+ All Categories
Home > Documents > ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR...

ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR...

Date post: 12-Mar-2018
Category:
Upload: vuphuc
View: 256 times
Download: 4 times
Share this document with a friend
51
No. Kontratu. EDH-I-00-05-00029-00 Orden Knaar AID-OAA-TO-10-00010 Fulan-Agostu, tinan 2011 Estudu ne’e prodús ba Ajénsia Estadus Unidus ba Dezenvolvimentu Internasionál atu haree fila fali. Prepara husi Creative Associates International. ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTE
Transcript
Page 1: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

No. Kontratu. EDH-I-00-05-00029-00 Orden Knaar AID-OAA-TO-10-00010

Fulan-Agostu, tinan 2011 Estudu ne’e prodús ba Ajénsia Estadus Unidus ba Dezenvolvimentu Internasionál atu haree fila fali. Prepara husi Creative Associates International.

ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTE

Page 2: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

BUILDING EDUCATION SUPPORT

SYSTEMS FOR TEACHERS (BESST)

Quarterly Report III July – September 2008

Page 3: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik Eskola

Análize Tendensia Husik Eskola: Timor-Leste

Hato’o ba:

Ajénsia Estadus Unidos ba Dezenvolvimentu Internasionál

Washington, DC

Hato’o husi:

Creative Associates International, Inc.

Washington, DC

Fulan-Agostu, tinan 2011

Relatóriu ida-ne’e povu Amerikanu maka halo posível tiha liuhosi Ajénsia Estadus Unidos ba

Dezenvolvimentu Internasionál (USAID). Konteúdu relatóriu ida-ne’e nian responsabilidade

mesak Creative Associates Internaitonal nian no la refleta kedas vizaun USAID nian ka

Governu Estadus Unidos.

Page 4: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Nesesidade Proposta DEC

a. Númeru USAID fó No. Kontratu. EDH-I-00-05-00029-00

Orden Knaar AID-OAA-TO-10-00010

b. Títulu Objetivu USAID

no Númeru Investe ba iha Ema (IIP)

c. Títulu Projetu USAID

no Númeru Programa Pilotu Prevensaun Husik Eskola (SDPP) SDPP Ázia

no Rejionál Médiu Oriente

d. Elementu Programa no

Área Programa USAID Edukasaun (área programa 3.2)

Edukasaun Báziku (elementu programa 3.2.1)

e. Títulu Deskritivu Análize Tendensia Husik eskola ba Timor-Leste – Prevensaun

Husik Eskola

f. Autór nia Naran Jennifer Shin, Rajani Shrestha, Karen Tietjen

g. Naran Kontratór

Creative Associates International, Inc.

5301 Wisconsin Avenue, NW, Suite 700

Washington, DC 20015

Telefone: 202 966 5804 Fax: 202 363 4771

Kontatu: [email protected]

h.

Patronizadór USAID

Unidade Operasaun no

COTR

AME/ME/TS

Rebecca Adams, COTR

i. Data Publikasaun nian Fulan-Agostu, tinan 2011

j. Lian Dokumentu nian Inglés ho tradusaun ba Portugés no Tetun

Page 5: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page i

Tabela Konteúdu nian

Lista Tabela no Figura sira ........................................................................................................ iii

Akrónimu sira ............................................................................................................................. iv

Sumáriu Ezekutivu ........................................................................................................................v

I. Introdusaun ................................................................................................................................1

A. Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola USAID .....................................................1

B. Objetivu Relatóriu ........................................................................................................2

C. Relatóriu Organizasaun ................................................................................................2

II. Maneira no Metodolojia ...........................................................................................................2

A. Indikadór sira ba Análize .............................................................................................3

B. Haree fila fali ba Fonte sira ..........................................................................................5

C. Prosesu Análize Dadus .................................................................................................6

D. Kolokasaun Kompózitu................................................................................................6

III. Baze País .................................................................................................................................6

IV. Dadus Espesífiku-País ............................................................................................................7

A. Dadus ...........................................................................................................................7

B. Limitasaun sira Fonte Dadus ........................................................................................8

C. Selesaun Fonte Dadus ..................................................................................................9

V. Siklu no Tendensia Nivel Nasionál/Selesaun Klase ................................................................9

A. Proporsaun Matríkula Total liu hosi Siklu ...................................................................9

B. Proporsaun Husik eskola liu hosi Siklu .....................................................................10

C. Proporsaun Husik eskola liu hosi Klase .....................................................................11

D. Klase Tarjetu/Selesaun Siklu .....................................................................................12

VI. Tendensia Nivel Distritru sira no Selesaun Distritu .............................................................13

A. Proporsaun Husik eskola ............................................................................................13

B. Proporsaun Promosaun ...............................................................................................14

C. Proporsaun Sobrevivénsia ..........................................................................................15

D. Proporsaun Tranzisaun ...............................................................................................16

E. Selesaun Distritu .........................................................................................................17

1. Kolokasaun Estatístiku....................................................................................17

2. Konsiderasaun Prátiku sira .............................................................................19

3. Selesaun Distritu Tarjetu.................................................................................19

VII. Perfíl Distritu Selesionadu sira ............................................................................................20

A. Ermera ........................................................................................................................ 20

B. Liquiçá ........................................................................................................................ 21

C. Bobonaro .................................................................................................................... 21

VIII. Indikadór Edukasaun Selesionadu iha Distritu SDPP sira ................................................. 21

A. Indikadór sira Husik eskola nian “Preditór sira” ...................................................... 21

B. Indikadór Kontestuál ba Alunu sira ........................................................................... 23

C. Indikadór sira Fornesimentu Edukasaun .................................................................... 24

IX. Konkluzaun ........................................................................................................................... 24

Page 6: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page ii

Bibliografia ................................................................................................................................. 26

Apéndise A: Indikadór Primáriu sira .......................................................................................... 27

Tabela A-1: Matríkula liu hosi Siklu, tinan 2008/09 ...................................................... 28

Tabela A-2: Matríkula liu hosi Klase, tinan 2008/09 ..................................................... 29

Tabela A-3: Proporsaun Husik eskola liu hosi Siklu, tinan 2008/09 ............................. 30

Tabela A-4: Proporsaun Husik eskola liu hosi Klase, tinan 2008/09 ............................. 31

Tabela A-5: Proporsaun Promosaun liu hosi Siklu, tinan 2008/09 ................................. 32

Tabela A-6: Proporsaun Promosaun liu hosi Klase, tinan 2008/09 ................................ 33

Tabela A-7: Proporsaun Sobrevivénsia liu hosi Siklu, tinan 2008/09 ............................ 34

Tabela A-8: Proporsaun Tranzisaun husi Siklu ba Siklu, tinan 2007/08 ........................ 35

Apéndise B: Matríkula Idade liu hosi Klase no Siklu, tinan 2010.............................................. 36

Page 7: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page iii

Lista Tabela no Figura sira

Tabela sira

Tabela 1: Lista Indikadór sira nian

Tabela 2: Fonte Dadus sira liu hosi Indikadór

Tabela 3: Kolokasaun Distritu

Tabela 4: Númeru Eskola sira nian iha Distritu Tarjetu sira

Tabela 5: Indikadór sira Husik eskola nian “Preditór sira”, 2008/09

Tabela 6: Indikadór Kontestuál ba Alunu sira, 2008/09

Tabela 7: Indikadór sira Fornesimentu Edukasaun, 2008/09

Figura sira

Figura 1: Proporsaun Matríkula Total Nasionál liu hosi Siklu, 2006/07–2010

Figura 2: Proporsaun Husik eskola Nasionál liu hosi Siklu, 2006/07–2008/09

Figura 3: Proporsaun Husik eskola Nasionál liu hosi Klase, 2008/09

Figura 4: Tendensia Husik eskola Nasionál ba Klase Tarjetu SDPP, 2006/07–2008/09

Figura 5: Proporsaun Husik eskola liu hosi Distritu—Nivel Primária, 2008/09

Figura 6: Proporsaun Promosaun liu hosi Distritu— Nivel Primária, 2008/09

Figura 7: Proporsaun Sobrevivénsia liu hosi Distritu— Nivel Primária, 2008/09

Figura 8: Proporsaun Tranzisaun liu hosi Distritu—Primária to’o Pré-Sekundáriu, 2007/08

Page 8: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page iv

Akrónimu sira

AKEP/KAPE Asaun Kampuchean ba Edukasaun Primária

DEC Sentral ba Dezenvolvimentu Esperiénsia

EEBM/EdStats Estatístika Edukasaun husi Banku Mundiál

EU/U.S. Estadus Unidos

FLNN/UNICEF Fundu Labarik Nasoens Unidas nian

IDEA/IDEAL Institutu ba Dezenvolvimentu, Edukasaun, no Aprendizajen

IEU/UIS Institutu Estatístiku UNESCO

IIE/IIP Investe ba Ita Ema

IPJ/GPI Índise Paridade Jéneru

N/A La Disponivel

NAR Proporsaun Frekuénsia Total

NER Proporsaun Matríkula Total

NN/UN Nasoens Unidas / Nasaun Naklibur

OKSENN/UNESCO Organizasaun Kulturál no Sientífiku, Edukasionál Nasoens Unidas

nian

PAM/WFP Programa Mundiál ba Hahán

PMEI/ASER Proporsaun Matríkula Espesífiku Idade

PSD/DHS Peskiza Saúde no Demográfiku

SIJE/EMIS Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun

SDPP/SDPP Pilotu Prevensaun Husik eskola

USAID/USAID Ajénsia Estadus Unidos ba Dezenvolvimentu Internasionál

Page 9: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page v

Sumáriu Ezekutivu

Prevensaun husik eskola nu’udar foku preokupasaun ne’ebé foun uitoan iha país sira ne’ebé

sei dezenvolve hela, ne’ebé—durante tinan rua nulu liubá—tau tiha liu intensaun ho tipiku ba

labarik sira nia asesu ba eskola no foin daudaun liu, kualidade eskola nian no rezultadu

aprendizajen sira. Ho númeru boot labarik vulneravél nian no rekursu sira ne’ebé uitoan liu

ba kada labarik, sistema edukasaun aumenta difikuldade hodi aguenta alunu sira liuhosi

remata síkulu edukasaun báziku nian. Objetivu ba Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola

nian (SDPP) maka atu pilotu no efetivu programa sira nian hodi prevene husik eskola iha país

haat maka hanesan: Kambodia, Índia, Tajikistaun no Timor-Leste.

Objetivu análize tendensia nian maka atu identifika fatin jeográfiku sira no populasaun sira

ne’ebé husik eskola nian afetadu ho todan, no mós nivel klase iha ne’ebé labarik sira iha

probabilidade hodi husik eskola, atu tau fatin ba intervensaun SDPP. Análize ne’e hala’o tiha

liu hosi identifika no ezamina dadus sekundariu iha kada pilotu país nian hodi avalia

tendensia husik eskola nian. Estudu ne’e organiza tiha hodi hatán ba pergunta xave sira

tuirmai ne’e:

Siklu ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas liuhotu?

Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas liuhotu?

Área jeográfiku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas liuhotu?

Grupu populasaun ida-ne’ebé (seksu, étniku, lian, no grupu relijiaun sira) maka sofre ho

todan liuhotu husi husik eskola?

Indikadór ruanulu maka uza tiha iha análize ida-ne’e, hakohak grupu haat—indikadór

primáriu sira, indikadór husik eskola sira nian “prédikadór sira”, indikadór kontestuál ba

alunu sira, no indikadór fornesimentu edukasaun sira. Instrumentu analítiku primáriu mak

análize komparativu xave husik eskola nian no husik eskola ne’ebé relasionadu ho estatístiku

ba siklu, klase, populasaun no área jeográfiku iha rai ida-idak. Rezultadu ne’ebé hetan iha

indikadór primáriu haat ne’e (husik eskola, promosaun, sobrevivénsia no tranzisaun) kompara

tiha, kontrasta tiha, no tau tiha. Análize dadus akontese iha triajen ida, hahú ho unidade

administrativu aas liuhotu no kontinua to’o ida ki’ik liu. Iha nivel nasionál klase, siklu no ka

grupu ne’ebé iha husik eskola aas liuhotu nian identifika tiha. Iha nivel administrativu ne’ebé

ki’ik liu, hili tiha área sira ne’ebé husik eskola afetadu ho todan liuhotu.

Iha Timor-Leste, dadus husi Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (EMIS) hatudu katak

siklu primária sofre barak liu husi husik eskola ho husik eskola todan liuhotu iha klase aas

sira. Proporsaun husik eskola ne’ebé relata tiha ba Klase 4 no 5 liu fali proporsaun ba klase

ne’ebé ki’ik liu, no estimativa ba husik eskola ba Klase 6 bele aas hanesan ho pursentu 20.

Diferensia jéneru iha husik eskola iha klase hirak-ne’e ho relativu ki’ik. Alunu sira—feto no

mane rua-ne’e hotu—iha Klase 4, 5, no 6 bele benefisia liu husi intervensaun SDPP.

Oecusse, Liquiçá no Bobonaro hetan rezultadu ne’ebé aat liuhotu ba iha proporsaun

estatístiku kompostu indikadór primáriu haat ne’e nian (husik eskola, promosaun,

sobrevivénsia no tranzisaun). Maske, bainhira haree ba konsiderasaun prátiku sira, distritu

besik ba malu Ermera nian (klasifikadu distritu da-6 ne’ebé afetadu liuhotu), Liquiçá

(klasifikadu daruak), no Bobonaro (metin ho daruak) ne’ebé propoen atu sai nu’udar distritu

sira tarjetu SDPP nian. Ermera no Liquiçá sofre proporsaun husik eskola ne’ebé aas liuhotu,

iha Ainaro nia kotuk. Bobonaro iha proporsaun sobrevivénsia no promosaun eskola primária

ne’ebé aat liuhotu. Foka ba ninia esforsu kona-ba alunu feto no mane sira iha klase 4, 5 no 6

iha distritu hirak-ne’e sei permite SDPP hodi servisu ho alunu ida iha populasaun ne’ebé iha

Page 10: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page vi

risku boot husik eskola nian molok hetan abilidade báziku sira (alfabetizasaun no numerasia)

presiza atu kontinua ninia edukasaun ka prepara di’ak liu hodi asegura papel produtivu ida

iha sosiedade.

