‹K‹ AYLIK MESLEK‹ DERG‹archive.ismmmo.org.tr/YAYINLAR/MALI_COZUM/MALICOZUM88.pdfY›l: 2008...

1

Sahibi ‹SMMMO Ad›na/Owner on behalf of the ISMMMO Yahya ARIKANGenel Yay›n Yönetmeni/Editor Hüseyin FIRATSorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü/Editorial Assistant Veysel Karani PALAK

‹ K ‹ A Y L I K M E S L E K ‹ D E R G ‹

YIL : 18 SAYI : 88 TEMMUZ - AUGUST 2008Y E A R : 1 8 N U M B E R : 8 8 J U L Y - A U G U S T 2 0 0 8

YAYIN KURULU (Alfabetik S›raya Göre)Publication Board (Alphabetical Orders)

3

ALACA⁄IN TEML‹K‹ HAL‹NDE VEALACA⁄IN TEML‹K‹ HAL‹NDE VEAYNI ÖDEMELERDE TEVS‹K AYNI ÖDEMELERDE TEVS‹K ZORUNLULU⁄UZORUNLULU⁄U

Memifl KÜRK*

I-G‹R‹fi:

Tevsik zorunlulu¤u Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan kay›t d›fl› ekonomi ilemücadele amac›yla getirilen uygulamalardan birisidir. Bu uygulama ileticari ifllemler ve finansal hareketlerin taraflar›n›n izlenmesi ve vergiyi

do¤uran ifllemlerin mali kurumlar›n kay›t ve belgeleri yard›m›yla tespit edil-mesi amac›yla, tahsilat ve ödemelerin banka veya finans kurumlar›nca düzen-lenen belgelerle tevsik edilmesi zorunlulu¤u getirilmifltir.

01.08.2003 tarihinde yürürlü¤e giren tevsik zorunlulu¤u ile ilgili uygulamadabaz› sorunlarla karfl›lafl›lmaktad›r. Bu yaz›m›zda bu sorunlardan ikisine de¤ini-lecektir. Bunlardan birincisi alaca¤›n temliki halinde tevsik zorunlulu¤u olupolmad›¤› di¤eri ise ayni ödemeler(borcun mal veya hizmet ile ödenmesi) halin-de tevsik zorunlulu¤u olup olmad›¤› hususlar›d›r.

II-KONU ‹LE ‹LG‹L‹ YASAL DÜZENLEMELER:

Tevsik zorunlulu¤u ile ilgili ilk düzenleme 4 Temmuz 2003 tarih ve 25158 sa-y›l› Resmi Gazete’de yay›mlanan 320 s›ra no.lu Vergi Usul Kanunu GenelTebli¤i ile yap›lm›flt›r. Daha sonra düzenlenen genel tebli¤ ve sirkülerler (vehatta baz› muktezalar) konu ile ilgili uygulamada yaflanan aksakl›klar› gidermeamaçl›d›r

Tahsilat ve ödemelerin banka veya finans kurumlar›nca düzenlenen belgelerletevsik edilmesi zorunlulu¤unun kapsam› 320, 323, 324, 327 ve 332 s›ra no.luVUK. Genel Tebli¤leri ile düzenlenmifltir. ‹lgili tebli¤ler gere¤ince, birinci ve

133mali ÇÖZÜM‹SMMMO Yay›n Organ›

Hakems iz Yaz › l a rO p i n i o n P a p e r s

Temmuz - A¤ustosY › l : 2 0 0 8 S a y › : 8 8

�

* Vergi Denetmeni

134 mali ÇÖZÜM‹SMMMO Yay›n Organ›


ikinci s›n›f tüccarlar, kazanc› basitusulde tespit edilenler, defter tutmakzorunda olan çiftçiler, serbest meslekerbab› ile vergiden muaf esnaf›n ken-di aralar›nda yapacaklar› ticari ifllem-leri ile nihai tüketicilerden (Türki-ye’de mukim olmayan yabanc›lar ha-riç) mal veya hizmet bedeli olarak ya-pacaklar› 5.000 YTL’yi aflan tahsilatve ödemelerinin 01.08.2003 tarihin-den itibaren, banka, özel finans ku-rumlar› veya PTT arac› k›l›narak ya-p›lmas› ve bu kurumlarca düzenlenendekont veya hesap bildirim cetvelleriile tevsiki zorunludur.

Bafllang›çta ticari ifllemler için belirle-nen had 5.000 YTL iken tespit edilenbu tutar hiç uygulanmam›flt›r. 323 s›rano.lu VUK. Genel Tebli¤i ile01.08.2003 tarihinden itibaren bu tutar10.000 YTL’ye ç›kar›lm›fl, 01.05.2004tarihinden itibaren ise 332 s›ra no.luVUK. Genel Tebli¤i ile 8.000 YTLolarak uygulanmaktad›r.

Tespit edilen tutar›n alt›nda kalan tah-silat veya ödemelerin banka veya özelfinans kurumlar› veya PTT arac›l›¤›y-la yap›lmas› ihtiyaridir. Tespit edilentutar› aflan avanslar›n da banka, özelfinans kurumlar› veya PTT taraf›ndandüzenlenen belgelerle tevsiki zorunlu-dur.

Tespit edilen tutar›n üzerinde kalanifllemlerin tevsik zorunlulu¤undan ka-ç›nmak amac›yla parçalara ayr›lmas›kabul edilmeyecek, ayn› günde ayn›

kifli veya kurumlarla yap›lan ifllemlertek bir ödeme veya tahsilat kabul edi-lecektir.

Vergi Usul Kanununun mükerrer257’nci maddesinin Maliye Bakanl›-¤›’na verilen yetkiye istinaden yay›m-lanan ve 243 ve 246 s›ra no.lu VUKGenel Tebli¤leri ile bankalara düzen-leme zorunlulu¤u getirilen, dekontveya hesap bildirim cetvelleri ile tev-sik edilme zorunlulu¤u uygulamas›eskiden oldu¤u gibi devam etmekte-dir.

Özel finans kurumlar› da, 04.07.2003tarihinden itibaren üç ay içinde sözüedilen Genel Tebli¤lerde belirtilenusul ve esaslar ile ayn› bilgileri içerendekont veya bildirim cetvelleri düzen-lemek zorundad›r. Posta ve TelgrafTeflkilat› Genel Müdürlü¤ü (PTT)arac›l›¤›yla yap›lacak tahsilat ve öde-melerde tevsik kapsam›ndad›r.

323 seri nolu VUK Genel Tebli¤i iletevsik zorunlulu¤u kapsam›na girenkifliler ile nihai tüketicilerin genel vekatma bütçeli idareler ile döner ser-maye iflletmelerine yapacaklar› öde-me veya tahsilat ifllemlerine ilave ola-rak afla¤›daki kurum ve kurulufllardayap›lan ifllemler de ilave edilmifltir.

1-Sermaye piyasas› arac› kurumlar›nda,

2-Yetkili döviz müesseselerinde,

3-Noterlerde,

4-Tapu idarelerinde

Temmuz - A¤ustos Y › l : 2 0 0 8 S a y › : 8 8



yap›lan ifllemlere konu ödeme ve tah-silatlar›n belirtilen kurumlar arac› k›-l›narak yap›lmas› halinde tevsik zo-runlulu¤u bulunmamaktad›r.

* Vergi Denetmeni

332 s›ra no.lu Vergi Usul Kanunu Ge-nel Tebli¤i ile tevsik zorunlulu¤u kap-sam› d›fl›ndaki ifllemlerin neler oldu¤uaç›klanm›flt›r. Buna göre; Genel vekatma bütçeli idareler, il özel idarele-ri, belediyeler ile bunlar›n teflkil ettik-leri birlikler, kanunla kurulan di¤erkamu kurum ve kurulufllar›, kamu ku-rumu niteli¤indeki meslek kuruluflla-r›na ait veya tabi olan veyahut bunlartaraf›ndan kurulan ve iflletilen mües-seseler ile döner sermayeli kurulufllarveya bunlara ait veya tabi di¤er mües-seseler taraf›ndan yap›lan ihale ifllem-lerine iliflkin yat›r›lmas› gereken temi-nat tutarlar›, belirtilen limiti aflsa bilebunlara iliflkin ödeme ve tahsilatlar›n;banka, özel finans kurumlar› veyaPosta ve Telgraf Teflkilat› Genel Mü-dürlü¤ü arac› k›l›narak yap›lmas› zo-runlulu¤u bulunmamaktad›r.

II-ALACA⁄IN TEML‹K‹ HAL‹NDETEVS‹K ZORUNLULU⁄U:

Alaca¤›n temliki, borç iliflkisindendo¤an belli bir talep hakk›n›n devrineyönelik olarak, alacakl› ile onu devra-lan üçüncü kifli aras›nda, borçlunun r›-zas›n› aramaks›z›n yap›lan ve sadecekazand›r›c› bir tasarruf ifllemi niteli¤itafl›yan flekle ba¤l› bir sözleflmedir.

Temlik ile alacakl› de¤iflir ve alacak,temlik alan üçüncü kifliye geçer. Buandan itibaren, borcun ödenmesini is-temek hakk› da yeni alacakl›ya geçer.

Borçlar Hukukumuzun düzenlemesi-ne göre, borçlunun r›zas›n›n al›nmas›-na veya borçluya bilgi verilmesine ge-rek olmaks›z›n alacakl›, üçüncü birflahsa alaca¤›n› temlik edebilir. Fakattemlik sonucunda borçlunun durumu-nun eskiye oranla kötüleflmemesi ge-rekir. Bu nedenle borçlu, temliki ö¤-rendi¤i zaman eski alacakl›ya karfl›sahip oldu¤u tüm itiraz ve defileri (sa-vunmalar›), yeni alacakl›ya karfl› daileri sürebilir.

Temlik esas itibariyle yeni alacakl›yafon aktar›m›n› amaçlayan bir ifllem-dir. Ancak temlik, alaca¤› devralanabir teminat (garanti) sa¤lama amac›nada yönelik olabilir.

Alaca¤›n temlikinin geçerli olabilme-si için; bir alaca¤›n mevcudiyeti, söz-leflmeye ba¤lanmas›, temlik edenintasarrufa yetkili olmas› ve temlikinyasaklanmam›fl olmas› gereklidir.

Alaca¤›n temliki bir akittir. Bu neden-le yaln›z temlik edenin tek tarafl› ira-desiyle meydana gelmez, alaca¤› tem-lik alan›n da (temellük edenin de) aç›kya da örtülü (z›mni) kabulü gerekir.

Temlik akdi flekle ba¤l›d›r. Yaz›l› fle-kilde yap›lmad›kça alaca¤›n temlikimuteber olmaz. Temlik senedindeyaln›zca temlik edenin imzas›n›n bu-





lunmas›yla flekil flart› yerine getirilmiflolur.

Uygulamada baz› iflletmelerin baflkaiflletmelere olan borçlar›n› kapatmakamac›yla alacakl› oldu¤u firma ilealaca¤›n temliki anlaflmas› yaparaknakit hareketi olmaks›z›n borçlar›n›kapatt›klar› görülmektedir. Yukar›daaç›kland›¤› üzere hukuki aç›dan hiçbirsak›ncas› olmayan bu durumun ayr›catevsik zorunlulu¤u kapsam›nda olupolmad›¤› konusunda Maliye Bakanl›-¤› taraf›ndan 10.03.2004 tarihli veB.07.4.DEF.0.34.20/VUK-Mük.257say›l› mükteza verilmifltir. ‹lgili mük-teza flu flekildedir.

“ 323 s›ra numaral› Vergi Usul Kanu-nu Genel Tebli¤inin Tevsiki ZorunluOlmayan Ödemeler ve Tahsilatlarbafll›kl› 4’üncü maddesinde ise,“ Tev-sik zorunlulu¤u kapsam›na giren kifli-ler ile nihai tüketicilerin genel ve kat-ma bütçeli idareler ile döner sermayeiflletmelerine yapacaklar› ödeme veyatahsilat ifllemlerine ilave olarak afla¤›-daki kurum ve kurulufllarda yap›lanifllemler de ilave edilmifltir.

1- Sermaye piyasas› arac› kurumlar›nda,

2- Yetkili döviz müesseselerinde,

3- Noterlerde,

4- Tapu idarelerinde

yap›lan ifllemlere konu ödeme ve tah-silatlar›n belirtilen kurumlar arac› k›-l›narak yap›lmas› zorunlu bulunma-maktad›r.” denilmektedir.

Bu durumda, yukar›da yap›lan aç›kla-malar çerçevesinde flirketinizce 8.000YTL’yi aflan bir alaca¤›n›z›n BorçlarKanununun 162’nci maddesine göredüzenlenen temlik sözleflmesi ile birbaflkas›na devir edilmesi halinde sözkonusu temlik sözleflmesinin noterdedüzenlenmesi koflulu ile yap›lacakborç ödemesinin banka, özel finanskurumu veya PTT arac› k›l›nmadantevsik edilmesi mümkün bulunmakta-d›r.”

Bahsedilen mükteza gere¤ince ifllet-melerin alaca¤›n temliki sözleflmeleri-ni noterde yapmalar› flart›yla ayr›caborç ödemeleri için banka, özel finanskurumu veya PTT arac› ile tevsik zo-runlulu¤u bulunmamaktad›r. Sözlefl-menin noter arac›l›¤› ile yap›lmad›¤›takdirde tevsik zorunlulu¤una uyul-mad›¤› gerekçesiyle iflleme konu tuta-r›n %5 i oran›nda özel usulsüzlük ce-zas› uygulanacakt›r.

IV- AYN‹ ÖDEMELERDE TEVS‹K

ZORUNLULU⁄U:

Ayni ödeme bir borcun para yerinemal veya hizmet ile ödenmesidir. 320s›ra no.lu VUK. Genel Tebli¤i ile (vetakip eden Tebli¤lerle) aç›kl›¤a ka-vuflmayan hususlardan birisi de ifllet-meler aras›nda karfl›l›kl› ayni ödeme-ler olmas› halinde tevsik zorunlulu¤uolup olmad›¤› konusu olmufltur.



‹flletmeler aras›nda uzun süreli ticariiliflkilerin olmas› s›k karfl›lafl›lan birdurumdur. ‹flletmeler aras›nda yap›lankarfl›l›kl› emtia sat›fllar› neticesindealacak borç iliflkisi do¤maktad›r. Ge-nellikle bu tür ifllemlerde alacak veborçlar mahsup edilmekte dolay›s›ylaherhangi bir nakit hareketi söz konusuolmamaktad›r. Ancak mahsup ifllemisonunda fark var ise nakdi olarak öde-me yap›lmaktad›r.

Mükellefler aras›nda mahsup ifllemiolarak da adland›r›lan konu hakk›ndatevsik zorunlulu¤u olup olmayaca¤›konusunda uygulamada tereddütleryaflanmas› nedeniyle Maliye Bakanl›-¤› taraf›ndan verilen 05.04.2006 tarihve B.07.1.G‹B. 4.34.19.02/ VUK.1/257 say›l› mukteza afla¤›daki gibidir.

“fiirketinizin sahibi bulundu¤u ikiadet un fabrikas›nda üretilen unu ima-latç› ve ihracatç› s›fat›yla iç piyasayasatt›¤›n›z›, ayn› zamanda gümrük be-yannamesi ile yürürlükteki ihracatmevzuat›na uygun olarak ihraç etti¤i-nizi, imal etti¤iniz un talepleri karfl›la-yamad›¤› dönemlerde di¤er un fabri-kalar›ndan un sat›n ald›¤›n›z› ve karfl›-l›¤›nda bu¤day sat›fl› yapt›¤›n›z›, butürlü sat›lan mal karfl›l›¤›nda, mal sa-t›n al›nmas› fleklindeki ticari ifllemler-de finansal hareket olmad›¤› içinVUK.’nun 320, 323 ve 324 s›ra no.luGenel Tebli¤leri kapsam›nda nakitödeme ve tahsilat›n söz konusu olma-d›¤›n›, söz konusu cari hesaplar›n kar-

fl›l›kl› mahsup yolu ile kapat›ld›¤›n›belirterek, flirketiniz taraf›ndan yap›-lan bu ifllemin tebli¤lere ayk›r› olupolmad›¤› hususunu sormaktas›n›z.

Vergi Usul Kanununun mükerrer257’nci maddesinin birinci f›kras›n›n(2) numaral› bendi ile Bakanl›¤›m›za,mükelleflere muameleleri ile ilgilitahsilat ve ödemelerini banka veyabenzeri finans kurumlar›nca düzenle-nen belgelerle tevsik etmeleri zorun-lulu¤unu getirme ve bu zorunlulu¤unkapsam›n› ve uygulamaya iliflkin usulve esaslar›n› belirleme yetkisi veril-mifltir.

Bu yetkiye dayan›larak tahsilat veödemelerin tevsik zorunlulu¤ununkapsam›, ifllem tutar›, bafllang›ç tarih-leri ve uygulanma esaslar› yay›mla-nan 320, 323, 324 s›ra no.lu VUK.Genel Tebli¤lerinde düzenlenmifltir.

Söz konusu Tebli¤lerde ayr›nt›l› ola-rak belirtildi¤i üzere; Birinci ve ikincis›n›f tüccarlar, kazanc› basit usuldetespit edilenler, defter tutmak zorundaolan çiftçiler, serbest meslek erbab›ile vergiden muaf esnaf›n kendi arala-r›nda yapacaklar› ticari ifllemleri ilenihai tüketicilerden (Türkiye’de mu-kim olmayan yabanc›lar hariç) malveya hizmet bedeli olarak yapacaklar›10.000 YTL’sini aflan tahsilat ve öde-melerinin (1.5.2004 tarihinden sonra8.000 YTL. aflan tutarlar) banka veyaözel finans kurumlar› ile posta idaresi




arac› k›l›narak yap›lmas› ve bu ku-rumlarca düzenlenen dekont veya he-sap bildirim cetvelleri ile tevsiki zo-runludur. Tespit edilen tutar›n alt›ndakalan tahsilat veya ödemelerin bankaveya özel finans kurumlar› ile postaidaresi arac›l›¤›yla yap›lmas› ihtiyari-dir.

Yine; Tespit edilen tutar› aflan avans-lar›n da banka veya özel finans ku-rumlar› ile posta idaresince düzenle-nen belgelerle tevsiki zorunludur. ‹fl-letmelerin kendi ortaklar› ile di¤ergerçek ve tüzel kiflilerle olan ve her-hangi bir ticari içeri¤i olmayan nakithareketlerinde ifllem tutar› 8.000.-YTL’yi aflmas› halinde de tahsilat veödemelerin banka veya özel finanskurumlar› ile posta idaresince düzen-lenen belgelerle tevsiki zorunludur.

8.000.- YTL. aflan mal ve hizmet be-delinin farkl› tarihlerde ödenmesi ha-linde de her bir ödemenin tahsilat veödemenin yap›laca¤› kurumlarca dü-zenlenen belgelerle tevsiki zorunlu-dur. VUK.’nun Mük. 257’nci madde-sindeki yetkiye dayan›larak 320, 323,324 s›ra no.lu Genel Tebli¤lerle yap›-lan düzenlemeler ile ticari ifllemler vefinansal hareketlerin taraflar›n›n iz-lenmesi ve vergiyi do¤uran olaylar›nmali kurumlar›n kay›t ve belgeleriyard›m›yla tespit edilmesi amaçlan-maktad›r.

Dilekçenizde bahsedildi¤i üzere; ikifirma aras›ndaki emtia al›fl ve sat›fllar›

karfl›l›¤›nda nakit ödeme ve tahsilatsöz konusu olmadan cari hesaplar›nkarfl›l›kl› olarak mahsup yoluyla ka-pat›ld›¤› durumda finansal bir hare-ketten bahsedilemeyece¤inden mah-sup yoluyla kapat›lan tutarlar›n dabanka veya özel finans kurumlar› ileposta idaresince düzenlenen belgeler-le tevsiki de zaten mümkün bulunma-maktad›r.

Di¤er taraftan; mal ald›¤›n›z firmalarhakk›nda SM‹YB. kulland›¤› veyadüzenledi¤i konusunda herhangi birrapor veya olumsuz bir tespit olma-mas›, di¤er bir ifade ile müteselsil so-rumluluk uygulamas›n› gerektiren birdurum bulunmamas› halinde al›nanmal bedellerinin mal karfl›l›¤› öden-mesi tek bafl›na iadeye engel teflkil et-memektedir.”

Mükellefler aras›ndaki karfl›l›kl› emti-a al›fl ve sat›fl› halinde, mahsup yönte-mi ile cari hesaplar karfl›l›kl› olarakkapat›lmakta herhangi bir nakit ç›k›fl›söz konusu olmamaktad›r. Tevsik zo-runlulu¤u ile ilgili uygulaman›n ama-c› finansal hareketlerin kontrol alt›naal›nmas›d›r. Bu nedenle verilen muk-teza uygulama ile ba¤daflmaktad›r.Çünkü mahsup yönteminde herhangibir finansal hareket söz konusu de¤il-dir. Ancak mahsup ifllemleri yap›ld›k-tan sonra kalan tutarlar tevsik zorun-lulu¤u tutar›n›n üzerinde ise bu tutar-lar›n banka veya özel finans kurumla-r› ile posta idaresince düzenlenen bel-




gelerle tevsik edilmesi gerekti¤i aç›k-t›r.

IV SONUÇ:

‹lk kez 4 Temmuz 2003 tarih ve25158 say›l› Resmi Gazete’de yay›m-lanan 320 s›ra no.lu Vergi Usul Kanu-nu Genel Tebli¤i ile 01.08.2003 tari-hinden itibaren yürürlü¤e konulantevsik zorunlulu¤u ile ilgili olarak za-man zaman uygulamada sorunlarlakarfl›lafl›lmaktad›r. Bu yaz›m›zda kar-fl›lafl›lan sorunlar›n müktezalarla çö-züme kavuflturuldu¤u iki konuya de-¤inilmifltir.

Yaz›m›z›n yukar›daki bölümlerindeaç›kland›¤› üzere borç ödemesinin

alaca¤›n temliki sözleflmesi ile yap›l-mas› halinde temlikin noterde yap›l-mas› flart›yla tevsik zorunlulu¤u bu-lunmamaktad›r. Yine borcun ayni ola-rak ( borcun mal ile veya hizmet ile)ödenmesi halinde nakit hareketi sözkonusu olmad›¤› için tevsik zorunlu-lu¤u bulunmamaktad›r.

KAYNAKÇA:

320 no’lu Vergi Usul Kanunu GenelTebli¤i. Ankara : Resmi Gazete




140

GAYR‹MENKULLER‹N SATIfiINDANGAYR‹MENKULLER‹N SATIfiINDANSA⁄LANAN DE⁄ER ARTIfi SA⁄LANAN DE⁄ER ARTIfi KAZANÇLARININ KAZANÇLARININ VERG‹LEND‹R‹LMES‹VERG‹LEND‹R‹LMES‹

fiibli GÜNEfi*

I-G‹R‹fi

Yap›s› itibariyle devaml›l›k göstermeyen mutad meslek halinde yap›lma-yan, daha çok spekülatif ve ar›zi denilebilecek kazançlar di¤er kazanç veirat olarak adland›r›lmaktad›r. Bir kazanç veya irad›n “Di¤er kazanç ve

irat” kapsam›nda vergiye tabi tutulabilmesi için, bu irada iliflkin faaliyetin Ka-nunda aç›kça yaz›l› olmas› gerekmektedir.Di¤er kazanç ve iratlar de¤er art›fl›kazançlar› ve ar›zi kazançlar olmak üzere iki farkl› gelir unsurundan oluflmak-tad›r. De¤er art›fl› kazançlar› Gelir Vergisi Kanununun (GVK) 80’inci madde-sinde alt› bent halinde say›lm›flt›r. Bu 6 bentte say›lan mal ve haklar›n elden ç›-kar›lmas›ndan do¤an kazanç ve iratlar de¤er art›fl kazançlar› olarak vergilendi-rilmektedir.

II-GAYR‹MENKULLER‹N SATIfiINDAN SA⁄LANAN KAZANCIN

VERG‹LEND‹R‹LMES‹NE ‹L‹fiK‹N ESALAR

A-Yasal Çerçeve

5615 say›l›, Gelir Vergisi Kanunu ve Baz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas›-na Dair Kanun 04.04.2007 tarih ve 26483 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlan-m›flt›r. An›lan Kanun ile GVK’da da baz› de¤ifliklikler yap›lm›fl olup, bunlar-dan biri de gayrimenkullar›n elden ç›kar›lmas›nda elde edilen de¤er art›fl› ka-zançlar›na iliflkin bulunmaktad›r.




�

* Vergi Denetmeni



5615 say›l› Kanun’un 5. maddesi ilede¤ifltirilen ve 1.1.2007 tarihinden iti-baren geçerli olan GVK’n›n müker-rer 80. maddesinin birinci f›kras›-n›n 6 numaral› bendi uyar›nca, ikti-sap flekli ne olursa olsun (ivazs›z ola-rak iktisap edilenler hariç) 70’ incimaddenin birinci f›kras›n›n (1)1 , (2)2 ,(4)3 ve (7)4 numaral› bentlerinde ya-z›l› mal (gerçek usulde vergiye tabiçiftçilerin zirai istihsalde kulland›kla-r› gayrimenkuller dahil) ve haklar›n,iktisap tarihinden bafllayarak befl y›liçinde elden ç›kar›lmas›ndan do¤ankazançlar (Kooperatiflerin ortaklar›nabu s›fatlar› dolay›s›yla tahsis ettiklerigayrimenkulleri tahsis tarihinde ortaktaraf›ndan sat›n al›nm›fl say›l›r.).

Bu de¤ifliklikten sonra, ivazs›z olarakiktisap edilenler hariç, yukar›da say-d›¤›m›z mal ve haklar›n, iktisap tari-hinden bafllayarak befl y›l içinde el-den ç›kar›lmas›ndan do¤an kazançlarde¤er art›fl› kazanc› say›lacakt›r. Birbaflka anlat›mla, söz konusu mal vehaklar›n elden ç›kar›lmas›ndan do¤ankazançlar›n vergilenmemesi için, ik-tisap tarihinden itibaren befl y›l sü-reyle elde tutulmas› gerekmektedir.

Ancak, 5615 say›l› Kanunla yap›lande¤ifliklik 01.01.2007 tarihinden son-ra iktisap edilen mal ve haklar için sözkonusu olup, 01.01.2007 tarihindenönce iktisap edilmifl olan mal ve hak-lar›n elden ç›kar›lmas›ndan do¤an ka-zançlar›n vergilendirilmesinde dörty›ll›k sürenin esas al›naca¤› an›lanKanun’un 11. maddesi ile GVK’yaeklenen geçici 71. maddede hükmeba¤lanm›flt›r.

Öte yandan, gayrimenkullerin al›msat›m›n›n devaml› surette ve ticari birorganizasyon çerçevesinde yap›lmas›halinde bu al›m sat›m ticari faaliyetkapsam›na girece¤inden vergilemedeticari kazanca iliflkin hükümler uygu-lanacakt›r. Bu bak›mdan de¤er art›flkazanc› olarak say›lan kazançlar›n ti-cari kazanç hükümlerine tabi olmaya-cak nitelikte yap›lmas› gerekmekte-dir.

B- ‹ktisap Tarihinin Tespiti

‹ktisap tarihinin tespiti önem arz et-mektedir. Zira, 5615 say›l› Kanunlayap›lan de¤ifliklik sonras›nda;01.01.2007 tarihinden önce iktisap


1 GVK 70/1 Md: Arazi, bina (Döfleli olarak kiraya verilenlerde döfleme için al›nan kira bedel-leri dahildir), maden sular›, menba sular›, madenler, tafl ocaklar›, kum ve çak›l istihsal yer-leri, tu¤la ve kiremit harmanlar›, tuzlalar ve bunlar›n mütemmim cüzileri ve teferruat›;

2 GVK 70/2 Md: Voli mahalleri ve dalyanlar;3 GVK 70/4 Md: Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar4 GVK 70/7 Md: Gemi ve gemi paylar› (Motorlu olup olmad›klar›na ve tonilatolar›na

bak›lmaz) ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vas›talar›;



edilen mal ve haklar›n iktisap tarihin-den sonra dört y›l içinde elden ç›kar›l-mas›ndan do¤an kazançlar, 01.01.2007tarihinden sonra iktisap edilenlerdeise, iktisap tarihinden sonra befl y›liçinde elden ç›kar›lmas›ndan do¤ankazançlar vergiye tabi bulunmaktad›r.

• Sat›n al›nan gayrimenkullerde, ta-puya tescil tarihi iktisap tarihi olarakkabul edilmektedir.

• Kooperatifler için özel bir belirlemeyap›lm›flt›r. Kooperatiflerin ortaklar›-na bu s›fatlar› dolay›s›yla tahsis ettik-leri gayrimenkuller, tahsis tarihindeortak ta-raf›ndan sat›n al›nm›fl say›l›r.

• Arsa karfl›l›¤›nda ba¤›ms›z mülkiye-te konu daire, kat, villa gibi k›ymetal›nmas› iflleminde ise, arsan›n müte-ahhide teslim edilmesi ve daire, villagibi k›ymetlerin arsa sahibine teslimedilmesi olmak üzere iki ayr› teslimbulunmaktad›r. Bu ba¤lamda, arsan›nmüteahhide teslimi, mükerrer 80/1-6.maddede öngörülen flartlar› tafl›malar›kayd›yla, de¤er art›fl kazanc› say›larakvergilendirilmesi gerekir.

• Arsa sahibinin, arsa teslimi karfl›l›-¤›nda alm›fl oldu¤u k›ymetlerin ikti-sap tarihi olarak tapuya tescil tarihinin(inflaat›n bitmesi flart›yla) esas al›n-mas› gerekmektedir. Ancak, fiili tes-lim tarihinin tescil tarihinden daha ön-ceki bir tarih oldu¤unun tespiti halin-de, fiili teslim tarihi esas al›nacakt›r. (1)

C-Safi De¤er Art›fl›n›n Tespiti

De¤er art›fl kazançlar›nda “safi de¤erart›fl›” vergilendirilmektedir. De¤erart›fl kazanc›nda vergilendirilecek ka-zanca safi de¤er art›fl› denmektedir.Gelir Vergisi Kanununun Safi de¤erart›fl› bafll›kl› mükerrer 81. maddesinegöre, de¤er art›fl›nda safi kazanç, el-den ç›karma karfl›l›¤›nda al›nan parave ay›nlarla sa¤lanan ve para ile tem-sil edilebilen her türlü menfaatlerintutar›ndan, elden ç›kar›lan mal vehaklar›n maliyet bedelleri ile elden ç›-karma dolay›s›yla yap›lan ve sat›c›n›nuhdesinde kalan giderlerin ve ödenenvergi ve harçlar›n indirilmesi suretiy-le bulunacakt›r. Yine ayn› madde hük-müne göre has›lat›n ay›n ve menfaatolarak sa¤lanan k›sm›n›n tutar› iseVergi Usul Kanununun de¤erleme ileilgili hükümlerine göre tayin ve tespitolunacakt›r. Maliyet bedellerinin mü-kellefçe tespit edilememesi durumun-da ise maliyet bedeli yerine; VergiUsul Kanunu hükümlerine göre takdirkomisyonlar›nca tespit edilecek bedelesas al›nacakt›r.

Öte yandan, de¤er art›fl kazanc›na ko-nu mal ve haklar›n elden ç›kart›lma-s›ndan do¤an de¤er art›fl kazançlar›-n›n vergilendirmesinde maliyet bedeliart›r›m› uygulanacakt›r. Buna göre,mal ve haklar›n elden ç›kar›lmas›ndaiktisap bedeli, elden ç›kar›lan malve haklar›n, elden ç›kar›ld›¤› ay ha-riç olmak üzere Devlet ‹statistik





Enstitüsü’nce belirlenen Üretici Fiyat Endeksindeki (ÜFE) art›fl oran›n-da art›r›larak tespit edilir. Ancak bu endekslemenin yap›labilmesi için ar-t›fl oran›n›n % 10 veya üzerinde olmas› gerekmektedir.

Bu duruma göre, gayrimenkulun iktisap tarihinden itibaren sat›fl›n yap›ld›¤›naydan bir önceki aya kadar geçen dönemde % 10 veya üzerinde ÜFE art›fl›n›nbulunmas› durumunda maliyet art›r›m› yoluna gidilebilecektir.

Ayr›ca, menkul k›ymet ve di¤er sermaye piyasas› araçlar› d›fl›ndaki mal vehaklar›n elden ç›kar›lmas›ndan do¤an de¤er art›fl kazançlar›n›n 2008 y›l› için6.800 YTL’si vergiden istisnad›r. (266 seri numaral› GVK Genel Tebli¤i).

Örnek-1: Bay (A) ‹stanbul’da 300.000 YTL’ye 1.8.2005 tarihinde bir arsa sat›nalm›flt›r. Bay (A), bu arsay› 28.5.2008 tarihinde 500.000 YTL’ye satm›flt›r. Ay-r›ca, Bay (A) bu ifllemler neticesinde 3.750 YTL damga vergisi ödedi¤ini var-sayal›m.

Bay (A)’n›n bu ifllemden elde etti¤i kazanç, gayrimenkul ivazl› olarak iktisapedildi¤i ve iktisap tarihinden itibaren dört y›l geçmeden elden ç›kar›ld›¤› içinde¤er art›fl kazanc› olarak vergilenecektir.

(E¤er bu gayrimenkul 01.01.2007’den sonra iktisap edilseydi sat›fl ifllemininvergiden istisna olabilmesi için geçmesi gereken süre befl (5) y›l olacakt›.. Ay-r›ca yukar›da da aç›klad›¤›m›z gibi, arsa karfl›l›¤› elde edilen gayrimenkullerde(dairelerde) iktisap tarihi, dairenin kifli ad›na tapuya tescil edildi¤i tarihten itiba-ren bafllayacakt›r. Yani arsa karfl›l›¤› elde edilen dairenin sat›lmas›nda vergi öde-nememesi için geçmesi gereken süre, dairenin tapuya tescil edildi¤i süredir.)

1.8.2005’de iktisap edilen arsan›n 28.5.2008 tarihinde elden ç›kar›lmas› sonucuoluflan gelirin vergilendirilmesi:

Söz konusu arsa, A¤ustos 2005’de iktisap edildi¤i ve May›s 2008’de elden ç›-kar›ld›¤› için; maliyet bedeli Temmuz 2005 ile Nisan 2008 aras›ndaki aylarda-ki ÜFE art›fl oran›nda art›r›larak tespit edilecektir.

Nisan 2008 ay›na ait ÜFE =160,53

Temmuz 2005 ay›na ait ÜFE=120,48

‹ktisap Tarihinden Bir Önceki Aya ‹liflkin ÜFE Oran›

Endeksleme Katsay›s› =(ÜFE Art›fl Oran›) Elden Ç›kart›ld›¤› Tarihinden Bir Önceki Aya ‹liflkin ÜFE Oran›



Endeksleme Katsay›s› (Nisan 2008ÜFE oran› / Temmuz 2005 ÜFE ora-n›)= 160,53/ 120,48 =1,332

Endekslenmifl Maliyet Bedeli= ‹kti-sap Bedeli x Endeksleme Katsay›s›

Endekslenmifl Maliyet Bedeli= 300.000 x 1,332

= 399.600

Söz konusu arsan›n ÜFE art›fl› uygu-lanm›fl iktisap bedeli 399.600 YTLolacakt›r.

Vergilendirme:

(500.000-399.600) – 3.750 = 96.650

Bir takvim y›l›nda elde edilen de¤erart›fl› kazanc›n›n 6.800 YTL’lik k›sm›(2008 y›l› için istisna tutar› 6.800YTL’dir) gelir vergisinden müstesnaoldu¤u için,

Bay (A), elde etti¤i de¤er art›fl› kazan-c›n›n (96.650-6.800 =) 89.850 YTL’likk›s›m için beyanname verecektir.

Örnek-2: Bayan (B) 15.07.2006 tari-hinde Ankara’da bir binay› 250.000YTL’ye sat›n alm›fl ve söz konusu bi-nay› 10.02.2008 tarihinde 350.000YTL’ye elden ç›karm›flt›r.

Bu durumda, Bayan (B)’nin elde etti-¤i de¤er art›fl kazanc› afla¤›da flekildehesaplanacakt›r.

Söz konusu bina Temmuz 2006’da ik-tisap edildi¤i ve fiubat 2008’de eldenç›kar›ld›¤› için; Haziran 2006 ileOcak 2008 aras›ndaki aylardaki ÜFEart›fl oran› tespit edilecektir.

ÜFE art›fl oran› (Ocak 2008 ÜFE ora-n› / Haziran 2006 ÜFE oran›)= 145,18/137,76 =1,05

Bu durumda iktisap bedeli endeksle-mesi(maliyet bedeli art›r›m›) yap›lma-yacakt›r. Zira, tespit edilen bu ÜFEart›fl oran› %10’unun alt›da kald›¤›için endeksleme yap›lamayacakt›r. Budurumda söz konusu binan›n sat›n al-ma bedeli ve varsa damga vergisi ka-nunen kabul edilen giderlerin toplam›maliyet bedeli olacakt›r.

Vergilendirme:

(350.000- 250.000)=100.000

Bu tutara (2008 y›l› için) 6.800 YTLtutar›nda istisna uygulanarak beyanedilecek de¤er art›fl kazanc›n›n tu-tar› (100.000 – 6.800 =) 93.200 YTLolarak bulunacakt›r.

III-SONUÇ

Bireysel olarak sahip olunan (ivazs›zelde edilenler hariç) gayrimenkul sa-t›fllar›nda, kazanc›n ortaya ç›kmas›muhtemeldir. Ortaya ç›kan bu kazan-c›n 2008 y›l› için 6.800 YTL’yi geç-mesi durumunda, beyan edilerek ver-giye tabi tutulmas› gerekmektedir.Ancak, bu kazanç safi kazanc› ifadeetmekte olup, safi kazanc›n tespiti s›-ras›nda, yukar›da aç›klanan hususlardikkate al›nmas› mükelleflerin lehle-rine olacakt›r. Bu ba¤lamda, özellikleyukar›da aç›klanan flartlar›n bulunma-s› durumunda, maliyet art›r›m›(en-




deksleme) uygulamas›na baflvurulma-s› mükellef aç›s›ndan önem arz et-mektedir.

_____________________________(1) AKYOL, M. Emin; “Gayrimenkullere‹liflkin De¤er Art›fl› Kazançlar›nda Yeni Dü-zenleme”, Yaklafl›m Dergisi, May›s 2007

KAYNAKÇA

Akyol, M. Emin (2007) "Gayrimen-kullere ‹liflkin De¤er Art›fl› Kazançla-r›nda Yeni Düzenleme" Yaklafl›m 173 (2007)

Ayl›k ÜFE Art›fl Oranlar›. (çevrimi-çieriflim) www.tuik.gov.tr

Beyanname Düzenleme Klavuzu (2007)‹stanbul: HUD Yay›nlar›

Gelir Vergisi Genel Tebli¤leri (çev-rimiçieriflim) www.gib.gov.tr

Günefl, fiibli (2007), "De¤er Art›fl Ka-zançlar›nda Enflasyondan Ar›nd›rmaYöntemleri" Vergici ve Muhasebeciile Diyalog 233 (2007)

K›z›lot, fi., Sar›su E., Özcan, S., K›z›-lot, Z. (2007) Gayrimenkul Rehberi.Ankara:Yaklafl›m Yay›nc›l›k

T.C. Yasalar. 193 Say›l› Gelir VergisiKanunu (çevrimiçieriflim) www.gib.gov.tr


SERBEST BÖLGELERE SERBESTSERBEST BÖLGELERE SERBESTBÖLGE ‹fiLEM FORMU DÜZENLENMEKBÖLGE ‹fiLEM FORMU DÜZENLENMEKSURET‹YLE TÜKET‹M VE KULLANIMSURET‹YLE TÜKET‹M VE KULLANIMAMAÇLI OLARAK GÖNDER‹LENAMAÇLI OLARAK GÖNDER‹LENMALLARLA ‹LG‹L‹ ‹HRACAT MALLARLA ‹LG‹L‹ ‹HRACAT ‹ST‹SNASI UYGULAMASI‹ST‹SNASI UYGULAMASI

Burak Ali Han TEC‹M*

G‹R‹fi

Gümrük Müsteflarl›¤› Gümrükler Genel Müdürlü¤ünün yay›mlam›fl oldu-¤u bir genelge ile Türkiye’den serbest bölgeye gönderilen tüketim vekullan›m amaçl› mallar›n ihracat beyannamesi kapsam›nda serbest böl-

geye ihraç edilmesi durumunda, 4458 say›l› Gümrük Kanununun 152 ve 158inci maddesi hükümleri çerçevesinde serbest bölgelerde tüketilmesi ya da kul-lan›lmas›n›n mümkün bulunmad›¤›, bu mallar›n, miktar ve k›ymetine bak›l-maks›z›n ve gümrük beyannamesi düzenlenmeksizin serbest bölgelere sevkedilmesinin mümkün olabilece¤i,bu durumda da Serbest Bölge ‹fllem Formu-nun kullan›laca¤›n›n belirtilmesi nedeniyle bu belgenin ihracat istisnas›n› tev-sik edici belge olarak dikkate al›n›p al›nmayaca¤› hususunda tereddütler ya-flanmaktad›r.Yaz›m›zda bu tereddütlere iliflkin olarak Maliye Bakanl›¤› Gelir‹daresi Baflkanl›¤› taraf›ndan tüm ‹l defterdarl›klar› ve Vergi Dairesi Baflkan-l›klar›na Gönderilen 31.03.2008 tarih ve 032101 say›l› genel yaz›da yer alanaç›klamalar ile uygulamada halen karfl›lafl›labilecek sorunlar de¤erledirilecek-tir.




�

* Vergi Denetmeni



I-Gümrük Müsteflarl›¤› GümrüklerGenel Müdürlü¤ünün Genelgesi

Gümrük Müsteflarl›¤› Gümrükler Ge-nel Müdürlü¤ünün yay›mlam›fl oldu-¤u genelgede;

“‹lgide kay›tl› yaz›m›zda, TürkiyeGümrük Bölgesi içinde faaliyettebulunan bir ihracatç›n›n ihracat re-jimi hükümleri çerçevesinde ser-best bölge kullan›c›s›n›n üretimindeve ticari amaçla al›m sat›m iflindeveya tüketiminde kullanmak üzeremal göndermesinin mümkün bu-lundu¤u belirtilmiflti.

Ancak; konuyla ilgili olarak Müste-flarl›¤›m›za intikal eden yaz›larda,ihracat beyannamesi kapsam›ndaTürkiye Gümrük Bölgesinin baflkabir yerinden serbest bölgeye ihraçedilen eflyan›n serbest bölgelerdetüketime veya kullan›ma tabi tutul-mas› halinde ihracata ba¤l› olanak-lardan (3065 say›l› Katma De¤erVergisi Kanunu uyar›nca ihracatistisnas› gibi) yararlan›p yararlana-mayaca¤› konusunda tereddütlerdile getirilmektedir.

‹hracat istisnas› gibi ihracata ba¤l›imkanlardan yararlanmas› söz ko-nusu olan eflyan›n, ihracat beyan-namesi kapsam›nda serbest bölgeyeihraç edilmesi durumunda, 4458 sa-y›l› Gümrük Kanununun 152 ve158 inci maddesi hükümleri çerçe-vesinde serbest bölgelerde tüketil-

mesi ya da kullan›lmas› mümkünbulunmamaktad›r.

Bu çerçevede; serbest bölgelerde tü-ketilmek veya kullan›lmak amac›ylaserbest dolafl›mda bulunan eflyan›n,miktar ve k›ymetine bak›lmaks›z›n vegümrük beyannamesi düzenlenmek-sizin serbest bölgelere sevk edilmesimümkün olup, bu durumda SerbestBölge ‹fllem Formu kullan›l›r.”

Denilmektedir.

An›lan Müsteflarl›k taraf›ndan uygula-maya bu do¤rultuda yön verilmesiylebirlikte ‹hracat istisnas› uygulamas›n-da ihracat› tevsik edici belge olangümrük beyannamesi olmaks›z›n ser-best bölgeye gönderilen mallar için3065 Say›l› Katma De¤er Vergisi Ka-nununun 11 ve 12 nci maddeleri uya-r›nca ifllemin istisna tutulmas› müm-kün olamayaca¤›ndan bu teslimlereiliflkin olarak yüklenilip indirim konu-su yap›lamayan vergilerin iadesi desöz konusu olmayacakt›r.

II- Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresiBaflkanl›¤› Genel Yaz›s›

Gümrük beyannamesi yerine düzenlenenserbest bölge ifllem formu esas al›narakistisnan›n belgelendirilmesinin mümkünolup olmayaca¤› konusunda duraksama-lar yaflanmakta iken Maliye Bakanl›¤›Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›n›n ‹l defterdar-l›klar› ve Vergi Dairesi Baflkanl›klar›nagönderdi¤i 31.03.2008 tarih ve 032101say›l› yaz›lar›nda;




“Bilindi¤i üzere, 3065 say›l› KatmaDe¤er Vergisi (KDV) Kanunununihracat istisnas›n› düzenleyen 11 ve12 nci maddeleri uyar›nca, serbestbölgedeki al›c›lara yap›lan ve teslimkonusu mal›n Türkiye Cumhuriyetigümrük bölgesinden ç›karak birserbest bölgeye vas›l oldu¤u teslim-ler de ihracat istisnas› kapsam›ndaKDV'den istisna olmaktad›r.

Ayn› Kanununun (11/2) maddesi-nin, ihracat istisnas›n›n uygulama-s›na iliflkin usul ve esaslar›n tespitihususunda Maliye Bakanl›¤›na ver-di¤i yetkiye dayan›larak yap›landüzenlemelerle, Kanunun (12/1-a)maddesinde belirtilen flartlar dahi-linde gerçeklefltirilen ihracat istis-nas› kapsam›ndaki teslimlerin tev-sikinde asli belge olarak "gümrükbeyannamesi" aranmas› uygun gö-rülmüfltür.

Öte yandan Bakanl›¤›m›zca, iflle-min niteli¤i ve durumun gereklili¤igözetilerek, gümrük beyannamesiyerine geçecek baflka belgeler deGümrük Müsteflarl›¤›n›n olumlugörüflleri al›nmak kayd›yla ihracatistisnas› bak›m›ndan tevsik edicibelge olarak kabul edilerek uygula-maya yön verilmektedir.

Baflkanl›¤›m›za yans›yan olaylar-dan, Gümrük Müsteflarl›¤› Güm-rükler Genel Müdürlü¤ünce taflrabirimlerine verilen talimatlar üzeri-ne, serbest bölgede tüketilmek vekullan›lmak amac›yla bu bölgedeki

al›c›lara gönderilen mallarla ilgiliolarak gümrük müdürlükleri tara-f›ndan gümrük beyannamesi dü-zenlenmemeye bafllanmas› nedeniy-le, ihracat istisnas› kapsam›ndakisöz konusu teslimlerin tevsikindegümrük beyannamesi yerine kulla-n›lacak belge hususunda tereddüdedüflüldü¤ü anlafl›lm›flt›r.

Gümrük Kanununun (152/b) ve(158/1) maddeleri uyar›nca, ihrac›-na ba¤l› olanaklardan yararlananeflyalar›n serbest bölgelerde tüketil-mesi veya kullan›lmas›n›n ya dagönderilme aflamas›nda bu bölge-lerde kullan›lmas›n›n veya tüketil-mesinin aç›k olmas› durumunda sözkonusu eflyalar›n ihracata ba¤l› ola-naklardan faydalanamayaca¤›ndanbahisle, bu eflyalar›n serbest bölge-lere sevkinde ilgili gümrük idarele-ri taraf›ndan gümrük beyannamesidüzenlenmedi¤i hususunun Bafl-kanl›¤›m›z ›tt›la›na vas›l olmas› üze-rine ad› geçen Müsteflarl›kla yap›-lan yaz›flma neticesinde al›nan 25.02.2008tarih ve 5074 say›l› yaz›da;

“...

Dolay›s›yla, beyannamede yer alanbilgileri içeren ve bir örne¤i ilifliktegönderilen …… tarih ve…… say›l›taflra birimlerimize yönelik yaz›-m›zda da belirtildi¤i gibi, TürkiyeGümrük Bölgesinde serbest bölge-lere eflya tesliminde serbest bölge ifl-lem formunun kullan›lmas›n›n uy-gun oldu¤u bildirilmifltir. Ayr›ca bu





konuda, D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›Serbest Bölgeler Genel Müdürlü¤üile mutab›k da kal›nm›flt›r.

Bu çerçevede, serbest dolafl›mdabulunan eflyan›n Türkiye GümrükBölgesinden serbest bölgelere tesli-minin serbest bölge ifllem formu ileyap›labilmesi de mümkün bulun-makta ve ayn› flekilde gümrük göze-tim ve denetimine konu olmakta-d›r.…” denilmifltir.

Buna göre, 3218 say›l› Serbest Böl-geler Kanunu hükümleri çerçeve-sinde kullan›lan, serbest bölgeye gi-ren ve ç›kan eflyan›n cins, nevi, mik-tar, k›ymet gibi gümrük beyanna-mesinde yer alan bilgileri ihtivaeden Serbest Bölge ‹fllem Formu-nun, serbest dolafl›mda bulunan efl-yan›n serbest bölgelerdeki al›c›laratesliminde KDV ihracat istisnas›n-dan yararlan›labilmesi için tevsikedici belge olarak kullan›lmas›mümkün bulunmaktad›r.

Bu aç›klamalar çerçevesinde, ser-best bölgeye yürürlükteki ihracatve gümrük mevzuatlar›na uygunolarak do¤rudan bir üretimin girdi-si olmaks›z›n serbest bölgelerde tü-ketilmek veya kullan›lmak üzereyap›lan yiyecek, içecek, temizlikmaddeleri gibi eflyalar›n teslimi,serbest bölgedeki al›c›lara yap›ld›-¤›n›n ve serbest bölgeye vas›l oldu-¤unun gümrük beyannamesi yerineserbest bölge ifllem formu ile tevsikedilmesi halinde de ihracat istisnas›kapsam›nda de¤erlendirilecektir.”

Aç›klamas›na yer verilerek serbestbölge ifllem formu düzenlenmek sure-tiyle serbest bölgelerde tüketilmek ve-ya kullan›lmak üzere bu bölgeleregönderilen eflyan›n ihracat istisnas›kapsam›nda katma de¤er vergisindenistisna tutulmas› mümkün k›l›nm›flt›r.

III-Uygulamada Karfl›lafl›lmas›Muhtemel Sorunlar

Gümrük beyannamesi yerine ihracat›tevsik edici belge olarak kabul edilenserbest bölge ifllem formuna dayan›la-rak yap›lan ifllemlerde istisnan›n uy-gulanaca¤› dönemin belirlenmesi ba-k›m›ndan hangi tarihin esas al›nmas›gerekece¤i konusunda duraksamalaryaflanacakt›r. Zira 107 Seri No.lu Kat-ma De¤er Vergisi Genel Tebli¤inin “B.GÜMRÜK BEYANNAMELER‹-N‹N ‹BRAZI” bafll›¤› alt›nda yap›lan;

Bakanl›¤›m›za yans›yan olaylar-dan, 1 May›s 2007 tarihinden sonradüzenlenen ve ihracat istisnas› uy-gulamas›nda tevsik edici belge ola-rak vergi dairesine ibraz edilengümrük beyannameleri üzerindeihracat›n gerçekleflti¤i tarihi belir-ten herhangi bir bilginin yer alma-d›¤›, bu nedenle ihracat istisnas›n-dan do¤an iade ifllemlerinin yerinegetirilmesinde tereddüde düflüldü-¤ü anlafl›lmaktad›r.

19 Seri No.lu KDV Genel Tebli¤inin(E) bölümüne göre, KDV uygula-mas›nda ihracat iflleminin gerçek-leflti¤i tarih olarak, mal›n gümrük



hatt›ndan geçti¤i s›rada ç›k›fl güm-rü¤ünce belirlenen ve gümrük be-yannamesinin ilgili bölümünde be-lirtilen "gümrük hatt›n› ç›k›fl tari-hi" esas al›nmaktad›r.

Ancak, 4/4/2007 tarihli ve 2007/19say›l› Gümrük Müsteflarl›¤› Güm-rükler Genel Müdürlü¤ü Genelgesiile gümrük idarelerince 1 May›s2007 tarihinden itibaren ihracatayönelik düzenlenen gümrük beyan-namelerinin ihracatç›ya verilennüshas›n›n üzerine herhangi bir ka-panma meflruhat› düflülmesine sonverilmifltir.

Bu nedenle, 1 May›s 2007 tarihin-den itibaren KDV beyannamelerin-de ihracat istisnas›na iliflkin beyan-lar› bulunan mükelleflerin tevsikedici belge olarak ibraz ettiklerigümrük beyannamelerinde ihraca-t›n gerçekleflti¤i tarihi belirten biraç›klama aran›lmayacak, bu beyan-namelere iliflkin elektronik ortam-da (VEDOP) eriflilen bilgiler ara-s›ndaki kapanma tarihi, ihracat is-tisnas› uygulamas›nda ihracat›ngerçekleflti¤i tarih olarak dikkateal›nacakt›r.”

Yönündeki aç›klamalar göz önüneal›nd›¤›nda serbest bölge ifllem form-lar›n›n elektronik ortama (VEDOP)aktar›lm›yor olmas›ndan ötürü ihracat

istisnas› uygulamas› nedeniyle vergidairesinin ihtiyaç duydu¤u bilgilerin(fiili ihraç tarihi,imalatç› bilgileri gi-bi) ancak Vergi Dairesi ile ilgili güm-rük idaresi aras›nda yap›lacak yaz›fl-ma sonunda sa¤lanmas› mümkün ola-bilecektir.Bu durum da ifllem süreci-nin uzamas›na yol açacak yeterli bil-gilere ulafl›lmamas› halinde ise birçok sorunla karfl›lafl›lacakt›r.

IV-SONUÇ

Serbest bölge ifllem formlar›n›n daelektronik ortama (VEDOP) aktar›m›-n›n sa¤lanabilmesi halinde serbestbölgelerde tüketilmek veya kullan›l-mak amac›yla serbest dolafl›mda bulu-nan eflyan›n, miktar ve k›ymetine ba-k›lmaks›z›n ve gümrük beyannamesidüzenlenmeksizin Serbest Bölge ‹fl-lem Formu kullan›lmak suretiyle ser-best bölgeye ihraç edilmesi halinde buifllemler nedeniyle ihracat istisnas›uygulamas›nda sorun tamamen çözü-me kavuflmufl olacakt›r.

KAYNAKÇA

Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤leri(Çevrimiçi eriflim) http://www.gib.gov.tr/in-dex.php?id=1079&uid=2ABvD8yCh7HBfnEb&type=genelyazi

T.C. Yasalar (02.11.1984). 3065 Say›l›Katma De¤er Vergisi Kanunu. Ankara :Resmi gazete 18563 say›l›


152

YOLCU BERABER‹ EfiYA ‹HRACINDAYOLCU BERABER‹ EfiYA ‹HRACINDAKDV ‹ST‹SNASI UYGULAMASI KDV ‹ST‹SNASI UYGULAMASI (KDVK 11/1-B )(KDVK 11/1-B )

Cengiz SAZAK*

1.G‹R‹fi

3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Kanunu ilke olarak d›fl ticarete konu malve hizmetlerde vergileme hakk›n›n›n söz konusu mal ve hizmetin nihaiolarak tüketilece¤i ülkeye ait oldu¤unu kabul etmifltir. Bu ilkeye “Desti-

nasyon ‹lkesi” veya “Var›fl Ülkesinde Vergilendirme ‹lkesi ” ad›n› veriyo-ruz. Destinasyon ilkesinin gere¤i olarak ihracata konu edilen mal yurt içindevergiye tabi tutulmaz. ‹hracat istisnas›na 3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Ka-nununun 11 ve 12.maddelerinde yer verilmifltir.

3065 say›l› KDVK’n›n “Mal ve Hizmet ‹hrac›” bafll›kl› 11. maddesinin 1/bbendinde;

“Türkiye’de ikamet etmeyen yolcular›n sat›n alarak Türkiye d›fl›na götür-dükleri mallar›n teslimi an›nda katma de¤er vergisi tahsil edilir. Ancakgümrükten mal›n ç›k›fl› an›nda fatura veya belgenin ibraz›nda tahsil edi-len katma de¤er vergisi iade olunur.” hükmü bulunmaktad›r

KDVK’n›n 11/1-b.maddesi Türkiye’de ikamet etmeyen yolcular›n yurt d›fl›nagötürdükleri mallar›n sat›n al›nmas› aflamas›nda KDV ödemelerini ve bu mal-lar›n yurt d›fl›na ç›k›fllar›nda ise sat›n alma aflamas›nda ödenmifl olan KDV’niniadesini öngörmektedir. Böylece Türkiye’de ikamet etmeyen yolcular›n yurtd›fl›na götürdükleri mallar›n KDV’den ar›nd›r›larak yurt d›fl›na ç›kar›lmas›naimkan tan›nmaktad›r.




�

* Vergi Denetmeni



Yolcu beraberinde eflya ihrac› ad›n›verdi¤imiz bu uygulaman›n usul veesaslar› ise KDVK’n›n 11/1-b.madde-sinde verilen yetki ile Maliye Bakan-l›¤›nca 43, 51, 71, 84, 87, 92,96 ve110 Seri No.lu KDVK Genel Tebli¤-leri ile belirlenmifltir.

Bu çal›flmam›zda Türkiye’de ikametetmeyen yolculara tan›nan KDV istis-nas›n›n uygulama usul ve esaslar›n›ele alaca¤›z.

2.YOLCU BERABER‹ EfiYA ‹HRACINDA KDV ‹ST‹SNASININUYGULAMA USUL VE ESASLARI

2.1. ‹ST‹SNADAN FAYDALANA-B‹LECEK ALICILAR

‹stisnadan, Türkiye'de ikamet etme-yen ve sat›n ald›¤› mal› yurt d›fl›na gö-türen Türk uyruklu veya yabanc› uy-ruklu al›c›lar faydalanabilecektir

Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bu-lunan gerçek kifliler Türkiye'de mu-kim say›ld›¤›ndan prensip olarak istis-nadan faydalanamayacakt›r. AncakTürkiye Cumhuriyeti tabiyetinde ol-makla birlikte, bir yabanc› ülkede ika-met etmekte olduklar›na dair o ülkeresmi makamlar›ndan al›nm›fl ikamettezkeresi veya bu mahiyette bir belge-ye sahip olanlar söz konusu istisnadanfaydalanabilecektir.

Prensip olarak Türkiye Cumhuriyetitabiyetinde olmayanlar bu istisnadanfaydalanabilir. Ancak kendilerine

Türkiye'de geçici veya daimi ikamettezkeresi verilmifl yabanc› uyruklularistisnadan faydalanamaz.

2.2. ‹ST‹SNA KAPSAMINDA SATIfiYAPAB‹LECEK SATICILAR

Türkiye'de ikamet etmeyen yolcularatan›nan istisna kapsam›ndaki sat›fllar,vergi dairesinden "izin belgesi" alm›flgerçek usulde katma de¤er vergisimükellefleri taraf›ndan yap›labilir. ‹s-tisna kapsam›nda ifllem yapmak iste-yen sat›c›lar›n izin belgesi almak içinvergi dairesine bir dilekçe ile baflvur-malar› yeterlidir. ‹zin belgesi iflletme-de görünür bir yere as›l›r.

Ancak 96 Seri No.lu KDVK GenelTebli¤i ile yetki belgesi sahibi arac›firma ile sözleflme yapan sat›c›lar›nvergi dairelerinden izin belgesi almazorunlulu¤u kald›r›lm›fl ve bu mükel-leflerin izin belgesi konusunda afla¤›-daki flekilde hareket etmeleri uygungörülmüfltür:

• Yetki belgeli arac› firma ile sözlefl-me yapan sat›c›lar taraf›ndan iflletme-lerinin görünür bir yerine, '‹flletme-mizde, ………. ile yap›lan …...….tarihli sözleflmeye dayan›larak,3065 say›l› Kanunun 11/1-b madde-si ile 43 ve 96 Seri No.lu Katma De-¤er Vergisi Genel Tebli¤leri uyar›n-ca Türkiye'de ikamet etmeyen yol-culara yap›lan sat›fllarda katma de-¤er vergisi istisnas› uygulanmakta-d›r. (tarih)' ifadesinin yer ald›¤› bir




levha as›lacakt›r. Levhada sözleflmeyap›lan sat›c› ve yetki belgeli arac›firman›n imza tatbik edilmifl onay ka-fleleri ve isteniyorsa logolar› yer ala-cakt›r.

• Sözleflmelerin iptal edilmesi, yeni-lenmemesi veya sat›c›n›n ifli terk et-mesi halinde sat›c›lar yukar›da belirti-len levhay› da vergi dairesine teslimedeceklerdir. ‹fle devam eden sat›c›la-r›n istisna kapsam›nda ifllem yapmakistemeleri halinde yeni bir izin belge-si veya levha almalar› gerekmektedir.

Öte yandan, yetki belgeli arac› firma-larla sözleflmesi bulunan veya ilk defasözleflme imzalayacak olan sat›c›lar›nvergi dairesinden ald›klar› izin belge-si yerine yukar›da belirtildi¤i flekildedüzenlenmifl levhay› iflletmelerindekullanmalar› mümkün bulunmaktaancak bu durumda vergi dairesi izinbelgesinin vergi dairesine teslim edil-mesi gerekmektedir.

2.3. ‹ST‹SNA KAPSAMINDA G‹RENMALLAR VE ‹ST‹SNA KAPSAMINDA YAPILAB‹LECEKSATIfiIN ASGAR‹ TUTARI

Her türlü mal teslimi istisna kapsam›-na girer. Hizmet ifalar›nda istisna uy-gulanamaz. Türkiye’de ikamet etme-yenlere sunulan hizmetlerden Türkiyeiçinde faydalan›ld›¤› için otel, konak-lama, yeme, e¤lence gibi hizmetler is-tisna kapsam›na girmemektedir.

Al›c›n›n istisna kapsam›nda sat›fl ya-pabilen sat›c›lardan ald›¤› mallar›n fa-turada gösterilen vergisiz bedelleritoplam›n›n 100,00.-YTL’nin üstündeolmas› halinde istisna uygulanabilir.Bu toplama, ayn› faturada yer alanbirden fazla mal çeflidi dahildir.

‹stisna kapsam›na giren mallar›n kifli-sel tüketime yönelik olmas› gerekir.Kiflisel tüketim miktar›n› aflan mallariçin bu istisnan›n uygulanmas› müm-kün de¤ildir.

2.4. SATICILARIN UYACAKLARI

ESASLAR

Sat›c›lar, yabanc› uyruklular›n pasa-portlar›n›, Türk uyruklular›n ise pasa-portlar› ile birlikte yabanc› ülkelerdeikamet ettiklerine dair ikamet tezkere-si veya benzeri belgeyi gördüktensonra istisna kapsam›nda sat›fl yapa-caklard›r.

‹stisna kapsam›ndaki sat›fllar dolay›-s›yla düzenlenecek faturaya, sat›c› ta-raf›ndan;

• Al›c›n›n pasaport nev'i ve numaras›,Türk uyruklular için ayr›ca yabanc›ülkede ikamet ettiklerini gösteren bel-genin tarih ve numaras›,

• Varsa al›c›n›n banka flubesi ve hesapnumaras›, yaz›lacakt›r.

• Sat›c›n›n bu iadeler için hesap açt›r-m›fl olmas› halinde banka flubesi vehesap numaras›, yaz›lacakt›r.





ß Fatura 4 nüsha olarak düzenlenecek,ilk 3 nüshas› al›c›ya verilecektir. 4nüshal› faturalar bast›r›l›ncaya kadarikinci ve üçüncü nüshalar›n al›c›ya fo-tokopi olarak verilmesi mümkündür.Ancak fotokopi olarak verilen örnek-ler sat›c› taraf›ndan kafle ve imza tat-biki suretiyle onaylanacakt›r

‹adenin gümrükteki banka flubesindenyap›lmas›n› isteyen sat›c›lar, fatura ileberaber al›c›ya bir çek vereceklerdir.Bu çekte faturan›n tarih ve numaras›ile birlikte faturada gösterilen katmade¤er vergisi tutan Türk Liras› olarakyer alacakt›r.

Çek gümrükteki banka flubesine ibrazedildi¤inde Türk Liras› tutar›n›n kar-fl›l›¤›, A.B.D. Dolar› veya Euro cin-sinden al›c›ya nakden ödenecektir.Söz konusu çekin üzerinde, Türki-ye'de ikamet etmeyen yolculara katmade¤er vergisi iadesi d›fl›ndaki ifllem-lerde kullan›lamayaca¤› ve ciro edile-meyece¤ine iliflkin flerhler bulunmak-t›r.

‹stisna, verginin önce tahsil edilip,mal›n yurt d›fl›na ç›kar›lmas›ndansonra iade edilmesi fleklinde uygula-nacakt›r. Buna göre, sat›fl s›ras›ndadüzenlenecek faturada toplam mal be-deli üzerinden katma de¤er vergisi he-saplan›p ayr›ca gösterilecek ve al›c›-dan tahsil edilecektir. Bu vergi ilgilidönem beyannamesinde genel esaslarçerçevesinde beyan edilip ödenecek-tir. Bu vergi al›c›ya yaz›m›z›n 2.5. bö-

lümündeki aç›klamalara göre iadeedilecektir.

2.4. ALICILARIN UYACAKLARIESASLAR

Al›c›lar›n istisnadan faydalanabilme-leri için sat›n ald›klar› mallar› 3 ayiçinde yurt d›fl›na ç›karmalar› gerek-mektedir. Ç›k›fl s›ras›nda fatura nüs-halar› ve çek düzenlenmifl olmas› ha-linde sat›c›dan al›nan çek Türk güm-rük kap›lar›nda görevli bulunan güm-rük memurlar›na onaylat›lacakt›r.Onaydan önce mallar›n gümrük gö-revlilerine gösterilmesi ve yurt d›fl›naç›kar›ld›¤›n›n tespit edilmesi zorunlu-dur. Görevliler mallar›n gösterilme-mesi ve yurt d›fl›na ç›kar›lmamas› ha-linde faturay› ve çeki onaylamayacak-lard›r. Al›c›lar onaylatt›klar› 3 faturanüshas›ndan ikisini onay› yapan güm-rük görevlisine b›rakacaklard›r.

2.5. VERG‹N‹N ALICIYA ‹ADEED‹LMES‹

Al›c›lar mal›n sat›fl› s›ras›nda kendile-rinden tahsil edilen vergiyi afla¤›dakiflekillerde geri alabileceklerdir.

2.5.1. ‹adenin Gümrükten Ç›karkenAl›nmas›

Sat›c›lar›n iade için çek verdikleri hal-lerde, çekte yaz›l› tutar çeki düzenle-yen bankan›n gümrükteki flubesindenal›nabilecektir. Çeki düzenleyen ban-kan›n gümrükte flubesinin bulunma-



mas› halinde çek tutar›, bankac›l›k vekambiyo mevzuat› gere¤ince gümrük-teki herhangi bir banka flubesinden detahsil edilebilecektir. Usulüne uygunolarak düzenlenmifl çek gümrük me-muruna onaylat›ld›ktan sonra güm-rükteki banka flubesine verilecektir.Onayl› çeki alan banka görevlisionayl› faturay› gördükten sonra çekteyaz›l› tutan al›c›ya döviz cinsindennakden ödeyecektir. Banka flubesi biray içinde yapt›¤› ödemeleri, izleyenay›n 10. günü mesai saati sonuna ka-dar sat›c›lara bir dekont ile bildirecek,bu dekontta her çekin tarih ve numa-ras›, faturan›n tarih ve numaras› ileödeme tutar› yer alacakt›r.

2.5.2.‹adenin Gümrük Ç›k›fl›ndanSonra Al›nmas›

‹adenin gümrük ç›k›fl›nda ödenmesi-nin mümkün olmamas› veya al›nmakistenmemesi halinde, al›c› mal›n ç›kt›-¤›n› gösteren onayl› belgeleri ç›k›fl ta-rihinden itibaren 1 ay içinde sat›c›yagönderecek, sat›c› iade tutar›n›, belge-leri ald›ktan sonra en geç 10 gün için-de al›c›n›n banka hesab›na veya adre-sine havale edecektir. Al›c› mal›n yurtd›fl›na ç›kt›¤›n› göstermek üzere sat›-c›ya fotokopi olmayan onayl› faturanüshas›n›, çek düzenlendi¤i hallerdefatura ile beraber onayl› çeki göndere-cektir.

‹ade tutar›n› 10 gün içinde gönderme-yen sat›c›lar›n daha sonra Türkiye'de

ikamet etmeyen yolculara tan›nan is-tisna kapsam›nda sat›fl yapmalar›naizin verilmeyecektir.

2.5.3.Verginin Elden ‹adesi:

Al›c› yukar›daki iki usulle de iadesinialamam›flsa, fotokopi olmayan onayl›fatura nüshas›n›n ç›k›fl tarihinden iti-baren 3 ay içinde sat›c›ya elden geti-rilmesi halinde sat›c› taraf›ndan iadetutar› nakden ödenebilecektir. Çekdüzenlendi¤i hallerde fatura ile birlik-te onayl› çek de sat›c›ya verilecektir.

2.5.4.‹adenin Avans Olarak Ödenmesi

Sat›c›lar, istedikleri takdirde iade tu-tar›n› al›c›ya sat›fl s›ras›nda avans ola-rak ödeyebileceklerdir. Ancak avanstutar›, onayl› belgelerin kendilerinegelmesinden sonra indirim konusu ya-p›labilecektir. Bu durumda, sat›fl fatu-ras›na iade tutar›n›n avans olaraködendi¤ine dair flerh düflülecektir.

Avans olarak ödenen tutar›n iade edil-mifl say›labilmesi için sat›n al›nan ma-l›n 3 ay içinde yurt d›fl›na ç›kar›lmas›ve onayl› faturan›n ç›k›fltan sonra 3 ayiçinde sat›c›ya gönderilmesi zorunlu-dur. Bu flartlar›n mevcut olmamas› ha-linde avans olarak ödenen tutar iadeedilmifl say›lmayacak ve indirim ko-nusu yap›lamayacakt›r.




2.5.5.‹adenin Yetki Belgesine SahipArac› Firmalardan Al›nmas›

‹adenin, Maliye Bakanl›¤›ndan "YetkiBelgesi" alm›fl arac› firmalar›n orga-nizasyonu alt›nda yap›lmas› da müm-kündür. Bu durumda, arac› firman›nanlaflt›¤› sat›c›lardan sat›n al›nan mal-lara iliflkin katma de¤er vergisi, önce-ki bölümlerde belirtilen sürelere ba¤l›olarak, arac› firmalar taraf›ndan güm-rük ç›k›fl›nda veya ç›k›fltan sonra iadeedilebilecektir. Bu iade iflleminde ara-c› firman›n Maliye Bakanl›¤›ncaonaylanm›fl belgeleri kullan›lacakt›r.

Bu kapsamda ifllem yapmak isteyenarac› firmalar Maliye Bakanl›¤›na birdilekçe ile baflvuracaklar, yap›lacakaraflt›rma ve inceleme sonunda "Tür-kiye’de ‹kamet Etmeyen YolcularaKDV ‹adesi Yetki Belgesi" verilmesiuygun görülenler, anlaflt›klar› sat›c›-larla ilgili iade ifllemlerini yapabile-ceklerdir.

2.6.YOLCU BERABER‹ EfiYA‹HRACINDA SATICIYA ‹ADEED‹LECEK VERG‹ TUTARI

Türkiye’de ikamet etmeyen yolcularayap›lan sat›fl ifllemi dolay›s›yla sat›c›-ya iade edilecek KDV'si al›c›ya geriverilen ve indirim yoluyla da giderile-meyen tutard›r.

Konu ile ilgili olarak 11.07.2008 tarihve 26933 Say›l› Resmi Gazetede ya-y›mlanan 110 Seri No.lu KDVK Ge-

nel Tebli¤inin C bölümünde; “E- be-yannameye geçifl nedeniyle KDV be-yannamesinde yap›lan de¤iflikliklereba¤l› olarak yeniden düzenlenenKDV beyannameleri, al›c›ya gerigönderilen tutarlar ile bu teslimlerinbünyesine giren tutarlar›n, iade hesa-b›na birlikte dâhil edilebilmesine im-kân verecek flekilde haz›rlanm›fl,KDVK–24 say›l› KDV Sirkülerindeve beyannamelerde bu uygulama do¤-rultusunda aç›klamalar yap›lm›flt›r.

Konunun yeniden de¤erlendirilmesisonunda, bu Tebli¤in yay›mland›¤› ta-rihi içine alan vergilendirme döne-minden (Temmuz 2008 döneminden)geçerli olmak üzere, söz konusu tes-limlerde al›c›ya geri verilen KDV tu-tar›n›n indirim ve iade hesaplar›na da-hil edilmesi, bu teslimlerin bünyesinegiren vergilerin ise indirim hesapla-r›nda yer almakla birlikte iade hesab›-na dahil edilmemesi uygun görülmüfl-tür.

Öte yandan, bu Tebli¤in yay›mland›¤›tarihten önceki vergilendirme dönem-lerine iliflkin olup, al›c›ya geri verilenKDV tutar› ile teslimin bünyesine gi-ren vergilerin birlikte yer ald›¤›, he-nüz sonuçland›r›lmam›fl nakden veyamahsuben iade talepleri, teslimin bün-yesine giren vergi, iade hesab›ndan ç›-kar›lmak suretiyle genel esaslara göreyerine getirilecektir.” aç›klamas› ya-p›lm›flt›r.




Bu istisna uygulamas›nda sat›fl›n ya-p›ld›¤› dönemde hem tahsil edilenKDV beyan edilmekte hem sat›flla il-gili olarak mal temininde veya imalin-de yüklenilen vergilerde indirim ko-nusu yap›lmaktad›r. Mal›n yurt d›fl›naç›kar›lmas› ile birliktede tahsil edilenve beyan edilen vergi al›c›ya iade edil-mektedir. Sat›c›n›n vergi idaresinden ia-desini talep edece¤i KDV’de al›c›yaiade etmifl oldu¤u ve indirimle gidere-medi¤i KDV’dir. 110 Seri No.lu KDVKGenel Tebli¤i ile yap›lan aç›klamauygulamadaki tereddütleri gidermifl-tir.

2.7. BEYANNAMEN‹N DOLDURULMASI

Yolcu beraberi eflya ihrac› tam istisnaolarak kabul edilmesine ra¤men, sat›flaflamas›nda vergi tahsil olunarak, INo.lu KDV beyannamesi ile beyanedilmekte ve tebli¤lerle belirlenen ge-rekli flartlar›n yerine getirilmesindensonra KDV al›c›ya iade edilmektedir.Al›c›ya iade edilen Katma De¤er Ver-gisi iade edildi¤i dönemde indirim ko-nusu yap›lmakta ve indirimle giderile-meyen Katma De¤er Vergisi ise iadeyekonu edilebilmektedir. ‹ade hakk›,verginin sat›c› taraf›ndan al›c›ya intikalettirildi¤i dönemde do¤maktad›r. Mü-kelleflerin iade taleplerini de bu dö-nemde yapmalar› gerekmektedir.

Sat›fl yap›l›¤› anda Katma De¤er Ver-gisi fatura üzerinde gösterildi¤i ve

tahsil edildi¤i için faturada gösterilenvergi, sat›fl›n yap›ld›¤› dönemde I No.luKDV beyannamesinin 3 numaral› tab-losunun 22 ve numaral› sat›rlar›ndabeyan edilir. Bu sat›flla ilgili olarakmal temininde veya imalinde yükleni-len vergilerde indirim konusu yap›l›r.Bu aflamaya kadar normal bir sat›fl ifl-lemi gibi hem tahsil edilen KDV be-yan edilir hem de bu sat›fl ifllemi nede-ni ile yüklenilen vergiler indirim ko-nusu yap›lm›fl olur.

Türkiye’de ikamet etmeyen yolcularasat›fl› yap›lan mal sat›fl›n yap›ld›¤› dö-nemde yurt d›fl›na ç›kar›l›r, gümrükidaresince onaylanan fatura sat›c›yaulafl›r ve Katma De¤er Vergisi tutar›al›c›ya intikal ettirilir ise al›c›ya iadeedilen Katma De¤er Vergisi I No.luKDV beyannamesinin 4 numaral› tab-losunun 35 numaral› sat›r›na yaz›larakindirim olarak gösterilir. Bu flekildeindirim konusu yap›lan Katma De¤erVergisinin indirimle giderilemeyenk›sm›n›n iadesi talep edilebilir. ‹adesitalep edilen Katma De¤er Vergisi be-yannamenin “Di¤er ‹ade Hakk› Do¤u-ran ‹fllemler” bafll›kl› Tablo 9’da gös-terilir. Tablo’9 da 404 numaral› kodkullan›larak sat›fl ifllemine konu edi-len mal nedeni ile al›c›ya iade edilenKDV’si yaz›lmak suretiyle beyan edi-lir.

Türkiye’de ikamet etmeyen yolcularasat›fl› yap›lan mal sat›fl›n yap›ld›¤›dönemi izleyen dönemlerde yurt d›-




fl›na ç›kar›l›r, gümrük idaresince onayla-nan fatura sat›c›ya ulafl›r ve KatmaDe¤er Vergisi tutar› da izleyen dö-nemlerde al›c›ya intikal ettirilir iseal›c›ya iade edilen Katma De¤er Ver-gisi (al›c›ya iade edildi¤i dönemde) INo.lu KDV beyannamesinin 4 numa-ral› tablosunun 35 numaral› sat›r›nayaz›larak indirim olarak gösterilir. Buflekilde indirim konusu yap›lan KatmaDe¤er Vergisinin indirimle giderile-meyen k›sm›n›n iadesi talep edilebilir.‹adesi talep edilen Katma De¤er Ver-gisi beyannamenin “Di¤er ‹ade Hakk›Do¤uran ‹fllemler” bafll›kl› Tablo 9’dagösterilir. Tablo’9da 408 numaral›kod kullan›larak sat›fl ifllemine konuedilen mal nedeni ile al›c›ya iade edi-len KDV’si yaz›lmak suretiyle beyanedilir.

‹ade hakk› do¤makla beraber iade al-mak istemeyen mükellefler “‹adeyekonu KDV sütununa s›f›r “0” yazma-l›d›rlar. ‹ade almak istemeyen mükel-lefler bu haklar›n› “Devreden KDV “olarak kullanm›fl olurlar.

2.8. NAKDEN VEYA MAHSUBEN‹ADE VE ARANILACAK BELGELER

Mükellefler, yolcu beraberi eflya ihra-c›ndan kaynaklanan KDV iade ala-caklar›n› mahsuben veya nakden talepedebileceklerdir. Mahsup talepleri ge-rekli belgelerin tamamlanmas› ile bir-likte vergi dairesince yerine getirilir.

Dönemler itibariyle 4.000.-YTL yekadar olan nakden iade talepleri ince-leme raporu, teminat ve YMM tasdikraporu aran›lmadan gerekli belgelerintamamlanmas› durumunda vergi da-iresince yerine getirilecektir. Dönem-ler itibariyle 4.000.-YTL’ yi aflan iadetalepleri ise inceleme raporu, teminatveya YMM tasdik raporu ile birlikteyerine getirilir. Tam tasdik sözleflme-si olsun veya olmas›n YMM raporuile nakit iade almada s›n›r ise 70.000.-YTL dir.

84 Seri No.lu KDV Genel Tebli¤i’ninI/1.1.3-iii bölümünde yap›lan aç›kla-malar uyar›nca, yolcu beraberi eflyaihrac›nda nakden veya mahsuben iadetaleplerinde sat›c›lar›n afla¤›daki bel-geleri vergi dairesine ibraz etmeleriflartt›r.

• ‹ade talep dilekçesi,

• Gümrükçe onayl› sat›fl faturas› veyafatura/çek asl› veya fotokopisi,

• ‹hracat›n gerçekleflti¤i döneme ilifl-kin olarak indirilecek KDV listesi ileihraç edilen mal›n bünyesine girenvergi miktar›na iliflkin hesaplamalar›gösterir tablo,

• ‹adenin yetki belgeli arac› firma ta-raf›ndan yap›lmas› halinde bu firma-lar›n gönderdi¤i icmallerin fotokopisi.




3.SONUÇ

Türkiye’de ikamet etmeyen yolcula-r›n (kiflisel tüketimleri ile s›n›rl› ol-mak flart›yla) sat›n alarak Türkiye d›-fl›na götürdü¤ü mallar bir çeflit pera-kende ihracat kabul edilmektedir.

Perakende ihracat olarak kabul edilenbu sat›fl iflleminde KDV iade prosedü-rü ise normal ihracattan farkl› iflle-mektedir.

Türkiye'de ikamet etmeyen yolcularatan›nan istisna, verginin teslim s›ra-s›nda tahsil edilip gerekli flartlar›n ye-rine getirilmesinden sonra sat›c› tara-f›ndan al›c›ya geri verilmesi fleklindeyürütülmektedir. Al›c›ya geri verilenKatma De¤er Vergisinin ise indirimlegiderilemeyen k›sm› sat›c›ya vergi da-iresince iade edilmektedir.

Türkiye’de ikamet etmeyen yolcula-r›n yurt d›fl›na götürdükleri mallar›nsat›n al›nmas› aflamas›nda ödedikleriKatma De¤er Vergisinin iadesi ancak;KDVK Genel Tebli¤leri ile belirlenesaslara hem al›c›lar›n hem de sat›c›-lar›n uymas› ile mümkün bulunmakta-d›r. Aksi durumda sat›c›lar›n iade ta-lepleri yerine getirilmemektedir.

KAYNAKÇA

Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤leri.(çevrimiçieriflim) www.gib.gov.tr

KDVK–24 say›l› KDV Sirküleri. (çevri-miçieriflim) www.gib.gov.tr

T.C. Yasalar. 3065 Say›l› KDVK. (çevri-miçieriflim) www.gib.gov.tr


162

VERG‹ ‹NCELEMELER‹NDE VERG‹ ‹NCELEMELER‹NDE “YER" SORUNU“YER" SORUNU

Hakk› YILDIRIM*

I-GENEL B‹LG‹:

213 Say›l› Vergi Usul Kanunun 139.maddesine göre vergi incelemeleri,esas itibariyle incelemeye tabi olan›n ifl yerinde yap›l›r.‹fl yerinin müsaitolmamas›, ölüm, iflin terk edilmesi gibi zaruri sebeplerle incelemenin ye-

rinde yap›lmas› imkâns›z olur veya mükellef ve vergi sorumlular› isterlerse in-celeme dairede yap›labilir.

Mezkur madde hükmü ile istisnai haller d›fl›nda ‹ncelemenin mükellef veyavergi sorumlusunun iflyerinde yap›lmas›n›n kesin bir kurala ba¤lanmas› uygu-lamada afla¤›da anlat›lan nedenlerden dolay› mükellefler ile vergi idaresi ara-s›nda s›k s›k yarg›ya intikal eden anlaflmazl›klara neden olmufltur.

II. VERG‹ ‹NCELEMES‹N‹N YAPILACA⁄I YER

Vergi incelemesinin, incelemeye tabi olan mükellef veya vergi sorumlusunun"‹flyerinde yap›lmas›" genel kurald›r. Bundan amaç ise inceleme eleman›n›n ifl-letmeyi gezip görmesi, iflin türü, niteli¤i ve geniflli¤i hakk›nda bilgi sahibi ol-mas›n› sa¤lamakt›r.‹ncelemenin ifl yerinde yap›lmas›n›n pratik yararlar› yan›n-da, iflletmenin iflleriyle yak›ndan ilgili olmak ve mükellefle idare aras›ndakiiliflkilerin karfl›l›kl› iflbirli¤i ve anlay›fl içerisinde geçmesini sa¤lamak da bek-lenilen yararlardand›r.Ancak, iflyerinin inceleme yap›lmas›na elveriflsiz olma-s›, ölüm ve ifli terk gibi nedenlere ba¤l› olarak ifl yerinde fiilen çal›flma olana-¤›n›n kalmamas› ya da ilgilinin istemesi halinde inceleme, inceleme elemanla-r›n›n bürosunda yap›labilir. *

‹nceleme elemanlar›n›n, yukar›da belirtilen istisnai durumlar söz konusu ol-




�

* Vergi Denetmeni



maks›z›n, defter ve belgelerin do¤ru-dan do¤ruya vergi incelemesi yap›l-mak üzere daireye ibraz›n› istemeleriyasal de¤ildir. Bu gibi durumlarda,mükellefin defter ve belgeleri ibrazetmemesi üzerine, mükellef aleyhineherhangi bir ifllem yap›lamaz ve re'sentakdir yoluyla vergi de sal›namaz.*Bukonuda Dan›fltay ve Yarg›tay görüflbirli¤i içindedir.Örne¤in Dan›fltayDördüncü Dairesi 30.06.1994 tarihve 2661 Esas Nolu Karar›nda**;“1989 takvim y›l› faaliyetiyle ilgilidefter ve belgelerini incelemeye ibrazetmeyen davac› hakk›nda düzenleneninceleme raporu uyar›nca ad›na re'sengelir vergisi sal›nm›fl kaçakç›l›k ceza-s› kesilmifltir. Vergi Mahkemesi kara-r›yla; davac›n›n dönem içinde iki kezsevk irsaliyesi düzenlemedi¤i, bir kezde kanunen geçerlilik arzetmeyensevk irsaliyesi ile emtia nakletti¤i tes-pit edilerek defter ve belgelerinin in-celenmek üzere muhtelif tarihlerdetebli¤ edilen yaz›larla istenmesinekarfl›n gerekli ibraz görevinin yerinegetirilmemesi sebebiyle ayn› ifli yapanbir baflka mükellefin beyan›ndan ha-reketle re'sen matrah takdiri yolunagidildi¤i anlafl›lan uyuflmazl›¤a konuolayla ilgili iddialar›n aç›kl›¤a kavufl-turulmas› amac›yla davac›dan dönemdefter ve belgelerinin istendi¤i, arakarar›n›n 25.12.1992 tarihinde tebli¤i-ne ra¤men istenilenler ibraz edilmedi-¤i gibi ibraz edilmeme keyfiyetinin debildirilmedi¤i görüldü¤ünden, mevcut

fiiller karfl›s›nda re'sen takdir olu nanmatrahta ve buna göre yap›lan cezal›vergilemede isabetsizlik bulunmad›¤›gerekçesiyle sal›nan vergi ve kesilenceza kald›rm›flt›r. Davac›, defter vebelgelerinin Gölpazar› Asliye CezaMahkemesinde olmas› nedeniyle ib-raz edilemedi¤ini, yap›lan tarhiyat›nve kesilen cezan›n yasal olmad›¤›n›ileri sürerek karar›n bozulmas›n› iste-mektedir. 213 say›l› Vergi Usul Kanu-nunun 30/3.maddesinde bu Kanunagöre tutulmas› mecburi olan defterle-rin, madde hükmünde say›lan di¤erhallerin ya n›s›ra vergi incelemesiyapmaya yetkili olanlara herhangi birsebeple ibraz edilmemesi hali dere'sen takdir nedeni olarak belirtilmiflise de, ayn› Kanunun 139.maddesin-de, vergi incelemelerinin esas itiba-riyle incelemeye tabi olan›n iflyerindeyap›laca¤›, iflyerinin müsait olmama-s›, ölüm, iflin terk edilmesi gibi zaruridurumlarda incelemenin daire de ya-p›labilece¤i, bu takdirde incelemeyetabi olan›n lüzumlu defter ve vesika-lar›n› daireye getirmesinin kendisin-den yaz›l› olarak istenece¤i hükmeba¤lanm›fl oldu¤undan, bu hüküm ge-re¤ine uyulmadan do¤rudan yaz› ya-z›larak incelenmek üzere istenilendefter ve belgelerin ibraz edilmedi¤igerekçesiyle re'sen takdir sebebininvarl›¤›ndan söz edilmesi mümkün de-¤ildir. Zira, defter ve belgeler belli birnedene ba¤l› olarak istenece¤indenöncelikle istenme nedeniyle ilgili ya-




sal gereklerin yerine getirilmesi zo-runludur.Olayda da defter ve belgele-rin incelenmek üzere ibraz›n›n isten-di¤i aç›k oldu¤una göre inceleme ele-man›n›n öncelikle yukar›da de¤inilenyasa hükmü uyar›nca iflyerine gitmesive incelemeye bafllama ile ilgili di¤ergerekleri yerine getirmesi icabetti¤ihalde bu hususlar› yerine getirmedi¤idosya içeri¤i ile sabittir. Vergi UsulKanununun an›lan 139.maddesininson paragraf›nda yer alan, inceleme-nin dairede yap›lmas› halinde isteni-len defter ve vesikalar›n belli zaman-da mazeretsiz olarak getirmeyenlerinbunlar› ibraz etmemifl say›lacaklar›yolundaki hükmü, bütün bu aç›klama-lar çerçevesinde olayda re'sen takdirnedeninin bulunmad›¤›n› ortaya koy-maktad›r. Bu durumda, takdirin daya-naks›z olmas› nedeniyle, sal›nan vergive kesilen cezan›n kald›r›lmas› iste-miyle aç›lan davan›n reddine dairMahkeme karar›nda isabet bulunma-maktad›r. Aç›klanan nedenlerle, Eski-flehir 1.Vergi Mahkemesinin 21.1.1993günlü ve 1993/12 say›l› karar›n›n bo-zulmas›na karar verildi.” hükmüneyer vermifltir.

Di¤er yandan inceleme elamanlar›ncadefter belge istem yaz›s›nda mükelle-fe ifl yerinin müsait olup olmad›¤›n›bildirmeleri için süre tan›nd›¤›ndamükelleflerin konu ile ilgili bildirim-de bulunmalar› zorunludur.NitekimDan›fltay 3.Dairesi 25.02.2003 tarihve 5119 Esas Nolu karar›nda**

“…‹ncelenen dosyadan inflaat müte-ahhitli¤i yapan davac› flirket ad›na,tarh dosyas›ndaki bilgilerden ve Ba-y›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›'nca belir-lenen yap› yaklafl›k birim maliyetleriile ve 10 seri nolu SSK Genel Tebli-¤i'nden hareketle yap›lan hesaplamasonucu kay›t d›fl› has›lat› bulundu¤u-nun saptand›¤› yolunda düzenleneninceleme raporu uyar›nca yap›lan tar-hiyat vergi mahkemesince kald›r›l-m›flt›r.Vergi mahkemesince, incele-menin ifl yerinde yap›lmama nedenle-rini belirleyen bir belgenin dosyadabulunmad›¤›, Vergi Usul Kanunu'nun139'uncu maddesine göre incelemeninifl yerinde yap›lmas›n› engelleyenflartlar tespit edilmeden do¤rudan yaz›ile istenilen defter ve belgelerin ibrazedilmemesi re'sen takdir sebebi kabuledilerek düzenlenen inceleme raporu-na dayal› tarhiyatta yasal isabet görül-medi¤i gerekçesiyle tarhiyat kald›r›l-m›fl ise de; idarece davac› flirkete teb-li¤ edilen 26.10.1999 tarihli yaz› ileiflyerinin incelemeye müsait olup ol-mad›¤› konusunda idareye bilgi veril-mesi, müsait olmas› halinde defter vebelgelerin iflyerinde haz›r tutulmas›istenerek 15 gün içinde durum hak-k›nda bilgi verilmemesi halinde iflye-rinin incelemeye müsait olmad›¤› so-nucuna var›larak vergi matrah›n›nre'sen takdir edilece¤i duyurulmas›nara¤men, davac› flirket yetkilisince in-celemenin iflyerinde yap›lmas›n›n is-tendi¤ine dair bir ifllem yap›lmad›¤›





ve defter ve belgelerin incelemeye ib-raz edilmedi¤i anlafl›ld›¤›ndan, olaydare'sen takdir sebebi bulunmakta-d›r……..” hükmüne yer vermifltir.

Dan›fltay benzer kararlar›nda da 213Say›l› Vergi Usul Kanunun 139.mad-desinde belirtilen istisnai haller d›fl›n-da iflyerinde yap›lmayan inceleme so-nucu yap›lacak tarhiyat›n usul eksikli-¤i sebebiyle reddedilmesi gerekti¤ikonusunda görüfl bildirmifltir. Hattadefter ve belgelerin inceleme mak-sad›yla istenemeyece¤i yönünde ve-rilen bir çok Dan›fltay kararlar›n›n bu-lunmas›, yarg›n›n konuya olan bak›flaç›s›n› ve hassasiyetini ortaya koy-maktad›r..Örne¤in Dan›fltay Dördün-cü Dairesi 28.02.2004 tarih ve 2518Esas Nolu karar›nda** özetle “…...vergi incelemesinin esas itibariyle in-celemeye tabi olan›n iflyerinde yap›l-mas› gerekti¤i buna uyulmadan defterve belgelerin ibraz edilmedi¤indensöz edilerek re'sen tarhiyat yap›lama-yaca¤›, ayr›ca vergi usul kanununun256.maddesinde ibraz ve di¤er ödevve sorumluluklar düzenlendi¤indenbu madde uyar›nca defter ve belgele-rin istenilmesinin vergi incelemesiamaçl› bir istem olarak nitelendirile-meyece¤i “ hükmüne varm›flt›r.

Ancak kanunda geçen “ifl yerinin mü-sait olmamas›“ lafz› yeterince aç›k de-¤ildir. Çünkü;

-‹flyeri hangi hallerde incelemeye mü-saittir? müsait olup olmad›¤›na mü-

kellef mi inceleme elaman› m› kararverecektir?

-Denetim eleman› ve mükellef aras›n-da iflyerinin müsaitli¤i konusunda ç›-kacak ihtilaf durumunda ne yap›la-cakt›r?

gibi bir çok sorunun cevab› mükellef-ler ile vergi idaresi aras›nda ihtilafaneden olmaktad›r..Mezkur yasan›naç›k bir flekilde incelemenin iflyerindeyap›lmas› gerekece¤i yönünde hükümortaya koymas› iflyerinde yap›lmayanancak hakl› ve somut gerekçelere da-yanan tarhiyatlar›n yarg› kararlar› ileortadan kalkmas›na neden olmakta-d›r.Bu durum vergi ziay›na nedenolan ancak tarhiyat› engellemek yadageciktirmek isteyen kötü niyetli mü-kelleflerin dayanak noktas› haline gel-mifltir.Di¤er yandan inceleme ela-manlar›n›n say› olarak yetersiz kalma-s› yan›nda incelenmesi gereken mü-kellef say›s›nda görülen h›zl› art›fl ifl-yerinde incelemeye yapmay› ço¤u za-man mümkün k›lmamaktad›r.

Dolay›s›yla 213 Say›l› Vergi Usul Ka-nunun 139.maddesinin afla¤›da mad-deler halinde say›lan elefltiri ve öneri-ler dikkate al›narak de¤ifltirilmesi el-zem görünmektedir;

1-Mükelleflerin geçmifl y›llar ile ilgilihesaplar›n›n iflyerinde incelenmesininzorunlu olmas› inceleme sonucu tes-pit edilecek hususlar› müspet yadamenfi yönden etkilememektedir.Do-



lay›s›yla bu tür incelemelerde incele-menin yap›laca¤› yer konusunda inisi-yatif tamamen inceleme elaman›naverilmelidir.

2-.Ço¤u zaman incelemenin konusumükellefin yapt›¤› birkaç ifllem ile s›-n›rl› olabilmektedir.Bu tarzda (s›n›rl›sadece belli bir konu ile ilgili olan) in-celemelerin iflyerinde yap›lmas› an-lams›z olmaktad›r.

3-Sadece ifl yerinde tespit edilebile-cek (ifl yerinin faaliyet konusu, üretimmiktar›, iflçi say›s›, ifl yerindeki emti-a miktar›, ifl kapasitesi gibi) hususlaradayanan incelemelerin ifl yerinde ya-p›lmas› zorunlu olmal›d›r.

4-Mükelleflerin hakl› gerekçelere da-yanan yaz›l› talepleri olmas› halindeinceleme iflyerinde yap›lmal› ancakiflyerinin müsait olup olmad›¤› husu-suna inceleme elaman› karar vermeli-dir.

III-SONUÇ:

213 Say›l› Vergi Usul Kanunun139.madde hükmünün (iflyerinin mü-sait olmamas›, ölüm, iflin terk edilme-si gibi zaruri haller d›fl›nda) incele-menin mutlaka iflyerinde yap›lmas›n›zorunlu k›lmas› iflyerinde yap›lmayaninceleme sonucu yap›lacak tarhiyatla-r›n usul eksikli¤i sebebiyle yarg› afla-mas›nda reddedilmesine neden ol-maktad›r.Beyana dayal› vergi sistemi-ne sahip olan ülkemizde vergi incele-melerinin hayati önem arz etti¤i gözönünde tutuldu¤unda mükellefler ilevergi idaresi aras›nda yukar›da anlat›-lan nedenlerden dolay› yarg›ya tafl›-nan ihtilaflara neden olan mezkurmadde hükmünün günümüz koflullar›-na uygun olarak yeniden düzenlenme-si gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Biyan, Özgür. “Vergi ‹nceleme Eleman-lar›n›n Takdir Yetkileri Ve S›n›rlar›”Mali Pusula (Mart 2006)

www.danistay.gov.tr


168

TÜ‹K TARAFINDAN ‹STEN‹LEN TÜ‹K TARAFINDAN ‹STEN‹LEN ‹STAT‹ST‹K FORMLARINA ANAYASA‹STAT‹ST‹K FORMLARINA ANAYASAMAHKEMES‹ ‹PTAL‹MAHKEMES‹ ‹PTAL‹

Veysel Karani PALAK*

fienol ÇET‹N**

G‹R‹fi

Anayasa Mahkemesi Baflkanl›¤›’nca 25.06.2008 tarih ve 26917 say›l›Resmi Gazete’de yay›mlanan 20.03.2008 tarih ve E2006/167 K2008/86say›l› Anayasa Mahkemesi Karar› ile 10.11.2005 tarih ve 5429 say›l›

Türkiye ‹statistik Kanunun 8. maddesi ile bu maddedeki zorunlulu¤un yerinegetirilmemesi durumunda uygulanacak idari para cezas›n› düzenleyen 54.maddesinin ikinci f›kras›n›n (b) bendi iptal edilmifltir. Buna göre; Hanehalk›veya bireylerle yap›lan araflt›rmalar d›fl›nda 25.06.2008 tarihinden itibaren TÜ-‹K taraf›ndan haz›rlanan ve istatistikî amaçlara yönelik olarak bilgi talep edenistatistik formlar›n›n doldurulup geri verilmesi zorunlulu¤u ile bu istatistikformlar›n›n; zaman›nda verilmemesi, eksik veya hatal› verilmifl olmas› gerek-çesiyle gerçek kifliler veya özel hukuk tüzel kiflilerin organ ve temsilcilerineidari para cezas› düzenlenemeyecektir.

TÜ‹K VE TÜ‹K TARAFINDAN B‹LG‹LER‹N TOPLANMASINA‹L‹fiK‹N YASAL DÜZENLEME

Türkiye ‹statistik Kurumu, (TÜ‹K) resmi istatistik programlar›n›n belirlenme-si, belirlenen resmi istatistik programlar› dahilindeki verileri istatistiki birim-lerde toplayarak ülkenin ihtiyaç duydu¤u alanlarda kullan›lmas› ve de¤erlen-dirilmesi amac›yla faaliyet gösteren bir kurumdur. Kurum eski Devlet ‹statis-tik Kurumu’nun (D‹E) devam› olup 18.11.2005 tarih ve 25997 say›l› Resmi




�

* Serbest Muhasebeci Mali Müflavir

** Serbest Muhasebeci Mali Müflavir



Gazete’de yay›mlanan 5429 say›l›Kanun ile Baflbakanl›¤a ba¤l› olarakkurulmufltur. An›lan kanunda; TÜ-‹K’in idari yap›lanmas›na, kurumunfaaliyetlerine iliflkin tan›mlama ve dü-zenlemelere, son olarak da D‹E’denTÜ‹K’e dönüfltürülmesine iliflkin ge-çici hükümler yer almaktad›r.

5429 Say›l› Kanunun ‹kinci K›sm›n›n‹kinci Bölümündeki yasal düzenleme-lere göre; TÜ‹K, istatistik üretimi içingerekli gördü¤ü her türlü veri ve bil-giyi; tüm istatistiki birimlerden, (hertürlü kurum, kurulufl ile gerçek ve tü-zel kifliden) Baflkanl›kça belirlenensüre, flekil ve standartlarda do¤rudanisteme hakk›na sahiptir. TÜ‹K’in res-mi istatistik üretimi için oluflturulacakprograma çeflitli kurum ve kurulufllar›dahil edebilece¤i; gerçek veya tüzelkiflilerce bu kurumlara verilmifl olanbilgileri kullanarak resmi istatistiklerüretebilece¤i de düzenlenmifltir. Bubölümde ayr›ca TU‹K taraf›ndan talepedilen veri ve belgelerin eksiksiz vedo¤ru olarak verilen süre içinde ücret-siz olarak verilmesi gerekti¤i belirtil-mifltir. Kanunun 8. maddesinde;“MADDE 8. - ‹statistiki birimler,kendilerinden istenen veri veya bilgi-leri, Baflkanl›¤›n belirleyece¤i flekil,süre ve standartlarda eksiksiz ve do¤-ru olarak ücretsiz vermekle yükümlü-dür.” hükmü yer almaktad›r.

5429 Say›l› Kanunun Dördüncü K›s-m›n›n ‹kinci Bölümündeki 54. mad-denin ikinci f›kras›nda da;

“MADDE 54 ---… Baflkanl›k veyakurum ve kurulufllar taraf›ndan Prog-ram kapsam›nda istenen bilgileri, ge-çerli bir mazereti olmaks›z›n belirle-nen flekil ve sürede vermeyen veyaeksik veya hatal› verenler, bir kereyemahsus olmak üzere uyar›larak yedigün içerisinde bilgileri vermeleri veyaeksik ve hatalar› gidermeleri istenir.Bu uyar›ya ra¤men, bilgileri hiç ver-meyen veya talep edildi¤i halde ek-sikleri gidermeyen ve hatalar› düzelt-meyen gerçek kifliler veya özel hukuktüzel kiflilerinin organ ve temsilcilerihakk›nda, fiilin;

a. Hanehalk› veya bireylerle yap›lanaraflt›rmalarda ifllenmesi durumundabeflyüz Yeni Türk Liras›,

b. (a) bendi d›fl›nda kalan istatistikî bi-rimlerle yap›lan araflt›rmalarda ifllen-mesi durumunda bin Yeni Türk Liras›,

c. Say›mlarda ifllenmesi durumundaikibin Yeni Türk Liras›,

idari para cezas› uygulan›r."

hükmüne yer verilmifltir.

TU‹K’‹N HANEHALKI VEYAB‹REYLERLE YAPILAN ARAfiTIRMALAR HAR‹C‹NDE‹DAR‹ PARA CEZASI DÜZENLEMEYETK‹S‹ KALDIRILMIfiTIR

Seferihisar Sulh Ceza Mahkemesi’nceitiraz yoluyla Anayasa Mahkemesineyap›lan baflvuruda, 5429 say›l› Türki-




ye ‹statistik Kanunu 'nun 8. maddesiile 54. maddesinin ikinci f›kras›n›n (b)bendinin Anayasa'n›n Bafllang›ç’› ile2., 5., 10., 11., 12., 13., 17., 19., 20. ve25. maddelerine ayk›r›l›¤› sav›yla ip-tali istenmifltir.

Anayasa Mahkemesi’nce yap›lan in-celeme sonucunda da dava konusu ya-p›lan 5429 say›l› Türkiye ‹statistikKanunu 'nun 8. maddesi ile 54. mad-desinin ikinci f›kras›n›n (b) bendinde-ki düzenlemelerin Anayasaya ayk›r›oldu¤u gerekçesiyle iptaline karar ve-rilmifltir. ‹ptale iliflkin karar›n gerek-çesi ise afla¤›da oldu¤u gibidir.

“…..Maddede aç›klay›c› bir düzenle-me bulunmad›¤› için, "kiflisel veri"veya "isteme ba¤l› veri" olarak adlan-d›r›lan, belirli veya belirlenebilir kifli-lerle ilgili her türlü bilgilerin istenebi-lece¤i kuflkusuzdur.

‹statistiki birimlerin kendilerinden is-tenen bilgileri belirlenen flekil ve sü-rede eksiksiz ve hatas›z olarak ver-mek zorunlulu¤una uyulmamas› idaripara cezas› yapt›r›m›na ba¤lanm›fl ol-mas›na karfl›n, istenilecek veri ve bil-gilerin kapsam› ya da s›n›rlar›n›nne/neler olaca¤›na, baflka bir anlat›m-la, temel hak ve özgürlüklere müdaha-le niteli¤inde olan veri ve bilgilerin buzorunluluk kapsam›nda bulunup bu-lunmad›¤›na iliflkin herhangi bir dü-zenlemeye rastlanmamaktad›r. Dola-y›s›yla, istatistiki birimler kendilerin-

den istenildi¤i takdirde her türlü bilgi-yi temel hak ve özgürlüklerine müda-hale niteli¤inde olsa bile vermek zo-rundad›rlar.

Anayasa'n›n 20. maddesinde herkesinözel hayat›na ve aile yaflay›fl›na sayg›gösterilmesini isteme hakk›na sahipoldu¤u; 25. maddesinde de herkesindüflünce ve kanaat özgürlü¤üne sahipoldu¤u, her ne sebep ve amaçla olursaolsun kimsenin düflünce ve kanaatleri-ni aç›klamaya zorlanamayaca¤› hü-küm alt›na al›nm›flt›r. 20. madde ge-rekçesinde, özel hayat›n korunmas›-n›n her fleyden önce bu hayat›n gizlili-¤inin korunmas›, resmi makamlar›nözel hayata müdahale edememesi an-lam›na geldi¤i belirtilmifltir.

A‹HM kararlar›nda da belirtildi¤i gi-bi, özel hayat bütün unsurlar›yla ta-n›mlanamayacak kadar genifl bir kav-ram olup devletin yetkili temsilcileritaraf›ndan ilgililer hakk›nda r›zas› ol-maks›z›n bilgi toplamas›n›n her za-man söz konusu kiflinin özel hayat›n›ilgilendirece¤i kuflkusuzdur.

Anket formlar›nda yer alan baz› soru-lar özel yaflam›n gizlili¤i ile düflünceve kanaatin aç›klanmas› sonucunu do-¤urabilir. Bir ülkede en güçlü veri te-keli idaredir. Bu gücün s›n›rland›r›l-mas› özel yaflam›n ve düflünce ve ka-naat özgürlü¤ünün korunmas› bak›-m›ndan önemlidir.





Anayasa'n›n 20. ve 25. maddelerindeyer alan güvencelere ra¤men itirazakonu 8. madde hükmüyle kifliler, bilgitoplama, saklama, iflleme ve de¤ifltir-me tekeli olan idareye ve di¤er kiflile-re karfl› korumas›z b›rak›lm›fl, veritoplaman›n s›n›rlar›na yasal düzenle-mede yer verilmemifltir.

Aç›klanan nedenlerle itiraz konusukurallar›n Anayasa'n›n 20. ve 25.maddelerine ayk›r› oldu¤undan iptaligerekir.

Kurallar›n, Anayasa'n›n 20. ve 25.maddelerine dayan›larak iptaline ka-rar verildi¤inden, ayk›r› oldu¤u ilerisürülen di¤er maddeler yönünden in-celenmesine gerek görülmemifltir.”

SONUÇ

Anayasa Mahkemesi, TÜ‹K taraf›n-dan 5429 say›l› Kanuna istinaden res-mi istatistiklerde kullan›laca¤› sav›ylatalep edilen veri ve bilgilerin nelerolaca¤›n›n kanunda ayr›nt›l› olarakbelirtilmedi¤i; bununla birlikte an›lankanun kapsam›nda bilgi talep edilenkifli ve kurumlar›n özel hayat›na ve ai-le yaflam›na yönelik her türlü verinintalep edilebilece¤i; kifli, kurum ve ku-rulufllar›n TÜ‹K taraf›ndan istenenbilgi ve verileri vermek zorunda ol-duklar›, istenen bilgilerin verilmemesidurumunda idari para cezas› yapt›r›-m›n›n bulundu¤u, idari para cezas›n›nödenmesinin bilgilerin verilmesiniönlemedi¤i fleklindeki hükümleri ge-

rekçe göstererek, ilgili kanundaki ba-z› yasal düzenlemelerin Anayasa’n›n20 ve 25 maddeleri ile A‹HM kararla-r›na ayk›r› oldu¤unu belirterek 5429say›l› Kanunun 8. maddesi ile 54.maddesinin ikinci f›kras›n›n (b) ben-dini iptal etmifltir..

Buna göre; Hanehalk› veya bireylerleyap›lan araflt›rmalar d›fl›nda 25.06.2008tarihinden itibaren TÜ‹K taraf›ndantalep edilen istatistik formlar›n›n dol-durulup doldurulmamas›, istatistikîbilgi talep edilen kifli ve kurumunkeyfiyetine ba¤l›d›r. Meslek mensup-lar› için bir külfet olan bu ‹statistikformlar›n›n doldurulup belli bir süreiçinde TÜ‹K yetkililerine verilmesizorunlulu¤u yeni bir düzenleme yap›-l›ncaya kadar ortadan kalkm›fl bulun-maktad›r.

Ancak bu bilgilerin oluflmas›, derlenipde¤erlendirilmesi, ülke aç›s›ndan önemigöz ard› edilemez.

Kurumlara dolay›s›yla da meslekmensuplar›na yeni bir angarya olufl-mayacak flekilde soruna çözüm bulu-nulmas› gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Anayasa Mahkemesi Karar› E2006/167K2008/86 (25.06.2008), Ankara: Resmi Gazete

T.C. Yasalar, (18.11.2005) Türkiye ‹statistikKanunu, Ankara: Resmi Gazete

DÜZELTMEDÜZELTME

‹lgili makalenin II.2-‹rsaliyeli Fatura: bölümünün (a) ve (e) bentleri05.12.1994 Tarihli 232 SIRA NO'LU VERG‹ USUL KANUNU GE-NEL TEBL‹⁄‹ ‹le afla¤›daki flekilde de¤ifltirilmifl olup makale bu bilgi›fl›¤›nda de¤erlendirilmedir.……….Mükellefler, faaliyetleriyle ilgili olarak irsaliyeli fatura kullan-malar›n›n yan›s›ra, bundan böyle fatura ve sevk irsaliyesini ayr› ayr› dakullanabileceklerdir. Sat›lan mal›n al›c›ya teslim edilmek üzere sat›c› taraf›ndan tafl›nd›¤› ve-ya tafl›t›ld›¤› hallerde, sat›c› taraf›ndan irsaliyeli fatura düzenlenebilece-¤i gibi ayr› ayr› fatura ve sevk irsaliyesi de düzenlenebilecektir. ‹rsaliyelifatura düzenlenmesi halinde ayr›ca sevk irsaliyesi aranmayacakt›r.Teslim edilen mal›n al›c› taraf›ndan tafl›nmas› veya tafl›tt›r›lmas›halinde ise, sevk irsaliyesi al›c› taraf›ndan tanzim edilecektir……

174

5



SEVK ‹RSAL‹YES‹ HAKKINDAK‹SEVK ‹RSAL‹YES‹ HAKKINDAK‹YASAL DÜZENLEMELER VE VERG‹YASAL DÜZENLEMELER VE VERG‹MEVZUATTI AÇISINDAN MEVZUATTI AÇISINDAN UYGULAMASIUYGULAMASI

Mehmet Reflat YAfiAR*

I - G‹R‹fi:

Bilindi¤i üzere V.U.K.’da vergi mükellefleri tarafından düzenlenmesi ge-reken belgeler arasında bir çok belge sayılmıfl olmakla beraber en fazlatartıflma konusu olan belgelerden sevk irsaliyesi ve irsaliyeli fatura oldu-

¤u bilinmektedir. Bu tür belgelerin hatalı kullanılmaları, kullananlar adına ver-gi cezalarının kesilmesine ve pek çok ihtilafın yargıya intikal etmesine yol aç-maktadır. Bu yazımızın konusu sevk irsaliyesi ve irsaliyeli fatura ile ilgiliaçıklamalar olacaktır.

II - VERG‹ USUL KANUNU AÇISINDA SEVK ‹RSAL‹YES‹:

II.1- Sevk ‹rsaliyesi:

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 230. maddesinin 5 numaralı bendinde be-lirtildi¤i üzere; (24.12.1985 tarih ve 19014 sayılı RESM‹ GAZETEDE


5

* Serbest Muhasebeci Mali Müflavir




yayımlanmıfl olan 2365 sayılı Kanu-nun 34'üncü maddesiyle de¤iflenmadde)

- Satılan malın alıcıya teslim edilmeküzere satıcı tarafından taflındı¤ı veyataflıttırıldı¤ı hallerde satıcının,

- Teslim edilen malın alıcı tarafındantaflınması veya taflıttırılması halindealıcının, taflınan veya taflıttırılan mal-lar için sevk irsaliyesi düzenlemesi vetaflıtta bulundurulması zorunlu oldu¤ubelirtilmifltir.

Aynı iflletmenin muhtelif flube veyakısımlarından her biri, ayrı ayrı irsali-ye kullandı¤ı takdirde bu irsaliyelereflube veya kısımlarına göre flube veyakısmın, isimlerinin yazılması veyaözel iflaretle seri numaralar yapılmasızorunludur. ‹rsaliyelerin mürekkeple,makine ile veya kopya kurflun kalemile doldurularak en az bir asıl bir ör-nek olarak düzenlenmesi, birden fazlaörnek düzenlendi¤i takdirde, her biri-ne kaçıncı örnek oldu¤unun iflaretedilmesi gerekmektedir.

En az iki nüsha olarak düzenleneceksevk irsaliyesinin bir nüshası alıcıda,di¤er nüshası ise satıcıda kalacaktır.

‹rsaliyelerde gönderilen malın nev’ive miktarı ile satıcının veya malınsevk edenin; adı, soyadı, varsa ticaretünvanı, adresi, ba¤lı bulundu¤u vergidairesi ve hesap numarasının (mükel-lefin di¤er iflyerine veya satılmak üze-re bir alıcıya gönderildi¤i hallerde

malın kime ve nereye gönderildi¤i-nin) bulunması ve bunların satıcı ta-rafından imzalanması gerekmektedir.

Alım-satımın çeflitli flekillerine göreirsaliye ile ilgili olarak yapılacak ifl-lemler afla¤ıda ayrı ayrı açıklanmıfltır.

a) Alıcıların kimler olaca¤ı ve ne mik-tarda mal alacakları belli olmayan vealıcılara ifl yerlerinde teslim edilmeküzere, satıcı tarafından kendi nakilvasıtası ile mal gönderilmesi halinde;nakil vasıtasına yüklenen tüm mallariçin tek bir sevk irsaliyesi düzenlen-mesi ve düzenlenen sevk irsaliyesininmüflterinin adı ve adresi bölümüne"Muhtelif Müflteriler" ibaresi ile nakilvasıtasının plaka numarası ve sürücü-nün veya araçta bulunan satıfla yetkilikimsenin adının yazılması mümkün-dür. Bu tür sevk irsaliyesi ile alıcılaragönderilen ve alıcının talep etti¤i mik-tarda teslim edilen malların faturalarımalın teslimi anında düzenlenecek vebu faturalara sevk irsaliyesinin numa-rası kayıt edilecektir. Ayrıca, her satıfliçin sevk irsaliyesi düzenlenmeyecek,ancak, faturaya mal iflyerinde teslimedildi¤ine iliflkin flerh verilecektir.

Bu flekilde düzenlenmifl sevk irsaliye-si ile sevk edilen mallar için yedi gün-lük süre beklenilmeksizin faturanınmalın teslimi anında düzenlenmesizorunludur. Perakende satıfllarda iseperakende satıfl fiflinin malın teslimianında düzenlenece¤i tabiidir.



