t I ª u c h u È n q u è c g i a
tcvn 7634 : 2007
ISO 19353 : 2005 XuÊt b¶n lÇn 1
An toµn m¸y –
Phßng ch¸y ch÷a ch¸y
Safety of machinery – Fire prevention and protection
Hµ néi −−−− 2007
tcvn
TCVN 7634 : 2007
2
TCVN 7634 : 2007
3
Lêi nãi ®Çu
TCVN 7634 : 2007 hoµn toµn t−¬ng ®−¬ng víi ISO 19353 : 2005.
TCVN 7634 : 2007 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC 199 An toµn
m¸y biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng ChÊt l−îng ®Ò nghÞ, Bé
Khoa häc vµ C«ng nghÖ c«ng bè.
TCVN 7634 : 2007
4
Lêi giíi thiÖu
Sù an toµn cña m¸y tr¸nh c¸c vÊn ®Ò ch¸y næ bao hµm c¶ viÖc phßng ch¸y ch÷a ch¸y, ®−îc chØ ra ë
H×nh 1, gåm c¶ c¸c vÊn ®Ò vÒ kü thuËt, kÕt cÊu, tæ chøc, c¸c c«ng viÖc vµ biÖn ph¸p ch÷a ch¸y d©n
phßng. BiÖn ph¸p phßng ch¸y hiÖu qu¶ ®èi víi m¸y ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p ®¬n hoÆc c¸c
biÖn ph¸p kÕt hîp.
ISO vµ IEC ®−îc ®−a ra nh− mét bé tiªu chuÈn ®Ó gióp c¸c nhµ thiÕt kÕ, s¶n xuÊt vµ nh÷ng ng−êi cã
liªn quan kh¸c cã thÓ gi¶i thÝch/ lµm râ nh÷ng yªu cÇu an toµn cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®−îc sù phï hîp víi
ph¸p luËt Ch©u ©u. Trong sè nh÷ng tiªu chuÈn nµy, ñy ban Tiªu chuÈn hãa Ch©u ©u (CEN) cam kÕt /
b¶o ®¶m thiÕt lËp mét tiªu chuÈn ®Ó lµm c¨n cø h−íng dÉn cho viÖc phßng ch¸y ch÷a ch¸y nh− lµ
nh÷ng mèi nguy hiÓm liªn quan phï hîp víi TCVN 7383-1 : 2004, 4.8.
TCVN 7634 : 2006 ban hµnh dùa trªn c¬ së EN 13478 : 2001, bëi CEN.
a) tiªu chuÈn lo¹i A (tiªu chuÈn c¬ b¶n) ®−a ra nh÷ng néi dung c¬ b¶n, nguyªn t¾c thiÕt kÕ vµ mét sè
nh÷ng ®Þnh h−íng chung cã thÓ ¸p dông cho m¸y;
b) tiªu chuÈn lo¹i B (tiªu chuÈn an toµn chung) liªn quan ®Õn mét hoÆc nhiÒu h¬n c¸c yÕu tè an toµn,
mét hoÆc nhiÒu h¬n c¸c tiªu chuÈn an toµn ®· ®−îc sö dông réng r·i trong lÜnh vùc m¸y mãc:
- tiªu chuÈn lo¹i B1 ®Ò cËp nh÷ng lÜnh vùc an toµn riªng biÖt (vÝ dô, kho¶ng c¸ch an toµn, nhiÖt ®é
bÒ mÆt, tiÕng ån);
- tiªu chuÈn lo¹i B2 cña bé phËn an toµn (vÝ dô, c¬ cÊu ®iÒu khiÓn hai tay, c¬ cÊu khãa, thiÕt bÞ
nh¹y ¸p suÊt, bé phËn an toµn);
c) tiªu chuÈn lo¹i C (tiªu chuÈn an toµn m¸y) liªn quan ®Õn nh÷ng yªu cÇu an toµn cho nh÷ng lo¹i
m¸y riªng biÖt hoÆc nhãm m¸y.
TCVN 7634 : 2006 lµ tiªu chuÈn lo¹i B dùa trªn c¬ së cña TCVN 7383-1 : 2004.
ISO/TC 199 cã nhiÖm vô trong lÜnh vùc nµy ®Ó ®−a ra c¸c tiªu chuÈn lo¹i A vµ lo¹i B, sÏ ®−îc thÈm
®Þnh ®Ó phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu an toµn cÇn thiÕt.
TCVN 7634 : 2007
5
Th
µn
h p
hÇ
n v
µ c
Êu
P
hß
ng
ch
¸y
vµ
§µ
o t
¹o
co
n§
éi c
h÷
a c
h¸
y t
róc
vËt l
iÖu
n
gu
yªn
t¾
c ph
ßn
g
ng
−ê
i
B
é p
hË
n p
h©
n c
hia
C
¸ch
bè
trÝ
®Ì
n
§é
i ch÷
a c
h¸y
§éi
b¶
o v
Ö c
h÷a
b¸
o
ch
¸y
K
ho
¶n
g c
¸ch
c«
ng
X
¸c
®Þn
h h
Ö th
èn
g
§é
i b¶
o vÖ
vv.
.
tr×
nh
c
h÷
a c
h¸y
Tu
yÕn
®−
ên
g t
r¸n
h
Ba
n a
n t
oµ
n c
hè
ng
v
v..
®Ì
n b
¸o
c
h¸
y
TiÕ
p c
Ën
nh
÷n
g v
ïn
g v
v..
c
ã ®
éi c
hø
a c
h¸
y
Cu
ng
cÊp
n−
íc
vµ
biÖ
n p
h¸p
ng
¨n
ch
Æn
HÖ
th
èn
g k
iÓm
so
¸t ®
é
nã
ng
vµ
kh
ãi
L¾
p ®
Æt h
Ö t
hè
ng
b¶o
v
Ö
®é
nã
ng
vµ
kh
ãi
C¸c
biÖ
n p
h¸p
gi¶
m r
ñi r
o d
o c
h¸y
Ph
ßn
g c
h¸y
C
h÷
a ch
¸y
2
§Æ
c tr
−n
g k
Õt
cÊu
cña
c«
ng
tr×n
h
3
BiÖ
n p
h¸
p
tæ
ch
øc
4
C«
ng
viÖ
c c
h÷
a c
h¸
y
5
Ch
÷a
ch
¸y
d©
n p
hß
ng
1
BiÖ
n p
h¸
p k
ü th
uË
t ®
èi v
íi m
¸y
H×n
h 1
– C
¸c b
iÖn
ph
¸p g
i¶m
rñ
i ro
do
ch
¸y
Ph
−¬
ng
ph
¸p
th
iÕt
kÕ
HÖ
th
èn
g p
h¸
t h
iÖn
v
µ li
ªn
kÕ
t ch
¸y
HÖ
th
èn
g b
¸o
ch
¸y
sí
m
HÖ
th
èn
g b
¸o
ch
¸y
HÖ
th
èn
g v
µ t
hiÕ
t b
Þ ng
¾t b
»n
g t
ay
HÖ
th
èn
g n
g¾
t tù
®é
ng
BiÖ
n p
h¸
p b
æ x
un
g
Th
«n
g t
in c
ho
sö
dô
ng
TCVN 7634 : 2007
6
TCVN 7634 : 2007
7
T i ª u c h u È n q u è c g i a tcvn 7634 : 2007
XuÊt b¶n lÇn 1
An toµn m¸y – Phßng ch¸y ch÷a ch¸y
Safety of machinery – Fire prevention and protection
1 Ph¹m vi ¸p dông
Tiªu chuÈn nµy qui ®Þnh c¸c ph−¬ng ph¸p ®Ó nhËn biÕt nguy hiÓm ch¸y do m¸y vµ thùc hiÖn viÖc
®¸nh gi¸ rñi ro t−¬ng øng. Tiªu chuÈn nµy ®Ò cËp ®Õn c¸c kh¸i niÖm vµ ph−¬ng ph¸p luËn vÒ kü
thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y cÇn ph¶i cã trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o m¸y. Môc ®Ých cña
tiªu chuÈn lµ ®¹t ®−îc møc an toµn yªu cÇu phï hîp víi viÖc sö dông m¸y b»ng c¸ch ¸p dông
c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®èi víi m¸y mãc – c¸c biÖn ph¸p nµy ®−îc tÝch hîp trong m¸y vµ ®−îc
thùc hiÖn b»ng viÖc sö dông c¸c bé phËn an toµn. Tiªu chuÈn nµy kh«ng ¸p dông cho c¸c m¸y
®−îc thiÕt kÕ ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ch¸y cã kiÓm so¸t (vÝ dô: ®éng c¬ ®èt trong, lß nung), trõ khi
c¸c qu¸ tr×nh nµy cã thÓ t¹o ra nguån löa cña mét ®¸m ch¸y trong c¸c bé phËn kh¸c cña m¸y
hoÆc ë bªn ngoµi m¸y.
