Air & NoiseNewsปท 7 ฉบบท 1 (23) ประจ�ำเดอนมกรำคม - มนำคม พ.ศ.2557

ขาวสารอากาศและเสยง

ขยายขาว หลกเกณฑการปฏบตทดดานสงแวดลอม

ส�าหรบการประกอบกจการเหมองหน

โรงโมบดหรอยอยหนและโรงงานปนขาว

คณภาพอากาศบอขยะสมทรปราการ

เกบมาเลา คณภาพอากาศเกาะเสมดกรณทอสงน�ามนดบ

รวไหลกลางทะเลจงหวดระยอง

ประสบการณในตางแดน

“การควบคมการทดสอบOBD”

คณะผจดท�า ทปรกษา

• นางสาวจงจตร นรนาทเมธกล • นายปญญา วรเพชรายทธ • นายเถลงศกด เพชรสวรรณ • ดร.พชราวด สวรรณธาดา • นายพนศกด ถรมงคล • นางนภาภรณ ใจแสน

กองบรรณาธการ

• นางสาวนนทวน ว.สงหะคเชนทร • นายอทธพล พออามาตย • นางสาวอรวรรณ มานญวงศ • นางสาวรจเรข ราชบร ฝายทะเบยนและเผยแพร

• นางรจต ฆารถนอม • นางสาวนตยา บวรง • นางสาวธญวรตม แยมเสยงเยน • นางสาวกงกาญจน มนศกด • นางสาววไล ไชยชนะ • นางสาวพรรณ มหษคามน • นายสมคด วลจกรทอง • นางวรญา สนทรวภาค • นางสาวกนกพร ไพรสาร • นางสาวสกนยา แกวเกด • นางกรณฑทพย ธรรมสทธ • นายอานนท นกแกวนอย

Air & NoiseNewsขาวสารอากาศและเสยง

เรองนาสนใจในฉบบ

ขยายขาวสถานตรวจวดคณภาพอากาศ ฉลองความสมพนธ ไทย – ลาว 60 ป 3 facebook กรมควบคมมลพษ ยง Like ยงใกล 4

หลกเกณฑการปฏบตทด ดานสงแวดลอม ส�าหรบการ ประกอบกจการเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหน และโรงงานปนขาว 6

คณภาพอากาศ บอขยะสมทรปราการ 8

เกบมาเลา คณภาพอากาศ เกาะเสมด กรณทอสงน�ามนดบรวไหลกลางทะเล จงหวดระยอง 10

ประสบการณในตางแดน “การควบคมการทดสอบ OBD” 12

สาระนารการก�าหนดคามาตรฐาน Environmental INFORMATIONGRAPHIC : Less is More 14

ขาวกจกรรมการอบรม การตดตามตรวจสอบ คณภาพอากาศและเสยง 16

การศกษาขอมลพนฐานดานอากาศ และเสยง รบเปดประชาคมอาเซยน 16

ขาวจากบรรณาธการ ปท 7 ฉบบท 1 (23) เดอนมกรำคม - มนำคม พ.ศ.2557

164

ฝนละอองเปนปญหาหลกทมกพบบอยในอตสาหกรรมเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหน และโรงงานปนขาว แตการประกอบกจการสามารถด�าเนนการอยางไมกอใหเกดผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอม ซงกรมควบคมมลพษ ไดรวบรวมเทคนคและวธการควบคมแกไขปญหามลพษทางอากาศ เสยงและความสนสะเทอน เปนเอกสาร “หลกเกณฑการปฏบตทดดาน สงแวดลอม ส�าหรบการประกอบกจการเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหน และโรงงานปนขาว” ซงขาวสารอากาศและเสยงฉบบน ไดน�าบางสวนของ หลกเกณฑการปฏบตทดฯ มาน�าเสนอ หากสนใจเนอหาเพมเตม ดาวนโหลดไดทางเวบไซตกรมควบคมมลพษ ส�าหรบเหตการณทอสงน�ามนดบรวไหลกลางทะเล จงหวดระยอง ซงหลายทานยงคงพอจ�ากนได ในชวงนนกรมควบคมมลพษไดปฏบตงานในพนทเพอตรวจสอบสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศดวย เพราะมขอกงวลวาคราบน�ามนดบจะมสารเบนซนระเหยสบรรยากาศและสงผลกระทบตอประชาชน ผลการตรวจสอบเปนอยางไร ตดตามไดในฉบบคะ และจะขาดไมไดเลยหากจะไมกลาวถงเหตการณไฟไหมบอขยะสมทรปราการ ทท�าใหเกดปญหามลพษทางอากาศสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนบรเวณใกลเคยง ฉบบน จงไดน�าเสนอขอมลคณภาพอากาศนบแตไดมการตรวจวดภายหลงเกดเหตการณ

สถานตรวจวดคณภาพอากาศ ฉลองความสมพนธ ไทย – ลาว 60 ป

ขยายขาว

พเชษฐ อธภาคย นกวชาการสงแวดลอมช�านาญการสวนคณภาพอากาศในบรรยากาศ

ภายใตกรอบความรวมมอฯ ดงกลาว กรมควบคมมลพษ ไดรบมอบหมายใหเปนผรบผดชอบในการสนบสนนการตงสถานตรวจวดคณภาพอากาศแบบกงถาวรใหแก ลาว จ�านวน 1 สถาน โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอดานการจดการทรพยากรน�าและสงแวดลอมระหวางสองประเทศอยางใกลชดมากยงขนในการ เฝาระวงและประเมนสถานการณปญหามลพษทางอากาศ โดยเฉพาะมลพษทางอากาศจากปญหาหมอกควนขามแดนในภมภาคลมน�าโขงในชวงฤดแลง การด�าเนนงานทผานมา อธบดกรมควบคมมลพษ และอธบดสถาบนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของลาว ไดรวมลงนามบนทกความเขาใจ เรอง การมอบสถานตรวจวดคณภาพอากาศ แบบกงถาวร เมอวนท 9 สงหาคม 2556 เพอเปนกรอบในการด�าเนนงานรวมกนระหวางสองประเทศ โดยการกอสรางสถานฯ ณ กรมอตนยมวทยาและอทกวทยา นครหลวงเวยงจนทน ไดเสรจสมบรณพรอมใชงานเมอตนเดอนมนาคม 2557 และมพธสงมอบ อยางเปนทางการในวนท 27 มนาคม 2557 โดยมอธบดกรมควบคมมลพษ พรอมดวยรฐมนตรชวยวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแวดล อมและอธบดสถาบนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม ของลาว รวมทงผบรหารกรมควบคมมลพษ เขารวมพธ และรวมลงนามในบนทกการสงมอบ - รบมอบสถานฯ ทงนสถานฯ ประกอบดวยเครองวดฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน เครองตรวจวดกาซออกไซดของไนโตรเจน และเครองวดสภาพอากาศทางอตนยมวทยา ไดแก เครองวดความเรวลม เครองวด