Di¤er taraftan, faturanın malın teslimianında düzenlenmesi flartıyla öncedentek bir sevk irsaliyesi düzenlenebil-mesi imkanı tanınan mükelleflerin,faturayı anında düzenlemeyip dahasonra yedi günlük süre içinde düzen-lemek istemeleri halinde belirtilen ko-laylıktan yaralanmaları mümkün bu-lunmamaktadır. Bu takdirde genelesaslara göre malın sevki anında heralıcı için ayrı birer sevk irsaliyesi dü-zenlenmesi gerekmektedir.

b) Mükelleflerin faaliyetlerine iliflkinolarak iflyerlerinde kullanılmak ve tü-ketilmek amacıyla satın aldıkları(Kırtasiye, büro ve temizlik malzeme-leri, yemek, ekmek gibi) ufak hacimlive de¤eri belli tutarı lirayı aflmayanmalları taflımaları veya taflıttırmalarıhalinde bu mallara ait faturanıntaflıma esnasında taflıtta bulundurul-ması ve faturanın üzerine "Bu mallarmüflteriye iflletmede teslim edildi¤iiçin sevk irsaliyesi düzenlenmemifl-tir." flerhinin verilmesi flartıyla ayrıcasevk irsaliyesi aranılmayacaktır.

c) Satılan mallara iliflkin faturalarınmalın tesliminden önce düzenlendi¤ive malın daha sonra sevkeddildi¤i du-rumlarda; faturayı düzenleyenler fatu-rada malın daha sonra sevk edilece¤i-ni belirteceklerdir. Faturada bulun-ması gereken malın teslim tarihi ve ir-saliye numarası ise malın tesliminden

sonra alıcı ve satıcı kendilerinde kalansevk irsaliyesinden faydalanarak fatu-raya flerh verecekler, fatura ve sevkirsaliyesi arasındaki uyumu sa¤laya-caklardır.

d) Bazı mükelleflerin baflka mükellef-lere teslim edilmek üzere üçüncüflahıslara talimat vererek mal sevkedilmesi durumunda sevk irsaliyesiafla¤ıdaki örnekte açıklandı¤ı flekildedüzenlenecektir.

e) ‹hracat ve ‹thal ‹fllemlerinde Sevk ‹r-saliyesinin ithal edilen veya ihraç edi-len malın taflınmasında kullanılmasıgerekmektedir. Ancak sevk irsaliyesi-nin malın ilgili gümrük idaresine varıflıveya buradan teslim alınıflından itiba-ren taflınmasında düzenlenmesi gerek-ti¤inin bilinmesi gerekir.

Örnek: Toptancı (X) müflterisi olanperakendeci (Z) ye teslim edilmeküzere imalatçı (Y) ye talimat vererekkendi adına mal sevkiyatı yapılmasınıistemektedir. Bu örnekte (Z) ye karflıesas satıcı (X) dır. (Y) ise (X) ya karflısatıcı durumundadır. Ancak, malı (X)yerine (Z) ye teslim etmektedir.

Buna göre, 213 Sayılı VUK’a ba¤lıolarak yayımlanan 167 sıra sayılı Ver-gi Usul Kanunu Genel Tebli¤inin 6/amaddesinde açıklandı¤ı gibi, malınalıcı (Z) ye teslim edilmek üzere (Y)tarafından taflındı¤ı veya taflıttırıldı¤ıhallerde (Y), bir nüshası kendinde ka-lacak ve di¤er nüshası (Z) ye gönderi-




lecek flekilde sevk irsaliyesi düzenle-yecek ayrıca kendinde kalan nüs-hasının bir (örne¤ini) fotokopisini de(X) ya gönderecektir. Sevk irsaliyesi-nin müflteriler bölümüne ise "(X)adına (Z) ye teslim edilmek üzere"ibaresini yazacaktır.

Daha sonra, (Y) tarafından (X) ya ve(X) tarafından da (Z) ye düzenleneceksatıfl faturalarına, (Y) tarafından dü-zenlenmifl sevk irsaliyesinin tarih venumarası yazılmak suretiyle, mal alımsatımına iliflkin belgeler düzenlenmiflolacaktır.

e) Mükelleflerin, yarı mamul veya ma-mul mallarını, bazı ifllemler ya-pılmaküzere, di¤er mükelleflere göndermelerive bu mükelleflerden malları geri getir-meleri durumunda götürülen ve gerigetirilen mallar için gidifl ve gelifltaflımaları sırasında ayrı ayrı sevk irsa-liyesi düzenlemeleri zorunludur.

Malların götürülmesinde düzenlene-cek sevk irsaliyelerinin müflteriler bö-lümüne ifllemi yapacak kimsenin adıve soyadı, varsa ticaret ünvanı, vergidairesi ve hesap numarası ile, yapıla-cak iflin türü (Mesela: "Ütüleme, Pa-ketleme, Tamir veya Parça De¤ifltir-mek üzere" fleklinde bir ibare) yazıla-cak, ifllem gördükten sonra malın tek-rar taflınmasında düzenlenecek sevkirsaliyelerinin müflteriler bölümüneise, ifllem türü ile ifllemi yapana iliflkinbilgiler yazılacaktır.

Ancak, sözkonusu malların ifllemi ya-pacak mükellefler tarafından taflınmasıveya taflıttırılması halinde sevk irsali-yesinin, yukarıda belirtilen esaslaragöre bu kimseler tarafından düzenle-nece¤i tabiidir.

f) Numune üzerine veya tecrübe vemuayene flartıyla satım yapılmak üze-re mal sevkiyatı yapılması halindesevk edilen mallar için sevk irsaliyesidüzenlenmesi zorunludur. Bu tür sev-kiyatlarda, malı satıcı taflıyor veyataflıtıyorsa irsaliye satıcı tarafından,alıcı taflıyor veya taflıtıyorsa irsaliyealıcı tarafından düzenlenecektir. An-cak, kabule ba¤lı olan ve bunun içinyazılı bir sözleflme bulunan bu türsatıfllarda, fatura düzenlenmesindekiyedi günlük sürenin kabul tarihindenitibaren bafllayaca¤ı tabiidir.

II.2- ‹rsaliyeli Fatura:

Vergi mükellefleri sattıkları mallardolayısıyla Vergi Usul Kanununun231 nci maddesinin 5 numaralı bendi-nin mükelleflere tanıdı¤ı, malın tesli-minden itibaren faturanın yedi güniçinde düzenlenmesi imkanından vaz-geçerek, bu yükümlülü¤ü derhal yeri-ne getirmek isteyen mükellefler, fatu-ra ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı düzen-lemeksizin, diledikleri takdirde,afla¤ıda sıralanan esaslara uygun ola-rak irsaliyeli fatura düzenleyebilecek-lerdir.

a) Bu usulü seçen mükellefler, irsali-




yeli fatura kullanmaya baflladı¤ı tak-vim yılı sona ermeden fatura veyasevk irsaliyesini ayrı ayrı düzenleye-mezler.

b) ‹rsaliyeli Fatura uygulamasını seçenmükelleflerden mal satın alan mükel-leflerin, bu malları taflımaları veyataflıttırmaları esnasında irsaliyeli faturabulunması halinde, bunların sevk irsali-yesi düzenleme yükümlülükleri yoktur.

c) Malı satan mükellefler ‹rsaliyeliFatura yı en az üç nüsha olarak düzen-leyeceklerdir. En az üç nüsha düzen-lenmeyen irsaliyeli faturalar hiç dü-zenlenmemifl sayılacaktır.

d) ‹rsaliyeli fatura da; faturayı düzen-leyenin adı, ticari ünvanı, ifl adresi,ba¤lı oldu¤u vergi dairesi ve vergi he-sap numarası, malın cinsi, miktarı,fıyatı ve tutarı ile nereye ve kime gön-derildi¤i; müflterinin adı, ticari ünvanı,adresi, varsa vergi dairesi ve vergi he-sap numarası, faturanın seri ve müte-selsil sıra numarası, düzenleme tarihive saati ile anlaflmalı matbaa ile ilgilibilgilere yer verilecektir. Bu bilgilerineksik olması halinde irsaliyeli faturahiç düzenlenmemifl sayılacaktır.

e) ‹fllerinin gere¤i irsaliyeli fatura uy-gulamasından yararlanmak isteyenmükellefler, irsaliyeli fatura uygula-masına geçecekleri hesap dönemindenönce anlaflmalı matbaalara irsaliyeli fa-tura bastırmaları gerekmektedir. ‹rsali-yeli fatura uygulamasından hesap dö-

nemi itibariyle yararlanılacak; bu uy-gulamadan ancak hesap dönemi so-nunda vazgeçilebilecektir. Bu uygula-mayı seçen mükellefler, alıcıya teslimetmek üzere yaptıkları mal satıfllarını,sadece irsaliyeli fatura ile belgelendi-rebileceklerdir. Bu mükelleflerin ayrıayrı fatura veya irsaliye düzenlemeyetkileri o hesap yılı süresince yoktur.Ayrı ayrı fatura veya sevk irsaliyesidüzenlenmesi halinde bu belgeler hiçdüzenlenmemifl sayılacaktır.

‹rsaliyeli fatura uygulamasına hesapdönemi içinde geçilemez, kesinlikle he-sap dönemi baflında geçilmesi gerekir.Yeni ifle bafllayanlar ifle bafllama tari-hinden itibaren bu usulü seçebilirler;daha sonra hesap dönemi içinde usulünde¤ifltirilmesi mümkün de¤ildir. Do-layısıyla bu durumdaki mükelleflerhem irsaliyeli fatura, hem de ayrı ayrıfatura ve irsaliye düzenleyemezler.

Di¤er taraftan yo¤un sevkiyat prog-ramları dolayısıyla sevk irsaliyelerin-de yazılı emtiaların aynı gün sevk edi-lemedi¤i ve sevk irsaliyelerinin dü-zenleme tarihi ile malın fiili sevk tari-hi arasında farklılıklar oldu¤u ve bunedenle de yapılan mali denetimlersonucu mükellef adına cezai yaptı-rımlar uygulamaktadır.

Sevk irsaliyelerinde Vergi Usul Ka-nununun 230 ve 231 inci maddelerin-de yer alan bilgilerin bulunması zo-runlu oldu¤undan, sevk irsaliyesinde




düzenlenme tarihinin mutlaka bulun-ması gerekmektedir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun mü-kerrer 227 ve 257 nci maddelerininMaliye Bakanlı¤ına verdi¤i yetkiyedayanılarak, sevk irsaliyelerinde tan-zim tarihi yanında ayrıca bir sevk tari-hinin yer alması uygun görülmüfl vebu durum Maliye Bakanlı¤ı tarafında173 Seri No’lu VUK. Genel Tebli¤in-de yayımlanmıfltır.

Buna göre, tanzim tarihi ile fiili sevktarihi sevk irsaliyeleri üzerinde ayrıayrı yer alacaktır. Tanzim tarihi ilesevk tarihinin aynı gün olması halindede bu tarihler ayrı ayrı kaydedilecek,herhangi birine yer verilmeksizin dü-zenlenen sevk irsaliyeleri hiç düzen-lenmemifl sayılarak özel usulsüzlükcezası kesilecektir.

Sevk irsaliyesinin merkezde bilgisa-yarla düzenlenmesi ve düzenleme ta-rihinden sonra emtianın sevk edilecekolması halinde, fiili sevk tarihi bu bel-ge üzerine elle ve mürekkepli kalemleyazılabilecektir.

II.3- Sevk ‹rsaliyesi Düzenlenmedi¤iDurumlar veya Eksik Düzenledi¤iDurumlarda Uygulanacak Müeyyideler

Yukarıda yasal dayanakları ile detaylıolarak açıklanan sevk irsaliyesi veyairsaliyeli fatura düzenlenmesine ilifl-kin usul ve esaslara uyulmadı¤ı tak-dirde afla¤ıdaki cezai müeyyideler uy-gulanır.

213 sayılı V.U.K.’nun 353/2. bendihükmü uyarınca düzenlenmeyen, aslıile örne¤inde farklı mebla¤lara yerverilen veya gerçe¤e aykırı olarak dü-zenlenen sevk irsaliyelerinin tespitihalinde 2008 yılında her bir belge için149,00 YTL özel usulsüzlük cezasıkesilir. Ancak her bir tespit için kesi-lecek özel usulsüzlük cezası 6.800,00YTL yi ve her bir belge nev’ine ilifl-kin bir takvim yılı içinde kesilecektoplam ceza 68.000 YTL yı geçmez.Bu parasal cezalar V.U.K gere¤inceMaliye Bakanlı¤ı tarafında herhangibir düzenleme yapılmadı¤ı süresince,her yıl Maliye Bakanlı¤ı Tarafındabelirlenen Yeniden De¤erleme Ora-nında artıfl uygulanır.

III - SONUÇ:

Yukarıda detaylı olarak yapılanaçıklamalarda da anlaflılaca¤ı üzerehareket halindeki malın kimli¤i an-lamına gelen sevk irsaliyesinin düzen-lenmesi gerekmektedir. Sevk irsaliye-sine iliflkin mevzuatta yer alan düzen-lemelere uymaması halinde mali idaretarafından cezai yaptırım uygulana-ca¤ı anlaflılmaktadır. Ayrıca vergiidaresi tarafından gerek duyulmasıhalinde vergi kayıp ve kaça¤ının ön-lenmesi için vergi mükellefi hakkındakapsamlı vergi incelemesi de yapıla-ca¤ı oraya çıkmaktadır.




KAYNAKÇA

167 seri no’lu VUK Genel Tebli¤i

(31/12/1985) çevrimiçi eriflim; www.gib.gov.tr

173 seri no’lu VUK Genel Tebli¤i

(03.04.1986) çevrimiçi eriflim; www.gib.gov.tr

18654 Sayılı Maliye Bakanlı¤ı Yönetmeli¤i

(02/02/1985) çevrimiçi eriflim; www.gib.gov.tr

T.C. Yasalar (10.01.1961) 213 Sayılı

Vergi Usul Kanunu Ankara: Resmi Gazete

T.C. Yasalar (24.12.1985) Bazı kanun-

larda de¤ifliklik yapılması hakkında

kanun. Ankara: Resmi Gazete


ÖLÜM, DO⁄UM VE EVLENME ÖLÜM, DO⁄UM VE EVLENME YARDIMLARINDA 5754 SAYILI YARDIMLARINDA 5754 SAYILI KANUNLA YAPILAN DE⁄‹fi‹KL‹KLERKANUNLA YAPILAN DE⁄‹fi‹KL‹KLER

Resul KURT*

I. G‹R‹fi

Kamuoyunda sosyal güvenlik reformu olarak adland›r›lan 5510 say›l›Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu(5510 say›l› yasa,2006)’nda özellikle sigortal›lar›n sosyal güvenlik haklar›n›n eflitlenme-

sine yönelik düzenlemeler yer al›yor. 5510 say›l› “Sosyal Sigortalar ve GenelSa¤l›k Sigortas› Kanunu”nda yer alan ölüm, do¤um ve evlenme yard›mlar›nda5754 say›l› Kanunla (5754 say›l› yasa, 2008) önemli de¤ifliklikler yap›lm›flt›r.

01.10.2008 tarihinde yürürlü¤e girecek 5510 say›l› “Sosyal Sigortalar ve Ge-nel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu” ile ölüm do¤um ve evlenme yard›mlar› konusun-da 5754 say›l› Kanunla yap›lan düzenlemeler bu yaz›n›n konusunu olufltur-maktad›r.

II. EVLENME YARDIMI

A. 5434 SAYILI T.C. EMEKL‹ SANDI⁄I KANUNU’NDA EVLENME‹KRAM‹YES‹

5434 Say›l› Kanun’un 90. maddesi ile hem evlenmeleri sebebiyle dul ve yetimayl›¤› kesilen k›z çocu¤una, hem efle ve hem de ölen memurun ayl›k alan an-nesine bir defaya mahsus olmak üzere almakta olduklar› dul veya yetim ayl›k-lar›n›n 12 kat› tutar›nda kamuoyunda çeyiz yard›m› olarak bilinen evlenme ik-ramiyesi verilmekteydi.

Evlenme ikramiyesi verilenlerden, evlenme tarihinden itibaren 12 aydan önceboflananlarla, evlili¤in butlan›na veya feshine karar verilenlere yeniden ayl›k




�

* SGK Baflmüfettifli



ba¤lanmas› halinde, ödenmifl bulunanevlilik ikramiyesinin 12 aydan eksiksüreye ait k›sm› tahsil edilinceye ka-dar ayl›klar› ödenmemekteydi.

B. 506 SAYILI SOSYAL

S‹GORTALAR KANUNU’NDA

EVLENME YARDIMI

506 Say›l› Kanununun ek 12. madde-si gere¤ince, sigortal›n›n ölümündendolay› ayl›k ve gelir almakta olan haksahibi k›z çocuklar›na evlenmeleri ha-linde bir defaya mahsus olmak üzereayl›k veya gelirlerinin iki y›ll›k tutar›evlenme yard›m› olarak verilmektey-di.

‹ki y›l içerisinde meydana gelen bo-flanma veya dul kalma halinde bu süreiçin tekrar ayl›k veya gelir ödenme-mekteydi.

SSK mevzuat›nda, dul efllere evlenmeyard›m› verilmesine iliflkin bir hükümbulunmad›¤›ndan, sadece yetim k›zçocuklar›na evlenme yard›m› yap›l-maktayd›. Ayr›ca, 2925 Say›l› Tar›mSSK’da da evlenme veya çeyiz yard›-m› ödemesi bulunmamaktayd›.

C. 1479 SAYILI BA⁄-KUR

KANUNU’NDA EVLENME

YARDIMI

5434 say›l› Kanunda yetim ayl›¤› alank›z çocu¤u ile dul ayl›¤› alan efle ve506 say›l› Kanunda da yetim k›z ço-cuklar›na evlenme yard›m› (ikramiye-

si) bulunmas›na karfl›n, 1479 Say›l›Ba¤-Kur Kanunu’nda ve 2926 Say›l›Tar›m Ba¤-Kur‘da bu tür evlenme ve-ya çeyiz yard›m› ödemesi yoktu. Buda, sosyal güvenlik yard›mlar› aras›n-da önemli bir farkl›l›k olarak gözeçarpmaktad›r.

D. 5510 SAYILI YASAYLA DÜZENLENEN EVLENME YARDIMI

5510 say›l› Kanunun, 5754 say›l› Ka-nunla de¤ifliklik yap›lmadan öncekihalinde, evlenme ödene¤inin gelir ve-ya ayl›klar› kesilmesi gereken hemdul efle ve hem de çocuklara almaktaolduklar› ayl›k veya gelirlerinin biry›ll›k tutar› bir defaya mahsus olaraködenmesi öngörülüyordu.

Ancak, 5510 say›l› Sosyal Sigortalarve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanununun“Evlenme ve cenaze ödene¤i” bafl-l›kl› 37. Maddesinde 5754 say›l› Ka-nunla de¤ifliklik yap›lm›flt›r. Buna göre;

“MADDE 37- Evlenmeleri nedeniyle,gelir veya ayl›klar›n›n kesilmesi gere-ken k›z çocuklar›na evlenmeleri ve ta-lepte bulunmalar› halinde almakta ol-duklar› ayl›k veya gelirlerinin iki y›l-l›k tutar› bir defaya mahsus olmaküzere evlenme ödene¤i olarak peflinödenir. Evlenme ödene¤i alan hak sa-hibinin ayl›¤›n›n kesildi¤i tarihten iti-baren iki y›l içerisinde yeniden haksahibi olmas› halinde, iki y›ll›k süre-nin sonuna kadar gelir veya ayl›k ba¤-




lanmaz, bu durumda olanlar 60 ›nc›maddenin birinci f›kras›n›n (f) bendikapsam›nda genel sa¤l›k sigortal›s›say›l›r.

Evlenme ödene¤i verilmesi halinde,di¤er hak sahiplerinin ayl›k veya ge-lirleri evlenme ödene¤i verilen süre-nin bitimini takip eden ödeme döne-minden itibaren 34 üncü maddeye gö-re yeniden belirlenir.

‹fl kazas› veya meslek hastal›¤› sonu-cu veya sürekli ifl göremezlik geliri,malûllük, vazife malûllü¤ü veya yafl-l›l›k ayl›¤› almakta iken veya kendisiiçin en az 360 gün malûllük, yafll›l›kve ölüm sigortas› primi bildirilmiflolup da ölen sigortal›n›n hak sahiple-rine Kurum Yönetim Kurulunca belir-lenip Bakan taraf›ndan onaylanan ta-rife üzerinden cenaze ödene¤i ödenir.Cenaze ödene¤i, s›ras›yla sigortal›n›nefline, yoksa çocuklar›na, o da yoksaana babas›na, o da yoksa kardefllerineverilir.

Cenaze ödene¤inin üçüncü f›krada sa-y›lanlara ödenememesi ve sigortal›n›ncenazesinin gerçek veya tüzel kiflilertaraf›ndan kald›r›lmas› durumunda,üçüncü f›krada belirtilen tutar› geç-memek üzere belgelere dayanan mas-raflar, masraf› yapan gerçek veya tü-zel kiflilere ödenir.

4 üncü maddenin birinci f›kras›n›n (c)bendi kapsam›nda sigortal› say›lanlar-dan ölenlerin hak sahiplerine kendikurumlar› taraf›ndan ilgili mevzuat

gere¤i ölüm yard›m› hariç cenaze gi-deri, cenaze nakil gideri ödene¤i veyabu mahiyette bir ödemenin yap›lmas›halinde, Kurum taraf›ndan cenazeödene¤i ödenmez.” hükmü getirilmifl-tir.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Si-gortas› Kanununun 37. maddesiyleyap›lan düzenleme ile sosyal güvenlikkanunlar›ndaki memur, Ba¤-Kur’luve SSK sigortal›lar› aras›ndaki fark›-l›klar ortadan kald›r›lm›flt›r. Evlenme-leri nedeniyle ba¤lanan gelir veya ay-l›klar› kesilmesi gereken k›z çocukla-r›n›n, talepte bulunmalar› halinde al-makta olduklar› ayl›k veya gelirleri-nin bir y›ll›k tutar›n›n bir defaya mah-sus olmak üzere evlenme ödene¤i ola-rak peflin ödenece¤i öngörülmektedir.Bu haktan faydalanabilmek için, res-mi nikah olmas› ve evlendi¤i tarihteyetim ayl›¤› al›yor olmas› flartt›r. Ye-tim ayl›¤› almayan k›z çocuklara ev-lenme yard›m› ödenmeyecektir. Yine,erkek çocuklar evlenme yard›m›ndanyararlanamayacakt›r.

Yasan›n emek platformunun talebido¤rultusunda dul efllerin evlenmeödene¤inden yararland›r›lmas› yönün-deki düzenleme kald›r›lm›flt›r. Bunakarfl›l›k almakta olduklar› ayl›k veyagelirlerinin iki y›ll›k tutar›n›n bir de-faya mahsus olmak üzere evlenmeödene¤i olarak verilmesi öngörülmüfl-tür. Evlenme ödene¤i alan hak sahibi-nin ayl›¤›n›n kesildi¤i tarihten itiba-





ren bir y›l içerisinde boflanmas› halin-de, bir y›ll›k sürenin sonuna kadar ge-lir veya ayl›k ba¤lanmayacakt›r. Budüzenleme ile Ba¤-Kur’dan ayl›k vegelir alan efl veya çocuklar da evlen-me yard›m›ndan yararlanabilecekler-dir.

Evlenme ödene¤i verilmesi halinde,di¤er hak sahiplerinin ayl›k veya ge-lirleri evlenme ödene¤i verilen süreninbitimini takip eden ödeme dönemindenitibaren yeniden belirlenecektir.

III. DO⁄UM YARDIMLARI

A. "TÜP BEBEK" TEDAV‹S‹

‹stemesine ra¤men, çocuk sahibi ola-mayanlarda çeflitli yöntemler uygu-lanmaktad›r. Yap›lan tetkikler sonu-cunda belirlenen nedene yönelik çe-flitli ilaç tedavileri ya da cerrahi teda-vi uygulanmaktad›r. Bu giriflimlerdensonuç al›namad›¤› taktirde, yard›mc›üreme teknikleri olarak da bilinenTüp Bebek mikroenjeksiyon veya TE-SE yöntemlerine baflvurulmaktad›r.Evli olmakla birlikte çocuk sahibi ol-mayan genel sa¤l›k sigortal›s› kad›nise kendisinin, erkek ise kar›s›n›n;

1) Yap›lan t›bbi tedavileri sonras›ndanormal t›bbi yöntemlerle çocuk sahibiolamad›¤›n›n ve ancak yard›mc› üre-me yöntemi ile çocuk sahibi olabile-ce¤inin Kurumca yetkilendirilen sa¤-l›k hizmet sunucular› sa¤l›k kurullar›taraf›ndan t›bben mümkün görülmesi,

2) 23 yafl›ndan büyük, 39 yafl›ndanküçük olmas›,

3) Son üç y›l içinde di¤er tedavi yön-temlerinden sonuç al›namam›fl oldu-¤unun Kurumca yetkilendirilen sa¤l›khizmet sunucular› sa¤l›k kurullar› ta-raf›ndan belgelenmesi,

4) Uygulaman›n yap›ld›¤› t›bbi mer-kezin Kurum ile sözleflme yapm›fl ol-mas›,

5) En az befl y›ld›r genel sa¤l›k sigor-tal›s› veya bakmakla yükümlü olunankifli olup, 900 gün genel sa¤l›k sigor-tas› prim gün say›s›n›n olmas›,

fiartlar›n›n birlikte gerçekleflmesi ha-linde en fazla iki deneme ile s›n›rl› ol-mak üzere yard›mc› üreme yöntemitedavileri ile bir hastal›¤›n tedavisininbaflka t›bbi bir yöntemle mümkün ol-mamas› ve Sosyal Güvenlik Kurumutaraf›ndan yetkilendirilen sa¤l›k hiz-met sunucular› sa¤l›k kurullar› tara-f›ndan t›bben zorunlu görülmesi ha-linde yard›mc› üreme yöntemi tedavi-leri yap›labilecektir.

B. S‹GORTALI KADINLARADO⁄UM NEDEN‹YLE GEÇ‹C‹‹fiGÖREMEZL‹K ÖDENE⁄‹ VER‹LMES‹

Do¤um nedeniyle çal›flamayan kad›nsigortal›n›n gelir kayb› söz konusu ol-maktad›r. 5510 say›l› Sosyal Sigorta-lar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu-nun “Geçici ifl göremezlik ödene¤i”bafll›kl› 18. Maddesinde;



4/(a) ve 4/(b) bendinde belirtilenmuhtarlar ile ayn› bendin (1), (2) ve(4) numaral› alt bentleri kapsam›nda-ki sigortal› kad›n›n anal›¤› halinde,do¤umdan önceki bir y›l içinde en azdoksan gün k›sa vadeli sigorta primibildirilmifl olmas› flart›yla, do¤umdanönceki ve sonraki sekizer haftal›k sü-rede, ço¤ul gebelik halinde ise do-¤umdan önceki sekiz haftal›k süreyeiki haftal›k süre ilâve edilerek çal›fl-mad›¤› her gün için,

4/(a) ve 4/(b) bendinde belirtilenmuhtarlar ile ayn› bendin (1), (2) ve(4) numaral› alt bentleri kapsam›nda-ki sigortal› kad›n›n iste¤i ve hekiminonay› ile do¤uma üç hafta kal›ncayakadar çal›fl›lmas› halinde, do¤um son-ras› istirahat süresine eklenen süreleriçin,

geçici ifl göremezlik ödene¤i verilece-¤i hükme ba¤lanm›flt›r.

Yine Sosyal Sigorta ‹fllemleri Yönet-meli¤i(Sosyal sigorta ifllemleri yönet-meli¤i, 2008)’nin 44. Maddesine gö-re; Kanunun 4/(a) bendi ve 4/(b) ben-dinde belirtilen muhtar; ticarî kazançveya serbest meslek kazanc› nedeniy-le gerçek veya basit usûlde gelir ver-gisi mükellefi olan; gelir vergisindenmuaf olup, esnaf ve sanatkâr sicilinekay›tl› olan sigortal›lar ile tar›msal fa-aliyette bulunan sigortal› kad›n›n ana-

l›¤› halinde, do¤umdan önceki bir y›liçinde en az doksan gün k›sa vadeli si-gorta primi bildirilmifl olmas› flart›yla,do¤umdan önceki ve sonraki sekizerhaftal›k sürede, ço¤ul gebelik hâlindeise do¤umdan önceki sekiz haftal›ksüreye iki haftal›k süre ilave edilerekçal›flmad›¤› her gün, sigortal› kad›n›niste¤i ve hekimin onay› ile do¤uma üçhafta kal›ncaya kadar çal›fl›lmas› hâ-linde, sigortal›n›n bu sürede çal›flma-m›fl olmas› flart› ile sigortal›n›n iste¤ive hekim raporu ile do¤um öncesindekullan›lmayan sürenin befl haftaya,ço¤ul gebelik hâlinde yedi haftaya ka-dar olan k›sm›ndan do¤um sonras›nailave edilen her gün için geçici ifl gö-remezlik ödene¤i verilecektir.

Böylece, çal›flamad›¤› için gelir kayb›olan kad›n sigortal›n›n geçici ifl göre-mezlik ödene¤i ile geçimini sa¤lama-s› amaçlanm›flt›r. Geçici ifl göremez-lik ödene¤i, koflullar› tafl›mas› kayd›y-la sadece sigortal› kad›na verilebil-mektedir. Sigortal› erke¤in sigortal›olmayan kar›s›n›n geçici ifl göremez-lik ödene¤i isteme hakk› bulunma-maktad›r.

SSK sigortal›s› kad›nlara, do¤um ön-cesi ve sonras› iflyerinde çal›flmad›k-lar› 8'er haftal›k (56+56 gün)1 süre-lerle için do¤um nedeniyle istirahatparas› ‘geçici ifl göremezlik ödene¤i'


1 Ço¤ul gebelik halinde ise do¤um öncesi çal›fl›lmayacak süreye 2 hafta ilave ile 10 hafta ola-cakt›r.



verilmesi gerekmekte ise de, sigortal›kad›n, erken do¤um yaparsa do¤umöncesinde kullanamad›¤› istirahat sü-resi do¤um sonuna ilave edilmemek-tedir. Görüldü¤ü gibi, erken do¤umyapmam›fl olsa, do¤um öncesi istira-hat›n› 8 veya 10 hafta olarak kullana-bilecek sigortal›, bu hakk›n› kullana-mamaktad›r. Oysa erken do¤umdahem sigortal› kad›n, hem de bebe¤insa¤l›k nedeniyle daha fazla dinlenme-ye ve bak›ma ihtiyac› bulunmaktad›r.Bu nedenle, erken do¤um yapan kad›-n›n kullanamad›¤› do¤um öncesi isti-rahat süresinin, do¤um sonras›na ak-tar›labilmesi imkan› sa¤lanmal›d›r.

‹fl kazas›, meslek hastal›¤›, hastal›k vesigortal› kad›n›n anal›¤› halinde veri-lecek geçici ifl göremezlik ödene¤i,yatarak tedavilerde günlük kazanc›n›nyar›s›, ayaktan tedavilerde ise üçteikisidir. Ancak, 506 say›l› Sosyal Si-gortalar Kanunu’nda, do¤um yapansigortal› kad›na yatarak veya ayaktatedavi ayr›m› olmaks›z›n tüm sigorta-l›lara günlük kazanc›n›n üçte ikisiiken, bu de¤ifltirilmekte ve yatarak te-davilerde günlük kazanc›n›n yar›s›,ayaktan tedavilerde ise üçte ikisininödenece¤i öngörülmektedir.

Sigorta prim ve ödeneklerinin hesab›-na esas tutulacak günlük kazançlar›nalt s›n›r›nda meydana gelecek de¤i-flikliklerde, yeniden tespit edilen alts›n›r›n alt›nda bir günlük kazanç üze-rinden ödenek almakta bulunanlar›nveya almaya hak kazanm›fl veya kaza-

nacak olanlar›n bu ödenekleri, günlükkazançlar›n›n alt s›n›r›ndaki de¤iflik-liklerin yürürlü¤e girdi¤i tarihten bafl-layarak de¤ifltirilmifl günlük kazançla-r›n alt s›n›r›na göre ödenecektir.

Bir sigortal›da ifl kazas›, meslek hasta-l›¤›, hastal›k ve anal›k hallerinden bir-kaç› birleflirse, geçici ifl göremezliködeneklerinden en yükse¤i verilecek-tir.

Daha önce, geçici ifl göremezlik öde-ne¤i alamayan Ba¤-Kur sigortal›s› ka-d›nlardan, muhtar; ticarî kazanç veyaserbest meslek kazanc› nedeniyle ger-çek veya basit usûlde gelir vergisimükellefi olan; gelir vergisinden mu-af olup, esnaf ve sanatkâr siciline ka-y›tl› olan sigortal›lar ile tar›msal faali-yette bulunan sigortal› kad›nlar da do-¤um yapmalar› halinde geçici ifl göre-mezlik ödene¤i alabilecektir.

C. S‹GORTALILARA EMZ‹RMEÖDENE⁄‹ YARDIMI

5510 say›l› Sosyal Sigortalar ve GenelSa¤l›k Sigortas› Kanununun “‹fl ka-zas›, meslek hastal›¤›, hastal›k veanal›k sigortas›ndan sa¤lanan hak-lar” bafll›kl› 16. maddesinde,

“Anal›k sigortas›ndan sigortal› kad›naveya sigortal› olmayan kar›s›n›n do-¤um yapmas› nedeniyle sigortal› erke-¤e, bu Kanunun 4 üncü maddesininbirinci f›kras›n›n (a) ve (b) bentlerikapsam›ndaki sigortal›lardan; kendiçal›flmalar›ndan dolay› gelir veya ay-




l›k alan kad›na ya da gelir veya ayl›kalan erke¤in sigortal› olmayan efline,her çocuk için yaflamas› flart›yla do-¤um tarihinde geçerli olan ve KurumYönetim Kurulunca belirlenip Bakantaraf›ndan onaylanan tarife üzerindenemzirme ödene¤i verilir.” hükmü ge-tirilmektedir.

Yap›lan düzenleme ile, do¤um tari-hinde geçerli olan ve Kurum Yöne-tim Kurulunca belirlenip Bakan ta-raf›ndan onaylanan tarife üzerin-den tutar›nda emzirme ödene¤i veri-lecektir.

D. DO⁄UM VE ANALIK ‹ZN‹NDE

GEÇEN SÜRELER‹N

BORÇLANMASI

Do¤um yapan kad›nlar›n do¤um ön-cesi 8 hafta (ço¤ul gebelik halinde onhafta) ve do¤um sonras› 8 haftal›k sü-relerde sigorta primleri yat›r›lmamak-tad›r. Yine do¤um sonras›nda iflçileriçin 6 aya, memurlar içinde 1 y›la ka-dar ücretsiz izin hakk› verilmektedir.Bu durumda emeklilik primleri yat-mayan kad›nlar ma¤dur olmaktad›r.

Sosyal güvenlik reformuyla yap›landüzenleme sonunda, kad›nlar›n ücret-siz do¤um ya da anal›k izni süreleri-nin primini yat›rarak emeklili¤e say-d›rabilmelerine olanak tan›nm›flt›r.

Bu aç›klamalardan sonra do¤um borç-lanmas›n›n ayr›nt›lar›n› inceleyecekolursak, do¤um yapan kad›nlar›n ça-

l›flma yaflam›ndan uzaklaflmas›yla bir-likte, emeklilik için gerekli gün say›-lar›n› dolduramad›klar› görülmekte-dir. ‹flte sosyal güvenlik reformuylabirlikte do¤um yapan kad›nlara 2 do-¤um ve her do¤um için de 2’fler y›lborçlanma hakk› geliyor.

5510 say›l› Kanuna göre, 4/(a) (SSK)bendi kapsam›ndaki sigortal› kad›n›n,iki defaya mahsus olmak üzere do-¤um tarihinden sonra iki y›ll›k süreyigeçmemek kayd›yla hizmet akdine is-tinaden iflyerinde çal›flmamas› ve ço-cu¤unun yaflamas› flart›yla talepte bu-lunulan süreleri borçlanabilecek.

4/a sigortal›lar›n›n kendilerinin veyahak sahiplerinin yaz›l› talepte bulun-malar› ve talep tarihinde prime esasgünlük kazanç alt ve üst s›n›rlar›(31.12.2008’e kadar 638,70.-YTL ile4.151,70.-YTL) aras›nda olmak üze-re, kendilerince belirlenecek günlükkazanc›n yüzde 32'si üzerinden borç-lanma yap›labilecek. Asgari ücrettenborçlanma yap›ld›¤›nda ayl›k ödene-cek tutar 204,38.-YTL olacak. Sigor-tal›lar›n hesaplanacak primlerini bor-cun tebli¤i tarihinden itibaren bir ayiçinde ödemeleri flart› ile borçland›r›-larak, borçland›r›lan süreleri sigortal›-l›klar›na say›lacak. Sigortal›l›k borç-lanmas› ile ayl›k ba¤lanmas›na hakkazan›lmas› durumunda, ilgililereborcun ödendi¤i tarihi takip eden aybafl›ndan itibaren ayl›k ba¤lanacak.

Bir ay içinde ödenmeyen borçlanma-




lar için ise yeni baflvuru flart› arana-cak. Primi ödenmeyen borçlanma sü-releri hizmetten say›lmayacak. Borç-lanma sürelerinin ne flekilde belgele-nece¤ini belirlemeye Kurum yetkiliolacak. Bu Kanuna göre tespit edilensigortal›l›¤›n bafllang›ç tarihinden ön-ceki süreler için borçland›r›lma halin-de, sigortal›l›¤›n bafllang›ç tarihi,borçland›r›lan gün say›s› kadar geriyegötürülecek.

IV. CENAZE YARDIMLARI

A. 506 SAYILI SOSYAL S‹GORTALARKANUNU’NDA CENAZE YARDIMI

Sosyal Sigortalar Kanunu uyar›ncahalen, 5000 gösterge rakam›n›n, si-gortal›n›n öldü¤ü tarihte yürürlüktebulunan Devlet memurlar›n›n maaflkatsay›s› ile çarp›m› sonucunda bulu-nacak miktar üzerinden cenaze masra-f› karfl›l›¤› ödenmektedir. 506 say›l›Kanunun 103’üncü maddesi gere¤in-ce ödenen cenaze masraf› karfl›l›¤›01/07/2008 tarihinden geçerli olmaküzere (5000 x 0,051448=) 257,24.-YTL olarak uygulanmaktad›r.

B. 1479 SAYILI BA⁄-KUR KANUNU’NDA CENAZE YARDIMI

1479 say›l› Kanuna ve 2926 say›l› Ka-nuna tabi sigortal›n›n, yafll›l›k veyamalullük ayl›¤› almakta olanlar›nölümleri halinde, cenaze giderleri kar-fl›l›¤› olarak cenazeyi kald›ran gerçek

ve tüzel kiflilere Yönetim Kurulu'nunönerisi, Çal›flma ve Sosyal GüvenlikBakanl›¤›'n›n onay› ile belirlenenmiktar kadar "Cenaze Masraf› Karfl›l›-¤›" ödenmektedir. 01.07.2008 tarihin-den geçerli olmak üzere cenaze mas-raf› karfl›l›¤› 257,24.-YTL olaraködenmektedir.

C. 5434 SAYILI T.C. EMEKL‹SANDI⁄I KANUNU’NDA CENAZEYARDIMI

01.07.2008-31.12.2008 döneminde,efl ve çocu¤un ölümü halinde (8.000 +1.500) x 0,051448=) 488,76.- YTL,memurun ölümü halinde [(8.000 +1.500) x 0,051448] x 2=) 977,51 YTLölüm yard›m› yap›lmaktad›r.

D. 5510 SAYILI YASAYLA GET‹R‹LEN DÜZENLEME

5510 say›l› Yasadan önce her üç sos-yal güvenlik kanununda farkl› tutarlarüzerinden cenaze yard›m› yap›lmakta-d›r. 5510 say›l› Sosyal Sigortalar veGenel Sa¤l›k Sigortas› Kanununun“Evlenme ve cenaze ödene¤i” bafll›kl›37. maddesinde,

“MADDE 37- …………..

‹fl kazas› veya meslek hastal›¤› sonu-cu veya sürekli ifl göremezlik geliri,malûllük, vazife malûllü¤ü veya yafl-l›l›k ayl›¤› almakta iken veya kendisiiçin en az 360 gün malûllük, yafll›l›kve ölüm sigortas› primi bildirilmifl




olup da ölen sigortal›n›n hak sahiple-rine Kurum Yönetim Kurulunca belir-lenip Bakan taraf›ndan onaylanan ta-rife üzerinden cenaze ödene¤i ödenir.Cenaze ödene¤i, s›ras›yla sigortal›n›nefline, yoksa çocuklar›na, o da yoksaana babas›na, o da yoksa kardefllerineverilir.

Cenaze ödene¤inin üçüncü f›krada sa-y›lanlara ödenememesi ve sigortal›n›ncenazesinin gerçek veya tüzel kiflilertaraf›ndan kald›r›lmas› durumunda,üçüncü f›krada belirtilen tutar› geç-memek üzere belgelere dayanan mas-raflar, masraf› yapan gerçek veya tü-zel kiflilere ödenir.

4 üncü maddenin birinci f›kras›n›n (c)bendi kapsam›nda sigortal› say›lanlar-dan ölenlerin hak sahiplerine kendikurumlar› taraf›ndan ilgili mevzuatgere¤i ölüm yard›m› hariç cenaze gi-deri, cenaze nakil gideri ödene¤i veyabu mahiyette bir ödemenin yap›lmas›halinde, Kurum taraf›ndan cenazeödene¤i ödenmez.” Hükmü getiril-mektedir.

5510 say›l› Yasa ile yap›lan düzenle-meye göre Cenaze ödene¤i;

a) ‹fl kazas› veya meslek hastal›¤› so-nucu,

b) Sürekli ifl göremezlik geliri, malul-lük, vazife malullü¤ü veya yafll›l›k ay-l›¤› almakta iken,

c) Cenaze ödene¤inde ölüm tarihinde

sigortal› olma flart› aranmaks›z›n,Kendisi için en az 360 gün malullükyafll›l›k ve ölüm sigortas› primi bildi-rilmifl iken,

ölen sigortal›n›n hak sahiplerine veri-lir.

Cenaze ödene¤i s›ras›yla; sigortal›n›nefline, yoksa çocuklar›na, o da yoksaana veya babas›na, o da yoksa kardefl-lerine verilir.

Cenaze ödene¤inin ödenmesi için,hak sahiplerince bir dilekçe ile Kuru-ma baflvurulmas› yeterlidir. Sigortal›-n›n ölümü ve ölüm tarihi nüfus kütü-¤üne kaydedilmemiflse dilekçeyle bir-likte sigortal›n›n ölüm tarihini belirtenilgili makamlarca usulüne göre dü-zenlenen bir belgenin de Kuruma ve-rilmesi gerekir.

Cenaze ödene¤inin ikinci f›krada be-lirtilen kiflilere ödenememesi ve si-gortal›n›n cenazesinin gerçek veya tü-zel kifliler taraf›ndan kald›r›ld›¤›n›nbelgelenmesi durumunda, Kanunun37 nci maddesi üçüncü f›kras›nda be-lirtilen tutar› geçmemek üzere belge-lere dayanan tutar, masraf› yapan ger-çek veya tüzel kiflilere ödenir.

5510 say›l› Kanunun 4/(c) bendi kap-sam›nda sigortal› say›lanlardan ölen-lerin hak sahiplerine kendi kurumlar›taraf›ndan ilgili mevzuat gere¤i ölümyard›m› hariç cenaze gideri, cenazenakil gideri ödene¤i veya bu mahiyet-




te bir ödemenin yap›lmas› hâlinde,SGK taraf›ndan cenaze ödene¤i öden-mez.

VI. SONUÇ

5510 say›l› “Sosyal Sigortalar ve Ge-nel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu”01.10.2008 tarihinde yürürlü¤e gire-cektir. 5434 say›l› Kanunda ve 506 sa-y›l› Kanunda evlenme ikramiyesi bu-lunmas›na karfl›n, 1479 Say›l› Ba¤-Kur Kanunu’nda ve 2925 Say›l› Ta-r›m SSK’da ve 2926 Say›l› Tar›mBa¤-Kur‘da bu tür evlenme veya çe-yiz yard›m› ödemesi yap›lmamaktay-d›.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Si-gortas› Kanununun 37. maddesiyleyap›lan düzenleme ile sosyal güvenlikkanunlar›ndaki anlams›z fark›l›klarortadan kald›r›lm›fl ve evlenmeleri ne-deniyle ba¤lanan gelir veya ayl›klar›kesilmesi gereken k›z çocuklar›n›n,evlenmeleri ve talepte bulunmalar›halinde almakta olduklar› ayl›k veyagelirlerinin 24 ayl›k tutar›n›n bir defa-ya mahsus olmak üzere evlenme öde-ne¤i olarak peflin ödenece¤i öngörül-mektedir.

4/(a) ve 4/(b) bendinde belirtilenmuhtarlar ile ticarî kazanç veya ser-best meslek kazanc› nedeniyle gerçekveya basit usûlde gelir vergisi mükel-lefi olan; gelir vergisinden muaf olup,esnaf ve sanatkâr siciline kay›tl› olan

sigortal›lar ile tar›msal faaliyette bu-lunan sigortal› kad›n›n anal›¤› halin-de, do¤umdan önceki bir y›l içinde enaz doksan gün k›sa vadeli sigorta pri-mi bildirilmifl olmas› flart›yla, do¤um-dan önceki ve sonraki sekizer haftal›ksürede, ço¤ul gebelik halinde ise do-¤umdan önceki sekiz haftal›k süreyeiki haftal›k süre ilâve edilerek çal›fl-mad›¤› her gün için geçici ifl göremez-lik ödene¤i verilecektir.

Bu düzenleme ile her ne kadar flirketortakl›¤›ndan dolay› 4/b’li olan sigor-tal›lara haks›zl›k yap›lmakta ise de, enaz›ndan reform öncesinde anal›k si-gortas›ndan geçici ifl göremezliködenmeyen muhtarlar ile ticarî kazançveya serbest meslek kazanc› nedeniy-le gerçek veya basit usûlde gelir ver-gisi mükellefi olan; gelir vergisindenmuaf olup, esnaf ve sanatkâr sicilinekay›tl› olan sigortal›lar ile tar›msal fa-aliyette bulunan sigortal› kad›nlara dado¤um halinde geçici ifl göremezliködene¤i verilecek.

Erken do¤um yapmam›fl olsa, do¤umöncesi istirahat›n› 8 veya 10 hafta ola-rak kullanabilecek sigortal›, bu hakk›-n› kullanamamaktad›r. Oysa erkendo¤umda hem sigortal› kad›n, hem debebe¤in sa¤l›k nedeniyle daha fazladinlenmeye ve bak›ma ihtiyac› bulun-maktad›r. Bu nedenle, erken do¤umyapan kad›n›n kullanamad›¤› do¤umöncesi istirahat süresinin, do¤um son-




ras›na aktar›labilmesi imkan› sa¤lan-mal›d›r.

KAYNAKÇA

Sosyal Sigorta ‹fllemleri Yönetmeli¤i(28.08.2008) Ankara: Resmi Gazete(26981 say›l›)

T.C. Yasalar. (16.05. 2006). 5510 say›l›Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Si-

gortas› Kanunu Anakara : Resmi Gazete(26200 say›l›)

T.C. Yasalar. (08.05.2008) 5510 Say›l›Kanunda de¤ifliklik yapan 5754 Say›l›Sosyal Sigortalar Ve Genel Sa¤l›k Si-gortas› Kanunu ‹le Baz› Kanun Ve Ka-nun Hükmünde Kararnamelerde De¤iflik-lik Yap›lmas›na Dair Kanun. Ankara:Resmi Gazete (26870 say›l›)


190

SOSYAL GÜVENL‹K REFORMUYLASOSYAL GÜVENL‹K REFORMUYLAGET‹R‹LEN ‹fiYER‹ VE ‹fiVERENGET‹R‹LEN ‹fiYER‹ VE ‹fiVERENTANIMLARI ‹LE UYGULAMADATANIMLARI ‹LE UYGULAMADAKARfiILAfiILAN ÖZELL‹KL‹ ‹fiYERLER‹KARfiILAfiILAN ÖZELL‹KL‹ ‹fiYERLER‹

Ali TERZ‹O⁄LU*

I-G‹R‹fi

5510 say›l› yasan›n; 5754 say›l› yasa(Resmi Gazete, 2008) ile de¤iflik 11.maddesinde, iflyeri, iflyerinin bildirilmesi, devri, intikali ve nakli ile ilgilihükümler yer almaktad›r. Bu maddede önemli olan ve inceleyece¤imiz

husus iflyeri bildirgesinin verilme süresi ile ilgili olan›d›r, Çünkü s›kl›kla kar-fl›m›za ç›kan bir husus oldu¤undan bu konu daha genifl ele al›nacakt›r. 12. mad-desinde de iflveren, iflveren vekili, geçici ifl iliflkisi kurulan iflveren ve alt iflve-renlerle ilgili tan›mlar ele al›nacak, bunun yan› s›ra, yasada tan›m› olmayan fa-kat, uygulamada s›k karfl›lafl›lan de¤iflik iflyerleri ele al›narak bunlarla ilgiliaç›klamalarda bulunulacakt›r.

Bu konular ele al›n›rken eski uygulama ile yeni uygulama aras›ndaki farklar veyarg› kararlar› dikkate al›n›p, yeni yasa ile getirilen hususlar›n aksayabilece¤inoktalara da de¤inilecektir.

II-‹fiYER‹, ‹fiYER‹N‹N B‹LD‹R‹LMES‹, DEVR‹, ‹NT‹KAL‹ VE NAKL‹

5510 say›l› yasan›n 11. maddesinde bu tan›mlar yap›lm›flt›r. 506 say›l› yasan›n5. maddesinde k›saca iflyeri, sigortal›lar›n ifllerini yapt›klar› yerlerdir, diye ta-n›mlan›rken 5510 say›l› yasada tan›m biraz daha geniflletilerek, maddi olan veolmayan unsurlar ile birlikte ifllerini yapt›klar› yerlerdir olarak de¤ifltirilmifltir.‹flyerinin bölüm ve eklentileri ile araçlar da iflyerinden say›l›r.




�

* SGK Baflmüfettifli



‹flyeri bildirgesini verme süresi;

1) ‹flveren sigortal› çal›flt›rmaya baflla-d›¤› tarihten itibaren, iflyeri bildirgesidüzenlemek,

2) Ancak yeni kurulan flirketlerin; ti-caret sicil memurluklar›na çal›flan ifl-çi say›s› ile ifle girifl tarihlerini bildir-mesi halinde, bunu Kuruma yap›lm›flsayarak, bu bildirimi 10 gün içinde ti-caret sicil memurluklar›,düzenlemek,

3) Türk Ticaret Kanunu hükümlerinetabi flirketlerin nevilerinin de¤iflmesi,birleflmesi veya di¤er bir flirkete kat›l-mas› halinde, bu hususlar›n ticaret si-cil gazetesinde ilan tarihini takip eden10 gün içinde, düzenlemek,

4) Adi flirketlerde flirkete yeni ortakal›nmas› durumunda ise yeni orta¤›nal›nd›¤› tarihi takip eden 10 gün için-de, düzenlemek,

5) ‹flyerinin bulundu¤u ilden baflka birile nakledilmesi halinde, nakledildi¤itarihi takip eden 10 gün içinde, düzen-lemek,(SS‹ yönetmeli¤i, madde 35)

6) Sigortal› çal›flt›r›lan bir iflin veyaiflyerinin baflka bir iflverene devredil-mesi halinde devir tarihini takip eden10 gün içinde, düzenlemek,2

7) ‹flyerinin miras yoluyla intikali ha-linde ise mirasç›lar›n ölüm tarihindenitibaren en geç 3 ay içinde düzenle-mek,

ve Kuruma vermekle yükümlüdürler.

Ancak, yukar›daki 5. maddeye bir is-tisna getirilmifl olup; bu istisna, iflye-rinin ayn› il s›n›rlar› içinde birden faz-la Kurum ünitesi olan Ankara ve ‹s-tanbul gibi iller içindir. Ayn› il s›n›rla-r› içinde, baflka bir ünitenin görev ala-n›na giren yeni bir adrese nakledilme-si halinde, bir yaz› ile adres de¤iflikli-¤inin bildirilmesi yeterlidir. Bir baflkaanlat›mla bu durumda olanlar için ifl-yeri bildirgesi düzenleme zorunlulu¤uyerine yaz› ile bildirme zorunlulu¤ugetirilmifltir. Bu bilgilere göre yeniünite yeni bir iflyeri numaras› verir.Bunun baflka anlat›m› ise; iflyeri bil-dirgesi verilmeksizin iflyerinin tesciledilmesidir. Bu husus ile ilgili yasadabir süre ve müeyyide düzenlenmemifl-tir, dolay›s›yla bu düzenleme eksiktir.Bu husus SS‹Y tasla¤›n›n 35. madde-sinin 2. nolu bafll›¤›nda 10 gün içindedilekçenin verilmesi gerekti¤i yeklin-de düzenlenmifltir. Ancak yasada birdüzenleme olmad›¤›ndan Yönetmelikhükmüne riayet etmeyen iflverenlerhakk›nda müeyyide uygulanmas›mümkün de¤ildir.

‹flyeri bildirgesi düzenlemek, yukardabelirtilen 7 halde zorunlu tutulmuflolup, belirtilen süresi içinde verilme-mesi halinde 102. maddenin b f›kras›-na göre idari para cezas› uygulanacak-t›r. Bu tutar k›saca; 1. s›n›f defter tut-makla yükümlü olanlar için asgari üc-retin 3 kati, bunlar›n d›fl›ndaki di¤ertüm defterleri tutmakla yükümlü olan-lar için asgari ücretin 2 kat› ve defter




tutmak zorunda olmayanlar için de as-gari ücret tutar›nda olaca¤›, izah edi-lebilir. Bu hususta 506 say›l› yasadakidüzenleme de ayn›d›r, idari para ceza-s›n›n tutar› aç›s›ndan bir de¤ifliklikyoktur.

506 say›l› yasadaki 8. madde hükmü-ne göre halen uygulamada; iflyerinibildirmenin yan› s›ra, iflyerinin devriile intikalinin bildirilmesinin zorunluoldu¤u düzenlenmifltir, bunun d›fl›ndabir düzenleme yoktur.

Alt iflverenin, yani tafleronun, as›l ifl-verenin dosyas›ndan bildirimde bulu-nabilmesi için eskiden olmayan birflart olarak, sözleflme ibraz› getirilmifl-tir, bu flekilde alaca¤› alt iflveren nu-maras› ile as›l iflveren dosyas›na tafle-ron bildirgesi verebilecektir.

SGK’nun internet sitesine konan16.07.2008 tarihli Sosyal Sigorta ‹fl-lemleri Yönetmeli¤i Tasla¤›’n›n29.maddesinde de iflyeri bildirgesi ileilgili düzenlemeye uygulama aç›s›n-dan aç›kl›k getirilmifltir. Bunlar›n ba-z›lar›n› incelemek gerekirse;

a) ‹flverence yaz›l› olarak talep edil-mesi flart›yla, devaml› iflyerlerindentehlike derecesi en yüksek olan› veyatehlike derecesi grupland›r›larak, ku-rumca bir veya birden fazla dosyadabirlefltirilebilir.

b) ‹hale konusu iflin konsorsiyum (flir-ketler birli¤i) fleklinde üstlenilmesihalinde, konsorsiyumu oluflturan flir-

ketlerin her birinin ayr› ayr› istihkakalmalar› ve ihale makam›nda ayr› te-minatlar›n›n bulunmalar› flart›yla, ayr›ayr› dosyalarda tescil edilebilir.

c) Esas iflin ayr›nt›s› ve tamamlay›c›s›niteli¤inde olan ve iflçileri birbirinekar›flmayan iflyerleri ayr›ca tescil edi-lebilir.

d) Tek ihale ile istihkak› bir ödenenve teminat› tek olan ifl için tek bir ifl-yeri sicil numaras› verilerek tescil edi-lebilir.

e) Ayn› iflveren taraf›ndan yapt›r›lanve birden fazla ‹nflaat Ruhsat›n› içerenve bitiflik yada birbirine yak›n inflaatiflyerleri de sigortal›lar› birbirine kar›-fl›yorsa, tek dosyada tescil edilebilir.

Yönetmelik Tasla¤›n›n 31. maddesin-de de ‹flyeri bildirgesi ile verilecekbelgeler düzenlenmifltir;

a) Yerleflim belgesi ile imza sirkülerini,

b) Varsa iflveren vekili, Vekâletnameve imza sirkülerini,

c) Di¤er kanununlar uyar›nca tutmakzorunda olduklar› defterin türünü gös-terir resmi belgelerini,

bir ay içinde vermek zorundad›rlar.Yukarda say›lan belgeleri, iflyeri bil-dirgesi vermeden, alt iflverenlerin devermesi gerekir.

Ayr›ca Tüzel kiflilerde ticaret sicil ga-zetesi ve imza sirküleri, adi flirketler-de noter onayl› ortakl›k belgesinin,





kap›c›l›k iflyerlerinde kat malikleri lis-tesin, ihale konusu ifllerde sözleflmeve özel bina inflaat› iflyerlerinde ise‹nflaat ruhsat› ile varsa anahtar tesliminoter tasdikli inflaat yap›m sözleflme-sinin de ibraz edilmesi gerekmektedir.

‹flyerlerindeki iflletme ad›n›n de¤iflik-li¤i için iflyeri bildirgesi verilmesi ge-rekmez, bir dilekçe ile ekine TicaretSicil gazetesi konarak kuruma bildiri-lir.

‹flyerinin devri, intikali ve nakli;

Halen yürürlükte olan 506 say›l› ka-nunun 82. maddesinde sigortal›lar›nçal›flt›r›ld›¤› iflyeri devredilir veya in-tikal ederse, eski iflverenin Kurumaolan sigorta primi ile gecikme zamm›borçlar›ndan ayn› zamanda yeni iflve-ren de müteselsilen sorumludur. Buhükme karfl› sözleflmeler muteber de-¤ildir. denmektedir. Bu husus 5510say›l› yasan›n 89. maddesinde düzen-lenmifltir.

Bu hükümle; iflyerinin, faaliyet halin-de iken, bütün tesisat ve sigortal›lar›ile birlikte di¤er bir iflveren taraf›ndandevral›nmas› veya intikal etmesi gere-kir.

‹flyerinin devri, aktif ve pasifi ile iflçi-si ve tesisat› ile birlikte faaliyet halin-de iken bir baflka iflverene geçmesihalinde gerçekleflir. Bu durumda çal›-flanlar›n hizmet akitlerinin kesintisizolarak devam› anlam›na gelecek veyeni iflverenin bu hizmet akitlerini ta-

n›mas›n› kapsayaca¤›ndan, iflyerininelde¤iflikli¤i ifllemi yap›lacakt›r.

Gerçek kiflinin ölümü halinde de iflye-rinin mirasç›lar›na intikali halinde demirasç›lar› ad›na elde¤iflikli¤i ifllemiyap›lacakt›r.

SS‹ Yönetmeli¤inin 11. maddesinegöre, iflyerinin baflka bir ile yada ayn›ildeki baflka bir SSK’n›n bölgesine ta-fl›nmas› halinde yeniden iflyeri bildir-gesi vererek yeni bir iflyeri numaras›alacak ve eski iflyerini de kapatt›¤›n›bildirecektir. 5510 say›l› yasa ile1.10.2008 den itibaren bu husustakiyeni uygulama yukarda izah edilmifl-tir.

III-‹fiVEREN, ‹fiVEREN VEK‹L‹,GEÇ‹C‹ ‹fi ‹L‹fiK‹S‹ KURULAN‹fiVEREN VE ALT ‹fiVEREN;

5510 say›l› Kanunun 12. maddesinde‹flveren ; bir hizmet akdine dayanarak,sigortal›lar› çal›flt›ran gerçek veya tü-zel kifliler ile tüzel kiflili¤i olmayankurum ve kurulufllard›r, diye tan›m-lanmaktad›r. Burada önemli husus ak-di ba¤›n hizmet akdi olmas›d›r, birbaflka anlat›mla bir ifli istisna akdi, ve-kalet akdi ve benzeri akitler ile yapankifli sigortal› olmayacakt›r.

Gerçek kifli, do¤an her insan olup, Tü-zel kiflileri ise Özel Hukuk veya Ka-mu Hukuku Tüzel kiflisi olarak ikiyeayr› grubu kapsar. Adi ortakl›klar ve634 say›l› Kat Mülkiyeti kanununa



göre kurulan kat malikleri kurulu, tü-zel kiflili¤i olmayan kurum ve kuru-lufllar olup, bunlar her biri ayr› ayr› ifl-veren say›l›r.

5510 say›l› yasan›n 6. maddesinde si-gortal› say›lmayanlar birer birer kay›t-l› olup, bu kapsamdakiler hizmet akdiile çal›flsalar dahi sigortal› say›lmaya-caklar ve bunlar› çal›flt›ranlar da iflve-ren say›lmayacakt›r.

‹flveren vekili; 506 say›l› yasada iflve-ren nam ve hesab›na iflin yönetiminiyapan olarak tan›mlanm›flt›r. ‹flverenvekilli¤i için mutlaka yaz›l› bir vekâ-letname gerekmemektedir. ‹flin sade-ce bir bölümünde iflveren ad›na ifllemyapan kifli iflveren vekili say›lmaz. ‹fl-veren vekilinin iflyeri bildirgesi ile be-yan edilmesi iflveren vekili için yeter-lidir, iflveren vekilinin mali sorumlu-lu¤u da dahil ayn› iflveren gibi sorum-ludur.

5510 say›l› yasan›n 12. maddesindeise iflveren ad›na ve hesab›na iflin ve-ya görülen hizmetin bütününün yöne-tim görevini yapan kimse, iflveren ve-kilidir, denmektedir. 506 say›l› yasa-daki tan›mdan farkl› olarak buradaiflin veya görülen hizmetin bütününüdenmek suretiyle aç›kl›k getirilmifltir.Yani iflin bir bölümünde iflvereni tem-sil eden imalat müdürü, pazarlamamüdürü, muhasebe müdürü vb.nin ifl-veren vekili olamayaca¤› iflin tamam›-n› iflveren ad›na sevk ve idare eden

Genel müdür vb.nin iflveren vekiliolaca¤› hususu aç›kl›kla belirtilmifltir.

Geçici ifl iliflkisi kurulan iflveren;4857 say›l› Kanunun 7. maddesindetan›mlanm›fl olup, devir s›ras›nda ya-z›l› r›zas›n› almak suretiyle bir iflçiyi;holding bünyesi içinde veya ayn› flir-ketler toplulu¤una ba¤l› baflka bir ifl-yerinde veya yapmakta oldu¤u iflebenzer ifllerde çal›flt›r›lmak kofluluylabaflka bir iflverene ifl görme ediminiyerine getirmek üzere geçici olarakdevredildi¤inde geçici ifl iliflkisi ku-rulmufl olur. Geçici ifl iliflkisi kurulaniflveren as›l iflveren ile birlikte müflte-rek ve müteselsilen sorumlu olur.inbölüm 5510/12. maddesinin son f›kra-s›nda; bir iflverenden iflin bölüm veyaeklentilerinde ifl alan ve görevlendir-di¤i sigortal›lar› çal›flt›ran üçüncü ki-fliye alt iflveren denir. As›l iflveren, altiflverenin iflçileri ile ilgili de kanunenmüteselsilen sorumludur.

Yarg›tay 9. Hukuk dairesinin 7.2.2005tarih K2005/3322 say›l› karar› ile Yar-g›tay 21.Hukuk dairesinin 24.10.2002tarih K2002/9046 say›l› kararlar› iflve-ren ile arac› aras›ndaki hukuki iliflkiile ilgilidir. Ayr›ca bu konuda Yarg›-tay Hukuk Genel kurulunun 14.11.2001tarih K 2001/820 say›l› karar› da ince-lenebilir.




IV-UYGULAMADA ÖZELL‹KARZ EDEN BAZI ‹fiYERLER‹VE ‹fiVERENLER:

1) ‹nflaat iflyerlerinde;

Gerçek veya tüzel kifli taraf›ndan ya-p›lan bina inflaatlar›, tesisat, tamiratve tadilat benzeri ifller bu kifliler tara-f›ndan iflçi çal›flt›r›larak yap›l›yor iseiflçi çal›flt›ran gerçek ya da tüzel kifli-ler iflveren olaca¤›ndan adlar›na iflyeridosyas› aç›lacakt›r. Ancak bu tür ifllerinflaat sahibi taraf›ndan hiç iflçi çal›flt›-r›lmadan, anahtar teslimi bir baflkas›-na yapt›r›l›yorsa, anahtar teslimi ifliyapan müteahhit iflveren olacak vead›na iflyeri dosyas› aç›lacakt›r. ‹nflaatsahibi iflin bir k›sm›n› kabas›n› bir ta-flerona, di¤er ince ifllerinden s›vas›n›bir baflka taflerona, fayans vb baflkabaflka tafleronlara yapt›rmas› duru-munda, inflaat sahibi ad›na iflyeri dos-yas› aç›lacak ve tafleronlar bu dosyayaiflçilik bildiriminde bulunacak, budosyadan asgari iflçilik incelemesi ya-p›lacakt›r.

Bu durumda tafleronlar kendi çal›flt›r-d›klar› devaml› iflyeri iflçilerini kendidevaml› iflyeri dosyalar›ndan Kurumabildirirler ve as›l iflverene yapt›klar›ifller ile ilgili Fatura keserler. ‹kinciihtimal de, bu as›l iflverene ait iflyeridosyas›ndan bu ifl ile ilgili çal›flt›rd›¤›iflçileri tafleron bildirgesi ile bildirirler.

Fatura kesmeleri halinde özel bina in-flaat›n›n hesaplanan veya kay›tlardan

bulunan toplam maliyet bedelinden(flayet salt iflçilik faturas› ise iflçiliknispeti uygulanarak bulunacak bildi-rilmesi gereken iflçilikten) malzemelifatura bedelinin düflülmek suretiyle, ooranda as›l iflverenin az iflçilikten so-rumlu olmas›n› sa¤lam›fl olurlar, bu-nun amac› da Kurumun incelemesin-de; as›l iflverenden mükerrer iflçilik ta-lep edilmesinin önüne geçmektir.

‹kinci ihtimal ise tafleronun as›l iflve-ren dosyas›ndan bu iflte çal›flt›rd›¤› ifl-çileri kuruma bildirmesidir, bu du-rumda da iflverenin sorumlu oldu¤uiflçilik tafleronun yapt›¤› ifl ile ilgiliolarak bildirdi¤i iflçilik kadar az›lm›flolacakt›r.

Her iki ihtimalde de tafleronun as›l ifl-verene ait iflyerinde çal›flt›rd›¤› iflçile-rin ifl kazas› ve benzeri iflçi sa¤l›¤› iflgüvenli¤i ile ilgili mevzuat hükümle-rine riayeti hususunda as›l iflveren iletafleron birlikte sorumludurlar.

2) Konut iflyerinde iflverenlik; 634 sa-y›l› kanuna göre kat malikleri kurulu-nun tüzel kiflili¤i olmad›¤›ndan tümmalikler iflveren say›l›r. Bu da arsapay› ile orant›l›d›r.

Tamam› bir kifliye ait olan apartman-da tüm kirac›lar bir araya gelerek ka-p›c› ve kaloriferci çal›flt›r›yorsa, iflve-ren kirac›lar olacakt›r. Tek meskenolan villa ve benzeri evlerde çal›flt›r›-lanlar›n iflvereni ise bunlar› çal›flt›rankifliler olacakt›r.




3) Ev hizmetlerinde çal›flanlar›n iflve-reni; 24.11.1977 tarih ve 2100 say›l›yasa ile de¤ifltirilen, ev hizmetlerindeücretle ve sürekli olarak çal›flt›r›lan-lar› ifle alanlar olacaklard›r.

4) Maden iflyerlerinde, arama ve ifllet-me ruhsat sahibi iflçi çal›flt›rmas› du-rumunda iflveren say›l›r. Ancak uygu-lamada ruhsat bir baflkas›na kiralan›rya da devredilebilir. ‹flletmesinin bafl-kas›na verilmesi sözleflmeleri uygula-mada rödovans sözleflmesi olarak an›-l›r. 26.11.2003/25271 say›l› ResmiGazetede yay›nlanan Maden Kanunu-nun Uygulanmas›na Dair Yönetme-likte De¤ifliklik Yap›lmas› Hakk›ndayönetmelik gere¤i rödovans sözlefl-melerinin 1 ay içinde Enerji ve tabi-i kaynaklar bakanl›¤›na bildirilmesizorunlulu¤u getirilmifltir. Madeninruhsat›n› elinde bulunduran kifli busözleflme ile iflletmesini baflkas›nadevrederse ve Maden kanunun 31.maddesine göre maden mühendisi ve-ya maden baflçavuflu gibi kiflileri ça-l›flt›r›yorsa, Ruhsat sahibi iflveren,sözleflme ile fiilen iflleten kifli de arac›kabul edilecektir.

V-SONUÇ:

‹flyeri bildirgesinin verilmesi ile ilgili506 say›l› kanuna parelel hükümler5510 say›l› yasada da düzenlenmiflolup, Ayn› il s›n›rlar› içinde bir baflkaünitenin görev bölgesine giren bir ad-rese iflyerinin nakledilmesi halinde ifl-yeri bildirgesi yerine bir dilekçe ilebildirilmesi düzenlemesi getirilmiflolup, bununla ilgili yasada bir süre vemüeyyide düzenlenmemifltir. ‹flyeri-nin devri intikali ve nakli ile ‹flveren,iflveren vekili, alt iflveren ve geçici ifliliflkisi kurulan iflveren ile ilgili husus-lar 506 say›l› yasadaki düzenleme ile5510 say›l› yasa ile getirilen düzenle-me birlikte incelenmifltir. Ayr›ca özel-lik arz eden baz› iflyerleri ile ilgiliaç›klama da getirilmifltir.

KAYNAKÇA

SS‹ Yönetmeli¤i tasla¤›: Madde 35 An-kara : [yayl.y.]

T.C. Yasalar(8.5.2008). 5754 say›l› yasa.Ankara: Resmi Gazete (26870 say›l›)


198

‹fi KANUNU’NDAK‹ YEN‹ ‹fi KANUNU’NDAK‹ YEN‹ DÜZENLEMEYE GÖRE ‹fiYER‹ DÜZENLEMEYE GÖRE ‹fiYER‹ B‹LD‹R‹M‹B‹LD‹R‹M‹

Dr. Muzaffer KOÇ*

I) G‹R‹fi

Teknolojik geliflmenin h›zland›¤›, bir üretim faktörü olarak bilginin üretimsürecindeki konumunun artt›¤›, toplumsal de¤iflimin ivme kazand›¤› gü-nümüzde, çal›flma hayat›n›n dinamik yap›s›ndan dolay› iflçi-iflveren ilifl-

kilerinde de¤iflme söz konusudur. Bu de¤iflimde iflverenlerin iflyerlerine ait birtak›m bildirim yükümlülükleri söz konusudur. Bu yaz›da, iflverenlerin ‹fl Ka-nunu’ndaki yeni düzenlemeye göre iflyeri bildirim yükümlülü¤ü ele al›nacak-t›r.

II) ‹fiYER‹ AÇILIfiININ B‹LD‹R‹M‹

4857 Say›l› ‹fl Kanununun 3 maddesine göre, Kanunun kapsam›na giren nite-likte bir iflyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çal›flma konusunuk›smen veya tamamen de¤ifltiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son ve-ren ve iflyerini kapatan iflveren, iflyerinin unvan ve adresini, çal›flt›r›lan iflçi sa-y›s›n›, çal›flma konusunu, iflin bafllama veya bitme gününü, kendi ad›n› ve so-yad›n› yahut unvan›n›, adresini, varsa iflveren vekili veya vekillerinin ad›, so-yad› ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlü¤üne bildirmek zorundad›r.

Ancak, flirketlerin tescil kay›tlar› ise ticaret sicili memurluklar›n›n gönderdi¤ibelgeler üzerinden yap›l›r ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurlu¤unca biray içinde Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› ilgili bölge müdürlüklerinegönderilir.

‹fl Kanunu’na tabi iflyerine iliflkin bildirim yap›laca¤›ndan, öncelikle, ‹fl Kanu-




�

* ‹fl Müfettifli



nu’nun kapsam› ve istisnalar› ortayakonulmal›d›r.

A) ‹fl Kanunu’nun Kapsam› ve

‹stisnalar

‹fl Kanunu’nun kapsam› “amaç vekapsam” bafll›¤› ile 1. maddede; “4üncü maddedeki istisnalar d›fl›nda ka-lan bütün iflyerlerine, bu iflyerlerininiflverenleri ile iflveren vekillerine veiflçilerine faaliyet konular›na bak›l-maks›z›n uygulan›r. ‹flyerleri, iflveren-ler, iflveren vekilleri ve iflçiler, 3 üncümaddedeki bildirim gününe bak›l-maks›z›n bu Kanun hükümleri ileba¤l› olurlar.”fleklinde düzenlenmifl-tir. Buna göre, 4. maddedeki istisnala-r›n d›fl›nda, genel olarak bütün iflyer-lerinde ‹fl Kanununun uygulanaca¤›ortaya ç›kmaktad›r.

Ayn› flekilde ‹fl Kanunu’nun ifl sözlefl-mesiyle çal›flan iflçi ve bunlar›n iflve-renleriyle ilgili oldu¤u gözden uzaktutulmamal›d›r. Böylece çok genifl birkapsam belirlenmifl olmaktad›r.

‹fl Kanunu’nun kapsam› “amaç vekapsam” bafll›¤› ile 1. maddede flöylebelirtilmifltir: “Bu kanun, 4 üncü mad-dedeki istisnalar d›fl›nda kalan bütüniflyerlerinde, bu iflyerlerinin iflverenle-ri ile iflveren vekillerine ve iflçilerinefaaliyet konular›na bak›lmaks›z›n uy-gulan›r.” Buna göre 4. maddede belir-tilen;

• Deniz ve hava tafl›ma ifllerinde,

• 50'den az iflçi çal›flt›r›lan (50 dahil)tar›m ve orman ifllerinin yap›ld›¤› ifl-yerlerinde veya iflletmelerinde,

• Aile ekonomisi s›n›rlar› içinde kalantar›mla ilgili her çeflit yap› iflleri,

• Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü derece-ye kadar (3 üncü derece dahil) h›s›m-lar› aras›nda d›flardan baflka biri kat›l-mayarak evlerde ve el sanatlar›n›n ya-p›ld›¤› ifllerde,

• Ev hizmetlerinde,

• ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i hükümlerisakl› kalmak üzere ç›raklar hakk›nda,

• Sporcular hakk›nda,

• Rehabilite edilenler hakk›nda,

• 507 say›l› Esnaf ve Sanatkârlar Ka-nununun 2 nci maddesinin tarifine uy-gun üç kiflinin çal›flt›¤› iflyerlerinde,bu Kanun hükümleri uygulanmaz.

Ancak baz› istisnalar, nitelikleri ve buifllerde çal›flanlar›n sosyal haklar›n›nkorunmas›na yönelik olarak, tekrar is-tisna edilmifllerdir; yani, baz› istisna-lar, istisnalar› belirtilerek tekrar ‹fl Ka-nunu’nun kapsam›na dahil edilmifller-dir. fiöyle ki,

• K›y›larda veya liman ve iskelelerdegemilerden karaya ve karadan gemile-re yap›lan yükleme ve boflaltma iflleri,

• Havac›l›¤›n bütün yer tesislerindeyürütülen ifller,

• Tar›m sanatlar› ile tar›m aletleri, ma-




kine ve parçalar›n›n yap›ld›¤› atölyeve fabrikalarda görülen ifller,

• Tar›m iflletmelerinde yap›lan yap› ifl-leri,

• Halk›n faydalanmas›na aç›k veya ifl-yerinin eklentisi durumunda olan parkve bahçe iflleri,

• Deniz ‹fl Kanunu kapsam›na girme-yen ve tar›m ifllerinden say›lmayan,denizlerde çal›flan su ürünleri üretici-leri ile ilgili ifller, bu Kanun hükümle-rine tabidir.

Buna göre, yukar›da tek tek say›lanlarile özel kanunlarla getirilen istisnalard›fl›ndaki bütün iflyerleri ‹fl Kanu-nu’nun uygulama alan› içindedir.

B) Sürekli – Süreksiz ‹fl Kavram›

‹fl Kanununa tabi bir iflyerinin bildiril-mesinin bir istisnai durumu, süreksizifllerde ortaya ç›kmaktad›r. Baflka birifadeyle, süreksiz ifllerin söz konusuoldu¤u iflyerlerinin bildirimlerine ge-rek yoktur. Bu durum da sürekliifl–süreksiz ifl kavram›n› gündeme ge-tirmektedir.

Sürekli ifl–süreksiz ifl kavram› ‹fl Ka-nunu’nun 10. maddesinde ele al›nm›fl-t›r. Bu madde, nitelikleri bak›m›ndanen çok 30 ifl günü süren ifllere süreksizifl, bundan fazla süren ifllere sürekli ifldenilece¤ini, ‹fl Kanunu’nun 3. ve di-¤er baz› maddelerinin süreksiz ifllereuygulanmayaca¤›n› hüküm alt›na al-m›flt›r.

Buna göre, nitelikleri bak›m›ndan 30iflgününden fazla süren sürekli ifllerinyap›ld›¤› iflyerlerinin Çal›flma ve Sos-yal Güvenlik Bakanl›¤› ilgili BölgeMüdürlü¤ü’ne bildirilmesi gereklidir.

Yukar›da da ifade edildi¤i gibi, ‹fl Ka-nunu’nun 10. maddesinde ayn› kanu-nun baz› maddelerinin süreksiz ifller-de uygulanamayaca¤› hüküm alt›naal›nd›¤›ndan, söz konusu hükümleryerine genel bir yasa olan Borçlar Ka-nunu’na gidilecektir.

Burada belirtilmesi gereken önemlibir konu da, iflyeri bildiriminin iflve-ren ve iflçilere olan etkisidir. Bildirimkeyfiyetinin gerçekleflmemesi, iflve-ren/iflveren vekili ile iflçilerin aras›n-daki iliflkinin bafllamayaca¤›n› ifadeetmez. Çünkü, ‹fl Kanunu’nun 1. mad-desinde yer alan “bu Kanun, 4 üncümaddedeki istisnalar d›fl›nda kalanbütün iflyerlerine, bu iflyerlerinin iflve-renleri ile iflveren vekillerine ve iflçi-lerine faaliyet konular›na bak›lmaks›-z›n uygulan›r. ‹flyerleri, iflverenler, ifl-veren vekilleri ve iflçiler, 3 üncü mad-dedeki bildirim gününe bak›lmaks›z›nbu Kanun hükümleri ile ba¤l› olurlar.”hükmüne göre bildirimin geç yap›l-mas› veya hiç yap›lmamas› kanundando¤an haklar›n kaybolmas› anlam›nagelmez. Baflka bir ifadeyle, fiili duru-ma göre hareket edilmelidir. Bildirimkeyfiyetinin yerine getirilmemesi iflçi-lik ve iflverenlik haklar›n›n yerine ge-tirilmesine engel de¤ildir.





C) Bildirimde Bulunmas› GerekenHususlar

4857 Say›l› Kanunun kapsam›na girennitelikte bir iflyerini,

• Kuran,

• Her ne suretle olursa olsun devralan,

• Çal›flma konusunu k›smen veya ta-mamen de¤ifltiren veya

• Herhangi bir sebeple faaliyetine sonveren ve iflyerini kapatan iflveren,

Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›-¤›’n›n ilgili Bölge Müdürlü¤ü’ne bil-dirimde bulunmak zorundad›r.

Yap›lacak bildirimde bulunmas› gere-ken hususlar, Kanunda, flöyle s›ralan-m›flt›r:

• ‹flyerinin unvan ve adresi,

• Çal›flt›r›lan iflçi say›s›,

• Çal›flma konusu,

• ‹flin bafllama veya bitme günü,

• Kendi ad› ve soyad› yahut unvan›,

• Adresi, varsa

• ‹flveren vekili veya vekillerinin ad›,soyad› ve adresleri.

Uygulamada ise, dilekçe ekinde “ifl-yeri bildirgeleri” doldurularak, Çal›fl-ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› ‹l-gili Bölge Müdürlüklerine verilmek-tedir. Söz konusu “iflyeri bildirgeleri-ne” yukar›da belirtilen hususlar ifllen-mektedir.

11.02.2003 tarihli 4884 say›l› Kanun-la, 4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun “iflyeri-ni bildirme” bafll›kl› 3 maddesine birbildirim yükümlülü¤ü f›kras› eklen-mifltir. Buna göre, flirketlerin tescilkay›tlar›n›n ticaret sicili memurlukla-r›n›n gönderdi¤i belgeler üzerindenyap›laca¤› ve söz konusu belgelerinilgili ticaret sicili memurlu¤unca biray içinde Çal›flma ve Sosyal GüvenlikBakanl›¤› ilgili bölge müdürlüklerinegönderilece¤i hüküm alt›na al›nm›flt›r.

Uygulamada, ilgili ticaret sicili me-murlu¤unca flirketlerin, tescil kay›tla-r›, Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Ba-kanl›¤› Bölge Müdürlüklerine gönde-rilmekte; ilgili Bölge Müdürlükleri,söz konusu flirketlere ait daha önceyap›lan bildirimleri olmas› halinde,bu belgeleri dosyalar›na ifllemekte;dosyalar›n›n olmamas› halinde ilgiliflirketlere, kay›tlar›n güncelli¤i vedo¤ru olarak ifllenebilmesi için, “iflye-ri bildirge” formlar›n› göndererek,tescil ifllemini tamamlamaktad›rlar.Ancak, ileride do¤abilecek “hukukiveya cezai” ihtilaflar›n›n önlenmesiiçin, flirket yetkililerinin söz konusubildirimleri yapmalar› faydal› olur.

III) DEVRALINAN ‹fiYER‹N‹NB‹LD‹R‹M‹

4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun 3 maddesi,Kanun kapsam›nda bulunan herhangibir iflyerini her ne suretle olursa olsundevralan iflverene de, iflyerini bir ay



içinde Çal›flma ve Sosyal GüvenlikBakanl›¤› Bölge Müdürlü¤ü’ne bildir-me zorunlulu¤unu getirmektedir.

Uygulamada, devral›nan iflyeri için,“iflyeri bildirgeleri” doldurularak, di-lekçe ekinde Çal›flma ve Sosyal Gü-venlik Bakanl›¤› ‹lgili Müdürlü¤ü’neverilmektedir.

IV) ÇALIfiMA KONUSU DE⁄‹fiT‹R‹LEN ‹fiYER‹N‹NB‹LD‹R‹M‹

Do¤al olarak, iflyerlerinde her zamanayn› faaliyetler devam etmez. ‹htiyaç-lara göre iflyerinde yürütülen faaliyetkonular› de¤iflmektedir. Bu ba¤lamda‹fl Kanunu’nun 3. maddesi, iflyerindeyürüttükleri faaliyet/çal›flma konusun-da de¤ifliklik yap›lmas› halinde, de¤i-flikli¤in Çal›flma ve Sosyal GüvenlikBakanl›¤› Bölge Müdürlü¤ü’ne bildi-rilmesini zorunlu hale getirmifltir. Ör-ne¤in, g›da iflkoluna giren bir iflyerin-deki faaliyete son verilerek, dokumaiflkoluna giren bir faaliyete bafllanma-s› halinde, durumun Çal›flma ve Sos-yal Güvenlik Bakanl›¤› Bölge Müdür-lü¤ü’ne bildirilmesi yasal zorunluluk-tur.

V) ‹fiYER‹N‹N KAPANIfiININB‹LD‹R‹LMES‹

4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun 3 maddesi-ne göre, ‹fl Kanunu kapsam›na girennitelikte bir iflyerinin herhangi bir se-beple faaliyetine son veren ve iflyerini

kapatan iflveren, durumu bir ay içindebölge müdürlü¤üne bildirmek zorun-dad›r.

Uygulamada, en fazla ihmal edilenhususlardan biri de, iflyerindeki faali-yete son veren iflveren/vekillerininkonuyu, Çal›flma ve Sosyal GüvenlikBakanl›¤› Bölge Müdürlüklerine bil-dirmemeleridir. Söz konusu bildirimiyapmayan iflveren/vekillerine ‹fl Ka-nunu hükümlerine göre para cezas›uygulanacakt›r.

VI) ALT ‹fiVEREN‹N ‹fiYER‹B‹LD‹R‹M‹

‹fl Kanunu’nun 3. maddesindeki “altiflveren, bu s›fatla mal veya hizmetüretimi için meydana getirdi¤i kendiiflyeri için birinci f›kra hükmüne görebildirim yapmakla yükümlüdür.” F›k-ras› 5763 Say›l› Kanunu’nun 1. mad-desiyle de¤ifltirilmifltir.

Yeni düzenlemeyle, alt iflveren; kendiiflyerinin tescili için as›l iflverendenald›¤› yaz›l› alt iflverenlik sözleflmesive gerekli belgelerle birlikte, bildirimyapmakla yükümlüdür. Özellikle uy-gulamada rastlan›lan suistimallere en-gel olmak için düzenlemede alt iflve-renlik sözleflmesinin yaz›l› yap›lmas›öngörülmüfltür. Nitekim gerekçede,“as›l iflveren ile alt iflveren aras›ndakurulan iliflkinin yaz›l› yap›lmas› flart›getirilmifltir. Alt iflverenlik müessese-si yaz›l› kurulmad›¤› zaman çeflitli yo-rum ve problemlere yol açmaktad›r.




Yaz›l› hale getirildi¤inde itiraz ve yo-ruma mahal kalmamaktad›r.” denil-mektedir.

Alt iflverenin yapt›¤› iflyeri bildirimiüzerine tescili yap›lan iflyerine ait bel-geler gerekti¤inde ‹fl Müfettifli taraf›n-dan incelenecektir. Maddenin gerek-çesinde “4857 say›l› Kanunun 2 ncimaddesinde hangi ifllerin alt iflverenedevredilebilece¤i yaz›lm›fl ancak budevir iflleminin bu maddeye uygunolup olmad›¤›n›n kontrolü yap›lama-maktad›r. 4857 say›l› Kanunun 3 üncümaddesinde yap›lan düzenleme ile, iflidevralan alt iflverenin Bölge Müdürlü-¤üne tescil için müracaat etmesi, Böl-ge Müdürlü¤ünce baflvuru belgeleri-nin gerekti¤inde ‹fl Müfettifline ince-lettirilmesi ve muvazaal› bir durumuntespiti halinde tescilin iptal edilmesiöngörülmektedir.” Denilmektedir.

‹fl Müfettifli taraf›ndan yap›lan incele-me sonucunda muvazaal› ifllemin tes-piti halinde, bu tespite iliflkin gerekçe-li müfettifl raporu iflverenlere tebli¤edilir.

Bu rapora karfl› tebli¤ tarihinden itiba-ren alt› iflgünü içinde iflverenlerce yet-kili ifl mahkemesine itiraz edilebilir.

‹tiraz üzerine verilen kararlar kesindir.

Rapora alt› ifl günü içinde itiraz edil-memifl veya mahkeme muvazaal› iflle-

min tespitini onam›fl ise tescil ifllemiiptal edilir ve alt iflverenin iflçileri bafl-lang›çtan itibaren as›l iflverenin iflçile-ri say›l›r.

As›l iflveren-alt iflveren iliflkisinin ku-rulmas›, bildirimi ve iflyerinin tesciliile yap›lacak sözleflmede bulunmas›gerekli di¤er hususlara iliflkin usul veesaslar, Çal›flma ve Sosyal GüvenlikBakanl›¤› taraf›ndan ç›kar›lacak yö-netmelikle belirlenir 1.

‹fl Kanunu’nun 98 maddesine göre,Kanunu’nun 3 üncü maddesinin ikin-ci f›kras›ndaki iflyerini muvazaal› ola-rak bildiren as›l iflveren ile alt iflverenveya vekillerine ayr› ayr› on bin YeniTürk Liras› idari para cezas› verilir.

VII) B‹LD‹R‹M YÜKÜMLÜLÜ⁄ÜNEUYMAMA/CEZA‹ MÜEYY‹DE

A) Genel Olarak

‹fl Kanunun 3. maddesine göre bildi-rim yükümlülü¤üne uymaman›n ceza-s› ayn› Kanunun 98. maddesinde dü-zenlenmifltir. Buna göre, Kanunun 3üncü maddesindeki iflyerini bildirmeyükümlülü¤üne ayk›r› davranan iflve-ren veya iflveren vekiline çal›flt›r›lanher iflçi için para cezas› öngörmüfltür.Baflka bir ifadeyle Kanun, iflyerininbildirilmemesi halinde uygulanacakpara cezalar›n›, çal›flt›r›lan iflçi say›la-r›na ba¤lam›flt›r. Ayn› flekilde, kanun-


1 Yaz›n›n kaleme al›nd›¤› tarihte ilgili yönetmelik yay›mlanmam›flt›.



da yer alan para cezalar› y›ll›k yeni-den de¤erleme oranlar› ile art›fl gös-termektedir.

15.05.2008 tarihli 5763 say›l› yasa ile‹fl Kanunu’nun 98. Maddesi de¤ifltiril-mifltir. 26 May›s 2008 tarihinde yürür-lü¤e giren düzenlemeden önce bildir-me yükümlülü¤üne uymayan iflverenve iflveren vekillerine çal›flt›r›lan ye-niden de¤erleme oran›na göre, her ifl-çi için 88 YTL para cezas› uygulan-maktayd›. Ancak, 15.5.2008 tarihli5763 say›l› yasa ile de¤ifltirilen yenidüzenlemeye göre, 3 üncü maddeninbirinci ve ikinci f›kralar›ndaki iflyeribildirme yükümlülü¤üne ayk›r› davra-nan iflveren veya iflveren vekiline, ça-l›flt›r›lan her iflçi için 100 YTL idaripara cezas› uygulanacakt›r.

B) A¤›r Ve Tehlikeli ‹fllerin Yap›ld›¤›‹flyeri

‹fl Kanunu’nun 85 maddesi, a¤›r vetehlikeli ifller bafll›¤›yla, onalt› yafl›n›doldurmam›fl genç iflçiler ve çocuklara¤›r ve tehlikeli ifllerde çal›flt›r›lama-yaca¤›n› belirttikten sonra, hangi iflle-rin a¤›r ve tehlikeli ifllerden say›laca-¤›n›, kad›nlarla onalt› yafl›n› doldur-mufl fakat onsekiz yafl›n› bitirmemiflgenç iflçilerin hangi çeflit a¤›r ve tehli-keli ifllerde çal›flt›r›labilecekleri Sa¤-l›k Bakanl›¤›n›n görüflü al›narak Ça-l›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›n-ca haz›rlanacak bir yönetmelikte gös-terilece¤ini hükme ba¤lam›flt›r. Sözkonusu A¤›r ve Tehlikeli ‹fller Yönet-

meli¤i, 16.06.2004 tarih ve 25494 sa-y›l› Resmi Gazete'de yay›mlanarak,yürürlü¤e girmifltir.

15.05.2008 tarihli 5763 say›l› yasa ile‹fl Kanunu’nun 98. Maddesinde yap›-lan de¤ifliklikle, 85 inci madde kapsa-m›ndaki iflyerlerinin bildirilmemesihalinde çal›flt›r›lan her iflçi için 1.000YTL idari para cezas› öngörülmüfltür.Baflka bir ifadeyle, a¤›r ve tehlikeli ifl-lerin yap›ld›¤› iflyerini bildirmemenincezas› her iflçi için 1.000 YTL olaraköngörülmüfltür.

Bu para cezas›n›n kesinleflmesindensonra bildirim yükümlülü¤üne ayk›r›-l›¤›n sürmesi halinde takip eden heray için ayn› miktar ceza uygulan›r.

C) ‹dari Para Cezas›na ‹tiraz

4857 Say›l› ‹fl Kanununda yer alanidari para cezalar›na itiraz zamanlade¤iflmifltir. Özetle,

1) 10.06.2003 -31.05.2005 dönemim-de idari para cezalar›na karfl› ‹fl Kanu-nu’nun 108 maddesine göre, tebli¤ ta-rihinden itibaren en geç yedi gün için-de yetkili idare mahkemesine itirazöngörülmüfltü.

2) 01.06.2005-18.12.2006 dönemim-de idari para cezalar›na karfl›, Kaba-hatler Kanunu’nun 27. maddesine gö-re, karar›n tebli¤i tarihinden itibarenen geç onbefl gün içinde, sulh cezamahkemesine baflvuru öngörülmüfltü.

3) 19.12.2006 -07.02.2008 tarihi iti-




bariyle idari para cezalar›na karfl› ‹flKanunu’nun 108 maddesine göre,tebli¤ tarihinden itibaren en geç yedigün içinde yetkili idare mahkemesineitiraz edilmesi öngörülmüfltü.

4) 08.02.2008 tarihi itibariyle idaripara cezalar›na karfl›, Kabahatler Ka-nunu’nun 27. maddesine göre, karar›ntebli¤i tarihinden itibaren en geç on-befl gün içinde, sulh ceza mahkemesi-ne baflvuru öngörülmüfltür.

Kanunda para cezas›n›n kesinleflme-sinden bahsedildi¤inden, idari paracezas›na itiraz edilmemifl olmas› yada itiraz›n ret edilmifl olmas› gerekli-dir. Bu ba¤lamda idari para cezas›n›nödenmifl olmas›n›n önemi bulunma-maktad›r. Baflka bir ifadeyle, para ce-zas›n›n ödenmesi, cezan›n kesinleflti¤ianlam›na gelmemektedir.

VIII) SONUÇ

‹fl Kanunu kapsam›nda bir iflyerini ku-ran, devralan, çal›flma konusu de¤iflti-ren veya iflyerini kapatan iflveren, du-

rumu bir ay içinde Çal›flma ve SosyalGüvenlik Bakanl›¤› Bölge Müdürlü-¤üne bildirmek zorundad›r.

Alt iflveren de kendi iflyerinin tesciliiçin as›l iflverenden ald›¤› yaz›l› alt ifl-verenlik sözleflmesi ve gerekli belge-lerle birlikte, bildirim yapmakla yü-kümlüdür.

Esasen, e-devletin gündemde oldu¤ugünümüzde, iflverenlerin, iflyerlerininaç›l›fllar›n›, de¤iflikliklerini ve kapa-n›fllar›n›, k›rtasiyecilikten uzak meka-nizmalarla yapabilecekleri teknolojikimkanlar haz›rlanmal›d›r. Bu farkl›birimlere verilmesi gereken formlar›n“ortak bir format”a dönüfltürülmesifleklinde olabilece¤i gibi, oluflturula-cak bilgi a¤› ile kamu kurumlar› ara-s›nda “koordinasyon”la da olabilecek-tir.

KAYNAKÇA

T.C. Yasalar. 4857 say›l› ifl kanunu. An-kara : Resmi Gazete


TURMOB 19.OLA⁄AN GENELTURMOB 19.OLA⁄AN GENELKURULUNA G‹DERKEN TÜRKKURULUNA G‹DERKEN TÜRKMUHASEBE MESLE⁄‹N‹NMUHASEBE MESLE⁄‹N‹NDÜNYADAK‹ VE ÜLKEM‹ZDEK‹DÜNYADAK‹ VE ÜLKEM‹ZDEK‹YER‹YER‹

Yahya ARIKAN*

I. G‹R‹fi

Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler ve Yeminli Mali MüflavirlerOdalar› Birli¤i (TÜRMOB)’nin 19. Ola¤an Genel Kurulu’na giderkenDünya’daki mesleki geliflmelere paralel geliflmeler yafl›yoruz. 21. Yüz--

y›l›n özelliklerine genel bir bak›fl yaparak Türk muhasebe mesle¤inin yeniufuklarda olmas› gereken vizyonu, misyonu ve Türkiye’de mesle¤in içindebulundu¤u pozisyonu de¤erlendirilerek, dünyadaki geliflmelerin neresinde ol--du¤umuzu görece¤iz.

II. TÜRK MUHASEBE MESLE⁄‹N‹N BUGÜNKÜ DURUMU

Türkiye’de muhasebenin geçmifli yüzy›llara dayanmaktad›r. 19. Yüzy›l sonla--r›na do¤ru bafllayan Muhasebe e¤itimi ile birlikte muhasebeye iliflkin çal›flma--lar ortaya ç›kmaya bafllam›flt›r. Avrupa ülkelerinin muhasebe e¤itimlerine olanetkisi ülkemizde muhasebe sisteminin geliflmesini olumlu yönde etkilemifltir.

1950 y›l›nda yürürlü¤e giren Vergi Usul Kanunu ile 1957 y›l›nda revize edilenTürk Ticaret Kanunu’nun bilanço hukukunu düzenleyen muhasebeye iliflkinhükümleri, muhasebe sisteminin yerleflmesine ve geliflmesine yasal bir zeminsa¤lam›flt›r. Vergi Hukuku ve Ticaret Hukuku çok farkl› iki amaca hizmet et--mektedir. Birinin amac›, devletin hakk›n› korumak, di¤erinin ise ekonomik fa--aliyetlerde düzeni sa¤lamak ve ücüncü kifliler’in haklar›n› korumak oldu¤uiçin muhasebe faaliyetleri sonucunda elde edilen sonuçlar vergi hukuku ve ti--



�

* TÜRMOB Genel Baflkan Yard›mc›s›-‹SMMMO Baflkan›



caret hukuku aç›s›ndan farkl›lafl-mak--tad›r.

1960 y›l› sonras›nda muhasebeninAmerika muhasebe uygulamalar›n›netkisine girmesi, 1974 y›l› sonras›ndauluslararas› muhasebenin Türkiye’deuygulama alan› bulmas›, Türk muhase--be sisteminin ve prensiplerinin yasal ta--leplerle uyuflma sürecini etkilemifl vefarkl›laflma belirgin bir hale gelmifltir.

1984 sonras› Sermaye Piyasas› Kuru--lu taraf›ndan muhasebeye iliflkin ya--p›lan düzenlemelerin Maliye bakanl›--¤› taraf›ndan kabul görmemesi muha--sebe sistemindeki farkl›laflman›n art--mas›na sebep olmufltur. Bu farkl›lafl--ma muhasebe mesle¤inin yasal birstatüye kavufltu¤u 1989 y›l›na kadarsürmüfltür.

Muhasebe mesle¤inin üst kurumuolan TÜRMOB’un oluflumundan son--ra, Maliye Bakanl›¤› bünyesinde "TekDüzen Muhasebe Sistemi" MaliyeBakanl›¤› taraf›ndan "Muhasebe Sis--temi Uygulama Tebli¤i" 1994 y›l›ndayay›nlanarak uygulamaya bafllam›flt›r.

Ancak, Maliye Bakanl›¤› taraf›ndanbu Tebli¤i tamamlayacak muhasebestandartlar› yay›nlanmam›flt›r.

Muhasebe sisteminin hukuki temelinioluflturan en önemli iki etken olanTürk Ticaret Kanunu ve Vergi UsulKanunu, genel kabul görmüfl muhase--be standartlar›n› içermemektedir.

Bir yandan vergi için muhasebenin önplanda olmas›, muhasebe sistemininarzu edilen seviyede olmamas›n› ya--ratm›fl, di¤er yandan hukuki altyap›--n›n oldukça gecikmesi mesle¤in ge--liflmesine de olumsuz etki yapm›flt›r.

Meslek hukukunun gecikmesi mesle--¤in arzu edilen profile ulaflmas›n› ge--ciktirirken, etkin bir muhasebe sistemikurulmas›n› da engellemifltir.

Meslek mensubu Vergi Usul Kanu--nu’ndaki yükümlülükleri yerine geti--ren, a¤›rl›kl› olarak da defter tutup,beyannameleri düzenleyen kifli olarakgörülmüfltür.

III. 21. YÜZYIL DÜNYA GEL‹fiMELER‹N‹N MESLE⁄E ETK‹S‹VE MESLEK ÖRGÜTÜNÜN ÇALIfiMALARI

Teknolojik geliflmeler, internet, elek--tronik ticaret, bilgi yönetimi ve bilgi--nin en etkin flekilde kullan›m›, ortakmuhasebe dilinin oluflumu dünyadayaflanan en önemli geliflmeleri olufl--turmakta ve 21. yüzy›l›n bafllang›c›n--daki önemli özellikler aras›nda bulun--maktad›r.

Küreselleflme ortak muhasebe dili:

Küreselleflmenin muhasebe sistemi vemesle¤ine direkt etkisi, flirketlerinuluslararas› nitelik kazanmas› veyauluslararas› ticaret içerisinde yer al--mas›n› sa¤lamas›d›r. Mali tablolar›n


en önemli kullan›c›lar›ndan olan yö--neticiler, ortaklar, yat›r›mc›lar ve fi--nansörler kararlar›n› temel olarakmevcut mali tablo ile di¤er mali veekonomik faktörleri analiz ederek ve--rirler. Ancak, ülkelerdeki farkl› mu--hasebe uygulamalar›, mali tablolar›karfl›laflt›r›labilir olmaktan ç›kar›r. Buda mali tablo kullan›c›lar›n›n kararla--r›n› güçlefltirir.

Küreselleflmenin muhasebe sistemineolan en önemli etkisi, Uluslararas›Muhasebe Standartlar› oluflturulmas›gere¤inin ortaya ç›kmas›d›r. Ortakmuhasebe standartlar›n›n kullan›m›,mali tablo haz›rlay›c›lar› ve kullan›c›--lar› için ortak bir muhasebe dilinioluflturmufl ve gerek haz›rlayanlar ge--rekse bu mali tablolar› karar vermesürecinde kullananlar için büyük ko--layl›k sa¤lam›flt›r. Farkl› standartlarkullanarak birden fazla mali tablo ha--z›rlama gere¤ini ortadan kald›rarakmaliyetlerini de düflürmüfltür. Bütünbu geliflmeler çerçevesinde Uluslara--ras› Muhasebe Standartlar› Komitesikurulmufltur.

Uluslararas› Muhasebe Standartlar›Komitesi (IASC) iflletmelerin finansalraporlama sürecinde kulland›klar›muhasebe prensiplerinin dünya çap›n--da uyumunu sa¤lamak amac›yla1973’de oluflturulmufl ba¤›ms›z kuru--lufltur. IASC 1983’ten bu yana Ulus--lararas› Muhasebeciler Federasyonu

(IFAC) üyesi olan tüm profesyonelmuhasebe kurulufllar›n› bünyesine da--hil etmifltir. Komitenin kuruluflundakitemel amaçlar aras›nda finansal tablo--lar›n oluflturulmas›nda genel kabulgörmüfl muhasebe standartlar›n›n kul--lan›m›n› ve bu standartlara dünya ça--p›nda uyulmas›n› sa¤lamak, finansaltablolar›n sunumuyla ilgili muhasebestandartlar›, prosedürler ve düzenle--melerin gelifltirilmesi ve uyumunusa¤lay›c› çal›flmalar yapmak bulun--maktad›r.

Bu amaçla ülkemizde Muhasebe vemali raporlama sisteminin standarthale gelmesi için muhasebe standart--lar›n›n oluflturulmas› çal›flmalar›TÜRMOB taraf›ndan üstlenilmifl vebu amaçla, TÜRMOB bat› ülkelerin--deki kurulufllara benzeyen ve Ulusla--raras› Muhasebe Standartlar› Kuruluile uyumlu olmak üzere Türkiye’demuhasebeden yararlanan tüm çevrele--rin temsil edilece¤i, özerk çal›flan“Türkiye Muhasebe ve Denetim Stan--dartlar› Kurulu”nu (TMUDESK)09.02.l994 tarihinde kurmufltur.

TMUDESK çal›flmalar›nda UlusalMuhasebe Standartlar›n› yay›nlamayabafllam›fl yay›mlanan bu Ulusal Mu--hasebe Standartlar›n›n saptanmas›ndaiki ilke benimsemifltir.

Bunlardan

birincisi; saptanan muhasebe stan--


dartlar›n›n Uluslararas› MuhasebeStandartlar› ile uyumlu olmas›,

ikincisi ise; Türk ekonomisinin ve ifl--letmelerin yap›s›n›n ve gereksinimle--rinin göz önünde bulundurulmas›d›r.

01 Ocak 2002 tarihi itibariyle TMU--DESK taraf›ndan haz›rlanan 19 adetMuhasebe Standard› yürürlü¤e gir--mifltir.

Daha sonra bu çal›flmalar 2499 say›l›Sermaye Piyasas› Kanununa18.12.1999 tarih ve 4487 say›l› Ka--nunla eklenen Ek-1'inci madde uya--r›nca kurulan ve idari ve mali özerkli--¤i bulunan Türkiye Muhasebe Stan--dartlar› Kurulu (TMSK)’na aktar›l--m›flt›r. TMSK Uluslararas› muhasebestandartlar›na uyumlu 38 adet standartyay›nlam›flt›r.

Di¤er taraftan uluslararas› denetimstandartlar›na iliflkin çal›flma yapmaküzere Türkiye Denetim Standartlar›Kurulu (TÜDESK) 20 fiubat 2003 ta--rihinde TÜRMOB bünyesinde olufltu--rulmufl olup 9 May›s 2003 tarihindefaaliyete geçmifltir.Kurulun amac›,3568 say›l› Kanuna tabi ruhsatl› mes--lek mensuplar›n›n üstlendikleri veyetkili olduklar› denetim faaliyetlerinidisiplinli bir flekilde yürütebilmeleriiçin "Ulusal Denetim Standartlar›"n›nsaptanmas›, belirlenmesi ve yay›nlan--mas› ile güncelli¤inin korunmas› ola--rak belirlenmifltir.

Teknolojik Geliflmeler :

21. yüzy›l›n di¤er önemli özelliklerin--den biri de teknolojik geliflmelerdir.Dünyada Internet’in kullan›m›n›n h›z--la yayg›nlaflt›¤›n› ve elektronik ticare--tin ticari ifllemlerin yürütülmesindeçok önemli araçlardan biri haline gel--di¤ini görüyoruz. O halde teknoloji--nin son derece h›zla de¤iflmekte oldu--¤u bir çevrede muhasebe mesle¤ininbu de¤iflimlerden etkilenmemesi sözkonusu de¤ildir. Muhasebecilik mes--le¤inde verilen hizmetin do¤as›n›nde¤iflmesinin yan› s›ra muhasebecile--rin müflteri ile iletiflim yöntemleri debilgi teknolojisinden etkilenmektedir.

Teknolojik geliflmelerin muhasebemesle¤ine olan etkilerini inceledi¤i--mizde, muhasebede veri iflleme ve ka--y›t ifllemlerinin yani mesleki faaliyet--lerin büyük ölçüde elektronik ortamageçti¤ini görmekteyiz. Bu durum, sü--reci basitlefltirirken, manuel yap›lanifllemlerin ortadan kalkmas›n› ve k›sazamanda kesin sonuçlar almam›z›sa¤lam›flt›r.

Internet günlük hayat›m›z›n bir parça--s› olarak ifllerimizi kolaylaflt›rmakta--d›r. Internet, bilgisayarlar›n birbirineba¤lanarak kaynaklar›n bilgisayar or--tam›nda sunulmas›d›r.

Mesleki faaliyetlerimizin büyük birbölümü art›k teknolojik ortamda, in--ternet üzerinden gerçeklefltirilmekte--dir. K›saca aç›klayacak olursak;



• Elektronik Beyannameler,

• Elektronik Bildirgeler,

• Bilgisayarl› Muhasebe Bilgi Sistem--lerindeki mevcut durum,

• Kurumsal Kaynak Planlama Sistem--leri,

• Elektronik Denetim Uygulamalar›,

• Elektronik Defter, Elektronik Belge

Bunlar›n yan›nda günümüzde, inter--net ortam›nda her türlü muhasebe e¤i--tim ve ö¤retim faaliyetlerinin gerçek--lefltirilmesi de yayg›nlaflmaktad›r.

Bugün odalar›m›z aday meslek men--suplar›n› ve meslek mensuplar›n› tek--nolojik alanda e¤itmekte ve di¤ermesleki e¤itimleri art›k interaktif or--tamda yap›labilmektedir.

E¤itim Çal›flmalar›:

Kamu yarar›na sürekli yüksek kalite--de hizmet sa¤layan muhasebe mesle--¤inin dünyadaki geliflmelere paralelolarak Türkiye’ de de gelifltirilmesimeslek örgütlerimizin temel hedefleriaras›ndad›r. Meslek örgütleri bugünaday meslek mensuplar›n›n mesle¤egirifl öncesinde ve staj dönemleri bo--yunca, meslek mensuplar›n›n ise mes--le¤i sürdürdükleri dönemlerdeki e¤i--timlerine ve sürekli mesleki geliflme--lerine iliflkin olarak uluslararas› gelifl--melere paralel düzenlemeler e¤itim--ler, paneller, kongreler, sempozyum--

lar yapmaktad›r. Önümüzdeki dö--nemde yeni Türk Ticaret Kanunu,Vergi Yasalar›,Sosyal Güvenlik Ka--nunu ve di¤er düzenlemelere yönelike¤itim çal›flmalar› h›zl› bir flekildesürdürülecektir.

Özellikle mesle¤in gelece¤i aç›s›ndanmeslek mensubunun yabanc› dil bil--mesinin önemi çok önem kazanm›fl buba¤lamda meslek örgütü olarak çal›fl--malar›m›z geçmifl de oldu¤u gibi ge--lecekte de devam edilecektir.

IV. MESLEK ÖRGÜTÜNÜN GÜNDEM‹

Mesle¤in üst örgütü TÜRMOB dün--yadaki mesleki geliflmelere paralelolarak kendisine ba¤l› 78 odan›n gö--rüfllerini de¤erlendirerek 16 dosyadanoluflan projelerini 40. Baflkanlar Ku--rulu toplant›s›nda gündeme getirmiflve meslekte yeni vizyon önerisini tar--t›flmaya açarak gündeme getirmifltir.Bu Projeler;

• Muhasebe Mesle¤inde Haks›z Rekabet

• Meslek Yasas›, Yönetmelikler veMesleki Kararlar

• Muhasebe Mesle¤i Kalite Standart--lar› Merkezinin Oluflturulmas›

• Muhasebe Mesle¤inde Etik

• Muhasebe Mesle¤inde Uzlaflma

• Uluslararas› Muhasebe Uzmanl›kRuhsat›



• Kamu kurumlar› ile ‹liflkilerde Ve--rimlilik Yaratma

• Muhasebe Standartlar› Uygulamalar›

• Mevzuat› ‹zleme ve Oluflturma

• Vergi ve Di¤er Mevzuatlarda GörüflOluflturma ve Yorumlar

• Muhasebe Mesle¤inde ‹fl Gelifltirmeve Mesle¤in Gelece¤i

• Avrupa Birli¤i Muktesebat›nda Mu--hasebe Mesle¤inin Uyumu

• Türkiye Muhasebe Mesle¤ini Gelifl--tirme Forumu

• KOB‹’ler, Muhasebe ve DenetimUygulamalar›

• Muhasebe Mesle¤inde ToplumsalÇal›flma Konular›

V. SONUÇ

Görüldü¤ü gibi dünyadaki ve ülke--mizdeki mesleki geliflmeler,vizyonugenifl, geliflmelere aç›k ve önderlikedebilecek bir meslek örgütünün var--l›¤›n› zorunlu k›lmaktad›r.

Bu da ancak ve en baflta, melek örgü--tünün yöneticilerinin, sözünü etti¤i--miz vizyona sahip olmalar›, melek ör--gütlerinin gücünü yan›na alarak onur--lu ve dimdik duruflu sayesinde sa¤la--nabilir ve sürdürülebilir olacakt›r.

Bu anlamda, TURMOB 19.ola¤anseçimli genel kuruluna giderken, yenigörev alacak yöneticilerimize olandeste¤imiz bu güne kadar oldu¤u gibibundan sonra da devam edecektir.



YAZI

LAR

REFE

REED

PA

PERS

HAKE

ML‹

HAKEML‹ YAZILARREFEREED PAPERS

�

24

VERG‹ HUKUKUNDAK‹ UZLAfiMAVERG‹ HUKUKUNDAK‹ UZLAfiMAÇERÇEVES‹NDE SOSYAL GÜVENL‹KÇERÇEVES‹NDE SOSYAL GÜVENL‹KHUKUKUNDAK‹ UZLAfiMANINHUKUKUNDAK‹ UZLAfiMANINTAHL‹L‹TAHL‹L‹

Ersin UMDU*

I-G‹R‹fi

Vergilendirmede verimlilik ilkesi gere¤i olarak, olmas› gerekenden az, fa-kat zaman›nda toplanan vergiyi, olmas› gereken miktarda ancak geciki-lerek toplanana ye¤lenmektedir. Bu sebeple Vergi idaresi ile vergi yü-

kümlüsünün (veya ceza muhatab›n›n) aralar›ndaki uyuflmazl›¤› karfl›l›kl› gö-rüflme, tart›flma ve pazarl›k yöntemleriyle çözmeleri esnas›na dayal› uzlaflma-ya zaman zaman gidilmektedir.

Uzlaflma, sözcük olarak, birden çok kiflinin aralar›nda mevcut ya da ileride ç›k-mas› olas› düflünce ve ç›kar ayr›l›¤›n›, karfl›l›kl› ödünler vererek, gidermeleriveya anlaflmalar›d›r. Bu tan›m›n, Kamu Hukukuna, kamu alacaklar› uyuflmaz-l›klar› ile ilgili olarak uygulanmas› durumunda, uzlaflma sözcü¤ünün kamu ala-cakl›s› olan kamu idaresi ile borçlusu olan yükümlünün veya ceza muhatab›n›naralar›nda do¤mufl ya da do¤acak uyuflmazl›¤›, karfl›l›kl› ödünlerle, gidermeküzere anlaflmalar› demek olaca¤› söylenebilir.

Sosyal Sigorta mevzuat›nda büyük çapl› köklü de¤ifliklikleri düzenleyen17/04/2008 tarih 5754 say›l› Kanunla de¤iflik 5510 say›l› Sosyal Sigortalar VeGenel Sa¤l›k Sigortas› Kanununda asgari iflçilik incelemesi konusunda da ye-ni bir düzenlemeye gidilerek, “uzlaflma müessesi” düzenlemifltir.

Sosyal güvenlik reform sonras› “sosyal güvenlik sisteminde uygulamaya konu-lacak olan uzlaflma müessesi vergi hukukundaki uzlaflma çerçevesinde tahlili”




�

* SGK Müfettifli



makalemizin konusunu oluflturmakta-d›r.

II- SOSYAL GÜVENL‹K REFORMSONRASI SOSYAL GÜVENL‹KS‹STEM‹NDE UZLAfiMA

‹flverenin, iflin emsaline, niteli¤ine,kapsam ve kapasitesine göre iflin yü-rütümü aç›s›ndan gerekli olan sigorta-l› say›s›n›n, çal›flma süresinin veyaprime esas kazanç tutar›n›n alt›ndabildirimde bulundu¤unun tespiti ha-linde, iflin yürütümü aç›s›ndan gerekliolan asgarî iflçilik tutar›; yap›lan iflinniteli¤i, kullan›lan teknoloji, iflyerininbüyüklü¤ü, benzer iflletmelerde çal›fl-t›r›lan sigortal› say›s›, ilgili meslekveya kamu kurulufllar›n›n görüflü gibiunsurlar dikkate al›narak tespit edilir.Söz konusu tespit Kurumun denetimve kontrolle görevlendirilmifl memur-lar› taraf›ndan yap›l›r ve buna genelbir ifade ile asgari iflçilik incelemesidenir.

