88
1
1
2
3
Adversaria Coruptiae
( T etratka z a korupci ja )
verzija na makedonski jazik
Ovaa kniga e del od proektot “Adversaria Coruptiae”, koj e poddr`an od FIOOM
4
Izdava Asocijacija za gra|anska tolerancija i sorabotka – Prilep (AGTIS)
“Pirinska” – 62 7500 Prilep
Adversaria Coruptiae
(Tetratka za korupcija) verzija na makedonski jazik
Aleksandar Cvetkoski & Kreativen tim na AGTIS
Za izdava~ot Dejan Kumpanioski
Likovna ilustracija i
kreacija Toni ^atleski
Organizacija
Blagica Cvetkoska
Ureduva~ki odbor Pare Zareska Xane Kre{ova Ermira Re{idi Sowa Adam~eska
Lektura @aklina Ba{eska - Ne{koska
Kompjuterska priprema i web
prezentacija Dejan Kumpanioski
Kreativen tim
Pecko (H) To{eski Nata{a (H) Bogoevska
Mirjana Kostoska - Ilioska Viktor Galeski Tawe Hiro{ima Risto Hiro{ima Raza Hiro{ima Pula Hiro{ima
Prevod na albanski jazik D-r Mustafa Ibrahimi
Partneri vo proektot Forum na albanska `ena –
Tetovo
Pe~ati “Tireks” – Prilep
Tira` 1400
5
Adversaria1 Coruptiae
Kolku ne{to da se pi{e! Na ~ovek, koga mu se pla~e i ako e razumen, toj treba da pla~e. Toa (razumot i mudrosta od
kooperaciski vid) ne e odlika na AGTIS – ovci, a posebno na Hiro{imci, pa koga “ne ni te`i mozokot”, mo`eme da si dozvolime da se smeeme, na ona za {to treba da pla~eme. Toj vid smeewe,
koe e pervertiran pla~ }e go najdete odavde, pa do krajot na ovaa kniga. A temata aktuelna, pa s# prisutna, pa u{te seto toa na kvadrat: korupcija ili u{te poto~no – korUPScija.
^etiri latinski:
“Quae fuerant vitia, mores sunt.”
(Nekoga{ {to bea poroci, sega se obi~ai.)
“Qualis rex, talis grex.”
(Kakov kral, takvi podanici.)
“Qui non prohibet, cum potest, iubet.”
(Koj ne spre~uva koga mo`e, odobruva.)
“Qui proficit in artibus et deficit in moribus, plu s deficit quam proficit.”
(Koj napreduva vo znaewe, a nazaduva vo moralot, pove}e nazaduva, otkolku {to napreduva.)
1 Kniga ili tetratka vo koja se vnesuvaat podatoci, koi podocna }e bidat sredeni.
6
Edna makedonska:
Najmnogu ja uni{tuvaat (dr`avata) tie na koi najmnogu im treba, ili -
“Davam kralstvo, oti sum kow”.
7
Edna – dve univerzalni:
Pu{eweto e zabava,
mo`e da bide i seks,
no samo incidentno.
Ako e toa pravilo, toga{ se raboti za prostitucija.
Darovite se izraz na vnimanie,
mo`e da bidat i politika,
no samo incidentno.
Ako e toa pravilo, toga{ se raboti za korupcija.
8
9
Voved
Vo ovaa kniga ni{to ne e doka`ano i ako vi se ~ini vistinito – vie imate problem, a ne jas. Jas pi{uvam zaradi 20 procenti {to mi pla}a pe~atnicata, za sekoj prefrlen denar – normalno: Bez danok.
Inaku, jas mirno spijam bidej}i sum nekoruptiven – nema takva korupcija {to nema da ja zemam. Vie mislite poinaku ???
Zna~i, nema dr`avata problem so nas, tuku nie so nea. Dolgo vreme dr`avata ni gi rasipuva biznisite, pod izgovor deka sme bile korumpirani. Zaradi toa i ja rasipavme.
Nam taa i ne ni e potrebna, nie si imame pari za s#: si pla}ame telohraniteli – namesto policija, si pla}ame zabari od Oksford vo [vajcarija, namesto na{ite, koi gi kupile diplomite, lekari – privatnici, privatni {koli… Nemalo parkovi? Nie si imame svoi! Nemalo ubavi ulici? Nie si imame xipovi! Na{ite deca sakale da si igraat so drugar~iwata? ]e im kupime drugar~iwa! Ma, ako treba i }e im napravime! Nie imame s#, zatoa {to mo`eme s#… Pokraj vakov dr`aven aparat… Navistina mo`eme, zatoa {to samo tie se polo{i od nas.
No, zaludno e praznoto filozofirawe, tuku da vidime od {to se `ivee:
KRATOK KURS ZA PEREWE PARI
Eden od najgolemite problemi na tranzicionite op{testva e DDV – to, zatoa {to ti go obezvrednuva pereweto i toa sekoj pat, koga }e proba{ da “gi svrti{“. Sekoj normalen }e ti bara golem procent za properuvawe, a ti ve}e ima{ obvrski kon {efot i site drugi “upateni”. Vo prevod, tebe }e ti ostane materijal za “marmelad od {ipki.”
10
Toa ti e kako fleka na “xi{“- tkaenina, na roze osnova, so modri rozi, onie od poevtinite, na koi im se pere bojata. Ako go “kuva{“ na visoka temperatura, bojata “pu{ta” i s# }e zaebe{, a ako go ostavi{ na “mlako”, flekata ostanuva i u{te pove}e se zgolemuva.
Pa taka, {tom e fleka, bara hemiski tretman. Nekoi probale i so pogolema ma{ina za perewe, pa kupile “Favorit”, bidej}i “pere nemogu}e stvari”, no se zaebale. Najdobar na~in e hemiskiot.
Hemiskiot na~in predviduva DVOJNO DEJSTVO: Zloupotreba + Potperuvawe + Peglawe2.
({to e ovaa sabota`a? – izlegoa tri)
Hemiskiot na~in na perewe, potperuvawe i ~istewe na pari~nata materija vo 13 ~ekori:
I bidej}i “xabe kniga bez reklama”:
I DA NE SAKATE DA GO GLEDATE - ]E GO GLEDATE I DA NE SAKATE DA GO SLU[ATE - ]E GO SLU[ATE
NOVIOT ALBUM NA: EKSTRA KORUPTINA so naslov “Ne si go potkradaj Koqo dr`av~e”
2 Popularno nare~eno ZPP
11
− Bek tu d’ rabotu,
Priprema: Kreira{ {ansa za nekoja itna nabavka za tvoeto minist... mislam... firma. Nao|a{ na~in da pobara{ abnormalno golema koli~ina od toa. Najdobar na~in e na svojot {ef da mu ponudi{ del od biznisot, no da ima i za onie “pogore”. Ili, ako e (i bidej}i e) sueten, re~i: “Mi ka`aa onie od podolu deka ne ni treba Mnogu od toa”: Rezultat - zagarantiran.
Postapka 1: Dezinfekcija na inicijantite (“klientot” i rabotnikot vo peralnica). Ovaa faza se raboti vo kafeana, kade so razni vidovi denaturaliziran alkohol (rakija, votka, xin, kowak, viski…), inicijantot se pere odnatre, pa se balsamira so mrsnotii (skara, {irden, pe~ewa od site vidovi). Ovaa faza ima i psiholo{ko dejstvo vrz inicijantite, koi moraat da se ~uvstvuvaat ~isto, iako so saati se “proseruvaat”, dodeka sobiraat hrabrost.
Postapka 2: Glumewe nevinost posle prvite 100 bra~ni no}i. Ovaa faza se sostoi vo “guveewe” i ~ekawe na predlozi od sprotivnata strana, koi ti }e gi krsti{ “genijalno, pa kako ti tekna”?! Vo ovaa faza, inicijantite se pod dejstvo na gasovi od tretmanot so masnotii i mlakiot {pricer, pritisokot deka }e gi kara `enata, ako brgu ne se pojavat doma i stravot deka na trpezata }e se priklu~i nesakana li~nost, pred koja nema da mo`e da se muabeti.
Postapka 3: Se sostoi vo kritikuvawe na korumpiranoto op{testvo, kradcite, “pera~ite na pari”, koi premnogu “perat” i ne ostanuva ni{to “za narod”. Vo ovaa faza, se izrazuva zadovolstvoto {to si se “fatil” so taka “~esen” tip/ka kako sogovornikot i deka vie zaedno ~uda }e napravite, za narod, za dr`avata i normalno – za sebe – “pa ne sme samo nie ovci”.
12
Postapka 4: Vo ovaa faza, koga sopira~kite popu{taat, dobro e da se zeme vo predvid i sprotivnata opcija: [to ako n# fatat? Vo ovaa prigoda treba da se govori kako }e se minimiziraat rizicite, odnosno, kogo poznavate (ste go ~estele, “podma~kale”), kogo od politi~kiot `ivot poznava{, koj bi ti se na{ol, ako “vozot trgne nadolu”… so zadol`itelen zaklu~ok deka - NIKOJ NI[TO NE NI MO@E (vo takva prilika dobro e da se “podma~ka” disk – kelnerot da ja pu{ti onaa: “Ne mo`e nam niko ni{ta, ja~i smo od sudbine”).
Postapka 5: Ova e kriti~na faza, koja nastanuva na granicata od pijanstvo i nema nikoj
to~no da se se}ava na ni{to, osven deka “dogovorot padnal”. Ovaa faza ima implikacii vo idnite kavgi so “ortakot” okolu kvalitetot na ispranite “pariwa” (~itaj -procentot), i zatoa e bitno da ne si mnogu pijan, za da se seti{ na ona {to tebe ti odgovara, odnosno, da bide{ dovolno pijan da ne se seti{ na ona {to ne ti odgovara!
Postapka 6: Povra}ewe vo sloboden stil, ~estewe na cela kafeana i sli~ni balkanski specijaliteti, koi kelnerot ne gi slu`i, a silno deluvaat na dobriot imix na kafeanata i inicijantite: “Ma toj e bre tip, da go vidi{ kako povra}a grbno”.
Postapka 7: Raspi{i tender, so ponudi vo zatvoreni koverti, so {ifra na aplikantite. - Potpostapka 7/1: Obezbedi nekoj da im se javi na site aplikanti, i da gi sovetuva na “visoki” ponudi za da im svr{i rabota, pa da ima i za nego.
Postapka 8: “Pod koja {ifra go podnese proektot?”
- Potpostapka 8/1: Izla`i go {efot za 5-6 procenti, zatoa {to nema da ti ostane ni{to.
Postapka 9: “Da ne ja duvne vo stranstvo” ili nervirawe okolu toa koga }e go dadat tvojot del. “Ne gospodine... da, s# u{te ne se pojavuva... Da mu pratime inspekcija? Da ne e malku rano?”
13
Postapka 10: “Gospodine, ve ~eka prijatelot”. “Neka vleze odma”. “Ah, dojde – podobro nekoga{, otkolku nikoga{... [to si bre brat nevesel, a? Donese {to treba{e? Da, da s# e tuka... Oti ne}e{ viski?”
14
- Potpostapka 10/1: “A koj ste vie? Ne mo`ete vaka da vleguvate vo institucija, vo kancelarija, koga imam deloven sostanok ... “ Imate gre{ka... jas sum funkcioner.. ~ekaj da se javam kaj gospodinot ... me ~eka vo policija? Drage, zemi si go kufer~eto... a zo{to vie da go zemete... Drage, {to e ova? Ka`i im deka e tvoe kufer~eto. Od kade sega diktafon pod masa. Ova e ne{to partiski, }e videte koga }e vi svikam pres...”
