunt. Quinimmo eorum, Deo iuvante, continenter auge-
scebat numerus qui, mentis errore relicto, in catholicae fidei veritatem
concedebant. Tantae tamen animi corporisque angustiae, tot suscepta
per asperrimas terras itinera et exanclati ad Christi regnum proferendum
labores valetudinem eius minuerunt atque ad ultimum fregerunt. Impro-
viso captus morbo et letali, confortari sanctae Ecclesiae sacramentis
opta vit. Ad nonnullos deinde qui eum circumstabant respiciens omnes-
que animo complexus Abyssiniae incolas, quos ut pupillam oculorum
carissimos habebat, terrena hac vita placido exitu functus est, caelestem
ingressurus, die tertio mensis Augusti, anno millesimo octingentesimo
sexagesimo, atque in urbe Hebo perhonorifice sepultus. Quodsi vero, post
enarratos terrenae eius vitae eventus, praeclaras Iustini De Jacobis
animi virtutes paucis perstringere velimus easque in Christiani populi
admirationem et exemplum proferre, has praecipue significandas esse
putamus : fuisse eum videlicet a puero usque summa Dei caritate incen-
sum, quem adsiduis enixisque precibus orar et, inque sacrosanctum Eu-
charistiae sacramentum flagranti amore intentum ; acerbissimam Christi
passionem et mortem devota recordatione coluisse; divini Redemptoris
Matrem suam ipsiusmet habuisse matrem caelestem singularemque pa-
tronam, cuius tutissimo praesidio se fidens usque committeret. Omnium
praeterea consensu, qui necessitudine eum propius contingebant, se
suaque, gentium Apostolum imitatus, impendit, omnia omnibus factus,
ut omnes salvos faceret (cf. 1 Cor. 9, 22). Nec solummodo quos iure
habebat in Christo filios fovit amantissime, sed acatholicos etiam et
muslimos observanter prosecutus est : his prae ceteris succurrere promp-
Acta Pauli Pp. VI 27
tus, si egestate laborarent vel aegri et derelicti iacerent. Durissimum
praeterea sibi, ab sacerdotii inde exordiis, vitae genus imposuit illudque
constanti ac firmissima voluntate tulit, paenitentiae causa ductus. Haud
igitur mirum est si, tanti viri vita et ab eo exercitis virtutibus acti,
Congregationis Missionis moderatores de canonicis processibus rite in-
stituendis egerunt, ad eiusdem quod attinebat beatificationis et cano-
nizationis Causam. Ordinarii exinde processus, qui dicuntur, in Curiis
Neapolitana et Lyciensi necnon Vicariatus apostolici Abyssiniae coepti
sunt et absoluti, ab anno millesimo octingentesimo nonagsimo primo
ad nonagesimum quintum; apostolici autem, inter annos millesimum
nongentesimum quartum et quintumdecimum, Romae. Decretis denique
publici iuris factis de virtutibus theologalibus et cardinalibus heroum
in modum ab eo exercitis, deque miraculis eodem intercedente a Deo pa-
tratis, Pius XII, rec. mem. Decessor Noster, per Apostolicas sub anulo
Piscatoris datas Litteras Divinae largitatis , venerabilem Dei Famu-
lum Iustinum De Jacobis honoribus Beatorum Caelitum coli permisit,
die vicesimo quinto mensis Iunii, anno millesimo nongentesimo tricesimo
nono. Ad eum autem in Sanctorum numerum accensendum iterum pro-
cessus canonice instructi, deque duobus, quae rite requiruntur, mira-
culis disputatum est : quorum alterum, die quarto mensis Octobris, anno
millesimo nongentesimo septuagesimo quarto Nosmetipsi probavimus, quo
Catharina D'Innocenzo, sodalis Filiarum a Caritate, ilico et perpetuo
sanata est a gravissima et insanabili neoplasia seu maligno carcinomate
gastrico; alterum apostolica Nostra auctoritate remitti concessimus,
canone freti 2138 1 Codicis Iuris Canonici. Quibus peractis, in sacro
Consistorio quod in aedibus Vaticanis habuimus, die duodecimo mensis
Decembris, eodem anno, diem canonizationis decrevimus. Quo feliciter
orto, hodie nempe, in Petriano foro ad Basilicam Vaticanam patente,
undique congregatis sacri Iubilaei gratia plurimis ex Aethiopiae praeser-
tim terris Christifidelibus, augustiore sollemnioreque ritu Missa lita-
vimus, qua inita haec verba iuxta traditum morem protulimus : Ad
honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, ad exaltationem fidei catho-
licae et vitae christianae incrementum, auctoritate Domini Nostri Iesu
Christi, beatorum Apostolorum Petri et Pauli ac Nostra, matura deli-
beratione praehabita et divina ope saepius implorata, ac de plurimorum
Fratrum Nostrorum consilio, beatum Iustinum De Jacobis, episcopum,
Sanctum esse decernimus et definimus, ac Sanctorum catalogo adscri-
bimus, statuentes eum in universa Ecclesia inter sanctos pia devotione
28 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
recoli debere. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti . Quae post-
quam diximus, novensilis sancti validam apud Deum intercessionem
primi invocavimus, deque eiusdem vita, operibus praecelsisque animi
virtutibus orationem inter Missarum sollemnia fecimus. Quae vero per
Decretales bas Litteras ediximus firma esse et fore volumus, contrariis
quibuslibet non obstantibus.
Datum Romae, apud S. Petrum, die vicesimo sexto mensis Octobris,
anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo quinto, Pontificatus
Nostri tertio decimo.
Ego PAULUS
Catholicae Ecclesiae Episcopus
Loco Plumbi
In Secret. Status tab., n. 816862.