ทศทางลม เครองวดอณหภมและความชนสมพทธ เครองวดความดนบรรยากาศ เครองวดปรมาณน�าฝน เครองวดปรมาณรงสสทธ และเครองวดการแผรงสของดวงอาทตย ข อมลคณภาพอากาศและสภาพอากาศทางอตนยมวทยาทได จะเปนประโยชนในการประกอบ การตดสนใจเพอก�าหนดนโยบาย และมาตรการในการลดและแกไขปญหา เพอปองกนและลดผลกระทบทอาจเกดขน ทงในระดบพนท ระดบประเทศและระดบภมภาค รวมทงเพอเสรมสรางความรและความเขาใจรวมกนถงสถานภาพของปญหามลพษทางอากาศ โดยเฉพาะมลพษทางอากาศขามแดน

เนองในโอกาสเฉลมฉลองครบรอบ60ปความสมพนธทางการทตระหวางไทยและลาวและสรางความสมพนธทดรวมทงเพมพนความรวมมอระหวางกนอยางเปนรปธรรมมากยงขนคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท28กนยายน2553อนมตในหลกการใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมด�าเนนการตามกรอบความรวมมอดานการจดการทรพยากรน�าและสงแวดลอมรวมกบลาว

ขาวสารอากาศและเสยง 3

ขยายขาว

ยง Like ยงใกล

ชองทางการสอสารในยคปจจบนมความรวดเรวทนสมยอยางมาก ไมวาจะเปนการสอสารผานโทรศพท โทรสาร วทย โทรทศน ปายแสดงขอความ หนงสอพมพ เวบไซต ซงกรมควบคมมลพษไดใชชองทางดงกลาวมาแลวเพอเผยแพรขอมลเกยวกบ สงแวดลอม และในปจจบนกรมควบคมมลพษไดเลอกใชชองทางการสอสารททนสมยเพอรายงานและเผยแพรขอมลขาวสารคณภาพอากาศใหกาวล�าไปอกขน กคอ ผานทางแอพพลเคชน Air4Thai ผานอปกรณสอสารแบบพกพาทตดตงบนโทรศพทเคลอนท แทบเลต และทาง Facebook ทใชกนอยางแพรหลาย

จฬาลกษณ บญปกษ นกวชาการสงแวดลอมช�านาญการฝายขอมลคณภาพอากาศ เรยบเรยง

หากพดถงขาวสารดานมลพษทางอากาศหรอการรายงานคณภาพอากาศผานขอมลทเผยแพรสวนใหญระหวางเดอน มกราคม - มนาคม 2557 ทเปนชวงเวลาทเขาสสถานการณหมอกควนภาคเหนอ จะน�าเสนอในเรองปรมาณฝ นละอองขนาดเลก และการคาดการณภาวะหมอกควนลวงหนา รวมถงขอมลขาวสารคณภาพอากาศโดยทวไป ดงนนจงขอถอโอกาสน เชญชวนผสนใจขอมลขาวสารดานมลพษทางอากาศ หรอขอมลขาวสารทางดานสงแวดลอมอนๆ เขาชมและอยาลมกด Like ใหกบ กนดวยคะ

แอพพลเคชน Air4Thai ไดถกกลาวถงไวกอนหนานแลวใน ขาวสารอากาศและเสยง ฉบบประจ�าเดอนตลาคม-ธนวาคม 2556 ส�าหรบในฉบบนจงขอแนะน�าเรองการรายงานขอมลขาวสารคณภาพอากาศทนกเรยน นกศกษา และประชาชนทวไปสามารถรบขาวสารไดอยางทนสถานการณ นนคอ facebook กรมควบคมมลพษเรมใช Facebook เปนชองทางสอสารตงแตป 2554 โดยขอมลขาวสารทเผยแพรจะมหลากหลาย ไดแก ขอมลทางดานมลพษทางน�า อากาศ เสยง กากของเสย สารอนตราย รายงานขาว และความรทวไปตางๆ เกยวกบ สงแวดลอม

4 Air & NoiseNews

ขาวสารอากาศและเสยง 5

หลกเกณฑการปฏบตทดดานสงแวดลอมส�ำหรบกำรประกอบกจกำรเหมองหนโรงโมบดหรอยอยหน และโรงงำนปนขำว อตสาหกรรมเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหน และโรงงานปนขาว นบเปนกลมอตสาหกรรมพนฐานทส�าคญเปนอยางยงตอการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย เนองจากเปนอตสาหกรรมการผลตวตถดบทใชในการกอสรางตาง ๆ ทงโครงการขนาดใหญ ขนาดเลก รวมถงการกอสรางรายยอยทกประเภท ซงหากมอตราการกอสรางเพมมากขนเทาไหร กจะยงมความตองการวสดและวตถดบจากการผลตในภาคอตสาหกรรมพนฐานดงกลาวเพมมากขนเปนเงาตามตวดวยเชนกน ในการประกอบกจการเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหน และโรงงานปนขาว กอใหเกดปญหามลพษทอาจจะสงผลกระทบ ตอสขภาพอนามยของประชาชนรวมทงคณภาพสงแวดลอมโดยรวมได โดยเฉพาะอยางยงการเกดมลพษทางอากาศ เสยง และ ความสนสะเทอน ซงฝนละอองนบเปนปญหาหลกทมกพบไดบอยในอตสาหกรรมทกลาวถง