Page 11: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 1

I. Introdusaun

Prevensaun husik eskola nu’udar foku preokupasaun ne’ebé foun uitoan iha rai sira ne’ebé sei

dezenvolve hela, ne’ebé—durante tinan rua nulu liubá—tau tiha liu intensaun liu-liu ba

labarik sira nia asesu ba eskola no foin daudaun liu, kualidade eskola nian no rezultadu

aprendizajen sira. Husik eskola no tendensia retensaun haree atu relata tiha nu’udar efeitu

sekundáriu duké rezultadu prinsipál programa edukasaun nian. Maske, foin daudaun husik

eskola hetan atensaun liu no mosu tiha nu’udar kestaun asesu edukasaun boot ida. Dudu ho

Edukasaun Báziku no Primária Universál, matríkula sira aumenta tiha, dada tama fali alunu

sira husi baze dezvantajen sira no grupu marjinalizadu sira ne’ebé uluk esklui tiha husi

eskola. Ho númeru boot labarik vulneravél sira nian no rekursu sira ne’ebé uitoan liu ba kada

labarik ida, sistema edukasaun hasa’e tiha difikuldade ba alunu sira hodi auguenta liuhosi

kompleta siklu edukasaun báziku nian. La’os de’it alunu sira barak maka husik eskola lahó

hetan abilidade báziku sira no ho aumenta diploma importante, maibé sira-nia husik eskola

sedu ne’e reprezenta rekursu edukasaun ne’ebé uitoan ona lakon leet boot nian ida , hasa’e

kustu unidade hodi produz alunu ne’ebé remata siklu ida.

Tuir Organizasaun Kulturál no Sientífiku, Edukasionál Nasaun-Naklibur (UNESCO) Institutu

Estatístiku nian (UIS), númeru global labarik sira ne’ebé husik eskola tún tiha ona

maizumenus pursentu 38 durante periódu tinan 6—husi miliaun 115 iha tinan 2001/02 to’o

miliaun 71 iha tinan 2007. Husi pursentu 56 labarik sira ne’ebé tama eskola, iha pursentajen

aas mak iha risku husik eskola nian molok kompleta siklu edukasaun ida ka la liu ba siklu

tuirmai. Iha Lorosa’e, Sul no Loromonu Ázia no Pasifiku iha pursentu 20 to’o 30 de’it maka

husik eskola maka improvavel ba tau-naran, maibé pursentu 60 barak maka labarik hirak

ne’ebé sai husi eskola hanesan husik eskola. Perspetiva kontinua eskola bao in sai ki’ik liu

iha Índia, Pakistaun, Bangladexe no Nepál: pursentu 70 labarik sira ne’ebé husik eskola iha

Índia hapara tiha eskola, pursentu 50 iha Pakistaun no pursentu 40 iha Bangladexe no Nepál.

Iha Ázia Sentrál, pursentajen boot liu idade eskola primária sai husi eskola nian maka

populasaun ne’ebé husik eskola (pursentu 38) hafoin ida ne’ebé nunka tau-naran (pursentu

35) ka tama tarde (pursentu 27). Maske modelu husik eskola nian oioin iha rai ida-idak,

rezultadu ne’e hanesan maka: hasa’e númeru ema la edukadu no foin-sa’e ne’ebé la bele

servisu. Hamenus husik eskola nu’udar xave hodi hadia asesu ba edukasaun báziku, liu-liu

iha rai sira ho proporsaun matríkula relativamente aas iha-ne’ebé labarik ho idade eskola

barak liu ne’ebé oras ne’e daudaun la atende eskola maibé uluk tau-naran tiha ona iha eskola.

A. Programa Pilotu Prevensaun Husik Eskola USAID nian

Programa Pilotu Prevensaun Husik Eskola (SDPP) nu’udar programa país tinan tolu, ne’ebé

Ajénsia Estadus Unidos ba Dezenvolvimentu Internasionál maka finansia (USAID), ho

objetivu hamenus alunu ne’ebé husik eskola husi eskola sekundáriu no primária. Nia iha alvu

atu fornese baze evidensia matadalan programasaun kona-ba prevensaun alunu husik eskola

ba país sira, misaun USAID sira, no organizasaun dezenvolvimentu seluk iha Ázia no Médiu

Oriente liu hosi pilotu no teste efetividade intervensaun Prevensaun husik eskola nian iha rai

tarjetu haat mak hanesan: Kambodia, Índia, Tajikistaun no Timor-Leste. Atubele ezamina no

hamenus husik eskola iha país tarjetu haat ne’e, SDPP sei uza prosesu etapa tolu liu hosi (i)

hala’o revizaun literatura hodi identifika prátika internasionál ne’ebé di’ak liuhotu iha

Prevensaun husik eskola, (ii) análize tendensia husik eskola no hala’o análize situasionál ida

hodi esklarese fatór risku sira no kondisaun ne’ebé afeta ba husik eskola, no (iii) dezeña,

implementa, no avalia intervensaun sira hodi mantein alunu sira ne’ebé iha risku kontinua

eskola. Creative Associates International, Inc implementa SDPP ho parseiru internasionál sira

Page 12: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 2

Mathematica Policy Research no husi School to School International, no parseiru lokál sira

iha país tarjetu tolu ne’e nian—KAPE iha Cambódia, IDEAL/QUEST iha Índia, no CARE

iha Timor-Leste.

B. Objetivu Relatóriu

Relatóriu ida-ne’e aprezenta análize tendensia husik eskola nian iha Timor-Leste. Objetivu

análize tendensia nian mak atu identifika fatin jeográfiku sira no populasaun sira ne’ebé husik

eskola nian afetadu ho todan, no mós nivel klase iha ne’ebé labarik sira iha probabilidade

hodi husik eskola. Análize ne’e hala’o tiha liu hosi identifika no ezamina dadus sekundariu

hodi avalia tendensia husik eskola nian. Rezultadu ne’e sei uza tiha hodi identifika fatin

kandidatu ba atividade intervensaun SDPP no ba diskusaun ho Ministériu da Edukasaun

kona-ba selesaun fatin. Ne’e—hamutuk ho análize espesífiku programa no polítika país ida

nian ne’ebé afeta ba husik eskola1—sei kontribui ba análize situasionál iha país hodi esplora

fatór no kondisaun sira ne’ebé asosiadu ho husik eskola iha populasaun nia leet ho

proporsaun husik eskola aas liuhotu.

C. Relatóriu Organizasaun

Dokumentu ne’e organiza tiha iha seksaun ualu. Seksaun II aprezenta aprosimasaun

metodolojiku glóbal ne’ebé uza tiha ba análize tendensia iha país SDPP haat ne’e. Nia defini

indikadór sira ne’ebé uza tiha no deskreve tipu oioin fonte sira dadus nian ne’ebé revee tiha

ba análize tendensia sira. Seksaun ida-ne’e mós deskreve prosesu análize dadus no esplika

prosedimentu tuirmai atubele determina área tarjetu jeográfiku nu’udar informadu husi

konsiderasaun pratikal no valór baze estatisku.

Seksaun sira-ne’ebé restu aprezenta prosesu no rezultadu análize tendensia nian ne’ebé

espesífiku ba Timor-Leste. Seksaun III fornese baze esplikasaun ida kona-ba Timor-Leste,

inklui orientasaun ida ba sistema edukasaun. Seksaun IV atende métodu no dadus espesífiku

país, deskreve fonte dadus ne’e no oinsá hili tiha sira iha rai ida-idak, no kestaun

metodolojiku espesífiku ne’ebé mosu. Seksaun V fornese rezultadu sira nu’udar indikadór

primáriu sira hatudu hahú iha nivel nasionál no kontinua ba nivel administrativu ne’ebé ki’ik

liu. Seksaun VI aprezenta valór distritu sira bazeia ba indikadór sira hodi determina área

kandidatu sira ba intervensaun SDPP no kritériu adisionál ba sira-nia selesaun. Seksaun VII

no VIII perfíl selesionadu fatin sira no sira-nia estatutu edukasionál. Ikusliu, Seksaun IX

konklui relatóriu ho sumáriu tendensia husik eskola nian iha Timor-Leste no área tarjetu sira.

II. Maneira no Metodolojia

Análize tendensia ne’e bazeia ba dadus sekundáriu ne’ebé disponivel hela iha país ne’e.

metodolojia komún ida aplika tiha ba país haat ne’e hotu. Depende ba iha disponibilidade

dadus nian, análize klean nian bele la hanesan entre país sira. Análize ne’e uza avaliasaun

normativu ida hodi identifika área jeográfiku ne’ebé afetadu liuhotu, klase no grupu iha país

pilotu haat ne’e. Estudu ne’e organiza tiha hodi hatán ba pergunta xave sira tuirmai ne’e

kona-ba pilotu iha rai ida-idak:

Siklu ida-ne’ebé mak iha husik eskola aas liuhotu?

1 Haree “Inventoriu Programa no Polítika sira nian ne’ebé relasionadu ho Husik eskola iha Cambódia, Índia, Tajikistaun, no

Timor-Leste”, Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola USAID , Creative Associates International, Inc., Fulan-Jullu, tinan

2011.

Page 13: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 3

Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas liuhotu?

Área jeográfiku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas liuhotu?

Grupu populasaun ida-ne’ebé (seksu, étniku, lian, no grupu relijiaun sira) maka sofre ho

todan liuhotu husi husik eskola?

A. Indikadór sira ba Análize

Rezultadu edukasionál iha rai ida-idak sukat tiha bazeia ba dadus sensus foun liuhotu iha

eskola públika sira.2

Indikadór ruanulu ne’e fahe tiha ba iha grupu haat—indikadór primária

sira, indikadór husik eskola nian “prédikadór sira”, indikadór kontestuál sira ba alunu sira, no

indikadór sira fornesimentu edukasaun sira. Indikadór primáriu uza tiha hodi determina SDPP

nia foka ba iha unidade administrativu ne’ebé aas liuhotu hamutuk ho siklu tarjetu no klase

sira. Ita sei tuir definisaun UNESCO ba indikadór sira hotu. Tabela 1 fornese indikadór sira

fotu nian.

Indikadór Primáriu sira maka sasukat direta alunu sira kontinua eskola, progresu iha eskola,

no kompleta eskola. Proporsaun husik eskola hatudu sistema edukasionál efisiénsia internál

nian no sukat fenómenu alunu sira nian husi grupu ida ne’ebé husik tiha eskola lahó kompleta

eskola. Idealmente, proporsaun ne’e tenke hakbesik ho pursentu zero. Hanesan mós,

proporsaun promosaun nu’udar indikadór importante ida hodi análize no projetu korrente

alunu sira. Nia sukat realizasaun sistema edukasaun nian hodi promove alunu sira husi grupu

ida husi klase ba klase. Proporsaun sobrevivénsia sukat susesu iha alunu sira auguenta husi

klase ida ba klase tuirmai no konsidera tiha nu’udar prerekizitu ida ba sustentabilidade

alfabetizasaun. Ikusliu, proporsaun tranzisaun hato’o informasaun kona-ba grau asesu nian ka

tranzisaun husi siklu ida ba ida ne’ebé aas liu. Proporsaun tranzisaun ne’ebé aas refleta

kapasidade tama iha nivel edukasaun aas liu nian.

Indikadór Preditór sira ajuda hodi identifika alunu sira ne’ebé iha risku aas ne’ebé menus

atende iha sira-nia eskola no la kompleta siklu edukasaun báziku. Preditór rekoñese

internasionalmente inklui: la liu klase ba dala barak, realizasaun akadémiku ne’ebé la di’ak,

idade liu ba klase ne’e, no la tama ba beibeik. Iha rua de’it husi indikadór hirak-ne’e maka

jeralmente disponivel—repetisaun no idade ba klase. Proporsaun repetisaun sasukat

proporsaun iha ne’ebé alunu sira husi klase grupu repete ida; repetisaun aas hatudu problema

sira iha efisiénsia internál no refleta nivel instrusaun ne’ebé la di’ak nian. Proporsaun

matríkula idade espesífiku (TMIS/ASER) hatudu sasukat partisipasaun edukasionál idade

espesífiku grupu nian ida no identifika sasukat ba iha-ne’ebé labarik sira idade boot ona ba

klase ne’e nian. Rai barak liuhotu maka la relata kona-ba lala’ok alunu nian, maibé iha

prokurasaun ida ne’ebé la ezatu ba ida-ne’e maka proporsaun promosaun—asumi katak ne’e

bazeia ba lala’ok no la’os automátiku—ne’ebé inklui tiha nu’udar indikadór primáriu ida.

Hanesan mós, rai sira ne’ebé la relata kona-ba proporsaun frekuénsia alunu nian loroloron ka

la tama no definisaun internasionál la disponivel.3

Indikadór kontestuál fó dezeñu estatutu edukasaun nian iha país ne’e no kontestu iha-ne’ebé

husik eskola akontese. Proporsaun matríkula, proporsaun ne’ebé tama ba klase dahuluk,

númeru labarik sira ne’ebé sai husi eskola, no índise paridade jéneru inklui tiha iha grupu ida-

ne’e. Proporsaun matríkula brutu hatudu nivel jéral partisipasaun nian iha eskola formál la

2 Análize tendensia la inklui instituisaun edukasionál privadu sira no programa naun-formál sira. 3 Proporsaun Frekuénsia total (NAR) la bele konfuzu ho proporsaun frekuénsia alunu loroloron nian ka proporsaun la tama.

NAR—pursentajen idade labarik sira tama beibeik eskola iha eskola ofisiál nian—simplesmente nu’udar sasukat seluk

matríkula nian, ho dadus ne’ebé hetan husi peskiza umakain duké liuhosi rejistu eskola ofisiál sira.

Page 14: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 4

haree ba idade nian maski proporsaun rede matríkula hatudu partisipasaun ba idade eskola

ofisiál. Proporsaun sira-ne’ebé tama ba klase dahuluk (rede) sasukat ba nivel asesu nian ba

edukasaun primária populasaun elijivel nian ne’ebé mak idade atu tama ba eskola primária

nian. Númeru labarik sira ne’ebé sai husi eskola identifika medida populasaun nian ne’ebé

maka la tau-naran tiha iha eskola primária ka iha eskola sekundáriu. Índise Paridade Jéneru

(IPJ/GPI) sasukat ba progresu sira hasoru paridade jéneru iha partisipasaun edukasaun no

oportunidade aprendizajen sira ne’ebé disponivel ba feto sira en relasaun ba hirak-ne’ebé

disponivel ba mane sira. Ikusmai, proporsaun alfabetizasaun foin-sa’e hatudu rezultadu

akumuladu edukasaun primária nian no programa alfabetizasaun sira fó abilidade

alfabetizasaun báziku ba populasaun.

Ikusmai, ita haree ba iha indikadór fornesimentu edukasaun sira dezde estudu peskiza sira

hatudu tiha ho konsistente katak fatór fornesimentu sorin nian hala’o papel ida ida iha alunu

sira ne’ebé husik eskola. Indikadór sira inklui númeru eskola sira nian, númeru mestre sira

nian, distansia ba eskola no proporsaun xave tolu—alunu: mestre, alunu: sala aula no livru:

proporsaun alunu.

Tabela 1: Lista Indikadór sira nian

No. Indikadór Definisaun

Grupu A: Indikadór Primária

1 Matríkula liu hosi klase no

siklu

Númeru absolutu alunu nian ne’ebé tau-naran tiha iha

klase no siklu.