2 Tµi liÖu viÖn dÉn
TCVN 7383-1 : 2004 (ISO 12100-1 : 2003), An toµn m¸y – Kh¸i niÖm c¬ b¶n, nguyªn t¾c chung
cho thiÕt kÕ – PhÇn 1: ThuËt ng÷ c¬ b¶n, ph−¬ng ph¸p luËn.
TCVN 7383-2 : 2004 (ISO 12100-2 : 2003), An toµn m¸y – Kh¸i niÖm c¬ b¶n, nguyªn t¾c chung
cho thiÕt kÕ – PhÇn 2: Nguyªn t¾c kü thuËt.
TCVN 7301 : 2003 (ISO 14121), An toµn m¸y – Nguyªn lý ®¸nh gi¸ rñi ro.
3 ThuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa
Tiªu chuÈn nµy ¸p dông c¸c thuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa sau
TCVN 7634 : 2007
8
3.1
Kh¶ n¨ng ch¸y (combustibility)
TÝnh chÊt cña mét vËt liÖu cã kh¶ n¨ng ®èt ch¸y ®−îc.
Chó thÝch §¸nh gi¸ chÝnh x¸c ®Æc tÝnh kh¶ n¨ng ch¸y cña mét vËt liÖu phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn vËn
hµnh cña m¸y vµ h×nh d¹ng cña vËt liÖu (vÝ dô: phoi, bôi vËt liÖu).
3.2
Ch¸y ®−îc (combustible)
Kh¶ n¨ng ®èt ch¸y cã hoÆc kh«ng cã ngän löa.
[ISO 13943 : 2000].
3.3
Sù ch¸y (combustion)
Ph¶n øng sinh nhiÖt cña mét chÊt ch¸y víi mét chÊt oxy ho¸, th−êng ®−îc kÌm theo ngän löa
vµ/hoÆc sù ph¸t s¸ng vµ/hoÆc ph¸t ra khãi.
[ISO 13943 : 2000].
3.4
§¸m ch¸y g©y tæn h¹i (damaging fire)
§¸m ch¸y g©y ra tæn h¹i cho ng−êi, c«ng tr×nh, m¸y mãc vµ/hoÆc m«i tr−êng.
3.5
ChÊt ch÷a ch¸y (fire extinguishing agent)
ChÊt thÝch hîp cho dËp t¾t ®¸m ch¸y.
3.6
B¶o vÖ chèng ch¸y (fire protection)
C¸c biÖn ph¸p nh− biÖn ph¸p thiÕt kÕ ®Æc biÖt, c¸c hÖ thèng, thiÕt bÞ, c«ng tr×nh hoÆc c¸c kÕt cÊu
kh¸c ®Ó gi¶m nguy hiÓm cho ng−êi vµ tµi s¶n b»ng c¸ch ph¸t hiÖn, dËp t¾t hoÆc ng¨n chÆn ®¸m
ch¸y.
[ISO 8421-1 : 1987].
3.7
Phßng ch¸y (fire prevention)
C¸c biÖn ph¸p ®Ó ng¨n ngõa kh¶ n¨ng ph¸t sinh ®¸m ch¸y vµ/hoÆc ®Ó h¹n chÕ ¶nh h−ëng
cña nã.
[ISO 8421-1 : 1987].
TCVN 7634 : 2007
9
3.8
NhiÖt l−îng cña ®¸m ch¸y (fire load)
Tæng c¸c n¨ng l−îng tÝnh b»ng calo cã thÓ tho¸t ra ®−îc do sù ch¸y hoµn toµn cña tÊt c¶ c¸c vËt
liÖu ch¸y ®−îc liªn quan ®Õn m¸y vµ c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ bao gåm c¶ nguyªn liÖu vµ vËt liÖu
gia c«ng.
[ISO 13943 : 2000].
3.9
Mèi nguy hiÓm ch¸y (fire hazard)
Kh¶ n¨ng chÕt ng−êi (hoÆc bÞ th−¬ng tÝch) vµ/hoÆc tæn h¹i vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i tr−êng do ch¸y.
[ISO 13943 : 2000].
3.10
§¸m ch¸y (fire)
ThuËt ng÷ chung dµnh cho sù ch¸y (®¸m ch¸y cã Ých) còng nh− sù ch¸y kh«ng ®−îc kiÓm so¸t
(®¸m ch¸y g©y tæn h¹i).
3.11
HÖ thèng b¸o ch¸y (fire alarm system)
HÖ thèng ph¸t hiÖn ra sù bïng ph¸t (ph¸t sinh) cña ®¸m ch¸y vµ b¾t ®Çu ph¸t ra t×nh tr¹ng khÈn
cÊp.
3.12
Rñi ro ch¸y (fire risk)
Sù kÕt hîp cña kh¶ n¨ng x¶y ra tæn h¹i do ®¸m ch¸y vµ tÝnh khèc liÖt cña sù tæn h¹i nµy.
3.13
Cè vÊn vÒ an toµn ch¸y (fire safety advisor)
Nh©n viªn hoÆc ng−êi t− vÊn ®¸nh gi¸ c¸c biÖn ph¸p phßng ch¸y ch÷a ch¸y vÒ tÊt c¶ hoÆc tõng
c«ng viÖc cÇn ph¶i xö lý.
3.14
ChÊt lµm chËm ngän löa (flame retardant)
ChÊt ®−îc bæ sung vµo hoÆc ®−îc sö dông xö lý ®èi víi vËt liÖu nh»m môc ®Ých k×m h·m hoÆc tr×
ho·n sù xuÊt hiÖn cña ngän löa vµ/hoÆc gi¶m møc ®é lan réng cña nã.
3.15
Ngän löa (flame)
Vïng cã sù ch¸y ë pha khÝ tõ ®ã ph¸t ra ¸nh s¸ng.
[ISO 13943 : 2000].
TCVN 7634 : 2007
10
3.16
TÝnh dÔ bèc ch¸y (flammability)
Kh¶ n¨ng cña vËt liÖu hoÆc s¶n phÈm bèc ch¸y cã ngän löa trong c¸c ®iÒu kiÖn qui ®Þnh.
[ISO 13943 : 2000]
Chó thÝch ViÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c ®Æc tÝnh bèc ch¸y cña vËt liÖu phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn vËn hµnh
cña m¸y.
3.17
Ch¸y ©m Ø (glow)
Sù ch¸y cña vËt liÖu r¾n kh«ng cã ngän löa nh−ng ph¸t ra ¸nh s¸ng tõ vïng ch¸y.
3.18
Sù tæn h¹i (harm)
Th−¬ng tÝch vµ/hoÆc tæn thÊt vÒ søc khoÎ hoÆc tµi s¶n.
[TCVN 7301 : 2003].
3.19
Nguån g©y ch¸y (ignition sourse)
Nguån n¨ng l−îng ®Ó b¾t ®Çu sù ch¸y.
3.20
Sù g©y ch¸y (ignition)
Sù b¾t ®Çu cña sù ch¸y.
[ISO 13493 : 2000].
3.21
N¨ng l−îng g©y ch¸y (ignition energy)
N¨ng l−îng cÇn thiÕt ®Ó b¾t ®Çu sù ch¸y.
3.22
BiÖn ph¸p tæ chøc (organizational measures)
TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p phßng ch¸y ch÷a ch¸y ®−îc ¸p dông ®Ó giao nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm, ®Ó
®iÒu hµnh kÕ ho¹ch khÈn cÊp trong tr−êng hîp cã ®¸m ch¸y; vµ hç trî cho ®éi ch÷a ch¸y trong
viÖc triÓn khai vµ thùc hiÖn qui tr×nh ch÷a ch¸y cña hä.
3.23
Sù qu¸ nhiÖt (overheating)
Sù t¨ng nhiÖt ®é kh«ng ®−îc kiÓm so¸t.
3.24
HÖ thèng b¸o ch¸y sím (pre-fire alarm system)
HÖ thèng ph¸t hiÖn tiÒm n¨ng bïng ph¸t cña ®¸m ch¸y vµ b¾t ®Çu ph¸t ra t×nh tr¹ng khÈn cÊp vÒ
hiÖn tr¹ng nµy.
TCVN 7634 : 2007
11
3.25
Ch÷a ch¸y d©n phßng (public fire fighting)
TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p do mét céng ®ång thùc hiÖn ®Ó ch÷a ch¸y gièng nh− c¸c biÖn ph¸p cña ®éi
ch÷a ch¸y cã n¨ng lùc phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cña ®Þa ph−¬ng.
[ISO 13943 : 2000].