Postapka 11: Advokatot te sovetuva da “dade{ ne{to” za da se podma~kaat sudiite: “Seta sre}a {to kaj nas nema porota, }e me ogolea.” “Dobro me sovetuvaa da ostavam ne{to za vakvi slu~ai.” Da ti dadam 100 evra za eden telefonski povik? E, ovaa dr`ava pliva vo korupcija...“@eno prodaj go mercedesot, da ne tro{ime od “ke{ot”, }e treba za ponatamu... si go prodala ve}e....pametna moja... a koj govori od tamu? Molam...Qubovnikot? Ne srce’.. ne, ne, ne mo`e{ da svedo~i{ protiv mene - `ena si mi. [to ima vrska {to se razvedovme? Pa toa be{e zaradi vtoriot dr`aven stan. A {to ti vetija da svedo~i{... moeto mesto???”
Postapka 12: “Kako ne zema mito? Da ne e toj od Finska?” Toga{ doznava{ deka onoj nekoj, koj “moral da padne za primer” si ti – BINGO!
Postapka 13: Mu go ~estita{ rodendenot na {efot so pesnata “Do|i da ostarimo zajedno”, a potoa go zema{ vazelinot.....
E, ovde “bara” reklama...
Magija na pereweto – {amponot “Korupton”
15
16
Vo sloboden stil: Wutnovi zakoni za korupcijata Mito = pozicija h zabrzuvawe vo bogatewe
“Deca! Za 8-mi Mart nemojte da mi nosite darovi”- im rekol u~itelot na decata ...
Zakon za dr`avata: Ako si umetnik na mitoto, Makedonija e tvoe ateqe.
Zakon za u~enicite: U~i, u~i i samo plati!
Zakon za `albite na korupcija: Poplakite za slu~ai na korupcija se isto proporcionalni so nevolnosta na onie, na koi im se poplakuva{.
Zakon za dr`avna religija: Nie sme pravoslavna dr`ava – site se krstat nad borbata protiv korupcijata.
Po~naa da se krstat duri i Albancite! Zakon za privlekuvawe na sli~nostite: Od Vodno najlesno se odi - vo rajot.
Zakon za razli~nostite: Ako razli~nostite se privlekuvaat, Vodno odi so Idrizovo.
Zakonot na Angelina Hiro{ima (}erka na admiistrativci): S# se menuva s# te~e, no administracijata i - pak mito vle~e.
Zakon za modata i mitomanstvoto: “Carot e gol!” Da `ivee modata!
Edna “narodna” za doverbata: Podobro kovert v’raka, otkolku plac vo centar – na po~ek.
17
Najdobriot politi~ko – antikorupciski slogan: NIE PRAVIME SE ZA
(Koj kopuk ja “rede{e” knigava, vidi od kade ni po~na u~ebnikot)
U~ebnik po fizika za II godina nenaso~eno (vo sloboden pad) obrazovanie Merewe na korupcijata vo uslovi na prose~na relativna vla`nost
Korupcijata se razviva vo uslovi na povolni klimatski uslovi, a posebno pri maksimalna
vlaga. Zaradi toa, taa ne se meri uspe{no bez da se ima predvid deka e taa (korupcijata) povrzana so sredinata od kade {to poteknuva.
Isto taka, od naukata e poznato deka taa se razviva i vo kisela i po bazna PH sredina, no najbitno e da ima “klima” za razvoj na korupcijata, odnosno da “ima vlaga” vo dr`avata za nejzin nepre~en razvoj.
18
Kako dobri podlogi za razvoj na korupcijata, mo`at da se napomenat: - preop{ta i bezli~na osnova, koja mnogu se koristi vo politikata. - “nepotisti~ka sredina”, koja ne e zasitena so pot od mnogu rabota (“nepotisti” –
lu|e, koi ne se potat koga la`at). - spoil sistemi na bazna sredina. Va`no e da se napomene deka vo spoil sistemot
baznata sredina e najva`na, zaradi toa {to vo sprotivno, na politi~arite mo`e da im dojde “kiselo”.
- Netenderska sredina, so namalen procent na otvoreni o~i. - Premnogu ~ista i od sudovite nezagadena kriminalna sredina. - Komisiska sredina zagadena so golem procent na skapi parfemi - Profesorsko - docentska sredina (od angliskoto “Do cent” – koga studentite
zakinuvaat od “xezata”). - Ginekolo{ko – lekarska me{ana PH sredina. - Novi i kombinirani sredini
Vo Makedonija se prisutni site ovie sredini za `ivot na korupcijata i razvojot se ceni na 82 procenti od celoto, (samo plati DDV).
1. Indeks za prepoznavawe na korupcijata Korupcijata najdobro se prepoznava po indeksot. Indeksot mo`e da se definira na dva na~ini:
- kako odreden del od celoto, a “celo e koga ima s#” - kako tetrat~e, vo koe se vpi{uvaat ocenki, so odredena visina, vo zavisnost od
roditelite na studentot, ili nadvore{niot izgled na studentkata
19
Korupcijata u{te podobro se prepoznava i po diplomata, i taa se definira kako: Ropa~luk na profesorite2 = dadeni evra Ropa~luk na studentot {teta vo op{testvoto Diplomata e merliva i niz drugi merki:
- Ste~aj; nedoma}insko rabotewe; me{awe maslo i nafta; - Prelevawe od op{to vo posebno (od “dr`avno” vo “privatno”)
Ovoj na~in na merewe na diplomite e najprisuten vo poslednite 58 godini.
2. Edinici merki za prepoznavawe na korupcijata
1 DJ&KOV Ovaa edinica e najpreciznoto merno sredstvo na vlasta, koe e dosega izmisleno i ja
definira korupcijata vo masa, bez da se zanimava so poprodlabo~eni analizi. Slu`i za postignuvawe nevinost posle dolgogodi{no kurvawe i vo industrijata za proizvodstvo na roze boja. Zatoa i go narekuvaat “Roze faktor”, no toa ne e nau~na terminologija.
Ovaa edinica e osnovno merno sredstvo vo Agencijata za [abloni, Letargija, Avioni i Korupcija (A[LAK), koja e vo sostav na Javnoto obvinitelstvo (okolu 7.000 kilometri jugoisto~no od Grini~). Izvedeni merki:
- 1 “Nemam poim”; 1 “Ne sum odavde”; 1 “Mene ne mi se slu~uva”; 1 “Plati, pa krati” Primenata na site ovie merki doveduva do postignuvawe na standardot ISO i Haso 0.0007,
{to ni ovozmo`uva prepoznatlivost na golemite pazari vo Uganda, Ju`en Pol i Evropa (samo podvodnite predeli).
20
21
Pogolema edinica merka, so koja se meri intergalakti~kata korupcija:
1 Partiski komesar Ovaa edinica e vospostavena 1946 godina i se definira kako:
Broj spleteni ~orapi za
partizanite Let kon yvezdite
Broj na kumrove~ki poseti H
Broj Grabe`i so sudska za{tita Denes e ovaa merka revidirana i se definira kako:
Broj kolnewa za Makedonija Kajgana od staro-nova Garnitura Pro~itani knigi
H Broj “Skr{eni jajca za idejata”
Odnosot na starata i novata formula e vo odnos: 1 : 0,1 Drugi narodni merki: 1 }uti i traj = 1 Me~ka/lozje Ideal na sekoj Makedonec Dr`avna – sede~ka rabota, so mala plata i pone{to “malku od strana”.
Objasnuvaweto na Keti Hiro{ima
Bojku izbegal od strav od korumpiranite sudii.
22
23
Po~ituvana Komisijo: Ova e pekol od korupcija! Koj be{e? Nekoj furnaxija!
Dilemata na Stevo: Dali e podobro da ima pove}e - gra|anski odgovor3?
Vesti od ekonomijata: Grade`nata firma “Let vo mesto” ja po~na izgradbata na dupka vo vodata vo
Ohridskoto Ezero. Grade`nata operativa e postavena na zemji{teto, koe go donira Vladata i se nao|a na Ohridskiot breg, a pripa|a na petta klasa, pa zaradi neplodnosta e dadeno na koristewe. Goleminata na zemji{teto od 20 hektari ja odredi Komisijata pri vladata za Zagrevawe na ma{ini, koe oceni deka e potreben tolku prostor za utrinsko zagrevawe na ma{inite. Zaradi taa odluka, vladata re{i i da & kupi ma{ini na firmata, za da se iskoristi prostorot.
Luti na odbivaweto na Svetska Banka okolu pobaraniot kredit od strana na firmata “Let vo mesto”, vladata na taa firma i odobri kredit za izgradba na dupkata, so grejs period od 8.000.000 godini i godi{na kamata od 1%.
Rabotni uspesi: Sve~eno se~ewe na lentata na fabrikata i otpu{tawe na 300 rabotnici.
Sve~eno pu{tawe vo pogon na ste~ajot. Naivnost od minatiot vek: “Krivo sedi – pravo sudi”.
Mali oglasi: Mestam tenderi po ku}i.
3 Gra|anski odgovor: Go fatila policijata, go pretepala i ovoj odgovoril se {to znae.
24
Izvadok od tolkoven re~nik na (i premnogu) poznati izrazi MITO:
- Alternativna finansiska transakcija (AFT) - Podruguzinski delovni plasmani (PDP) - Topol obrok za “upateni” - Delovna alternativa (DA) - Kompenzaciska zdelka za fateni vo nedozvoleni transakcii (KZFNT) - Dar za blagodarnost za svr{ena rabota - Vau~erska moronsko - rigidna obligacija (VMRO) - Dar za rabotata da se svr{i - Saglam delovni sistemi za ma|epsuvawe (SDSM) - Nadoknada za profesorite, koi moraat da slu{aat gluposti od studenti - Demokratska partiska amnezija (DPA) - Radost za {alterski rabotnici - Labavo pravdawe (LP) - Pravo na prva (???) bra~na no} - Fond za starost - Li~na “drpni” politika (LDP) - Snao|awe vo `ivotot - Peace keeper
25
RU[VET: - Iskompleksirano mito - Vonbra~no dete na korupcijata - Dnevni tro{oci za inspektori - Trening na u~enici za davawe mito - Nova pari~na edinica vo Makedonija
APSTINENCIJA:
- Den bez mito APSTINENCIJALNA KRIZA:
- Nervoza {to nemalo mito MORAL:
- Kradel oti moral PATOLOGIJA:
- Nauka za pati{tata za borba so korupcijata POSVETENOST:
- Mito za popovi i verski lica
26
Epopeja na makedonckio Narod Od Stevo (H) Cepanica
Tom I
“ R e n e s a n s e n d o r o m a n t i ~ e n ”
Mi tovari Sla|a tri tovari akti, Tri tovari akti, mamo artefakti, Pa kaj Vlada na pe~alba mi idet,
Na pe~alba mi idet lopovi da videt. Si sednala Sla|a pozad telefoni, Pozad telefoni, na novinari yvoni. Pa mi brifing vikat vo vladina zgrada, isto ona mesto, kade lu|e krada. Koga vide Qub~e, od smea se kinet, so sudii vakvi ni{to ne ti minet, tuku fati nekoj boranija sitna, koja na nikoj i ne mu e bitna. No, ne slu{a Sla|a, sovetite mudri, tuku vedna{ misli na golemi da udri. Pa mi brzo na Pr~e se javi, kogo vo zatvor mo`e da se stavi.
A Pr~e od sud ide, pa kolegi si znae, deka pu{tat sekoj {to mito }e dae,
pa i sovet pra}a od dlabina srce mij si race najdi nekoe NL lice.