2 Proporsaun husik eskola

liu hosi klase no siklu

Proporsaun alunu sira nian husi grupu ida tau-naran tiha

iha klase ne’ebé fó tiha iha tinan letivu ne’ebé la présiza

tau-naran tan iha eskola tuirmai.

3 Proporsaun promosaun liu

hosi klase no siklu

Proporsaun alunu nian husi tau-naran grupu ida iha klase

ne’ebé fó tiha ne’ebé estuda iha klase tuirmai iha tinan

letivu tuirmai.

4 Proporsaun sobrevivénsia

liu hosi siklu

Pursentajen alunu sira grupu ida nian ne’ebé tau-naran

tiha iha klase dahuluk siklu ida fó tiha nian ne’ebé hein

tiha atu atinji klase susesivu.

5 Proporsaun tranzisaun hosi

siklu ba siklu

Númeru alunu sira nian ne’ebé hatama tiha ba klase

dahuluk nivel edukasaun aas liu nian ne’ebé fó tiha ona

iha tinan letivu ne’ebé hatudu tiha nu’udar pursentajen ida

husi númeru alunu sira nian ne’ebé tau-naran tiha iha

klase finál nivel ki’ik liu nian iha tinan uluk.

Grupu B: Indikadór sira Husik eskola nian “Prédikadór sira”

6 Proporsaun matríkula

idade espesífiku liu hosi

siklu no/ka klase

Tau naran idade klosan espesífiku matríkula nian, la

konsidera nivel edukasaun nian, nu’udar pursentajen

populasaun idade hanesan nian.

7 Proporsaun repetisaun liu

hosi klase no siklu

Proporsaun alunu sira nian husi tau naran grupu ida iha

klase ne’ebé maka fó tiha ona iha tinan letivu ne’ebé

estuda iha klase hanesan iha tinan letivu tuirmai.

8 Proporsaun kompleta liu

hosi siklu

Proporsaun totál númeru alunu nian remata ho susesu ka

graduadu husi eskola primária tinan kotuk nian iha tinan

fó tiha nian ba totál númeru labarik sira nian ne’ebé ho

idade graduasaun ofisialmente iha populasaun.

Page 15: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 5

No. Indikadór Definisaun

Grupu C: Indikadór Kontestuál sira ba Alunu sira

9 Proporsaun matríkula

brutu liu hosi siklu

Totál matríkula nivel edukasaun espesífiku nian, la haree

ba idade nian, esprésa tiha nu’udar pursentajen idade

populasaun eskola ofisiál elijivel nian koresponde ba

nivel edukasaun hanesan nian iha tinan letivu ne’ebé fó

tiha ona.

10 Proporsaun matríkula

total liu hosi siklu

Matríkula grupu idade ofisiál nian ba nivel edukasaun

nian ne’ebé fó tiha ona espresa tiha nu’udar pursentajen

koresponde ba populasaun nian.

11 Proporsaun entrada klase

dahuluk (total)

Tama foun iha klase dahuluk edukasaun primária nian

ne’ebé nu’udar idade entrada eskola primária ofisiál nian

espresa tiha nu’udar pursentajen populasaun idade

hanesan nian.

12 Labarik sira sai husi

eskola nian

Labarik sira iha eskola primária ofisiál ho idade oioin

ne’ebé la tau naran iha eskola primária ka iha eskola

sekundária sira.

13 Proporsaun

alfabetizasaun foin-sa’e

Númeru ema nian ho idade tinan 15 to’o 24 ne’ebé bele

lee, hakerek no komprende deklarasaun simples badak iha

sira-nia moris loroloron ne’ebé populasaun nakfahe tiha

iha grupu idade ne’e.

14 Índise Paridade Jéneru liu

hosi siklu

Proporsaun valór feto ba mane ne’ebé indikadór fó tiha

ona.

Grupu D: Indikadór Fornesimentu Edukasaun sira

15 Eskola liu hosi siklu no

fornesidór Númeru eskola nian

16 Mestre sira liu hosi siklu

no fornesidór Númeru mestre sira nian

17 Proporsaun alunu:mestre

liu hosi siklu

Média númeru alunu nian kada mestre iha nivel

edukasaun espesífiku ne’ebé fó tiha ona iha tinan letivu

ida.

18 Alunu: sala aula liu hosi

siklu

Média númeru alunu sira kada sala aula iha nivel

edukasaun espesífiku ne’ebé fó tiha ona iha tinan letivu

ida.

19 Livru alunu liu hosi siklu Média númeru livru kada alunu iha nivel edukasaun

espesífiku ne’ebé fó tiha ona iha tinan letivu ida.

20 Distansia ba eskola Média distansia ba eskola iha km

Fonte: Institutu Estatistiku, Matadalan Tékniku UNESCO (2009)

B. Haree fila fali ba Fonte sira

Ami hala’o tiha ona revizaun sistemátiku ida ba fonte dadus balun hodi identifika no

konfirma disponibilidade indikadór sira nian inklui bazededadu internasionál sira, peskiza

administrativu sira, arkivu ministériu sira, no peskiza amostra sira. Konsulta tiha baze dadud

internasionál sira balun inklui Estatístiku Edukasaun Banku Mundiál (EEBM/EdStats),

Indikadór sira Dezenvolvimentu Mundiál, UNICEF nia indikadór sira TransMONEE,

Peskiza Saúde no Demográfiku (DHS), no Peskiza Grupu Indikadór Múltiplu. Maske, barak

liuhotu husi baze dadus hirak-ne’e iha limitasaun utilidade ba objetivu SDPP hodi identifika

Page 16: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 6

variasaun iha país hanesan (i) estatístiku fó de’it ba iha nivel nasionál; (ii) baze dadus ne’e la

fornese estatístika kona-ba indikadór primáriu sira hotu; no (iii) indikadór sira kobre periódu

tempu la hanesan. Ne’eduni análize tendensia iha pilotu país sira hotu liu-liu bazeia ba iha

sistema informasaun jestaun edukasaun (EMIS) ne’ebé Ministériu Edukasaun jere tiha ka

ninia ekivalensia. EMIS fornese dadus keta-ketak ba klase (seksu ketaketak) iha nivel sub-

nasionál (rejionál no distritu).

C. Prosesu Análize Dadus

Análize dadus akontese iha triajen ida, hahú ho unidade administrativu aas liuhotu no

kontinua to’o ida ki’ik liu. Iha nivel nasionál ita identifika klase ka siklu ne’ebé maka iha

husik eskola aas liuhotu. Hafoin ita fó valór ba unidade administrativu bazeia ba indikadór

primáriu ida-idak ba tarjetu klase. Ida-ne’e involve valór provinsia sira nian iha Kambodia,

estadu sira iha Índia, no distritu sira rua-ne’e hotu iha Tajikistaun no Timor-Leste. Análize

dadus klean hafoin nivel administrativu dahuluk sei depende ba iha disponibilidade dadus

nian no númeru eskola sira nian iha siklu tarjetu sira.4 Bainhira klase tarjetu, grupu no

unidade administrativu intervensaun nian determina tiha indikadór sira ne’ebé sei iha hela—

indikadór sira husik eskola nian “preditór sira”, indikadór kontestuál sira, no aprezenta tiha

indikadór fornesimentu edukasaun sira.

D. Kolokasaun Kompózitu

Instrumentu analítiku primáriu maka análize komparativu área intervensaun jeográfiku nian

iha kada país. Realizasaun iha indikadór sira primáriu haat ne’e (husik eskola, promosaun,

sobrevivénsia, no tranzisaun) kompara tiha, kontraste tiha, no fó-valór. Kada área jeográfiku

fó-valór tiha tuir sa’e ba leten, nune’e ki’ik liu maka rezultadu, boot liu maka problema husik

eskola nian. Ba proporsaun husik eskola, maka área realizasaun ne’ebé aat liu (ezemplu., ida

ne’ebé ho proporsaun husik eskola aas liuhotu) hetan pontu ne’ebé ki’ik liuhotu. Hanesan

mós, área sira ho promosaun ki’ik liuhotu, sobrevivénsia, no proporsaun tranzisaun hetan

pontu ki’ik liuhotu. porezemplu, iha Timor-Leste, distritu ho proporsaun husik eskola aas

liuhotu hetan pontu “1” no distritu ho promosaun ki’ik liuhotu hetan pontu “1”. Hafoin pontu

hirak-ne’e sura tiha hodi konsege hetan valór finál. Aleinde valór estatístiku ne’e, númeru

prátiku kondisaun nian sei konsidera tiha ba evaluasaun posivel fatin invensaun SDPP nian.

Hirak-ne’e inklui (i) asesibilidade, (ii) prezensa sira runguranga sivil nian, (iii) reseptividade

governu lokál nian ba iha dezeña projetu no prosesu kontrolu arbiru, (iv) imigrasaun

populasaun hodi garante lakon ema uitoan de’it durante implementasaun, no (v) prezensa

doadór/programa seluk nian.

III. Baze País

Repúblika Demokrátika Timor-Leste, estadu ida iha Sudeste Áziatiku, hakohak metade

lorosa’e illa Timor nian, illa Atauro no Jaco, no enklave Oecusse, ne’ebé alokadu iha

Indonéziu nia laran iha Timor Loromonu. País ne’e nakfahe ba distritu administrativu 13 mak

hanesan: (1) Lautem, (2) Baucau, (3) Viqueque, (4) Manatuto, (5) Dili, (6) Aileu, (7)

Manufahi, (8) Liquiçá, (9) Ermera, (10) Ainaro, (11) Bobonaro, (12) Cova Lima, no (13)

Oecusse, ho Dili nu’udar kapitál nasionál. Distritu sira nakfahe liután ba iha sub-distritu 65,

suku 442 no Aldeia 2225.

4 Bazeia ba iha kalkulasaun kbiit estatístiku prélimináriu sira, ita avalia katak SDPP présiza maizumenus eskola 140 iha kada

país pilotu hodi permite ita hodi iha intervensaun 70 no eskola komparasaun 70.

Page 17: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 7

Timor-Leste restabelese independensia iha tinan 2002 hafoin liu sékulu haat ho balun iha

ukun koloniál Portugés nian iha tinan (1511-1975) no tinan 24 okupasaun Indonéziu tinan

(1975-1999); tinan tolu iha Administrasaun Tranzisionál Nasaun-Naklibur nia okos hafoinde

okupasaun molok país ne’e deklara ninia an nu’udar estadu soberania ida.

Sistema edukasaun oras-ne’e hakohak siklu haat nian: Siklu 1 (klase 1-4), Siklu 2 (5-6), Siklu

3 (7-9) no sekundáriu (10-12). To’o tinan 2009, sistema ne’e iha siklu tolu: Primáriu (1-6),

pré-sekundáriu (7-9) no sekundáriu (10-12), ida-ne’e maka relata tiha oinsá uza tiha dadus

ida-ne’e ba análize ida-ne’e. edukasaun obrigatóriu kobre tinan sia, husi klase 1-9 ho idade

tama nian no graduasaun respetivamente iha idade tinan 6 no 14.

IV. Dadus Espesífiku-País

Fonte dadus rua maka disponivel hela ba análize tendensia Timor-Leste—Peskiza Saúde no

Demográfiku Timor-Leste tinan 2009/10 no Ministériu Edukasaun nia EMIS husi tinan

2006/07 to’o tinan 2010.5

A. Dadus

Peskiza Saúde no Demográfiku: DHS ne’e peskiza uma-ka’in reprezentativu nasionalmente

ne’ebé fornese dadus maka área sira populasaun nian, saúde no nutrisaun. Peskiza tinan

2009/2010 ne’e Diresaun Estatístiku Nasionál Ministériu Finansa nian maka hala’o tiha.

Bainhira DHS ne’e foka liu kona-ba indikadór saúde sira, indikadór sira edukasaun balun

(hanesan proporsaun frekuénsia, proporsaun repetisaun, no proporsaun husik eskola) ajuda

tebetebes hodi komprende alfabetizasaun no abilidade edukasaun umakain nian. DHS husu

pergunta rua hodi determina se labarik ida husik eskola: (1) Labarik ne’e bá eskola iha tempu

ruma iha tinan ida-ne’e ka lae? no (2) Labarik ne’e bá eskola iha tempu ruma iha tinan kotuk

ka lae? Konsidera pergunta rua-ne’e hotu, DHS sukat husik eskola ne’ebé bele akontese

durante tinan letivu ka entre klase rua.

Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun: dadus EMIS ne’e Ministériu Edukasaun kolleta

tiha anualmente iha nivel nasionál, rejionál, distritu no sub-distritu, no foka ba iha nivel sira

hotu edukasaun nian. EMIS ne’e tuir definisaun sira UNESCO no formula hodi kalkula

indikadór sira ne’e.

EMIS kalkula husik eskola nu’udar proporsaun alunu nian ne’ebé husik hela sistema ne’e

lahó kompleta klase ne’ebé fó tiha ona iha tinan letivu. Proporsaun husik eskola kaer-toma

pursentajen alunu nian ne’ebé husik eskola durante tinan ne’e no entre tinan sira iha siklu

hanesan nia laran. Hetan tiha dadus sira dala ida iha tinan ida iha hahú tinan letivu nian husi

kada eskola, rua-ne’e hotu públika no la’ós públika (Katólika no privadu) iha país ne’e. EMIS

relata katak nia destina identidade únika ba alunu ida-idak iha sistema ne’e, ne’ebé tenke halo

ne’e posivel ba sira hodi tau-matan ba alunu individuál sira, maske sistema ne’e seidauk

operasionál. Prosedimentu validasaun dadus, hanesan haree hamutuk dadus ne’ebé kolleta

tiha ho diretór eskola sira, implementa tiha atubele garante kualidade dadus.

5 Tinan letivu muda tiha iha finde tinan 2009. Uluk tinan letivu husi Fulan-Agostu tinan ida nian to’o Fulan-Jullu tinan

oinmai (ezemplu., Fulan-Agostu, tinan 2007- Fulan-Jullu, tinan 2008). Tinan letivu oras ne’e nian (dezde Fulan-Janeiru,

tinan 2010) husi Fulan-Janeiru to’o Fulan-Dezembru, han-malu ho kalendáriu tinan nian. Iha falta fulan 4 entre Fulan-

Agostu no Fulan-Dezembru iha tinan 2009,bainhira eskola sira taka nafatin. Ne’eduni,tinan letivu refere de’it ba tinan ne’e

no la ba tinan 2009, ne’ebé kapturadu tiha iha tinan 2008-2009.