ส�านกจดการคณภาพอากาศและเสยง กรมควบคมมลพษ ไดตระหนกถงความส�าคญในการควบคมฝนละออง เสยง และ ความสนสะเทอนจากกจกรรมดงกลาว จงไดจดท�า หลกเกณฑการปฏบตทดดานสงแวดลอมส�าหรบการประกอบกจการเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหนและโรงงานปนขาว โดยมวตประสงคเพอใหหนวยงานในระดบจงหวด องคกรปกครองสวนทองถน รวมทงผประกอบการใชเปนเครองมอในการจดการปญหาทเกดขน เพอสรางเสรมใหสถานประกอบการสามารถอยรวมกบประชาชน ในพนทไดอยางปกตสข และไมกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนและสงแวดลอม สาระส�าคญในเลมประกอบดวย กฎหมาย/กฎระเบยบทเกยวของ ผลกระทบของฝนละออง การจดการดานความปลอดภยและอาชวอนามยจากการประกอบกจการ คามาตรฐานทเกยวของกบการประกอบกจการ หลกเกณฑการปฏบตทดดานสงแวดลอมส�าหรบการประกอบกจการ ซงเนนสาเหตและแหลงก�าเนดทท�าใหเกดฝนละออง เสยง และความสนสะเทอน จากการประกอบกจการเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหนและโรงงานปนขาว รวมทงแนวทางหรอมาตรการในการควบคมปองกนและแกไขปญหา ทเกดขน ทงน ไดรวบรวมเทคนคและวธการควบคมแกไขปญหาของหนวยงานตางๆ ทมการใชไดผลดในทางปฏบตและมประสทธภาพ รวมทงองคความรทเกยวของเพอใชเปนตวอยางและแนวทางทเหมาะสมในการจดการและควบคมปญหาฝนละออง เสยง และความสนสะเทอนจากเหมองหน โรงโมบดหรอ ยอยหน และโรงงานปนขาวตอไป

ขยายขาว

กาญจนา สวยสม นกวชาการสงแวดลอมช�านาญการณฐวฒก ฤทธเรองนาม นกวชาการสงแวดลอมช�านาญการ

สวนมลพษทางอากาศจากอตสาหกรรม

วงจรการผลตจากกลมอตสาหกรรมเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหน และโรงงานปนขาว

กำรท�ำเหมองหนกำรโมหน บดหน

งำนกอสรำงตำงๆ

หนขนำด 1 นว

กำรท�ำปนขำว

หนขนำด 3/4 นว หนขนำด 3/8 นว

บรรทกขนสงหน

6 Air & NoiseNews

การปฏบตทดดานสงแวดลอมส�าหรบการประกอบกจการดงกลาว เปนสวนส�าคญในการจดการและควบคมปญหาทเกดขน ซงขอยกสาระส�าคญของการปฏบตในสวนทเกยวกบการควบคมฝนละออง ดงน

1.เหมองหน การควบคมฝนละอองจากการเปดหนาเหมอง: เหมองหนตองอยหางจากแหลงชมชน มเขตกนชนโดยรอบ มการเปดหนาเหมองและบอเหมองแบบขนบนได มการเวนพนทไมท�าเหมองบรเวณเขตประทานบตร เปนตน การควบคมฝนละอองจากการขดเจาะเพอระเบดหน: ใชอปกรณการขดเจาะทมระบบดดฝนหรอมการฉดพรมน�า จ�านวนรเจาะทท�าการระเบดตอครงตองเปนไปตามทระบในมาตรการปองกนผลกระทบสงแวดลอม ในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) การควบคมฝนละอองจากการระเบดหน:ปรมาณวตถระเบดทใชตองเปนไปตามทระบในมาตรการปองกนผลกระทบสงแวดลอม ก�าหนดเวลาทจะระเบดหนในแตละวนใหแนนอน และสอดคลองกบ EIA มการจดระเบดแบบถวงจงหวะ การควบคมฝนละอองจากการบรรทกขนสงและล�าเลยงหน : หามโกยหนบรเวณหนาผา ก�าหนดเสนทางบรรทกขนสงเพอล�าเลยงหนใหชดเจน บรรทกขนสงล�าเลยงหนจากหนางานโดยใชรถบรรทกหรอสายพานล�าเลยงเทานน มการฉดพรมน�าบรเวณเสนทางล�าเลยงขนสงหนหรอถนนทเชอมตออยางสม�า มการลางลอรถบรรทกกอนออกส ถนนสาธารณะหรอถนนภายนอกทกครง

2.โรงโมบดหรอยอยหน การควบคมฝนละอองจากกระบวนการผลต: หามตงโรงโมบดหรอยอยหนทใชเครองจกรในการผลตบรเวณ ทพกอาศย มเขตกนชนโดยรอบโรงโมบดหรอยอยหน อาคารตองจดท�าเปนระบบปด โดยเฉพาะบรเวณทเปนจดก�าเนดฝนละออง เชน เครองบด สายพานล�าเลยง จดเปลยนถายหรอปลายสายพาน ตองมการฉดผสมน�าอยางสม�าเสมอ เปนตน การควบคมฝนละอองจากบรเวณลานกองหน: พนควรเปนลานคอนกรตหรออยางนอยตองเปนหนบดอดแนน มการตดตงสเปรยน�าและมการฉดพรมน�าบรเวณลานเกบกองหนในขณะทมการประกอบกจการ มการท�าความสะอาดบรเวณพน และน�าฝ นหรอตะกอนฝ นตกสะสมไปก�าจดอยางถกวธ ท�าความสะอาดพนใตอาคาร ใตเครองจกร และสายพานล�าเลยงรวมทงพนทเกบวตถดบอยางนอยวนละ 1 ครง มการสรางรางระบายน�า และมการดกตะกอนฝนและโคลน

