Annual Report of the
Department of Housing,
Planning and Local Government
2019
Prepared by the Department of Housing, Planning and Local Government
housing.gov.ie
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
2
Table of Contents Secretary General’s Statement .................................................................................. 3
Who We Are ............................................................................................................... 5
2019 Spending ........................................................................................................... 8
Summary of Key Areas of Progress in 2019 ............................................................ 11
Our Strategic Goals .................................................................................................. 22
Corporate Information .............................................................................................. 73
APPENDIX 1: Legislative Activity in 2019 ................................................................ 79
APPENDIX 2: Publications in 2019 .......................................................................... 85
APPENDIX 3: Public Consultations undertaken in 2019 ......................................... 89
An Irish version and an English version of the Annual Report (2019) are available
on www.tithiocht.gov.ie and on www.housing.gov.ie
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
3
Secretary General’s Statement
I am pleased to present the Annual Report of the Department of Housing, Planning
and Local Government for 2019.
An eventful year on the elections front, 2019 saw the Department managing local
authority and European Parliament elections in May, alongside the holding of historic
plebiscites on directly elected Mayors in Cork, Limerick and Waterford. Only
Limerick voted in favour of a directly elected Mayor and a process is now underway
to prepare for this. The European Parliament elections had a Brexit element to
them, with the number of MEPs for Ireland increasing to 13 from 11, reflecting
Ireland’s share of the additional seats coming available following the withdrawal of
the UK from the EU.
The Office of the Planning Regulator (OPR) was established during the year, the
culmination of many years work to give effect to a key recommendation of the Mahon
Tribunal. The OPR provides independent oversight of the planning process to ensure
compliance with national policies and legislative requirements. This includes the
power to examine the systems and procedures used by any planning authority,
including An Bord Pleanála.
The Department oversaw the completion of the three Regional Spatial and Economic
Strategies, part of the hierarchy of plans cascading from the National Planning
Framework that was published in 2018. Ireland’s marine territory covers an area
more than 10 times the size of our land mass area. In November, our draft National
Marine Planning Framework was published for consultation. This is a national plan
that sets out planning objectives and policies for 16 different sectors including
energy, fisheries, tourism and safety at sea, over the next 20 years.
Housing continued to be the main priority during the year. In what was the fourth
year of the Rebuilding Ireland action plan, social housing delivery saw an increase in
the number of households supported from 27,103 to 28,075. It was notable that the
share of builds went up from 15.7% to 20.5% of the total. Homelessness remains
the biggest challenge and even though 5,971 adults and their dependents were
housed during the year (an increase of 16% on 2018), the numbers in emergency
accommodation remained high. The publication of a National Quality Standards
Framework for Homeless Services was an important development during the year.
The Framework is structured around eight themes including: person-centred
services; safe services; and health, well-being and personal development. It will
ensure that services provided are effective and consistent.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
4
The Government’s Climate Action Plan was published during the year. Part of the
Department’s contribution to implementation of the Action Plan was the introduction
of performance standards for Nearly Zero Energy Buildings.
All new homes will have a typical Building Energy Rating (BER) of A2 and will be
70% more energy efficient and emit 70% less carbon dioxide than 2005 performance
levels.
The Department also responded to the challenge posed by climate change with the
publication of Ireland’s Climate Change Sectoral Adaptation Plan for Water Quality
and Water Services Infrastructure.
Thankfully, extreme weather events in the form of snowstorms or ex-hurricanes did
not feature in 2019. Away from the spotlight, Met Éireann deployed an ensemble
prediction system that supports an assessment of the most likely forecast across a
range of potential outcomes, enhancing the accuracy of weather forecasting.
We could not deliver on our strategic goals without the active collaboration of our
partners across Government, in the local authorities, our agencies and the many
other bodies both inside and outside of the public sector. To each of these I want to
express my thanks. Closer to home, a special thanks to our Ministers and our staff
for their commitment and professionalism throughout the year, and of course, to
John McCarthy who led the Department in his final full year as Secretary General.
Feargal Ó Coigligh
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
5
Who We Are
Our Mission
The Department’s mission is to support sustainable development,
with a particular focus on strategic planning, the efficient delivery
of well-planned homes in vibrant communities and the
sustainable management of our water resources, and to ensure
effective local government.
Our Strategic Goals
A. To ensure that planning and building in our regions and communities
contributes to sustainable and balanced development;
B. To provide for a stable, sustainable supply of good quality housing;
C. To provide a framework for the sustainable management of water resources
from source to sea;
D. To support and enable democratic, responsive and effective local
government, effective electoral management and high quality fire services and
emergency management; and
E. To serve society through the production and communication of reliable
weather and climate information to protect life and property and to further
enhance Met Éireann’s role as the authoritative voice on meteorology in
Ireland.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
6
Our Values
Our values sit within the wider values and standards frameworks set out in the Civil
Service Code of Standards and Behaviour, the Code of Ethics, the Dignity at Work
Policy and the Civil Service Renewal Plan. They inform everything that we do in the
Department in delivering for the public:
• Integrity and professionalism;
• Consistent high quality performance;
• Openness and transparency;
• Flexibility, responsiveness, innovation and learning;
• Consultation and partnership;
• Commitment to society and citizens; and
• Pursuit of effectiveness, efficiency and value for money.
The work of the Department in 2019 was carried out through eight Divisions –
Planning; Housing Delivery; Housing Policy, Legislation and Governance; Water;
Local Government; Corporate and Business Support; Met Éireann and the Local
Government Audit Service.
Locations
The Department is based in four main locations:
• Custom House, Dublin D01 W6X0
• Newtown Road, Wexford Y35 AP90
• Government Offices, Ballina Co. Mayo F26 E8N6
• Met Éireann Headquarters, Glasnevin Hill, Dublin 9 D09 Y921
Us and Our Agencies
Much of our work is carried out in close co-operation with the 31 local authorities and
a number of specific agencies that are charged with regulatory, policy support and
implementation functions relating to our areas of activity. Details in relation to our
main agencies are summarised in the table overleaf.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
7
[1] As amended.
Body Accountable Person
(Head of Office) Governing Legislation[1]
An Bord Pleanála David Walsh Planning and Development Act 2000
Housing Finance Agency Barry O’Leary Housing Finance Agency Act 1981
The Housing and
Sustainable Communities
Agency
John O’Connor Housing and Sustainable
Communities Agency (Establishment)
Order 2012
Ervia Cathal Marley Gas Act 1976
- Irish Water Niall Gleeson Water Services Act 2013
- Gas Networks Ireland Denis O’Sullivan Gas Regulation Act 2013
Local Government
Management Agency
Paul C. Dunne Local Government Management
Agency (Establishment) Orders 2012
& 2013
Ordnance Survey Ireland Colin Bray Ordnance Survey Ireland Act 2001
Property Registration
Authority
Liz Pope
Registration of Deeds and Title Act
2006
Residential Tenancies
Board
Padraig McGoldrick
(Acting Director)
Residential Tenancies Act 2004
Valuation Office John O’Sullivan Valuation Acts 2001 and 2015
Land Development Agency John Coleman Land Development Agency
(Establishment) Order 2018
Office of the Planning
Regulator
Niall Cussen Planning and Development
(Amendment) Act 2018
Pyrite Resolution Board Jack Keyes Pyrite Resolution Act 2013
National Oversight and
Audit Commission (NOAC)
John McCarthy Local Government Reform Act 2014
Water Advisory Body(WAB) John McCarthy Water Services Act 2017
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
8
2019 Spending
Gross expenditure in respect of the Department’s five strategic programmes reached
€4.053 billion in 2019, representing an increase of 17% on the outturn for 2018.
Departmental (Exchequer) funding of €3.961 billion was supplemented by €92.66
million from Local Property Tax (LPT) receipts, which was used by certain local
authorities to fund a range of housing programmes. In addition, expenditure of €646
million was managed through the Local Government Fund in 2019, primarily for the
purposes of channelling LPT receipts to local authorities.
The Exchequer funding element (€3.961 billion) comprised €1.810 billion in current
expenditure and €2.151 billion in capital expenditure.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
9
[]€919.3m
B. Water€[].4m
C. Local Governmen
t €[].6m
[] €[].4m
E. Met Éireann €[].2m
2019 Current Spend (Exchequer) €1.810bn
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
10
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
11
Summary of Key Areas of Progress in 2019
Rebuilding Ireland
2019 saw further significant progress in delivering
on the commitments in the Government’s
Rebuilding Ireland Action Plan for Housing and
Homelessness. Rebuilding Ireland has passed the
halfway mark in its implementation and to date,
outputs have exceeded target in each year of the
plan, significantly contributing to the increased
supply of housing, in particular social homes, nationwide. While further progress
remains to be made, much has been achieved in increasing housing supply, one of
the central tenets of the Action Plan and the current pipeline is on track to achieve
targets over the six years of the programme to the end of 2021.
Housing delivery indicators for 2019 continue to be very positive:
24,394 new homes available for use in 2019 - up 14%;
40,252 homes granted planning permissions in 2019 - up 38%;
and Commencement Notices submitted for 26,237 homes in 2019 - up 17%.
Not only is overall supply increasing, the social housing needs of many more of our
citizens are being met:
28,075 new households had their social housing needs met under Rebuilding
Ireland in 2019, 2.5% ahead of target;
6,074 new social housing homes were provided in 2019 through build activity
5,771 were new build and 303 were void units put back into active use. This was
an increase of almost 26% on 2018 and more than double the output in 2016,
the first year of the Rebuilding Ireland action plan;
Over €2.4 billion was invested in housing in 2019, up 18% on 2018. To support local
authority capacity to deliver in areas where a demonstrated affordability issue arises,
the Government increased the Serviced Sites Fund (SSF) to €310 million over the
period 2019 to 2021, as part of Budget 2019. The SSF grant funding is made
available to local authorities to carry out on-site servicing works to make their land
available for affordable housing.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
12
During 2019, funding approval of a further €84m from the €310 million Serviced Sites
Fund (SSF) was granted to local authorities to deliver infrastructure to provide for the
delivery of c.1,800 affordable homes for across 25 projects. It is anticipated that a
further SSF call will be made in 2020.
Supported by SSF grant funding, construction began on both the first Cost Rental
development in Ireland, a pilot project at Enniskerry Road, Stepaside and on the first
homes to be made available for purchase under the new Affordable Purchase
Scheme in Boherboy, County Cork.
The Residential Tenancies (Amendment) Act 2019 was enacted in May, with the key
aim of empowering the Residential Tenancies Board (RTB) to better enforce the rent
increase restriction in Rent Pressure Zones (RPZs).
Social Housing Delivery in 2019
Over 500 new households per week (28,075 total for the year) were supported to
meet their housing needs as a result of Rebuilding Ireland. Details of social housing
delivery across individual programmes are set out in the table below.
In addition to the social housing supports set out above, a range of other housing
supports were also provided in 2019, as set out in the table below.
1 Build refers to Local Authority and Approved Housing Body construction, including traditional
construction, turnkeys, rapid build delivery, regeneration and homes delivered through the Part V
mechanism.
Delivery Method
2019 Output
Build1 5,771
Voids 303
Acquisitions 2,772
Leasing 1,161
Rental Accommodation Scheme 1,043
Housing Assistance Payment 17,025
Total 28,075
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
13
The significant expansion of the social housing build programme was evident in the
Q4 2019 Construction Status report. At the end of 2019, 11,498 homes were
completed, 6,704 were under construction and 2,603 further homes were about to go
on site, with the remainder progressing through the various stages of planning,
design and procurement. Overall, at the end of 2019, the programme included 1,916
schemes (or phases), encompassing over 26,000 homes – a very substantial
increase on the 19,134 homes a year earlier.
Overall, the Government has committed in excess of €6 billion to support the
accelerated delivery of 50,000 additional social housing homes by end 2021, through
build (33,500), acquisition (6,500) and leasing (10,000) programmes.
Homelessness
In 2019, 5,971 adults and their associated dependants exited homelessness into
homes, an increase of 16% on 2018. However, the number of people in emergency
accommodation remained high, and the delivery of housing solutions for all
households experiencing homelessness will continue to be a key priority for the
Department. A National Quality Standards Framework (NQSF) for homeless services
was introduced during 2019.
The Framework ensures a more consistent response to the needs of those
experiencing homelessness, and seeks to improve the quality of services provided to
individuals, families and their children accessing emergency accommodation.
The Framework has been fully implemented in the Dublin region and is being
implemented on a phased basis nationally to be completed during 2020.
Housing First was further extended nationally in 2019, with 172 individuals who had
previously been rough sleeping or long-term users of emergency accommodation
housed over the course of the year.
Additional Housing Supports delivered in 2019
91 Traveller Units of Accommodation Delivered
3,763 Homes Upgraded under Retrofitting Programme
5,971 Exits from Homelessness
10,011 Grants Awarded to Assist Older People and People with Disabilities
to Live at Home
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
14
Acquisitions Fund
The Housing Agency is actively engaged with banks and investment companies in
acquiring mainly vacant homes in their portfolios. The revolving Acquisitions Fund of
€70m, coupled with Approved Housing Body borrowings, aims to support the
acquisition of some 1,600 homes for social housing use over the period to 2021. As
of 31 December, 2019, the Agency had bids accepted on 815 homes.
Housing Assistance Payment
At the end of Quarter 4 2019, there were over
52,500 active tenancies across the country being
supported under the HAP scheme, including 17,025
additional tenancies set up in 2019.
The Homeless HAP Place Finder Service was
made available to all local authorities in January
2018, providing additional supports for households exiting homelessness into
independent tenancies.
Public Private Partnership
The Social Housing Public Private Partnership
Programme, which aims to deliver up to 1,500 homes in
three bundles, met important milestones in 2019. In
March, construction began on the first bundle, which
comprises six sites located in Dublin City, South Dublin,
Kildare, Wicklow and Louth. The first homes to be
completed are scheduled for delivery in Q2 2020.
In November 2019, construction commenced on the
second bundle, which comprises 465 units across eight
sites in Cork County, Clare, Galway City, Kildare, Roscommon, and Waterford.
These homes are scheduled for delivery in Q2 2021 and one in Q3 2021.
Following an assessment process conducted with the NDFA, the sites for the third
bundle were approved in principle in October 2019.
The third bundle is projected to deliver c.441 homes across six sites in Dublin City,
Kildare, Wicklow, and Sligo, with the design phase commencing in 2020.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
15
Rebuilding Ireland Home Loan
The Rebuilding Ireland Home Loan (RIHL) was launched on 1 February 2018. It
allows low-income first time buyers aged between 18 and 70 who cannot secure a
mortgage from a commercial lender to access sustainable mortgage finance to
enable them to purchase a new or second-hand property, or undertake a self-build,
within a suitable price range. By the end of 2019, provisional figures show that 1,553
loans with a value of just over €268.7 million had been drawn down under the
scheme.
National Planning Framework
Implementation of the National Planning
Framework (NPF), launched in 2018 as part of
Project Ireland 2040 (PI2040), is at the core of
the Department’s work and was the key driver of policy measures and related
legislative proposals, in 2019. The first PI2040 Annual Report (2018) was published
on 2 May 2019 and is available on the Department’s website. In 2019 the
Department:
supported the ongoing work of the PI2040 Delivery Board;
oversaw completion of three Regional Spatial and Economic Strategies
(RSESs);
continued to implement the Urban Regeneration and Development Fund
(URDF); and
progressed the establishment and work of the Land Development Agency (LDA)
and the Office of the Planning Regulator (OPR).
Land Development Agency
The Land Development Agency (LDA) was established on an interim basis in
September 2018, by statutory instrument under the Local Government Services
(Corporate Bodies) Act 1971, pending the enactment of primary legislation to
establish the Agency on a statutory basis. A General Scheme of the Land
Development Agency Bill, which will establish the LDA as a commercial state body,
was approved by Government for publication, consideration for pre-legislative
scrutiny, and priority drafting in July 2019. The pre-legislative scrutiny process took
place in Autumn 2019 and the Committee's report was received by the Department
in December 2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
16
By year end, the LDA had access to an initial tranche of 9 sites across the country
that have a near-term delivery potential for 3,600 new homes.