Page 18: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 8

Tabela 2: Fonte Dadus sira husi Indikadór

Indikadór Fonte Dadus sira

SIJE PSD

Grupu A: Indikadór Primáriu

Matríkula liu hosi klase no siklu x

Proporsaun husik eskola liu hosi klase no

siklu x x

Proporsaun promosaun liu hosi klase no

siklu x

Proporsaun sobrevivénsia liu hosi siklu x x

Proporsaun tranzisaun husi siklu ba siklu x

Grupu B: Indikadór sira husik eskola nian “preditór sira”

Proporsaun matríkula idade espesífiku liu

hosi siklu no/ka klase x

Proporsaun repetisaun liu hosi klase no

siklu x x

Proporsaun remata/ kompleta

Grupu C: Indikadór Kontestuál ba alunu sira

Proporsaun matríkula brutu liu hosi siklu x x

Proporsaun matríkula total liu hosi siklu x x

Proporsaun entrada klase dahuluk (total) x

Labarik sira sai husi eskola

Proporsaun alfabetizasaun foin-sa’e

Índise Paridade Jéneru liu hosi siklu x x

Grupu D: Indikadór sira Fornesimentu Edukasaun

Eskola liu hosi siklu no fornesidór x

Mestre sira liu hosi siklu no fornesidór x

(liu hosi siklu)

Proporsaun alunu:mestre liu hosi siklu x

Alunu: sala aula liu hosi siklu

Livru: alunu liu hosi siklu

Distansia ba eskola

B. Limitasaun Fonte Dadus

Fonte dadus rua-ne’e hotu sofre limitasaun iha validade no ezatidaun dadus nian. DHS hetan

tiha katak distritu sira hotu, ho exesaun Cova Lima no Dili, hatudu menus husi pursentu ida

proporsaun husik eskola iha klase sira hotu; distritu sira balun hetok relata tiha katak iha

pursentu zero husik eskola. Proporsaun husik eskola ki’ik notavelmente hirak-ne’e kontradís

husi dadus rua-ne’e hotu dadus EMIS no observasaun nivel eskola sira. Saida tán, rezultadu

DHS halo hakfodak katak husik eskola aas liuhotu maka iha hirak ne’ebé riku liuhotu iha

área urbanu sira, kontrariu ho país sira barak perfíl husik eskola sira no haksesuk-soru ho

persepsaun prinsipál sira iha Timor-Leste. Investigasaun UNICEF foin daudaun hatudu katak

tradusaun instrumentu sira ba iha lian lokál maka problemátiku, ne’ebé bele afeta tiha ba

validade resposta sira nian.

Page 19: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 9

Dadus EMIS relata proporsaun boot liu ba husik eskola ho exesaun klase remata siklu (6, 9

no 12). Filafali ba, proporsaun husik eskola ne’ebé ki’ik liu iha klase tranzisaun kritiku hala’o

haksesuk-soru modelu barak liuhotu husik eskola nian. Diskrepánsia ne’e bele atribui tiha ba

sistema relata ne’e rasik, tan EMIS la bele haree tuir labarik ida ba siklu eskola tuirmai

(primária, pré-sekundáriu, ka sekundáriu), dezde nia (feto ka mane) la rejistu tan ona iha

eskola ruma. Ne’e la bele relata se alunu ida tau naran tiha iha hahú klase siklu nian ida ka lae

(ezemplu. Klase 7 ka Klase 10) ka sai tiha husi eskola lahó liu ba siklu tuirmai. Ne’eduni,

alunu ne’ebé kompleta tiha ona Klase 6 ka Klase 9, maibé la tau naran tiha iha klase tuirmai,

sei la relata tiha nu’udar husik eskola ida, nune’e husik eskola klase terminál relata tiha, kapta

de’it iha klase husik eskola maibé la’os entre husik eskola klase. Esplikasaun provavel

liuhotu ba proporsaun husik eskola ho relativamente ki’ik iha finál siklu Klase 6 no 9 maka

alunu sira la husik eskola durante klase hirak-ne’e, maibé sira falla atu tau naran iha siklu

tuirmai.

C. Selesaun Fonte Dadus

Bazeia ba disponibilidade dadus nian no konsellu husi parseiru lokál sira ne’ebé konsulta tiha

ho pesoál eskola no pesoál ministériu, dadus EMIS selesiona tiha hodi uza ba objetivu análize

tendensia ne’e nian. Konsidera limitasaun EMIS nian, ami tau hamutuk tiha rezultadu ami-nia

análize liu hosi kompara sira ho parseiru xave sira, inklui ministériu no doadór xave sira.

V. Siklu no Tendensia Nivel Nasionál/Selesaun Klase

A. Proporsaun Matríkula total (NER) liu hosi Siklu

Dadus matríkula total iha nivel nasionál hatudu aumenta metin ida iha matríkula alunu liu

tempu iha siklu sira hotu. (Haree Figura 1 iha kraik). Proporsaun matríkula aumenta tiha ona

ba alunu rua-ne’e hotu feto no mane dezde tinan 2006/2007. Maske, proporsaun matríkula

total ne’e entre nivel primária no husik eskola nivel pré-sekundáriu presipitadamente husi

maizumenus pursentu 85 ba kala pursentu 30, sujere katak pursentajen aas alunu primária

nian la tau naran iha siklu tuirmai—ho liafuan seluk, aas entre-husik eskola siklu.6 Dadus

ne’e mós hatudu katak:

Nivel primária iha proporsaun matríkula ne’ebé boot liuhotu iha tinan 2010 (pursentu

85.5 ba mane sira, pursentu 84.9 ba feto sira) no kuaze la iha dezparidade iha proporsaun

matríkula entre seksu sira.

Maske dezparidade jéneru la importante iha siklu pré-sekundáriu no primária, falta sira

luan iha siklu sekundáriu, iha-ne’ebé PRM feto kuaze pontu pursentu lima aas liu duké

GER mane.

Enkuantu matríkula sekundáriu no pré-sekundáriu ki’ik liu ho signifikante duké rede

matríkula primária liu hosi deferensia kala pontu pursentajen 55 no 65, respetivamente,

númeru boot liu alunu sira nian progresa liuhosi nivel primária sei bele rezulta ba iha

aumenta iha rua-ne’e hotu proporsaun no númeru matríkula sira iha nivel aas liu edukasaun

nian iha tinan sira balun oinmai.

6Tenke toman kuidade bainhira kompara NER sira. Diferensia sira iha NER sira entre siklu edukasaun la bele ho esklusivu

atribui tiha ba husik eskola. Tan repetisaun nian, pursentajen alunu sira balun bele seidauk halo tranzisaun husi siklu ida ba

siklu seluk. Liután, foka NER kona-ba idade apropriadu alunu nian ba siklu ne’e. otas boot no labarik minoridade halo

tranzisaun ba siklu tuirmai, maibé la kapta tiha iha sasukat NER.

Page 20: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 10

Figura 1: Proporsaun Matríkula Total liu hosi Siklu, tinan 2006/07–2010

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun, tinan 2008/09

B. Proporsaun Husik eskola liu hosi Siklu

Proporsaun husik eskola nian EMIS relata tiha ne’ebé análize dahuluk tiha liu hosi siklu iha

nivel nasionál atubele determina nivel afetadu liuhotu husi husik eskola nian (Figura 2).

Proporsaun siklu husik eskola ba kada tinan akadémiku hatudu pursentajen alunu nian ne’ebé

tau naran tiha iha tinan letivu maibé la atende tan ona iha inisiu tinan tuirmai iha siklu ne’e

nia laran.7 Rezultadu boot maka iha siklu husik eskola ho konsistente todan liuhotu iha nivel

primária iha tempu liu tinan tolu , ho proporsaun otas boot husik eskola maizumenus pursentu

6 kompara ho proporsaun besik liu ba pursentu 3 iha nivel sekundáriu no pré-sekundáriu.

Figura 2: Proporsaun Husik eskola Nasionál liu hosi Siklu, tinan 2006/07 - 2008/09

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun, tinan 2008/09

7 Hanesan diskute ona iha leten, proporsaun husik eskola ba primária no sekundáriu ki’ik liu la inklui alunu sira ne’ebé

kompleta tiha klase terminál siklu ne’e nian maibé la tau naran tuir siklu.

Page 21: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 11

C. Proporsaun Husik eskola liu hosi Klase

Proporsaun husik eskola liu hosi klase ezamina tiha mós hodi determina klase sira ne’ebé

afetadu liuhotu. Tuir dadus EMIS ne’ebé aprezenta tiha iha Figura 3, klase 1, 4, no 5 iha

proporsaun husik eskola ne’ebé aas liuhotu respetivamente iha pursentu 6.9, no pursentu 6.7

d 6.7. Klase 1 nia proporsaun husik eskola bele esplika tiha liu hosi matríkula idade ki’ik

ne’ebé aas, ne’ebé rezulta ba iha alunu sira ho idade tama ofisiál nia okos husik eskola no

baibain tau naran fali iha tempu tuirmai. Ne’eduni, ne’e la’os klase tarjetu ne’ebé serve ba

intervensaun sira SDPP nian.

Globalmente dadus husik eskola nasionál hatudu katak:

Alunu mane sira iha proporsaun husik eskola aas liu iha klase pré-sekundáriu no primária

enkuantu aluna feto sira iha proporsaun husik eskola aas liu iha nivel sekundáriu.

Nivel primária iha diferensa boot liu entre seksu ba proporsaun husik eskola.

Falta jéneru aas liuhotu iha klase 4 (pontu diferensia pursentu 1.5), ki’ik liuhotu iha klase

8 (pontu diferensia pursentajen 0.1 ).

Iha kada siklu, klase hahú siklu nian (1, 7, no 10) hali’is ba atu iha proporsaun husik

eskola aas liuhotu iha sira-nia siklu respetivu sira.

Proporsaun husik eskola ki’ik haree tiha iha klase ikus siklu nian klase 6 no 9 esplika tiha liu

hosi maneira ne’ebé EMIS kalkula husik eskola. Nu’udar diskuti ona iha seksaun Métodu no

Dadus sira, dadus EMIS la hatudu alunu sira ne’ebé husik eskola hafoinde kompleta siklu ida

nu’udar husik eskola. Ne’eduni, alunu sira ne’ebé kompleta tiha ona klase 6 ka 9 maibé la

kontinua ba iha klase 7 ka 10, respetivamente, EMIS sei la konta tiha nu’udar husik eskola

dezde alunu hirak-ne’e la iha rejistu iha eskola ruma. maske, proporsaun tranzisaun entre

siklu pré-sekundáriu no primária maka pursentu 82, hatudu katak pursentu 18 alunu sira

Klase 6 la to’o Klase 7. Ida-ne’e, pár ho husik eskola iha klase pursentu 2 nian, sei sujere

katak husik eskola Klase 6 aas hanesan ho pursentu 20. Liu hosi argumentasaun ne’ebé

hanesan, proporsaun husik eskola ba Klase 9 sei liu pursentu 5 (pursentu 4 entre husik eskola

klase no pursentu 1.5 husik eskola klase tama). Toman ida-ne’e ba iha konsiderasaun,

konsidera dezparidade iha NER sira entre siklu sira, no komprénde katak siklu ikus klase nian

tipikalmente hali’is ba atu iha proporsaun husik eskola aas liu, ne’e supozisaun seguru katak

klase 6 no 9 hetan husik eskola maizumenus todan hanesan ho klase sira seluk iha siklu ne’e.

Page 22: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 12

Figura 3: Proporsaun Husik eskola Nasionál liu hosi Klase, tinan 2008/09

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun, tinan 2008/09

D. Klase Tarjetu/Selesaun Siklu

Tan kada indikadór bele hato’o haree oioin ba husik eskola klase nian, SDPP uza proporsaun

husik eskola nu’udar determinante finál iha ninia selesaun klase ka siklu tarjetu nian. Nu’udar

hatudu tiha liu hosi rua-ne’e hotu proporsaun husik eskola no NER, ne’e klaru katak siklu

primária sofre liuhotu hosi husik eskola: pursentu 5.7 alunu sira sai husi proporsaun eskola

primária nian kompara tiha ho pursentu 3.8 alunu pré-sekundáriu sira nian. No pursentu 2.6

alunu sekundáriu sira nian. Falta pontu pursentu 55 iha NER ne’e boot liu entre eskola pré-

sekundáriu no primária.

Bazeia ba dadus ba klase, SDPP sei foka ba iha klase primária leten nian 4, 5, no 6. Klase 4

no 5 determina tiha nu’udar klase ne’ebé afetadu liuhotu bazeia ba dadus husik eskola, ho

husik eskola maizumenus pursentu 6. Maske limitasaun iha kalkulasaun dadus EMIS ba

proporsaun husik eskola, Klase 6 inklui tiha ona nu’udar klase tarjetu ida bazeia ba avalia tiha

iha husik eskola aas foti husi dadus proporsaun tranzisaun no tan klase siklu ikus hali’is ba

atu iha proporsaun husik eskola ne’ebé aas. Ami mós nota katak falta ne’ebé luan iha NER

sira ba eskola pré-sekundáriu no primária sujere katak alunu eskola primária barak la halo

tranzisaun ba eskola pré-sekundáriu, nune’e fó sinál ba husik eskola aas iha klase 6.

Tendensia husik eskola nasionál iha klase tarjetu SDPP aprezenta tiha iha Figura 4. Enkuantu

proporsaun husik eskola haree aumenta dramatiku ida (pontu pursentu 6.8 iha klase 4, 5.9

pontu pursentu klase 5, no pontu pursentu 1.6 iha klase 6) entre tinan 2006/07 no tinan

2007/2008, nia esperiénsia tún relativu iha tinan 2008/09. Globalmente, proporsaun husik

eskola nian iha klase 4, 5 no 6 aumenta tiha liu hosi pontu pursentu 2.6, pontu pursentu 3.4 no

pontu pursentu 1.1 respetivamente dezde tinan 2006/2007.

Page 23: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 13

Figura 4: Tendensia Husik eskola Nasionál ba Klase Tarjetu SDPP, tinan 2006/07 –

2008/09

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun , tinan 2008/09

VI. Tendensia sira Nivel Distritu no Selesaun Distritu

Bainhira klase tarjetu sira selesiona tiha, distritu sira análize tiha indikadór primáriu sira iha

nivel primária hodi determina área jeográfiku ne’ebé husik eskola nian afetadu liuhotu .8

Hala’o tiha análize iha nivel distritu—di’ak liu duké iha nivel administrativu ne’ebé ki’ik

liu—atubele iha númeru eskola sira nian ne’ebé sufisiente husi ida-ne’ebé atu halibur dadus

ba análize situasionál ba SDPP (eskola 30) no atu implementa no avalia intervensaun sira

(tratamentu 70 no kontrolu eskola 70).