การควบคมฝนละอองจากการบรรทกขนสงหน: ก�าหนดเสนทางบรรทกขนสงหนภายในโรงโมบดหรอยอยหน หรอโรงแตงแรใหชดเจน เสนทางบรรทกขนสงหนภายในพนทควรเปนถนนคอนกรต หรอมการราดยางปดคลมผวถนน มการตดตงสเปรยน�าและฉดพรมน�าบรเวณเสนทางบรรทกขนสงหนในขณะทมการประกอบกจการ มการกวาด ลาง หรอดดฝนบรเวณถนนดานหนา ทเชอมตอกบถนนสาธารณะ มการท�าความสะอาดถนนและ เสนทางบรรทกขนสงหนทกวน รถยนตทบรรทกขนสงหนตองมสภาพดไมมหนรวงหลนและมผาใบปดคลมมดชด มการลางลอรถยนตและรถบรรทกกอนจะน�ารถออกไปใชบนถนนสาธารณะ

3.โรงงานปนขาว การควบคมฝนละอองจากโรงงาน : ไมควรตงโรงงานอยใกลบรเวณทพกอาศย และสาธารณสถาน เชน สถาบนการศกษา โรงพยาบาล วดวาอาราม เปนตน มแนวกนชนโดยรอบ สรางอาคารปดคลมปองกนลม ปองกนฝนละอองฟงกระจาย อาคารโรงงานตองจดใหมการระบายอากาศทเหมาะสม การควบคมฝนละอองจากกระบวนการผลต:ขนตอนการผลตทมการเกดฝนละอองและการเกบผลตภณฑทท�าใหเกด ฝนละอองควรท�าในระบบปดภายในโรงงาน ท�าการควบคมฝนละอองจากการผลตโดยใชเครองดดอากาศและตดตงระบบก�าจดหรอบ�าบดอากาศกอนระบายออกสภายนอก มการตดตงระบบควบคม ปองกนการฟงกระจายของฝนละอองในทกกระบวนการผลตทเกดฝนละออง การควบคมฝนละอองจากถนนภายในโรงงาน และลานกองเกบวตถดบ: ถนนภายในโรงงานตองราดยางหรอเทคอนกรต หรออยางนอยตองเปนถนนบดอดแนน มระบบการท�าความสะอาดและการระบายน�าทดเพอไมใหมฝนตกสะสม มการจดท�าแนวคนดน และปลกตนไมทรงสง อยางนอย 2-3 แถว เปนแนวทบ เปนตน

ส�ำหรบผ ทสนใจรำยละเอยดของเนอหำทกลำวขำงตน รวมถงสำระควำมรตำงๆทเกยวของอำทกำรจดกำรดำนควำมปลอดภยและอำชวอนำมยจำกกำรประกอบกจกำรเหมองหน โรงโมบดหรอยอยหน และโรงงำนปนขำวคำมำตรฐำนทเกยวของกบกำรประกอบกจกำร เปนตน สำมำรถดำวนโหลดเอกสำรไดทเวบไซตกรมควบคมมลพษwww.pcd.go.th

ขาวสารอากาศและเสยง 7

ขยายขาว

คณภาพอากาศ บอขยะสมทรปราการ เหตเพลงไหมบอก�าจดขยะเนอท150ไรในต�าบลแพรกษาอ�าเภอเมองจงหวดสมทรปราการทเกดขนตงแตวนท16มนาคม2557และใชระยะเวลาในการควบคมเพลงนานมากกวา1สปดาหนอกจากจะกอใหเกดความตนตระหนกถงปญหาการจดการขยะลนเมองทก�าลงเปนโจทยใหญส�าหรบคนไทย ยงเปนสาเหตใหเกดวกฤตการณดานมลพษอากาศทส�าคญซงสงผลกระทบใหประชาชนในบรเวณใกลเคยงมากกวา1,000ครวเรอนตองอพยพออกนอกพนทเปนการชวคราว

ดร.เกศศน อนะพ�านก นกวชาการสงแวดลอมช�านาญการสวนคณภาพอากาศในบรรยากาศ

สรปผลการตดตามสถานการณวกฤตการณดานมลพษอากาศจากเหตเพลงไหมบอก�าจดขยะของกรมควบคมมลพษ มดงน ผลการตรวจวดสารเคมในบรรยากาศโดยเครองมอแบบพกพา(1) พบวา ในระยะทตรวจวด 500 เมตร หางจากทเกดเหต มคา ความเขมขนของกาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) ในบรรยากาศทระดบ 5-8 สวนในลานสวน (ppm) และในระยะทตรวจวด 1 กโลเมตร หางจากทเกดเหต มคาความเขมขนของ SO2 ในบรรยากาศท

ระดบ 2-4 ppm ซงมคาเกนขดจ�ากดการรบสมผสสารเคมแบบเฉยบพลนในระดบ 2 (Acute Exposure Level Guidelines : AEGL-2) ทก�าหนดไวไมเกน 0.75 ppm โดยเปนระดบทสงผลกระทบตอสขภาพอยางรายแรงหาก ไดรบสมผส SO2 เปนระยะเวลาสนๆ ในเวลา 10 นาท 30 นาท 60 นาท 4 ชวโมง และ 8 ชวโมง ซงอาจท�าใหประชาชนมอาการระคายเคองอยางรนแรงตอระบบทางเดนหายใจ

16 มนาคม 2557 เวลาประมาณ 12.00 น. เกดเหตเพลงไหมทบอก�าจดขยะของเอกชน ซงตงอยภายในซอย 8 นคมอตสาหกรรมบางป หม 4 ต�าบล แพรกษา อ�าเภอเมองสมทรปราการ บานเรอนประชาชนรอยกวาหลงคาเรอนถกปกคลมดวยกลมควน ท�าใหชาวบานหลายคนมอาการส�าลกควนตองอพยพไปพกอาศยในสถานทปลอดภย

(ภำพจำกส�ำนกขำวสปรงนวสทว)