3.26
Bé phËn an toµn (safety component)
Bé phËn m¸y, thiÕt bÞ kh«ng cã tÝnh l¾p lÉn, thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng an toµn khi sö dông vµ khi
bé phËn ®ã bÞ h− háng hoÆc sù trôc trÆc trong vËn hµnh sÏ g©y mÊt an toµn vµ nguy hiÓm ®èi víi
nh÷ng ng−êi cã mÆt ë bªn m¸y.
3.27
Sù tù g©y ch¸y (self ignition)
Sù g©y ch¸y do tù nung nãng.
[ISO 13943 : 2000].
3.28
Sù tù nung nãng (self heating)
Ph¶n øng ph¸t nhiÖt trong vËt liÖu lµm t¨ng nhiÖt ®é trong vËt liÖu.
[ISO 13943 : 2000].
3.29
Khãi (smoke)
ThÓ l¬ löng nh×n thÊy ®−îc cña c¸c h¹t chÊt r¾n vµ/hoÆc chÊt láng trong khÝ do ch¸y hoÆc t¹o
ra ch¸y.
[ISO 13943 : 2000].
3.30
C¸c ®Æc tr−ng kÕt cÊu cña c«ng tr×nh x©y dùng (structural features of buildings)
TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p phßng ch¸y ch÷a ch¸y cã liªn quan ®Õn thiÕt kÕ, chÕ t¹o vµ lËp kÕ ho¹ch
vËn hµnh cña mét c«ng tr×nh x©y dùng nh»m h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña ®¸m ch¸y, thuËn tiÖn cho
sù tho¸t hiÓm cña nh÷ng ng−êi ë trong c«ng tr×nh, t¹o ra lèi vµo cho ®éi ch÷a ch¸y vµ c¸c ®iÒu
kiÖn ch÷a ch¸y an toµn, vµ gi¶m tæn thÊt cho c«ng tr×nh, c¸c ®å vËt chøa trong c«ng tr×nh vµ m«i
tr−êng xung quanh.
3.31
C«ng viÖc ch÷a ch¸y (works fire-fighting)
TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p do ban ®iÒu hµnh nhµ m¸y trang bÞ cho ng−êi sö dông m¸y ®Ó ch÷a ch¸y
víi bÊt cø sù bïng ph¸t nµo cña ®¸m ch¸y b»ng chÝnh nh©n viªn cña m×nh.
TCVN 7634 : 2007
12
4 Yªu cÇu vÒ nhËn biÕt mèi nguy hiÓm
4.1 Yªu cÇu chung
C¶nh b¸o – Cã thÓ tån t¹i mèi nguy hiÓm næ ngoµi mèi nguy hiÓm ch¸y (xem EN 1127-1
vµ EN 1127-2).
Mèi nguy hiÓm ch¸y x¶y ra nÕu cã ®ñ sè l−îng chÊt ch¸y ®−îc, chÊt oxy ho¸ vµ nguån n¨ng
l−îng g©y ch¸y t¹i cïng mét ®Þa ®iÓm vµ trong cïng mét thêi gian. Mèi nguy hiÓm ch¸y phô thuéc
vµo sù t¸c ®éng lÉn nhau cña ba yÕu tè nµy. Xem H×nh 2.
Mét sè vËt liÖu vèn kh«ng æn ®Þnh ®Æc biÖt lµ c¸c chÊt oxy ho¸ hoÆc cã kh¶ n¨ng tù nung nãng.
VÊn ®Ò nµy ¶nh h−ëng tíi mèi nguy hiÓm ch¸y.
Sù biÕn ®æi cña nång ®é oxy (vÝ dô nh− sù lµm giµu oxy) còng cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn mèi
nguy hiÓm ch¸y.
Mèi nguy hiÓm ch¸y cã thÓ t¨ng lªn do vËt liÖu ®−îc gia c«ng, ®−îc sö dông hoÆc ®−îc th¶i ra bëi
m¸y, do vËt liÖu ë vïng l©n cËn m¸y, hoÆc do vËt liÖu ®−îc sö dông trong kÕt cÊu m¸y.
Chó dẪN
1 VËt liÖu ch¸y
2 Nguån n¨ng l−îng g©y ch¸y
3 §¸m ch¸y
4 ChÊt oxy ho¸
H×nh 2 – Tam gi¸c ch¸y
1
2
3
4
TCVN 7634 : 2007
13
4.2 VËt liÖu ch¸y
VËt liÖu ch¸y cã thÓ lµ chÊt r¾n, chÊt láng hoÆc chÊt khÝ. Ph¶i x¸c ®Þnh xem liÖu cã hay kh«ng vËt
liÖu ch¸y tån t¹i hoÆc cã thÓ cã vËt liÖu ch¸y vµ sè l−îng, sù ph©n bè cña c¸c lo¹i vËt liÖu nµy
nh− thÕ nµo.
Sù dÔ ch¸y cña vËt liÖu chÞu ¶nh h−ëng bëi kÝch th−íc, h×nh d¹ng vµ sù s¾p xÕp cña vËt liÖu. VÝ
dô, c¸c mÉu vËt liÖu nhá liªn kÕt láng lÎo víi nhau cã thÓ dÔ g©y ch¸y h¬n so víi mét miÕng lín
cña chÝnh vËt liÖu ®ã. Còng nh− vËy, sù kÕt hîp cña c¸c vËt liÖu còng cã ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh dÔ
b¾t löa vµ qu¸ tr×nh ch¸y.
VÊn ®Ò cÇn ph¶i quan t©m lµ liÖu tÝnh chÊt cña c¸c vËt liÖu cã thÓ thay ®æi theo thêi gian hoÆc sö
dông hay kh«ng. C¸c thay ®æi nµy cã thÓ bao gåm kh¶ n¨ng ph©n huû cña vËt liÖu ®Ó th¶i ra c¸c
khÝ vµ h¬i ch¸y. HiÖn t−îng nµy cã thÓ lµm t¨ng mèi nguy hiÓm ch¸y.
4.3 ChÊt oxy ho¸
Trong viÖc ®¸nh gi¸ mèi nguy hiÓm ch¸y ph¶i x¸c ®Þnh sù hiÖn diÖn vµ sè l−îng cña c¸c chÊt duy
tr× ®¸m ch¸y, vÝ dô c¸c chÊt t¹o ra oxy, vµ x¸c suÊt xuÊt hiÖn c¸c chÊt nµy. ChÊt oxy ho¸ th«ng
th−êng nhÊt lµ oxy trong kh«ng khÝ. Tuy nhiªn cã c¸c chÊt oxy ho¸ kh¸c duy tr× sù ch¸y, vÝ dô,
kali nitrat (KNO3), kali pecmanganat (KMnO4), axit pecloric (HClO4), hydro peroxyt (H2O2), oxyt
nit¬ (N2O).
4.4 Nguån g©y ch¸y
Ph¶i x¸c ®Þnh sù xuÊt hiÖn hoÆc cã thÓ x¶y ra nguån g©y ch¸y nµo.
C¸c nguån g©y ch¸y cã thÓ t¨ng lªn do ¶nh h−ëng cña:
a) n¨ng l−îng nhiÖt,
b) n¨ng l−îng ®iÖn,
c) n¨ng l−îng c¬ häc, vµ/hoÆc
d) n¨ng l−îng ho¸ häc.
Xem c¸c vÝ dô trong Phô lôc A.
5 Yªu cÇu vÒ ®¸nh gi¸ rñi ro
5.1 Yªu cÇu chung
X¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ rñi ro ch¸y ®ßi hái ph¶i cã mét tr×nh tù c¸c b−íc hîp lý logic cho phÐp xem
xÐt cã hÖ thèng c¸c mèi nguy hiÓm ch¸y ph¸t sinh do m¸y vµ/hoÆc qu¸ tr×nh gia c«ng phï hîp víi
c¸c qui tr×nh ®−îc qui ®Þnh trong TCVN 7301 : 2003. C«ng viÖc nµy bao gåm sù ph©n tÝch rñi ro
vµ ®¸nh gi¸ rñi ro. CÇn ®¸nh gi¸ rñi ro nÕu ®ßi hái ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p gi¶m rñi ro.
TCVN 7634 : 2007
14
5.2 Ph©n tÝch rñi ro
Ph¶i x¸c ®Þnh sù rñi ro cña ®¸m ch¸y trong m¸y b»ng sù ph©n tÝch. Sù rñi ro nµy phô thuéc vµo
sù cã mÆt cña mèi nguy hiÓm ch¸y vµ møc ®é tæn h¹i cã thÓ cã.