Abre Pr~e brate, za primer ni treba
nekoj golem za rejting da kreva, oti strancki ni idet proekti,
pa lopovi ni trebet za prospekti.
Ajde sestro te moqa, od mene se mani, mnogu brza{ i pomo{ si nema{.
Da ne dojde da si li`e{ rani, da ne dojde kuferi da sprema{
27
28
A troa reklama? Stihovi (lo{i) i pozdravi i ~estitki??? Kako edno za drugo!!!
Starite potperuva~i na Vladata im gi ~estitaat uspesite na novite i gi nudat svoite uslugi so pesnata “Tako mi nedostaje{”.
Tom II
“ D e k a d e n t e n d o r a z o ~ a r u v a ~ k i ” Pa se misli Sla|a, kako da go fati patot
{to stoka }e be{e, site mitomani, a site i velat ar~i si mandatot kaj nas mo`e s#{to da ti stani.
A na Sla|a vo glava ne & idet kako mo`e maus ko od zlato da ~inet,
i od sportski sali - salata i na Vodno bez gazda – palata.
A nikoj jajca si nemet, nikoj da ka`et zar vo zemja vakva sekoj samo la`et, povrzano seto kako svinski creva, i rabotata moja kako mravka vo treva. Zar bila sama i Paliku}a Ibe, pa kade se ~ulo kralica bez libe, a ni mojot mentor pomo{ da mi dade, zar i toj se otka`a i po~na da krade.
29
30
Tom III “Fenomenalisti~ki do fatalisti~ki”
No Sla|a mi narav bistra imet i umee sama da si pravi izmet, pa se seti pratenici da pra{a,
da ne se pravi nad pa{ata – pa{a
Vrti - su~i Sla|a hrabrost sobra bo`em ne akti, ami }e vodit borba i so anketi mi pismo {ara, sami da se ka`at - od lu|e bara.
Siromaj pratenici, nikoj ne krade a i da krade nema informacija da dade, iako narodot niv dobro ti gi znael no, nikoj ne go pra{al, pa si trael.
Pa vo fabrika mi idet, za aram da videt:
i go fa}a Bajram `rtva da bidet Platno mnogu se iznelo!
Na{la Sla|a, bez ku~iwa selo.
A “61 faktor” tragot si krie, ne znael ni{to racete si mie “ne sum jas, barajte NL lice”
jas sum bole{liv, }e me fati srce.
31
32
Tom IV “ K o m i ~ e n d o k n i g o i z d a v a t e l s k i ”
Uspehot e viden - komika ~ista
meri{ slon, a tepa{ glista s# ti bilo samo magla i vetar, a sudijata kako Sveti Petar.
Na site strani za mene motka,
pa me mori te{ka briga, gotova sum, moram na “Okta”
no, prvo da izveza u{te edna kniga.
Alo {efe, za “Okta” prava {ema od tamu mnogu pari Grkot zema,
i re{ena sum, ve}e ne e moda dr`avata ni e lom i `iva voda.
Sedi mirna, potreba si nema
tie }e platat - jas si naprajv {ema, a ti najdi na pratenici rodina
sega ne e vreme, izborite se v’godina.
I tolku od toa Bo`em ne e troa
Antikorupciskata pupka, Se zaglavi vo dupka.
33
Sportski vesti: Taseva – Xikov = 0 – 0
Doping kontrola: Ministerot primil 100.000 edinici
F a k u l t e t s k i i g r i b e z g r a n i c i
Fakultetite se prirodna pojava, koja edukacijata ja ~ini ekonomi~na. Za toa e dokaz i kupuvaweto diplomi. Kade bi na{ol diploma za 5.000 evra, da ne se fakultetite? Vaka, odi{ na fakultet i kupuva{ diploma za 5.000 – 10.000 evra. Ni{to poprirodno. Zaradi toa i tie gi definirame kako “prirodna pojava”.
Od edna strana, toa e taka, no od druga ne e! Fakultetite se i socijalni ustanovi, koi slu`at pravedno da se plati trudot na profesorite, personalot na fakultetot i kolateralcite od tipot “ne okre}i se sine4.”
Zna~i, da rezimirame i da postavime “minimalna definicija”: fakultetite se edukativno – socijalni ustanovi za kupuvawe diplomi i ispolnuvawe na visokiot socijalen standard na profesorite i pomaga~ite.
Sega, koga ja definiravme esencijalnosta na fakultetite, da se zadr`ime malku na Zdru`enijata na fakulteti ili kako {to nekoj neupateni gi narekuvaat univerziteti.
4 “Ne okre~i se sine” e specijalen vid na profesorski pomaga~i (no ne se asistenti), koi se zadol`eni za knigovodstveno – mitomanski raboti. Obi~no, ti velat da odi{ na odredena trasa i parite da gi frli{ vo nekoja korpa za |ubre, no nikako da ne se zavrti{ za da pogledne{ koj gi zel. Ovie (pomaga~ite) gi “sobiraat” parite od kantite za |ubre – za smetka na profesorite.
34
Univerzitetite ne se prirodna, tuku kosmi~ka pojava, zaradi toa {to tamu rabotat onie, koi se so nosot vo yvezdite, pa se smeta deka e toa kosmi~ki fakt. Univerzitetite imaat nekolku osnovni karakteristiki:
1. Univerzalni se (malku politika, malku mito, malku korupcija, malku stru~nost, malku mestewe nesposobni kolegi za profesori..)
2. Ne se ona za {to se deklariraat (od “verzus” – “opa~ina”) 3. Vo niv ~lenuvaat marsovci (nikoga{ nemaat poim deka “ne{to” se slu~uva na
fakultetite, pa se pretpostavuva deka se doseleni od Mars) 4. Se zanimavaat so specifi~en vid lotarija (~ista lotarija e koj }e bide profesor,
koj asistent…) 5. Se zanimavaat so proizvodstvo i distribucija na opojnata psihotropna supstancija
– rozova boja. 6. Gluvi se, slepi i nemi vo site drugi situacii, osven koga nekoj }e im se me{a vo
samostojnosta. 7. Patat samo od sli~ni kosmi~ki veli~ini (yvezdata Stela Novkus)
Vo Makedonija postojat 4 univerziteti:
- Sv. Neprokopsije Mitolo{ki - Doktor Ru{vet Zematova - Majka Evrozemova Mitoza[eska - “Ubajot na tato, {to si mi umen”
Funkcijata na univerzitetite se sostoi vo toa, da go branat biznisot od gra|anite i da postavuvaat profesori, koi nema da go remetat biznisot i tekovite na korupcijata.
35
Mama ima mito Mito nosi tato Mama, mito, tato
Od mali noze
N a j ~ e s t i h o b i j a n a p o l i t i ~ a r i t e : - “ribolov” za 50 evra - ~as (ako mu e `ena, mnogu e poskapo)
- lov vo matno - filatelija so aktuelni banknoti
- paralelen slalom: ka`uva edno, a misli drugo - gradinarstvo na dodeleni grade`ni parceli
- patriotizam Discovery Channel: Oktopodot e morsko `ivotno, no najgolem rast do`ivuva na kopno (nadgrani~en vid Octopus Bitolitis).
Objasnuvawe na Raza Hiro{ima Mitomanite gi ka`uvaat vo inicijali, zaradi maloletnosta i aktuelnosta na slu~aite.
Namensko tro{ewe na sredstva: Daj mi gi na mene.
36
37
Inspektorot Stevo Holms vo epizodata: “ S L U ^ A J O T N A M R T V I T E F A B R I K I ”
Lica: Stevo Holms (mominsko – Hiro{ima) – Inspektor za ubistva Aport Li`eski – posilnik na Inspektorot Holms – primen so akcijata za vrabotuvawe na pripadnici na malcinstvata (transvestit po nacionalnost). Hamlet Grizikoskoski – Posilnik za masovni apsewa Kr{ibubregoski Mirko – Policaec zadol`en za iznuduvawe priznanija. Ru{vit Usvit – (Vo sklad so Ramkovniot Dogovor, pomestuvame 20 procenti etni~ki materijal, iako nema nikakva uloga vo pisanijava), novoprimen policaec od redovite na nacionalnostite, biv{ pripadnik na VIS “Ana” (VIS – Vokalno Instrumentalen Sostav) Scena 1. Yvoni mobilniot na Inspektorot Holms, koj go vozi noviot Krajsler po selskite dupki: Kade sum? Blizu Skopje, bev do niva da gi soberam kompirite, tatko mi se skapa od rabota sam. [to ima? Pak li? Mrtva fabrika? Mora da e masoven ubiec. Ne fa}ajte ni{to odma }e dojdam, samo da gi odnesam kompirite vo edna kafeana.. znae{ mi gi pla}a po 1 evro za kilo – mnogu dobar ~ovek... da, da.. znae deka se vadeni so izvorska voda.
38
39
Scena 2. Mestoto na zlostorstvoto – policijata stoi na kapija na fabrikata, koja e
opsednata od demonstranti – biv{i vraboteni vo fabrikata za proizvodstvo na “voda od kamen”, so postapka na cedewe so goli race (vselenska ekolo{ka tehnika). Holms: Nikoj da ne mrdnal. Aport, {to se slu~uva ovde, zo{to ne se gra|anite zad lentata? Aport: Bea, ama gi otpu{tija i sega fabrikata e mrtva. Holms: Nezgodno!Pra{aj dali nekoj znae ne{to. Pra{aj go onoj onde – somnitelen mi e. Stra`arot: Jas ni{to ne znam, velat znaat vo sudot. Holms: Mirko! Ajde ovoj ispitaj go – ne{to mi e somnitelen, a plus nosi i oru`je. Stra`arot: Pa stra`ar sum, mora da imam oru`je. Holms: Ve znam jas site vas, s# }e re~ete da se izvle~ete…. Slu{na Aport? Tolku sum verziran, ve}e zboruvam vo rima. Aport: Kaj Papata? Holms: [to Papata? Aport: Pa, vo Rim kaj Papata li bevte? Holms: Bo`e, dali me isku{uva{? [to vikaat onie lu|eno nakaj mene, da ne mi e otkop~an {licot? Aport: Toa se vrabotenite, velat da se uapsi nekoj Direktor. Holms: Direktor? Toj li ja ubil fabrikata? Premnogu e lesno, ne odi taka vo filmovite. Mora da ima u{te ne{to. Jas odam vo sudot da pra{am, a ti Aport koristi gi sivite }elii. Aport: ]elii? A – da! Hamlet, neka idat marici i site tie lu|eto vo }elii. I, odma ka`i mu na toj upravnikot na zatvorot, da gi oboi }eliite vo sivo.
40
Scena 3. Inspektorot Stevo ima seriozni indicii deka del od re{enieto na ubistvoto na fabrikata, se nao|a vo sudot. Po toki- voki, mu se javuva na Mirko. Holms: Alo Mirko, alo Mirko – priem. Mirko: (Siot zadi{an) Alo inspektore, ovde sum vo {ok sobata, priem. Holms: Dali ne{to ka`a? Mirko: Ne inspektore, ovoj e “tvrd orev”, veli deka ni{to ne znae, osven ona {to site go znaat, no jas mislam deka znae i ona {to ne znae – pred malku stavi edna tableta pod jazikot – saka{e da se otrue za da ne ka`e, no jas mu ja izvadiv. Holms: Samo nemoj kako minatiot pat koga gi tepa{e onie Romine {to ti priznaa deka go otepale \in|i}. Imaj malku isav, ne se ova novinari pa da gi tepa{ kolku saka{. Mirko: Ne ovoj pove}e ne go tepam, no be{e ozvu~en, mora da raboti za nekogo. Holms: Ozvu~en? Ima nekakov aparat? Pi{uva ne{to na aparatot? Ili pra{aj go nego. Mirko: Toj ne mo`e ve}e da zboruva, siot e vo nekoi pewi, mora da se drogira, a na aparatot pi{uva ne{to so “Pes..”. Tabletite se sigurno eksploziven otrov, pi{uva nitroglise… na latinica e te{ko se ~ita… Holms: Dobro de – vidi tamu ne{to, jas }e ti se javam od sudot, ako treba da mi sredi {efot da me primi nekoj od gospodata sudii. Holms vleguva vo sudot i malku po~ekuva, oti nikoj nema na stra`ara. Holms: Kade vi e ovde oddelot za ubistva? Kade e portirot da go pra{am. Eden mladi~ izleguva od kafe - sobata na stra`arata, vo dru{tvo na nekoja `enska – mlada persona.