Asgari iflçilik incelemeleri sonucundaKurum’a eksik bildirildi¤i tespit edi-len prim matrahlar›, kay›t d›fl› istih-dam edilen sigortal›lar ad›na fiili vekaydi tespit yap›lamad›¤› için ço¤uzaman söz konusu sigortal›lara maledilememektedir. Bu sebeple sigorta-l›lara kayden veya fiilen mal edileme-yen prim matrahlar› üzerinden hesap-lanan prim, gecikme zamm› ve gecik-me cezalar› nedeniyle, söz konusu si-gortal›lara Kurum’un sa¤l›k, ayl›k

ba¤lama gibi bir hizmette vereme-mektedir. ‹flte bu flekilde tespit edilenve sigortal›lara mal edilemeyen prim-ler sadece Kurum için gelir olarak de-¤erlendirilmektedir.

Asgari iflçilik incelemesi sonucu tes-pit edilen prim matrah› dolay›s›yla ta-hakkuk eden gecikme zamm› ve ge-cikme cezalar› ile idari para cezalar›-n›n iflverenler taraf›ndan ödenebilecekmakul seviyede olmas› arzu edilmek-tedir. 5510 say›l› Kanunla sosyal si-gortalar uygulamas›nda bir ilk olarakasgari iflçilik incelemesi sonucu orta-ya ç›kan ve sigortal›lara mal edilme-yen fark prim matrah› ve bu matrahüzerinden hesaplanan prim, gecikmezamm›, gecikme cezas› ve idari paracezalar›n›n tahsiline yönelik olarak ifl-veren ve Kurum’un itirazs›z anlaflma-s› temeline dayanan uzlaflma uygula-mas› getirilmifltir.

III- SOSYAL GÜVENL‹K HUKUKUNDAK‹ UYGULAMAYAEMSAL; VERG‹ HUKUKUNDAK‹UZLAfiMA MÜESSES‹

Ülkemizde kamu alaca¤›ndaki uzlafl-ma müessesi genel olarak vergi ala-caklar›nda uygulanmaktad›r. VergiHukukunda tarhiyat öncesi ve tarhiyatsonras› olmak üzere iki ayr› uzlaflmamüessesesi öngörülmüfltür. Buna göregenel olarak tarhiyat öncesi ve tarhi-yat sonras› uzlaflma flu flekildedir.

213 Say›l› Vergi Usul Kanunun Ek-1.




maddesinde tarhiyat sonras› uzlaflmamüessesesi; “Mükellef taraf›ndan, ik-malen, re'sen veya idarece tarh edilenvergilerle bunlara iliflkin vergi ziya-› cezalar›n›n (344 üncü maddeninüçüncü f›kras› uyar›nca vergi ziya-› cezas› kesilen tarhiyata iliflkin vergive ceza hariç) tahakkuk edecek mik-tarlar› konusunda vergi ziya›na sebe-biyet verilmesinin kanun hükümlerineyeterince nüfuz edememekten ya da369 uncu maddede yaz›l› yan›lmadankaynakland›¤›n›n veya bu Kanunun116, 117 ve 118 inci maddelerinde ya-z›l› vergi hatalar› ile bunun d›fl›ndaher türlü maddi hata bulundu¤ununveya yarg› kararlar› ile idarenin ihtilafkonusu olayda görüfl farkl›l›¤›n›n ol-du¤unun ileri sürülmesi durumunda,idare bu bölümde yer alan hükümlerçerçevesinde mükellefler ile uzlaflabi-lir.” fieklinde hüküm alt›na al›nm›flt›r.

Ayn› kanunun Ek-11. maddesinde tar-hiyat öncesi uzlaflma müessesi; “Ma-liye Bakanl›¤›, vergi incelemesine da-yan›larak tarh edilecek vergilerle ke-silecek cezalarda (344 üncü maddeninüçüncü f›kras› uyar›nca vergi ziya-› cezas› kesilecek tarhiyata iliflkin ver-gi ve ceza hariç) tarhiyat öncesi uzlafl-ma yap›lmas›na izin verebilir.

Tarhiyattan önce uzlaflmaya var›lmas›halinde tutanakla tespit edilen bu hu-sus hakk›nda dava aç›lamaz ve hiçbirmercie flikâyette bulunulamaz. (3505say›l› Kanunun 10'uncu maddesiyle

eklenen hüküm) Uzlafl›lan vergi mik-tar› üzerinden, bu Kanunun 112'ncimaddesine göre gecikme faizi hesap-lan›r.

Tarhiyat öncesi uzlaflman›n temin edi-lememifl veya uzlaflma müzakeresindeuzlaflmaya var›lamam›fl olmas› halin-de mükellefler veya ceza muhatab›olanlar verginin tarh›ndan ve cezan›nkesilmesinden sonra uzlaflma talepedemezler” fleklinde hüküm alt›naal›nm›flt›r.

5510 say›l› Kanun’un yürürlü¤e girdi-¤i 01/10/2008 tarihinde itibaren uygu-lamaya konulacak olan uzlaflma mü-essesi 5510 say›l› Kanunun 85. mad-desinin 9 ve 10. f›kralar›ndaki hüküm-ler genel olarak tahlil edildi¤inde; uz-laflma Kurumun denetim ve kontrollegörevli memurlar› taraf›ndan yap›lanasgari iflçilik incelemesi sonucu he-saplanan fark iflçilik için uzlaflma ilgi-li raporun Kurumun ilgili biriminegönderilmesinden öncesinde yap›la-cakt›r.

Vergi Hukukundaki uygulamalar in-celendi¤inde görüldü¤ü üzere SosyalGüvenlik Hukukunda uygulanacakolan uzlaflma Vergi Hukukunda uygu-lanan tarhiyat öncesi uzlaflmaya ben-zemektedir.





IV- VERG‹ HUKUKUNDAK‹ UZLAfiMA ÇERÇEVES‹NDESOSYAL GÜVENL‹K HUKUKUNDAK‹ UZLAfiMANINTAHL‹L‹

5510 say›l› Kanunun 85. maddesinin9 ve 10. f›kralar›nda uzlaflma konusudüzenlenmifltir. Buna göre;

1- Uzlaflma Konusu Alacaklar: Ku-rumun denetim ve kontrolle görevlimemurlar› taraf›ndan devaml› mahi-yetteki iflyerlerinde yap›lan asgari ifl-çilik incelemesi sonucunda;

a- fark iflçilik tespiti yap›lm›fl olmas›

b- söz konusu fark iflçili¤in, herhangibir sigortal› ile ilgilendirilememifl ol-mas› gerekmektedir.

2- Uzlaflma Konusu Alaca¤›n Niteli¤i:Uzlaflma konusu alacak olarak de¤er-lendirilen fark sigorta primine esaskazanç matrah› üzerinden gecikmecezas› ve gecikme zamm› ile birliktehesaplanacak sigorta primi ve bunaba¤l› olarak uygulanacak idari paracezalar› uzlaflmaya dahil edilecektir.

3- Uzlaflma Zaman›: Uzlaflma Kuru-mun denetim ve kontrolle görevli me-murlar› taraf›ndan yap›lan asgari iflçi-lik incelemesi sonucu hesaplanan farkiflçilik için uzlaflma ilgili raporun Ku-rumun ilgili birimine gönderilmesin-den öncesinde yap›l›r. Bu husus VergiHukukundaki tarhiyat öncesi uzlafl-maya benzemektedir. Buna göre; Ver-

gi Hukukundaki hükümleri k›yasedersek; tarhiyat öncesi uzlaflma tale-bi, mükelleflerce, incelemenin hersafhas›nda yap›labilmektedir. Tarhi-yat Öncesi Uzlaflma Yönetmeli¤i’nin13 üncü maddesi hükümlerine göre,uzlaflma talebinin iflleme konulabil-mesi için, inceleme eleman›n›n, mü-kellefin uzlaflma talebi ile birlikte mü-kellef hakk›nda düzenleyece¤i incele-me raporunu veya ön raporu yetkiliuzlaflma komisyonuna intikal ettirme-si gerekir.

4- Uzlaflma ‹çin Müracaata Edile-cek Yer: Maddede iflverenin uzlaflmatalebini iletece¤i makam veya kiflihakk›nda bir aç›kl›k bulunmamakta-d›r. Ancak, raporun ilgili kurum üni-tesine gönderilmesinden önceye kadaruzlaflma talebinde bulunulabilece¤in-den hareketle; iflverenler veya kanunitemsilcilerinin incelemeyi yapan de-netim eleman›na veya Rehberlik veTeftifl Baflkanl›¤›n›n ilgili birimine(Grup Baflkanl›¤›, Kurul Baflkanl›¤›vb.) müracaat edebilecekleri sonucuortaya ç›kmaktad›r. Dolay›s›yla, iflve-renlerin uzlaflma taleplerini bizzat in-celemeyi yapan müfettifle ya da Reh-berlik ve Teftifl Baflkanl›¤›na (GrupBaflkanl›¤›, Komisyon, Kurul Baflkan-l›¤›) yaz›l› olarak veya tutana¤a ba¤-lamak suretiyle yapmalar› gerekmek-tedir.

5- Uzlaflma Muhataplar›: Maddeninson f›kras›nda; “uzlaflma komisyonla-



r›n›n oluflumu, çal›flma usul ve esasla-r› ile bu maddenin uygulanmas›nailiflkin di¤er usûl ve esaslar, Kurumtaraf›ndan ç›kar›lacak yönetmeliklerledüzenlenece¤i belirtildi¤inden uzlafl-man›n Kurum taraf›nda kimlerin ola-ca¤›n› flu an için belli de¤ildir. Ancakyine Vergi Hukukundaki hükümlerik›yas edersek; Tarhiyat Öncesi Uzlafl-ma Yönetmeli¤i’nin 5. maddesindekidüzenleme gere¤i; komisyon Merkezinceleme elemanlar›nca (SGK Müfet-tiflleri), devaml› çal›flma yerlerindeyap›lan incelemeler için kurulacak uz-laflma komisyonu; ilgili Kurul Bafl-kanl›klar›nca belirlenecek biri baflkanolmak üzere üç merkezi inceleme ele-man›ndan oluflturulmas› gerekir.

Karfl› tarafta iflveren veya iflveren ve-kili yer alacakt›r.

6- Uzlaflmaya Var›lmas› Hali: Budurum tutanakla tespit edilir. Uzlafl›-lan tutarlar kesin olup, uzlaflma konu-su yap›lan tutarlar hakk›nda iflverencedava aç›lamaz ve hiçbir mercie flika-yet ve itirazda bulunulamaz.

7- Uzlaflma Sonras› Ödeme: Uzlafl›-lan prim ve idari para cezalar›, uzlafl-ma tutana¤›n›n düzenlendi¤i tarihtenitibaren bir ay içinde ödenir. ‹flveren,uzlafl›lan idari para cezas› tutar› içinayr›ca peflin ödeme indiriminden ya-rarland›r›lmaz.

8- Uzlaflman›n Bozulmas›: Uzlafl›lantutarlar›n, bir ayl›k sürede tam olarak

ödenmemesi halinde uzlaflma bozulurve uzlafl›lan tutarlar kazan›lm›fl hakteflkil etmez. Uzlaflman›n temin edile-memifl veya uzlaflma müzakeresindeuzlaflmaya var›lamam›fl olmas› veyauzlaflman›n bozulmas› hallerinde ifl-veren, bu konuya iliflkin daha sonrauzlaflma talep edemez.

9- Fark Primlerin Uzlaflma Sonras›Sigortal›lara Mal Edilmesi: Uzlafl-ma neticesinde indirim yap›lmas› ne-deniyle tahsil edilmemifl olan sigortaprimlerinin daha sonra Kurum veyamahkeme karar›yla sigortal›lara maledilmesi halinde, daha önce eksik tah-sil olunan sigorta primleri, sigortal›-n›n çal›flt›¤› süre ve sigorta primineesas kazanc› dikkate al›narak gecikmecezas› ve gecikme zamm› ile birliktetahsil olunur.

V- SONUÇ

Y›llard›r vergi alacaklar› için uygula-nan uzlaflma 5510 say›l› Kanunu yü-rürlü¤e girmesi neticesinde sosyal gü-venlik sistemindeki alacaklar içindeuygulanacakt›r. ‹lk bak›flta uzlaflmamüessesi bugün Devletin egemenlikgücünün gere¤i olarak al›nan SosyalGüvenlik alaca¤›n› pazarl›k konusuyaparak devletin egemenlik gücünüzay›flatt›, mükellefler aras›ndaki eflit-li¤i, prim borcunu zaman›nda ve do¤-ru olarak ödeyen iyi niyetli iflverenleraleyhine bozdu¤u fleklinde de¤erlen-dirilebilir. Bu flekilde de¤erlendirildi-




¤inde, uzlaflma müessesi, ilk baflta sa-dece iflverenlerin lehine bir düzenle-me gibi görülmekle birlikte, Ku-rum’un asgari iflçilik incelemesi sonu-cu hesaplanacak sigorta primi, gecik-me cezas›, gecikme zamm› ve idaripara cezas› niteli¤indeki alacaklar›n›sürüncemede kalmadan tahsili yönün-de at›lm›fl önemli bir ad›md›r. Bununyan› s›ra, asgari iflçilik incelemeleriy-le ilgili olarak iflverenlerle Kurumaras›nda ortaya ç›kan uyuflmazl›klar›nyarg›ya intikalinin getirece¤i, emek,zaman, yarg› giderleri gibi maliyetle-rin de önüne geçilmifl olunacakt›r.

‹flte bu flekilde; ihtilafl› alacaklar›n biran önce Kurum hesaplar›na intikalini

sa¤lamak ve yarg› mercilerinin ifl yü-künü hafifletmesi aç›s›nda oldukçaönemlidir. Çok ciddi bir flekilde pratikyarar sa¤layaca¤› kanaatindeyim. Buamaçlar›n gerçekleflmesi, idareninsundu¤u imkanlar› tamamen iflveren-lerin kabul etmesine ba¤l›d›r. Di¤erbir ifadeyle, kanun gönüllü kat›l›mc›iflverenleri kapsamaktad›r.

KAYNAKÇA

T.C. Yasalar. 213 Say›l› Vergi Usul Ka-nunu. Ankara : Resmi Gazete

T.C. Yasalar. 5510 say›l› Sosyal Sigorta-lar Ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu.Ankara : Resmi Gazete


ÜST ÜSTE YAPILAN BEL‹RL‹ SÜREL‹ÜST ÜSTE YAPILAN BEL‹RL‹ SÜREL‹‹fi SÖZLEfiMES‹ SONRASI SÖZLEfiMES‹‹fi SÖZLEfiMES‹ SONRASI SÖZLEfiMES‹FESH ED‹LEN ‹fiÇ‹ ‹fi GÜVENCES‹NDENFESH ED‹LEN ‹fiÇ‹ ‹fi GÜVENCES‹NDENYARARLANAB‹L‹R M‹?YARARLANAB‹L‹R M‹?

Cengiz BÜYÜKB‹RER *

I.G‹R‹fi:

Günlük faaliyetlerine devam edecek ve var olan hayat›n› idame ettirecekolan insan tüm bunlar› gerçeklefltirmek için, ya iflveren s›fat›yla bir iflye-ri açarak belli faaliyette bulunacak ya da iflçi s›fat›yla bir iflverene ifl söz-

leflmesi ile ba¤l› olarak ücret karfl›l›¤›nda çal›flacakt›r.

‹flçi ile iflverenin ba¤›n› kuran ifl sözleflmeleri, iki taraf›n hak ve yükümlülük-lerini ortaya koymas› aç›s›ndan 4857 say›l› ‹fl Kanununun 8. Maddesinde be-lirtilen flartlar› tafl›d›¤› sürece s›hhatli olacak, var olan iliflkinin daha sa¤lam te-mellere oturmas› sa¤lanacakt›r.

Bu makalede, ifl sözleflmesi türlerinden belirli süreli ifl sözleflmesi ile belirsizsüreli ifl sözleflmesinin ne anlama geldi¤inin yan›nda bir sözleflmenin hangi du-rum ve flartlarda belirli veya belirsiz süreli kapsam›nda de¤erlendirilece¤i be-lirtildikten sonra birden fazla y›l süre ile yenilenen belirsiz süreli ifl sözleflme-lerinin feshi durumunda iflçinin Kanunda belirlenen ‹fl Güvencesi olgusundanyararlan›l›p yararlanamayaca¤› konular›nda Yarg›tay’›n konu ile ilgili verdi¤ikarara da de¤inilerek aç›klanmas› yoluna gidilmifltir..

II. GENEL ANLAMDA ‹fi SÖZLEfiMES‹ VE UNSURLARI

506 say›l› Sosyal Sigortalar Kanununda sigortal›, bir hizmet akdine dayanarakbir veya birkaç iflveren taraf›ndan çal›flt›r›lan olarak tan›mlanm›fl, 4857 say›l›




�

* Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettifli



‹fl Kanununda ise iflçi, bir ifl sözleflme-sine dayanarak çal›flan gerçek kifliolarak tan›mlanm›flt›r. Her iki tan›m-da da görülece¤i üzere sigortal› da ifl-çi de olabilmek için gerekli ve önemliflart olan fiili çal›flma olgusu, iflvereneba¤›ml› olarak yani iflverenin emir vetalimat› alt›nda hareket etmekle ger-çeklefltirilmektedir. ‹flçi iflveren ara-s›ndaki ba¤›ml›l›k emir talimat iliflki-si, 506 say›l› Yasada hizmet akdi ile4857 say›l› Yasa da ise ifl sözleflmesiile ifade edilmektedir.

4857 say›l› ‹fl Kanunun 8. Maddesiuyar›nca ifl sözleflmesi, sözleflmeniniki taraf›n› oluflturan ve iflçi olarak ni-telendirilen taraf›n ba¤›ml› olarak iflgörmeyi, iflveren olarak nitelendirilendi¤er taraf›n da bu ifl görme karfl›s›n-da ücret ödemeyi üstlenmesinden olu-flan her taraflar›n her ikisine de hak veyükümlülükler öngören bir sözleflmedir.

‹fl Kanunu çerçevesinde düzenlenenbir ifl sözleflmesinin Kanunda aç›kçabelirtilmeyen durumlarda özel bir fle-kil flart› öngörülmemifltir. Ancak en azbir y›l ve daha fazla süreleri ilgilendi-ren ifl sözleflmelerinin, sözleflmedebelirlenen hükümlerin uygulanabil-mesi ve sözleflmenin hüküm ifadeedebilmesi için yaz›l› flekilde yap›l-mas› zorunlulu¤u getirilmifltir.

Çal›flma hayat›ndaki ifl iliflkisini orta-ya koyan ifl sözleflmesinin yaz›l› ola-rak yap›lmamas› durumunda, mevcutiliflkinin s›n›rlar›n›, koflullar›n›, ücret

miktar›n› ve zaman›n›, iliflkinin süre-sini, sözleflmenin sona erme koflullar›-n› içeren bir belgenin iflveren taraf›n-dan iflçiye verilmesi gerekmektedir.Söz konusu yaz›l› belge, ifl sözleflme-sinde bulunmas› gereken tüm unsurla-r› içermese de iflçi iflveren aras›ndakiifl görme ve ücret ödeme iliflkisininsa¤l›kl› bir flekilde devam›n› sa¤lama-s› aç›s›ndan önemlidir. Kanun burada,her ne kadar yaz›l› bir ifl sözleflmesiflart› getirmemiflse de, flartlar› belir-lenmeyen bir iliflkinin varl›¤›n› da en-gellemifltir.

III. BEL‹RL‹, BEL‹RS‹Z SÜREL‹‹fi SÖZLEfiMES‹

‹fl sözleflmesini oluflturan taraflar›n, iflsözleflmelerini sözleflme konusu iflinözelli¤ine ve giderilmesi amaçlananihtiyaçlar göz önüne al›narak uyguntürde düzenleyebilecekleri ‹fl Kanu-nun 9. maddesinde belirtilmifltir.

‹fl sözleflmelerinden, taraflar aras› in-flaa edilecek iliflkinin süresinin belir-lenip belirlenmemesi göz önüne al›n-d›¤›nda belirli süreli ve belirsiz süreliifl sözleflmelerinin varl›¤› ortaya ç›k-maktad›r. 4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun11. Maddesinde belirli süreli ve belir-siz süreli ifl sözleflmesinin tan›m› veunsurlar› belirtilmifl olup, taraflar ara-s› ifl iliflkisinin bir süreye ba¤l› olarakyap›lmad›¤›, belirtilmedi¤i sözleflmebelirsiz süreli ifl sözleflmesi, belirli sü-reli ifllerde veya belli bir iflin tamam-lanmas› veya belirli bir olgunun orta-




ya ç›kmas› gibi objektif koflullaraba¤l› olarak iflveren ile iflçi aras›ndayaz›l› flekilde yap›ld›¤› belirlendi¤isözleflme ise belirli süreli ifl sözleflme-si niteli¤i tafl›maktad›r.

4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun 11/2. Mad-desi uyar›nca, belirli süreli ifl sözlefl-mesi, sözleflmenin tekrar›n› etkileye-cek esasl› bir neden mevcut olmad›¤›sürece birden fazla üst üste (zincirle-me) yap›lamaz. Bu flekilde belirli sü-reli olarak düzenlenen bir ifl sözlefl-mesinin sözleflmenin tekrar›n› gerek-tirmeyecek esasl› nitelikte de¤erlendi-rilmeyen bir sebep olmadan yenilen-mesi durumunda söz konusu ifl sözlefl-mesi bafllang›çtan itibaren belirsiz sü-reli ifl sözleflmesi niteli¤i kazan›r. An-cak belirsiz süreli olan ve esasl› nede-ne dayal› olarak yenilenen zincirlemeifl sözleflmeleri, belirli süreli olmaözelli¤ini muhafaza ederler. Yani bafl-tan itibaren belirli süreli ifl sözleflmesiolarak ifllem görürler.

Belirli süreli ifl sözleflmesi, sözleflme-de belirlenen süre sonunda sona erdi-¤i halde belirsiz süreli ifle sözleflmesi-nin varl›¤› durumunda iflçi ile iflverenaras›ndaki ifl yapma ve karfl›l›¤›ndaücret ödeme iliflkisinin sona ermesikonusunda herhangi bir sürenin belir-tilmedi¤i gibi hal ve flartlar el verdi¤idurumda sözleflme varl›¤›n› devam et-tirmektedir.

Yarg›tay›n belirsiz süreli ifle sözlefl-mesinin belirli süreli ifl sözleflmesine

dönüflmesi ile ilgili olarak 11.04.2003Tarih, 2002/20581 Esas ve 2003/6120Karar numaral› karar›nda da özetle,“Belirli süreli ifl sözleflmesinin belir-siz süreli ifl sözleflmesine dönüflmesiiçin, birden çok kez yenilenmifl olma-s› gerekir. Ancak, genel müdürün iflsözleflmesi; gerek kendisinin konumuve gerekse iflin niteli¤i karfl›s›nda, kaçkez yenilenmifl olursa olsun, belirsizsüreli ifl sözleflmesine dönüflmez veihbar tazminat›n›n ödenmesi gerek-mez.” fleklinde belirtilmifltir. Yasal iflgüvencesinden kaçmak veya bunailiflkin yasa hükümlerini dolanmakendiflesiyle belirli süreli ifl sözleflme-sine yönelecek iflverenler bak›m›n-dan, an›lan karar›n önemli baz› ipuç-lar›n› tafl›d›¤› söylenebilir. Buna görede, "konumu" veya "iflin mahiyeti"gere¤i belirli süreli ifl sözleflmesi ya-p›lmas› gerekmeyecek kiflilerle, belir-li süreli ifl sözleflmesi yap›lamayacak-t›r. Yap›ld›¤› takdirde de, bunlar› hu-kuken, belirli süreli ifl sözleflmesi nite-li¤inde de¤erlendirmek mümkün bu-lunmayacakt›r (Centel, 2003).

IV. ‹fiVEREN TARAFINDAN ‹fiSÖZLEfiMES‹N‹N GEÇERL‹ VEHAKLI NEDENLE FESHED‹LMES‹

Belirsiz süreli ifl sözleflmesinin iflve-ren taraf›ndan fesh edilirken 4857 sa-y›l› ‹fl Kanunun 18. maddesinde belir-tilen geçerli bir nedene dayand›r›lma-s› gerekmektedir. Bu madde uyar›nca,otuz veya daha fazla say›da iflçinin ça-





l›flt›r›ld›¤› iflyerlerinde ayn› iflvereninbir veya de¤iflik iflyerlerinde geçensürelerin bütünü dikkate al›narak he-saplanan en az alt› ayl›k k›demi olaniflçinin belirsiz süreli ifl sözleflmesininfeshinin iflverence, iflçinin yeterlili-¤inden veya davran›fllar›ndan ya daiflletmenin, iflyerinin veya iflin gerek-lerinden kaynaklanan geçerli bir sebe-be dayand›rmas› zorundad›r.

‹fl sözleflmesinin feshi için geçerli birsebep oluflturmayacak hususlar;

1- Sendika üyeli¤i veya çal›flma saat-leri d›fl›nda veya iflverenin r›zas› ileçal›flma saatleri içinde sendikal faali-yetlere kat›lmak.

2- ‹flyeri sendika temsilcili¤i yapmak.

3- Mevzuattan veya sözleflmeden do-¤an haklar›n› takip için iflveren aley-hine idari veya adli makamlara bafl-vurmak veya bu hususta bafllat›lm›flsürece kat›lmak.

4- Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aileyükümlülükleri, hamilelik, do¤um,din, siyasi görüfl ve benzeri nedenler.

5- 74 üncü maddede öngörülen ve ka-d›n iflçilerin çal›flt›r›lmas›n›n yasak ol-du¤u sürelerde ifle gelmemek.

6- Hastal›k veya kaza nedeniyle 25 in-ci maddenin (I) numaral› bendinin (b)alt bendinde öngörülen bekleme süre-sinde ifle geçici devams›zl›k.

‹flveren, yukar›da belirtilen nedenler-

den birine dayand›rarak iflçinin belir-siz süreli ifl sözleflmesini fesh etmesidurumunda ortada haks›z fesih sözkonusu oldu¤undan sözleflmesi feshedilen iflçi ifl güvencesinden do¤anhaklar›n tümünden yararlanacakt›r.

‹flveren taraf›ndan belirli veya belirsizsüreli ifl sözleflmesinin, sürenin biti-minden önce veya bildirim önelinibeklemeksizin yani 4857 say›l› ‹fl Ka-nunu’nun 17. maddesine göre; iflve-ren, iflçinin ihbar önellerine ait ücreti-ni peflin vermek suretiyle hizmet akdi-ni feshedebilece¤i gibi, 4857 say›l› ‹flKanunu’nun 25. maddesinin (I), (III),(IV) numaral› bentlerine veya 854 sa-y›l› Deniz ‹fl Kanunu’nun 14. madde-sinin (III) numaral› bendine veya5953 say›l› Bas›n Mesle¤inde Çal›-flanlarla Çal›flt›ranlar Aras›ndaki Mü-nasebetlerin Tanzimi Hakk›nda Ka-nun’un 12. maddesinin birinci f›kras›-na göre fesh edilmesi hakl› fesih nite-li¤i tafl›r ve böylece iflveren 4857 sa-y›l› Kanunun 21. maddesinde belirti-len geçersiz fesihten kaynaklananyapt›r›mlardan da sorumlu tutulma-maktad›r.

Ayr›ca iflçinin de ifl sözleflmesini, sü-resi belli olsun veya olmas›n süreninbitiminden önce veya bildirim önelinibeklemeksizin 4857 say›l› ‹fl Kanu-nu’nun 24. maddesine veya 854 say›l›Deniz ‹fl Kanunu’nun 14. maddesinin(II) ve (III) numaral› bentlerine veya5953 say›l› Bas›n Mesle¤inde Çal›-



flanlarla Çal›flt›ranlar Aras›ndaki Mü-nasebetlerin Tanzimi Hakk›nda Ka-nun’un 7. maddesi ile 11. maddesininbirinci f›kras›nda belirtilen hususlarnedeniyle fesh etmesi durumunda dasöz konusu fesih hakl› nedenlerle fe-sih olarak de¤erlendirilmektedir.

V. Z‹NC‹RLEME OLARAK YAPILAN BEL‹RL‹ SÜREL‹ ‹fiSÖZLEfiMES‹ FESH ED‹LEN ‹fiÇ‹N‹N ‹fi GÜVENCES‹ KAPSAMINDAK‹ DURUMU

4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun 11/2. mad-desi uyar›nca, esasl› bir neden olmad›-¤› sürece birden fazla üst üste (zincir-leme) yap›lamayaca¤› belirtilen belir-li süreli ifl sözleflmesi flartlar›n varl›¤›halinde zincirleme olarak yap›ld›¤›n-da söz konusu sözleflme bafltan itiba-ren belirsiz süreli ifle sözleflmesi hali-ne gelmekte ve ifl güvencesi aç›s›ndanda belirsiz süreli ifle sözleflmesinin ta-bi oldu¤u hükümlere sahip olmakta-d›r.

Zincirleme olarak yap›lan belirsiz iflsözleflmesinin iflveren taraf›ndan 4857say›l› ‹fl Kanunu’nun 11/2. maddesin-de belirtilen, iflçinin yeterlili¤indenveya davran›fllar›ndan ya da iflletme-nin, iflyerinin veya iflin gereklerindenkaynaklanan geçerli bir sebebe dayan-d›rmadan fesh edilmesi durumunda,4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun 18. madde-sinde belirtilen ve iflveren için yapt›-r›m, iflçi için ise hak niteli¤i tafl›yan

sonuçlar›n mevcudiyeti söz konusu-dur.

4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun 18. madde-si uyar›nca, iflverence geçerli sebepgösterilmeksizin veya fesih için gös-terilen sebebin geçerli olmad›¤› mah-kemece veya özel hakem taraf›ndantespit edilerek feshin geçersizli¤inekarar verildi¤inde, iflveren iflçiyi biray içinde ifle bafllatmak zorundad›r.‹flçiyi baflvurusu üzerine iflveren biray içinde ifle bafllatmaz ise, iflçiye enaz dört ayl›k ve en çok sekiz ayl›k üc-reti tutar›nda tazminat ödemekle yü-kümlü olur. ‹flçiye ödenecek olan sözkonusu tazminat miktar›n› da, feshingeçersizli¤ine karar veren mahkemeveya özel hakem taraf›ndan davac›n›nk›demi, fesih nedeni gibi hususlar dik-kate al›narak belirlenir. Ayr›ca, söz-leflmesi fesh edilen iflçi taraf›ndanbaflvuru yap›lan mahkeme veya özelhakemin verdi¤i karar›n itiraz yollar›-n›n tükenmesi ve verilen karar›n ke-sinleflmesine kadar iflyerinde çal›flt›-r›lmad›¤› süre için iflçiye en çok dörtaya kadar do¤mufl bulunan ücret vedi¤er haklar› ödenir.

Mahkeme veya özel hakem taraf›ndanverilen karar›n ard›ndan sözleflmesifesh edilen iflçi ifle bafllat›l›rsa, fesihs›ras›nda iflvence iflçiye ödenen bildi-rim süresine ait ücret ile k›dem tazmi-nat› ad› alt›ndaki ödemeler iflçinin ifl-yerinde çal›flt›r›lmad›¤› süreye ait üc-ret ve di¤er ödemelerden mahsup edi-




lir. ‹fle bafllat›lmayan iflçiye iflçinin k›-demine göre bildirim süresi verilme-mifl veya bildirim süresi beklenmeksi-zin bildirim süresine ait ücret peflinolarak ödenmemiflse bu sürelere aitücret tutar› ayr›ca iflçiye ödenir.

Konu ile ilgili olarak Yarg›tay 9. Hu-kuk Dairesinin 02.05.2006 Tarih,2006/10642 Esas ve 2006/12286 Ka-rar numaral› karar›nda; “Yarg›tayca,2547 say›l› Yüksek Ö¤retim Kanu-nu’nun 4584 say›l› Yasa ile de¤iflikgeçici 47. maddesi hükmüne göre,yard›mc› doçentlik kadrosunda görevyapanlar için çal›flma sürelerindeki k›-s›tlama kald›r›ld›¤›, ayr›ca 4857 say›l›‹fl Kanunu’nun 11. Maddesinde belir-tilen belirli süreli ifl sözleflmesinin bir-den fazla üst üste (zincirleme) yap›la-bilmesi için esasl› bir nedenin bulun-mas› aksi halde ifl sözleflmesi bafllan-g›çtan itibaren belirsiz süreli kabuledilece¤i ve davac› iflçi ile birbiri ar-d›na ve birden fazla say›da ifl sözlefl-mesi yap›lmas›n› gerektiren esasl› birneden bulunmad›¤›, bu itibarla dava-c›n›n belirsiz süreli ifl sözleflmesi ileçal›flt›¤›n›n kabulü ve mahkemece ak-sine düflünceyle davan›n reddinin ha-tal› oldu¤u, davac›n›n ifl sözleflmesigeçerli bir nedene dayan›lmaks›z›nfeshedildi¤inden yap›lan feshin geçer-sizli¤ine ve davac›n›n ifle iadesine, da-vac›n›n yasal süre içinde baflvurusunara¤men ifle bafllat›lmamas› halindetazminat ve davac›n›n iflyerinde çal›fl-t›r›lmad›¤› süre için dört ayl›k ücretin

ödenmesine karar verildi¤i ” belirtil-mifltir.

Yarg›tay›n karar›nda da belirtildi¤iüzere, iflçiyle yap›lan belirli süreli iflsözleflmesinin 4857 say›l› ‹fl Kanunu-nun 11/2. maddesi uyar›nca esasl› ne-dene dayand›r›lmadan birden fazla üstüste (zincirleme) yap›lmas› üzerinebafltan itibaren belirsiz süreli ifl söz-leflmesine dönüflen belirli süreli iflsözleflmesinin geçerli bir nedene da-yan›lmaks›z›n feshedilmesi durumun-da Yasa iflçiyi ifl güvencesi d›fl›ndatutmam›fl ve haks›z olarak sözleflmesifesh edilen ma¤dur konumda bulunaniflçiyi 4857 say›l› ‹fl Kanununun 21.maddesi uyar›nca ifl güvencesi kapsa-m›nda, yap›lan feshin geçersizli¤i veiflçinin ifle iadesi, iflçinin yasal süreiçinde iflverene baflvurmas›na ra¤menifle bafllat›lmamas› halinde tazminatve iflçinin iflyerinde çal›flt›r›lmad›¤›süre için en çok dört aya kadar do¤-mufl bulunan ücret ve di¤er haklar›nödenmesi fleklinde de¤erlendirilmifl-tir.

VI-SONUÇ

‹flçi ile iflveren aras›ndaki iliflkiyi dü-zenleyen ve belirli süreli olarak dü-zenlenen ifl sözleflmesinin zincirlemeolarak yenilenmesi halinde bafltan iti-baren belirli süreli ifl sözleflmesi hali-ne gelmesi hükmünün 4857 say›l› ‹flKanununun 11. Maddesinde düzen-lenmesi, iflverenlerin, belirsiz süreliolmas› gerekirken belirli süreli ifl söz-




leflmesi düzenleyerek belirsiz süreli iflsözleflmesinden do¤an ifl güvencesikapsam›nda yer alan yükümlülükle-rinden özellikle de iflçilerin en önemliparasal haklar›ndan olan k›dem tazmi-nat›ndan kaç›nmalar›n›n önlemesiamaçlanm›flt›r. Bu flekilde bafltan iti-baren belirsiz süreli ifl sözleflmesi ha-line gelen sözleflmenin iflveren tara-f›ndan geçerli nedene dayan›lmaks›-z›n fesh edilmesi durumunda iflçi4857 say›l› ‹fl Kanununun 21. Madde-sinde belirtilen haklardan yararlan-makta, böylece yasa iflverenler karfl›-

s›nda iflçiyi güvence alt›na almakta-d›r. Yag›tay›n içtihatlar› ve bu konudaverilen kararlar› da yasal düzenlemeyidestekler do¤rultudad›r.

KAYNAKÇA

Centel, Tankut(2003). Belirli ‹fl Sözlefl-

mesinin Yenilenmesi(Karar ‹ncelemesi).

Tekstil ‹flveren Dergisi. 284 (2003).

(çevrimiçieriflim) www.tekstiliflveren.org.tr,

eriflim tarihi 13.05.2008.

T.C. Yasalar (10.06.2003) 4857 say›l› iflkanunu. Ankara : Resmi Gazete 25134 say›l›


220

BA⁄-KUR’LULARA 4 EK‹M 2000BA⁄-KUR’LULARA 4 EK‹M 2000BARAJINDAN SONRA 1 EK‹M 2008BARAJINDAN SONRA 1 EK‹M 2008BARAJI GEL‹YORBARAJI GEL‹YOR

fievket TEZEL*

1. Girifl:

Üç farkl› ve büyük sosyal güvenlik kurumunun tek çat› alt›nda birleflme-sinden sonra mevzuatlar› da 5510 say›l› Kanunla birleflmifl oluyor. Ana-yasa Mahkemesince iptal edilmedi¤i takdirde 5510 say›l› Sosyal Sigor-

talar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu bu sat›rlar› okudu¤unuzda yürürlü¤egirmifl olacak. Hakk›nda hiçbir e¤itim verilmedi¤i gibi birbirinden farkl› yön-temler uygulayan bu üç kurumun uygulamalar›na vak›f olabilmek çal›flanlariçin büyük önem tafl›sa da bu konuda sa¤l›kl› enformasyon deste¤i almak bü-yük ölçüde bu gibi periyodiklere kal›yor.

SSGSS Kanununun yürürlü¤e girmesi bu konudaki enformasyon deste¤ini katbe kat art›rm›fl durumda. Bu yaz›m›zda da de¤ifliklik yasalar›yla kalbura dö-nen Ba¤-Kur mevzuat›ndan Sosyal Güvenlik Kurumu çat›s› alt›ndaki ad›yla4/b sigortal›l›¤› hak ve yükümlülüklerine geçifle de zaman›nda vak›f olmak ba-¤›ms›z çal›flanlar için çok önemli hususlardan birine temas edece¤iz.

O da 4 Ekim 2000 tarihi öncesinde Ba¤-Kur’lu olmalar›n› gerektirecek faali-yette bulunmufl olmalar›na ra¤men Ba¤-Kur’a kaydolmayanlar›n 02.02.2004tarihine kadar da bu haklar›n› kullanmam›fl olmalar› durumunda art›k bir dahao süreleri borçlan›p sigortal›l›k süresi olarak kazanmalar›n›n önünün kapat›l-mas›na benzer biçimde yeni bir engelin daha 4 Ekim 2000 – 1 Ekim 2008 ta-rihleri aras›nda Ba¤-Kur’lu olmalar›n› gerektirecek faaliyette bulunmufl olma-lar›na ra¤men Ba¤-Kur’a kaydolmayanlar›n 01.04.2009 tarihine kadar da bu




�

* Sosyal Güvenlik Uzman›



haklar›n› kullanmam›fl olmalar› duru-munda art›k bir daha o süreleri borçla-n›p sigortal›l›k süresi olarak kazanma-lar›n›n önünün kapat›lacak olufludur.

2. 4 Ekim 2000 K›s›tlamas›ndanSonra 1 Ekim 2008 K›s›tlamas›

01.10.2008 tarihinden yürürlüktenkalkan 1479 Say›l› Kanun gere¤ince;

Kanunla ve Kanunlar›n verdi¤i yetki-ye dayan›larak kurulu sosyal güvenlikkurulufllar› kapsam› d›fl›nda kalan veherhangi bir iflverene ifl sözleflmesiyleba¤l› olmaks›z›n kendi ad›na ve hesa-b›na ba¤›ms›z çal›flanlardan;

• Esnaf ve sanatkârlar ile di¤er ba¤›m-s›z çal›flanlardan ticari kazanç veyaserbest meslek kazanc› dolay›s›ylagerçek veya basit usulde gelir vergisimükellefi olanlar ile gelir vergisindenmuaf olanlardan esnaf ve sanatkâr si-cili ile birlikte kanunla kurulu meslekkurulufllar›na usulüne uygun olarakkay›tl› olanlar.

• Kollektif flirketlerin ortaklar›,

• Adi komandit flirketlerin komanditeve komanditer ortaklar›,

• Limitet flirket ortaklar›,

• Sermayesi paylara bölünmüfl koman-dit flirketlerin komandite ortaklar›,

• Donatma ifltirakleri ortaklar›, (Denizaraçlar›na ortakl›¤› olan pay sahipleri)

• Anonim flirketlerin kurucu ortaklar›ve yönetim kurulu üyesi olan ortaklar›,

Ba¤-kur sigortal›s› say›lmakta olsalar da;

Ba¤-kur’a girifl için, girifl bildirgesi-nin ilgili kurulufllara onaylatt›r›larak‹l Müdürlü¤üne verilmesi ile gerçek-leflti¤inden zorunlu sigortal›lar›n, gi-rifl bildirgesinde istenen tüm bilgilerihatas›z doldurup kay›tl› oldu¤u vergidairesine, esnaf siciline ve meslekodas›na tasdik ettirerek; ‹l Müdürlü-¤ünün evrak kayd›na vermeleri gerek-mektedir.

‹flte 1479 say›l› Ba¤-Kur Kanununa(4956 say›l› Kanunu 02.08.2003)’nun47 nci maddesiyle getirilen geçici 18inci maddesiyle 04.10.2000 Tarihin-den önce Ba¤-kur’lu olmalar›n› ge-rektirecek vergi kayd›, meslek odas›kayd› veya esnaf odas› kay›tlar›ndanbirine veyahut hepsine birden sahipde olsalar o sürede Ba¤-kur’a kay›t ol-mayanlar 02.02.2004 tarihine kadarda Ba¤-Kur’a kay›t olarak geriye dö-nük borçlar›n› yap›land›rma haklar›n›kullanmam›fllarsa 02.02.2004 tarihin-den itibaren art›k bu haklar›n› süresinigeçirdikleri gerekçesiyle kullanama-maktad›rlar.

Konu bilahare yarg›ya intikal etmiflolsa da “Murisin 1.11.1997 gününde öl-dü¤ü ve 4.10.2000 tarihinden önceBa¤-Kur tescili olmad›¤›ndan, HukukGenel Kurulunun 2003/21-363 E.2003/420 K. Say›l› içtihatlar›nda ol-du¤u gibi Kurumca tescil edilmemiflkiflinin sonradan toplu ödeme ile geri-ye yönelik olarak Ba¤-Kur'lu say›lma-




s› ve buna dayal› sürelerin Ba¤-Kur'lulukolarak de¤erlendirilmesi olanaks›z ol-du¤una” iliflkin Yarg›tay (Yarg›tay 21.HD.2005/4418 E. 2005-/8724 K.) karar›n-dan ve Yine 04.10.2000 tarihinden önceBa¤-Kur'da hiç tescili bulunmayanlar›n20.04.1982-04.10.2000 tarihleri aras›n›vergi kay›tlar› mevcut olsa bile bu sü-reyi borçlanmalar›n›n mümkün olma-mas› 04.10.2000 tarihinden sonrakik›s›m için ancak borçlanma yapabile-ce¤ine hükmeden di¤er bir YüksekMahkeme içtihad›ndan (Yarg›tay 21.HD.2005/4899 E. 2005/5110 K.) da görülece-¤i üzere 1479 say›l› Kanuna göre sigor-tal›l›k niteli¤i tafl›d›¤› halde 04.10.2000tarihine kadar kay›t ve tescilini yapt›r-mam›fl olan Ba¤-Kur’lular›n sigortal›-l›k hak ve mükellefiyetleri 04.10.2000tarihinden itibaren bafllat›lmaktad›r.

5510 say›l› SSGSS Kanunuyla bu k›-s›tlamaya benzer yeni bir uygulamagetirilmektedir.

5510 say›l› Kanun kapsam›nda yeni-lenerek ç›kart›lan (Sosyal Sigorta ‹fl-lemleri Yönetmeli¤i 28.08.2008)’ningeçici 7 nci maddesinde getirilen hük-me göre ticari kazanç veya serbestmeslek kazanc› nedeniyle gerçek vebasit usulde gelir vergisi mükellefleriile anonim flirketlerin yönetim kuruluüyesi olan ortaklar›, sermayesi payla-ra bölünmüfl komandit flirketlerin ko-mandite ortaklar›, di¤er flirket ve do-natma ifltiraklerinin ise tüm ortakla-r›ndan, sigortal›l›k niteli¤i tafl›d›klar›

için 1479 say›l› Kanuna tabi sigortal›(Yeni Kanundaki ad›yla 4/b sigortal›-s›) olmas› gerekirken 1 Ekim 2008 ta-rihine kadar Ba¤-Kur’a kay›t ve tesci-lini yapt›rmam›fl olanlar›n sigortal›l›k-lar›, SSGSS Yasas›n›n yürürlük tarihiolan 1 Ekim 2008 tarihi itibar›yla bafl-lat›lacakt›r.

Ancak, 1 Ekim 2008 tarihi ile 4 Ekim2000 tarihi aras›nda vergi mükellefi-yet süreleri bulunmak kayd› ile sigor-tal›n›n 1 Nisan 2009 tarihine kadar ta-lepte bulunmas› hâlinde, vergi mükel-lefiyet sürelerinin tamam› için taleptarihindeki prime esas günlük kazançalt s›n›r› ile üst s›n›r› aras›nda kalmakflart› ile kendileri taraf›ndan beyan edi-lecek prime esas kazanc›n yüzde 32’siüzerinden borçlanma tutar› hesaplana-cak ve sigortal›ya tebli¤ edilecek.

Sigortal›n›n kendisine tebli¤ edilenborçlanma tutar›n›n tamam›n› tebli¤tarihinden itibaren alt› ay içinde öde-mesi hâlinde, bu süreler sigortal›l›ksüresi olarak de¤erlendirilecek. Sigor-tal›ya tebli¤ edilen borç tutar›n›n busüre içinde tam olarak ödenmemesihâlinde ise bu süreler, sigortal›l›k sü-resi olarak de¤erlendirilmeyecek veödenen tutar sigortal›lara veya hak sa-hiplerine yasal faizi ile birlikte geriverilecek. Yasal faiz, primin SGK’yayat›r›ld›¤› tarihi izleyen aybafl›ndan,iadenin yap›ld›¤› ay›n bafl›na kadargeçen süre için hesaplanacak.





1 Ekim 2008 tarihi ile 4 Ekim 2000 ta-rihi aras›nda vergi mükellefiyet süre-leri (Gelir vergisi mükellefiyetindenmuaf olanlar için esnaf sicil kayd› ve-ya meslek odas›) bulunmas›na karfl›nBa¤-Kur’a kay›tl› durumda olmayan-lar 1 Nisan 2009 tarihine kadar talep-te de bulunmam›fllarsa daha sonra busüreleri ödeyerek sigortal›l›k süresiolarak kazanamayacaklar.

Her ne kadar 1 Nisan 2009 tarihinekadar bildirim ve borçlanma mümkünise de 28 Temmuz 2008 tarihinde bafl-vuru süresi sona eren 5763 say›l› ‹s-tihdam Paketi Kanunu çerçevesindevazedilip 19 A¤ustos 2008 – 08.09.2008tarihleri aras›ndaki 20 günlük bir süreiçin uzat›lm›fl ve büyük bir ilgi gör-müfl olan Prim Aff› 1 Ekim 2008 tari-hi ile 4 Ekim 2000 tarihi aras›nda ver-gi mükellefiyet kayd› (Gelir vergisinetabi de¤ilse, esnaf sicili veya meslekodas› kayd›) bulunup da halen Ba¤-Kur’a kayd›n› yapt›rmayanlar için çokönemli bir imkân› ifade ediyordu.

Zira ba¤›ms›z çal›flmas›na ra¤menkendisini Ba¤-Kur’a bildirmeyen mü-kellef, salt kendisi bildirmemekle si-gortal› olmaktan ilânihaye kurtulmahakk›na sahip de¤ildir. Ba¤-Kur’unbir biçimde kendisini sigortal› olaraksaptamas› durumunda Prim Aff› kap-sam›nda ödeyece¤i borcun kat be katfazlas›n› ödemekle yüz yüze durumagelecektir. Yahut 1 Nisan 2009 tarihi-ne kadar tespit edilmese de ileride

sosyal güvence kapsam›nda emekliolma aray›fl›na girdi¤inde istese de 1Ekim 2008 tarihi öncesi mükellefiyetsürelerini sigortal›l›¤a dönüfltüreme-yecektir.

Uzat›lan Prim Aff›ndan da yararlan-mam›flsa yine de her fley bitmifl de¤il-dir. 1 Ekim 2008 tarihi ile 4 Ekim2000 tarihi aras›nda vergi mükellefi-yet kayd› (Gelir vergisine tabi de¤ilse,esnaf sicili veya meslek odas› kayd›)bulunup da halen ekonomik endifleler-le veya önem vermeyerek Ba¤-Kur’akayd›n› yapt›rmayanlar 1 Nisan 2009tarihine kadar Ba¤-Kur’a kaydolma-d›klar› takdirde bu süreleri geri kaza-n›m hakk› olmaks›z›n yitirmifl olacak-lar.

3. Sonuç:

Sosyal güvenli¤in ve en önemli unsu-ru olan emeklili¤in öneminin gençyafllarda yeterince kavranmad›¤› birgerçek olsa da ileri yafllarda bu konu-da s›k› bir aray›fla girildi¤i de apaç›kbir gerçek. Bu nedenle 5510 say›l›Kanun Anayasa Mahkemesince iptaledilmezse 1 Nisan 2009 tarihine kadarBa¤-Kur’a kaydolmam›fl olanlar vergikay›tlar› bulunsa bile bu süreleri tek-rar borçlanamayacaklar›ndan bu hü-kümden haberi olmayanlar›n d›fl›ndadurumu uyup da gerekli giriflimde bu-lunmalar›nda büyük fayda mülahazaetti¤imi belirtmeliyim. Prim Aff› ilebu süreleri kaydolarak ödemeyenler



de pastan›n sadece kremas›n› kaybet-mifl durumda olduklar›n› pastan›n da-ha önemli k›sm›n› yitirmediklerini, 1Nisan 2009 tarihine kadar kaydolmaz-larsa bu konuda as›l kayb› o zamanyaflayacaklar›n› bilmeliler.

KAYNAKÇA

Sosyal Sigorta ‹fllemleri Yönetmeli¤i(28.08.2008) Ankara: Resmi Gazete (26981say›l›).

T.C. Yasalar (02.08.2003). 4956 say›l› Ka-nun. Ankara: Resmi Gazete (25817 say›l›)

T.C. Yasalar (16.06.2006) 5510 say›l›Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Si-gortas› Kanunu. Ankara: Resmi Gazete(26200 say›l›)

Yarg›tay 21.HD. 2005/4418 E. 2005/8724 K.

Yarg›tay 21.HD. 2005/4899 E. 2005/5110 K.


226

KISM‹ SÜREL‹ ÇALIfiMA VE KIDEMKISM‹ SÜREL‹ ÇALIfiMA VE KIDEMTAZM‹NATI ÖDENMES‹TAZM‹NATI ÖDENMES‹

Cumhur Sinan ÖZDEM‹R*

‹fl Kanunu(4857 ifl kanunu) “iflçinin normal haftal›k çal›flma süresinin, tamsüreli ifl sözleflmesiyle çal›flan emsal iflçiye göre önemli ölçüde daha az be-lirlenmesi durumunda sözleflme k›smî süreli ifl sözleflmesidir” fleklinde bir

düzenleme öngörmüfl ancak aç›k bir tan›mlama getirmemifltir.

Uygulama yönetmeli¤inde(‹fl Kanuna ‹liflkin Çal›flma Süreleri Yönetmeli¤i,2004) ise “iflyerinde tam süreli ifl sözleflmesi ile yap›lan emsal çal›flman›n üçteikisi oran›na kadar yap›lan çal›flma” k›smi süreli çal›flmad›r fleklinde tan›mlan-m›flt›r.

Sözleflmenin k›smi süreli olup olmad›¤›n›n tespitinde en önemli ölçüt iflçininhaftal›k çal›flma süresinin tam süreli emsal iflçiye göre 2/3’ü veya daha az› olupolmad›¤›d›r.Emsal iflçi,iflyerinde ayn› veya benzeri iflte tam süreli çal›flt›r›laniflçidir.

‹flçinin çal›flaca¤› günlerin ve o günlerdeki çal›flma sürelerinin bilinmesi içink›smi süreli ifl sözleflmelerinin yaz›l› olarak yap›lmas› gerekir.

Yaz›l› olarak düzenlenecek k›smi süreli ifl sözleflmesinde kanaatimce afla¤›da-ki bilgelerin bulunmas› gerekir:

a. ‹flyerinin unvan›.

b. ‹flverenin ad›.

c. ‹flyerinin adresi.

d. ‹flçinin ad› ve ikamet adresi.

e. ‹flin niteli¤i ve yap›laca¤› yer veya yerler.




�

* Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› ‹fl Müfettifli



f. Sözleflme süresi ve ücreti.

g. Haftal›k çal›flma süresi.

h. Çal›fl›lacak günler ve çal›flan güniçinde çal›flma saatleri.

i. Özel hükümler.

K›dem Tazminat›:

4857 Say›l› ‹fl Kanunu'nun 120 ve ge-çici 6.maddesi gere¤i “K›dem tazmi-nat› için bir k›dem tazminat› fonu ku-rulur. K›dem tazminat› fonuna iliflkinKanunun yürürlü¤e girece¤i tarihekadar iflçilerin k›demleri için 1475 say›-l› ‹fl Kanunu’nun 14.maddesi hükümle-rine göre k›dem tazminat› haklar› sakl›-d›r” hükmünü içeren yasal düzenleme-de bir de¤ifliklik olmam›flt›r.

Yürürlükte bulunan mülga 1475 say›-l› ‹fl Kanunu’nun 14.maddesi; K›demtazminat›na hak kazanabilmenin ko-flullar›n› düzenlemifltir.

Yürürlükte olan yasa hükmüne göre;

Bu Kanuna tabi iflçilerin hizmet akit-lerinin:

a. ‹flveren taraf›ndan bu Kanunun17.maddesinin II numaral› bendinde(4857 say›l› ‹fl Kanunu 25/II. madde-si)gösterilen sebepler d›fl›nda,

b.‹flçi taraf›ndan bu Kanunun 16.mad-desi(4857 say›l› ‹fl Kanunu 24. mad-desi) uyar›nca,

c. Muvazzaf askerlik hizmeti dolay›-s›yla,

d. Ba¤l› bulunduklar› kanunla kurulukurum veya sand›klardan yafll›l›k,emeklilik veya malullük ayl›¤› yahuttoptan ödeme almak amac›yla;(‹flçininfaydalanabilmesi için ayl›k veya top-tan ödemeye hak kazanm›fl bulundu-¤unu ve kendisine ayl›k ba¤lanmas›veya toptan ödeme yap›lmas› için yafl-l›l›k sigortas› bak›m›ndan ba¤l› bulun-du¤u kuruma veya sand›¤a müracaatetmifl oldu¤unu belgelemesi flartt›r.‹fl-çinin ölümü halinde bu flart aranmaz).

e. (4447 Say›l› Kanun’un 45.maddesiile ilave edilen bent. Yürürlük: 08.09.1999)506 say›l› Kanunun 60.maddesindeöngörülen yafllar d›fl›nda kalan di¤erflartlar› veya ayn› Kanunun Geçici81.maddesine göre yafll›l›k ayl›¤› ba¤-lanmas› için öngörülen sigortal›l›k sü-resini ve prim ödeme gün say›s›n› ta-mamlayarak kendi istekleri ile ifltenayr›lmalar› nedeniyle feshedilmesi,

f. Kad›n›n evlendi¤i tarihten itibarenbir y›l içerisinde kendi arzusu ile sonaerdirmesi,

g. ‹flçinin ölümü sebebiyle son bulma-s› hallerinde,

‹flçinin ifle bafllad›¤› tarihten itibarenhizmet akdinin devam› süresince hergeçen tam y›l için iflverence iflçiye 30günlük ücreti tutar›nda k›dem tazmi-nat› ödenir.Bir y›ldan artan süreleriçin de ayn› oran üzerinden ödeme ya-p›l›r. ‹flçilerin k›demleri, hizmet akdi-nin devam etmifl veya fas›lalarla yeni-




den akdedilmifl olmas›na bak›lmaks›-z›n ayn› iflverenin bir veya de¤iflik ifl-yerlerinde çal›flt›klar› süreler göz önü-ne al›narak hesaplan›r. ‹flyerlerinindevir veya intikali yahut herhangi birsuretle bir iflverenden baflka bir iflve-rene geçmesi veya baflka bir yere nak-li halinde iflçinin k›demi, iflyeri veyaiflyerlerindeki hizmet akitleri süreleri-nin toplam› üzerinden hesaplan›r.

K›smi Süreli ‹fl Sözleflmesi ‹le Çal›flan‹flçiye Ödenecek K›dem Tazminat›:

Yarg›tay;

1. Ayda 15 gün çal›flan iflçiye her aytam çal›flm›fl gibi k›dem tazminat he-sab› yap›lmas› hatal›d›r(Yarg›tay9.HD-E:1991/10981-K:1991/16220-T:17.12.1991).

2. Davac› iflçi iflyerinde haftada beflgün ve günde 2 saat üzerinden01.07.1982-30.04.1996 dönemindeçal›flm›flt›r.Günlük k›smi çal›flmadak›dem tazminat›n›n hesap flekli uyufl-mazl›k konusudur.Davac›n›n iki saatçal›flma karfl›l›¤› ücretinin günlük nor-mal yedi buçuk saatlik çal›flma karfl›-l›¤› ücretten düflük olaca¤› tabidir.Buitibarla çal›fl›lan tüm süre y›l,ay,günolarak öncelikle belirlenip k›smi sürekarfl›l›¤› ücret dikkate al›nmak suretiile k›dem tazminat›n›n hesaplanmas›yöntemi 1475 say›l› ‹fl Kanu-nu’nun,14.maddesinde öngörülen bu-yurucu kurallara ayk›r›l›k olufltur-maz...( Yarg›tay 9.HD-E:1997/16566-K:1997/20066-T:02.12.1997)”

3. Part-time çal›flan bir iflçinin ihbarve k›dem tazminatlar› hesab›na esashizmet süresinin ve ücretinin belirlen-mesinde mahkemece hataya düflül-müfltür.Dairemizin yerleflmifl uygula-malar›na göre bu tür çal›flmalarda hiz-met akdinin bafllang›c› ile sona erme-si aras›ndaki çal›fl›lan ve çal›fl›lmayangünler ayr›m› yap›lmaks›z›n tüm süreolarak nazara al›nmal› ve al›nan sonayl›k ücret otuza bölünerek günlükücret bulunmal› ve bu ücret esas al›-narak tüm süreye göre ihbar ve k›demtazminat› hesaplanmal›d›r…(Yarg›tay9.HD-E:1997/16566-K:1997/20066-T:02.12.1997)”.

4. Davac› iflçinin daval›ya ait iflyerin-de günde 1,5 saat çal›flt›¤› konusundataraflar aras›nda uyuflmazl›k yoktur.Uyuflmazl›k bu k›smi süreli çal›flmaiçin k›dem tazminat›n›n hesaplanmaflekli ile ilgilidir. Yarg›tay’›n uygula-mas›na göre k›smi çal›flma halindenormal günlük 7,5 saat çal›flma duru-muna göre kural olarak daha düflükyevmiye ile çal›flma söz konusu olur.Bu yevmiye üzerine önce 1 y›ll›k son-rada 5 y›ll›k ve ayr›ca y›ldan eksik ça-l›flma süreleri için k›dem tazminat›hesaplan›r. Y›ll›k k›dem tazminat tu-tar› tavan s›n›r›n alt›nda ise o miktarüzerinden tüm süre için hesaplamayap›lmal›d›r. Böyle bir durumda k›s-mi çal›flma süresinin günlük tam süre-ye göre orant› yap›larak bu orant›n›ntavan miktar›na da uygulanmas› do¤-ru de¤ildir. (Yarg›tay 9.HD-E:2001/2036-K:2001/5526-T:04.04.2001)”.





5. Daval›, daval› iflveren yan›nda iflye-ri hekimi olarak 11.02.1992 -31.12.1998 tarihleri aras›nda haftadaiki gün part-time bir çal›flma usulü ileçal›flm›flt›r. Buna göre davac›n›n ücre-ti tespit edilmifltir. Ne var ki mahke-mece hükme var›l›rken çal›flma günsay›lar› toplanarak davac›n›n hizmetsüresi 718 gün bulunmufl ve buna gö-re k›dem tazminat›na karar verilmifl-tir.Oysa Yarg›tay’›n yerleflik içtihad›-na göre davac›n›n hizmeti 6 y›l 10 ay20 gün sürmüfl olup son ücreti gözönünde tutularak sonuca var›lmakta-d›r. Karar›n bu nedenle bozulmas› ge-rekmifltir (Yarg›tay 9.HD-E:2001/6063-K:2001/8620-T:21.05.2001)”.

Kararlar›ndan da anlafl›laca¤› k›smîsüreli olarak çal›flan bir iflçinin, k›demtazminat› hesab›na esas hizmet süresi-nin belirlenmesinde, ifl sözleflmesininbafllang›c› ile sona ermesi aras›nda ça-l›fl›lan veya çal›fl›lmayan günler ayr›-m› yapmaks›z›n tüm sürenin göz önü-ne al›nmas› gerekti¤i görüflündedir.

Örne¤in;

a. Son ayl›k brüt maafl› 2.000.-YTLolan ve belirsiz süreli ifl sözleflmesiy-le haftada 45 saat 5 y›l çal›flm›fl olaniflçi A…’n›n, ifl sözleflmesi tazminatahak kazanacak flekilde sona ermifl-tir.‹flçi A…’n›n hak kazanaca¤› k›demtazminat› tutar› 2.000 x 5 = 10.000.-YTL olacakt›r.

b. Son ayl›k brüt maafl› 2.000.-YTL

olan iflçi B…’de ayn› ifli yapmaktad›rancak k›smî süreli ifl sözleflmesi ile 5y›l ,günde 3 saat,hafta da 15 saat ça-l›flm›flt›r.‹flçi B…’nin de hak kazana-ca¤› k›dem tazminat› tutar› 2.000 x 5= 10.000.-YTL olacakt›r.

Fiili çal›flma sürelerine bak›ld›¤›ndaiflçi A…’n›n, iflçi B…’den üç kat dahafazla çal›flt›¤› ve bu yüzden B…’nink›dem tazminat› hakk›n›n A…’ya gö-re üçte bir nispetinde olmas› gerekti¤iortaya ç›kacakt›r.

Yürürlükte bulunan mülga 1475 say›-l› ‹fl Kanunu’nun 14.maddesine göre“…iflçinin ifle bafllad›¤› tarihten itiba-ren hizmet akdinin devam› süresinceher geçen tam y›l için iflverence iflçiye30 günlük ücreti tutar›nda k›dem taz-minat› ödenir…”Yasal düzenlemedende görülece¤i üzere k›dem süresininhesab›nda sadece haftan›n çal›fl›langünlerinin göz önünde tutulmas›n› ön-gören veya tam gün yada tam haftaçal›fl›l›p çal›flmamaya göre bir ayr›myoktur.

Yasal düzenleme ve Yarg›tay kararla-r› dikkate al›nd›¤›nda k›dem tazminathesab›nda iflçinin çal›flt›¤› saat vegünler toplanarak k›demi hesaplana-maz. Di¤er bir ifadeyle tüm süregün,ay ve y›l olarak bir bütün olarakbelirlenecektir.

Sonuç:

4857 say›l› ‹fl Kanunuyla birlikte es-nek çal›flma kavram›na daha fazla yer



verilmifl ve buna iliflkin düzenlemeleryap›lm›flt›r.Esnek çal›flma modellerin-den birisi olan k›smi süreli çal›flmayailiflkin uygulamaya yönelik hükümlerçok aç›k olmad›¤›ndan,yarg› kararlar›uygulamaya netlik kazand›rmaktad›r.

‹fl Kanunun 13.maddesinde belirtilen“…k›smî süreli çal›flan iflçinin ücretve paraya iliflkin bölünebilir menfaat-leri, tam süreli emsal iflçiye göre çal›fl-t›¤› süreyle orant›l› olarak ödenir…”hükmünün k›dem tazminat konusundada uygulanmas›n›n yerinde olaca¤›kanaatindeyim.

KAYNAKÇA

‹fl Kanuna ‹liflkin Çal›flma Süreleri Yö-netmeli¤i Madde: 6 (06.04.2004). Ankara:Resmi Gazete (25425)

T.C. Yasalar. 4857 say›l› ‹fl Kanunu:Madde:13. Ankara : Resmi Gazete

Yarg›tay 9.HD-E:1991/10981-K:1991/16220-T:17.12.1991

Yarg›tay 9.HD-E:1997/16566-K:1997/20066-T:02.12.1997

Yarg›tay 9.HD-E:2000/8184-K:2000/ 12733-T:27.09.2000

Yarg›tay 9.HD-E:2001/2036-K:2001/ 5526 -T:04.04.2001

Yarg›tay 9.HD-E:2001/6063-K:2001/ 8620-T:21.05.2001


232

5510 SAYILI KANUNDA HÜKÜMLER‹5510 SAYILI KANUNDA HÜKÜMLER‹IfiI⁄INDA ASGAR‹ ‹fiÇ‹L‹K UYGULAMASIIfiI⁄INDA ASGAR‹ ‹fiÇ‹L‹K UYGULAMASIVEVE UZLAfiMA MÜESSESES‹UZLAfiMA MÜESSESES‹

Mehmet Zülfi CAMKURT*

1. G‹R‹fi

Asgari iflçilik uygulamas›, inflaat iflyerleri ve ihale konusu ifller ile devam-l› ve mevsimlik iflyerlerinden; emsaline, niteli¤ine, kapsam ve kapasite-sine göre iflin yürütümü için gerekli olan sigortal› say›s›n›n, çal›flma sü-

resinin veya prime esas kazanç tutar›n› esas alarak, araflt›rma ve inceleme ya-p›larak bu iflyerlerinden Kuruma yeterli iflçili¤in bildirilip bildirilmedi¤inintespitini öngörmektedir. Bu yönüyle asgari iflçilik uygulamas›, iflverenler tara-f›ndan Kuruma bildirilmeyen veya eksik bildirilen iflçilik tutarlar›n› tespit vetahsiline yönelik tek tarafl› idari bir ifllemdir.

Asgari iflçilik uygulamas›n›n temel amac›, iflverenlerin iflyerlerinde çal›flt›rd›¤›sigortal›lar› gerçe¤e uygun olarak Kuruma bildirmelerini sa¤lamakt›r. Bununyan› s›ra; kay›t d›fl› istihdam› önleyerek, sosyal güvenli¤in yayg›nlaflt›r›lmas›-n› sa¤lamak, Kurumun bafll›ca gelir kayna¤› olan prim kay›plar›n› en aza indir-mek, iflverenler aras›nda haks›z rekabeti engellemek ve en önemlisi cayd›r›c›-l›¤› egemen k›larak, Kuruma olan güveni pekifltirmektir.

5510 say›l› Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanununun 85’ incimaddesinde asgari iflçilik uygulamas›yla ilgili yer alan hükümler, 506 say›l›Kanundaki hükümlerin paralelindedir. 5510 say›l› kanunda bu konuda yeniolarak getirilen en önemli düzenleme asgari iflçilik uygulamas›nda uzlaflmamüessesedir. Asgari iflçilikteki uzlaflma müessesesi, son derece önemli ve ayr›bir yaz›n›n konusu olacak genifltir. Yaz›m›zda, Sosyal Güvenlik Kurumununasgari iflçilik uygulamas›n›, an›lan Kanun hükümleri ile Rehberlik ve Teftifl




�

* SGK Müfettifli Yönetim Organizasyon Uzman›



Baflkanl›¤›n›n uygulamalar›ndan ya-rarlanarak ortaya koymaya çal›flaca-¤›z.

2. 5510 Say›l› Kanunda ASGAR‹‹fiÇ‹L‹K

2.1. Asgari ‹flçili¤in Kapsam›

Asgari iflçilik uygulamas›n›n kapsam›son derece genifl tutulmufltur. Kurum-ca yeterli iflçili¤in bildirilip bildiril-medi¤i araflt›r›lacak ifller; Kamu ida-releri, döner sermayeli kurulufllar, ka-nunla kurulan kurum ve kurulufllar ilebankalar taraf›ndan ihale mevzuat›nagöre yapt›r›lan ifller ve özel niteliktekiinflaat iflleridir(5510/85-2.f). Devaml›ve mevsimlik iflyerlerinden Kurumabildirilmesi gereken asgari iflçilikmiktar›n›n tespiti ise, bizzat Kurumdenetim elemanlar› taraf›ndan yap›lanincelemelerin sonucuna göre tespitedilmektedir 1.

2.2. Asgari ‹flçili¤in Dayanak veYöntemi

‹flverenin, iflin emsaline, niteli¤ine,kapsam ve kapasitesine göre iflin yü-rütümü aç›s›ndan gerekli olan sigorta-l› say›s›n›n, çal›flma süresinin veyaprime esas kazanç tutar›n›n alt›ndabildirimde bulundu¤unun tespiti ha-

linde, iflin yürütümü aç›s›ndan gerekliolan asgarî iflçilik tutar›; yap›lan iflinniteli¤i, kullan›lan teknoloji, iflyerininbüyüklü¤ü, benzer iflletmelerde çal›fl-t›r›lan sigortal› say›s›, ilgili meslekveya kamu kurulufllar›n›n görüflü gibiunsurlar dikkate al›narak Kurumundenetim ve kontroller görevlendiril-mifl memurlar›nca tespit edilir (5510/85-1.f).

‹nflaat iflyerleri ile ihaleli konusu ifller-den bildirilmesi gereken asgari iflçilikmiktar›, Kurumca belirlenen iflçilikoranlar› ve hesaplama flekilleri dikka-te al›narak tespit edilmektedir. Yeterliiflçili¤in bildirilip bildirilmedi¤ine yö-nelik Kurumca yap›lacak araflt›rma ifl-lemi, hakedifl bedeline veya bina yak-lafl›k maliyet bedeline Kurumca belir-lenen iflçilik oran›n›n uygulanmas› su-retiyle hesaplanan matrahtan yap›lanbildirimlerin düflülmesi suretiyle ya-p›lmaktad›r. ‹flverenin iflçilikli fatura-lar›n›n oldu¤una yönelik iddiada bu-lunmas› halinde ise, konu denetimelemanlar› taraf›ndan incelenmekte veinceleme sonucuna göre yine belirle-nen oranlar kullan›lmak suretiyle bil-dirilmesi gerekli iflçilik miktar› bulun-maktad›r.

Asgari iflçilik miktar›n›n tespit yetkisi


* SGK Müfettifli Yönetim Organizasyon Uzman›1 ‹hale konusu ifller ile inflaat iflyerlerinden Kuruma bildirilmesi gereken asgari iflçili¤in tespi-

tine yönelik incelemeler konusunda SMMM yetki verilmifl olmakla birlikte, meslek mensup-lar›n›n devaml› ve mevsimlik iflyerleriyle ilgili inceleme yetkileri bulunmamaktad›r.



ve yöntemiyle ilgili pek çok Yarg›taykarar›nda; Kurumun yap›lan iflin nite-li¤ini, ifli tamamlama süresini, iflyerikoflullar›n›, iflyeri bünyesinde kullan›-lan teknolojiyi, ifl yerinin büyüklü¤ü-nü, benzer iflletmelerde çal›flt›r›lan ifl-çi say›s›n›, istihkak tutarlar›n›, k›saca,iflçilik bildirilmesi gereken tüm veri-leri gözetmek, gerekirse benzerleriylek›yaslama ve yerinde bizzat denetimyapmak suretiyle asgari iflçilik ücretioran›n› ve bildirilmesi gereken en aziflçilik miktar›n› saptamak zorunda ol-du¤u, eksik iflçilik bildirimin ancak buflekilde ortaya ç›kaca¤› hüküm alt›naal›nm›flt›r 2.

2.3. ‹flçilik Oranlar›n›n Belirlenmesi

‹flverenler taraf›ndan inflaat iflyerleriile ihale konusu ifller için Kuruma bil-dirmesi gereken iflçilik tutar›n›n tespi-tinde, tespit edilen iflçilik oranlar› kul-lan›lmaktad›r. Kuruma yeterli iflçiliktutar›n›n bildirilmifl olup olmad›¤›n›naraflt›r›lmas›nda, iflin yürütümü için

gerekli olan asgarî iflçilik tutar›n›ntespitinde dikkate al›nacak asgarî iflçi-lik oranlar›n›n saptanmas› ve asgarîiflçilik oranlar›na vaki itirazlar›n ince-lenerek karara ba¤lanmas› amac›ylaKurum bünyesinde kurulacak komis-yon3 taraf›ndan belirlenmekte, tebli¤ve genelgelerle yay›mlanmaktad›r(5510/85-6,7.f).

2.4. Asgari ‹flçili¤in Aflamalar› ve‹ncelemeye Yapmaya Yetkili Olanlar

‹nflaat iflyerleri ve ihale konusu ifllerleilgili incelemeler iki aflamadan olufl-maktad›r. Bir anlamda ön incelemeolarak tan›mlanabilecek ilk aflama,Kurum ünitelerinde ilgili servislerdegörevli dosya memurlar taraf›ndanyap›lan hesaplama ifllemini kapsa-maktad›r. Dosya memuru taraf›ndaninflaat iflyerleri için bina yaklafl›k ma-liyet bedeline, ihale konusu ifllerde isehakedifl bedeline Kurumca tespit edi-len iflçilik oranlar›n›n uygulanmas›sonucu tespit edilen iflçilik tutar›ndan


2 Yarg›tay 21.H.D. 20.11.1995 Tarih, E.1995/4928, K.1995/7106, Yarg›tay 10.H.D. 2.12.2004Tarih, E.2004/6719, K.2004/11234, Yarg›tay 10.H.D., 24.5.2005 Tarih, E.2005/4221,K.2005/5544, Yarg›tay 10.H.D. 29.9.2005 Tarih, E.2005/3994, K.2005/9572

3 Asgari ‹flçilik Tespit Komisyonu, Kurum teknik elemanlar›ndan dört üye, Yönetim Kurulunda tem-sil edilen iflçi ve iflveren konfederasyonlar›nca görevlendirilecek iki üye, Türkiye Odalar ve BorsalarBirli¤inden bir üye olmak üzere toplam yedi teknik elemandan oluflmaktad›r.

Kurumca gerek görüldü¤ünde, ayn› esaslara göre birden fazla Asgarî ‹flçilik Tespit Komisyonukurulabilmektedir. Komisyon salt ço¤unlukla toplanmakta ve kararlar en az dört üyenin ayn› yön-deki oyu ile al›nmaktad›r. Kurum d›fl›ndaki üyelerin üst üste üç toplant›ya, son alt› ay içinde isebefl toplant›ya kat›lmamas› halinde, toplant›ya kat›lmayan üyeyi görevlendiren konfederasyon-lar›n yerine, üye say›s› bak›m›ndan en yüksek bir sonraki konfederasyondan üye davet edilmek-tedir (5510/85-6,7.f).




bildirilen SPEK tutarlar›n›n düflülme-si sonucu tespit edilen Kuruma eksikveya fazla iflçilik bildirilip bildirilme-di¤i tespit edilir. Kuruma yeterli iflçi-lik bildirilmedi¤inin tespit edilmesihalinde; eksik bildirilen iflçilik matra-h› üzerinden hesaplanacak prim tutar-lar› hesaplanacak gecikme cezas› vegecikme zamm›yla birlikte bir ay içer-sinde ödenmek üzere iflverene tebli¤edilmektedir. Borcun kesinleflmesinimüteakip, prim ve gecikme cezas› vegecikme zamm›n›n ödenmemesi, ta-ahhütname verilmemesi veya Kurum-ca iflyerinin denetlenmesine gerek gö-rülmesi durumunda Kurumca incele-me yap›l›r.

‹nflaat iflyerleri ve ihale konusu ifllerleilgili Kurum incelemesi, Kurum mü-fettiflleri ve Sosyal Güvenlik KontrolMemurlar› arac›l›¤› yap›l›r (5510/59-2.f,85/). Bu nitelikte ifllerle ilgili kon-trol memurlar› taraf›ndan yap›lacakdenetimler konusunda inflaat›n yakla-fl›k maliyet bedeli ve hakedifl tutar›naba¤l› s›n›rlamalar bulunmaktad›r. De-vaml› ve mevsimlik iflyerlerinden Ku-ruma bildirilmesi gereken asgari iflçi-lik tutar›n›n tespitine yönelik incele-meler ise sadece Kurum müfettiflleritaraf›ndan yap›lmaktad›r. Kurumundenetim ve kontrolle görevli eleman-lar› taraf›ndan yap›lacak incelemeler-de de asgari iflçilik komisyonu taraf›n-dan belirlenen iflçilik oranlar› kullan›-l›r. Dosya memurunun yapt›¤› ön in-

celemeden farkl› olarak; iflverenin ka-y›t ve belgeleri incelenmekte, iflçilikiçeren fatural› ödemeleri iflçilik he-saplamas›nda dikkate al›nmaktad›r.

Kurumun müfettiflleri ve kontrol me-murlar›n›n yan› s›ra, özel bina inflaatiflyerleri ve ihale konusu ifllerle ilgiliolarak Kurumun denetim yetkisi sakl›kalmak kayd›yla, 3568 say›l› SerbestMuhasebecilik, Serbest MuhasebeciMalî Müflavirlik ve Yeminli Malî Mü-flavirlik Kanununa göre yetki verilmiflserbest muhasebeci malî müflavirlerile yeminli malî müflavirler taraf›ndanda incelemeler yap›labilmektedir.Meslek mensuplar›nca rapor düzenle-nebilecek ifllerin istihkak ve maliyettutarlar›n›n s›n›rlar› Kurum taraf›ndanbelirlenmektedir(5510/59-4,5,6.f).

2.5. ‹hale Konusu ‹fllerde Asgari‹flçilik

‹hale konusu ifllerle ilgili olarak iflinyürütümü için gerekli asgari iflçili¤inhesaplanmas›nda, ihale makam› tara-f›ndan iflverene ödendi¤i belirlenentoplam hakedifl tutar› esas al›nmakta-d›r. Toplam hakedifl tutar›, iflvereneödenmesi gereken katma de¤er vergi-si (KDV) ve varsa nefaset tutarlar› ha-riç, malzeme fiyat fark›, stopaj ve var-sa akreditif bedeli toplam›ndan olufl-maktad›r. Bunun yan› s›ra, yüklenimkonusu iflin tamamlanmas›n›n gecik-mesine ba¤l› olarak, iflverene öden-mesi gereken hakedifl tutar›ndan ihale



makam›nca kesilen ceza tutarlar› daasgari iflçilik incelemesinde de¤erlen-dirmeye esas al›nan hakedifl tutar›n›niçinde kabul edilmektedir. Bu aç›kla-malardan hareketle ihale konusu ifller-de iflin yürütümü için gerekli olan as-gari iflçilik ve eksik iflçilik tutarlar›n›nhesaplanmas›n› afla¤›daki flekilde for-müle edilebilir.

‹flin Yürütümü ‹çin Gerekli Asgari‹flçilik Tutar› = (Toplam Hakedifl Tu-tar› - Malzemeli ‹flçilik Ödemeleri) x‹flçilik Oran› (%)

Eksik ‹flçilik Tutar› = (‹flin Yürütü-mü ‹çin Gerekli Asgari ‹flçilik Tutar›)– (Salt ‹flçilik Ödemeleri + KurumaBildirilen SPEK + SPEK Üst S›n›r›Üzerindeki Ücret Ödemelerinin ÜstS›n›r› Aflan Ücret K›sm›)

2.6. Özel Bina ‹nflaatlar›nda Asgari‹flçilik

Gerçek veya tüzel kiflilere ait bina in-flaatlar›n›n yap› özellikleri, türü, s›n›-f›, kullan›m amac› ve yap›m flekli neolursa olsun ilgili kurum ve kurulufl-lardan yap› kullanma izin belgesi al›-nabilmesi için; Kuruma prim, gecik-me zamm› v.b. borcun bulunmad›¤›nadair ilifliksizlik belgesinin ibraz› zo-runlulu¤u bulunmaktad›r. ‹liflkisizlikbelgesi için Kuruma baflvurulmas› ha-linde; öncelikle dosya memurunca, ifl-yeri dosyas› üzerinde bir ön de¤erlen-dirme yap›lmakta ve Kurumca belirle-nen iflçilik oran›n›n karfl›l›¤› iflçilik

miktar›na eflit veya bu miktardan faz-la iflçilik bildiriminde bulundu¤u tes-pit edilen iflverenlere ilifliksizlik bel-gesi verilerek iflyeri dosyas› tasfiyeedilmektedir. Kurumca belirlenen ifl-çilik oran›n›n karfl›l›¤› miktar›n alt›n-da bildirimde bulunan ve fark primiyat›rmayan iflverenler hakk›nda mü-fettifl incelemesi istenilmektedir.

fiirketler veya kooperatifler taraf›ndanyap›lan inflaat iflyerlerinden Kurumabildirilmesi gereken asgari iflçilikmiktar›n›n hesaplama ifllemi; o inflaatiçin bay›nd›rl›k ve iskan bakanl›¤›ncayay›mlanan birim maliyetler esas al›-narak bulunan “yaklafl›k maliyet be-deli” ya da iflveren veya müteahhitçegiderlefltirilen “defter maliyeti” ne gö-re yap›lmaktad›r.

Gerçek veya tüzel kifliler taraf›ndanbizzat yap›lan veya yapt›r›lan bina in-flaatlar›ndan Kuruma bildirilmesi ge-reken asgari iflçilik miktar›n›n tespi-tinde öncelikle yaklafl›k maliyet bede-li esas al›nmaktad›r. Yaklafl›k maliyetbedeli, ilgili belediye baflkanl›¤›, vali-lik veya yetkili di¤er kurulufllardanal›nm›fl inflaat ruhsat›nda kay›tl› yap›-n›n m2 cinsinden yüzölçümü ile Ba-y›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›nca ya-y›mlanan yap› m2 birim maliyetininçarp›m› sonucu bulunur. Yaklafl›kmaliyet bedelinin hesab›nda, yap› m2

birim maliyetlerinin hangilerinin neflekilde al›naca¤› Kurum taraf›ndanç›kar›lm›fl yönetmelik (Sosyal Sigorta




‹fllemleri Yönetmeli¤i ) ve genelgeler-le belirlenmifltir.

Bina yaklafl›k maliyetinin hesaplan-mas› afla¤›daki flekilde formüle edile-bilir.

Bina Yaklafl›k Maliyeti = Yüzölçü-mü x Birim Maliyet Bedeli

‹flin Yürütümü ‹çin Gerekli Asgari‹flçilik Tutar› = (Bina Yaklafl›k Mali-yeti – Malzemeli ‹flçilik Ödemeleri) x‹flçilik Oran› (%)

Eksik ‹flçilik Tutar› = (‹flin Yürütü-mü ‹çin Gerekli Asgari ‹flçilik Tutar›)– (Salt ‹flçilik Ödemeleri + KurumaBildirilen SPEK + SPEK Üst S›n›r›Üzerinde Ücret Ödemelerinin Üst S›-n›r› Aflan Ücret K›sm›)

Yaklafl›k maliyet bedelinin hesab›ndadikkate al›lacak birim maliyetler veyabirim maliyet ortalamalar›; binan›nbafllama ve bitifl tarihlerine bir baflkaifadeyle, inflaat›n faaliyet y›llar›na gö-re tespit edilmektedir.

Baz› inflaatlar›n, ba¤›ms›z daireler ilebirlikte dükkanlar›n da bulundu¤u vebu dükkanlar›n yüzölçümlerine ayr›cayer verildi¤i veya baz› katlar›n nite-liklerinin farkl› olacak flekilde ruhsat-land›r›ld›¤› durumlarda; dükkan vedairelerin maliyetleri ayr› ayr› tespitedilebilmesi halinde, bu husus gözönünde tutularak toplam maliyet he-saplanmaktad›r(13.05.2004 tarih, 16-318 Ek say›l› Genelge ).

2.7. Devaml› ve Mevsimlik ‹flyerlerinde Asgari ‹flçilik

Çal›flma hayat›nda devaml› ve mev-simlik iflyerleri önemli bir yere sahip-tir. Devaml› ve mevsimlik iflyerlerin-de asgari iflçilik uygulamas›n›n esas-lar›na girmeden önce, devaml› vemevsimlik iflyeri kavramlar›n›n aç›k-lanmas› konunun daha iyi anlafl›lmas›noktas›nda yararl› olacakt›r. Faaliyetibelirli bir süreye ba¤l› olmayan veyasüreyle s›n›rland›r›lamayan, esas iti-bariyle çal›flma anlam›nda süreklili¤inesas oldu¤u iflyerleri “devaml› iflyeri”;iflyerinde yürütülen faaliyetin niteli¤i-ne göre iflçi say›s›n›n y›l›n belirli dö-nemlerinde artt›¤› belirli dönemlerin-de azald›¤›, bir baflka deyiflle de¤ifliknedenlerden dolay› (iklim, sektör ya-p›s› vb.) y›l boyunca her ay ayn› say›-da iflçi çal›flt›rmaya elveriflli bulunma-yan iflyerleri ise “mevsimlik iflyeri”olarak adland›r›l›r (Camkurt, 2007).

Devaml› ve mevsimlik iflyerlerindenKuruma bildirilmesi gereken asgariiflçilik miktar›n›n bildirilip bildirilme-di¤ine yönelik olarak, iflyerlerinin ya-p›s› ve faaliyet durumlar› itibariyle biroran belirlenmesi ve uygulanmas› ola-nakl› de¤ildir. Bu iflyerlerinden yeter-li iflçili¤in bildirilip bildirilmedi¤i,bizzat Kurum denetim elemanlar› ta-raf›ndan yap›lan incelemelerin sonu-cuna göre tespit edilmektedir.

Kurum denetim ve kontrolle görev-lendirilmifl elemanlar›; iflverenin, iflin




emsaline, niteli¤ine, kapsam ve kapa-sitesine göre iflin yürütümü aç›s›ndangerekli olan sigortal› say›s›n›n, çal›fl-ma süresinin veya prime esas kazançtutar›n›n alt›nda bildirimde bulundu-¤unun tespiti halinde, iflin yürütümüaç›s›ndan gerekli olan asgarî iflçiliktutar›; yap›lan iflin niteli¤i, kullan›lanteknoloji, iflyerinin büyüklü¤ü, benzeriflletmelerde çal›flt›r›lan sigortal› say›-s›, ilgili meslek veya kamu kuruluflla-r›n›n görüflü gibi unsurlar dikkate ala-rak yapacaklar› incelemelerle tespitetmektedirler.

Devaml› ve mevsimlik iflyerlerindenKuruma bildirilmesi gereken asgariiflçilik miktar›; iflverenlerin Kuruma,emsaline, yap›lan iflin nitelik, kapsamve kapasitesine göre iflin yürütülmesiiçin gerekli olan sigortal› say›s›n›n,çal›flma süresinin veya prime esaskazanç tutar›n›n alt›nda bildirimdebulundu¤unun tespiti durumunda in-celeme yoluyla saptanmaktad›r. Ku-ruma eksik iflçilik bildiriminde bulu-nan devaml› ve mevsimlik iflyerlerin-den bildirilmesi gereken asgari iflçiliktutar›; iflin yürütülmesi için gerekliolan asgari iflçilik miktar›, yap›lan iflinniteli¤i, bünyesinde kullan›lan tekno-loji, ifl yerinin büyüklü¤ü, benzer ifl-letmelerde çal›flt›r›lan iflçi say›s›, ilgi-li meslek veya kamu kurulufllar›n›n

görüflü gibi unsurlar dikkate al›narakKurum müfettiflleri taraf›ndan afla¤›dabelirlenen yöntemlere göre tespit edil-mektedir.

a) Emsal-benzer iflletmelerden tespitedilecek bilgiler

b) Meslek veya kamu kurulufllar›n-dan al›nan bilgiler

c) Karinelerden yararlanma

d) ‹flveren veya sigortal›lar›n beyanlar›

e) ‹flyeri kay›tlar›ndan tespit edilen bilgiler

f) Di¤er bilgiler

Yukar›da belirlenen yöntemlerin as-gari iflçili¤in tespitine yönelik incele-melerde kullan›lmas› as›l olmakla bir-likte, bu yöntemlerin uygulanamad›¤›veya baflka yöntemlerin uygulanmas›-n›n gerekti¤i durumlarda; Rehberlikve Teftifl Baflkanl›¤›n›n iznine ba¤l›olarak denetim elemanlar› taraf›ndanbaflka yöntemler de uygulanabilmek-tedir 4. Yine, asgari iflçili¤in tespitineyönelik, belirlenen yöntemlerden sa-dece birisi denetlenen iflyerine uygu-lanabilece¤i gibi, inceleme aylar›n›nher birine ayr› ayr› denetim yöntemle-rinin uygulanmas› da mümkündür.


4 Nitekim, otel iflletmelerinin denetimi kapsam›nda Kuruma bildirilmesi gereken asgari iflçiliktutar›n›n tespitine yönelik olarak “‹fl Analizi Yöntemi”, Kurum denetim elamanlar›taraf›ndan kullan›lmaktad›r.



3. ASGAR‹ ‹fiÇ‹L‹KTE UZLAfiMA

3.1. Uzlaflma Kapsam›ndaki Asgari‹flçilik

Kurum müfettiflleri taraf›ndan devam-l› ve mevsimlik nitelikteki iflyerlerin-den yeterli iflçilik tutar›n›n bildirilipbildirilmedi¤ine yönelik yap›lan ince-lemeler sonucunda; Kuruma eksik bil-dirildi¤i tespit edilen ve iflyerindekayden veya fiilen çal›flt›¤› tespit edi-len sigortal›lara mal edilemeyen pri-me esas kazanç matrah› üzerinden he-saplanacak sigorta primi, gecikme ce-zas›, gecikme zamm› ile bunlara ba¤l›olarak iflveren hakk›nda uygulanacakidari para cezalar› uzlaflman›n konu-sudur (5510/85-9.f).

Geçici mahiyetteki olan ihale konusuifller ile özel nitelikli inflaat ifllerineyönelik yap›lan asgari iflçilik incele-meleri sonucu ya da devaml› veya ge-çici nitelikteki iflyerlerinde asgari iflçi-lik tutar›n›n tespitine yönelik olmayanincelemeler (ihbar, flikayet, ifl kazas›incelemeleri vb.) sonucu saptanacaksigorta primleri ve bunlara dayal› ola-rak uygulanan idari para cezalar› uz-laflma kapsam› d›fl›ndad›r. ‹nflaat ifl-yerleri ile ihale konusu ifller için he-saplanacak asgari iflçilik tutar›n›n uz-laflma kapsam› d›fl›nda b›rak›lm›flolunmas›n›n nedeninin, Kurumca be-lirlenen iflçilik oranlar›n›n bina yakla-fl›k maliyetine ya da hakedifl tutar›nauygulanmas› ve bu ifllerle ilgili fatura-l› ödemelerin bulunabilmesi ihtimal-leri oldu¤u söylenebilir.

Bunun yan› s›ra belirtmek gerekir ki,devaml› ve mevsimlik iflyerlerindeyap›lan incelemeler sonucu, Kurumaeksik bildirilen iflçilik tutarlar›n›n ta-mam› da uzlaflma kapsam›nda de¤il-dir. Kuruma eksik bildirildi¤i tespitedilen iflçilik tutarlar›n›n tamam›n›nveya bir k›sm›n›n iflyerinde çal›flt›¤›kayden veya fiilen çal›flt›¤› tespit edi-len sigortal›lara mal edilmesi duru-munda, sigortal›lar mal edilen iflçiliktutar›n›n karfl›l›¤› prim, gecikme zam-m› ve gecikme cezas›, uzlaflma uygu-lamas›n›n kapsam› d›fl›ndad›r. Bunoktada belirtmek gerekir ki, incele-me dönemindeki ay veya aylardanherhangi birisi için hesaplanan ve ta-mam› iflyerinde fiilen veya kayden ça-l›flt›¤› tespit edilen sigortal›lara maledilen sigorta primlerinin dayana¤›belgelerle ilgili iflverenlere uygulananidari para cezalar› da uzlaflmaya konuedilememektedir.

Yukar›daki aç›klamalarda da anlafl›la-ca¤› üzere, uzlaflmaya konu edilebile-cek bir asgari iflçilik tutar›ndan bahse-dilebilmesi için; ‹ncelemenin devaml›mahiyetteki iflyerlerinde ve asgari ifl-çilik tutar›n›n tespitine yönelik yap›l-m›fl olmas›, tespit edilen fark sigortaprimlerinin sigortal›lara mal edileme-yecek nitelikte olmas› ve konuyla ilgi-li düzenlenen raporun Kurum denetimelemanlar›nca Kurumun ilgili birimi-ne gönderilmemifl olmas› gerekmek-tedir.




3.2. Uzlaflma ‹çin Talep ve TalepteBulunma Süresi

Yap›lan inceleme kapsam›nda uzlafl-ma talebinde bulunacak kiflilerin iflve-reni Kurum nezdinde temsile uygunresmi s›fata sahip olmas› gerekmekte-dir. Bu ba¤lamda, gerçek kifli iflveren-ler bizzat veya noterden onayl› vekâ-letnameye dayal› olarak vekilleri ara-c›l›¤›yla, tüzel kifli iflverenler ile kü-çük ve k›s›tl›lar ise kanuni temsilcile-ri arac›l›¤›yla incelemenin bafllang›-c›ndan, incelemeyle ilgili düzenlenenraporun ilgili Kurum ünitesine gönde-rilmesine kadar geçen süre içerisindeher zaman uzlaflma talebinde buluna-bilirler.

‹flyeri hakk›nda düzenlenen müfettiflraporunun ilgili Kurum ünitesine gön-derilmesinden sonra iflveren taraf›n-dan uzlaflma talebinde bulunulmas›durumunda bu talep dikkate al›nmaz.Belirtmek gerekir ki, kanun koyucu-nun uzlaflma talebi için öngördü¤üson tarih, raporun üniteye gönderil-mesi oldu¤undan, iflverenin uzlaflmatalebinin iflleme al›nmas›nda raporunüniteye ulafl›p ulaflmamas› veya ünitetaraf›ndan rapordaki öneriler hakk›n-da ifllem yap›l›p yap›lmamas›n›n birönemi bulunmamaktad›r.

Uzlaflma için gerekli talebin, iflverenveya iflveren ad›na hareket etmeyeyetkili kifliler taraf›ndan yaz›l› olarakbaflvurularak yap›lmas› gereklidir.

Ancak, iflyeri kay›t ve belgelerinin in-celemesi s›ras›nda iflverenin uzlaflmaisteme yönündeki beyan›n›n kay›t in-celeme veya ifade tutana¤›nda yer al-mas› durumunda, iflverenin ayr›ca birtalepte bulunma flart›n›n aranmamas›gerekir. Denetim eleman› taraf›ndanraporun düzenlenerek, Rehberlik veTeftifl Baflkanl›¤›na teslim edilmesinimüteakip, iflverenin uzlaflma talebininde¤erlendirmeye al›nmas› gerekmek-tedir.

5510 say›l› Kanunda iflverenin, asga-ri iflçilik uygulamas›nda uzlaflmayadavet edilmesi yönünde herhangi birhüküm bulunmamaktad›r. Ancak uz-laflma komisyonlar›n›n oluflumu, ça-l›flma esas ve usulleri konusunda ha-z›rlanacak yönetmelikte, iflvereninbilgisi d›fl›nda yap›lan veya iflvereninbilgisi dahilinde yap›lmakla birlikte,gerek duyulmas› halinde incelemeyiyapan denetim eleman› taraf›ndan ifl-verenin uzlaflmaya davet edilmesi yö-nünde düzenlemelerin yap›lmas› ye-rinde olacakt›r.

3.3. Uzlaflma ‹çin Müracaat EdilecekMakam

5510 say›l› Kanunun 85’ inci madde-sinin 9’ uncu f›kras›nda iflverenin uz-laflma talebini iletece¤i makam veyakifli hakk›nda bir aç›kl›k bulunma-maktad›r. Ancak, raporun ilgili kurumünitesine gönderilmesinden önceyekadar uzlaflma talebinde bulunulabile-




ce¤inden hareketle; iflverenler veyakanuni temsilcilerinin incelemeyi ya-pan denetim eleman›na veya Rehber-lik ve Teftifl Baflkanl›¤›n›n ilgili biri-mine (Grup Baflkanl›¤›, Kurul Bafl-kanl›¤› vb.) müracaat edebileceklerisonucu ortaya ç›kmaktad›r. Dolay›-s›yla, iflverenlerin uzlaflma taleplerinibizzat incelemeyi yapan müfettifle yada Rehberlik ve Teftifl Baflkanl›¤›na(Grup Baflkanl›¤›, Komisyon, KurulBaflkanl›¤›) yaz›l› olarak veya tutana-¤a ba¤lamak suretiyle yapmalar› ge-rekmektedir.

3.4. Uzlaflma Sa¤lanmas› ve Uzlaflman›n Kesinli¤i

Asgari iflçilik incelemesi sonucu de-vaml› ve mevsimlik iflyerinden bildi-rilmesi gerekti¤i tespit edilen ve si-gortal›lara mal edilemeyen fark sigor-ta primine esas kazanç matrah› ve bumatrah üzerinden hesaplanan gecikmecezas›, gecikme zamm› ve idari paracezas› tutarlar›ndan, iflverenle üzerin-de uzlaflmaya var›lan tutarlar tutanak-la tespit edilir. ‹flverenle uzlaflmayavar›l›p tutanakla imza alt›na al›nan tu-tarlar hakk›nda, iflverence dava aç›la-maz ve hiçbir mercie flikayet ve itiraz-da bulunulamaz. Uzlaflmaya var›lantutarlar iflveren ve Kurum için ba¤la-y›c›d›r. Kurumla iflveren aras›nda va-r›lan mutabakat› belgeleyen ve öden-mesi gereken prim, gecikme zamm›,gecikme cezas› ve idari para cezalar›n›gösteren uzlaflma tutana¤› ayn› zaman-da bir tahakkuk belgesi niteli¤indedir.

‹flverenin talebine istinaden uzlaflmaylailgili süreç bafllamakla birlikte, uzlafl-man›n sa¤lanamamas› veya uzlaflmamüzekkeresi üzerinde uzlaflmaya var›-lamamas› veya uzlaflman›n bozulmas›durumunda iflveren ayn› konuda dahasonra uzlaflma talep edemez.

3.5. Uzlaflma Konusu Prim ve ‹PCTutarlar›n›n Ödenmesi, Uzlaflman›nBozulmas›

‹flverenler, üzerinde uzlaflmaya var›-lan prim, gecikme zamm›, gecikmecezas› ve idari para cezalar›n›n tama-m›n› uzlaflma tutana¤›n›n düzenlendi-¤i tarihten itibaren bir ay içinde Kuru-ma ödemek zorundad›rlar. ‹flverenle-rin, uzlafl›lan idari para cezas› tutar›-n›n tamam›n› peflin olarak ödemeleridurumunda, ayr›ca 5510 say›l› Kanu-nun 102’ nci maddesinde yer alan pe-flin ödeme indiriminden yararland›r›l-malar› sözkonusu de¤ildir. Bu nokta-da, iflverenlerin peflinde ödeme indi-rimden yararland›r›lma yönündeki ta-lepleri Kurum taraf›ndan dikkate al›n-maz.

Uzlaflmaya var›lan prim ve di¤er ala-cak tutarlar›n, uzlaflma tutana¤›n›ndüzenlendi¤i tarihten itibaren bir ay-l›k süre içerisinde ödenmemesi duru-munda uzlaflma bozulur. Daha önceuzlafl›lan tutarlar iflveren aç›s›ndankazan›lm›fl hak teflkil etmez. ‹flveren-le var›lan uzlaflma sonucunda indirimyap›lmas› nedeniyle tahsil edilmemifl




olan sigorta prim, gecikme zamm› vegecikme cezalar› ile idari para cezala-r› uzlaflman›n bozulmas› nedeniyle ifl-verenden tahsil edilir.

‹flveren, yap›lan uzlaflma gere¤i öde-mesi gereken sigorta primleri ile idaripara cezalar›n› ödemifl olmakla, uzlafl-ma sonucu indirim yap›lan primleriödemekten kurtulmaktad›r. Ancak, va-r›lan uzlaflma neticesinde indirim yap›l-mas› nedeniyle tahsil edilmemifl olansigorta primlerinin daha sonra Kurumveya mahkeme karar›yla sigortal›laramal edilmesi halinde, daha önce eksiktahsil olunan sigorta primleri, sigortal›-n›n çal›flt›¤› süre ve sigorta primineesas kazanc› dikkate al›narak gecikmecezas› ve gecikme zamm› ile birliktetahsil olunur (5510/85-10.f). ‹flveren bugibi durumlarda, iflveren uzlaflmay› ile-ri sürerek itirazda bulunamaz.

4. SONUÇ

Kurum müfettiflleri taraf›ndan devam-l› ve mevsimlik iflyerlerinde yap›lanasgari iflçilik incelemeleri sonucu tes-pit edilen fark SPEK matrah› üzerin-den hesaplanan sigorta primi, gecik-me cezas›, gecikme zamm› ve idaripara cezalar› iflverenler ile Kurumaras›nda ortaya ç›kan en önemli ihti-laflardand›r. Uzlaflma müessesi, buihtilaflar›n yarg› yoluna intikal etme-den çözümü noktas›nda çok ciddi birifllevi yerine getirecek gecikmifl biruygulamad›r.

Uzlaflma müessesesiyle birlikte, asga-ri iflçilik incelemesi sonucu hesapla-nacak sigorta primi, gecikme cezas›,gecikme zamm› ve idari para cezas›niteli¤indeki alacaklar›n› sürünceme-de kalmadan tahsili sa¤lanacakt›r. Bu-nun yan› s›ra, asgari iflçilik inceleme-leriyle ilgili olarak iflverenlerle Ku-rum aras›nda ortaya ç›kan uyuflmaz-l›klar›n dava konusu edilmesinin geti-rece¤i emek, zaman, yarg› giderlerigibi maliyetlerin de önüne geçilmiflolunacakt›r.

Uzlaflma kapsam› d›fl›nda b›rak›laninflaat iflyerleri ve ihale konusu ifller-den bildirilmesi gereken iflçilik tutar›-n›n tespitine yönelik yap›lan incele-meler sonucu ortaya ç›kan fark iflçiliktutarlar›n›n da kapsama al›nmas›ndayarar bulunmaktad›r.

KAYNAKÇA

13.05.2004 tarih, 16-318 Ek say›l› Genelge

Camkurt, Mehmet Zülfi(2007) “De-vaml› Ve Mevsimlik ‹flyerlerindenSosyal Güvenlik Kurumu’na Bildiril-mesi Gereken Asgari ‹flçilik Miktar›-n›n Tespitinde “Emsal ‹flyerlerindenEdinilen Bilgiler Yöntemi”nin Kulla-n›lmas›”, E-Yaklafl›m Dergisi. 43(2007)

Sosyal Sigorta ‹fllemleri Yönetmeli-¤i (16.01.2004) Ankara : Resmi Gaze-te 25348 say›l›


244



SORU 1

Yurt d›fl›nda iflçi olarak çal›flt›¤›m süreler ile ilgili olarak ba¤kurdanborçlanma talep ederek ödemelerimi yapt›m. Ödemeleri yapt›¤›m y›l ileilgili olarak y›ll›k gelir vergisi beyannamesi serbest meslek kazanc› beyanedece¤im. Ödedi¤im ba¤kur primlerini Serbest Meslek kazanc›mdanindirebilirmiyim?

YANIT 1

Gelir Vergisi Kanunu’nun ‘Mesleki Giderler'' bafll›kl› 68’inci maddesinin 8numaral› bendinde; Serbest meslek faaliyetleri dolay›s›yla emekli sand›klar›naödenen girifl ve emeklilik aidatlar› ile mesleki teflekküllere ödenen aidatlar'' ›nserbest meslek kazanc›n›n tespitinde gider olarak indirilebilece¤i hükmüne yerverilmifltir.

Ayn› kanunun 89’uncu maddesinde; ''(5228 say›l› Kanunun 28’inci mad-desiyle de¤iflen flekli) (31.07.2004 tarihinden geçerli olmak üzere) Gelir Ver-gisi matrah›n›n tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek ge-lirlerden afla¤›daki indirimler yap›labilir.'' aç›klamas› yer almakta olup 1’incibendinde;

''Beyan edilen gelirin %10'unu (bireysel emeklilik sistemi d›fl›ndaki flah›ssigorta primleri için, beyan edilen gelirin % 5'ini) ve asgarî ücretin y›ll›ktutar›n› aflmamak flart›yla, mükellefin flahs›na, efline ve küçük çocuklar›na aithayat, ölüm, kaza, hastal›k, sakatl›k, anal›k, do¤um ve tahsil gibi flah›s sigortaprimleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katk› paylar› (sigortan›n veyaemeklilik sözleflmesinin Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan birsigorta veya emeklilik flirketi nezdinde akdedilmifl olmas›, prim ve katk›tutarlar›n›n gelirin elde edildi¤i y›lda ödenmifl olmas› ve ücret geliri eldeedenlerin ücretlerinin safi tutar›n›n hesaplanmas› s›ras›nda ayr›ca indirilmemiflbulunmas› flart›yla, efllerin veya çocuklar›n ayr› beyanname vermeleri halinde,

�Soru ve Yanıt



bunlara ait prim ve katk› paylar› kendi gelirlerinden indirilir).''hükmü yeralm›flt›r.

Di¤er taraftan 110 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli¤inde de 1479 say›l›Ba¤-Kur Kanunu kapsam›na giren serbest meslek erbab›n›n ödedikleri Ba¤-Kur primlerini an›lan tebli¤de belirtilen esaslar dahilinde mesleki kazançlar›dolay›s›yla verecekleri y›ll›k beyannamede gösterdikleri gelirden indirebi-lecekleri aç›klamas› yer alm›flt›r.

Konuyla ilgili olarak yay›mlanan 256 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Teb-li¤inin 2’nci bölümünde söz konusu primlerin gelir vergisi matrah›n›n tes-pitinde indirim konusu yap›labilmesi için, ödeme tutar› ve tarihinin bel-gelendirilmesi gerekti¤i, 3’üncü bölümünde ise gelirin elde edildi¤i dönem ileiliflkili olmas› ve bu dönem sonuna kadar ödenmifl olmas› gerekti¤i belir-tilmifltir.

3201 say›l› ''Yurt D›fl›nda Bulunan Türk Vatandafllar›n›n Yurt D›fl›nda GeçenSürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bak›m›ndan De¤erlendirilmesi Hakk›ndaKanun'' un ''Amaç ve Kapsam'' bafll›kl› 1’inci maddesinde; ''18 yafl›n› dol-durmufl Türk vatandafllar›n›n yurt d›fl›nda geçen ve belgelendirilen çal›flmasüreleri, bu çal›flma süreleri aras›nda veya sonunda herbirinde bir y›la kadarolan iflsizlik süreleri ve yurt d›fl›nda ev kad›n› olarak geçen süreleri, 2 ncimaddede belirtilen sosyal güvenlik kurulufllar›na prim, kesenek ve karfl›l›ködenmemifl olmas› ve istekleri halinde bu Kanun hükümlerine göre sosyalgüvenlikleri bak›m›ndan de¤erlendirilir.'' denilmektedir.

Bu hükümlere göre; 3201 say›l› Kanun gere¤i, yurt d›fl›nda bulundu¤unuz süreiçin borçlanarak ödemifl oldu¤u ve belge ile tevsik etti¤iniz Ba¤-Kur primiödemelerinizi, ödendi¤i y›la ait y›ll›k gelir vergisi beyannamesi ile beyanedilen serbest meslek kazanc›ndan indirilmesi mümkündür.

SORU 2

2008 model Fiat Doblo 1,3 Combi yandan caml› çift s›ra koltuklu kamyonetsat›n al›rken ödedi¤imizi KDV’ni indirim konusu yapabilirmiyiz?

YANIT 2

“Katma De¤er Vergisi Kanununun 30/b maddesinde faaliyetleri k›smen veyatamamen binek otomobillerinin kiralanmas› veya çeflitli flekillerde iflletilmesiolanlar›n bu amaçla kulland›klar› hariç olmak üzere iflletmelere ait binekotomobillerinin al›fl vesikalar›nda gösterilen katma de¤er vergisinin mükellefinvergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplanan indirilemeyece¤i hükmeba¤lanm›flt›r.

Konu ile ilgili olarak 27/07/2005 tarih ve 25888 say›l› Resmi Gazetede ya-y›mlanan ve yay›m› tarihinde yürürlü¤e giren 8 seri nolu Gümrük GenelTebli¤inde (Tarife S›n›rland›rma Kararlar›) 87.03 G.T.‹.P numaras›nda yeralan eflyalar›n tan›mlanmas› yap›lm›flt›r.

Buna göre, 21/07/2005 tarihinden itibaren yürürlü¤e giren bu tebli¤ ekindekitarife s›n›rland›rma karar› uyar›nca, 2008 model Fiat Doblo 1,3 Combi yandancaml› çift s›ra koltuklu kamyonet 87.03 G.T.‹.P numaras›nda yer alan binekotomobil niteli¤ine haiz oldu¤undan al›fl vesikalar›nda gösterilen katma de¤ervergisinin mükellefin vergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplanan katma de¤ervergisinden indirilmesi mümkün bulunmamaktad›r.

Ayr›ca Maliye Bakanl›¤› binek otomobillerin al›m›nda yüklenilen ancakindirimi mümkün olmayan KDV’nin maliyete eklenmesi veya gider yaz›-labilmesi ile ilgili görüflünü 23 seri no’lu KDV Genel Tebli¤i ile aç›klam›flt›r.

Buna göre mükelleflerin iflletme amac› d›fl›nda iktisap ettikleri binek oto-mobillerinin al›fl vesikalar›nda gösterilen katma de¤er vergisinin indirimimümkün de¤ildir. ‹ndirim konusu yap›lamayan bu vergi, Gelir ve KurumlarVergisi Kanunlar› çerçevesinde iflin mahiyetine göre gider veya maliyetunsuru olarak dikkate al›nabilecektir.

Di¤er taraftan, Vergi Usul Kanununun 320 nci maddesinin ikinci f›kras›nda"Faaliyetleri k›smen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanmas› veyaçeflitli flekillerde iflletilmesi olanlar›n bu amaçla kulland›klar› binek oto-mobilleri hariç olmak üzere, iflletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdi¤i





hesap dönemi için ay kesri tam ay say›lmak suretiyle kalan ay süresi kadaramortisman ayr›l›r. Amortisman ayr›lmayan süreye isabet eden bakiye de¤er,itfa süresinin son y›l›nda tamamen yok edilir." hükümleri yer almaktad›r.

Yukar›da ki aç›klamalar çerçevesinde; 2008 model Fiat Doblo 1,3 Combiyandan caml› çift s›ra koltuklu kamyonetin binek otomobil olarak kabuledilmesi sebebiyle, bu otomobilin aktife girdi¤i hesap dönemi için ay kesri tamay say›lmak suretiyle kalan ay süresi kadar kist amortisman ayr›lmas›,amortisman ayr›lmayan süreye isabet eden bakiye de¤erin, itfa süresinin sony›l›nda tamamen yok edilmesi gerekmektedir.

SORU 3

‹flyerimizde 18 yafl ve üzeri bay/ bayan çal›flt›rmaktay›z. ‹stihdam› teflvikyasas›na göre iflveren hissesi sigorta prim teflvikinden yararland›r›lmakistenilen iflçilerimizin tafl›mas› gereken özellikler hakk›nda bilgi alabilirrmiyiz ? Bu teflvikten yararlanma flartlar› iflyerinin flubeleri ve merkeziolarak ayr› ayr› m› de¤erlendirilmektedir ?

YANIT 3

2008-73 no 01,08,2008 tarihli SGK Genelgesine göre 4447 say›l› Kanunungeçici 7 nci maddesinde belirtilen iflveren hissesi sigorta prim teflvikindenyararlan›labilmesi için, gerek ifle yeni al›nan sigortal›lar yönünden, gereksesözkonusu sigortal›lar›n çal›flt›r›ld›¤› iflyerleri yönünden an›lan maddedeöngörülen flartlar›n birlikte gerçekleflmifl olmas› gerekmektedir. Dolay›s›yla,maddede aran›lan flartlardan bir veya birkaç›n›n gerçekleflmemifl olmas›halinde sözkonusu teflvikten yararlan›lmas› mümkün olamayacakt›r.

Sigortal›lar Yönünden Aran›lan fiartlar;

Geçici 7 nci madde kapsam›na; 18 yafl›ndan büyük, 29 yafl›ndan küçük olanerkek ve 18 yafl›ndan büyük olan kad›nlardan, 1/1/2008 ila 30/6/2008dönemine iliflkin Kuruma verilen ayl›k prim ve hizmet belgelerinde kay›tl›bulunmay›p, 1/7/2008 ila 30/6/2009 tarihleri aras›nda ifle al›nan ve fiilençal›flt›r›lanlar girmektedir.

Buna göre, an›lan maddede öngörülen iflveren hissesi sigorta prim teflvikindenyararlan›labilmesi için, sigortal› yönünden;



1- ‹fle girifl tarihi itibariyle; erkek ise 18 yafl›ndan büyük ve 29 yafl›ndan küçük,kad›n ise 18 yafl›ndan büyük olmas›,

2- 2008/Ocak ila 2008/Haziran aylar›na iliflkin düzenlenen ayl›k prim vehizmet belgelerinde kay›tl› olmamas›,

3- 1/7/2008 (dahil) ila 30/6/2009 (dahil) tarihleri aras›nda ifle al›nmas›,

4- Fiilen çal›flmas›,

flartlar›n›n tamam›n›n birlikte gerçekleflmifl olmas› gerekmektedir.

2008-73 say›l› tebli¤den SGK bünyesindeki dosya baz›nda flartlar› yerinegetiren iflyerleri yararland›r›lmaktad›r.

SORU 4

Ayl›k ‹flgücü Çizelgesi nedir? Ne zaman düzenlenir? DüzenlenmemesiHalide uygulanacak idari para cezas›n›n tutar› nedir? Bir iflçi dahiçal›flt›r›yorsak ayl›k iflgücü çizelgesi düzenlememiz gerekir mi ?

YANIT 4

10 ve daha yukar› iflçi istihdam eden iflyerinin doldurup her ay ‹flkur’a düzenligönderdi¤i çizelgedir. Yerel düzeyde istihdam ve iflgücü hareketlerini güncelve güvenilir bir flekilde izlenmesini sa¤lar. Toplu iflten ç›karmalar›n, iflyerikapanmalar›n›n ve istihdam› zorunlu olanlar›n takip edilmesine yard›mc› olur.

Ayl›k iflgücü çizelgesi ‹flkur ‘da yeni online siteme geçilmesi üzerine art›kiflverenler, e-iflkur sitesinden iflveren bölümünden ifllemlerini daha k›sa süredeyaparak iflyerinden Ayl›k iflgücü çizelgesini düzenleyebilmektedir.

4904 say›l› ‹flkur Yasas› gere¤i bir iflçi dahi olsa ayl›k iflgücü çizelgesidüzenlemek zorunlu de¤ildir.

Bir iflçi dahi olsa, Kurum iflçi ç›k›fllar›nda iflsizlik ödene¤i almak üzere geleniflçinin iflyeri kayd›n›n olmad›¤›n› tespit ederse ilgili iflyerine uyar› yaz›s›gönderir. ‹lgili SSK müdürlü¤ünden mutabakat yaz›s›n› da ald›ktan sonrauyar›ya ra¤men kay›tl› olmayan iflyeri varsa buna idari para cezas› uygulan›r.

SORU 5

‹flyerimizde çal›flan iflçi say›s› 50 iflçinin üzerindedir. Özürlü istihdam›nailiflkin iflveren hissesi prim teflvikinden yararlanmak için neler yapmam›zgerekmektedir.