Sù ph©n tÝch rñi ro ch¸y ph¶i bao gåm c¸c yÕu tè sau (xem H×nh 3)
− danh s¸ch tÊt c¶ c¸c vËt liÖu liªn quan ®Õn m¸y vµ qu¸ tr×nh gia c«ng, bao gåm c¶ nguyªn liÖu
vµ vËt liÖu gia c«ng;
− ®¸nh gi¸ tÝnh dÔ b¾t löa, tÝnh dÔ ch¸y, kh¶ n¨ng ch¸y cña c¸c vËt liÖu, t¸c ®éng phô cña ®¸m
ch¸y vµ c¸c chÊt ®éc h¹i ph¸t ra;
− x¸c ®Þnh t¶i träng nhiÖt cña ®¸m ch¸y;
− danh s¸ch cña tÊt c¶ c¸c nguån g©y ch¸y cã thÓ cã;
− x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng diÔn biÕn ®¸m ch¸y theo t¶i träng nhiÖt ®¸m ch¸y vµ nguån g©y ch¸y;
− ®¸nh gi¸ rñi ro ch¸y cã thÓ do lçi cña ng−êi g©y ra nh− thay ®æi c¸c vËt liÖu vµ thao t¸c sai
qui tr×nh.
Cã thÓ t×m kiÕm th«ng tin vÒ c¸c tÝnh ch¸y cña c¸c vËt liÖu hoÆc chi tiÕt sö dông trong m¸y tõ tµi
liÖu kü thuËt hoÆc nhµ cung cÊp. Tuy nhiªn, trong mét sè tr−êng hîp cã thÓ ph¶i tiÕn hµnh thö
nghiÖm ®èi víi c¸c vËt liÖu hoÆc c¸c chi tiÕt nµy.
TCVN 7634 : 2007
15
H×nh 3 – Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ rñi ro
5.3 §¸nh gi¸ rñi ro
Sau khi ph©n tÝch rñi ro, ph¶i ®¸nh gi¸ rñi ro cã tÝnh ®Õn tæn h¹i cã thÓ x¶y ra. Sù tæn h¹i nµy cã
thÓ lµ do b¶n th©n ®¸m ch¸y, bøc x¹ nhiÖt, ¶nh h−ëng cña ®¸m ch¸y hoÆc c¸c vËt liÖu tho¸t ra.
NÕu sù ®¸nh gi¸ rñi ro ch¸y dÉn ®Õn kÕt luËn r»ng m¸y kh«ng an toµn th× ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn
ph¸p lµm gi¶m rñi ro.
§iÒu kiÖn vËn hµnh dù ®Þnh, sù sö dông sai qui c¸ch thÊy
tr−íc vµ sai sãt cña con ng−êi
Danh s¸ch c¸c vËt liÖu
TÝnh dÔ b¾t löa, TÝnh dÔ g©y ch¸y
Kh¶ n¨ng ch¸y T¸c dông phô cña ®¸m ch¸y
TÝnh ®éc h¹i cña vËt liÖu vµ ¸nh h−ëng cña ®¸m ch¸y
T¶i träng nhiÖt ®¸m ch¸y
Nguån g©y ch¸y
X¸c ®Þnh diÔn biÕn cña ®¸m ch¸y theo t¶i träng nhiÖt cña ®¸m ch¸y vµ
c¸c nguån g©y ch¸y
TÝnh khèc liÖt cña tæn h¹i cã thÓ x¶y ra
Ph©n tÝch rñi ro
§¸nh gi¸ rñi ro
TCVN 7634 : 2007
16
ViÖc ®¸nh gi¸ møc tæn thÊt vÒ tµi s¶n hoÆc m«i tr−êng dùa vµo c¸c yÕu tè kinh tÕ, kü thuËt
vµ qui ®Þnh. Ph¶i tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè nµy trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt phßng ch¸y
ch÷a ch¸y.
5.4 Gi¶m rñi ro
NÕu ®ßi hái ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p gi¶m rñi ro th× ph¶i cã quyÕt ®Þnh xem liÖu ph¶i sö dông biÖn
ph¸p kü thuËt nµo ®Ó gi¶m rñi ro cña ®¸m ch¸y vµ/hoÆc h¹n chÕ ¶nh h−ëng cña ®¸m ch¸y.
Sau mçi biÖn ph¸p kü thuËt ®−îc sö dông ®Ó gi¶m rñi ro cña ®¸m ch¸y th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch l¹i
rñi ro tíi khi m¸y trë nªn an toµn theo qui tr×nh ®−îc x¸c ®Þnh trong TCVN 7301. C¸c biÖn ph¸p kü
thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y kh«ng bao hµm toµn thÓ rñi ro ë m¸y ®ang xem xÐt, vµ do ®ã ph¶i chó ý
b¶o ®¶m c¸c biÖn ph¸p ®−îc ¸p dông kh«ng lµm t¨ng c¸c rñi ro kh¸c.
6 C¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y cho m¸y
6.1 Yªu cÇu chung
C¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y (xem H×nh 1) bao gåm:
− c¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ vµ/hoÆc c«ng nghÖ;
− c¸c hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y;
− c¸c biÖn ph¸p bæ sung, vµ
− th«ng tin cho sö dông.
Ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p theo thø tù −u tiªn trªn vµ phï hîp víi c¸c qui tr×nh cña TCVN
7383-1 : 2004, §iÒu 5 (xem 7.1 vµ H×nh 4).
6.2 C¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ/c«ng nghÖ
Ph¶i ®¹t ®−îc sù gi¶m rñi ro chñ yÕu b»ng c¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ/c«ng nghÖ, c¸c biÖn ph¸p nµy
lo¹i trõ hoÆc gi¶m thiÓu mèi nguy hiÓm ch¸y. Cã c¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ/c«ng nghÖ ®−îc giíi
thiÖu nh− d−íi ®©y. C¸c yªu cÇu cña TCVN 7383-1 : 2004 còng ph¶i ®−îc ¸p dông:
a) Sö dông c¸c vËt liÖu trong chÕ t¹o m¸y lµ c¸c vËt liÖu kh«ng ch¸y ®−îc, khã ch¸y vµ/hoÆc cã
kh¶ n¨ng ch¸y/tÝnh dÔ g©y ch¸y thÊp, vÝ dô, c¸c vËt liÖu cã chÊt øc chÕ ngän löa.
Chó thÝch C¸c ph−¬ng ph¸p thö thÝch hîp vÒ ph¶n øng víi sù ch¸y vµ hÖ thèng ph©n lo¹i ®¸m ch¸y ®èi
víi c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o vµ c¸c bé phËn cña c«ng tr×nh x©y dùng ®−îc giíi thiÖu trong EN 13501 -1.
b) Sù lo¹i bá hoÆc gi¶m thiÓu rñi ro cña sù qu¸ nhiÖt hoÆc cña b¶n th©n m¸y hoÆc cña c¸c vËt liÖu lµ
lo¹i bá hoÆc gi¶m thiÓu c¸c khÝ, chÊt láng , chÊt r¾n, bôi hoÆc h¬i do m¸y t¹o ra hoÆc sö dông. CÇn
ph©n tÝch rñi ro b»ng c¸ch xem xÐt c¸c sai lÖch cña ph−¬ng ph¸p c«ng nghÖ cã thÓ dÉn tíi sù qu¸
nhiÖt. Thùc hiÖn viÖc lo¹i bá hoÆc gi¶m thiÓu rñi ro b»ng c¸ch x¸c ®Þnh xem c¸c sai lÖch nµy ®−îc
ph¸t hiÖn hoÆc kiÓm so¸t nh− thÕ nµo vµ thùc thi c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã.
TCVN 7634 : 2007
17
c) Lùa chän c¸c vËt liÖu cho kÕt cÊu cña m¸y trong ®ã ph¶i lo¹i trõ hoÆc gi¶m thiÓu sù t−¬ng t¸c
cã h¹i cña chóng víi c¸c vËt liÖu do m¸y t¹o ra hoÆc sö dông.
d) ThiÕt kÕ m¸y ®Ó tr¸nh sù tËp trung c¸c chÊt ch¸y ®−îc hoÆc c¸c chÊt trî gióp cho sù ch¸y,
hoÆc sù tÝch tô cña nguyªn liÖu, c¸c s¶n phÈm trung gian hoÆc s¶n phÈm cã sè l−îng v−ît
qu¸ møc yªu cÇu cho m¸y.
e) Khi kh«ng thÓ lo¹i bá ®−îc kh¶ n¨ng x¶y ra ch¸y th× ph¶i h¹n chÕ c¸c ¶nh h−ëng cña ®¸m
ch¸y nµy (ngän löa, nhiÖt vµ khãi v.v …), vÝ dô nh− dïng che ch¾n hoÆc rµo ch¾n cho m¸y ®Ó
lo¹i bá hoÆc gi¶m thiÓu rñi ro g©y th−¬ng tÝch cho ng−êi vµ/hoÆc tæn thÊt vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc
m«i tr−êng xung quanh.