41
Stra`arot: Da, da, }e ja naredime. Mene sudijata ne mo`e da mi odbie ni{to, a ti donesi… kako {to se dogovorivme. Ti {to ~eka{ ovde? Holms: Inspektor Holms! Kade si ti? Mo`ev da vnesam i bomba ako sakav. Stra`arot: Pa, ako si inspektor {to bara{ da vnesuva{ bombi? Holms: Pa… da bre… jas onaka velam… ti si dobro mom~e. Tuku kade e ovde oddelot za ubistva? Stra`arot: Bidi poprecizen: Koj – kogo ubil? Holms: Ubiena e edna fabrika, a ubiecot e NL. Stra`arot: NLO? A, ti si za vo delikti na prostitucija i droga. Holms: Malku ~udno… Stra`arot: Pa, samo drogiran ~ovek mo`e da istra`uva vakvi raboti. Ti nema{ popametni raboti? … Ajde odi pravo, pa levo i najavi se kaj sekretarkata vo oddelenie za stopanski kriminal. Tuku… vaka ne se vleguva vo sud. Ne donese ni{to? Holms: Eve imam legitimacija. Stra`arot: I {to da pravam so nea? Da ja stavam na svinska pa{teta? Te pra{am za ne{to konkretno… za da ti trgne rabotata. Holms: A, da… no, ne donesov… eve, dali ti treba imam edna pa~ka municija za pi{tolot vi{ok, mo`e da ti se najde za na lov… Stra`arot: Kakov lov? Imam jas kupci za ova, po edno evro – par~e. Holms odi kaj sekretarkata vo oddelenieto za ekonomski delikti. Holms: Drugarke! Ova e oddelenie za ekonomski selidbi? Sekretarkata: Ne, ne e! Toa ti e vo Ara~inovo. A ne e nitu ve~eren univerzitet za nepismeni! [to saka{ navistina?
42
Holms: Dojdov da se vidam so sudijata... ima mrtva fabrika. Sekretarkata: Dojdi utre, ve}e e 12 ~asot i sega edna kole{ka slavi rodenden na vnukot, pa }e ima proslava. Holms: Jas sum inspektor – ova e policiska rabota, itno e. Sekretarkata: I sega treba da ti kupam biciklo ako si inspektor? Gospodine sudija, ovde ima stranka… znam, znam, no veli deka e inspektor… kakov inspektor si ti? Kriminalen? Kriminalec gospodine sudija! Sudijata izleguva so ra{ireni race. Sudijata: Gospodine kriminalec, kakva ~est, ajde vlezete. Holms: Jas sum kriminalen inspektor gospodine, eve imam legitimacija. Sudijata: Ah, gre{ka. Dojdi drug den! Holms: Ama ne mo`e, ima mrtva fabrika i mora da… Sudijata: Pazi so tonot, imam brat vo vladata… da ne patrolira{ vo Sklup~ane… Holms: Ivinete gospodine sudija, no ako mo`e da mi ka`ete… kako da go baram ubiecot na fabrikata. Sudijata: Vidi… }e pojde{ kaj ste~ajniot upravnik na fabrikata i }e mu se pretstavi{. Toj ne e od Skopje, znae{ - sega gradi ku}a na Vodno, no so familijata `ivee vo Ohrid. Toj }e ti ka`e s# {to treba. Ako ne te pu{ta {efot, jas }e mu se javam i }e sredime. Mo`e{ i familijata da ja povede{ do Ohrid i tamu da si posedite, na smetka na fabrikata. Eve ti adresa i telefon od gospodinot - }e si pomine{ super. Holms: Fala gospodine… }e go rasvetlime ova ubistvo… Sudijata: Ama ajde ne glupiraj se. Ti samo pojdi kaj {to te pra}am i bez gajle. Jas }e mu javam sega na gospodinot da te pre~eka. Ajde sega!
43
Scena 4.
Inspektorot Holms trgnuva na pat za Ohrid, za da go pronajde ubiecot na fabrikata. Patem ja nosi i familijata. Aport: Patuvajte so sre}a. Holms: Nema mesto vo kolata za u{te eden. Neka zeme avtobus toj tvoj Sre}ko, re~e? Aport: Ne, jas sakav da bidam qubezen, toa taka se vika… Holms: Pa dobro de, nema da go prekrstuvame ~ovekot. Aport: Da dojdam i jas? Holms: Ne, za rabotava e potreben intelekt – zna~i, ti ne doa|a{. Aport: Blagodaram inspektore, sekoe dobro inspektore. Lele zaboraviv: onoj stra`aron od fabrikata… ne bil droga{ tuku imal nekoja bolest… mislam vagina kliktoris li be{e… mislam ne{to so srceto… Go spasija za vlakno. Holms: Pa koga saka da se zadeva so dr`avata. No, ka`i mu na Mirko da se smiri. Neka tepa tamu nekoj od onie nevladinite, nekoe Rom~e… taka… Scena 5. Na naplatna rampa:
- ]e pla}a{ 70 denari da ti dadam liv~e, ili plati 30 denari, bez liv~e? - Jas sum inspektor. - La|e? - Ne vo policija.
44
- U{te ima policija? Jas si velev deka gi ima u{te vo ameri~kite filmovi. I sega… kako }e plati{.
- Inspektorite ne pla}aat. - Da vidam: … ambasadori, invalidi, NATO, pratenici, kurvi … nema … Ah, da ima,
eve: pazarni inspektori, {kolski inspektori… nema policiski inspektori. Kako popularno ti ja vikaat strukata?
- Kriminalen ispektor! - Pa {to ne ka`e{ - eve ima: kriminalci … od site vidovi. Ama ~ekaj bre. Ti pla}a{
500 % + DDV i karta za natprevar – ako ima{. Zna~i 70 denari so 500% i karta – ramno 100 evra, a za vozvrat dobiva{ baknuvawe raka – jasno pi{uva vo pravilnikot.
- Ima{ ti {ef? - Imam, ama go smenija, saka{e da mu naplati na eden sanitaren inspektor, koj ima
brat pratenik. - Dobro, eve 70 denari i daj mi liv~e. - I }e gi pravda{ 70 denari? Sramota. Kolku si skr`av daleku }e stasa{. - Samo do Ohrid.
Scena 6. Kaj direktorot vo vilata Inspektorot Stevo go ostava semejstvoto vo parkot da go po~ekaat za toj da pojde do direktorot na fabrikata na prv razgovor. Inspektorot Holms ja otvora vratata i direktorot stanuva so odbramben stav: “Ne kradev jas – me nateraa”.
45
46
Holms: Jas sum inspektor za ubistva. Direktorot: Ah, dobro – jas se upla{iv da ne mi mestat ne{to…znae{ kako e denes so zavidlivci… Holms: Jas istra`uvam slu~aj na mrtva fabrika vo Skopje. Direktorot: Umrela sama ili ja likvidirale. Holms: Se ispituva s#u{te. Direktorot: A ti nema{ popametna rabota. Ne gleda{ deka ja ukradoa dr`avata? Holms: Toa ne e moj resor. Toj resor go vodi direktno {efot. Direktorot: Hm… gledam te na{le po merka, dobro, saka{ viski, kafe ili samo }e go zeme{ kovertot? Holms: Ne pijam na dol`nost, a ako ima napismeno takov kovert – podobro, pa posle }e go ~itam. No sakav da Ve pra{am nekolku raboti. Direktorot: Se ti pi{uva vo kovertot, nema potreba. A fabrikata ja likvidira nezavidnata situacija vo zemjava i tranziciskiot period. Holms: Toa se nekoi firmi? Direktorot: Ne bre! Sakam da ti ka`am deka fabrikata e likvidirana kako zagubar. Holms: A koj ja likvidiral? Direktorot: Vladata i doveritelite. Holms: Ima svedoci? Direktorot: Samo finansiski dokumenti i neosnovani indicii. Holms: Dali rabotnicite vo fabrikata ne{to videle ili znaat? Znaete, site gi uapsivme. Direktorot: Pravilno. Tie se krivi za s# – em ne rabotat, em sakaat plati, a koga im velev da gi prodadat akciite na eden ~esen biznismen tie ne sakaa. Sakaa da glumat gazdi.
47
Holms: Zna~i, i tie imaat vrska so likvidacijata. Direktorot: Ami kako! Holms: A, so kakvo oru`je e ubiena… znaete, toa e glavnata zagatka vo slu~ajot. Direktorot: So krediti, so koe go pokrivaa slaboto proizvodstvo. Jas se otepav od patuvawa za da gi prodadam proizvodite, a koga }e se vratev 2-3 pati godi{no, tamu namesto rabota – {trajk. Mojot sin, koj mi e zamenik, mi veli deka ne mo`e so niv da izleze na kraj. Holms: Zna~i, tie namesto da rabotat, tie zemale krediti. Direktorot: Malku si neupaten, a? Holms: Pa, ne ba{. Vsu{nost voop{to i ne znam kade }e spijam so semejstvoto, {efot ne me upati nikade. Direktorot: Jas }e te upatam. Eve odi vo hotel “Oplaknata idnina”, a jas }e im javam deka ti ovde }e posedi{ eden mesec. Holms: Eden mesec? Nema da mi dozvolat, a i `ena mi e na rabota. Direktorot: Kade raboti taa? Holms: Vo trgovskiot centar, vo prodavnicite na onaa tekstilna firma… znaete - {to ima te{kotii…. no ne odi na rabota, tuku ~eka da ja povikaat… znaete, du}anite na firmata gi kupil nekoj student – pratenik i nekoi drugi de~iwa… velat deka se deca na nekoja “@ena – borec”, sedele pokraj nekoj park. Direktorot: Znam, znam, taa “`ena – borec”, sigurno ve`bala kung – fu {tom narodila tolku mnogu de~iwa. Toj? Nema gajle, mene mi e prijatel i sega }e mu se javam vo Amerika, da ti svr{i rabota – ako ne e pijan. Holms: Nitu mene nema da me pu{ti na~alnikot.