Acta Pauli Pp. VI 29
LITTERAE APOSTOLICAE
Circumscriptiones ecclesiasticae Australiae a iure missionali ad ius com-
mune deducuntur.
PAULUS PP. VI
Ad perpetuam rei memoriam. Australiani, terram interiectis ma-
rium spatiis longinquam, sed animo Nostro iugiter praesentem, intue-
mur, ubi Nobis datum fuit vigorem christianae vitae cognoscere et expe-
riri. Etiam maturuerunt feliciter Ecclesiae ibidem conditae, siquidem,
divina operante gratia et annitentibus sacris Pastoribus, sacerdotibus,
laicis, religio est aucta incrementis, presbyterorum fideliumque numerus
crevit, opera ad pietatem pertinentia sunt confirmata. Propter eiusmodi
statum rerum, qui est causa cur gratiae Deo agantur, Conferentia Epi-
scopalis Australiana preces Nobis admovit, ut circumscriptiones eccle-
siasticae eiusdem Civitatis foederatae a iure missionali ad ius com-
mune' transire sineremus. Quibus votis Nos, auditis Sacrae Congrega-
tionibus pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide et pro
Episcopis, libenter annuendum esse censuimus. Quae cum ita sint, Nos,
omnibus mature perpensis, auctoritate Nostra Apostolica, harum Litte-
rarum vi, a iurisdictione Sacrae Congregationis pro Gentium Evange-
lizatione seu de Propaganda Fide eximimus et ad ius commune deductas
decernimus omnes circumscriptiones ecclesiasticas Nationis Australianae,
quae Provincias Ecclesiasticas Adelaidensem, Brisbanensem, Melbur-
nensem, Perthensem, Sydneyensem efficiunt, necnon Archidioeceses Sanc-
tae Sedi immediate subiectas, scilicet Camberrensem et Hobartensem,
atque Missionem sui iuris Kalumburunam, Abbatiae Nullius Dioeceseos
Novae Norciae unitam, definientes, ut negotia, quae ad praedicta loca
spectant, in posterum, pro varia sua natura, apud competentia Dica-
steria Apostolicae Sedis tractentur. Quae vero per has Litteras statui-
mus, et firma sint omnino, nunc et futuris temporibus, atque vim suam
habeant, contrariis quibusvis non obstantibus.
Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die x x n
mensis Martii, anno MCMLXXVI, Pontificatus Nostri tertio decimo.
83 IOANNES Card. VILLOT, Secretarius Status
Loco Sigilli
In Secret. Status tab., n. 289862.
30 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
HOMILIAE
I
In Basilica Vaticana inter Missarum sollemnia habita, nocte Nativitatis D. N. I. Ch. *
Fratelli e Figli, accorsi a questa convocazione notturna!
Voi sapete perch !
la ricorrente memoria d'un fatto estremamente umile e immerso in
un povero paese lontano (ma era un paese predestinato), e inserito in una
ignota vicenda del tempo (ma era anch'esso un tempo profeticamente
calcolato); d'un fatto si direbbe insignificante quale la nascita d'un
Bambino in condizioni poverissime, prive d'ogni importanza esteriore e
d'ogni interesse ambientale (ma era l'arrivo nel mondo, nel genere uma-
no, del Verbo di Dio, del Figlio consustanziale del Padre Creatore e Si-
gnore dell'universo, che rimanendo qual'era, si faceva Figlio di Maria;
Figlio cos di Dio e Figlio dell'uomo).
questo fatto ambivalente umile e immenso, umano e divino, che
nell'unica Persona del Verbo unisce due nature, di cui una, l'umana,
s, rispecchia costituzionalmente 1 una meravigliosa, ma certo sempre
remota immagine dell'altra, la divina, l'eterna, l'infinita ; immagine inef-
fabile dell'invisibile Iddio,2 e pone nell'abissale mistero della divinit
questa simbiosi ch' Cristo Ges ; natus est Christus; ...de Patre, Deus;
de Matre, homo? Essa lo pone nell'umanit e nella storia, centro in cui
si ricollegano tutte le cose celesti e terrestri,4 ed a cui ogni singolo essere
umano pu avere accesso e salvezza ;5 questo il fatto, il mistero che noi
ora ricordiamo e celebriamo.
Lux in tenebris lucet, la luce splende nelle tenebre.6
Non ci fermeremo a considerare questo aspetto del mistero del Nata-
le, cio il modo scelto da Dio per rivelarsi nel suo Messia ; quasi volesse
nascondersi nell'atto stesso in cui si manifestava personalmente e uma-
namente agli uomini, che pur lo attendevano. un aspetto che lascia
intravedere molte altre divine intenzioni, degne d'essere in altro momento
* Die 25 m. decembris a. 1976. 1 Cfr. Gn 1,'26-27. 2 Cfr. Col 1, 15; g Cor 4, 4. 3 S. Agostino, Serm. ,184; PL 38, 997. 4 Cfr. Ef 1, 10. 5 Cfr. Lc 3, 6. 6 Gv 1, 5.