6.3 Sö dông c¸c hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y
Cã thÓ gi¶m rñi ro b»ng c¸ch sö dông thÝch hîp c¸c hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y (c¸c bé
phËn an toµn) bao gåm c¸c bé phËn ®Ó ph¸t hiÖn, kiÓm so¸t, b¸o ®éng vµ dËp löa. Ph¶i x¸c ®Þnh c¸c
yªu cÇu theo H×nh 5. Phô lôc B giíi thiÖu mét vÝ dô vÒ mét bé phËn an toµn gåm cã mét ®Çu b¸o
ch¸y, trung t©m ®iÒu khiÓn b¸o ch¸y, thiÕt bÞ ch÷a chÊt ch÷a ch¸y, ®−êng èng x¶ vµ c¸c ®Çu phun.
Sù khèc liÖt cña tæn h¹i chñ yÕu ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tèc ®é ph¸t triÓn vµ thêi gian kÐo dµi cña ®¸m
ch¸y. §¸m ch¸y cÇn ®−îc ph¸t hiÖn cµng sím cµng tèt vµ qóa tr×nh dËp löa cÇn ®−îc b¾t ®Çu ngay,
kh«ng chËm trÔ sau khi ph¸t hiÖn ra ®¸m ch¸y. NÕu cã nguy hiÓm cho con ng−êi, vÝ dô nh− sö dông
chÊt dËp löa cã ®éc h¹i th× ph¶i cã biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn cña ng−êi trong khu vùc cña m¸y
vµ/hoÆc trong b¶n th©n m¸y. C¸c biÖn ph¸p nµy cÇn ®¶m b¶o r»ng ®¸m ch¸y (®¸m ch¸y g©y tæn h¹i)
ph¶i ®−îc dËp t¾t hoÆc h¹n chÕ tíi møc tèi ®a cho vïng x¶y ra ®¸m ch¸y.
6.4 C¸c biÖn ph¸p bæ sung
Cã thÓ cÇn ®Õn c¸c biÖn ph¸p bæ sung vÒ phßng ch¸y ch÷a ch¸y, vÝ dô nh−:
− dõng m¸y vµ/hoÆc thiÕt bÞ phô theo ch−¬ng tr×nh, bao gåm sù c¸ch ly ®èi víi tÊt c¶ c¸c nguyªn
liÖu kh«ng c¬ b¶n vµ c¸c s¶n phÈm;
− dõng m¸y khÈn cÊp, c¸ch ly c¸c nguån cung cÊp n¨ng l−îng kh«ng cÇn thiÕt, vÝ dô, nguån
cung cÊp ®iÖn vµ nguån cung cÊp nhiªn liÖu;
− c¸ch ly vïng ®−îc b¶o vÖ b»ng hÖ thèng ch÷a ch¸y vÝ dô, b»ng t−êng ng¨n c¸ch hoÆc mµn
n−íc.
NÕu cÇn thiÕt, ph¶i trang bÞ c¸c thiÕt bÞ l−u gi÷ hoÆc thu gom dßng n−íc th¶i ra cña ®¸m ch¸y vµ
c¸c chÊt dËp löa ®−îc sö dông trong xö lý sù cè ch¸y.
6.5 Th«ng tin cho sö dông
Ph¶i cung cÊp tµi liÖu toµn diÖn vµ cã thÓ hiÓu ®−îc cho ng−êi sö dông ®Ó b¶o ®¶m r»ng ng−êi sö
dông cã thÓ b¶o qu¶n m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c¸c trang bÞ kü thuËt cho ch÷a ch¸y ë ®iÒu kiÖn thÝch
TCVN 7634 : 2007
18
hîp vµ s½n sµng cho vËn hµnh, vµ khi cÇn thiÕt cã thÓ b¾t ®Çu c¸c biÖn ph¸p ch÷a ch¸y theo
yªu cÇu.
Ph¶i cung cÊp th«ng tin vÒ viÖc ®−a vµo vËn hµnh, vËn hµnh vµ b¶o d−ìng c¸c ph−¬ng tiÖn kü
thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y ®−îc sö dông cho m¸y phï hîp víi TCVN 7383-2 : 2004, ®iÒu C vµ
c¶nh b¸o vÒ bÊt kú c¸c rñi ro ch¸y nµo cßn sãt l¹i. NÕu ng−êi sö dông cã yªu cÇu ®Æc biÖt lµ sù
phßng ch¸y ch÷a ch¸y cña m¸y mãc tèi thiÓu ph¶i dùa mét phÇn vµo ph−¬ng tiÖn ch÷a ch¸y cña
ng−êi sö dông th× ph¶i x¸c ®Þnh vµ m« t¶ sù ph©n chia nµy trong b¶n h−íng dÉn vËn hµnh.
Khi x¸c ®Þnh tæn thÊt cã thÓ x¶y ra ®èi víi tµi s¶n vµ m«i tr−êng, nhµ s¶n xuÊt m¸y ph¶i ®Ò ra c¸c
yªu cÇu vÒ l¾p ®Æt m¸y, bao gåm c¶ vÞ trÝ l¾p ®Æt. NÕu ng−êi sö dông kh«ng tu©n theo c¸c yªu
cÇu nµy th× ph¶i ®¸nh gi¸ tæn thÊt cã thÓ x¶y ra ®èi víi tµi s¶n cña m×nh vµ ®èi víi m«i tr−êng do
sù lan truyÒn cña ®¸m ch¸y ra ngoµi giíi h¹n cña m¸y, ¶nh h−ëng ®Õn khu vùc xung quanh, bao
gåm c¶ x−ëng m¸y kh¸c vµ/hoÆc c¸c c«ng tr×nh x©y dùng. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy cã thÓ lµm thay ®æi
phÐp x¸c ®Þnh møc tæn thÊt (thÊp, trung b×nh, cao) (xem 7.3.3) vµ cã thÓ yªu cÇu ng−êi sö dông
cã biÖn ph¸p söa ch÷a.
7 Lùa chän vµ thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y
7.1 Qui tr×nh
Khi lùa chän vµ thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y nh»m môc ®Ých gi¶m rñi
ro, ph¶i thùc hiÖn c¸c b−íc sau ®©y theo qui tr×nh lÆp l¹i phï hîp víi TCVN 7301 nh− chØ dÉn trªn
H×nh 4.
B−íc 1: §¸nh gi¸ rñi ro
− Thùc hiÖn sù ph©n tÝch rñi ro vÒ ®¸m ch¸y ë mét m¸y trong tÊt c¶ c¸c chÕ ®é vËn hµnh vµ trong
mçi giai ®o¹n tuæi thä cña m¸y phï hîp víi TCVN 7383 vµ TCVN 7301 (xem 5.2).
− §¸nh gi¸ sù xuÊt hiÖn rñi ro th«ng qua c¸c mèi nguy hiÓm ch¸y vµ quyÕt ®Þnh vÒ viÖc gi¶m
thÝch ®¸ng c¸c rñi ro ®èi víi c¸c øng dông phï hîp víi TCVN 7383 vµ TCVN 7301 (xem 5.3).
NÕu m¸y ®−îc xem lµ an toµn th× qu¸ tr×nh lÆp l¹i ®−îc kÕt thóc vµ ph¶i hoµn thµnh ®Çy ®ñ
th«ng tin cho ng−êi sö dông.
TCVN 7634 : 2007
19
H×nh 4 – Qu¸ tr×nh lÆp l¹i ®Ó lùa chän
c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y
B−íc 4
B−íc 5
B−íc 6
B−íc 7
Ph©n tÝch rñi ro t¹i m¸y TCVN 7383-1 vµ TCVN 7301
§¸nh gi¸ rñi ro t¹i m¸y TCVN 7383-1 vµ TCVN 7301
An toµn m¸y
QuyÕt ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y (TCVN 7383-2 : 2004, ®iÒu 5)
Bao gåm c¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ vµ/hoÆc c«ng nghÖ (TCVN 7383-2 : 2004, ®iÒu 4)
Sö dông c¸c hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y vµ/hoÆc c¸c biÖn ph¸p bæ sung (xem H×nh 6 vµ B¶ng 1)
X¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu vÒ an toµn
Lùa chän c¸c bé phËn cña hÖ thèng thÝch hîp vµ c¸c chÊt ch÷a ch¸y (xem H×nh 6 vµ 7.6)
Hîp thøc ho¸ (Phª duyÖt)
Th«ng tin cho sö dông
Kh«ng
Kh«ng
B−íc 1
B−íc 2
B−íc 3
Cã
Cã
Kh«ng
Cã
TCVN 7634 : 2007
20
C¸c b−íc 2 ®Õn 7: QuyÕt ®Þnh c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y ®Ó gi¶m rñi ro.
B−íc 2: QuyÕt ®Þnh vÒ lùa chän c¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ/c«ng nghÖ.