48
Direktorot: Pa, ti si bre sitni~ar. Sega }e mu se javam. Alo … da pak sum jas. Ne, ne – nema problem, detevo e po merka, da ima pove}e vakvi }e u`ivame. Tuku neka ostani ovde da istra`uva, barem do poslednovo ro~i{te, za da ne mu ja polnat tamu glavata so gluposti… da bre… ete – toa… ponekoga{ i }oravo pile ga|a zdravo zrno… ete taka… ajde ka`i mu ti, eve ti go na aparat… Holms: (Zastanuva “mirno” pred telefon), (Raportira) :Kriminalen inspektor Stevo H. Holms… dobro, dobro, se zatnuvam… cel mesec? I pove}e ako treba? Ama fabrikata e vo Skopje, a ovde e Ohrid… da ne ve u~am geografija… razbiram…. }e mi javite koga da se vratam… razbiram… ne, nema da go sekiram… razbiram…razbiram… Direktorot: (Go zema telefonot): Ete, se razbravte… da, se razbira deka policijata e vo slu`ba na gra|anite…vozi audito? Se razbira, toa e dobra kola, posebno koga e gage. Ajde taka…. I poleka so zlatnata karti~ka, fabrikata e kaput, ova se ve}e privatni fondovi, a ne si samo ti… dobro de, znam deka ti si skromen i `ena ti e skromna, samo nekoj mo`e da pra{a od kade, a mo`e i da pra{aat zo{to go vrabotivme {ura ti so ~etvrto oddelenie kako korespondent za stranstvo … dobro, dobro… znam deka ti se gri`i{ ako mnogu pra{uvaat, od mnogu gri`a ti i sudiite se nagoivte kako za kolewe.. dobro nema vrska… ete taka… prijaten den! Gleda{ kolku si ti va`en ~ovek inspektore! Holms: Blagodaram gospodine, jas odma vidov deka so vas mo`e da se raboti, vie ste ~esen ~ovek. Jas odam da gi zemam moite i }e go ~itam kovertot koga }e poru~uvame gevreci… ima{e edna pekara, mnogu dobro uredena… izgleda ne e na{a. Direktorot: Gleda{ kako odma ~esni lu|e se dogovaraat. Eve, zemi go kovertot, pro~itaj go 200 pati i dojdi da ti ka`am kako da napi{e{… I nemoj te molam da mi veli{ gevrek,
49
kisnato…takvi raboti – nie imame mesta za ~itawe takva “specijalna literatura”. ]e odi{ vo restorant “Mufte”, a jas }e mu se javam deka jadi{ gratis. Holms: Dali e toa “gratis” so meso… da ne e mnogu skapo? Direktorot: Kako te na{le, alal da im e… ne, ne de~ko… tamu se jade bez pari, a gratisot e so meso – se razbira… poto~no, ni{to drugo i nema osven meso. Holms: Bez pari? Da ja zemam i familijata toga{. Direktorot: Pa normalno, semejstvoto e osnova na sistemot – bravo, vakvi lu|e ne se sre}avaat nitu vo Tasmanija. Ajde sega odi. Scena 7. Holms go otvora kovertot vo kolata i gleda 200 evra: go zgre{il kovertot – budala. Sigurno go spremal za na svadba, bidej}i ima stranski pari vo nego. Se javuva na mobilen kaj direktorot:
“Alo, direktore… da ne bile malku? [to malku – mnogu, ne te razbiram… jas sakam da ti ka`am… {to }e dodade{? Ne te razbiram… ti velam deka si go zgre{il kovertot, ovoj ti e nekade za poklon ili za svadba… ne.. ne si mi go dal plikot so informaciite. Da, da toj {to mi re~e da go ~itam 200 pati, a ovde najduvam nekakvi stranski pari.. da gi tro{am? Dnevnici za mene? Ama mene mi te~at dnevnici po 400 denari na den, so zakinuvawe od 100 denari za hranarina… imate pravilnik? Taka pi{uva vo pravilnikot? Dobro, dobro, jas nema da go kr{am zakonot… bravos i na {efot }e mu re~am da vovede takov pravilnik… da ne mu ka`uvam na {efot? Na nikogo? I toa go pi{uva vo pravilnikot? Da, da }e im kupam ne{to na decata, nema problem… i vo Skopje }e dobivam dnevnici? Ama ne mi sleduva… samo koga sum na pat….A, taka…sega razbiram… tro{oci za zgolemeno anga`irawe… i vo slu`ben vesnik izleglo? Ne znaev, navistina… izvini, no
50
nie vo policijata rabotime po starinski tertipi… da, da… sigurno pravilnicite ne se uskladeni so toj… kako re~e zakonot… Prijatno, fala, sekoe dobro, prijatno… Dobro! Zakon si e zakon. [tom mi sleduva ne sum budala da ne gi zemam. A jas si mislev deka najdobra rabota mi e so kompirite… samo malku mi kupi… Zo{to {efot ne dojde, koga ima olkavi dnevnici? Scena 8. Holms i semejstvoto sednuvaat vo Restorant “Mufte”. Kelnerot: Dobar den im posakuvam na damite i gospodata. Holms: I jas im posakuvam, tuku da nara~ame. Direktorot ni re~e deka davate besplatno mufte. Ima li ostanato? Kelnerot: Nema problemi, kaj nas site jadat mufte. Holms: Pa kako opstojuvate, so vakva dobrina? Kelnerot: Cesii i potperuvawe gospodine. Holms: Vie gi proizveduvate tie celiite? Kelnerot: Vo pravo be{e direktorot, ve na{le – kako na bioskop. Holms: E, pa ajde dajte ni 3 muftiwa… decata }e si delat edno. Kelnerot: A za piewe? Dali sakate aperitiv. Holms: Mo`e, bidej}i ne pijam na dol`nost, a bidej}i `ena mi ne e na dol`nost, edno rakif~e. Mo`e i za decata po edno kako za mene bezalkoholno. Stasuva pija~kata i decata na Holms go gledaat kamparito: Decata: Lele skr`ajci, nema ni pola ~a{a! Holms: Pa besplatno e, {to o~ekuvate vie? Ajde pijte!
51
Decata go “istresuvaat” pijalokot i se ~udat. Za kratko vreme po~nuva da deluva i tie se smeat kako “pe~eni”. Decata: Tato, mo`e u{te edno sok~e “aperitil”? Holms: De~ko, izvini vaka, ama im se bendisa na decata od sok~evo, a i mene… u{te po edno mo`e? Stignuvaat aperitivite i decata i nego go “istresuvaat”. Dete, ova bile pleskavici… skara. A jas si mislev “mufte” e ne{to gotveno… ajde deca jadete! Davate i ne{to za piewe so jadeweto? Kelnerot: Se razbira ima s# {to }e posakate, a i toa vleguva vo mufteto. Holms: Dobro, dajte mi litar so litar, na `ena mi pola litar so pola litar, a na decata nekoj sok. Kelnerot: Mo`e tomato xus? Holms: E, taka ne{to od portokal. Na krajot, koga celoto semejstvo Holms se obeznanuva od jadewe i piewe, vo dobro raspolo`enie se pozdravuvaat so kelnerot: Bravo dete, kafanava vi e odli~na, da imame nie edna vakva vo Skopje… Kelnerot: Gi ima i tamu na sekoj }o{, no zavisi za kogo – kako. Samo ti dr`i se do direktorot i da nema{ gajle, toj }e te pra}a samo vo vakvi kafeani…Te gledam deka si sve`… Holms: Pa sve` sum se razbira! [to mi mo`e edno vino. Kelnerot: vi zavitkavme i za po pat, a ima i sandak od aperitivot {to tolku vi se bendisa, no kolata Vi be{e zaklu~ena. Holms: Jas }e go zemam seto!
52
Holms: (Se nagrbuva so sandak kampari, kesi so meso…): Onoj lebon na masana – za frlawe vi e? Znae{ imam pes doma i mnogu saka leb. Tuku, da ne vi trebaat kompiri za vo kafeanava? Kelnerot: Leb? Pa dajte mu meso, a direktorot }e ti sredi i vo Skopje da se hrani{ vo na{a ispostava na kafeanata. A za kompirite nema problem, nie gi pla}ame po 10 evra kilo i najubavo e {to mo`e{ da gi ostavi{ na niva neizvadeni. Holms: Vie sami si gi kopate? Kelnerot: E, stvarno te na{le! Scena 9. Holms i semejstvoto se vra}aat od mufteto, a decata povra}aat vo kolata. Holms: Znaev jas deka mora da ima nekoj trik, koga e besplatno. Mora mesoto da bilo rasipano. Jane, otvori od ona aperitilon napij se, }e ti olesni. Scena 10. Otkako se smestija vo hotelot so 5 lampioni, Holms razmisluva koj bi mo`el da bide ubiecot na fabrikata, no nema nikakva ideja. Zna~i: Fabrikata e mrtva – fakt! Oru`jeto ne e najdeno dosega – fakt! Treba da pobarame koj gi tro{el kreditite, koga direktorot bil vo stranstvo, a sinot ne mo`e da krade od tatko – kru{ata ne pa|a daleku od drvoto. Zna~i sepak rabotnicite gi tro{ele kreditite… i vo {trajkot – TAP – nekoj ja ubil fabrikata – vo takva gu`va najlesno se krie zlostorstvoto. Zo{to samo ne go uapsat onoj Suratoski, koga organizira
53
{trajkovi? Samo zo{to da ja ubie fabrikata? Mo`ebi od gri`a {to rabotnicite mnogu kradele… sepak e ova dobro delo – da se spre~i takov kriminal. Decata: Tato, ovde ima dva nu`nici, eden so dupka, eden bez, so malo dup~e, za {to slu`i? I ovie se nekoi skr`lajci, da vidi{ kolku se mali sapun~iwata i {ampon~iwata. Goce, pak povra}a{? Holms: Deca potivko, zar ne gledate deka razmisluvam. Prvo, za oru`jeto: mora da naredam da se napravi obdukcija na fabrikata. ]e mu javam na onoj hemi~arot da ja izve{teri fabrikata. Alo Gonce? Gonce… ne mi spu{taj, slu{aj. Ajde napravi oblukcija na fabrikata, da mi ka`e{ so kakvo oru`je e ubiena fabrikata, vo kolku ~asot nastapila smrtta i na~inot na ubistvoto… mi spu{ti – budala! Alo Gonce… abe ne mi spu{taj… zo{to moron? Kako toa razgovara{ so mene? Pak mi spu{ti – budala. I toj mi e somnitelen. Koj bi imal motiv da ja ubie? Toe e klu~noto pra{awe… Ili podobro: koj nema }ar od ubistvoto na fabrikata, pa toj da mi ka`e, za da ne me motaat po tavani… ne, ne…ovde ima mnogu zame{ani. Dosega kako prijateli se poka`aa samo sudijata, direktorot i kelnerot. Drugite mi se somnitelni. Moram da odam kaj direktorot pak i toj da mi ka`e ne{to pove}e, inaku nema da mo`am da go re{am slu~ajot… }e se proslavam ako go najdam ovoj masoven ubiec… pa ima sutnato desetici fabriki. Holms: (Mu se javuva na Direktorot) : Alo... da pak jas. Direktore, ova e mnogu slo`eno za mene. Ne saka nitu ve{toto lice da pravi oblukcija na fabrikata. Mene ova mi li~i na zavera i…navistina? Ti se }e mi napi{e{, a jas da u`ivam, a {efot toa }e go odobri… jas samo da se potpi{am kako da e moe? Dobro, dobro, eve idam odma... so va{a kola… dobro, ne e problem… ama ne sum jas nekoj gospodin… dobro, dobro… da mlad sum potrebna mi e kariera, nemam nitu stan, nitu svoja kola…
54
Scena 11. Kaj direktorot sedi sudijata od sudot, sekretarkata, a ovoj go pre~ekuva. Ste~ajniot: Stevo, dru`e! Znae{ kako rekle starite Grci: “Preku trweto do yvezdite”. Holms: Ja znam taa izreka od sredno i edna{ probav, no se storiv firan. Direktorot: Ne sfati Stevo. Toa zna~i deka nie sega tebe }e ti pomogneme da go re{i{ slu~ajot, za da ne te smenat. [to misli{ zo{to ne zedoa nekoj poiskusen od tebe? Sakaat ti da zaglavi{ i potoa da te degradiraat vo patrolxija. Holms: (Prebleden): Go sakaat moeto mesto?