YANIT 5

4857 say›l› ‹fl kanunun 30. Maddesi gere¤ince; “‹flverenler, elli veya daha fazlaiflçi çal›flt›rd›klar› özel sektör iflyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu iflyerlerindeise yüzde dört özürlü ve yüzde iki eski hükümlü iflçiyi meslek, beden ve ruhidurumlar›na uygun ifllerde çal›flt›rmakla yükümlüdürler. Ayn› il s›n›rlar› içindebirden fazla iflyeri bulunan iflverenin bu kapsamda çal›flt›rmakla yükümlüoldu¤u iflçi say›s›, toplam iflçi say›s›na göre hesaplan›r.”

........

“Yer alt› ve su alt› ifllerinde özürlü iflçi çal›flt›r›lamaz ve yukar›daki hükümleruyar›nca iflyerlerindeki iflçi say›s›n›n tespitinde yer alt› ve su alt› ifllerindeçal›flanlar hesaba kat›lmaz.”

.........

“Özel sektör iflverenlerince bu madde kapsam›nda çal›flt›r›lan 17/7/1964 tarihlive 506 say›l› Sosyal Sigortalar Kanununa tabi özürlü sigortal›lar ile 1/7/2005tarihli ve 5378 say›l› Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen korumal›iflyerlerinde çal›flt›r›lan özürlü sigortal›lar›n, ayn› Kanunun 72 nci ve 73 üncümaddelerinde say›lan ve 78 inci maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alts›n›r› üzerinden hesaplanan sigorta primine ait iflveren hisselerinin tamam›,kontenjan fazlas› özürlü çal›flt›ran, yükümlü olmad›klar› halde özürlü çal›flt›raniflverenlerin bu flekilde çal›flt›rd›klar› her bir özürlü için prime esas kazanç alts›n›r› üzerinden hesaplanan sigorta primine ait iflveren hisselerinin yüzde ellisiHazinece karfl›lan›r. ‹flveren hissesine ait primlerin Hazinece karfl›lanabilmesiiçin iflverenlerin çal›flt›rd›klar› sigortal›larla ilgili olarak 506 say›l› Kanunuyar›nca ayl›k prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde SosyalGüvenlik Kurumuna verilmesi ve sigortal›lar›n tamam›na ait sigortaprimlerinin sigortal› hissesine isabet eden tutar› ile Hazinece karfl›lanmayaniflveren hissesine ait tutar›n ödenmifl olmas› flartt›r. Bu f›kraya göre iflverentaraf›ndan ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazinece Sosyal



Güvenlik Kurumuna yap›lacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanangecikme zamm›, iflverenden tahsil edilir. Hazinece karfl›lanan prim tutarlar›gelir ve kurumlar vergisi uygulamalar›nda gider veya maliyet unsuru olarakdikkate al›nmaz. Bu f›kran›n uygulanmas›na iliflkin usul ve esaslar MaliyeBakanl›¤› ile Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› ve Hazine Müsteflarl›¤›taraf›ndan müfltereken belirlenir.”

hükümleri yeralmaktad›r.

Özürlü Statüsünde Çal›flt›r›lan Sigortal›lara ‹liflkin Yap›lacak Baflvurununfiekli ve ‹stenilecek Belgeler;

4857 say›l› Kanunun 30 uncu maddesinde düzenlenen teflvikten yararlanmakisteyen iflverenlerin; Türkiye ‹fl Kurumu ‹l/fiube Müdürlüklerinden onay-latacaklar› ve özürlü statüsünde çal›flt›rd›klar› sigortal›lar›n TC kimlik nu-maras›n›, ad-soyad›n›, ‹fl Kurumuna tescil tarihini, kontenjan dahilinde-/korumal› iflyerinde/kontenjan fazlas› olarak/yükümlü olunmad›¤› haldeçal›flt›rma durumlar›n› ihtiva eden (Ek-1)’de yer alan belgenin asl›n› iflyerininba¤l› bulundu¤u Sosyal Güvenlik ‹l/Merkez Müdürlüklerine ibraz etmelerigerekmektedir.

‹flyerinde kontenjan fazlas› olarak veya yükümlü olunmad›¤› halde çal›flt›r›lanözürlü sigortal›lar›n, daha sonra kontenjan dahilinde çal›flt›r›lmayabafllan›lmas› durumunda bu de¤iflikli¤in yine Türkiye ‹fl Kurumu ‹l/fiubeMüdürlüklerinden onaylat›lacak (Ek-1)’de yer alan belge ile belgelenmesigerekmektedir.

‹flverenler, iflyerinde çal›flt›rd›klar› özürlü sigortal›lar›n tamam›n›n sondurumlar›n› göstermek üzere Türkiye ‹fl Kurumu ‹l/fiube Müdürlüklerindenonaylatacaklar› (Ek-1)’de yer alan belgeyi, her y›l›n Ocak ay› içinde Kurumaayr›ca ibraz edeceklerdir.

Korumal› iflyerlerinde çal›flt›r›lan özürlü iflçilerden dolay› teflviktenyararlanmak isteyen iflverenler ayr›ca, iflyerlerinin korumal› iflyeri statüsündeoldu¤una iliflkin belgenin asl›n› veya ilgili Türkiye ‹fl Kurumu ‹l/fiubeMüdürlü¤ünce onaylanm›fl suretini iflyerinin ifllem gördü¤ü Sosyal Güvenlik‹l/Merkez Müdürlü¤üne ibraz edeceklerdir.

4857 say›l› Kanunun 30 uncu maddesi 1/7/2008 tarihi itibariyle de¤ifltiril-di¤inden an›lan maddenin de¤ifltirilmeden önceki 10 uncu f›kras› uyar›nca



teflvikten faydalanmakta olan iflverenlerin de, çal›flt›rmay› sürdürdükleri özürlüsigortal›lar›ndan dolay› yeni düzenlemelere göre sigorta primi iflveren hissesiprim teflvikinden yararlanabilmeleri için (Ek-1) belgeyi Kuruma vermelerigerekmektedir.

2008/ Temmuz ay›na iliflkin ayl›k prim ve hizmet belgesinden bafllamak üzere,4857 say›l› Kanunun 30 uncu maddesi kapsam›nda Kuruma bildirilecek olanözürlü sigortal›lara iliflkin ayl›k prim ve hizmet belgesinden önce, (Ek-1)belgelerinin Kuruma verilmesi gerekmektedir. Sözkonusu belgeler Kurumaibraz edilmedi¤i sürece an›lan maddede düzenlenen sigorta primi iflverenhissesi teflvikinden yararlan›lmas› mümkün olamayacakt›r.





DANIfiTAY ÜÇÜNCÜ DA‹RE BAfiKANLI⁄IDANIfiTAY ÜÇÜNCÜ DA‹RE BAfiKANLI⁄I

Esas No : 2007/4952Karar No : 2008/1270

Kanun Yarar›na Temyiz Eden: DANIfiTAY BAfiSAVCISI

Davac›: ..........

Vekili: ............

Karfl› Taraf: ..........Vergi Dairesi Müdürlü¤ü-‹ZM‹R

‹stemin Özeti: Orta¤› oldu¤u limited flirketten tahsil edilemeyen kamu alaca¤›nedeniyle davac› ad›na, ortak s›fat›yla, hissesi oran›nda düzenlenen15.02.2006 tarih ve 305, 306 say›l› ödeme emirlerini; limited flirket kuruluflsözleflmesinin de¤ifltirilmesi niteli¤ini tafl›mas› nedeniyle Ticaret SiciliGazetesinde ilan edilmekle üçüncü kiflileri de ba¤lay›c› nitelik kazanan paydevrinin muvazaa içerdi¤i ileri sürülerek genel mahkemelerde aç›lan iptaldavas›na konu edilip, iptali sa¤lanmad›kça, pay›n› bütün hak ve yüküm-lülükleriyle devreden orta¤›n, kamu alaca¤›n›n ait oldu¤u döneme bak›lmak-s›z›n 6183 say›l› Yasan›n 35'inci maddesine göre cebren takip edilemeyece¤igözetilmeden düzenlenen ödeme emirlerinde hukuka uygunluk bulunmad›¤›gerekçesiyle iptal eden ‹zmir 2. Vergi Mahkemesinin 13.09.2006 gün ve E:2006/267, K:2006/810 say›l› karar›n›; kamu alaca¤›n›n tahsili için davac› ad›nahissesi oran›nda düzenlenen ödeme emirlerinden davac›n›n hisselerinidevretti¤i 15.10.1999 tarihine kadar isabet eden k›sm›nda yasaya ayk›r›l›kbulunmad›¤› bu tarihi aflan dönemlere ait amme alacaklar›n›n tahsili amac›yladüzenlenen ödeme emirlerinde ise yasal isabet bulunmad›¤› gerekçesiylek›smen bozan ve karar düzeltme istemini reddeden ‹zmir Bölge ‹dareMahkemesinin 18.01.2007 gün ve E:2006/3954, K:2007/221 say›l› karar›n›n;

�Yargı Kararları

limited flirketteki pay›n› devreden orta¤›n flirketten ayr›ld›¤› tarihten öncekidönemlere ait olsa da flirket borcundan dolay› takip edilemeyece¤inden,düzenlenen ödeme emirlerinin hukuka ayk›r› olmas› nedeniyle Dan›fltayBaflsavc›s› taraf›ndan kanun yarar›na temyiz edilmifltir.

TÜRK M‹LLET‹ ADINA

Hüküm veren Dan›fltay Üçüncü Dairesince; Dan›fltay Baflsavc›s› taraf›ndankanun yarar›na temyiz edilen ‹zmir Bölge ‹dare Mahkemesinin 18.01.2007 günve E:2006/3954, K:2007/221 say›l› karar› incelendikten ve Tetkik HakimiM.O¤uz Ulafl'›n aç›klamalar› dinlendikten sonra iflin gere¤i görüflülüp düflü-nüldü:

Türk Ticaret Kanununun 511'inci maddesinin 4'üncü ve 7'nci bentlerinde;limited flirket ortak ve müdürlerinin her birinin ad, soyad, ikametgâh vetabiiyetlerinin tescil ve ilan edilece¤i belirtilmifl, 515'inci maddesindemukavelede yap›lan her de¤iflikli¤in de tescil ve ilan edilece¤i, mukavelelerinde¤ifltirilmesi hakk›ndaki kararlar›n üçüncü flah›slar hakk›nda, tescil tarihindenitibaren hüküm ifade edece¤i kurala ba¤lanm›flt›r.

Ortak s›fat›yla ve sermaye pay›na göre sorumlulu¤un paya ba¤l› olmas›nedeniyle paylar›n bütün hak ve yükümlülükleriyle devri ve ticaret sicilindetescili, sorumlulu¤u kald›r›c› etki yapaca¤›ndan, davac›n›n, pay devrindensonraki bir tarihte flirketin hangi dönemin vergi borcundan dolay› olursa olsunortak s›fat›yla sorumlu tutularak ödeme emriyle takibine olanak bulun-mamaktad›r.

Davaya konu yap›lan ödeme emirlerinin, 6183 say›l› Yasan›n limited flirketortaklar›n›n flirket tüzel kiflili¤inden tahsil edilemeyen kamu alacaklar›ndansermaye hisseleri oran›nda sorumlu olduklar›n› öngören 35'inci maddesinegöre düzenlendi¤i; davac›n›n ortak s›fat›yla cebren takip edildi¤i ve hisselerin15.10.1999 tarihinde devredilerek bu devrin ‹zmir 3. Asliye Ticaret Mah-kemesi karar›yla hükmen ticaret siciline tescilinin yap›ld›¤› saptanm›flken,ödeme emirlerini bu nedenle iptal eden vergi mahkemesi karar›n› k›smenbozan Bölge ‹dare Mahkemesi karar›nda hukuka uygunluk görülmemifltir.

Aç›klanan nedenlerle, Dan›fltay Baflsavc›s›n›n temyiz isteminin kabulü ile‹zmir Bölge ‹dare Mahkemesinin 18.01.2007 günlü ve E:2006/3954,K:2007/221 say›l› karar›n›n; 2577 say›l› ‹dari Yarg›lama Usulü Kanununun



51'inci maddesi uyar›nca kanun yarar›na ve hükmün hukuki sonuçlar›na etkiliolmamak üzere bozulmas›na, karar›n bir örne¤inin Maliye Bakanl›¤› ileDan›fltay Baflsavc›l›¤›na gönderilmesine ve Resmî Gazete’de yay›mlanmas›na21.04.2008 gününde oybirli¤iyle karar verildi.





DANIfiTAY ÜÇÜNCÜ DA‹RE BAfiKANLI⁄IDANIfiTAY ÜÇÜNCÜ DA‹RE BAfiKANLI⁄I

Esas No : 2006/4576

Karar No : 2008/508

Kanun Yarar›na Temyiz Eden: DANIfiTAY BAfiSAVCISI

Davac›: ..............‹SKENDERUN

Karfl› Taraf : .............. Vergi Dairesi Müdürlü¤ü-‹SKENDERUN

‹stemin Özeti: Yeminli mali müflavir olan ve Kas›m 1998 döneminde eldeetti¤i serbest meslek gelirini eksik beyan etti¤i ileri sürülen davac› ad›na takdiredilen matrah üzerinden re'sen sal›nan a¤›r kusur cezal› katma de¤er vergisini;........... Tekstil Sanayi ve Ticaret Anonim fiirketi ile davac› aras›ndadüzenlenen katma de¤er vergisi iade tasdik sözleflmeleri, düzenlenen katmade¤er vergisi iade tasdik raporlar› ve vergi dairesince bu raporlara göreiadelerin yap›lm›fl olmas› davac›n›n serbest meslek faaliyetinde bulundu¤unuortaya koyan doneler olmakla birlikte katma de¤er vergisi yönünden vergiyido¤uran olay›n hizmetin yap›lmas› an›nda meydana gelmesi nedeniyle1.1.1999 tarihli tasdik sözleflmesi ve bu sözleflme uyar›nca düzenlenen tasdikraporu ve vergi dairesi düzeltme fifli tarihleri dikkate al›nd›¤›nda yeminli malimüflavirlik hizmetinin Kas›m 1998 döneminde de¤il 1999 y›l› içinde verilmifloldu¤u, bu nedenle uyuflmazl›k konusu dönemde serbest meslek kazanc›n›nsözleflmede yaz›l› tutar kadar kay›t ve beyan d›fl› b›rak›ld›¤›n›n aç›k ve kesindelillerle ispatlanamad›¤› gerekçesiyle kald›ran Hatay 1. Vergi Mahkemesinin11.10.2005 gün ve E:2004/495, K:2005/463 say›l› karar›na karfl› daval› idaretaraf›ndan yap›lan itiraz› reddeden Adana Bölge ‹dare Mahkemesinin 8.3.2006gün ve E:2006/276, K:2006/227 say›l› karar›na karfl› yap›lan karar düzeltmeistemini kabul ederek, söz konusu karar› kald›rd›ktan sonra; davac›n›n tasdiketti¤i vergi iadesi raporu nedeniyle kendisi ve müflterisi aras›nda karfl›l›kl›edimleri içeren sözleflmenin varl›¤›, davac›n›n serbest meslek geliri elde etti¤ihalde beyan etmedi¤ini hukuken geçerli tespitlerle ortaya koydu¤u, budurumun gelirin elde edilmedi¤ini ispat etme konusundaki sorumlulu¤undavac›ya ait oldu¤unu gösterdi¤i ve davac› taraf›ndan uyuflmazl›k dönemindeserbest meslek makbuzlar›n› ve yasal defterlerini ibraz ederek bu sorumlulu¤u

yerine getirmedi¤i hususlar› birlikte de¤erlendirildi¤inde ve 1999 y›l›belgelerini zamanafl›m›na u¤ramas› nedeniyle saklamad›¤› yolundaki iddias›nara¤men katma de¤er vergisi iadesi tasdik sözleflmesini ibraz edebilmiflolmas›n›n iddias›nda tutarl›l›k olmad›¤›n› gösterdi¤inden sal›nan a¤›r kusurcezal› katma de¤er vergisinde hukuka ayk›r›l›k bulunmad›¤› gerekçesiyle vergimahkemesi karar›n› bozan Adana Bölge ‹dare Mahkemesinin 28.6.2006 gün veE:2006/1386, K:2006/1371 say›l› karar›n›n; katma de¤er vergisi aç›s›ndanvergiyi do¤uran olay, mal›n teslimi veya hizmetin yap›lmas› an›nda meydanagelmekte olup, bu hususta ticari, sinai, zirai veya serbest meslek faaliyetiçerçevesinde yap›lan teslim ve hizmetler yönünden farkl› bir düzenlemeye yerverilmedi¤i, olayda yeminli mali müflavir olarak serbest meslek faaliyetindebulunan davac›n›n müflterisi olan ............ Tekstil Sanayi ve Ticaret Anonimfiirketi ile aras›nda yap›lan 1.1.1999 gün ve 448-29048 say›l› tasdiksözleflmesine istinaden düzenlenen 5.2.1999/YMM-74-1999/508-008 say›l›katma de¤er vergisi iadesi raporu nedeniyle hizmet al›fl veriflinin Kas›m 1998döneminde de¤il, 1999 y›l›nda gerçeklefltirildi¤i anlafl›ld›¤›ndan Kas›m 1998dönemi için yap›lan tarhiyatta yasal isabet görülmedi¤inden hukuka ayk›r›oldu¤u ileri sürülerek Dan›fltay Baflsavc›s› taraf›ndan kanun yarar›nabozulmas› istenmifltir.

TÜRK M‹LLET‹ ADINA

Hüküm veren Dan›fltay Üçüncü Dairesince Dan›fltay Baflsavc›s› taraf›ndankanun yarar›na temyiz edilen Adana Bölge ‹dare Mahkemesinin 28.6.2006 günve E:2006/1386, K:2006/1371 say›l› karar› incelendikten ve Tetkik HakimiNagihan Altekin'in aç›klamalar› dinlendikten sonra iflin gere¤i görüflülüpdüflünüldü:

Uyuflmazl›k, 24.2.2004 tarihinde düzenlenen tutanak ile davac›n›n EkskonTekstil Sanayi ve Ticaret Anonim fiirketi ile aralar›nda Kas›m 1998 dönemineiliflkin yap›lan sözleflme uyar›nca belirlenen ücret tutar› olan 2.870.000.000 liraiçin serbest meslek makbuzu düzenlemedi¤i ve katma de¤er vergisi beyan›nadahil etmedi¤i tespit edilerek takdir komisyonuna sevki üzerine takdir edilenmatrah üzerinden yap›lan cezal› tarhiyata iliflkindir.

213 say›l› Vergi Usul Kanununun "Vergiyi Do¤uran Olay" bafll›kl› 19'uncumaddesinde, vergi alaca¤›n›n vergi kanunlar›n›n vergiyi ba¤lad›klar› olay›nvukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile do¤aca¤› belirtilmifl, 3065 say›l›



Katma De¤er Vergisi Kanununun "Vergiyi do¤uran olay›n meydana gelmesi"bafll›kl› 10'uncu maddesinin (a) f›kras›nda, mal teslimi ve hizmet ifas›hallerinde, mal›n teslimi ve hizmetin yap›lmas›; (b) f›kras›nda da, mal›ntesliminden veya hizmetin yap›lmas›ndan önce fatura veya benzeri belgelerverilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla s›n›rl› olmak üzerefatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi, (c) f›kras›nda ise, k›s›m k›s›m malteslimi veya hizmet yap›lmas› mutad olan veya bu hususlarda mutab›k kal›nanhallerde, her bir k›sm›n teslimi veya bir k›s›m hizmetin yap›lmas› an›ndavergiyi do¤uran olay›n meydana gelece¤i kurala ba¤lanm›flt›r.

Dosyada mevcut ........Tekstil Sanayi ve Ticaret Anonim fiirketi ile davac›aras›nda yap›lan 1.1.1999 tarihli tasdik sözleflmesiyle Kas›m 1998 döneminikapsayan ifllemler için 2.870.000.000 lira ücret üzerinden makbuz karfl›l›¤›nakden ödenmek kofluluyla mutab›k kal›nd›¤›, Mali fiube Araflt›rmaKurulu'nun 11.12.2003 günlü yaz›s›nda yer verilen Kas›m 1998 dönemi için5.2.1999 tarihli tasdik raporuna dayan›larak 10.2.1999 tarih ve 1/13 say›l›düzeltme fifliyle daval› idarece ...........Tekstil Sanayi ve Ticaret Anonimfiirketine ilgili katma de¤er vergisi iadelerinin yap›ld›¤› görüldü¤ünden,davac› ile ad› geçen flirket aras›ndaki katma de¤er vergisi iade tasdik söz-leflmeleri, düzenlenen katma de¤er vergisi tasdik raporlar› ve vergi dairesincebu raporlara göre iadelerin gerçeklefltirilmifl olmas› yeminli mali müflavirceserbest meslek faaliyetinin yap›ld›¤›n› ortaya koyan doneler olmakla birliktekatma de¤er vergisi yönünden vergiyi do¤uran olay›n hizmetin yap›lmas›an›nda meydana gelmesi nedeniyle tasdik sözleflmelerinin, düzenlenen tasdikraporlar›n›n ve vergi dairesince yap›lan düzeltme fifllerinin tarihleri dikkateal›nd›¤›nda aradaki hizmet al›fl veriflinin 1998 tarihinde de¤il 1999 y›l›ndagerçekleflti¤i anlafl›ld›¤›ndan, davac›n›n serbest meslek kazanc›n› 1998 y›l›ndaelde etmedi¤ini kan›tlayamad›¤›ndan söz edilerek verilen karar›n bozulmas›gerekmifltir.

Aç›klanan nedenlerle, Dan›fltay Baflsavc›s›n›n temyiz isteminin kabulü ileAdana Bölge ‹dare Mahkemesinin 28.6.2006 gün ve E:2006/1386,K:2006/1371 say›l› karar›n›n, 2577 say›l› ‹dari Yarg›lama Usulü Kanununun51'inci maddesi uyar›nca kanun yarar›na ve hükmün hukuki sonuçlar›na etkiliolmamak üzere bozulmas›na, karar›n bir örne¤inin Maliye Bakanl›¤› ileDan›fltay Baflsavc›l›¤›na gönderilmesine ve Resmî Gazete’de yay›mlanmas›na,25.2.2008 gününde oybirli¤iyle karar verildi.



UYUfiMAZLIK MAHKEMES‹ BAfiKANLI⁄IUYUfiMAZLIK MAHKEMES‹ BAfiKANLI⁄I

ESAS NO : 2007/337

KARAR NO: 2008/149

KARAR TR : 2.6.2008

(Hukuk Bölümü)

Ö Z E T : 4857 say›l› ‹fl Kanunu uyar›nca verilen idari para cezas›na karfl› ya--p›lan itiraz›n ADL‹ YARGI YER‹NDE çözümlenmesi gerekti¤i hk.

K A R A R

Davac›: ..............San. ve Tic. Ltd. fiti.

Vekili : Av.....

Daval› : Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›

Vekili : Av.....

OLAY: ‹fl müfettifli taraf›ndan düzenlenen raporda, 4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun86,81 ve 78. maddelerine muhalefet edildi¤inin tespit edildi¤inden bahisle Ça--l›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› Ankara Bölge Müdürlü¤ü’nün 29.7.2005gün ve 20113 say›l› ifllemi ile, an›lan Kanunun 108. maddesine dayan›larak105. maddesine göre davac› ad›na idari para cezas› verilmifltir.

Davac› vekili, para cezas›na karfl› adli yarg› yerinde itirazda bulunmufltur.

ANKARA 12. SULH CEZA MAHKEMES‹; 30.9.2005 gün ve 2005/564 Müt.say› ile, idari para cezas›n›n hukuka uygun olmas› nedeniyle davac›n›n baflvu--rusunun reddine karar vermifltir.

Davac› vekili taraf›ndan bu karara itiraz edilmesi üzerine, ANKARA 8. A⁄IRCEZA MAHKEMES‹; 11.11.2005 gün ve E:2005/365 D.‹fl say› ile, para ceza--s›n›n 4857 say›l› ‹fl Yasas›’n›n 105. maddesi uyar›nca belirlendi¤i, ayn› Yasa--n›n 108. maddesindeki düzenleme karfl›s›nda, itiraz› inceleme yetkisi idaremahkemesine ait oldu¤u halde, Sulh Ceza Mahkemesince itiraz›n görev yö--nünden reddi yerine iflin esas›na girilerek karar verilmesi yasaya ayk›r› oldu--



¤undan, itiraz›n bu nedenle kabulüne karar verilmesinin uygun bulundu¤u ge--rekçesiyle Sulh Ceza Mahkemesi karar›n›n kald›r›lmas›na karar vermifltir.

Bu kez, davac› vekili, idari para cezas› verilmesine iliflkin karar›n iptali iste--miyle idari yarg› yerinde dava açm›flt›r.

ANKARA 12. ‹DARE MAHKEMES‹; 9.6.2006 gün ve E:2006/805 say› ile,1.6.2005 tarihinde yürürlü¤e giren 5326 say›l› Kabahatler Kanunu’nun muhte--lif hükümlerinden söz ederek, 1.6.2005 tarihinden itibaren, 5326 say›l› Yasa’dasay›lan idari para cezas› ve idari tedbirlerden oluflan idari yapt›r›mlar ile di¤eryasalarda yer alan idari yapt›r›mlara karfl›, Yasan›n 19. maddesinde say›lan is--tisnai durumlar haricinde sulh ceza mahkemeleri nezdinde dava aç›lmas› ge--rekti¤i, dosyan›n incelenmesinden, davac›n›n, iflyerinde ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤iyönünden yap›lan teftifl sonucunda tespit edilen eksiklikler nedeniyle 4857 sa--y›l› ‹fl Kanunu’nun 108. maddesine dayan›larak ayn› Kanunun 105. maddesiuyar›nca 8.859,26 YTL idari para cezas› verilmesine iliflkin 29.7.2005 tarih ve5 say›l› iflleme karfl› Ankara 12. Sulh Ceza Mahkemesi’nin 2005/564 Müt. sa--y›l› dosyas›nda açt›¤› davan›n, an›lan Mahkemenin 30.9.2005 günlü karar› ileuyuflmazl›¤›n esas› incelenerek reddedildi¤i, bu karara karfl› yap›lan itiraz üze--rine, Ankara 8. A¤›r Ceza Mahkemesi’nin 11.11.2005 tarih ve E:2005/365 D.‹flsay›l› karar› ile, idari para cezalar›na karfl› aç›lan davan›n idare mahkemesiningörevinde oldu¤u gerekçesiyle itiraz kabul edilerek ad› geçen mahkeme kara--r›n›n kald›r›ld›¤› ve bu karar›n kesinleflmesi üzerine, para cezas›n›n iptali iste--miyle Mahkemelerinin kay›tlar›na 27.3.2006 tarihinde giren dilekçe ile davaaç›lmas› yoluna gidildi¤inin anlafl›ld›¤›, 2247 say›l› Uyuflmazl›k Mahkemesi--nin Kurulufl ve ‹flleyifli Hakk›nda Kanun’un 19. maddesinden söz ederek, budurumda; davac› flirkete 4857 say›l› Kanun’a ayk›r› davrand›¤›ndan bahisle8.859,26 YTL idari para cezas› verilmesine iliflkin ifllemin iptali istemiyle27.3.2006 tarihinde Mahkemelerinin kayd›na giren dilekçe ile aç›lan bu dava--n›n görüm ve çözümünde, 5326 say›l› Yasa hükümleri uyar›nca sulh ceza mah--kemelerinin görevli oldu¤u sonucuna var›ld›¤›ndan, Mahkemelerinin görevsiz--li¤ine, 2247 say›l› Kanun’un 19. maddesi uyar›nca görevli yarg› yerinin belir--lenmesi için dosyan›n Uyuflmazl›k Mahkemesi’ne gönderilmesine ve dosya in--celemesinin bu konuda Uyuflmazl›k Mahkemesi’nce karar verilinceye kadarertelenmesine karar vermifltir.





Dosyan›n gönderildi¤i UYUfiMAZLIK MAHKEMES‹ HUKUK BÖLÜMÜ;2.10.2006 gün ve E:2006/240, K:2006/169 say› ile, davan›n, 4857 say›l› ‹fl Ka--nunu’nun 78, 81, 86,105 ve 108. maddelerine göre verilen idari para cezas›n›nkald›r›lmas› istemiyle aç›ld›¤›, Kabahatler Kanunu’nun “Genel kanun niteli¤i”bafll›kl› 3. maddesinde, “Bu Kanunun genel hükümleri di¤er kanunlardaki ka--bahatler hakk›nda da uygulan›r” denildi¤i, bu Kanunun genel hükümleri ara--s›nda yer alan 27. maddesinin (1) numaral› bendinde, idari para cezas› ve mül--kiyetin kamuya geçirilmesine iliflkin idari yapt›r›m karar›na karfl›, karar›n teb--li¤i veya tefhimi tarihinden itibaren en geç onbefl gün içinde, sulh ceza mahke--mesine baflvurulabilece¤inin öngörüldü¤ü, buna göre, Kabahatler Kanunu’nunbelirledi¤i ilke ve esaslara uyan di¤er kanunlardaki idari para cezalar› ve mül--kiyetin kamuya geçirilmesine iliflkin idari yapt›r›mlara karfl› yap›lacak itiraz--larda sulh ceza mahkemesinin genel görevli k›l›nd›¤›, incelenen olayda, yuka--r›da belirtilen koflullar›n olufltu¤u anlafl›ld›¤›ndan ifl mevzuat›na dayanan davakonusu idari para cezas›na karfl› yap›lacak itiraza bakma görevinin sulh cezamahkemesine ait bulundu¤u, her ne kadar, 5326 say›l› Kabahatler Kanunu’nun“Genel kanun niteli¤i” bafll›kl› 3. maddesi, Anayasa Mahkemesi’nin 1.3.2006gün ve E:2005/108, K:2006/35 say›l› karar›yla iptal edilmifl ve gerekçeli karar22.7.2006 günlü, 26236 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›fl ise de, bu mad--denin iptaline karar verilmesiyle meydana gelen hukuksal boflluk kamu yarar›--n› olumsuz yönde etkileyecek nitelikte görüldü¤ünden, Anayasa’n›n 153. mad--desi ve 2949 say›l› Yasa’n›n 53. maddesi gere¤ince, yeni düzenleme yapmas›için yasama organ›na süre tan›mak amac›yla iptal karar›n›n Resmi Gazete’deyay›mlanmas›ndan bafllayarak alt› ay sonra yürürlü¤e girmesine karar verildi--¤i, Anayasa’n›n 153. maddesinden söz ederek, an›lan hükümlere göre sözü edi--len Anayasa Mahkemesi karar›n›n hukuki sonuçlar› incelendi¤inde: ‹ptal hük--münün, karar 22.7.2006 tarihli Resmi Gazetede yay›mlanm›fl oldu¤una göre,Anayasa Mahkemesi’nce belirlenen alt› ayl›k sürenin sona erece¤i 22.1.2007gününde yürürlü¤e girece¤i aç›k olup, ancak bu tarih itibariyle görev kural› yü--rürlükten kalkaca¤›ndan, yasama organ›nca kendisine verilen alt› ayl›k süreiçinde herhangi bir düzenleme yap›lmad›¤› takdirde 22.1.2007 tarihinden itiba--ren görevli yarg› yerinin hukukun genel ilkelerine göre saptanabilece¤i; fakat,yasama organ› taraf›ndan, Anayasa Mahkemesi’nce verilen alt› ayl›k süre için--de iptal hükmü do¤rultusunda yasal düzenleme yap›lmas› halinde ise, iflaretedilen yarg› yerinin yeni düzenlemenin yürürlü¤e girdi¤i tarihten itibaren gö--revli olaca¤›n›n tart›flmas›z bulundu¤u, belirtilen durum karfl›s›nda; yasama or--

gan› taraf›ndan iptal hükmü do¤rultusunda henüz yasal düzenleme yap›lmama--s› nedeniyle an›lan madde hükmü yürürlükten kalkmad›¤›ndan, 5326 say›l› Ya--sa’n›n yürürlü¤e girdi¤i 1.6.2005 tarihinden sonra 26.8.2005 gününde aç›landavan›n görüm ve çözümünde adli yarg› yerinin görevli bulundu¤u, aç›klanannedenlerle, ‹dare Mahkemesinin baflvurusunun kabulü ile Sulh Ceza Mahke--mesi karar›n› görevsizlik nedeniyle kald›ran A¤›r Ceza Mahkemesi karar›n›nkald›r›lmas›n›n icap etti¤i gerekçesiyle davan›n çözümünde ADL‹ YARGININgörevli oldu¤una, bu nedenle Ankara 12. ‹dare Mahkemesi’nin BAfiVURU--SUNUN KABULÜ ile Ankara 12. Sulh Ceza Mahkemesi karar›n› görevsizliknedeniyle kald›ran Ankara 8. A¤›r Ceza Mahkemesi’nin 11.11.2005 gün veE:2005/365 D.‹fl say›l› KARARININ KALDIRILMASINA karar vermifltir.

Uyuflmazl›k Mahkemesi’nin bu karar› üzerine ANKARA 12. SULH CEZAMAHKEMES‹; 11.5.2007 gün ve E:2007/323 Müt. say› ile, muteriz vekilininÇal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› Ankara Bölge Müdürlü¤ü’nce 4857 sa--y›l› Yasa uyar›nca hakk›nda idari para cezas› düzenlendi¤ini, itirazen kald›r›l--mas›n› talep etti¤i, muteriz vekilinin talebi üzerine Mahkemelerince daha öncegörevsizlik karar› verildi¤i, dosyan›n idari yarg› ve adli yarg› aras›ndaki görevuyuflmazl›¤› nedeniyle Uyuflmazl›k Mahkemesi’ne gönderildi¤i, yap›lan ince--leme sonucunda sulh ceza mahkemesinin görevli oldu¤una iliflkin karar verile--rek Mahkemelerine dosyan›n yeniden gönderildi¤i, Uyuflmazl›k Mahkeme--si’nin karar›ndan sonra yürürlü¤e giren 19/12/2006 tarih ve 5560 say›l› Ya--sa’n›n 3. maddesinde yap›lan de¤ifliklik ile; “(1) Bu Kanunun; idarî yapt›r›mkararlar›na karfl› kanun yoluna iliflkin hükümleri, di¤er kanunlarda aksine hü--küm bulunmamas› halinde" fleklinde düzenleme yap›ld›¤›, idari para cezas›n›n4857 say›l› Yasa’ca verilmifl olmas› ve an›lan Yasan›n 108. maddesindeki(De--¤iflik birinci f›kra: 1/7/2005-5378/39 md.) düzenleme: "Bu Kanunda öngörülenidari para cezalar›, 101 inci maddedeki idari para cezalar› hariç, gerekçesi be--lirtilmek suretiyle Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› Bölge Müdürünceverilir. 101 inci madde kapsam›ndaki idari para cezalar› ise, do¤rudan Türkiye‹fl Kurumu ‹l Müdürü taraf›ndan verilir. (Mülga birinci cümle: 1.7.2005-5378/39 md.) Verilen idari para cezalar›na dair kararlar ilgililere 11.2.1959 ta--rihli ve 7201 say›l› Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebli¤ edilir. Bu ceza--lara karfl› tebli¤ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahke--mesine itiraz edilebilir. ‹tiraz, idarece verilen cezan›n yerine getirilmesini dur--durmaz. ‹tiraz üzerine verilen karar kesindir. ‹tiraz, zaruret görülmeyen haller--de evrak üzerinde inceleme yap›larak en k›sa sürede sonuçland›r›l›r. Bu Kanu--



na göre verilen idari para cezalar›, 21.7.1953 tarihli ve 6183 say›l› Amme Ala--caklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun hükümlerine göre tahsil olunur" flek--linde olup, görevle ilgili düzenlemeler kamu düzeni ile ilgili oldu¤undan vederhal yürürlü¤e girece¤inden; Mahkemelerinin görevsizli¤ine karar vermeninicap etti¤i gerekçesiyle itiraz konusu karar›n yarg›lama mercii idari yarg› ol--makla Mahkemelerinin görevsizli¤ine, Mahkemeleri ile Ankara 12. ‹dareMahkemesi aras›nda ortaya ç›kan görev uyuflmazl›¤›n›n çözümü için karar ke--sinleflti¤inde dosyan›n Uyuflmazl›k Mahkemesi’ne gönderilmesine karar ver--mifl; bu karar kesinleflmifltir.

‹NCELEME VE GEREKÇE :

Uyuflmazl›k Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Ahmet AKYALÇIN’›n Baflkan--l›¤›nda, Üyeler: Mustafa KICALIO⁄LU, Erdo¤an BUYURGAN, HabibeÜNAL, Ayper GÖKTUNA, Muhittin KARATOPRAK ve Gürbüz GÜMÜ--fiAY’›n kat›l›mlar›yla yap›lan 2.6.2008 günlü toplant›s›nda;

I-‹LK ‹NCELEME : Dosya üzerinde 2247 say›l› Yasa’n›n 27. maddesi uya--r›nca yap›lan incelemeye göre;

Uyuflmazl›k Mahkemesi Genel Kurulu’nun 11.7.1988 günlü, E:1988/1,K:1988/1 say›l› ‹lke Karar›nda, “2247 say›l› Uyuflmazl›k Mahkemesinin Kuru--lufl ve ‹flleyifli Hakk›nda Kanunun bütünüyle incelenip de¤erlendirilmesinden,bu Kanunun uygulanmas› yönünden 2 nci maddesinin ikinci f›kras›nda yeralan, ‘ceza uyuflmazl›klar›’ ibaresinden, savc›n›n ya da flahsi davac›n›n talebiile bafllayan yarg›lamas› sonunda san›¤›n mahkumiyetine ya da beraatine hük--medilebilecek davalarda, askeri ve adli ceza mahkemeleri aras›nda ç›kan görevve hüküm uyuflmazl›klar›n›n anlafl›lmas›, bunun d›fl›nda kalan tüm görev uyufl--mazl›klar›n›n ‘hukuk uyuflmazl›¤›’ say›lmas› gerekti¤i sonucuna var›lmaktad›r.Uygulanmas› idari organlara b›rak›lan cezalar, adli nitelikte olmad›¤›ndan,bunlar hakk›nda yap›lan itirazlar ya da aç›lan davalar ‘ceza davas›’ olarak ni--telendirilemezler. ‹dari niteliklerinden dolay› bu davalara iliflkin görev ve hü--küm uyuflmazl›klar›n›n Uyuflmazl›k Mahkemesinin Hukuk Bölümünde incele--nip çözümlenmesi gerekti¤i...” aç›kça belirtilmifltir. Bu durum gözetildi¤inde,olay bölümünde yaz›l› baflvuru konusu görev uyuflmazl›¤›n›n Hukuk Bölü--münde incelenmesi gerekti¤i kuflkusuzdur.

Olayda, ‹dare Mahkemesince 2247 say›l› Yasa’n›n 19. maddesinde öngörülen



flekilde baflvurulmas› üzerine adli ve idari yarg› yerleri aras›nda do¤an görevuyuflmazl›¤›n›n esas›n› inceleyen Mahkememiz, “Davan›n çözümünde ADL‹YARGININ görevli oldu¤una, bu nedenle Ankara 12. ‹dare Mahkemesi’ninBAfiVURUSUNUN KABULÜ ile Ankara 12. Sulh Ceza Mahkemesi karar›n›görevsizlik nedeniyle kald›ran Ankara 8. A¤›r Ceza Mahkemesi’nin11.11.2005 gün ve E:2005/365 D.‹fl say›l› KARARININ KALDIRILMASI--NA…” karar vermifltir.

Bunun üzerine, Sulh Ceza Mahkemesince, Uyuflmazl›k Mahkemesi’nin kara--r›ndan sonra yürürlü¤e giren 19/12/2006 tarih ve 5560 say›l› Yasa’n›n 3. mad--desinde yap›lan de¤ifliklik ile; “(1) Bu Kanunun; idarî yapt›r›m kararlar›na kar--fl› kanun yoluna iliflkin hükümleri, di¤er kanunlarda aksine hü-küm bulunma--mas› halinde" fleklinde düzenleme yap›ld›¤›, idari para cezas›n›n 4857 say›l›Yasa’ca verilmifl olmas› ve an›lan Yasan›n 108. maddesinde, bu cezalara karfl›tebli¤ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine iti--raz edilebilece¤i belirtildi¤inden ve görevle ilgili düzenlemeler kamu düzeniile ilgili oldu¤undan ve derhal yürürlü¤e girece¤inden; Mahkemelerinin görev--sizli¤ine karar vermenin icap etti¤i gerekçesiyle itiraz konusu karar›n yarg›la--ma mercii idari yarg› olmakla Mahkemelerinin görevsizli¤ine, Mahkemeleri ileAnkara 12. ‹dare Mahkemesi aras›nda ortaya ç›kan görev uyuflmazl›¤›n›n çö--zümü için karar kesinleflti¤inde dosyan›n Uyuflmazl›k Mahkemesi’ne gönderil--mesine karar verilmifltir.

Görev kurallar› kamu düzenine iliflkin oldu¤undan, görev konusunda taraflariçin bir müktesep hak do¤mayaca¤›; bu nedenle, yeni bir yasayla kabul edilengörev kurallar›n›n, geçmifle de etkili olaca¤›, bilinen bir genel hukuk ilkesidir.

Böylece, davan›n aç›ld›¤› andaki kurallara göre görevli olan mahkeme, yeni biryasa ile görevsiz hale gelmifl ise, ( davan›n aç›ld›¤› anda görevli olan ve fakatyeni yasaya göre görevsiz hale gelen) mahkemenin görevsizlik karar› vermesigerekece¤i; ancak, yeni yasadaki görev kural›n›n, de¤iflikli¤in yürürlü¤e gir--mesinden sonra aç›lacak davalarda uygulanaca¤›na dair geçifl hükümlerininvarl›¤› halinde, mahkemece görevsizlik karar› verilemeyece¤i aç›kt›r.

Her ne kadar uyuflmazl›k konusu idari para cezas› ile ilgili olarak daha önce ad--li ve idari yarg› yerleri aras›nda do¤an görev uyuflmazl›¤› konusunda Uyufl--mazl›k Mahkemesince görevli yarg› yerinin tespiti yolunda verilmifl bir kararbulunmakta ise de; Sulh Ceza Mahkemesinin karar›nda, Uyuflmazl›k Mahke--mesi’nin karar›ndan sonra yürürlü¤e giren Kabahatler Kanunu’nda yap›lan de--



¤ifliklik sonucu görevsiz hale gelindi¤i gerekçesine yer verildi¤inden, bu ge--rekçe karfl›s›nda Sulh Ceza Mahkemesinin baflvurusunun incelenmesi gerekti--¤i sonucuna var›lm›flt›r.

Öte yandan, 2247 say›l› Yasa’n›n 19. maddesindeki “Adli, idari, askeri yarg›mercilerinden birisinin kesin veya kesinleflmifl görevsizlik karar› üzerine ken--dine gelen bir davay› incelemeye bafllayan veya incelemekte olan bir yarg›mercii davada görevsizlik karar› veren merciin görevli oldu¤u kan›s›na var›r--sa, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için Uyuflmazl›k Mahke--mesine baflvurur ve elindeki iflin incelenmesini Uyuflmazl›k Mahkemesinin ka--rar vermesine de¤in erteler.” hükmüne göre, adli yarg› yeri, davaya bakma gö--revinin daha önce görevsizlik karar› veren idari yarg› yerine ait oldu¤unu be--lirten gerekçeli bir karar ile do¤rudan Uyuflmazl›k Mahkemesi’ne baflvurmaolana¤›na sahiptir. fiu kadar ki, baflvuru karar›n›n, görev konusunda Uyuflmaz--l›k Mahkemesi’nce karar verilmesine de¤in iflin incelenmesinin ertelenmesihususunu da ihtiva etmesi gerekir.

Olayda, adli yarg› yerince, öncelikle görevsizlik karar› verilmekle birlikte, bu--nunla yetinilmemifl ve ‹dare Mahkemesinin kesinleflmifl görevsizlik karar›aranmaks›z›n görevli merciin belirtilmesi için re’sen Uyuflmazl›k Mahkeme--si’ne baflvurulmas›na da karar verilmifltir.

Bu haliyle, her ne kadar 2247 say›l› Yasa’da öngörülen yönteme uymamaktaise de, Uyuflmazl›k Mahkemesi karar›ndan sonra bu karar do¤rultusunda An--kara 12. ‹dare Mahkemesi, 31.10.2006 gün ve E:2006/805, K:2006/2013 say›--l› görevsizlik karar› verdi¤inden ve bu karar kesinleflti¤inden, davan›n tarafla--r›nca baflvuruda bulunulmad›¤› gözetilerek, Ankara 12. Sulh Ceza Mahkeme--si’nce re’sen yap›lan baflvurunun 2247 say›l› Yasa’n›n 19. maddesi kapsam›n--da oldu¤unun kabulü ile Uyuflmazl›k Mahkemesi’nin önüne gelmifl bulunan veadli ve idari yarg› mercileri aras›nda do¤an görev uyuflmazl›¤›n›n çözüme ka--vuflturulmas›, gerek dava ekonomisine gerekse Uyuflmazl›k Mahkemesi’ninkurulufl amac›na uygun olaca¤›ndan, görev uyuflmazl›¤›n›n esas›n›n incelen--mesine oybirli¤i ile karar verildi.

II-ESASIN ‹NCELENMES‹: Raportör-Hakim Nurdane TOPUZ’un, davan›nçözümünde adli yarg›n›n görevli oldu¤u yolundaki raporu ile dosyadaki belge--ler okunduktan; ilgili Baflsavc›larca görevlendirilen Yarg›tay Cumhuriyet Sav--c›s› Ayla SONGÖR ile Dan›fltay Savc›s› Gülen AYDINO⁄LU’nun, davadaadli yarg›n›n görevli oldu¤u yolundaki sözlü aç›klamalar› da dinlendikten son--ra GERE⁄‹ GÖRÜfiÜLÜP DÜfiÜNÜLDÜ:



Dava, 4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun 78, 81, 86,105 ve 108. maddelerine göre ve--rilen idari para cezas›n›n kald›r›lmas› istemiyle aç›lm›flt›r.

22.5.2003 tarih ve 4857 say›l› ‹fl Kanunu’nun “Amaç ve kapsam” bafll›kl› 1.maddesinin birinci f›kras›nda, “Bu Kanunun amac› iflverenler ile bir ifl sözlefl--mesine dayanarak çal›flt›r›lan iflçilerin çal›flma flartlar› ve çal›flma ortam›na ilifl--kin hak ve sorumluluklar›n› düzenlemektir” denilmifl; 78. maddesinde, sa¤l›kve güvenlik tüzük ve yönetmeliklerinden söz edilmifl; 81. maddesinin 1. f›kra--s›nda, devaml› olarak en az elli iflçi çal›flt›ran iflverenlerin, Sosyal SigortalarKurumunca sa¤lanan tedavi hizmetleri d›fl›nda kalan, iflçilerin sa¤l›k durumu--nun ve al›nmas› gereken ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i önlemlerinin sa¤lanmas›, ilkyard›m ve acil tedavi ile koruyucu sa¤l›k hizmetlerini yürütmek üzere iflyerin--deki iflçi say›s›na ve iflin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla iflyeri he--kimi çal›flt›rmak ve bir iflyeri sa¤l›k birimi oluflturmakla yükümlü olduklar› be--lirtilmifl; 86. maddesinin 1. f›kras›nda, a¤›r ve tehlikeli ifllerde çal›flacak iflçile--rin ifle giriflinde veya iflin devam› süresince en az y›lda bir, bedence bu ifllereelveriflli ve dayan›kl› olduklar› iflyeri hekimi, iflçi sa¤l›¤› dispanserleri, bunla--r›n bulunmad›¤› yerlerde s›ras› ile en yak›n Sosyal Sigortalar Kurumu, sa¤l›koca¤›, hükümet veya belediye hekimleri taraf›ndan verilmifl muayene raporla--r› olmad›kça, bu gibilerin ifle al›nmalar›n›n veya iflte çal›flt›r›lmalar›n›n yasakoldu¤u kurala ba¤lanm›fl; 105. maddesinde, ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i ile ilgili hü--kümlere ayk›r›l›k halinde verilecek para cezalar› düzenlenmifl; ayn› Kanun’un108. maddesinin 2. f›kras›nda, bu cezalara karfl› tebli¤ tarihinden itibaren engeç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilece¤i öngörülmüfl--ken, 8.2.2008 gün ve 26781 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanan 23.1.2008 günve 5728 say›l› Kanun’un 578. maddesinin öö bendi ile, 22.5.2003 tarihli ve4857 say›l› Kanun’un 108 inci maddesinin ikinci f›kras› yürürlükten kald›r›l--m›fl; son olarak an›lan madde 15.5.2008 tarihli 5763 say›l› Kanun’un 10. mad--desiyle, “Bu Kanunda öngörülen idari para cezalar›, 101 ve 106 nc› maddeler--deki idari para cezalar› hariç, gerekçesi belirtilmek suretiyle Çal›flma ve Sos--yal Güvenlik Bakanl›¤› Bölge Müdürünce verilir. 101 ve 106 nc› maddelerkapsam›ndaki idari para cezalar› ise do¤rudan Türkiye ‹fl Kurumu ‹l Müdürütaraf›ndan verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir. 106 nc› maddeye göre ve--rilecek idari para cezas› için, 4904 say›l› Kanunun 20 nci maddesinin (h) ben--dindeki tutar esas al›n›r” fleklinde de¤ifltirilmifl; madde hükmü 26.5.2008 tari--hinde yürürlü¤e girmifltir.



Bu durumda, 4857 say›l› ‹fl Kanunu’nda idari para cezas›na karfl› kanun yolu--na iliflkin bir düzenleme yer almamaktad›r.

30.3.2005 tarihli ve 5326 say›l› Kabahatler Kanunu’nun 3. maddesini de¤iflti--ren 6.12.2006 günlü, 5560 say›l› Yasa’n›n 31. maddesinde " (1) Bu Kanunun;

a) ‹darî yapt›r›m kararlar›na karfl› kanun yoluna iliflkin hükümleri, di¤er kanun--larda aksine hüküm bulunmamas› halinde,

b) Di¤er genel hükümleri, idarî para cezas› veya mülkiyetin kamuya geçirilme--si yapt›r›m›n› gerektiren bütün fiiller hakk›nda,

uygulan›r" denilmifltir.

19.12.2006 tarihinde yürürlü¤e giren bu düzenlemeye göre, Kabahatler Kanu--nu’nun, idarî yapt›r›m kararlar›na karfl› kanun yoluna iliflkin hükümlerinin, di--¤er kanunlarda aksine hüküm bulunmamas› halinde uygulanaca¤›; di¤er ka--nunlarda görevli mahkemenin gösterilmesi durumunda ise uygulanmayaca¤›anlafl›lmaktad›r.

Görev kurallar› kamu düzenine iliflkin oldu¤undan, görev konusunda taraflariçin bir müktesep hak do¤mayaca¤›; bu nedenle, yeni bir yasayla kabul edilengörev kurallar›n›n, geçmifle de etkili olaca¤›, bilinen bir genel hukuk ilkesidir.

Davan›n aç›ld›¤› andaki kurallara göre görevli olan mahkeme, yeni bir yasa ilegörevsiz hale gelmifl ise, (davan›n aç›ld›¤› anda görevli olan ve fakat yeni ya--saya göre görevsiz hale gelen) mahkemenin görevsizlik karar› vermesi gereke--ce¤i; ancak, yeni yasadaki görev kural›n›n, de¤iflikli¤in yürürlü¤e girmesindensonra aç›lacak davalarda uygulanaca¤›na dair intikal hükümlerinin varl›¤› ha--linde, mahkemece görevsizlik karar› verilemeyece¤i aç›kt›r.

Di¤er taraftan, dava görevsiz mahkemede aç›lm›fl, bu s›rada yap›lan bir kanunde¤iflikli¤i ile görevsiz mahkeme o dava için görevli hale gelmifl ise, mahke--me, art›k görevsizlik karar› veremeyip (yeni kanuna göre görevli hale geldi¤iiçin) davaya bakmaya devam etmesi gerekir. ‹ncelenen uyuflmazl›kta, öngörü--len idari para cezas›n›n 5326 say›l› Kanun’un 16. maddesinde belirtilen ida--ri yapt›r›m türlerinden biri oldu¤u, 4857 say›l› Kanun’da da idari para cezas›--na itiraz konusunda görevli mahkemenin gösterilmedi¤i anlafl›lm›flt›r. Bu du--rumda, Kabahatler Kanunu’nun 5560 say›l› Kanun’la de¤iflik 3. maddesindebelirtildi¤i üzere, idari yapt›r›m kararlar›na karfl› kanun yoluna iliflkin hüküm--



lerinin, di¤er kanunlarda aksine hüküm bulunmamas› halinde uygulanacak ol--mas› nedeniyle, görevli mahkemenin belirlenmesinde 5326 say›l› Yasa hüküm--leri dikkate al›naca¤›ndan, idari para cezas›na karfl› aç›lan davan›n görüm veçözümünde, an›lan Kanunun 27. maddesinin (1) numaral› bendi uyar›nca adliyarg› yerinin görevli oldu¤u sonucuna var›lm›flt›r.

Aç›klanan nedenlerle, Sulh Ceza Mahkemesinin 19. madde kapsam›nda görü--len baflvurusunun reddi ile ayr›ca verdi¤i görevsizlik karar›n›n kald›r›lmas› ge--rekmifltir.

SONUÇ : Davan›n çözümünde ADL‹ YARGININ görevli oldu¤una, bu ne--denle Ankara 12. Sulh Ceza Mahkemesi’nin 19. madde kapsam›nda görülen11.5.2007 gün ve E:2007/323 Müt. say›l› BAfiVURUSUNUN REDD‹ ile ay--r›ca verdi¤i GÖREVS‹ZL‹K KARARININ KALDIRILMASINA, 2.6.2008gününde OYB‹RL‹⁄‹ ‹LE KES‹N OLARAK karar verildi.





T.C.T.C.

GEL‹R ‹DARES‹ BAfiKANLI⁄IGEL‹R ‹DARES‹ BAfiKANLI⁄I

‹stanbul Vergi Dairesi Baflkanl›¤›‹stanbul Vergi Dairesi Baflkanl›¤›

(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlü¤ü)(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlü¤ü)

Say› : B.07.1 .G‹B.4.34.16.01/GVK-68/1

Konu : Bir k›sm› iflyeri olarak kullan›lacak gayrimenkulün kredi faizinin, ta--pu harc›n›n ve sigorta poliçe bedelinin has›lattan indirilip indirilemeyece¤i hk.

……

‹lgi :….07.2008 tarihli dilekçeniz.

‹lgi dilekçenizde,…. Vergi Dairesi Müdürlü¤ü’nün …. vergi kimlik numaral›mükellefi oldu¤unuzu, faaliyet konunuzun avukatl›k oldu¤unu, …..06.2008 ta--rihinde banka kredisi ile gayrimenkul ald›¤›n›z›, 450 m2’lik gayrimenkulün150 m2’sini iflyeri olarak kulland›¤›n›z› belirterek, söz konusu gayrimenkulleilgili ödemifl oldu¤unuz tapu harc›, sigorta poliçe bedeli ve banka kredi faizi--nin serbest meslek kazanc›n›z›n tespitinde has›lattan indirip indiremeyece¤inizhususu sorulmaktad›r.

193 say›l› Gelir Vergisi Kanunu'nun 68. maddesinin birinci f›kras›nda, bumaddede yaz›l› giderlerin serbest meslek kazanc›n›n tespitinde has›lattan indi--rilece¤i hükme ba¤lanm›fl, f›kran›n 1.bendinde, mesleki kazanc›n elde edilme--si ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler indirilecek giderler aras›ndasay›lm›fl, bendin parantez içi hükmünde ise, ikametgahlar›n›n bir k›sm›n› iflye--ri olarak kullananlar›n, ikametgah için ödedikleri kiran›n tamam› ile ›s›tma veayd›nlatma gibi di¤er giderlerinin yar›s›n› indirebilecekleri, iflyeri kendi mülküolanlar›n kira yerine amortisman›, ikametgah› kendi mülkü olup bunun bir k›s--m›n› iflyeri olarak kullananlar›n amortisman›n yar›s›n› gider yazabileceklerihükümlerine yer verilmifltir.

�Özelgeler



Öte yandan ayn› f›kran›n, 9. bendinde ise mesleki kazanc›n elde edilmesi veidame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile ifl yerleriyleilgili ayni vergi, resim ve harçlar›n serbest meslek kazanc›n›n tespitinde indi--rim konusu yap›laca¤› hükme ba¤lanm›flt›r.

Di¤er taraftan, 213 say›l› Vergi Usul Kanunu’nun 262. maddesinde, “maliyetbedeli, iktisadi bir k›ymetin iktisap edilmesi veyahut de¤erinin art›r›lmas› mü--nasebetiyle yap›lan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplam›--n› ifade eder” denilmifl, ayn› Kanunun 269. maddesinde, iktisadi iflletmeleredahil bilumum gayrimenkuller ile tesisat, makineler, gemiler ve di¤er tafl›tla--r›n maliyet bedeli ile de¤erlenece¤i, 270. maddesinde, gayrimenkullerde mali--yet bedeline, sat›n alma bedelinden baflka makine ve tesisatta gümrük vergile--ri, nakliye ve montaj giderleri ile mevcut bir binan›n sat›n al›narak y›k›lmas›n--dan ve arsan›n tesviyesinden mütevellit giderlerin gayrimenkulün maliyet be--deline dahil edilece¤i ve noter, mahkeme, k›ymet takdiri, komisyon ve tellali--ye giderleri ile Emlak Al›m ve Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedeline it--hal etmekte veya genel giderler aras›nda göstermekte mükelleflerin serbest ol--duklar› hükme ba¤lanm›flt›r.

Amortismana tabi iktisadi k›ymetlerin iktisab›nda kullan›lan krediler nedeniy--le ödenen faizlerin iktisadi k›ymetin maliyet bedeline eklenecek k›sm› ile do¤--rudan gider yaz›lacak k›sm›n›n tespitinde de¤erleme hükümlerinin uygulan--mas› ile ilgili olarak 163 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebli¤inde ya--t›r›mlar›n finansman›nda kullan›lan kredilerle ilgili faizlerden kurulufl dönemi--ne ait olanlar›n sabit k›ymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzereyat›r›m maliyetine eklenmesi gerekti¤i, iflletme dönemine ait olanlar›n ise ilgi--li bulunduklar› y›llarda do¤rudan gider yaz›lmas› ya da maliyete intikal ettiril--mek suretiyle amortismana tabi tutulmas›n›n mümkün bulundu¤u belirtilmek--tedir. An›lan Tebli¤e göre mükelleflerin yat›r›m döneminde ödedikleri faizleriilgili iktisadi k›ymetin maliyet bedeline eklemelerinin zorunlu oldu¤u, iflletmedöneminde ödedikleri faizleri ise maliyet bedeline eklemek veya do¤rudan gi--der yazmak hususunda serbest olduklar› bildirilmifltir

Maliyet bedeline eklenmesi zorunlu olan k›sm›n tespitinde, iktisadi k›ymetiniktisap tarihinden hesap dönemi sonuna kadar geçen sürenin dikkate al›nmas›gerekir.



Bu hüküm ve aç›klamalara göre, hem ikametgah hem de iflyeri olarak kullan--mak üzere sat›n ald›¤›n›z gayrimenkulün iktisab› için bankadan alm›fl oldu¤u--nuz kredi için iktisap tarihinden ilgili takvim y›l›n›n sonuna kadar ödedi¤inizfaizleri, maliyete eklemeniz zorunludur. Bu tarihten sonra ödedi¤iniz kredi fa--izlerini ise tercihe ba¤l› olarak maliyete intikal ettirmek suretiyle amortismanatabi tutman›z veya mesleki kazanc›n›z›n elde edilmesi ve idame ettirilmesineisabet eden k›sm›n gider olarak muhasebe kay›tlar›n›za intikal ettirilmesimümkün bulunmaktad›r.

Di¤er taraftan, k›smen iflyeri olarak kullanaca¤›n›z mülkiyeti kendinize aitgayrimenkul için hesaplayaca¤›n›z amortisman tutar›n›n yar›s› ile gayrimenku--le iliflkin ödedi¤iniz tapu harc›n›n serbest meslek kazanc›n›n tespitinde giderolarak indirilmesi mümkündür.

Öte yandan, gayrimenkule ait sigorta poliçe bedelinin ise Gelir Vergisi Kanu--nu’nun 68.maddesinde yer alan “Mesleki Giderler” içerisinde say›lmamas› se--bebiyle, serbest meslek kazanc›n›z›n tespitinde gider olarak indirilmesi müm--kün de¤ildir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Grup Müdür V.



T.C.T.C.



(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlü¤ü)(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlü¤ü)

Say› : B.07.1.G‹B.4.34.16.01/GVK-63

Konu: Askerlik borçlanmas›n›n ücretin safi tutar›n›n tespitinde gelirvergisi matrah›ndan indirimi hk.

….

‹lgi :….07.2008 tarihli dilekçeniz.

‹lgide kay›tl› dilekçenizde, ücretli olarak çal›flt›¤›n›z›, askerlik borçlanmas› ileilgili toplu olarak yapm›fl oldu¤unuz ödemelerin ücretinizin tespitinde gelirvergisi matrah›n›zdan indirilip indirilemeyece¤ini sordu¤unuz anlafl›lmaktad›r.

193 say›l› Gelir Vergisi Kanunu’nun 61.maddesinde ücretin tarifi yap›lm›flolup, 63.maddesinde de “Ücretin gerçek safi de¤eri iflveren taraf›ndan verilenpara ve ay›nlarla sa¤lanan menfaatler toplam›ndan afla¤›daki indirimleryap›ld›ktan sonra kalan miktard›r.

…

2- (4697 say›l› Kanunun 4.maddesiyle 07/10/2001 tarihinden itibaren geçerliolmak üzere de¤iflen bent) Kanunla kurulan emekli sand›klar› ile 506 say›l›Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20.maddesinde belirtilen sand›klaraödenen aidat ve primler,

…”hükmü mevcuttur.

Di¤er taraftan 111 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli¤inde Konuyla ilgiliolarak;

1- Emekli Sand›¤› ve Sosyal Sigorta Kurumlar›na Ödenen Borçlanma Aidat vePrimleri:

Belli flartlar› tafl›yan kimselerin sosyal güvenliklerini sa¤lamak amac›yla,kanunla kurulan ve tüzel kiflili¤i haiz Emekli Sand›klar› ve Sosyal SigortaKurumlar›na, ödenen paralara aidat ve prim denilmekte ve bunlar 193 say›l›



Gelir Vergisi Kanunu’nun 63.maddesindeki flartlarla, ücretin gerçek safitutar›n›n hesab›nda, gider olarak indirilmektedir.

Emekli Sand›¤› ve Sosyal Sigorta Kurumlar›ndan, kanunla kurulmufl olanlar›nüyelerine çeflitli kanunlarla, daha önceki dönemlerde ödenmemifl bulunan aidatveya primleri borçlanma suretiyle ödeme ve dolay›s›yla emeklili¤e esasal›nacak hizmet sürelerini uzatabilme hakk› tan›nmaktad›r. Bunun için,kanunlarla belli edilen koflullar alt›nda borçlan›lan aidat ve primlerin, üyelerceödenmesi zorunludur.

Bu ödemeler de Gelir Vergisi Kanunu’nun 63/2. maddesinde say›lan aidat veprimler niteli¤indedir ve bunlar›n da ücretin gerçek safi tutar›n›n hesaplanmas›s›ras›nda gider olarak indirilmesi, Gelir Vergisi Kanunu’nun lafz›na ve ruhunauygun görülmektedir.

Aç›klanan nedenlerle;

A- Emeklilik aidat› ve sosyal sigorta primlerinin gider olarak indirilmesikanunen kabul edilmifl bulunan kurumlara, kanunlar›nda öngörülen flekildeücretten kesilmek suretiyle ödenen borçlanma aidat ve primlerinin miktar›nave nispetine bak›lmaks›z›n, kesildi¤i aya ait gelir vergisi matrah›n›n tespitindegider olarak nazara al›nmas›;

B- Aidat toptan ödenmiflse, ödenen tutara ulafl›ncaya kadar bu miktar›nücretlerin vergiye tabi tutar›ndan indirilmesi;

C- Ücretlerinin gerçek ve safi tutarlar›n›n hesab›nda gider olarak indirilmeksuretiyle vergi d›fl› b›rak›lm›fl olan aidat ve primlerini, türlü nedenlerle gerialan ve kendilerine toptan ödeme yap›lanlar›n, yeniden ifltirakçi durumunagirmeleri nedeniyle ilgili kuruma peflin ya da borçlanma suretiyle iade ettikleriaidat ve primlerin tekrar gider olarak indirilmemesi, gerekmektedir. “aç›klamalar› bulunmaktad›r.

Bu hüküm ve aç›klamalara göre, Sosyal Sigortalar Kurumuna askerlikle ilgiliborçlanmak suretiyle toplam ödedi¤iniz, borçlanma aidat ve primlerine iliflkinödeme belgesini iflvereninize ibraz etmeniz halinde, ibraz edildi¤i aydanbafllayarak ödenen tutara ulafl›ncaya kadar bu miktar›n ücretlerin vergiye tabitutar›ndan indirilmesi mümkündür.




T.C.T.C.


Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Baflkanl›¤›Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Baflkanl›¤›

(Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlü¤ü)(Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlü¤ü)

Say› : B.07.1.G‹B.0.04.99.16.01./01/KVK-12-2008-MUK-30 09.06.2008/17363

Konu : Örtülü sermaye say›lan borçlanmalar üzerinden ödenen veyahesaplanan faizlerin KDV’ye tabi olup olmad›¤› hk.

………………………………….

‹lgi : /05/2008 tarihli dilekçeniz.

‹lgide kay›tl› dilekçenizde; örtülü sermaye say›lan borçlanmalar üzerindenödenen veya hesaplanan faiz ve kur farklar›n›n KDV’ ye tabi olup olmad›¤›,KDV’ye tabi tutulacak ise borç alan kurum taraf›ndan KDV’nin indirim veyaiade/mahsup yoluyla al›n›p al›namayaca¤› konusunda Baflkanl›¤›m›z görüflütalep edilmektedir.

Bilindi¤i üzere, 5520 say›l› Kurumlar Vergisi Kanununun Örtülü Sermayebafll›kl› 12. maddesinde;

“Kurumlar›n, ortaklar›ndan veya ortaklarla iliflkili olan kiflilerden do¤rudanveya dolayl› olarak temin ederek iflletmede kulland›klar› borçlar›n, hesapdönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç kat›n› aflank›sm›, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye say›l›r.

…………..

(7) Örtülü sermaye üzerinden kur fark› hariç, faiz ve benzeri ödemeler veyahesaplanan tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlar›n›n uygulanmas›nda,gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye flartlar›n›ngerçekleflti¤i hesap döneminin son günü itibariyle da¤›t›lm›fl kar pay› veya darmükellefler için ana merkeze aktar›lan tutar say›l›r. Daha önceden yap›lanvergilendirme ifllemleri, tam mükellef kurumlar nezdinde yap›lacakdüzeltmede örtülü sermayeye iliflkin kur farklar›n› da kapsayacak flekilde, tarafolan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilir. fiu kadar ki, bu düzeltmeninyap›lmas› için örtülü sermaye kullanan kurum ad›na tarh edilen vergilerinkesinleflmifl ve ödenmifl olmas› flartt›r.” hükmüne yer verilmifltir.


3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Kanununun 1/1. maddesine göre; Türkiye’deticari, s›nai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yap›lanteslim ve hizmetler Katma De¤er Vergisine tabidir. Yine an›lan Kanunun 24.maddesinin “c” f›kras›nda vade fark›, fiyat fark›, faiz, prim gibi çeflitli gelirlerile servis ve benzer adlar alt›nda sa¤lanan her türlü menfaat, hizmet ve de¤erlerKatma De¤er Vergisi matrah›na dahil unsurlar olarak hüküm alt›na al›nm›flt›r.

Katma De¤er Vergisi Kanununun 35. maddesinde; “Mallar›n iade edilmesi,ifllemin gerçekleflmemesi, ifllemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahtade¤ifliklik vuku buldu¤u hallerde, vergiye tabi ifllemleri yapm›fl olan mükellefbunlar için borçland›¤› vergiyi; bu ifllemlere muhatap olan mükellef iseindirme hakk› bulunan vergiyi de¤iflikli¤in mahiyetine uygun flekilde vede¤iflikli¤in vuku buldu¤u dönem içinde düzeltir. fiu kadar ki, iade olunanmallar›n fiilen iflletmeye girmifl olmas› ve bu giriflin defter kay›tlar› ilebeyannamede gösterilmesi flartt›r.” hükmü yer almaktad›r.

Kanun koyucu bir örtülü sermaye say›lmas› için flu flekilde kriterleröngörmüfltür.

• Do¤rudan veya dolayl› olarak ortak veya ortakla iliflkili kifliden teminedilmesi,

• ‹flletmede kullan›lmas›,

• Bu flekilde kullan›lan borcun hesap dönemi içinde herhangi bir tarihtekurumun öz sermayesinin üç kat›n› aflmas›

Görüldü¤ü üzere baz› ifllemlerin örtülü sermaye say›l›p say›lmayaca¤› zamanaba¤l› bir durumdur. Yani bir ifllemin örtülü sermaye say›l›p say›lmayaca¤›ifllemin yap›ld›¤› tarihte kesin olarak tespit edilebildi¤i gibi tespiti mümkünolmayabilir. Tespiti mümkün olmayan durumlarda yap›lan ifllemlerin genelvergileme prensipleri do¤rultusunda yap›laca¤› ve üzerinden hesaplananfaizler için KDV hesaplanaca¤› aç›kt›r.

Kazanç hesaplanmas›na yönelik genel prensip Gelir Vergisi Kanununun 41/3.maddesinde yer almakta olup, müteflebbisin sermaye üzerinden yürüttü¤üfaizleri gider olarak dikkate alamayaca¤›na dayanmaktad›r. Bu durumunKurumlar Vergisi Kanunundaki izdüflümü ise örtülü sermaye kavram›natekabül etmektedir ve iflletmeye konulan sermaye üzerinden yürütülen faizleringider yaz›lamayaca¤› temel prensibine s›k› s›k›ya ba¤l› kal›nm›flt›r. Gerçektede bir giriflimcinin koymufl oldu¤u sermayeden elde edebilece¤i yegane kazanç




kard›r. Kar ise konulan sermaye ile yap›lan faaliyet sonucu oluflan art›de¤erdir.

Ancak 5520 say›l› Kurumlar Vergisi Kanununun 12. maddesine göre,Borçlanma niteli¤indeki ifllemler örtülü sermaye say›ld›¤›nda, vergilendirmeifllemleri, örtülü sermayeye iliflkin kur farklar›n› da kapsayacak flekilde tarafolan mükellefler nezdinde düzeltilir. Bu düzeltmenin yap›lmas› için örtülüsermaye kullanan kurum ad›na tarh edilen vergilerin kesinleflmifl ve ödenmiflolmas› flartt›r. Bu ifllemlerin örtülü sermaye say›lmas› ise ifllemlerle ilgilivergilendirmenin farkl› kurallarla yap›laca¤› anlam›na gelmektedir.

Dolay›s›yla daha önceden borç alacak iliflkisi nedeniyle ödenen faizler budurum has›l olduktan sonra sermaye üzerinden ödenen faizler anlam›nagelecektir ki bu da kar pay› niteli¤ine dönüflmüfl bir ödeme demektir.

5520 say›l› Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12/7. maddesi ve 3065 say›l› KatmaDe¤er Vergisi Kanunu’nun 1. maddesi birlikte de¤erlendirildi¤inde, örtülüsermaye üzerinden kur fark› hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanantutarlar, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermayeflartlar›n›n gerçekleflti¤i hesap döneminin son günü itibariyle da¤›t›lm›fl karpay› veya dar mükellefler için ana merkeze aktar›lan tutar say›lmaktad›r. Yanimevcut yasal düzenlemelere göre, örtülü sermaye üzerinden hesaplanantutarlar dönem sonu itibariyle ifltirak kazanc› veya kar pay› olarak kabuledilmektedir. Yukar›da da yer verilmifl olan 3065 say›l› Katma De¤er VergisiKanunu’nun 1. maddesinde katma de¤er vergisinin konusunu teflkil edenifllemlere yer verilmifl olup, ifltirak kazançlar› veya kar paylar› Katma De¤erVergisinin konusuna girmemektedir.

Katma De¤er Vergisi Kanununun 1. maddesine göre kar paylar› katma de¤ervergisinin konusuna girmemektedir. Buna göre örtülü sermaye say›lanödemeler için hesaplanan faizler katma de¤er vergisine tabi olmay›p, yap›lanifllemin örtülü sermaye oldu¤u daha sonradan anlafl›ld›¤› durumlar da ise dahaönceden yap›lm›fl olan katma de¤er vergisi hesaplamalar›n›n Katma De¤erVergisi Kanununun 35. maddesine göre ilgili olduklar› dönemler itibariyledüzeltilmesi gerekmektedir.



‹lgili Kanun : Kurumlar Vergisi Kanunu - Yeni

‹lgili Madde : K.V.K 6.md.

‹lgili Birim : Gelir ve Kurumlar Vergileri Müdürlü¤ü

Özelge Tarihi : 25.12.2007

Özelge Say›s› : 176300-ÖZ/271-10954

fiirketin sat›fllar›n› artt›rmak amac›yla belli bir tutar›n üzerinde ürün alanmüflterilerine promosyon olarak verdi¤i y›lbafl› bilet bedellerinin kurumkazanc›n›n tespitinde gider olarak indirilip indirilemeyece¤i hakk›nda.

‹limiz …… Vergi Dairesi Müdürlü¤ü’nün …….. vergi numaral› mükellefi …..San.Tic.Ltd.fiti hakk›nda ilgi yaz›n›z ekinde al›nan 05/12/2007 tarihli dilekçetetkik edilmifltir.

5520 say›l› Kurumlar Vergisi Kanununun 6’nc› maddesinde: ''(1)KurumlarVergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazanc›üzerinden hesaplan›r.

(2)Safi kurum kazanc›n›n tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazançhakk›ndaki hükümleri uygulan›r…'' hükmü yer almaktad›r.

Di¤er taraftan, Gelir Vergisi Kanunu’nun bilanço esas›nda ticari kazanc›ntespiti ile ilgili 38’inci maddesinde; ''Bilanço esas›na göre ticari kazanç,teflebbüsdeki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve bafl›ndaki de¤erleriaras›ndaki müsbet farkt›r. Bu dönem zarf›nda sahip veya sahiplerce:

1. ‹flletmeye ilave olunan de¤erler bu farktan indirilir.

2. ‹flletmeden çekilen de¤erler ise farka ilâve olunur.

Ticari kazanc›n bu suretle tespit edilmesi s›ras›nda, Vergi Usul Kanunu'nunde¤erlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41'inci maddelerihükümlerine uyulur.'' hükmüne yer verilmifltir.

Bu hüküm gere¤ince, safi kurum kazanc›n›n tespitinde Kurumlar VergisiKanunu’nun 8 ve 10’uncu maddeleri ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’›nc›maddesindeki giderler, has›lattan indirim konusu yap›lmaktad›r.

Öte yandan, 193 say›l› Gelir Vergisi Kanununun ''‹ndirilecek giderler'' bafll›kl›40’›nc› maddesinde safi kazanc›n tespitinde indirilecek giderler bentler halinde




say›lm›fl, söz konusu maddenin 1 numaral› bendinde; ticari kazanc›n eldeedilmesi ve idame ettirilmesi için yap›lan genel giderlerin safi ticari kazanc›ntespitinde indirilecek gider olarak kabul edilece¤i hükme ba¤lanm›flt›r.

Buna göre, yap›lan bir harcaman›n yukar›da belirtilen maddeye göre genelgider olarak kazançtan indirilebilmesi için; yap›lan giderin kazanc›n eldeedilmesi ve devam ettirilmesi ile ilgili olmas›, yap›lan giderin iflin ifas› içingerekli olmas›, keyfi olmamas›; iflin hacmi ile mütenasip olmas› ve giderinyap›lmas› halinde gelirin artmas› baflka bir deyiflle giderin geliri art›r›c› birsonuç yaratmas› gerekmektedir. ‹flletme ile ilgili reklam harcamalar› da genelgider niteli¤indedir.

Ayr›ca, sat›fllar›n› artt›rmak için promosyon olarak nitelendirilebilecek hediyekampanyalar› düzenleyen flirketler, bu kampanyalarda piyasadan sat›n ald›klar›veya imal ettikleri mallar›, müflterilerine belli miktarda ürünleri almalar›karfl›l›¤›nda veya kuponsuz olarak bedelsiz vermektedirler. Söz konusukampanyalar›n düzenlenmesindeki amaç, flirketin dolay›s›yla iflletmenin ticarikazanc›n›n artt›r›lmas›d›r.

Yukar›da yer alan hüküm ve aç›klamalara göre, ad› geçen flirket taraf›ndansat›fllar›n› artt›rmak amac›yla belli bir tutar›n üzerinde ürün alan müflterilerinepromosyon olarak çeyrek y›lbafl› bileti verilmesi halinde, söz konusu biletbedellerinin kurum kazanc›n›n tespitinde gider olarak indirim konusuyap›lmas› mümkün bulunmaktad›r.

Bilgi edinilmesi ile söz konusu mükellefe verilecek olan özelgenin birörne¤inin müdürlü¤ümüze gönderilmesini rica ederim.



T.C.T.C.



Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlü¤üMükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlü¤ü

Usul Müdürlü¤üUsul Müdürlü¤ü

Say› : B.07.1.G‹B.4.34.19.02/VUK-1/227-14150 04.09.2008*8721

Konu : Doktorlar›n Pos Cihaz› kullan›p kullanmayacaklar› hk.

‹lgi : 29.08.2008 Tarihli dilekçeniz.

‹lgide kay›tl› dilekçenizde, …………………… Vergi Dairesi Müdürlü¤ünün………………………… vergi kimlik numaral› mükellefi oldu¤unuz, t›pmerkezlerine t›bbi dan›flmanl›k hizmeti verebilmek amac›yla hizmet vermifloldu¤unuz firman›n bir odas›n› ifl yeri olarak kulland›¤›n›z, vermifl oldu¤unuzhizmeti flirketlere bizzat giderek, flirketlerin kendi bünyelerinde ve flirketlerinolanaklar›n› kullanarak gerçeklefltirdi¤iniz, hizmet bedelini ise serbest meslekmakbuzu düzenlemek suretiyle tahsil etti¤iniz belirtilerek, POS cihaz›kullanma zorunlulu¤unuz bulunup bulunmad›¤› hususunda Baflkanl›¤›m›zgörüflü talep edilmektedir.

Konuya iliflkin olarak Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri GrupMüdürlü¤ünün 26.05.2008 tarih ve 11034 say›l› yaz›lar›nda belirtilen görüflleride dikkate al›narak gerekli aç›klamalar afla¤›da yap›lm›flt›r.

Bilindi¤i üzere, 193 say›l› Gelir Vergisi Kanunu’nun “Ücretin Tarifi”bafll›kl› 61. maddesinde, “Ücret, iflverene tabi ve belirli bir iflyerine ba¤l›olarak çal›flanlara hizmet karfl›l›¤› verilen para ve ay›nlarla sa¤lanan ve para iletemsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminat›, mali sorumluluk tazminat›, tahsisat,zam, avans, aidat, huzur hakk›, prim, ikramiye, gider karfl›l›¤› veya baflka adlaralt›nda ödenmifl olmas› veya bir ortakl›k münasebeti niteli¤inde olmamak flart›ile kazanc›n belli bir yüzdesi fleklinde tayin edilmifl bulunmas› onun mahiyetinide¤ifltirmez” hükmüne yer verilmifl olup, ayn› Kanunun 65. maddesinde “Hertürlü serbest meslek faaliyetinden do¤an kazançlar serbest meslek kazanc›d›r.



Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade flahsi mesaiye, ilmi veya meslekibilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan ifllerin iflverene tabiolmaks›z›n flahsi sorumluluk alt›nda kendi nam ve hesab›na yap›lmas›d›r...”hükmüne yer verilmifltir.

Bu hükümlere göre, doktorluk faaliyetinizi iflverene tabi olmaks›z›n flahsisorumluluk alt›nda kendi nam ve hesab›n›za yapmaman›z, ücret akdi ile …….Hastanesinde ba¤›ml› olarak doktorluk faaliyetinde bulunman›z halinde………. Hastanesinden ald›¤›n›z bedelin ücret olarak de¤erlendirilerek ücreteiliflkin hükümlere göre vergilendirilmesi gerekmektedir.

Di¤er taraftan, 213 Say›l› Vergi Usul Kanunu’nun 238’inci maddesinde;‹flverenler her ay ödedikleri ücretler için (Ücret bordrosu) tutmayamecburdurlar.

…

Hükmü yer almaktad›r.

Öte yandan, 379 s›ra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebli¤inin 2- SerbestMeslek Faaliyetinde Bulunan Hekimler (Difl Hekimleri ile Veteriner HekimlerDahil) Taraf›ndan Kullan›lacak Kredi Kart› Okuyucular› bölümünde; “………

Söz konusu hükümlerle Bakanl›¤›m›za tan›nan yetkilere dayan›larak, serbestmeslek faaliyeti icra eden hekimlerin (difl hekimleri ile veteriner hekimlerdahil), ifl yerlerinde bu Tebli¤de belirtilen özellikleri haiz kredi kart›okuyucular›ndan (bundan böyle POS -Point of Sale- olarak an›lacakt›r)bulundurmalar› ve kredi kart› ile yap›lan ödemelerde bu cihazlar› kullanmalar›zorunlulu¤u getirilmifl ve bu cihazlarla düzenlenecek POS fifllerinin, an›lanmükelleflerce yürütülen serbest meslek faaliyetlerinde Vergi Usul Kanunuuyar›nca düzenlenmifl "serbest meslek makbuzu" olarak kabul edilmesi uygungörülmüfltür.

2.1- Cihazlar›n ve Belgelerin Özellikleri

An›lan hekimlerce kullan›lacak POS cihazlar› ve bunlar taraf›ndan üretilenbelgelerin, serbest meslek faaliyeti kapsam›nda elde edilen kazanc›n VergiUsul Kanununa göre belgelendirilmesini sa¤layacak flekilde afla¤›da say›lanözellikleri haiz olmas› gerekmektedir.

a) Ek 3'teki örnekte belirtildi¤i flekilde belge üzerinde; mükellef bilgileri, tarih,



saat, s›ra no, hizmetin cinsi, vergi dahil tutar› vb. bilgiler ve "Bu belge V.U.K.uyar›nca serbest meslek makbuzu yerine geçen belge hükmündedir." ibaresiyer alacakt›r.

b) POS'lardan her günün sonunda günlük kapan›fl raporu (Z raporu) al›na-bilecektir.

POS'lar, yukar›da say›lan özellikleri haiz olup olmad›¤›n›n tespitine yönelikolarak Bakanl›¤›m›zca herhangi bir onay ifllemine tabi tutulmayacakt›r. Ancakflekil ve muhtevas› itibariyle Ek 3'teki örne¤e uygun olmayan POS fiflleri,Vergi Usul Kanunu uyar›nca düzenlenmifl belge hükmünde say›lmayacakt›r.

…….

2.3- Uygulama Usul ve Esaslar›

a) An›lan mükellefler, 1/6/2008 tarihinden itibaren iflyerlerinde bu Tebli¤debelirtilen özelliklere sahip POS'lar› bulunduracaklar ve kullanacaklar; sözkonusu flartlar› tafl›mayan POS'lar› kullanamayacaklard›r. Bahsi geçenmükellefler gerekli flartlar› tafl›mayan POS'lar› 1/6/2008 tarihinden itibarenmevcut halleri ile kullanamayacaklar›ndan, bu cihazlar sahipleri (bankalar,kat›l›m bankalar› vb.) taraf›ndan ya toplanacak ya da bu Tebli¤de yer alan esasve usullere uygun hale getirilecektir.

b) Söz konusu mükellefler, bu Tebli¤ ile bulundurma ve kullanma zorunlulu¤ugetirilen POS'lar› kullanmak suretiyle yapt›klar› tahsilatlarda müflterilerine buPOS'lardan ç›kan belgeleri verecekler, müflteri taraf›ndan talep edilse dahibaflkaca bir belge düzenlemeyeceklerdir.

c) Bahsi geçen POS cihazlar›n›n özelli¤inden ve kredili sat›fllara iliflkinmevzuattan dolay› belgenin birinci nüshas›n›n mükellefte kalmas› durumunda,müflteriye verilen ikinci nüsha, vergi uygulamalar›nda as›l belge gibi mütalaaedilecektir.

d) An›lan mükellefler, bu POS'lar› kullanmak suretiyle hizmet ifas›nda bulun-duklar› her günün sonunda kapan›fl raporu almak ve bu raporlar› gerekti¤indeBakanl›¤›m›z görevlilerine ibraz etmek üzere muhafaza etmek zorundad›rlar.

e) Mükelleflerin iflyerlerinde bu Tebli¤de öngörülen POS'lar› kullan›yor olma-lar› serbest meslek makbuzu düzenleme mecburiyetlerini kald›rmamaktad›r.Zira bedeli kredi kart› kullan›lmaks›z›n ödenen hizmetler için POS'lar›n

kullan›lmas› söz konusu olmamaktad›r. Bu durumda, an›lan mükelleflerinbedelini kredi kart› kullan›lmaks›z›n (nakit, çek, havale vb. olarak) tahsilettikleri hizmetler için Vergi Usul Kanununa göre serbest meslek mak-buzu düzenlemeleri gerekmektedir.

……”

Öte yandan, 30.05.2008 tarih ve 36 say›l› Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde,

Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Bakanl›¤›m›za verdi¤iyetkiye istinaden ç›kar›lan 379 s›ra numaral› Vergi Usul Kanunun GenelTebli¤i ile serbest meslek faaliyeti icra eden hekimlerin (difl hekimleri ileveteriner hekimler dahil), ifl yerlerinde an›lan Tebli¤de belirtilen özelliklerihaiz kredi kart› okuyucular› (POS) bulundurmalar› ve kredi kart› ile yap›lanödemelerde bu cihazlar› kullanmalar› zorunlulu¤u getirilmifl ve bu cihazlarladüzenlenecek POS fifllerinin, an›lan mükelleflerce yürütülen serbest meslekfaaliyetlerinde Vergi Usul Kanunu uyar›nca düzenlenmifl "serbest meslekmakbuzu" olarak kabul edilmesinin uygun görüldü¤ü ve bu uygulaman›n01/06/2008 tarihinden itibaren bafllayaca¤› aç›klanm›flt›.

Ancak, sözü edilen tebli¤le bulundurma ve kullanma zorunlulu¤unun bafllamatarihi 382 s›ra numaral› Vergi Usul Kanunu Genel Tebli¤i ile 01/09/2008 tarihiolarak de¤ifltirilmifltir.

382 s›ra numaral› tebli¤ ile serbest meslek faaliyetinde bulunan hekimler (diflhekimleri ile veteriner hekimler dahil) taraf›ndan kullan›lacak kredi kart›okuyucular›yla düzenlenecek POS fifllerinin "serbest meslek makbuzu" olarakkabul edilece¤ine iliflkin hükümde bir de¤ifliklik yap›lmam›fl, zorunlulu¤ailiflkin uygulama tarihi ertelenmifltir.

Bu nedenle, dileyen hekimler (difl hekimleri ile veteriner hekimler dahil)taraf›ndan 01/06/2008 tarihi itibariyle 379 s›ra numaral› Genel Tebli¤de yeralan özellikleri haiz POS cihaz›n› iflyerlerinde bulundurmalar› ve kullan›l-malar› halinde bu cihazlarla düzenlenen belgeler "serbest meslek makbuzu"olarak kabul edilecek, ayr›ca serbest meslek makbuzu düzenlenmeyecektir.”

Aç›klamalar› yer almaktad›r.

Buna göre, özel hastanede ücret akdi ile sigortal› olarak çal›flman›z halinde,iflveren taraf›ndan ücret bordrosu düzenlenmesi gerekti¤inden, hastaneye



serbest meslek makbuzu düzenlemeniz mümkün bulunmamakta ve hastanedepos cihaz› bulundurman›z gerekmemektedir.

Ancak, ayr›ca bir muayenehanenizin bulunmas› halinde bu muayenehanede01.09.2008 tarihi itibariyle 379 s›ra no’lu Vergi Usul Kanunu GenelTebli¤inde belirtilen özellikleri tafl›yan pos cihaz› bulundurup, kredi kart› ileyapaca¤›n›z tahsilatlar› bu cihazlardan ç›kan belgelerle belgelendirme mec-buriyetiniz oldu¤u tabiidir.




284

Pratik Bilgiler

285m a l i Ç Ö Z Ü M‹ S M M M O Yay›n Organ›


1- ASGAR‹ ÜCRET 01.01.07 - 30.06.07 01.07.07 - 31.12.07 01.01.08 - 30.06.08 01.07.08 - 31.12.08

A) Ücretliler ‹çin

a) 16 Yafl›ndan Büyükler ‹çin 562.50 YTL 585.00 YTL 608.40 YTL 638.70 YTL

b) 16 Yafl›ndan Küçükler ‹çin 476.70 YTL 491.40 YTL 515.40 YTL 540.60 YTL

B) Ç›raklar ‹çin

a) 16 Yafl›ndan Büyükler ‹çin 168.75 YTL 175.50 YTL 182.52 YTL 191.61 YTL

b) 16 Yafl›ndan Küçükler ‹çin 143.01 YTL 147.42 YTL 154.62 YTL 162.18 YTL

2- S‹GORTA PR‹M‹NE ESAS ÜCRETLER T A B A N T A V A N

a) 01/07/2002 - 31/03/2003 Dönemi ‹çin 327.583.290 1.637.916.450

b) 01/04/2003 - 30/06/2003 Dönemi ‹çin 3 9 3 . 0 9 9 . 9 6 0 1 . 9 6 5 . 4 9 9 . 8 0 0

c) 01/07/2003 - 31/12/2003 Dönemi ‹çin 4 5 8 . 0 1 5 . 8 2 0 2 . 2 9 0 . 0 7 9 . 1 0 0

d) 01/01/2004 - 30/06/2004 Dönemi ‹çin 5 4 9 . 6 3 0 . 0 0 0 2 . 7 4 8 . 1 5 0 . 0 0 0

e) 01/07/2004 - 31/12/2004 Dönemi ‹çin 4 4 4 . 1 5 0 . 0 0 0 2 . 8 8 6 . 9 7 5 . 0 0 0

f) 01/01/2005 - 31/12/2005 Dönemi ‹çin 488.70 YTL 3.176.55 YTL

g) 01/01/2006 - 31/12/2006 Dönemi ‹çin 531.00 YTL 3.451.50 YTL

h) 01/01/2007 - 30/06/2007 Dönemi ‹çin 562.50 YTL 3.656.25 YTL

›) 01/07/2007 - 31/12/2007 Dönemi ‹çin 585.00 YTL 3.802.50 YTL

j) 01/01/2008 - 30/06/2008 Dönemi ‹çin 608.40 YTL 3.954.60 YTL

k ) 01/07/2008 - 31/12/2008 Dönemi ‹çin 638.70 YTL 4.151.55 YTL

3- KIDEM TAZM‹NATI TAVANI

a) 15/05/2002 - 30/06/2002 Tarihleri Aras› 1 . 1 0 3 . 5 4 0 . 0 0 0

b) 01/07/2002 - 30/09/2002 Tarihleri Aras› 1 . 1 6 0 . 1 5 0 . 0 0 0

c) 01/10/2002 - 31/12/2002 Tarihleri Aras› 1 . 2 6 0 . 1 5 0 . 0 0 0

d) 01/01/2003 - 30/06/2003 Tarihleri Aras› 1 . 3 2 3 . 9 5 0 . 0 0 0

e) 01/07/2003 - 31/12/2003 Tarihleri Aras› 1 . 3 8 9 . 9 5 0 . 0 0 0

f) 01/01/2004 - 30/06/2004 Tarihleri Aras› 1 . 4 8 5 . 4 3 0 . 0 0 0

g) 01/07/2004 - 31/12/2004 Tarihleri Aras› 1 . 5 7 4 . 7 4 0 . 0 0 0

h) 01/01/2005 - 30/06/2005 Tarihleri Aras› 1.648,90 YTL

›) 01/07/2005 - 31/12/2005 Tarihleri Aras› 1.727.15 YTL

i) 01/01/2006 - 30/06/2006 Tarihleri Aras› 1.770.63 YTL

j) 01/07/2006 - 31/12/2006 Tarihleri Aras› 1.857.44 YTL

k) 01/01/2007 - 30/06/2007 Tarihleri Aras› 1.960.69 YTL

l) 01/07/2007 - 31/12/2007 Tarihleri Aras› 2.030.19 YTL

m) 01/01/2008 - 30/06/2008 Tarihleri Aras› 2.087.92 YTL

n) 01/07/2008 - 31/12/2008 Tarihleri Aras› 2.173.18 YTL

Pratik Bilgiler

286 m a l i Ç Ö Z Ü M‹ S M M M O Yay›n Organ›


7- SSK GEC‹KME ZAMMI ORANLARI (Ayl›k)

Ay Y›l 2004 2005 2006 2007 2008Ocak 1.91 1.49 1.10 1.56 1.26fiubat 1.81 1.36 1.10 1.45 1.30Mart 1.84 1.32 1.09 1.52 1.35Nisan 1.75 1.33 1.09 1.47 1.41May›s 2.13 1.34 1.17 1.45 1.50Haziran 2.05 1.22 1.40 1.43 1.64

Temmuz 1.97 1.25 1.64 1.36 1.57A¤ustos 1.87 1.25 1.56 1.43Eylül 1.91 1.16 1.61 1.41Ekim 1.73 1.14 1.67 1.27Kas›m 1.73 1.11 1.59 1.26Aral›k 1.75 1.11 1.63 1.28

Kurumun prim ve di¤er alacaklar›n›n süresi içinde ve tam olarak ödenmemesi halinde, ödenmeyen k›sm›na, sürenin bitti¤i tarihten itibaren ilk üçayl›k sürede her ay için %3 oran›nda gecikme cezas›, ayr›ca her ay için bulunan bu tatarlara ödeme süresinin bitti¤i tarihten bafllamak üzere borçödeninceye kadar, her ay için ayr› ayr› Hazine Müsteflarl›¤›’nca aç›klanacak bir önceki aya ait YTL cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlan-ma senetlerinin ayl›k ortalama faizi, bileflik bazda uygulanarak gecikme zamm› hesaplan›r. (506/80.md)

4- S‹GORTA PR‹M ORANLARI ‹fiÇ‹ PAYI (%) ‹fiVEREN PAYI (%) TOPLAM PAYI (%)

‹fl Kazas› Meslek Hastal›¤› Primi 1.5 1.5

(%1.5'dan az olamaz- %7'den fazla olamaz)

Anal›k Sigorta Primi 1 1

Hastal›k Sigorta Primi 5 6 11

Malüllük.Yafll›l›k ve Ölüm Sigorta Primi 9 11 20

Malüllük Yafll›l›k ve Ölüm Sigorta Primi 9 13 22

(Maden iflyerlerinde yeralt›nda çal›flanlardan)

‹flsizlik Sigortas› (%1 Devlet Katk›s› Hariç) 1 2 3

Sosyal Güvenlik Destekleme Primi 7.5 22.5 30

5- ‹STE⁄E BA⁄LI S‹GORTA PR‹MLER‹ EN AZ EN FAZLA

a) S.S.K. Tabi olanlar (01/01/2006 - 31/12/2006 %25) 132,75 YTL 862,88 YTL

b) S.S.K. Tabi olanlar (01/01/2007 - 30/06/2007 %25) 140,63 YTL 914,06 YTL

c) S.S.K. Tabi olanlar (01/07/2007 - 31/12/2007 %25) 146.25 YTL 950.63 YTL

d) S.S.K. Tabi olanlar (01/01/2008 - 30/06/2008 %25) 152.10 YTL 988.65 YTL

e) S.S.K. Tabi olanlar (01/07/2008 - 31/12/2008 %25) 159.67 YTL 1.037.89 YTL

f) Ba¤-Kur'a Tabi olanlar (Sa¤l›k sigorta primleri hariç) 80.98 YTL 373.47 YTL

6- YILLIK ÜCRETL‹ ‹Z‹NLER

H‹ZMET SÜRELER‹ (10.06.2003’den itibaren) ‹Z‹N SÜRES‹

a) 1 Y›ldan 5 Y›la Kadar (5 y›l dahil) olanlar 14 günden az olamaz

b) 5 Y›ldan fazla 15 y›ldan az olanlar 20 günden az olamaz

c) 15 Y›l ve Daha Fazla Olanlar 26 günden az olamaz

d) 18 Yafl›ndan Küçük ‹flçiler ile 50 ve daha yukar› yafltaki iflçiler 20 günden az olamaz

Pratik Bilgiler



8- B‹LD‹R‹M SÜRELER‹ VE ‹HBAR TAZM‹NATI TUTARLARI

H‹ZMET SÜRELER‹ B‹LD‹R‹M SÜRES‹ ‹HBAR TAZM‹NAT TUTARI

a) 6 Aydan az 2 Hafta 2 haftal›k ücret

b) 6 ay- 1,5 Y›l aras› 4 Hafta 4 haftal›k ücret

c) 1.5 Y›l - 3 Y›l aras› 6 Hafta 6 haftal›k ücret

d) 3 Y›ldan fazla 8 Hafta 8 haftal›k ücret

9- 50 VEYA DAHA FAZLA ‹fiÇ‹ ÇALIfiTIRAN ÖZEL SEKTÖR ‹fiYERLER‹NDE

a) Özürlü ‹flçi Çal›flt›rma Oran› %3

b) Eski Hükümlü ‹flçi Çal›flt›rma Oran› (5763 Say›l› kanun ile kald›r›ld›) -

c) Terör Ma¤duru ‹flçi Çal›flt›rma Oran› (5763 Say›l› kanun ile kald›r›ld›) -

10- S.S.K.'YA GÖRE UYGULANACAK ‹DAR‹ PARA CEZALARI (01.07.2008 - 31.12.2008 DÖNEM‹)

10.1) ‹flyeri Bildirgesinin Yasal Süresi ‹çinde Kuruma Verilmemesi (SSK md.8)

- Bilanço Esas›na Göre Defter Tutanlara 1.916.10 YTL

- Bilanço Esas› D›fl›nda Defter Tutanlara 1.277.40 YTL

- Defter Tutmakla Yükümlü Olmayanlara 638.70 YTL

10.2) Sigortal› ‹fle Girifl Bildirgesinin Yasal Süresi ‹çinde Verilmemesi (SSK md.9) 638.70 YTL

10.3) Çal›flma ‹zni Olmayan Sigortal›n›n ‹fle Girifl Bildirgesinin Yasal Süresi ‹çinde

Verilmemesi (SSK md.9) 1.277.40 YTL

10.4) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesini Takip Eden Ay›n Sonuna Kadar Verilmemesi

(Her Bir Fiil için 1.916.10 YTL yi Aflmamak Üzere)

1. Belgenin As›l Nitelikte Olmas› Halinde Belgede Kay›tl› Sigortal› Bafl›na 127.74 YTL

2. Belgenin Ek Nitelikli Olmas› Halinde Belgede Kay›tl› Sigortal› Say›s›na Bak›lmaks›z›n 79.84 YTL

3. Ek Belgenin SSK md. 79/3 ‹stinaden Kurumca Re’sen Düzenlenmesi 1.916.10 YTL

4. Mahkeme Karar› ile veya Denetim Elemanlar›nca yap›lan Tespitler ya da

Kamu Kurum ve Kurulufllar›nca Düzenlenen Belgelerden Hizmetleri veya

Kazançlar› Kuruma Bildirilmedi¤i veya Eksik Bildirildi¤i Saptanan Sigortal›larla

‹lgili Olmas› Halinde As›l veya Ek Nitelikte Olup Olmad›¤›na Bak›lmaks›z›n 1.916.10 YTL

10.5) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinin ‹flyerine As›lmamas› (SSK md.79/4) 1.277.40 YTL

10.6) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinin (SGDP) ‹flyerine As›lmamas› 1.277.40 YTL

10.7) Muayene ‹çin Verilmesi Gereken Belgenin Kurumca Yap›lan ‹htara Ra¤men

Üç Gün ‹çinde Verilmemesi (SSK md.90) 638.70 YTL

10.8) ‹flyeri Kay›tlar›n›n Kurumca Yap›lan Yaz›l› ‹htara Ra¤men 15 Gün ‹çinde

Mücbir Sebep Olmaks›z›n ‹braz Edilmemesi Halinde

- Bilanço Esas›na Göre Defter Tutanlara 7.664.40 YTL

- Bilanço Esas› D›fl›nda Defter Tutanlara 3.832.20 YTL

- Defter Tutmakla Yükümlü Olmayanlara 1.916.10 YTL

10.9) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinin Zorunlu Oldu¤u Halde ‹nternet Üzerinden Vermeyenler 1.916.10 YTL

Pratik Bilgiler



10.10) Yabanc›lar›n Çal›flma ‹zinleri Hakk›nda Kanunda Yer Alan ‹dari Para Cezalar› (2008 Y›l›)

a) 4817/18. maddede Öngörülen Bildirim Yükümlülü¤ünü Süresi ‹çinde Yerine Getirmeyen

Ba¤›ms›z Çal›flan Yabanc› ‹le Çal›flt›ran ‹flverene Her Bir Yabanc› ‹çin 451.00 YTL

b) Çal›flma ‹zni Olmaks›z›n Ba¤›ml› Çal›flan Yabanc›ya 904.00 YTL

c) Çal›flma ‹zni Bulunmayan Yabanc›y› Çal›flt›ran ‹flveren veya ‹flveren Vekillerine

Her Bir Yabanc› ‹çin 4.531.00 YTL

Çal›flma ‹zni Olmaks›z›n Ba¤›ms›z Çal›flan Yabanc›ya 1.810.00 YTL

Not:

1- ‹dari para cezalar›na karfl› itiraz 15 gün içinde Sigorta ‹l/Sigorta Müdürlüklerine itiraz edilebilir.

2- ‹dari para cezalar›na karfl› yap›lan itiraz›n SBK taraf›ndan reddi halinde 30 gün içinde Yetkili ‹dare

Mahkemesi’ne baflvurulmal›. (06.04.2007’den itibaren)

3- ‹dari para cezas› tutar› 6.820 YTL’nin alt›nda olan ve tek hakim taraf›ndan verilen ‹dare

Mahkemesine karfl› Bölge ‹dare Mahkemesi’ne; ‹dari para ceza tutar› 6.820 YTL üzerinde olan ve

heyet halinde verilen ‹dare Mahkemesi kararlar›na karfl› Dan›fltay’a baflvurulularak itiraz edilmesi mümkündür.

4- ‹dari para cezalar›n›n tebli¤i tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde cezan›n 1/4’ü

ödenmeyecektir.

5- Fiilin ifllendi¤i günden itibaren 5 y›l içinde tebli¤ edilmeyen idari para cezalar› zaman afl›m›na u¤rar.

11- S.S.K. ‹LE ‹LG‹L‹ BAZI SÜRELER

a) ‹flyeri Bildirgesi En Geç, Sigortal› Çal›flt›rmaya Bafllad›¤› Tarih

b) ‹fle Girifl Bildirgesi

b.1) Faaliyete öteden beri devam eden iflyerinde, en geç sigortal› çal›flt›rmaya bafllad›¤› tarihden önce

b.2) ‹lk defa iflyeri aç›l›fl›nda ifle bafllama tarihinden itibaren bir ay ‹çinde (‹flyeri aç›l›fl ile ayn› tarihte

ifle bafllayan sigortal›lar)

b.3) ‹nflaat ifllerinde, iflçinin ifle bafllad›¤› gün elden yada ‹adeli Taahhütlü kuruma bildirilir.

c) ‹flyerinin Devri, En Geç Devir Tarihinde, Kapanmas›, Terki veya Tasfiyesi Halinde En Geç 1 Ay ‹çinde

Bilgi Verilir. (Yön.md.12/a)

d) ‹dari Para Cezas›na ‹tiraz, ‹dari Para Cezas›n›n Tebli¤i Tarihinden ‹tibaren 30 Gün ‹çerisinde Ödenir

veya ‹lgili Kurum Ünitesine 15 gün içinde itiraz edilir. ‹tiraz›n Reddi Halinde Tebli¤ Tarihinden

‹tibaren 30 Gün ‹çinde Yetkili ‹dare Mahkemesi’ne baflvurulabilir.

e) ‹flyeri ‹le ‹lgili Defter ve Belgeler ‹stenildi¤i Taktirde ‹braz Edilmek Üzere 5 Y›l Süre ‹le Saklan›r.

f) S.S.K.'ya Tabi Kurumlarda, Sigortal›n›n Sa¤l›k Yard›mlar›ndan Yararlanabilmesi ‹çin, (md.32/A,B,D)

Hastal›¤›n Anlafl›ld›¤› Tarihten Önceki Bir Y›l ‹çinde En Az 90 Gün Hastal›k Primi Ödemifl Olmas› fi a r t t › r .

(Yurtd›fl› Tedavileri için Hastal›¤›n Anlafl›ld›¤› Tarihten Önceki Bir Y›l ‹çinde 300 Gün Hastal›k

Sigortas› Primi Ödemifl Olmal›d›r.

g) ‹fl Kazas›n› Bildirim; Kaza Tarihinden ‹tibaren 2 Gün ‹çinde Kuruma Yap›lmal›d›r.

h) ‹ki (dahil) ve daha fazla sigortal› çal›flt›ran iflverenler Ayl›k Prim ve Hizmet Belgelerini ‹nternet

Ortam›nda Vermeleri Zorunludur.

›) ‹flyerinde Sigortal› Çal›flt›rmaya Ara Verildi¤ini 1 Ay ‹çinde Yaz›l› Olarak Bildiren ‹flvenen Her Ay

Ayr›ca Bir Bildirimde Bulunmaz. (Yön.md.20/k)

Pratik Bilgiler



Uygulama Dönemi 16 Yafl›n› Doldurmayan 16 Yafl›n› Doldurmufl‹flçilerin Ayl›k ‹flçilerin Ayl›kAsgari Ücreti Asgari Ücreti

01.01.2001 - 30.06.2001 118.957.500 TL 139.950.000 TL

01.07.2001 - 31.07.2001 124.920.000 TL 146.947.500 TL

01.08.2001 - 31.12.2001 142.749.000 TL 167.940.000 TL

01.01.2002 - 30.06.2002 188.700.750 TL 222.000.750 TL

01.07.2002 - 31.12.2002 213.210.000 TL 250.875.000 TL

01.01.2003 - 31.12.2003 256.500.000 TL 306.000.000 TL

01.01.2004 - 30.06.2004 360.000.000 TL 423.000.000 TL

01.07.2004 - 31.12.2004 378.000.000 TL 444.150.000 TL

01.01.2005 - 31.12.2005 415,80 YTL 488,70 YTL

01.01.2006 - 31.12.2006 450,00 YTL 531,00 YTL

01.01.2007 - 30.06.2007 476,50 YTL 562,50 YTL

01.07.2007 - 31.12.2007 491,40 YTL 585,00 YTL

01.01.2008 - 30.06.2008 515.40 YTL 608.40 YTL

01.07.2008 - 31.12.2008 540.60 YTL 638.70 YTL

12 - SON 5 YIL ‹ÇER‹S‹NDE GEÇERL‹ ASGAR‹ ÜCRETLER

(01.01.2001’den ‹tibaren)

Günlük Kazanc›n Ayl›k Kazanc›n

Dönemi Alt S›n›r› Üst S›n›r› Alt S›n›r› Üst S›n›r›

01.08.2000 - 31.03.2000 5.000.000 TL 20.000.000 TL 150.000.000 TL 600.000.000 TL

01.04.2000 - 31.12.2001 7.000.000 TL 35.000.000 TL 210.000.000 TL 1.050.000.000 TL

01.01.2002 - 31.03.2002 7.400.025 TL 35.000.000 TL 222.000.750 TL 1.050.000.000 TL

01.04.2002 - 30.06.2002 9.262.400 TL 46.312.000 TL 277.872.000 TL 1.389.360.000 TL

01.07.2002 - 31.03.2003 10.919.467 TL 54.597.215 TL 327.583.290 TL 1.637.916.450 TL

01.04.2003 - 30.06.2003 13.103.332 TL 65.516.660 TL 393.099.960 TL 1.965.499.800 TL

01.07.2003 - 31.12.2003 15.267.194 TL 76.335.970 TL 458.015.820 TL 2.290.079.100 TL

01.01.2004 - 30.06.2004 18.321.000 TL 91.605.000 TL 549.630.000 TL 2.748.150.000 TL

01.07.2004 - 31.12.2004 14.805.000 TL 96.232.500 TL 444.150.000 TL 2.886.975.000 TL

01.01.2005 - 31.12.2005 16,29 YTL 105,89 YTL 488,70 YTL 3.176,55 YTL

01.01.2006 - 31.12.2006 17,70 YTL 115,05 YTL 531,00 YTL 3.451,50 YTL

01.01.2007 - 30.06.2007 18,75 YTL 121,88 YTL 562,50 YTL 3.656,25 YTL

01.07.2007 - 31.12.2007 19,50 YTL 126,75 YTL 585,00 YTL 3.802,50 YTL

01.01.2008 - 30.06.2008 20.18 YTL 131.82 YTL 608.40 YTL 3.954.60 YTL

01.07.2008 - 31.12.2008 21.29 YTL 138.38 YTL 638.70 YTL 4.151.55 YTL

13 - SON 6 YIL ‹ÇER‹S‹NDE GEÇERL‹ S‹GORTA PR‹M‹NE ESAS KAZANÇLARIN ALT VE ÜST SINIRLARI (01.08.2000’den ‹tibaren)

Pratik Bilgiler



Kanun C e z a F i i l 2007 Y›l› 2008 Y›l› Miktar YTL A ç › k l a m aM a d . M a d . Miktar *** 5763 - 26.05.2008

Y T L ** 5754 - 08.05.2008* 5728 - 23.01.2008Tarihinden ‹tibaren

‹flyeri bildirim yükümlülü¤üneayk›r› davran›fl 1 0 0 . 0 0 * * *85. md. (a¤›r ve tehlikeli ifller) 83.00 1.000.0 0 * * *kapsam›ndaki iflyerlerinde çal›flt›r›lanher iflçi için Çal›flt›r›lan her iflçi için

3 9 8 ‹flyerini muvazaal› olarak bildiren 10.000.00***

as›l iflveren ile alt iflveren veyavekillerine ayr› ayr›

5 9 9 / a ‹flçilere eflit davranma ilkesine 83.00 88.00 Bu durumdaki her iflçi içinuymamak (Davranmamak)

7 9 9 / a Geçici iliflkisine iliflkin 83.00 88.00 Bu durumdaki her iflçi için yükümlülüklere uymamak

8 9 9 / b Çal›flma koflullar›na iliflkin belgeyi 83.00 88.00 Bu durumdaki her iflçi içinv e r m e m e k

1 4 9 9 / b Ça¤r› üzerine çal›flma hükümlerine 83.00 88.00 Bu durumdaki her iflçi içinayk›r› davranmak

2 8 9 9 / c ‹flten ayr›lan iflçiye Çal›flma Belgesi 83.00 88.00 Bu durumdaki her iflçi içinvermemek, belgeye gerçe¤eayk›r› bilgi yazmak

2 9 1 0 0 29. madde hükümlerine ayk›r› 336.00 360.00 Bu durumdaki her iflçi içinolarak toplu iflçi ç›kartmak

3 0 1 0 1 Özürlü ve eski hükümlü 1.266.00 1.357.00 Çal›flt›r›lmayan her özürlü, eski çal›flt›rmamak hükümlü ve çal›flt›r›lmayan her

ay için3 2 1 0 2 / a Ücret ile bu kanunda do¤an veya 167.00 100.00** Bu durumdaki her iflçi ve her

T‹S’den veya ifl sözleflmesinden ay için do¤an ücreti kasten ödememek veya eksik ödemek

3 9 1 0 2 / a Asgari ücreti ödememek veya 167.00 1 0 0 . 0 0 * * Bu durumdaki her iflçi ve her eksik ödemek ay için

3 7 1 0 2 / b Ücret hesap pusulas› düzenlememek 336.00 360.00 3 8 1 0 2 / b Yasaya ayk›r› ücret kesme cezas› 336.00 360.00

vermek veya sebebini ve hesab›n›b i l d i r m e m e k

5 2 1 0 2 / b Yüzde ile ilgili belgeyi temsilciye 336.00 360.00 v e r m e m e k

4 1 1 0 2 / c Fazla çal›flma ücretini ödememek 167.00 179.00 Bu durumdaki her iflçi içinveya iflçiye haketti¤i serbestzaman› alt› ay içinde vermemekveya iflçinin onay›n› almadanfazla çal›flma yapt›rmak

5 6 1 0 3 Y›ll›k ücretli izni yasaya ayk›r› 167.00 179.00 Bu durumdaki her iflçi içinflekilde bölmek

14 - 4857 SAYILI ‹fi KANUNUNA GÖRE UYGULANACAK ‹DAR‹ PARA CEZALARI

Pratik Bilgiler




Y T L ** 5754 - 08.05.2008* 5728 - 23.01.2008

Tarihinden ‹tibaren

5 7 1 0 3 ‹zin ücretini yasaya ayk›r› flekilde 155.00 179.00 Bu durumdaki her iflçi içinödemek veya eksik ödemek

5 9 1 0 3 Sözleflmesi fesh edilen iflçiyey›ll›k izin ücreti ödememek 167.00 179.00 Bu durumdaki her iflçi için

6 0 1 0 3 Y›ll›k izin yönetmeli¤inin esas 167.00 179.00 Bu durumdaki her iflçi içinusüllerine ayk›r› olarak iznikulland›rmamak veya eksikkulland›rmak

6 3 1 0 4 Çal›flma sürelerine ve buna dair 844.00 904.00 Bu durumdaki her iflçi içinyönetmelik hükümlerine uymamak

6 4 1 0 4 Telafi çal›flmas› usüllerine uymamak 167.00 179.00 Bu durumdaki her iflçi için6 5 1 0 4 K›sa çal›flma ve k›sa çal›flma ödene¤i 167.00 179.00 Bu durumdaki her iflçi için

düzenlemelerine uymamak6 8 1 0 4 Ara dinlenmesini uygulamamak 844.00 904.00 6 9 1 0 4 Geceleri 7.5 saatten fazla çal›flt›rmak 844.00 904.00

gece ve gündüz posta de¤ifltirmemek7 1 1 0 4 Çocuklar› çal›flt›rma yafl›na çal›flt›rma 844.00 904.00

yasas›na ayk›r› davranmak7 2 1 0 4 Yer ve sualt›nda çal›flt›rma yasa¤›na 844.00 904.00

u y m a m a k7 3 1 0 4 Gece çal›flt›r›lma yasa¤›na uymamak 844.00 904.00 7 4 1 0 4 Do¤um öncesi - sonras› sürelerde 844.00 904.00

kad›n iflçiyi çal›flt›r›p ücretsiz izin vermemek

7 5 1 0 4 ‹flçi özlük dosyas›n› düzenlememek 844.00 904.00 7 6 1 0 4 Çal›flma sürelerine iliflkin 844.00 904.00

yönetmeliklere muhalefet etmek7 7 1 0 5 / c ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i hükümlerine 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *

ayk›r› davranmak7 8 / 1 1 0 5 / a ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i tüzük ve 83.00 2 0 0 . 0 0 * * * Al›nmayan her ifl sa¤l›¤› ve

yönetmeliklerine ayk›r› davranmak güv. tedbiri her ay için7 8 / 2 1 0 5 / c Kurma izni ve iflletme belgesi almadan 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *

iflyeri açmak7 9 1 0 5 / c Durdurulan ifli izin almadan devam 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *

ettirmek, kapat›lan iflyerini izinsiz açmak8 0 1 0 5 / c ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i kurulu kurulmas›, 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *

çal›flt›r›lmas› hükümlerine uymamak8 1 1 0 5 / c Madde hükümlerine ayk›r› olarak iflyeri 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *

hekimi çal›flt›rma ve iflyeri sa¤l›k birimioluflturma yükümlülüklerine uymamak


Pratik Bilgiler



Y T L ** 5754 - 08.05.2008* 5728 - 23.01.2008Tarihinden ‹tibaren

8 2 1 0 5 ‹fl güvenli¤i ile ilgili görevli mühendis 844.00 904.000 veya teknik eleman görevlendirme yükümlülü¤ünü yerine getirmemek

A¤›r ve tehlikeli ifllerde 16 yafl›ndan 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *küçükleri çal›flt›rmak veya yönetmeliktegösterilen yafl kay›tlar›na ayk›r› iflçi

8 5 1 0 5 / d ç a l › fl t › r m a kA¤›r ve tehlikeli ifllerde mesleki e¤itim 5 0 0 . 0 0 * * *almam›fl iflçi çal›flt›rmak

8 6 1 0 5 A¤›r ve tehlikeli ifllerde çal›flanlar için 167.00 2 0 0 . 0 0 * * * Bu durumdaki her iflçi içinsa¤l›k raporu almamak

8 7 1 0 5 18 yafl›ndan küçük iflçiler sa¤l›k raporu 167.00 2 0 0 . 0 0 * * * Bu durumdaki a l m a m a k her çocuk iflçi için

8 8 1 0 5 Gebe ve emzikli kad›nlar hakk›ndaki 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *yönetmelik hükümlerine uymamak

8 9 1 0 5 ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤i yönetmeliklerine 844.00 1 . 0 0 0 . 0 0 * * *ayk›r› davranmak

9 0 1 0 6 ‹fl ve iflçi bulmak için ‹fl-kur’dan izin 1689.00 1.810.00 almadan faaliyet göstermek

9 2 / 2 1 0 7 Teftifl s›ras›nda davete gelmemek, 8455.00 8 . 0 0 0 . 0 0 *belge, bilgi ve ifade vermemek, gerekliolan belge ve delilleri getirmemek,göstermemek, ‹fl müfettifllerinin 92/1.f›krada yaz›l› görevlerini yapmak içinkendilerine her çeflit kolayl›¤› göstermemek ve bu yoldaki emir ve isteklerini geciktirmek, yerine getirmemek

9 6 / 1 1 0 7 ‹flverence ifade verenlere telkinde 8455.00 8 . 0 0 0 . 0 0 *bulunmak veya kötü davranmak

9 6 / 2 1 0 7 ‹flçiler ve di¤er kifliler taraf›ndan 8455.00 8 . 0 0 0 . 0 0 *müfettiflin teftifl, denetleme, göreviniyapmas›n› ve sonuçland›rmas›n›engellemek.