Acta Pauli Pp. VI 31
esplorate e meditate. Voleva il Signore che noi, anche davanti alla sua
suprema rivelazione temporale, non fossimo esonerati dal dovere di ricer-
carlo? voleva Egli che la nostra ricerca ci obbligasse a curvarci sui sen-
tieri dell'umilt, per correggere l'ostacolo principale che ci impedisce un
autentico incontro col Cristo rivelatore, non altrimenti possibile che nella
mortificazione del nostro fallo capitale, l'orgoglio? o voleva che non per
altro interesse egoista lo avessimo a cercare, ma per quello del puro
amore? Come si debba infatti cercare la divina rivelazione ce lo ricordano
le memorabili parole di S. Agostino : amore petitur, amore quaeritur,
amore pulsatur, amore revelatur ... : con l'amore si domanda, con
l'amore si cerca, con l'amore si bussa, con l'amore si rivela . 7
Ma ci fermeremo sul fatto stesso, sul mistero del Natale. Ancora ascol-
tiamo S. Agostino, che anticipa sui Concilii posteriori la formula con-
clusiva : Homo verus Deus verus, Deus et homo totus Christus. Hoc
est catholica fides? Ci fermeremo con quell'adesione della nostra fede,
che celebrando con la Messa di questa notte i santi misteri noi stiamo a
Lui tributando. S, noi confermiamo con questo rito natalizio la nostra
piena, ferma, cordiale adesione a Cristo Ges. Noi crediamo in Lui ! Egli
solo il Salvatore nostro e del mondo.9
Lasciamo che questo atto religioso e cosciente confermi e rinnovi la
nostra accettazione di quella fede in Ges Cristo, che abbiamo ereditato
dalle generazioni cristiane a noi precedenti, e che il magistero della
Chiesa sigilla in formle limpide e indiscutibili, e insieme feconde di
perenne vitalit di effusione spirituale, di operosit evangelica, di predi-
cazione missionaria, di cattolicismo sociale. E lasciamo che la fede stessa
della Madonna, la Madre di Ges, Colei che fu predicata beata ... per
aver creduto nell'adempimento di ci che le era stato detto da parte del
Signore ) ) 1 0 (( con fede non inquinata da alcun dubbio , come insegna il
Concilio,11 penetri nelle nostre anime, e conforti la nostra schietta con-
versazione col mondo presente, vacillante d'insanabili dubbi. Lasciamo
che la nostra certezza nel mistero cristiano ci abiliti al duplice atteg-
giamento reclamato da chi si professa cristiano, quello della logica di
pensiero e di azione, coerente e sapiente, proprio di chi appunto cristiano
si qualifica, e quello della leale capacit comprensiva comunicativa d'ogni
giusto ed amichevole rapporto sociale.
E procuriamo infine d'onorare la grande festa del Natale con l'espres-
sione nel cuore e nel culto dei sentimenti che scaturiscono dalla sua
7 De Moribus Ecclesiae Cath. 1, c. XVII; PL 32, 1321. 8 Serm. 92, 3; PL 38, 573. 9 Cfr. Act. 4, 12. 10 Lc 1, 45. 11 Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 62.
32 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
realt religiosa; delia nostra meraviglia dapprima, che per quanto essa
cerchi di ammirare il prodigio dell'Incarnazione, del Verbo di Dio che
si fa uomo, non trover mai una sufficiente misura, per iperbolica ch'essa
si faccia, per adeguare l'espressione dello stupore e della gioia alla realt
che la suscita. Ancora S. Agostino che esorta :
Acta Pauli Pp. VI 33
missione (( Iustitia et Pax , alia quale dobbiamo l'animazione di questa
Giornata ; vediamo i Superiori ed i Sacerdoti della Pia Societ
San Paolo, con tanti loro Confratelli e molte Religiose delle Opere, che
fanno capo a questa Casa Generalizia : la pace e la prosperit del Si-
gnore siano con tutti i presenti.
Tra questi il nostro rispettoso saluto si rivolge con la dovuta atten-
zione alle Autorit Civili, che hanno voluto onorare questa cerimonia
con la loro distinta presenza tanto rispondente al significato di questo
rito, auspicante la pace nel mondo e innanzi tutto in questa fatidica Citt
di Roma. Ne ringraziamo specialmente il Signor Sindaco e i Rappre-
sentanti della civica Amministrazione, come pure ringraziamo le Perso-
nalit Governative, Civili e Militari, che vediamo associate a questo
momento di spirituale riflessione e d'invocazione per la pacifica, comune
e laboriosa concordia alle soglie dell'anno civile 1977.
Un gruppo di distintissime Personalit, intervenute a questa celebra-
zione romana della Giornata Mondiale della Pace quello dei Signori
Diplomatici e di Rappresentanti di vari organismi internazionali. La
loro presenza ci d la prova del carattere internazionale di questo in-
contro; e noi li ringraziamo d'un'adesione cos preziosa e significativa
come quella di ciascuno di loro.
Ma a corona di queste tanto autorevoli presenze per noi motivo di
pastorale soddisfazione vedere il Popolo di questo nuovo e denso quar-
tiere ; vada ad esso, alle famiglie che lo compongono, alle Scuole special-
mente, ai centri di lavoro, alle case di cura, a tutti, l'espressione del
nostro affettuoso interesse, e l'augurio di felice prosperit. A questa
comunit, che questo dignitoso e religioso Santuario affratella nella pre-
ghiera e nell'amicizia, noi siamo lieti di presentare il nostro ringrazia-
mento per la cordiale accoglienza, ch'essa oggi ci offre, ed il nostro
augurio di (( Buon Anno nel Signore.
Ed ora una parola per mettere in luce lo scopo di questa religiosa
cerimonia, alla quale intendiamo attribuire singolare importanza, con-
cedendo a noi stessi il piacere di presiederla personalmente, e di rin-
graziare subito e direttamente quanti vi prendono parte.
Come tutti sanno, questo rito, sul quale aleggia liturgicamente la
dolce e materna figura di Maria, la Madre di Colui che S. Paolo chiama
nostra Pace, 1 Cristo Signore, dedicato alla Pace. S, alla Pace,
il grande dono, auspicato come riflesso della gloria dovuta a Dio per
1 Ef 2, 14.
3 - A. A. S.