A. Proporsaun Husik Eskola

Dadus ne’e hatudu katak proporsaun husik eskola nasionál ba eskola primária maka pursentu

6.2 ba mane sira no pursentu 5.3 ba feto sira. Figura 5 hatudu proporsaun husik eskola liu

hosi distritu ba alunu mane no feto sira iha nivel primária. Iha figura ne’e, kada liña vertikál

reprezenta diferensa entre proporsaun husik eskola feto no mane sira no énfaze varia kona-ba

proporsaun sira entre seksu sira. Rezultadu boot sira inklui:

Ainaro iha proporsaun husik eskola ne’ebé aas liuhotu entre distritu sira ba rua-ne’e

hotu aluna feto sira (pursentu 8.6 ) no alunu mane sira (pursentu 9.6), tuir fali Liquiçá

(pursentu 7.3 ba feto sira no pursentu 8.8 ba mane sira) no Ermera (pursentu 7.3 ba

feto sira no pursentu 8.7 ba mane sira)

Manufahi iha dezparidade jéneru ne’ebé boot liuhotu kona-ba proporsaun husik

eskola iha pontu pursentu 1.7 (pursentu 7.6 ba mane sira, pursentu 5.9 ba feto sira),

tuir fali Liquiçá ho dezparidade jéneru ida ho pontu pursentu 1.5 (pursentu 8.8 ba

mane sira, no pursentu 7.3 ba feto sira).

8 Haree detalla sira iha Apendís A.

Page 24: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 14

Bobonaro iha dezparidade jéneru ne’ebé ki’ik liuhotu kona-ba proporsaun husik

eskola iha pontu pursentu 0.1 (pursentu 6.3 ba mane sira, pursentu 6.2 ba feto sira).

Alunu mane sira iha proporsaun husik eskola aas liu ho konsistente duké aluna feto

sira iha eskola primária iha distritu sira.

Proporsaun husik eskola ba alunu sira rua-ne’e hotu mane no feto sira aas liu fali

média proporsionál nasionál iha distritu 7 husi distritu 13.

Figura 5: Proporsaun Husik eskola liu hosi Distritu – Nivel Primária, tinan 2008/09

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun , tinan 2008/09

B. Proporsaun Promosaun

Proporsaun promosaun nasionál ba eskola primária hatudu dezparidade balun entre feto no

mane sira, ho mane sira promove tiha uitoan liu (pursentu 74.4 ) duké feto sira (pursentu

78.8). Maske, iha variasaun uitoan entre distritu sira kona-ba proporsaun progresu alunu sira

nian liuhosi sistema eskola. espesífikamente:

Dadus ne’e hatudu katak proporsaun boot liu alunu feto sira kontinua ba klase tuirmai

duké alunu mane sira iha distritu sira hotu.

Bainhira kompara tiha ho proporsaun promosaun nasionál, distritu sira hotu ho

exesaun Dili no Baucau, iha proporsaun promosaun ki’ik liu ba rua-ne’e hotu feto no

mane sira.

Dili nia proporsaun promosaun (pursentu 90.4 ba alunu feto sira no pursentu 86.7 ba

alunu mane sira ) aprezenta nu’udar modelu ba distritu sira ne’ebé hamosu média

proporsaun nasionál.

Oecusse iha proporsaun promosaun nivel primária ne’ebé ki’ik liuhotu ba feto sira iha

pursentu 74.6 no Manatuto ba mane sira iha pursentu 70.7.

Page 25: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 15

Figura 6: Proporsaun Promosaun liu hosi Distritu – Nivel Primária, tinan 2008/09

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun , tinan 2008/09

C. Proporsaun Sobrevivénsia

Proporsaun sobrevivénsia ne’e refleta kapasidade retensaun sistema edukasaun nian.

Proporsaun besik pursentu 100 hatudu nivel aas retensaun nian no insidente ki’ik husik

eskola nian iha siklu ida nia laran. Proporsaun besik pursentu 100 hatudu nivel aas retensaun

nian no insidente ki’ik husik eskola nian iha siklu ida nia laran. Figura 6 hatudu perspetiva

grupu alunu sira nian ne’ebé tama tiha tinan dahuluk siklu primária nian (klase 1) alkansa

tinan ikus siklu nian (klase 6). Dadus ne’e hatudu katak:

Valór varia nian haree tiha ona iha proporsaun sobrevivénsia eskola primária entre

distritu sira, husi pursentu 40.6 (Bobonaro) to’o pursentu 67.7 (Dili) ba mane sira no

pursenu 44.9 (Bobonaro) to’o pursentu 78.8 (Baucau) ba feto sira.

Bobonaro hatudu proporsaun sobrevivénsia ne’ebé ki’ik liuhotu ba seksu rua-ne’e

hotu, tuir fali mai Aileu no Manufahi ba mane sira (respetivamente pursentu 41.4 no

pursentu 42.8) no Oecusse no Lautem ba feto sira (respetivamente pursentu 49.4 no

pursentu 52.0 ).

Proporsaun sobrevivénsia aas liuhotu hetan tiha iha Baucau ba feto sira (pursentu

78.8 ) no Dili ba mane sira (pursentu 67.7)

Hanesan ho proporsaun promosaun no husik eskola, aluna feto sira iha proporsaun

sobrevivénsia aas liu duké sira-nia belun-maluk mane sira.

Page 26: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 16

Figura 7: Proporsaun Sobrevivénsia liu hosi Distritu – Nivel Primária, tinan 2008/09

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun , tinan 2008/09

D. Proporsaun Tranzisaun

Proporsaun tranzisaun husi primária ba pré-sekundáriu hatudu proporsaun alunu nian

kontinua husi klase 6 ba klase 7. Proporsaun tranzisaun ki’ik hatudu problema haponte siklu

rua ne’e no ko’alia ba kapasidade ladún adekuada admisaun iha nivel pré-sekundáriu. Tuir

dadus ne’e:

Proporsaun tranzisaun nasionál maka pursentu 83.3 ba feto sira no pursentu 80.7 ba

mane sira.

Liquiçá iha proporsaun tranzisaun ki’ik liuhotu ba rua-ne’e hotu mane no feto sira

respetivamente iha pursentu 64.7 no pursentu 64.9.

Dili iha proporsaun tranzisaun aas liuhotu ba feto sira iha 103.7 no ba mane sira 99.4.

Iha distritu tolu de’it hanesan—Lautem, Baucau, no Dili—maka iha proprosaun

tranzisaun ba alunu feto sira aas liu duké média proporsaun nasionál.

Kala pursentu 31 distritu sira nian (4 husi 13) maka iha proporsaun tranzisaun ba

mane sira ne’ebé liu média proporsaun nasionál.

Page 27: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 17

Figura 8: Proporsaun Tranzisaun liu hosi Distritu – Primária ba Pré-Sekundáriu, tinan

2007/08

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun , tinan 2008/09

E. Selesaun Distritu

1. Kolokasaun Estátistiku

Distritu sira koloka tiha tuir indikadór primáriu haat nu’udar hatudu tiha iha Tabela 3.

Kolokasaun ne’e bazeia ba iha kada distritu nia realizasaun iha nivel primária tan SDPP sei

foka ba iha klase iha siklu ida-ne’e. hanesan deskreve tiha ona iha Seksaun II, fó tiha ona ba

kada distritu pontu valór ida bazeia ba iha ninia kolokasaun, ho distritu ne’ebé afetadu liuhotu

iha kada kategoria hetan “1”. Distritu sira ho proporsaun hanesan fó tiha kolokasaun hanesan

no tuirmai pontu valór hanesan ba indikadór ne’e. pontu sira ba kada indikadór aumenta tiha

hodi hetan totál pontu valór. Bazeia ba númeru totál pontu nian, distritu sira ne’ebé fó tiha

kolokasaun kumulativu ne’ebé reprezenta ninia realizasaun glóbal. Kolokasaun ne’ebé ki’ik

liu, maka distritu ne’ebé realizasaun aat liu nu’udar indikadór primáriu sira sukat tiha ona.

Númeru média proporsaun pontu nian ba distritu sira hotu maka valór 28—8 iha media

proporsaun nia okos no iha 5 ba leten. Totál pontu varia husi 14 ba 51, ho kolokasaun

Oecusse nu’udar distritu ne’ebé afetadu liuhotu, tuirfali Liquiçá no Bobonaro, rua-ne’e hotu

pontu valór 18. Kapitál nasionál Dili nian maka distritu ne’ebé afetadu ki’ik liuhotu, tuirfali

Baucau.

Page 28: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 18

Tabela 3: Kolokasaun Distritu

Distritu Husik eskola Promosaun Sobrevivénsia Tranzisaun TOTÁL

PONTU KOLOKASAUN

Proporsaun Pontu Proporsaun Pontu Proporsaun Pontu Proporsaun Pontu

Aileu 5.61 8 73.88 6 48.20 5 78.32 8 27 7

Ainaro 9.12 1 74.35 7 66.49 10 70.50 2 20 4

Baucau 4.26 11 77.41 12 71.79 13 87.38 12 48 11

Bobonaro 6.26 7 73.01 1 42.70 1 80.40 9 18 2

Cova Lima 5.18 9 75.84 11 58.38 9 77.83 7 36 9

Dili 2.17 13 88.47 13 70.83 12 101.53 13 51 12

Ermera 8.04 3 73.65 5 67.02 11 75.46 6 25 6

Lautem 2.38 12 75.44 9 49.62 6 84.34 11 38 10

Liquiçá 8.10 2 74.84 8 57.48 7 64.81 1 18 2

Manatuto 4.75 10 73.03 2 47.87 4 71.41 3 19 3

Manufahi 6.76 6 75.56 10 47.34 3 82.02 10 29 8

Oecusse 7.43 5 73.17 3 46.28 2 71.53 4 14 1

Viqueque 7.69 4 73.32 4 58.34 8 74.81 5 21 5

Page 29: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 19

Pontu kumulativu ba kada distritu bazeia ba iha indikadór primáriu haat ne’ebé aprezenta tiha

iha kraik ne’e.

Figura 9: Kolokasaun Distritu ho Totál Pontu sira

2. Konsiderasun Prátiku sira

Aleinde kolokasaun ne’ebé bazeia ba iha dadus indikadór primáriu, konsidera tiha

konsiderasaun prátiku sira bainhira determina área tarjetu sira. Ba Timor-Leste,

konsiderasaun prátiku sira maka:

Kestaun seguransa sira (prezensa rebeliaun nian no/ka runguranga sivil)

Reseptividade governu lokál nian

Asesibilidade rejiaun nian

Migrasaun ki’ik

Doadór limitadu no intervensaun ONG sira iha edukasaun

Liután, estatistikamente amostra reprezentativu ida (maizumenus ho eskola 140) sei presiza

tiha hodi implementa teste kontrolu arbitráriu planeadu ba intervensaun SDPP. Depende ba

iha númeru eskola governu nian ho klase tarjetu sira, han-malu ho kritériu ida-ne’e bele

presiza selesaun liu hosi distritu ida. Iha situasaun ida-ne’e, kontiguidade entre distritu sira

sei sai fatór ida atubele aumenta jestaun efetivu projetu pilotu sira nian.

3. Tarjetu Selesaun Distritu

Uza kolokasaun kompózitu no mós

konsidera konsiderasaun prátiku sira,

distritu tarjetu Liquiçá (afetadu liuhotu

daruak), Bobonaro (afetadu liuhotu daruak)

no Ermera (afetadu liuhotu daneen) hili

tiha. Distritu tolu sira-ne’e hili tiha ona

hodi garante katak númeru sufisiente eskola

sira nian iha área ne’e.

Tabela 4: Númeru Eskola sira iha Distritu

Tarjetu sira

Bobonaro Ermera Liquiçá

Urbanu/boot 8 13 5

Urbanu/ki’ik 2 4 5

Rurál/boot 20 23 12

Rurál/ki’ik 27 33 13

Totál 57 73 35

Page 30: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 20

Populasaun tarjetu iha distritu tolu ne’e hotu maka sei alunu mane no feto sira ne’ebé oras

ne’e tau naran tiha iha eskola governu sira no iha risku husik eskola husi klase 4, 5 no 6.

Tabela 4 hatudu informasaun kona-ba labarik ne’ebé husik eskola liu hosi tipu komunidade

nian.

Tuirmai ne’e justifikasaun sira ba selesaun distritu tarjetu:

Bobonaro no Liquiçá haree metin tiha nu’udar distritu afetadu liuhotu daruak nian.

Fronteira Ermera ho distritu rua-ne’e hotu no iha proporsaun husik eskola aas liuhotu

datoluk iha país ne’e; Liquiçá iha husik eskola aas liuhotu daruak.

Autoridade lokál sira iha distritu tolu ne’e hakarak kolabora ho projetu ne’e no nivel

prioritizasaun hodi hamenus husik eskola nian aas.

Distritu tolu ne’e iha númeru eskola ne’ebé natoon (165) ba projetu pilotu no

kontiguidade hodi hakmaan implementasaun projetu.

Iha limitasaun projetu edukasaun ne’ebé oras ne’e implementa hela iha distritu sira-

ne’e.

VII. Perfíl Distritu ne’ebé Hili

Fonte: Nasaun Naklibur, Departementu Apoiu Baze nian

A. Ermera

Ermera alokadu iha rejiaun sentrál país ne’e nian no iha populasaun na’in 103,169 tuir sensus

tinan 2004. Ho luan área kilometru 746 kuadradu, distritu ne’e nakfahe ba iha sub-distritu

Page 31: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 21

lima mak hanesan – Atsabe, Ermera, Hatolia, Letefoho no Railaco. Gleno, maka ninia

kapitál, hela kilometru 58 sudueste husi kapitál nasionál Dili iha sub-distritu Ermera nian.

Grupu étniku prinsipál maka Mambae, ne’ebé hela maioria iha Railaco, Ermera, Letefoho, no

Hatolia. Kemak grupu étniku boot iha sub-distritu Atsabe, no grau ne’ebé uitoan liu iha

Hatolia, iha-ne’ebé sira hakohak pursentu 30 populasaun nian. Populasaun sira barak liu kolia

lian rua no kolia lian nasionál Tetun aleinde sira-nia lian rasik. Liu pursentu 90 populasaun

sira Katólika. Relijiaun minoridade inklui Musulmanu no Protestantizmu. Agrikultura maka

indústria boot iha Ermera ho kafé nu’udar produsaun boot liu.

B. Liquiçá

Alokadu iha kosta norte Timor-Leste nian, Liquiçá fronteira ho distritu Bobonaro no Ermera

iha parte sul no Dili iha parte lorosa’e. Liquiçá hakohak sub-distritu tolu—Bazartete, Liquiçá,

no Maubara—no iha populasaun ema na’in 55,058. Sidade tasi ibun Liquiçá nian maka

kapitál distritu. Ema barak liu kolia lian barak no kolia Tokodede aleinde lian nasionál Tetun

no Portugés. Pursentu sianulu- resin-lima agrikultura nian mak agrikultura subsisténsia ho

batar no hare maka hanesan ai-han principal ne’ebé prodús. Kafé maka produsaun importante

liu atu hetan osan iha Liquiçá, ne’ebé nu’udar distritu produz kafé boot liu dahaat iha país

ne’e. Tasi-ibun ho fatuk iha kosta norte konsidera tiha furak liu no nu’udar ida husi atrasaun

turizmu importante Liquiçá nian.