KiÓm tra c¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ ph¶i ®−îc thùc hiÖn khi sö dông b−íc 1. NÕu kh«ng
®¹t ®−îc ®é an toµn thÝch hîp cña m¸y ®−îc thiÕt kÕ lÇn cuèi th× cÇn thùc hiÖn b−íc 3.
B−íc 3: QuyÕt ®Þnh vÒ c¸c hÖ thèng ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y (c¸c bé phËn an toµn) vµ/hoÆc
c¸c biÖn ph¸p bæ sung.
B−íc 4: X¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu an toµn ®èi víi c¸c biÖn ph¸p phßng ch¸y ch÷a ch¸y
X¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t hiÖn, b¸o ®éng vµ b¾t ®Çu ®−a vµo ho¹t ®éng biÖn ph¸p phßng
ch¸y ch÷a ch¸y (vÝ dô, dõng khÈn cÊp, c¸ch ly nguån ®iÖn/nhiªn liÖu vµ/hoÆc gi¶i phãng chÊt
ch÷a ch¸y).
B−íc 5: Lùa chän c¸c bé phËn thÝch hîp cña hÖ thèng vµ c¸c chÊt ch÷a ch¸y
Lùa chän c¸c bé phËn riªng biÖt cña hÖ thèng phï hîp víi c¸c yªu cÇu ®−îc x¸c lËp trong b−íc 4
vÒ sù thÝch hîp vµ ®é tin cËy còng nh− sè l−îng, vÞ trÝ, sù bè trÝ cña c¸c bé phËn vµ l−îng chÊt
ch÷a ch¸y thÝch hîp.
B−íc 6: Phª duyÖt
Phª duyÖt viÖc phßng ch¸y ch÷a ch¸y ®¹t ®−îc b»ng c¸ch lùa chän c¸c bé phËn riªng biÖt cña hÖ
thèng khi so s¸nh víi c¸c yªu cÇu ®−îc x¸c lËp trong b−íc 4. Ph¶i kiÓm tra c¸c hÖ thèng ch÷a
ch¸y vµ ph¸t hiÖn ®¸m ch¸y lÇn cuèi vµ/hoÆc c¸c biÖn ph¸p bæ sung khi sö dông b−íc 1. NÕu
m¸y ®−îc xem lµ ch−a ®ñ an toµn th× ph¶i lÆp l¹i c¸c b−íc 3 ®Õn 6.
B−íc 7: Hoµn tÊt th«ng tin cho sö dông.
7.2 QuyÕt ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y
NÕu thùc hiÖn quyÕt ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phßng ch¸y ch÷a ch¸y ®Ó gi¶m rñi ro ch¸y th×
ph¶i −u tiªn ®−a ra c¸c biÖn ph¸p thiÕt kÕ vµ/hoÆc c«ng nghÖ.
NÕu b»ng c¸c biÖn ph¸p nµy vµ rñi ro kh«ng gi¶m ®i tíi møc mong muèn th× ph¶i cung cÊp c¸c
hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y. C¸c hÖ thèng nµy cã thÓ bao gåm (xem H×nh 6), vÝ dô:
− C¸c hÖ thèng b¸o ch¸y sím, vµ
− C¸c hÖ thèng b¸o ch¸y víi
1) hÖ thèng ch÷a ch¸y b»ng tay, hoÆc
2) hÖ thèng ch÷a ch¸y tù ®éng.
Ph¶i m« t¶ rñi ro cßn l¹i trong th«ng tin cho sö dông (xem 6.5).
TCVN 7634 : 2007
21
7.3 Lùa chän c¸c hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y cã liªn quan ®Õn tæn h¹i cã thÓ
x¶y ra
7.3.1 Qui ®Þnh chung
Khi x¸c ®Þnh sù lùa chän c¸c hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y (xem 7.2 vµ H×nh 6) cã
liªn quan ®Õn tæn h¹i cã thÓ x¶y ra sù cè ch¸y, ph¶i xem xÐt c¸c møc khèc liÖt sau cña tæn h¹i cã
thÓ x¶y ra (xem H×nh 5).
7.3.2 NÕu th−¬ng tÝch cho ng−êi cã thÓ x¶y ra nh− do hËu qu¶ cña mét ®¸m ch¸y t¹i m¸y th× tèi
thiÓu ph¶i cung cÊp mét hÖ thèng b¸o ch¸y sím kÕt hîp víi mét hÖ thèng ch÷a ch¸y tù ®éng.
TCVN 7634 : 2007
22
a ë ®©y quan t©m ®Õn tæn thÊt cao nhÊt cã thÓ x¶y ra.
H×nh 5 – Lùa chän thiÕt bÞ hîp nhÊt phßng ch¸y ch÷a ch¸y, c¸c hÖ thèng
ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y cã liªn quan ®Õn tæn h¹i cã thÓ x¶y ra
M¸y
Mèi nguy hiÓm ch¸y do m¸y hoÆc s¶n phÈm Kh«ng
Cã
Th−¬ng tÝch cho ng−êi cã thÓ x¶y ra
Cã
Kh«ng
Tæn thÊt vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i tr−êng cã thÓ x¶y ra
Cã
Kh«ng
Kh«ng biÖn ph¸p
Møc tæn thÊt vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i
tr−êng thÊp a
Møc tæn thÊt vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i
tr−êng trung b×nh a
Møc tæn thÊt vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i
tr−êng cao a
Theo H×nh 6: tèi thiÓu ph¶i cã mét hÖ thèng b¸o ch¸y
sím kÕt hîp víi mét hÖ thèng ch÷a ch¸y tù ®éng
Theo H×nh 6: tèi thiÓu ph¶i cã mét hÖ thèng b¸o
ch¸y kÕt hîp víi mét hÖ thèng ch÷a ch¸y
b»ng tay
Theo H×nh 6: tèi thiÓu ph¶i cã mét hÖ thèng ch÷a ch¸y b»ng tay
TCVN 7634 : 2007
23
C¸c
kiÓ
u h
Ö th
èn
g t
Ých
hî
p p
h¸t
hiÖ
n ®
¸m c
h¸y
vµ
ch÷
a ch
¸y
HÖ
thè
ng
b¸o
ch
¸y s
ím
H
Ö th
èn
g ®
¸m c
h¸y
H
Ö th
èn
g c
h÷
a ch
¸y b
»ng
ta
y H
Ö th
èn
g c
h÷
a ch
¸y t
ù ®
én
g
C¸c
bé
ph
Ën ®
−î
c g
¾n v
µo c
¸c h
Ö th
èn
g
- C
¸c
®Ç
u b
¸o
kh
Ý, n
hiÖ
t, kh
ãi
ho
Æc
c¸c
bé
ph
¸t
hiÖ
n k
h¸
c.
- T
hiÕ
t b
Þ ph¸
t tÝn
hiÖ
u b
¸o
®
én
g
- T
hiÕ
t b
Þ ®iÒ
u k
hiÓ
n
- C
¬ c
Êu
khë
i ®é
ng
- C
¸c
®Ç
u b
¸o
ch
¸y.
- T
hiÕ
t b
Þ ph¸
t tÝn
hiÖ
u b
¸o
®
én
g
- T
hiÕt
bÞ ®
iÒu
khiÓ
n vµ
chØ
b¸o
- T
hiÕ
t b
Þph¸
t tÝn
hiÖ
ub
¸o®
én
g
- C
¬ cÊ
u kh
ëi ®
éng
b»ng
tay
- T
hiÕt
bÞ ®
iÒu
khiÓ
n vµ
chØ
b¸o
- T
hiÕt
bÞ c
høa
chÊt
ch÷
a ch
¸y
- §
−êng
èng
x¶
vµ ®
Çu p
hun
- C¸c
®Çu
b¸o
ch¸
y - T
hiÕt
bÞ p
h¸t t
Ýn h
iÖu
b¸o
®éng
- T
hiÕt
bÞ ®
iÓu
khiÓ
n vµ
chØ
b¸o
- T
hiÕt
bÞ n
g¾t
- Thi
Õt b
Þ chø
a ch
Êt c
h÷a
ch¸y
- §
−êng
èng
x¶
vµ ®
Çu p
hun
- C¬
cÊu
®iÒu
khi
Ón b
»ng
tay
Ch
øc
n¨n
g
- p
h¸
t h
iÖn
®¸
m
ch¸
y cµ
ng
sí
m c
µn
g t
èt
- kh
ëi ®
én
g tÝ
n h
iÖu
b¸
o ®
én
g
- x¶
tù
®é
ng
ch
Êt
ch÷
a c
h¸
y -
kÝch
h
o¹
t tÝn
h
iÖu
ch
Ø b
¸o
cña
hÖ
th
èng
-
khë
i ®
én
g c¸
c ch
øc n
¨ng
an
to
µn
- x¶
b»
ng
tay
ch
Êt
dË
p lö
a
- kÝ
ch
ho
¹t
tÝn
hiÖ
u
chØ
b¸
o cñ
a h
Ö t
hè
ng
- p
h¸
t h
iÖn
®¸
m c
h¸
y cµ
ng
lín
cµn
g t
èt
- kh
ëi ®
én
g tÝ
n h
iÖu
b¸
o ®
én
g
- kh
ëi
®é
ng
c¸c
chøc
n¨n
g a
n
toµ
n t
ù ®
éng
ho
Æc
b»
ng t
ay
®Ó
ch
÷a
ch¸y
, cã
th
Ó b
ao g
åm
c¸
c h
Ö
thèn
g
dË
p
löa
®
iÒu
kh
iÓn
b»
ng
tay
- P
h¸
t h
iÖn
ng
uy
hiÓ
m c
ña
sù
b
ïn
g
ph
¸t
®¸
m
ch¸
y cµ
ng
sím
cµ
ng
tè
t.