55
Sekretarkata: Pa {to misli{ ti. Znae{ zo{to e primen onoj Ru{vet vo tvoeto oddelenie? Znae{ deka spored Ramkovniot dogovor na tvoeto mesto treba da se postavi eden od malcinstvata? Direktorot: I ne samo toa. Ti Stevo nema{ grb i edinstveno {to ti vredi e tvojata intelegencija i analiti~nost. Ti da ne si tolku analen vo mozokot nema da mo`e{ da napreduva{. Stevo: Zna~i i politi~arite se analni vo mozokot, koga napreduvaat? Ste~ajniot: Site do eden! I zatoa nie se ti napi{avme, za da ne se zbuni{. Koga }e vidi {efot deka si go re{il slu~ajot, }e pukne od maka i najverojatno }e mo`e{ da konkurira{ za negovoto mesto. Holms: Vistina? Direktorot: Toj ve}e ne e ~ovek od na{iot soj. Ne gleda{ kakva kola vozi? Misli{ deka mu e od platata? Toj… taka velat… tro{el mnogu pari.. Sekretarkata: Mnogu! Direktorot: Mnogu! A od kade mu se? Stevo: Odma potpi{uvam, samo da pro~itam. Ste~ajniot: Stevo, dru`e… me boli tvojata nedoverba. Ajde da te vidam pro~itaj gi ovie brojki… razbira{ li ne{to? Nie treba da ja {titime dr`avata, a ti so sitnici… nema smisla… kako smestuvaweto? Stevo: Odli~no, kolku tri moi stana… ne, ne e moj stanot… pod kirija e… A za potpi{uvawe… jas sum pritiv kriminalot i odma potpi{uvam. Site zaedno: Bravo Stevo, ti si car.
56
Sekretarkata: Ajde sega vikni go tvojot drugar Aport i toj malku da pou`iva vo Ohrid, no da ne mu ka`uva na {efot ni{to… sekako e denes petok i ima vikend, pa neka dojde i toj so semejstvoto ovde…no nikako da ne ka`uva na nikogo deka ide vamu. Dobro? Holms: Ne mislev deka ste olku dobri i… Direktorot: Ama nema problem za toa. Toj Aport… dali ti e veren? Holms: Me gleda kako Gospod, od mene u~i, ama e malku tup Sekretarkata: (Vo smea): Od tebe u~i, tup… Op{to smeewe vo kancelarijata. Direktorot: Znae{ i toj treba da go potpi{e izve{tajov.. znae{ kako velat podobro dvajca, otkolku eden, a i zaradi tvoja za{tita podobro e taka. Eve ti go mojot mobilen za da se javi{ i re~i mu da zeme paten nalog – blanko. Holms: Kako se rakuva so ova.. dobro vie svrtete go brojot, jas }e vi go ka`am… a ve}e go znaete… Alo Aport, {to pravi{… {to ofka{… si ja skr{i glavata koga zastanuva{e mirno… ako taka se po~ituva avtoritet. Saka{ da dojde{ vo Ohrid? Da na smetka na istragata… Dobro, zemi go i semejstvoto… Da znae{ kakvi dnevnici davaat ovdeka.. I zemi paten nalog, nekoj blanko formular bil… ne bre budalo Crvenkovski… formular – blanko, }e go vidi{ siot bil bel…. dali so pe~at? Ne znam… Holms: (Na direktorot): Da bide so pe~at? (Ovie klimaat i sufliraat.) Da, da, so pe~at, potpolni go i donesi go toj blanko nalog…. ^ekaj, ~ekaj… velat ne go potpolnuvaj. Odi odma i raportiraj vo hotel “Oplaknata idnina”… i }e te zemele so kola od pred tvojata ku}a… eve, velat deka znael {oferot kade ti e stanot… da… ~udno… velat si bil va`en ~ovek.
57
Ne gubi nitu sekunda…. {to ima vrska Mirko sega? Eden od rabotnicite priznal deka go atentatiral Gligorov? Ma ne bre, samo se fali, toj e `iv, v~era go vidov potpi{uva{e od tie knigite .. {to, ama {to rabotite vie koga me nema mene… koj vozel avion, zgradi vo Wujork? Ajde bre budalo, koj od rabotnicite ima pari za karta do Wujork, toa samo Mirko dobil rabotna inspiracija…Ajde brzaj i Mirko neka se smiri malku, oti cel grad }e priznae s# i s# {to. Gotovo direktore, }e stigne brzo i }e mi raportira… Direktorot: Ajde, site }e go ~ekame vo hotelot, a ti da mu re~e{ da ne gleda vo dokumentite, oti mo`e ne{to da pregleda, pa da ti ja zagrozi karierata. Holms: Toj? Toj me gleda kako “vladika pari od sve}i”. Scena 12. Zadovolnite Gospoda od kancelarijata trgnuvaat vo kolite, za da odat vo hotelot. Holms: ^ekaj samo da si kupam cigari. Dete, kolku gi dava{ cigarite, “partnerot” ? [vercerot: Na boks? Holms: Nema sega ovde da se tepame. Ti baram edna {teka. [vercerot: Sto osamdeset denara i dobija{ kesa so U^K. Holms: (Trgnuva so kolata i ja gleda kesata…): “UCK”… Otvorile nov kombinat za cigari… odime napred, odime… Rabotata e zavr{ena vo Ohrid na op{to zadovolstvo. Toa poka`uva deka Ohrid e “Meka” za dogovori.
58
Posle 10 godini: Holms: Identifikuvaj se, {to bara{ ovde so fener po bel den? ^ovekot: Jas sum Diogen. Holms: A jas sum Xon Lenoks… Ne{to dokumenti? Voza~ka…..
59
EPILOG Stevo Holms e na~elnik na policijata na mestoto od stariot na~alnik, koj zagina pod
somnitelni okolnosti. Site govorea deka e taka podobro, zaradi toa {to be{e obvinet deka zemal mito, i bil zame{an vo nekakov slu~aj so iznuduvawe akcii od nekakva fabrika za voda… i duri imalo i cela istraga, koja ja vodel tajno Inspektorot Holms i Aport Li`eski.
Sega Stevo ima 140 kilogrami, svoj stan i kola, a `ena mu raboti kako Direktorka na tekstilnata fabrika, koja ima{e i ima problemi. Negovite deca se alkoholi~ari i pijat isklu~ivo kampari. Tie sonuvaat da otvorat fabrika za kampari, koja bi ja narekle “Aperitil”.
Aport Li`eski e glaven inspektor za stopanski kriminal, (ili kako {to toj veli “inspektor za mrtvi fabriki”) i karierata dobro mu odi, makar {to te{ko se dvi`i zaradi toa {to se zdebeli (po primerot na {efot), i ima srcevi proglemi (vagina kliktoris). Poznat e po toa deka gi otkri matnite transakcii vo policijata, koi gi vode{e stariot na~alnik i ni{to pove}e.
Mirko Razbibubregoski ne raboti pove}e na svoeto staro rabotno mesto, otkako na psihijatar go prerasporedija na rabotno mesto so pomalku stresni situacii, i toa dovede do raspad na brakot so svojata sakana sopruga Bestija Raspa{anoska, koja go ostavi oti ne ja tepa pove}e (nau~ila od mama: “Koj ne se tepa, toj ne se saka”). Sega raboti na izdavawe paso{i i “vizii”.
Direktorot i sudijata, kako i nivnata verna sekretarka se (ne)sre}ni i (ne)zadovolni vo Amerika, kade otvorija “Klub na Qubiteli na Golema Makedonija”, otkako gi potro{ija parite vo bezvredni transakcii na berzata, i sfatija deka ovdeka e potreben i malku mozok za da bide{ kriminalec. Sepak, dobro im odi so na{ite iselenici, koi s#u{te sakaat da slu{aat bajki, iako go zamenija “jelovnikot” i pove}e ne slu`at “mufte”. Tamu ~esto se sre}avaat so drugi biv{i….
Ru{vet Usvit po “klu~” otide “nagore” i sega e Direktor na edna vladina agencija i go narekuvaat “Gospodin 20%” (toa nema vrska so “kvotite za malcinstva”).
60
Novi pravci vo medicinata:
Alergokoruptologija; Gastromitoskopija; Ultraru{vetoskopija; CediKeseskopija; Neuromitopsihologija
Novi bolesti na psihologijata:
Zatuj|ofobija; Drpnibegajpatija; Kleptomitofagija Zo{to na vreme treba da se prijavuvaat slu~aite na korupcija?
Za da imaat vreme da gi zabo{otat. Zakonot na Stevo za dol`inata na zakonite
Dupkite vo zakonot se isto proporcionalni so negovata dol`ina. Zakon za lesnite ispiti i te{kite profesori
Te`inata na ispitot e vo obratno proporcionalna zavisnost od dadenite sredstva
Bidej}i nemam ni{to popametno za ovde - REKLAMA: “FAVORIT” - Pere “nemogu}e stvari”
“Neverojatna belina na o~ite na site partneri”.
61
62
NO V I E M I S I I N A T V “Semejna paleta” so Ilija Filipovski
- Epizoda: Brat – brata rani – te{ko na komisijata”
“Nau~i da gotvi{“ so Quben Paunovski - Epizoda “Pa{teta familiare”
“Napravi sam” so Sne`ana Georgievska - Epizoda “Skladirawe za zima”
“Letni kokteli” so Branko Crvenkovski - Koktel “A la zbrka” so komisijata
- Koktel “Presudna re{enost” - Koktel “Premisluvawe za sostojkite”
“Seksualno obrazovanie” so Nikola Kqusev - Epizoda: “Studentski dogodov{tini”
“Slatko, no kratko” – Muzi~ka emisija so Ganka Samoilova Cvetanovska - Epizoda: “Vtorata violina so visok buxet”
“Balkanski }orverzali” so Arben Xaferi
- Epizoda: “Zo{to mi se kamionite relaksirani” Ekonomski forum so Petar Go{ev
- Epizoda: “Patorot Bajo” “@ivotna storija” so Dr`avnite sekretari Epizoda: “Kargo prevoz za Ilindenci”
63
Pasus za inspiracija: Znaej}i deka me|u policijata ima mnogu korumpirani, pretsedatelot na Rusija -
Vladimir Putin celosno go obnovi Oddelenieto {to se zanimava so sigurnosta vo sopstvenite redovi…
Utrinski vesnik, 25 Juni 2003
I S T O R I J A T N A M I T O T O Mitoto se pojavuva vo dlabokata praistorija vo prvobitnoto op{testvo (Prvobitno
= PRVO + BITNO = bitno e oti e prvo). Mitoto najrano e konstatirano kaj vidot Hirosimapithecus5 , i arheologijata otkrila deka toa se davalo za da se mol~i. Se smeta deka, tokmu zaradi toa ~ovekot mnogu docna prozborel, a dotoga{ samo mumlal6. Serioznite istra`uva~i tvrdat deka arealot na mitoto se prostiral na celata teritorija na Balkanskiot Poluostrov, za {to svedo~i i nastanuvaweto na dr`avata Korupland, koja podocna (posle raspadot vo vreme na vladeeweto na Marks I Veliki), se deli na pove}e dr`avi~ki nare~eni so zaedni~ko ime Kopukland.
Isto taka, duri i den – denes ima posledici od navikata da se mol~i za zemenoto
mito7, pa na{iot jazik e klasificiran vo grupata Mumla~ko – kopu~ki jazici.