Following an open recruitment process, John Coleman was appointed as permanent
CEO of the LDA.
The agency continued to develop its organisational capability through the ongoing
recruitment of staff with the necessary skills to implement its key objectives over the
coming years.
The Office of the Planning Regulator
The Final Report of the Mahon Tribunal recommended the establishment of an
independent Planning Regulator to support the modernisation of the planning system
and to enhance confidence and transparency. The Office of the Planning Regulator
(OPR) was established in April 2019 on foot of the Planning and Development
(Amendment) Act 2018.
The Act gave the OPR a statutory basis to carry out three main functions:
1. Independent assessment of all local authority and regional assembly forward
planning, including development plans, local area plans, regional spatial and
economic strategies;
2. Examination of the systems and procedures used by any planning authority,
including An Bord Pleanála, in the performance of any of their planning
functions, including assessing risks of maladministration or corruption; and
3. Driving national research, training, education and public information
programmes.
The Affordable Purchase Scheme and Serviced Sites Fund
Part 5 of the Housing (Miscellaneous Provisions) Act 2009 was brought into force
during 2018, to provide the legal framework for the delivery of a new Affordable
Purchase Scheme. During 2019, local authorities developed Schemes of Priority in
respect of the sale of affordable purchase homes. The purpose of a Scheme of
Priority is to set out the affordable purchase arrangements at local authority
level. This includes the methodology that will be applied by local authorities to
determine the order of priority to be accorded to eligible households applying to
purchase a home under the scheme.
To support local authority capacity to deliver more affordable homes in areas where
a demonstrated affordability issue arises, the Government increased the Serviced
Sites Fund (SSF) to €310 million, as part of Budget 2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
17
The SSF grant funding is made available to local authorities to carry out on-site
servicing works to make their land available for affordable housing.
To end 2019, two calls for proposals have been made under the SSF, resulting
in funding approval of €127 million, in support of 35 projects in 14 local authority
areas, being allocated for infrastructural works on sites to support the delivery of
almost 3,200 homes under the Affordable Purchase Scheme.
Cost Rental
Cost Rental would be a new form of rental tenure in Ireland and is housing where the
rents charged cover the cost of delivering, managing, and maintaining the homes.
Generally, cost rents would be lower than profit rents. Minimising land and other
costs and securing the most competitive financing means that more affordable rental
housing can be delivered on publicly owned lands.
In June 2019, the Minister convened an inter-departmental Cost Rental Working
Group, bringing together representatives of Government Departments and State
Agencies to assist in the development of a national policy approach for introducing
Cost Rental in Ireland.
Supported by a Serviced Site Fund grant, construction began in July 2019 on a pilot
development at Enniskerry Road, Stepaside. The Department also supported the
progress of a number of other Cost Rental projects including a development by
Dublin City Council at Emmet Road, Inchicore and at Shanganagh Castle, Shankill,
which is being progressed as a joint venture between the LDA and Dún Laoghaire–
Rathdown County Council.
Met Éireann
As well as ongoing projects to develop the meteorological observation and
forecasting systems the new ensemble Prediction System became operational in
2019 and a project was launched to upgrade the National Radar Network. The
meteorological and environmental monitoring programme at Valentia Observatory
was expanded with the addition of further instrumentation.
Throughout 2019, a number of significant IT projects were completed including the
migration to a new virtualised environment, upgrading the backup system for mission
critical systems and the implementation of dual fibre connectivity at Met Éireann’s
Glasnevin location to improve diversity and resilience.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
18
A Communication Strategy for the National Flood Forecast Warning Service was
developed by Flood Forecast Division staff in conjunction with the OPW and many
other stakeholders of the service. This Strategy lays out the planned methods for
disseminating flood forecast advice and alerts to all stakeholders of the service.
Key Developments in Local Government
May 2019 saw the holding of plebiscites on Government proposals for directly
elected mayors with executive functions in the Cork City, Limerick City and County
and Waterford City and County Council areas. The plebiscite passed in Limerick City
& County but was rejected in Cork City and Waterford City & County.
Climate Action
The Climate Action Plan 2019 was published by Government on 3 June 2019. It sets
out actions across every sector of society, which will ensure the 2030 climate
commitments are met, putting us on a trajectory to achieve net zero emissions by
2050.
The Department has a key role in creating the regulatory framework and support for
Climate Action. In 2019, it completed a number of actions including the introduction
of Nearly Zero Energy Buildings performance standards for new dwellings.
At area level planning the Department provides guidance for compact urban
development facilitating public transport, district heating and higher housing densities
through the implementation of the National Planning Framework. At a national level
the Department is enabling the provision of offshore and onshore renewable energy.
Climate Change Sectoral Adaption Plan for Water Quality and Water
Services Infrastructure
In October 2019, following Government approval, the Minister published the Climate
Change Sectoral Adaptation Plan for the Water Quality and Water Services
Infrastructure sectors. This plan presents an assessment of key future climate risks
to the sectors and outlines the adaptive measures available to build resilience to the
effects of climate change and weather-related events.
Licensing and Regulation of Water Abstractions
The General Scheme of the Water Environment (Abstractions) Bill was submitted to
the Oireachtas for pre-legislative scrutiny in December 2019. The Bill is expected to
be published in 2020. This Bill will provide for the regulation and licensing of
abstractions from surface water and ground water.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
19
Multi-Annual Rural Water Programme 2019-2021
The second cycle of the Multi-Annual Rural Water Programme, which provides
capital funding supports for water services in rural areas, runs from 2019 to 2021.
Proposals for capital funding for individual projects were invited in early 2019.
Following an assessment process, 621 projects were approved for funding under
seven different investment measures, totalling €54,346,715. This funding, which is
provided through local authorities, will largely support infrastructure improvements
for Group Water Schemes in rural areas. The capital investment is being provided
under the National Development Plan 2018-2027.
Multi-Annual Developer-Provided Water Services Infrastructure
Resolution Programme 2019-2021
The new Multi-Annual Developer-Provided Water Services Infrastructure Resolution
Programme was launched in July 2019 when the Department invited local authorities
to submit their bids for the funding of projects in their administrative areas. The
National Development Plan includes provision of €31 million for the period 2018-
2021 to address inadequate developer provided waste water service systems.
Allocations for the first projects to be approved under the new programme will be
announced in 2020.
Marine Planning Policy and Foreshore Development Management
In November 2019, the Government published Ireland’s first Marine Planning Policy
Statement (MPPS) and a draft National Marine Planning Framework (NMPF).
The Marine Planning Policy Statement serves as a parallel to the 2015 Planning
Policy Statement which underpins the operation of the entire land-planning system in
Ireland. It will apply to all facets of marine planning.
The draft National Marine Planning Framework is a national plan for Ireland’s
maritime area, setting out, over a 20-year horizon, how to use, protect and enjoy our
seas. On adoption, the NMPF will sit at the top of a hierarchy of plans and sectoral
policies for the marine area.
The Department operates the consenting regime in respect of developments and
activities on the State’s Foreshore. Some thirty-two new consent applications were
received in 2019 for a range of projects and activities.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
20
Marine Legislation
On foot of legal advice received on the Maritime Area and Foreshore (Amendment)
Bill, Government approved a fundamentally reshaped approach to the reform of
marine consenting in March 2019. The Marine Planning and Development
Management Bill intends to put in place a comprehensive and holistic state consent
and development management regimes for the entire maritime area in the context of
the National Marine Planning Framework.
The legislation is being developed under the auspices of the Marine Legislation
Steering Group, chaired by Department of the Taoiseach, and in close collaboration
with the Department of Communications, Climate Action and Environment in relation
to a number of sectors, most notably, offshore renewable energy. The finalised
General Scheme of the Bill was approved by Government on 17 December 2019
and the drafting of the legal text has been initiated.
Electoral Management
The elections for the European Parliament and local
authorities were held on 24 May 2019, together with a
referendum on the dissolution of marriage and
plebiscites on the direct election of a mayor (in Cork,
Limerick and Waterford). Four Dáil bye-elections were
held on 29 November 2019. Ballot Paper Templates,
which enable blind and visually impaired voters to vote
independently, were made available for the first time at
the European Parliament and local elections, the
plebiscites and at the bye-elections.
The European Parliament Elections (Amendment) Act 2019 was enacted to provide
for a new constituency configuration based on electing thirteen members (formerly
eleven) to the European Parliament at the elections held on 24 May 2019, with
contingency provisions to allow for a delay in the withdrawal of the United Kingdom
from the European Union.
The establishment of an Electoral Commission for Ireland was a key commitment in
the Programme for Government. Such a Commission will bring a more cohesive
approach to the management of a wide range of electoral processes in Ireland.
The Government approved the establishment of a statutory Electoral Commission in
July 2019, and the General Scheme of an Electoral Commission Bill in December
2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
21
Brexit Preparedness
In 2019 the Department continued to prepare for the departure of the UK from the
European Union, in both a deal and no deal scenarios. The focus was on the
Construction Products Regulation, with sector outreach and communications to raise
awareness of the implications of Brexit for business. A number of seminars were
held at the Custom House to help prepare the sector for Brexit. Significant progress
was made in the approval of Notified Bodies based in Ireland to replace UK-based
notified bodies for CE marking under the Construction Products Regulation. The
National Building Control Office took steps to establish a new unit to centralise
market surveillance, post-Brexit, and allow for overarching national oversight.
Civil Service Excellence and Innovation Awards
In line with Civil Service Excellence and Innovation Awards 2019 Quotas the
Department submitted four entries for consideration at the annual Civil Service
Excellence and Innovation Awards in November 2019. This continued the
Department’s record of participation each year since the awards were launched.
ICT Developments
The ICT Unit and Met Éireann launched a new ICT Strategy 2019-2022. This joint
ICT strategy supports the Department's Statement of Strategy 2017-2020 and Met
Éireann's Strategic Plan 2017-2027. The Department also published a Cyber
Security Strategy 2019-2021 to safeguard our systems and build cyber resilience.
The Department also continued its roll-out of the Build to Share initiative. The
implementation of a new document management system, eDocs, was substantially
completed in 2019.
The Department’s GIS unit created ‘Story Maps’ for projects under the Local
Infrastructure Housing Activation Fund (LIHAF) and Major Urban Housing
Development Sites (MUHDS). Story Maps brings text, photos, and videos together
with custom maps to create an interactive user experience and can be viewed
[https://storymaps.arcgis.com/stories/87cc342bff20462bb896087b0ce16215].
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
22
Goal A - To ensure that planning and building in our
regions and communities contributes to sustainable and
balanced development
National Planning Framework
Implementation of the National Planning Framework (NPF), launched in 2018 as part
of Project Ireland 2040 (PI2040), is at the core of the Department’s work and will be
the key driver of policy measures and related legislative proposals, as necessary, in
the years ahead. Project Ireland 2040 signalled the Government’s intention, and
reflected a public mood, to shift away from “business as usual” sprawl-based
development patterns and adopt more compact, sustainable and community centred
development approaches. Compact growth is listed as the first of the Strategic
Outcomes and Priorities within the National Planning Framework and various
enabling initiatives have been put in place to support the further sustainable and
compact development of our Cities, Towns and villages. This will add value and
create more attractive places in which people can live and work while achieving a
transition to a competitive, low carbon, climate-resilient and environmentally
sustainable economy.
The first PI2040 Annual Report was published on 2 May 2019 and is available on the
Department’s website. Priorities for the Department to progress implementation of
the NPF in 2019, included supporting the ongoing work of the PI2040 Delivery
Board, overseeing completion of the three Regional Spatial and Economic Strategies
(RSESs), continued implementation of the Urban Regeneration and Development
Fund (URDF) and progressing the establishment and work of the Land Development
Agency (LDA) and the Office of the Planning Regulator (OPR). All of these
measures, which underpin the NPF strategic outcomes, were delivered in 2019 and
a comprehensive framework is now in place to progress implementation in the years
ahead.
The PI2040 Delivery Board, comprising Secretaries General from the main capital
spending Departments, is co-chaired by the Secretaries General of the Department
and the Department of Public Expenditure and Reform. The Department continued to
support the PI2040 Delivery Board in 2019 and engage with key stakeholders. The
Board met regularly during the year to monitor and ensure effective progress on
implementation, including the preparation of Regional Spatial and Economic
Strategies (RSES) by the three Regional Assemblies. The Department supported the
Regional Assemblies in the preparation process and the RSES were finalised during
2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
23
The Eastern & Midland Regional Assembly Strategy was published on 28 June 2019
and the Northern and Western Regional Assembly and the Southern Regional
Assembly adopted their Strategies in December 2019, for publication the following
month. The Strategies give a more detailed expression of the National Planning
Framework at a regional level.
The finalisation of the Strategies enables initiation of the process of review and
update of individual county and city development plans, to ensure strategic co-
ordination and consistency between national, regional and local levels of planning.
This process commenced in 2019.
Work began in 2019 on updating the statutory Guidelines for Planning Authorities on
Development Plans, to underpin the review and update of county and city
development plans. Good progress was made during 2019 on Draft Development
Plan Guidelines and work is well advanced with the aim of publishing Draft
Guidelines for public consultation in 2020. Also, in collaboration with the Housing
Division, work was advanced during 2019 on the development and publication of a
methodology for Housing Need and Demand Assessment (HNDA), to be finalised in
2020.
The RSESs and the development of these new guidelines will further assist with the
application of compact growth principles as set out in the NPF to regional and local
levels of plan making. This plan-led approach will ultimately influence the location
and form of development which takes place across the country. In addition, the ESRI
on behalf of the Department, commenced specific planning research in 2019 with a
view to establishing an ongoing review and update of demographic and econometric
modelling developed to underpin PI2040. This work will input to the preparation of
local authority development plans and housing strategies in order to facilitate a
consistent national approach.
In support of the ‘Compact Growth’ outcome, a continued priority was the enabling of
physical regeneration and re-use of brown-field land and sites in the larger urban
areas. This included promotion of higher capital intensive “Integrated Urban
Development” (IUD) proposals and a focus on the five Cities and NPF ‘Regional
Driver’ Towns (identifying strategic urban development/brown-field areas, core to
prospective funding investments).
The Department continued engagement at an EU level via the National Territorial
Cohesion Contact Points (NTCCP) for both Territorial Cohesion and implementation
of the Urban Agenda programme. The Minister of State with responsibility for
Housing and Urban Development attended an Informal Meeting of EU Ministers
Responsible for Urban Matters, hosted by the Romanian Presidency of the Council
of the EU, in June 2019 in Bucharest.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
24
This meeting discussed the main achievements of the Urban Agenda for the EU and
adopted the Bucharest Declaration for the purpose of establishing a common
framework for urban development in the European Union.
Urban Regeneration and Development Fund
The National Planning Framework is being underpinned by significant targeted
Exchequer capital investment through the Urban Regeneration and Development
Fund (URDF).
The URDF was launched in 2018 to support more compact and sustainable
development. The Fund is supporting projects that will enable a greater proportion of
residential and mixed-use development to be delivered within the existing built-up
footprints of our cities and large towns, while also ensuring that more parts of our
urban areas can become attractive and vibrant places in which people choose to live
and work, as well as to invest and to visit.
Already, the URDF is providing assistance for major projects that will contribute to
the regeneration and rejuvenation of Ireland’s five cities and other large towns, in line
with the objectives of the National Planning Framework and National Development
Plan.
In 2019, approval in principle and provisional funding allocations were issued in
respect of 87 major projects across the country. This significant pipeline of projects is
set to have a transformational impact on our large towns and cities. The diversity of
this first tranche of projects demonstrates the broad scope and responsive nature of
the URDF. Through the URDF, successful applicants are receiving targeted
integrated support for innovative, holistic solutions to the issues that have prevented
the regeneration and rejuvenation of our large towns and cities.
In its first year of expenditure, 2019, €18.6m in funding was drawn down by
applicants in respect of URDF supported projects, and €130m is available to support
these and other similar projects in 2020. €550 million is available to support projects
up to 2022 and a total of €2 billion is available up to 2027 under the NDP.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
25
Planning Process
The planning process continued to play a proactive and facilitative role in 2019 in
supporting and guiding economic recovery and sustainable national and regional
development.