34 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
la venuta del Verbo in forma storica e visibile nell'umanit; un riflesso
di pace agli uomini appunto, oggetto di tanta divina benevolenza. Questo,
potremmo dire, l'asse teologico della Pace, che noi vogliamo e speriamo
vedere instaurata nel mondo. La Pace, noi pensiamo, nella sua espres-
sione pi alta e pi completa, un dono di Dio. Se dono, che deriva dalla
bont di Dio, dalla sua misericordia, dal suo amore, la Pace, nella sua
fonte originaria e superiore, grazia, mistero, che lungi dall'alterare o
attenuare l'essenza umana della Pace temporale, la genera, la facilita, la
sublima, la drammatizza, ed ancora pi ci conforta allo studio e all'azione
relativi al fatto storico ed umano, che chiamiamo Pace, equilibrio cio
dei rapporti fra i Popoli, la famosa tranquillitas ordinis di S. Ago-
stino, perch al concetto statico e stabile della Pace, quale vorremmo
che fosse, e spesso ci illudiamo che sia, aggiunge un nuovo coefficiente
dinamico, che fa della Pace non una condizione fissa e immutabile, ma
un ordinamento mobile e vivo, non solo per il gioco immenso e incalco-
labile dei fattori operanti, donde la Pace risulta, ma altres per l'inter-
vento segreto, s, ma reale e spesso riconoscibile di una Provvidenza,
che sa convertire in bene anche situazioni umane per s negative e per-
fino disperate.2 Se lecito ricorrere ad un'immagine per meglio raffi-
gurare il concetto della Pace, come ora da noi considerata, la rappre-
senteremo, non come una roccia stabile fra le onde di quell'oceano tem-
pestoso eh' la storia del mondo, ma come una nave galleggiante, la quale
ha bisogno per evitare il naufragio di tante condizioni e di tanti sforzi,
tra cui la guida d'un pilota, e l'azione estremamente abile ed impegnata
d'un equipaggio.
Questo per dire, come da ogni sagace osservatore della storia si
insegna, che la Pace sempre in fieri, cio nel divenire e che non
mai acquisita una volta per sempre ; essa un equilibrio in moto, secondo
norme molte complesse e molto delicate, che l'uomo operatore della
Pace, politico o privato che sia, deve intuire, conoscere, e soprattutto
attuare. Richiamiamo cos l'attenzione sulle condizioni, che favoriscono
e promuovono la Pace. Ammesso che la Pace sia quel bene primario,
che tutti ormai dobbiamo ammettere come sommo e indispensabile per
una societ prospera e civile, l'indagine prosegue con una formidabile
questione, e cio : quali sono le condizioni della Pace?
Risuona certamente nel ricordo di tutti la sentenza invalsa nella
coscienza dei Popoli e dei loro Capi specialmente : se vuoi la Pace,
2 Cfr. Rm 8, 28.
Acta Pauli Pp. VI 35
prepara la guerra . un assioma disperato, disastroso ; e lo sar ancora
di pi domani, se esso non sar progressivamente corretto e sostituito
da un'altra sentenza, che oggi ancora appare utopistica, ma che ha per
s le esigenze profonde della civilt :
36 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
umana, anche ai nostri giorni, conosce la paradossale contraddizione
dell'esaltazione della vita umana e della sua, si pu dire simultanea,
depressione ! Possiamo tacere, ad esempio, la legalizzazione, ammessa e
protetta in vari Paesi, dell'aborto? Non una vita umana vera e propria
quella che al suo stesso concepimento si accende nel seno materno? e
non avrebbe bisogno d'ogni cura, d'ogni amore, per il fatto che quella
vita embrionale innocente, indifesa, gi iscritta nell'anagrafe del
libro divino su le sorti dell'umanit? chi potrebbe supporre che una
madre uccide, o lascia uccidere la sua creatura? quale farmaco, quale
orpello legale potr mai sopire il rimorso d'una Donna, che liberamente,
coscientemente, si resa infanticida del frutto del suo seno? E deplo-
razioni analoghe potremmo avere per tanti altri misfatti che sono oggi
perpetrati contro la vita dell'uomo. Li conosciamo ; e invocheremo su di
essi la condanna della coscienza civile e sociale e il senso di riverenza e
di solidariet, che fortunatamente insorgono contro tante insidie e tanti
delitti che avviliscono l'umana convivenza, e compromettono cos la pie-
nezza e fors'anche la stabilit della Pace. Sia forte, dunque, sia operosa,
sia amorosa la nostra reazione difensiva e riparatrice ! La Pace, oltre che
l'onore morale e civile, reclama questo sistematico rinnovamento. Per
proteggere la Pace, noi ripetiamo, noi dobbiamo difendere la Vita.
Non difficile riscontrare il vincolo causale che pu esistere fra la
Pace e la Vita ; fra la gurra cio, radicale rovina della Pace, e le miserie
fisiche e morali del costume popolare ed anche della vita individuale.
Bisogna dare coscienza e vigore al costume popolare per offrire alla Pace
Vhumus della sua prosperit, come la Pace a sua volta, poi condizione
ambientale per ogni vero benessere. Questo rapporto fra la Pace e la Vita
apre a tutti la facilit di dare alla causa generale della Pace il contri-
buto particolare del proprio sostegno, mediante l'onest, l'operosit, la
collaborazione della propria vita sociale e personale. Ohi fedele nel
poco, dice il Vangelo, fedele anche nel molto . 6
Cos ci aiuti Iddio, nel nuovo anno civile, che oggi inauguriamo, a
contribuire alla costruzione della Pace nel mondo, offrendo con la pro-
pria Vita individuale e comunitaria quei valori a ciascuno possibili da
cui quel grande edifcio deriva la sua maest e la sua stabilit.