5 Se delat na 3 vida Albanohirosimapithecusi, Makedonohiroshimapithecusi i Drugihirosimapithecusi. 6 Vidi: Mumlaweto vo vremeto na Aleksandar Makedonski 7 Vidi: Nastanokot na Homo sapiensite od Albanopithekusite
64
Posledici od mitomanskite re`imi vo minatoto ima i na aktuelnoto dr`avno ureduvawe vo kopuklandskiot region. Toa bilo prosledeno so golemi preselbi na narodot i toa najprogresivniot sloj i intelegencijata kon Zapad8, {to e, i denes slu~aj9.
[to se odnesuva do materijalnata kultura vo vremeto na Hirosimapithecusite, nejzina karakteristika e op{toto propa|awe i nazaduvawe, vo odnos na drugite kopu~ki narodi i golemo socijalno raslojuvawe na naselenieto, {to ima svoi posledici na dr`avnoto i socijalnoto ureduvawe. Taka, za kratko vreme se pojavuvaat Partalopitechusi i Vodnoandertalci, koi `iveat vo ist areal, no jasno oddeleni preku materijalnata kultura. Kaj prvite e zastapeno koristewe na doma{nite `ivotni od rodot Mercedesosaurusi, a kaj drugite Peshkisaurusi. Isto taka i pe{terite, vo koi `iveele se razlikuvale i po izgled i po na~inot na nabavka. Ednite morale da gi dlabat sami, a drugite gi dobivale ve}e izdlabeni i opremeni na dr`avna smetka.
Vo duhovnata kultura pome|u niv ima ogromna razlika. Ednite veruvaat vo bogot
Simonij10, a drugite vo Sankilot11. Pomo{ni bogovi im se: Invita Minerva12 i Lotarija13. Politi~kiot sistem im e mnogu razvien a ureduvaweto im se narekuva
Demokrastija14, koja se sostoi vo napreduvawe po rodninska i partiska linija. Seto toa e
8 Vidi: Bugarskiot dvor, Kristifor Kolumbov i mol~eweto na navigatorot. 9 Denes samo do Hag 10 Od tuka i “Simonija” – kupuvawe sve{teni~ki tituli 11 Sans cilottes – bez ga}i 12 Protiv voljata na Minerva – bez talent 13 Bogiwa na fantasti~nite prikazni, glupavosta i mrzlivosta
65
poddr`ano od ogromna plemenska administracija, vo koja rabotat 2/3 od naselenieto i edinstvena zada~a im e da gi zaebavaat onie 1/3 lu|e, koi ne se na “dr`avni jasli”.
Trgovijata e mo{ne razviena a artikli, so koi se trguva se: `eni, {vedski ~elik,
kameni glavi, prosjaci, kamen za mostovi (od tipot Travertinus Yingaris), rozeva boja, no isto taka mnogu e razvieno proizvodstvoto na neprijateli po negenetski pat15 (seks bez kopulacija). Seto toa pravi da se pojavi i klasa sekundarno vraboteni vo dr`avnata administracija Moderatus Votatoris sociopatus16.
Kopukland propadnal sam od sebe, zaradi toa {to sekoga{ drugite im bile krivi za
s#. Od niv ostanala samo pogovorkata “Kabaetot e sirak”. D-r Vasil Tupaxioski
Socijalni ve{tini za razbirawe so mitomanite:
Od ~isto ~ove~ki aspekt - ebavi `ivotnite!
Osovremenuvawe na vladata: Politi~ar na baterii (1.000 “polnewa”)
14 Ova e ureduvawe zasnovano na trojna podelba na vlasta: lopov~iwa, lopovi i Ober lopovi (Zakonomitozemna, Zakonoizigruva~ka i Nezakonosudska) 15 Ovoj tip na razmno`uvawe e nare~en: Copulatio mentis 16 Tie bile silexii na glasa~kite kutii i okolu izbornite mesta, a za vozvrat dobivale rakovodni funkcii i licenca za kriminal.
66
67
PROEKT: RESURSNA KARTA ZA “UPATENI”
Proektot: - Resursna karta za “Upateni” be{e eden od najgolemite prioriteti na dr`avnite slu`bi kaj nas, zaradi golemite propusti vo rabotata na inspekciite – od site vidovi i na drugite dr`avni slu`benici, koi “rabotat na stranki”.
Cel na proektot be{e da se zgolemi prinosot po “grlo – klient”, da se naso~at ovie slu`benici i inspektori da ne odat tamu kade {to ne treba da odat i so toa da ne pi{uvaat prijavi, koi potoa mora da se kinat po intervencija i da ne go gubat vremeto so odbivawe klienti, koi imaat rodnini, sopartijci... na visoka polo`ba, pa posle toa da moraat da si gi poni{tuvaat re{enijata i da nosat novi – vo polza na strankata. Isto taka, kolateralna cel na proektot be{e da se vklu~at i drugite institucii so “upatuvawe”, odnosno direktorite na dr`avni firmi, sudovi, agencii… Posakuvana cel be{e i taa da se oformat kadri vo ministerstvata za “fini” nabavki, so cel da ne se glupirame so pa{teti od 270.000 dolari.
Zada~i na proektot:
- Da se identifikuvaat lokaciite na site klienti, koi ne se pod re`im na reket; - Da se vospostavat sistemi na identifikacija na promenite vo reketot, nastanati so
promenite vo vlasta; - Da se identifikuvaat lokaciite na site klienti, koi imaat rodnini na visoki
pozicii i toa da se pro{iri i so voved na grafata “qubovnik/ca na desi`nmejker/ka”;
68
- Da se identifikuvaat lokaciite na site klienti, koi mo`at da “talasaat” ili da im se osvetat na dr`avnite slu`benici;
- Da se utvrdat zonite na interes na profesorite na fakultetite, sudii i drugi li~nosti, koi mo`at da im na{tetat na dr`avnite slu`benici;
- Da se kreira plan na klienti, so geografska razmestenost i spisoci so li~nosti, koi ne treba “da se ~epkaat”;
- Soodvetno da se obele`at firmite i aproksimativno prera~unatite prihodi za edna godina;
- Da se vospostavi paritet na reketot i da se vospostavat metodologii za reketirawe; - Da se obele`at vidovite “dava~ki” na klientite, so posebni napomeni (“ke{“,
“natura”, “prejaduvawe”,”usluga”, “popravawe koli”, “sitni zanaetski uslugi”, “popravawe kecovi”, “ispiti”…);
- Da se podelat kvartovite na zoni na vlijanie i da se vospostavi pravilnik za namenska eksploatacija na klientite;
- Da se obele`at “prirodnite donatori” za politi~ki kampawi, “povremenite donatori” i “redovnite mu{terii”;
- Seto toa grafi~ki da se uredi, so cel polesno koristewe; - Da se iskontaktiraat sudovite, fakultetite, mediumite… za toa “{to da se pravi”,
so cel da poslu`at kako kolateralna poddr{ka na proektot vo vrazumuvawe na nerazumnite i nagraduvawe na razumnite;
Implementacija: Proektot be{e silno implementiran i za~uduva entuzijazmot na
inspektorite i drugite “upateni” vo problematikata vo kreiraweto na ovaa karta. Toa im ja zatna ustata na strancite, koi ne obvinuvaa za nestru~nost. Vo toa bevme malku
69
hendikepirani, zatoa {to glavnite poznava~i na ovaa problematika se na opravdano otsustvo vo instituciite, pa ne mo`evme da gi koristime kako konsultanti, a glavnite direktori na institucii za “alternativni finansiski transakcii” ne se pove}e na rakovodni mesta, i ne sakaa da kontaktiraat so nas. Sepak, informaciite se slevaa fantasti~no brgu i bevme frapirani od nivoto na informacii, so koi raspolagaat inspektorite i drugite “upateni”. Politikata ni dade silna poddr{ka vo ova, so nivni sugestii, koi odma gi prifativme, u{te pred da bidat ka`ani, pa duri ni dadoa i novi instrukcii, za toa kogo vo resursnata karta so kakov znak i boja da go obele`ime. Za toa sme im blagodarni.
Visokata sorabotka so drugite “upateni” institucii be{e izvonredna i tie ni izjavija deka i dosega toa go rabotele, no ne vaka na nau~na baza, tuku volonterski.
Evaluacija: Proektot e potpolno implementiran i o~ekuvame visok prinos po “grlo” – klient i izbegnuvawe na gre{kite da maltretirame nekogo, kogo ne treba da maltretirame. Isto taka, o~ekuvame podobruvawe na socijalnata polo`ba na politi~arite, inspektorite i drugite “upateni”, barem {to se odnesuva do pra{aweto na edno{alterskiot sistem, popularno nare~en: “Da ne {etaat desi`nmejkerite, tuku da {etaat parite”.
Prodol`ena evaluacija: Se o~ekuva ovoj sistem da vlijae trajno na na{eto op{testvo, se do negovoto raspa|awe i dovolno finansisko obezbeduvawe na onie, koi }e patuvaat so avioni za da `iveat na “podobri mesta”. Nekolku Stranski ambasadi, za mali pari vetija vizi i politi~ki azil za site takvi zainteresirani “leta~i” i toa navreme, za krvoprolevaweto da ne gi zatekne nespremni. Isto taka, izvesnosta na ovie vizionirani
70
sodr`ini e potkrepena so kupuvawe na ku}i i vili vo stranskite letuvali{ta. Pozitivno e toa deka vo niv ve}e }e gi ~ekaat “leta~i”, od minati garnituri, koi }e gi upatat vo se ona {to treba. Za toa ve}e postoi agencija vo Florida so ime “50% od plenot”, koja e dostapna i vo razvoj.
Uspesi na gra|anskite organizacii
Denes zavr{i proektot na AGTIS, so naslov “Antikorupcisko piewe mastilo”, koj be{e finansiran od ABVG^KQ. Ovoj proekt ima{e za cel da vospostavi dobri relacii na Pretsedatelot so parite i da se vospostavi performansa na is~eznuvawe. Vo performansata u~estvuva{e i nadzorniot odbor.
Pula Hiro{ima
71
72
Akcionen plan na Vladata na RM za borba so korupcijata Celi na aktivnostite:
1. Kowukciska elektoralna alternacija na aberacija 2. Neprotivokonstitucionstvuvatelsko podobruvawe 3. Alternativna inspiciencija niz kolateralna antiutilitarna fluktuacija
Tri prioriteti na vladinata kampawa protiv korupcijata: 1. Prv 2. Vtor 3. Tret
Planot go izgotvi rabotnata “Grupa za mrza”
O g l a s i
1. Davam za {estka ([ifra: “Bruco{kiwa”) 2. Se molat studentkite pove}e da se kapat za na ispit ([ifra: “Ostar nos”) 3. Gi molam studentkite da ne doa|aat na dva ispiti vo ist den ([ifra: “Nema
kupatilo”) 4. Se moli ~esniot pacient da si gi zeme la`nite evra i da mi plati vo vistinski
([ifra: “Da ne se vrati{ pak”) 5. Vladata bara izveduva~ za izgradba na paten pravec vo dol`ina od 100 kilometri.