The fast-track Strategic Housing Development
(SHD) provisions, which came into effect in
2017 for developments of 100 or more housing
units and student accommodation
developments or shared accommodation
developments with 200 or more bed spaces,
continued for 2019.
The Planning and Development (Housing) and Residential Tenancies Act 2016
provided that the SHD arrangements applied until the end of 2019, but that the
Minister may, by order, extend that period by a further limited period of 2 years, up to
the end of 2021, coinciding with the timeframe of Rebuilding Ireland.
A Strategic Housing Development Review Group was established in June 2019 to
review the operation and effectiveness of the SHD arrangements. The Report of the
Review Group was received on 24 September 2019. The Report acknowledges that
the SHD arrangements have generally been a success in meeting their objectives to
contribute to addressing housing undersupply issues by providing a fast-track
development consent process aimed at incentivising developers to bring forward
applications for large-scale housing developments.
Notwithstanding the positive contribution that the SHD arrangements have made, the
Review Group noted that there continues to exist a deficit in housing supply and
affirms that the original rationale for the introduction of the SHD arrangements
remains. The Minister concurred with the finding of the Review Group and signed an
Order on 2 December 2019 to extend the arrangements until end 2021. A report on
the Ministers conclusions of the review, as well as the Review Group's Report, have
been laid before the Houses of the Oireachtas, as required by the Act, and copies of
both reports are available on the Department's website.
Between 1 January 2019 and 31 December 2019, An Bord Pleanála received 151
valid requests for pre-application consultation relating to proposed developments
across the country. It issued opinions in relation to 150 of these (with the final one
issuing in 2020). In the same period, the Board received 118 actual applications for
SHD permission. Of the 82 decisions made in 2019 (covering both 2018 and 2019
applications), the Board issued 67 grants of planning permission in respect of a total
of 16,771 homes (4,327 houses and 12,444 apartments), 200 shared
accommodation bed spaces and 4,331 student bed spaces.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
26
Planning Policy
Planning permissions were granted for over 40,000 new
homes in 2019, an increase of 38% on 2018.
The Department continues to develop and support
initiatives to promote participation in the planning process,
urban renewal and regeneration, including in relation to the
conversion of vacant commercial premises into residential
use, derelict sites and operation of the vacant site levy by
local authorities.
As part of the continuous review of planning legislation the Department launched a
public consultation in December 2019 on the General Scheme of the Housing and
Planning and Development Bill which is looking at the judicial review provisions of
the Planning and Development Act 2000, as amended.
Marine Planning Policy and Foreshore Development Management
In November 2019, the Government published Ireland’s first Marine Planning Policy
Statement (MPPS) and a draft National Marine Planning Framework (NMPF).
The Marine Planning Policy Statement:
• Draws together and describes the existing components of Ireland's marine
planning system;
• Outlines a vision for the future development of the marine planning system;
• Sets out the overarching policies and principles the Government expects marine
planning bodies and other public bodies that engage with the marine planning
system to observe (in terms, for example, of public engagement, transparency,
governance, environmental assessment, climate action, social and economic
benefit);
• Sets out high-level priorities for the enhancement of the marine planning system
in Ireland.
The Marine Planning Policy Statement serves as a parallel to the 2015 Planning
Policy Statement which underpins the operation of the entire land-planning system in
Ireland. It will apply to all facets of marine planning. It is being introduced initially on
a non-statutory basis, pending the introduction of legislation in 2020 that will provide
for the preparation, adoption and review of statutory marine planning policy
statements on six-yearly cycles.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
27
It reflects the comprehensive updating and renewal now underway of Ireland’s
marine planning system, setting out core principles to inform evolving marine
planning and development management processes.
The draft National Marine Planning Framework is a national plan for Ireland’s
maritime area, setting out, over a 20-year horizon, how to use, protect and enjoy our
seas. On adoption, the NMPF will sit at the top of a hierarchy of plans and sectoral
policies for the marine area. The Plan has been informed by existing sectoral policies
and will in turn, be used to inform future cycles of those plans in an ongoing
feedback loop. It will become the key decision-making tool for regulatory authorities
and policymakers into the future. The Marine Plan covers Ireland’s maritime area,
including internal waters (sea area), exclusive economic zone (EEZ) and continental
shelf. This maritime area comprises approximately 490,000 km², or seven times our
land mass.
The Department operates the consenting regime in respect of developments and
activities on the State’s Foreshore, an area which covers approximately 39,0000km².
Some thirty-two new consent applications were received in 2019 for a range of
projects and activities on the Foreshore including applications for wastewater
outfalls, various one-day events and coastal protection works. Revised proposals for
a more comprehensive, holistic and robust approach to State consenting and
development management in the Maritime Area are currently being developed jointly
with the Department of Communications, Climate Action and Environment.
EU and International Planning Regulation
229 Environmental Impact Assessment
(EIA) Portal Notifications were registered
and uploaded to the Department’s National
EIA Portal between 1 January and 31
December 2019.
The Department also oversaw 9 international
transboundary consultation requests through the
Planning System (including a nationwide
consultation on the UK’s Wylfa Newydd Nuclear
Power Plant project) between 1 January and 31
December 2019.
The Department continues to progress further integration with EU and UN legislation
in the Planning system’s legislative framework, such as compliance with the EIA
Directive, Strategic Environmental Assessment (SEA) Directive, Water Framework
Directive, Services Directive and the UN’s Espoo Convention on Environmental
Impact Assessment in a Transboundary Context and Kiev Protocol on SEA.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
28
The Department also engages in significant legal responses to issues raised in both
the High Court and in the Court of Justice of the European Union. In particular:
In 2019 the Department managed 30 active High Court cases related to planning
and EU legislation, attended a CJEU Article 260 TFEU hearing (Case C261/18)
and intervened in a CJEU Reference case (Joined Cases C‑724/18 and
C‑727/18) relating to the Services Directive.
The Department progressed the State’s first formal planning application under the
Habitats Directive’s IROPI (imperative reasons of overriding public importance)
process, for an upgrade to a water treatment plant in County Sligo, which was
granted permission.
The Department introduced the European Union (Environmental Impact
Assessment and Habitats) (Section 181 of the Planning and Development Act
2000) Regulations 2019 which provide a streamlined process for State
Authorities to progress certain emergency developments outside the Planning
Acts but in accordance with the EIA Directive. This legislation may, among other
things, facilitate Brexit-related port development.
The Department continues to develop legislative drafting for the transposition of
amendments to the UN Espoo Convention and the Kiev Protocol on transboundary
consultations into planning law, as well as the introduction of new assessment
processes in the Planning Acts and Regulations and related Guidance for Planning
Authorities with respect to the EU Water Framework Directive, while representing
Ireland both in Espoo Convention and EU EIA/SEA member state meetings. The
Department also continues to progress updated Guidelines for Planning Authorities
on the Strategic Environmental Assessment Directive as well as providing internal
guidance for prospective plans and programmes produced by the Department’s
Planning Division.
Vacant Site Levy
From January 2017, all planning authorities began establishing vacant site registers.
The necessary preparatory work was undertaken (i.e. identifying vacant sites,
notifying registered owners etc.) prior to the application of the Vacant Site Levy with
effect from January 2019, as required by the Urban Regeneration and Housing Act
2015. The levy aims to incentivise the development of vacant under-utilised sites in
urban areas for residential or regeneration purposes. The rate of the levy was 3%
when it was first introduced, and this rate was charged in 2019 in respect of sites on
the register in 2018. The rate was revised to 7% for sites entered on the registers in
2019 with payments at the 7% rate first falling due in 2020.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
29
The Department issued Circular PL 09/2019 on 13 November 2019 requesting a
progress report on implementation of the Vacant Site Levy to be completed by the
Director of Planning in each Local Authority. The returns indicated that as of 31
October 2019 there were 359 sites listed on local authority registers. Sites valued at
€144.5m were liable to the levy at a rate of 3% in 2019. Furthermore, the sites on the
registers have the potential to generate circa 20,000 housing units (at densities of
35-50 units per hectare).
Vacant Homes
The primary aim of the Vacant Homes Unit is to drive and coordinate actions at
central and local government levels and to support local authorities in identifying the
level of vacant homes that are recoverable for use in the habitable housing stock.
The Vacant Homes Unit published the National Vacant Housing Reuse Strategy in
July 2018, under Pillar 5 of Rebuilding Ireland, which contains a range of objectives
and key actions that will be pursued in partnership with stakeholders and agencies
across the housing sector to address vacancy in our housing stock.
In pursuit of those objectives, in 2019 the Department once again secured funding
for each local authority to support the work of a Vacant Homes Office in each local
authority for 2020 (funding was previously secured in 2018 & 2019). The provision of
central funding enables focus to be given to the role of the Office, allowing the
Department to liaise with and seek information/statistics from a dedicated contact
point within each local authority. The Vacant Homes Unit has also supported the
work of local authorities in tackling residential vacancy by providing advice,
knowledge and through facilitating engagement across Vacant Homes Offices. The
Department also implemented a national and international advertising campaign
which sought to engage with the owners of vacant residential properties in Ireland
and connect them to the relevant local authority vacant homes office.
In 2019, the Vacant Homes Unit completed a pilot Vacant Field Survey in six local
authorities. The field survey provided an opportunity to ascertain, in a rigorous and
verifiable way, the extent and nature of residential vacancy in selected areas. The
study provided a valuable dataset and in that context, consideration is being given to
a national rollout.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
30
Short-Term Letting
On 1 July 2019, new planning legislative reforms to regulate the short-term letting
(STL) sector came into effect. The aim of the legislation is to return much-needed
accommodation presently being used for short-term letting purposes in the
designated Rent Pressure Zones (RPZs) to the long-term rental market, thereby
increasing supply in the long-term rental market.
Under the legislation, ‘home-sharing’ (the letting of a room or rooms in a person’s
principal place of residence) will continue to be allowed on an unrestricted basis.
However, where a person owns a property in a RPZ which is not their principal place
of residence and intends to let it for short-term letting purposes, s/he is required to
apply for change of use planning permission unless the property has a pre-existing
permission to be used for tourism or short-term letting purposes. Based on guidance
issued by the Department on the considerations and factors to be taken into account
in respect of such planning applications, the likelihood is that planning permission for
such change of use will not be granted in RPZs where there is shortage of private
rental accommodation/housing need in the area concerned.
In the discussions on the legislation in the Oireachtas, the Minister gave a
commitment that dedicated staffing resources required for the effective
implementation of the provisions would be funded by the Department.
To this end, the Department wrote to planning authorities in whose functional areas
RPZs are located, requesting their estimated STL enforcement funding
requirements.
Derelict Sites
The Derelict Sites Act 1990 imposes a general duty on every owner and occupier of
land to take all reasonable steps to ensure that the land does not become, or
continue to be, a derelict site. The Act also imposes a duty on local authorities to
take all reasonable steps, including the exercise of appropriate statutory powers, to
ensure that any land within their functional area does not become, or continue to be,
a derelict site.
Local authority powers include requiring owners or occupiers to take appropriate
measures on derelict sites, acquiring derelict sites by agreement, or compulsorily,
and to apply a derelict site levy on derelict sites. It is a matter for local authorities to
determine the most appropriate use of the legislation within their respective
functional areas.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
31
Under the Act, local authorities are required to maintain a derelict sites register,
which includes the name and address of each owner and occupier, where these can
be ascertained by reasonable enquiry, of any land which, in the opinion of the local
authority, is a derelict site. Under section 8(5) of the Act, a copy of the derelict sites
register for any local authority can be inspected at the offices of that authority during
office hours. Members of the public can engage with their local authority in relation to
addressing individual derelict sites in their local areas. The 1990 Act does not
differentiate between one-off houses and any other type of derelict site.
Under the Planning and Development (Amendment) Act 2018, both the Derelict Sites
Levy and the Vacant Sites Levy increased from 3% to 7% of the market valuation of
relevant sites with effect from January 2020. This change in the rate of the levies is
intended to ensure that the levies have more meaningful impact and that the powers
of local authorities in tackling dereliction and vacancy are strengthened for the
purpose of bringing relevant sites into productive use, thereby facilitating urban
regeneration and development while also combatting land hoarding.
The latest full year statistics show that, as of 31 December 2018, there were 1,311
derelict sites on the register, with €1,776,067 in levies collected during 2018. Levies
of €567,920 were collected in 2018.
Solar Panel Exemptions
The Planning and Development
Regulations 2001, as amended, set
out the criteria whereby the
installation of solar panels on
residential, commercial, industrial
and agricultural developments are
exempted from the requirement to
obtain planning permission.
A review of the current exemptions
in this regard was progressed in
2019 involving engagement with the Department of Communications, Climate Action
and Environment (DCCAE) and other key stakeholders. The final proposals for draft
amending Regulations should reflect technical developments in the sector. It is
expected that the revised exempted development regulations in respect of solar
panels will be adopted in 2020.
As required under planning legislation, any such proposed exempted development
regulations must be laid in draft form before the Houses of the Oireachtas and
receive a positive resolution from both Houses before they can be signed into law by
the Minister.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
32
Wind Energy Development Guidelines
The Department is currently undertaking a focused review of the 2006 Wind Energy
Development Guidelines in line with the “preferred draft approach” which was
announced in June 2017 by the then Minister for Housing, Planning and Local
Government, in conjunction with the then Minister for Communications, Climate
Action and the Environment. The review is addressing a number of key aspects
including sound or noise, visual amenity setback distances, shadow flicker,
community obligation, community dividend and grid connections.
As part of the overall review process, a strategic environmental assessment (SEA) is
being undertaken on the revised Guidelines before they come into effect.
SEA is a process by which environmental considerations are required to be fully
integrated into the preparation of plans and programmes which act as frameworks
for development consent, prior to their final adoption, with public consultation as part
of that process.
As part of the SEA process, a ten-week public consultation on the draft revised Wind
Energy Development Guidelines was launched on 12 December 2019. Finalised
Guidelines will be prepared following detailed analysis and consideration of the
submissions received during the consultation phase, and the conclusion of the SEA
process.
Mapping of State Lands for Housing Supply
The active management of the publicly-
owned housing land bank is part of a
range of complementary actions being
progressed under the Rebuilding Ireland
Action Plan for Housing and
Homelessness, designed to accelerate
and increase housing output. To this end,
the Rebuilding Ireland Housing Land Map
published details of some 1,700 hectares
of land in local authority and Housing Agency ownership with the potential to deliver
some 42,500 homes nationally. A detailed database and GIS map of these sites
showing their location, size, boundaries and other information can be accessed on
the Rebuilding Ireland website. This data is part of the wider exercise by
Government to create a database of all state owned property.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
33
Spatial Data Development
The Department has developed a number of planning spatial data systems including
myplan.ie (land use zonings and other spatial planning data) and the NPAD
(National Planning Application Database) services. These digital services have a
wide variety of users including infrastructure providers, commercial enterprises,
financial institutions, local authorities, educational institutions and others. Services
continue to be updated including recent national flood risk data in conjunction with
the OPW. Spatial data is key to the implementation and monitoring of policies in our
hierarchy of statutory plans from the National Planning Framework to Regional
Spatial & Economic Strategies, City/County development plans and local area plans.
The aggregation of the spatial data of individual local authorities into a national level
database is a desired improvement in data availability and the Department, in
conjunction with the OSI and the local authorities, is now developing a Centralised
Spatial Data Storage facility that will provide a national repository of spatial data from
the local authorities.
As a pilot project, the Department is developing a system for the consistent
digitisation of planning application sites nationally which has been identified as a key
local authority process appropriate for a consistent and standardised approach.
Improved quality and publication of this data will deliver tangible benefits for the
planning system and its many users. In conjunction with Ordnance Survey Ireland
and local authority pilots, the Department is currently developing a web-based spatial
data capture application to assist in this task. The application, titled Planning
Application Capture Environment (PACE), is being developed for a phased release
in 2020
Student Accommodation Strategy
In July 2017, the Department of Education and Skills, with support from the
Department, published the National Student Accommodation Strategy. It includes
eight key targets and 27 actions to support the increased supply of Purpose Built
Student Accommodation and an increase in take-up of ‘digs’ accommodation.