- kh
ëi ®
én
g tÝ
n h
iÖu
b¸
o ®
én
g
- kh
ëi
®é
ng
c¸c
chøc
n¨n
g a
n
toµ
n t
ù ®
éng
ho
Æc
b»
ng t
ay
®Ó
ph
ßn
g n
gõ
a s
ù b
ïn
g p
h¸
t ®
¸m
ch
¸y
C¸
c ch
øc
n¨
ng
nµ
y lµ
c¸
c ch
øc
n¨
ng
tè
i th
iÓu
cÇ
n t
hiÕ
t p
h¶
i ®
−î
c q
ua
n t
©m
. C
ã t
hÓ
®−
a t
hª
m c
¸c
chø
c n
¨n
g b
æ s
un
g v
íi
®iÒ
u
kiÖ
n l
µ c
hó
ng
kh
«n
g g
©y
ra ¶
nh
h−
ën
g c
ã h
¹i ®
Õn
c¸
c ch
øc
n¨
ng
®·
®−
îc
liÖt
kª.
C¸
c ®
Þnh
ng
hÜa
vÒ
c¬
cÊ
u k
hë
i ®
én
g,
thiÕ
t b
Þ ®iÒ
u k
hiÓ
n v
µ c
hØ
b¸
o,
®Ç
u b
¸o
ch
¸y
vµ t
hiÕ
t b
Þ tÝ
n h
iÖu
b¸
o ®
én
g c
h¸
y, x
em
EN
54
.
H×n
h 6
– C
¸c h
Ö th
èn
g t
Ých
hî
p b
¸o c
h¸y
vµ
ch÷
a ch
¸y
TCVN 7634 : 2007
24
7.3.3 Tæn thÊt vÒ tµi s¶n / m«i tr−êng
7.3.3.1 Møc tæn thÊt thÊp
NÕu møc tæn thÊt thÊp vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i tr−êng cã thÓ x¶y ra do hËu qu¶ cña ®¸m ch¸y ë
m¸y th× tèi thiÓu ph¶i trang bÞ hÖ thèng ch÷a ch¸y b»ng tay.
7.3.3.2 Møc tæn thÊt trung b×nh
NÕu møc tæn thÊt trung b×nh vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i tr−êng cã thÓ x¶y ra do hËu qu¶ cña ®¸m
ch¸y ë m¸y th× tèi thiÓu ph¶i trang bÞ mét hÖ thèng b¸o ®éng ®¸m ch¸y cã liªn quan víi mét hÖ
thèng ch÷a ch¸y b»ng tay.
7.3.3.3 NÕu møc tæn thÊt cao vÒ tµi s¶n vµ/hoÆc m«i tr−êng cã thÓ x¶y ra do hËu qu¶ cña ®¸m
ch¸y ë m¸y th× tèi thiÓu ph¶i trang bÞ mét hÖ thèng b¸o ch¸y sím kÕt hîp víi mét hÖ thèng ch÷a
ch¸y tù ®éng.
7.4 C¸c xem xÐt vÒ an toµn
ë b−íc 3 ph¶i qui ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh cho sö dông c¸c hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ
ch÷a ch¸y ®· ®−îc trang bÞ.
NÕu sö dông c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng tay trong tr−êng hîp bïng ph¸t ®¸m ch¸y th× nh÷ng
ng−êi ®· qua ®µo t¹o ph¶i cã mÆt ®Ó cã thÓ cã sù can thiÖp ®óng lóc (khëi ®éng b¸o ®éng, dõng
m¸y, cè thö dËp t¾t löa). §iÒu nµy ph¶i ®−îc ®−a vµo th«ng tin cho sö dông.
NÕu sö dông c¸c hÖ thèng ch÷a ch¸y tù ®éng th× c¸c hÖ thèng nµy ph¶i ®−îc b¶o ®¶m ho¹t ®éng
chÝnh x¸c trong tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh cã thÓ thÊy tr−íc ®−îc (vÝ dô nh− c¸c ®iÒu kiÖn vÒ
khÝ hËu, sù ph¸t triÓn lan truyÒn cña khãi, sù kh«ng æn ®Þnh cña nguån cung cÊp n¨ng l−îng, tÝnh
t−¬ng thÝch ®iÖn tõ, c¸c h− háng cña thiÕt bÞ).
C¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn cña m¸y mãc ®−îc b¶o vÖ vµ hÖ thèng ch÷a ch¸y cña m¸y ph¶i t−¬ng
hîp víi nhau ®Ó b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng ch÷a ch¸y kh«ng bÞ suy gi¶m. HÖ thèng ®iÒu khiÓn ®èi
víi m¸y mãc ph¶i trî gióp cho sù vËn hµnh cña hÖ thèng ch÷a ch¸y vµ b¶o ®¶m cho kh«ng ph¸t
sinh c¸c rñi ro míi.
C¸c hÖ thèng b¸o ®éng trªn m¸y nèi víi thiÕt bÞ b¸o ®éng trung t©m ph¶i cã tÝnh t−¬ng thÝch. Giao
diÖn cña c¸c hÖ thèng nµy ph¶i ®−îc m« t¶ trong th«ng tin cho sö dông.
7.5 C¸c bé phËn cña hÖ thèng
C¸c bé phËn thÝch hîp cña hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y ph¶i ®−îc lùa chän phï hîp
víi b−íc 3. Ng−êi thiÕt kÕ ph¶i chøng minh ®é tin cËy, tÝnh t−¬ng hîp vµ hiÖu qu¶ cña c¸c bé
phËn ®−îc sö dông. NÕu cÇn thiÕt, tuú thuéc vµo møc rñi ro, ph¶i cung cÊp dù phßng toµn bé
hoÆc c¸c bé phËn cña hÖ thèng tÝch hîp ph¸t hiÖn vµ ch÷a ch¸y.
TCVN 7634 : 2007
25
7.6 ChÊt ch÷a ch¸y
ViÖc lùa chän chÊt ch÷a ch¸y thÝch hîp ph¶i quan t©m ®Õn c¸c yÕu tè sau:
− lo¹i ®¸m ch¸y;
− c¸c vËt liÖu ch¸y cña m¸y hoÆc ®−îc gia c«ng bëi m¸y;
− vÞ trÝ cña m¸y;
− th−¬ng tÝch cã thÓ x¶y ra cho ng−êi;
− tæn thÊt cã thÓ x¶y ra cho m«i tr−êng.
Ph¶i xem xÐt ®Õn bèn cÊp ®¸m ch¸y sau (xem môc 10 cña Th− môc):
A C¸c ®¸m ch¸y cña vËt liÖu r¾n, chñ yÕu lµ chÊt h÷u c¬ trong tù nhiªn th−êng ch¸y cã t¹o
thµnh ¸nh löa, vÝ dô, gç, giÊy, r¬m, than, hµng dÖt, lèp xe.
B C¸c ®¸m ch¸y cña chÊt láng hoÆc c¸c chÊt ho¸ láng vÝ dô, x¨ng, chÊt mì, s¬n, nhùa, s¸p
(parafin), nhùa ®−êng, ete, cån;
C C¸c ®¸m ch¸y chÊt khÝ gas, vÝ dô, metan, propan, hidr«, khÝ thµnh phè;
D C¸c ®¸m ch¸y cña kim lo¹i, vÝ dô, nh«m, magie, liti, natri, kali vµ c¸c hîp kim cña chóng.