6 Le 16, 10.
Acta Pauli Pp. VI 37
ALLOCUTIONES
I
Ad Patres Cardinales et Romanae Curiae Pontificalisque Domus Praela-
tos, felicia ac fausta Summo Pontifici ominatos, instante sollemnitate Do-
mini Nostri Iesu Christi Nativitatis. *
Dopo la celebrazione del Concistoro, si rinnova per Noi il conforto
dell'annuale incontro con i Membri del Sacro Collegio e della Prelatura
Romana. Grazie, venerati Fratelli e Figli carissimi, della vostra pre-
senza qui, il cui significato e intento stato cos bene espresso dal
Cardinale Carlo Confalonieri.
Significato degli auguri
Non certo una formalit esteriore, e tanto meno una usanza mediata
da moduli profani qui ci riunisce : la prossimit ormai imminente della
solennit del Natale di Nostro Signore Ges Cristo che ci chiama ; la
celebrazione della sua venuta tra di noi, rivestitosi della nostra fragile
povert umana per portarla al livello della sua divinit e dotarla della
sua ricchezza; 1 il ricordo della Notte Santa di Beuern, il cui pro-
digio di luce e di grazia si rinnover e si ripresenter nella sua miste-
riosa realt nei divini misteri della Liturgia del Natale : tutto questo,
come ogni anno, ci invita a scambiarci gli auguri, ad esprimere anche
all'esterno, nella consueta e sia pur impari forma consentita alla nostra
umana limitatezza, quella pienezza di gioia e di vita che ci stata recata
dalla nascita terrena del Cristo, Figlio di Dio e Figlio di Maria. Egli
l'inviato del Padre, il dono per eccellenza del suo amore,2 l'Agnello
venuto a immolarsi per il peccato del mondo,3 l'Alfa e l'Omega, il prin-
cipio e la fine, il primo e l'ultimo,4 la chiave di David,5 che apre e sug-
gella i segreti dell'economia della salvezza scaturita dal seno del Padre, il
Centro e il Cardine della storia del mondo : se la letizia spirituale ci
pervade, se consuetudine vuole che ci esprimiamo i voti che l'affetto reci-
* Die 20 m. decembris a. 1976. 1 Cfr. 2 Cor 8, 9. 2 Cfr. Gv 3, 16. 3 Cfr. Gv 1, 29, 36. 4 Cfr. Ap 1, 8; 21, 6; 22, 13. 5 Cfr. Is 22, 22; Ap 3, 7.
38 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
proco suscita nei nostri cuori, perch Lui venuto a salvarci, a imban-
dire il banchetto messianico dei beni supremi alla moltitudine dei poveri
di Jahve e siamo tutti noi, che lo imploriamo nell'attesa della sua
venuta . E questo augurio si estende graziosamente anche a tutto l'arco,
ancora sconosciuto e misterioso, degli eventi della vita civile, per l'anno
che sta per iniziare : nella luce del Verbo, nella potenza della sua Mano
che tutto regge, anche il corso di questi avvenimenti non pu che rac-
chiudere un segreto della sua Provvidenza, che, con la collaborazione
degli uomini di buona volont, ci guider alla realizzazione della pace
e del progresso, per il bene dell'umana famiglia. E anche per tutto
questo, l'augurio germina dal cuore, nella luce del Verbo Incarnato.
In questa luce Noi siamo soliti a guardare all'anno che sta per
concludersi, per trarne come un bilancio per la vita della Chiesa, consi-
derata sia nei suoi rapporti col mondo e nel dipanarsi della sua vita tra
le vicende della citt terrena, sia nella sua intima e autonoma pienezza.
Con voi, venerati Fratelli e figli carissimi, vogliamo brevemente per-
correre insieme questo cammino comune di esame e di verifica.
I. La Chiesa e i maggiori problemi sociali
La preferenza che vogliamo dare ai problemi della vita interna della
Chiesa non ci fa, certo, dimenticare anzitutto quelli che vaste porzioni
della comunit ecclesiale, nell'Europa e nell'Asia, come anche in alcuni
Paesi dell'America e dell'Africa, continuano o incominciano a
dover affrontare a causa delle limitazioni, delle pressioni, talvolta delle
oppressioni delle quali sono vittime l'istituzione ecclesiastica ed i singoli
fedeli.
Ancora una volta, nell'imminenza dell'annuale commemorazione della
venuta di Colui che la forza e la speranza di quanti in Lui credono,
vogliamo dire a questi dilettissimi fra i nostri figli il ricordo costante
che di loro abbiamo, assicurarli del nostro particolare affetto e della
nostra preghiera, animarli alla fedelt e alla fiducia, mentre nuovamente
manifestiamo la nostra ferma volont di nulla omettere di quanto nelle
possibilit di questa Sede Apostolica a sostegno del loro buon diritto
ed a tutela dei fondamentali diritti di ogni popolo e di ogni persona
umana.
Inquietudini e speranze
Se passiamo^ considerare il panorama che il mondo offre, sul finire
del presente anno, e le previsioni per quello che sta per incominciare,
Acta Pauli Pp. VI 39
non possiamo nascondere la nostra preoccupazione per certe inquietudini
che qua e l si manifestano e che potrebbero mettere in pericolo la tran-
quillit, se non generale, almeno di alcuni territori.
Vogliamo, ad ogni modo, confidare nella buona volont e nella
saggezza di coloro che presiedono ai destini dei popoli, ed in particolare
di quelli sui quali gravano le maggiori responsabilit nelFevitare con-
flitti e salvaguardare la pace. Per parte nostra, confermiamo il nostro
impegno al servizio di uno scopo cos nobile e tanto necessario, e la
volont di continuare ad offrire tutta la collaborazione a noi possibile
a quanti sinceramente con noi condividono pensieri di pace e auspicano
una attiva, benefica solidariet fra i popoli.