At the end of 2019, a total of 8,346 new student bed spaces have been completed
since the adoption of Rebuilding Ireland. There were a further 5,137 bed spaces
under construction and planning permissions granted for an additional 9,696 bed
spaces, representing a total of 23,179 bed spaces either complete, under
construction or with plans granted at the end of 2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
34
These figures confirm that the objective of delivering an additional 7,000 new bed
spaces nationally by end of 2019 has been achieved and surpassed, with the
objective of 21,000 additional Purpose Built Student Accommodation bed spaces by
2024 on track to be achieved if planned projects proceed through construction.
Statutory Plans
The Department’s primary statutory responsibility for the
review of certain Statutory Plans was transferred to the Office
of the Planning Regulator (OPR) which was established on 3
April 2019 (See below).
Under the Planning and Development (Amendment) Act
2018, the OPR now has responsibility, inter alia, to evaluate
and carry out examinations and assessments relating to the
Regional Spatial and Economic Strategies (RSESs), development plans and local
area plans, and provide observations and recommendations in relation to such
strategies or plans, taking account of planning policy and legislation including the
National Planning Framework, the Regional Spatial and Economic Strategies and
other statutory and non-statutory guidance. In the period 1 January 2019 to 3 April
2019 the Department reviewed 1 Development Plan, 4 Local Area Plans and 11
Variations.
It was necessary to introduce one-off transitional arrangements in 2019 in relation to
the OPR and the RSESs, arising from the fact that the process in respect of each of
the three RSESs had commenced prior to the establishment of the OPR on 3 April
2019. This was done by way of technical amendments to the Planning and
Development Act 2000, as amended, to make provision for the Regulator to be
requested by the Minister to enter a RSES process in an advisory capacity, where
the process was already underway at the date of establishment of the OPR. The
Local Government Rates and Other Matters Act 2019 (Commencement) Order 2019
(S.I. No. 355 of 2019) brought the provisions into effect from 15 July 2019.
The Department reviewed the three Regional Strategies in 2019, which had been
prepared by each Regional Assembly.
In accordance with the Planning and Development Act 2000, as amended,
Ministerial powers under Section 31/31A of the Planning and Development Act 2000
(as amended) are retained. However, the Minister must now have regard to
recommendations made by the OPR, whereas previously the Minister would have
had regard to recommendations from Department planning officials. Ministerial
powers under Section 31 was used once in 2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
35
Office of the Planning Regulator
The Office of the Planning Regulator was
established in April 2019 on foot of the
Planning and Development (Amendment) Act
2018.
The OPR is responsible for assessment of all local authority and regional assembly
forward planning, including zoning decisions.
The Regulator has the power to advise the Minister on whether a plan made by a
local authority conflicts with national planning policy and to recommend that the
Minister make directions where any plan is not in compliance with national policy.
The Regulator will also ensure that planning authorities are operating to the highest
standards of integrity and best practice ensuring that planning policy decisions in
their development plan-making roles are in line with national and regional policies as
set out in the National Planning Framework and Regional Spatial and Economic
Strategies.
In the period between the establishment of the OPR in April 2019 and December
2019, the OPR evaluated and inputted into twenty-five local authority statutory
forward planning processes, this included making recommendations on draft local
area plans, amendments to local area plans, variations to City / County development
plans and contributions to development plan issues papers.
The Regulator has the power to review the organisation, systems and procedures
used by any planning authority or An Bord Pleanála. Following on from consultation
with key stakeholders in 2019, the OPR will finalise its Methodology for Conducting
Reviews of Planning Functions in 2020. Once this methodology has been adopted,
the OPR will then be able to commence its programme of reviews.
The OPR can initiate such reviews at its own behest, at the request of the Minister,
or on foot of complaints from members of the public. In 2019, the OPR oversaw over
250 individual lines of correspondence from members of the public and is committed
to continuing its effective and timely management of complaints in 2020.
Additionally, the OPR will continue to drive national research, education and public
information programmes to highlight the role and benefit of planning, which will
include monitoring the implementation of the NPF.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
36
The OPR commenced a training programme for Elected Members in 2019, the
purpose which is to provide elected members with enhanced knowledge of the
planning process, reaffirming their roles and responsibilities within the planning
system and their functions in relation to ensuring proper planning and sustainable
development.
In addition, the OPR together with the Department, has joined a commissioning
consortium comprising the Governments of Ireland, Scotland, Wales and England to
conduct research aimed at identifying the most important outcomes in spatial
planning and feasible ways to measure them.
Land Development Agency
In the National Planning Framework, the Government committed to establishing a
National Regeneration and Development Agency to work with local authorities, other
public bodies and capital spending Departments and agencies to –
co-ordinate and secure the best use of public lands and investment within the
capital envelopes provided in the National Development Plan, and
drive the renewal of strategic areas not being utilised to their full potential.
On foot of this, the Land Development Agency (LDA) was established in September
2018 by way of Establishment Order under the Local Government Services
(Corporate Bodies) Act 1971.
The LDA has an immediate focus on managing the State’s own lands to develop
new homes and regenerate under-utilised sites. In the longer-term, it will assemble
strategic land banks from a mix of public and private lands, making these available
for housing in a controlled manner, which will bring essential long-term stability to the
Irish housing market.
On establishment, the Agency had access to an initial tranche of nine sites that have
near-term delivery potential for 3,600 new homes. The LDA is currently working with
Dun Laoghaire Rathdown County Council on the development of a site in
Shanganagh with potential for approximately 600 homes.
The LDA is also working in partnership with other local authorities around the
country. Work is advancing on the other 8 sites and the LDA is also examining a
pipeline of additional sites. A minimum of 30% of housing on LDA sites must be
affordable with the balance as additional new supply to meet the high levels of
demand in the wider housing sector.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
37
This is consistent with a Government Decision in September 2018 that any State
lands, in Ministerial ownership and deemed suitable for housing, being sold on the
open market must deliver affordable housing on at least 30% of the site. In addition,
the LDA and private developers must deliver 10% social housing on sites in
accordance with Part V of the Planning and Development Act 2000 (as amended).
A General Scheme of the Land Development Agency Bill to establish the LDA as a
commercial state body on a primary legislative basis was approved by Government
for publication, consideration for pre-legislative scrutiny and priority drafting in July
2019. The pre legislative scrutiny process is now complete and the Committee's
report was received by the Department in December 2019. This report will be
considered in finalising the Bill.
Reuse of Existing Buildings
In response to action 5.21 of the review of Rebuilding Ireland, which committed to
supporting and facilitating the reuse of older vacant buildings for residential use, a
guidance document titled ‘Bringing Back Homes – A Manual for the Reuse of
Existing Buildings’ was developed by a multi-disciplinary working group with industry
stakeholders, chaired by the Department.
The Bringing Back Homes manual provides clear and comprehensive guidance on
current policy and regulatory requirements that apply when developing existing
buildings. The manual is aimed at property owners, members of the public, local
authorities and stakeholders in the construction industry and creates a single source
of information for those interested in redeveloping vacant buildings.
The manual outlines the process and issues to be considered when developing
existing buildings for residential purposes and applies these procedures to four
common building types, which typically reflect the buildings (or parts of buildings)
that are lying vacant in towns and cities all over Ireland today. It provides further
guidance on the more complex redevelopments where multiple apartments are being
created.
A number of examples of completed projects are also showcased in the manual. The
manual will support the work of the vacant homes offices in local authorities to assist
in clarifying the regulatory requirements that exist and how they apply to
development, thus reducing uncertainty and complexity but maintaining safe,
sustainable and quality standards for homes.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
38
The Bringing Back Homes manual was published in December 2018 and officially
launched by the Minister of State with responsibility for Housing and Urban
Development in April 2019.
A copy of the manual is available on the Department’s website at:
https://www.housing.gov.ie/housing/home-ownership/vacant-homes/bringing-back-
homes-manual-reuse-existing-buildings
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
39
Goal B - To provide for a stable, sustainable supply of good quality housing.
Social Housing Delivery
The Government has committed in excess of €6 billion
under Rebuilding Ireland to support the accelerated delivery
of 50,000 additional social housing homes by end 2021,
through build (33,500), acquisition (6,500) and leasing
(10,000) programmes, and to meet the needs of some
87,000 further households through schemes such as the
Housing Assistance Payment.
Over €2.4 billion was invested in housing in 2019, up 18%
on 2018. At end 2019, overall delivery was ahead of target, with over 28,000
(28,075) households having their housing needs met through the range of social
housing programmes in 2019 alone. Within this figure, over 6,074 new social
housing homes were provided in 2019 through build activity, an increase of almost
26% on 2018 and more than double the output in 2016, the first year of the
Rebuilding Ireland action plan.
Housing delivery indicators for 2019 continued to be very positive:
24,394 new homes available for use in 2019 - up 14%;
40,252 homes granted planning permissions in 2019 - up 38%;
and Commencement Notices submitted for 26,237 homes in 2019 - up 17%.
Summary of Social Housing Assessments 2019
The Summary of Social Housing Assessments is now carried out on an annual basis
and is used to set targets for social housing delivery under Rebuilding Ireland. The
objective of the assessment is to identify the number of households in need of social
housing support across the country on a specific date each year in order to inform
policy and plan for the right types of housing support. The 2019 assessment showed
that 68,693 households were in need of social housing support, as at 24 June 2019.
This represented a decrease of 3,165 households or -4.4% on the previous
assessment in June 2018. Since the publication of Rebuilding Ireland, the numbers
have decreased from 91,600 to 68,693, a reduction of 25%.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
40
Housing Assistance Payment Scheme
The Housing Assistance Payment (HAP) scheme is a flexible and immediate
housing support that is available to all eligible households throughout the State. It
plays a vital role in housing eligible families and individuals. At the end of 2019, there
were over 52,500 active tenancies being supported under the HAP scheme in 31
local authority areas, including 17,025 additional tenancies set up in 2019.
Also at the end of 2019, 16,020 households had transferred from Rent Supplement
to HAP since the commencement of the scheme. Through this, these households
are now in receipt of a much more secure form of State support, under which they
can work full-time without losing their support, with their change of circumstances
reflected in an adjustment in their differential rent.
The Homeless HAP Place Finder Service was made available to all local authorities
in January 2018. All local authorities have been provided with the option to pay
deposits and advance rental payments for any households in emergency homeless
accommodation, or who are at immediate risk of entering emergency
accommodation, in order to secure accommodation via the HAP Scheme.
More than 7,500 households have been supported by the Homeless HAP scheme in
the Dublin region up to the end of Q4, 2019. Nationally, the corresponding figure was
over 10,500 households.
The Place Finder positions are being funded by the Department and, at the end
2019, the Department had issued approval for 20 Place Finder positions. Several
local authorities indicated that they did not wish to seek additional resources to
establish a Place Finder service as they were satisfied with their existing homeless
service.
Homelessness
Homelessness continued to present a major challenge during 2019 with significant
numbers of households continuing to present to homeless services. There were
9,731 individuals accessing emergency accommodation in December 2019. This
was the first year since 2014 when reporting commenced in its current format that
the overall homeless numbers were lower than the previous December.
The Department worked closely with the local authorities on the delivery of additional
emergency accommodation facilities for both single people and families, and in
supporting the exits of households from emergency accommodation into homes.
During 2019, 5,971 adults and their associated dependants exited homelessness
into homes, a 16% increase on 2018.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
41
In line with Rebuilding Ireland’s objective to provide more suitable emergency
accommodation for families experiencing homelessness, 33 family hubs had been
brought into operation by the end of 2019. These family-focused facilities offer a
greater level of stability than is possible in hotels, while suitable homes are identified
and secured. The setting also allows for more intensive supports to be provided
where they are needed in areas such as welfare, health and housing services.
The Homelessness Inter-Agency Group continued to oversee the coordinated
response to homelessness by the various Government Departments and Agencies
involved in providing homeless services.
The Group includes representatives from the Department, the local authorities, the
Department of Health, the Department of Justice and Equality, the Department of
Public Expenditure and Reform, the Health Service Executive, the Department of
Children and Youth Affairs, the Department of Education and Skills and Tusla.
A National Homelessness Consultative Forum was established during 2019. The
Forum includes representatives of service provider organisations in addition to the
members of the Homelessness Inter-Agency Group. Its first meeting took place in
April 2019. This Forum will meet every six months to provide a forum for
engagement between the Government Departments and State Agencies involved in
the delivery of homeless services and the NGOs operating in this area.
A National Quality Standards Framework (NQSF) for homeless services was
introduced nationally during 2019. The Framework ensures a more consistent
response to the needs of those experiencing homelessness and seeks to improve
the quality of services provided to individuals, families and their children accessing
emergency accommodation. The Framework has been fully implemented in the
Dublin region and is being implemented on a phased basis nationally with a view to
being fully implemented nationally during 2020.
The Framework is designed to ensure that the services provided to individuals and
families experiencing homelessness are well organised, coordinated, integrated and
focused on moving people out of homelessness into homes as quickly as possible.
The implementation of the Framework will ensure the consistent delivery of high-
quality services nationally, with the ultimate objective of minimizing the amount of
time spent in emergency accommodation.
Significant progress was made in the delivery of Housing First nationally, with
service delivery arrangements put in place in each of the homeless administrative
regions. Housing First enables people who may have been homeless and who have
high levels of complex needs to obtain permanent secure accommodation with the
provision of intensive supports to help them maintain their tenancies. A Housing First
National Implementation Plan was published in September 2018.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
42
By the end of 2019, 412 individuals had been housed under Housing First, including
172 individuals over the course of 2019.
Funding of €165m was provided to local authorities in Exchequer funding towards
the provision of homeless services in 2019.
Local Infrastructure Housing Activation Fund
The Local Infrastructure Housing
Activation Fund (LIHAF) is a
measure designed to activate
housing supply by putting in place
enabling off-site public
infrastructure. This can relieve
critical infrastructural blockages to
enable the delivery of housing on
key development sites and
improve the economic viability and
purchaser affordability of new
housing projects.
Summary details of the projects, which will provide for the delivery of approximately
20,000 homes across the lifetime of the programme, are published on the Rebuilding
Ireland website at the following link: http://rebuildingireland.ie/lihaf/.
To the end of 2019, a total of 2,162 homes were completed across eight sites, of
which 145 were Part V/Social and 925 were Cost Reduced/Affordable units.
Two LIHAF projects are now fully complete with one substantially complete. A further
ten projects are in in construction and with two having approval to go to construction.
It is anticipated that further projects will reach construction stage in 2020.
Standardising Social Housing
In the interest of standardising the approach to social housing design across the
country and achieving good quality housing and value for money, two projects have
been identified, as set out below.
Employer’s Requirements
A working group was established in 2018 by the Department and the local authority
sector to develop a high-level national specification for social and affordable housing.
The group issued an ‘Employer’s Requirements’ document in September 2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
43
The purpose of the document is to set out the general quality of materials, finishes
and fittings to be provided in social or affordable housing, both houses and
apartments, funded in whole or in part by the Department.
It is aimed at local authorities and Approved Housing Bodies and will facilitate
greater consistency across the country when it comes to social housing.
The document also sets out guidance on the preparation of tender documents for
best cost and programme control.
Standard Layouts
The Department is also preparing standard internal design layouts for social housing.
It is intended to assist in controlling costs by providing general guidance on
economic design and sample internal layouts that demonstrate how a variety of
house types and apartments can be designed to meet the Department’s target floor
areas (set out in ‘Quality Housing for Sustainable Communities’).
Also included are sample site layouts, which demonstrate how efficient design and
density in modest 2 – 4 storey developments (as well as apartments) can reduce
both land and services costs per dwelling. The draft document is nearing completion
and is expected to issue for pre-consultation with local authorities in 2020.
Long Term Social Housing Leasing
The Enhanced Long Term Social Housing Scheme is aimed at long-term institutional
investors that can deliver at scale. The first contracts under the scheme were signed
in 2019 and the year also saw the first completed units delivered, a significant step
forward in the leasing programme.