Ph¶i lùa chän c¸c chÊt ch÷a ch¸y thÝch hîp cã tÝnh ®Õn sù ph©n lo¹i c¸c cÊp ®¸m ch¸y nµy
nh− sau:
− n−íc cã hoÆc kh«ng cã c¸c chÊt phô gia, vÝ dô, ®Ó thay ®æi søc c¨ng bÒ mÆt;
− chÊt bät;
− chÊt bét;
− khÝ ch÷a ch¸y, vÝ dô cacbon dioxyt, nit¬, acgon vµ c¸c hçn hîp cña c¸c chÊt nµy;
− c¸c chÊt ho¸ häc ch÷a ch¸y, vÝ dô, c¸c s¶n phÈm thay thÕ halon, vµ
− c¸c sol khÝ, vÝ dô, c¸c chÊt láng hoÆc r¾n ë d¹ng ph©n t¸n mÞn.
Lo¹i, l−îng ph©n phèi vµ tèc ®é x¶ cña chÊt ch÷a ch¸y ph¶i thÝch hîp víi ®¸m ch¸y cã thÓ x¶y ra,
cÊu h×nh cña m¸y vµ c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh m¸y, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kh«ng gian còng nh− chÊt
ch÷a ch¸y ®−îc sö dông. Sè l−îng chÊt ch÷a ch¸y ph¶i ®ñ ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y cã thÓ x¶y ra
hoÆc gi÷ ®¸m ch¸y trong t×nh tr¹ng cã kiÓm so¸t tíi khi c¸c biÖn ph¸p ch÷a ch¸y kh¸c cã hiÖu
qu¶ (vÝ dô, sù can thiÖp cña ®éi ch÷a ch¸y).
Chó thÝch Trong mét sè tr−êng hîp, cã thÓ cÇn ph¶i cã sù phª duyÖt (chÊp thuËn) ®Æc biÖt ®èi víi chÊt
ch÷a ch¸y ®−îc lùa chän.
TCVN 7634 : 2007
26
8 §iÒu kiÖn vËn hµnh
Ph¶i tÝnh ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ c¸c biÖn ph¸p phßng ch¸y ch÷a ch¸y, c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh
b×nh th−êng, bao gåm c¶ c¸c qui tr×nh khëi ®éng vµ dõng. H¬n n÷a ph¶i tÝnh ®Õn c¸c h− háng vÒ
kü thuËt vµ c¸c lçi sai sãt cña con ng−êi cã thÓ x¶y ra. ViÖc thiÕt kÕ c¸c hÖ thèng tÝch hîp phßng
ch¸y ch÷a ch¸y ®ßi hái ph¶i cã sù hiÓu biÕt toµn diÖn vµ ®ñ kinh nghiÖm. V× lý do ®ã cÇn cã sù
thØnh thÞ ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia trong lÜnh vùc phßng ch¸y ch÷a ch¸y.
TCVN 7634 : 2007
27
Phô lôc A
(tham kh¶o)
C¸c vÝ dô vÒ c¸c nguån g©y ch¸y
A.1 N¨ng l−îng nhiÖt
Lo¹i nguån g©y ch¸y nµy bao gåm:
− c¸c thiÕt bÞ nung;
− ®éng c¬ ®èt trong;
− ¸nh s¸ng trêi hoÆc ngän löa;
− c¸c bÒ mÆt nãng;
− sù b¾n toÐ xØ hµn tõ mèi hµn, vµ
− nguån bøc x¹ laser hoÆc c¸c nguån bøc x¹ m¹nh kh¸c.
A.2 N¨ng l−îng ®iÖn
Lo¹i nguån g©y ch¸y nµy bao gåm:
− c¸c nguån th¾p s¸ng dïng ®iÖn nh− ®Ìn ®iÖn;
− sù bøc x¹ ®iÖn tõ;
− sù ng¾n m¹ch;
− hå quang ®iÖn;
− sù tiÕp ®Êt;
− lçi sai sãt cña d©y dÉn ®iÖn;
− sù måi tia löa hµn;
− sù phãng tÜnh ®iÖn;
− sù tiÕp xóc cña mèi nèi ®iÖn kh«ng chÆt;
− sù t¨ng nhiÖt ®é qu¸ møc do qu¸ t¶i;
− sù nung nãng b»ng ®iÖn c¶m øng (®iÖn cao tÇn);
− sù nèi víi c¸c nguån cÊp ®iÖn kh«ng thÝch hîp.
A.3 N¨ng l−îng c¬ häc
Lo¹i nguån g©y ch¸y nµy bao gåm:
− ma s¸t (vÝ dô, sù qu¸ nhiÖt);
TCVN 7634 : 2007
28
− siªu ©m;
− va ®Ëp;
− sù mµi, vµ
− sù nÐn (bao gåm c¶ sù nÐn ®o¹n nhiÖt).
A.4 N¨ng l−îng ho¸ häc
Lo¹i nguån g©y ch¸y nµy bao gåm:
− sù tù nung nãng;
− sù tù g©y ch¸y nh− c¸c vËt liÖu tù ch¸y, vµ
− ph¶n øng ph¸t nhiÖt qu¸ møc.
TCVN 7634 : 2007
29
Phô lôc B
(tham kh¶o)
VÝ dô vÒ thiÕt kÕ hÖ thèng ch÷a ch¸y tÝch hîp trong m¸y
Xem H×nh B.1.
Chó dÉn
1 ®Çu b¸o ch¸y (®Çu dß).
2 thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn b¸o ®éng trung t©m.
3 thiÕt bÞ chøa chÊt ch÷a ch¸y.
4 ®−ßng èng x¶ vµ ®Çu phun.
5 thiÕt bÞ ng¾t.
H×nh B.1 – VÝ dô thiÕt kÕ hÖ thèng ch÷a ch¸y tÝch hîp trong m¸y
TCVN 7634 : 2007
30
Th− môc tµi liÖu tham kh¶o
[1] TCVN 6101 1996 (ISO 6183), ThiÕt bÞ ch÷a ch¸y - HÖ thèng ch÷a ch¸y cacbon dioxyt –
ThiÕt kÕ vµ l¾p ®Æt.
[2] TCVN 6553 (ISO 6184) (tÊt c¶ c¸c phÇn), HÖ thèng phßng næ.
[3] TCVN 6103 : 1996 (ISO 8421) (tÊt c¶ c¸c phÇn), Phßng ch¸y – ThuËt ng÷.
[4] ISO 1182, Reaction to fire tests for building products – Non – combustibility test (Sù ph¶n
t¸c dông thö ch¸y ®èi víi s¶n phÈm x©y dùng – Thö tÝnh kh«ng dÔ ch¸y).
[5] ISO 1523, Determination of flash point – Closed cup equilibrium method (X¸c ®Þnh ®iÓm
ph¸t ch¸y – Ph−¬ng ph¸p c©n b»ng h×nh chÐn).
[6] ISO 1928, Soild mineral fuels – Determination of gross calorific value by thebomb
calorimetric method, and calculation of net calorific value (Nhiªn liÖu ®Êt kho¸ng – X¸c ®Þnh
gi¸ trÞ nhiÖt l−îng táa nhiÖt b»ng ph−¬ng ph¸p ®o nhiÖt l−îng vµ tÝnh to¸n cña khèi l−îng gi¸
trÞ nhiÖt l−îng).
[7] ISO 2719, Determination of flash point – Pensky – martens closed cup method (X¸c ®Þnh
®iÓm ph¸t ch¸y – Ph−¬ng ph¸p h×nh chÐn pensly – Martens).
[8] ISO 4880, Burming behaviour of textiles and textile products - Vocabulary (Sù ch¸y t¸c
®éng dÖt vµ s¶n phÈm dÖt - Tõ vùng).
[9] ISO 13943 : 2000, Fire satefy - Vocabulary (An toµn ch¸y – Tõ vùng).
[10] EN 2, Classification of fires (Ph©n lo¹i ch¸y).
TCVN 4878 : 1989 (ISO 3941 : 1977), Ph©n lo¹i ch¸y.
[11] EN 3 (all parts), Portable fire extinguishers (B×nh ch÷a ch¸y x¸ch tay).
TCVN 7026 : 2002 (ISO 7165 : 1999), Ch÷a ch¸y – B×nh ch÷a ch¸y x¸ch tay – TÝnh n¨ng
vµ cÊu t¹o.
[12] EN 54 (all parts), Fire detection and fire alarm system (HÖ thèng b¸o ch¸y).
[13] EN 1127–1, Explosive atmospheres – Explosion prevention and protection – Part 1: Basic
concepts and methodology (M«i tr−êng g©y næ – Phßng chèng næ – PhÇn 1: Kh¸i niÖm c¬ b¶n).
[14] EN 1127–2, Explosive atmospheres – Explosion prevention and protection – Part 2: Basic
concepts and methodology for mining (M«i tr−êng g©y næ – Phßng chèng næ – PhÇn 2: Kh¸i
niÖm c¬ b¶n vµ ph−¬ng ph¸p luËn ®èi víi má).
[15] Friston R.M. Chemistry, Combustion and Flammability.
___________________________