C. Bobonaro

Bobonaro, alokadu iha rejiaun loromonu país ne’e nian, fronteira ho Indonézia iha parte

loromonu no distritu Covalima nian, Ainaro, Ermera, no Liquiçá. Tuir sensus tinan 2004,

distritu ne’e iha populasaun ema na’in 82,385 moris iha ninia sub-distritu neen maka hanesan

Atabae, Balibo, Bobonaro, Cailaco, Lolotoe, no Maliana. Maliana, kapitál Bobonaro nian, no

nu’udar Timor-Leste nia sidade boot liuhotu dahaat. Fronteira hakat rai-maran importante ba

iha Indonéziu nia Timor Loromonu alokadu iha distritu ida-ne’e. iha dialetu koñesidu tolu

ne’ebé ko’alia iha distritu ne’e maka hanesan—Bunak, Kemak, no Bekais—Bunak no Kemak

maka lian sira ne’ebé komún liu. Ekonómia iha distritu Bobonaro liu-liu bazeia ba

agrikultura. Hare maka merkadoria importante liuhotu tuirfali maka batar.

VIII. Indikadór Edukasaun Selesionadu iha Distritu SDPP sira

Dadus kona-ba indikadór husik eskola nian “preditór sira”, indikadór kontestuál sira, no

indikadór sira fornesimentu edukasaun aprezenta tiha iha kraik ne’e ba distritu selesionadu

tolu ne’e ba klase tarjetu 4, 5 no 6 (no nivel primária, iha-ne’ebé bele aplika); fornese tiha

dadus nivel nasionál, iha-ne’ebé apropriadu, ba objetivu komparasaun. “n/a” iha sela ida

hatudu katak dadus ne’e la disponivel enkuantu “*” signifika katak dadus nivel nasionál la

relevante ba indikadór partikulár ne’e. Estatístiku sira hotu foti tiha husi SIJE, anaunserke

indika tiha oin-seluk.

A. Indikadór sira Husik eskola nian “Preditór sira”

Tabela 5 aprezenta dadus kona-ba grupu “preditór” indikadór sira nian, ne’ebé ajuda

identifika alunu sira ne’ebé iha risku la kompleta siklu edukasaun báziku.

Page 32: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 22

Tabela 5: Indikadór sira Husik eskola nian “Preditór sira”, tinan 2008/09

Indikadór sira Nasionál Ermera Liquiçá Bobonaro

Proporsaun

repetisaun

liu hosi klase

Klase 4 Mane 15.0 17.0 15.8 14.3

Feto 10.9 13.1 13.5 9.1

Klase 5 Mane 11.1 11.1 6.9 7.8

Feto 8.1 9.2 5.5 8.5

Klase 6 Mane 4.8 5.0 3.9 3.3

Feto 3.9 5.1 2.7 3.1

Proporsaun

repetisaun

liu hosi siklu

Primária Mane 19.6 19.6 18.9 22.9

Feto 16.2 17.2 14.7 19.8

Proporsaun

kompleta Primária

Mane n/a n/a n/a n/a

Feto n/a n/a n/a n/a

Proporsaun

Matríkula

Total liu

hosi siklu

Primária

Mane (2010) 85.5 90.7 77.0 86.9

Feto (2010) 84.9 87.9 74.4 89.0

Matríkula

idade liu

hosi klase

(pursentajen

alunu

minoridade

nian idade

tinan nian no

otas boot)9

Grade 4

(2010)

%

minoridade

Mane 4.8 4.9 2.3 5.9

Feto 7.5 6.6 4.1 7.1

% idade

tinan

Mane 41.1 38.4 33.1 35.1

Feto 47.4 43.2 39.5 43.4

% otas

boot

Mane 54.1 56.7 64.6 59.1

Feto 45.1 50.1 56.4 49.5

Grade 5

(2010)

%

minoridade

Mane 3.1 4.0 0.2 3.6

Feto 4.6 4.7 3.2 4.5

% idade

tinan

Mane 39.3 36.8 31.1 33.5

Feto 46.2 41.6 36.3 41.1

% otas

boot

Mane 57.6 59.2 67.0 63.0

Feto 49.2 53.7 60.5 54.4

Klase 6

(2010)

%

minoridade

Mane 4.3 6.8 3.0 3.0

Feto 5.6 5.9 3.1 29.7

% idade

tinan

Mane 39.1 38.3 29.2 67.3

Feto 44.7 43.9 34.1 5.8

% otas

boot

Mane 56.6 54.8 67.8 37.4

Feto 49.8 50.2 62.8 56.8

Matríkula

idade liu

hosi siklu10

Primária

(2010)

%

minoridade

Mane 9.7 12.4 6.4 10.5

Feto 11.9 13.7 8.4 11.9

% idade Mane 51.1 40.0 40.4 45.0

Feto 54.7 42.5 44.2 49.2

% otas

boot

Mane 39.1 47.7 53.2 44.5

Feto 33.4 43.8 47.4 38.9

9 Ba objetivu tabela ida-ne’e nian, “idade” ba klase 4 maka 9-10, klase 5 maka 10-11, no klase 6 maka 11-12. Tabela

kompletu ho dadus kona-ba matríkula idade liu hosi klase haree iha Apendís B. 10 Ba objetivu tabela ida-ne’e nian, “idade” ba kada klase hanesan tuirmai ne’e: 6-7 ba klase 1, 7-8 ba klase 2, 8-9 ba klase 3,

9-10 ba klase 4, 10-11 ba klase 5, no11-12 ba klase 6. Tabela kompletu ho dadus kona-ba matríkula idade liu hosi siklu haree

iha Apendís B.

Page 33: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 23

B. Indikadór Kontestuál ba Alunu sira

Tabela 6 aprezenta indikadór kontestuál sira, ne’ebé fó fotu distritu nia estatutu edukasionál

relativu ba realizasaun nasionál.

Tabela 6: Indikadór Kontestuál ba Alunu sira, tinan 2008/09

Indikadór sira Nasionál Ermera Liquiçá Bobonaro

Proporsun

matríkula brutu

liu hosi siklu

Primária

Mane

(2010) 118.4 128.3 111.3 121.5

Feto

(2010) 114.3 121.7 104.8 121.2

Proporsaunn

Matríkula Total

liu hosi siklu11

Primária

Mane

(2010) 85.5 90.7 77.0 86.9

Feto

(2010) 84.9 87.9 74.4 89.0

Proporsaun

entrada klase

dahuluk (rede)

Mane

(2010) 48.3 41.7 40.2 46.0

Feto

(2010) 49.4 41.4 40.4 48.6

Númeru labarik

sira husik eskola

nian12

Primária Mane 13511 n/a n/a n/a

Feto 16939 n/a n/a n/a

Proporsaun

alfabetizasaun

Foin-sa’e13

Male

Idade 15-

19 86.6 n/a n/a n/a

Idade 20-

24 85.4 n/a n/a n/a

Feto

Idade15-

19 86.4 n/a n/a n/a

Idade 20-

24 81.4 n/a n/a n/a

Índise Paridade

Jéneru14

GER Primária

(2010) .97 .95 .94 1.0

PRM Primária

(2010) .99 .97 .97 1.02

Proporsaun

Husik eskola

Primária .85 .84 .83 .94

Proporsaun

sobrevivénsia

Primária .55 1.0 1.04 1.10

Proporsaun

promosaun

Primária .61 1.05 1.08 1.05

11PSD, 2009/10 12 EEBM, 2009 13 PSD, 2009/10 14 IPJ ida hatudu paridade 1 entre feto no mane sira. En jéral, valór ida ne’ebé menus husi 1 hatudu dezparidade iha mane

sira nian no valór 1 boot liu duke 1 hatudu dezparidade feto sira nian. maske, interprétasaun tenke iha maneira seluk kona-ba

indikadór sira ne’ebé idealmente tenke besik pursentu 0 (ezemplu, proporsaun husik eskola). Iha kazu hirak-ne’e, IPJ ida

ne’ebé menus duké 1 hatudu dezparidade iha feto sira nian no valór ida ne’ebé boot liu duké 1 hatudu dezparidde 1 iha mane

sira nian.

Page 34: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 24

C. Indikadór sira Fornesimentu Edukasaun

Ho ikus, indikadór fornesimentu sira, ne’ebé kapta disponibilidade nian no asesu ba rekursu

edukasaun sira, aprezenta tiha iha Tabela 7.

Tabela 7: Indikadór sira Fornesimentu Edukasaun, tinan 2008/09

Indikadór sira Nasionál Ermera Liquiçá Bobonaro

Númeru eskola sira

nian liu hosi siklu

(2010)

Primária * 97 53 116

Númeru eskola sira

nian liu hosi

fornesidór (2010)

Públiku * 95 50 106

Privadu * 0 0 0

Katólika * 2 3 10

Númeru mestre sira

nian liu hosi siklu15

(2010)

Primária * 1097 485 882

Númeru mestre sira

nian liu hosi

fornesidór

Públiku n/a n/a n/a n/a

Privadu n/a n/a n/a n/a

Katólika n/a n/a n/a n/a

Alunu: proporsaun

mestre liu hosi siklu

Primária 22.5 25.4 26.6 23.0

Sala aula: alunu sira

liu hosi siklu

Primária n/a n/a n/a n/a

Livru: alunu liu hosi

siklu

Primária n/a n/a n/a n/a

Média proporsaun

distansia bá eskola

iha km

n/a

n/a n/a n/a

IX. Konkluzaun

Kuaze tinan sanulu hafoinde re-estabelese independensia, asesu ba edukasaun kontinua atu

hakat ba oin iha Timor-Leste nu’udar ezemplifika tiha liu hosi númeru matríkula sira. Iha

tinan 2010, proporsaun rede matríkula iha nivel primária maka pursentu 85.2 kompara tiha ho

pursentu 75.7 iha tinan 2006/07. Hanesan mós, NER iha nivel sekundáriu no pré-sekundáriu

atinji respetivamente pursentu 27.6 no pursentu 18.1, kompara tiha ho pursentu 21.9 no

pursentu 14.0 iha tinan 2006/07.

Siklu primária sofre barak liuhotu husi husik eskola. NER sira ba nivel sira sekundáriu no

pré-sekundáriu sei relativamente ki’ik nafatin, hatudu katak pursentajen boot alunu sira nian

la kompleta siklu báziku. Pontu pursentu 55 diferente entre edukasaun formál ba maioria

alunu sira nian ne’ebé ramata ho eskola primária. Evidénsia liután kona-ba nivel ki’ik

retensaun nian no insidénsia aas husik eskola nian iha siklu primária maka proporsaun

sobrevivénsia nasionál ba iha Klase 6: iha tinan 2008/09, avalia tiha pursentu 55.1 alunu

mane sira nian no pursentu 61 aluna feto sira de’it ne’ebé hahú tiha eskola primária ne’ebé

hein tiha atu kompleta. Proporsaun husik eskola nasionál iha nivel primária maka pursentu

5.7 ba tinan letivu 2008/09, varia entre pursentu 9.1 (Ainaro) no Dili (pursentu 2).

15 Ne’e posivel katak mestre sira balun konta tiha dala rua tan sira hanorin klase barak.

Page 35: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 25

Iha siklu primária nia laran, husik eskola todan liuhotu iha klase sira leten nian. Relata tiha

kona-ba proporsaun husik eskola ba Klase 4 no 5 liu tiha proporsaun ba klase ne’ebé ki’ik liu

sira, no avalia tiha husik eskola ba Klase 6 bele aas hanesan ho pursentu 20. Diferensia jéneru

sira kona-ba husik eskola iha klase hirak-ne’e relativamente ki’ik. Alunu sira —rua ne’e hotu

feto no mane sira—iha Klase 4, 5, no 6 bele benefisia liuhotu husi intervensaun sira SDPP.

Oecusse, Liquiçá no Bobonaro iha valór aat liuhtou kona-ba kompózitu kolokasaun

estatístiku indikadór primáriu haat ne’e nian (husik eskola, promosaun, sobrevivénsia no

tranzisaun). Maski, bainhira pár ho konsiderasaun prátiku sira, jeografikamente –

kontiguidade distritu Ermera nian (kolokadu tiha iha distritu afetadu liu daneen), Liquiçá

(kolokadu iha daruak), no Bobonaro (metin ho daruak) propoin tiha nu’udar distritu tarjetu

SDPP sira. Ermera no Liquiçá sofre proporsaun husik eskola aas liuhotu, iha Ainaro nia

kotuk. Bobonaro iha promosaun eskola ne’ebé aat liuhotu no proporsaun sobrevivénsia.

Foka ba iha ninia esforsu ba alunu feto no mane sira iha klase 4, 5 no 6 iha distritu hirak-ne’e

sei permite SDPP hodi servisu ho populasaun alunu ida ne’ebé iha risku husik hela eskola

molok hetan abilidade báziku sira (alfabetizasaun no hatene sura) ne’ebé presiza tiha hodi

kontinua ninia edukasaun ka preparadu di’ak liu hodi fó garantia papel produtivu ida iha

sosiedade.

Page 36: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza
Page 37: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 26

Bibliografia

Cameron, L. AED. (2004). Indicator Handbook for Primary Education: Abridged. Equip 2,

United States Agency for International Development.

Creative Associates International Inc. (2010). Instructions on Trend Analysis.

Governo de Timor-Leste. Administrative Division. http://timor-leste.gov.tl/?p=91&lang=en

(accessed July 13, 2011).

Ministério da Educação e Cultura (2003/04). Education Management Information System.

Ministério da Educação e Cultura (2006/07). Education Management Information System.

Ministério da Educação e Cultura (2007/08). Education Management Information System.

Ministério da Educação e Cultura (2008/09). Education Management Information System.

Direcção Nacional de Estatística e Ministério das Finanças (2010). imor-Leste Demographic

and Healthy Survey, 2009-10.

UNESCO Institute for Statistics. (2009). Education Indicators: Technical Guidelines

United Nations (2008). Timor-Leste (map). Department of Field Support, Cartographic

Section. http://www.un.org/Depts/Cartographic/map/profile/timor.pdf (accessed July 5,

2011).

The World Bank. Education in Timor-Leste.

http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/T

IMORLESTEEXTN/0,,contentMDK:22623861~menuPK:294052~pagePK:1497618~piPK:2

17854~theSitePK:294022,00.html (accessed July 14, 2011).

World Bank EdStats Database (2010). www.worldbank.org/education/edstats (accessed

August 11, 2011).