15 - 3713 SAYILI TERÖRLE MÜCADELE KANUNU’NA GÖRE UYGULANACAK‹DAR‹ PARA CEZALARI

Kanun Mad. F i i l 2007 Y›l› 2 0 0 8Ek Md.1 Çal›flt›r›lmayan Her ‹flçi ‹çin ve 01/01- 30/06 01/07- 31/12 01/01-30/06 01/07-31/12

Çal›flt›r›lmayan Her Ay ‹çin 5.625.00 YTL 5.850.00 YTL 6.084.00 YTL 6.387.00 YTL



Pratik Bilgiler



Ceza Mad. Cezay› Gerektiren Fiil Ceza Miktar› (YTL)20/a Yurt d›fl› ifl ve iflçi bulma faaliyetlerine iliflkin hizmet akitlerini

Kuruma onaylatmayan özel istihdam bürolar›na her bir hizmet akdi için 3002 0 / b ‹fl Kur taraf›ndan istenilen bilgi ve belgelerle iflgücü piyasas›n›n izlenmesi

için gerekli olan istatistiksel bilgileri talebin tebli¤i tarihinden itibaren onbefl gün içerisinde Kuruma vermeyen özel istihdam bürolar›na 600

20/c ‹flKur müfettifllerince istenilen bilgi, belge, kay›t ve defterleri onbefl gün içerisinde ibraz etmeyen özel istihdam bürolar›na 1,200‹flçi isteme ve ifl araman›n düzene ba¤lanmas›na iliflkin çal›flmalar yapmak, iflgücünün yurt içinde ve yurt d›fl›nda uygun olduklar› ifllere yerlefltirilmelerine ve çeflitli ifller için uygun iflgücü bulunmas›na ve yurt d›fl› hizmet akitlerinin yap›lmas›na arac›l›k etmek, istihdam›nda güçlük çekilen iflgücü ile iflyerlerinin yasal olarak çal›flt›rmak zorunda olduklar› iflgücünün istihdamlar›na katk›da 2.000

2 0 / d bulunmak, özel istihdam bürolar›na iliflkin Kuruma verilen görevleri yerine 50.000getirmek, iflverenlerin yurt d›fl›nda kendi ifl ve faaliyetlerinde çal›flt›raca¤› iflçileri temin etmesi ile tar›m ifllerinde ücretli ifl ve iflçi bulma arac›l›¤›na izin verilmesi ve kald›r›lmas›na iliflkin ifllemleri yapmaya ayk›r› davranan kiflilere‹flKura onaylat›lmayan her bir yurt d›fl› hizmet akdi için 300iflten ayr›lma bildirgesini 15 günlük süre içinde iflKura göndermeyen iflverenlere her bir fiil için ayr› olmak üzere 2,000

20/e 4904 sy Kanunun 21. maddesinde belirtilen bilgi verme ve gizlilik hükümlerinde bildirim yükümlülü¤üne ayk›r› hareket eden özel kesim iflyerlerine (De¤iflik 26/05/2008-5763/23,md,) 2,000

20/f ‹fl arayanlara ve aç›k ifllere iliflkin bilgileri, ifl ve iflçi bulma faaliyeti d›fl›nda baflka bir amaçla kullanan bürolara ikibin Yeni Türk Liras›; ifl arayanlardan her ne ad alt›nda olursa olsun menfaat temin eden bürolara 10,000

20/g Yönetmelikte öngörülenler d›fl›nda ifl arayanlardan ücret al›nmas›na veya herhangi bir menfaat teminine yönelik sözlü ya da yaz›l› anlaflmalar,iflgücünün sigortas›z çal›flmas› veya sendikaya üye olmamas› ya da asgari ücretin alt›nda ücret ödenmesi koflullar›n› tafl›yan anlaflmalar, ifl arayan›n, di¤er özel istihdam bürolar›ndan veya Kurumdan hizmet almalar›n› engelleyen anlaflmalar yap›lmas› halinde 2,000

20/h ‹flKurdan izin belgesi almadan ifl ve iflçi bulmaya arac›l›k faaliyetinin bir iflyerinde veya 5187 say›l› Bas›n Kanununda yaz›l› araçlarla ya da radyo,televizyon, video, internet, kablolu yay›n veya elektronik bilgi iletiflim 10.000

araçlar› ve benzer yay›n araçlar›ndan biri ile ifllenmesi halinde bu fiili gerçeklefltiren gerçek veya tüzel kiflilere fiilin her bir tekrar›nda 20.000

20/› Kurumdan izin belgesi almadan ifl ve iflçi bulmaya arac›l›k faaliyeti gösteren kifliler ile Kurumdan izin almadan yurtd›fl›na iflçi götürmek isteyen kiflilere ait ifl ve iflçi bulma ilan›n›, 5187 say›l› Bas›n Kanununda yaz›l› araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yay›n veya elektronik bilgi iletiflim araçlar› ve benzer yay›n araçlar› ile yay›nlayan gerçek ve tüzel kiflilere 5,000

20/j 4817 say›l› Yabanc›lar›n Çal›flma ‹zinleri Hakk›nda Kanun gere¤i çal›flma izni almayanlar için arac›l›k faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kiflilere kifli bafl›na 5,000

16 - 4904 Say›l› ‹flKur Kanununa Göre Uygulanacak ‹dari Para Cezalar› (08.02.2008'den ‹tibaren)

Pratik Bilgiler



Ayl›k Sigorta Primi=Gelir Basama¤› x 0.20

Ayl›k Sa¤l›k Primi (1 ile 8. basamak için) = 8. Basamak Gelir Tutar› x 0.20

Ayl›k Sa¤l›k Primi (8. basamaktan sonraki basamaklar için) = Basamak Gelir Tutar› x 0.20

Basamak Yükseltme Fark› = Yükselinen basama¤›n Gelir Tutar› - Önceki Basama¤›n Gelir Tutar›

Girifl Kesene¤i = Basamak Gelir Tutar› x 0.25



I- VERG‹LEND‹RME ‹LE ‹LG‹L‹ BAZI ORANLAR VE TUTARLARI- A GEL‹R VE KURUMLAR VERG‹S‹ ORANLARI

2008 Y›l› Ücret ve Ücret D›fl› Gelirlere Uygulanacak Gelir Vergisi Oranlar›

7.800 YTL Kadar %15

19.800 YTL ‘n›n 7.800 YTL için 1.170 YTL. Fazlas› %20


44.700 YTL ‘ndan Fazlas›n›n 44.700 YTL için 10.293 YTL. Fazlas› %35

Kurumlar Vergisi Oran› (2007 takvim y›l› gelirlerine uygulanmak üzere) %20

Kurumlar Kar Pay› Stopaj Oran› %15

2007 Y›l› Ücret ve Ücret D›fl› Gelirlere Uygulanacak Gelir Vergisi Oranlar›

7.500 YTL Kadar %15



43.000 YTL ‘ndan Fazlas›n›n 43.000 YTL için 9.905 YTL. Fazlas› %35

GEÇ‹C‹ VERG‹ ORANLARI 2007 y›l› ‹çin 2008 y›l› ‹çin

Kurumlar Vergisine Tabi Olanlar ‹çin %20 %20

Gelir Vergisine Tabi Olanlar ‹çin %15 %15

I- B-UYGULANACAK BAZI DAMGA VERG‹S‹ N‹SPETLER‹ VE MAKTU TUTARLARI *Damga Vergisi Oranlar› 01/01/20081) Ücretlerde** Binde 62) Avanslarda Binde 7.53) Y›ll›k Gelir Vergisi Beyannamesi 22.70 YTL

4) Kurumlar Vergisi Beyannamesi 30.30 YTL5) Muhtasar - KDV Beyanname 15.10 YTL6) Di¤er Beyannameler (Damga Vergi Beyannamesi Hariç) 15.10 YTL7) Belediyeler ve ‹l Özel ‹darelerine Verilen Beyannameler 11.20 YTL8) SSK Bildirgesi 11.20 YTL9) Gümrük ‹darelerine Verilen Beyannameler 30.30 YTL

10) Bilançolar 17.50 YTL11) Gelir Tablosu ve ‹flletme Hesab› Özeti 8.60 YTL12) Kira Sözleflmeleri (Kira Bedeli Üzerinden) Binde 1.5Not: * Her bir ka¤›ttan al›nacak damga vergisine iliflkin üst s›n›r 01.01.2008 tarihinden itibaren 1.015.093 YTL’dir.• 01.01.2004 Tarihinden itibaren Anonim, Eshaml› Komandit ve Limited fiirketlerin Kurulufllar›na, Sermaye Art›r›mlar›na ve Süre Uzat›mlar›na‹liflkin Olarak Düzenlenen Ka¤›tlar Damga Vergisinden Müstesnad›r.

** GVK madde 23 hariç. (08.07.2006 tarih 5535 say›l› yasa)

Pratik Bilgiler

Pratik Bilgiler



I-C YILLARA GÖRE YEN‹DEN I-D 2003-2004 YILLARINDA UYGULANAN F‹NANSMAN G‹DER

DE⁄ERLEME ORANLARI KISITLAMA VE 2005-2007 YILI GEÇ‹C‹ VERG‹ DÖNEMLER‹NE

UYGULANAN YEN‹DEN DE⁄ERLEME ORANLARI

Y›l Oran 01/01/2003 31/03/2003 Dönemi ‹çin %16.53

1992 %61.5 Finansman 01/01/2003 30/06/2003 Dönemi ‹çin %18

1993 %58.4 Gider 01/01/2003 30/09/2003 Dönemi ‹çin % 15.7

1994 %107.6 K›s›tlamas› 01/01/2003 31/12/2003 Dönemi ‹çin % 14.9

1995 %99.5 Oranlar› 01/01/2004 31/03/2004 Dönemi ‹çin % 9.3

1996 %72.8 01/01/2004 30/06/2004 Dönemi ‹çin % 8.8

1997 %80.4 01/01/2004 30/09/2004 Dönemi ‹çin % 7.6

1998 %77.8 01/01/2004 31/12/2004 Dönemi ‹çin % 9.1

1999 %52.1 01/01/2006 31/03/2006 Dönemi ‹çin % 0.39

2000 %56 01/01/2006 30/06/2006 Dönemi ‹çin % 2.15

2001 %53.2 Yeniden 01/01/2006 30/09/2006 Dönemi ‹çin % 5.55

2002 %59 De¤erleme 01/01/2006 31/12/2006 Dönemi ‹çin % 7.8

2003 %28.5 Oranlar› 01/01/2007 31/03/2007 Dönemi ‹çin % -

2004 %11.2 01/01/2007 30/06/2007 Dönemi ‹çin % 1.29

2005 %9.8 01/01/2007 30/09/2007 Dönemi ‹çin % 4.54

2006 %7.8 01/01/2007 31/12/2007 Dönemi ‹çin % 7.2

2007 %7.2 01/01/2008 31/03/2008 Dönemi ‹çin % 1.39

01/01/2008 30/06/2008 Dönemi ‹çin % 5.56

Pratik Bilgiler B- Vergi



Bent No. Kanun maddesinin aç›klamas› Tevkifat Oran› %

2 Yapt›klar› Serbest Meslek ‹flleri dolay›s›yla bu iflleri icra edenlere yap›lan ödemelerden (noterlere

serbest meslek faaliyetlerinden dolay› yap›lan ödemeler hariç);

a. 18. madde kapsam›na giren serbest meslek iflleri dolay›s›yla yap›lan ödemelerden 17

b. Di¤erlerinden 20

3 42. madde kapsam›na giren ifller dolay›s›yla bu iflleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen

istihkak bedellerinden 3

4 Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklar›n›n sat›fl› dolay›s›yla yap›lan ödemelerden 20

5. a. 70. maddede yaz›l› mal ve haklar›n kiralanmas› karfl›l›¤› yap›lan ödemelerden 20

b. Vak›flar ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanmas› karfl›l›¤›nda bunlara yap›lan kira ödemelerinden 20

c. Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanmas› karfl›l›¤›nda bunlara yap›lan kira ödemelerinden 20

6. a. Da¤›t›ls›n veya da¤›t›lmas›n Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 4 nolu bendinin

i. (a), (c) ve (d) bentlerinde yaz›l› kazançlardan 0

ii. (b) alt bendinde yaz›l› kazançlardan 10

b. i.Tam mükellef kurumlar taraf›ndan, tam mükellef gerçek kiflilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve

bu vergilerden muaf olanlara da¤›t›lan, 75. Maddenin 2. F›kras›n›n 1, 2 ve 3 numaral› bentlerinde yaz›l› kar

paylar›ndan (kar›n sermayeye eklenmesi kar da¤›t›m› say›lmaz) (2006/10731 Say›l› BKK ile 23.07.2006’dan itibaren) 15

ii.Tam mükellef kurumlar taraf›ndan, dar mükellef gerçek kiflilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye'de bir ifl yeri

veya daimi temsilci arac›l›¤›yla kar pay› elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar

mükelleflere da¤›t›lan, 75. maddenin ikinci f›kras›n›n 1, 2 ve 3 numaral› bentlerinde yaz›l› kar paylar›ndan

(kar›n sermayeye eklenmesi kar da¤›t›m› say›lmaz) (2006/10731 Say›l› BKK ile 23.07.2006’dan itibaren) 15

iii. 75. maddesinin ikinci f›kras›n›n 4 numaral› bendinde yaz›l› menkul sermaye iratlar›n›n ana merkeze

aktar›lan tutar› üzerinden 15

10. a. Bafl bayiler hariç olmak üzere Milli Piyango ‹daresince ç›kar›lan biletleri satanlar ile di¤er kiflilerce

ç›kart›lan bu nitelikteki biletleri satanlara yap›lan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden 20

b. 4077 say›l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Kanuna göre gerçek ve tüzel kiflilerin mallar›n› ifl akdi ile

ba¤l› olmaks›z›n bunlar ad›na kap› kap› dolaflmak suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili

olarak yap›lan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden 20

11 Çiftçilerden al›nan zirai mahsullerden ve hizmetler için yap›lan ödemelerden;

a. Hayvan ve bunlar›n mahsulleri ile kara ve su avc›l›¤› mahsulleri için,

i. Ticaret borsalar›nda tescil ettirilerek sat›n al›nanlar için 1

ii. (i) alt bendi d›fl›nda kalanlar için 2

b. Di¤er zirai mahsuller için,

i. Ticaret borsalar›nda tescil ettirilerek sat›n al›nanlar için 2

ii. (i) alt bendi d›fl›nda kalanlar için 4

c. Zirai faaliyet kapsam›nda ifa edilen hizmetler için,

i. Orman idaresine veya orman idaresine karfl› taahütte bulunan kurumlara yap›lan ormanlar›n

a¤açland›r›lmas›, bak›m›, kesimi, ürünlerin toplanmas›, tafl›mas› ve benzeri hizmetler için 2

ii. Di¤er hizmetler için 4

d. Çiftçilere yap›lan do¤rudan gelir deste¤i ve alternatif ürün ödemeleri için 0

I-E- GEL‹R VERG‹S‹ KANUNUNUN 94. MADDES‹NE GÖRE BAZI TEVK‹FAT ORANLARI


Pratik Bilgiler



I-F REESKONT VE AVANS ‹fiLEMLER‹NDE UYGULANAN ‹SKONTO VE FA‹Z ORANLARI

(Vadelerine en çok üç ay kalan senetler karfl›l›¤›nda)

YÜRÜRLÜK TAR‹H‹ REESKONT (%) (Y›ll›k) AVANS (%) (Y›ll›k)30.12.1999 60 7017.05.2002 55 6414.06.2003 50 5708.10.2003 43 4815.06.2004 38 4213.01.2005 32 3525.05.2005 28 3020.12.2005 23 2520.12.2006 27 2928.12.2007 25 27

Not: Ticari ‹flletmelerin alacak ve borç senetlerinin reeskont ifllemlerinde, VUKanununun 238. Seri No’lu

Genel Tebli¤ uyar›nca Avans ‹fllemleri için uygulanan oran geçerlidir.

Bent No. Kanun maddesinin aç›klamas› Tevkifat Oran› %

12 PTT acenteli¤i yapanlara, bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedeli üzerinden 20

13 Esnaf muafl›¤›ndan yararlananlara mal ve hizmet al›mlar› karfl›l›¤›nda yap›lan ödemelerden;

a. Havlu, çarflaf, çorap, hal›, kilim, dokuma mamülleri, örgü, dantel, her nevi nak›fl iflleri ve her nevi

turistik eflya, has›r, sepet, süpürge, paspas, f›rça, yapma çiçek ve benzeri emtia bedelleri veya bu

emtian›n imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden 2

b. Hurda mal al›mlar› için 2

c. Di¤er mal al›mlar› için 5

d. Di¤er hizmet al›mlar› (‘a’, ’b’ ve ’c’ alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedeli ayr›lmamas›

hali de bu kapsamdad›r) için 10

14 75. maddenin ikinci f›kras›n›n 14 numaral› bendinde yer alan menkul sermaye iratlar›ndan (kanunla

kurulan dernek ve vak›flar ile dernek ve vak›f olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri

ve bunlar›n üst kurulufllar›, siyasi partiler, emekli ve yard›m sand›klar› gibi vergi uygulamalar›nda

dernek ve vak›f olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vak›flar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) 2 0

15. a. 75’inci maddenin ikinci f›kras›n›n (15) numaral› bendinin (a) alt bendinde yer alan menkul sermaye

iratlar›ndan (2003/6577 Say›l› BKK ile 01.01.2004’den itibaren) 15

b. 75’inci maddenin ikinci f›kras›n›n (15) numaral› bendinin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye

iratlar›ndan 10

c. 75’inci maddenin ikinci f›kras›n›n (15) numaral› bendinin (c) alt bendinde yer alan menkul sermaye

iratlar›ndan 5

I-E GEL‹R VERG‹S‹ KANUNUNUN 94. MADDES‹NE GÖRE BAZI TEVK‹FAT ORANLARI


Pratik Bilgiler



a) Y›llar ‹tibariyle Ayl›k Gecikme Zamm›

30/12/93 07/03/94 Tarihleri Aras› %9

08/03/94 30/08/95 Tarihleri Aras› %12

31/08/95 31/01/96 Tarihleri Aras› %10

01/02/96 08/07/98 Tarihleri Aras› %15

09/07/98 20/01/00 Tarihleri Aras› %12

21/01/00 01/12/00 Tarihleri Aras› %6

02/12/00 28/03/01 Tarihleri Aras› %5

29/03/01 30/01/02 Tarihleri Aras› %10

31/01/02 11/11/03 Tarihleri Aras› %7

12/11/03 01/03/05 Tarihleri Aras› %4

02/03/05 20/04/06 Tarihleri Aras› %3

21/04/06 Tarihinden ‹tibaren %2.5

Not: Gecikme zamm›nda ay kesirleri için günlük esasa göre hesaplama yap›l›r.

b) Y›llar ‹tibariyle Ayl›k Tecil Faizi

07/09/95 01/02/96 Tarihleri Aras› %8

02/02/96 21/10/96 Tarihleri Aras› %12

22/10/96 09/07/98 Tarihleri Aras› %10

10/07/98 24/01/00 Tarihleri Aras› %8

25/01/00 20/12/00 Tarihleri Aras› %4

21/12/00 30/03/01 Tarihleri Aras› %3

31/03/01 01/02/02 Tarihleri Aras› %6

02/02/02 11/11/03 Tarihleri Aras› %5

12/11/03 03/03/05 Tarihleri Aras› %3

04/03/05 27/04/06 Tarihleri Aras› %2.5

28/04/06 Tarihinden ‹tibaren %2

I-G YILLAR ‹T‹BAR‹YLE AYLIK GEC‹KME VE TEC‹L FA‹Z‹ ORANLARI

Pratik Bilgiler



1-Fatura,Gider Pusulas›, Müstahsil Makbuzu ile Serbest Meslek Makbuzlar›n›n verilmemesi, % 1 0al›nmamas›, düzenlenmemesi veya düzenlenen bu belgelerin gerçe¤i yans›tmamas› halinde,(Her Belge ‹çin,) 01.01.2008 Tarihinden itibaren Ceza miktar› 149.00 YTL’dan az, bir takvim y›l› ‹çinde

toplam olarak 68.000.00 YTL’den fazla olamaz.

2- Perakende Sat›fl Fifli, Ödeme Kaydedici Fifl, Girifl ve Yolcu Tafl›ma Bileti, Sevk ‹rsaliyesi, Yolcu 149,00 YTLListesi, Günlük Müflteri Listesi ile Maliye Bakanl›¤›’nca Düzenleme Mecburiyeti Getirilen Belgelerin Düzenlenmemesi, Bulundurulmamas› ve Kaydedilmemesi veya Düzenlenen Bu Belgelerin Gerçe¤i Yans›tmamas› Halinde; (Her Belge için) Ceza miktar› her belge için her tespitte 6.800.00 YTL, y›l içinde de 68.000.00 YTL’yi

aflamaz. VUK. Md. 353/2

3- Fatura, Gider Pusulas›, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu, Perakende Sat›fl Fifli, Ödeme Kaydedici Cihaz Fifli, Girifl ve Yolcu Tafl›ma Biletlerini Almayan Nihai 29.80 YTLTüketicilere Vergi ‹ncelemesine Yetkili Kifliler Taraf›ndan Yap›lmas› fiart›yla; (VUK. Md. 353/3)4-Serbest Meslek Kazanç Defterini günü gününe tutmayanlara (VUK. Md. 353/4) 149.00 YTL5- Vergi Levhas›n› Bulundurmayan ve Asmayanlara (VUK. MD. 353/4) 149.00 YTL6- Belirlenen Muhasebe Standartlar›na, Tek Düzen Hesap Plan› ve Mali Tablolara ‹liflkin Usul ve Esaslara Uymayanlara (VUK. MD. 353/6) 3.200.000 YTL7- VUK’un 8. maddesinin son f›kras› uyar›nca düzenlenen tek vergi numaras› ile ilgili mecburiyetlere uymayanlara (Her bir ifllem için) (VUK. MD. 353/7) 170.00 YTL8- Belge bas›m› ile ilgili bildirim görevini tamamen veya k›smen yerine getirmeyen matbaa iflletmecilerine(VUK. MD. 353/8) 500.00 YTL9- 4358 S. Kanun uyar›nca iflletmeler Vergi Kimlik No’su zorunlulu¤u getirilen kurum ve kurulufllardan yapt›klar› ifllemlere iliflkin bildirimleri yerine getirmeyenler (VUK. MD. 353/9) 680.00 YTL10- VUK’un 127/d bendi uyar›nca Maliye Bakanl›¤›n›n özel iflaretli görevlisinin 500.00 YTLikaz›na ra¤men durmayan araç sahibi ad›na (VUK. MD. 353/10)11- Bilgi vermekten ile VUK 256, 257 ve Mük. 257 madde hükümlerine uymayan - Birinci s›n›f tüccarlar ve serbest meslek erbab› hakk›nda 1.490.00 YTL- ‹kinci s›n›f tüccarlar, defter tutan çiftçiler, kazanc› basit usulde tespit edilenler hakk›nda 680.00 YTL- Yukar›da yaz›l› bulunanlar d›fl›nda kalanlar hakk›nda 320.00 YTL

12- Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmamas› halinde. (Mük.Md.355)- Yasal süreden itibaren 15 gün içinde 372.50 YTL- Yasal süreden itibaren ikinci 15 gün içinde 745.00 YTL- Yasal süreden itibaren 30 günden sonra 1.490.00 YTL

II-B ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI (01.01.2008 TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN)

II- VERG‹LEND‹RME ‹LE ‹LG‹L‹ BAZI CEZALAR

II-A USULSÜZLÜK CEZALARI (01.01.2008 TAR‹H‹NDEN GEÇERL‹ OLMAK ÜZERE)

MÜKELLEF GRUPLAR B‹R‹NCE DERECE ‹K‹NC‹ DERECE

USULSÜZLÜK ‹Ç‹N USULSÜZLÜK ‹Ç‹N

1) Sermaye fiirketleri 80.00 YTL 46.00 YTL

2) Sermaye fiirketleri D›fl›nda Kalanlar 50.00 YTL 25.00 YTL

Birinci S›n›f Tüccar ve Serbest Meslek Erbab›

3) ‹kinci S›n›f Tüccarlar 25.00 YTL 13.00 YTL

4) Yukar›dakiler D›fl›nda Kal›p Beyanname 13.00 YTL 6.80 YTL

Usulüyle Gelir Vergisine Tabi Olanlar

5) Kazanc› Basit Usulde Tespit Edilenler 6.80 YTL 3.20 YTL

6) Gelir Vergisinden Muaf Esnaf 3.20 YTL 1.80 YTL

Pratik Bilgiler



III- BAZI ‹ND‹R‹M VE ‹ST‹SNALAR01.01.2007 Tarihinden ‹tibaren 01.01.2008 Tarihinden ‹tibaren

III-A SAKATLIK ‹ND‹R‹M‹ (AYLIK)

1. Derece Sakatl›k ‹çin 570,00 YTL 600.00 YTL



III-B VERG‹DEN ‹ST‹SNA YEMEK BEDEL‹ 8,80 YTL 9.00 YTL

I I I - C VERG‹DEN ‹ST‹SNA ÇOCUK YARDIMI

‹ki çocu¤u aflmamak koflulu ile her bir çocuk için 01.01.07/30.06.07 11,75 YTL 01.01.08/30.06.08 12.33 YTL

01.07.07/31.12.07 12.09 YTL 01.07.08/31.12.08 12.86 YTL

III-D KONUT K‹RA GEL‹RLER‹ ‹ST‹SNASI 2.300,00 YTL 2.400.00 YTL

III-E BEYAN SINIRLARI 2007 Y›l› ‹çin 2008 Y›l› ‹çin

1- Kesinti Yoluyla Vergilendirilmifl Bulunan Menkul

Sermaye ‹ratlar› ve Vergi Alaca¤› Dahil 19.000,00 YTL 19.800.00 YTL

Kurumlardan Elde Edilen Kar Paylar›nda

2- Kesinti Yoluyla Vergilendirilmifl Bulunan Gayri

Menkul Sermaye ‹ratlar›nda 19.000,00 YTL 19.800.00 YTL

3- Di¤er Kazanç ve ‹ratlarda (De¤er Art›fl Kazançlar›) 6.400,00 YTL 6.800.000 YTL

4- Di¤er Kazanç ve ‹ratlarda (Arizi Kazançlar›) 15.000,00 YTL 16.000.00 YTL

5- Tevkifata ve ‹stisnaya konu olmayan Menkul ve

Gayrimenkul Sermaye ‹rad› Beyan S›n›r› 900 YTL 960 YTL

Pratik Bilgiler



IV - PERAKENDE SATIfi F‹fi‹ VE YAZAR KASA F‹fi‹ DÜZENLEME ÜST SINIRI

(01.01.2008 - 31.12.2008) 600.00 YTL

(01.01.2007 - 31.12.2007) 560.00 YTL

V - SEVK ‹RSAL‹YES‹N‹N FATURALANDIRILMASI SÜRES‹

Sevk irsaliyesiyle yap›lan sat›fllarda fatura kesme müddeti sevk irsaliyesi düzenleme

tarihinden itibaren 7 gün

VI - AMORT‹SMAN AYIRMA SINIRI

(01.01.2008 - 31.12.2008 tarihleri aras›) 600.00 YTL

(01.01.2007 - 31.12.2007 tarihleri aras›) 560,00 YTL

VII - B‹LANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTMA HADLER‹ (2008 Y›l› ‹çin) VUK Mad. 177

01.01.2008 tarihinden itibaren uygulanacak

1- Sat›n ald›klar› mallar› oldu¤u gibi veya iflledikten sonra satanlar›n;

a) Y›ll›k al›mlar›n›n tutar› 107.000.00 YTL

b) Y›ll›k sat›mlar›n›n tutar› 150.000.00 YTL

2- Birinci bentte yaz›l› olanlar›n d›fl›ndaki ifllerle u¤rafl›p ta bir y›l ‹çinde elde 60.000,00 YTL

ettikleri gayrisafi ifl has›lat›

3- 1. ve 2. Bentlerde yaz›l› ifllerin birlikte yap›lmas› halinde bentte yaz›l› ifl 107.000,00 YTL

has›lat›n›n befl kat› ile y›ll›k sat›fl tutar› toplam›

VIII - EK MAL‹ TABLOLARI DÜZENLEME SINIRI 2007 Y›l› ‹çin 2008 Y›l› ‹çin

AKT‹F TOPLAMI 7.415.700,00 YTL 7.949.600,00 YTL

NET SATIfiLAR TOPLAMI 16.479.400,00 Y T L 17.665.900,00 YTL

IX - 7/A SEÇENE⁄‹N‹ UYGULAMAK ZORUNDA OLANLAR 2007 2008

AKT‹F TOPLAMI 1.236.000,00 YTL 1.325.000,00 YTLNET SATIfiLAR TOPLAMI 2.471.800,00 YTL 2.649.800,00 YTLX - EMLAK VERG‹S‹ ORANLARI

Normal Yörelerde Büyükflehir N‹TEL‹⁄‹ Belediyesi Meskenlerde Binde 1 Binde 2 Di¤er Binalarda Binde 2 Binde 4 Arazilerde Binde 1 Binde 2 Arsalarda Binde 3 Binde 6

XI - 2007 YILI VERASET VE ‹NT‹KAL VERG‹S‹ TAR‹FES‹Matrah Veraset Yoluyla ‹vazs›z

‹ntikallerde (%) ‹ntikallerde (%)

‹lk 150.000 YTL ‹çin 1 10Sonra gelen 320.000 YTL ‹çin 3 15Sonra gelen 680.000 YTL ‹çin 5 20Sonra gelen 1.380.000 YTL ‹çin 7 25Matrah›n 2.530.000 YTL s›n›n Üstü 10 30

2008 YILINDA VERASET VE ‹NT‹KAL VERG‹S‹NDEN ‹ST‹SNA TUTARLAR

a- Evlatl›klar dahil Füru¤ ve eflten herbirine isabet eden miras›n 96.075.00 YTL füru¤ bulunmamas› halinde efle isabet eden miras hissesinin 192.265.00 YTL

b- ‹vazs›z ‹ntikallerde (Hibe, Hediye, Çekilifl vs.) 2.216.00 YTL Veraset ve ‹ntikal vergisinden istisnad›r.

Pratik Bilgiler



XII- Bildirim ve SürelerB‹LD‹R‹LMES‹ GEREKEN OLAY B‹LD‹R‹M SÜRES‹ DAYANA⁄I

‹fiE BAfiLAMA GERÇEK K‹fi‹LERDE ‹fiE BAfiLAMA VERG‹ USUL KANUNU

TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN ON GÜN ‹Ç‹NDE VE ‹fiLEM YÖNERGES‹

KEND‹LER‹NCE VEYA 1136 SAYILI

AVUKATLIK KANUNUNA GÖRE RUHSAT

ALMIfi AVUKATLAR VEYA 3568 SAYILI

KANUNA GÖRE YETK‹ ALMIfi MESLEK

MENSUPLARINCA, fi‹RKETLER‹N ‹fiE

BAfiLAMA B‹LD‹RGELER‹ ‹SE BAfiLAMA

TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN ON GÜN ‹Ç‹NDE

T‹CARET S‹C‹L MEMURLU⁄UNCA ‹LG‹L‹

VERG‹ DA‹RES‹NE YAPILIR.

ADRES DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹ OLAYIN VUKUUNDAN ‹T‹BAREN VERG‹ USUL KANUNU

B‹R AY ‹ÇERS‹NDE VE ‹fiLEM ÖNERGES‹

‹fi DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹ OLAYIN VUKUUNDAN VERG‹ USUL KANUNU

‹T‹BAREN B‹R AY ‹ÇERS‹NDE VE ‹fiLEM YÖNERGES‹

‹fiLETME DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹ OLAYIN VUKUUNDAN ‹T‹BAREN VERG‹ USUL KANUNU

B‹R AY ‹ÇERS‹NDE VE ‹fiLEM YÖNERGES‹

‹fi‹ BIRAKMA OLAYIN VUKUUNDAN ‹T‹BAREN VERG‹ USUL KANUNU


NAK‹L OLAYIN VUKUUNDAN ‹T‹BAREN VERG‹ USUL KANUNU


ÖLÜM OLAYIN VUKUUNDAN ‹T‹BAREN VERG‹ USUL KANUNU


TASF‹YE VE ‹FLAS OLAYIN VUKUUNDAN ‹T‹BAREN VERG‹ USUL KANUNU


ÖDEME KAYDED‹C‹ Ö.K.C. KULLANDIRMAYI GEREKT‹REN 3100 S.K. 35 VE 51 NOLU

C‹HAZ SATIN ALMA B‹R ‹fiLE U⁄RAfiMAYABAfiLANILAN TEBL‹⁄‹, ‹fiLEM

TAR‹HTEN ‹T‹BAREN 30 GÜN YÖNERGES‹

ÖDEME KAYDED‹C‹ SATIN ALINDI⁄I TAR‹HTEN ‹T‹BAREN 3100 S.K. 35 VE 51 NOLU

C‹HAZI B‹LD‹RME 15 GÜN TEBL‹⁄‹, ‹fiLEM YÖNERGES‹

KEND‹ ‹STE⁄‹ ‹LE Ö.K.C. 30 GÜN 3100 S.K. 35 VE 51 NOLU

ALIMINDA KULLANMAYA TEBL‹⁄‹, ‹fiLEM YÖNERGES‹

BAfiLAMA SÜRES‹

‹fi‹ BIRAKMADA Ö.K.C. ‹fi‹ BIRAKMA TAR‹H‹NDEN 3100 S.K. 50 NOLU

MÜHÜRLETME SÜRES‹ ‹T‹BAREN B‹R AY TEBL‹⁄‹, ‹fiLEM YÖNERGES‹

TEKRAR Ö.K.C. KULLANMA DA ‹fiE BAfiLAMA TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN 3100 S.K. 50 NOLU

MÜHRÜ AÇTIRMA SÜRES‹ 30 GÜN TEBL‹⁄ ‹fiLEM YÖNERGES‹



XIII- Beyan ve Ödeme Süreleri

Pratik Bilgiler

VERG‹ TÜRÜ DÖNEM‹/AÇIKLAMA BEYAN TAR‹H‹ SON ÖDEME TAR‹H‹GEÇ‹C‹ VERG‹ Ocak, fiubat, Mart, 14 May›s 17 May›s BEYANNAMES‹ Nisan, May›s, Haziran, 14 A¤ustos 17 A¤ustos

Temmuz, A¤ustos, Eylül, 14 Kas›m 17 Kas›mEkim, Kas›m, Aral›k 14 fiubat 17 fiubat

AYLIK MUHTASAR BEYANNAME Her Ay Her Ay›n 23. Günü Her Ay›n 26. Günü

ÜÇ AYLIK Ocak, fiubat, Mart, 23 Nisan 26 NisanMUHTASAR Nisan, May›s, Haziran, 23 Temmuz 26 TemmuzBEYANNAME Temmuz, A¤ustos, Eylül, 23 Ekim 26 Ekim

Ekim, Kas›m, Aral›k 23 Ocak 26 OcakAYLIK KDV BEYANNAMES‹ Her Ay Her Ay›n 24. Günü Her Ay›n 26. GünüGEL‹R VERG‹S‹ 1. Taksit 31 MartBEYANNAMES‹ Y›ll›k 1-25 Mart 2. Taksit 31 TemmuzKURUMLAR VERG‹S‹ Y › l l › k 1-25 Nisan 30 NisanBEYANNAMES‹MÜNFER‹T Dar Mükellef Gerçek Kifli Kazanc›n iktisap edildi¤i Beyanname vermeBEYANNAME Di¤er Kazanç ve ‹ratlar› tarihten itibaren 15 gün süresi içinde

‹çin içinde GVK Md. 101 GVK.Md. 120

ÖZEL BEYANNAMELER Dar Mükellefler Di¤er Kazanc›n elde edildi¤i Beyanname verme süresiKazanç ve ‹ratlar› ‹çin tarihten itibaren 15 gün içinde KVK. Md. 29

içinde KVK Md. 26ASGAR‹ VERG‹ Talih oyunlar› salon Dönemi Takip Eden ay›n Beyanname verme süresiB E Y A N N A M E L E R ‹ k a z a n ç l a r › 20. Gün akflam› GVK. Mük. içinde GVK. Mük. Md.11

M d . 1 1

TASF‹YE G‹R‹fi VE TASF‹YE 1-25 Nisan KVK. Md. 14-17 30 Nisan KVK. Md. 21D E V A M I N D A

TASF‹YE

B E Y A N N A M E L E R ‹ Tasfiyenin bitiminden itibaren Beyanname verme süresindeSon Tasfiye Dönemi 30 gün içinde KVK. Md.17 KVK. Md.21

B‹RLEfiME NEDEN‹YLE B ‹ R L E fi M E L E R D E Birleflme Tarihinden itibaren Beyanname verme VER‹LEN KURUMLAR 30 Gün ‹çinde KVK. süresinde KVK. Md. 21VERG‹S‹ BEYANNAMELER‹ Md. 17-18

DEV‹R NEDEN‹YLE Devir, Hesap Döneminin Birleflmenin Ticaret sicil Beyannamenin verildi¤i ay›nVER‹LEN KURUMLAR Kapand›¤› Aydan Kurumlar Gazetesinde ilan edildi¤i sonuna kadar KVK. Md.21V E R G ‹ S ‹ Vergisi beyanname verilme tarihten itibaren 30 günB E Y A N N A M E L E R ‹ süresinden sonra içinde KVK. Md.20

g e r ç e k l e fl t i y s e

DEV‹R NEDEN‹YLE Devir, Hesap Döneminin Devir tarihine kadar olan HER ‹K‹ BEYANNAMEVER‹LEN KURUMLAR Kapand›¤› Aydan Kurumlar ve birleflmenin öncesi dönen ÜZER‹NDEN TARH ED‹LENV E R G ‹ S ‹ Vergisi beyannamesinin beyannameleri birleflmenin VERG‹LER BeyannameB E Y A N N A M E L E R ‹ verilece¤i ay sonuna Ticaret Sicil Gazetesinde verme süresi içinde

kadar gerçeklefltiyse ilan edildi¤i tarihten itibaren KVK. Md. 2130 gün içinde KVK. Md. 20



XIII- Beyan ve Ödeme Süreleri

Pratik Bilgiler

VERG‹ TÜRÜ DÖNEM‹/AÇIKLAMA BEYAN TAR‹H‹ SON ÖDEME TAR‹H‹AKARYAKIT VE TAK‹P EDEN AYIN BEYANNAME VERMEÜRÜNLER‹NE ‹L‹fiK‹N 10. GÜN AKfiAMI SÜRES‹ ‹Ç‹NDE (TAK‹P1 NOLU ÖTVB EDEN AYIN 10. GÜN

AKfiAMI)

KAYIT VE TESC‹LE TAB‹ TAK‹P EDEN AYIN BEYANNAME VERMETAfiITLARA ‹L‹fiK‹N 15. GÜN AKfiAMI SÜRES‹ ‹Ç‹NDE (TAK‹P2/A NOLU ÖTVB EDEN AYIN 15. GÜN

AKfiAMI

KAYIT VE TESC‹LE TAB‹ TAK‹P EDEN AYIN BEYANNAME VERMEOLMAYAN TAfiITLARA 15. GÜN AKfiAMI SÜRES‹ ‹Ç‹NDE (TAK‹P‹L‹fiK‹N 2/B NOLU ÖTVB EDEN AYIN 15. GÜN

AKfiAMI

ALKOLLÜ ‹ÇK‹LERLE TAK‹P EDEN AYIN BEYANNAME VERME‹LG‹L‹ 3/A NOLU ÖTVB 15. GÜN AKfiAMI SÜRES‹ ‹Ç‹NDE (TAK‹P

ÖZEL TÜKET‹M EDEN AYIN 15. GÜNVERG‹S‹ AKfiAMI

BEYANNAMELER‹ TÜTÜN VE TÜTÜN TAK‹P EDEN AYIN BEYANNAME VERMEMAMÜLLER‹ ‹LE ‹LG‹L‹ 15. GÜN AKfiAMI SÜRES‹ ‹Ç‹NDE (TAK‹P3/B NOLU ÖTVB EDEN AYIN 15. GÜN

AKfiAMI

KOLALI GAZOZLARA TAK‹P EDEN AYIN BEYANNAME VERME‹L‹fiK‹N 3/C NOLU ÖTVB 15. GÜN AKfiAMI SÜRES‹ ‹Ç‹NDE (TAK‹P

EDEN AYIN 15. GÜNAKfiAMI

DAYANIKLI TÜKET‹M TAK‹P EDEN AYIN BEYANNAME VERMEMALLARI ‹LE D‹⁄ER 15. GÜN AKfiAMI SÜRES‹ ‹Ç‹NDE (TAK‹PMALLARA ‹L‹fiK‹N EDEN AYIN 15. GÜN4 NOLU ÖYVB ÖTVK AKfiAMIMD. 14

DAMGA VERG‹S‹ ERTES‹ AYIN 1-23 GÜNLER B E Y A N N A M E N ‹ NDEFTER‹ TUTAN DVK. MD.22 VER‹LD‹⁄‹ AYIN 26.GÜN

DAMGA VERG‹S‹ M Ü K E L L E F L E R AKfiAMINA KADAR DVK.22

B E Y A N N A M E L E R ‹ DAMGA VERG‹S‹ DEFTER‹ KA⁄ITLARIN DÜZENLEND‹⁄‹ BEYANNAME VERME T U T M A Y A N L A R TAR‹H‹ ‹ZLEYEN 15 GÜN SÜRES‹ ‹Ç‹NDE DVK. MD. 22

‹Ç‹NDE DVK. MO. 22

BANKA VE ERTES‹ AYIN 15. GÜN BEYANNAME VERME SÜRES‹

BANKA VE S‹GORTA B A N K E R L E R ‹ N AKfiAMINA KADAR ‹ Ç ‹ N D EMUAMELELER‹ VERG‹S‹

BEYANNAMELER‹ S‹GORTA fi‹RKETLER‹N‹N ERTES‹ AYIN 15. GÜN BEYANNAME VERME

AKfiAMINA KADAR SÜRES‹ ‹Ç‹NDE

ÖZEL ‹LET‹fi‹M AYLIK ERTES‹ AYIN 15. GÜN BEYANNAME VERME

VERG‹S‹ BEYAN. AKfiAMINA KADAR SÜRES‹ ‹Ç‹NDE

fiANS OYUNLARI AYLIK ERTES‹ AYIN 20. GÜN BEYANNAME VERME

VERG‹S‹ AKfiAMINA KADAR SÜRES‹ ‹Ç‹NDE

BEYANNAMELER‹



Pratik Bilgiler

XIII- Beyan ve Ödeme SüreleriVERG‹ TÜRÜ DÖNEM‹/AÇIKLAMA BEYAN TAR‹H‹ SON ÖDEME TAR‹H‹

ÖLÜM TÜRK‹YE ÖLÜM TAR‹H‹N‹ TAK‹P TAHAKKUKTAN ‹T‹BAREN

M‹RASÇILAR TÜRK‹YEDE EDEN 4 AY ‹Ç‹NDE 3 YILDA VE MAYIS VE KASIM

‹ S E AYLARINDA Efi‹T ‹K‹ TAKS‹TTE

ÖLÜM TÜRK‹YE ÖLÜM TAR‹H‹N‹ TAK‹P TAHAKKUKTAN ‹T‹BAREN

M‹RASÇILAR YURTDIfiI EDEN 6 AY ‹Ç‹NDE 3 YILDA VE MAYIS VE KASIM

AYLARINDA Efi‹T ‹K‹ TAKS‹TTE

ÖLÜM YABANCI ÜLKE ÖLÜM TAR‹H‹N‹ TAK‹P TAHAKKUKTAN ‹T‹BAREN

M‹RASÇILAR TÜRK‹YEDE EDEN 6 AY ‹Ç‹NDE 3 YILDA VE MAYIS VE KASIM


VERASET VE ‹NT‹KAL ÖLÜM VE M‹RASÇILAR ÖLÜM TAR‹H‹N‹ TAK‹P TAHAKKUKTAN ‹T‹BAREN

VERG‹ BEYANNAMELER‹ YURTDIfiI VE AYNI ÜLKEDE EDEN 4 AY ‹Ç‹NDE 3 YILDA VE MAYIS VE KASIM


ÖLÜM VE M‹RASÇILAR ÖLÜM TAR‹H‹N‹ TAK‹P TAHAKKUKTAN ‹T‹BAREN

FARKLI YABANCI ÜLKEDE EDEN 8 AY ‹Ç‹NDE 3 YILDA VE MAYIS VE KASIM


GA‹PL‹K HAL‹NDE S‹C‹LE GA‹PL‹K KARARINI TAHAKKUKTAN ‹T‹BAREN

KAYDOLDU⁄U TAK‹P EDEN 3 YILDA VE MAYIS VE KASIM

1 AY ‹Ç‹NDE AYLARINDA Efi‹T ‹K‹ TAKS‹TTE

D‹⁄ER ‹NT‹KALLERDE MALLARIN HUKUKEN TAHAKKUKTAN ‹T‹BAREN

‹KT‹SAP ED‹LD‹⁄‹ TAR‹H‹ 3 YILDA VE MAYIS VE KASIM

TAK‹P EDEN 1 AY ‹Ç‹NDE AYLARINDA Efi‹T ‹K‹ TAKS‹TTE

YARIfiMA ÇEK‹L‹fi FUTBOL GÜNÜ TAK‹P EDEN 20. GÜN BEYANNAME VERME

MUSABAKALARI MÜfiTEREK AKfiAMINA KADAR V‹VK. S Ü R E S ‹ N D E

BAH‹SLERLE ‹LG‹L‹ MD. 9

Pratik Bilgiler



XIV Menkul Sermaye ‹rad› Vergilendirilmesi

Pratik Bilgiler



XV- KDV Tevkifat Oranlar›

Pratik Bilgiler




Pratik Bilgiler




Pratik Bilgiler



XVI - Dava Açma Süreleri

DAVA KONUSU DAVA AÇILACAK MAHKEME DAVA AÇMA SÜRES‹ D A Y A N A ⁄ I

VERG‹/CEZA ‹HBARNAMES‹NE VERG‹ MAHKEMES‹ TEBL‹⁄DEN ‹T‹BAREN VERG‹ USUL KANUNU

30 GÜN ‹Ç‹NDE 2577 SAYILI KANUN

‹fiLEM YÖNERGES‹

‹T‹RAZ‹ KAYITLA VER‹LEN VERG‹ MAHKEMES‹NE TAHAKKUK TAR‹H‹NDEN 2577 SAYILI KANUN

BEYANNAMEYE A‹T TAHAKKUK ‹T‹BAREN 30 GÜN ‹Ç‹NDE ‹fiLEM YÖNERGES‹

F ‹ fi ‹ N E

ÖDEME EMR‹NE VERG‹ MAHKEMES‹NE TEBL‹⁄DEN ‹T‹BAREN 6183 SAYILI KANUN



HAC‹Z VARAKASINA VERG‹ MAHKEMES‹NE HAC‹Z TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN 6183 SAYILI KANUN



‹HT‹YAT‹ TAHAKKUKA VERG‹ MAHKEMES‹NE ‹HT‹YAT‹ TAHAKKUKUN B‹LD‹R‹M 6183 SAYILI KANUN

TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN 2577 SAYILI KANUN

7 GÜN ‹Ç‹NDE ‹fiLEM YÖNERGES‹

‹HT‹YAT‹ HACZE VERG‹ MAHKEMES‹NE HAC‹Z TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN 6183 SAYILI KANUN



TEMY‹Z DAVASI AÇMA D A N I fi T A Y ’ A KARARIN TEBL‹⁄‹NDEN ‹T‹BAREN

30 GÜN

Pratik Bilgiler



XVII- Vergi Türleri

VERG‹ KODU VERG‹ ADI

0001 YILLIK GEL‹R VERG‹S‹

0002 ZIRA‹ KAZANÇ GEL‹R VERG‹S‹

0003 GEL‹R VERG‹S‹ S. (MUHTASAR)

0004 GEL‹R GÖTÜRÜ T‹CAR‹ KAZANÇ

0005 GEL‹R GÖTÜRÜ SERBEST MESLEK KAZANCI

0006 GEL‹R GÖTÜRÜ ÜCRET

0007 DA⁄ITILMAYAN KAR STOPAJI

0010 KURUMLAR VERG‹S‹

0011 KURUMLAR VERG‹S‹ STOPAJI (KVKM24)

0012 GEL‹R VERG‹S‹ (GMSI)

0014 BASIT USULDE T‹CAR‹ KAZANC

0015 GERÇEK USULDE KATMA DE⁄ER VERG‹S‹

0017 GÖTÜRÜ USULDE KATMA DE⁄ER VERG‹S‹

0021 BANKA MUAMELELER‹ VERG‹S‹

0022 S‹GORTA MUAMELELER‹ VERG‹S‹

0027 GEL‹R VERG‹S‹ GEÇ‹C‹ VERG‹

0032 GEL‹R GEÇ‹C‹ VERG‹

0033 KURUM GEÇ‹C‹ VERG‹

0040 DAMGA VERG‹S‹ (BEYANNAMEL‹ DAMGA VERG‹S‹ MÜKELLEF‹)

0046 AKARYAKIT TÜKET‹M VERG‹S‹

0048 GEL‹R V. M.TAL‹H OYUNLARI ASGAR‹ VERG‹

0049 HER TÜRLÜ ‹SP‹RTOLAR VE FÜZEL YA⁄INDAN ALINAN EK VERG‹

0050 KURUMLAR V. M.TAL‹H OYUNLARI ASGAR‹ VERG‹

0051 D‹⁄ER ÜCRETLER

0053 KURUMLAR VERG‹S‹ KURUM GEÇ‹C‹ VERG‹

0056 OYUN KA⁄ITLARINDAN ALINAN EK VERG‹

0057 RÖNTGEN F‹LMLER‹NDEN ALINAN EK VERG‹

0060 MÜLGA MADEN FONU

0061 KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME FONU KES‹NT‹S‹

0062 MÜLGA KOOPERAT‹FÇ‹L‹K TANITMA VE E⁄‹T‹M FONU

0071 PETROL VE DO⁄ALGAZ ÜRÜNLER‹NE ‹L‹fiK‹N ÖZEL TÜKET‹M VERG‹S‹

0073 KOLALI GAZOZ, ALKOLLÜ ‹ÇEÇEKLER VE TÜTÜN MAMÜLLER‹NE ‹L‹fiK‹N ÖZEL

TÜKET‹M VERG‹S‹

0074 DAYANIKLI TÜKET‹M VE D‹⁄ER MALLARA ‹L‹fiK‹N ÖZEL TÜKET‹M VERG‹S‹

0091 TÜTÜN MAMÜLLER‹NE ‹L‹fiK‹N EK VERG‹

0092 HER TÜRLÜ ALKOLLÜ ‹ÇK‹LERE ‹L‹fiK‹N EK VERG‹

0093 SA‹R fiARAP VE B‹RALARA ‹L‹fiK‹N EK VERG‹

0094 HER TÜRLÜ ALKOLSÜZ ‹ÇECEKLERDEN ALINAN EK VERG‹

1013 E⁄‹T‹M,GENÇL‹K,SPOR VE SA⁄LIK H‹ZMETLER‹ VERG‹S‹

1018 MAHSUPLARDAN KES‹LEN DAMGA VERG‹S‹

1020 FON PAYI

1030 P‹fiMANLIK ZAMMI

1042 E.KATKI PAYI

1043 ÖZEL ‹fiLEM VERG‹S‹

Pratik Bilgiler




1047 DAMGA VERG‹S‹

1048 5035 SAYILI KANUNA GÖRE DAMGA VERG‹S‹

1050 VERG‹ BARIfiI TEFE TUTARI

1051 VERG‹ BARIfiI GEÇ ÖDEME ZAMMI

1067 VERG‹ YARGI HARÇLARI

1084 GEC‹KME FA‹Z‹

1086 GEC‹KME ZAMMI

1087 ERKEN ÖDEME ‹ND‹R‹M‹

1089 ALINAN D‹⁄ER FA‹ZLER

1095 SAVUNMA SANAY‹ DESTEKLEME FONU

1096 KONUT FONU

3024 KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME PR‹M‹ CEZA‹ FA‹Z‹

3061 CEZA‹ FA‹Z(KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME FONU KES‹NT‹LER‹)

3073 USULSÜZLÜK CEZASI

3074 ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI

3076 KUSUR CEZASI

3077 A⁄IR KUSUR CEZASI

3078 KAÇAKÇILIK CEZASI

3080 VERG‹ Z‹YAI CEZASI

3099 VUK 112/4 Maddesi Gere¤ince Ödenen Faiz

4001 EK GEL‹R VERG‹S‹

4003 EK ÜCRET GEL‹R VERG‹S‹

4004 EK GÖTÜRÜ T‹CAR‹ KAZANÇ VERG‹S‹

4005 EK GÖTÜRÜ SERBEST MESLEK KAZANCI VERG‹S‹

4006 FA‹Z VERG‹S‹

4007 EK EMLAK VERG‹S‹

4008 GEL‹R DAH‹L‹ TEVK‹FAT

4010 EK KURUMLAR VERG‹S‹

4011 KURUMLAR VERG‹S‹ ARGE HARCAMALARI

4012 KURUM DAH‹L‹ TEVK‹FAT

4014 MÜNFER‹T GEL‹R EKONOM‹K DENGE V.

4016 ÜCRETLERDEN ALINACAK E.D.V.

4021 4705 Say›l› Kanuna Göre Tahsil Edilen Özel ‹fllem Vergisi

4034 MOTORLU TAfiITLAR EK VERG‹S‹

4035 4837 S.K EK MOTORLU TAfiITLAR VERG‹S‹

4036 4962 S. TAfiIT VERG‹S‹

4040 MÜLGA TRAF‹K H‹ZMETLER‹N‹ GEL‹fiT‹RME FONU REKLAM GEL‹RLER‹

4041 GEL‹R VE KURUM EKONOM‹K DENGE VERG‹S‹

4042 5035 RTÜK E⁄‹T‹ME KATKI PAYI

4043 GÖTÜRÜ EKONOM‹K DENGE VERG‹S‹

4044 GEL‹R VE KURUM STOPAJ EKONOM‹K DENGE VERG‹S‹

4046 Akaryak›t Fiyat ‹stikrar Pay›

4047 TEK BAfiINA ALINAB‹LEN DAMGA VERG‹S‹

4048 fiANS OYUNLARI VERG‹S‹

XVII-- Vergi Türleri

Pratik Bilgiler





4049 5035 SAYILI KANUNA GÖRE F‹NANSAL FAAL‹YET HARCI4050 TEKEL SAF‹ HASILAT

4060 TEC‹LL‹ ALACAKLARDAN TAHS‹LAT

4061 ‹THALATTA KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME FONU KES‹NT‹S‹

4063 NOTER HARÇLARI4072 MOTORLU TAfiIT ARAÇLARINA ‹L‹fiK‹N ÖZEL TÜKET‹M VERG‹S‹ (TESC‹LE TAB‹ OLMAYANLAR)

4073 ERTELENEN GEL‹R STOPAJ (4325 4.MADDE/4369 GEÇ‹C‹ 5.MADDE)

4074 ERTELENEN GEL‹R STOPAJ (4747 SAYILI KANUNUNUN 2.MADDES‹)

4077 MÜNFER‹T KURUM E. D. V.4078 NET AKT‹F VERG‹S‹

4079 KIYMETL‹ MADEN VE ZIYNET EfiYASINDAN ALINAN VERG‹

4080 ÖZEL ‹LET‹fi‹M VERG‹S‹

4081 5035 SAYILI KANUNA GÖRE ÖZEL ‹LET‹fi‹M VERG‹S‹4101 VERG‹ BARIfiI MATRAH ARTIRIMI YILLIK GEL‹R VERG‹S‹

4103 VERG‹ BARIfiI MATRAH ARTIRIMI GEL‹R VERG‹S‹ S. (MUHTASAR)

4107 VERG‹ BARIfiI MATRAH ARTIRIMI DA⁄ITILMAYAN KAR STOPAJI

4110 VERG‹ BARIfiI MATRAH ARTIRIMI KURUMLAR VERG‹S‹4112 VERG‹ BARIfiI MATRAH ARTIRIMI GEL‹R VERG‹S‹ (GMS‹)

4114 VERG‹ BARIfiI MATRAH ARTIRIMI BASIT USULDE T‹CAR‹ KAZANC

4115 VERG‹ BARIfiI MATRAH ARTIRIMI GERÇEK USULDE KATMA DE⁄ER VERG‹S‹

4121 VERG‹ BARIfiI KES‹NLEfiEN KAMU ALACAKLARI 2. MADDE 1/AB4122 VERG‹ BARIfiI KES‹NLEfiEN KAMU ALACAKLARI 2. MADDE 1/C

4123 VERG‹ BARIfiI KES‹NLEfiEN KAMU ALACAKLARI 2. MADDE/6 MTV

4124 VERG‹ BARIfiI KES‹NLEfiMEYEN KAMU ALACAKLARI 3. MADDE

4125 VERG‹ BARIfiI ‹NCELEME VE TARH‹YAT 5.MADDE4126 VERG‹ BARIfiI P‹fiMANLIK 6.MADDE 1/AB

4127 VERG‹ BARIfiI P‹fiMANLIK 6.MADDE 1/D‹⁄ER HÜKÜMLER

4128 VERG‹ BARIfiI ECR‹M‹S‹L 15.MADDE

4130 VERG‹ BARIfiI KIYMETL‹ MADEN VE Z‹YNET EfiYASI BEYANI9000 ‹DAR‹ PARA CEZASI (4703 SK)

9001 EMANETEN YAPILAN TAHS‹LAT

9002 NÜFUS PARA CEZASI

9003 SEÇ‹M PARA CEZASI9004 ASKERL‹K PARA CEZASI

9005 MAHKEME PARA CEZASI

9006 1475 SAYILI ‹Ç KANUNUNA BA_LI PARA CEZASI

9007 3516 SAYILI KANUNA GÖRE ÖLÇÜ AYAR PARA CEZASI9008 TRAF‹K ZABITASI TESP‹T‹NE DAYALI ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI

9009 TUR‹ZM PARA CEZASI

9010 TÜKET‹C‹Y‹ KORUMA KANUNUNA GÖRE KES‹LEN PARA CEZASI

9011 ÇEVRE K‹RL‹L‹⁄‹ PARA CEZASI9012 ESNAF S.HARÇ

9013 GÜMRÜK VERG‹S‹

9014 Yurt D›fl› Ç›k›fl Harc›

9015 KATMA DE⁄ER VERG‹S‹ TEVK‹FATI9016 B‹L‹RK‹fi‹ ÜCRET‹

9017 TÜRK ULUSLARARASI GEM‹ S‹C‹L KAYIT HARCI

Pratik Bilgiler




9064 PASAPORT VE KONSOLOSLUK HARÇLARI

9065 TRAF‹K HARÇLARI

9066 YARGI HARÇLARI

9067 ‹THAL VE ‹MAL RUHSAT VE TEMD‹T ÜCRET‹

9068 GEM‹ VE L‹MAN HARÇLARI

9069 D‹⁄ER HARÇLAR

9070 DE⁄ERL‹ KA⁄ITLAR GEL‹RLER‹

9071 TAV‹ZLERDEN GER‹ ALINANLAR

9072 ‹KRAZLARDAN GER‹ ALINANLAR

9073 YEM ANAL‹Z ÜCRET‹

9074 fiEKER F‹YAT FARKI

9075 AKARYAKIT F‹YAT FARKI

9076 BAfiKA VERG‹ DA‹RES‹ MÜKELLEF‹

9077 MOTORLU TAfiIT ARAÇLARINA ‹L‹fiK‹N ÖZEL TÜKET‹M VERG‹S‹ (TESC‹LE TAB‹ OLANLAR)

9078 GÜBRE DENEY VE ANAL‹Z ÜCRET‹

9079 4961 S.K. GEÇ‹C‹ 1. MAD. GÖRE PARA CEZASI

9080 D‹⁄ER PARA CEZALARI

9081 Z‹MMETLERE GEÇ‹R‹LEN PARA VE DE⁄ERLERDEN BORÇLULAR

9082 FAZLA VE YERS‹Z YAPILAN ÖDEMELERDEN BORÇLULAR

9083 SOSYAL DAYANIfiMA VE YARDIMLAfiMAYI TEfiV‹K FONU

9084 ‹ST‹HSAL VERG‹S‹

9085 TRAF‹K CEZALARI

9086 HESAPLANAN GEC‹KME ZAMMI

9087 TAK‹P G‹DERLER‹ KARfiILI⁄I ALINAN

9088 ÇIRAKLIK FONU

9089 2000/2 SAYILI BKK GERE⁄‹NCE YATIRIMLARI TEfiV‹K FONUNA AKTIRILACAK TUTARLAR

9090 ÇEfi‹TL‹ GEL‹RLER

9091 PETROLDEN DEVLET H‹SSES‹

9092 YÜKSEK Ö⁄REN‹M HARÇ KRED‹S‹

9093 RESM‹ ARABULUCULUK ÜCRET‹

9094 EM.SAN. 17 MAD. GEL‹RLER‹N THK ED‹LMEMES‹ CEZASI

9095 4961 S.K. GEÇ‹C‹ 2. MAD. 1.FIKRAYA GÖRE TAHS‹LAT

9096 4369/15 SUÇA ‹fiT‹RAK EDEN K‹fi‹LER

9097 HAKSIZ ALINAN VERG‹ ‹ADES‹

9098 HAKSIZ ALINAN VERG‹ ‹ADES‹ CEZASI

9099 KALDIRILAN VERG‹ ARTIKLARI

9101 fiEKER KANUNU ‹DAR‹ PARA CEZASI

9102 GEÇ‹fi ÜCRET‹ VE ‹DAR‹ PARA CEZASI

9162 KADASTRO HARÇLARI

9901 AD‹ ORTAKLIK MÜKELLEF‹YETS‹Z MÜKELLEF KAYDI ‹Ç‹N VERG‹ KODU

316

Pratik Bilgiler



T. Eflya ÜFE (**) Tüketici (*)

AYLAR 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

OCAK 2.6 - 0.41 1.96 - 0.05 0.42 0.7 0.55 0.75 1.00 0.80

fiUBAT 1.6 0.11 0.26 0.95 2.56 0.6 0.02 0.22 0.43 1.29

MART 2.1 1.26 0.25 0.97 3.17 0.89 0.26 0.27 0.92 0.96

N‹SAN 2.65 1.21 1.94 0.80 4.50 0.59 0.71 1.34 1.21 1.68

MAYIS - 0.03 0.20 2.77 0.39 2.12 0.38 0.92 1.88 0.50 1.49

HAZ‹RAN - 1.05 - 0.48 4.02 - 0.11 0.32 - 0.13 0.10 0.34 - 0.24 -0.36

TEMMUZ - 1.52 - 0.74 0.86 0.06 1.25 0.22 - 0.57 0.85 - 0.73 0.58

A⁄USTOS 0.79 1.04 - 0.75 0.85 -2.34 0.58 0.85 - 0.44 0.02 -0.24

EYLÜL 1.85 0.78 - 0.23 1.02 0.94 1.02 1.29 1.03

EK‹M 3.23 0.68 0.45 - 013 2.22 1.79 1.27 1.81

KASIM 0.75 - 0.95 - 0.29 0.89 1.54 1.40 1.29 1.95

ARALIK 0.13 - 0.04 - 0.12 0.15 0.45 0.42 0.23 0.22


AYLAR 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

OCAK 10.8 10.70 5.11 9.37 6.44 16.22 9.23 7.93 9.93 8.17

fiUBAT 9.1 10.58 5.26 10.13 8.15 14.28 8.69 8.15 10.16 9.10

MART 8.0 11.33 4.21 10.92 10.50 11.83 7.94 8.16 10.86 9.15

N‹SAN 8.91 10.17 4.96 9.68 14.56 10.18 8.18 8.83 10.72 9.66

MAYIS 9.56 5.59 7.66 7.14 16.53 8.88 8.70 9.86 9.23 10.74

HAZ‹RAN 10.53 4.25 12.52 2.89 17.03 8.93 8.95 10.12 8.60 10.61

TEMMUZ 9.44 4.26 14.34 2.08 18.41 9.57 7.82 11.69 6.90 12.06

A⁄USTOS 10.52 4.32 12.32 3.72 14.67 10.04 7.91 10.26 7.39 11.77

EYLÜL 12.5 4.38 11.19 5.02 9.00 7.99 10.55 7.12

EK‹M 15.48 2.57 10.94 4.41 9.86 7.52 9.98 7.70

KASIM 14.4 1.60 11.67 5.65 9.79 7.61 9.86 8.40

ARALIK 13.84 2.66 11.58 5.94 9.32 7.72 9.65 8.39

(*) De¤iflim Oranlar› 2003-2004 y›llar› için 1994=100 Temel Y›ll› Tüketici Fiyatlar› Endeksi’nden, 2005 y›l›ndan itibaren

2003=100 Temel Y›ll› Tüketici Fiyatlar› Endeksi’nden verilmifltir.

(**) De¤iflim Oranlar› 2003-2004 y›llar› için 1994=100 Temel Y›ll› Toptan Eflya Fiyatlar› Endeksi’nden, 2005 y›l›ndan

itibaren 2003=100 Temel Y›ll› Üretici Fiyatlar› Endeksi’nden verilmifltir.

I- A B‹R ÖNCEK‹ AYA GÖRE AYLIK DE⁄‹fi‹M (AYLIK)

I-B B‹R ÖNCEK‹ YILIN AYNI AYINA GÖRE DE⁄‹fi‹M (YILLIK)

I- Devlet ‹statistik Enstitüsü Verilerine GöreTEFE - ÜFE Oranlar› (%) (*) (**)

Pratik Bilgiler


II- Toptan Eflya Fiyatlar› Endeksi ve Üretici Fiyatlar› Endeksi


Pratik Bilgiler




AYLAR 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

OCAK 2.6 - 0.41 1.96 - 0.05 0.42 0.7 0.55 0.75 1.00 0.80

fiUBAT 1.6 0.11 0.26 0.95 2.56 0.6 0.02 0.22 0.43 1.29

MART 2.1 1.26 0.25 0.97 3.17 0.89 0.26 0.27 0.92 0.96

N‹SAN 2.65 1.21 1.94 0.80 4.50 0.59 0.71 1.34 1.21 1.68

MAYIS - 0.03 0.20 2.77 0.39 2.12 0.38 0.92 1.88 0.50 1.49

HAZ‹RAN - 1.05 - 0.48 4.02 - 0.11 0.32 - 0.13 0.10 0.34 - 0.24 -0.36

TEMMUZ - 1.52 - 0.74 0.86 0.06 1.25 0.22 - 0.57 0.85 - 0.73 0.58

A⁄USTOS 0.79 1.04 - 0.75 0.85 -2.34 0.58 0.85 - 0.44 0.02 -0.24

EYLÜL 1.85 0.78 - 0.23 1.02 0.94 1.02 1.29 1.03

EK‹M 3.23 0.68 0.45 - 013 2.22 1.79 1.27 1.81

KASIM 0.75 - 0.95 - 0.29 0.89 1.54 1.40 1.29 1.95

ARALIK 0.13 - 0.04 - 0.12 0.15 0.45 0.42 0.23 0.22


AYLAR 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

OCAK 10.8 10.70 5.11 9.37 6.44 16.22 9.23 7.93 9.93 8.17

fiUBAT 9.1 10.58 5.26 10.13 8.15 14.28 8.69 8.15 10.16 9.10

MART 8.0 11.33 4.21 10.92 10.50 11.83 7.94 8.16 10.86 9.15

N‹SAN 8.91 10.17 4.96 9.68 14.56 10.18 8.18 8.83 10.72 9.66

MAYIS 9.56 5.59 7.66 7.14 16.53 8.88 8.70 9.86 9.23 10.74

HAZ‹RAN 10.53 4.25 12.52 2.89 17.03 8.93 8.95 10.12 8.60 10.61

TEMMUZ 9.44 4.26 14.34 2.08 18.41 9.57 7.82 11.69 6.90 12.06

A⁄USTOS 10.52 4.32 12.32 3.72 14.67 10.04 7.91 10.26 7.39 11.77

EYLÜL 12.5 4.38 11.19 5.02 9.00 7.99 10.55 7.12

EK‹M 15.48 2.57 10.94 4.41 9.86 7.52 9.98 7.70

KASIM 14.4 1.60 11.67 5.65 9.79 7.61 9.86 8.40

ARALIK 13.84 2.66 11.58 5.94 9.32 7.72 9.65 8.39

(*) De¤iflim Oranlar› 2003-2004 y›llar› için 1994=100 Temel Y›ll› Tüketici Fiyatlar› Endeksi’nden, 2005 y›l›ndan itibaren

2003=100 Temel Y›ll› Tüketici Fiyatlar› Endeksi’nden verilmifltir.

(**) De¤iflim Oranlar› 2003-2004 y›llar› için 1994=100 Temel Y›ll› Toptan Eflya Fiyatlar› Endeksi’nden, 2005 y›l›ndan

itibaren 2003=100 Temel Y›ll› Üretici Fiyatlar› Endeksi’nden verilmifltir.

I- A B‹R ÖNCEK‹ AYA GÖRE AYLIK DE⁄‹fi‹M (AYLIK)

I-B B‹R ÖNCEK‹ YILIN AYNI AYINA GÖRE DE⁄‹fi‹M (YILLIK)

Pra

tik

Bilg

iler

en

dek

s

I- Devlet ‹statistik Enstitüsü Verilerine GöreTEFE - ÜFE Oranlar› (%) (*) (**)

Pratik Bilgiler

Pra

tik

Bilg

iler

en

dek

s 318 mali ÇÖZÜM

‹SMMMO Yay›n Organ›

II-A

TO

PTA

N E

fiYA

F‹Y

ATL

AR

I EN

DEK

S‹ (

1994

=100

)

Y›l

Ay

OCA

KfiU

BA

TM

AR

TN

‹SA

NM

AY

ISH

AZ‹

RA

NTE

MM

UZ

A⁄

UST

OS

EYLÜ

LEK

‹MK

ASI

MA

RA

LIK

1994

61.9

66.7

71.4

91.7

99.5

102.

210

4.7

108,

011

2.8

119.

812

6.6

134.

7

1995

148.

515

9,0

167.

817

6.4

179.

718

2,0

186.

119

0.3

199.

120

6.5

213.

822

3.1

1996

244.

825

9.1

277.

329

9.7

312.

132

0.6

328.

234

0.6

358,

037

7.6

396.

941

2.5

1997

435.

846

2.8

490.

751

7.9

544.

856

3.4

593.

162

4.6

663.

770

8,0

747.

678

7.7

1998

839,

187

7.4

912.

794

9.3

980.

299

5.5

1020

.710

45.3

1101

.211

46.8

1185

.712

15.1

1999

1258

.613

01,0

1352

.914

24.4

1469

.914

96.5

1556

,016

06.8

1700

.817

80.1

1852

.719

79.5

2000

2094

,021

79.3

2246

.823

00.5

2339

.523

46.4

2370

.523

93,0

2448

.325

16.7

2577

.226

26,0

2001

2686

.827

57.6

3035

,034

70.8

3689

.637

95.6

3920

.640

59.5

4276

.745

64.5

4755

.549

51.7

2002

5157

.452

89.5

5387

.954

85.5

5508

.455

72,0

5720

.758

42.8

6024

.662

13.3

6314

.364

78.8

2003

6840

.770

55.7

7281

.874

10.0

7364

.072

22.2

7183

,571

69,4

7173

,372

13.4

7336

.273

82.1

2004

7576

.577

00.6

7862

.280

70.5

8067

.879

82.7

7861

.679

23,5

8069

.783

30.1

8392

.784

03.8

2005

8328

.42

8326

.55

8503

.60

8675

.43

8647

.64

8677

.15

8655

.06

8804

.91

8950

.24

9009

.11

8805

.20

8785

.74

2006

8957

.94

8980

.93

9003

.20

9177

.76

9432

.06

9811

.35

9896

.12

9822

.13

9799

.14

9843

.68

9814

.95

9802

.74

2007

9797

.71

9890

.38

9986

.64

1006

6.38

1010

5.89

1009

5.11

1010

1.58

1018

7.78

1029

1.22

1027

7.57

1036

9.52

1038

5.32

2008

10.4

29.1

410

.696

.37

11.0

35,4

411

.531

,83

11.7

76.0

711

.814

.14

11.9

61.4

011

681.

96

II-B

ÜR

ET‹C

‹ F‹

YA

TLA

RI

END

EKS‹

(20

03=1

00)

2003

96.9

999

.12

100.

8410

0.02

99.0

498

.80

99.1

699

.70

99.6

110

0.66

102.

8010

3.28

2004

107.

1710

7.40

108.

0311

0.49

115.

5011

6.43

115.

5611

6.69

117.

5312

0.43

120.

4311

9.13

2005

118.

6411

8.77

120.

2712

1.72

121.

9612

1.38

120.

4812

1.73

122.

6812

3.52

122.

3512

2.30

2006

124.

7012

5.02

125.

3312

7.76

131.

3013

6.58

137.

7613

6.73

136.

4113

7.03

136.

6313

6.46

2007

136.

3913

7.68

139.

0214

0.13

140.

6814

0.53

140.

6214

1.82

143.

2614

3.07

144.

3514

4.57

2008

145.

1814

8.90

153.

6216

0.53

163.

9316

4.46

166.

5116

2.62

II- Toptan Eflya Fiyatlar› Endeksi ve Üretici Fiyatlar› Endeksi


III- Gündelikler

III-A YURTDIfiI GÜNDEL‹KLER‹N HESAPLANMASINDA ESAS ALINACAK CETVEL

220 182 146 132 128 100 117 110 93 46

198 164 131 118 114 90 105 99 83 41

342 283 227 205 198 154 181 171 143 71

199 166 132 119 115 91 106 100 84 42

194 161 128 116 112 88 103 97 81 41

1.491 1.238 988 895 865 676 791 746 627 310

179 148 119 107 104 80 95 90 74 38

192 160 127 115 111 88 102 96 81 40

187 156 125 112 109 87 100 94 80 39

139 115 91 83 80 63 74 69 59 29

186 155 124 112 108 84 99 94 78 39

191 158 126 114 110 87 101 95 80 40

1.637 1.359 1.085 983 950 740 867 819 687 341

341 283 226 205 198 154 181 171 143 71

183 152 122 110 107 83 98 92 77 38

37.801 31.405 25.127 22.948 22.073 17.150 20.118 18.901 15.914 7.880

295 244 195 177 171 134 156 147 125 61

61 50 40 36 35 27 33 31 25 12

194 161 128 116 112 89 103 97 82 40

1.437 1.193 952 862 833 650 762 719 604 299

186 155 124 111 108 84 99 93 78 39

744 617 492 446 432 337 395 372 313 155

191 158 126 114 110 87 101 95 80 40

152 127 101 92 89 70 81 76 65 32



Pratik Bilgiler

Pra

tik

Bilg

iler

g

ün

delik

ler



Pra

tik

Bilg

iler

g

ün

delik

ler

III-C YURT‹Ç‹ GÜNDEL‹KLER (01.01.2008 - 30.06.2008)

Gündeliklerin ‹sabet Etti¤i Brüt Ayl›k Tutar› (YTL) Vergiden ‹stisna Gündelik Tutar› (YTL)

1.122,95 ve daha fazlas› 35.00

1.114,04 ile 1.122,94 29.50

1.005,17 ile 1.114,03 26.50

866.60 ile 1.005,16 24.00

698.11 ile 866.59 21.50

698.10 ve daha az ise 20.50

Pratik BilgilerIII-B KKTC’NE YAPILACAK YOLCULUKLARDA VER‹LECEK GÜNDEL‹KLER

Di¤er Memur vve Hizmetlile rT.B.M.M.Baflkan›,Baflbakan

Genelkurmay Baflkan›, AnayasaMahkemesi Baflkan›, Bakanlar,

Milletvekilleri, KuvvetKomutanlar›, v.s...

Yüksekö¤re tim Kurulu Baflkan›,Bakanl›k Müsteflarlar›, Milli

Güvenlik Kurulu GenelSekreteri, v.s.. .

Ayl›k/kadroderecesi 1

olanlar

Ayl›k/kadroderecesi 2-4

olanlar


olanlar

01.01.2007-31.12.2007 100 YTL 80 YTL 70 YTL 60 YTL 50 YTL 40 YTL



Pratik Bilgiler

Pra

tik

Bilg

iler

d

öviz

ku

rlar›

IV- T.C. MERKEZ BANKASI TEMMUZ 2008 DÖV‹Z VE EFEKT‹F KURLARI

Uygul

ama

Tarihi

Temm

uz 200

8

1 2 3 4 5.6.7 8 9 10 11

12.13

.14

15 16 17 1819

.20.21

22 23 24 2526

.27.28

29 30 31

1.218

6

1.224

5

1.2

177

1.2

263

1.229

2

1.235

1

1.2

283

1.2

370

1.233

8

1.239

8

1.2

329

1.2

417

1.245

3

1.251

3

1.244

4

1.253

21.2

310

1.2

369

1.2

301

1.2

388

1.223

8

1.229

7

1.222

9

1.231

51.2

270

1.232

9

1.226

1

1.234

71.2

169

1.2

228

1.2

160

1.224

61.2

139

1.2

198

1.213

1

1.221

61.2

164

1.2

223

1.2

155

1.2

241

1.210

0

1.215

8

1.209

2

1.217

61.2

135

1.2

194

1.212

7

1.221

21.2

127

1.2

185

1.2

119

1.220

31.2

010

1.2

068

1.200

2

1.208

61.1

880

1.1

937

1.1

872

1.195

5

1.184

3

1.190

0

1.1

835

1.191

81.1

909

1.1

966

1.190

1

1.198

41.1

906

1.196

3

1.1

898

1.1

981

1.197

9

1.203

7

1.1

971

1.2

055

1.200

0 1.2

058

1.199

2

1.207

6

1.199

4

1.205

2

1.1

986

1.207

01.1

994

1.2

052

1.198

6

1.2

070

1.185

3

1.191

0

1.1

845

1.1

928

1.173

1

1.180

8

1.1

677

1.1

879

1.173

3

1.181

0

1.1

679

1.1

881

1.183

1

1.190

8

1.1

777

1.1

979

1.196

0

1.203

8

1.190

5

1.2

110

1.182

7

1.190

4

1.1

773

1.1

975

1.169

2

1.176

8

1.1

638

1.183

91.1

680

1.1

756

1.1

626

1.1

827

1.155

8

1.163

4

1.1

505

1.1

704

1.162

7

1.170

3

1.157

4

1.177

31.1

695

1.1

772

1.164

1 1.1

843

1.169

4

1.177

1

1.1

640

1.184

21.1

889

1.1

967

1.1

834

1.2

039

1.184

0

1.191

7

1.178

6

1.1

989

1.170

9

1.178

6

1.1

655

1.185

71.1

525

1.1

600

1.147

2

1.167

0

1.153

8

1.161

3

1.1

485

1.168

31.1

618

1.1

694

1.156

5

1.176

41.1

485

1.1

560

1.143

2

1.162

91.1

491

1.1

566

1.143

8

1.163

51.1

474

1.1

549

1.142

1

1.161

8

1.146

5

1.1

540

1.141

2

1.160

91.1

453

1.1

528

1.140

0

1.159

71.1

208

1.1

281

1.115

6

1.134

9

0.258

05

0.259

32

0.

2578

7

0.259

920.2

6006

0.2

6134

0.259

88

0.2

6194

0.261

61

0.2

6290

0.261

43

0.2

6350

0.265

15

0.2

6646

0.264

96

0.267

070.2

5896

0.2

6024

0.258

78

0.260

84

0.256

70

0.2

5796

0.256

52

0.258

550.2

5847

0.2

5974

0.2

5829

0.2

6034

0.256

08

0.257

34

0.

2559

0

0.257

930.2

5564

0.2

5690

0.255

46

0.257

490.2

5763

0.2

5890

0.257

45

0.259

50

0.257

20

0.258

47

0.2

5702

0.2

5906

0.260

07

0.261

35

0.2

5989

0.261

950.2

5884

0.2

6011

0.258

66

0.2

6071

0.255

36

0.256

62

0.2

5518

0.257

210.2

5234

0.2

5358

0.252

16

0.2

5416

0.251

99

0.253

23

0.2

5181

0.2

5381

0.254

05

0.255

30

0.2

5387

0.255

890.2

5123

0.252

47

0.2

5105

0.253

050.2

5156

0.252

80

0.

2513

8

0.253

380.2

5284

0.254

09

0.

2526

6

0.254

67

0.252

96

0.2

5421

0.252

78

0.2

5479

0.252

85

0.2

5410

0.252

67

0.2

5468

0.247

64

0.248

86

0.

2474

7

0.249

43

1.924

8

1.934

1

1.9

235

1.9

370

1.939

7

1.949

1

1.9

383

1.9

520

1.951

1

1.960

5

1.9

497

1.963

41.9

777

1.987

2

1.976

3

1.990

21.9

314

1.9

407

1.9

300

1.9

436

1.914

5

1.923

7

1.9

132

1.9

266

1.927

8

1.937

1

1.926

5

1.940

01.9

105

1.9

197

1.909

2

1.922

61.9

073

1.9

165

1.906

0 1.9

194

1.922

3

1.931

6

1.9

210

1.9

345

1.919

2

1.928

5

1.9

179

1.9

314

1.940

4

1.949

8

1.9

390

1.9

527

1.930

7

1.9

400

1.929

3

1.942

91.9

049

1.9

141

1.903

6

1.917

01.8

827

1.8

918

1.881

4

1.8

946

1.880

3

1.889

4

1.8

790

1.892

21.8

958

1.9

049

1.894

5

1.907

81.8

751

1.8

841

1.873

8

1.886

91.8

772

1.8

863

1.875

9

1.889

11.8

868

1.8

959

1.885

5

1.898

7

1.887

8

1.896

9

1.8

865

1.8

997

1.886

9

1.896

0

1.8

856

1.8

988

1.848

1

1.8

570

1.846

8

1.8

598

ABD

Döviz

Al›fl

Sat›fl

Dolar

› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Avus

tralya

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Dolar

› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Danim

arka

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Kron

u Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Euro

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Efek

tifAl

›flSa

t›fl

Pratik Bilgiler



Pra

tik

Bilg

iler

d

öviz

ku

rlar›

Uygul

ama

Tarihi

Temm

uz 200

8

1 2 3 4 5.6.7 8 9 10 11

12.13

.14

15 16 17 1819

.20.21

22 23 24 2526

.27.28

29 30 31

2.428

3

2.441

0

2.4

266

2.4

447

2.454

6

2.467

4

2.4

529

2.471

12.4

523

2.4

651

2.4

506

2.4

688

2.474

4

2.487

3

2.4

727

2.4

910

2.439

1

2.451

8

2.437

4

2.455

5

2.409

2

2.421

8

2.4

075

2.4

254

2.423

1

2.435

8

2.4

214

2.4

395

2.398

6

2.411

1

2.3

969

2.4

147

2.396

4

2.408

9

2.3

947

2.4

125

2.405

6

2.418

2

2.403

9

2.4

218

2.401

1

2.413

7

2.3

994

2.4

173

2.437

8

2.4

505

2.4

361

2.4

542

2.429

8

2.442

5

2.4

281

2.4

462

2.402

7

2.415

3

2.4

010

2.4

189

2.368

7

2.3

811

2.367

0

2.384

7

2.362

2

2.374

5

2.360

5

2.378

12.3

864

2.3

989

2.384

7

2.402

52.3

757

2.3

881

2.374

0

2.391

72.3

792

2.3

916

2.377

5

2.3

952

2.390

9

2.403

4

2.3

892

2.4

070

2.382

5

2.395

0

2.3

808

2.3

986

2.387

5

2.400

0

2.3

858

2.4

036

2.346

2

2.3

585

2.344

6

2.362

0

1.196

2

1.203

9

1.1

944

1.2

057

1.205

7

1.213

5

1.2

039

1.215

31.2

082

1.216

0

1.2

064

1.2

178

1.226

2

1.2

341

1.224

4

1.236

01.1

980

1.2

057

1.196

2

1.207

5

1.184

3

1.191

9

1.1

825

1.1

937

1.195

4

1.203

1

1.1

936

1.2

049

1.176

5

1.1

841

1.1

747

1.1

859

1.173

8

1.181

4

1.1

720

1.1

832

1.183

1

1.1

907

1.181

3

1.192

5

1.180

4

1.188

0

1.1

786

1.189

81.2

043

1.2

121

1.202

5

1.213

91.2

021

1.2

098

1.200

3

1.211

61.1

789

1.1

865

1.177

1

1.188

31.1

610

1.1

685

1.159

3

1.170

3

1.157

8

1.165

3

1.1

561

1.1

670

1.169

4

1.1

769

1.167

6

1.178

71.1

497

1.1

571

1.148

0

1.158

81.1

519

1.1

593

1.1

502

1.161

01.1

592

1.1

667

1.157

5

1.168

5

1.157

2

1.164

7

1.1

555

1.1

664

1.157

2

1.1

647

1.155

5

1.166

41.1

309

1.1

382

1.129

2

1.139

9

0.202

43

0.204

54

0.2

0229

0.2

0501

0.203

91

0.206

03

0.2

0377

0.2

0650

0.205

15

0.207

29

0.2

0501

0.2

0777

0.208

04

0.210

21

0.207

89

0.2

1069

0.204

44

0.206

57

0.2

0430

0.2

0705

0.202

60

0.204

71

0.2

0246

0.205

180.2

0344

0.2

0556

0.203

30

0.206

030.2

0111

0.2

0320

0.20

097

0.2

0367

0.200

88

0.202

97

0.2

0074

0.203

440.2

0179

0.2

0389

0.20

165

0.2

0436

0.201

48

0.203

58

0.2

0134

0.2

0405

0.203

20

0.205

31

0.2

0306

0.205

780.2

0175

0.203

85

0.2

0161

0.2

0432

0.199

60

0.201

68

0.1

9946

0.2

0214

0.197

68

0.199

74

0.1

9754

0.200

20

0.197

83

0.199

89

0.1

9769

0.2

0035

0.199

05

0.2

0112

0.198

91

0.2

0158

0.197

09

0.1

9914

0.196

95

0.199

600.1

9721

0.1

9926

0.197

07

0.1

9972

0.198

25

0.200

31

0.1

9811

0.2

0077

0.198

47

0.2

0054

0.198

33

0.2

0100

0.198

52

0.2

0059

0.198

38

0.2

0105

0.194

37

0.196

39

0.1

9423

0.196

84

1.207

5

1.213

0

1.2

030

1.217

61.2

092

1.2

147

1.2

047

1.2

193

1.209

3

1.214

8

1.204

8

1.219

41.2

271

1.2

326

1.2

226

1.2

373

1.211

3

1.216

8

1.206

8

1.221

4

1.198

3

1.203

7 1.1

939

1.2

083

1.204

9

1.2

103

1.2

004

1.2

149

1.198

4

1.203

8

1.194

0

1.2

084

1.199

6

1.205

0

1.1

952

1.209

61.2

015

1.2

069

1.1

971

1.2

115

1.197

5

1.2

029

1.193

1

1.207

51.2

130

1.2

185

1.208

5

1.223

11.2

107

1.216

2

1.206

2

1.220

81.1

998

1.2

052

1.195

4

1.209

81.1

814

1.1

867

1.177

0

1.191

2

1.179

1

1.184

4

1.1

747

1.1

889

1.188

6

1.194

0

1.1

842

1.198

51.1

793

1.1

846

1.174

9

1.189

11.1

867

1.192

1

1.1

823

1.196

61.1

835

1.1

889

1.179

1

1.1

934

1.176

7

1.182

0

1.1

723

1.186

51.1

728

1.178

1

1.1

685

1.182

61.1

589

1.1

641

1.154

6

1.168

5

‹ngiliz

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Ster

lini

Efek

tifAl

›flSa

t›fl

‹sviçr

e Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Fran

g› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

‹sveç

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Kron

u Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Kana

da

Döviz

Al

›flSa

t›fl

Dolar

› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl




Pratik Bilgiler

Pra

tik

Bilg

iler

d

öviz

ku

rlar›


Uygul

ama

Tarihi

Temm

uz 200

8

1 2 3 4 5.6.7 8 9 10 11

12.13

.14

15 16 17 1819

.20.21

22 23 24 2526

.27.28

29 30 31

4.563

1

4.623

2

4.4

947

4.6

925

4.603

0

4.663

6

4.534

0

4.733

64.6

165

4.677

3

4.5

473

4.7

475

4.661

7

4.723

1

4.591

8 4.7

939

4.604

7

4.665

4

4.535

6

4.7

354

4.576

9

4.637

2

4.5

082

4.7

068

4.592

5

4.653

0

4.523

6

4.722

84.5

471

4.6

070

4.478

9

4.676

14.5

366

4.5

964

4.468

6

4.665

34.5

486

4.6

085

4.4

804

4.6

776

4.523

5

4.583

1

4.4

556

4.6

518

4.542

1

4.601

9

4.474

0

4.670

94.5

369

4.5

967

4.468

8

4.6

657

4.489

0

4.548

1

4.4

217

4.6

163

4.437

1

4.4

955

4.3

705

4.5

629

4.424

1

4.482

4

4.3

577

4.5

496

4.452

3

4.510

9

4.3

855

4.578

64.4

434

4.501

9

4.3

767

4.5

694

4.469

5

4.5

284

4.402

5

4.5

963

4.481

3

4.540

3

4.4

141

4.6

084

4.478

8

4.537

8

4.4

116

4.6

059

4.479

3

4.5

383

4.4

121

4.606

44.4

211

4.4

793

4.354

8

4.546

5

0.240

13

0.2

4175

0.239

96

0.2

4231

0.241

89

0.243

52

0.2

4172

0.244

080.2

4225

0.243

88

0.242

08

0.2

4444

0.245

40

0.2

4706

0.2

4523

0.247

630.2

4154

0.2

4317

0.241

37

0.243

73

0.239

92

0.2

4154

0.2

3975

0.242

100.2

4001

0.241

63

0.2

3984

0.2

4219

0.236

92

0.2

3852

0.236

75

0.239

070.2

3610

0.2

3769

0.235

93

0.238

240.2

3819

0.239

80

0.2

3802

0.240

35

0.237

75

0.239

35

0.2

3758

0.239

900.2

4080

0.2

4242

0.240

63

0.242

980.2

3919

0.240

80

0.

2390

2

0.241

350.2

3578

0.237

37

0.

2356

1

0.237

920.2

3323

0.234

80

0.2

3307

0.235

34

0.232

82

0.2

3439

0.232

66

0.234

930.2

3498

0.2

3657

0.234

82

0.2

3711

0.231

52

0.2

3308

0.23

136

0.2

3362

0.231

45

0.2

3301

0.23

129

0.2

3355

0.232

80

0.2

3437

0.232

64

0.234

91

0.232

99

0.2

3456

0.232

83

0.2

3510

0.233

22

0.2

3479

0.23

306

0.2

3533

0.229

07

0.2

3062

0.22

891

0.2

3115

0.325

96

0.3

2655

0.323

52

0.329

000.3

2879

0.329

38

0.326

32

0.3

3185

0.330

01

0.330

61

0.3

2753

0.333

090.3

3306

0.333

66

0.3

3056

0.3

3616

0.329

25

0.329

84

0.3

2678

0.3

3231

0.327

26

0.327

85

0.3

2481

0.330

310.3

2812

0.3

2871

0.3

2566

0.3

3118

0.325

43

0.3

2602

0.322

99

0.3

2847

0.324

63

0.325

22

0.3

2220

0.327

660.3

2530

0.325

89

0.3

2286

0.3

2833

0.323

58

0.3

2416

0.32

115

0.3

2659

0.324

64

0.325

23

0.3

2221

0.3

2767

0.324

68

0.325

27

0.3

2224

0.327

710.3

2128

0.3

2186

0.318

87

0.324

270.3

1779

0.3

1836

0.315

41

0.320

75

0.316

80

0.3

1737

0.314

42

0.3

1975

0.318

56

0.3

1913

0.316

17

0.3

2152

0.318

48

0.3

1905

0.316

09

0.321

440.3

2044

0.3

2102

0.318

04

0.3

2343

0.321

00

0.3

2158

0.318

59

0.3

2399

0.320

83

0.321

41

0.3

1842

0.323

820.3

2077

0.3

2135

0.318

36

0.323

760.3

1700

0.317

57

0.3

1462

0.319

95

1.153

8

1.161

5

1.149

5

1.165

91.1

621

1.169

8

1.157

8

1.174

21.1

573

1.1

650

1.153

0

1.169

41.1

703

1.1

781

1.1

660

1.1

826

1.151

0

1.158

6

1.146

7

1.163

0

1.135

7

1.143

2

1.1

315

1.1

475

1.147

6

1.155

2

1.1

434

1.1

596

1.130

3

1.137

8

1.1

261

1.1

421

1.129

7

1.137

2

1.1

255

1.1

415

1.135

3

1.142

8

1.1

311

1.147

1

1.132

3 1.1

398

1.128

1

1.144

11.1

530

1.1

607

1.1

487

1.1

651

1.163

0

1.170

7

1.1

587

1.175

11.1

372

1.1

448

1.133

0

1.149

21.1

131

1.1

205

1.1

090

1.1

248

1.107

8

1.1

152

1.103

7 1.1

194

1.117

1

1.124

5

1.1

130

1.1

288

1.102

6

1.109

9

1.0

985

1.1

141

1.109

4

1.116

8

1.1

053

1.1

210

1.118

3

1.125

7

1.114

2

1.130

0

1.112

1

1.119

5

1.1

080

1.1

238

1.111

8

1.119

2

1.107

7

1.123

51.0

962

1.1

035

1.092

1

1.1

077

Kuve

yt Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Dina

r›Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Norve

çDö

viz

Al›fl

Sat›fl

Kron

uEf

ektif

Al›fl

Sat›fl

S.Ar

abist

anDö

viz

Al›fl

Sat›fl

Riya

liEf

ektif

Al›fl

Sat›fl

Japo

n Ye

niDö

viz

Al›fl

Sat›fl

Efek

tifAl

›flSa

t›fl

Pratik Bilgiler



Pra

tik

Bilg

iler

d

öviz

ku

rlar›

IV- T.C. MERKEZ BANKASI A⁄USTOS 2008 DÖV‹Z VE EFEKT‹F KURLARI

Uygul

ama

Tarihi

A¤ust

os200

8

1 2.3.4 5 6 7 8

9.10.1

1

12 13 14 1516

.17.18

19 20 21 2223

.24.25

26 27 28 29 30.31

1.156

4

1.1

620

1.155

6

1.163

71.1

548

1.1

604

1.154

0

1.162

1

1.146

0

1.151

5

1.1

452

1.1

532

1.147

6

1.153

1

1.146

8

1.154

81.1

566

1.1

622

1.155

8

1.163

91.1

598

1.1

654

1.159

0

1.167

11.1

752

1.1

809

1.174

4

1.182

7

1.177

6

1.183

3

1.176

8

1.185

11.1

770

1.1

827

1.176

2

1.184

51.1

735

1.1

792

1.172

7

1.181

01.1

770

1.1

827

1.176

2

1.184

51.1

794

1.1

851

1.1

786

1.1

869

1.176

8

1.1

825

1.176

0 1.1

843

1.184

4

1.190

1

1.183

6

1.191

91.1

844

1.1

901

1.183

6

1.1

919

1.186

5

1.192

2

1.185

7

1.194

01.1

799

1.1

856

1.1

791

1.1

874

1.181

4

1.187

1

1.180

6

1.1

889

1.186

0

1.1

917

1.1

852

1.193

51.1

839

1.1

896

1.1

831

1.1

914

1.181

8

1.187

5

1.1

810

1.1

893

1.174

6

1.180

3

1.1

738

1.1

821

1.090

9

1.0

980

1.085

9

1.104

61.0

788

1.0

859

1.073

8

1.092

4

1.067

0

1.074

0

1.0

621

1.0

804

1.052

9

1.059

8

1.048

1

1.066

21.0

576

1.064

5

1.052

7

1.070

91.0

549

1.0

618

1.050

0

1.068

21.0

468

1.0

536

1.042

0

1.0

599

1.047

3

1.054

2

1.042

5

1.060

51.0

282

1.0

349

1.023

5

1.041

11.0

192

1.0

259

1.014

5

1.032

11.0

297

1.0

364

1.025

0

1.0

426

1.016

4

1.023

0

1.0

117

1.0

291

1.025

1

1.031

8

1.0

204

1.0

380

1.024

0

1.030

7

1.0

193

1.0

369

1.028

8

1.035

5

1.024

1

1.041

71.0

308

1.0

375

1.026

1

1.043

71.0

298

1.0

365

1.025

1

1.042

7

1.021

4

1.0

281

1.016

7

1.0

343

1.009

6

1.016

2

1.0

050

1.0

223

1.017

8

1.024

5

1.013

1

1.030

61.0

224

1.0

291

1.0

177

1.0

353

1.012

7

1.019

3

1.00

80

1.025

4

0.241

95

0.2

4314

0.241

78

0.2

4370

0.240

96

0.2

4215

0.240

79

0.2

4271

0.239

33

0.2

4051

0.239

16

0.241

060.2

3837

0.239

54

0.

2382

0

0.240

090.2

3999

0.241

17

0.2

3982

0.2

4172

0.240

43

0.2

4161

0.24

026

0.2

4217

0.238

38

0.2

3955

0.238

21

0.2

4010

0.237

14

0.238

31

0.2

3697

0.2

3886

0.234

99

0.236

15

0.2

3483

0.2

3669

0.234

59

0.2

3575

0.234

43

0.2

3629

0.235

29

0.2

3645

0.235

13

0.236

990.2

3284

0.233

99

0.2

3268

0.234

53

0.232

37

0.233

51

0.2

3221

0.234

050.2

3287

0.234

02

0.2

3271

0.2

3456

0.233

91

0.235

06

0.233

75

0.2

3560

0.235

25

0.2

3641

0.23

509

0.2

3695

0.234

71

0.235

87

0.2

3455

0.236

41

0.233

65

0.2

3480

0.23

349

0.2

3534

0.232

31

0.233

45

0.2

3215

0.2

3399

0.233

85

0.235

00

0.233

69

0.235

540.2

3399

0.2

3514

0.2

3383

0.2

3568

0.232

11

0.233

25

0.231

95

0.233

79

1.805

5

1.8

142

1.804

2

1.816

91.7

977

1.8

064

1.796

4

1.809

1

1.785

7

1.794

3

1.784

5

1.797

01.7

786

1.7

872

1.7

774

1.7

899

1.790

8

1.799

4

1.7

895

1.8

021

1.793

9

1.8

026

1.792

6

1.805

31.7

785

1.7

871

1.777

3

1.789

8

1.769

3

1.777

8

1.7

681

1.780

51.7

529

1.7

614

1.751

7

1.764

01.7

503

1.758

7

1.749

1

1.761

31.7

553

1.7

638

1.7

541

1.766

41.7

369

1.7

453

1.735

7

1.747

9

1.733

3

1.741

7

1.7

321

1.7

443

1.737

2 1.7

456

1.736

0 1.7

482

1.745

0

1.753

4

1.7

438

1.756

01.7

550

1.763

5

1.7

538

1.766

11.7

511

1.7

595

1.7

499

1.762

1

1.743

0

1.7

514

1.741

8

1.754

01.7

332

1.7

416

1.7

320

1.7

442

1.744

5

1.752

9

1.743

3

1.755

51.7

454

1.7

538

1.744

2

1.756

41.7

314

1.7

398

1.7

302

1.7

424

ABD

Döviz

Al›fl

Sat›fl

Dolar

› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Avus

tralya

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Dolar

› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Danim

arka

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Kron

u Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Euro

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Efek

tifAl

›flSa

t›fl



Pratik Bilgiler

Pra

tik

Bilg

iler

d

öviz

ku

rlar›


Uygul

ama

Tarihi

A¤ust

os200

8

1 2.3.4 5 6 7 8

9.10.1

1

12 13 14 1516

.17.18

19 20 21 2223

.24.25

26 27 28 29 30.31

2.289

8

2.301

8

2.288

2

2.305

32.2

817

2.2

936

2.280

1

2.2

970

2.255

2

2.267

0

2.253

6

2.270

42.2

428

2.2

545

2.241

2

2.257

92.2

598

2.2

716

2.258

2

2.275

02.2

618

2.2

736

2.260

2

2.277

02.2

626

2.2

744

2.2

610

2.2

778

2.261

6

2.273

4

2.2

600

2.2

768

2.237

4

2.249

1

2.2

358

2.2

525

2.215

4

2.227

0

2.2

138

2.2

303

2.203

0

2.214

5

2.201

5

2.217

82.1

909

2.2

024

2.189

4

2.205

7

2.196

2

2.207

7

2.1

947

2.2

110

2.200

9

2.212

4

2.199

4

2.215

72.2

010

2.2

125

2.1

995

2.2

158

2.214

1

2.225

7

2.2

126

2.2

290

2.195

5

2.207

0

2.1

940

2.210

3

2.183

1

2.1

945

2.1

816

2.197

82.1

781

2.1

895

2.1

766

2.1

928

2.184

0

2.195

4

2.1

825

2.198

72.1

691

2.1

804

2.167

6

2.1

837

2.148

2

2.159

4

2.1

467

2.1

626

1.102

4

1.109

5

1.1

007

1.1

112

1.100

2

1.107

3

1.0

985

1.109

0

1.091

5 1.0

985

1.0

899

1.100

11.0

884

1.0

954

1.086

8

1.097

01.0

977

1.1

048

1.096

1

1.106

51.0

968

1.1

039

1.095

2

1.105

61.0

915

1.0

985

1.0

899

1.1

001

1.090

3

1.097

3

1.0

887

1.0

989

1.079

2

1.086

2

1.0

776

1.0

878

1.077

3

1.084

2

1.0

757

1.0

858

1.081

0

1.088

0

1.0

794

1.0

896

1.072

4

1.079

3

1.070

8

1.080

9

1.071

5

1.078

4

1.0

699

1.0

800

1.076

5

1.083

4

1.074

9

1.085

01.0

775

1.0

844

1.075

9

1.086

01.0

830

1.0

900

1.081

4

1.091

61.0

786

1.0

855

1.077

0

1.087

1

1.073

6

1.080

5

1.072

0

1.082

11.0

708

1.0

777

1.0

692

1.0

793

1.080

1

1.087

1

1.0

785

1.0

887

1.080

4

1.087

4

1.0

788

1.0

890

1.069

9

1.076

8

1.0

683

1.0

784

0.189

81

0.191

79

0.1

8968

0.1

9223

0.189

47

0.1

9144

0.189

34

0.1

9188

0.187

69

0.189

64

0.1

8756

0.1

9008

0.187

01

0.1

8896

0.186

88

0.1

8939

0.188

68

0.190

64

0.1

8855

0.1

9108

0.189

65

0.191

62

0.1

8952

0.192

060.1

8836

0.190

32

0.1

8823

0.1

9076

0.187

32

0.189

27

0.1

8719

0.189

710.1

8560

0.187

53

0.

1854

7

0.187

960.1

8546

0.187

39

0.1

8533

0.1

8782

0.186

23

0.188

17

0.1

8610

0.1

8860

0.184

73

0.186

65

0.1

8460

0.187

08

0.184

30

0.186

22

0.1

8417

0.186

650.1

8460

0.186

52

0.184

47

0.186

950.1

8471

0.1

8663

0.1

8458

0.1

8706

0.185

96

0.1

8790

0.185

83

0.1

8833

0.185

93

0.187

87

0.1

8580

0.1

8830

0.185

32

0.187

25

0.1

8519

0.187

680.1

8396

0.1

8587

0.1

8383

0.1

8630

0.184

78

0.1

8670

0.1

8465

0.1

8713

0.184

05

0.185

97

0.

1839

2

0.186

400.1

8241

0.1

8431

0.182

28

0.1

8473

1.130

9

1.136

0

1.1

267

1.1

403

1.126

0

1.131

1

1.121

8

1.135

4

1.113

5 1.1

185

1.109

4

1.122

81.1

017

1.1

067

1.097

6

1.110

91.1

095

1.1

145

1.1

054

1.1

187

1.108

1

1.113

1

1.104

0

1.117

31.1

088

1.1

138

1.104

7

1.118

0

1.106

0

1.111

0

1.1

019

1.1

152

1.100

4

1.105

4

1.096

3

1.109

61.1

001

1.1

051

1.096

0

1.109

31.1

098

1.1

148

1.105

7

1.119

01.1

061

1.111

1

1.102

0

1.115

3

1.111

4

1.116

4

1.107

3

1.120

61.1

122

1.1

172

1.1

081

1.1

214

1.115

0

1.120

0

1.110

9

1.124

31.1

234

1.1

285

1.1

192

1.1

328

1.129

2

1.134

3

1.125

0

1.138

6

1.128

1

1.133

2

1.1

239

1.1

375

1.126

3

1.131

4

1.122

1

1.135

71.1

337

1.1

388

1.1

295

1.143

11.1

303

1.1

354

1.1

261

1.1

397

1.119

4

1.124

5

1.115

3

1.128

8

‹ngiliz

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Ster

lini

Efek

tifAl

›flSa

t›fl

‹sviçr

e Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Fran

g› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

‹sveç

Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Kron

u Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Kana

da

Döviz

Al

›flSa

t›fl

Dolar

› Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl



Pra

tik

Bilg

iler

d

öviz

ku

rlar›

Uygul

ama

Tarihi

A¤ust

os200

8

1 2.3.4 5 6 7 8

9.10.1

1

12 13 14 1516

.17.18

19 20 21 2223

.24.25

26 27 28 29 30.31

4.313

1

4.369

9

4.2

484

4.4

354

4.306

0

4.362

7

4.241

4

4.428

1

4.273

9

4.330

2

4.209

8

4.395

24.2

800

4.336

4

4.2

158

4.4

014

4.309

9

4.3

667

4.245

3

4.4

322

4.317

6

4.374

5

4.252

8

4.440

14.3

606

4.4

180

4.295

2

4.484

3

4.370

9

4.4

285

4.305

3

4.4

949

4.362

5

4.420

0

4.297

1

4.486

34.3

441

4.4

013

4.278

9

4.4

673

4.349

0

4.406

3

4.2

838

4.4

724

4.347

9

4.405

2

4.282

7

4.471

3

4.352

7

4.4

100

4.2

874

4.4

762

4.384

5

4.442

2

4.318

7

4.508

84.3

897

4.447

5

4.323

9

4.514

24.3

966

4.4

545

4.3

307

4.5

213

4.371

2

4.428

8

4.305

6

4.495

2

4.376

8

4.434

4

4.3

111

4.5

009

4.387

8

4.445

6

4.322

0

4.512

34.3

924

4.4

503

4.3

265

4.5

171

4.384

5

4.442

2

4.318

7

4.508

84.3

566

4.414

0

4.2

913

4.4

802

0.224

69

0.226

21

0.2

2453

0.2

2673

0.224

32

0.2

2583

0.224

16

0.2

2635

0.222

97

0.224

47

0.2

2281

0.2

2499

0.221

04

0.2

2253

0.220

89

0.223

040.2

2256

0.2

2406

0.222

40

0.2

2458

0.223

69

0.2

2520

0.22

353

0.2

2572

0.222

04

0.223

54

0.2

2188

0.224

05

0.220

34

0.2

2183

0.220

19

0.2

2234

0.218

48

0.219

95

0.2

1833

0.220

460.2

1821

0.2

1968

0.218

06

0.2

2019

0.218

62

0.220

09

0.2

1847

0.2

2060

0.217

11

0.218

57

0.2

1696

0.2

1907

0.217

29

0.2

1876

0.217

14

0.2

1926

0.217

89

0.219

36

0.2

1774

0.2

1986

0.219

07

0.2

2055

0.21

892

0.221

060.2

2022

0.2

2171

0.220

07

0.222

220.2

2024

0.2

2173

0.220

09

0.2

2224

0.219

36

0.220

84

0.

2192

1

0.221

350.2

1866

0.2

2013

0.218

51

0.220

640.2

1966

0.2

2114

0.2

1951

0.2

2165

0.219

81

0.2

2129

0.219

66

0.221

800.2

1776

0.2

1923

0.217

61

0.219

73

0.309

27

0.3

0983

0.306

95

0.3

1215

0.308

86

0.309

42

0.

3065

4

0.311

74

0.306

48

0.307

03

0.3

0418

0.3

0933

0.306

91

0.307

46

0.3

0461

0.3

0977

0.309

33

0.3

0989

0.3

0701

0.3

1221

0.310

19

0.310

75

0.3

0786

0.3

1308

0.314

31

0.314

88

0.3

1195

0.317

24

0.314

94

0.315

51

0.3

1258

0.3

1788

0.314

79

0.315

36

0.

3124

3

0.317

730.3

1385

0.3

1442

0.311

50

0.3

1678

0.314

78

0.3

1535

0.31

242

0.3

1772

0.315

42

0.3

1599

0.313

05

0.318

36

0.314

74

0.315

31

0.3

1238

0.3

1767

0.316

76

0.317

33

0.314

38

0.319

710.3

1676

0.3

1733

0.314

38

0.319

710.3

1732

0.3

1789

0.314

94

0.3

2027

0.315

56

0.316

13

0.3

1319

0.318

50

0.315

96

0.316

53

0.3

1359

0.3

1890

0.317

19

0.317

76

0.3

1481

0.3

2014

0.316

63

0.317

20

0.3

1426

0.3

1958

0.316

07

0.316

64

0.3

1370

0.3

1901

0.314

14

0.314

71

0.3

1178

0.317

07

1.066

8

1.073

9

1.0

629

1.0

780

1.072

1

1.079

2

1.0

681

1.0

833

1.059

0

1.066

0

1.0

551

1.0

701

1.061

8

1.068

9

1.057

9

1.073

01.0

641

1.071

2

1.0

602

1.075

31.0

577

1.0

647

1.053

8

1.068

71.0

684

1.0

755

1.0

644

1.0

796

1.070

2

1.077

3

1.066

2 1.0

814

1.067

1 1.0

742

1.0

632

1.0

783

1.075

8 1.0

829

1.071

8

1.087

01.0

721

1.0

792

1.068

1

1.083

31.0

656

1.0

727

1.061

7

1.0

768

1.065

5

1.072

6

1.0

616

1.0

767

1.076

0

1.083

1

1.072

0

1.087

21.0

741

1.0

812

1.0

701

1.0

853

1.090

0

1.097

2

1.0

860

1.1

014

1.077

2

1.084

4

1.0

732

1.0

885

1.073

0

1.0

801

1.0

690

1.0

842

1.078

1

1.085

3

1.074

1

1.089

41.0

846

1.0

918

1.0

806

1.0

959

1.080

9

1.088

1

1.076

9

1.092

21.0

780

1.0

852

1.0

740

1.0

893

Kuve

yt Dö

viz

Al›fl

Sat›fl

Dina

r›Ef

ektif

Al›fl

Sat›fl

Norve

çDö

viz

Al›fl

Sat›fl

Kron

uEf

ektif

Al›fl

Sat›fl

S.Ar

abist

anDö

viz

Al›fl

Sat›fl

Riya

liEf

ektif

Al›fl

Sat›fl

Japo

n Ye

niDö

viz

Al›fl

Sat›fl

Efek

tifAl

›flSa

t›fl

Pratik BilgilerIV- T.C. MERKEZ BANKASI A⁄USTOS 2008 DÖV‹Z VE EFEKT‹F KURLARI

KANUN‹ TEMS‹LC‹LER‹N VERG‹SELKANUN‹ TEMS‹LC‹LER‹N VERG‹SELSORUMLULUKLARI HAKKINDA 5766SORUMLULUKLARI HAKKINDA 5766SAYILI KANUNLA YAPILAN SONSAYILI KANUNLA YAPILAN SONDÜZENLEMELERDÜZENLEMELER

THE LAST REGULATIONS INTRODUCED BYTHE LAST REGULATIONS INTRODUCED BYTHE LAW NUMBERED 5766 CONCERNINGTHE LAW NUMBERED 5766 CONCERNINGTHE TAXABLE LIABILITIES OF THE LEGALTHE TAXABLE LIABILITIES OF THE LEGALREPRESENTATIVESREPRESENTATIVES

Zübeyir BAKMAZ *

A. Fatih ÖZBEK **

Öz

Küreselleflme süreciyle faaliyet alanlar›n› yayg›nlaflt›rma olana¤› bulanflirketlerin kanuni temsilcileri, kurumlar›n vergisel yükümlülüklerininbaflar›yla yerine getirilmesi aç›s›ndan büyük önem arz etmektedir. Bu

nedenle, kanuni temsilcilerin vergisel sorumluluklar› 213 say›l› Vergi Usul Ka-nununda ve 6183 say›l› Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanundaayr› ayr› düzenlenmifltir. Di¤er bir anlat›mla vadesinde ödenmeyen bir amme ala-ca¤›, 6183 ve 213 say›l› Kanunlar›n ayn› anda yürürlü¤e girmesine neden olmak-tad›r. Bu durum as›l borçlusundan tahsil edilemeyen bir amme alaca¤›ndan kanu-ni temsilcilerin hangi kanun emrine göre sorumlu tutulaca¤› konusunda ihtilafla-ra yol açm›flt›r. Bu çal›flmada, 5766 say›l› Kanun çerçevesinde kanuni temsilcile-rin vergisel sorumlulu¤u konusunda de¤erlendirmelerde bulunulmufltur.


H a k e m l i Y a z › l a r R e f e r e e d P a p e r s


�

* Vergi Denetmeni ** Vergi Denetmen Yrd.