Over 2019, the Department, assisted by the Housing Agency, rolled out the Leasing
Practitioners’ Forum, aimed at providing local authorities with training and support in
the leasing programmes. This interaction is a two-way process and, as a result, the
Department was able to further refine the standard template leasing documents
across all leasing schemes to further reflect the needs and challenges of local
authorities. The role of the Housing Agency was also expanded to provide a central
support for local authorities in operating the scheme and the introduction of an end-
to-end leasing service, providing legal and technical advice to local authorities. The
increased interest in leasing, both from the local authority sector and the supply side,
will result in the delivery of much-needed homes on long-term 25-year contracts.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
44
Payment and Availability (P&A) and Capital Advance Leasing
Facility (CALF)
Following on from the formal review of the Payment and Availability (P&A) and
Capital Advance Leasing Facility (CALF) funding arrangements undertaken in 2018,
the implementation of the recommendations was commenced.
The central role of the AHB sector is acknowledged under Rebuilding Ireland and the
P&A-CALF funding remains a key delivery mechanism in achieving targets set out
within the plan.
The review was necessary to ensure that the funding arrangements are fit for
purpose and can support the delivery of projects, in particular build projects, to
maximise value for money for the Exchequer and for the AHB sector, and to
enhance co-operation between AHBs and local authorities.
The recommendations and updated processes came into operation in Q3 2019.
They focused on financial budgeting metrics, P&A Payment Indexation,
recommendations around inclusion of communal facilities, revisions to processing of
start-up costs, as well as procedural and administrative changes. The successful roll-
out of these recommendations was done with continued engagement with the
various stakeholders including the Housing Agency, Local Authorities, and AHBs
along with their representative bodies.
Housing for People with a Disability and Older People
National Housing Strategy for People with a Disability (NHSPWD)
‘The National Housing Strategy for People with a Disability (NHSPWD) 2011-2016’ is
a joint strategy with the Department of Health which sets out the Government’s
broad framework for the delivery of housing for people with disabilities through
mainstream housing options. Building on the commitment given in the 2016
Programme for Government to meet the housing needs of people with disabilities,
the NHSPWD was re-affirmed in Rebuilding Ireland and extended to 2020 to
continue to deliver on its aims. The Strategy will be reviewed in 2020.
The Implementation Monitoring Group (IMG) for the Strategy, which is
representative of all stakeholders, monitors progress bi -annually and
publishes an annual report.
The fifth Progress Report on the implementation of the Strategy is available on the
Department’s website at https://www.housing.gov.ie/housing/policy/people-
disability/housing-people-disability
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
45
Housing for Older People - Housing Options for
Our Ageing Population Policy Statement
The policy statement 'Housing Options
for Our Ageing Population' is a joint statement
published by the Department and the Department of
Health in February 2019. The policy statement builds
on actions for the housing of older people as outlined
in Rebuilding Ireland and the National Planning
Framework.
It puts in place 40 tangible, time bound actions to
achieve a more evidence based, integrated system
of mapping and delivering housing for older people,
with health supports, where required, that will meet
the differing needs identified in the research.
Housing Adaptation Grants
The Housing Adaptation Grants for Older People and People with a Disability are
aimed at facilitating changes needed to make homes suitable for a person with a
physical, sensory, intellectual disability or mental health difficulty and to enable these
people to remain living independently in their own homes for longer.
Demand for the grants has been consistently high since their launch in 2007. Some
100,000 older people and people with a disability have benefitted from the scheme
and in many cases premature entry to residential care has been avoided. This
benefits the State significantly through avoided costs in the health sector.
In 2019, some 10,011 households benefitted from the grants at a total cost of
over €69.5 million.
An increased budget of €73.75 million has been announced for the grants in
2020.
The ‘Housing Options for our Ageing Population’ policy statement emphasises
the Department’s commitment to streamlining the application process and
ensuring that grants are more accessible to applicants.
The Department met with all 31 local authorities and stakeholder groups during 2019
to review the detailed administration of the grants. This comprehensive review
informed the development of a streamlined application process for the grants from
January 2020, using a single application form to cover all three grants. This update
will make them more user friendly and accessible, as well as also improving the
consistency of approach to their implementation nationwide.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
46
Regulation of the AHB Sector
The Housing (Regulation of Approved Housing Bodies) Bill was published in July
2019 and signed into law on 23 December 2019. The Act will establish a Regulator
to oversee the effective governance, financial management and performance of
voluntary and cooperative housing bodies. Until such time as statutory regulation is
introduced, regulation of the sector will continue in the form of the Voluntary
Regulation Code administered by the interim Regulation Office.
As of 31 Dec 2019, a total of 282 AHBs have signed up to the Code including all the
larger Tier 3 AHBs.
Rebuilding Ireland Home Loan
The Rebuilding Ireland Home Loan (RIHL) was launched on 1 February 2018. It
allows low-income first time buyers aged between 18 and 70 who cannot secure a
mortgage from a commercial lender, to access sustainable mortgage finance to
enable them to purchase a new or second-hand property, or undertake a self-build,
within a suitable price range.
Applicants must be in continuous employment for a minimum of two years (primary
earner) or one year (secondary earner). For single applicants, the income limit is
€50,000, rising to €75,000 for joint applicants.
Applicants may obtain up to 90%, depending on their capacity to repay, of the cost of
purchasing or building a house to the maximum value of €320,000 in the Greater
Dublin area, Cork and Galway and €250,000 in all other areas. In 2019, local
authorities could offer a first tranche of fixed-rate annuity finance to eligible
borrowers at rates of 2.0% and 2.25% per annum, for twenty-five and thirty years,
respectively.
The scheme is set up in accordance with regulations approved by the Minister with
the consent of the Minister for Public Expenditure and Reform, under which a credit
policy has been issued setting out the criteria applicants must comply with to be
eligible for a loan.
The Housing Agency provides a central support service which assesses loan
applications that are made to the local authorities and makes recommendations to
the authorities as to whether loans should be offered to applicants. Local authorities
make the final decision regarding approval at a local level and each local authority
has established a credit committee for this purpose. By the end of 2019, provisional
figures show that 1,553 loans with a value of €268.7m had been drawn down under
the scheme.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
47
Lending by the Housing Finance Agency
The Housing Finance Agency
(HFA) provides long-term
fixed-rate finance to local
authorities and approved
housing bodies (AHBs) for the provision of social housing, and to higher education
institutions (HEIs) for the provision of student accommodation. HFA loan advances
to AHBs more than doubled from €283m in 2018 to €634m in 2019. These loans
supported the delivery of 2,561 new homes. AHB loan approvals also rose from
€615m in 2018 to €694m in 2019.
The HFA continues to avail of long term, competitive fixed and variable rate finance
from the NTMA, European Investment Bank (EIB), Council of Europe Development
Bank (CEB), local authorities and others. The HFA arranged a new long-term
Finance Contract with the EIB for €200 million in December 2019.
The pace of lending to local authorities was not at the level of AHB growth, however
this loan portfolio has returned to positive net lending as local authorities again begin
to draw down significant funding for housing with gross advances of €343m in 2019.
In 2019, the HFA’s first university loan of €60 million for the development of new
student accommodation was drawn down by UCD. Further growth in this portfolio is
anticipated in 2020 and beyond, as projects reach building phase.
The Report of the Expert Panel on Concrete Blocks
The Report of the Expert Panel on Concrete Blocks was published in June 2017 and
included eight recommendations, which the Department is actively progressing with
the relevant stakeholders, prioritising the implementation of Recommendations 1 and
2.
With regard to Recommendation 1, a standardised protocol was published by the
NSAI on 13 November 2018 and ‘I.S. 465:2018 - Assessment, testing and
categorisation of damaged buildings incorporating concrete blocks containing certain
deleterious materials’, is available at www.nsai.ie.
The standard can be used to assess and categorise the damage in properties where
the concrete blocks are suspected to contain the minerals mica or pyrite. Previously,
there was no common way for engineers or homeowners to assess the damage
caused by defective concrete blocks, in order to decide what, if any, remedial work
could be carried out.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
48
With regard to Recommendation 2, the Department has been in contact with
Engineers Ireland in relation to the establishment of a register of competent
engineers for homeowners/affected parties’ reference. In June 2019, Engineers
Ireland established such a register, which is available at
https://www.engineersireland.ie/Professionals/Communities-Groups/Find-a-
member/Specialist-Registers-and-Panels/IS-465-register-Concrete-Blocks-and-Mica
The register lists Chartered Engineers, who have the necessary direct professional
experience, competence and specialist training in accordance with the requirements
set out in I.S. 465:2018.
In October 2018, the Government approved in principle the development of a grant
scheme (including the necessary regulations) of financial assistance to support
affected homeowners in the counties of Donegal and Mayo to carry out the
necessary remediation works to dwellings that have been damaged due to defective
concrete blocks.
The full terms and conditions of the scheme were finalised over the course of 2019 in
consultation with the Attorney General's Office and the Minister for Public
Expenditure and Reform. Donegal and Mayo County Councils, will operate and
administer the scheme which will come into effect early in 2020.
Pyrite Resolution Act 2013
The Pyrite Resolution Act 2013 provides the statutory framework for the
establishment of the Pyrite Resolution Board and for the making of a pyrite
remediation scheme to be implemented by the Board with support from the Housing
Agency. The pyrite remediation scheme is a scheme of “last resort” for affected
homeowners who have no other practical option to obtain redress and is limited in its
application and scope. The full conditions for eligibility under the scheme are set out
in the scheme, which is available on the Board’s website at www.pyriteboard.ie
A sum of €32 million was announced under Budget 2019 to fund the operation of the
pyrite remediation scheme in 2019. This allocation facilitated the remediation of
some 512 additional dwellings in 2019 giving an aggregate total of 1,890 dwellings
completed since the scheme was first introduced and is a clear signal of the
continuing importance attached by Government to addressing the issue of significant
pyritic damage in private dwellings.
The figures available in December 2019 indicate that 2,592 applications had been
received under the pyrite remediation scheme. Of the 2,592 applications received,
2,110 dwellings had been included in the pyrite remediation scheme and the
applicants notified accordingly.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
49
A further 110 applications had been validated and referred to the Housing Agency for
the Assessment and Verification Process, while another 191 applications were at the
initial Application and Validation Process. 181 applications under the scheme were
not successful.
Rental Sector
The Residential Tenancies (Amendment) Act 2019 was enacted in May to enhance
security of tenure for tenants and empower the Residential Tenancies Board (RTB)
to better enforce the rent increase restriction in Rent Pressure Zones (RPZs). The
RTB was given new investigation and sanctioning powers to deal with improper
conduct by landlords, such as unlawfully increasing rents or terminating tenancies.
The Act also restricts the existing exemptions from the RPZ rent increase restriction
and introduces criminal offences where a landlord unlawfully increases rents. Annual
registration of tenancies will also be required.
Other Rental Sector Reforms
The Strategy for the Rental Sector, published in December 2016, set out a series of
measures to be introduced to ensure the quality of private rental accommodation by
strengthening the applicable standards and improving the inspection and
enforcement systems. The Strategy acknowledged the overall low rates of inspection
of the private rental stock and low rates of compliance, as well as the need for
greater consistency in approach to implementation of the regulations across local
authorities.
The Strategy recognises the need for additional resources to be provided to local
authorities to aid increased inspections of properties and ensure greater compliance
with the Regulations. Provision was made for €2.5 million of Exchequer funding to be
made available to local authorities in 2018 for this purpose, increasing to €4.5 million
in 2019 and €6 million in 2020, with the intention of ultimately achieving a targeted
inspection rate of 25% of rental properties annually by 2021. The number of
inspections undertaken in 2019 was more than double those in 2017. In 2017,
19,645 inspections were carried out, rising to 28,806 in 2018 and 41,018 in 2019.
The number of non-compliant dwellings that became compliant in 2017, 2018 and
2019 was 3,329, 5,466 and 7,145 respectively.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
50
Energy Performance of Buildings Directive
The EU Energy Performance of Buildings Directive (EPBD), sets requirements at an
EU level for Member States to improve the energy performance of buildings and to
make an important contribution to the reduction of greenhouse gas emissions.
The European Union (Energy Performance of Buildings) 2019 regulations were
signed on 29 April 2019.
These new regulations introduce Nearly Zero Energy Buildings (NZEB) standards for
dwellings. In addition, Part F (Ventilation) of the Building Regulations was amended
as there is a need for more effective ventilation systems with NZEB buildings.
Further draft regulations to introduce infrastructure for electric vehicle charging were
published for public consultation.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
51
Goal C - To provide a framework for the sustainable management of water resources from source to sea
New Funding Model for Irish Water
The new funding model for Irish Water, which involves all State funding to Irish
Water in respect of domestic water services being channelled through the
Department’s Vote, continued in operation.
Funding in respect of domestic water services is now being provided to Irish Water
by the Exchequer as voted annually by the Oireachtas having regard to the allowed
revenue determination by the Commission for the Regulation of Utilities (CRU). In
setting the allowed revenue, the CRU distinguishes between the non-domestic and
domestic sectors. The element relating to the domestic sector falls to be funded by
the Department, save for any revenue arising from the excessive usage charge. In
overall terms, some €1.2 billion was required to meet the cost of domestic water
services in 2019 of which €646m related to capital investment and €562m in respect
of operating costs. Payments are processed having regard to receipt and review of
monthly financial reporting packs from Irish Water.
Replacement of Irish Water’s Commercial Borrowings
In April 2017, the Report of the Joint Oireachtas Committee on the Future Funding of
Domestic Water Services recommended that Irish Water's current commercial loan
facility be reviewed and replaced, where possible, with State lending facilities by
arrangement with the National Treasury Management Agency (NTMA). This
followed on from a Government decision in October 2016 that Irish Water's external
debt facilities should be replaced, where possible, with more competitively priced
State funded debt facilities. In 2019, Government decided to replace Irish Water's
existing commercial debt and provision for future borrowings.
Implementation of the Government Decision is underway on a phased basis as
follows:
Phase 1 (completed in December 2019) replaced Irish Water’s existing debt for
the domestic water sector with State equity funding of €758m, as determined by
the Minister and the Minister for Finance, by way of a capital contribution from
the Minister for Finance;
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
52
Phase 2 is to replace Irish Water’s existing debt for the non-domestic water
sector with a State loan facility, through a Central Fund loan from the Minister for
Finance, and to provide that the Central Fund loan facility will also be available
to Irish Water for future non-domestic sector borrowing requirements, with the
required amount and other terms of this loan facility to be determined by the
Minister and the Minister for Finance; and
Phase 3 is to meet Irish Water’s short-term working capital funding requirements
in the future through a loan facility under the NTMA’s Central Treasury Service,
subject to the necessary legislative amendments.
General Scheme of Water Environment (Abstractions) Bill
The General Scheme of the Water Environment (Abstractions) Bill was approved by
Government and submitted for pre-legislative scrutiny in December 2019. The
legislation is being brought forward to bring Ireland into compliance with the EU
Water Framework Directive and modernise the regime for water abstractions which
is outdated and limited in scope, being based on legislation enacted in 1942 and
1964. The General Scheme provides for a registration, licensing and control regime
for water abstractions. The proposed provisions in the Bill are to be administered by
the Environmental Protection Agency. The General Scheme proposes a risk-based,
three-tier system. The requirements will be graduated and proportionate, based on
the amount of water being abstracted, as follows:
all abstractions will be obliged to abide by General Binding Rules and provide
that an abstraction must be undertaken in an environmentally sustainable way;
abstractions of 25 cubic metres or more per day will be required to register with
the EPA (as is the case currently);
licensing will be required for abstractions of 250 to 1,999 cubic metres per day
deemed by the EPA to be in an area at risk from abstraction, and all abstractions
of 2,000 cubic metres or more per day.
Regulations providing for a system for the registration of water abstractions were
introduced in 2018, with those abstracting greater than 25 cubic metres per day
required to register online.
By the end of 2019, a total of 1,542 abstractions had been registered, with the
greatest number (1,028) being in respect of drinking water. The Bill will establish the
register in primary legislation. The Bill will modernise provisions for abstractions by
Irish Water and by others, and give necessary environmental protections to water
sources.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
53
Irish Water Transformation
A programme of transformation is underway with Irish
Water, based on the need to evolve the service over time
and to avail of opportunities for increased efficiency and
effectiveness. Irish Water has proposed fully integrating
its operations and ending the current operational
arrangements for the delivery of water services through
service level agreements with local authorities. The
principle of one single publicly owned national water
services authority is consistent with the
recommendations made by the Joint Oireachtas Committee on the Future Funding of
Domestic Water Services, and the legislative reforms in the Water Services Acts.