17 มนาคม 2557 กรมควบคมมลพษ สงหนวยปฏบตการพเศษสถานการณสงแวดลอม (Special Environmental Response Team; SERT) และหนวยตรวจวดคณภาพอากาศเคลอนท ลงพนทเพอตดตามและเฝาระวงสถานการณคณภาพอากาศเนองจากเหตเพลงไหมทบอก�าจดขยะบรเวณต�าบลแพรกษา

18 มนาคม 2557 รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พรอมอธบดกรมควบคมมลพษและคณะ พาสอมวลชนลงพนทและตรวจเยยมการท�างานของหนวยตรวจวดคณภาพอากาศเคลอนท ซงตดตงบรเวณหมบานปญฐญา โดยผลการตรวจสอบคณภาพอากาศ พบปรมาณฝนละอองขนาดเลก (PM10) เฉลยรายชวโมง เมอเวลา 13.00 น. อยท 501 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร

(1) เครองมอตรวจวดสำรเคมในบรรยำกำศแบบพกพำใชเทคนคอนฟรำเรดสเปกโตรสโครป(Fouriertransforminfraredspectroscopy:FTIR) ใชในกำรวเครำะห ตรวจสอบ โครงสรำงของสำร โดยกำรวดกำรดดกลนรงสทอยในชวงอนฟรำเรดทอยในชวงเลขคลน (Wave number) ประมำณ12800-10cm-1ใชวเครำะหตวอยำงไดทงของแขงของเหลวกำซ

8 Air & NoiseNews

กรมควบคมมลพษ จงขอความรวมมอจากกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ในการพจารณาออก ค�าแจงเตอนประชาชนใหหลกเลยงการรบสมผสสารเคมในบรรยากาศ เชน การอพยพออกนอกพนท การสวมใสหนากากปองกนสารเคม ในพนทรศม 1.5 กโลเมตร หางจากพนทเกดเหต ผลการตรวจวดคณภาพอากาศโดยหนวยตรวจวดคณภาพอากาศเคลอนทเพอตดตามสถานการณคณภาพอากาศอยางตอเนอง พบคาเฉลยรายชวโมงของฝนละอองขนาดเลก (PM10) สงสด 976 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (มคก./ลบ.ม.) ในเวลา 03.00 น. ของวนท 18 มนาคม 2557 หางจากทเกดเหต ประมาณ 1.5 กโลเมตร นอกจากน ยงตรวจพบปรมาณกาซโอโซน และปรมาณฝนละอองขนาดเลกมคาเกนเกณฑมาตรฐานเฉลย 24 ชวโมง ในบรรยากาศในบางวน โดยในวนท 18 มนาคม 2557 พบปรมาณฝนละอองขนาดเลกเฉลย 24 ชวโมง สงถง 299 มคก./ลบ.ม. ซงสงกวาคามาตรฐาน (120 มคก./ลบ.ม.) ผลการวเคราะหขอมลจากสถานตรวจวดคณภาพอากาศของกรมควบคมมลพษ ในบรเวณศาลากลางจงหวดสมทรปราการ พบปรมาณฝนละอองเฉลยรายชวโมงสงสดเทากบ 136 มคก./ลบ.ม. ในเวลา 20.00 น. ของวนท 17 มนาคม 2557 และบรเวณการเคหะชมชนคลองจน พบปรมาณฝนละอองเฉลยรายชวโมงสงสด 135 มคก./ลบ.ม. เมอเวลา 12.00 น. ในวนเดยวกน สวนสถานตรวจวดคณภาพอากาศอนๆ ปรมาณฝนละอองขนาดเลกยงอย ในเกณฑทไมมผลกระทบตอสขภาพ ผลการตดตามตรวจวดปรมาณสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศ (VOCs) ตงแตวนท 18-21 มนาคม 2557 พบวาผลการวเคราะหปรมาณ VOCs สวนใหญอยในเกณฑทเฝาระวงไว โดยในบรเวณหางจากทเกดเหต ประมาณ 1.5 กโลเมตร พบปรมาณสารเบนซนในบรรยากาศเฉลย 24 ชวโมง อยในชวง 0.64-3.32 มคก./ลบ.ม. ปรมาณสารไดคลอโรมเธนในบรรยากาศเฉลย 24 ชวโมง อยในชวง 1.91-26.40 มคก./ลบ.ม. ยกเวนในวนท 20 มนาคม 2557 บรเวณหมบานพฤกษาเดอะแกลลอร ซงหางจากจด เกดเหตประมาณ 1.7 กโลเมตร พบคาสารเบนซนสงถง 28.62 มคก./ลบ.ม. ซงมคาสงกวาเกณฑคาเฝาระวงส�าหรบสารเบนซนในบรรยากาศเฉลย 24 ชวโมง ทก�าหนดไว ไมเกน 7.6 มคก./ลบ.ม. มากกวา 3 เทา อยางไรกตาม กรมควบคมมลพษ ไดตดตามเฝาระวงคณภาพอากาศจนสถานการณไฟไหมบอขยะแพรกษา จงหวดสมทรปราการ ไดกลบเขาสภาวะปกต โดยในวนท 21 มนาคม และ 1 เมษายน 2557 ตรวจพบปรมาณสารเบนซนเทากบ 4.41 และ 0.48 มคก./ลบ.ม. ตามล�าดบ ซงอยในระดบคณภาพอากาศปกตโดยทวไปแลว

แผนทจดตรวจวดคณภาพอากาศเหตเพลงไหมบอขยะสมทรปราการ

ผลกระทบตอสขภาพอนามย

กาซซลเฟอรไดออกไซดกำรหำยใจเขำไปจะกอใหเกดกำรระคำยเคอง ท�ำลำยเยอเมอกทำงเดนหำยใจ ไอ หำยใจตดขด คลนไสอำเจยนปวดศรษะกลำมเนอหดเกรงกลองเสยงและหลอดลมใหญ อกเสบและเกดอำกำรบวมน�ำปอดบวมโรคปอดอดตนเนองจำกสำรเคม