Page 38: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza
Page 39: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 27

Apéndise A: Indikadór Primáriu sira

Tabela A-1: Matríkula liu hosi Siklu, tinan 2008/09

Tabela A-2: Matríkula liu hosi Klase, tinan 2008/09

Tabela A-3: Proporsaun Husik eskola liu hosi Siklu, tinan, 2008/09

Tabela A-4: Proporsaun Husik eskola liu hosi Klase, tinan 2008/09

Tabela A-5: Proporsaun Promosaun liu hosi Siklu, tinan 2008/09

Tabela A-6: Proporsaun Promosaun liu hosi Klase, tinan 2008/09

Tabela A-7: Proporsaun Sobrevivénsia liu hosi Siklu, tinan 2008/09

Tabela A-8: Proporsaun Tranzisaun husi Siklu ba Siklu, tinan 2008-09

Page 40: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 28

Tabela A-1: Matríkula liu hosi Siklu,

tinan 2008/09

Distritu Primária Pré-Sekundáriu Sekundáriu Totál

Matríkula Total Male Female Total Male Female Total Male Female

Aileu 10043 5323 4720 2768 1359 1409 1242 634 608 14053

Ainaro 14368 7678 6690 3003 1494 1509 1205 655 550 18576

Baucau 25324 13362 11962 6965 3505 3460 3730 2047 1787 36019

Bobonaro 19614 10072 9542 4822 2504 2318 2067 1064 999 26503

Cova

Lima 14186 7292 6894 4393 2226 2167 1642 845 802 20221

Dili 30722 16172 14550 13784 6822 6962 13578 7150 6570 58084

Ermera 26455 13974 12481 5417 2867 2550 1967 1164 803 33839

Lautem 14993 7774 7219 3990 2088 1902 1582 771 849 20565

Liquiçá 12590 6925 5665 3274 1676 1598 1351 846 593 17215

Manatuto 9261 4903 4358 2202 1115 1087 683 334 350 12146

Manufahi 11199 5845 5354 3414 1638 1776 1557 831 820 16170

Oecusse 11326 5716 5610 2470 1295 1175 882 491 397 14678

Viqueque 18370 9663 8707 3863 1993 1870 1445 752 714 23678

Nasionál 218451 114699 103752 60365 30582 29783 32931 17584 15842 311747 Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Page 41: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 29

Distritu Klase 7 Klase 8 Klase 9 Klase 10 Klase 11 Klase 12

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 1028 507 521 874 417 457 866 435 431 475 229 246 369 191 178 398 214 184

Ainaro 1172 597 575 1003 487 516 828 410 418 409 204 205 451 264 187 345 187 158

Baucau 2631 1353 1278 2338 1165 1173 1996 987 1009 1204 603 601 1339 780 663 1187 664 523

Bobonaro 1667 846 821 1605 843 762 1550 815 735 665 312 353 713 376 333 689 376 313

Cova Lima 1532 804 728 1531 768 763 1330 654 676 564 265 299 508 259 254 570 321 249

Dili 5009 2545 2464 4485 2208 2277 4290 2069 2221 5442 2705 2737 4354 2400 2096 3782 2045 1737

Ermera 1825 964 861 1822 953 869 1770 950 820 812 485 327 549 317 232 606 362 244

Lautem 1601 838 763 1208 616 592 1181 634 547 611 306 305 537 255 320 434 210 224

Liquiçá 1227 658 569 1048 536 512 999 482 517 492 268 224 393 291 190 466 287 179

Manatuto 821 419 402 739 376 363 642 320 322 213 99 114 272 139 134 198 96 102

Manufahi 1313 672 641 1107 523 584 994 443 551 523 245 278 540 324 310 494 262 232

Oecusse 942 484 458 776 395 381 752 416 336 331 180 151 314 187 133 237 124 113

Viqueque 1393 675 718 1303 676 627 1167 642 525 531 257 274 498 272 247 416 223 193

Nasionál 22161 11362 10799 19839 9963 9876 18365 9257 9108 12272 6158 6114 10837 6055 5277 9822 5371 4451

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Tabela A-2: Matríkula liu hosi Klase, tinan 2008/09

Distritu Klase 1 Klase 2 Klase 3 Klase 4 Klase 5 Klase 6

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 2843 1530 1313 2135 1152 983 1628 880 748 1358 730 628 1094 558 536 985 473 512

Ainaro 4034 2163 1871 3204 1714 1490 2389 1259 1130 1570 845 725 1567 835 732 1604 862 742

Baucau 6863 3728 3135 4983 2608 2375 4258 2232 2026 3390 1819 1571 3074 1579 1495 2756 1396 1360

Bobonaro 6273 3315 2958 3945 1969 1976 3075 1584 1491 2556 1349 1207 1918 961 957 1847 894 953

Cova Lima 4561 2407 2154 2727 1398 1329 2052 1037 1015 1715 897 818 1539 747 792 1592 806 786

Dili 7256 3867 3389 6297 3313 2984 4885 2484 2401 4413 2324 2089 4063 2171 1892 3808 2013 1795

Ermera 7666 4032 3634 5739 3051 2688 4340 2227 2113 3277 1807 1470 2925 1537 1388 2508 1320 1188

Lautem 4283 2322 1961 2839 1428 1411 2279 1210 1069 2019 983 1036 1866 976 890 1707 855 852

Liquiçá 3334 1780 1554 2710 1474 1236 2169 1175 994 1748 979 769 1579 793 786 1050 724 326

Manatuto 2781 1501 1280 1898 1000 898 1429 738 691 1110 630 480 1099 564 535 944 470 474

Manufahi 2688 1462 1226 2308 1197 1111 1933 990 943 1612 847 765 1424 730 694 1234 619 615

Oecusse 3913 2065 1848 2278 1161 1117 1688 846 842 1310 618 692 1134 546 588 1003 480 523

Viqueque 5379 2922 2457 3559 1904 1655 3156 1644 1512 2331 1191 1140 2052 1036 1016 1893 966 927

Nasionál 61874 33094 28780 44622 23369 21253 35281 18306 16975 28409 15019 13390 25334 13033 12301 22931 11878 11053

Page 42: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 30

Tabela A-3: Proporsaun Husik eskola liu hosi Siklu,

tinan, 2008/09

Distritu Primária Pré-sekundáriu Sekundáriu

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 5.6 6.1 5.1 4.7 5.2 4.1 1.6 1.1 2.1

Ainaro 9.1 9.6 8.6 4.7 5.7 3.7 1.2 1.1 1.3

Baucau 4.3 4.6 3.9 3.3 3.6 3.0 1.7 1.4 2.0

Bobonaro 6.3 6.3 6.2 3.5 3.7 3.4 4.7 4.8 4.6

Cova Lima 5.2 5.9 4.5 3.5 3.3 3.7 4.4 4.0 4.7

Dili 2.2 2.4 2.0 1.7 2.1 1.4 1.2 1.1 1.3

Ermera 8.0 8.7 7.3 6.0 6.6 5.2 2.5 2.4 2.6

Lautem 2.4 2.6 2.2 2.4 2.2 2.5 6.8 6.8 6.8

Liquiçá 8.1 8.8 7.3 4.5 5.5 3.6 2.4 1.7 3.4

Manatuto 4.8 5.3 4.1 3.7 3.5 4.0 6.3 6.0 6.5

Manufahi 6.8 7.6 5.9 7.0 7.8 6.3 5.7 4.6 6.8

Oecusse 7.4 8.0 6.8 4.1 3.8 4.6 5.0 4.6 5.5

Viqueque 7.7 8.1 7.3 6.0 6.0 6.0 4.8 5.2 5.2

Nasionál 5.7 6.2 5.3 3.8 4.1 3.5 2.6 2.4 2.9 Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Page 43: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 31

Distritu Klase 7 Klase 8 Klase 9 Klase 10 Klase 11 Klase 12

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 8.1 8.9 7.3 3.5 4.3 2.8 2.1 2.1 2.1 2.5 1.8 3.3 0.5 0.5 0.6 1.5 0.9 2.2

Ainaro 7.4 9.6 5.2 4.7 5.3 4.1 1.6 2.0 1.2 1.5 1.5 1.5 1.8 1.5 2.1 0.0 0.0 0.0

Baucau 5.4 6.2 4.6 3.8 3.9 3.8 1.0 1.0 1.0 2.6 2.5 2.7 2.1 1.5 2.7 0.5 0.8 0.2

Bobonaro 5.2 5.4 5.0 5.2 5.0 5.4 0.6 1.0 0.1 9.0 10.3 7.9 5.4 5.1 5.7 0.0 0.3 0.0

Cova Lima 4.9 5.5 4.3 4.6 3.4 5.8 1.0 0.9 1.0 9.0 8.7 9.4 3.5 2.7 4.3 0.9 0.9 0.8

Dili 3.3 4.1 2.4 1.6 2.0 1.3 0.8 0.8 0.9 2.3 2.2 2.5 0.6 0.6 0.5 0.4 0.4 0.4

Ermera 7.2 7.9 6.4 7.3 6.6 8.1 4.4 6.2 2.3 4.9 4.3 5.8 1.6 2.2 0.9 0.0 0.0 0.0

Lautem 3.9 3.6 4.2 2.2 2.1 2.4 0.1 0.2 0.0 7.9 8.2 7.5 11.5 11.4 11.6 0.0 0.0 0.0

Liquiçá 8.5 9.1 7.7 4.5 5.6 3.3 1.0 1.5 0.6 2.4 0.8 4.5 1.2 1.4 1.1 3.6 3.1 4.5

Manatuto 5.0 6.0 4.0 3.4 3.2 3.6 3.0 1.9 4.0 8.0 8.1 7.9 7.7 7.2 8.2 3.0 2.1 3.9

Manufahi 11.0 12.4 9.7 8.6 8.8 8.4 1.0 0.7 1.3 8.2 6.1 10.1 8.2 7.4 9.0 0.2 0.0 0.4

Oecusse 6.8 6.6 7.0 4.3 3.5 5.0 1.1 1.0 1.2 2.7 2.8 2.7 10.0 8.6 12.0 1.7 1.6 1.8

Viqueque 8.0 8.7 7.2 6.5 6.2 6.9 3.8 3.7 3.8 6.6 6.2 6.9 8.1 8.5 7.7 0.0 0.0 0.0

Nasionál 6.5 7.2 5.8 4.6 4.6 4.7 1.6 1.8 1.5 5.2 4.9 5.6 4.8 4.5 5.1 0.9 0.8 1.1

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Tabela A-4: Proporsaun Husik eskola liu hosi Klase, tinan 2008/09

Distritu Klase 1 Klase 2 Klase 3 Klase 4 Klase 5 Klase 6

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 5.3 5.7 5.0 4.4 5.0 3.9 6.4 6.7 6.2 7.8 7.5 8.1 5.8 7.4 4.1 4.3 5.3 3.3

Ainaro 9.7 9.6 9.7 10.6 10.4 10.7 9.4 10.1 8.7 8.3 9.4 7.2 12.6 14.4 10.7 1.7 2.4 0.8

Baucau 5.7 5.7 5.7 3.9 4.5 3.3 3.7 4.1 3.3 4.8 5.2 4.5 4.4 4.7 4.2 1.3 1.6 1.0

Bobonaro 6.3 5.9 6.7 5.8 6.0 5.5 6.2 6.2 6.2 7.9 8.6 7.0 8.8 9.3 8.4 2.4 2.5 2.4

Cova Lima 5.9 6.5 5.2 5.2 6.2 4.2 5.4 6.1 4.6 5.9 7.0 4.8 5.9 5.9 5.9 1.3 1.7 0.9

Dili 3.1 3.4 2.7 2.6 2.7 2.5 1.5 1.7 1.3 2.3 2.5 2.1 1.8 1.8 1.9 0.8 0.9 0.7

Ermera 8.4 8.5 8.3 6.8 7.2 6.4 8.2 9.4 6.8 10.1 11.6 8.3 11.9 12.8 10.8 2.4 2.9 1.9

Lautem 3.4 3.3 3.4 2.6 2.4 2.8 1.9 2.2 1.5 2.0 2.5 1.5 2.4 2.9 1.9 0.7 0.8 0.6

Liquiçá 9.9 9.9 9.9 6.6 7.2 5.8 8.5 9.6 7.1 9.7 10.9 8.1 9.1 10.6 7.6 3.0 3.2 2.7

Manatuto 6.3 6.6 5.9 4.6 5.2 3.9 3.8 4.6 3.0 4.8 5.9 3.3 5.2 5.9 4.5 1.5 1.5 1.5

Manufahi 8.6 9.0 8.2 5.8 7.1 4.5 6.8 7.5 6.2 7.5 8.3 6.7 6.8 8.4 5.2 3.2 3.6 2.9

Oecusse 8.7 9.5 7.8 7.0 8.3 5.7 7.3 8.4 6.3 8.8 9.2 8.4 5.6 3.9 7.1 4.0 3.5 4.4

Viqueque 8.9 8.7 9.1 8.4 9.4 7.3 8.2 9.0 7.3 7.5 7.8 7.2 6.8 7.1 6.5 3.4 3.4 3.3

Nasionál 6.9 7.1 6.7 5.7 6.3 5.1 5.9 6.6 5.3 6.7 7.4 5.9 6.7 7.3 6.1 2.3 2.6 2.0

Page 44: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 32

Tabela A-5: Proporsaun Promosaun liu hosi

Siklu, tinan 2008/09

Distritu

Primária Pré-sekundáriu Sekundáriu

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 73.9 70.9 77.3 91.4 90.3 92.4 97.4 97.8 96.9

Ainaro 74.3 72.5 76.4 91.8 90.1 93.6 97.5 97.9 97.1

Baucau 77.4 75.1 80.0 93.5 92.6 94.4 97.1 97.2 96.9

Bobonaro 73.0 71.4 74.7 93.7 92.3 95.1 94.0 93.4 94.6

Cova Lima 75.8 73.9 77.9 93.4 93.2 93.5 94.5 94.3 94.6

Dili 88.5 86.7 90.4 96.9 96.1 97.7 98.0 97.9 98.0

Ermera 73.6 71.9 75.6 90.5 89.2 92.0 93.3 96.6 97.0

Lautem 75.4 72.6 78.5 93.9 93.2 94.6 96.8 93.2 94.6

Liquiçá 74.8 72.1 78.0 92.2 91.0 93.5 97.0 97.9 95.6

Manatuto 73.0 70.7 75.6 88.6 87.3 90.0 91.3 90.8 91.8

Manufahi 75.6 72.8 78.5 87.0 86.1 87.8 92.5 93.7 91.2

Oecusse 73.2 71.7 74.6 88.8 88.5 89.2 91.8 93.0 90.2

Viqueque 73.3 71.1 75.8 90.7 90.4 91.1 93.9 93.9 94.0

Nasionál 76.5 74.4 78.8 92.9 92.0 93.8 96.2 96.3 96.0 Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Page 45: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 33