Anahtar Kelimeler: Kanuni temsilci,amme alaca¤›, sorumluluk, 6183 say›-l› Kanun.

Abstract

Legal representatives of the corporati-ons that have opportunity to enlargetheir scope through globalization pro-cess are of great importance in termsof the fact that the taxable liabilities ofinstitutions be fulfilled successfully.Henceforth, taxable liabilities of thelegal representatives have been sepa-rately regulated in the Tax ProcedureLaw numbered 213 and Law on Pro-cedures for Recovery of Public Rece-ivables numbered 6183. In otherwords; a public receivable that isn’tpaid in maturity causes the laws num-bered 6183 and 213 to be put into useat the same time. This situation has gi-ven rise to disputes according towhich order of law the legal represen-tatives will be held responsible from apublic receivable that cannot be reco-vered by its main debtor. In this study,the taxable liability of the legal repre-sentatives is evaluated within lawnumbered 5766 .

Key Words: Legal representative,public receivable, liability, law num-bered 6183.

1. G‹R‹fi

Kanuni temsilcilerin sorumluluklar›;213 say›l› Vergi Usul Kanunu (VUK)’nun

10’uncu ve 6183 say›l› Amme Ala-caklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Ka-nunun mükerrer 35’inci maddelerindeayr› ayr› düzenlenmifltir. Bu durum,ayn› amme alaca¤› için 2 farkl› Kanu-nun ayn› anda devreye girmesine ne-den olmaktad›r. Dolay›s›yla vadesin-de ödenmeyen bir amme alaca¤›ndan,kanuni temsilcilerin hangi Kanunhükmüne göre “sorumlu” tutulaca¤›konusunda öteden beri ihtilaflar ya-flanm›flt›r.

Öte yandan kanuni temsilci de¤iflikli-¤i olmas› halinde, eski ve yeni temsil-cilerin “as›l borçlusundan tahsil edi-lemeyen veya tahsil edilemeyece¤ianlafl›lan” amme alacaklar›ndan neflekilde “sorumlu” olacaklar› hususun-da da, bugüne kadar sorunlar yaflan-m›flt›r.

Söz konusu ihtilaflar› bertaraf etmekamac›yla, 5766 say›l› Amme Alacak-lar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Ka-nunda ve Baz› Kanunlarda De¤ifliklikYap›lmas› Hakk›nda Kanun (26898say›l› mük. Resmi Gazete) marifetiyle6183 say›l› Kanunun mükerrer 35’in-ci maddesinde önemli de¤ifliklikleryap›lm›flt›r. 5766 say›l› Kanunun4’üncü maddesiyle mük. 35’inci mad-deye iki f›kra daha eklenmifltir. De¤i-fliklikler, 06.06.2008 tarihinden (butarih itibar›yla tahsil edilmemifl bu-lunan amme alacaklar› da dahil ol-mak üzere) itibaren hüküm ifade et-meye bafllam›flt›r. Ayr›ca, A seri ve 2




s›ra no.lu Tahsilat Genel Tebli¤indede (26921 say›l› Resmi Gazete) mez-kur de¤iflikliklerle ilgili aç›klamalarayer verilmifltir.

2. VERG‹ USUL KANUNUNDAYER ALAN SORUMLULUK

213 say›l› VUK’nun “kanuni temsilci-lerin ödevi” yan bafll›kl› 10’uncumaddesine göre; “tüzelkiflilerin, kü-çüklerin, k›s›tl›lar›n, vak›flar ve ce-maatler gibi tüzelkiflili¤i olm›yan te-flekküllerin” mükellef veya vergi so-rumlusu olmalar› halinde bunlara dü-flen ödevler;

* Bunlar›n kanuni temsilcileri,

* Tüzelkiflili¤i olmayan teflekkülleriidare edenler ve varsa bu idarecilerintemsilcileri,

taraf›ndan yerine getirilecektir. Sözkonusu temsilcilerin vergilemeyle il-gili ödevleri yerine getirmemeleriyüzünden mükelleflerin veya vergisorumlular›n›n varl›¤›ndan tamamenveya k›smen al›namayan vergi vebuna ba¤l› alacaklar, kanuni ödevleriyerine getirmeyenlerin varl›klar›ndanal›nacakt›r. Söz konusu sorumlulukuygulamas›, sadece VUK kapsam›nagiren vergi, resim, harçlar ve bunlaraba¤l› alacaklar› kapsamaktad›r.

3. 6183 SAYILI KANUNDA YERALAN SORUMLULUK

6183 say›l› Kanunun (5766 say›l› Ka-nunla de¤ifltirilmeden önceki) “kanu-ni temsilcilerin sorumlulu¤u” yanbafll›kl› mük. 35’inci maddesinde afla-¤›daki hüküm yer almaktayd›.

“Tüzel kiflilerle küçüklerin ve k›s›tl›-lar›n, vak›flar ve cemaatler gibi tüzelkiflili¤i olmayan teflekküllerin malvarl›¤›ndan tamamen veya k›smentahsil edilemeyen veya tahsil edileme-yece¤i anlafl›lan amme alacaklar›, ka-nunî temsilcilerin ve tüzel kiflili¤i ol-mayan teflekkülü idare edenlerin flahsimal varl›klar›ndan bu Kanun hüküm-lerine göre tahsil edilir.

Bu madde hükmü, yabanc› flah›s veyakurumlar›n Türkiye'deki mümessillerihakk›nda da uygulan›r.

Tüzel kiflilerin tasfiye haline girmiflveya tasfiye edilmifl olmalar›, kanunîtemsilcilerin tasfiyeye girifl tarihindenönceki zamanlara ait sorumluluklar›n›kald›rmaz.

Temsilciler, teflekkülü idare edenlerveya mümessiller, bu madde gere¤in-ce ödedikleri tutarlar için as›l ammeborçlusuna rücu edebilirler.”

4. KANUNLAR ÇATIfiMASI VESORUNUN ÇÖZÜMÜ

Bilindi¤i üzere 6183 say›l› Kanun,(213 say›l› VUK kapsam›na girenler




de dahil olmak üzere) tüm ammealacaklar›n› kapsamaktad›r. Baflka biranlat›mla VUK’nun 10’uncu madde-si, mük. 35’inci maddeye göre daha“özel” bir hüküm içermektedir. Dola-y›s›yla vadesinde ödenmeyen bir am-me alaca¤› söz konusu oldu¤unda,hem VUK’nun 10’uncu maddesi hemde 6183 say›l› Kanunun mük. 35’incimaddesi ayn› anda devreye girmek-tedir. Uygulamada ihtilaflar da bunoktada bafllamaktayd›.

Zira mük. 35’inci madde, VUK’nun10’uncu maddesine göre çok daha sertbir hüküm içermektedir. 6183 say›l›Kanun uygulamas›nda, kanuni temsil-cilerin ödevlerini yerine getirip getir-memesinin bir önemi bulunmamakta-d›r. Çünkü mük. 35’inci madde, kanu-ni temsilcilere “kusura dayal›” birsorumluluk yüklememifltir. Aksine“kusursuz sorumluluk” yüklemifltir.Bu nedenle amme alaca¤›n›n as›lborçlusundan tahsil edilemeyece¤ininanlafl›lmas›, kanuni temsilcinin flahsimal varl›¤›na yönelmek için tek bafl›-na yeterli olmaktad›r.

VUK’nun 10’uncu maddesinde ise,“kusura dayal›” bir sorumluluk ön-görülmüfltür. fiayet amme alaca¤›, ka-nuni temsilcinin “kusurundan” dola-y› as›l borçlusundan tahsil edilemi-yorsa VUK’nun 10’uncu maddesidevreye girmektedir.

Yukar›daki aç›klamalardan da görül-dü¤ü üzere, kanuni temsilcilerin 6183say›l› Kanuna göre takip edilmeleri,Vergi ‹daresi aç›s›ndan çok daha ko-layd›r. Bu durumun do¤al bir sonucuolarak Vergi ‹daresi, vadesinde öden-meyen amme alacaklar›n› mük. 35’in-ci madde kapsam›nda tahsil etme e¤i-liminde olmufltur. Mükelleflerse (VUK’nun10’uncu maddesindeki koflullar›n ger-çekleflmedi¤inden hareketle), Vergi‹daresinin mük. 35’inci madde kapsa-m›ndaki takip ifllemlerini yarg›ya inti-kal ettirmifltir.

Söz konusu ihtilaf› ortadan kald›rmakamac›yla, (5766 say›l› Kanunun 4’ün-cü maddesiyle) mük. 35’inci maddeyeafla¤›daki 6’›nc› f›kra ilave edilmifltir.

“……………………………

Kanuni temsilcilerin sorumluluklar›nadair 213 say›l› Vergi Usul Kanunundayer alan hükümler, bu maddede dü-zenlenen sorumlulu¤u ortadan kald›r-maz.”

Bu hükme göre; 213 say›l› VUK’nun10’uncu maddesinde kanuni temsilci-lerin sorumluluklar›na iliflkin hüküm-lerin düzenlenmifl olmas›, VUK kap-sam›ndaki amme alacaklar›n›n takibi-nin 6183 say›l› Kanunun mük. 35’incimaddesine göre yap›lmas›na engelteflkil etmeyecektir.

Netice olarak, VUK kapsam›na giren-ler de dahil olmak üzere tüm ammealacaklar› için mük. 35’inci madde




uyar›nca takip yap›lmas›n›n önü netbiçimde aç›lm›flt›r.

5. KANUN‹ TEMS‹LC‹LER‹NSORUMLULU⁄UNUN ZAMAN‹T‹BARIYLA BEL‹RLENMES‹

5.1. Konu Hakk›nda Yap›lan De¤ifliklik

6183 say›l› Kanunun mük. 35’incimaddesine (5766 say›l› Kanunun4’üncü maddesiyle), afla¤›daki 5’incif›kra eklenmifl ve maddenin son haliflu flekilde olmufltur(De¤ifliklikler ko-yu yaz›lm›flt›r).

“Tüzel kiflilerle küçüklerin ve k›s›tl›-lar›n, vak›flar ve cemaatler gibi tüzelkiflili¤i olmayan teflekküllerin malvarl›¤›ndan tamamen veya k›smentahsil edilemeyen veya tahsil edileme-yece¤i anlafl›lan amme alacaklar›, ka-nunî temsilcilerin ve tüzel kiflili¤i ol-mayan teflekkülü idare edenlerin flahsimal varl›klar›ndan bu Kanun hüküm-lerine göre tahsil edilir.



Temsilciler, teflekkülü idare edenlerveya mümessiller, bu madde gere¤in-

ce ödedikleri tutarlar için as›l ammeborçlusuna rücu edebilirler.

Amme alaca¤›n›n do¤du¤u ve öden-mesi gerekti¤i zamanlarda kanunitemsilci veya teflekkülü idare edenle-rin farkl› flah›slar olmalar› halinde buflah›slar, amme alaca¤›n›n ödenmesin-den müteselsilen sorumlu tutulur.

Kanuni temsilcilerin sorumluluklar›nadair 213 say›l› Vergi Usul Kanunundayer alan hükümler, bu maddede dü-zenlenen sorumlulu¤u ortadan kald›r-maz.”

Mük. 35’inci maddeye eklenen 5’incif›krayla; bir amme alaca¤›n›n “do¤u-mu” s›ras›nda sorumlu s›fat›nda bulu-nan “kanuni temsilciler/teflekkülü ida-re edenler” ile “ödenmesi gerekti¤izamanlarda”kilerin farkl› flah›slar ol-mas› durumunda, bu flah›slar›n tama-m›n›n takibe konu amme alaca¤›n›nödenmesinden “müteselsilen” so-rumlu olmalar› sa¤lanm›flt›r.

Kanunda öngörülen müteselsil so-rumluluk, ayn› zamanda müflterekbir sorumluluk oldu¤u için, eski veyeni kanuni temsilciye/teflekkülü ida-re edene ayn› anda “ödeme emirleri”tebli¤ edilerek takibata bafllan›lmas›n-da yasal bir sak›nca bulunmamakta-d›r.

Müflterek sorumlulu¤un do¤al bir so-nucu olarak, eski ve yeni temsilcilerad›na düzenlenecek olan ödeme emir-lerinin her birine ayr› ayr› “as›l borç-




lusundan tahsil edilemeyen veya tah-sil edilemeyece¤i anlafl›lan amme ala-ca¤›n›n” toplam tutar› yaz›lacakt›r.

Müteselsil sorumluluk gere¤i, eskitemsilci ödeme yapt›¤›nda yeni tem-silcinin borcu o ölçüde, yeni temsilciödeme yapt›¤›nda da eski temsilcininborcu o ölçüde azalacakt›r. Mütesel-sil sorumluluk kapsam›ndaki taki-bat, mük. 35’inci maddenin 1’incif›kras›na göre yap›lacakt›r. Bu ne-denle müteselsil sorumlulu¤un baflla-yabilmesi için, takibat konusu ammealaca¤›n›n as›l borçlusundan tamamenveya k›smen;

* Tahsil edilememesi veya,

* Tahsil edilemeyece¤inin anlafl›lma-s›, gerekmektedir.

Söz konusu de¤iflikli¤e kadar; kanunitemsilcilerin/teflekkülü idare edenle-rin de¤iflmesi halinde, de¤ifliklik ön-cesi dönemlere ait sorumlulu¤un eskive yeni temsilcilerden hangisine teret-tüp edece¤i hususunda yeterli ve ke-sin bir aç›kl›k sa¤lanabilmifl de¤ildi.Yukar›da belirtilen 5’inci f›kra hük-müyle (06.06.2008 tarihinden itiba-ren) bu konudaki tereddütler gideril-mifltir.

5.2. Tahsil Edilemeyen veya TahsilEdilemeyece¤i Anlafl›lan AmmeAlaca¤›

Mük. 35’inci maddenin 1’inci f›kra-s›nda yer alan “tahsil edilemeyen ve-ya tahsil edilemeyece¤i anlafl›lan am-me alaca¤›” terimlerine iliflkin tan›m-

lar; (5766 say›l› Kanunun 1’inci mad-desiyle) 6183 say›l› Kanunun 3’üncümaddesine (takibat giderleri terimiibaresinden önce gelmek üzere) afla¤›-daki gibi ilave edilmifltir.

“Tahsil edilemeyen amme alaca¤› te-rimi; Amme borçlusunun bu Kanunhükümlerine göre yap›lan mal varl›¤›araflt›rmas› sonucunda haczi kabilherhangi bir mal varl›¤›n›n bulunma-mas›, haczedilen mal varl›¤›n›n sat›la-rak paraya çevrilmesine ra¤men sat›flbedelinin amme alaca¤›n› karfl›lama-mas› gibi nedenlerle tahsil edileme-yen amme alacaklar›n›”

Tahsil edilemeyece¤i anlafl›lan ammealaca¤› terimi; Amme borçlusununhaczedilen mal varl›¤›na bu Kanunhükümlerine göre biçilen de¤erlerinamme alaca¤›n› karfl›layamayaca¤›n›nveya hakk›nda iflas karar› verilen am-me borçlusundan aran›lan amme ala-ca¤›n›n iflas masas›ndan tahsil edile-meyece¤inin anlafl›lmas› gibi neden-lerle tahsil dairelerince yürütülen ta-kip muamelelerinin herhangi bir afla-mas›nda amme borçlusundan tahsiledilemeyece¤i ortaya ç›kan ammealacaklar›n›”

6183 say›l› Kanunun 3’üncü maddesi-ne eklenen tan›mlarda yer alan husus-lardan herhangi birisinin varl›¤› ha-linde, eski ve yeni kanuni temsilci-ler/teflekkülü idare edenler hakk›ndatakip yap›labilmesi için yeterli flartlar›nolufltu¤u kabul edilecektir. Buna göre;




- As›l borçlunun haczedilen mallar›nabiçilen toplam de¤erin, amme alaca-¤›n› karfl›lamaya yetmeyece¤inin an-lafl›lmas›,

- Haczedilen mallar›n sat›fl› neticesin-de elde edilen mebla¤›n takip konusuborcu tamamen kapatmamas›,

- Yap›lan takip neticesinde as›l borç-lunun haczi kabil herhangi bir malvarl›¤›n›n bulunmamas›,

- As›l borçlunun iflas› halinde, iflasmasas›ndan amme alaca¤›n› karfl›la-maya yetecek mebla¤›n tahsil edile-miyece¤inin anlafl›lmas›,

- As›l borçlunun yap›lan araflt›rmalarara¤men bulunamamas›,

hallerinden herhangi birisinin varl›¤›,eski ve yeni kanuni temsilciler hak-k›nda takibata bafllan›lmas› için yeter-li olacakt›r.

Di¤er taraftan 3’üncü maddeye ekle-nen tan›mlar›n ayn›s›, A seri ve 1 s›rano.lu Tahsilat Genel Tebli¤inde de(26568 say›l› Resmi Gazete) yap›l-m›flt›r. De¤ifliklik sonucunda; Tebli¤düzenlemesi Kanun metnine tafl›nm›flve böylece as›l borçlu hakk›nda “acizvesikas›” düzenlenmeksizin kanunitemsilcilerin/teflekkülü idare edenle-rin flahsi mal varl›¤›na gidilebilmesihususu, yasal dayana¤a kavuflturul-mufltur.

5.3. Müteselsil Sorumluluk Uygulamas›n›n Esaslar›

Eski ve yeni temsilciler, “temsilci de-¤iflikli¤inin gerçekleflti¤i tarih itiba-r›yla do¤mufl fakat henüz tahakkuketmemifl” amme alacaklar›ndan(mük. 35’inci maddenin 5’inci f›kras›uyar›nca) afla¤›daki flekilde mütesel-silen sorumlu olacakt›r.

Bilindi¤i üzere amme alacaklar›n›nçok önemli bir k›sm›n› vergi, resim,harçlar ve bunlar›n zam ve cezalar›teflkil eder. Vergi, resim, harçlar ya213 say›l› VUK kapsam›na girer ya daGümrük Kanununca ithalde al›n›r.6183 say›l› Kanun, bir amme alaca¤›tahakkuk edip ödenecek safhaya gel-dikten sonra devreye girmektedir. Ka-nun, amme alaca¤›n›n tahakkukunuve öncesini kapsamamaktad›r. Dola-y›s›yla amme alaca¤›n›n “do¤umu”ve “ödenecek safhaya gelmesi”, an-cak VUK ve Gümrük Kanununa göretespit edilebilecektir.

‹thalde al›nan vergiler fiili ithalat s›ra-s›nda gümrük idarelerince tahsil edil-di¤inden, bu tür amme alacaklar›ndamük. 35’inci madde hükmünün uygu-lanmas›na pek gerek kalmamaktad›r.Çünkü, arada belirli zaman dilimi bu-lunmamaktad›r. Dolay›s›yla mük.35’inci madde, daha çok VUK kapsa-m›na giren amme alacaklar›n› kapsa-maktad›r.




VUK’nun 19’uncu maddesinde; “Vergialaca¤› vergi kanunlar›n›n vergiyiba¤lad›klar› olay›n vukuu veya huku-ki durumun tekemmülü ile do¤ar.Vergi alaca¤› mükellef bak›m›ndanvergi borcunu teflkil eder.” hükmü yeralmaktad›r.

Ayn› Kanunun 21’inci maddesindetahakkuk; “Tarh ve tebli¤ edilen birverginin ödenmesi gereken bir safha-ya gelmesidir” fleklinde tan›mlanm›fl-t›r. Beyanname verilen durumlarda,tahakkuk fiflinin düzenlenmesiyle ta-hakkuk ifllemi gerçekleflmektedir. ‹k-malen, re’sen ve idarece yap›lan tarhi-yatlarda ise 30 günlük sürenin1 geç-mesiyle, tahakkuk ifllemi gerçeklefl-mektedir.

6183 say›l› Kanunun devreye girmesiiçin amme alaca¤›n›n tahakkuk etme-si yeterli olup, kesinleflmesi önemlide¤ildir. Zira, tahakkuk ifllemiyle am-me alaca¤›n›n ödeme süresinin songünü (vadesi) belli edilmektedir.

“Amme alaca¤›n›n do¤du¤u ve öden-mesi gerekti¤i zamanlarda kanunitemsilci veya teflekkülü idare edenle-rin farkl› flah›slar olmalar› halinde buflah›slar, amme alaca¤›n›n ödenmesin-den müteselsilen sorumlu tutulur”ibaresi; amme alaca¤› do¤duktan son-ra fakat tahakkuk edip ödeneceksafhaya gelmeden önce bir temsilcide¤iflikli¤i olmas› durumunda hükümifade edecektir.

Mükellefler/vergi sorumlulular› biramme alaca¤› do¤du¤u (verginin ko-nusuna giren bir ifllem yapt›klar›) hal-de, bu ifllemi beyan etmeyerek ammealaca¤›n›n tahakkuk ve tahsilat›n› en-gelleyebilmektedir. Bu gibi durumla-r›n Vergi ‹daresince tespit edilmesiüzerine, vergi/ceza ihbarnamesi dü-zenlenerek mükellefe/vergi sorumlu-suna tebli¤ edilmektedir. Mükelleflertebli¤ tarihinden itibaren 30 gün içinde;

* Vergi mahkemesinde dava açabilirler,

* Uzlaflma talep edebilirler,

* Cezalarda indirim talep edebilirler,

* Hiçbir fley yapmadan bu süreyi ge-çirebilirler.

a. Uzlaflma talep edilmifl ve vaki ol-muflsa, uzlaflma tutana¤›n›n imza alt›-na al›nd›¤› tarih, tahakkuk tarihi ol-maktad›r.

b. Cezalarda indirim talep edilmiflse,30 günlük bekleme süresinin son gü-nü, tahakkuk tarihi olmaktad›r.

c. Hiçbir fley yapmadan bu süre dol-mufl ise, 30 günlük bekleme süresininson günü, tahakkuk tarihi olmaktad›r.

d. Vergi mahkemesinde dava aç›lmas›halinde, tahakkuk ve tahsilat ifllemleridurmaktad›r. Vergi mahkemesinink›smen/tamamen onama karar› üzeri-ne düzenlenen 2 no.lu ihbarnamenin


1 2577 say›l› ‹dari Yarg›lama Usulü Kanununun 7’inci maddesi uyar›nca, vergimahkemelerinde dava açma süresi otuz gündür.



mükellefe tebli¤ tarihi, tahakkuk ta-rihi olmaktad›r.

Bu tür ifllemlere konu olan amme ala-caklar›n›n ödenmeleri gereken süre-ler, 213 say›l› VUK’nun 112’incimaddesinde (taksit süreleri geçenleriçin) tahakkuk tarihinden itibarenbir ay olarak belirlenmifltir. Bu ba¤-lamda yukar›da belirtilen tahakkuk ta-rihleri, bahse konu amme alacaklar›-n›n “ödenmesi gereken zaman›”n›nbafllang›c› olmakta ve bir ayl›k süre-nin son günü de amme alaca¤›n›n“vadesi günü” olmaktad›r. Buna göre;

1. Vergi kanunlar›n›n vergiyi ba¤la-d›klar› olay›n meydana geldi¤i veyahukuki durumun gerçekleflti¤i (ammealaca¤›n›n do¤du¤u) tarihte kanunitemsilci olanlar veya teflekkülü idareedenler, yukar›da 4 madde halindeözetlenen tahakkuk tarihinden öncebu s›fatlar›n› kaybedebilirler.

2. Yasal süresinde beyan edilmeyenamme alaca¤›, sonradan mükelle-fin/vergi sorumlusunun kendisi tara-f›ndan da beyan edilebilmektedir. Buba¤lamda amme alaca¤›n›n do¤du¤utarihteki temsilci, beyannamenin ve-rildi¤i yani tahakkukun gerçekleflti-¤i tarihte art›k kanuni temsilci/te-flekkülü idare eden olmayabilir.

Yukar›da belirtilen her iki durumdada, eski kanuni temsilci/teflekkülüidare eden, de¤ifliklik tarihinden ön-ceki dönemlerde do¤mufl ve as›l borç-lusundan “tamamen/k›smen tahsil

edilemeyen veya tahsil edilemeyece-¤i anlafl›lan amme alaca¤›”n›n öden-mesinden flahsi mal varl›¤›yla, mev-cut temsilcilerle beraber müteselsilensorumlu olacakt›r.

6. SONUÇ

5766 say›l› Kanun de¤iflikli¤i sonu-cunda, Vergi Usul Kanunu kapsam›nagirenler de dahil olmak üzere tüm am-me alacaklar› için 6183 say›l› Kanu-nun mük. 35’inci maddesi uyar›ncatakip yap›lmas›n›n önü net biçimdeaç›lm›flt›r. Di¤er taraftan eski ve yenikanuni temsilciler, temsilci de¤iflikli-¤inden önceki dönemlere ait ammealacaklar›n›n ödenmesinden (06.06.2008tarihinden itibaren) müteselsilen so-rumlu olmaya bafllam›fllard›r.

KAYNAKÇA

T.C. Yasalar (10.01.1961). 213 say›l› Ver-gi Usul Kanunu, Ankara : Resmi Gazete

T.C. Yasalar (28.07.1953). 6183 say›l›Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hak-k›nda Kanun, Ankara : Resmi Gazete

T.C. Yasalar. 5766 say›l› Amme Alacakla-r›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanunda veBaz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas›Hakk›nda Kanun, Ankara : Resmi Gazete

T.C. Yasalar (30.06.2007). A seri ve1 s›ra nolu Tahsilat Genel Tebli¤i.Ankara : Resmi Gazete

T.C. Yasalar (29.06.2008). A seri ve2 s›ra nolu Tahsilat Genel Tebli¤i.Ankara : Resmi Gazete


34

III- Gündelikler

III-A YURTDIfiI GÜNDEL‹KLER‹N HESAPLANMASINDA ESAS ALINACAK CETVEL

220 182 146 132 128 100 117 110 93 46

198 164 131 118 114 90 105 99 83 41

342 283 227 205 198 154 181 171 143 71

199 166 132 119 115 91 106 100 84 42

194 161 128 116 112 88 103 97 81 41

1.491 1.238 988 895 865 676 791 746 627 310

179 148 119 107 104 80 95 90 74 38

192 160 127 115 111 88 102 96 81 40

187 156 125 112 109 87 100 94 80 39

139 115 91 83 80 63 74 69 59 29

186 155 124 112 108 84 99 94 78 39

191 158 126 114 110 87 101 95 80 40

1.637 1.359 1.085 983 950 740 867 819 687 341

341 283 226 205 198 154 181 171 143 71

183 152 122 110 107 83 98 92 77 38

37.801 31.405 25.127 22.948 22.073 17.150 20.118 18.901 15.914 7.880

295 244 195 177 171 134 156 147 125 61

61 50 40 36 35 27 33 31 25 12

194 161 128 116 112 89 103 97 82 40

1.437 1.193 952 862 833 650 762 719 604 299

186 155 124 111 108 84 99 93 78 39

744 617 492 446 432 337 395 372 313 155

191 158 126 114 110 87 101 95 80 40

152 127 101 92 89 70 81 76 65 32



Pratik Bilgiler



III-C YURT‹Ç‹ GÜNDEL‹KLER (01.01.2008 - 30.06.2008)

Gündeliklerin ‹sabet Etti¤i Brüt Ayl›k Tutar› (YTL) Vergiden ‹stisna Gündelik Tutar› (YTL)

1.122,95 ve daha fazlas› 35.00

1.114,04 ile 1.122,94 29.50

1.005,17 ile 1.114,03 26.50

866.60 ile 1.005,16 24.00

698.11 ile 866.59 21.50

698.10 ve daha az ise 20.50

Pratik Bilgiler

III-B KKTC’NE YAPILACAK YOLCULUKLARDA VER‹LECEK GÜNDEL‹KLER

Di¤er Memur vve Hizmetliler

T.B.M.M.Baflkan›,Baflbakan

Genelkurmay Baflkan›, AnayasaMahkemesi Baflkan›, Bakanlar,

Milletvekilleri, KuvvetKomutanlar›, v.s...

Yüksekö¤retim Kurulu Baflkan›,Bakanl›k Müsteflarlar›, Milli

Güvenlik Kurulu GenelSekreteri, v.s...

Ayl›k/kadroderecesi 1

olanlar


olanlar


olanlar

01.01.2007-31.12.2007

100 YTL 80 YTL 70 YTL 60 YTL 50 YTL 40 YTL



Pratik BilgilerIV- T.C. MERKEZ BANKASI TEMMUZ 2008 DÖV‹Z VE EFEKT‹F KURLARI

Pratik Bilgiler






Pratik BilgilerIV- T.C. MERKEZ BANKASI TEMMUZ 2008 DÖV‹Z VE EFEKT‹F KURLARI

Pratik Bilgiler










MAL‹ ÇÖZÜM DERG‹S‹

HAKEMS‹Z YAZILAR ‹Ç‹N YAZIM KURALLARI

Dergimizde yay›mlanan yaz›lar hakemli ve hakemsiz yaz›lar olarak iki bölümden oluflmaktad›r. Yaz›lar›n

hakemli bölümde yer almas› için gerekli koflullar afla¤›da belirtilmifltir.

• Makalenin ad› Türkçe ve ‹ngilizce verilir.

• Makalenin hemen bafl›nda Türkçe ve ‹ngilizce “öz (abstract)” yer al›r. Öz,100-200 sözcükten oluflur.

• Türkçe “öz”ün alt›nda yaz› hangi konular› içeriyorsa onlara iliflkin Türkçe “anahtar sözcük”leri belirtilir.

Anahtar sözcük say›s› bir tane olabilece¤i gibi befl, alt› tane de olabilir.

• ‹ngilizce abstract (öz) alt›nda da Türkçe verilen anahtar sözcükler, ‹ngilizce olarak belirtilir.

• Metin içinde dipnotlar ayraç içinde gösterilir, sonunda da mutlaka “Sonuç” ve “Kaynakça” yer al›r.

Hakemsiz Yaz›larda aranan koflullar ise,

• Hakemsiz yaz›larda yaln›z Türkçe öz yer al›r. ‹ngilizce abstract (öz) ve ‹ngilizce ve Türkçe “anahtar

sözcükler” gerekmez.

• Kaynakça ve dipnot verme tekniklerinde Mali Çözüm dergisinin Yay›n Politikas›na ba¤l› yol izlenecektir.

• Yaz›lar 2 aral›kl›, Times 11 punto, A4 ka¤›da15 sayfay› aflmayacak biçimde haz›rlanacakt›r.

• De¤iflik toplant›larda sunulmufl bildiri, sunum metinleri hakemli bölümde yer alamaz. Bu tür yaz›lar,

hakemsiz yaz›lar alt›nda ve toplant› ad› belirtilerek yay›mlan›r.

ÖZ VERME

Öz: Bir metnin içeri¤inin elefltiri ve yorum kat›lmadan, belirlenen kimi kurallara uyularak özetlenmesidir.

Öz (abstract) ile özet (summary) birbirinden ay›r›ml›d›r. Bir yaz›daki özün amac› ve yap›sal özellikleri afla¤›daki

biçimde belirlenir:

Özün Amaç ve Niteli¤i:

• Bir metinde ifllenen konular›n ana ögelerini ortaya ç›karmay› amaçlar.

• Metnin amac›, kapsam› (Yap›t/yaz› ad› içeri¤in amaç ve kapsam›n› yans›tmayacak biçimde ise),

yöntemi (Metinde kullan›lan yöntem ve teknikler, yap›lan ifllemler özetlenmelidir) yap›lan gözlemler,

uygulamalar, bulgular› (çal›flman›n bulgular› mutlaka belirlenmelidir), sonucu (çal›flman›n sonucu

mutlaka belirlenip, yaz›lmal›d›r) belirlenir ve okurun asl›na gereksinim duyup duymayaca¤› konusunda

karar vermesini kolaylaflt›r›r.

• As›l metinin elalt›nda bulunmad›¤› durumlarda, metinin yerini tutacak derecede yeterli bilgi içermelidir.

Bu durumda öz verilirken, s›ras›yla:

• Amaç

• Kapsam

• Yöntem

• Bulgular

• Sonuç,

• Yazar›n görüfl ve yorumlar›

• Çal›flman›n yap›ld›¤› yer, tarih, gerekirse koflullar,

• Elefltirel bir öz haz›rlan›yorsa belgenin görece önemi konusunda aç›klamalara yer verilir.

Özün Paragrag ve tümce yap›s›:

Öz genellikle tek paragraftan oluflur.

Birden ay›r›ml› konunun ifllenmesi durumunda ikinci paragraf kullan›labilir.

Kullan›lan tümceler k›sa, dilbilgisi kurallar›na uygun, ak›c› ve anlafl›labilir olmal›d›r.

Tümceler devrik olmamal›, mesaj ifadesi özelli¤i d›fl›nda olmal›d›r.

K›saltma kullanmadan elden geldi¤ince kaç›n›lmal›d›r.

Yazar›n düflünceleri aç›klamas›ndaki s›raya uyulmal›d›r.

Tarihçe, konunun nereden ç›kt›¤›, süreçler, varsay›m vb. ayr›nt›dan kaç›n›lmal›d›r.

Yeni kuram, varsay›m, sonuç ve yorumlar üstünte yo¤unlaflmal›d›r.

Tekbiçim özelli¤i kazanm›fl testler, teknikler ve araçlar tam ad›yla verilmelidir.

Girifl Tümcesi:

Girifl tümcesi yap›t›n ad›n› yinelemeden, “Bu çal›flman›n amac›…”, “Araflt›rmalar›maza göre…” gibi.

De¤iflik bir zamanda (tümcenin eylemini) anlatma zorunlulu¤u olmad›kça bütün eylemlerde ayn› zamankullan›lmal›d›r.

Aç›k, k›sa ve etkili bir anlat›m sa¤lamak için etken eylem kullan›lmal›; edilgen eylem zorunlulu¤uolmad›kça kullanmaktan kaç›n›lmal›d›r.

Anlamda kar›fl›kl›k yaratmad›kça üçüncü kifli kullan›m› ye¤lenmelidir.

Girifl Tümcesi:

Girifl tümcesi yap›t›n ad›n› yinelemeden, “Bu çal›flman›n amac›…”, “Araflt›rmalar›maza göre…” gibi.


Aç›k, k›sa ve etkili bir anlat›m sa¤lamak için etken eylem kullan›lmal›; edilgen eylem zorunlulu¤uolmad›kça kullanmaktan kaç›n›lmal›d›r.


MAL‹ ÇÖZÜM DERG‹S‹ YAYIN POL‹T‹KASI

1. YAYIN ‹LKELER‹

Dergimiz Mali Çözüm, uluslararas› veri taban› Ebsco ile dünya muhasebecilik yay›n ve yaz›lar› aras›ndaki yerini ald›.Bir y›l önce öngördü¤ümüz kararlarla ve siz de¤erli araflt›rmac›lar›n katk›lar›yla dergimiz önemli bir noktaya geldi.

Bu güzel habere ba¤l› olarak; gerek hakemli gerekse hakemsiz gelen yaz›larda teknik düzen (dipnot ve kaynakçaverme) kurallar›na uyulmad›¤› s›kl›kla karfl›lafl›lan bafll›ca sorunumuz olmaktad›r. Bunlar›n düzeltilmesi kimi kezolanak s›n›rlar›m›z› aflmaktad›r. Bu konuda duyarl› olunmas› en büyük dile¤imizdir.

Hakemli yaz›larda ise özellikle özlerin verilmesinde birbirinden ay›r›ml› yaklafl›m ve yaz›larla karfl›laflmaktay›z. Biryaz›n›n “öz”ünde hangi bilgilerin, hangi düzende verilmesi gerekti¤i konusunda afla¤›ya k›sa bir aç›klanmaeklenmifltir. Hakemli yaz›larda karfl›lafl›lan bir baflka sorunu ise, Türkçe “öz” ile ‹ngilizce “abstract” metinlerininbirbirini tutmad›¤›d›r.

Mali Çözüm dergisinin ulusal ve uluslararas› veri tabanlar›nda yer alabilmesi; yaz›lar›n niteli¤inin daha dayükseltilmesi için afla¤›da belirlenen kurallara uyulmas› konusunda karar al›nm›flt›r.

Bu uygulama, ‹SMMMO Mali Çözüm dergisinin uluslararas› yerini pekifltirecek, uluslararas› kullan›m alan› olan“Index” ve “Abstract”lar içerisinde yer almas›n› kolaylaflt›racakt›r. Dünyan›n de¤iflik yerlerinden yaz› iste¤i sözkonusu olabilecek, yazarlar›n da konular›yla ilgili yurtd›fl› iletiflimini kolaylaflt›racakt›r

Bu aç›klamalara ba¤l› olarak; Editör, dergiye gelen yaz›lar›n hakemlere gönderilip gönderilemeyece¤i konusundaönde¤erlendirmeden geçirir. Önde¤erlendirme ard›ndan yaz›lar› gerekli düzeltmeleri yapmak üzere yazarlarageri gönderebilece¤i gibi, hakemlere de de¤erlendirme yapmalar› için gönderebilir.

Her yaz› en az iki hakem taraf›ndan de¤erlendirilir.

Hakemlere gönderilen yaz›larda yazar ad› yer almaz; de¤erlendirme sonuçlar› gönderilen yazarlar da hakemlerinkim olduklar› belirtilmez.

Her hakem 2-3 hafta içinde yaz› ile birlikte gönderilen de¤erlendirme formunu doldurup Editöre gönderir. Editörde gelen de¤erlendirmeleri, gerekiyorsa yazarlara gönderir.

Yazar(lar)›n gerekli düzeltmeleri yap›p geri göndermesi üzerine, gerekiyorsa, yaz› ikinci kez hakem(ler)egönderilebilir.Anlafl›laca¤›n› gibi, hakemli bir yaz›n›n yay›na haz›r duruma gelmesi derginin ç›k›fl aral›¤› iki ayl›ksüreyi aflabilmektedir. Bundan dolay›, hakemli yaz›lar›n hemen bir sonraki say›da yay›mlanamayaca¤›n›n bilmesigerekmektedir.

Afla¤›da belirlenen kurallara uymayan yaz›lar Hakemli Yaz›lar bölümünde yay›mlanamaz:

• Makalenin ad› Türkçe ve ‹ngilizce verilir.

• Makalenin hemen bafl›nda Türkçe ve ‹ngilizce “öz (abstract)” yer al›r. Öz,100-200 sözcükten oluflur.

• Türkçe “öz”ün alt›nda yaz› hangi konular› içeriyorsa onlara iliflkin Türkçe “anahtar sözcük”leri belirtilir. Anahtarsözcük say›s› bir tane olabilece¤i gibi befl, alt› tane de olabilir.

• ‹ngilizce abstract (öz) alt›nda da Türkçe verilen anahtar sözcükler, ‹ngilizce olarak belirtilir.

• Yaz›n›n sonunda mutlaka “Sonuç” ve “Kaynakça” yer al›r.

• Dergide Hakemli Yaz›lar yan›nda, Hakemsiz Yaz›lar›n yer ald›¤› bölüm de bulunmaktad›r..

• Hakemsiz yaz›larda yaln›z Türkçe öz yer al›r, anahtar sözcük, ‹ngilizce öz ve anahtar sözcükler gerekmez.

• Mali Çözüm dergisinin kaynakça ve dipnot verme tekniklerinde afla¤›daki örneklere ba¤l› yol izlenecektir.

• Yaz›lar 2 aral›kl›, Times 11 punto, A4 ka¤›da15 sayfay› aflmayacak biçimde haz›rlanacakt›r.

2. ÖZ VERME

Öz: Bir metnin içeri¤inin elefltiri ve yorum kat›lmadan, belirlenen kimi kurallara uyularak özetlenmesidir. Öz(abstract) ile özet (summary) birbirinden ay›r›ml›d›r. Bir yaz›daki özün amac› ve yap›sal özellikleri afla¤›daki biçimdebelirlenir:

Özün Amaç ve Niteli¤i:

• Bir metinde ifllenen konular›n ana ögelerini ortaya ç›karmay› amaçlar.

• Metnin amac›, kapsam› (Yap›t/yaz› ad› içeri¤in amaç ve kapsam›n› yans›tmayacak biçimde ise), yöntemi(Metinde kullan›lan yöntem ve teknikler, yap›lan ifllemler özetlenmelidir) yap›lan gözlemler, uygulamalar,

bulgular› (çal›flman›n bulgular› mutlaka belirlenmelidir), sonucu (çal›flman›n sonucu mutlaka belirlenip,yaz›lmal›d›r) belirlenir ve okurun asl›na gereksinim duyup duymayaca¤› konusunda karar vermesini kolaylaflt›r›r.

• As›l metnin elalt›nda bulunmad›¤› durumlarda, metnin yerini tutacak derecede yeterli bilgi içermelidir.

Bu durumda öz verilirken, s›ras›yla:

• Amaç

• Kapsam

• Yöntem

• Bulgular

• Sonuç,

• Yazar›n görüfl ve yorumlar›

• Çal›flman›n yap›ld›¤› yer, tarih, gerekirse koflullar,

• Elefltirel bir öz haz›rlan›yorsa belgenin görece önemi konusunda aç›klamalara yer verilir.

Özün Paragraf ve tümce yap›s›:

Öz genellikle tek paragraftan oluflur.

Birden ay›r›ml› konunun ifllenmesi durumunda ikinci paragraf kullan›labilir.

Kul lan› lan tümceler k›sa, di lbi lgis i kural lar ›na uygun, ak›c› ve anlafl› labi l i r olmal ›d›r.

Tümceler devrik olmamal›, mesaj ifadesi özelli¤i d›fl›nda olmal›d›r.

K›saltma kullanmadan elden geldi¤ince kaç›n›lmal›d›r.

Yazar›n düflünceleri aç›klamas›ndaki s›raya uyulmal›d›r.

Tar ihçe, konunun nereden ç ›kt ›¤ › , süreçler, varsay›m vb. ayr ›nt ›dan kaç›n› lmal ›d ›r .

Yeni kuram, varsay›m, sonuç ve yorumlar üstünte yo¤unlaflmal›d›r.

Tekbiçim özelli¤i kazanm›fl testler, teknikler ve araçlar tam ad›yla verilmelidir.

Girifl Tümcesi:

Girifl tümcesi yap›t›n ad›n› yinelemeden, “Bu çal›flman›n amac›…”, “Araflt›rmalar›m›za göre…” gibi.


Aç›k, k›sa ve etkili bir anlat›m sa¤lamak için etken eylem kullan›lmal›; edilgen eylem zorunlulu¤u olmad›kçakullanmaktan kaç›n›lmal›d›r.


3. TEL‹F HAKKI

Mali Çözüm dergisinde 75. say›dan bafllayarak her yaz› için bir telif hakk› ödeme karar› al›nm›flt›r. Buna göreher yaz› için net 250 YTL., de¤erlendirme yapan her hakem için de de¤erlendirme karfl›l›¤› 150 YTL. ödenir.Her yazar ve hakem Mali Çözüm dergisinin 1 y›ll›k do¤al üyesi say›l›r.

Her yazar ve hakemin Yay›n Kuruluna yazd›¤› her yaz›da afla¤›daki bilgileri eksiksiz olarak bildirmesi beklenir:

Ad›, soyad›, ifl adresi, e-posta adresi, banka hesap numaras›.

KAYNAKÇA VERME TEKN‹KLER‹

TEK YAZARLI K‹TAP

Ar›kan, Yahya (2004). Dünden bugüne Türkiye’de muhasebecilik ve ‹SMMMO tarihi. ‹stanbul: ‹SMMMO.

TEK YAZARLI MAKALE

Ar›kan, Yahya (2005). “Türk Ticaret Kanunu tasar›s›ndaki denetimle ilgili maddelere ait görüfl ve de¤erlendirmeler”Mali Çözüm.71 (2005): 7-12

‹K‹ YAZARLI K‹TAP

Ceyhun, Yurdakul ve Ça¤layan, M. Ufuk (1997) Bilgi teknolojileri Türkiye için nas›l bir gelecek haz›rlamakta.Ankara: Türkiye ‹fl Bankas

‹K‹ YAZARLI MAKALE

Pazarçeviren, S.Yüksel ve Aygen, Filiz. (2005). “Çok uluslu flirketlerde transfer fiyatlamas› manipulasyonlar›ve konunun Türkiye aç›s›ndan irdelenmesi” Mali Çözüm.71 (2005): 91-103.

ÜÇ YAZARLI K‹TAP

Tonta, Yaflar, Bitirim, Y›ltan ve Sever, Hayri (2002) Türkçe arama motorlar›nda performans de¤erlendirme.Ankara: Total Biliflim.

ÜÇ YAZARLI MAKALE

Kaymaz, A.R., Elitafl, C. ve Kula, V. (2005) “Naz›m hesaplar ve muhasebelefltirilmesi” Mali Çözüm 71 (2005):104-115

ÜÇTEN ÇOK YAZARLI K‹TAP

Elgün, Aysel ve ötekiler (2005) Ekonomik denge. Ankara: Ser Yay›nlar›

ÜÇTEN ÇOK YAZARLI MAKALE

Çak›n, ‹. Ve ötekiler.(1993) “Türk kütüphanecili¤inin sorunlar› ve çözüm önerileri” Türk Kütüphanecili¤i 7(1993),s. 220-226.

K‹TAP ‹Ç‹NDEN BÖLÜM

Akdo¤an, Nalan "Yat›r›mlar›n Muhasebelefltirilmesi Standard›" Türkiye Muhasebe Standartlar› SempozyumuIV., (3-7 Ekim 1999) ‹stanbul s.99-121.

YAZARI OLMAYAN K‹TAPLAR

Muhasebe denetimi mesle¤inde yetkiler, sorumluluk ve meslek ahlak›. (1997) Editör Recep Pekdemir.‹stanbul: ‹stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler Odas›.

YAYIMLANMAMIfi TEZ

Gücenme, Ümit. (1993) Uluslararas› Muhasebe Standartlar› ve Türkiye Uygulamas›. (Yay›mlanmam›flYüksek Lisans Tezi)Bursa, Uluda¤ Üniversitesi

YAYIMLANMAMIfi B‹LD‹R‹

Küçük, M. E. (1999 Kas›m) “‹nternet bilgi kaynaklar›n›n kataloglanmas›: metadata standartlar›” V. Türkiye’de‹nternet Konferans›, Ankara’da sunulan bildiri.

DANIfiMA KAYNAKLARI (ANS‹KLOPED‹, SÖSLÜK, YAfiAMÖYKÜSÜ VB.)

(Kaynaktan bütün olarak yararlan›l›yorsa)

Seyido¤lu, Halil (2002) Ekonomik terimler ansiklopedik sözlük. Gelifltr. 3.bs. ‹stanbul: Güzem Can Yay›nlar›.

DANIfiMA KAYNAKLARI (ANS‹KLOPED‹, SÖSLÜK, YAfiAMÖYKÜSÜ VB.)

(Kaynaktan bir parça/bölüm olarak yararlan›l›yorsa)

Jacobs, Francis (2005) “Avrupa Parlamentosu (AP)” Avrupa Birli¤i ansiklopedisi. ‹stanbul: Kitap Yay›nevi, 1.c.

ELEKTRON‹K MAKALE (B‹R VER‹ TABANINDAN ER‹fi‹LEN)

Dedoulis, Emmanouil (2006)”The Code of Ethics and the development of the auditing profession in Greece,the period 1992–2002” Accounting Forum. Vol.30 (June 2006):2, p.155-178 . 27 Haziran 2006 tarihinde. ScienceDirect veri taban›ndan eriflildi.

D‹PNOT VERME TEKN‹KLER‹TEK YAZARLI K‹TAP

(Ar›kan, 2004, 393)

TEK YAZARLI MAKALE

(Ar›kan, 2005, 11)

‹K‹ YAZARLI K‹TAP

(Ceyhun ve Ça¤layan, 1997, 124)

‹K‹ YAZARLI MAKALE

(Pazarçeviren ve Aygen, 2005, 97).

ÜÇ YAZARLI K‹TAP

(Tonta, Bitirim ve Sever, 2002, 79);

‹kinci ve sonraki göndermeler (Tonta ve ötekiler, 2002, 83)

ÜÇ YAZARLI MAKALE

(Kaymaz, Elitafl ve Kula, 2005, 112)

ÜÇTEN ÇOK YAZARLI K‹TAP / MAKALE

(Elgün ve ötekiler, 2005, 121)

K‹TAP ‹Ç‹NDEN BÖLÜM

Akdo¤an, 1999, 119).

YAZARI OLMAYAN K‹TAPLAR

(Muhasebe denetimi, 1997, 37)

YAYIMLANMAMIfi TEZ

(Gücenme, 1993, 48)

YAYIMLANMAMIfi B‹LD‹R‹

(Küçük, 1999)

DANIfiMA KAYNAKLARI (ANS‹KLOPED‹, SÖZLÜK, YAfiAM ÖYKÜSÜ VB.)

(Kaynaktan bütün olarak yararlan›l›yorsa)

(Seyido¤lu, 2002, 424)

DANIfiMA KAYNAKLARI (ANS‹KLOPED‹, SÖZLÜK, YAfiAMÖYKÜSÜ VB.)

(Kaynaktan bir parça/bölüm olarak yararlan›l›yorsa)

(Jacobs, 2005, 159

ELEKTRON‹K MAKALE (B‹R VER‹ TABANINDAN ER‹fi‹LEN)

(Dedoulis, 2006, 161)

MAL‹ ÇÖZÜM JOURNAL PUBLICATION POLICY

1. PUBLICATION PRINCIPLES

Our journal “Mali Çözüm”, took its place in the world’s accounting publications and works with internationalresearch database EBSCO. As we predicted last year, our journal has become an important point with ourtalented researcher’s contributions.

Relative to this good news; our primary problem is frequently not to observe the technical order rules inboth refereed papers and opinion papers. Fixing this kind of mistakes sometimes becomes nearly impossible.Sensibility about this subject is our major desire.

Especially in the abstracts of a refereed papers we meet approaches and writings which are different fromeachother. You can find a short explanation below about necessary informations and order to make a exactabstract for your works. Another problem with refereed papers is discrepancy between Turkish “öz” andEnglish “abstract” texts.

Decisions stated below has been taken, to order taking place in national and international research databases,and also to improve quality of the Works.

This implementation will stiffen ‹SMMMO Mali Çözüm Journal’s international point and will make easiertaking place in “indexes” and “abstracts” which include international usage. Article requests from anywherefrom all over the worls will be discussed and, researchers overseas communication about the subject willbecome easier.

Relative to these explanations; editor makes preassessment about sending works to referees. Afterpreassessment works could send back to researchers to make necessary corrections or could send to refereesfor evaluation.

Every work assesses at least by two referees.

Author’s name doesn’t replace in the works which sent to referees; also after evaluation the referees’ namescan’t be told to the author.

Every referee arrives a form of evaluation with the work, complates this form and sends it to editor in 2-3weeks. If editor needs, sends evaluation text to the author. After author(s) made needed corrections if itis necessary work should be send to referee(s) second time. As is understood making available a refereedpaper can take up over two months. Consequently, this must be known; refereed papers shouldn’t bepublished just in following issue.

The works which don’t order the rules below, can’t be published in refereed papers section.

• Article title is to given in both Turkish and Engish languages.

• Turkish and English “öz (abstract)” takes place at the beginning of the articles. Öz (abstract) includes 100-200 words.

• After Turkish “öz (abstract)”, “key words” about the subject are specified. Number of the key words can be 1-6.

• After English “abstract” “key words” about the subject are specified in English.

• Surely, “Conclusion” and “Bibliography” take place in the end of the work.

• In addition to refereed papers, there are also opinion papers section in the journal.

• In the opinion papers, only Turkish abstract (öz) takes place; key words, English abstract and key wordsaren’t necessary.

• There are some examples about Mali Çözüm journal’s bibliography and footnote techniques below.

• Texts have to be arranged with these specification: line spacing: double space, font: Times 11, papersize: A4, page limit: 15 pages.

2. GIVING ABSTRACT

Abstract: To brief content of a text without adding any critique or interpretation by ordering several rules.Abstract and summary souldn’t be confused.. Purpose and structural characteristics of an abstract of awork are determined like as indicated below:

Purpose and characteristics of an abstract

• An abstract aims marking main elements of the subjects in a text.

• Purpose, extent (Unless the study’s title doesn’t reflect the purpose and extend of the content), method(Methods, techniques and processes used in text have to be summarized), observations, applications,findings (findings of the study have to be determined), conclusion (conclusion of the study surely haveto be determined and written) become determined and help reader to decide if he/she needs original ofthe study or not.

• If original of the study isn’t accessible, satisfactory information must be available.

During an abstract planing, in turn;

• Purpose

• Extent

• Method

• Findings

• Conclusion

• Author’s opinions and interpretations

•Information about location, date and, (if it is necessary) condition of the work.

• If a critical abstract will be arranged, explanations about relative importance of document should take place

Paragraph and phrase construction of the abstract

Abstract, usually consists of one paragraph.

If there is a different subject in the work, second paragraph should be used.

Phrases should be short, appropriate to grammatical rules, f luent and perceptible.

Phrases shouldn’t be inverted; and should be except message expression characteristic.

In so far as using abbreviations must not be prefered.

To order of author’s ideas must be abided.

Detai ls as history, past of the subject, processes, assumptions must not be used.

New theories, hypothesis, results, and interpretations must be discussed.

Uniform tests, techniques, and instruments must be given with their ful l names.

Entry Sentence:

Entry sentence must be chosen without repeating the study’s tittle; as “Purpose of this study”, “Accordingto our study”

Unless using different time is imperative (action of sentence); same time must be used in order to sequenceof tenses.

Apparent, short, and impressive expressions have to be used Unless it is imperative passive sentences mustnot be used.

The third third person must not be used unless it couses complication.

3. COPYRIGHT

A decision have been taken in “Mali Çözüm” journal that each study copyrighted as from issue 75. Than,each study is paid 150 YTL and each referee is paid 100 YTL for every evaluation of them. All of the authorsand referees are member as of right to “Mali Çözüm” journal.

Each author and referee must declare following information accurately in their studies they send to editorialboard:

Name, surname, work adres, e-mail adres, bank account number.

BIBLIOGRAPHY TECHNIQUES

A BOOK, ONE AUTHOR

Ar›kan, Yahya (2004). Dünden bugüne Türkiye’de muhasebecilik ve ‹SMMMO tarihi. ‹stanbul: ‹SMMMO.

AN ARTICLE, ONE AUTHOR

Ar›kan, Yahya (2005). “Türk Ticaret Kanunu tasar›s›ndaki denetimle ilgili maddelere ait görüfl ve de¤erlendirmeler”Mali Çözüm.71 (2005): 7-12.

A BOOK, TWO AUTHORS

Ceyhun, Yurdakul ve Ça¤layan, M. Ufuk (1997) Bilgi teknolojileri Türkiye için nas›l bir gelecek haz›rlamakta.Ankara: Türkiye ‹fl Bankas›

AN ARTICLE, TWO AUTHORS

Pazarçeviren, S.Yüksel ve Aygen, Filiz. (2005). “Çok uluslu flirketlerde transfer fiyatlamas› manipulasyonlar›ve konunun Türkiye aç›s›ndan irdelenmesi” Mali Çözüm.71 (2005): 91-103.

A BOOK, THREE AUTHORS

Tonta, Yaflar, Bitirim, Y›ltan ve Sever, Hayri (2002) Türkçe arama motorlar›nda performans de¤erlendirme.Ankara: Total Biliflim.

AN ARTICLE, THREE AUTHORS

Kaymaz, A.R., Elitafl, C. ve Kula, V. (2005) “Naz›m hesaplar ve muhasebelefltirilmesi” Mali Çözüm 71(2005): 104-115.

A BOOK / MORE THAN THREE AUTHORS

Elgün, Aysel ve ötekiler (2005) Ekonomik denge. Ankara: Ser Yay›nlar›.

AN ARTICLE, MORE THAN THREE AUTHORS

Çak›n, ‹. Ve ötekiler.(1993) “Türk kütüphanecili¤inin sorunlar› ve çözüm önerileri” Türk Kütüphanecili¤i7(1993),s. 220-226.

AN EPISODE FROM A BOOK

Akdo¤an, Nalan "Yat›r›mlar›n Muhasebelefltirilmesi Standard›" Türkiye Muhasebe Standartlar› SempozyumuIV., (3-7 Ekim 1999) ‹stanbul s.99-121.

BOOKS, NO AUTHORS

Muhasebe denetimi mesle¤inde yetkiler, sorumluluk ve meslek ahlak›.(1997) Editör Recep Pekdemir.‹stanbul: ‹stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler Odas›.

UNPUBLISHED THESIS

Gücenme, Ümit. (1993)Uluslararas› Muhasebe Standartlar› ve Türkiye Uygulamas›. (Yay›mlanmam›flYüksek Lisans Tezi)Bursa, Uluda¤ Üniversitesi

UNPUBLISHED ANNOUNCEMENT

Küçük, M. E. (1999 Kas›m) “‹nternet bilgi kaynaklar›n›n kataloglanmas›: metadata standartlar›” V. Türkiye’de‹nternet Konferans›, Ankara’da sunulan bildiri.

INFORMATION RESOURCES (ENCYCLOPEDIA, DICTIONARY, BIOGRAPHY), (a source a whole)

Seyido¤lu, Halil (2002) Ekonomik terimler ansiklopedik sözlük. Gelifltr. 3.bs. ‹stanbul: Güzem Can Yay›nlar›.

INFORMATION RESOURCES (ENCYCLOPEDIA, DICTIONARY, BIOGRAPHY) (Part of a source)

Jacobs, Francis (2005) “Avrupa Parlamentosu (AP)” Avrupa Birli¤i ansiklopedisi. ‹stanbul: Kitap Yay›nevi, 1.c.

ACCESS‹BLE ART‹CLE FROM A ELECTRON‹C DATABASE.

Dedoulis, Emmanouil (2006)”The Code of Ethics and the development of the auditing profession in Greece,the period 1992–2002” Accounting Forum. Vol.30 (June 2006):2, p.155-178 . 27 Haziran 2006 tarihinde. ScienceDirect veri taban›ndan eriflildi.

FOOTNOTE TECHNIQUES

A BOOK, ONE AUTHOR

(Ar›kan, 2004, 393)

AN ARTICLE, ONE AUTHOR

(Ar›kan, 2005, 11)

A BOOK, TWO AUTHORS

(Ceyhun ve Ça¤layan, 1997, 124)

AN ARTICLE, TWO AUTHORS

(Pazarçeviren ve Aygen, 2005, 97).

A BOOK, THREE AUTHORS

(Tonta, Bitirim ve Sever, 2002, 79) ;

‹kinci ve sonraki göndermeler (Tonta ve ötekiler, 2002, 83)

AN ARTICLE, THREE AUTHORS

(Kaymaz, Elitafl ve Kula, 2005, 112)

MAKALE / A BOOK / AN ARTICLE, MORE THAN THREE AUTHORS

(Elgün ve ötekiler, 2005, 121)

AN EPISODE FROM A BOOK

Akdo¤an, 1999, 119).

BOOKS, NO AUTHORS

(Muhasebe denetimi, 1997, 37)

UNPUBLISHED THESIS

(Gücenme, 1993, 48)

UNPUBLISHED ANNOUNCEMENT

(Küçük, 1999)

INFORMATION RESOURCES (ENCYCLOPEDIA, DICTIONARY, BIOGRAPHY), (a source a whole)

(Seyido¤lu, 2002, 424)

INFORMATION RESOURCES (ENCYCLOPEDIA, DICTIONARY, BIOGRAPHY) (Part of a source)

(Jacobs, 2005, 159)

ACCESS‹BLE ART‹CLE FROM A ELECTRON‹C DATABASE.

(Dedoulis, 2006, 161)

TÜRK‹YE’DE BAZI HUSUSLARDATÜRK‹YE’DE BAZI HUSUSLARDAKRED‹ KARTI TARAFLARININKRED‹ KARTI TARAFLARININHAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER‹ VEHAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER‹ VEKRED‹ KARTI KULLANIM ÜCRET‹KRED‹ KARTI KULLANIM ÜCRET‹

RIGHTS AND OBLIGATIONS OF CREDITRIGHTS AND OBLIGATIONS OF CREDITCARD PARTIES IN SOME ASPECTS AND USECARD PARTIES IN SOME ASPECTS AND USECHARGE OF CRED‹T CARDS IN TURKEYCHARGE OF CRED‹T CARDS IN TURKEY

Dr. Ferudun KAYA*

Öz

Geliflen teknolojiyle birlikte artan tüketici ihtiyaçlar›n› karfl›lamaya yöne-lik, yeni ödeme araçlar›na gereksinim duyulmas› kartl› ödeme sistemle-rinin geliflmesindeki en önemli etkenlerden birisidir. Kredi kart› sistemi

ile yap›lan ifllemlerde befl tarafl› iliflki söz konusudur. Kredi kart› sisteminin ifl-leyifli s›ras›nda taraflar aras›nda sözleflmelere istinaden hak ve borçlar yükle-nilmektedir. Bu sistemde taraflar aras›nda uyuflmazl›klar do¤abilmektedir. Buçal›flma ile kredi kart› uygulamalar›n› düzenleyen kanunlar›n (5464, 5411,5237 ve 4077 say›l›) taraflara getirdi¤i hak ve yükümlülüklerin araflt›r›lmas›amaçlanm›flt›r. Ayr›ca kredi kart› y›ll›k ücretinin hukuki niteli¤i ve kredi kar-t›n›n kötüye kullan›lmas› halinde Türk Ceza Kanunu aç›s›ndan hukuki durumuirdelenmifltir. Sonuç olarak kredi kartlar› amac›na uygun bir flekilde kullan›l›rise tüm taraflar aç›s›ndan faydal› bir mübadele arac›d›r.

Anahtar Kelimeler: Kredi Kart›, Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, Kredi Kar-t› Üyelik Ücreti.




�

* Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Ö¤retim Üyesi.



Abstract

The need to new means of payment isone of the most important factors inthe development of payment systemswith the cards to answer customers’increasing needs together with the de-veloping technology. In paymentsmade with credit card system, there isa five-party relation. In credit cardsystem's process, rights and obligati-ons are charged according to the con-tracts held among parties. In thesesystems, some conflicts may ariseamong parties. With this study, theobjective is to examine the regulati-ons (5464, 5411, 5237 and 4077 no)framing credit card applications andthe rights and regulations brought toparties with these regulations. Besi-des, legal aspect of credit cards' yearlyuse charge and legal outcomes of mi-suse of credit cards according to Tur-kish Criminal Code are analysed inthis study. As a conclusion, so long asappropriately used, credit cards are auseful means of exchange for all par-ties.

Keywords: Credit Cards, Law ofBanks and Credit Cards, Credit CardMembership Charge.

1. G‹R‹fi

Bireylerin çeflitlenerek artan istek veihtiyaçlar› ile geliflen makroekonomikfaktörler kredi kart› kurulufllar›n›nhizmetlerini geliflim yönünde de¤ifltir-

meye zorlamaktad›r. Geliflen teknolo-jiyle birlikte artan tüketici ihtiyaçlar›-n› karfl›lamaya yönelik, yeni ödemearaçlar›na gereksinim duyulmas› kart-l› ödeme sistemlerinin geliflmesindekien önemli etkenlerden birisidir. Öde-me kartlar› genel olarak dört temelgruba ayr›lmaktad›r: Kredi kart› (cre-dit card), harcama kart› (charge card),banka kart› (debit card) ve ma¤azakart› (store card). Bu çal›flma kapsa-m›nda, uluslararas› kartl› ödeme sis-temlerinin, üyeleri arac›l›¤›yla müflte-rilere sunulan kredi kart› taraflar›n›nhak ve yükümlülüklerine yer veril-mifltir.

Teknolojik de¤iflimler her sektörüfarkl› düzeylerde etkilemektedir. Bude¤iflimlerden en çok etkilenen sek-törlerden biriside kredi kart› kurulufl-lar›d›r. Türkiye’de k›sa sürede banka-lar›n bile beklemedi¤i bir talep sonu-cunda, kredi kartlar› günümüzde ban-kalar›n en önemli enstrümanlar›ndanbiri haline gelmifltir. Kredi kart›n›nkullan›lmaya bafllad›¤› ilk y›llarda,bankalar kart vermek için seçici dav-ran›rken; günümüzde sorgulama so-nucunda sorunlu geçmifli olmayan bi-reylere 20 dakikal›k bir süre içindekredi kart› verilebilmektedir.

Kredi kart› sistemi, kredi kart›n› ç›-karmaya yetkili banka veya kuruluflunbelirli limitler dâhilinde açt›klar› kre-dilere istinaden, kart hamilinin nakitkullanmaks›z›n ihtiyaç duydu¤u mal




ve hizmet al›m›n› sa¤layan veya nakitkredi çekme imkân› sa¤layan ve bututarlar› daha sonraki bir tarihte öde-mesine olanak sa¤layan bir ödemea¤›d›r. Kredi kart› sisteminin iflleye-bilmesi için befl taraf›n varl›¤› gerek-mektedir. Bu taraflar;

• Kredi kart›n› ç›karan banka veya ku-rulufl,

• Kredi kart› hamili,

• Lisans veren kredi kart› organizas-yon flirketi (Visa, Master Card gibi),

• Mal veya hizmet satan üye iflyeri ilesözleflme imzalayan di¤er bankalar ve

• Kredi kart› ile ödemeyi kabul edenüye iflyeridir.

Kredi kart› say›s›n›n ve kullan›m hac-minin artmas› neticesinde oldukçakarmafl›k iliflkiler a¤› oluflmufltur.Kredi kart› sisteminin iflleyifli s›ras›n-da taraflar aras›nda sözleflmelere isti-naden haklar ve borçlar yüklenilmek-tedir. Kredi kartlar› tüm taraflar aç›-s›ndan faydal› bir mübadele arac›d›r;fakat taraflar aras›nda zaman zamananlaflmazl›klar yaflanmaktad›r. Çal›fl-ma ile taraflar aras›nda bu olas› anlafl-mazl›klarda taraflar›n sorumlulu¤u ir-delenerek, gelecekte olas› anlaflmaz-l›klar›n yaflanmamas› için taraflarakatk› sa¤lanmas› amaçlanm›flt›r.

2. KRED‹ KARTI

19. yüzy›lda ABD’de kullan›lmayabafllanm›fl olan kredi kartlar›, farkl›alanlarda faaliyet gösteren ifl yerlerin-de para yerine kullan›labilen ve belir-li bir bölge s›n›r› olmayan ödemearaçlar›d›r (Uluda¤ ve Ar›can, 2001,139). “Plastik para” olarak nitelendi-rilen kredi kartlar›n›n kullan›mlar›;para tafl›ma riskini azaltmas›, itibargöstergesi olmas›, puan biriktirerekbedava al›fl verifl imkân› sa¤lamas› veödeme kolayl›¤› sa¤lamas› gibi avan-tajlar sayesinde her geçen gün birazdaha yayg›nlaflmaktad›r.

“Kredinin” Latince karfl›l›¤› “crede-re”dir. Manas›: “Bir kimseye emniyetve itimat etmek” anlam›na geldi¤ini,kredi kart› ç›karan kurulufl da hamilekart›n› ancak gerekli incelemeleri ya-p›p, ödemelerini zaman›nda yerinegetirilece¤ine kanaat getirdikten son-ra, verdi¤i için emniyet kart› ya da gü-ven kart›1 terimlerinin yerine kredikart› teriminin kullan›labilece¤ini ifa-de etmifltir (Teoman, 1989, 6).

Bankalararas› Kart Merkezi’ne aitresmi internet sitesinde kredi kart›;“bankalar ve ç›kartmaya yetkili kuru-lufllar›n müflterilerine belirli limitlerdâhilinde açt›klar› kredilerle, nakitkullanmaks›z›n mal ve hizmet al›m›,nakit kredi çekme imkân› sa¤lamak


1 Kredi Kart›: ‹ngilizce’de credit cards, Almanca’da kredit karte, Frans›zca’da ise cartes decredit olarak an›lmaktad›r.



için verdikleri ödeme arac›” olarak ta-n›mlanm›flt›r.

Baflka bir tan›ma göre kredi kart›;“banka ile kendisine kart verilen kifliaras›nda yap›lm›fl bir sözleflme gere-¤ince, kiflinin, bankan›n belirli koflul-larla sa¤lad›¤› kredi olana¤›n› kullan-mas›n› sa¤layan araçt›r” fleklinde tan›m-lanm›flt›r (Ekinci ve Esen, 2005, 364).

Di¤er bir tan›ma göre kredi kart›;“kart sahibine belirli iflyerlerinden na-kit ödemeksizin mal ve hizmet sat›nalma ve banka flubeleri ile otomatikpara çekme cihazlar›ndan kredi çek-me imkân› veren ödeme ve kredi ara-c›d›r” fleklinde tan›mlam›flt›r (Y›lmaz,2000, 124).

5464 say›l› Banka Kartlar› ve KrediKartlar› Kanunu’nun üçüncü madde-sinin e bendinde ise kredi kart›; “nakitkullan›m› gerekmeksizin mal ve hiz-met al›m› veya nakit çekme olana¤›sa¤layan bas›l› kart› veya fiziki varl›-¤› bulunmayan kart numaras›n›” ifadeeder seklinde tan›mlanm›flt›r. Bu ta-n›m çerçevesinde kart ç›karan kuru-lufllar›n fiziki bir varl›¤› bulunmayan,ancak kredi kart›n›n hukuki sonuçlar›-n› do¤uran kart numaralar›n› olufltura-bilmelerine imkân verilerek, teknolo-jik geliflmelere paralel olarak elektro-nik ortamda yap›lan al›flverifller içinayr› bir kart tipinin oluflturulabilmesi-ne hukuki dayanak sa¤lanm›flt›r (Ay›-c›, B›çk›n ve Artuç, 2006, 16).

Kredi kart›; bankalar ve ç›kartmayayetkili kurulufllar›n müflterilerine be-lirli limitler dâhilinde açt›klar› kredi-lerle, nakit kullanmaks›z›n mal ve hiz-met alabilmeleri, nakit kredi çekebil-meleri için verdikleri ödeme arac›d›r.K›saca kredi kart›, bankada kredi ol-mas› demektir.

3. TARAFLARIN ‹HT‹LAF

G‹DERME MERC‹LER‹ VE

‹SPAT YÜKÜMLÜLÜKLER‹

Öncelikle çal›flman›n konusunu olufl-turan kredi kartlar›n›n hukuki çerçe-vesini düzenleyen 5464 say›l› Kanunve taraflar›n ihtilaf giderme mercilerive ispat yükümlülükleri irdelenerekgetirdi¤i hak ve yükümlülükler özet-lenmifltir.

5464 say›l› Banka ve Kredi Kartlar›Kanunu, yürürlü¤e girmeden önce;kart ç›karan kurulufl, üye iflyeri ve karthamili aras›ndaki iliflkiler genellikle,Borçlar Kanununa, Tüketicinin Ko-runmas› Hakk›nda 4077 say›l› Kanu-na, Türkiye Bankalar Birli¤inin03.08.1990 tarih ve 924 say›l› “KrediKart› Uygulamalar›na ‹liflkin MeslekiTanzim Karar› Tebli¤i” ile 25 Eylül1996 tarih ve 998 say›l› “Bankalar›nTüketici Kredisi Uygulamas›nda Yü-kümlü Olduklar› ‹lkeler ve KoflullarTebli¤i” hükümlerine göre yürütül-mekteydi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas›




Kanunu, Basel Bankac›l›k Gözetimve Denetim Komitesi taraf›ndan ha-z›rlanan prensipler ve raporlar, 4389say›l› Bankalar Kanunu, FinansalHizmetler Kanunu Tasar›s› Tasla¤›,4077 say›l› Tüketicinin Korunmas›Hakk›nda Kanun ve son zamanlardayap›lan ülkemiz uygulama esaslar› vesektörde karfl›lafl›lan sorunlar da dik-kate al›narak haz›rlanan 5464 say›l›Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu 1Mart 2006 tarihinde Resmi Gazete’deyay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir.

5464 say›l› Kanunun daha yeni tarihlive özel kanun olmas› nedeniyle, çeli-flen hükümler aç›s›ndan Kanun hü-kümlerinin, 5464 say›l› Kanunda dü-zenlenmemifl konularda ise 4077 say›-l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaKanun hükümleri uygulanacakt›r.

5464 Say›l› Kanunun uygulanmas›ylailgili uyuflmazl›klarda kart hamilinintüketici olmas› halinde, 4077 say›l›Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Ka-nunun 22 nci ve 23 üncü maddesi hü-kümleri uygulan›r (Resmi Gazete,Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-has›, madde 44).

4077 say›l› Tüketicinin Korunmas›Hakk›nda Kanunun 23 üncü maddesi-ne göre; “Kanunun uygulanmas›yla il-gili olarak ç›kacak her türlü ihtilaflaratüketici mahkemelerinde bak›l›r. Tü-ketici mahkemeleri nezdinde tüketici-

ler, tüketici örgütleri ve Sanayi ve Ti-caret Bakanl›¤›’nca aç›lacak davalarher türlü resim ve harçtan muaft›r. Tü-ketici davalar› tüketicinin ikametgâh›mahkemesinde de aç›labilir.

Kart ç›karan kurulufllar taraf›ndankart hamilleri aleyhine aç›lacak dava-larda 1086 say›l› Hukuk Usulü Muha-kemeleri Kanununun görev ve yetkiyeiliflkin hükümleri uygulan›r (ResmiGazete, Banka ve Kredi Kartlar› Ka-nunu, 1 Mart 2006 tarih ve 26095 sa-y›l› nüshas›, madde 44/2).

Kart numaras› bildirilmek suretiyleüye iflyerinden telefon, elektronik or-tam, siparifl formu veya di¤er iletiflimaraçlar› yoluyla yap›lan ifllemlerdendo¤acak anlaflmazl›klarda ispat yüküüye iflyerine aittir (Resmi Gazete,Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-has›, madde 32/1).

Kart ç›karan kurulufl ile kart hamiliaras›nda oluflabilecek herhangi biruyuflmazl›k halinde, ifllemin hatas›zbir flekilde kaydedildi¤i, hesaba inti-kal ettirildi¤i ve herhangi bir teknikyetersizlik veya ar›za halinin bulun-mad›¤›n› ispat etme yükümlülü¤ü kartç›karan kurulufla aittir (Resmi Gazete,Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-has›, madde 32 /2).

5464 say›l› Kanun kapsam›nda, tele-fonla yap›lan bildirimlerin, konuflma-




lar›n kaydedildi¤i ça¤r› merkezlerineveya ilgili yerlerde sa¤lanan kay›t ci-hazlar› arac›l›¤›yla yap›lmas› zorunlu-dur. Kart ç›karan kurulufllar›n ilan et-tikleri ve duyurduklar› ça¤r› merkez-lerine iletilen telefonla yap›lan bildi-rimlere iliflkin ses kay›tlar›, bildirimtarihinden itibaren bir y›l süreyle sak-lan›r. Bunlardan ihtilafl› olanlar›n busüre ile s›n›rl› olmaks›z›n ihtilaf so-nuçlan›ncaya kadar muhafazas› zorun-ludur (Resmi Gazete, Banka ve KrediKartlar› Kanunu, 1 Mart 2006 tarih ve26095 say›l› nüshas›, madde 32/3).

4. BANKA VE KRED‹ KARTLARIKANUNU

5411 say›l› Bankac›l›k Kanununun,bankalar›n faaliyet konular› bafll›kl› 4.maddesinin g bendinde, bankalara;“kredi kartlar›, banka kartlar› ve seya-hat çekleri gibi ödeme vas›talar›n›nihrac› ve bunlarla ilgili faaliyetlerinyürütülmesi ifllemlerini” gerçekleflti-rebilme yetkisi vermifltir.

Banka ve kredi kartlar›n›n ç›kar›lma-s›na, kullan›m›na, takas ve mahsup ifl-lemlerine iliflkin usul ve esaslar› dü-zenlemek suretiyle kartl› ödeme siste-minin etkin çal›flmas›n› sa¤lamakamac›yla düzenlenen 5464 say›l› Ka-nun, 1 Mart 2006 tarihinde Resmi Ga-zete’de yay›mlanarak yürürlü¤e gir-mifltir. On bir k›s›m, 50 madde ve 4geçici maddeden oluflan Kanunun 2.maddesinde;

• Kartl› sistem kuran kurulufllar›n,

• Kart ç›kartan kurulufllar›n,

• Üye ifl yeri anlaflmas› yapan kurulufl-lar›n,

• Üye ifl yerlerinin ve

• Kart hamillerinin kanun kapsam›n-da oldu¤u hükme ba¤lanm›flt›r.

Ayn› maddenin 2. f›kras›nda; kendi iflyerleri ile s›n›rl› olmak üzere, mal ve-ya hizmetlerin vadeli sat›fl› ile al›c›n›nborç alacak durumunun izlenmesiamac›yla kart ç›karan veya sistemoluflturan veya herhangi bir kredilen-dirme ifllemi yap›lmaks›z›n veya he-saba ba¤l› olmaks›z›n önceden belir-lenen bir tutarla s›n›rl› olmak üzerekart düzenleyen gerçek veya tüzel ki-flilerin bu Kanun hükümlerine tabi ol-mad›¤› hükme ba¤lanm›flt›r.

Ayr›ca kurumsal kredi kartlar›, 4077say›l› Kanun kapsam›nda de¤il iken,5464 say›l› Kanun ile s›n›rl› olarakKanun kapsam›na al›nm›fl bulunmak-tad›r. Bu kanun ile tüketici lehine ba-z› düzenlemeler getirilmifltir. Bunlarözet halinde afla¤›da verilmifltir.

• Hesap bildirim cetvelindeki asgariödeme tutar› dönem borcunun yüzdeyirmisine ç›kart›lm›flt›r. Hesap özetin-de yer alan asgarî ödeme tutar› sonödeme tarihinde ödenmedi¤i takdirdekart hamili ödenmeyen tutar için söz-leflmede öngörülen gecikme faizi d›-fl›nda bir yükümlülük alt›na sokula-




maz. Asgari ödeme tutar› 3 ay öden-mezse kredi kart iptal edilir.

• Hesap özetindeki kredi kart› ile ya-p›lan ifllemler müflteriye ait de¤ilse yada mükerrerlik varsa, son ödeme tari-hinden itibaren 10 gün içinde, kart› ç›-karan kurulufla gerekçesi ile bildirerekitiraz edilebilir, 10 gün içinde itirazedilmeyen hesap özeti kesinleflse bile,dava hakk› devam etmektedir.

• Kart ç›karan kurulufllar, talepte bu-lunmayan veya sözleflme imzalama-yan kifliler ad›na hiçbir flekilde kartveremeyeceklerdir.

• Kart›n kullan›m limitinin yükseltil-mesine iliflkin olarak kefilin ilaveflartlara dair sorumlulu¤unun baflla-mas› için kefilin yaz›l› onay› al›nmas›zorunlulu¤u hükme ba¤lanm›flt›r.

• Kart›n ya da flifrelerin kaybolmas›veya çal›nmas› halinde kart sahibi, ya-paca¤› bildirimden önceki 24 saatiçinde gerçekleflen hukuka ayk›r› kul-lan›mdan do¤an zararlardan 150 TLile s›n›rl› olmak üzere sorumludur.

• Kartlar› veya kart sözleflmesini bi-reysel müflteri istedi¤i zaman bankayabildirerek iptal etme hakk›na sahiptir.

• Kredi kart› limiti, ilk y›l için ayl›kortalama net gelirin 2 kat›n›, ikinci y›liçinse 4 kat›n› aflamayacakt›r.

• Kurulufllar, kart hamilleri talep et-medikçe kredi kart› limitlerini art›ra-mayacaklard›r.

5464 say›l› Kanunun 15. maddesinegöre sözleflme imzaland›¤› ve kart›nzilliyetli¤ine geçti¤i veya fiziki varl›-¤› bulunmayan kart numaras›n›n ö¤re-nildi¤i andan itibaren kart kullan›m›n-dan do¤an sorumluluk kart hamilineaittir. Dolay›s›yla burada kredi kart›hamillerinin tafl›mas› gereken koflullarönem arz etmektedir.

4. 1. Kredi Kart› Hamillerinin Tafl›mas› Gereken Nitelikler

Kart ç›karan kurulufllar›n, talepte bu-lunmayan veya sözleflme imzalama-yan kifliler ad›na hiçbir flekil ve suret-te kart veremeyecekleri Kanununun 8.maddesinde hükme ba¤lanm›flt›r.Bunlara ilaveten kart ç›karan kurulufl-lar›n genel müdürlük veya flube hari-cinde kredi kart› talebi toplanabilecekyerlerin, Bankac›l›k Denetleme veDüzenleme Kurumu’nun uygun görü-flü al›narak Türkiye Bankalar Birli¤ive Türkiye Kat›l›m Bankalar› Birli¤itaraf›ndan müfltereken belirlenebile-ce¤i yine ayn› madde ile hüküm alt›naal›nm›flt›r (Resmi Gazete, Banka veKredi Kartlar› Kanunu, 1 Mart 2006 ta-rih ve 26095 say›l› nüshas›, madde 8).

Kart ç›karan kurulufllar ile kart hamil-leri aras›ndaki iliflkiler, ilgili mevzuatçerçevesinde en az on iki punto ve ko-yu siyah harflerle haz›rlanacak yaz›l›sözleflme ile düzenlenir (Resmi Gaze-te, Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu, 1Mart 2006 tarih ve 26095 say›l› nüs-




has›, madde 24). Kredi kart› talepeden müflterice eksiksiz, do¤ru bir fle-kilde doldurulmufl ve onaylanm›fl (im-zalanm›fl) olan kredi kart› baflvuruformu ile birlikte, asl› görülerek kon-trol edilen kimlik belgesi (nüfus cüz-dan›, ehliyet, pasaport gibi) teminedilmektedir. Sözleflmenin bir örne¤i,kart hamiline ve varsa kefile verilir.Sözleflme hükümleri ve kart›n kullan›-m› hakk›nda kart hamiline ayr›nt›l›bilgi verilmesi zorunludur. fiayet söz-leflmede de¤ifliklik yap›lacak olur isekart hamiline bildirilmek zorundad›r(Resmi Gazete, Banka ve Kredi Kart-lar› Kanunu, 1 Mart 2006 tarih ve26095 say›l› nüshas›, madde 25).

Baflvuru sahibi taraf›ndan doldurulanbaflvuru formunun flube uygun görüflük›sm›, flube kredi komitesince isim,unvan ve kafleleri bas›lmak suretiyleimzalan›r. Daha sonra müflteri baflvu-rusu ile ilgili al›nmas› gereken belge-ler al›nd›ktan sonra (bankadan banka-ya veya kredi kart› türüne göre farkl›-l›klar gösterebilmektedir) bilgiler,bilgisayar ortam›nda sisteme girifl ya-p›larak bankan›n kredi kartlar› birimi-ne on-line olarak transfer edilmekte-dir. Baflvuru ve sözleflme formundayer alan kart hamilinin, garantörün veek kart talep edilmesi halinde ek kartsahibinin imzalar›, flube yetkilileri hu-zurunda, kimlik tespiti ile birlikte att›-r›l›r.

Baflvuru yaparak kredi kart› almak is-

teyen kiflinin, formu banka taraf›ndande¤erlendirilir ve Kredi Kay›t Bürosu(KKB) arac›l›¤› ile istihbarat yap›l›r.‹stihbarat yap›l›rken dikkat edilecekhususlar afla¤›da listelenmifltir (Saçl›,1997, 3-4).

• 18 yafl›n› doldurmufl olmas›,

• Yasal sorumluluk tafl›mas› (Mümey-yiz olmak),

• Türk vatandafl› olmas› (Yabanc›lariçin Türkiye’de oturma veya çal›flmaizni alm›fl olmas›),

• Kredi kart›n›n verilmesinde bankaaç›s›ndan yarar görülmesi,

• Ödeme gücünün yerinde olmas›(Ücret bordosu, vergi levhas›, menkulk›ymet, gayrimenkul beyan› vb. dik-kate al›n›r),

• Edimlerine ba¤l› olmas› (Karfl›l›ks›zçek keflide etmemifl olmak, protestosubulunmamak, yasal takibe u¤ramam›flolmak vb.),

• Kefillerin güvenilir ve ödeme güçle-rinin yerinde olmas›,

• Kredi talep formunda beyan edilenbilgilerin do¤ru olmas› gerekir.

Bu incelemelerin ve Kredi Kay›t Bü-rosu arac›l›¤› ile yap›lan istihbarat›nolumlu ç›kmas› sonucunda ödememoralitesi yüksek olan kiflilere kartnumaras› tahsis edilir. ‹stihbarat neti-cesinde kart verilmesi uygun görülengerçek ve tüzel kiflilere, ayl›k dönem-




ler itibar› ile as›l ve ek kartlar›n yurtiçinde ve yurt d›fl›nda yapaca¤› otori-zasyona tabi flor limit üstü harcama-lar› ile nakit avanslar› için harcama li-miti tespit edilir.

Kredi kart›, kart› ihraç eden banka ilekart talebinde bulunan ve yukar›dalistelenen nitelikleri tafl›yan kiflilere,5464 say›l› Kanunun sözleflme fleklive genel ifllem flartlar› bölümünde ge-nel hatlar›yla tan›mlanan sözleflmeyeistinaden verilebilmektedir. Kredikart› sözleflmesi ad› verilen bu sözlefl-me ile taraflar vermifl olduklar› taah-hütleri yerine getirme yükümlülü¤ün-dedir.

4. 2. Kredi Kart› Sözleflmesininfiekli

5464 Say›l› Kanunun 8. maddesinde,kart ç›karan kurulufllar›n, talepte bu-lunmayan veya sözleflme imzalama-yan kifliler ad›na hiçbir flekil ve suret-te kart veremeyecekleri öngörülmüfl-tür. Bu düzenlemeye göre, bir kifliyegerek kredi kart› gerekse banka kart›verilebilmesi için müflterinin kart ç›-karan kurulufla ya talepte bulunmas›ya da sözleflme imzalam›fl olmas› ge-rekmektedir. Kart ç›karan kuruluflla-r›n kart hamilleri ile akdedece¤i söz-leflmelerin flekil ve içeri¤inde yer al-mas› gereken asgarî hususlar BDDKtaraf›ndan belirlenmektedir.

Bir kredi kart› hamili, 30 TL olan kre-di kart› y›ll›k ücretinin tüketici hakla-

r›na ayk›r› oldu¤u iddias›yla Zongul-dak Tüketici Hakem Heyetini baflvur-mufltur. Heyet y›ll›k üyelik ücretininiptaline karar vermifltir. Banka karar›niptali için Zonguldak 1. Asliye HukukMahkeme’sine dava açm›flt›r. Mahke-me heyetin karar›n›n (Banka ve KrediKartlar› Kanunun 24’üncü maddesinegöre) iptaline karar vermifltir. Karar›ntemyizinde ise Yarg›tay’›n 13’üncüHukuk Dairesi, müflteri sözleflmesininkoyu siyah ve 12 punto büyüklükteharflerle, müzakere edilerek düzen-lenmemesini gerekçe göstererek Zon-guldak 1. Asliye Hukuk Mahkeme’si-nin vermifl oldu¤u karar› tüketici lehi-ne bozmufltur (Yarg›tay, 13. HukukDairesi’nin 2008/6088 nolu Karar›).Yarg›tay’›n bu konuda alm›fl oldu¤ukarara Yerel Mahkemenin uymas› ha-linde karar tüketici lehine kesinlik ka-zanm›fl olacakt›r. fiayet Yerel Mahke-me karar›nda ›srarc› olmas› durumun-da, konu Yarg›tay Hukuk DaireleriKurulunda ele al›nacak ve bu kuruldaal›nacak karar kesin olacak ve bundansonraki itirazlarda emsal oluflturacak-t›r. Bu karar›n ›fl›¤›nda bankalar›n,sözleflme düzenlerken bundan sonrakiuygulamalar›nda çok daha itinal› ol-mas› gerekir.

5464 Say›l› Kanunun 24. maddesi ilekart ç›karan kurulufllar ile kart hamil-leri aras›ndaki iliflkileri düzenlemekiçin getirilen hükümler afla¤›da liste-lenmifltir.




• Kart hamilinin yapt›¤› ifllemler ne-deniyle, sözleflmede yer almayan faiz,komisyon veya masraf gibi adlar al-t›nda hiçbir flekil ve surette ödeme ta-lep edilemez ve kart hamilinin hesa-b›ndan kesinti yap›lamaz. Dolay›s›ylaflekil flartlar›na uygun olarak düzenle-nen sözleflmede yaz›l› olan kart kulla-n›m ücretini bankalar›n talep etmesin-de yasal bir sak›nca görülmemektedir.

• Hak ve Yükümlülükler kanun ve di-¤er ilgili mevzuat çerçevesinde en azon iki punto ve koyu siyah harflerlehaz›rlanacak yaz›l› sözleflme ile dü-zenlenir. Sözleflmenin bir örne¤i, karthamiline ve varsa kefile verilir. Söz-leflme hükümleri ve kart›n kullan›m›hakk›nda kart hamiline bilgi verilme-si zorunludur.

• Sözleflme hükümlerinde kefilin so-rumlulu¤unu art›r›c› nitelikteki de¤i-flikliklere ve kart›n kullan›m limitininyükseltilmesine iliflkin olarak kefilinilave flartlara dair sorumlulu¤ununbafllamas› için kefilin yaz›l› onay›n›nal›nmas› flartt›r. Kredi kart› kullan›m-lar›ndaki kefalet, Borçlar Kanunundabelirtilen adi kefalet hükümlerine ta-bidir. As›l borçluya baflvurulup bor-cun tahsili için tüm yollar denenme-den kefilden borcun ifas› istenemez.

• Sözleflmede belirtilen asgarî tutar,dönem borcunun yüzde yirmisindendaha afla¤› olamaz. Hesap özetindeyer alan asgarî ödeme tutar› son öde-me tarihinde ödenmedi¤i takdirde kart

hamili ödenmeyen tutar için sözlefl-mede öngörülen gecikme faizi d›fl›ndabir yükümlülük alt›na sokulamaz.

• Kart hamilinin borcu kefile bildiril-medikçe, kefil için temerrüt durumu-nun oluflmayaca¤› sözleflmede göste-rilir.

• Kanunun 25’inci maddesi ile sözlefl-mede yap›lacak de¤iflikliklerin karthamiline bildirilerek onay›n›n al›nma-s› zorunlulu¤u getirilmifltir. Ayr›cakart hamiline, talep etmesi durumun-da kart› iptal ettirmek ve sözleflmeyifeshetmek hakk› verilmifltir.

4. 3. Kredi Kart›n›n Hamiline Teslimi

Kart ç›karan kurulufllar›n, banka kart›ve kredi kartlar›n›n as›l kart hamilineteslim edilmesini sa¤layacak önlemle-ri almakla yükümlü olduklar› hükmeba¤lanm›flt›r (Resmi Gazete, Bankave Kredi Kartlar› Kanunu, 1 Mart2006 tarih ve 26095 say›l› nüshas›,madde 8/6). Maddenin yorumundan,Kanunun yürürlü¤e girmesi ile as›lkart teslimatlar›n›n mutlaka kart ha-millerine yap›lmas› zorunlulu¤u getir-di¤i; dolays›yla kurye flirketleri tara-f›ndan kart hamillerinin yak›nlar›nateslimat yap›lamayaca¤› sonucunaulafl›lmaktad›r. Dolay›s›yla kredi kar-t›n› piyasaya süren kurum ile kart ha-mili sözleflme imzalamas›ndan sonra,kredi kart› müflteri taraf›ndan imzakarfl›l›¤›nda teslim al›n›r.

Kart ç›karan kurulufllar›n kredi kart›




tesliminde sözleflme imzalanma duru-mu söz konusu de¤il ise (özellikle ye-nilemelerde), kart hamillerinin, Tebli-gat Kanununa göre tebligat yap›labi-lecek yak›nlar›na da (anne, baba, kar-defl, efl, 18 yafl›ndan büyük çocuk,amir veya sekretere) teslim ettirdikle-ri bilinmektedir.

5464 Say›l› Kanunun 12. maddesindekart›n ya da 16’›nc› maddede2 belirti-len bilgilerin kaybolmas› veya çal›n-mas› halinde kart hamili, yapaca¤› bil-dirimden önceki 24 saat içinde ger-çekleflen hukuka ayk›r› kullan›mdando¤an zararlar›n 150 TL’lik k›sm› iles›n›rl› olmak üzere sorumludur. Hu-kuka ayk›r› kullan›m›n, hamilin a¤›rihmaline veya kast›na dayanmas› ve-ya bildirimin yap›lmamas› hallerindebu s›n›r uygulanmaz hükmü getiril-mifltir.

4. 4. Kredi Kart› fiifresinin HukukiNiteli¤i

Bankalar taraf›ndan, üye ifl yerlerindeyap›lan harcama bedelini ödeyebil-mek için ya da ATM’lerden nakit pa-ra çekebilmek için kredi kart› sahiple-

rine PIN kodu verilir. Kart hamili, üyeifl yerlerinde yapt›¤› harcamalar›n›nbedelini ödemek için kredi kart›n› biz-zat ifl yeri temsilcisine teslim eder.Üye ifl yeri temsilcisi de POS termina-line kart› yerlefltirir ve harcama tutar›-n› cihaza kodlar, POS terminali ba¤-lant›dan sonra harcama limitine yetki-lendirme3 verir. Daha sonra kart ha-mili taraf›ndan harcama tutar› kontroledilerek imza yerine geçen flifre gire-rek harcama tutar›na onay verir. Onaykabul edilir ise POS terminali iki nüs-ha harcama belgesi düzenler, ifl yeritemsilcisi bu düzenlenen harcama bel-gesinin bir nüshas›n› kart hamiline ve-rir, di¤er nüshay› da yasa gere¤i ken-disi muhafaza eder.

Üye ifl yeri, kredi kart›n›n kabul edil-di¤ine dair bir ilan›, ifl yerine asm›flise müflterilerinin kart ile ödeme tale-bini (kart› piyasaya süren kurulufl ileüye ifl yeri aras›ndaki sözleflme gere-¤i) reddedemeyecektir. Üye ifl yeri sa-dece limit afl›m› veya flifrenin (PINkodu) uygunlu¤u konusunda kart›nkullan›m›na itiraz edebilir. Üye ifl ye-ri, kart hamilinin ibraz etti¤i, kredi


2 5464 say›l› Kanunun 16. maddesi; kart hamili, kendisine tevdi edilen kart› ve kart›nkullan›lmas› bir kod numaras›, flifre veya kimli¤i belirleyici baflka bir yöntemin kullan›lmas›n›gerektiriyorsa bu bilgileri güvenli bir flekilde korumak ve baflkalar› taraf›ndankullan›lmas›na engel olacak önlemleri almak, kart›n kaybolmas›, çal›nmas› veya iradesid›fl›nda gerçekleflmifl herhangi bir ifllemi ö¤renmesi halinde kart ç›karan kuruluflu derhalhaberdar etmek zorundad›r.

3 Yetkilendirme: Kart›n limitinin müsait olup olmad›¤›, kart›n kay›p-çal›nt› kayd›n›n bulunupbulunmad›¤›n›n tespiti amac›yla telefon ve/ veya elektronik olarak yap›lan ifllemdir.



kart›n› kabul etme yükümlülü¤ü aç›-s›ndan, indirimli sat›fl ve tasfiye dö-nemleri ile normal sat›fl dönemleriaras›nda her hangi bir fark bulunma-maktad›r (Teoman, 1989, 196; Çeker,1997, 16). Üye ifl yerleri, kart› piyasa-ya süren kurulufl ile aralar›ndaki söz-leflme fesih olmad›¤› süre zarf›nda,ödeme arac› olarak kart hamilleri tara-f›ndan ibraz edilen kredi kart›n› kabuletmek zorundad›r.

Harcama belgesine4 kredi kart› flifre-sini girerek onay veren kredi kart› ha-mili bu ifllem ile üye ifl yerine ve kre-di kart›n› ç›karan finans kuruluflunakarfl› iki ayr› irade aç›klamas›nda bu-lunmufl olur. Hamil, üye ifl yerinePOS terminalinden ç›kan belgede be-lirtilen tutarda bir ürünü ya da hizme-ti ald›¤›n›, bu nedenle de borçland›¤›-n› ifade ederken, di¤er taraftan kredikart›n› piyasaya süren kurulufla daborçland›¤› tutar› üye ifl yerine öde-mesi için talimat verir (Teoman,1989, 223).

Üye ifl yeri, harcama belgesini düzen-ledikten sonra; harcama belgelerinikarfl›layacak tutarda fatura veya efl de-

¤er bir belge düzenlemek zorundad›r.Aksi takdirde vergi cezas› kesilir.5

Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu’nun19’uncu maddesinde harcama ve ala-cak belgesi ifllemleri düzenlenmifltir.Mal ve hizmet bedellerinin banka kar-t› ya da kredi kart› ile ödenmesi veyanakit talep edilmesi halinde, üye ifl-yerleri 20’nci madde hükümleri sakl›kalmak kayd›yla, elektronik ya da me-kanik cihazlar› kullanarak harcamabelgesi veya nakit ödeme belgesi dü-zenlemek ve asl›n› sözleflmede belirti-len süre içinde muhafaza etmek ve birnüshay› da kart hamiline vermek zo-rundad›r. Bu hükme ayk›r›l›k halindesat›lan hizmet veya mal bedeli üye iflyeri anlaflmas› yapan kurulufltan (ban-kadan) talep edilemez.

Üye ifl yerleri kart kullan›larak sat›nal›nm›fl bir mal›n iadesi veya hizmetinal›m›ndan vazgeçilmesi veya yap›lanifllemin iptali halinde, alacak belgesidüzenleyerek bir nüshas›n› kart hami-line verdikten sonra di¤er bir nüshay›da muhafaza etmekle yükümlüdür.

Kanunun 20’inci maddesinde imza


4 Harcama belgesi, Sat›fl Belgesi (Sales Draft): Banka kart› veya kredi kart› ile yap›lanifllemler ile ilgili olarak üye iflyeri taraf›ndan düzenlenen, kart hamilinin ifllemden do¤anborcu ile di¤er bilgileri gösteren ve kart hamilinin kimli¤inin bir kod numaras›, flifre veyakimli¤i belirleyici baflka bir yöntemle belirlendi¤i haller d›fl›nda kart hamili taraf›ndan imza-lanan belgeye denir.

5 HDan›fltay VDGK 29.11.2002 tarih ve 2002/376 Esas ile 2002/442 karar say›l› ilam› ile har-cama belgesini karfl›layacak düzeyde fatura kesilmemesi nedeniyle vergi cezas› kesilmesikarar›n› uygun bulmufltur.



gerektirmeyen ifllemler düzenlenmifl-tir. ‹fllemin niteli¤i nedeniyle harcamave alacak belgesi düzenleme imkân›olmayan hallerde kartlar, hamil tara-f›ndan çeflitli iletiflim araçlar› ile kartnumaras› bildirilmek veya imza yeri-ne geçen kod numaras›, flifre6 ya dakimli¤i belirleyici benzeri baflka biryöntemle ifllem yap›lmak suretiyle dekullan›labilir.

Banka ve Kredi Kartlar› Kanunun20’inci maddesi gere¤i, kart ç›karankurulufllar ile kart hamilleri aras›ndaimzalanan kredi kart› üyelik sözlefl-mesi ve bankac›l›k hizmetleri sözlefl-melerinde “flifre kullan›lmak suretiyleifllem yap›lmas› halinde ifllemin karthamili taraf›ndan yap›lm›fl ifllem say›-laca¤›na ve ifllem bedellerinin hesap-lar›na borç kaydedilmesini kabul et-tiklerine” dair hükümler yer almakta-d›r. Ayr›ca banka, defter ve kay›tlar›-n›n taraflar aras›nda kesin delil teflkiledece¤ine dair bir hükme imzalanansözleflmede yer vermek durumunda-d›r. Bu maddenin hüküm alt›na al›n-mas›n›n gerekçesi; “teknolojide sa¤la-nan geliflmeler sayesinde günümüzdesat›fl belgesi olmadan ve/veya imzagerekmeksizin kartlar ile ifllem yap›-labilmesidir”. ATM'lerdeki baz› ifl-

lemler, chipli kartlar arac›l›¤›yla imzagerektirmeksizin yap›lan ifllemler iletelefon ve internet yolu ile siparifltebulunmak suretiyle gerçeklefltirilenifllemler bu duruma örnek olarak gös-terilebilir. Söz konusu madde ile “ifl-lemin niteli¤i itibar›yla harcama vealacak belgesi düzenleme imkân› ol-mayan hallerde kartlar›n, kart hamilitaraf›ndan çeflitli iletiflim araçlar› ilekart numaras› bildirilmek veya imzayerine geçen kod numaras›, flifre ya dakimli¤i belirleyici benzeri baflka biryöntemle kullan›labilmesi hüküm alt›-na al›nm›flt›r” fleklinde ifade edilmek-tedir.

Telefon ya da internet vas›tas›yla ya-p›lan sat›fl neticesinde düzenlenenharcama belgesinin üzerinde kart ha-milinin imzas›n›n bulunmas› zorunlu-lu¤u yoktur. Kart hamilinin söz konu-su al›flverifl neticesinde oluflan borçyükümlülü¤ünü kabul etmemesi ha-linde ise Yarg›tay Karar›’nda7 mal›nkart hamiline teslim edildi¤ine dairyaz›l› bir belge ile üye ifl yerinin sat›flifllemini ispat edebilece¤ini kabul et-mifltir. Üye ifl yerinin harcama belge-sini imzalatma zorunlulu¤u aranma-m›flt›r (Buhur, 2004, 50).


6 fiifre (PIN Kodu): Kart sahibini doland›r›c›l›¤a karfl› korumaya yard›mc› olmak için, kartsahibinin do¤rulanmas›nda kullan›lan genellikle 4-6 haneli numara. Kart sahibi taraf›ndanher ifllemde flifre kullan›l›r.

7 Yarg›tay 19. HD 06.03.1998 tarih ve 1998/576 Esas 1998/1627 Karar say›l› ilam›.



4. 5. Harcama Belgesinin HukukiNiteli¤i

Bilindi¤i üzere harcama belgeleri;kart hamilinin bankaya olan borçlar›-n› beyan ettikleri ve üzerinde yazantutar kadar bankaya ödeme yapmay›taahhüt ettikleri ve bu tutar kadar birbedeli ilgili üye iflyerine ödeme yap-ma konusunda bankay› yetkili k›ld›k-lar› belgelerdir. K›saca harcama bel-geleri, kart hamilinin bankaya ödemeyapma taahhüdünü içerdi¤inden bualaca¤›n banka aç›s›ndan ispat edile-bilmesi önem tafl›maktad›r. Bununlabirlikte POS terminalleri arac›l›¤› ileüretilen harcama belgelerinin düzen-lenmesi bir flekil flart›na tabi tutulma-m›fl olup bunlar Türk Ticaret Kanunuanlam›nda bir k›ymetli evrakta de¤il-dir. Sadece üyenin, kredi kart›n› ç›ka-ran kurumdan olan ve sözleflmesel ka-rakteri haiz alaca¤›n› tahsile yarayanbir ispat senedidir (Yetim, 1997, 38).Harcama belgesi sadece üye iflyerininmali talep hakk›n› ileri sürmesini ko-laylaflt›rmak amac› ile düzenlenen birkan›tlama arac›ndan ibarettir. Baflkabir ifade ile harcama belgesini, taraf-lar aras›ndaki iliflkileri ispat etmeyeyarayan bir ispat arac› olarak nitelen-dirmek mümkündür (Buhur, 2004, 47;Çeker, 1997, 46-47).

Kredi kart› ile yap›lan ifllemlerde har-cama belgesi üzerine imza al›nmadansadece flifre ile ifllem yap›lmas›, karthamilinin t›pk› banka ATM’lerinde

veya internet bankac›l›¤›nda oldu¤ugibi hesab›nda mevcut tutar›n, üçüncübir flahsa aktar›lmas› veya nakit çekil-mesi fleklindeki bir talimat›n›n yerinegetirilmesi olarak de¤erlendirilmekteve mevcut yasal düzenlemeler esasal›narak flifrenin girilmesi durumundaimza zorunlulu¤u bulunmaktad›r(TBB Kredi Kartlar› Çal›flma Grubu,2006, 94-100).

5. TÜKET‹C‹N‹N KORUNMASI

HAKKINDAK‹ KANUN

Kredi kartlar› ilk olarak 4077 Say›l›Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Ka-nunda de¤ifliklik yap›lmas›na iliflkin4822 say›l› Kanun ile 4077 say›l› ka-nun kapsam›na al›nm›flt›r. Kredi kart-lar›na iliflkin düzenleyici hükümler,4077 say›l› kanuna ilave edilen 10/Amadde ve bu maddenin yapt›¤› at›f ile10. maddenin ikinci f›kras›n›n (a) (b)(h) ve (›) bentleri ile 4. f›kras› hariç10. madde hükümlerine tabi k›l›nm›fl-t›r. 4077 say›l› kanunun 10/A madde-sinde kredi kart› ile mal veya hizmetal›m› sonucu nakdi krediye dönüflenveya kredi kart› ile nakit çekim sure-tiyle kullan›lan krediler de kanunun10’uncu maddesi hükümlerine tabi tu-tulmufltur. Baflka bir ifadeyle bu ka-nunda kredi kart› sözleflmesi, tüketicikredisi sözleflmesinin hükümlerine ta-bi k›l›nm›flt›r. Bu nedenle kredi kart›uygulamas›nda bir kredi iliflkisi bu-lunmaktad›r.




4822 say›l› kanunun 15. maddesi ilede¤ifltirilen 4077 say›l› kanunun10’uncu maddesinin birinci f›kras›uyar›nca; tüketici kredisi, “tüketicile-rin bir mal veya hizmet edinmek ama-c›yla kredi verenden nakit olarak al-d›klar› kredidir”. Tüketici kredisi söz-leflmesinin yaz›l› olarak yap›lmas› vebu sözleflmenin bir nüshas›n›n tüketi-ciye verilmesi zorunludur. Taraflararas›nda akdedilen sözleflmede öngö-rülen kredi flartlar›, sözleflme süreciiçerisinde tüketici aleyhine de¤ifltiri-lemez. Sözleflmede;

a) Tüketici kredisi tutar›,

b) Faiz ve di¤er unsurlarla birliktetoplam borç tutar›,

c) Faizin hesapland›¤› y›ll›k oran,

d) Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fonve di¤er masraflar›n ayr› ayr› belirtil-di¤i ödeme plan›,

e) ‹stenecek teminatlar,

f) Akdi faiz oran›n›n yüzde otuz fazla-s›n› geçmemek üzere gecikme faizioran›,

g) Borçlunun temerrüde düflmesininhukuki sonuçlar›,

h) Kredinin vadesinden önce kapat›l-mas›na iliflkin flartlar,

›) Kredinin yabanc› para birimi cin-sinden kulland›r›lmas› durumunda,

geri ödemeye iliflkin taksitlerin vetoplam kredi tutar›n›n hesaplanmas›n-da, hangi tarihteki kurun dikkate al›-naca¤›na iliflkin flartlar, yer al›r.

Kredi veren, taksitlerden birinin veyabirkaç›n›n ödenmemesi halinde kalanborcun tümünün ifas›n› talep etmehakk›n› sakl› tutmuflsa, bu hak; ancakkredi verenin bütün edimlerini ifa et-mifl olmas› durumunda ve tüketicininbirbirini izleyen en az iki taksidi öde-mede temerrüde düflmesi halinde kul-lan›labilir. Ancak kredi verenin buhakk›n› kullanabilmesi için en az birhafta süre vererek muacceliyet8 uya-r›s›nda bulunmas› gerekir. Tüketicikredisinin teminat› olarak flahsi temi-nat verildi¤i hallerde, kredi veren, as›lborçluya baflvurmadan, kefilden bor-cun ifas›n› isteyemez.

Tüketici, kredi verene borçland›¤›toplam miktar› önceden ödeyebilece¤igibi ayn› zamanda vadesi gelmemiflbir ya da birden çok taksit ödemesin-de de bulunabilir. Her iki durumda dakredi veren, ödenen miktara göre ge-rekli faiz ve komisyon indirimini yap-makla yükümlüdür. Sanayi ve TicaretBakanl›¤› ödenen miktara göre gerek-li faiz ve komisyon indiriminin neoranda yap›laca¤›n›n usul ve esaslar›-n› belirler.

Kredi verenin, tüketici kredisini, be-


8 Muaccel: Peflin, hemen ödenmesi gereken.



lirli marka bir mal veya hizmet sat›nal›nmas› ya da belirli bir sat›c› veyasa¤lay›c› ile yap›lacak sat›fl sözleflme-si flart› ile vermesi durumunda sat›lanmal›n veya hizmetin hiç ya da zama-n›nda teslim veya ifa edilmemesi ha-linde kredi veren tüketiciye karfl› sat›-c› veya sa¤lay›c› ile birlikte mütesel-silen sorumlu olur.

Kredi verenin ödemeleri bir k›ymetlievraka ba¤lamas› ya da krediyi k›y-metli evrak kabul etmek suretiyle te-minat alt›na almas› yasakt›r. Bu yasa-¤a ra¤men tüketiciden bir k›ymetli ev-rak al›nacak olursa, tüketici bu k›y-metli evrak› kredi verenden geri iste-mek hakk›na sahiptir. Ayr›ca, krediveren k›ymetli evrak›n ciro edilmesisebebiyle tüketicinin u¤rad›¤› zarar›tazmin etmekle yükümlüdür.

Kredi veren taraf›ndan tüketiciye gön-derilen dönemsel hesap özetleri, 10uncu maddenin ikinci f›kras›n›n (d)bendinde öngörülen ödeme plan› hük-mündedir. Dönemsel hesap özetindeyer alan asgari ödeme tutar›n›n vade-sinde ödenmemesi halinde; tüketici,10 uncu maddenin (f) bendinde yeralan gecikme faizi d›fl›nda herhangibir isim alt›nda yükümlülük alt›na so-kulamaz.

Kredi veren faiz art›r›m›n› otuz günönceden tüketiciye bildirmek zorun-dad›r. Kredi veren taraf›ndan art›r›lanfaiz oran› geriye dönük olarak uygula-namaz. Tüketici bildirim tarihinden

itibaren en geç atm›fl gün içinde tümborcu ödeyip kredi kullanmaya sonverdi¤i takdirde faiz art›fl›ndan etki-lenmez.

Mal veya hizmetin kredi kart› ile sat›nal›nd›¤› durumlarda, sat›c› veya sa¤la-y›c›, tüketiciden komisyon veya ben-zeri bir isim alt›nda ilave ödemedebulunmas›n› talep edemez.

Kredi kart› kurumu, üye iflyerinin sat-t›¤› ya da sa¤lad›¤› mal veya hizmetinifa edilmemesi ya da zaman›nda tes-lim veya ifa edilmemesi halinde; karthamiline (tüketiciye) karfl› sorumluolacakt›r. Ancak sat›lan mal›n ay›pl›ç›kmas› halinde üye iflyerinin sorum-lulu¤u söz konusu olacakt›r. K›sacas›al›nan mal›n ay›pl› ç›kmas› halindetüketici tüm taleplerini üye iflyerineyöneltecek ve sadece üye iflyerinintazminat sorumlulu¤u do¤acakt›r.

6. TÜRK CEZA KANUNU

Banka veya kredi kartlar›n›n hukukaayk›r› kullan›lmas› suretiyle bankala-r›n veya kredi kart› sahiplerinin zararasokulmas›n›, bu yolla ç›kar sa¤lanma-s›n› önlemek ve failleri cezaland›rmakgerekçesiyle 5237 say›l› TCK 245’in-ci maddesi kaleme al›nm›flt›r. Kredikart› kullan›m›n›n yayg›nlaflmas› kre-di kart› arac›l›¤›yla ifllenen suçlardaart›fl olmas›, uygulamada farkl› yarg›-sal kararlar›n ç›km›fl olmas›, bankac›-l›k sisteminin de korunmas› amac›göz önüne al›narak 5237 say›l› Türk




Ceza Kanunu’nda banka ve kredikartlar› ile ifllenen suçlar ba¤›ms›z birsuç tipi olarak düzenlenmifltir (Ekincive Esen, 2005, 364). Bu Kanundabanka veya kredi kart› suçlar› “Bili-flim Alan›nda Suçlar” olarak nitelen-dirilmifltir.

5237 say›l› TCK’nun 245’inci madde-sinde banka veya kredi kartlar›n›n kö-tüye kullan›lmas› suçunun maddi un-surunda üç farkl› suç tipi düzenlen-mifltir.

• Baflkas›na ait kart›n haks›z kulla-n›m› suçu: Baflkas›na ait bir bankaveya kredi kart›n›, her ne suretle olur-sa olsun ele geçiren veya elinde bu-lunduran kimse, kart sahibinin veyakart›n kendisine verilmesi gereken ki-flinin r›zas› olmaks›z›n bunu kullana-rak veya kulland›rtarak kendisine ve-ya baflkas›na yarar sa¤larsa, üç y›ldanalt› y›la kadar hapis cezas› ve beflbingüne kadar adlî para cezas› ile ceza-land›r›l›r (Resmi Gazete, Türk CezaKanunu, 12 Ekim 2004 tarih ve 25611say›l› nüshas›, madde 245/1).

• Sahte kart düzenlenmesi veyabanka ya da kredi kart› üzerindesahtecilik yap›lmas› suçu: Baflkalar›-na ait banka hesaplar›yla iliflkilendiri-lerek sahte banka veya kredi kart› üre-ten, satan, devreden, sat›n alan veyakabul eden kifli üç y›ldan yedi y›la ka-dar hapis ve onbin güne kadar adlî pa-ra cezas› ile cezaland›r›l›r (Resmi Ga-zete, Türk Ceza Kanunu, 12 Ekim

2004 tarih ve 25611 say›l› nüshas›,madde 245/2 ).

• Sahte oluflturulan veya üzerindesahtecilik yap›lan banka veya kredikart›n› kullanmak suçu: Sahte olufl-turulan veya üzerinde sahtecilik yap›-lan bir banka veya kredi kart›n› kul-lanmak suretiyle kendisine veya bafl-kas›na yarar sa¤layan kifli, fiil dahaa¤›r cezay› gerektiren baflka bir suçoluflturmad›¤› takdirde, dört y›ldanyedi y›la kadar hapis cezas› ve befl bingüne kadar adlî para cezas› ile ceza-land›r›l›r(Resmi Gazete, Türk CezaKanunu, 12 Ekim 2004 tarih ve 25611say›l› nüshas›, madde 245/3).

• Birinci f›krada yer alan suçun; a)Haklar›nda ayr›l›k karar› verilmemiflefllerden birinin, b) Üstsoy veya altso-yunun veya bu derecede kay›n h›s›m-lar›ndan birinin veya evlat edinen ve-ya evlâtl›¤›n, c) Ayn› konutta beraberyaflayan kardefllerden birinin, zarar›naolarak ifllenmesi hâlinde, ilgili akrabahakk›nda cezaya hükmolunmaz (Res-mi Gazete, Türk Ceza Kanunu, 12Ekim 2004 tarih ve 25611 say›l› nüs-has›, madde 245/4).

7. MESAFEL‹ SÖZLEfiMELERAÇISINDAN KARTLARIN HUKUK‹ N‹TEL‹⁄‹

4822 say›l› kanunun 14. maddesinegöre 4077 say›l› Kanunun 9. madde-sinden sonra gelmek üzere mesafelisözleflmeler maddesi (9/A maddesi)




eklenmifltir. Bu maddeye göre mesa-feli sözleflmeler; yaz›l›, görsel, telefonve elektronik ortamda veya di¤er ileti-flim araçlar› kullan›larak ve tüketici-lerle karfl› karfl›ya gelinmeksizin yap›-lan ve mal›n veya hizmetin tüketiciyean›nda veya sonradan teslimi veyaifas› kararlaflt›r›lan sözleflmelerdir.

Mesafeli sat›fl sözleflmesinin akdindenönce, ayr›nt›lar› Sanayi ve Ticaret Ba-kanl›¤›’nca ç›kar›lan tebli¤le belirle-necek bilgilerin tüketiciye verilmesizorunludur. Tüketici, bu bilgileriedindi¤ini yaz›l› olarak teyit etmedik-çe sözleflme akdedilemez. Elektronikortamda yap›lan sözleflmelerde teyitifllemi, yine elektronik ortamda yap›-l›r.