สารเบนซน กอใหเกดกำรระคำยเคองระบบหำยใจ ท�ำใหปวดศรษะมนงงวงเวยนศรษะมองเหนไมชด เหนอยสนชกหมดสต หวใจหยดเตนและเสยชวต มผลตอกำรเตนของหวใจในระยะยำวเปนสำเหตของโรคมะเรงได

ขาวสารอากาศและเสยง 9

คณภาพอากาศ เกาะเสมดกรณทอสงน�ามนดบรวไหลกลางทะเลจงหวดระยอง

ดร.พชราวด สวรรณธาดาผอ�านวยการสวนคณภาพอากาศในบรรยากาศ

เมอเดอนกรกฎาคม2556ไดเกดเหตการณกรณทอสงน�ามนดบขนาด16นวรวขณะขนถายน�ามนจากเรอขนสงน�ามนไปยงโรงกลนน�ามนบรเวณทนรบน�ามนดบของบรษทพททโกลบอลเคมคอลจ�ากด(มหาชน)หางจากชายฝงทาเรอมาบตาพดไปทางทศตะวนออกเฉยงใตประมาณ20กโลเมตรเปนเหตใหมน�ามนดบรวไหลลงทะเลประมาณ50ตนซงท�าใหหนวยงานตางๆทงภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชนตองรวมมอกนแกไขสถานการณโดยมผคนมากมายเขาไปรวมกจกรรมตางๆไดแกการเกบกการก�าจดคราบน�ามนการท�าความสะอาดชายหาดการฟนฟสภาพแวดลอมรวมทงการส�ารวจและประเมนผลกระทบ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหลายหนวยงานทเกยวของ ไมวาจะเปนกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ส�านกงานสงแวดลอมภาคท 13 รวมทงกรมควบคมมลพษ กรวมด�าเนนงานตามภารกจ ความถนดหรอความเชยวชาญของหนวยงาน เพราะอาจคาดเดาไดวา ระบบนเวศนและสงแวดลอมมโอกาสไดรบผลกระทบทงสน ไมวาจะเปนแนวปะการง สตวน�าในแนวปะการง ระบบนเวศนชายหาด สตวหนาดน ปาชายเลน แหลงหญาทะเล เหลาน เปนตน ซงในสวนมลพษสงแวดลอม กรมควบคมมลพษกมงานทเกยวของและรวมด�าเนนการ เชน การก�ากบการจดการกากของเสย การตดตามตรวจสอบคณภาพน�า และคณภาพอากาศ เปนตน

เกบมาเลา

ดร.พชราวด สวรรณธาดาผอ�านวยการสวนคณภาพอากาศในบรรยากาศ

10 Air & NoiseNews

(1)ประกำศกรมควบคมมลพษเรองก�ำหนดคำเฝำระวงส�ำหรบสำรอนทรยระเหยงำยในบรรยำกำศโดยทวไปในเวลำ24ชวโมง (รำชกจจำนเบกษำเลม126ตอนพเศษ13งวนท27มกรำคม2552)

กรณน คณภาพอากาศอาจไมใชประเดนหลกทผคนใหความสนใจ แตกมผแสดงความหวงกงวลผลกระทบดานคณภาพอากาศบรเวณเกาะเสมด ในชวงด�าเนนการขจดคราบน�ามน เพราะมกจะไดกลนของสารอนทรยระเหย (VOCs) ซงไมทราบวาเปนสารเคมอะไรบางทระเหยออกปนเปอนอยในอากาศ ดงนน ส�านกจดการคณภาพอากาศและเสยงจงไดรบมอบหมายใหจดท�าแผนและด�าเนนการเกบตวอยางอากาศอยางตอเนอง เพอเฝาระวงคณภาพอากาศในบรเวณเกาะเสมด ซงการเกบตวอยางอากาศครงน ไดพจารณาใชเกณฑคาเฝาระวงส�าหรบสาร VOCs ในบรรยากาศโดยทวไป ในเวลา 24 ชวโมง จ�านวน 19 ชนด ตามประกาศกรมควบคมมลพษ พ.ศ. 2552(1) เปนแนวทางในการเกบตวอยาง เพอตรวจสอบสาร VOCs ซงอาจพบความเขมขนสงในชวงเวลา 24 ชวโมง โดยทวไป จนสงผลกระทบตอคณภาพอากาศและอาจเปนอนตรายตอประชาชนทสมผสโดยการหายใจเขาสรางกาย และสาร VOCs ทไดรบความสนใจเปนพเศษ ไดแก เบนซน เพราะมหลายคนกงวลวา คราบน�ามนดบจะมสารเบนซน ระเหยออกมาสบรรยากาศในปรมาณทอาจสงผลกระทบตอสขภาพ จากแผนทของส�านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (สทอภ. หรอ Gistda) ซงตดตามสถานการณการ แพรกระจายของคราบน�ามนในทะเลในชวงเวลาดงกลาว กไดมการก�าหนดจดเกบตวอยางอากาศเพอวเคราะหสาร VOCs จ�านวน 3 จด โดยเลอกบนชายฝง 1 จด บรเวณบานเพ และบนเกาะเสมด 2 จด ไดแก หาดทรายแกว และอาวพราว โดยเกบตวอยางอากาศอยางตอเนอง 24 ชวโมง ชวงปลายเดอนกรกฎาคม ถงเดอนสงหาคม 2556 จ�านวน 3 ครง ซงผลการตรวจวดทง 3 ครง พบวา คาความเขมขนไมเกนเกณฑคาเฝาระวงฯ และสารเบนซน