Tabela A-6: Proporsaun Promosaun liu hosi Klase, tinan 2008/09

Distritu Klase 7 Klase 8 Klase 9 Klase 10 Klase 11 Klase 12

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 86.1 84.8 87.3 92.9 92.1 96.7 95.7 95.4 96.1 94.1 94.8 93.5 99.5 99.5 99.4 98.5 99.1 97.8

Ainaro 86.2 82.2 90.3 93.2 92.4 94.0 96.9 96.1 97.6 95.1 95.6 94.6 97.8 97.7 97.9 99.7 100.0 99.4

Baucau 89.6 88.4 90.8 92.8 91.9 96.7 98.4 98.2 98.6 96.3 95.9 96.7 97.8 98.5 97.0 98.6 98.5 98.7

Bobonaro 91.0 89.2 92.8 91.3 89.9 92.9 98.6 97.7 99.6 89.3 86.9 91.5 93.2 93.1 93.4 99.9 99.7 100.0

Cova Lima 89.8 88.6 91.1 92.9 93.2 92.5 97.6 98.0 97.2 88.8 87.9 89.6 96.5 97.3 95.7 98.3 97.8 98.8

Dili 93.7 92.1 95.3 98.0 97.5 98.4 97.8 97.5 98.1 95.6 95.5 95.8 99.1 99.1 99.2 98.6 98.4 98.7

Ermera 87.2 85.5 89.1 89.5 89.5 89.4 93.6 91.4 96.2 94.1 94.4 93.6 98.0 97.2 99.1 99.8 100.0 99.6

Lautem 89.3 87.1 91.7 96.2 96.9 95.4 99.2 98.9 99.5 88.1 87.9 88.2 86.4 87.5 85.6 99.5 100.0 99.1

Liquiçá 85.7 84.2 87.4 93.4 92.4 94.5 97.6 97.3 97.9 75.7 97.8 93.3 98.8 98.6 99.0 95.7 96.5 94.4

Manatuto 81.1 78.0 84.3 90.0 88.6 91.5 96.6 97.8 95.3 89.7 87.9 91.2 89.7 87.8 91.8 96.5 96.9 96.1

Manufahi 81.0 79.5 82.7 86.1 85.9 86.3 94.5 94.6 94.4 88.5 91.4 86.0 90.9 91.4 90.3 99.4 99.6 99.1

Oecusse 83.4 78.1 83.4 89.2 93.7 89.2 97.3 96.4 97.3 96.0 97.2 96.0 86.5 89.8 86.5 86.7 91.9 86.7

Viqueque 88.6 87.0 90.1 92.5 92.6 92.3 91.5 91.4 91.6 92.3 92.6 92.0 90.4 89.3 91.5 100.0 99.6 100.0

Nasionál 88.6 86.8 90.5 93.3 92.9 93.6 96.8 96.3 97.3 94.0 94.0 93.9 96.3 96.5 96.1 98.5 98.6 98.4

Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Distritu

Klase 1 Klase 2 Klase 3 Klase 4 Klase 5 Klase 6

Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 62.6 60.7 64.8 75.9 74.3 77.7 74.8 69.9 80.6 80.1 78.2 82.3 81.2 76.2 86.4 85.3 82.2 88.1

Ainaro 63.9 61.7 66.5 73.5 73.2 73.9 75.2 73.8 76.7 81.7 78.2 85.7 75.8 71.6 80.5 92.5 91.5 93.5

Baucau 62.7 61.3 64.3 77.6 74.6 80.9 79.6 76.6 82.9 82.0 79.7 84.7 85.5 83.6 87.6 96.2 95.5 96.9

Bobonaro 58.0 56.2 60.0 74.2 72.9 75.5 77.0 76.5 77.5 80.7 77.8 83.9 83.1 83.0 83.1 94.4 94.2 94.5

Cova Lima 59.2 57.9 60.5 77.4 74.7 80.3 79.0 76.2 82.0 85.6 83.7 87.7 86.8 86.4 87.3 96.3 95.4 97.2

Dili 84.7 82.9 86.8 88.3 86.9 89.8 88.0 85.6 90.5 84.4 83.7 89.4 89.5 87.8 91.5 95.8 94.8 96.9

Ermera 62.8 62.1 63.7 76.8 75.4 78.5 74.3 70.9 78.0 74.7 71.4 78.6 77.9 75.9 80.0 92.5 92.1 92.9

Lautem 56.1 53.2 59.5 75.9 72.9 79.0 78.3 76.0 81.0 84.0 81.5 86.3 88.3 86.0 90.8 95.8 95.7 96.0

Liquiçá 63.4 60.4 66.8 72.6 69.5 76.3 76.2 72.9 80.1 75.6 73.2 78.7 84.7 82.4 87.2 93.7 93.0 94.5

Manatuto 57.4 56.2 58.8 73.4 71.8 75.2 76.1 71.8 80.6 80.5 77.9 83.8 83.1 79.4 86.9 92.5 91.5 93.5

Manufahi 65.9 63.3 69.0 76.4 72.9 80.1 75.9 74.4 77.5 79.7 76.3 83.5 81.4 78.4 84.6 83.2 82.1 84.4

Oecusse 61.7 60.2 63.5 75.0 72.7 77.4 73.9 75.7 73.9 77.9 73.8 77.9 84.9 86.8 84.9 92.9 92.5 92.9

Viqueque 58.6 57.7 59.7 73.7 70.8 77.0 74.3 71.0 77.8 78.7 76.4 81.1 84.5 82.6 86.4 94.2 93.7 94.7

Nasionál 63.7 62.0 65.6 77.2 75.2 79.5 78.0 75.4 80.7 80.8 78.2 83.8 84.1 82.1 86.3 93.5 92.8 94.3

Page 46: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 34

Tabela A-7: Proporsaun Sobrevivénsia liu hosi Siklu, tinan 2008/09

Distritu Primária Pré-Sekundáriu

Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 48.2 41.4 56.5 102.7 104.2 101.2

Ainaro 66.5 65.3 68.0 100.2 98.8 101.7

Baucau 71.8 66.0 78.8 87.4 86.5 88.4

Bobonaro 42.7 40.6 44.9 91.3 90.6 92.1

Cova Lima 58.4 56.2 60.8 99.6 100.5 98.8

Dili 70.8 67.7 74.7 115.3 116.5 114.2

Ermera 67.0 67.0 67.1 96.9 96.2 97.8

Lautem 49.6 47.5 52.0 98.9 99.5 98.2

Liquiçá 57.5 56.6 58.6 83.5 83.8 83.3

Manatuto 47.9 43.9 52.5 86.0 89.1 83.1

Manufahi 47.3 42.8 52.8 88.7 86.5 90.5

Oecusse 46.3 43.3 49.4 79.1 78.9 79.2

Viqueque 58.3 54.9 62.3 80.6 81.0 80.2

Nasionál 57.8 55.1 61.0 95.8 95.6 95.9 Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Page 47: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 35

Tabela A-8: Proporsaun Tranzisaun husi Siklu ba Siklu, tinan 2008-09

Distritu Primária ba Pré-Sekundáriu Pré-Sekundáriu ba Sekundáriu

Totál Mane Feto Totál Mane Feto

Aileu 78.3 76.1 80.6 86.9 84.4 89.5

Ainaro 70.5 67.3 74.0 76.1 85.0 68.9

Baucau 87.4 86.3 88.6 87.7 91.5 84.2

Bobonaro 80.4 79.6 81.2 67.4 59.6 75.8

Cova Lima 77.8 79.1 76.5 111.5 110.8 112.1

Dili 101.5 99.4 103.7 332.1 340.8 324.1

Ermera 75.5 72.6 78.9 67.5 72.2 61.6

Lautem 84.3 85.2 83.5 60.9 59.6 62.3

Liquiçá 64.8 64.7 64.9 58.5 56.2 61.7

Manatuto 71.4 69.8 73.0 41.9 37.1 46.9

Manufahi 82.0 82.7 81.3 78.4 78.9 78.1

Oecusse 71.5 71.3 71.8 54.6 55.6 53.4

Viqueque 74.8 72.2 77.4 56.8 53.6 60.2

Nasionál 81.9 80.7 83.3 108.1 106.7 109.5 Fonte: Sistema Informasaun Jestaun Edukasaun (2008/09)

Page 48: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 36

Apéndise B: Matríkula Idade liu hosi Klase no Siklu, tinan, 2010

Indikadór sira Ermera Liquiçá Bobonaro

Idade

matríkula liu

hosi klase

(pursentajen

alunu sira

minoridade,

idade no idade

boot )

Klase 4 Idade

tinan 6

Mane 4 0 0

Feto 6 0 3

Idade

tinan 7

Mane 18 7 12

Feto 25 10 14

Idade

tinan 8

Mane 65 16 65

Feto 84 26 66

Idade

tinan 9

Mane 258 106 173

Feto 304 111 183

Idade

tinan 10

Mane 427 219 286

Feto 451 236 324

Idade

tinan 11

Mane 378 250 285

Feto 339 217 228

Idade

tinan 12

Mane 254 162 201

Feto 242 131 170

Idade

tinan 13

Mane 171 102 130

Feto 118 70 106

Idade

tinan 14

Mane 94 59 70

Feto 85 45 44

Idade

tinan 15

Mane 56 27 46

Feto 38 17 15

Idade

tinan 16

Mane 22 14 17

Feto 19 6 5

Idade

tinan 17

Mane 18 11 12

Feto 15 5 5

Idade

tinan 18

Mane 6 3 7

Feto 4 1 0

Idade

tinan 19

Mane 5 5 5

Feto 9 4 4

Idade

tinan 20

Mane 5 1 0

Feto 2 0 0

Idade

tinan 21

Mane 1 0 0

Feto 2 0 1

Idade

tinan 22

Mane 0 0 0

Feto 1 0 0

Idade

tinan 23

Mane 1 0 0

Feto 1 0 0

Klase 5 Idade

tinan 4

Mane 1 0 0

Feto 0 0 0

Idade

tinan 5

Mane 0 0 0

Feto 0 0 0

Idade

tinan 6

Mane 0 0 1

Feto 2 1 0

Page 49: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 37

Indikadór sira Ermera Liquiçá Bobonaro

Idade

tinan 7

Mane 2 2 2

Feto 1 0 3

Idade

tinan 8

Mane 12 0 4

Feto 8 2 4

Idade

tinan 9

Mane 37 12 29

Feto 43 17 39

Idade

tinan 10

Mane 213 79 135

Feto 201 96 180

Idade

tinan 11

Mane 262 152 203

Feto 281 133 237

Idade

tinan 12

Mane 300 163 229

Feto 244 136 224

Idade

tinan 13

Mane 191 142 168

Feto 165 112 149

Idade

tinan 14

Mane 125 85 102

Feto 101 61 85

Idade

tinan 15

Mane 68 51 69

Feto 55 35 55

Idade

tinan 16

Mane 34 30 35

Feto 25 14 20

Idade

tinan 17

Mane 23 17 20

Feto 15 9 7

Idade

tinan 18

Mane 12 5 6

Feto 6 9 4

Idade

tinan 19

Mane 6 4 5

Feto 5 4 7

Idade

tinan 20

Mane 5 1 1

Feto 5 0 1

Idade

tinan 21

Mane 0 0 0

Feto 1 1 0

Idade

tinan 22

Mane 0 0 1

Feto 0 0 0

Idade

tinan 24

Mane 0 0 0

Feto 0 1 0

Klase 6 Idade

tinan 6

Mane 1 0 0

Feto 0 0 0

Idade

tinan 7

Mane 0 0 0

Feto 0 0 1

Idade

tinan 8

Mane 3 0 2

Feto 3 0 1

Idade

tinan 9

Mane 4 3 0

Feto 5 0 1

Idade

tinan 10

Mane 69 17 22

Feto 55 21 44

Page 50: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 38

Indikadór sira Ermera Liquiçá Bobonaro

Idade

tinan 11

Mane 184 58 84

Feto 211 80 117

Idade

tinan 12

Mane 248 136 157

Feto 259 153 189

Idade

tinan 13

Mane 221 172 197

Feto 216 174 165

Idade

tinan 14

Mane 164 130 141

Feto 159 114 118

Idade

tinan 15

Mane 126 76 89

Feto 89 63 101

Idade

tinan 16

Mane 53 38 60

Feto 45 44 47

Idade

tinan 17

Mane 30 21 38

Feto 18 22 16

Idade

tinan 18

Mane 7 7 10

Feto 6 6 8

Idade

tinan 19

Mane 10 2 5

Feto 2 4 7

Idade

tinan 20

Mane 5 2 4

Feto 2 1 3

Idade

tinan 21

Mane 2 1 2

Feto 1 1 0

Idade

tinan 22

Mane 0 1 0

Feto 0 0 0

Matríkula

idade liu hosi

siklu

Primária Idade

tinan 4

Mane 295 41 126

Feto 289 54 138

Idade

tinan 5

Mane 823 219 553

Feto 801 237 567

Idade

tinan 6

Mane 1354 587 1198

Feto 1312 557 1136

Idade

tinan 7

Mane 1740 793 1426

Feto 1743 720 1342

Idade

tinan 8

Mane 1690 819 1472

Feto 1593 735 1437

Idade

tinan 9

Mane 1971 976 1282

Feto 1846 912 1272

Idade

tinan 10

Mane 1988 901 1165

Feto 1790 856 1172

Idade

tinan 11

Mane 1500 770 936

Feto 1358 678 879

Idade

tinan 12

Mane 1186 641 784

Feto 1033 522 734

Idade

tinan 13

Mane 751 500 614

Feto 643 413 511

Page 51: ANÁLIZE TENDENSIA HUSIK ESKOLA: TIMOR LESTEschooldropoutprevention.com/wp-content/files/reports/Trend... · Klase edukasaun báziku ida-ne’ebé maka iha husik eskola aas ... presiza

Programa Pilotu Prevensaun Husik eskola Análize Tendensia Husik eskola nian ba Timor-Leste, Fulan-Agostu, tinan 2011 Page 39

Indikadór sira Ermera Liquiçá Bobonaro

Idade

tinan 14

Mane 474 314 363

Feto 399 240 287

Idade

tinan

15

Mane 294 175 224

Feto 211 127 187

Idade

tinan 16

Mane 134 94 121

Feto 101 70 79

Idade

tinan 17

Mane 79 58 77

Feto 54 41 32

Idade

tinan 18

Mane 37 18 29

Feto 21 17 12

Idade

tinan 19

Mane 28 16 28

Feto 24 13 20

Idade

tinan 20

Mane 16 5 8

Feto 11 1 6

Idade

tinan 21

Mane 6 3 4

Feto 5 2 1

Idade

tinan 22

Mane 0 1 2

Feto 1 0 2

Idade

tinan 23

Mane 1 0 0

Feto 3 0 0

Idade

tinan 24

Mane 1 0 0

Feto 0 1 0


Recommended