Con un profondo sentimento di sollievo e di soddisfazione bench
oscurato da timori non ancora sufficientemente sopiti abbiamo visto
avviarsi alla fine i combattimenti, che cos a lungo hanno insanguinato
il Libano. Il nostro pensiero va a quanti di tali combattimenti sono
stati vittime ed a quanti ne risentono tuttora, nella carne e nello spirito,
le dolorose conseguenze. Gli sforzi della buona volont di tutti i respon-
sabili debbono ora essere diretti alla soluzione dei problemi che hanno
originato il conflitto ed all'opera della ricostruzione : la Santa Sede,
che ha procurato gi di fare il possibile a tale intento, continuer
volentieri a dare tutta la sua collaborazione volonterosa.
nostro auspicio che la ricostruzione materiale e la ripresa della
normale vita del Paese siano accompagnate da una non meno intensa
ripresa nell'ordine spirituale e morale : sicch l'immagine del Libano
torni a risplendere quale esempio di rispettosa e fruttuosa convivenza
fra comunit distinte per confessione religiosa, ma unite nell'amore alla
patria comune e alle sue nobili tradizioni.
La crisi libanese ha messo ancor maggiormente in risalto l'urgenza
che sia risolto, nel suo complesso, l'annoso problema del Medio Oriente,
sicch possa finalmente essere superato, in spirito di giustizia e di equit,
lo stato di pericolosa tensione che permane nella regione. Opinioni
autorevolmente espresse hanno giudicato particolarmente propizio, alla
ricerca di una composizione negoziata, il momento presente. Ci augu-
riamo che ci risponda alla realt e, soprattutto, che tutti i responsabili
vogliano e sappiano avvalersene. Noi non possiamo, in questa prospet-
tiva, non ripetere l'auspicio e non ricordare ancora una volta l'esigenza
che per il rispetto dovuto al diritto, e per la solidit stessa della
pace una adeguata soluzione sia trovata al problema dei Luoghi Santi
40 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
cristiani, come pure di quelli ebraici e musulmani, ed in primo luogo
al problema di Gerusalemme.
Non vogliamo omettere di accennare alla questione della Rodesia.
I recenti avvenimenti, che hanno portato alla ribalta la figura di un
Presule Mons.Donald Raymond Lamont, Vescovo di Unitali impe-
gnato sino al sacrifcio nella rivendicazione dei diritti della popolazione
autoctona, ci spingono a farlo. Ma ci muove, soprattutto, la speranza
che la Conferenza indetta per risolvere il problema rodesiano possa,
con la necessaria sollecitudine, portare a positivi risultati, in modo da
assicurare reali condizioni di giustizia, di pacifica convivenza e di buona
collaborazione tra tutte le popolazioni del Paese. Tale l'auspicio che
noi, per l'affetto che portiamo all'Africa, fervidamente formuliamo.
Questo rapidissimo sguardo al mondo che ci circonda sarebbe troppo
incompleto se nulla dicessimo dell'Italia, a Noi, e per tanti titoli, cos
vicina. Non per riferirci qui ai problemi della sua vita nazionale, che
pure seguiamo con particolare interesse e non senza trepidazione. Vo-
gliamo invece alludere al lavoro, al quale per parte sua la Santa Sede
si volonterosamente prestata, per una revisione del Concordato Late-
ranense che faccia di questo storico atto di conciliazione uno strumento
meglio idoneo a garantire, nelle odierne circostanze, il corretto e amiche-
vole rapporto fra lo Stato e la Chiesa : cosa, ancor pi che altrove,
necessaria in un Paese nel quale storia e realt presente esigono che
entrambi sappiano non solo lealmente riconoscere i rispettivi spazi di
competenza, ma mantenere altres salva la mutua autonomia ed indi-
pendenza la strada dell'armonia e della buona cooperazione, per la
pace religiosa e per il vantaggio spirituale e morale del popolo. Tale
lo spirito e l'intendimento con il quale la Santa Sede si accinta dan-
done prova concreta con il suo atteggiamento all'opera della revisione
consensuale del Patto : e non animo di rivendicazione di privilegi, o sete
di predominio, come da qualche parte si voluto con manifesta ingiu-
stizia insinuare. Facciamo voti che l'iniziativa, di portata realmente
storica, possa presto giungere a felice conclusione.
II. La Chiesa in se stessa
E ora, sull'atto di gettare lo sguardo sulla vita della Chiesa in se
stessa, non possiamo non ricordare brevissimamente gli avvenimenti he
hanno caratterizzato Panno che sta per concludersi.
Acta Pauli Pp. VI 41
Fatti salienti dell'anno
E non possiamo anzitutto non riandare col pensiero all'irradiazione
di santit, che, a continuazione ideale di quel grande movimento di
preghiera che stato l'Anno Santo, si come riversata sul mondo nei
modelli di eroica vita cristiana, da Noi proposti a tutti i nostri figli,
anzi a tutti gli uomini : i nuovi Santi, Beatrice da Silva Meneses,
Vergine, Fondatrice delle Monache Francescane della Santissima Con-
cezione di Maria, e Giovanni Ogilvie, Martire, della Compagnia di
Ges, canonizzati rispettivamente il 3 e il 17 ottobre; e i nuovi Beati,
Leopoldo da Castelnuovo, Confessore, dell'Ordine dei Frati Minori Cap-
puccini, il 2 maggio scorso, e la Carmelitana Scalza, Maria di Ges
Lpez de Rivas, Vergine, contemporanea e consorella di Santa Teresa
d'Avila, il 14 novembre : sono raggi che ci giungono da epoche remote
nonch da quella contemporanea per confortarci nella preminente ricerca
di Dio, nell'amore ai fratelli, che caratterizza la vita della Chiesa fin dal
comandamento nuovo 6 ricevuto ineffabilmente dal suo Divino Fon-
datore.