Sat›c› ve sa¤lay›c›, tüketicinin sipariflikendisine ulaflt›¤› andan itibaren otuzgün içerisinde edimini yerine getirir.Bu süre, tüketiciye daha önceden ya-z›l› olarak bildirilmek kofluluyla enfazla on gün uzat›labilir.

Sat›c› veya sa¤lay›c› elektronik or-tamda tüketiciye teslim edilen gayrimaddî mallar›n veya sunulan hizmet-lerin teslimat›n›n ay›ps›z olarak yap›l-d›¤›n› ispatla yükümlüdür.

Kredi kart› kuruluflunun, üye iflyerininsatt›¤› ya da sa¤lad›¤› mal veya hiz-metin ifa edilmemesi ya da zaman›n-da teslim edilmemesi halinde; kart ha-miline (tüketiciye) karfl› sorumlu ola-cakt›r. Ancak sat›lan mal›n ay›pl› ç›k-

mas› halinde üye iflyerinin sorumlulu-¤u söz konusu olacakt›r. K›sacas› al›-nan mal›n ay›pl› ç›kmas› halinde tüke-tici tüm taleplerini üye iflyerine yönel-tecek ve sadece üye iflyerinin tazminatsorumlulu¤u do¤acakt›r.

Cayma hakk› süresince sözleflmeyekonu olan mal veya hizmet karfl›l›¤›n-da tüketiciden herhangi bir isim alt›n-da ödeme yapmas›n›n veya borç alt›nasokan herhangi bir belge vermesininistenemeyece¤ine iliflkin hükümler d›-fl›nda kap›dan sat›fllara iliflkin hüküm-ler mesafeli sözleflmelere de uygula-n›r.

Sat›c› veya sa¤lay›c› cayma bildirimi-nin kendisine ulaflt›¤› tarihten itibarenon gün içinde alm›fl oldu¤u bedeli,k›ymetli evrak› ve tüketiciyi bu huku-kî ifllemden dolay› borç alt›na sokanher türlü belgeyi iade etmek ve yirmigün içerisinde de mal› geri almaklayükümlüdür.

Mesafeli Sözleflmeler Uygulama Usulve Esaslar› Hakk›ndaki Yönetmeli¤in10. maddesi gere¤ince; “Mesafelisözleflmelerde, ödemenin kredi kart›veya benzeri bir ödeme kart› ile yap›l-mas› halinde tüketici, kart›n kendi r›-zas› d›fl›nda ve hukuka ayk›r› biçimdekullan›ld›¤› gerekçesiyle ödeme iflle-minin iptal edilmesini talep edebilir.Bu halde kart› ç›karan kuruluflun, iti-raz›n kendisine bildirilmesinden itiba-ren on gün içinde ödeme tutar›n› tüke-ticiye iade eder”. Bu madde hükmü




uyar›nca kredi kart› kurulufluna karthamilinin itiraz ederek baflvurmas›halinde, kredi kart› kuruluflu üye iflyerine harcama belgesi tutar›n› öde-memifl ise ödemekten kaç›nacak; e¤erödemifl ise, bu durumda üye ifl yerininhesab›ndan itiraz edilen k›sm› düfle-cek ya da üye ifl yerine dava açarakitiraz edilen harcama belgesi tutar›n›niadesini (istirdad›n›) faizi ile birliktetalep edecektir (Buhur, 2004, 51).

8. KRED‹ KARTI YILLIK KULLANIM ÜCRET‹

Kredi kart›, kart hamilinin kart› kul-lanmak üzere bankadan talepte bulun-mas› sonucunda bankan›n kart hamili-ni kendi kart sistemine üyeli¤e kabuletmesiyle bafllayan ve uzun süreli de-vam eden bir kredi iliflkisini ifade et-mektedir (Türkiye Bankalar Birli¤i,2007, 1-2).

Kredi kart› üyelik aidat›, kart›n talebiile bafllay›p kullan›m süresi boyuncadevam eden ve banka taraf›ndan kar-fl›lanan operasyonel faaliyetler ve çe-flitli hizmetlerin bedeli olarak kart ha-miline yans›t›lan üyelik bedelidir.

Kredi kart›n› ç›karan kurulufllar bü-yük miktarda yat›r›m yapmakta vesistemin iflleyiflini yayg›nlaflt›rarakgeliflimini sa¤layabilmek için önemlimiktarlarda maliyetlere katlanarak za-rar etme riski ile karfl› karfl›ya kalabil-mektedirler. Baflka bir ifade ile banka-

lar›n kredi kart› pazarlama kararlar›önemli maliyetler yüklenmelerini ge-rektirmektedir. Kredi kart›n› piyasayasüren kurulufllar›n yüklenece¤i mali-yetler flu flekilde grupland›r›lm›flt›r(Reserve Bank Of Austral›a, 2002,36-38):

• Kredi kart› ifllemlerine iliflkin mali-yetler,

• Kredi kart› ifllemlerindeki faizsiz dö-nemin fonlanmas›na iliflkin maliyet-ler,

• Kredi kart› ifllemlerinin yetkilendir-mesine iliflkin maliyetler,

• Sahtecilik ve sahtecili¤i önlemeyeiliflkin maliyetler say›labilir.

Bankalar, kart bas›mlar›n› kendi bün-yelerinde veya belirli birkaç firmadanhizmet alarak sa¤lamaktad›rlar. Yurt-d›fl›ndan temin edilen kartlar›n üzerle-rindeki chiplerin ve plastiklerinin ma-liyetlerinin d›fl›nda, kart›n üzerine vechiplerine kart sahibine iliflkin baz›bilgilerin yaz›lmas› sürecini oluflturanbask› süreci için de bir bedele katlan-maktad›r.

Her bir kredi kart›n›n bas›m maliyeti-nin yan› s›ra, yaz›l›m, matbuat, kargovb. çeflitli operasyonel maliyetleri bu-lunmaktad›r. Bankalar, her bir kredikart› için her ay hesap özeti üreterekmüflterilerin adreslerine ulaflt›rmakta,muhtelif risklere karfl› sigorta primle-ri ödemekte, uluslararas› sistem sa¤la-




y›c› kurulufllara bir bedel ödemekte vemüflteri hizmetlerini sa¤lamak içinyedi gün 24 saat personel çal›flt›rmak-tad›r.

Kart hamili sat›n ald›¤› bir mal ya dahizmetin ay›pl›9 oldu¤unu sonradanfark etse bile, mal›n teslimi tarihindenitibaren otuz gün içerisinde ay›b› sat›-c›ya bildirmekle yükümlüdür. Tüketi-ci bu durumda, bedel iadesini de içe-ren sözleflmeden dönme, mal›n ay›p-s›z misliyle de¤ifltirilmesi veya ay›poran›nda bedel indirimi ya da ücretsizonar›m isteme haklar›na sahiptir. Sat›-c›, tüketicinin tercih etti¤i bu talebiyerine getirmekle yükümlüdür. Tüke-tici bu seçimlik haklar›ndan biri ilebirlikte ay›pl› mal›n neden oldu¤uölüm ve/veya yaralanmaya yol açanve/veya kullan›mdaki di¤er mallardazarara neden olan hallerde imalatç›üreticiden tazminat isteme hakk›na dasahiptir. ‹malatç› üretici, sat›c›, bayi,acente, ithalatç› ve 10 uncu maddeninbeflinci f›kras›na göre kredi verenay›pl› maldan ve tüketicinin bu mad-dede yer alan seçimlik haklar›ndandolay› müteselsilen10 sorumludur. Sa-

t›lan mal›n ay›pl› oldu¤unun bilinme-mesi de bu sorumlulu¤u ortadan kald›r-mamaktad›r. Dolay›s›yla kredi kart› ku-ruluflu bir riskle karfl› karfl›yad›r.

Kredi kart›n›n kullan›m› paraya oran-la daha güvenlidir. Çünkü paras›n›kaybeden bireyin, kaybetti¤i paras›-n›n baflkas› taraf›ndan kullan›lmas›n›engelleyebilmesi oldukça güçtür. Fa-kat kredi kart›nda kart›n kayboldu¤u-nu fark etti¤iniz anda kart› iptal ettire-rek yenisini temin edebilme flans›n›zvard›r.

Bankalar, müflterilerine kredi kart›vermekle müflterilerine hizmet sun-maktad›rlar. Çünkü kredi kart› sahibi,elindeki kredi kart› ile üçüncü flah›s-lardan mal ve hizmet almakta, ald›¤›bu mal ve hizmetin bedelini ortalama1 ay sonra ödemekte, bankaca öngö-rülen sürede ödeme yapmas› halindebu geç ödeme nedeniyle faiz ödeme-mektedir. Ayr›ca müflteri bu kredikart›n›, nakit para olarak kullanabil-mektedir. Bankalar müflterilerine kre-di kart› vermekle, müflterilerine güvenve itibar kazand›rmakta, kredi açmak-tad›rlar.


9 Ambalaj›nda, etiketinde, tan›tma ve kullanma k›lavuzunda ya da reklâm ve ilânlar›nda yeralan veya sat›c› taraf›ndan bildirilen veya standard›nda veya teknik düzenlemesinde tespitedilen nitelik veya niteli¤i etkileyen niceli¤ine ayk›r› olan ya da tahsis veya kullan›m amac›bak›m›ndan de¤erini veya tüketicinin ondan bekledi¤i faydalar› azaltan veya ortadankald›ran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar, ay›pl› mal olarak kabuledilir.

10 Müteselsil Kefil: Borcun yerine getirilmesinde aynen borçlu gibi borcun ödenmesini üstle-nen kimse.



09.07.1956 tarih ve 6762 say›l› TürkTicaret Kanununun 12'nci maddesinegöre bankalar; faaliyette bulunan tica-rethanelerdir. Kanunun 11'inci mad-desine göre, ticarethane veya fabrikayahut ticari flekilde iflletilen di¤er mü-esseseler ticari iflletme say›lmaktad›r.TTK’nin 14'üncü maddesine göre de,bir ticari iflletmeyi k›smen dahi kendiad›na iflleten kimseye "tacir" denmek-tedir. Kanunun bu aç›k tan›m›ndanbankalar›n tacir oldu¤u sonucu ç›k-maktad›r. Kanunun "Ücret istemehakk›" bafll›kl› 22'nci maddesinde,“Tacir olan veya olmayan bir kimse-ye, ticari iflletmesiyle ilgili bir ifl veyahizmet görmüfl olan tacir, münasip birücret isteyebilir” hükmü bulunmakta-d›r (Türkiye Bankalar Birli¤i, 2007, 1-2).

“Banka Kartlar› ve Kredi Kartlar› Ka-nunu”nun “sözleflme flartlar›” bafll›kl›24’üncü maddesinde, kart hamilininyapt›¤› ifllemler nedeniyle, sözleflme-de yer almayan faiz, komisyon veyamasraf gibi adlar alt›nda hiç bir flekilve surette ödeme talep edemez ve karthamilinin hesab›ndan kesinti yapamazhükmü bulunmaktad›r. Dolay›s›ylakonuya iliflkin özel yasa niteli¤indekikanuna göre, sözleflmede üyelik aida-t›na yer verilmesi durumunda y›ll›kkart kullan›m ücreti ad› alt›nda birmaliyetin yans›t›lmas›nda sak›nca gö-rülmemektedir. Kart hamili, kredikart›n› hiç kullan›lmasa dahi her y›lkart kullan›m ücreti ad› alt›nda bir

maliyete katlanmas› söz konusudur.fiayet kart hamili kredi kart›n› kullan-m›yor ise istedi¤i zaman bankaya bafl-vurarak iptal ettirebilme imkân›na sa-hiptir. Bu sunmufl olduklar› hizmetleriçin kullan›m ücreti al›nmas›n›n do¤aloldu¤u görüflündeyiz. Çünkü kart› pi-yasaya süren kurulufllar kart hamilinehizmet sunabilmek ve kartl› ödemesisteminin sa¤l›kl› bir flekilde iflleye-bilmesi için çeflitli maliyetlere katlan-maktad›r.

9. SONUÇ

Kredi kart›, kart hamilinin kart› kul-lanmak üzere bankadan talepte bulun-mas› sonucunda bankan›n kart hamili-ni kendi kart sistemine üyeli¤e kabuletmesiyle bafllayan ve uzun süreli de-vam eden bir kredi iliflkisini ifade et-mektedir.

Bu iliflkide karfl›lafl›lan sorunlar dik-kate al›narak haz›rlanan 5464 say›l›Banka ve Kredi Kartlar› Kanunu 1Mart 2006 tarihinde Resmi Gazete’deyay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. BuKanunun daha yeni tarihli ve özel ka-nun olmas› nedeniyle, çeliflen hüküm-ler aç›s›ndan Kanun hükümlerinin,5464 say›l› Kanunda düzenlenmemiflkonularda ise 4077 say›l› TüketicininKorunmas› Hakk›nda Kanun hüküm-leri uygulanmaktad›r.

5464 say›l› Kanunun 15. maddesinegöre sözleflme imzaland›¤› ve kart›nzilliyetli¤ine geçti¤i veya fiziki varl›-




¤› bulunmayan kart numaras›n›n ö¤re-nildi¤i andan itibaren kart kullan›m›n-dan do¤an sorumluluk kart hamilineaittir.

5464 Say›l› Kanunun uygulanmas›ylailgili uyuflmazl›klarda kart hamilinintüketici olmas› halinde, 4077 say›l›Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Ka-nunun 22 nci ve 23 üncü maddesi hü-kümleri uygulan›r. 4077 say›l› Tüketi-cinin Korunmas› Hakk›nda Kanunun23 üncü maddesine göre; Kanununuygulanmas›yla ilgili olarak ç›kacakher türlü ihtilaflara tüketici mahkeme-lerinde bak›l›r. Tüketici mahkemelerinezdinde tüketiciler, tüketici örgütlerive Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’ncaaç›lacak davalar her türlü resim veharçtan muaft›r. Tüketici davalar› tü-keticinin ikametgâh› mahkemesindede aç›labilir.

Kart ç›karan kurulufllar ile kart hamil-leri aras›ndaki iliflkiler, ilgili mevzuatçerçevesinde en az on iki punto ve ko-yu siyah harflerle haz›rlanacak yaz›l›sözleflme ile düzenlenir. Kanunun25’inci maddesi ile sözleflmede yap›-lacak de¤iflikliklerin kart hamiline bil-dirilerek onay›n›n al›nmas› zorunlulu-¤u getirilmifltir.

Üye ifl yeri, kredi kart›n›n kabul edil-di¤ine dair bir ilan›, ifl yerine asm›flise müflterilerinin kart ile ödeme tale-bini reddedemeyecektir. Üye ifl yerisadece limit afl›m› veya flifrenin uy-

gunlu¤u konusunda kart›n kullan›m›-na itiraz edebilir. Üye ifl yeri, kart ha-milinin ibraz etti¤i, kredi kart›n› kabuletme yükümlülü¤ü aç›s›ndan, indi-rimli sat›fl ve tasfiye dönemleri ilenormal sat›fl dönemleri aras›nda herhangi bir fark bulunmamaktad›r.

Kredi kart› kurumu, üye iflyerinin sat-t›¤› ya da sa¤lad›¤› mal veya hizmetinifa edilmemesi ya da zaman›nda tes-lim veya ifa edilmemesi halinde; karthamiline karfl› sorumlu olacakt›r. An-cak sat›lan mal›n ay›pl› ç›kmas› halin-de üye iflyerinin sorumlulu¤u söz ko-nusu olacakt›r.

Sat›c› veya sa¤lay›c› cayma bildirimi-nin kendisine ulaflt›¤› tarihten itibaren10 gün içinde alm›fl oldu¤u bedeli,k›ymetli evrak› ve tüketiciyi bu huku-kî ifllemden dolay› borç alt›na sokanher türlü belgeyi iade etmek ve 20 güniçerisinde de mal› geri almakla yü-kümlüdür.

Kart hamili sat›n ald›¤› bir mal ya dahizmetin ay›pl› oldu¤unu sonradanfark etse bile, mal›n teslimi tarihindenitibaren otuz gün içerisinde ay›b› sat›-c›ya bildirmekle yükümlüdür. Tüketi-ci bu durumda, bedel iadesini de içe-ren sözleflmeden dönme, mal›n ay›p-s›z misliyle de¤ifltirilmesi veya ay›poran›nda bedel indirimi ya da ücretsizonar›m isteme haklar›na sahiptir. Sat›-c›, tüketicinin tercih etti¤i bu talebiyerine getirmekle yükümlüdür. Tüke-




tici bu seçimlik haklar›ndan biri ilebirlikte ay›pl› mal›n neden oldu¤uölüm ve/veya yaralanmaya yol açanve/veya kullan›mdaki di¤er mallardazarara neden olan hallerde imalatç›üreticiden tazminat isteme hakk›na dasahiptir. ‹malatç› üretici, sat›c›, bayi,acente, ithalatç› ve 4077 say›l› Kanu-nun 10 uncu maddenin beflinci f›kras›-na göre kredi veren ay›pl› maldan vetüketicinin bu maddede yer alan se-çimlik haklar›ndan dolay› müteselsi-len sorumludur. Sat›lan mal›n ay›pl›oldu¤unun bilinmemesi de bu sorum-lulu¤u ortadan kald›rmamaktad›r. Do-lay›s›yla kredi kart› kuruluflu bir risk-le karfl› karfl›yad›r.

Kredi kart› üyelik aidat›, kart›n talebiile bafllay›p kullan›m süresi boyuncadevam eden ve banka taraf›ndan kar-fl›lanan operasyonel faaliyetler ve çe-flitli hizmetlerin bedeli olarak kart ha-miline yans›t›lan üyelik bedelidir.

Bankalar kredi kart› vermekle müflte-riye aç›lm›fl olan gayri nakdi kredi ileilgili komisyon hizmet geliri tahsiledememektedirler. Yürürlükte bulu-nan mevzuat çerçevesinde bankalar›nmaliyetlerini y›ll›k kullan›m ücreti ad›alt›nda kart hamiline yans›tmas›ndahukuki bir sak›nca bulunmamaktad›r.

Kredi kart›n›n kullan›m› paraya oran-la daha güvenlidir. Çünkü paras›n›kaybeden bireyin, kaybetti¤i paras›-n›n baflkas› taraf›ndan kullan›lmas›n›

engelleyebilmesi oldukça güçtür. Fa-kat kredi kart›nda kart›n kayboldu¤u-nu fark etti¤iniz anda kart› iptal ettire-rek yenisini temin edebilme sans›n›zvard›r. Sonuç olarak kredi kartlar›amac›na uygun olarak kullan›l›r isetüm taraflar aç›s›ndan faydal› bir mü-badele arac›d›r. Ayr›ca kart hamiline,talep etmesi durumunda kart› iptal et-tirmek ve sözleflmeyi feshetmek hak-k› verilmifltir.

KAYNAKÇA

Ayc›, Emrullah, B›çk›n, ‹nci ve Artuç,Mustafa (2006). Bütün Yönleriyle Aç›k-lamal›-‹çtihatl›-Gerekçeli Banka Kart-lar› ve Kredi Kartlar› Kanunu (Getiri-len Yenilikler). Ankara: Kartal Yay›nevi.

Bankalararas› Kart Merkezi (1997). “Kre-di Kartlar›n›n Tarihçesi”. Pano Dergisi. 2(2005):1-4.

Bankalararas› Kart Merkezi (2006). www.bkm.com.tr/kurulus.html. [EriflimTarihi: 15.09.2007].

Bankalararas› Kart Merkezi (2007). www.bkm.com.tr/tan›mlar/tan›m.html.[Eriflim Tarihi: 14.06.2007].

Buhur, O¤uzhan (2004). Tüketici Kredi-si Aç›s›ndan Kredi Kart› Uygulamas›.Ankara: Seçkin Yay›nevi.

Çeker, Mustafa (1997). Kredi Kart› Uy-gulamas› ve Özel Hukuk Aç›s›ndanKredi Kart›n›n Hukuka Ayk›r› Kulla-n›m›. Ankara: Banka ve Ticaret HukukuAraflt›rma Enstitüsü.




Ç›rpan, Belgin (2000). Kredi Kartlar. ‹s-tanbul: Ezgi Kitapevi.

Çoflkun, Tuncay (1994). Türkiye’deKredi Kart› Uygulamas›. ‹stanbul: Tür-kiye ‹fl Bankas› Yay›nlar›.

Ekinci, Mustafa ve Esen, Sinan (2005).Anlat›ml› ve Gerekçeli Yeni Türk CezaKanununda Yer Alan H›rs›zl›k, Ya¤-ma, Doland›r›c›l›k, Hileli ‹flas, Karfl›-l›ks›z Yararlanma, Belgelerde Sahteci-lik ve Biliflim Alan›nda Suçlar. Ankara:Adalet Yay›nc›l›k.

‹flgüzar, Hasan (2003). Banka KrediKart› Sözleflmeleri. Ankara: Yetkin Ya-y›nlar›.

Kaya, Ferudun (2008). Kredi Kartlar› veBireysel Müflterilerin Kredi Kart› Ter-cihine Etki Eden Faktörlerin Belirlen-mesi Üzerine Bir Araflt›rma. (Yay›m-lanmam›fl Doktora Tezi) ‹stanbul: KadirHas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Reserve Bank of Austral›a (2002). Re-form Of Credit Card Schemes in Australi-a IV: Final Reforms and Regulation Im-pact Statement, RBA, Australia.

Say›n, Serhat (2005). Türk HukukundaKredi Kart› ve Kredi Kart›n›n HukukaAyk›r› Kullan›lmas›ndan Do¤an Huku-ki Sorumluluk. ‹stanbul: Kazanc› HukukYay›nevi.

fiaçl›, Emir Ali (1997). Kredi Kartlar›.‹stanbul: T. Emlak Bankas› A.fi. E¤itimMüdürlü¤ü

T.C. Yasalar (14 Mart 2003). 4822 Say›-l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaKanunda De¤ifliklik Yap›lmas›na DairKanun. Ankara: (Resmi Gazete 25048say›l›)

T.C. Yasalar (1 Mart 2006). Banka veKredi Kartlar› Kanunu. Ankara : ResmiGazete (26095 say›l›).

Teoman, Ömer (1989). Hukuki YöndenKredi Kart› Uygulamas›. ‹stanbul: ‹kti-sat Bankas› E¤itim Yay›nlar›

Türkiye Bankalar Birli¤i (2007). “KrediKart› Üyelik Aidat›na ‹liflkin Yasal Dü-zenlemeler”, http://www.tbb.org.tr/turk-ce/kk%20duzenlemeler.doc. [Eriflim Ta-rihi:11.02.2008].

Türkiye Bankalar Birli¤i Kredi Kartlar›Çal›flma Grubu (2006). “Banka ve KrediKartlar› Kanunu De¤erlendirme Toplant›-s›”. Bankac›lar Dergisi 56 (2006):94-100.

Uluda¤, ‹lhan ve Ar›can, Eriflah (2000).Finansal Hizmetler Ekonomisi. 2. bs.‹stanbul: Beta Bas›m, Yay›m Da¤›t›m.

Volkswagenbank (2007). www.volkswa-genbank.de/global/pdf/agb/agb_kk.pdf.[Eriflim Tarihi: 01.09.2007].

Yetim, Sedat (1997). Kredi Kartlar› veTüketici Kredileri. ‹stanbul : SermayePiyasas› Kurulu.

Y›lmaz, Eyüp (2000). Türkiye’de KrediKart› Uygulamas› ve Ekonomik Etkile-ri. ‹stanbul: Türkmen Kitabevi.


TÜRK‹YE F‹NANSAL RAPORLAMATÜRK‹YE F‹NANSAL RAPORLAMASTANDARTLARININ UYGULAMASI: STANDARTLARININ UYGULAMASI: B‹R ENDÜSTR‹ ‹fiLETMES‹ ÖRNE⁄‹B‹R ENDÜSTR‹ ‹fiLETMES‹ ÖRNE⁄‹

APPLICATION OF TURKISH APPLICATION OF TURKISH FINANCIAL FINANCIAL REPORTING STANDARDS: REPORTING STANDARDS: AN EXAMPLE OF AN EXAMPLE OF INDUSTRY ENTERPRISE INDUSTRY ENTERPRISE

Serkan TERZ‹ *

Öz

Muhasebe uygulamalar›nda ortak dilin sa¤lanmas› amac›yla Uluslararas›Muhasebe Standartlar› Kurulu taraf›ndan muhasebe ve raporlama stan-dartlar› yay›nlanm›flt›r. Türkiye’de bu standartlara uyumu sa¤lamak

amac›yla Türkiye Muhasebe Standartlar› Kurulu taraf›ndan yap›lan Türkçe ter-cüme ile Türkiye Muhasebe Standartlar› ve Türkiye Finansal Raporlama Stan-dartlar› haz›rlanm›flt›r.

Bu makalenin amac›, bir endüstri iflletmesi üzerinde Türkiye Finansal Rapor-lama Standartlar›’n›n uygulamas›n› göstermektir.

Anahtar Kelimeler: Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› (UFRS),Türkiye Finansal Raporlama Standartlar› (TFRS).

Abstract

International Accounting Standards Board issued accounting and reportingstandards to provide a common language in the accounting practises. In orderto adapt that standards in Turkey, the Turkish Accounting Standards and theTurkish Financial Reporting Standards were issued by Turkish AccountingStandards Board with a Turkish translation.




�

* Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, ‹flletme Anabilim Dal›, MuhasebeFinansman Doktora Program›



The aim of this article is to present theapplication of Turkish Financial Re-porting Standards through a casestudy on an industrial enterprise.

Keywords: International FinancialReporting Standards (IFRS), TurkishFinancial Reporting Standards (TFRS)

1. GENEL AÇIKLAMALAR

Ülkelerde uygulanan farkl› muhasebepolitikalardan kaynaklanan farkl›l›k-lar›n ortadan kald›r›lmas› ve mali tab-lolar›n ulusal ve uluslararas› yat›r›m-c›lar›n anlamas›n› kolaylaflt›racak bi-çimde ortak bir dille sunulmas› gerek-lili¤i do¤mufltur. Bu ihtiyac› karfl›la-mak amac›yla Uluslararas› MuhasebeStandartlar› Kurulu (IASB- Interna-tional Accounting Standards Board)taraf›ndan Uluslararas› MuhasebeStandartlar› (IAS- International Acco-unting Standards) ve Uluslararas› Fi-nansal Raporlama Standartlar› (IFRS-International Financial ReportingStandards) yay›nlanm›flt›r.

Türkiye’de bu standartlara uyumusa¤lamak amac›yla Türkiye Muhase-be Standartlar› Kurulu (TMSK) kurul-mufltur. Bilindi¤i gibi, TMSK taraf›n-dan IASB ile yap›lan telif anlaflmas›gere¤ince IAS ve IFRS’nin aynenTürkçe tercümesi yap›larak TürkiyeMuhasebe Standartlar› (TMS) ve Tür-kiye Finansal Raporlama Standartlar›(TFRS) haz›rlanm›fl ve 2005 y›l›ndanitibaren Resmi Gazete’de yay›nlan-m›flt›r. Bu arada, dünyadaki h›zl› ge-liflmeler dikkate al›narak yeniden dü-zenlenen ve yak›n bir tarihte yürürlü-

¤e girmesi beklenen Türk Ticaret Ka-nunu tasar›s›n›n 88. maddesinde fi-nansal tablolara uluslararas› pazardageçerlilik kazand›rmak amac› ile mu-hasebeye iliflkin konularda do¤rudanTMSK taraf›ndan yay›nlanm›fl olanTürkiye Muhasebe Standartlar›’nauyulaca¤›na dair hükümler konmufl-tur. Standartlar›n uygulamaya girmesihalinde, mali tablolar›n› standartlaragöre düzeltmek zorunda olacak olaniflletmeler, raporlama tarihi itibari ilekarfl›laflt›rmal› mali tablo düzenleye-bilmeleri için, öncelikle standartlaragöre aç›l›fl (geçifl) bilançosu düzenle-meleri gerekmektedir. Bunu takibende, cari dönem bilanço ve gelir tab-losunun haz›rlanmas› gerekmektedir.

Bu çal›flmada bir endüstri iflletmesinin31.12.2007 tarihli mali tablolar› dik-kate al›narak TMS ve TFRS’lere göredüzeltilmifl ve gerekli s›n›fland›rmalaryap›lm›flt›r. Bu ifllemler yap›l›rken,yürürlükte olan Tekdüzen Hesap Pla-n› kullan›lmaya çal›flm›flt›r. Ancakuygulamada görülen farkl›l›klar gerekdipnotlarda, gerekse de parantez için-de gösterilmifltir.

TMS ve TFRS’lere göre düzeltme ça-l›flmalar› s›ras›nda iflletmenin sadece31.12.2007 tarihli bilanço ve gelirtablosunun esas al›nmas› nedeniylegeçmifl dönemi ilgilendiren düzeltme-ler, 580 Geçmifl Y›l Zararlar› hesab›ile iliflkilendirilmifltir (Geçmifl dönem31.12.2006 tarihli finansal tablolar›kapsamaktad›r). Cari dönemle ilgiliolan düzeltmeler ise, ilgili gelir tablo-su kalemleri ile iliflkilendirilmifltir.




2. ÖRNEK UYGULAMA VER‹LER‹

2.1. ‹flletmeye Ait Mali Tablolar (Bilanço ve Gelir Tablosu)

SER Endüstri iflletmesinin 31.12.2007 tarihli bilançosu afla¤›daki gibidir.


HESAP ADI 01.01.2007-31.12.2007

1. DÖNEN VARLIKLAR � 42.860.349,32Haz›r de¤erler � 285.000,00Kasa 85.000,00Bankalar 200.000,00Menkul k›ymetler � 1.360.000,00Hisse senetleri 1.360.000,00Ticari alacaklar � 37.500.000,00Al›c›lar 31.500.000,00Alacak senetleri 6.000.000,00Stoklar � 3.615.000,00‹lk madde ve malzeme 3.400.000,00Ticari mallar 215.000,00Gelecek aylara.ait giderleri ve gelir tahakkuklar› � 100.349,32Gelir tahakkuklar› 349,32Gelecek aylara ait giderler 100.000,002. DURAN VARLIKLAR � 59.984.000,00Maddi duran varl›klar � 43.504.000,00Arazi ve arsalar 100.000,00Binalar 41.000.000,00Tesis makina ve cihazlar 74.000.000,00Tafl›tlar 700.000,00Demirbafllar 10.000,00Birikmifl amortismanlar (-) -72.306.000,00Maddi olmayan duran varl›kar � 16.420.000,00Haklar 82.000.000,00 �Kurulufl ve örgütlenme giderleri 460.000,00 �Araflt›rma ve gelifltirme giderleri 100.000,00 �Birikmifl amortismanlar (-) -66.140.000,00 �Gelecek y›l.ait gider.ve gelir tah. � 60.000,00Gelecek y›llara ait giderler 60.000,00

AKT‹F TOPLAMI � 102.844.349,323. KISA VADEL‹ BORÇLAR � 27.314.687,50Mali borçlar � 5.000.000,00Banka kredileri 5.000.000,00Ticari borçlar � 21.000.000,00Sat›c›lar 13.500.000,00Borç senetleri 7.500.000,00Di¤er borçlar � 200.000,00Personele borçlar 200.000,00Ödenecek vergi di¤er yüküm. � 780.000,00Ödencek vergi ve fonlar 600.000,00Ödenecek sosyal güvenlik kesin. 180.000,00Gelecek ayl. Ait gelir. Ve gid.tahakkuklar› � 334.687,50Gider tahakkuklar› 334.687,504. UZUN VADEL‹ BORÇLAR � 2.500.000,00Borç ve gider karfl›l›klar› � 2.500.000,00K›dem tazminat› karfl›l›¤› 2.500.000,005. ÖZKAYNAKLAR � 72.753.661,82Ödenmifl sermaye � 135.307.761,82Sermaye 100.000.000,00 �Enflasyon sermaye düzeltmesi olumlu farklar› 35.307.761,82 �Kar yedekleri � 25.000,00Yasal yedekler 25.000,00Geçmifl y›llar zararlar›(-) -67.764.600,00Dönem net kar› veya zarar› 5.461.500,00� � 102.844.349,32



SER Endüstri iflletmesinin 01.01-31.12.2007 tarihli hesap dönemine ait gelirtablosu afla¤›daki gibidir.

2.2. Mali Tablolara ‹liflkin ‹nceleme Sonuçlar›

TFRS/TMS’ye uygun finansal tablo düzenlemesi amac›yla yap›lan inceleme-ler sonucunda afla¤›daki bilgilere ulafl›lm›flt›r:

1- Bankalar

15 Aral›k 2007 tarihinde banka hesab›ndaki 50.000 YTL ile y›ll›k % 15 faizoran›ndan 2 ay (61 gün) vadeli mevduat hesab› açm›flt›r. Vade, 04 fiubat 2008tarihinde bitmektedir.

2- Menkul K›ymetler

31.12.2007 tarihinde X hisse senedinin al›fl bedeli (edinme tarihi 10 Ekim2007, 400 lot x 1.500 YTL/lot)) , 600.000 YTL, Y hisse senedinin al›fl bedeli(edinme tarihi 15 Aral›k 2006, 760 lot x 1.000 YTL/lot) ise 760.000 YTL’dir.‹flletmenin Y hisse senedi ile herhangi bir plan› bulunmamaktad›r. X hisse se-


HESAP ADI 01.01.2007-31.12.2007Brüt sat›fllar � 85.595.838,36Yurtiçi sat›fllar 82.595.838,36 �Yurtd›fl› sat›fllar 3.000.000,00 �Di¤er gelirler 20.000,00 �Sat›fl indirimleri(-) -3.600.000,00Sat›fltan iadeler(-) -100.000,00 �Sat›fltan iskontolar(-) -3.500.000,00 �Net sat›fllar 81.995.838,36Sat›fllar›n maliyeti (-) -57.000.000,00Sat›lan mamüller maliyeti(-) -42.000.000,00 �Sat›lan ticari mallar maliyet.(-) -15.000.000,00 �Brüt sat›fl kar› veya zarar› � 24.995.838,36Faaliyet giderleri (-) � -20.000.000,00Paz.sat›fl ve da¤›t›m gid. (-) -2.000.000,00 �Genel yönetim giderleri (-) -18.000.000,00 �Faaliyet kar› veya zarar› � 4.995.838,36Di¤.faal.ola¤an gel.ve karlar � 1.340.349,82Faiz gelirleri 10.000,00 �Menkul k›ymetsat›fl kar› 30.349,82 �Kambiyo karlar› 1.300.000,00 �Di¤.faal.ola¤an gid.ve zararlar(-) � -540.000,68Kambiyo zararlar› -540.000,68 �Finansman giderleri � -334.687,50K›sa vad.borçlanma gid.(-) -334.687,50 �Ola¤an kar veya zarar � 5.461.500,00Dönem kar› veya zarar› � 5.461.500,00Dön.kar.ver.ve di¤.yas.yük.krfl.(-) � 0,00Dönem net kar› veya zarar› 5.461.500,00



nedini ise ticari amaçl› elinde tutmakta olup, 31.12.2007 tarihinde X hisse se-nedinin borsada oluflan en iyi al›fl bedeli 1,8 YTL/adet’tir.

3- Ticari Alacaklar

‹flletme alacak senetlerinde vadeli çekleri izlemektedir. ‹flletmenin ticari ala-caklar›n›n dökümü afla¤›daki gibidir:

4- Stoklar

‹flletmenin stoklar›na ait ayr›nt› afla¤›daki gibidir:

5- Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varl›klar

‹flletmenin 31.12.2007 tarihi itibariyle duran varl›k envanteri ve birikmifl amor-tisman tutar› afla¤›daki gibidir. ‹flletme normal amortisman yöntemini kullan-maktad›r.


Kay›t Tarihi Ortalama Vade Mizan BakiyesiALICILAR 31.500.000,00- A iflletmesi 12 Aral›k 2007 20 gün 18.000.000,00- B iflletmesi 10 Kas›m 2007 60 gün 12.000.000,00- C iflletmesi 20 Mart 2007 30 gün 1.500.000,00

Kay›t Tarihi Çekin Vadesi Mizan BakiyesiALACAK SENETLER‹ 6.000.000,00- XYZ iflletmesi 15 Aral›k 2007 31 Ocak 2008 5.000.000,00- KLM iflletmesi 14 Kas›m 2007 20 Aral›k 2007 1.000.000,00

EnvantereGirifl Tarihi

OrtalamaVade

MizanBakiyesi

TahminiSat›fl Fiyat›

TahminiSat›fl Gideri

‹LK MADDE VE MALZEME 3.400.000- 75 cm ka¤›t rulolar› 15 Aral›k 2007 30 gün 2.000.000 2.500.000 600.000- 80 cm ka¤›t rulolar› 20 Aral›k 2007 30 gün 1.200.000 1.500.000 150.000- Mavi boya 05 Aral›k 2007 30 gün 200.000 150.000 10.0000T‹CAR‹ MALLAR 215.000- Magazin dergisi 15 Aral›k 2007 30 gün 150.000 170.000 25.000- Ticari gazete 12 Aral›k 2007 30 gün 65.000 85.000 15.000



‹flletme 31.12.2007 tarihi itibariyle duran varl›klar›n›n de¤erini tespit ettirmek

amac›yla ekspertiz yapt›rm›fl olup, ekspertiz taraf›ndan yenileme maliyeti kul-

lan›lm›flt›r. Ekspertiz raporunun ayr›nt›s› afla¤›daki gibidir.


Maddi Duran Varl›klarEdinmeTarihi Al›fl Bedeli

Faydal›Ömür

Y›ll›kAmortisman

Tutar›Kullan›m

Y›l›

ToplamBirikmifl

AmortismanARAZ‹ VE ARSALAR 100.000 0

* 2000 M2 Arsa 01.01.2002 100.000 0 6 0

B‹NALAR 41.000.000 5.140.000

* Merkez Bina 2.Kat 13.06.1999 27.000.000 50 540.000 9 4.860.000* Tekstil Kent 2.Kat 05.08.2007 14.000.000 50 280.000 1 280.000TES‹S MAK‹NA VE C‹HAZLAR 74.000.000 66.600.000* Komori Matbaa Makinesi 15.07.1999 40.000.000 10 4.000.000 9 36.000.000* Heidelberg Bask› Makinesi 16.09.1999 34.000.000 10 3.400.000 9 30.600.000

TAfiITLAR 700.000 560.000* 61 SER 1983 Mercedes 12.03.2004 500.000 5 100.000 4 400.000

* 34 SER 2008 Ford 29.05.2005 200.000 5 40.000 4 160.000

DEM‹RBAfiLAR 10.000 6.000

* Casper Bilgisayar 21.10.2005 8.000 5 1.600 3 4.800* Modem 09.10.2005 2.000 5 400 3 1.200

72.306.000

Maddi Olmayan DuranVarl›klar

EdinmeTarihi Al›fl Bedeli

Faydal›Ömür

Y›ll›kAmortisman

Tutar›Kullan›m

Y›l›

ToplamBirikmifl

AmortismanHAKLAR* ‹sim Hakk› 27.09.2000 82.000.000 10 8.200.000 8 65.600.000KURULUfi VE ÖRGÜTLENMEG‹DERLER‹* Kurulufl Giderleri 22.08.2000 460.000 5 92.000 5 460.000

ARAfiTIRMA GEL‹fiT‹RME G‹DERLER‹* Ar-Ge Giderleri 12.08.2004 100.000 5 20.000 4 80.000

66.140.000

Maddi Duran Varl›klar Yenileme Maliyeti (YTL)ARAZ‹ VE ARSALAR* 2000 M2 Arsa 150.000B‹NALAR* Merkez Bina 2.Kat 28.000.000* Tekstil Kent 2.Ka t 12.000.000TES‹S MAK‹NA VE C‹HAZLAR* Komori Matbaa Makinesi 38.000.000* Heidelberg Bask› Makinesi 30.000.000TAfiITLAR* 61 SER 1983 Mercedes 350.000* 34 SER 2008 Ford 150.000DEM‹RBAfiLAR* Casper Bilgisayar 5.000* Modem 1.500



Yap›lan incelemeler sonucunda iflletmenin merkez binay› idari faaliyetleri içinkulland›¤›, Tekstil Kentteki binay› ise kira geliri elde etmek için kulland›¤› tes-pit edilmifltir.

Ayr›ca yap›lan incelemeler sonucunda dairelerin arsadan ald›klar› pay›n %40oldu¤u tespit edilmifltir.

6- Banka Kredileri

‹flletmenin kredi kullan›m›na iliflkin ayr›nt› afla¤›daki gibidir. ‹flletme her y›l›nsonunda 500.000 YTL anapara ödemesi yapacakt›r. Faiz ödemeleri 2008 y›l›n-da bafllayacakt›r.

Kullan›lan kredi : 5.500.000,00 YTL / 20.04.2007

Kullan›m süresi : 11 y›l

Bilanço tarihi bakiye : 5.000.000,00 YTL / 31.12.2007

Faiz oran› : %9

BSMV oran› : %5

Faiz : 318.750,00 YTL

BSMV : 15.937,50 YTL

Tahakkuk eden : 334.687,50 YTL

Faiz tahakkuku : (Anapara x Faiz x Gün Say›s›)/36.000

: [(5.500.000-500.000)x 255x9]/36.000 = 318.750 YTL

7- Ticari Borçlar

‹flletme borç senetlerinde vadeli verilen çekleri izlemektedir. ‹flletmenin ticariborçlar›n›n dökümü afla¤›daki gibidir:


Kay›t Tarihi Ortalama Vade Mizan Bakiyesi

SATICILAR 13.500.000,00- AB iflletmesi 18 Kas›m 2007 45 gün 10.000.000,00- BC iflletmesi 20 Kas›m 2007 45 gün 2.000.000,00- CD iflletmesi 20 Aral›k 2007 30 gün 1.500.000,00

Kay›t Tarihi Çekin Vadesi Mizan Bakiyesi

BORÇ SENETLER‹ 7.500.000,00- ASD iflletmesine verilen 10 Aral›k 2007 05 fiubat 2008 5.000.000,00- ART iflletmesine verilen 12 Aral›k 2007 20 Ocak 2008 2.500.000,00



8- K›dem Tazminat›

‹flletmede çal›flan personele iliflkin iflletme taraf›ndan 2.500.000 YTL k›demtazminat› karfl›l›¤› tahakkuk ettirilmifltir.

9- Lehte ve Aleyhteki Davalar

10- Vergi Yükümlülükleri

‹flletmenin geçmifl y›l mali zarar›n›n tamam›n› 31.12.2007 tarihinde kullanm›fl-t›r. Cari dönem kurumlar vergisi oran› ise %20’dir.

3. MAL‹ TABLOLARIN TFRS/TMS’YE GÖRE DÜZENLENMES‹ VESINIFLANDIRILMASI

3.1. TFRS ve TMS’ye Göre Yap›lmas› Gerekli Düzeltmeler ve YevmiyeKay›tlar›

1- Bankalar

Banka taraf›ndan iflletmenin vadeli hesab›na tahakkuk ettirilen faiz tutar› afla-¤›daki gibidir.

Vade sonu itibariyle faiz tutar› = (Anapara x Vade x Faiz Oran›)/36.500 gün

= (50.000 YTL x 61 gün x 15)/36.500

= 1.253,42 YTL

Bu tutar, 61 günlük faizi kapsamaktad›r. 31.12.2007 tarihinde tahakkuk edenk›s›m (2007 y›l›na isabet eden tutar) tespiti için günlük faiz tutar›n› bulmak vebu tutar› 2007 y›l›na tekabül eden gün say›s› ile çarpmak gerekmektedir. 2007y›l›na tekabül eden gün say›s› (31 Aral›k 2007-15 Aral›k 2007 =) 17 gün’dür.

Bir güne isabet eden faiz tutar› 1.253,42 YTL/61 gün = 20,55 YTL/gün


S.No. Dosya No Davac› Daval› Mahkeme Ad› Miktar Türü Durum

1 2007/167SezginSelci

-Tokat 1 AsliyeHukuk

250.000,00Bas›nTazminat

Kazanmaih timali düflük

2 2003/164Kas›mÇoban

-‹stanbul 3Asliye Ticaret

430.000,00 ‹fl Davas›Kazanmaih timali yüksek

3 2005/2004ErkutYavuz

- Bak›rköy 2 ‹fl 250.000,00 ‹fl Davas›Kazanmaih timali yüksek

5 2007/360 -SerkanAslan

‹stanbul 6Asliye Ticaret

220.000,00 ‹stirdatKazanmaih timali yüksek

6 2007/200 -HasanBafl

‹stanbul 5 ‹dareMahkemesi

100.000,00‹ptalDavas›

Kazanmaih timali yüksek



2007 y›l›na isabet eden faiz tutar› = 20,55 YTL/gün x 17 gün = 349,32 YTL

Finansal bir varl›k ilk muhasebelefltirilmesi s›ras›nda gerçe¤e uygun de¤erin-den ölçülür. Aktif bir piyasas› olan varl›¤›n gerçe¤e uygun de¤eri o piyasadaoluflan al›m-sat›m de¤eridir. Ancak aktif bir piyasa yoksa, varl›¤›n gerçe¤e uy-gun de¤eri, itfa edilmifl maliyet bedelidir. Bunun içinde etkin faiz yöntemi kul-lan›lmaktad›r (TMS 39, 49/c). Vadeli mevduatlar›n de¤erlemesinde de etkinfaiz yöntemi kullan›lmaktad›r. Yani bugüne indirgeme yöntemiyle faiz hesap-lamas› yap›lmal›d›r. TMS 39’a göre faiz hesaplamas› afla¤›daki gibi yap›lmal›-d›r.

BD = _ [NA/(1+i)n]

BD = Finansal varl›¤›n bugünkü de¤eri

NA = Finansal varl›¤a iliflkin nakit ak›mlar›

i = Faiz oran›

n = y›l

Vade sonundaki banka tutar› (nakit ak›m›) = 50.000 YTL + 1.253,42 YTL =51.253,42 YTL

i = %15

n = 44 gün / 360 gün = 0,1222 y›l

Bugünkü De¤er = 51.253,42 / (1+0,15)0,1222 = 50.385,50 YTL

2007 y›l›na ait faiz tutar›= 50.385,50 – 50.000 = 385,50 YTL

De¤erleme Fark› = 385,50 (TMS)–349,32 (VUK) = 36,18 YTL

Faiz gelirleri, TFRS’ye göre yap›lan raporlamalarda Finansman geliri olarakgösterilmektedir. Ancak TDHP’n›n bu raporlamaya uygun olmamas› nedeniy-le 642 Faiz Gelirleri hesab›nda gösterilmifltir.

2- Menkul K›ymetler

39 no’lu standarda göre menkul k›ymetler üç grupta toplanmaktad›r: (Akdo-¤an, 2001, s.61.)


181 GEL‹R TAHAKKUKLARI 642 FA‹Z GEL‹RLER‹Vadeli mevduat faiz tahakkuku

36,1836,18



• Al›m-sat›m amaçl› olanlar,

• Vadesine kadar elde tutulacak olanlar,

• Sat›lmaya haz›r menkul k›ymetler.

VUK aç›s›ndan menkul k›ymetler al›fl bedeli üzerinden de¤erlenir ve finansaltablolarda bu bedel üzerinden gösterilir. Ancak 39 no’lu standarda göre men-kul k›ymetler (al›m-sat›m amaçl› olanlar) gerçe¤e uygun de¤er üzerinden gös-terilmektedir. Menkul k›ymetlerde gerçe¤e uygun de¤er, borsa de¤eridir (Ak-do¤an, 2001, s.67.). Borsa de¤eri olarak da, de¤erleme günündeki en iyi al›flbedeli, e¤er en iyi al›fl bedeli yoksa, en iyi sat›fl bedeli dikkate al›nmaktad›r.

Borsada ifllem görmeyen menkul k›ymetlerin gerçe¤e uygun de¤eri ise, etkinfaiz yöntemi (iç verim oran›) kullan›larak tespit edilmektedir. (TMS 39, 49/c)E¤er hisse senetlerinin gerçe¤e uygun de¤eri güvenilir bir biçimde ölçülemiyor-sa, elde etme maliyeti üzerinden de¤erlenmektedir (Akdo¤an, 2001, s.69-70.).

(X) hisse senedinin TMS 39’a göre de¤erlemesi sonucu oluflan de¤er art›fl›;

Maliyet bedeli= 400 lot x 1.000 adet/lot x 1,5 YTL/adet = 600.000 YTL

Borsa bedeli = 400 lot x 1.000 adet/lot x 1,8 YTL/adet = 720.000 YTL

Borsa de¤er art›fl kazanc› = 120.000 YTL

39 nolu standarda göre menkul k›ymetler üç grupta s›n›fland›r›lmas›na ra¤men,Tekdüzen Hesap Plan›n›n (TDHP) bu ayr›ma uygun de¤ildir.

(Y) hisse senedi ile ilgili iflletmenin herhangi bir plan› olmamas›ndan dolay› buvarl›k, gerçe¤e uygun de¤erleme fark› gelir tablosuna yans›t›lan finansal var-l›klar aras›nda raporlanmaz. Bunun için sat›lmaya haz›r finansal varl›klara kay-dedilmelidir. Ayr›ca k›sa vadeden ç›kart›l›p uzun vadede raporlanmal›d›r. Ra-porlama yap›l›rken gerçe¤e uygun de¤eri tespit edilemedi¤inden maliyet bede-li ile kaydedilmelidir.


110 H‹SSE SENETLER‹(Gerçe¤e Uygun De¤er Fark› Kar/Zarara Yans›t ›lan) 649 D‹⁄ER FAAL‹YETLERDEN GEL‹R VE KARLARGerçe¤e uygun de¤er fark› nedeniyle

120.000

120.000



3- Ticari Alacaklar

Nakit ve nakit benzerleri giriflinin ertelendi¤i durumlarda yani vadeli sat›fl du-rumunda; sat›fl bedelinin gerçe¤e uygun de¤eri, al›nacak olan nakdin nominaltutar›ndan daha düflük olabilmektedir (Gökçen, Ataman Akgül ve Çak›c›,2006, s.178.). TMS 18 standard›na göre vadeli sat›fllara iliflkin vade farklar›n›nsat›fllar içerisinde de¤il, ertelenen faiz geliri hesab›nda raporlanmas› gerek-mektedir. Bu nedenle sat›fl ifllemi sonucunda ortaya ç›kan ve henüz tahsil edil-memifl olunan faiz gelirlerinin alacaklardan indirilmifl olmas› ve karfl› aya¤›n›nda pasif karakterli bir hesapla iliflkilendirilmifl olmas› gerekmektedir. Böylecesat›fllar içersinde yer alan vade farklar›, ç›kar›lm›fl olunmaktad›r (Terzi, K›y-metli fien ve Bülbül, 2008, s.115.).

Alacaklar ayr›ca, tahsil edilme imkan› bak›m›ndan incelenmek suretiyle flüphe-li durumda olup olmad›¤› tespit edilmelidir. Buna göre, bir alaca¤›n flüphelialacak olarak de¤erlendirilebilmesi için iflletmeler de¤iflik göstergelerden ya-rarlanabilmektedir. Bunlar; (Marflap, 2006, s.25.)

- ‹flletmenin önceki y›llarda tahsil edilemeyen alacaklar›na iliflkin veriler,

- Borçlunun ödeme yetene¤i,

- ‹flletmenin içinde bulundu¤u sektörde ve cari ekonomik ortamda ortaya ç›kanola¤anüstü koflullard›r.

Finansal varl›k ve borçlar›n gerçe¤e uygun de¤erinin tespitinde etkin faiz ora-n› (iç verim oran›) tespit edilemiyorsa, bugünkü de¤erin hesaplamas›nda emsalfaiz oran› kullan›l›r (TMS 18, par.11). Emsal faiz oran› olarak, ticari alacak veborçlar da %17,245 oran› kullan›lm›flt›r. Ticari alacaklar›n itfa edilmifl maliyetbedeli bulmak için afla¤›daki formülden yararlan›l›r (Demir ve ötekiler, 2008,s.108.).

Bugünkü De¤er (BD) = Tahsil Edilecek De¤er / (1+i) vadeye kalan gün/360

Reeskont Tutar› = Vadeli De¤er – Bugünkü De¤er


240 BA⁄LI MENKUL KIYMETLER(Sat›lmaya Haz›r Fin.Varl›klar) 110 H‹SSE SENETLER‹Yeniden s›n›fland›rma nedeniyle

760.000

760.000



Örne¤in A iflletmesine ait ticari alaca¤›n yaflland›rmas› flu flekilde yap›lm›flt›r.

BD= 18.000.000 / (1+0,17245) 1/360 = 17.992.046,98

Reeskont tutar›= 18.000.000,00 - 17.992.046,98 = 7.953,02 YTL

Yukar›daki tabloya bak›ld›¤›nda öncelikli olarak flüpheli ticari alacak çal›flma-s› yap›ld›¤› görülecektir. C ve KLM iflletmelerinden olan alacak bilanço tarihigelmifl olmas›na ra¤men tahsil edilememifltir. Ancak karfl›l›k çal›flmas›, sadecebilanço tarihi dikkate al›narak yap›lmamal›d›r. Bu durumun 2008 y›l›nda hesa-b›n hareket görüp görmemesi, avukat mektubu gibi belgelerle desteklenmifl ol-mas› gerekmektedir.


Kay›t Tarihi Ortalama Vade Mizan Bakiyesi Tahsil TarihiReeskont

Gün Say›s›Reeskont

Tutar›

ALICILAR � � 31.500.000,00 � � 55.586,90

- A iflletmesi 12 Aral›k 2007 20 gün 18.000.000,00 1 Ocak 2008 1 7.953,02

- B iflletmesi 10 Kas›m 2007 45 gün 12.000.000,00 9 Ocak 2008 9 47.633,88

- C iflletmesi 20 Mart 2007 30 gün 1.500.000,00 19 Nisan 2007 karfl›l›k -

ALACAK SENETLER‹ � 6.000.000,00 � � 68.032,40

- XYZ iflletmesi 15 Aral›k 2007 31 Ocak 2008 5.000.000,00 31 Ocak 2008 31 68.032,40

- KLM iflletmesi 14 Kas›m 2007 20 Aral›k 2007 1.000.000,00 20 Aral›k 2007 karfl›l›k -

128 fiÜPHEL‹ T‹CAR‹ ALACAKLAR 120 ALICILAR 121 ALACAK SENETLER‹fiüpheli ticari alacak nedeniyle

2.500.0001.500.0001.000.000

654 KARfiILIK G‹DERLER‹ 129 fiÜPHEL‹ T‹CAR‹ ALACAK KRfi.fiüpheli ticari alacak karfl›l›¤› nedeniyle

2.500.0002.500.000

600 YURT‹Ç‹ SATIfiLAR 124 ERTELENEN FA‹Z GEL‹R‹Al›c›lar›n yaflland›r›lmas› nedeniyle

55.586,9055.586,90

600 YURT‹Ç‹ SATIfiLAR 122 ALACAK SENET REESKONTUÇeklere reeskont uygulanmas› nedeniyle

68.032,4068.032,40



4- Stoklar

Stoklar›n maliyet bedeli içinde yer alan faiz giderleri, TMS 2 Stoklar standar-d› gere¤ince ertelenmifl faiz giderleri olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Buamaçla stoklar içinde yer alan vade fark› gideri, sat›c›lar hesab› ile ters çal›flt›-r›larak stoklar›n bünyesinden ç›kart›lmal›d›r. (Emsal faiz oran› olarak %17,245kullan›lm›flt›r.)

Stoklara iliflkin de¤er düflüklük testinin yap›lmas›ndan önce, stok vade farkla-r›n›n stoklar›n bünyesinden ç›kart›lm›fl olmas› gerekmektedir. Bu amaçla herbir stokun vadesinin belirlenmesi gerekmektedir. Afla¤›da, her bir stokun han-gi sat›c›lardan tedarik edildi¤i belirlenmifltir. Envantere girifl tarihleri ile sat›c›-lar›n kay›t tarihlerine bak›ld›¤›nda hangi stokun hangi sat›c›dan tedarik edildi-¤i anlafl›lmaktad›r. Ancak uygulamada bu flekilde tespit kolay olmamaktad›r.Bu amaçla stok devir h›z›n›n kullan›lmas› daha pratik olmaktad›r.

Stok vade farklar›, sat›c›lar hesab› ile iliflkilendirilerek, dönem geliri ile iliflki-lendirilmemifltir. Bunun nedeni ise, bu stoklar›n sat›lmam›fl olmas›d›r. Bu ilifl-kilendirmenin mant›¤›nda, dönem sonu düzeltme ifllemi yatmaktad›r. E¤er dö-nem içinde yevmiye kay›tlar› TMS ve TFRS’lere uygun tutulmufl olsayd›, buflekilde bir düzeltme yap›lmayacakt›.

Stok vade farklar›n›n tespitinde sonra her bir stok için net gerçekleflebilir testiyap›lm›flt›r. Net gerçekleflebilir de¤er (NGD), stokun tahmini sat›fl fiyatlar›nda


EnvantereGirifl Tarihi

OrtalamaVade

MizanBakiyesi Vade Reeskont


Tutar›

‹LK MADDE VE MALZEME� � � 5.558,66

- 75 cm ka¤›t rulola r› 18 Kas›m 2007 45 gün 2.000.000 2 Ocak 2008 2 1.766,95

- 80 cm ka¤›t rulola r› 20 Kas›m 2007 45 gün 1.200.000 4 Ocak 2008 4 2.119,40

- Mavi boya 20 Aral›k 2007 30 gün 200.000 19 Ocak 2008 19 1.672,31

T‹CAR‹ MALLAR � � � � 903,06

- Magazin dergisi 10 Aral›k 2007 36 gün 150.000 5 Ocak 2008 5 331,08

- Ticar i gazete 12 Aral›k 2007 20 gün 65.000 20 Ocak 2008 20 571,98

320 SATICILAR 150 ‹LK MADDE VE MALZEME 153 T‹CAR‹ MALLARStok vade farklar› nedeniyle

6.461,725.558,66

903,06



tahmini sat›fl giderlerinin ve varsa tamamlanma için katlan›lacak giderlerin ç›-kar›lmas› ile tespit edilmektedir (TMS 2, par.6). Bu flekilde bulunacak olanNGD, stok defter de¤erinden büyük ise, defter de¤eri (DD) esas al›n›r ve her-hangi bir de¤er düflüklü¤ü söz konusu olmaz. Ancak NGD, defter de¤erindenküçük ise, defter de¤eri, NGD’e indirilir ve bunun için de aradaki fark kadarstok de¤er düflüklük karfl›l›¤› ayr›l›r (TMS 2, par.28).

Stok de¤er düflüklük karfl›l›¤›n›n kayd›, TDHP esas al›nd›¤›nda, 654 Karfl›l›kGideri hesab›nda muhasebelefltirilmektedir. Ancak uygulamada stoklar›n sat›fl-lar›n maliyeti ile olan ilgisini esas al›narak, sat›lan mamul ve ticari mal mali-yeti ile iliflkilendirilmektedir.*

5- Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varl›klar

Maddi duran varl›klar incelendi¤inde, binalar›n maliyet bedeli içinde arsa pay›yer almaktad›r. VUK’a göre binan›n maliyet bedeline, arsadan ald›¤› payda ek-lenmekte ve bu de¤er üzerinden amorti edilmektedir. Halbuki, TMS 16 MaddiDuran Varl›klar standard› aç›s›ndan arsan›n faydal› ömrü belirsiz oldu¤undanamortismana tabi tutulamamaktad›r. Bunun için ekspertiz taraf›ndan yap›lanincelemelere binaen, binalar›n arsadan ald›klar› paylar tespit edilerek bina ma-liyeti içerisinden ç›kar›lmal›d›r.


MizanBakiyesi

ReeskontTutar›

Vade Farks›zStok Tutar›

(DD)

TahminiSat›fl Fiyat›

TahminiSat›fl Gideri

Net Gerçek.De¤er(NGD)

Karfl›l›k

‹LK MADDE VEMALZEME

3.400.000� 5.558,66 3.394.441,34 � � � 246.560,74

- 75 cm ka¤›t rulolar› 2.000.000 1.766,95 1.998.233,05 2.500.000 600.000 1.900.000,00 98.233,05

- 80 cm ka¤›t rulolar› 1.200.000 2.119,40 1.197.880,60 1.500.000 150.000 1.197.880,60 0,00

- Mavi boya 200.000 1.672,31 198.327,69 150.000 100.000 50.000,00 148.327,69

T‹CAR‹ MALLAR 215.000� 1.019,78 214.096,94 � � � 4.668,92

- Magazin dergisi 150.000 991,06 149.668,92 170.000 25.000 145.000,00 4.668,92

- Ticar i gazete 65.000 28,72 64.428,02 85.000 15.000 64.428,02 0,00

654 KARfiILIK G‹DER‹(veya sat›fllar›n maliyeti) 158 STOK DE⁄ER DÜfiÜKLÜK KRfi.Net gerçekleflebilir de¤er testi nedeniyle

251.229,66

251.229,66

* Bu konuda Nalan Akdo¤an ve Orhan Sevilengül de stok de¤er düflüklük karfl›l›¤›n›nsat›fllar›n maliyeti içinde izlenmesi gerekti¤ini ifade etmekte ve 627 Stok De¤er DüflüklükKarfl›l›¤› hesab›n› önermektedir. (Akdo¤an ve Sevilengül, 2007, s.67.)



Tekstil kent 2.kat daire, kira geliri elde edilmek amac›yla kiralanm›fl oldu¤un-dan TMS 40 standard› hükümlerine göre muhasebelefltirilmelidir. Buna göre,yat›r›m amaçl› gayrimenkuller, gerçe¤e uygun de¤eri ile ölçülebilmesi duru-munda varl›¤›n net defter de¤eri ile gerçe¤e uygun de¤eri aras›ndaki fark, dö-nemin gelir/gideri ile iliflkilendirilmelidir.

Öncelikle iflletme mizan›nda yer alan birikmifl amortisman tutarlar›, k›st dönemesas›na göre düzeltilmifl ve binalar içinde yer alan arsa pay› 250 Arsa ve Ara-ziler hesab›na tablo üzerinde al›nm›flt›r. Bu ifllem, iflletme verilerinin de¤er ar-t›fl› ve azal›fllar›n› hesaplamak için haz›rlanmas›d›r. Bunu takiben de ekspertiztaraf›ndan tespit edilen yenileme maliyetleri üzerinden, amorti edilmifl yenile-me maliyetlerine ulafl›lm›fl ve bundan sonra de¤er art›fl ve azal›fl tespiti yap›l-m›flt›r.

** Bina arsa paylar›n›n hesaplamas› afla¤›daki gibidir.

Merkez bina = 27.000.000 x 0,40 = 10.800.000 YTL

Tekstil kent = 14.000.000 x 0,40 = 5.600.000 YTL


Al›fl Bedeli(1)

BirikmiflAmortismanlar

(2)S›n›fland›rma

(3)

S›n›fland›rmaSonras›

Yeni De¤er(4)=(1+3)

AmortismanAy

Say›s›(5)

Faydal›Ömür

(6)

K›stDüzeltilmifl

Amortisman(7)=(4/6)/12*(5)

ARAZ‹ VE ARSALAR 100.000 0 � � � � -- Merkez Bina 2.Kat ** 0� 0 10.800.000 10.8 00.000 -� -� -- Tekst il Kent 2.Kat ** 0� 0 5.600.000 5.600. 00 0 -� -� -- 2000 M2 Arsa 100.000 0 0 100.00 0 -� -� -B‹NALAR 41.000.000 5.140. 00 0 � 2.905.000- Merkez Bina 2.Kat 27.000.000 4.860. 00 0 -10.800 .000 16.2 00.000 105 50 2.835.000- Tekst il Kent 2.Kat 14.000.000 280.00 0 -5. 600.000 8.400. 00 0 5 50 70.000TES‹S MAK‹NA VEC‹HAZLAR

74.000.000 66.6 00.000 � � � � 6 3.283.333

- Komori Matb aaMakinesi 40.000.000 36.0 00.000 0 40.0 00.000 104 10 3 4.666.667

- Heidelberg Bask›Makinesi

34.000.000 30.6 00.000 0 34.0 00.000 101 10 2 8.616.667

TAfiITLAR 700.000 560.00 0 � � � � 498 .333

- 61 SER 198 3 Merce des 500.000 400.00 0 0 500.00 0 47 5 391 .667- 34 SER 200 8 Ford 200.000 160.00 0 0 200.00 0 32 5 106 .667DEM‹RBAfiLAR 1 0.000 6.00 0 � � � � 4 .533- Casper Bilgisayar 8.000 4.80 0 0 8.00 0 27 5 3 .600- Modem 2.000 1.20 0 0 2.00 0 28 5 933� � 72.3 06.000 � � � � 6 6.691.200



*** Ekspertiz de¤erleri üzerinden bina arsa paylar›n›n hesaplamas› afla¤›dakigibidir.

Merkez bina = 28.000.000 x 0,40 = 11.200.000 YTL

Tekstil kent = 12.000.000 x 0,40 = 4.800.000 YTL

‹flletme Mizan› Düzeltilmifl Farklar

Cari Dönem Amortisman› (2007 y›l›) : 8.362.000 7.297.300 1.064.700

Önceki Dönem Amortisman› (2007 öncesi) :63.944.000 54.243.150 9.700.850

Toplam Birikmifl Amortisman : 72.306.000 61.540.450 10.765.550

Cari dönem amortisman fark›n›n 600.000 YTL’lik k›sm› tesis, makine ve ci-hazlara, 464.700 YTL’lik k›sm› ise di¤er maddi duran varl›klara aittir. Dönemsonu düzeltmesi gere¤i birikmifl amortisman fark›, iflletmenin kulland›¤› he-saplar dikkate al›narak kaydedilmifltir.


�

EkspertizDe¤eri

(1)

S›n›fland›rma(2)

S›n›fland›rmaSonras›

Yeni De¤er(3)

AySay›s›

(4)

Faydal›Ömür

(5)

DüzeltilmiflAmorti sman

(6)=(3/5)/12*(4)

Amorti EdilmiflYenileme Maliyeti

(7)=(3-6)

ARAZ‹ VE ARSALAR 150.00 0 � � � � � �- Merkez Bina 2.Kat * ** 11.200.000 11.200.000 -� -� - 11.2 00.000,00- Tekst il Kent 2.Kat *** 4.800.000 3.000.000 -� -� - 3.000. 00 0,00- 2000 M2 Arsa 150.00 0 � 150.000 -� -� - 150 .000B‹NALAR 40.0 00.000 � � � � 3.000.000 �- Merkez Bina 2.Kat 28.0 00.000 -11.200.000 16.800.000 105 5 0 2.940.000 1 3.860.000- Tekst il Kent 2.Kat 12.0 00.000 -4.800.000 7.200.000 5 5 0 60.000 7.140.000TES‹S MAK‹NA VE C‹HAZLAR 68.0 00.000 � � � � 5 8.183.333 �- Komori Matb aa Makinesi 38.0 00.000 � 38.000.000 104 1 0 3 2.933.333 5.066.667- Heidelberg Bask› Makines i 30.0 00.000 � 30.000.000 101 1 0 2 5.250.000 4.750.000TAfiITLAR 500.00 0 � � � � 354 .167 �- 61 SER 198 3 Merce des 350.00 0 � 350.000 47 5 274 .167 75.833- 34 SER 200 8 Ford 150.00 0 � 150.000 32 5 80.000 70.000DEM‹RBAfiLAR 6.50 0 � � � � 2 .950 �- Casper Bilgisayar 5.00 0 � 5.000 27 5 2 .250 2 .750- Modem 1.50 0 � 1.500 28 5 700 800

6 1.540.450

257 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR 620 SATIfiLAN MAMUL MAL‹YET‹ 632 GENEL YÖNET‹M G‹DER‹ 580 GEÇM‹fi DÖNEM ZARARLARIBirikmifl amor tisman›n düzeltilmesi

10.765.550600.000464.700

9.700.850



‹flletmeye ait net defter de¤erinin hesaplanmas›nda, iflletme mizan›nda yer alanbirikmifl amortisman›n›n k›st esas›na göre düzeltilmesi sonucu oluflan amortis-man ile yeniden s›n›fland›rma sonras› oluflan yeni de¤er farklar› dikkate al›n-m›flt›r. Örne¤in Komori matbaa makinesinin defter de¤eri 40.000.000 YTL veamortisman› 34.666.667 YTL, net defter de¤eri 5.333.333 YTL’dir.


AmortiEdilmifl

YenilemeMaliyeti

‹flletmeNet Defter

De¤er

De¤er Art›fl/(Azal›fl›)

ARAZ‹ VE ARSALAR � � -2.150.000�

- Merkez Bina 2.Kat 11.200.000,00 10.800.000 400.000- Tekstil Kent 2.Kat 3.000.000,00 5.600.000 -2.600.000

- 2000 M2 Arsa 150.000 100.000 50.000

B‹NALAR � � -695.000�

- Merkez Bina 2.Kat 13.860.000 13.365.000 495.000

- Tekstil Kent 2.Kat 7.140.000 8.330.000 -1.190.000TES‹S MAK‹NA VEC‹HAZLAR

� � -899.999�

- Komori Matbaa Makinesi 5.066.667 5.333.333 -266.666

- Heidelberg Bask› Makinesi 4.750.000 5.383.333 -633.333

TAfiITLAR � � -55.833�

- 61 SER 1983 Mercedes 75.833 108.333 -32.500- 34 SER 2008 Ford 70.000 93.333 -23.333

DEM‹RBAfiLAR � � -1.917�

- Casper Bilgisayar 2.750 4.400 -1.650

- Modem 800 1.067 -267

250 ARSA VE ARAZ‹LER 252 B‹NALARYeniden s›n›fland›rma nedeniyle ( arsa pay›)

16.400.00016.400.000

250 ARSA VE ARAZ‹LER252 B‹NALAR 522 MDV DE⁄ER ARTIfi FONLARIDe¤er art›fl fonu nedeniyle

450.000495.000

945.000



Maddi duran varl›k de¤er düflüklük karfl›l›¤› ise TDHP’de 659 Di¤er Faaliyet-lerden Ola¤an Gider ve Zararlar hesab› kullan›labilir. Ancak burada dönem so-nu düzeltmesi yap›lmas›ndan dolay› Tesis,Makine ve Cihazlara ait olan de¤erdüflüklü¤ü 620 nolu hesaba di¤erleri ise, idari faaliyetlerde kullan›ld›¤› için632 nolu hesaba kaydedilmifltir.

‹flletme Mizan› Düzeltilmifl Farklar

Cari Dönem Amortisman› (2007 y›l›) : 8.200.000 8.200.000 -

Önceki Dönem Amortisman› (2007 öncesi):57.400.000 52.616.667 4.783.333

Toplam Birikmifl Amortisman :65.600.000 60.816.667 4.783.333

Maddi olmayan duran varl›klar içerisinde yer alan 262 Kurulufl ve ÖrgütlenmeGiderleri TFRS’ye göre aktiflefltirilmeyip, do¤rudan dönemin gideri olarakdikkate al›n›r (M›s›rl›o¤lu, 2005, s.64.).


620 SATILAN MAMUL MAL‹YET‹632 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹(veya 659 Di¤er Faaliyetlerden Gid . Ve Zar.) 250 ARSA VE ARAZ‹LER 252 B‹NALAR 253 TES‹S MAK. VE C‹HAZLAR 255 DEM‹RBAfiLAR 254 TAfiITLARDe¤er düflüklü¤ü nedeniyle

899.9993.847.750

2.600.0001.190.000

899.9991.917

55.833

�‹ktisapTarihi

Al›fl Bedeli(1)

AySay›s›

(2)

Faydal›Ömür

(3)

DüzeltilmiflAmortisman

(4)=(1/3)/12*(2)HAKLAR � � � � �- ‹s im Hakk› 27.09.2000 82.000.000 89 10 60.816.667

268 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR

580 GEÇM‹fi DÖNEM ZARARLARIBirikmifl amor tisman›n düzeltilmesi

4.783.333

4.783.333



8 nolu standart gere¤ince araflt›rma giderleri, gider olarak dikkate al›n›rken, ge-lifltirme giderleri ise baz› flartlar› sa¤lamas› durumunda aktiflefltirilmektedir.Ancak, araflt›rma-gelifltirme giderleri ayr›flt›r›lamad›¤› durumda, gider kayde-dilmelidir (TMS 38, par.53). Uygulamam›zda bu ayr›flt›rma yap›lamad›¤›ndanve geçmifl dönemle ilgili oldu¤unda 580 nolu hesapla iliflkilendirilmifltir.

6- Banka Kredileri

Finansal borçlar, gerçe¤e uygun de¤erleri üzerinden muhasebelefltirilirler. ‹tfa edil-mifl maliyet bedelleri üzerinde de de¤erlenirler. ‹tfa edilmifl maliyet bedeli ise et-kin faiz yöntemiyle bulunmal›d›r. Bunun için de etkin faiz oran›n›n, di¤er bir ifadeile iç verim oran›n›n hesaplanmas› gerekmektedir. ‹ç verim oran›n›n hesaplanmas›için nakit ak›mlar›n›n hesaplanmas› gerekmektedir. Buna göre nakit ak›mlar› afla-¤›daki gibidir. ‹ç verim oran›n›n hesaplanmas›nda excel’den yararlan›lm›flt›r.


268 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR 262 KURULUfi VE ÖRG. G‹DERLER‹Kurulufl giderlerinin aktiften ç›kar t›lmas›

460.000460.000

268 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR580 GEÇM‹fi DÖNEM ZARARLARI 263 ARAfiTIR. VE GEL. G‹DERLER‹Ar-Ge giderlerinin aktiften ç›kar t›lmas›

80.00020.000

100.000

� Nakit Ç›k›fllar› Nakit Giriflleri �Y›llar Ana Para Faiz+BSMV Toplam Kullan›lan Kredi Toplam Nakit Ak›m›

0 � 5.500.000 5.500.000 5.500.0001 500.000 472.500 972.500 � 0 -972.5002 500.000 417.150 917.150 � 0 -917.1503 500.000 370.800 870.800 � 0 -870.8004 500.000 324.450 824.450 � 0 -824.4505 500.000 278.100 778.100 � 0 -778.1006 500.000 231.750 731.750 � 0 -731.7507 500.000 185.400 685.400 � 0 -685.4008 500.000 139.050 639.050 � 0 -639.0509 500.000 92.700 592.700 � 0 -592.70010 500.000 46.350 546.350 � 0 -546.35011 500.000 0 500.000 � 0 -500.000� � � � � Net Nakit Ak›m› = -2.558.250� � � � � ‹ç Verim Oran› = 7,93%



‹ç verim oran›, etkin faiz oran›d›r. Etkin faiz oran›na göre 31.12.2007 tarihlikredi faiz tahakkuku afla¤›daki gibidir.

Faiz oran› : %7,93

BSMV oran› : %5

Faiz : 280.854,17 YTL

BSMV : 14.042,71 YTL

Tahakkuk eden: 294.896,88 YTL

Faiz tahakkuku : (Anapara x Faiz x Vadeye Kalan Gün)/36000

: [(5.500.000-500.000)x 255x7,93]/36000 = 280.854,17 YTL

De¤erleme fark› : 294.896,88 YTL – 334.687,50 YTL = 39.790,62 YTL

7- Ticari Borçlar

Ticari alacaklarda oldu¤u gibi, ticari borçlar da iskonto edilmifl de¤er üzerin-den gösterilmelidir. ‹skonto edilmifl de¤erin hesaplanmas›, ticari alacaklardaoldu¤u gibidir.

Sat›c›lar Borç SenetleriReeskont Tutar› : 24.909,41 100.917,59Stok Vade Fark› : 5.558,66 903,06Sat›lan Mala Ait Tutar : 19.350,75 100.014,53


381 G‹DER TAHAKKUKLARI 660 KISA VAD. BORÇLANMA G‹D.Kredi faiz tahakkukunun düzeltilmesi

39.790,6239.790,62

� Kay›t Tarihi Ortalama Vade Mizan Bakiyesi Ödeme TarihiReeskont


Tutar›SATICILAR � � 13.500.000,00 � � 24.909,41- AB iflletmesi 18 Kas›m 2007 45 gün 10.000.000,00 2 Ocak 2008 2 8.834,74- BC iflletmesi 20 Kas›m 2007 45 gün 2.000.000,00 4 Ocak 2008 4 3.532,33- CD iflletmesi 20 Aral›k 2007 30 gün 1.500.000,00 19 Ocak 2008 19 12.542,34

Kay›t Tarihi� Çekin Vadesi�BORÇSENETLER‹

7.500.000,00 � � 100.917,59

- ASD iflletmesineverilen 10 Aral›k 2007 05 fiubat 2008 5.000.000,00 05 fiubat 2008 36 78.918,35

- ART iflletmesineverilen 12 Aral›k 2007 20 Ocak 2008 2.500.000,00 20 Ocak 2008 20 21.999,24



Ticari borçlara iliflkin reeskont tutar›, dönem sonu düzeltmesinden dolay› sat›-lan mamul ve ticari mal maliyeti ile iliflkilendirilmifltir. Sat›c›lar›n yaflland›r›l-mas› nedeniyle ortaya ç›kan reeskont tutar›, TDHP’de bofl bir hesap kullan›la-rak muhasebelefltirilmifltir (324 Ertelenen Faiz Gideri). Karfl› aya¤› ise dönemsonu düzeltmesi gere¤i, iflletmenin ilk muhasebelefltirmede kulland›¤› hesaplarkullan›lm›flt›r.

8- K›dem Tazminat›

TMS 19 kapsam›nda k›dem tazminat› karfl›l›¤› ayr›lmal›d›r. K›dem tazminat›karfl›l›k tutar› flu flekilde hesaplanmaktad›r: (Demir, 2006, s.46.)

1 + Enflasyon Oran›

K.T. Karfl›l›klar› = Tam Yükümlülük Tutar› x ( ---------------------------)Emeklili¤e Kalan Gün

1 + Faiz Oran›

Yap›lan hesaplama sonucunda k›dem tazminat› karfl›l›¤› 2.600.000 YTL olarakbulunmufltur. ‹flletmenin yapt›¤› hesaplama ile aktüeryal yöntemlere göre yap›-lan çal›flma sonucunda ortaya ç›kan 100.000 YTL’lik fark›n 40.000 YTL’siidari personele geri kalan› ise üretim departman›nda çal›flan personele aittir.

9- Dava Karfl›l›klar›

Kaybedilme ihtimali yüksek olan aleyhteki davaya ihtiyatl›k ilkesi gere¤i kar-fl›l›k ayr›l›r. Di¤er aleyhte olup da, kazan›lmas› muhtemel olan davalar ise, dip-notlarda belirtilir.


324 ERTELENEN FA‹Z G‹DER‹322 BORÇ SENETLER‹ REESKONTU 620 SATILAN MAMUL MAL‹YET‹ 621 SATILAN T‹C.MAL MAL‹YET‹Ticari borçlar›n yaflland›r›lmas› nedeniyle

19.350,75100.014,53

19.350,75100.014,53

620 SATILAN MAMUL MAL‹YET‹632 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹ 472 KIDEM TAZM‹NATI KRfi.K›dem tazminat› karfl›l›¤› nedeniyle

60.00040.000

100.000



10- Ertelenen Vergi Varl›¤› ve Yükümlülü¤ü

Gelir tablosunda cari dönem vergi karfl›l›¤› ile ertelenmifl vergiler ayr› ayr›gösterilmelidir. Böylece, iflletmelerin ilgili dönemde elde etti¤i karlar üzerin-den hesaplanan vergi karfl›l›klar›, vergilendirilebilir kar üzerinden hesaplananvergi tutar› ile iflletmenin gelecek dönemlere devredece¤i vergi tutar› ayr› ayr›raporlanm›fl olur (M›s›rl›o¤lu, 2006, s.60.).

Ertelenmifl vergi varl›klar› (indirilebilir farklar) ile ertelenmifl vergi yükümlü-lükleri (vergilendirilebilir farklar) TFRS’ye göre düzeltilmifl tutarlar ile VUK’agöre kaydedilmifl tutarlar aras›ndaki farklar›n yan›nda iflletmeye sa¤lanan yat›-r›m indirimi gibi teflvikler, geçmifl y›l mali zararlar› gibi gelecekte indirim ko-nusu yap›labilecek farklar da hesaplamaya dahil edilmelidir.

Do¤rudan öz kaynaklara borç veya alacak olarak kaydedilmifl olan kalemlerleilgili olan ertelenmifl vergi, ayn› dönemde veya farkl› dönemlerde özkaynakla-ra do¤rudan borç veya alacak olarak kaydedilmelidir (TMS 12 par.61). Buamaçla yeniden de¤erleme nedeniyle öz kaynaklara kaydedilen de¤er art›fl fo-nuna isabet eden ertelenen vergi (TMS 12, par.62/a) öz kaynak içinde kayde-dilmelidir.

Bilanço tarihi itibariyle yasalaflm›fl vergi oran› üzerinden ertelenen vergi he-saplanmaktad›r (Mirza, Holt, Orrell, 2006, s.68.).


659 D‹⁄. FAAL. OLA⁄AN G‹D.VE ZAR. 379 D‹⁄ER BORÇ VE G‹D. KRfi.Dava karfl›l›¤› nedeniyle

250.000250.000



12 nolu standart gere¤i ertelenen vergi ile cari dönem verginin ayr› ayr› sunul-mas› gerekmektedir. Ancak mevcut TDHP’de buna uygun raporlama yapmaksöz konusu de¤ildir. Ancak 691 nolu hesab›n alt›nda cari ve ertelenen vergi ay-r›flt›r›labilir.


Cari Dönem Önceki Dönem

Gelir tablosu ile iliflkilendirilen ertelenen vergiToplam

Geçici FarklarErtelenen

VergiToplam


Vergi

Ertelenen Vergi Varl›klar›: � � � �fiüpheli ticari alacak karfl›l›¤› 2.500.000,00 500.000,00 0,00 0,00

Ertelenen faiz geliri 55.586,90 11.117,38 0,00 0,00

Alacak senetle ri reeskontu 68.032,40 13.606,48 0,00 0,00

Stok de¤er düflüklük karfl›l›¤› 251.229,66 50.245,93 0,00 0,00

MDV de¤er düflüklük karfl›l›¤› 4.747.749,00 949.549,80 0,00 0,00

K›dem tazminat› ka rfl›l›¤› 100.000,00 20.000,00 0,00 0,00

Dava karfl›l›¤› 250.000,00 50.000,00 0,00 0,00

Kurulufl Gider lerinin Bilançodan Ç›kar›lmas› 0,00 0,00 368.000,00 73.600,00

Araflt›rma Giderlerinin Bilançodan Ç›kart›lmas› 0,00 0,00 80.000,00 16.000,00

Brüt Ertelenmifl Vergi Varl›¤› 7.972.597,96 1.594.519,59 448.000,00 89.600,00

Ertelenen Vergi Yükümlülük leri: � � � �

Vadeli mevduat faiz tahakkuku 36,18 7,24 0,00 0,00

Hisse senedi de¤er art›fl› 120.000,00 24.000,00 0,00 0,00

MDV Birikmifl Amortisman Düzeltmesi 1.064.700,00 212.940,00 9.700.850,00 1.940.170,00

MD Olmayan D. Birikmifl Amortisman Düzeltmesi 0,00 0,00 4.783.333,00 956.666,60

Ertelenen faiz gider i 19.350,75 3.870,15 0,00 0,00

Borç senetleri reeskontu 100.014,53 20.002,91 0,00 0,00

Kredi faiz tahakkuku 39.790,62 7.958,12 0,00 0,00

Brüt Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü 1.343.892,08 268.778,42 14.484.183,00 2.896.836,60

Net Ertelenmifl Vergi Varl›¤› 6.628.705,88 1.325.741,18 - -

Net Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü - - 14.036.183,00 2.807.236,60

31.12.2007

1 Ocak bakiyesi 2.807.236,60Gelir tablosuna kaydedilen ertelenmifl vergi geliri / (gideri) (4.132.977,78)Dönem sonu bakiyesi (1.325.741,18)

296 ERTELENEN VERG‹ VARLIKLARI580 GEÇM‹fi YIL ZARARLARI 496 ERTELENEN VERG‹ YÜKÜMLÜLÜKLER‹ 691 DÖN.KARI VERG‹ VE D‹⁄. YASAL YÜK. KARfiILIK.Ertelenen vergi karfl›l›klar› nedeniyle

1.594.519,592.807.236,60

268.778,424.132.977,78



Öz kaynak ile ilgili ertelenen vergi için bofl bir hesap kullan›lm›flt›r. Ancak uy-gulamada bu tutar da maddi duran varl›k de¤iflimi içinde gelir tablosu ile ilifl-kilendirilmektedir.


Özkaynak ile iliflkilendirilen ertelenen vergiToplam


VergiErtelenen Vergi Yükümlülükleri: � �Bina de¤er art›fl fonu 495.000,00 99.000,00Arsa de¤er art›fl fonu 450.000,00 90.000,00Net Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü 945.000,00 189.000,00

525 ERTELENEN VERG‹ 496 ERTELENEN VERG‹ YÜKÜMLÜLÜKLER‹Ertelenen vergi karfl›l›klar› nedeniyle

189.000

189.000



3.2. TFRS ve TMS’ye Göre Düzeltilmifl Bilanço ve Gelir TablosuSER endüstri iflletmesine ait 31.12.2007 tarihli düzeltilmifl bilanço afla¤›daki gibi oluflacakt›r.


HESAP ADI 01.01.2007-31.12.2007 Düzeltmeler 01.01.2007-31.12.2007

I- Dönen Varl›klar � 42.860.349,32 � � 39.3 39.074,82

Haz›r de¤erler � 285.000,00 � � 2 85.000,00Kasa 85.000,00 � � 85.000,00 �Bankalar 200.000,00 � � 200.000,00 �Menkul k›ymetler � 1.360.000,00 � � 7 20.000,00Hisse senetleri 1.360.000,00 � � 720.000,00 �* Gerçe¤e uygun de¤er fark›kar/zarara yans›t›lan (x)

600.000,00 � 120 .000,00 720.000,00 �

* Sat›lmaya haz›r finans al varl›k (y) 760.000,00 � -760.000,00 0,00 �Ticari alacaklar � 37.500.000,00 � � 34.8 76.380,70Al›c›lar 31.500.000,00 � -1.500.0 00,00 30.000.000,00 �Alacak senetleri 6.000.000,00 � -1.000.0 00,00 5 .000.000,00 �Ertelenen faiz gelirleri (-) 0,00 � -55 .5 86,90 -55.586,90 �Alacak senetleri reeskontu (-) 0,00 � -68 .0 32,40 -68.032,40 �fiüpheli ticari alacaklar 0,00 � 2.500.000,00 2 .500.000,00 �fiüpheli ticari alacak karfl ›l›klar› (-) 0,00 � -2.500.0 00,00 -2.500.000,00 �Stoklar � 3.615.000,00 � � 3.357. 308,62‹lk madde ve malzeme 3.400.000,00 � -5.558,66 3 .394.441,34 �Ticari mal lar 215.000,00 � -903,06 214.096,94 �Stok de¤er düflüklük karfl›l›¤› (-) 0,00 � -251.229,66 -251.229,66 �Gelecek aylara.ait giderler ve gelirtahakkuklar›

� 100.349,32 � � 1 00.385,50

Gelir tahakkuklar› 349,32 � 36,18 385,50 �Gelecek aylara ait giderler 100.000,00 � � 100.000,00 �

II- Duran Varl›klar � 59.984.000,00 � � 74.0 64.653,59Maddi duran varl›klar � 0,00 � � 7 60.000,00Ba¤l› menku l k›ymetler* sat› lmaya haz›r finansal varl›klar

0,00 � 760 .000,00 760.000,00 �

Maddi duran varl›klar � 43.504.000,00 � � 50.4 66.801,00Arazi ve arsalar 100.000,00 � 14.250 .0 00,00 14.350.000,00 �Binalar 41.000.000,00 � -17.095 .000,00 23.905.000,00 �Tesis makina ve cihazlar 74.000.000,00 � -899.999,00 73.100.001,00 �Tafl›tlar 700.000,00 � -55 .8 33,00 644.167,00 �Demirbafl lar 10.000,00 � -1.917,00 8.083,00 �Birikmifl amortismanlar (-) -72.306.000,00 � 10.765 .5 50,00 -61.540.450,00 �Maddi olmayan dura n varl›kar � 16.420.000,00 � � 21.1 83.333,00Haklar 82.000.000,00 � � 82.000.000,00 �Kurulufl ve örgüt lenme giderleri 460.000,00 � -460.000,00 0,00 �Araflt›rma ve gelifltirme giderleri 100.000,00 � -100.000,00 0,00 �Birikmifl amortismanlar (-) -66.140.000,00 � 5.323.333,00 -60.816.667,00 �Gelecek y›l.ait giderler ve gelirtahakkuklar›

� 60.000,00 � � 60.000,00

Gelecek y›llara ait giderler 60.000,00 � � 60.000,00 �Di¤er duran varl›klar � 0,00 � � 1.594. 519,59Ertelenen vergi varl›¤› 0,00 � 1.594.519,59 1 .594.519,59 �

Aktif toplam› � 102.844.349,32 � � 113.403. 728,41III- K›sa Vadeli Yab.Kaynakla r � 27.314.687,50 � � 27.3 99.069,88

Mali borçlar � 5.000.000,00 � � 5.000. 000,00Banka kredileri 5.000.000,00 � � 5 .000.000,00 �Ticari borçlar � 21.000.000,00 � � 20.8 74.173,00Sat›c›lar 13.500.000,00 � -6.461,72 13.493.538,28 �Borç senetleri 7.500.000,00 � � 7 .500.000,00 �Ertelenen faiz giderler i (-) 0,00 � -19 .3 50,75 -19.350,75 �Borç senetleri reeskontu (-) 0,00 � -100.014,53 -100.014,53 �Di¤er borçlar � 200.000,00 � � 2 00.000,00Personele borçlar 200.000,00 � � 200.000,00 �Ödenecek vergi di¤er yüküm. � 780.000,00 � � 7 80.000,00Ödencek vergi ve fonlar 600.000,00 � � 600.000,00 �Ödenecek sosyal güvenlik kesin. 180.000,00 � � 180.000,00 �Gelecek ayl. Ait gelir. Vegid.tahakkuklar› � 334.687,50 � � 2 94.896,88

Gider tah akkuklar› 334.687,50 � -39 .7 90,62 294.896,88 �Di¤er borç ve gider karfl›l›klar› � 0,00 � � 2 50.000,00Di¤er borç ve gider karfl ›l›klar › 0,00 � 250 .000,00 250.000,00 �

IV- Uzun Vadeli Yab.Kaynaklar � 2.500.000,00 � � 3.057. 778,42Borç ve gider karfl›l›klar› � 2.500.000,00 � � 2.600. 000,00K›dem taz minat› karfl›l›¤› 2.500.000,00 � 100 .000,00 2 .600.000,00 �Di¤er uzun vadeli yabanc›kaynaklar

� 0,00 � � 4 57.778,42

Ertelenen vergi yükümlülü¤ü 0,00 � 457 .778,42 457.778,42 �V- Özkaynaklar � 73.029.661,82 � � 82.9 46.880,12

Ödenmifl sermaye � 135.307.761,82 � � 135.307. 761,82Sermaye 100.000.000,00 � � 100 .000.000,00 �Enflasyon sermaye duz. o lumlufarklar›

35.307.761,82 � � 35.307.761,82 �

Sermaye yedekleri � 0,00 � � 7 56.000,00MDV de¤er art›fl fonlar› 0,00 � 945 .000,00 945.000,00 �Ertelenen vergi 0,00 � -189.000,00 -189.000,00 �Kar yedekleri � 25.000,00 � � 25.000,00Yasal yedekler 25.000,00 � � 25.000,00 �Geçmifl y›llar zararla r›(-) � -67.764.600,00 11.656 .9 46,40 -56.107.653,60 -56 .1 07.653,60Dönem net kar› v eya zarar› � 5.461.500,00 � 5 .461.500,00 2.965. 771,90

Pasif toplam› � 102.844.349,32 � � 113.403. 728,41



SER endüstri iflletmesine ait 31.12.2007 tarihli düzeltilmifl gelir tablosu afla¤›-daki gibi oluflacakt›r.

4. SONUÇ

Ülkemizde uluslararas› finansal raporlama standartlar›na göre raporlama yap›l-mas› durumunda iflletmelerin çeflitli güçlüklerle karfl›laflmas› söz konusu ola-cakt›r. Bu güçlüklerin bafl›nda da, mevcut yasal düzenlemelerden kaynaklanank›s›tlamalar gelmektedir. Ülkemizde uygulanan Tekdüzen Hesap Plan›(TDHP), uluslararas› finansal raporlama standartlar›na göre raporlama yap›l-mas›n› pek mümkün k›lmamakta ve bu durumda uygulay›c›lar› k›s›tlamaktad›r.

Bundan dolay› mevcut hesap plan›n›n standartlar›n bütün olarak uygulanmas›-na olanak sa¤layacak flekilde revize edilmesi gerekmektedir. Ayr›ca uygulay›-c›lar›n standartlar› uygulamas›n› kolaylaflt›rmak için rehberlerin haz›rlanmas›,standartlar›n dilinden kaynaklanan ve yanl›fl anlafl›lmalar›n ortadan kalkmas›-na yard›mc› olacakt›r


HESAP ADI 0 1. 01.2007-31.12 .2 007 Düzeltmeler 01.01.2007-31.12.2007

Brüt sat›fllar � 85.595.838,36 � � 85.4 72.219,06

Yurtiçi sat›fllar 82.595.838,36 � -123.619,30 82.472.219 ,06 �

Yurtd›fl › sat›fllar 3.000.000,00 � � 3.000.000,00 �

Di¤er gelirler 20.000,00 � � 20.000 ,00 �

Sat›fl indirimleri(-) � -3.600.000,00 � � -3.600.000,00

Sat›fltan iadeler(-) -100.000,00 � � -100.000,00 �

Sat›fltan iskontolar(-) -3.500.000,00 � � -3.500.000 ,00 �

Net sat›fl lar � 81.995.838,36 � � 81.8 72.219,06

Sat›fllar›n maliyeti (-) � -57.000.00 0, 00 � � -57 .2 40.633,72

Sat›lan mamuller maliyet i(-) -42.000.000,00 � -340.648,25 -42.340.648,25 �

Sat›lan ticari mallar maliyet.(-) -15.000.000,00 � 100 .014,53 -14.899.985,47 �

Brüt sat›fl kar› veya zarar› � 24.995.838,36 � � 24.6 31.585,34

Faaliyet giderleri (-) � -20.000.00 0, 00 � � -23 .4 23.050,00

Paz.sat›fl ve da¤›t›m gid. (-) -2.000.000,00 � � -2.000.000 ,00 �

Genel yönetim g iderleri (-) -18.000.000,00 � -3.423.0 50,00 -21.423.050,00 �

Faaliyet kar› veya zarar› � 4.995.838,36 � � 1.208. 535,34

Di¤.faal.ola¤an gel.ve karlar � 1.340.349,82 � � 1.460. 386,00

Faiz gelirleri 10.000,00 � 36,18 10.036 ,18 �

Menkul k›ymet sat›fl kar › 30.349,82 � � 30.349 ,82 �

Kambiyo karlar › 1.300.000,00 � � 1.300.000,00 �

Di¤er ola¤an gelir ve karlar 0,00 � 120 .000,00 120.000,00 �

Di¤.faal.ola¤an gid.ve zararlar(-) � -540.000,68 � � -3.541.230,34

Karfl›l›k giderleri 0,00 � -2.751.2 29,66 -2.751.229 ,66 �

Kambiyo zararlar› -540.000,68 � � -540.000,68 �

Di¤er ola¤an gider ve zararlar 0,00 � -250.000,00 -250.000,00 �

Finansman giderleri � -334.687,50 � � -294. 896,88

K›sa vad.borçlanma gid.(-) -334.687,50 � 39.7 90,62 -294.896,88 �

Ola¤an kar veya zarar � 5.461.500,00 � � -1.167.205,88

Dönem kar› veya zarar› � 5.461.500,00 � � -1.167.205,88

Dön.kar.ver .ve di¤.yas.yü k. krfl.(-) � 0,00 4.132.977,78 � 4.132. 977,78

Dönem net kar› v eya zarar› � 5.461.500,00 � � 2.965. 771,90



KAYNAKÇA

Akdo¤an, Nalan(2006). “Türkiye Muha-sebe Standartlar›n›n Uygulamas›nda Uyu-lacak Esaslar ve TFRS’ye Geçifl Bilanço-sunun Düzenlenmesi”, Muhasebe BilimDünyas› Dergisi.1 (2006)

Akdo¤an, Nalan(2001). “IAS 39 noluStandart Hükümlerine Göre Menkul K›y-metler ve Finansal Duran Varl›k ‹fllemle-rinde Uygulanacak Muhasebe Politikalar›”,Gazi üniversitesi ‹‹BF Dergisi, 3 (2001)

Akdo¤an, Nalan ve Sevilengül, Or-han(2007). “Türkiye Muhasebe Standart-lar›na Uyum ‹çin Tekdüzen Hesap Plan›n-da Yap›lmas› Gereken De¤ifliklikler”,Mali Çözüm Dergisi. 84 (2007)

Akgül, Baflak, G. Gökçen ve C. Çak›c›(2006). Türkiye Muhasebe Standartlar›Uygulamalar›. ‹stanbul: Beta Yay›nlar›,

Demir, Volkan(2006) “SPK MuhasebeStandartlar› Çerçevesinde Hata Kavram›ve Düzeltilmesi – K›dem Tazminat› Kar-fl›l›¤› Hesaplama Örne¤i”, Mali ÇözümDergisi. 77 (2006)

Demir, Volkan.. [ve öte.] (2008) SeçilmiflTürkiye Finansal Raporlama Standart-lar› – Aç›klamalar ve Uygulamalar.‹stanbul : ‹SMMMO

Marflap, Beyhan(2006). “Finansal BirVarl›k Olarak Alacaklar›n De¤erlemesive Türkiye Muhasebe Standartlar› Aç›s›n-dan ‹ncelenmesi”, Muhasebe Bilim Dün-yas› Dergisi. 3 (2006)

M›s›rl›o¤lu, ‹smail Ufuk(2005). “KurumKazanc› Üzerinden Hesaplanan Vergile-rin Raporlanmas›”, Mali Çözüm Dergisi.72 (2005)

Mirza, Abbas Ali, G. J. Holt ve M. Or-rell(2006). IFRS Workbook and Guide,USA: John Wiley&Sons, Inc,

Terzi, Serkan, ‹.K›ymetli fien ve F.Bül-bül(2007). “UFRS’nin Türkiye’de ‹lk Uy-gulamas› ‹çin Aç›l›fl Bilançosu Haz›rlan-mas›”, Mali Çözüm Dergisi 81 (2007)

Türkiye Muhasebe Standartlar› Kurulu(TMSK), Türkiye Muhasebe Standartlar›,2006 http://www.tmsk.org.tr/(31 Mart2007)


86

H‹LE R‹SK‹N‹N DENET‹M ‹LE ‹L‹fiK‹S‹H‹LE R‹SK‹N‹N DENET‹M ‹LE ‹L‹fiK‹S‹

THE RELATIONSHIP OF FRAUD RISK WITHTHE RELATIONSHIP OF FRAUD RISK WITHAUDITINGAUDITING

Murat EM‹R*

Öz

Denetim, finansal beyanlar›n hile ya da hatayla yanl›fl olup olmad›¤›n› an-lamaya yönelik makul güvenceyi elde etmek üzere planlanm›fl ve ger-çeklefltirilmifl olmal›d›r. Bu çal›flmada, hile riskinin denetim ile iliflkisi

incelenmifltir. Finansal tablolar› denetlerken hile riskinin göz önünde bulundu-rulmas› gerekir. Hile riskiyle ilgili standartlar bu çal›flma kapsam›nda ele al›n-m›flt›r.

Yönetim hileyi azaltmak için kurumsal yönetiflimi yerine getirmekten ve pro-südürleri kontrol etmekten sorumludur. Engelleme, cayd›rma ve tespit önlemi-ni birlefltirerek hile riski azalt›labilinir. Kurumlar›n gösterece¤i özen hile riski-ni azaltmada baflrol oynar. Denetçiye düflen görev ve sorumluluk ise etkin birdenetim çal›flmas› yapmak ve belgelendirme safhas›nda tüm ayr›nt›lara yervermektir. Makalede, denetlenen firma ve ba¤›ms›z denetçilerin hile denetimikonusunda dikkat etmeleri gereken hususlar belirtilmifltir.

Anahtar Kelimeler: Hile, Risk, Denetim, Kurumsal yönetiflim, SAS 82 veSAS 99.

Abstract

An audit should be planned and performed to obtain reasonable assurance abo-ut whether the financial statements are free of material misstatements, whethercaused by error or fraud. The relationship of fraud risk with auditing is exami-ned in this study. Fraud risk must be to be taken into account while the finan-




�

* Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muhasebe Muhasebe-Finansman ‹ng. TezliYüksek Lisans Ö¤rencisi



cial statements are being audited. Thestandards about fraud risk are explai-ned in the context of the study.

Management is responsible for per-forming corporate governance andcontroling procedures to minimizefraud. The risk of fraud can be redu-ced through a combination of preven-tion, deterrence and detection measu-res. The care that corporations showplays the leading role in reducing therisk of fraud. The duty and responsibi-lity of the auditor is to make an effec-tive audit work and to give place toevery detail in the phase of certificati-on. The subjects that independent au-ditors and the audited companies sho-uld take into consideration are specifi-ed in the article.

Key Words: Fraud, Risk, Audit, Corpo-rate governance, SAS 82 and SAS 99.

1. Girifl

Hile, bir flahs›n yanl›fl oldu¤unu bildi-¤i veya do¤rulu¤una inanmad›¤› birk›s›m uygunsuzluklar›n ve gayri ka-nuni hareketlerin maksatl› kand›rmaveya yanl›fl sunma niyetiyle yap›l-mas›n› kapsar. Finansal tablolardakiyanl›fll›klar, hile ve usulsüzlükten ve-ya hatadan kaynaklanabilir. Hile veusulsüzlükleri hatadan ay›ran temelunsur, finansal tablolarda yanl›fll›¤asebep olan fiilin kas›tl› olarak yap›l›pyap›lmad›¤›d›r.

‹nsan girdisine gereksinim duyulanher süreçte, bütün kurulufllar sahte-karl›k riskine maruz kal›rlar. Bir kuru-luflun maruz kald›¤› oran iflin içindeolan doland›r›c›l›k riskleriyle, hemsahtekarl›¤› ortaya ç›karmak hem deönlemek için etkili ifl kontrolleri bo-yutunun var olmas› ve süreçte yeralanlar› bütünlü¤ü ve dürüstlü¤ü ileiliflkilidir. Sahtekarl›k riski, sahtekar-l›¤›n ortaya ç›karaca¤› ve ortaya ç›kt›-¤› zaman kurulufla olan olas› zararla-r›n ve sonuçlar›n olma ihtimalidir

(www.iiabel.be/Portals/0/Docu-ments/Publications/Member_Positi-onPaperfraud100407.doc).

Gün geçtikçe ortaya ç›k›yor ki; insa-n›n oldu¤u yerde flartlar (hile üçgeni)olufltu¤unda hile kaç›n›lmaz oluyor(Emir, 2008, 120). Hile kavram›n›n2000’li y›llarda ad›n› s›kl›kla duyma-ya bafllad›k. Eylül 2002 tarihinde icrabaflkan› Al Dunlap Sunbeam flirketi-nin 1990’larda batmas›na neden olanmuhasebe sahtekarl›¤›n› gerçeklefltir-mek suçundan federal hükümete500.000 dolar ödemeye mahkum edil-di. Dunlap ayr›ca bir daha asla yöneti-ci ve çal›flan olarak bir kamu flirketin-de görevlendirilmemeyi kabul etti.Sahtekarl›k suçu, icra baflkan›n› kamugörevinden bu flekilde men etti. ‹fl ya-flam›nda ön plana ç›kan bu konu, ça-l›flmam›zda finansal tablolar›n deneti-minde hile, hile riski, hile riskinin de-¤erlendirilmesi, kurumsal yönetiflim




ve denetçinin sorumluluklar› alt bafl-l›klar›nda incelenecektir.

2. Finansal Tablolar›n DenetimindeHilenin Göz Önüne Al›nmas› (Statement on Auditing StandardsSAS No:82)

SAS No:82 (Consideration of Fraudin a Financial Statement Audit), sah-tekarl›k riskinin ayr› olarak de¤erlen-dirildi¤i denetimlere gereksinim olupolmad›¤›, sahtekarl›k riskine daha du-yarl› denetim planlar›n›n tasarlanma-s›nda ve sahtekarl›k belirtilerininokunmas› için denetçilerin daha fazlazaman harcamas›na yol aç›p açmad›-¤›n› araflt›r›r (Zimbelman, 1997, 75).Mark F. Zimbelman (1997) SASNo:82 konusundaki çal›flmas›ndastandart›n yararlar› ve maliyetlerihakk›nda tahminlerde bulunmufl ve butahminleri test etmifltir. Sahtekarl›¤›nortaya ç›k›fl›n› düzeltmek için denetçi-lerin hem sahtekarl›k riskine olan du-yarl›l›klar›n› artt›rmalar›na hem desahtekarl›k riski yüksek oldu¤undasahtekarl›¤› ortaya ç›karmaya dahafazla kaynak tahsis etmelerine; bununyan›nda tüm denetimler için daha faz-la sahtekarl›¤› belirleme kaynaklar›ay›rmalar›na ihtiyaç vard›r. Muhtemelmaliyet, do¤rudan fiyat› ya da aç›kçade¤erlendirilen sahtekarl›k risklerinive artt›r›lm›fl denetleme çabalar›n›kapsar. SAS No:82, denetim fiyatlar›üzerinde artt›r›c› etkide bulunmufltur..

Örne¤in, denetimlerde sahtekarl›¤›ortadan kald›rmak için artt›r›lm›fl kay-naklara baflvuru, denetleme etkinli¤i-ni art›racak ve bu sayede daha fazlasahtekarl›k belirlenecektir. E¤er de-netçiler sahtekarl›k riskine olan du-yarl›l›klar›n› artt›r›rlarsa ve uygun fle-kilde sahtekarl›¤› belirleme kaynak-lar›n› çeflitlendirirlerse hem etkinli¤ihem de verimlili¤i art›rm›fl olacaklar-d›r.

Araflt›rmac›lar, uygulamac›lar, meclisüyeleri ve politikac›lar denetlemeplanlar›n› stratejik riskin varl›¤› için-de sabit kalaca¤›n› iddia etmifllerdir(Erickson, Mayhew ve Felix, 2000,165). Bu iddia, doland›r›c›l›¤›n etkilibir flekilde belirlenmesini engelleye-bilir. SAS No:82, denetçilerin ilgisinisahtekarl›k riskine karfl› art›r›rkenmuhtemelen daha fazla çaba sarf ede-ceklerini göstermifltir. Halen sabit ka-lan bir denetleme stratejisi, sahtekarl›-¤› belirlemede etkili olmayabilir. Busonuç sahtekarl›k riskinin varl›¤› için-de daha az bir olas›l›kla sabit kalabile-ce¤i yeni denetim yaklafl›mlar›na olanihtiyac› desteklemektedir.

3. Hile Riskinin De¤erlendirmesi

Hile ihtimali tipik olarak sahtekarl›¤›nne kadar kolay yap›labilece¤ine, hile-ye yönlendiren güdüsel faktörlere veflirketin sahtekârl›k geçmifline ba¤l›-d›r. Hile yönetimi, finansal kay›plar›s›n›rlamak ve elemekten çok durum-




lar› s›n›rlama ve elemeyi içerir. Örne-¤in, baz› organizasyonlar için, itibarve ün kayb›, iflin geliflimi ve sürdürü-lebilirli¤i için gerekli imkânlar› ve ge-rekli ruhsatlar› elde etmenin yan›nda,onlar›n kalifiye iflçileri ayn› flekildemüflterileri kendi mallar›na çekmekve elinde bulundurmak üzerinde degözle görülür bir etkisi vard›r

(www.iiabel.be/Portals/0/Docu-ments/Publications/Member_Positi-onPaperfraud100407.doc).

‹ç denetçiler hile riskini hesaplamakiçin organizasyonun kulland›¤› ifllet-me risk modelini kullanmal›d›r. E¤erorganizasyonun kulland›¤› bir iflletmerisk modeli mevcut de¤ilse, denetçilerafla¤›daki talimatlara uyabilirler (http://www.iia.org.au/content/Practi-ce.202006.pdf):

1. Organizasyonu tehdit eden özelsahtekârl›k flemas›n› anlay›p, organi-zasyonun tüm dahili risklerini kapsa-yan bu sahtekarl›k entrikalar›na karfl›,organizasyonun savunmas›zl›¤›n› he-sap edecek ve haritaland›racak bir riskmodelini kullanmal›d›r. Risk modeliayn› zamanda tutarl› kategoriler kul-lanmal›d›r. Beklenen yüksek risklibölgeleri tan›mlayacak ve kapsamayayetecek kadar ayr›nt›l› olmal›d›r.

‹flletmenin risk yönetimi çerçevesiafla¤›da belirtilen bölümleri içerenfaydal› bir model sa¤lar:

• Olay tan›mlanmas›, beyin f›rt›nas›aktiviteleri, röportajlar, odak gruplar,tetkikler, endüstri araflt›rmas› ve olayverileri.

• ‹htimalleri ve durumlar› içeren riskde¤erlendirmeleri

• Transfer, tolere eden ya da azledenrisk gibi risk tepki stratejileri,

• Riskleri var olan anti-sahtekârl›kprogramlar›na ve kontrol çal›flmalar›-na ba¤lama ve onlar›n etkinli¤ini tas-dik etme gibi kontrol çal›flmalar›.

• Denetim plan›n› ve kötü yönetimdenkaynaklanan sahtekarl›k ve riskin gözönünde bulunduruldu¤u programlar›içeren modelleme.

2. Bir organizasyonda yap›lan hileleriazaltmak veya engellemek için yap›-lan kontrolleri hesaplarken, fiyat vefayda kalemleri göz önünde bulundu-rulmal›d›r. Hesaplamada, sahtekârl›-¤›n bireysel ya da pratikte hile gerek-tiren bir flekilde yap›l›p yap›lmad›¤›düflünülmelidir. Yüzde yüz hile önle-me, ne mümkündür ne de fiyat etkinbir yoldur. Kontrollerde, çal›flanlar›haks›zca suçlama veya çal›flanlara gü-venilmedi¤i görüntüsüne sebep ola-cak davran›fllardan kaç›n›lmal›d›r.

SAS 99 (Consideration of Fraud in aFinancial Statement Audit) hile riski-nin hesaplanmas› konusunda rehber-lik sa¤lar. Denetçiler, hile riskini ta-n›mlamak ve karfl›l›k vermek için, hi-




le risk faktörlerini içeren genifl bir bil-gi grubunu göz önüne al›rken, profes-yonel flüphecili¤i sürdürmelidirler.Denetçi, sahtekârl›k riskine karfl›planlama ve hatalar veya sahtekârl›k-lar›n tespit edilmesine bak›lmaks›z›n,denetim yaparak makul güven elde et-mekle vazifelidir (AICPA,2002,5-10).

Hile riski de¤erlendirme süreci yedi ad›mizlenerek gözlemlenir (Frank, 2004, 4-8):

Ad›m 1: De¤erlendirmeyi organize et-mek

Ad›m 2: Hile riskini tan›mlayabilmekiçin gerekli bilgilere ulaflmak

Ad›m 3: Potansiyel hileyi tan›mlamak

Ad›m 4: Olas› doland›r›c›l›klar› de-¤erlendirmek

Ad›m 5: Riskin önemini de¤erlendir-mek

Ad›m 6: Anti-risk kontrolleri ile ba¤-lant› kurmak (Denetim kan›tlar›n› de-¤erlendirmek)

Ad›m 7: Denetim plan›n etkisini aç›k-lamak (Hile hakk›nda iletiflim)

Frank, 2004 y›l›ndaki makalesinde al-t› ana kategoriye ayr›lan toplam 150doland›r›c›l›k tan›mlam›flt›r:

1-Finansal raporlardaki doland›r›c›l›k

2-Gelirlerin haks›z kullan›m›

3-Uygunsuz amaçlar için masraf vesorumluluklar

4-Gelir ve edinimlerin doland›r›c›l›klaelde edilmesi

5-Doland›r›c›l›ktan uzak tutulan mas-raf ve harcamalar

6-Finansal kötü yönetim(üst düzeyyöneticiler taraf›ndan)

‹ç denetimin; her türlü entrikan›n de-taylar›n›, entrika göstergelerini ,do-land›r›l›c›¤a karfl› koruyucu ve kon-trol mekanizmalar›n› ,doland›r›c›l›kdenetleme prosedürünü bilmesi gere-kir. Ayn› zamanda co¤rafya ya da en-düstri içinde aç›¤a ç›kan yeni doland›-r›c›l›klar›n izini sürmesi gerekir. ‹çdenetim, endüstri ve hizmet edilenco¤rafya hakk›nda kendine özgü ifldünyas›ndan uygun bilgileri al›r. Bu-nunla beraber, endüstri ve alansal biruzman›n ve ayn› zamanda doland›r›c›-l›k ve yanl›fl yönetimin nas›l oldugunubilen uzman›n olmas› gerekir.

Hile ve usulsüzlük genelde gizlenece-¤inden tespit edilmesi oldukça zordur.Bununla birlikte, ba¤›ms›z denetçi, içkontrol sistemi de dahil olmak üzereiflletme, faaliyet koflullar› ve çevresiy-le olan iliflkileri hakk›nda bilgi eldeederken, hile ve usulsüzlü¤e yönelikbask› veya f›rsat elde etme veya hare-kete geçirici olabilecek olay ve koflul-lar› tespit edebilir. Bu olay ve koflul-lar, “hile ve usulsüzlük risk faktörleri”olarak adland›r›l›r (SPK). Bu kapsam-da;




a) ‹flletmeye ilave öz sermaye sa¤la-yacak olan üçüncü flah›slar›n beklenti-lerini karfl›lama ihtiyac›, hile ve usul-süzlük yapmak için bask› yaratabilir.

b) Gerçekçi olmayan kar hedeflerineulafl›lmas› durumunda prim ödemesi-nin taahhüt edilmesi hile ve usulsüz-lük yapmak için bir teflvik unsuru ola-bilir.

c) Etkin olmayan kontrol sistemleri,hile ve usulsüzlük yapmaya f›rsat ya-ratabilir.

Hile ve usulsüzlük risk faktörleri mut-laka hile ve usulsüzlü¤ün var oldu¤u-nu göstermez, ancak bunlar hile veusulsüzlü¤ün yap›lm›fl oldu¤u koflul-larda ortaya ç›kan faktörlerdir. Hile veusulsüzlük risk faktörlerinin varl›¤›ba¤›ms›z denetçinin önemli ölçüdeyanl›fll›k riskini de¤erlendirmesindeetkili olabilir.

4. Kurumsal Yönetiflim ve Hile Riski

Yönetim hileyi azaltmak için kurum-sal yönetiflimi uygulamaktan ve pro-südürleri kontrol etmekten sorumlu-dur. Engelleme, cayd›rma ve tespitönlemini birlefltirerek hile riski azalt›-labilinir. Çünkü hilenin gizli anlaflmave yanl›fl belgelendirmeye ba¤l› ola-rak tespit edilmesi zordur. Hileyi en-gelleme ve cayd›rmaya odaklanmadaha etkili ve az masrafl›d›r. Hileyi en-gellemek için yönetim taraf›ndan olufl-turulan programlar ve kontroller hilef›rsatlar›n› azaltmaya yard›mc› olur.

Hileyi tespit etmek , cayd›rmak ve en-gellemek için üç yol vard›r:

i. Yüksek etik kültürü oluflturmak vekorumak,

ii. Bilinen hile risklerini hesaplamakve hafifletmek için programlar› vekontrolleri yerine getirmek,

iii. Uygun bir hile gözetme yönetimigelifltirmek.