Tenderite se dostavuvaat do v~era isklu~ivo na Kineski jazik, vo ambasadata na RM vo Papua – Nova Gvineja ([ifra: “No coment”)
73
6. Menuvam paket so suvomesnato, kanta skapano sirewe, karton maslo, vre}a bra{no, bajata parola za doma{ni proizvodi i veslo nameneto za cicawe, za malku dostoinstvo ([ifra: K-15)
7. Menuvam diploma, magistratura i doktorska disertacija za {ofersko mesto vo vladata ([ifra: I jas “nekogo da vozam”)
8. Menuvam del od plac na Vodno so kompletna grade`na dokumentacija, za dokument za sopstvenost nad istiot plac izdaden od katastarot ([ifra: “]e bideme kom{ii”)
9. Baram deloven prostor za nevladina organizacija vo vladina zgrada na besplatno koristewe, so plateni re`ii, na 30 godini koristewe i najmalku 3 grantovi godi{no. Vo zamena nudam slepa poslu{nost i selektivna percepcija ([ifra: “Dogovor ku}a ti gradi”)
74
K o n g r e s n a k o r u p t o m a n i , p o t p e r u v a ~ i i z l o u p o t r e b u v a ~ i ( K P Z )
A n t i k o m i s i s k a k o r u p c i s k a p r o g r a m a Vovedni izlagawa na Pretsedatelot: Brabery Kodoshlarov od Kanada
Anestli (hm, vidi bliznacki in d prviot red) Helou Rut & Rut! Braders & sisters, jour eminensi pod kabanicite! Korap{n iz ponova term vit hum se kritikal sposobnite, {toto se sna{le in de lajvot. Popular naziv za ovato e: “I Ju da be{e taka }e duit”.
Vi, antikorap{an strategi trebato da go humanizing, za da ima rule of... (kakoto se kazva{e... onoj teribal zbor) – a da: rajt. Tova e veri bitno, bikoz, vi sme olmost and so ednata od legovete Zapadno od Pekos, or, kako Jou tok, Zapaden Balkanite. Bat, hia ima edin razlika: dere iz meni sudii lajk mister Roj Bin.
Vi od Kanadata ar veri hendikeping, bikoz nemame takvi sudii i zatova ja sakame aur rodna kantri veri ma~. In Kanadata vi dont hev mnogu oportunitis da obelime manite, bikoz ima – ekskjuzmi {to agen go izgovorjah – lo.
Sega predavam dumata na mojta spiker grl, krasivata Egolina. A jas mu go predavam zborot na negovata eminencija: ^ovekot vo kabanica, povelete
gospodine. Da ne gubime vremiwa i obi~ai so pozdravi. Vie site znaete koj sum, no ima i novi,
koi mo`ebi se ufrleni od policijata, pa dodeka i niv ne gi korumpirame morame da si ja ~uvame tajnosta. Taka pravime i vo moeto ministerstvo.
Antikorupciskata strategija treba da se bazira na otvorenost i transparentnost. Zaradi toa, a i kako prv ~ekor, na{ata organizacija }e objavi s# za korupcijata.
75
76
Toa }e go napravime na sledniot na~in: Kolku pari nosi koe mesto vo politikata, vo Vladata, edno prateni~ko mesto, edno direktorsko mesto. Isto taka treba da se dade cenovnik na fakultetski i lekarski “uslugi”, direktorsko mesto vo stopanstvoto, vo nestopanstvoto, privatizacija na dr`avni firmi, fal{ivi re{enija na site instanci, presudi (site vidovi).
Na ovoj na~in, ~ovek nema pove}e da luta od mene – do tebe, tuku odnapred }e si znae {to treba da ima, za ne{to da dobie.
Toa }e bide kraj na interesot za politi~ki funkcii i }e dovede do profesionalizacija na na{iot zanaet i stroga specijalizacija.
Vo taa nasoka treba da se obu~uvaat kadri i toa od mali noze vo najrazli~ni disciplini. Navistina ova neka ne se sfati deka nie nemame doverba vo ovaa i minatite vladi, koi navistina najprofesionalno se zalo`ija za podemot na site vidovi mito, korupcija, zloupotrebi, potperuvawa, podmnetnuvawe. Pridobivkite od dolgogodi{noto rabotewe se evidentni, no nevidlivi, a nau~noto nivo i edukaciskata baza - fenomenalni. No, {to nudi na{iot fakultet:
1. Op{ta korupciska kultura - ligavewe - yidawe yidovi na mol~ewe - kodo{ewe - anonimki i drugi vidovi neformalno informirawe - dootepuvawe prijateli - upikuvawe, laskawe, dodvoruvawe i drugi disciplini na bontonot. 2. Stru~ni disciplini - grant industrija
77
- mestewe tenderi - nasoki vo “Potemkin stil” - statisti~ko ozelenuvawe na korupcijata - podzemawe i preobratuvawe, so posreduvawe - drugi novi disciplini 3. Pomo{na edukacija (nepotizam, partizirawe, finalizacija na dunsteri za povisoki
mesta, alternativna certifikacija na ekspertite).
Pred da prodol`ime, so ednominutno mol~ewe da mu oddademe po~it na padnatite od minatata vlast, koi se so nas ovde. Za sre}a na prsti se brojat i imam vetuvawe deka na toa i }e ostaneme.. Mislam vo taa rozeva kabanica e i po~ituvanata... taa i taa, koja toa go garantira, a vo taa kabanica so vaga e i toj i toj, koj }e trgne po stapkite na svojot prethodnik.
Ajde sega mol~ete, {to nema te{ko da vi padne. Mito kaj `ivotnite (Krava na krava e volk)
- Svr{i mi rabota da me kupi tvojot gazda! - Ako dade{ detelina so 4 lista i 10 procenti od mlekoto da go pi{uvaat kako moe.
K o r u p c i s k o o b r a z o v a n i e
- Univerzalno obrazovanie: Bi go ukral cel univerzum - [iroko obrazovanie: Zema se {to }e mu se ponudi - Kosmopolitsko obrazovanie: Primawata mu se “kosmos”
78
79
Pak po nekoja latinska “Argumentum ad cruménam.” (Dokaz za keseto.17)
“Impunitátis spes est máxima illécebra peccándi.” (Verata vo bezbednost od kazna e najgolem mamec za grev)
“Justitia remóta quid sunt regna nisi magna latrocinia.” (Ako se trgne pravdata, {to se vladite, osven golemo razbojni{tvo)
“Omne tempus Clodios, non omne Catones fert.” (Sekoe vreme ra|a Klodii, ne sekoe Katoni.)
Bele{ka za avtorot: Stevo Hiro{ima
Jas sum roden vo srednoimotno razbojni~ko semejstvo. Moite majka i tatko rabotele vo f-ka
za tekstil na razboj i bile ~estiti komunisti, no ne mo`ele da postignat pove}e zaradi toa {to majka mi bila religiozna, a tatko mi ne bil religiozen. Zna~i, majka mi veruvala, a toj ne veruval deka }e go fatat.
Osnovno u~ili{te nekako zavr{iv, a ponatamu ne sakav da prodol`am od ideolo{ki pri~ini. Imeno, u~itelot po matematika mi bara{e dvesta marki da me pu{ti vo vtori klas, a jas nemav ideja kade da gi najdam, pa ideologijata mi dojde do ak.
Ovaa faza od mojot `ivot mnogu me pogodi, posebno koga doznav deka tatko mi go smenil polot i pobegnal za Argentina, no i tamu go fatile da podmituva nekoj dr`aven slu`benik.
17 Podmituvawe vo sudstvoto
80
Slobodno mo`am da re~am deka sum jas dete od propadnato semejstvo, a baba mi umre od seks. Imeno, moeto semejstvo `ivee na dolniot sprat, a baba mi so nas. Na gorniot sprat `ivee{e tetka mi, koja ima{e 160 kilogrami te`ina i podot popu{ti pod nejzinata te`ina i taa padna vrz baba mi i ja s’eba totalno. Taka, baba mi umre od seks, tetka mi od lo{ite dogramaxii i dobroto gotvewe na baba mi, a na mene toa ostavi trajni posledici, pa nikade ne me primaa na rabota i morav da stanam politi~ar.
Edno vreme me vrabotija vo kontrarazuznavawe, no brgu me otpu{tija zaradi uni{tuvawe na podatoci. Jas mislev deka kontrarazuznavaweto odi po princip: razuznava~ite sobiraat podatoci, a kontrarazuznava~ite gi bri{at. Toa mnogu ne mi pomogna na sudot, pa morav da se vratam vo Partijata, kade rabotev vo izborniot {tab na lepewe plakati. Za kratko vreme moite sopartijci uvidoa deka jas sum ekolo{ki tip, koj ne saka da gi valka yidovite so plakati, no ne umeeja toa da go cenat, pa i samiot pretsedatel na partija mi re~e: “kolku ti fa}a rakata i minister mo`e{ da stane{... ma ne minister! Ti mo`e{ i {ofer da bide{“.
Od toga{ sum {ofer na gazdata.
81
82
Raza Hiro{ima u~i medicina: Leku bil temperaturata… Kade e virusot?
Cela dr`ava e oslobodena teritorija…
…. Od pamet.
Mitomansko eho: Ustav, av, av, av, av...
Zakon za otporot: Otporot da dade{ mito e obratno proporcionalen so rabotniot sta` na inspektorot.
Zakon za moralot i te`inata:
Da be{e te`inata vo moralot, nie }e bevme ptici.
[to imaat zaedni~ko mitomanot i nevestata, koja ne bila nevina vo prvata bra~na no}? Prezumpcija na nevinost
Novi uspesi na AD Eko – deratizacija
Denes e promoviran noviot human na~in na deratizacija na stanbeni objekti, pri koja se
koristi nova tehnologija nare~ena “Evra za napu{tawe”. Ovoj vid pro~istuvawe se odviva na na~in {to im se pla}a na gluvcite po 10 evra po glava, za da se iselat od objektot i da si baraat ~areto. Ima{e golem odziv na gluvcite i se isselija 6.200 glodari, a celat akcija ~ine{e samo 62.000 evra. Vladata najavuva deka ovoj metod i ponatamu }e se koristi.
83
A s o c i j a c i j a z a g r a | a n s k a t o l e r a n c i j a i s o r a b o t k a A G T I S
1 . “ P i r i n s k a ” 6 2
2 . “ T r i z l a ” 3 6 – B 7 5 0 0 P r i l e p
t e l :
0 4 8 4 3 2 4 3 2 ; 0 4 8 4 2 8 4 9 9 ; 0 4 8 4 2 8 1 9 6 0 7 0 6 2 3 0 3 9
a g t i s @ m a i l . c o m . m k a c t a c @ m a i l . c o m . m k
a g t i s @ m t . n e t . m k
w w w . a g t i s . o r g . m k w w w . r o l e p l a y . n e t . m k
w w w . p o s t s c r i p t u m . c o m . m k w w w . b e r z a n a g l a s a c i . c o m . m k
w w w . w w s . o r g . m k w w w . p i t a o d i z b o r i . c o m . m k
w w w . e k o g i m . o r g . m k
A s s o c i a t i o n f o r c i t i z e n ’ s t o l e r a n c e a n d c o o p e r a t i o n A C T A C
84
85
S o d r ` i n a
Adversaria Coruptiae .................................... Voved ...................................................... Kratok kurs za perewe pari ....................... Zakoni za korupcija ........................... U~ebnik po fizika za II godina................ Izvadok od tolkoven re~nik .......... Epopeja na makedonckiot Narod ............ Fakultetski igri bez granici ......... Naj~esti hobija na politi~arite .......... “Slu~ajot na mrtvite fabriki” ................. Novi pravci vo medicina i zakoni za korupcija ............... Novi emisii na TV .............. Istorijat na mitoto ........... Proekt: Resursna karta za upateni .......... Akcionen plan na Vladata na RM za borba so korupcijata ........ Oglasi ........ Kongres na koruptomani, potperuva~i i zloupotrebuva~i (KPZ) ........ Korupcisko obrazovanie .............. Bele{ka za avtorot ........... P.S. U{te ne{to za zbogum ..................
86
87
88