The Minister asked the parties, comprising Irish Water, the Local Government sector
and the relevant unions to engage in a process to work towards the development of
a stable structural and operational framework for the future. This process, assisted
by the Workplace Relations Commission, commenced a series of engagements in
2019 between the parties, and will continue through 2020.
The ultimate objective is to ensure that Ireland has modern and effective systems for
the delivery of water and wastewater services.
Separation of Irish Water from the Ervia Group
In July 2018, the Government decided that Irish Water would become a standalone
publicly owned, commercial, regulated utility separated from the Ervia Group during
2023.
An Inter-Departmental Steering Group was established in February 2019 to oversee
and report to the relevant Ministers on the separation of Irish Water from the Ervia
Group. The Steering Group is comprised of representatives from the Department,
Department of Public Expenditure and Reform, Department of Finance, Department
of Communications, Climate Action and Environment, NewERA and Ervia including
both Irish Water and Gas Networks Ireland. The Steering Group met on 5 occasions
during 2019.
Since its establishment, the Steering Group has devised a Work Programme and
identified actions across 6 distinct areas such as Legislation/Legal, Organisation,
Governance and Structures, Human Resources, Finance, IT and Facilities, and
Communications. The Inter-Departmental Steering Group will continue, in 2020, to
oversee the implementation of separation.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
54
Water Services Asset Transfer to Irish Water
The Water Services (No. 2) Act 2013 provides for the transfer, by Ministerial Order,
of the property of a water services authority (a City, County or City and County
Council) to Irish Water. The process requires that any land transferred to Irish Water
must be clearly and unambiguously identified by reference to the Property
Registration Authority (PRA) folio number.
During 2019, one order was made transferring 244 water services asset properties
from local authorities to Irish Water. In total, 15 Ministerial Orders have been made,
from the establishment of Irish Water in 2014 up to the end of 2019, with some 2,638
asset properties having now transferred to Irish Water. The focus has been on the
transfer of larger assets, resulting in assets equivalent to 72% of water supply
capacity and 80% of wastewater treatment capacity being transferred to Irish Water
by end 2019.
Water Use Allowance and Excessive Usage
The Water Services Act 2017 mandated the introduction of charges for the excessive
usage of water services in line with the recommendations of the Joint Oireachtas
Committee Report on the Future Funding of Domestic Water Services. The
Commission for Regulation of Utilities approved the new excessive usage charging
policy in July 2019, which Irish Water will begin to implement in 2020. The purpose of
charging for the excessive use of water services is to incentivise the fixing of leaks
and the conservation of water.
Every household will have a water threshold allowance of 213,000 litres per year,
with the cost met by the Exchequer. This allowance is generous and is 1.7 times the
average household water use in Ireland. The excessive usage charge has been set
at €3.70 for each 1,000 litres above the threshold, to cover combined water and
wastewater services. Households in receipt of one of these services will pay half of
this amount. A cap of €500 annually is being set on bills, so this is the maximum that
could be charged. Households with five or more residents can apply for an additional
allowance of 25,000 litres per person, and those with a medical need can apply for
an exemption from the charges.
By monitoring annual consumption patterns against the threshold amount, Irish
Water will identify households that appear to be using water excessively.
It is intended that the first notices, as required under legislation, will issue during
2020 based on consumption in the twelve months immediately preceding the notice.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
55
Only customers who continue to consume water excessively during the six-month
period following the issue of a notice will be deemed to be using water services
excessively and become liable for charges for excessive use of water services
thereafter. It is estimated that 93% of domestic water customers will not come within
the scope of the excessive usage charge.
Reform of Irish Water charges for connections and non-domestic
customers
A new Irish Water Connection Charging Policy came into effect on 1 April 2019
having been approved by the Commission for Regulation of Utilities. This relates to
the cost charged by Irish Water to connect new developments to the public water
and wastewater network. The new standardised charging arrangements replaced 57
different connection charging regimes and over 900 different charges that were set
by local authorities before Irish Water was established in 2014. Greater transparency
and fairness have been brought to these charging arrangements.
New tariffs for the supply of water and wastewater services to non-domestic
customers of Irish Water were also approved in 2019 by the Commission for
Regulation of Utilities. The new tariffs are set to become effective during 2020.
These customers range from small retail outlets to large manufacturing industries.
The new tariff structure will replace 500 charging rates billed in 44 separate areas
with a new national 4-band charging system. In total, some 183,000 non-domestic
water connections will be subject to the new arrangements.
Revision of Subsidies for Group Water Schemes
In 2019, just over €29.2 million was recouped by the Department to local authorities
for subsidy payments made by them to group water schemes as a contribution to the
domestic element of the group water schemes’ operational and management costs
and towards local authority costs in administering the annual subsidy scheme.
The annual subsidy is an integral part of maintaining and improving the quality and
reliability of rural water supplies delivered through group water schemes. A further
aim is to ensure the principles of equity of treatment and equivalent financial support
equally between households on public water supplies (Irish Water) and those
households that depend on group water schemes for their household water supply
needs.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
56
Revised subsidy rates took effect from 1 January 2018. In particular, the revised and
improved rates include a new subsidy with a maximum subsidy of €331 per
household, for small schemes of less than 100 houses that are willing, in the
interests of providing in the long-term a more sustainable water supply to their
members, to progress towards amalgamation and rationalisation with other
schemes.
Reform of the Rural Water Sector
i. Multi-Annual Rural Water Programme
In 2019, the Department recouped just under €11.9 million to local authorities for
capital expenditure across the eight measures of the Multi-Annual Rural Water
Programme 2019-2021 and towards local authority costs in administering the
programme.
This multi-annual funding approach, first introduced in 2016, provides greater
funding certainty for priority investment needs and supports appropriate planning and
sustainable development in rural areas. It also provides a more professional
approach to the management of assets as well as for the amalgamation and
rationalisation of schemes.
Ultimately, it will assist Ireland to fulfil its commitments under the Water Framework
Directive and optimise fulfilment of the drinking water quality requirements of the
Drinking Water Directives in group water schemes on a consistent long-term basis.
ii. Rural Water Working Group
In April 2018, the Minister established a Rural Water Working Group to conduct a
review of investment needs of rural water services.
There is a two-strand approach to the considerations of the Working Group.
In 2018, Strand 1 addressed the composition and distribution of funding for the
Multi-Annual Rural Water Programme for 2019-2021. The recommendations
from the Working Group on the new and improved multi-annual programme to
run to 2021 were made to the Minister in late 2018. Implementation of these
recommendations began in 2019 and will be completed in 2020 when required
legislation related to private individual wells and domestic wastewater treatment
systems is passed. €75 million has been provided under the National
Development Plan for the new three-year Programme.
In 2019, Strand 2 commenced, considering the long-term future governance,
supervision and resourcing of the Rural Water Sector. This work will continue in
2020, with further recommendations expected to be made to the Minister.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
57
iii. Geographic Information System (GIS)
A new GIS-based registration system for Group Water Systems was piloted in
counties Mayo and Galway in 2018 and 2019. Further rollout across other local
authority areas is set to take place in 2020.
The new system which contains useful standardised information will aid local
authorities in meeting their obligations to maintain a register of water supplies under
their jurisdiction. Longer-term it will also provide a national overview of group water
scheme activity.
Multi-Annual Developer Provided Water Services Infrastructure
Resolution Programme 2019-2021
Findings and recommendations from the National Taking in Charge Initiative were
included in a report on the initiative that was published by the Department in
December 2018.
The report included guidance on establishing a co-ordinated taking-in-charge
programme to progressively address in a sustainable way the issue of taking in
charge housing estates that include Developer Provided Water Services
Infrastructure i.e. privately owned water or wastewater treatment plants which are
operating in a substandard way. A key recommendation was the establishment of a
multi-annual funding programme to progressively resolve these issues. The National
Development Plan includes provision of €31 million for the period 2018-2021 for
these purposes.
In July 2019, the Department launched the Multi-Annual Developer Provided Water
Services Infrastructure Resolution Programme 2019-2021. Also in July, the
Department invited local authorities to submit their bids for the funding of resolution
projects in their functional areas. Funding and allocations for the first projects to be
approved under the new programme will be announced in 2020.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
58
River Basin Management Plan 2018-2021
Ireland’s River Basin Management Plan 2018-2021
(RBMP) was published in April 2018. The Plan,
which was prepared in fulfilment of our obligations
under the Water Framework Directive, outlines the
measures the State and other sectors will take to
improve water quality in Ireland’s groundwater,
rivers, lakes, estuarine and coastal waters over the
period to 2021. The Government aims to protect
and improve water quality in 726 of Ireland’s 4,829
water bodies over this period.
Outlining a comprehensive and ambitious range of
measures for the protection of Ireland’s natural
water environment, some of the key activities
overseen by the Department in 2019 included:
The improvement in waste water treatment with the continued investment by
Irish Water of approximately €1.7 billion in wastewater infrastructure and the
progression of projects in 255 urban areas by the end of 2021.
The work of the Local Authorities Water Programme (LAWPRO), on the
identification of pressures on water quality in 190 Areas for Action and the
implementation of mitigation measures and community engagement activities.
The Agricultural Sustainability and Advisory Support Programme. A collaborative
approach between the State and the dairy industry to facilitate improvements in
water quality. This programme consists of 30 Sustainability Advisers promoting
agricultural best practice across the dairy sector.
A Steering Group of stakeholders and international experts responsible for
providing a recommendation on how best to improve fish passage at Parteen
and Ardnacrusha on the River Shannon. The Steering Group will report to the
Minister in 2020.
The development of water and planning guidance for local authorities. This
guidance will help local authorities to consider the risks to water quality during
planning and development decision-making.
Extension of the Domestic Waste Water Treatment Systems grant scheme to
assist with the costs of septic tank remediation in High Status water areas.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
59
A new Blue Dot Catchments Programme to create a network of excellent river
and lake areas.
The establishment of the Waters of LIFE project. Scheduled to run for 7 years
and co-funded by the European Commission, the overall purpose of the project
is to support the implementation of measures to protect and enhance high-status
waters and it will operate as a stand-alone project working in close co-operation
with other RBMP work, i.e. the Blue Dot Catchment Programme.
River Basin Management Plan 2022-2027
The Department is currently preparing the third River Basin Management Plan
(RBMP) for Ireland, to cover the period 2022 – 2027. Now in the third planning cycle,
the timely publication of this plan will advance Ireland’s commitment to the
implementation of the EU Water Framework Directive (WFD). This plan will provide
a coordinated framework for improving the quality of our waters by describing the
main pressures and activities affecting water status, setting out the environmental
objectives to be achieved up to 2027 and identifying the measures needed to
achieve these objectives.
In accordance with the WFD the Department will engage in public consultation at
three critical phases in the river basin management process. During 2019 the
Department concluded the first consultation on the draft timetable and work
programme for the third cycle.
The consultation on the Significant Water Management Issues in Ireland is the
second consultation in the development of the plan and was published by the
Department in December 2019. In developing the draft consultation document for
publication, the Department gathered initial input from various stakeholders. This
was achieved through bi-lateral engagements, such as meetings with the EPA, The
National Water Forum (An Fóram Uisce) and LAWPRO, and a wider stakeholder
event held in Dublin Castle on 19 November.
The publication of this document in December 2019 put Ireland's WFD timetable
back on track, following a delay in publishing the second River Basin Management
Plan.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
60
Climate Change Sectoral Adaption Plan for Water Quality and Water
Services Infrastructure
The Department finalised, with Government
approval, the publication of the Climate
Change Sectoral Climate Adaptation Plan for
the Water Quality and Water Services
Infrastructure sectors. This Plan is part of an
all-of-Government approach to transitioning to
a climate resilient economy. The Plan is an
important first step in ensuring that climate
change is fully mainstreamed into water
policy in Ireland. Presenting an assessment
of key future climate risks, the plan outlines
the adaptive measures available to build a
climate resilient water sector.
Many of the proposed adaptation actions are
already underway. Examples of these
measures include the River Basin
Management Plan for Ireland 2018-2021, Irish Water’s forthcoming National Water
Resource Plan and the establishment of the Local Authority Waters Programme.
The adaptation plan will inform the design, resourcing and review of policies and
measures, and provide strategic direction across the water quality and water
services infrastructure sectors.
The Plan is to be viewed as a ‘live’ document and will be evaluated and reviewed to
account for changing science and socio-economic conditions via existing monitoring
mechanisms. This will allow tracking and revision of the sectoral priorities as
adaptation and mitigation efforts are made across the sectors.
Outputs Monitoring Group
The Outputs Monitoring Group was established by the Department in 2018, in
carrying out its role in policy development and financial governance of Irish Water.
The Group monitors progress of the delivery of Irish Water’s Capital Investment Plan
2017-2019.
The purpose of the Group is to ensure that there is a common understanding of the
outputs expected from investment by Irish Water (e.g. in terms of new plants
delivered, water supplies taken off the Remedial Action List, progress on leakage
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
61
etc.), while respecting the particular statutory roles of the participants in the Group
(namely the Department, Irish Water, the CRU, the EPA and NewERA).
The Group met four times over the course of 2019. Its main focus was to review Irish
Water’s progress against the agreed outputs during the year. This is set out in its
2019 Annual Report, due for publication in mid-2020.
An Fóram Uisce
An Fóram Uisce was established on a statutory basis in June 2018 pursuant to the
Water Services Act 2017. The Forum provides an opportunity for stakeholders to
debate and analyse a range of issues with regard to water quality, rural water
concerns, issues affecting customers of Irish Water and the implementation of the
Water Framework Directive. During the course of 2019, its first full operational year,
An Fóram Uisce provided inputs to a wide range of statutory and consultation
process, including those relating to the Water Framework Directive, Irish Water, the
water environment and regulatory processes under the Commission for Regulation
of Utilities.
Water Advisory Body (WAB)
The Water Advisory Body (WAB) is an
independent State Body set up under the 2017
Water Services Act. The functions of the WAB
are to advise the Minister for Housing, Planning
and Local Government on measures needed to
improve the transparency and accountability of
Irish Water as well as to report quarterly to an
Oireachtas Committee focusing on the
performance of Irish Water on the implementation of its Strategic Funding Plan.
The WAB published its first quarterly report in 2019.
This report included 11 metrics from which the WAB measured the performance of
Irish Water. Subsequent reports will provide updated metrics and focus on various
topics considered important by the WAB in relation to Irish Waters’ performance.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
62
Marine Environment
A Marine Environment Section was established in the Department in March 2019,
merging specific functions of the Water and Marine Advisory Unit and the Foreshore
and Marine Environment Unit.
In April work commenced on the second cycle of the Marine Strategy Framework
Directive addressing a revised assessment of the condition of the marine
environment, a determination of Good Environmental Status and setting new
environmental targets. The MSFD Steering Group coordinated this work and it was
issued for public consultation in December.
The Microbeads (Prohibition) Bill, 2019 was signed into law by the President on 26
December 2019. This Act makes it an offence to manufacture or place on the market
of certain products containing plastic microbeads, including cosmetics, personal care
products and household and industrial cleaning products. It also prohibits disposal
to natural and artificial water systems and networks.
In 2019, the Minister established an independent group of experts to advise and
make recommendations on the process required to extend Ireland’s network of
marine protected areas (MPAs) to report in mid-2020. The group is made up of
experts under the themes (i) Life & ocean sciences, (ii) Economic, social and cultural
perspectives, and (iii) Governance & legislation.
Ireland continued to play a leading role in the OSPAR Regional Sea Convention for
the Northeast Atlantic. Ireland’s chairmanship saw the Commission develop a draft
10-year strategy for adoption in 2020. Ireland also took a lead role in OSPAR work
on the forthcoming quality status report (QSR2023) and on Ocean Acidification. In
November, Ireland hosted the Autumn OSPAR Marine Litter meeting focusing on the
Marine Litter Regional Action Plan.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
63
Goal D - To support and enable democratic, responsive and effective local government, effective electoral management and high-quality fire services and emergency management.