Özellikle ilk yolu aç›klayacak olur-sak; araflt›rmalar gösteriyor ki hileyiengellemek ve tespit etmekte en etkiliyol , flirket taraf›ndan benimsenen özde¤erleri esas alan programlar› vekontrolleri yerine getirmektir. Yükseketik kurallar› ve dürüstlük kültürüoluflturmak 6 unsuru içine al›r: (Arens,Beasley ve Elder, 2008, 395-420)

1. Yönetim ve yönetim kurulu, flirket-te etik davran›fl için “ üstünlük” niteli-¤i kurmakla sorumludurlar. Yönetimvas›tas›yla dürüstlük ve bütünlük, or-ganizasyon içindeki çal›flanlara dü-rüstlük ve bütünlük takviye eder.

2. Pozitif bir iflyerinde çal›flanlar›n flir-kete karfl› hile yapma olas›l›¤› azal›r-ken, ifl ahlak› iyilefltirilir.

3. Hileyi önlemekte baflar›l› olmakiçin iyi flirketler, elemanlar›n› seçer-ken çok dikkatli olmal› ve dürüstlü-¤ünden flüphe duyduklar› kiflileri flir-ket bünyesine almamal›d›r. Etkili ifleal›m ve terfi politikalar› ile insan kay-naklar› potansiyellerini etkinlefltirme-




lidirler. ‹fle al›m ve terfilerde referanskontrolleri özenle yap›lmal›d›r. Perso-nel al›m›ndan sonra davran›fl hukukuve aday›n flirketin de¤erleriyle olanuyumunun sürekli olmas› hile olas›l›-¤›n› azalt›r.

4. fiirket bünyesine yeni kat›lanlar›nahlaki davran›fllar› gözlenmeli ve flir-ket beklentileri do¤rultusunda e¤itil-melidirler. fiirket çal›flanlar›n› hile ko-nusunda bilinçlendirmeli ve olas› du-rumlarda hile yapanlar ile ilgili olarakyap›lacak ifllemler ve ihbar konusun-da e¤itim verilmelidir.

5. Bir çok flirket çal›flanlar›n›n ifl ka-nununa raz› olmak konusundaki so-rumluluklar›n›n periyodik olarak do¤-rulanmas›n› ister. Çal›flanlara flirketinbeklentilerini anlad›klar›n›, kanunauyum gösterdiklerine ve herhangi birihlale karfl› bilinçsiz olduklar›n› be-lirtmeleri istenir. Bu do¤rulamalardavran›fl politikalar› kanunu güçlen-dirmekte yard›m eder. Ayr›ca çal›flan-lar›n hile yapmaktan ya da di¤er etikihlallerden caymas›n› sa¤lar. ‹ç dene-tim taraf›ndan takip edilme ya da di-¤er aç›k ifflaat ve hiçbir cevap önemligidiflin örtüsünü kald›rmayabilir.

6. fiirket çal›flanlar› davran›fllar›n›nflirket taraf›ndan takip edilip de¤erlen-dirildi¤ini fark›nda olmal›d›r. Tüm ih-lallerin araflt›r›lmas›, neticesinde uy-gun ve tutarl› cevaplara ulaflmak hile-ye karfl› etkili bir cayd›rmalar sa¤la-yacakt›r.

Dünyadaki örneklerinden de kurum-sal yönetiflimin ne denli önemli oldu-¤u anlayabiliriz. Tenet Healthcare veeski icra baflkan› Jeffrey Barbakow’a9 Eylül 2003 tarihinde ABD SenatosuFinans Komitesi taraf›ndan kurumsalyönetim uygulamalar›na yönelik ola-rak yeni bir soruflturma bafllat›ld›.Yap›lan incelemeler genifl çapl› birsahtekarl›¤› ortaya ç›karma yönündeidi. A¤ustos ay›nda Tenet bir Califor-nia hastenesinde gereksiz yere yap›lankalp ameliyatlar›na iliflkin iddialarakarfl› aç›lan soruflturmay› durdurmakiçin 54 milyon dolar ödemeyi kabuletmiflti (www.iyisirket.com/Rapor/-Skandallar.doc). Finansal tablolar›ndo¤ru olmas› hastane sahtekarl›¤›n›önleyemedi.

5. Denetçinin Sorumluluklar› ve

Hile

Doland›r›c›l›k asl›nda genifl bir yasalkavram oldu¤u halde; ISA(Uluslara-ras› Denetim Standartlar›)'n›n amaç-lar› uyar›nca denetçi mali beyanatla-r›n somut yanl›fl beyanlar›na sebepolan doland›r›c›l›kla ilgilenir. Denet-çiler bir doland›r›c›l›k vakas›n›n vukubulup bulunmad›¤›n›n kanuni aç›dantespitini yapmazlar. ‹dareyle sorumluyönetimden bir veya birkaç üyeninkar›flt›¤› doland›r›c›l›¤a Yönetim Do-land›r›c›l›¤› denir. Kurumun sadeceiflverenlerinin kar›flt›¤› doland›r›c›l›k‹flveren Doland›r›c›l›¤› diye adland›r›-




l›r. Her iki durumda da kurumun için-den veya d›fl›ndan üçüncü flah›slarlagizli anlaflmalar söz konusu olmuflolabilir. (Wilks ve Zimbelman, 2004,730-731).

Hileye neden olan maddi hatalar venoksanl›klar tespit edildikten sonra,denetçi ilk olarak bu unsurlar› idareile gözden geçirmeli ve bunlar›n olufl-mas›n› engellemeye çal›flmal›d›r. ‹da-renin görüflleri al›nlamal›; sonras›ndahile riskini azaltmaya yönelik progra-ma geçilmelidir. Program›n ve kon-trollerin yanl›fl ifadelerden kaynakla-nan riskleri hafifletip hafifletmedi¤itest edilmelidir.

Ba¤›ms›z denetçi, finansal tablolarlailgili hile ve usulsüzlükten kaynakla-nan önemli yanl›fll›k riskini tespit et-mek amac›yla;

a) ‹flletme personelinin görevlendiril-mesi ve gözetimi konular›n› de¤erlen-dirir,

b) ‹flletme taraf›ndan uygulanan mu-hasebe politikalar›n› dikkate al›r ve

c) Ba¤›ms›z denetim tekniklerinin ya-p›s›, zamanlamas› ve kapsam›n›n se-çimine iliflkin öngörülemeyen husus-lar› birlikte ele al›r

Denetçi sürekli olarak delillerin topla-n›p toplanmad›¤›n›, di¤er gözlemlerinyap›l›p yap›lmad›¤›n› mevcut bir sah-tekarl›k var ise eldeki belgelerin yan-l›fl bir yönlendirme ifade edip etmedi-¤ini gözlemlemelidir. Hesaplar hileye

karfl› iyi de¤erlendirilmelidir. Zatendenetçi bunu hesaplar› de¤erlendirir-ken kesin bulur. E¤er suiistimal flüp-hesi varsa denetçi di¤er bilgileri de biraraya getirir ve karar verir. S›kl›kladenetçi yönetiminden bilgi ister. Bilgiak›fl›nda daha etkili olmak için denet-çinin dinleme ve cevaplar› de¤erlen-dirmede becerikli olmas› gerekir. Be-lirgin biçimde görüflme yap›lan kifliilk cevaplar›nda önemli bilgileri ih-mal eder. Birbirini takip eden sorularetkin olarak sorulur daha iyi bilgilereulafl›lmas›n› sa¤lamak suiistimalinolup olmad›¤›n›n de¤erlendirmesiniyapmak için iyi dinleme teknikleri ge-rekir ve davran›fllar› gözlemlemeksorgulama tekniklerini güçlendirir(AICPA, 2007,277-300). SAS 99 de-netçinin kesin hesaplar›n di¤er yönle-rini de hesaba katmas›n› ister. Denetçie¤er bir suiistimal oldu¤unu keflfeder-se SAS 99 denetçinin bu konuyu tar-t›flmas›na ve yönetimin bu konu içintahsis edilmifl mercilerin sorgulanma-s›n› ister. Yönetimin bu kademesi sözkonusu olan kiflilerin en az›ndan birseviye üstünde olmal›d›r. K›demlimüdüriyet ve murakabe kurumlar›n-dan da bir kifli bulunmal›d›r e¤er de-netçi k›demli yönetimin bu hilekârl›¤akar›flt›¤›n› anlarsa konuyu direkt ola-rak murakabe kurumuyla tart›flmal›-d›r. Denetçinin prosedür sonuçlar› ha-t›r› say›l›r ölçüde bir doküman eksik-li¤ini de gösterebilir ki bu da suiisti-male ba¤l› olarak geliflir (Ramos,2003,28-36).




Dökümantasyon konusu denetçi içinönem tafl›yan hususlar›n bafl›nda gel-mektedir. Ba¤›ms›z denetçinin; ifllet-me, faaliyetleri ve çevresiyle olan ilifl-kileri konusunda edindi¤i bilgiler ileönemli yanl›fll›k riski hakk›ndaki gö-rüflünü;

a) Ba¤›ms›z denetim ekibinin iflletme-nin hile ve usulsüzlükten kaynaklananönemli yanl›fll›klara olan hassasiyetikonusunda yapt›¤› görüflme sonucuald›¤› önemli kararlar› ve

b) Finansal tablolarda ve iflletme yö-netimi taraf›ndan sunulan di¤er bilgive belgelerde tespit edilen hile veusulsüzlükten kaynaklanan belirlen-mifl ve de¤erlendirilmifl önemli yan-l›fll›klar› içerecek flekilde belgelendir-mesi gerekir. Ba¤›ms›z denetçi, bel-gelendirmenin kapsam›n› mesleki ka-naatine göre belirler.

Sonuç

Denetim, finansal beyanlar›n hile yada hatayla yanl›fl olup olmad›¤›n› an-lamaya yönelik makul güvenceyi eldeetmek üzere planlanm›fl ve gerçeklefl-tirilmifl olmal›d›r. Bu çal›flmada, hile-li finansal ifllemlerin tarihi geliflimi,doland›r›c›l›¤›n özellikleri ve yolsuz-luk üçgeni incelenmifltir. Hile deneti-minin dünü, bugünü ve yar›n›na ›fl›ktutulmufltur.

Son y›llarda hile denetimi, tarihindehiç olmad›¤› kadar flirketler, ekono-miler ve ülkeler aç›s›ndan önem arz

etmifltir. Özellikle geçti¤imiz y›llardaard arda patlak veren büyük flirketler-deki uluslararas› etkiye sahip muhase-be ve denetim skandallar›, denetiminöneminin bir kez daha artmas›na se-bep olmufltur. Sözkonusu incelemesonucunda denetlenen firma ve ba-¤›ms›z denetçilerin hile denetimi ko-nusunda dikkat etmeleri gereken hu-suslar belirtilmifltir

Denetimsizli¤in neden oldu¤u aksak-l›klar her sahada gün geçtikte daha iyianlafl›lmaktad›r. Geliflmifl ülkelerdeyasalarla desteklenen denetim kural-lar›n›n da etkisi ile bireysel, kurumsalve kamusal alanda hile riskinin olufl-mas› en aza indirgenir ve hile karfl› or-tak bir kültür oluflmaktad›r. ‹nsanlarflirketleri olufltururken; flirketlerdeekonomiyi ve piyasay› oluflturmakta-d›r. Bu aç›dan bakt›¤›m›zda hile dene-timinin ilgilendi¤i yap› tafl› insanlar-d›r. ‹nsan davran›fllar› flirkete sirayetederken flirketlerin bütünleflik yap›lar›da piyasaya nüfuz eder. Hileyi olufltu-ran üçlü bir araya geldi¤inde kiflilere¤ilimlerini yolsuzluk yapmaya yön-lendirir. Bu durumlar› oluflturacak et-menler kurum ve devlet taraf›ndanönceden tespit edilmeli ve önlenmeli-dir.

KAYNAKÇA

Arens, A.Alvin, Beasley,S.Mark ve Elder,J.Randal (2008). Auditing and Assuran-ce Services .12.bs. Pearson




Erickson, M.,Mayhew, B. ve Felix, W."Why do audits fail? Evidence from Lin-coln Savings and Loan" Journal of Acco-unting Research.38 (2000):30.

Emir, Murat (2008). “Hile Denetimi”Mali Çözüm 86.(2008) : 120

Frank, Jonny (2004). “ Performing Fraud&Reputation Risk Assessments” IIA In-ternal Auditor (Spring 2004): 1-9

http://www.iyisirket.com/Rapor/Skan-dallar.doc, 06.06.2008.

Ramos, Michael (2003). “Auditors' Res-ponsibility for Fraud Detection”, Journalof Accountancy (2003): 28-36

Sermaye Piyasas› Kurulu, Sermaye Piya-sas›nda Ba¤›ms›z Denetim Standartlar›Hakk›nda Tebli¤ (Seri: X, No: 22)

Wilks, Jeffrey ve Zimbelman, F.Mark(2004). Decomposition of Fraud-Risk As-sessments and Auditors' Sensitivity toFraud Cues, Contemporary AccountingResearch.21(2004): 730-731

Zimbelman,F.Mark (1997) “Studies onExperts and the Application of Expertise inAccounting, Auditing, and Tax” Journal ofAccounting Research. 35 (1997): 75-97

http://www.aicpa.org/download/antif-raud/SAS-99-Exhibit.pdf, 01.06.2008.

The Institute of Internal Auditors Austra-lia, “Practice Advisory 1000-1:InternalAudit Charter, Interpretation of Standard1000 from the International Standards forthe Professional Practice Internal Audi-ting”,

http://www.iia.org.au/content/Practi-ce%20Advisories% 20in %20 full %20June%202006.pdf, 20.06.2008.

The Institute of Internal Auditors –Belgium, (2007), “ The Role of InternalAudit in Fighting Fraud: FinancialServices Sector Experiences”, http://www.iiabel.be/Portals/0/Documents/Publications/Member_PositionPaper-fraud100407.doc, 20.06.2008.


YAZI

LAR

OPI

NIO

N P

APE

RS

HAKE

MS‹

ZHAKEMS‹Z YAZILAR

OPINION PAPERS

�

98

ALT ‹fiVEREN (TAfiERON) ALT ‹fiVEREN (TAfiERON) KULLANIMININ ‹fiÇ‹ ‹Ç‹N KULLANIMININ ‹fiÇ‹ ‹Ç‹N DO⁄URDU⁄U SORUNLARA KARfiIDO⁄URDU⁄U SORUNLARA KARfiIALINAN YASAL TEDB‹RLER ALINAN YASAL TEDB‹RLER HAKKINDA DÜfiÜNCELERHAKKINDA DÜfiÜNCELER

Prof. Dr. Müjdat fiAKAR*

I.G‹R‹fi

Bir iflverenden, iflyerinde yürüttü¤ü mal veya hizmet üretimine iliflkin yar-d›mc› ifllerinde veya as›l iflin bir bölümünde iflletmenin ve iflin gere¤i ileteknolojik nedenlerle uzmanl›k gerektiren ifllerde ifl alan ve bu ifl için gö-

revlendirdi¤i iflçilerini sadece bu iflyerinde ald›¤› iflte çal›flt›ran di¤er iflverenile ifl ald›¤› iflveren aras›nda kurulan iliflkiye as›l iflveren-alt iflveren iliflkisi de-nir. (‹fl K.md 2/VI).

Bu hükümde “alt iflveren” (subcontractor) olarak belirtilen iflvereni, SosyalSigortalar Kanunu “arac›” (SSK. md. 87), uygulama ise “tafleron” olarak ad-land›rmaktad›r (Canbolat, 1992).“Tafleron” sözcü¤ü de, dilimize Frans›zca“tacheron”, “tacheronnage” sözcüklerinin karfl›l›¤› olarak girmifltir. Bu sözcük,“verimsiz iflleri yapan kimse” ya da “bina inflaat›nda bina sahibinin maktu birücret karfl›l›¤› ifl verdi¤i kimse” anlamlar›na sahiptir.

Alt iflverenden söz edebilmek için, “as›l iflveren” olarak nitelenen bir iflverentaraf›ndan yürütülmekte olan bir iflin bir bölümünde veya eklentilerinde ifl alanve burada kendi iflçilerini çal›flt›ran bir iflveren bulunmal›d›r. ‹flin tamam›n›nyap›lmas› üstlenilmiflse veya üstlenilen ifl, ifli yüklenence iflçi çal›flt›rmadanbizzat yerine getiriliyorsa, alt iflverenden söz edilemez (Yrg. 9 HD.,04.07.1995, E. 2660 K. 3844).




�

* Marmara Üniversitesi Ö¤retim Üyesi



Kendisi için bir bölümünde bizzat iflçiçal›flt›rmay›p ifli bölerek ihale suretiy-le muhtelif kiflilere veren ifl sahibi “iha-le makam›” as›l iflveren de¤ildir (Yrg.HGK. 24.05.1995, E. 1995/9-273, K.1995/548).

As›l iflveren-alt iflveren iliflkisi, istis-na, vekâlet, kira, tafl›ma, iflletmecilikgibi, ifl sözleflmesi d›fl›nda bir sözlefl-meye dayan›r. Alt iflveren ile iflçileraras›ndaki iliflki ise do¤al olarak, iflsözleflmesidir.

Bu iliflkide as›l iflveren, alt iflvereniniflçilerine karfl› o iflyeri ile ilgili olarakbu Kanundan, ifl sözleflmesinden veyaalt iflverenin taraf oldu¤u toplu ifl söz-leflmesinden do¤an yükümlülüklerin-den alt iflveren ile birlikte sorumludur(‹flK.md.2/VI)

‹fl Kanunu alt iflverenin iflçilerine, ala-caklar›n› hem as›l iflverenden hem dekendi iflverenleri olan alt iflverendenisteyebilmeleri konusunda bir güven-ce getirmektedir. Amaç, küçük serma-ye sahibi olan alt iflverenlerin iflçileri-ne karfl› sorumluluklar›n› yerine geti-remez duruma düflmeleri halinde,bunlar›n emrinde çal›flan iflçileri koru-makt›r. As›l iflverenin alt iflveren iflçi-lerine karfl› sorumlulu¤unun “müte-

selsil (zincirleme) sorumluluk” ol-du¤u kabul edilmektedir. Bu tür bir-likte sorumlulukta, bir borçtan sorum-lu olan birden fazla kifli, borcun tama-m›ndan ve ayn› derecede sorumludur-lar. Yani, as›l iflveren borcun yar›s›n›nkendine ait oldu¤unu ya da önce altiflverenin takip edilip, netice al›na-mazsa kendisine baflvurulmas›n› iste-yemez. As›l iflveren, alt iflverenle ara-lar›ndaki sözleflme gere¤ince alt iflve-rene yapmas› gereken ödemeleri yap-t›¤›n› ileri sürerek sorumluluktan kur-tulma flans›na da sahip de¤ildir. As›liflveren, müteselsil sorumluluk kural›gere¤i yapt›¤› fazla ödemeleri rücûdavas› yoluyla alt iflverenden isteye-cektir.

As›l iflverenin müteselsil sorumlulu-¤u, sadece hukukî yöndendir, cezaîsorumlulu¤u kapsamaz. Aksine biruygulama, cezalar›n flahsili¤i ilkesineayk›r› olur.

Söz konusu müteselsil sorumlulu¤unflart›, alt iflverenin iflçilerini sadeceas›l iflverene ait iflyerinde veya eklen-tilerinde çal›flt›rmas›d›r. Bu flekildebir çal›flma yoksa, müteselsil sorum-luluk da yoktur 1.

Örnek: Toplu ifl sözleflmesi gere¤in-


1 Temizlik müteahhidinin iflçilerini münhas›ran daval› banka iflyerinde çal›flt›rmak zorundaolmad›¤›, baflka iflyerleri aras›nda de¤ifltirebilece¤inin tespit edilmesi sebebiyle, iflvereninmüteselsil sorumlulu¤u yoktur (Yrg. 9. HD. 04.03.1991, E. 1990/11890, K. 1991/3190,YKD., A¤ustos 1991, 1204); Baflkalar›na ait gemilerde de yükleme ve boflaltma iflleriyapan firma iflçilerine karfl› gemi sahibi sorumlu de¤ildir (Yrg. 9. HD. 25.06.1992, E. 6240,K. 7357, Çimento ‹flveren Dergisi, Eylül 1992, 35).



ce, iflçilerine iflyerinde ö¤len yeme¤ivermek yükümlülü¤ü alt›nda olan biriflveren, bunu üç farkl› seçenek dâhi-linde yapabilir: 1) Bir yemekhane vemutfak kurar ve gerekli personeli is-tihdam eder ya da iflçilerine civardakilokantalarda yemek yemeleri için ye-mek kuponu verir, ki bu seçenekte altiflveren yoktur; 2) Bir yemekhane vemutfak kurar ve iflletilmesini bir alt ifl-verene verir. Bu seçenekte alt iflvere-nin iflçileri münhas›ran o iflyerinde ça-l›flt›klar› için, as›l iflverenin müteselsilsorumlulu¤u vard›r; 3) Bir yemekha-ne kurar ve burada iflçilere servis ya-p›lmas›n› iflini bir yemek firmas›naverir. Firma kendi iflyerinde haz›rlad›-¤› yemekleri kendi iflçileri ile getiripservis yapar ve baflka bir iflyerine ser-vis yapmak üzere gider. Bu seçenekteyemek firmas› alt iflveren gibi alg›lan-makla birlikte, iflçilerin sadece as›l ifl-verenin iflyerinde çal›flt›r›lmas› sözkonusu olmad›¤›ndan bu iliflki yeni ‹flKanununun tan›m›na göre alt iflveren-lik iliflkisi say›lmamaktad›r ve as›l ifl-verenin müteselsil sorumlulu¤u yok-tur.

Bu yaz›m›zda genel olarak alt iflve-renlik konusundaki düzenlemeleri vetafleron kullan›m›na karfl› kanunkoyu-cunun almaya çal›flt›¤› tedbirleri irde-leyece¤iz.

II. TAfiERON KULLANIMININ‹fiÇ‹ ALEYH‹NE ÇO⁄ALMASI

Ülkemizde, iflverenlerin, baz› iflleri altiflverenlere yapt›rmalar›, önceleri hak-l› gerekçelere dayanmaktayd›. Mese-lâ, bina infla eden bir iflverenin, elek-trik tesisat›n›n döflenmesi veya do¤ra-malar›n tak›lmas› iflini tafleronlaravermeleri; bir fabrika iflyerinde ye-mekhane iflletilmesi, iflçilerin servisaraçlar›yla tafl›nmas› gibi iflleri alt ifl-verenlere havale etmeleri makûl görü-len uygulamalard›r.

Ancak, son yirmibefl y›ldan beri tafle-ron kullan›m›, önce belediyelerin te-mizlik ifllerini tafleron firmalara ver-melerinden bafllay›p, özel sektör ifl-yerlerine salg›n bir hastal›k gibi yay›l-m›fl ve iflçi haklar›n› bertaraf etmekiçin kullan›lm›flt›r. “Tafleronlaflma”(outsource) denilen ve iflçilerin vesendikalar›n›n en çok yak›nd›¤› konu-lar›n bafl›nda gelen bu uygulama ile,bir iflyerindeki ifl bölünebildi¤i kadarbölünüp her biri ayr› tafleronlara veril-mekte; sendikas›z, sigortas›z, hatta ki-mi zaman asgarî ücretin bile alt›ndaücretle iflçi çal›flt›ran tafleronlar yoluy-la iflçilik maliyetleri düflürülmektedir.Bir tafleronun iflçilerinin sendikalafl-mas› veya tafleron iflçileriyle ‹fl Huku-kundan do¤an haklar konusunda so-runlar yaflanmas› halinde, o tafleronlayap›lan sözleflme feshedilip, yerineyeni bir tafleron al›nmakta ve liberalekonomi anlay›fl›n›n gere¤i “dikensiz





gül bahçeleri” yaratma konusundahukuk suiistimali yaflanmaktad›r. ‹flçihaklar›na sayg›l›; sendikal›, sigortal›,toplu ifl sözleflmeli iflçi çal›flt›ran iflve-renler haks›z rekabete maruz kal-makta, adeta “tafleronlaflma”ya itil-mektedirler.

Sendikalar, toplu ifl sözleflmelerine ta-fleron kullan›m› yasaklama konusundahükümler koyarak tafleronlaflma e¤ili-mini engellemeye çal›flmaktad›rlar.‹flçi haklar› bak›m›ndan kayg› vericibu gidifli önlemek için 4857 say›l› ‹flKanunu ile baz› önlemler getirilmeyeçal›fl›lm›flt›r. Ancak bunlar›n yetersiz-li¤i uygulamada ortaya ç›k›nca yeniyasal düzenlemelere ihtiyaç duyul-mufltur.

III. ÖLÇÜSÜZ TAfiERONLAfiMAYA

4857 SAYILI KANUNLA

GET‹R‹LEN ENGELLER

1475 say›l› eski ‹fl Kanunundan farkl›olarak 4857 say›l› ‹fl Kanunu ölçüsüztafleronlaflmaya karfl› getirdi¤i tedbir-ler flunlard›r. Önce as›l ifl- yard›mc› iflay›r›m› yap›larak, yard›mc› ifllerde altiflveren kullan›m› s›n›rland›r›lmam›fl,ancak as›l ifl bak›m›ndan iflin alt iflve-rene verilmesi s›n›rland›r›lm›flt›r:

Birinci olarak, alt iflveren kullan›m›-n›n sadece iflletmenin ve iflin gere¤iile teknolojik uzmanl›k gerektirenifllerde mümkün oldu¤u kabul edil-mifltir.

‹kinci olarak, as›l iflverenin iflçileri-nin alt iflveren taraf›ndan ifle al›na-rak haklar›n›n k›s›tlanamayaca¤›öngörülmüfltür.

Üçüncü olarak, daha önce o iflyerin-de çal›flt›r›lan kimse ile alt iflvereniliflkisi kurulamayaca¤› Kanunda yeralm›flt›r.

Aksi halde ve genel olarak as›l iflve-ren - alt iflveren iliflkisinin muvazaal›iflleme dayand›¤›n›n belirlendi¤i du-rumlarda, alt iflverenin iflçileri bafl-lang›c›ndan itibaren as›l iflvereniniflçisi say›larak ifllem göreceklerdir.

Kanunun getirdi¤i bu düzenlemelerolumlu olmakla beraber, yapt›r›m ek-sikli¤i ve uygulanma sorunlar› sebe-biyle tafleronlaflmaya son verecek ted-birler olarak de¤erlendirilemeyece¤i-ni daha önce ifade etmifltik(fiakar,2006, s. 53). Bu konudaki elefltirileri-mizi flöyle ifade etmifltik: “Tafleronkullan›m›n›n iflletmenin ve iflin gere-¤inden ve teknolojik uzmanl›k gerek-tirdi¤inden kaynaklan›p kaynaklan-mad›¤› yoruma aç›k oldu¤u gibi, buyorumu kimin yapaca¤› da belirli de-¤ildir. Özellikle sendikas›z iflyerlerin-de, Kanuna ayk›r› biçimde taflaronkullan›m›n›n kimin taraf›ndan kimeflikâyet edilece¤i belli de¤ildir. ‹flçile-rin çok büyük bir bölümünün ifl gü-vencesi d›fl›nda b›rak›ld›¤› dikkate al›-n›nca Kanundaki hükümlerin ka¤›tüzerinde kalaca¤› endiflesi do¤makta-



d›r. Kanuna ayk›r› tafleron kullan›m›Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›-¤› Bölge Müdürlü¤üne ihbar edildi-¤inde veya ifl denetiminde ifl müfettiflitaraf›ndan tespit edildi¤inde ne gibibir ifllem yap›laca¤› da havada kal-maktad›r. Kanundaki bu düzenleme-lere ayk›r›l›¤›n cezai bir yapt›r›m› dayoktur. Kan›m›zca, tafleron kullan›m›-n›n Bölge Çal›flma Müdürlü¤ü iznineba¤l› k›l›nmas› ve iznin de bir forma-liteden ibaret kalmay›p, ciddi bir arafl-t›rma sonucunda verilmesi etkili ola-bilirdi” (fiakar, 2006, s. 53).

fiimdi yasakoyucu “istihdam paketi”ad›yla an›lan 5763 say›l› Kanunla bukonuda yeni düzenlemeler yapm›flt›r.Afla¤›da bu düzenlemeyi ayr› bir bafl-l›k alt›nda ele alaca¤›z. Ancak, 5538say›l› Kanunla kamudaki tafleron iflçi-lerine yap›lan haks›zl›¤› yazmadangeçmek olmaz.

IV. KAMU KES‹M‹ ‹Ç‹N GER‹ADIM: 5538 SAYILI KANUN HÜKÜMLER‹

12.07.2006 tarihinde yay›mlanan5538 say›l› Kanunla 4857 say›l› ‹flKanununun 2.maddesine eklemeleryap›lm›flt›r: “Kanuna veya kanununverdi¤i yetkiye dayan›larak kuru-lan kamu kurum ve kurulufllar› ilebunlar›n do¤rudan veya dolayl› ola-rak sermayesinin en az yüzde ellisi-ne sahip olduklar› ortakl›klarda,4734 say›l› Kamu ‹hale Kanunu ve-

ya di¤er kanun hükümleri çerçeve-sinde, hizmet al›m› amac›yla yap›-lan sözleflmeler gere¤ince, yükleniciarac›l›¤›yla çal›flt›r›lanlar, bu flekil-de çal›flm›fl olmalar›na dayanarak;

a) Bu kurum, kurulufl ve ortakl›kla-ra ait kadro veya pozisyonlaraatanmaya,

b) Bu kurum, kurulufl ve ortakl›k-lara ait iflyerlerinin kadro veya po-zisyonlar›nda çal›flanlar için topluifl sözleflmesi, personel kanunlar›veya ilgili di¤er mevzuat hükümle-rine göre belirlenen her türlü malîhaklar ile sosyal yard›mlardan ya-rarlanmaya,

hak kazanamazlar.

Sekizinci f›krada belirtilen iflyerle-rinde yükleniciler d›fl›nda kalan ifl-verenler taraf›ndan çal›flt›r›lanlarile bu iflyerlerinin tâbi olduklar›ihale mevzuat› çerçevesinde kendinam ve hesab›na sözleflme yaparaküstlendi¤i ihale konusu iflte do¤ru-dan kendileri çal›flanlar da ayn› hü-kümlere tâbidir. Sekizinci f›kradabelirtilen kurum, kurulufl veya or-takl›klar›n sermayesine kat›ld›klar›ortakl›klar›n kadro veya pozisyon-lar›nda çal›flan iflçilerin, ortak du-rumundaki kamu kurum, kuruluflveya ortakl›klar›n kadro veya po-zisyonlar›na atanma ya da bu ku-rum, kurulufl veya ortakl›klardageçerli olan malî haklar ile sosyal




yard›mlardan yararlanma taleplerihakk›nda da sekizinci f›kra hüküm-leri uygulan›r. Hizmet al›m›na da-yanak teflkil edecek sözleflme veflartnamelere;

a) ‹fle al›nacak kiflilerin belirlenme-si ve iflten ç›karma yetkisinin kamukurum, kurulufllar› ve ortakl›klar›-na b›rak›lmas›,

b) Hizmet al›m sözleflmeleri çerçeve-sinde ya da geçici iflçi olarak ayn› iflyerinde daha önce çal›flm›fl olanlar›nçal›flt›r›lmas›na devam olunmas›,

yönünde hükümler konulamaz”.

5538 say›l› Kanunla 2. maddeye yap›-lan bu eklemeler kan›m›zca uygun gö-rülemez. Kanunun Gerekçesinde ka-mu kurumlar›nda “…yap›lan hizmetal›mlar› neticesinde yükleniciler tara-f›ndan istihdam edilenler, hizmet al›-m›n› yapan kamu kurum ve kuruluflla-r› ile ortakl›klar›n›n, kendilerinin as›liflvereni oldu¤unu iddia ederek bu ku-rumlar›n asli kadrolar›na atanmay› ta-lep etmekte veya bu kurumlarda ay-gulanmakta olan toplu ifl sözleflmesiya da personel kanunundan yararlan-d›r›lmaa talebinde bulunmaktad›rlar.Yap›lan düzenlemeyle, kamu kurumve kurulufllar› ile bunlar›n ortakl›kla-r›n›n, hizmet al›m› amac›yla sözleflmeyapt›klar› yükleniciler veya iflverenlertaraf›ndan istihdam edilenlerin as›l ifl-vereni olmad›¤› hususuna aç›kl›k geti-rilmektedir” denilmektedir.

5538 say›l› Kanunla tafleron iflçileri-nin, ayn› iflyerinde, ayn› ifli yapankadrolu iflçilerle ayn› haklar› almas›yasaklanmaktad›r. Kanun koyucununamac›, 4857 say›l› Kanunun 2. mad-desindeki "as›l iflveren alt iflveren ilifl-kisinin muvazaal› iflleme dayand›¤›kabul edilerek alt iflverenin iflçileribafllang›çtan itibaren as›l iflverenin ifl-çisi say›larak ifllem görürler." hükmü-nü etkisiz hale getirmektir. Amaç, ka-mu kurum ve kurulufllarda ve bunlaraba¤l› ortakl›klarda, hizmet al›mlar›neticesinde yükleniciler -tafleronlar-taraf›ndan istihdam edilen, ayn› yerdeayn› ifli yapan kadrolu iflçilerin sahipoldu¤u her türlü malî ve sosyal hak-lardan yararland›r›lmalar›n› önlemek-tir. Bu konuda özel sektörle kamusektörü aras›nda haks›z bir ay›r›m dagetirilmifl olmaktad›r.

Yap›lan bu düzenleme Uluslararas›Çal›flma Örgütünün 94 say›l› hüküm-lerine, Anayasa'ya, ‹fl Kanununun 5.maddesindeki eflit davranma ilkesine,hakkaniyete ve adalete ayk›r›d›r.

Türkiye, Uluslararas› Çal›flma Örgü-tü'nün (ILO) 94 say›l› "Bir Amme Ta-raf›ndan Yap›lan Mukavelelere Konu-lacak Çal›flma fiartlar›na MüteallikSözleflme"sini onaylam›flt›r. Bu Söz-leflmede, kamu kurulufllar›n›n ihaleyleifl verdikleri alt iflveren iflçilerine yada hizmet al›m› yoluyla ifl verildi¤in-de yüklenici firma iflçilerini as›l iflye-rinde uygulanan toplu sözleflmelerin-




de yer alan haklardan daha az haklarveremeyece¤ini hüküm alt›na al›n-m›flt›r.

V. 5763 SAYILI KANUNLA

GET‹R‹LEN YEN‹ DÜZEN

5763 say›l› Kanun ile Çal›flma ve Sos-yal Güvenlik Bakanl›¤› Bölge Müdür-lüklerine ölçüsüz tafleron kullan›m›n›engelleme konusunda önemli bir de-netim görevi getirilmektedir.

5763 say›l› Kanunla ‹fl Kanunu’nun3.maddesine getirilen ek ile “Bu Ka-nunun 2 nci maddesinin alt›nc› f›k-ras›na göre ifl alan alt iflveren; ken-di iflyerinin tescili için as›l iflveren-den ald›¤› yaz›l› alt iflverenlik söz-leflmesi ve gerekli belgelerle birlik-te, birinci f›kra hükmüne göre bil-dirim yapmakla yükümlüdür. Böl-ge müdürlü¤ünce tescili yap›lan buiflyerine ait belgeler gerekti¤inde iflmüfettifllerince incelenir. ‹ncelemesonucunda muvazaal› ifllemin tespi-ti halinde, bu tespite iliflkin gerekçe-li müfettifl raporu iflverenlere tebli¤edilir. Bu rapora karfl› tebli¤ tari-hinden itibaren alt› iflgünü içinde ifl-verenlerce yetkili ifl mahkemesineitiraz edilebilir. ‹tiraz üzerine veri-len kararlar kesindir. Rapora alt› iflgünü içinde itiraz edilmemifl veyamahkeme muvazaal› ifllemin tespiti-ni onam›fl ise tescil ifllemi iptal edi-lir ve alt iflverenin iflçileri bafllang›ç-tan itibaren as›l iflverenin iflçileri

say›l›r.”“As›l iflveren-alt iflvereniliflkisinin kurulmas›, bildirimi veiflyerinin tescili ile yap›lacak sözlefl-mede bulunmas› gerekli di¤er hu-suslara iliflkin usul ve esaslar, Çal›fl-ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›taraf›ndan ç›kar›lacak yönetmeliklebelirlenir.”denilmektedir

Kanunun gerekçesine bak›ld›¤›nda ise“4857 say›l› ‹fl Kanununda yer alanyeni tan›mlardan biri de as›l iflverenalt iflveren iliflkisidir. Uygulamadaas›l iflveren - alt iflveren iliflkisininamac›na ayk›r› olarak kullan›lmas›n›önlemek için alt iflverenlik sözleflme-sinin yaz›l› yap›lmas› zorunlulu¤u ge-tirilmifl ve Bölge müdürlüklerine altiflverenli¤in tescilinden sonra incele-me yetkisi verilmifltir.” denilerek4857 say›l› yeni ifl kanununda yer alandüzenlemelerin yetersiz oldu¤u vur-gulanmakta ve bu konudaki yetkininçerçevesi geniflletilmektedir.

Düzenlemenin uygulama esaslar› ko-nusunda Bakanl›k taraf›ndan ç›kart›-lacak bir yönetmeli¤e yollama yap›l-d›¤›ndan ve bu yönetmelik henüz ç›-kart›lmad›¤›ndan uygulanmas› gere-ken usul netlik kazanmam›flt›r. AncakKanun yürürlü¤e girdi¤inden iflveren-lerin bildirimde bulunma yükümlü-lükleri ve bölge müdürlüklerinin debu konudaki denetim yetkisi baflla-m›flt›r. Bu arada bildirimde bulunmayükümlülü¤üne ayk›r› davranan iflve-ren veya iflveren vekillerine idari para




cezas› yükümlülükleri getirilmifltir.Bildirme yükümlülü¤üne uymayan ifl-verenlere çal›flt›rd›klar› her bir iflçiiçin 100.- YTL, a¤›r ve tehlikeli ifller-de çal›flt›r›lan ve bildirilmeyen her ifl-çi için 1000.-YTL, ifl yerini muvazaa-l› olarak bildiren as›l iflveren ve alt ifl-veren ve vekillerine ayr› ayr› 10.000.-YTL idari para cezas› uygulanacakt›r.

fiikâyet üzerine ya da resen incelemeyetkisi verilen Bölge Müdürlüklerimevcut alt iflveren iliflkilerini denetle-yerek bunlar›n muvazaal› bulunmas›koflulunda iptalini isteyebileceklerdir.Bu durumda iflverenlerin itiraz hakla-r›n› kendilerine iptal karar› tebli¤ edil-dikten itibaren alt› ifl günü içinde ‹flMahkemeleri nezdinde kullanmalar›gerekir. ‹tiraz üzerine verilen mahke-me karar› kesindir. Temyiz yolu kapa-t›lm›flt›r. Kan›m›zca bu düzenleme,iflin sürüncemede b›rak›lmamas› aç›-s›ndan do¤rudur.

Çal›flma iliflkilerinde yeni ‹fl Kanunuile esnekli¤e al›flm›fl olan iflveren ke-simi denetime tepkilerini dile getir-meye bafllam›flt›r. ‹fl müfettifllerineyarg›sal görev verildi¤i iddia edil-mektedir. Oysa inceleme sonucundamuvazaal› ifllemin tespiti durumunda,bu teftifle iliflkin gerekçeli müfettifl ra-poru iflverenlere tebli¤ edilir ve bu ra-pora karfl› tebli¤ tarihinden itibarenalt› iflgünü içinde iflverenlerce yetkili‹fl Mahkemesine itiraz edilebilir. ‹daripara cezas› uygulamas›nda idarenin

yarg› yetkisi kullanmas› ne ölçüde sözkonusu ise, burada da ayn› fley söz ko-nusudur.

‹fl Kanunu. md.3 uyar›nca ifl müfetti-fline sadece muvazaa yönünden ince-leme yetkisi tan›nm›flt›r. Müfettifl ‹flK.md. 2/VI’daki “iflletme ve iflin gere¤iile teknolojik nedenlerle uzmanl›k ge-rektiren ifl” koflullar› bak›m›ndan in-celeme yetkisine sahip de¤ildir. An-cak, Alt ‹flverenlik Yönetmelik Tasla-¤›’nda muvazaa tan›mlanarak ‹fl Ka-nunu md. 2/VI’da yer alan s›n›rlama-lar da muvazaa kavram›na dâhil edil-mifltir. Yönetmelik tasla¤› uyar›ncamuvazaa; iflyerinde yürütülen mal vehizmet üretimine iliflkin as›l iflin birbölümünde uzmanl›k gerektirmeyenifllerin alt iflverene verilmesi, daha ön-ce o iflyerinde çal›flt›r›lan kimse ilekurulan alt iflverenlik iliflkisini, As›liflverenin iflçilerinin alt iflveren tara-f›ndan ifle al›narak haklar› k›s›tlanmaksuretiyle çal›flt›r›lmaya devam ettiril-mesini, kamusal yükümlülüklerdenkaç›nmak veya iflçilerin ifl sözleflmesi,toplu ifl sözleflmesi yahut yasadankaynaklanan haklar›n› k›s›tlamak yada ortadan kald›rmak gibi taraflar›ngerçek iradelerini gizlemeye yönelikifllemleri ihtiva eden sözleflmeyi ifadeeder.

Dolay›s›yla ifl müfettiflinin incelemeyetkisi Yönetmelik tasla¤›nda genifl-letilmektedir ki, Kanunun vermedi¤iyetkinin Yönetmelikle verilmesi Yö-




netmelik hükmünün idari yarg›da ip-tali sonucuna götürebilir.

VI.SONUÇ

Sonuç olarak, 5763 say›l› Kanun ilegetirilen düzenlemeyi, bu eksikli¤iö¤retide daha önce dile getiren tekakademisyen olarak elbette olumlubuluyoruz. Ancak Yönetmelik hük-münün Kanunun ötesine geçmesi yar-g› engeline tak›laca¤›ndan, Yönetme-li¤in dikkatli haz›rlanmas› gere¤inede iflaret etmek istiyoruz.

KAYNAKÇA

Canbolat,Talat (1992). Türk ‹fl Huku-

kunda As›l ‹flveren-Alt ‹flveren ‹liflkileri.‹stanbul: [yayl.y.]

fiakar, Müjdat(2006) ‹fl Kanunu Yorumu.Ankara: Yaklafl›m Yay›nlar›

Yrg. 9 HD., 04.07.1995, E. 2660 K. 3844(1995) ‹flveren Dergisi. Aral›k (1995) : 17

Yrg. 9. HD. 04.03.1991, E. 1990/11890, K.1991/3190(1991). YKD. A¤ustos (1991): 1204

Yrg. 9. HD. 25.06.1992, E. 6240, K. 7357(1992) Çimento ‹flveren Dergisi. Eylül(1992): 35

Yrg. HGK. 24.05.1995, E. 1995/9-273,K. 1995/548, Tekstil ‹flveren Dergisi,Eylül (1996) : 3.


108

VERG‹ HUKUKUNDA ‹DAR‹ VERG‹ HUKUKUNDA ‹DAR‹ DÜZENLEMELER DÜZENLEMELER

Altar Ömer ARPACI

I - G‹R‹fi

Kamu gelirleri kamu harcamalarını karflılamak için toplanırlar. Bafl-langıçta devletin bafllıca gelirleri; emlak gelirleri, salmalar, aflar ve tüke-timden alınan vergiler idi. Günümüzde ise bafllıca gelir kayna¤ını vergi

resim ve harçlar oluflturmaktadır.

Devlet gelirlerini temel olarak vergiler oluflturur. Çünkü di¤er gelirlerin oran-sal verimlili¤i gittikçe azalmıfltır. Kamu harcamalarını karflılayacak geliri ver-giler toplayarak sa¤lamaya çalıflan Gelirler ‹daresi Baflkanlı¤ı genifl anlamdadevletin gelir politikasına göre uygulama yapmakla görevlidir.

Anayasamızın 73. maddesi uyarınca, herkes, kamu giderlerini karflılamak üze-re, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi, resim, harç ve ben-zeri yükümlülükler kanunla konulur, de¤ifltirilir veya kaldırılır.

Bilindi¤i üzere vergi kanunları bazı konularda yeterince açık olmadı¤ı içinMaliye Bakanlı¤ı Gelir ‹daresi Baflkanlı¤ı genel tebli¤, iç genelge, genel yazıve özelge(mukteza) ile açıklamalar yapmaktadır.

II – ‹DAR‹ DÜZENLEMELER (GENEL TEBL‹⁄, ‹Ç GENELGE, GENEL YAZI VE ÖZELGE)

Genel Tebli¤lerin bir kısmı Kanunların uygulama usul ve esaslarını belirleme-sini Maliye Bakanlı¤ına verdi¤i yetkiye istinaden çıkarılmakta olup, bunlarınba¤layıcı özelli¤i vardır. di¤er kısmı ise bazı konuların açıklamasına yönelikolup, gelir idaresinin konu hakkındaki görüflünü içermektedir.

Anlaflılaca¤ı üzere genel tebli¤lerin iki gruba ayrılması mümkündür. Birinci




�

* Maliye Bakanl›¤› Gelirler Baflkontrolörlü¤ü



grup genel tebli¤ler, vergi kanun-larının Maliye Bakanlı¤ına tanıdı¤ıdüzenleme yetkisine istinaden çıkarıl-maktadır. Örne¤in Vergi Usul Kanu-nunun 315. maddesi uyarınca mükel-lefler amortismana tabi iktisadi kıy-metlerini Maliye Bakanlı¤ı’nın tespitedece¤i oranlar üzerinden itfa ederlerBakanlık’da bu yetkisini 333, 339ve365 sıra no’lu Vergi Usul KanunuGenel Tebli¤leri ile kullanarak sözko-nusu iktisadi kıymetleri belirlemifltir.

Yine Gelir Vergisi Kanununun 5024sayılı Kanunla de¤iflmeden önceki 38.maddesinde düzenlenen maliyet bede-li artırımı müessesesine iliflkin usul veesasları belirleme yetkisi Maliye Ba-kanlı¤ına verilmifltir. Bakanlık bu yet-kisine dayanarak 49 seri no’lu Ku-rumlar Vergisi Genel Tebli¤ini çıkar-mıfltır.

‹kinci grup genel tebli¤ler ise Bakan-lı¤ın vergi kanunlarını açıklayıcı veyorumlayıcı nitelikte çıkarmıfl oldu¤ugenel tebli¤lerdir. Bakanlık uygula-mada birlik sa¤lamak ve tereddütlükonuları açıklı¤a kavuflturmak için buyola baflvurmaktadır. Örne¤in 238sıra no’lu Vergi Usul Kanunu GenelTebli¤i ile alacak ve borç senetlerinereeskont uygulamasının ne flekildeolaca¤ına iliflkin açıklamalar yapılmıfltır.

Genelge ve genel yazılar ise gelir ida-resine yönelik olup, yönetsel emir ni-teli¤indedir.

Mükelleflerin vergi durumları ve uy-gulanması bakımından tereddüde düfl-tükleri hususlar hakkında bilgi iste-meleri üzerine kendilerine yetkili ma-kamlarca yazılı olarak verilen görüfl-lere özelge (mukteza) denilmektedir.

Vergi Usul Kanunu’nun 413. maddesihükmü uyarınca mükelleflerin MaliyeBakanlı¤ı'ndan veya Maliye Ba-kanlı¤ı'nın bu konuda yetkili kıldı¤ımakamlardan vergi durumları ve ver-gi uygulaması bakımından müphemve tereddüde düfltükleri hususlarhakkında izahat isteme hakları bulun-maktadır. Yetkili makamlarda yazı ileistenecek izahatı yazı ile veya sirkü-lerle cevaplandırmak mecburiyetinde-dir.

Bakanlık, anılan madde hükmününverdi¤i yetkiye dayanarak mükellefle-re bilgi vermeleri konusunda 188 sırano’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebli¤iile Defterdarlıkları yetkili kılmıfltır.

188 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Ge-nel Tebli¤inde gereksiz yazıflmalarınönlenmesi ve Bakanlı¤a intikal edensorunların daha kısa süre içinde çö-zümlenebilmesi için 1 Ocak 1989 tari-hinden geçerli olmak üzere Defter-darlıkların özelge(mukteza) konusun-da yetkili kılındı¤ı belirtilmifltir. Bunagöre;

Mükellefler Bakanlıktan de¤il do¤ru-dan Defterdarlıklardan bilgi isteye-ceklerdir.




Defterdarlıklar mükelleflere, kanun-lar, genel tebli¤ler, iç genelgeler, ge-nel yazılar ve daha önce aynı konudabildirilen Bakanlık görüflleri do¤rultu-sunda bilgi vereceklerdir.

Defterdarlıklar çözümlenemeyen ve-ya çözümünde tereddüte düflülen ko-nularda Bakanlı¤a baflvuracaklardır.Ancak Defterdarlık intikal ettirilenkonuyla ilgili yapılan ifllemleri, konu-nun çözümüne iliflkin kendi görüflünü,mükellef dilekçesi ile Bakanlı¤a gön-derecektir.

Defterdarlıkça verilen cevabı mükel-lefin yetersiz bulması halinde, tekrarDefterdarlı¤a müracaat ederek Ba-kanlıktan görüfl alınmasını isteyebile-cektir. Defterdarlık bu istek dilekçesi-ni ve daha evvel konuya iliflkin verdi-¤i cevap yazısı ve eklerini Bakanlı¤agönderecektir. Bakanlık Defterdarlıkaracılı¤ıyla mükellefe cevap verecek-tir.

Vergi Usul Kanununun 413. maddesi-nin son fıkrasında alacakları cevapla-ra göre hareket eden mükelleflerin buhareketleri cezayı gerektirse dahi cezakesilmeyece¤i belirtilmifltir.

Yine Vergi Usul Kanununun “yanılma”yıdüzenleyen 369. maddesinin 1. bendiuyarınca, yetkili makamların mükel-lefin kendisine yazı ile yanlıfl izahatvermifl olmaları yanılma hallerindenbiri olarak belirtilmifl ve vergi cezasıkesilmeyece¤i belirtilmifltir.

Sözkonusu hükümler sadece vergi ce-zaları açısından geçerlidir. Gecikmezammı ve gecikme faizi vergi cezasıniteli¤inde olmadı¤ından özelge(mukteza) do¤rultusunda hareket edil-mesi faiz veya zam uygulanmasınaengel teflkil etmeyecektir.

Özelge(mukteza) konusunda son ola-rak 315 sıra no’lu Vergi Usul KanunuGenel Tebli¤i çıkarılmıfltır. Sözkonu-su tebli¤de;

“Mükelleflerin bu madde hükmünedayanarak yapmıfl oldukları müraca-atlarında belirtilen konularla ilgili ola-rak Bakanlı¤ımızca muktezalar (özel-ge) tayin edilmektedir. Ancak, bazıdurumlarda aynı konuya iliflkin olarakher bir mükellefe ayrı ayrı muktezaverilmekte ve bu ifllem hem mükellef-lerin hem de Bakanlı¤ımızın ifl yükü-nü artırmaktadır.

Bundan böyle, mükelleflere kolaylıksa¤lamak amacıyla tayin edilen muk-tezalardan özellik arz edenler periyo-dik olarak sirküler halinde yayımlana-caktır. Ayrıca, Bakanlı¤ımızca, yapı-lacak mukteza taleplerinin sirkülerlecevaplandırılması yoluna gidilebile-cektir. Sirkülerler, Gelirler Genel Mü-dürlü¤ünün www.gelirler.gov.tr inter-net adresinde yayımlanacaktır.

Durumları sirkülerde yayımlanan ola-ya uyan ve yapılan açıklamalar do¤-rultusunda ifllem yapan mükellefleradına Vergi Usul Kanununun 413 ün-





cü maddesinin son fıkrasında yer alanhüküm uyarınca herhangi bir ceza-i ifllem yapılmayacaktır” fieklinde be-lirleme yapılmıfltır.

Buna göre; durumları yayımlananmuktezalardaki olaylara uyan mükel-leflerin yazı ile yetkili makamlardanayrıca izahat istemelerine gerek bu-lunmamaktadır. Periyodik olarak sir-küler halinde yayımlanacak mukteza-lardaki olaylara durumları uyan mü-kelleflerin bu muktezalardaki açıkla-malar do¤rultusunda ifllem yapmalarıhalinde ise, Vergi Usul Kanununun413. maddesi uyarınca herhangi bircezai ifllem yapılmayacaktır.

315 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Ge-nel Tebli¤i ile getirilen uygulama ilegelir idaresi birimlerinin aynı nitelik-teki olay için farklı görüfl bildirmele-rinin önüne geçilerek uygulama birli-¤i sa¤lanacaktır.

315 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Ge-nel Tebli¤i uyarınca Maliye Bakanlı¤ıtarafından “Sirküler” adı altında yapı-lan açıklamalara ilk defa 20 Haziran2003 tarihinde www.gelirler.gov.trinternet adresinde yayımlanmak sure-tiyle yer verilmifl olup, sayısı her ge-çen gün artan bir seyir izlemifltir. fiuanda sirkülerlere www.gib.gov.tr in-ternet adresinden ulaflılmaktadır. Söz-konusu Genel Tebli¤ ile getirilen uy-gulamayla; gelir idaresi birimlerininaynı nitelikteki olay için farklı görüflbildirmelerinin önüne geçilerek uygu-lama birli¤i sa¤lanacaktır.

Anayasa’nın 125. maddesi hükmüuyarınca idarenin her türlü ifl ve ifl-lemleri yargı denetimine tabi olmaklabirlikte kural olarak idarenin icra nite-likte olmayan düzenlemelerinin idaridava konusu yapılmaları mümkün de-¤ildir. Aynı flekilde Maliye Bakanlı¤ıtarafından yayımlanan icrai niteliktekisirkülerin idari dava konusu yapılmasımümkün olup icrai mahiyette olma-yan sirkülerlerin idari dava konusuyapılmaları mümkün olamayacaktır.(Tekin, 2005, 149)

III – SONUÇ

Vergi hukukunun ba¤layıcı niteliktekikaynakları; Anayasa, Kanun, Ulusla-rarası Vergi Anlaflmaları, ola¤anüstüyönetim hallerindeki Kanun Hükmün-de Kararnameler, Bakanlar KuruluKararları, Düzenleyici Genel Tebli¤-ler, Anayasa Mahkemesi Kararları ve‹çtihadı Birlefltirme Kararlarındanoluflmaktadır. Bu kaynaklar aracılı-¤ıyla, vergileme alanında uyulması ge-reken temel ilke, kural, usul ve esaslarbelirlenmekte veya vergi uygulama-larının bunlara uygunlu¤u denetlen-mektedir. Dolayısıyla bunlar, vergihukukunun temel ve ba¤layıcı kay-na¤ı niteli¤ini taflımaktadır.

Vergi hukukunun yardımcı niteliktekikaynakları; Tüzük, Yönetmelik, Açık-layıcı Genel Tebli¤, Özelge(Mukte-za), Genelge ve Genel Yazılar, YargıKararları ve Bilimsel Ö¤reti’den olufl-



maktadır. Bu kaynaklar aracılı¤ıyla,vergi kanunlarının uygulamasını gös-termek ve kolaylafltırmak, özel du-rumlarda uygulama birli¤i sa¤lamakve tereddütleri gidermek amacıylaaçıklama, yorum ve düzenlemeleryapılmakta veya kararlar verilmekte-dir. Bunlar vergileme alanında yenibir hüküm getirmezler ve dolayısıylavergi hukukunun yardımcı kayna¤ıdurumundadırlar. (Gerçek, 2004,135)

Yargı kararları ve özelgeler denetimelemanı tarafından vergi kanunlarınınyorumlanması sırasında önem taflı-maktadır. Vergi Usul Kanununun 3’ün-cü maddesi uyarınca vergiyi do¤uranolayın gerçek mahiyeti denetim ele-manınca arafltırılacaktır. Do¤al hukukve hukuk doktrini açısından da neden-le yargı kararları ve özelgeler ba¤-layıcı de¤il yardımcı kaynaktırlar. Po-zitif hukukta bunu gerektirmektedir.Çünkü 413 ve 369’uncu maddeleriözelge uyarınca hareket eden mükel-leflere ceza uygulanmasına engel tefl-

kil etmekte olup vergi tarhiyatına en-gel bir hüküm bulunmamaktadır.

KAYNAKÇA

188, 238,315,333,339,365 seri no’luVergi Usul Kanunu Genel Tebli¤i,(çevrimiçi eriflim) www.gib.gov.tr

Gerçek, Adnan (2004). Sirkülerlerin Ver-gi Hukuku Kayna¤ı Olma Niteli¤i” Yak-laflım 135 (2004)

Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i, 49 serinolu, (çevrimiçi eriflim) www.gib.gov.tr

T.C. Yasalar, (16.05.2005) 5345 sayılıGelir ‹daresi Baflkanlı¤ının Teflkilat veGörevleri Hakkında Kanunu. Ankara:Resmi Gazete

T.C. Yasalar, (06.01.1961) 193 sayılı GelirVergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete

T.C. Yasalar, (10.01.1961) 213 sayılı Ver-gi Usul Kanunu. Ankara : Resmi Gazete

Tekin, Cem(2005). Sirkülerin Dava Konu-su Edilebilirli¤i, Yaklaflım. 149, (2005)


114

K‹RALAMA ‹fiLEMLER‹NDE KATMAK‹RALAMA ‹fiLEMLER‹NDE KATMADE⁄ER VERG‹S‹ UYGULAMASIDE⁄ER VERG‹S‹ UYGULAMASI

Erkan GÜRBO⁄A*

I-Girifl

3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Kanunun 1.nci maddesine göre, Türki-ye’de yap›lan ticari, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yap›lanteslim ve hizmetler katma de¤er vergisinin konusuna girmektedir. Konu-

yu belirleyen an›lan maddenin 1/3-f bendi ile Gelir Vergisi Kanunun 70’ncimaddesinde belirtilen mal ve haklar› kiralanmas› ifllemlerinin de katma de¤ervergisi Kanunu’nun konusuna girdi¤i belirtilmifltir.

Uygulamada kiralama ifllemlerinin katma de¤er vergisi karfl›s›ndaki durumu-nun yeterince yükümlüler taraf›ndan bilinmedi¤i, daha çok iflletmelerin yapm›floldu¤u kiralama ifllemlerinin katma de¤er vergisine tabi oldu¤u yönünde alg›-lamalar bulundu¤u gözlemlenmektedir.

Bu yaz›m›zda mal ve haklar›n kiralama ifllemlerinin Katma De¤er Vergisi Ka-nunu karfl›s›ndaki durumu ele al›nacakt›r.

II-Kiralama ‹fllemlerinde Katma De¤er Vergisi Uygulamas›

A-Verginin Konusuna Giren Kiralama ‹fllemleri

3065 say›l› Katma De¤er Vergisi kanunun 1/3-f bendi uyar›nca Gelir VergisiKanunun 70.nci maddesinde say›lan mal ve haklar›n kiralanmas› ifllemleri kat-ma de¤er vergisinin konusuna girmektedir. Burada esasen bahsedilen kiralamaifllemleri ticari,zirai ve mesleki faaliyetle iliflkisi olmayan kiralama ifllemleri-dir.Zira ticari,zirai ve serbest meslek faaliyetleri çerçevesindeki kiralama ifl-lemleri 1.nci maddenin 1.nci bendinde yer alan Ticari,s›nai,zirai faaliyet veserbest meslek faaliyeti çerçevesinde yap›lan teslim ve hizmetler kapsam›ndakatma de¤er vergisinin konusuna girmektedir.




�

* Gelirler Baflkontrolörü



Ticari, s›nai, zirai ve mesleki faaliyetçerçevesinde olmaks›z›n kiralanmas›durumunda katma de¤er vergisininkonusuna giren ve Gelir Vergisi Ka-nunun 70’nci maddesinde belirtilenmal ve haklar flunlard›r.

1. Arazi, bina (Döfleli olarak kirayaverilenlerde döfleme için al›nan kirabedelleri dahildir), maden sular›,menba sular›, madenler, tafl ocaklar›,kum ve çak›l istihsal yerleri, tu¤la vekiremit harmanlar›, tuzlalar ve bunla-r›n mütemmim cüzileri ve teferruat›;

2. Voli mahalleri ve dalyanlar;

3. Gayrimenkullerin, ayr› olarak kira-ya verilen mütemmim cüzileri ve te-ferruat› ile bilumum tesisat› demirbafleflyas› ve döflemeleri;

4. Gayrimenkul olarak tescil edilenhaklar;

5. Arama, iflletme ve imtiyaz haklar›ve ruhsatlar›, ihtira berat› (‹htira bera-t›n›n mucitleri veya kanunî mirasç›la-r› taraf›ndan kiralanmas›ndan do¤ankazançlar, serbest meslek kazanc›-d›r.), alameti farika, marka, ticaret un-van›, her türlü teknik resim, desen,model, plan ile sinema ve televizyonfilmleri, ses ve görüntü bantlar›, sana-yi ve ticaret ve bilim alanlar›nda eldeedilmifl bir tecrübeye ait bilgilerle giz-li bir formül veya bir imalat usulüüzerindeki kullanma hakk› veya kul-lanma imtiyaz› gibi haklar (Bu hakla-r›n kullan›lmas› için gerekli malzeme

ve teçhizat bedelleri de gayrimenkulsermaye irad› say›l›r.);

6. Telif haklar› (bu haklar›n, müellif-leri veya bunlar›n kanuni mirasç›lar›taraf›ndan kiralanmas›ndan do¤an ka-zançlar, serbest meslek kazanc›d›r);

7. Gemi ve gemi paylar› (Motorluolup olmad›klar›na ve tonilatolar›nabak›lmaz) ile bilumum motorlu tahmilve tahliye vas›talar›;

8. Motorlu nakli ve cer vas›talar›, hertürlü motorlu araç, makine ve tesisatile bunlar›n eklentileri.

Yukar›da belirtilen mal ve haklar›nTicari,s›nai zirai ve serbest meslek fa-aliyetine ba¤l› olmaks›z›n kiraya ve-rilmesi ifllemi kanunun 1-3/f maddesi-ne göre katma de¤er vergisinin konu-suna girecektir.

Yukar›da yaz›l› mallar ve haklar tica-rî veya zirai bir iflletmeye dahil bulun-du¤u takdirde bunlar›n iratlar› ticarîveya zirai kazanc›n tespitine müteal-lik hükümlere göre hesaplan›r.Bunagöre ticari, s›nai ve zirai faaliyeti çer-çevesinde yap›lan kiralamalar katmade¤er vergisi kanunun 1/1 maddesiuyar›nca katma de¤er vergisinin ko-nusuna girecektir.

Yukar›da yer verilen kanun hükümle-rinden anlafl›laca¤› üzere;Türkiye’deyap›lan ve gelir vergisi kanunun 70.cimaddesinde belirtilen bütün mal vehaklar›n kiralama faaliyetleri katmade¤er vergisinin konusuna girmekte-




dir. Buna göre örne¤in bir memurunevini, arac›n› kiraya vermesi katmade¤er vergisinin konusuna girmekte-dir.

B-Kiralama ‹fllemlerinin HizmetSay›lmas›

Katma de¤er vergisi kanunun 4.ncümaddesi uyar›nca . Hizmet, teslim veteslim say›lan haller ile mal ithalat›d›fl›nda kalan ifllemlerdir. Bu ifllemler;bir fleyi yapmak, ifllemek, meydanagetirmek, imal etmek, onarmak, te-mizlemek, muhafaza etmek, haz›rla-mak, de¤erlendirmek, kiralamak, birfleyi yapmamay› taahhüt etmek gibi,flekillerde gerçekleflebilir. Dolay›s›ylaKiralama ifllemleri katma de¤er vergi-si uygulamas›nda hizmet olarak kabuledilecek ve buna göre vergilemeye ta-bi tutulacakt›r.

C-Katma De¤er Vergisinden ‹stisnaEdilen Kiralama ‹fllemleri

1-‹ktisadi ‹flletmelere Dahil OlmayanGayrimenkullerde ‹stisna Tutulanlar

Gelir Vergisi Kanunun 70’nci madde-sinde belirtilen mal ve haklar›n kira-lanmas› ifllemlerinin kim taraf›ndanolursa olsun kiralanmas› ifllemlerinikatma de¤er vergisinin konusuna gir-di¤ini belirtmifltik.Ancak kanunun17.nci maddesinin 4-d bendine göreiktisadi iflletmelere dahil olmayangayrimenkullerin kiralanmas› ifllemle-ri katma de¤er vergisinden istisna tu-

tulmufltur.Söz konusu istisna kapsa-m›na hangi mal ve haklar›n girdi¤ineiliflkin aç›klamalar ise 1 nolu KatmaDe¤er Vergisi Kanunu genel tebli¤in-de aç›klanm›flt›r.An›lan tebli¤ uyar›n-ca; iktisadi iflletmelere dahil olmayangayrimenkullerin (Arazi, bina ve bun-larla birlikte kiralanan mütemmim cü-zü ve teferruat›, voli mahalleri ve dal-yanlar ile gayrimenkul olarak tapu si-cilinde tescil edilen haklar) kiralan-mas› ifllemleri katma de¤er vergisinetabi olmayacak; sadece iktisadi ifllet-meye dahil gayrimenkullerin kiralan-mas› ifllemi vergiye tabi tutulacakt›r.Buna göre;

-Maden sular›, menba sular›, maden-ler, tafl ocaklar›, kum ve çak›l istihsalyerleri, tu¤la ve kiremit harmanlar›,tuzlalar ve bunlar›n mütemmim cüzi-leri ve teferruat›;

- Gayrimenkul olarak tescil edilme-yen haklar;

- Arama, iflletme ve imtiyaz haklar› veruhsatlar›, ihtira berat› (‹htira berat›-n›n mucitleri veya kanunî mirasç›lar›taraf›ndan kiralanmas›ndan do¤an ka-zançlar, serbest meslek kazanc›d›r.),alameti farika, marka, ticaret unvan›,her türlü teknik resim, desen, model,plan ile sinema ve televizyon filmleri,ses ve görüntü bantlar›, sanayi ve tica-ret ve bilim alanlar›nda elde edilmiflbir tecrübeye ait bilgilerle gizli birformül veya bir imalat usulü üzerin-deki kullanma hakk› veya kullanma





imtiyaz› gibi haklar (Bu haklar›n kul-lan›lmas› için gerekli malzeme ve teç-hizat bedelleri de gayrimenkul serma-ye irad› say›l›r.);

-Telif haklar› (bu haklar›n, müellifleriveya bunlar›n kanuni mirasç›lar› tara-f›ndan kiralanmas›ndan do¤an ka-zançlar, serbest meslek kazanc›d›r);

- Gemi ve gemi paylar› (Motorlu olupolmad›klar›na ve tonilatolar›na bak›l-maz) ile bilumum motorlu tahmil vetahliye vas›talar›;

- Motorlu nakli ve cer vas›talar›, hertürlü motorlu araç, makine ve tesisatile bunlar›n eklentileri.

Di¤er tarafta iktisadi iflletmeye dahilkavram›ndan neyin anlafl›lmas› gerek-ti¤i de 1 nolu tebli¤de aç›klanm›flt›r.Buna göre; fiirket sermayesini olufltu-ran bir gayrimenkul zaten bilançoyaal›nm›fl olacakt›r. Kurumlar ve bilan-ço esas›na tabi olan iflletmelerde bi-lançonun aktifinde kay›tl› mal ve hak-lar iktisadi iflletmeye dahil say›l›r.

Bilançonun aktifindeki bir gayrimen-kulün kiraya verilmesi karfl›l›¤›ndaal›nan kira bedeli katma de¤er vergi-sine tabi olacakt›r.

Di¤er taraftan Vergi Usul Kanunu'nun187. maddesi, ferdi teflebbüslerde bi-na ve arazinin envantere al›nmas›hakk›nda bir tak›m özel hükümler ge-tirmifltir.

Ferdi teflebbüslerde bina ve arazinin

envantere al›nmas› hakk›nda getirilenesaslardan birincisi fabrika, ambar,atölye, dükkan, ma¤aza ve arazinin ifl-letmede ister k›smen, ister tamamenkullan›ls›nlar de¤erlerinin tamam›üzerinden envantere al›naca¤›d›r. Yü-kümlünün sahip oldu¤u gayrimenku-lün bir bölümünü de iflletme ihtiyaçla-r› için kullanmas›, bu gayrimenkulünde¤erinin tamam› üzerinden envante-re al›nmas›n› gerektirmektedir. Sahipolunan gayrimenkulün iflletmede kul-lan›lan k›sm› için kira tahakkuk ettiri-lemeyece¤i gibi di¤er k›s›mlar›nüçüncü flah›slara kiralanmas› karfl›l›-¤›nda elde edilen gelir de, ticari ka-zanc›n bir unsuru olacak ve ayr›ca,katma de¤er vergisine tabi tutulacak-t›r.

Ferdi teflebbüslerde bina ve arazininenvantere al›nmas› hakk›nda getirilenikinci esas da, ticaret hanlar› gibi odaoda veya k›s›m k›s›m kullan›labilenbinalarla evlerin ve apartmanlar›n ya-r›s›ndan fazlas›n›n iflletmede kullan›l-d›¤› takdirde envantere ithal edilece-¤idir. Bu durumda iflletme ihtiyac› d›-fl›nda kalan k›s›mlar›n üçüncü flah›sla-ra kiraya verilmesi karfl›l›¤›nda al›nankira bedeli ticari kazanc›n bir unsurusay›ld›¤›ndan katma de¤er vergisinetabi olacakt›r. Ancak yukar›da sözüedilen ve oda oda veya k›s›m k›s›mkullan›labilen gayrimenkullerin yar›-s›ndan az›n›n iflletmede kullan›lmas›halinde bu gayrimenkuller iktisadi ifl-



letmeye dahil say›lmad›¤›ndan envan-tere ithal edilmeyecek ayr›ca elde edi-len kira bedeli katma de¤er vergisinetabi olmayacakt›r.

‹flletme hesab› esas›na göre defter tu-tan ferdi iflletmeler veya adi ortakl›k-larda ise iflletmeye dahil olan mal vehaklar iflletmenin faaliyeti ile do¤ru-dan ilgili olanlard›r. ‹flletme faaliyetiile ilgili olmayan mal ve haklar›n ikti-sadi iflletmeye dahil olmas› VergiUsul Kanunu ve Gelir Vergisi Kanu-nu hükümleri çerçevesinde mümkünbulunmamaktad›r. ‹ktisadi iflletmeyedahil olanlar ise iflletmenin faaliyetinetahsis edilece¤inden genellikle kirayaverilmesi söz konusu olmayacakt›r.

2-Hazinece Yap›lan Kiralamalarda

5766 say›l› Kanunun 12/b maddesiyle3065 say›l› kanunun 17-4/p madde-sinde yap›lan de¤ifliklikle (Yürürlük;07/06/2008) Hazinece yap›lan; gayri-menkul teslim ve kiralamalar›, irtifakhakk› tesisi, kullanma izni ve ön izinverilmesi ifllemleri katma de¤er vergi-sinden istisna tutulmufltur.

3-Gümrüksüz Sahalarda VergisizSat›fl Yapan ‹flyerlerinin Kiralanmas›

5228 say›l› Kanunun 15 inci madde-siyle 3065 say›l› kanunun 17nci mad-desine eklenen o bendi uyar›nca (Yü-rürlük 01/01/2004) Gümrük antrepo-lar› ve geçici depolama yerleri ilegümrük hizmetlerinin verildi¤i güm-

rüklü sahalarda; ithalat ve ihracat ifl-lemlerine konu mallar ile transit rejimkapsam›nda ifllem gören mallar içinverilen ardiye, depolama ve terminalhizmetleri ile vergisiz sat›fl yap›lan ifl-yerlerinin ve bu iflyerlerine ait depove ardiye gibi ba¤›ms›z birimlerin ki-ralanmas› ifllemleri katma de¤er ver-gisinden istisna tutulmufltur.

4-Serbest Bölgelerde Yap›lan kiralama ‹fllemleri

Katma De¤er vergisi Kanunun 4.ncümaddesi kiralama ifllemlerini hizmetolarak kabul etmifltir.An›lan kanunun17/4-›. Maddesi ile serbest bölgelerdeverilen hizmetler katma de¤er vergi-sinden istisna tutulmufltur. Dolay›s›y-la serbest bölgelerde bulunan gayri-menkuller ile mal ve haklar›n kiralan-mas› ifllemleri katma de¤er vergisin-den istisnad›r.

D-Kiralama ‹fllemlerinde TevkifatUygulamas›

Katma De¤er Vergisi Kanununun 9.maddesinde; Maliye ve Gümrük Ba-kanl›¤›n›n, gerekli görülen hallerde,vergiye tabi ifllemlere taraf olanlar›,verginin ödenmesinden sorumlu tutu-labilece¤i hükme ba¤lanm›flt›r. Buyetkiye dayan›larak yay›nlanan 30 se-ri numaral› katma de¤er vergisi geneltebli¤i ile baz› kiralama hizmetlerin-de, tevkifat uygulamas› getirilmifltir.

Katma De¤er Vergisi Kanununun; 1.




maddesinin 3/f bendinde, Gelir Vergi-si Kanununun 70. maddesinde belirti-len mal ve haklar›n kiraya verilmesiifllemlerinin, verginin konusuna girdi-¤i hüküm alt›na al›nm›flt›r. Buna göre,söz konusu mal ve haklar›n kiraya ve-rilmesi ifllemi, ticari, s›nai, zira-i ve serbest meslek faaliyeti çerçeve-sinde verilen bir hizmet olmasa da da-hi katma de¤er vergisine tabi olacak-t›r.

Bu kiralama ifllemleri ile ilgili katmade¤er vergisi;

a) Kiraya verenin baflka faaliyetlerinedeniyle gerçek usulde katma de¤ervergisi mükellefiyetinin bulunmamas›,

b) Kiralayan›n gerçek usulde katmade¤er vergisi mükellefi olmas›,

fiartlar›n›n birlikte var olmas› halinde,kiralayan taraf›ndan sorumlu s›fat›ylabeyan edilecektir. Bu kapsamdaki ki-ralamalarda kiraya verenler taraf›ndanbeyanname verilmeyece¤i tabiidir.

Kiraya verenlerin baflka faaliyetleridolay›s›yla gerçek usulde katma de¤ervergisi mükellefi olmalar› halinde, so-rumluluk uygulamas› söz konusu ol-mayacak, kiraya verenler, kiralamafaaliyetleri ile ilgili katma de¤er ver-gisinin di¤er faaliyetleri ile birliktegenel esaslara göre beyan edecekler-dir.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun70. maddesinde say›lan mal ve haklararas›nda yer alan gayrimenkullerin ki-

ralanmas› ifllemleri, bir iktisadi ifllet-meye dahil olmamalar› flart›yla, Kat-ma De¤er Vergisi Kanununun 17/4-dmaddesine göre vergiden müstesna-d›r. Dolay›s›yla, bir iktisadi iflletmeyedahil olmayan gayrimenkullerin kira-lanmas› ifllemlerinde katma de¤er ver-gisi ve sorumluluk uygulamas› sözkonusu olmayacakt›r.

Di¤er taraftan 15 seri numaral› katmade¤er vergisi kanunu genel tebli¤iuyar›nca; Katma De¤er Vergisi Kanu-nunun 1. maddesine göre ifllemlerTürkiye'de yap›ld›klar› takdirde vergi-ye tabi tutulabilecektir. Ayn› Kanu-nun 6/b maddesine göre, Türkiye'deyap›lan veya Türkiye’de faydalan›lanhizmetler Türkiye'de ifa edilmifl say›-lacakt›r. Yurt d›fl›ndaki firmalara yap-t›r›lan hizmetlerden bu kapsama gi-renlerin vergiye tabi olaca¤› aç›kt›r.Bu gibi hizmet ifalar›nda mükellefesas olarak yurt d›fl›ndaki firma ol-makla birlikte, f›rman›n Türkiye'deikametgah›, iflyeri, kanuni merkezi veifl merkezi bulunmamas› halinde ver-gi, sözü edilen Kanunun 9. maddesigere¤ince hizmetten faydalanan yurtiçindeki muhatap taraf›ndan ba¤l› bu-lunulan vergi dairesine sorumlu s›fa-t›yla beyan edilip ödenecektir.Bu hü-küm uyar›nca yurt d›fl›ndan mal vehizmet kiralanmas› durumunda so-rumlu s›fat›yla katma de¤er vergisibeyan edilecektir.Ancak bu durumgayrimenkuller için söz konusu olma-yacakt›r. Zira kiralanan gayrimenku-




lün yurt d›fl›nda olmas› nedeniyle hiz-metin ifa edilece¤i yer ile hizmettenfaydalan›lan yer yurt d›fl› olaca¤›ndanbu ifllem katma de¤er vergisi kanununkonusuna girmeyecektir.

Yukar›da belirtilen flekilde yap›lan ki-ralamalarda tevkifat oran› %100 dür.Yani kira bedeli üzerinden hesaplanankatma de¤er vergisinin tamam› 2 nolukatma de¤er vergisi beyannamesi ilebeyan edilecektir.

E-Kiralama ‹fllemlerinde VergiyiDo¤uran Olay

25 seri numaral› katma de¤er vergisiKanunu Genel Tebli¤i Uyar›nca; ki-raya verme ifllemlerinde katma de¤ervergisinin, hizmet ifalar›na ait esaslarçerçevesinde kira bedelinin tahsiledildi¤i vergilendirme döneminde he-saplanarak beyan edilmesi gerekmek-tedir. Bu aç›klamalara göre kiralamaifllemlerinde vergiyi do¤uran olay tah-silat esas›na ba¤lanm›flt›r. Ancak buhüküm iktisadi iflletmelere ba¤l› ol-mayan kiralama ifllemlerinde geçerliolup, ‹ktisadi ifllemlere ba¤l› kiralamaifllemlerinde ise vergiyi do¤uran olayhizmetin ifa edilmifl olmas› ile mey-dana gelmekte olup, vergiyi do¤uranolay için kira bedelinin tahsil edilme-si beklenmeyecektir.

F-Kiralama ‹fllemlerinde Matrah

Katma De¤er Vergisi Kanunun29.ncu maddesi uyar›nca Teslim ve

hizmet ifllemlerinde matrah, bu ifllem-lerin karfl›l›¤›n› teflkil eden bedeldir.Bedel deyimi, mal› teslim alan veyakendisine hizmet yap›lan veyahutbunlar ad›na hareket edenlerden bu ifl-lemler karfl›l›¤›nda her ne suretle olur-sa olsun al›nan veya bunlarca borçla-n›lan para, mal ve di¤er suretlerdesa¤lanan ve para ile temsil edilebilenmenfaat, hizmet ve de¤erler toplam›n›ifade eder. Bu madde hükmü uyar›ncakiralama ifllemlerinde matrah mal vehizmetlerin kiralanmas› karfl›l›¤›n›teflkil eden bedeldir. Ancak, bedeli bi-linen mal ve haklar›n kiralanmas›ndamatrah›n ne olaca¤› kanunda belirtil-mesine karfl›n bedelsiz olarak yap›lankiralamalarda matrah›n ne olaca¤›nailiflkin aç›klay›c› bir düzenleme bu-lunmamaktad›r. Zira bedelsiz veyaemsaline göre düflük bedelli hizmetifalar›nda matrah›n emsal bedeli ola-ca¤›n› belirten Katma De¤er VergisiKanunun 27.nci maddesi, 213 say›l›Vergi Usul Kanununa at›fta bulunarakbedelin buna göre belirlenece¤i hü-küm alt›na al›nm›flt›r.Ancak VergiUsul kanunun 267. maddesinin hü-küm alt›na ald›¤› ifllemler mallara yö-nelik olup,de¤eri bilinmeyen hizmetifalar›n›n bu maddeye göre de¤erlen-dirilmesi mümkün olmamaktad›r. Buhükümler çerçevesinde bedelsiz kira-lama ifllemlerinde matrah›n ne olaca¤›konusunda Katma De¤er Vergisi Ka-nununda boflluk oldu¤u ileri sürülebi-lir. Di¤er taraftan bedelsiz kiralama




ifllemlerinde 193 Say›l› Gelir VergisiKanunun 73.ncü maddesine göre mat-rah›n tespit edilece¤ine iliflkin görüfl-lerde bulunmaktad›r. (Bak›n›z: http://www.alomaliye.com/2007/suley-man_turan_kiralama.htm)

G-Kiralamalarda KDV Oran›

Kiralama ifllemlerinde katma de¤ervergisi oran› %18 dir. Ancak; 2008/13902say›l› bakanlar Kurulu karar› ile3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Ka-nununun 13 üncü maddesinin birincif›kras›n›n (a) bendi uyar›nca teslimle-ri katma de¤er vergisinden istisnaolan araçlar›n, faaliyetleri k›smen ve-ya tamamen bu araçlar›n kiralanmas›veya çeflitli flekillerde iflletilmesi olanmükelleflere kiralanmas› hizmetindeKdv oran› %1 olarak uygulanacakt›r.

H-Beyan

Katma de¤er vergisi Kanunun 8.cimaddesi uyar›nca;Gelir Vergisi Kanu-nun 70.maddesinde say›lan mal vehaklar› kiraya verenler katma de¤ervergisinin mükellefidirler.Buna göreKatma De¤er Vergisi Kanununda is-tisnaya tabi tutulmam›fl kiralama ifl-lemleri bulunan gerçek ve tüzel kiflilerkatma de¤er vergisi beyannamesi ver-

mek zorundad›rlar.Ancak kiraya ve-renlerin baflka faaliyetleri nedeniylegerçek usulde katma de¤er vergisimükellefi olmamalar› durumunda, ki-ralamaya iliflkin katma de¤er vergisisorumlu s›fat›yla kiralayan taraf›ndanbeyan edilecektir.Kiralayanlar›n so-rumlu s›fat›yla beyan ettikleri katmade¤er vergileri 1nolu katma de¤ervergisi beyannamesinde indirim ko-nusu yapabileceklerdir.

III-Sonuç

3065 Say›l› Katma De¤er Vergisi Ka-nunun 1.nci maddesi uyar›nca özel fla-h›slar taraf›ndan yap›lan kiralama ifl-lemleri Katma De¤er vergisinin konu-suna girmektedir. Bu nedenle sadeceiktisadi iflletmelere ait mal ve haklar›nkiralamas›nda katma de¤er vergisiaranaca¤›na iliflkin yayg›n olan dü-flünce tarz›n›n bir dayana¤› bulunma-maktad›r. Di¤er taraftan bedelsiz kira-lamalarda matrah›n ne olaca¤›na ilifl-kin katma de¤er vergisi kanunundadüzenleme yap›lmas› yerinde olacak-t›r.

KAYNAKÇA

T.C. Yasalar. 3065 say›l› Katma De¤erVergisi Kanunu. Ankara: Resmi Gazete


5766 SAYILI KANUN SONRASINDA5766 SAYILI KANUN SONRASINDAL‹M‹TED fi‹RKET ORTAKLARININL‹M‹TED fi‹RKET ORTAKLARININSORUMLULUKLARI SORUMLULUKLARI

Sezgin YILMAZ*

Özgür ÖZKAN**

I. G‹R‹fi :

Devletin vergi gelirlerinde verimlili¤in sa¤lanmas›, mükellef ve vergi so-rumlular›n›n vergi kanunlar›nda gösterilen ödevlerinin zaman›ndave eksiksiz yerine getirilmesiyle mümkün bulunmaktad›r. Vergi ka-

nunlar›nda, vergi mükellefiyeti için kanuni ehliyet flart› aranmad›¤›ndan, vergiile ilgili bu ödevlerin, bizzat mükellef veya vergi sorumlusu taraf›ndan yerinegetirilmesi, her zaman olanakl› bulunmayabilir. Ayn› flekilde; fiziki varl›¤› ol-mayan tüzel kiflilerin de, vergi ile ilgili ödevlerini, bizzat yerine getirebilecek-leri düflünülemez.

‹flte bunun içindir ki; 213 Say›l› Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu maddesinde,medeni haklar› kullanma ehliyetini haiz bulunmayanlar ile k›s›tl› ehliyetlilerinve tüzel kiflilerin bu ödevlerinin kanuni temsilcileri taraf›ndan yerine getirilme-si öngörülmüfltür. Kanuni temsilciler, bu ödevlerin zaman›nda ve eksiksiz ye-rine getirilmesinde, temsil edilenin di¤er ifllerinin yönetiminde oldu¤u gibi, ge-rekli dikkat ve özeni göstermek, temsil ve yönetim yetkilerini iyi niyet kural-lar›na uygun olarak kullanmak zorundad›rlar. Bununla birlikte; kanuni temsil-cilerin, bu ödevlerin yerine getirilmesinde, kas›tl› davran›fllar› ve ihmalleri gö-rülebilir. Bu yüzden Devlet’in vergi alaca¤›n›n tahsili tehlikeye düflebilir, hat-ta olanaks›zlaflabilir.

Kanun koyucu, vergi alaca¤›n›, kanuni temsilcilerin bu tür davran›fllar›na kar-




�

* Vergi Denetmeni** Vergi Denetmeni, Eski Banka Müfettifli



fl› güvence alt›na almak için, 213 say›-l› Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncumaddesinde, kanuni temsilcilere tem-sil edilenlerin vergi ödevleri ile ilgiliyükümlülükler getirmekle kalmam›fl;ayr›ca, bu ödevlerin yerine getirilme-sinde görülecek kusurlar›ndan ötürüsorumluluk da yüklemifltir.

6183 say›l› Amme Alacaklar› TahsilUsulü Hakk›ndaki Kanunu’nun Mü-kerrer 35’nci maddesi de kanunitemsilcilerin sorumluluklar› ile ilgilidüzenlemeler içermektedir. Hatta 213Say›l› Vergi Usul Kanunu’nun 10’un-cu maddesinin son iki f›kras› ile 6183say›l› Amme Alacaklar› Tahsil UsulüHakk›ndaki Kanunu’nun Mükerrer35’nci maddesinin son iki f›kras› he-men, hemen ayn› gibi görünmekte idi.‹lk bak›flta birbirinin benzeri gibi gö-rünen bu iki düzenleme, gerçekte, ön-gördükleri sorumluluklar›n kapsamla-r›, koflullar›, nitelikleri, dayanaklar›ve s›n›rlamalar› bak›m›ndan farkl›klargöstermekte idi.

Vergi idaresi 5766 say›l› kanunun yü-rürlü¤e girmesinden önce, kimi za-man 213 say›l› Vergi Usul Kanu-nu’nun 10’uncu maddesi hükümlerinegöre, kimi zaman ise 6183 Say›l› Am-me Alacaklar›n›n Tahsili Usulu Hak-k›nda Kanunun 35. maddesindeki so-rumluluk hükümlerine göre mükellef-lerden olan amme alaca¤›n› tahsil yo-luna gitmekte idi. Oysa ki her iki ka-nunda belirtilen sorumluluk uygula-malar› birbirinden farkl› idi. Her iki

kanundaki farkl›l›klar› dikkate alma-dan yap›lan takipler ve hacizler nede-niyle vergi idaresi ile mükellefler kar-fl› karfl›ya gelmekte ve bu konuda birçok ihtilaf yarg›ya tafl›nmakta idi.

TBMM Genel Kurulu’nda kabul edi-len 04.06.2008 tarih ve 5766 say›l›Amme Alacaklar›n›n Tahsil UsulüHakk›nda Kanunda ve Baz› Kanunlar-da De¤ifliklik Yap›lmas› Hakk›ndaKanun ile 6183 say›l› Kanunun 35’in-ci maddesinde yap›lan de¤ifliklik ya-p›lm›flt›r. Buna göre limited flirkettentahsil edilemeyen dolay›s›yla 6183 sa-y›l› Kanunun 35’ inci maddesi kapsa-m›nda takip edilmesi gereken kamualacaklar›ndan ikincil sorumlu olanflirket ortaklar›n›n sorumluluklar›n›nbafllayabilmesi için aç›klay›c› hükümgetirilmifl, limited flirketin ammeborçlar›ndan, eski ve yeni ortaklar›nne flekilde sorumlu olacaklar› hususudüzenlenmifltir. Buna ilaveten 6183say›l› Kanunun kanuni temsilcilerinsorumlulu¤una iliflkin düzenlemeleriçeren mükerrer 35’inci maddesindede 5766 say›l› Kanun ile de¤ifliklikyap›lm›flt›r. 213 say›l› Vergi Usul Ka-nunundaki sorumluluk uygulamas› ile6183 say›l› kanunun mük. 35. madde-sindeki sorumluluk uygulamas› para-lel hale gelmifltir. Bu yaz›m›zda önce-likle limited flirket ortaklar› ile ilgiliçeflitli kanunlardaki sorumluluk uygu-lamas›na de¤indikten sonra 5766 sa-y›l› kanun sonras› durum hakk›ndade¤erlendirmelerimiz yap›lacakt›r.




II. KONUYA ‹L‹fiK‹N YASALDÜZENLEMELER :

1.Ticaret Hukuku Aç›s›ndan Durum :

‹ki veya daha fazla hakiki veya hükmiflah›s taraf›ndan bir ticaret unvan› al-t›nda kurulup, ortaklar›n›n mesuliyetikoymay› taahhüt ettikleri sermaye ilemahdut ve esas sermayesi muayyenolan flirkete limited flirket denir. Aksikararlaflt›r›lm›fl olmad›kça, ortaklarhep birlikte müdür s›fat›yla flirket iflle-rini idareye ve flirketi temsile mezunve mecburdurlar, flirket mukavelesiveya umumi heyet karar› ile flirketinidare ve temsili ortaklardan bir veyabirkaç›na b›rak›labilir, kurulufltansonra flirkete giren ortaklar, bu husus-ta umumi heyetin ayr› bir karar› olma-d›kça, idare ve temsile mezun ve mec-bur de¤ildirler ve limited flirketin tem-silcileri aras›nda bir hükmi flah›s bu-lundu¤u takdirde, ancak o hükmi fla-h›s ad›na limited flirketin temsil veidaresini üzerine alm›fl bulunan hakikiflah›s limited flirketin temsilcisi olaraktescil ve ilan edilir.

Gerek anonim flirkette gerekse limitedflirkette, orta¤›n ortak s›fat›yla aslîborcu, sermaye taahhüdünü ödemek-ten ibarettir. Sermaye borcu, orta¤›nflirket sözleflmesiyle flirkete karfl› yük-lendi¤i borcu ifade eder. Sermayeborcunu tam olarak yerine getiren or-ta¤›n sorumlulu¤u da sona erer. An-

cak, orta¤a sermayeden iadeler yap›l-m›fl veya haks›z kâr ya da faiz öden-miflse, sorumluluk bu miktarda canla-n›r. (TTK m. 532/1) Bu aç›dan, ortak-lar›n sorumlulu¤u flirkete koymay› ta-ahhüt ettikleri sermaye ile s›n›rl›d›r.Yani ortaklar, flirketin borçlar›ndandolay› taahhüt ettikleri sermaye mik-tar›na kadar bütün mallar› ile sorum-ludurlar. Bunu aflan k›s›m dolay›s›ylahiçbir sorumluluklar› yoktur. Bu se-beple, taahhüt ettikleri sermaye payla-r›n›n tamam›n› ödemifl olduklar› tak-dirde, prensip olarak ve ortak s›fatlar›nedeniyle herhangi bir flahsi sorumlu-lu¤a maruz kalmazlar. Azami kay›pla-r›, fiilen ödedikleri sermayeyi kaybet-mek ve taahhüt edip henüz ödemedik-leri sermayeyi ödemek zorunda kal-maktan ibarettir.

Sermaye flirketi ortaklar›n›n, flirketalacakl›lar› karfl›s›ndaki hukuki duru-mu ise “ortaklar flirket borçlar›ndansorumlu de¤ildirler” esas› ile ifadeolunur. Ticaret Kanunumuz flirket ala-cakl›lar› ile ortaklar aras›nda bir hu-kuki ba¤lant› kurmam›fl, alacakl›larakural olarak, ortaklar› izleme imkan›tan›mam›flt›r. Nitekim Yarg›tay Hu-kuk Genel Kurulu’nun 07.04. 1971 ta-rihli karar›nda “limited ortakl›¤›n bor-cundan dolay› ortaklar do¤rudan do¤-ruya takip edilemezler” denilerek bukurala iflaret edilmifltir. (E. 1970/160K. 230) Anonim flirket ortaklar›na daflirkete girerken taahhüt ettikleri veyasonradan iktisap ettikleri hisse bedel-





lerinin tediyesi d›fl›nda bir sorumlulukyükletilemez.

fiirket alacakl›lar›n›n, bu alacaklar›dolay›s›yla ortaklar›n mal varl›klar›nabaflvuramayacaklar› aç›kt›r. fiirketalacakl›lar›na karfl› sorumluluk, birin-ci derecede ve mal varl›¤› ile s›n›rs›zolarak, flirket tüzel kiflili¤ine aittir.

Ticaret hukuku aç›s›ndan geçerli olan“ortaklar›n, flirkete koymay› taahhütettikleri sermaye borcu d›fl›nda hiçbirsorumluluklar› yoktur“ kural›, anonimflirketlerde vergi hukuku aç›s›ndan dageçerlidir.Ancak, limited flirketlerdedurum farkl›d›r. (1)

2. 213 Say›l› Vergi Usul Kanunu’ndaYer Alan Yasal Düzenlemeler :

213 Say›l› Vergi Usul Kanunu’nundüzenleme alan›, kapsam›na girenvergi, resim ve harçlarla benzeri maliyükümlerin, bunlar›n zam ve cezalar›-n›n tarh ve tahakkukuna, istinaen detahsiline; mükelleflerle vergi sorum-lular›n›n ödev, yükümlülük ve hak-lar›na; vergi idaresinin görev ve yet-kilerine iliflkin usul ve esaslard›r.

Kanuni temsilcilerin temsil edilenle-rin vergi ödevleri ile ilgili yükümlü-lükleri ve bu ödevlerin yerine getiril-mesindeki kusurlar›ndan ötürü sorum-luluklar› ile ilgili düzenlemelere 213Say›l› Vergi Usul Kanunu’nun 10’un-cu maddesinde yer verilmifltir. Sözkonusu 10’ncu madde, “Kanuni tem-

silcilerin ödevi” bafll›¤›n› tafl›maktave aynen flu düzenlemeyi içermekte-dir:

“Tüzelkiflilerle küçüklerin ve k›s›t-l›lar›n, Vak›flar ve cemaatler gibitüzelkiflili¤i olmayan teflekküllerinmükellef veya vergi sorumlusu ol-malar› halinde bunlara düflen ödev-ler kanuni temsilcileri, tüzelkiflili¤iolmayan teflekkülleri idare edenlerve varsa bunlar›n temsilcileri tara-f›ndan yerine getirilir.

(3505 say›l› Kanunun 2’nci madde-siyle de¤iflen f›kra) Yukar›da yaz›l›olanlar›n bu ödevleri yerine getir-memeleri yüzünden mükelleflerinveya vergi sorumlular›n›n varl›¤›n-dan tamamen veya k›smen al›na-mayan vergi ve buna ba¤l› alacak-lar, kanuni ödevleri yerine getirme-yenlerin varl›klar›ndan al›n›r. Buhüküm Türkiye'de bulunmayanmükelleflerin Türkiye'deki temsil-cileri hakk›nda da uygulan›r.

Temsilciler veya teflekkülü idareedenler bu suretle ödedikleri vergi-ler için as›l mükelleflere rücu edebi-lirler.

Tüzelkiflilerin tasfiye haline girmiflveya tasfiye edilmifl olmalar›, kanu-ni temsilcilerin tasfiyeye girifl tari-hinden önceki zamanlara ait so-rumluluklar›n› da kald›rmaz.”

Görüldü¤ü üzere, kanuni temsilcilerintemsil edilenlerin vergi ödevleri ile il-



gili yükümlülükleri, maddenin ilk f›k-ras›nda; bu ödevlerin yerine getiril-mesindeki kusurlar›ndan ötürü sorum-luluklar› da, ikinci f›kras›nda düzen-lenmifltir.

"Kanuni Temsilciler" ifadesi; tüzelkiflilerin(Dernek, vak›f, sendika, kol-lektif flirket, adi komandit flirket, ano-nim flirket, limited flirket, sermayesipaylara bölünmüfl komandit flirket,menkul yat›r›m fonlar›, kooperatif flir-ketleri, kamu tüzel kiflileri ), küçükle-rin ve k›s›tl›lar›n kanuni temsilcileri-ni, tüzel kiflili¤i olmayan teflekkü-lü(cemaatler, yabanc› kamu idare vemüesseselerine ait ticari, s›nai ve ziraiiflletmeler, ifl ortakl›klar› ) idare eden-leri, yabanc› flah›s veya kurumlar›nTürkiye'deki mümessillerini kapsa-maktad›r. Bu kiflilerin kimler oldu¤uve sorumluluklar›n›n flekli Türk Me-deni Kanunu, Borçlar Kanunu, TürkTicaret Kanunu ve ilgili di¤er mevzu-atta belirlenmifltir.

‹kinci f›krada geçen “Vergi Alacak-lar›” ibaresi, genifl anlamda vergidendo¤an kamu alacaklar›n› anlatmakta-d›r. Bu anlamda vergi tan›m›na; daranlamda vergi d›fl›nda, resim, harç vebenzeri mali yükümlerle bunlar›n ay-n› nitelikteki zamlar› da girmektedir.Ancak; her vergi, resim, harç ve ben-zeri mali yüküm, kanuni temsilcininsorumlulu¤unu do¤uracak niteliktede¤ildir. Kanuni temsilcinin, sorum-lulu¤unu do¤uracak nitelikteki vergi,

resim, harç ve benzeri mali yükümle-rin, 213 Say›l› Vergi Usul Kanu-nu’nun kapsam›na giriyor olmas› ya-da özel kanunlar›nda Vergi Usul Ka-nunu’nun bütününe veya 10’ncu mad-desine yap›lm›fl bir göndermenin bu-lunmas› gerekir.

Yine ikinci f›krada bahsi geçen “Ver-gi Alaca¤›na Ba¤l› Alacaklar” dankas›t, vergi, resim, harç ve benzerimali yüküm say›lmayan; ancak vergi,resim, harç ve benzeri mali yüküm ol-maks›z›n varl›¤› söz konusu olmayandi¤er alacaklard›r. Vergi Usul Kanu-nu’nun 112’nci maddesinde öngörü-len gecikme faizi, 6183 say›l› AmmeAlacaklar› Tahsil Usulü Hakk›ndakiKanunu’nun da düzenlenen tecil faiziile gecikme zamm› ve çeflitli kanun-larda öngörülen fon kesintileri, bu ala-caklar aras›nda say›labilir.

Kanuni temsilcilerin “Vergi Cezalar›”ile ilgili sorumluluklar›na iliflkin ola-rak 213 Say›l› Vergi Usul Kanu-nu’nun 10’uncu maddesinde de her-hangi bir hüküm yer almamaktad›r.

Ancak Vergi Usul Kanunu’nun 333’ün-cü maddesinin “Tüzel kiflilerin idareve tasfiyesinde Vergi Kanununa ay-k›r› hareketlerden tevellüt edecekvergi cezalar› tüzel kifliler ad›na ke-silir. Tüzel kiflilerin kanuni temsil-cilerinin vergi sorumlulu¤u hakk›n-daki bu Kanunun 10’uncu maddesihükmü vergi cezalar› hakk›nda dauygulan›r.” hükmü ile vergi cezalar›,




kanuni temsilcinin sorumlulu¤unu ge-rektiren alacaklar aras›na kat›lm›flt›r.Vergi cezalar›n›n tümü de kanunitemsilcinin sorumlulu¤unu gerektir-memektedir. As›l borçlunun mal var-l›¤›ndan tamamen veya k›smen tahsiledilememesi halinde kanuni temsilci-nin sorumlulu¤unu gerektiren vergicezalar›, Vergi Usul Kanunu’nun333’üncü maddesinin ilk f›kras› uya-r›nca tüzel kifli ad›na kesilenlerdir.

213 Say›l› Vergi Usul Kanunu’nun10’uncu maddesi, kendisine kanunitemsilci tayin edilen vergi mükellefiveya sorumlusunun varl›¤›ndan k›s-men veya tamamen al›namayan vergive buna ba¤l› alacaklar›n›n bunlar›nkanuni temsilcilerinin varl›¤›ndan al›-naca¤›n› belirtmifl ancak bunu baz›flartlar›n birlikte gerçekleflmesine ba¤-lam›flt›r. Bu flartlar birlikte var olma-d›kça, vergi mükelleflerinin veya so-rumlular›n›n vergi borçlar›ndan dola-y› bunlar›n kanuni temsilcilerinin ta-kip edilmelerine olanak yoktur. Bukoflullar:

1-Vergi alacaklar› ve bu vergi alacak-lar›na ba¤l› alacaklar›n k›smen veyatamamen temsil edilenin varl›¤›ndanal›namam›fl olmas›,

2-Vergi alacaklar› ve bu vergi alacak-lar›na ba¤l› alacaklar›n k›smen veyatamamen as›l borçlunun varl›¤›ndantahsil edilmemesinin sebebinin bunla-r›n vergi ile ilgili ödevlerinin yerinegetirilmemesi olmas›,

3-Vergi alacaklar› ve bu vergi alacak-lar›na ba¤l› alacaklar ile ilgili buödevlerin yerine getirilmemesinin ka-nuni temsilcinin kusurlu davran›flla-r›ndan kaynaklanm›fl bulunmas›d›r.

213 Say›l› Vergi Usul Kanunu’nun10’uncu maddesinin, kanuni temsilci-lerin yükümlülük ve sorumluluklar›ile ilgili yukar›da say›lan flartlar› ve il-gili maddenin bütün hükümleri Türki-ye’de bulunmayan mükelleflerin Tür-kiye’deki temsilcileri hakk›nda da uy-gulan›r.

Ayr›ca temsil edilenin vergi borcunuVergi Usul Kanunu’nun 10’uncumaddesi uyar›nca ödemek zorundakalan kanuni temsilcinin rücu hakk›bulunmaktad›r. Bu da biri temsil edi-lene, yani as›l borçluya; di¤eri de var-sa di¤er kanuni temsilcilere olmaküzere iki flekilde mümkün olabilir.

3. 6183 Say›l› Amme Alacaklar›n›nTUH Kanunun Kapsam› ve KanundaYer Alan Yasal Düzenlemeler :

6183 Say›l› Amme Alacaklar›n›nTUH Kanun’un düzenleme alan›,Devlete, vilayet hususi idarelerine vebelediyelere ait vergi, resim, harç, ce-za tahkik ve takiplerine ait muhakememasraf› vergi cezas›, para cezas› gibiasli, gecikme zamm›, faiz gibi fer'iamme alacaklar› ve ayn› idarelerinakitten, haks›z fiil ve haks›z iktisaptando¤anlar d›fl›nda kalan ve amme hiz-metleri tatbikat›ndan mütevellit olan




di¤er alacaklar› ile; bunlar›n takipmasraflar› hakk›ndaki usul ve esaslar-d›r.

a- Kanunun De¤ifltirilmeden ÖncekiHali ve Sorumluluk Uygulamas› :

Vergi idaresinin 6183 say›l› AmmeAlacaklar›n›n Tahsili Usulu Hakk›ndaKanunun 35. maddesinde flirket or-taklar›n›n sorumlulu¤unu tan›mlar-ken, Limited flirket ortaklar›n›n flirket-ten tahsil imkan› bulunmayan ammealaca¤›ndan do¤rudan do¤ruya serma-ye hisseleri oran›nda sorumlu olacak-lar› belirtilmifltir. Bu nedenle öncelik-le flirketin kendi tüzel kiflili¤indenamme alaca¤›n›n tahsili yönüne gidi-lecektir. E¤er flirketin tüzel kiflili¤in-den tahsili imkans›zlaflm›fl ise flirketinkanuni temsilcileri ve ortaklar›na tah-sil cihetine gidilebilecektir. Dolay›-s›yla afla¤›da say›lan hallerin mevcu-diyeti durumunda amme alaca¤›n›nflirketten tahsil imkan› kalmad›¤›n›kanaat getirilir.

1-Amme alaca¤›n›n flirketten tahsilimkan› bulunmamas›;

2-fiirketin haczedilen mal varl›¤›n›n,6183 say›l› Kanun hükümlerine göreyap›lan de¤erleme sonucu, tespit edi-len de¤erlerinin amme alaca¤›n› kar-fl›lamamas› veya sat›fl yap›lmas›nara¤men amme alaca¤›n›n tamamentahsil edilememifl olmas›,

3-fiirketin haczi kabil herhangi birmal varl›¤›n›n bulunmamas›,

-fiirketin iflas›n›n istenmifl veya iflas›-n›n aç›lm›fl olmas› hallerinde ammealaca¤›n›n iflas yoluyla takip sonu-cunda da tahsil edilemeyece¤i kana-atinin oluflmas›,

4-Borçlu flirketin yap›lan araflt›rmala-ra ra¤men bulunamamas›, gibi alacak-l› tahsil dairesinin takdir ve tespitinedayal› hallerin mevcut olmas›.

Yukar›da belirtilen durumlar›n varl›¤›halinde 6183 say›l› Amme Alacaklar›-n›n TUH Kanun’un 3. maddesine gö-re; “Amme alaca¤›n› ödemek mecbu-riyetinde olan hakiki ve hükmi flah›s”ortaklara müracaat edilecektir.

b-Kanunun Yürürlü¤e GirmesindenÖnce 213 say›l› ve 6183 say›l› YasaHükümlerinin Farkl› Yorumlanmas›Nedeniyle Uygulamada Yaflan›lanSorunlar :

6183 say›l› yasan›n mük. 35. md. hük-mü bütün amme alacaklar›n› içermesinedeniyle genel; di¤er taraftan 213 sa-y›l› VUK nun 10. maddesi ise yaln›zve yaln›zca vergi ve buna ba¤l› ala-caklar› kapsad›¤› için hususi niteliktafl›makta idi. Buradan hareketle hu-susi nitelikli hükmün tatbikat önceli¤iuyar›nca, VUK 10. maddesinde yaz›l›flartlarla yasal temsilcilere takibe gi-dildi¤i ve bu nedenle de Vergi ‹daresiile mükellefler aras›nda bir çok uyufl-




mazl›¤›n yarg›ya yans›d›¤› görülmek-te idi.

Limited flirketlerde tüzel kiflili¤in ver-gi ve buna ba¤l› alacaklar› ile ilgiliolarak takip edilen yasal temsilcisiolan müdürlerin sorumluluklar›ndakusurlu olup olmamas› önem tafl›mak-tad›r. Buradan yola ç›k›l›rsa limitedflirketlerde müdürlerin kusursuzlukla-r›n› kan›tlama olana¤› ve hakk› herzaman mevcuttur. Limited flirketlerdeKanuni temsilciler kusursuzluklar›n›hem VUK 10. md. ve hem de 6183 sa-y›l› yasan›n mük. 35. md. kapsam›n-daki takiplerde bu haklar›n› kullana-bilmekte idi. (2) Bu da Vergi ‹daresin-ce yap›lan takiplerin sonuçsuz kalma-s› ile sonuçlanmakta idi.

c- 5766 say›l› Kanunla De¤ifltirilen35. Madde :

6183 say›l› Kanunun “Limited fiirket-lerin Amme Borçlar›” bafll›kl› 35’incimaddesinin 5766 say›l› Kanun ile afla-¤›daki flekilde de¤ifltirilmifltir :

“Limited flirket ortaklar›, flirketten ta-mamen veya k›smen tahsil edileme-yen veya tahsil edilemeyece¤i anlafl›-lan amme alaca¤›ndan sermaye hisse-leri oran›nda do¤rudan do¤ruya so-rumlu olurlar ve bu Kanun hükümlerigere¤ince takibe tabi tutulurlar.

Orta¤›n flirketteki sermaye pay›n›devretmesi halinde, pay› devreden vedevralan flah›slar devir öncesine ait

amme alacaklar›n›n ödenmesinden bi-rinci f›kra hükmüne göre müteselsilensorumlu tutulur.

Amme alaca¤›n›n do¤du¤u ve öden-mesi gerekti¤i zamanlarda pay sahip-lerinin farkl› flah›slar olmalar› halindebu flah›slar, amme alaca¤›n›n öden-mesinden birinci f›kra hükmüne göremüteselsilen sorumlu tutulur.”

d- 5766 say›l› Kanunla De¤ifltirilenMük.35. Madde :

6183 say›l› Kanunun “Kanuni Temsil-cilerin Sorumlulu¤u” bafll›kl›mük.35’inci maddesi 5766 say›l› Ka-nun ile afla¤›daki flekilde de¤ifltiril-mifltir :

Tüzel kiflilerle küçüklerin ve k›s›tl›la-r›n, vak›flar ve cemaatler gibi tüzel ki-flili¤i olmayan teflekküllerin mal varl›-¤›ndan tamamen veya k›smen tahsiledilemeyen veya tahsil edilemeyece¤ianlafl›lan amme alacaklar›, kanunîtemsilcilerin ve tüzel kiflili¤i olmayanteflekkülü idare edenlerin flahsi malvarl›klar›ndan bu Kanun hükümlerinegöre tahsil edilir.






Temsilciler, teflekkülü idare edenlerveya mümessiller, bu madde gere¤in-ce ödedikleri tutarlar için as›l ammeborçlusuna rücu edebilirler.

Amme alaca¤›n›n do¤du¤u ve öden-mesi gerekti¤i zamanlarda kanunitemsilci veya teflekkülü idare edenle-rin farkl› flah›slar olmalar› halinde buflah›slar, amme alaca¤›n›n ödenmesin-den müteselsilen sorumlu tutulur.

Kanuni temsilcilerin sorumluluklar›nadair 213 say›l› Vergi Usul Kanunundayer alan hükümler, bu maddede dü-zenlenen sorumlulu¤u ortadan kald›r-maz.

e- 5766 say›l› Kanun Sonras› GetirilenDüzenlemelerin Amac› ve Kapsam› :

Kanunun gerekçe metni incelendi¤in-de, 5766 say›l› kanun ile getirilen dü-zenlemeler afla¤›da maddeler halindebelirtilmifltir;

1-Maddede yap›lan ibare de¤iflikli¤iile limited flirketten tahsil edilemeyendolay›s›yla 6183 say›l› Kanun’un 35.maddesi kapsam›nda takip edilmesigereken kamu alacaklar›ndan ikincilsorumlu olan flirket ortaklar›n›n so-rumluluklar›n›n bafllayabilmesi içinaç›klay›c› hüküm getirilmifl, limitedflirketin amme borçlar›ndan, eski veyeni ortaklar›n ne flekilde sorumluolacaklar› hususuna aç›kl›k getirilmifl-tir.

2-Amme alaca¤›n›n do¤du¤u veödenmesi gerekti¤i zamanlarda paysahiplerinin farkl› flah›slar olmas› ha-linde bu flah›slar›n, amme alaca¤›n›nödenmesinden müteselsilen sorumlututulacaklar› belirtilmifltir.

3-Limited ortaklar›n sorumlulu¤unaesas al›nan amme alacaklar›n›n do¤-du¤u zamanlar, dönemleri ve ödemezamanlar› kriterleri, yarg› kararlar›n-da da benimsenmifl, ancak bu zaman-larda farkl› flah›slar›n ortak olmas› ha-linde sorumlu tayininde kararlar için-de görüfl birli¤ine var›lamam›flt›r.Önerilen düzenleme, yarg› kararlar›ile içtihat oluflturulamam›fl bu konula-ra aç›kl›k getirerek ihtilaflar› azaltmaamac›n› tafl›maktad›r.

4-Di¤er taraftan yine yarg› kararlar›da dikkate al›narak madde ile bu fla-h›slara müteselsil sorumluluk getiril-mesi, bir yandan hisse devri yapan or-taklar›n borcunu ödemesini sa¤laya-cak, di¤er yandan da devralan flah›sla-r›n limited flirket hissesinin de¤eriniborçluluk durumunu da göz önünealarak belirlemesine imkân verecek-tir.

III. DE⁄ERLEND‹RME VE SONUÇ :

6183 say›l› AATUH kanunun 35.maddesinde ortaklar›n sorumlulukla-r›, mük. 35. maddesinde VUK hü-kümlerine tabi tutulmayan di¤er kamualacaklar›n›n tahsili konusundaki so-rumluluk 5766 say›l› kanunun ilgili




maddeleri sonucunda aç›kl›k kazan-m›flt›r. Bundan sonra, kamu alacakla-r›n›n tahsili yoluna gidilmesi için, ka-nunun 54 ve müteakip maddelerinegöre flirket hakk›nda yap›lan takipmuameleleri sonucunda amme alaca-¤›n›n flirketten tamamen veya k›smentahsil edilememesi veya tahsil edile-meyece¤inin anlafl›lmas› gerekmekte-dir. Limited flirket ortaklar›n›n sorum-lulu¤una baflvurulmadan önce alacak-l› tahsil dairelerince Kanunun 3 üncümaddesinde yer alan tan›mlardaki hu-suslar dikkate al›nmak suretiyle yap›-lacak ifllemlere dayan›larak ammealaca¤›n›n flirketten tahsil edilememe-si veya tahsil edilemeyece¤inin anla-fl›lmas› gerekmektedir. Kanunun 35inci maddesinin ikinci f›kras› gere¤in-ce, orta¤›n flirketteki sermaye pay›n›devretmesi halinde, pay› devreden vedevralan flah›slar devir öncesine aitolan ve devir tarihi itibar›yla ödenme-mifl bulunan amme alacaklar›n›nödenmesinden müteselsilen sorumlututulacakt›r.

6183 say›l› yasan›n zaman içerisinde-ki aksayan birçok yönü 5766 say›l›yasayla bir ölçüde düzeltilmifl bulun-maktad›r. Uygulamada en çok tart›fl›-lan ve ihtilaf konusu olan 6183 say›l›Amme Alacaklar›n›n Tahsili UsulüHakk›nda Kanun’un mükerrer 35’inimaddesinde yap›lan de¤ifliklik sonu-cunda, tüzel kiflilerin mal varl›¤›ndantamamen veya k›smen tahsil edileme-yen veya tahsil edilemeyece¤i anlafl›-lan âmme alacaklar›n›n as›l borçlu tü-

zel kiflilikten bu vergi alaca¤›n›n tah-sili konusunda yap›lan ifllemler so-nuçland›r›lmal›d›r. Tüzel kifli nezdin-de yap›lan takip ve tahsil ifllemlerisonland›r›lmadan do¤rudan limitedflirket ortak veya müdürlerine VUK10. maddesine göre takibat yap›lmas›imkan› ortadan kalkm›flt›r. Bundanböyle vergi idaresi amme alacaklar›-n›n takip ve tahsilinde 213 say›l› Ver-gi Usul Kanununun ve 6183 say›l›AATUH Kanununu ayr› ayr› de¤er-lendirerek bütün amme alacaklar› içindo¤rudan limited flirket ortaklar›naveya kanuni temsilcilerine baflvurma-lar› mümkün olmayacakt›r.

KAYNAKÇA

Alpaslan, Mustafa “Limited fiirket Mü-dürleri Hakk›nda Aatuhk’nun Mük. 35.Maddesine Göre Sorumluluklar› ‹çin ‹hti-yati Tahakkuk Ve Haciz Uygulamas›n›nHukuki Geçerlili¤i Nedir?”, http://www.alto.org.tr

Maç, Mehmet(2003) “fiirket Ortaklar›n›n-ve Kanuni Temsilcilerinin, fiirketinÖdenmeyen Borçlar›ndan Sorumlu Tutul-mas›” Mali Çözüm. 65 (2003) : 40-45

T.C. Yasalar. 213 Say›l› Vergi usul ka-nunu. Ankara : Resmi Gazete

T.C. Yasalar. 5766 say›l› kanun. Ankara :Resmi Gazete

T.C. Yasalar. Amme Alacaklar› ve TahsilUsulü Hakk›nda 6183 Say›l› Kanun. An-kara : Resmi Gazete


Date post:	21-Aug-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	1 times
Download:	0 times