ทผคนใหความสนใจ พบคาความเขมขนอยในชวง 0.34 – 0.58 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (เกณฑคาเฝาระวง ไมเกน 7.6 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร) โดยสารสวนใหญ พบคาต�า จงไมไดมการเกบตวอยางอากาศเพมเตมอกในภายหลง ในขณะเดยวกน การด�าเนนการดานอนในสวนของการประเมนผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไมวาจะเปนระบบนเวศชายหาด นเวศปะการง ปาชายเลน กลมสตวทะเลหายาก และอนๆ และการจดท�าแผนฟนฟ หนวยงานทเกยวของกไดมการด�าเนนงานมาโดยล�าดบ โดยผสนใจอาจสบคนและตดตามขอมลทสนใจไดจากเวบไซตของกรมควบคมมลพษ บทเรยนหนงจากกรณทเกดขน คอ ความรวมมอและประสานงานในการท�างาน มความจ�าเปนอยางยงตอความส�าเรจ โดยการเกบตวอยางอากาศครงน ไดรบความชวยเหลอและสนบสนนจากผเกยวของหลายฝาย ตงแตขอมลเบองตนของพนทและสถานการณ การขนเครองมอและอปกรณขามฝงจากบานเพไปเกาะเสมด ซงทผานมา กไมคอยมกรณตองลงเรอไปเกบตวอยางอากาศบนเกาะ ทงน ทมเจาหนาทไดรบการประสานงานจากส�านกงานสงแวดลอมภาคท 13 การสนบสนนเรอจากกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และภาคเอกชน รวมทง การใหความอนเคราะหในการเขาพนทและเกบตวอยางจากโรงแรมและรสอรทบนเกาะเสมด นอกจากน หองปฏบตการสงแวดลอม กรมควบคมมลพษ กใหการสนบสนนเปนอยางดในการเรงเตรยมอปกรณใหพรอมในการเกบตวอยาง และท�าการวเคราะหใหแลวเสรจภายในเวลาประมาณ 3 วนภายหลงจากไดรบตวอยาง กตองขอขอบคณไว ณ ทนดวยคะ

บานเพ หาดทรายแกว อาวพราว

ขาวสารอากาศและเสยง 11

ประสบการณในตางแดน“การควบคมการทดสอบ OBD” ขาวสารอากาศและเสยงฉบบกอนๆผอานทไดตดตามเนอหาอนเขมขนมาโดยตลอดอาจจะเรมคนเคยและไดยนค�าวาOn-boardDiagnosticหรอOBDมาหลายครงแลว OBD เปนระบบวนจฉยอปกรณควบคมสารมลพษทตดตงในรถยนต การทดสอบ OBD จะเปนการจ�าลองใหเกดความผดพลาดกบระบบทเกยวของกบการจดการเครองยนตหรอระบบควบคมสารมลพษ โดยรายละเอยดของการทดสอบ OBD นน ผเขยนขออนญาตไมกลาวซ�า แตจะเลาใหฟงเกยวกบประสบการณการไปควบคมการทดสอบระบบ OBD ทตางประเทศ โดยผเขยนเองกไดรบโอกาสใหไปควบคมการทดสอบมลพษจากรถยนต ณ ประเทศสวเดน การทดสอบครงน เนนเฉพาะทางดานการทดสอบ OBD ตามเงอนไขการทดสอบตางๆ เชน Oxygen Sensors Test, Misfire Test, Catalytic Converters Test, Check of circuit continuity status เปนตน ซงการทดสอบ OBD ตามเงอนไขดงกลาว จะท�าโดยการทดสอบโดยเปลยนอปกรณควบคมมลพษไอเสยใหเปนอปกรณทเสอมสภาพ หรอ ถอดการเชอมตอทางอเลกทรอนกสเพอใหเกดความผดปกตในการควบคมของเครองยนต หากชดควบคมการท�างานของเครองยนต หรอ Electronics Control Unit (ECU) มความ ผดปกต ระบบจะแสดงความผดปกตบนแผงเรอนไมลหนาปด โดยระบบจะแสดงรปเครองยนต Engine Check ดงภาพ

ในการทดสอบ OBD จ�าเปนตองมเครองมอเฉพาะส�าหรบตรวจสอบความถกตองของการแสดงความผดปกตของเครองยนต ซงเครองมอดงกลาวเรยกวา Scan tool ดงภาพ

เครอง Scan tool จะใชตรวจสอบรหส (Code) ความผดปกตของระบบวนจฉยอปกรณควบคมสารมลพษ โดยรหสจะตองตรงกบกลอง ECU และ Scan Tool ทอานได

เกบมาเลา

ดร.ณฐชนก พาละเอน นกวชาการสงแวดลอมช�านาญการ สวนมลพษทางอากาศจากยานพาหนะ

12 Air & NoiseNews

ในการไปควบคมการทดสอบทตางประเทศ นอกจากจะไดเรยนรเพมเตมประสบการณดานการทดสอบมลพษแลว ผเขยนยงมโอกาสไดเหนระบบการจดการดานการคมนาคมทสะดวกสบายซงมการเชอมโยง และอ�านวยความสะดวกใหประชาชน ทงในการจดท�าทางส�าหรบรถจกรยานและใหบรการยมรถจกรยานตามทตางๆ การใหบรการรถสาธารณะ ทงรถโดยสารประจ�าทางและรถราง ซงมความสะดวกในการเดนทาง อกทงการน�ารถสวนบคคลเขามาขบในเขตเมองจะตองเสยคาธรรมเนยม เปนจ�านวนมาก ดงนน คนทนจงนยมหนมาใชบรการรถสาธารณะ รวมทงรถจกรยานกนอยางมาก

ขาวสารอากาศและเสยง 13

EnvironmentalINFORMATIONGRAPHIC : Less is More

เมอขอมลดานสงแวดลอมจ�านวนมหาศาลถกถายทอดในรปแบบของกราฟฟค

ตามสมยนยม like and share!!