Cos ricordiamo le giornate di fede eucaristica, che abbiamo vissuto
con la celebrazione del Congresso Eucaristico internazionale di Filadelfia,
culminante, la domenica 8 agosto, in una profonda unione di preghiera
attorno all'altare della Messa che ci ha uniti dalla citt del miracolo,
Bolsena, con le folle convenute nella citt statunitense per la conclu-
sione del Congresso. Se la santit il cuore della Chiesa, essa trova il
suo alimento continuo nella rinnovazione eucaristica del Sacrificio del
Calvario : qui il culmine dell'esistenza cristiana, qui la pienezza della
comunione nell'unica fede, qui l'apoteosi visibile della vita comunitaria
della Chiesa, come la fonte inesausta del rinnovamento interiore, che
continuamente deve operarsi nel segreto di ciascuno dei fedeli.
Vorremmo ancora almeno menzionare fatti salienti e significativi,
dell'anno ormai al tramonto : la chiamata di venti nuovi Membri, pos-
siamo ben dire da ogni parte del mondo, a far parte del Collegio dei
Cardinali come espressione visibile e culminante, dicemmo il 24 maggio,
dell'esperienza di fede vissuta durante l'Anno Santo, della collegialit
messa in nuova luce dal Concilio Vaticano II , e della fedelt alla Chiesa.7
E il ricordo di questa accessione di nuovi Cardinali non ci fa dimen-
6 Gv 13, 34. 7 Cfr. A.A.S. 68 (1976), pp. 387 s.
42 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
ticare i vuoti dolorosi che, lungo Panno, si sono creati nel vostro vene-
ratissimo e rappresentativo Collegio Cardinalizio.
Ricordiamo altres il passaggio delle Chiese di un intero Continente,
vogliamo dire la giovane e dinamica Australia, al diritto comune; la
riunione del CELAM a Portorico; gli atti incessanti della Santa Sede,
tra cui piace ricordare la recentissima ristrutturazione, che d loro la
definitiva fisionomia ad essi spettante di due organismi della Curia
Romana, istituiti dopo il Concilio : il ((Pontificium Consilium pro Lai-
cis )), unitamente al Comitato per la Famiglia, che a questo fa capo, e
la Pontificia Commissione (( Iustitia et Pax .
Vitalit della Chiesa
Ma lo sguardo si dilata a tutta la Chiesa, in questo particolare mo-
mento. Essa segno di speranza e sicuro punto di riferimento, oggi spe-
cialmente, quando si moltiplicano segni inquietanti e paurosi di una
societ che sembra usare del dono stupendo e fragile della libert per
divenir schiava di ideologie pervertitrici, alle quali soccombere senza
resistenza. Il terrorismo freddamente organizzato da oscure forze, che si
nascondono vilmente nell'ombra, semina la morte, costernando la coscien-
za dei pi, inerme e disorientata, in tante nazioni del mondo; in non
pochi paesi gli istituti di pena sono diventati scuola di delinquenza.
Eppure, di fronte a tutte queste minacce ricorrenti, di pensiero o di
azione, che sembrano voler disgregare l'ordinata vita pubblica e le forme
della sua pacifica convivenza volta al bene di tutti, la Chiesa non cessa
di essere il signum elevatum in nationibus procul . 8
La sua vitalit pacifica e maestosa come lo scorrere di un grande
fiume di pace messianica, effuso dal Signore ;9 e questa vitalit si mani-
festa nella difesa del patrimonio della fede, che la Chiesa con cura
gelosa custodisce intatto, come la pupilla dei propri occhi, dalle critiche
corrosive e dalle interpretazioni in qualunque modo riduttive, come dai
pregiudizi e dalle chiusure preconcette, che in un caso e nell'altro si
risolvono sempre e soltanto nella disobbedienza ai legittimi Pastori del
corpo episcopale e all'umile successore di Pietro che sta alla loro testa.
Si manifesta, questa vitalit, nella tutela impavida e intemerata della
Legge morale, inscritta nel cuore dell'uomo e garantita dalla Rivelazione
dell'Antico e del Nuovo Testamento : e ci avviene mediante l'insegna-
8 Cfr. Is 5, 26; U, 12. 9 Cfr. Is 66, 12.
Acta Pauli Pp. VI 43
mento di questa Sede Apostolica che non teme n il rumore, n l'osti-
lit, e tanto meno l'umiliazione e l'ironia di quel mondo per cui Cristo
non ha pregato come per i suoi discepoli1 0 ma che pur ha amato fino
a dare la sua vita per esso 11 nel proclamare il diritto alla Vita, l'indis-
solubilit del matrimonio, le norme sane, ascetiche e liberatrici della
vita sessuale. Si manifesta ancora, questa vitalit, nell'impulso evange-
lizzatore che sorregge la Chiesa nella sua missione, e ch'essa a sua volta
sostiene con sforzo immane per essere testimone tra i popoli della verit
e della santit di Dio ; si manifesta nelle varie forme della vita ecclesiale
e religiosa ; nella fedelt delle famiglie agli impegni quotidiani in cui si
esplica la grazia sacramentale del matrimonio ; nella fecondit spirituale
delle anime consacrate; nel fervore che permea i giovani specialmente
con lietissimi sintomi di bont incoraggiante, di pensosit costruttiva,
di coscienza comunitaria ; nel lieto risveglio delle vocazioni sacerdotali e
religiose, in particolar modo all'apostolato missionario e alla vita con-
templativa.