Supporting and Developing Local Government
Following the Government decision in 2018 to approve
the papers on Municipal Governance – Districts,
Towns and Electoral Areas, and Local Authority
Structures and Governance, work commenced on
developing an alternative to a boundary alteration in the
form of statutory cross-boundary urban area committees.
The proposed legislation will apply to any area defined
as an ‘urban area’ lying within the administrative area of
more than one local authority that, according to a Census of Population, has a
population of between 1,500 and 100,000 and where the population applicable to
each of the component local authorities’ amounts to at least 15% of the total or 1,500
persons. Urban centres that would immediately meet these criteria are Athlone,
Bray, Carlow, Drogheda, Limerick City, Portarlington and Waterford City.
Provisions establishing Urban Area Committees (UACs) were approved by
Government and included at Committee Stage of the Local Government Bill 2018.
However, the proposal was defeated in the Seanad. A number of issues of concern
were raised in the Oireachtas debate and the provisions have since been reworked
to address those issues. A revised legislative proposal was ready for Government
consideration when the Dáil was dissolved in early 2020.
Work on the alteration between Cork City Council and Cork County Council
continued in 2019. The Local Government Act 2019 was passed, and the legal
transfer took place on 31 May 2019 which assigned part of the administrative area of
Cork County Council to the administrative area of Cork City Council. The local
authorities, along with the Implementation Oversight Group continued to plan for the
transfer of financial responsibility in 2020.
The Local Government Act 2019 also allowed for the holding of plebiscites at the
same time as the Local Government Elections on Friday 24 May 2019 on the
question of directly elected mayors with executive functions for Cork City Council,
Limerick City and County Council and Waterford City and County Council.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
64
Limerick was the only local authority of the three to vote in favour of having a directly
elected mayor for its city as the vote was narrowly defeated in Cork and Waterford.
Supporting Gender Balance and Diversity in Local Government
The Department administered a funding scheme to incentivise political parties to field
more women candidates in the 2019 local elections. A separate but related scheme
was introduced to support women running as independent candidates. The
Department also provided financial support to a number of organisations for training
and capacity building of women candidates or those women interested in being
candidates for local elections. In the lead up to the 2019 local elections, the
Department funded ‘Women for Election’ to run a hugely successful social media
campaign promoting the role of councillor for women.
The Department also funded the National Women’s Council of Ireland (NWCI) to
mark the 120th anniversary of local government by hosting three events. A pilot
project was launched to facilitate women in rural areas to engage the resources and
training needed for a role in politics. Longford Women’s Link / 5050 North West were
funded to provide training courses and a promotional campaign for women
specifically in rural areas, pre-election. Funding was also provided for the NWCI to
conduct research to build a stronger evidence base in relation to the obstacles and
barriers faced by women. The NWCI commissioned a research project that
commenced immediately after the 2019 local elections, which explored the
experiences of women seeking to enter local politics. The report was launched in
November 2019 and will help inform future policy decisions. A copy of the report can
be found at
https://www.nwci.ie/learn/publication/women_beyond_the_dail_more_women_in_loc
al_government.
The Department also funded the Immigrant Council of Ireland to conduct research
into the experiences of migrant candidates in the 2019 Local Elections. The report is
due to be completed in 2020. A call for funding issued in late 2019 to all local
authorities for initiatives that would work towards the goal of increasing the presence
of women and individuals from diverse backgrounds in local government in 2024 and
beyond. Fifteen proposals were selected from ten different Local Authorities in
December 2019, with the projects to commence in 2020.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
65
Local Authority Corporate Plans
Preparation of multi-annual Corporate Plans and implementation of associated
monitoring and review arrangements are long-standing features of management
practice in local authorities in Ireland. The Corporate Plan is a local authority’s
strategic framework for action for the duration of the plan (2019-2024). In August
2019, following a consultation process with local authorities and other Departments,
the Department issued new guidelines to assist local authorities when drafting their
Corporate Plans. Role and Remuneration for Elected Members of Local
Independent Review of the Role and Remuneration of Local
Authority Members
In June 2018, Ms Sara Moorhead S.C. was commissioned to undertake an
independent review of the role and remuneration of Local Authority Elected
Members. An interim report was submitted to the Department in November 2018 and
has since been published.
In progressing the review during 2019, the Department surveyed all local authority
elected members and sought financial information from all local authorities. There
was also extensive consultation with individual councillors, councillor representative
organisations, local authorities, political parties and other stakeholders. A desk-
based examination of the remuneration regimes of local representatives in other
jurisdictions was also carried out.
Code of Conduct for Councillors
Part 15 of the Local Government Act 2001 sets out the ethical framework for local
government and imposes a statutory duty on all in the local government service to
maintain proper standards of integrity, conduct and concern for the public interest.
The Minister may issue codes of conduct under Part 15 for further guidance or to
help to uphold public confidence in the integrity of the local government system. First
issued in 2004, the Code of Conduct was updated during 2019 to take account of
developments over the last 15 years, such as social media, GDPR, regulation of
lobbying, etc. In reviewing the Code, the Department undertook a statutory
consultation with both the Department of Public Expenditure and Reform and the
Standards in Public Office Commission, and with councillor representatives and local
authorities.
The updated and revised Code of Conduct for Councillors was published in June
2019. Councillors are required to sign an annual declaration that they have read and
understood the Code and will be guided by its principles.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
66
Local Government Finance
The basis for the distribution of Local Property Tax (LPT) to local authorities
remained unchanged in 2019. 80% of LPT was retained locally to fund services and
the remaining 20% was re-distributed to provide equalisation funding to local
authorities with lower property tax bases due to the variance in property values and
density across the country. Local authorities received LPT allocations of €503 million
in 2019
Local authorities also received €86m in funding from the Department to assist with
the additional payroll costs associated with the unwinding of the Financial
Emergency Measures in the Public Interest legislation and the cumulative effect of
implementing National Pay Agreements up to and including the Public Sector
Stability Agreement.
The Department continued its monitoring and oversight of the financial performance
of local authorities throughout 2019. This included reviewing the key financial
indicators in their financial reports (Budgets and Annuals Financial Statements) and
working with local authorities to address issues impacting on their finances.
Commercial Rates
The Local Government Rates and Other Matters Act 2019 was passed by the
Oireachtas and enacted on 11 July 2019. The purpose of the Act is to modernise the
collection of rates, which are a vital source of funding for local authorities. It includes
provisions updating collection procedures and facilitating the introduction of rates
waiver schemes.
Directly Elected Mayor with Executive Functions
The Local Government Act 2019
provided for the holding of
plebiscites in Cork City Council,
Limerick City and County Council
and Waterford City and County
Council.
Plebiscites were held in the three
local authority areas concerned on
24 May 2019, the same day as the
local elections and the proposal
was passed in Limerick City and
County Council only.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
67
Under Section 44 of the Local Government Act 2019, the Minister for Housing,
Planning and Local Government is required to prepare and submit to the Houses of
the Oireachtas a report with legislative proposals for a directly elected mayor with
executive functions for Limerick, within two years of the plebiscite vote,
An implementation advisory group, comprising representatives of the key
stakeholders in Limerick, particularly the elected Council and management of
Limerick City and County Council, was formed towards the end of 2019. Their role is
to advise on the implementation of the mandate given by the people of Limerick.
Local Government Boundary Alterations
The Local Government Act 2019 was enacted on 31 January 2019 and permitted
the transfer of part of the administrative area of Cork County Council to the
administrative area of Cork City Council. This facilitates further development within a
new City Council boundary, while also incentivising higher density development and
reducing the risk of urban sprawl.
The extended City area now includes Ballincollig, Carrigrohane, Blarney, Glanmire
and Cork airport. The population of the city has increased from 125,657 to 205,000
and the extended area facilitates the Project Ireland 2040 National Planning
Framework targeted rate of growth for Cork city of at least 105,000 more people by
2040.
Local Authority Governance of Ports
Pursuant to National Ports Policy 2013, which recommended that designated ports
of regional significance should be transferred to more appropriate local authority led
governance structures, the Department engaged with the Department of Transport,
Tourism and Sport and Wexford County Council to ensure the successful transfer of
responsibility for New Ross Port to the Council in August 2019.
Local Authority Staffing
There were some 29,174 full-time equivalent posts in local authorities at end 2019.
National Directorate for Fire and Emergency Management
The key role of the National Directorate for Fire and Emergency Management
(NDFEM) centres on the development and oversight of local authority provided fire
services. The Directorate has also played a key role in devising and developing all
aspects of emergency management arrangements in Ireland since it was established
in 2009.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
68
The NDFEM has supported local authorities in achieving fire safety and consistent
quality fire services for their communities in 2019. Capital funding amounting to
€12.2 million was recouped to local authorities in the course of 2019 for Fire
Stations, Fire Service Equipment and Fire Service Vehicles. Extensive Fire Safety
training programmes were managed and co-ordinated by the NDFEM and delivered
to the Fire Services throughout 2019.
Fire Safety Promotions activities were also managed and co-ordinated by the
NDFEM in 2019, in line with the National Framework Policy document “Keeping
Communities Safe”.
Furthermore, the recommendations of the 2017-18 High Level Fire Safety Task
Force which reassessed fire certain aspects of fire safety in Ireland (arising out of the
tragic Grenfell Tower Fire in London) were progressed during the year.
In relation to Emergency Management the NDFEM prepared a review report on the
severe weather events of 2017/18, which was published in 2019. The report records
the events and the response and identifies learning points to further enhance the
response to major emergencies.
Electoral Management
The Department provided legislative and operational support for the European
Parliament and local elections; a referendum on the dissolution of marriage; and
plebiscites on the direct election of a mayor (in Cork, Limerick and Waterford) in May
2019; as well as for four Dáil bye-elections in November 2019. Ballot Paper
Templates, which enable blind and visually impaired voters to vote independently,
were made available for the first time at the European Parliament and local elections,
the plebiscites and at the Dáil bye-elections.
The European Parliament Elections (Amendment) Act 2019 was enacted to provide
for a new constituency configuration based on electing thirteen members to the
European Parliament at the elections held on 24 May 2019. This was an increase of
two MEPs, in preparation for the withdrawal of the UK from the European Union.
Over the course of the year, the Department worked closely with the Office of
Parliamentary Counsel and the Department of Foreign Affairs and Trade on the
development of the Thirty-ninth Amendment of the Constitution (Presidential
Elections) Bill 2019. The Bill, which proposes to amend the Constitution to provide
for an extension of the right to vote at Presidential elections to citizens resident
outside the State, was published by the Tánaiste in mid-September 2019. A
Referendum Commission was established by order of the Minister on 26 September
2019 to explain the subject matter, promote awareness of and encourage the
electorate to vote at the proposed referendum.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
69
The Department made significant progress towards the establishment of an Electoral
Commission for Ireland in 2019. Electoral commissions are public bodies charged
with carrying out several electoral functions. On 17 July 2019, the Government
approved the establishment of an Electoral Commission on a statutory basis which
would bring together these functions in an independent, dedicated public body. It
also approved the drafting of a General Scheme of an Electoral Commission Bill.
This was developed by the Department in the following months and approved by
Government on 17 December 2019. The General Scheme sets out organisational,
governance and accountability structures which provide for an independent Electoral
Commission, which is directly accountable to the Oireachtas.
It provides for the Electoral Commission’s initial remit to comprise existing electoral
functions, including the Register of Political Parties, the Referendum Commission,
the Constituency Commission and Local Electoral Area Boundary Committees.
The General Scheme also provides for a new research and advisory function which
will inform Government and the Oireachtas in their consideration of reform to
electoral law. In addition, a new voter education function would see the Commission
develop the means to enhance participation in our democratic processes.
Further to the approval of the incoming Government, the General Scheme will be
referred to the Joint Oireachtas Committee on Housing, Planning and Local
Government for pre-legislative scrutiny.
Work to modernise the electoral registration process progressed in 2019. This
project will give effect to measures that will lead to a more efficient, user-friendly
voter registration system that will be easier for people to engage with and for
administrators to manage, while also being secure from internal or external
interference.
In December 2019, following an extensive public consultation, details of which can
be found at https://www.housing.gov.ie/local-government/voting/register-
electors/modernisation-electoral-register-ireland-summary-report, the Government
approved a set of policy proposals to modernise the voter registration process and
the drafting of a General Scheme of a Bill to give effect to the modernisation project.
Further to the approval of the incoming Government, the General Scheme will be
referred to the Joint Oireachtas Committee on Housing, Planning and Local
Government for pre-legislative scrutiny.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
70
The policy proposals included the introduction of a rolling register to be continuously
updated; the use of Personal Public Service Numbers (PPSNs) to verify identity;
introduction of individual and online registration; provisions for data sharing and data
matching; formation of a centralised database; simplification of forms and processes;
pre-registration of 16/17 year olds; provisions for anonymous registration for persons
at risk and for people with no fixed address; and the abolition of the edited register.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
71
Goal E - To serve society through the production and communication of reliable weather and climate information to protect life and property and to further enhance Met Éireann’s role as the authoritative voice on Meteorology in Ireland.
Met Éireann has continued to implement its 10-year strategy
“Making Ireland Weather and Climate Prepared” by ensuring the
ongoing maintenance and development of meteorological
infrastructure to meet the evolving requirements of weather and
climate services.
Weather and Climate Services
Met Éireann continued its collaboration with the national
meteorological services of Iceland, Denmark and Holland working
towards a joint implementation of numerical weather prediction
systems on a jointly procured High Performance Computer (HPC). The HPC which
will be procured by the collaboration known as United Weather Centres West will be
operational in January 2023.
The capability and performance of forecasts was enhanced when the Ensemble
Prediction System and the radar precipitation advection scheme both became
operational during 2019.
Met Éireann provided meteorological advice and support to the National Emergency
Co-ordination Group in the lead up to and during 2019’s severe weather events.
The meteorological and environmental monitoring programme at Valentia
Observatory was expanded with the addition of further instrumentation.
Aviation Services
A Met Éireann project to ensure compliance of meteorological services to aviation
with the EU Common Requirements Regulation is ongoing and is scheduled to be
completed in 2020. Designation as Ireland’s Meteorological Service provider for
ICAO Annex 3 services was retained by Met Éireann during 2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
72
National Flood Forecasting
The Flood Forecast Division of Met Éireann has worked closely with the OPW on
developing a new national flood forecasting system. Met Éireann and the OPW
continued work during 2019 on a project to select the optimal operational fluvial
(river) flood forecast model for the Flood Forecast Centre (FFC), the operational
element of the Flood Forecast Division.
A Communication Strategy for the National Flood Forecast Warning Service has
been developed. The aim of the strategy is to effectively disseminate flood
information to the relevant stakeholders. This has been developed with input from
the OPW and many other stakeholders of the service, including local authority
representatives.
Infrastructure
A Radar Network modernisation project has commenced with a substantial scoping
exercise underway. A number of significant IT projects were completed improving
diversity and resilience of Met Éireann’s infrastructure. These included the migration
to a new virtualised environment, upgrading the backup system for mission critical
systems and the implementation of dual fibre connectivity at Met Éireann’s Glasnevin
location to improve diversity and resilience.
Research
In collaboration with partners, Met Éireann continued to develop and expand its
engagement on research projects to support development of climate services and
aviation services. The Met Éireann Research Call Programme was established in
2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
73
Corporate Information
Corporate Governance
The Department is committed to the following Governance Principles:
Good governance supports a culture and ethos which ensures behaviour with
integrity, a strong commitment to ethical values, and respect for the rule of law;
Good governance ensures openness, effective public consultation processes
and comprehensive engagement with domestic and international stakeholders;
Good governance helps to define priorities and outcomes in terms of sustainable
economic and societal benefits and to determine the policies and interventions
necessary to optimise the achievement of these priorities and outcomes;
Good governance means developing the Department’s capacity, including the
capability of the leadership team, management and staff;
Good governance means managing risks and performance through robust
internal control systems and effective performance management practices; and,
Good governance means implementing good practices in transparency,
reporting, communications, audit and scrutiny to deliver effective accountability.