ไพรช รามเนตร นกวชาการสงแวดลอมช�านาญการสวนมลพษทางเสยงและความสนสะเทอน

สาระนาร

รปแบบการแปลงขอมลเปน infographic สามารถแบงไดคราวๆ ซงแตละรปแบบ ลวนเปนสงทผสราง Infographic ตองเลอกใชใหเหมาะสมตอการสอสารขอมลนนๆ ดงน ขอมลตามล�าดบเวลา ขอมลสถต ขอมลภมศาสตร ขอมลล�าดบชน ขอมลความสมพนธ ขอมลแสดงใหเหนสวนประกอบตางๆ ขอมลเชงกระบวนการ

อะไรคอ Infographic Information Graphic หรอ Infographic เปนภาพ ขอความหรอสญลกษณทแสดงถงขอมล จดประสงคคอการแสดงขอมลทซบซอนใหออกมาในรปแบบทเขาใจไดงายและเรวทสด ไมวาจะเปนรปภาพหรอแอนเมชน 2 หรอ 3 มต ซงชวยใหผรบสารสามารถเขาใจรปแบบและแนวโนมของขอมล โดยไมมขอจ�ากดในรปแบบของการน�าเสนอ

ท�าไมตอง Infographic เราก�าลงอยทามกลางขอมลจ�านวนมหาศาล เมอค�าพดหรอตวหนงสออยางเดยวใชไมไดผล 90% ของขอมลในสมองมนษยถกเกบอยในรปแบบของรปภาพ มนษยสามารถเขาใจรปภาพไดดกวาขอความถง 60,000 เทา การใชสชวยในการน�าเสนอชวยใหคนสนใจเพมขน 80%

14 Air & NoiseNews

งานดานสงแวดลอมจ�าเปนตองใชInfographic แคไหน งานดานสงแวดลอมมความจ�าเปนอยางมากทจะตองสอสารความเสยงตางๆ ใหกบประชาชนทวไปเพอใหสามารถเขาใจขอมลไดสะดวก จดจ�างาย และสามารถสรางความตระหนกในประเดนทต องการสอสาร โดยเฉพาะทมผลกระทบตอประชาชนในกลมเปาหมายทตองการจะสอสารไปถงนน เพราะหากตองใหบคคลทวไปตองศกษาขอมลวชาการจ�านวนมาก มกจะไมสามารถสอสารความหมายหรอประเดนยากๆ ไดเนองจากสาระทซบซอนและปรมาณของขอมลทมอยจ�านวนมาก

ตวอยาง Infographic ดานสงแวดลอม ไมยากหรอก ไมวาจะคดสอสารกบเอเลยนอยาง The Pioneer Plaque ทถกสงไปพรอมกบยานอวกาศ ไพโอเนยร กเปน Infographic ทมนษยชาตท�าขนเพอใหเอเลยนเขาใจไดอยางไมซบซอน (แตดๆ แลวมนซบซอนอยดนะ)

การใหความรเกยวกบมลพษดานใหมๆ กบสาธารณะชน กเชนกนจะตองกรองใหอยในรปแบบทงายตอการเสพ สะดวกตอการแชร และดงดดความสนใจ ยกตวอยางเชน มลพษทางแสง ซงเปนเรองใหมส�าหรบประเทศไทย หรอเรองทไดรบรขอมลบางเปนระยะ เชน ผลกระทบของมลพษตอสขภาพ เปนตน

ทมา : Mikael Häggström จาก Wikimedia Commons

ขาวสารอากาศและเสยง 15

การอบรม การตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศและเสยง

การศกษาขอมลพนฐานดานอากาศและเสยง รบเปดประชาคมอาเซยน

ส�านกจดการคณภาพอากาศและเสยง กรมควบคมมลพษ ไดจดการฝกอบรมหลกสตร การเกบตวอยางฝนดวยเครอง Hi - Volume และการตรวจสอบคณภาพอากาศดวยรถเคลอนท เมอวนท 21-22 กมภาพนธ 2557 และหลกสตรการตรวจวดระดบเสยงและสารอนทรยระเหยงาย เมอวนท 25-26 มนาคม 2557 การจดฝกอบรมมวตถประสงคเพอเพมศกยภาพแกบคลากรของส�านกงานสงแวดลอมภาค ใหมความรและความเขาใจพนฐานดานทฤษฎ คามาตรฐาน การตรวจวด และการวเคราะหแปลผลการตรวจวด ตลอดจนมทกษะในการใชเครองตรวจวด เพอการตดตามตรวจสอบ และเฝาระวงคณภาพอากาศและเสยงใน สงแวดลอม การอบรม 2 หลกสตรมผเขารวมจ�านวน 40 คน

ส�านกจดการคณภาพอากาศและเสยง กรมควบคมมลพษ ไดจดท�าโครงการรองรบผลกระทบดานมลพษทางอากาศและเสยงจากการเขาส ประชาคมอาเซยน เพอประเมนปรมาณการระบายสารมลพษทางอากาศและเสยงจากยานพาหนะทสญจรไป-มาตามดานชายแดนทส�าคญ และประเมนสถานการณคณภาพอากาศและเสยงในจงหวดซงเปนทตงของดานพรมแดน เพอน�าขอมลมาใชประกอบการก�าหนดมาตรการในการควบคมและปองกนปญหามลพษทางอากาศและเสยงจาก ยานพาหนะ โดยเมอวนท 19-24 มกราคม 2557 ไดด�าเนนการบรเวณดานโรงเกลอ จงหวดสระแกว รวมกบส�านกงานสงแวดลอมภาคท 13 และเมอวนท 2-7 มนาคม 2557 ไดด�าเนนการบรเวณดานสะพานมตรภาพ 2 จงหวดมกดาหาร รวมกบส�านกงาน สงแวดลอมภาคท 12

ขาวกจกรรม

มกดาหาร

สระแกว

กองบรรณาธการขาวสารอากาศและเสยงส�านกจดการคณภาพอากาศและเสยงกรมควบคมมลพษ92ซอยพหลโยธน7ถนนพหลโยธนเขตพญาไทกรงเทพฯ10400

โทร.022982375-6โทรสาร022982357e-mailairnoise@pcd.go.thดาวนโหลดขาวสารอากาศและเสยงไดทhttp://aqnis.pcd.go.thและhttp://www.pcd.go.th

ขอเขยนในขาวสารฉบบนเปนความคดอสระของผเขยน

ออกแบบและพมพท : บรษท ออนปำ จ�ำกด 111/1 อำคำรนวสร ถนนพระรำมท 3 แขวงบำงคอแหลม เขตบำงคอแหลม กรงเทพฯ 10120 โทร. 0 2689 2999