Immutabilit del deposito e sviluppo vivente nella Chiesa
Questa vitalit della Chiesa, di cui abbiamo ogni giorno tacite ma
significative e consolantissime prove, si pu paragonare alla vita orga-
nica che pulsa nell'universo. Come un grande albero, che ha le estremit
profondamente affondate nel suolo che da secoli lo nutre, anche la Chiesa
getta le sue radici nel passato, per giungere fino a Cristo e agli apostoli.
In questo senso indubitabile ed irragionevole contestarlo l'im-
mutabilit del deposito, che la Chiesa custodisce nel proporre il dogma,
la morale, e la stessa liturgia nel principio luminoso della lex orandi,
lex credendi . Una rimane la vita delia Chiesa, stabile e salda, perch
(( unum corpus et unus Spiritus ... Unus Dominus, una fides, unum
baptisma. Unus Deus et Pater omnium, qui est super omnes et per omnia
et in omnibus nobis . 1 2 In questa linea noi siamo stati finora, noi siamo,
noi saremo sempre, secondo le parole di Paolo : solliciti servare uni-
tatem Spiritus in vinculo pacis 1 3
Ma come questa immutabilit nasce dalle radici stesse della Chiesa
che attingono la loro linfa dal passato, mediante il Cristo, fino a giun-
gere al seno stesso di Dio, cos essa non assolutamente in contrasto con
1 0 Cfr. Gv IT, 9. 1 1 Cfr. Gv 3, 17; 6, 51; 14, 31. 12 Ef 4, 4 ss. 13 Ih. 4, 3.
44 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
la vita che da quelle radici pullula e fiorisce. Non c' contrapposizione
alcuna tra vita e immutabilit ; al contrario, la vita che assicura l'im-
mutabilit essenziale di un essere vivente. L'immutabilit della pietra,
della materia insensibile, tutt'altra cosa da quella che assicura l'iden-
tit continua dell'essere vivente attraverso la sua crescita fsica e intel-
lettuale, e nel suo confrontarsi con le circostanze dell'esistenza. Una
pianta, un corpo organico, restano sostanzialmente gli stessi a mano
a mano che crescono. l'antico e sempre calzante paragone di Vincenzo
di Lrin a tutti noto ; 1 4 l'idea che gi era stata illustrata da Cipriano
con immagini suggestive : Ecclesia Domini... ramos suos in universam
terram copia ubertatis extendit, profluentes largiter rivos latius pandit :
unum tamen caput est et origo una et una mater fecunditatis succs-
sibus copiosa . 1 5 Dalle radici profonde si sviluppano i rami di uno stesso
tronco, sempre antichi e sempre nuovi : dalle linfe del passato essi si pro-
tendono verso l'avvenire, in avanti, per raccogliere gli stormi degli
uccelli che vi cercano ombra e riposo.16 Lo sviluppo essenziale nella
vita della Chiesa.
Contrastanti deviazioni dopo il Concilio
La Chiesa rimane immobilmente fedele a se stessa; ma al tempo
stesso essa si arricchisce continuamente. Di qui si dimostra la fecondit,
la necessit, il ruolo del Concilio Vaticano II , che, non meno di tutte
le altre assise ecumeniche, ha dato una risposta chiara, dogmaticamente
ineccepibile, pastoralmente prudente e innovatrice, alle istanze degli
uomini del nostro tempo. Non si potrebbero ragionevolmente mettere in
dubbio i suoi risultati positivi, anche se, com' sempre avvenuto nella
vita della Chiesa, vi sono state e vi sono penose deviazioni, che, pur pro-
cedendo forse da sentimenti nobili, provocano nella Chiesa conseguenze
assai gravi : da una parte, lo sviluppo della Chiesa inteso in un senso
tale che non si riesce pi a scorgerne i confini, tanto che se n' persa la
stessa nozione; dall'altra, invece, un malinteso motivo di fedelt porta
a negare e a rifiutare ogni sviluppo, contro l'evidenza stessa della tradi-
zione vivente della Chiesa. Nell'uno e nell'altro caso il male nasce fon-
damentalmente, oltre che da una vera mancanza di umilt e di obbe-
dienza, dall'ignorare di fatto la garanzia assicurata allo sviluppo, nella
14 Commonitorium Primum, 23; PL 50, 667 s. 15 De unitate Ecclesiae, 5; PL 4, 518. 1 6 Cfr. Mr 4, 32.
Acta Pauli Pp. VI 45
continuit, dall'Autore medesimo della Chiesa : si pretende di farla da
giudici, da soli, di ci che sembra essere o meno nella linea autentica
della tradizione.
La tradizione
Certo, l'immutabilit della fede oggi messa in pericolo dal relati-
vismo in cui alcuni autori sono caduti. Ma, in opposizione a tale atteg-
giamento, noi abbiamo fermamente ricordato che la rivelazione divina ha
un senso preciso e determinato, un'immutabile verit, che ci proposta
da credere da parte di Cristo, della tradizione apostolica e degli atti
del Magistero ; e abbiamo ammonito che nessuna ermeneutica ha il diritto
per adattare la Buona Novella a mentalit che differiscono secondo
le epoche e gli ambienti di sostituire a questo significato altri pretesi
significati equivalenti, bench parzialmente opposti, o funestamente ri-
dotti.
Eppure ci si obbietta e lo diciamo con grande pena che varie
dottrine o direttive del Concilio Vaticano II , da noi confermate e riprese,
si distaccano dalla fede tradizionale. Non possiamo soffermarci sui di-
versi punti, tanto pi che non abbiamo mancato di farlo altre volte :
ma vogliamo almeno menzio