The Department’s Corporate Governance Framework, which was devised in
accordance with the Civil Service Renewal Programme, sets out how these
principles are applied and is available on the Department’s website.
Internal Audit
The Department’s Internal Audit Unit completed three internal audits and six audit
reviews/ follow-ups during 2019. The Department’s Audit Committee held four
meetings during the year.
Public Sector Equality and Human Rights Duty
Section 42 of the Irish Human Rights and Equality Commission Act 2014 requires all
public bodies to promote equality, prevent discrimination and protect the human
rights of its staff and customers alike. This responsibility is known as the Public
Sector Equality and Human Rights Duty and is a legal obligation. In 2019, the
Department’s internal working group, continued to address the implementation of our
Public Sector Equality and Human Rights Duty.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
74
In this regard an assessment of the Department as an employer was conducted in
November by the Human Resources division.
Irish Language Commitments
The Department remained committed in 2019 to providing services in Irish and/or
bilingually to its customers as set out in our Irish Language Scheme 2017 - 2020,
and to the statutory obligations arising on foot of the Official Languages Act, 2003.
In 2019, the Department translated 113 reports, press releases and policy
documents to Irish. The Department sought submissions on a new Irish Language
Scheme in November 2019.
Freedom of Information & Access to Information on the
Environment
In 2019, the Department received 309 Freedom of Information requests. Of these 88
requests were granted; 98 were part-granted; 70 were refused; 13 lapsed due to the
non-payment of fees; 39 were withdrawn and 1 was transferred. In addition, it
received 14 requests under the Access to Information on the Environment
regulations. Of these 2 requests were granted; 6 were part-granted; 5 were refused
and 1 was transferred.
Quality Customer Service
This Department is committed to providing the highest quality service to all its
customers. Our Customer Charter and our Customer Service Action Plan outline the
standards of service you can expect to receive whether you contact us by phone,
email, letter or in person. The Department aims to resolve all queries within 15 days,
unless there are particular reasons why this cannot be done. In 2019, the
Department received 556 queries to our quality customer service mailbox. An
analysis of queries indicates that 90% of queries were resolved within the 15-day
time-frame.
Details of our Charter and Plan are available on
www.housing.gov.ie/corporate/customer-service/quality-customer-service.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
75
1 The remainder of questions were disallowed, withdrawn or transferred.
2 Represents totals from Minister’s and Ministers of State’s Offices.
3 Represents totals from Minister’s and Ministers of State’s Offices.
Parliamentary
Questions 2017 2018 2019
Questions Received 3,575 3,638 3,286
Questions Answered1 3,349 3,307 2,776
Type of Question Answered:
Oral 432 401 411
Written 2,917 2,906 2,365
Topical Issues Debates
185 185 134
Commencement Matters
75 83 89
Representations and Invitations
Representations2 3,946 3,749 3,515
Invitations3 633 1,077 896
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
76
Human Resources - WELL, Our People Strategy
The People Strategy for 2018-2020, 'WELL', was launched at the
100th meeting of the Department’s Partnership Committee on
12 July 2018. The strategy contains over 50 separate
actions across the four themes/pillars of Wellbeing,
Engagement, Learning & Development and Leadership.
Actions rolled out in 2019 included:
‘Town Hall’ meetings set up as cyclical events with
meetings held in all locations twice a year
Engagement Action Plan formulated in response to the
2017 Civil Service Employee Engagement Survey
The establishment of an LGBT+ Staff Network
RÉALTA staff recognition award ceremony held annually
Staff led health and fitness initiatives
Mentoring programme embedded in the organisation
Draft ‘career and capability framework’ App, with links to organisational job
clusters, in development by subgroup of the L&D implementation group
Assistant Principal network launched
Business Partnering embedded in the organisation
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
77
Staff Numbers
The number of staff serving in the Department at year-end 2019 equated to 782.21
Whole Time Equivalent posts. 168 staff were recruited and promoted through a
variety of different routes in 2019, including internal promotion and open
competitions.
Staff also continued to avail of a range of work/life balance schemes, as set out
below:
Number of staff
Parental Leave 77
Study Leave 33
Work-sharing 96
Shorter working year 79
Career break 11
Carer's leave 4
Training and Development
All staff are supported to avail of development opportunities identified through the
Performance Management and Development System (PMDS), which is used as a
key tool in support of improved organisational performance, with an 81% compliance
rate achieved in 2019.
Our training and development practices assist staff in improving current and future
performance by helping them to acquire the skills, knowledge, and qualifications
required of a competitive workforce.
Under the L&D Priority of our People Strategy we are building capability and capacity
through the provision of relevant and appropriate training across all grades and
Departmental locations.
With our embedded Mentoring programme, we are supporting staff as they develop
critical skills and attributes in the role of an effective mentor & mentee.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
78
Support is provided to staff undertaking formal education in subjects relevant to their
work through our Refund of Fees Scheme and dedicated learning structures, and our
Refund of Professional Fees Scheme ensures staff have access to membership of
accredited and professional bodies as required.
In 2019, staff members undertook studies in areas such as housing, law, finance,
statistics, human resources management and economics, areas which have been
identified as priorities for the business needs of the organisation.
Apprenticeships in the Public Sector
The Department is participating in the national
pilot ICT Apprentices, ICT Associate Professional
Software Developer Apprenticeship, and ICT
Associate Professional Network Engineer
Apprenticeship programmes.
The Department is also participating in the
national Public Sector Accounting Technician
Apprenticeship.
Civil Service Financial Management Shared Services
The Department’s planned transition to the Civil
Service Financial Management Shared Services
(FMSS) in 2019 did not take place due to a decision
by the National Shared Services Office (NSSO) to
postpone the FMSS launch in 2018 to allow for a full
system design review to be carried out.
The Department continued its support to the NSSO
for the FMSS project by assisting with the system design review during 2019.
Prompt Payment
In 2019, the Department paid 89.15% of all invoices within 15 calendar days, and
99.16% of all invoices within 30 calendar days.
In respect of the year overall, the Department incurred late payment interest charges
of €742. The value of all late payments as a percentage of all invoiced payments in
2019 was 0.52%. In addition to the late payment interest, compensation costs
amounting to €2,630 were paid in 2019.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
79
APPENDICES
APPENDIX 1: Legislative Activity in 2019
Relevant Acts of the Oireachtas in 2019
Local Government Act 2019 (Number 1 of 2019)
European Parliament Elections (Amendment) Act 2019 (Number 7 of 2019)
Residential Tenancies (Amendment) Act 2019 (Number 14 of 2019)
Local Government Rates and other Matters Act 2019 (Number 24 of 2019)
Microbeads (Prohibition) Act 2019 (Number 52 of 2019)
Housing (Regulation of Approved Housing Bodies) Act 2019 (Number 47 of 2019)
Citizens' Assemblies Act 2019 (Number 25 of 2019)
Statutory Instruments in 2019
S.I. No. 6/2019 - County of Louth Local Electoral Areas And Municipal Districts
(Amendment) Order 2019
S.I. No. 7/2019 - County of Wicklow Local Electoral Areas And Municipal Districts
(Amendment) Order 2019
S.I. No. 8/2019 - County of Meath Local Electoral Areas And Municipal Districts
(Amendment) Order 2019
S.I No. 12 of 2019 - Planning and Development Act 2000 (Exempted Development)
Regulations 2019
S.I. No. 20/2019 - Local Government Act 2019 (Commencement) Order 2019
S.I. No. 23/2019 - Environment (Miscellaneous Provisions) Act 2011
(Commencement) Order 2019
S.I. No. 24/2019 - Local Government Act 2001 (Commencement) Order 2019
S.I. No. 25/2019 - Local Government Act 2019 (Transfer Day) Order 2019
S.I. No. 27/2019 - City of Cork Local Electoral Areas Order 2019
S.I. No. 28/2019 - County of Cork Local Electoral Areas And Municipal Districts
Order 2019
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
80
S.I. No. 68/2019 - Referendum Commission (Establishment) Order 2019
S.I. No. 75/2019 - European Parliament Elections Regulations 2019
S.I. No. 76/2019 - Electoral (Amendment) Regulations 2019
S.I. No. 77 of 2019 - European Union Environmental Objectives (Surface Waters)
(Amendment) Regulations 2019
S.I. No. 81/2019 - Housing (Miscellaneous Provisions) Act 2009 (Part 5) Regulations
2019
S.I. No. 104 of 2019 - Housing (Financial Assistance) Regulations 2019
S.I. No. 117 of 2019 - European Parliament Elections (Amendment) Act 2019
(Commencement) Order 2019
S.I. No. 118/2019 - Local Elections (Disclosure of Donations And Expenditure) Act
1999 (Period For Reckoning Election Expenses) Order 2019
S.I. No. 121/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Limerick City East)
Order 2019
S.I. No. 122/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Navan) Order 2019
S.I. No. 133/2019 - Planning and Development (Amendment) Act 2018
(Commencement) Order 2019
S.I. No. 134/2019 - Planning and Development Act 2000 (Part IIB) (Establishment
Day) Order 2019
S.I. No. 137/2019 - Housing (Standards for Rented Houses) Regulations 2019
S.I. No. 153/2019 - Electoral (Supplement to the Register of Electors) Regulations
2019
S.I. No. 154/2019 - Appointment of Special Adviser (Minister for Housing, Planning
and Local Government) Order 2019
S.I. No. 156/2019 - County of Tipperary Local Electoral Areas And Municipal Districts
(Amendment) Order 2019
S.I. No. 157/2019 - County of Kerry Local Electoral Areas And Municipal Districts
(Amendment) Order 2019
S.I. No. 162/2019 - Direct Election of Mayor Plebiscite Regulations 2019
S.I. No. 183 of 2019 - European Union (Energy Performance of Buildings)
Regulations 2019
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
81
S.I. No. 196/2019 - Elections (Ballot Paper Template) Regulations 2019
S.I. No. 214/2019 - Electoral Act, 1992 (Section 165) Regulations, 2019
S.I. No. 220/2019 - European Parliament Elections (Amendment) Act 2019
(Commencement) (No. 2) Order 2019
S.I. No. 235 of 2019 Planning and Development Act 2000 (Exempted Development)
(No.2) Regulations 2019
S.I. No. 236/2019 - Residential Tenancies (Amendment) Act 2019 (Commencement)
Order 2019
S.I. No. 263 of 2019 - Building Regulations (Part F Amendment) Regulations 2019
S.I. No. 286/2019 - Residential Tenancies (Amendment) Act 2019 (Commencement)
(No. 2) Order 2019
S.I. No. 287/2019 - Residential Tenancies Act 2004 (Prescribed Form) Regulations
2019
S.I. No. 292 of 2019 - European Union (Energy Performance of Buildings) (No.2)
Regulations 2019
S.I. No. 308/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Ardee) Order 2019
S.I. No. 309/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Arklow) Order 2019
S.I. No. 310/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Athenry -
Oranmore) Order 2019
S.I. No. 311/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Athlone) Order
2019
S.I. No. 312/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Dundalk -
Carlingford) Order 2019
S.I. No. 313/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Dundalk South)
Order 2019
S.I. No. 314/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Fermoy) Order
2019
S.I. No. 315/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Gorey) Order 2019
S.I. No. 316/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Gort - Kinvara)
Order 2019
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
82
S.I. No. 317/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Graiguecullen -
Portarlington) Order 2019
S.I. No. 318/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Kells) Order 2019
S.I. No. 319/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Kilkenny) Order
2019
S.I. No. 320/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Limerick City North)
Order 2019
S.I. No. 321/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Limerick City West)
Order 2019
S.I. No. 322/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Midleton) Order
2019
S.I. No. 323/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Portlaoise) Order
2019
S.I. No. 324/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Trim) Order 2019
S.I. No. 325/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Waterford City East)
Order 2019
S.I. No. 326/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Waterford City
South) Order 2019
S.I. No. 340/2019 - Housing, Planning and Local Government (Delegation of
Ministerial Functions) Order 2019
S.I. No. 353/2019 - Residential Tenancies Act 2004 (Prescribed form) (No. 2)
Regulations 2019
S.I. No. 354/2019 - Residential Tenancies (Amendment) Act 2019 (Commencement)
(No. 3) Order 2019
S.I. No 355 of 2019 - Local Government Rates and Other Matters Act 2019
(Commencement) Order 2019
S.I. No. 417/2019 - Citizens’ Assemblies Act 2019 (Commencement) Order 2019
S.I. No. 418/2019 - European Union (Environmental Impact Assessment and
Habitats) (Section 181 Of The Planning and Development Act 2000) Regulations
2019
S.I. No. 478/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Carlow) Order 2019
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
83
S.I. No. 479/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Macroom) Order
2019
S.I. No. 481/2019 - Electoral (Amendment) (No.2) Regulations 2019
S.I. No. 482/2019 - Seanad Electoral (Panel Members) (Prescribed Forms)
(Amendment) Regulations 2019
S.I. No. 483/2019 - Seanad Electoral (University Members) (Prescribed Matters)
(Amendment) Regulations 2019
S.I. No. 484/2019 - Referendum Commission (Establishment) (No.2) Order 2019
S.I. No. 510/2019 – Water Services Act 2017 (Commencement) Order 2019
S.I. No. 558/2019 - Valuation Act 2001 (Cavan County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 559/2019 - Valuation Act 2001 (Fingal County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 560/2019 - Valuation Act 2001 (Louth County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 561/2019 - Valuation Act 2001 (Monaghan County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 562/2019 - Valuation Act 2001 (Tipperary County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 563/2019 - Valuation Act 2001 (Meath County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 564/2019 - Valuation Act 2001 (Wexford County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 565/2019 - Valuation Act 2001 (Wicklow County Council) (Rate Limitation)
Order 2019
S.I. No. 598/2019 - Planning and Development (Housing) and Residential Tenancies
Act 2016 (Section 4) Order 2019
S.I. No. 644/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Baltinglass) Order
2019
S.I. No. 645/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Cobh) Order 2019
S.I. No. 646/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Piltown) Order 2019
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
84
S.I. No. 647/2019 - Rent Pressure Zone (Local Electoral Area of Strandhill) Order
2019
S.I. No. 648/2019 - European Union (Citizens’ Initiative) Regulations 2019
S.I. No. 680/2019 - Water Services (No. 2) Act 2013 (Property Vesting Day) Order
2019
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
85
APPENDIX 2: Publications in 2019
The main publications produced by the Department during 2019 are detailed below:
European Parliament Election Results 2019
Referendum Results - 1937 – 2019
Draft National Marine Planning Framework
Marine Planning Policy Statement
Housing Supply Coordination Task Force Returns Q3 2019
Housing (Regulation of Approved Housing Bodies) Act 2019 - Frequently Asked
Questions
Housing (Regulation of Approved Housing Bodies) Act 2019 – Note
Cyber Security Strategy 2019 - 2021
Overview of Defective Concrete Blocks Grant Scheme
Homelessness Quarterly Performance Report- Q4 2019
Homeless Report- December 2019
Voting in the 2020 General Election – FAQs
Ministerial Direction - Eastern and Midland Regional Assembly Regional Spatial and
Economic Strategy 2019 – 2031
"Building a Sustainable Community" – Report on Scoping Exercise for Inchicore /
Kilmainham
Review Report on Severe Weather Events 2017 – 2018
Modernisation of the Electoral Register in Ireland – Summary of the Report of the
Public Consultation
Modernisation of the Electoral Register in Ireland – Report of Public Consultation
Social Housing Construction Status Report Q3 2019
Summary of Social Housing Assessments 2019 (SSHA)
Guide to Fire Safety in Existing Traveller Accommodation
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
86
Homelessness Quarterly Progress Report Q3 2019
Homeless Report- Oct 2019
Housing Supply Coordination Task Force For Dublin – Report Q2 2019
Conclusions of the Minister for Housing, Planning and Local Government on the
Review of the Strategic Housing Development Process - October 2019
Operation of the Strategic Housing Development Process 2017-2019 - Report of the
Review Group September 2019
Homeless Report – September 2019
Water Quality and Water Services Infrastructure - Climate Change Sectoral
Adaptation Plan
National Lottery Funding – 2018
Construction Industry - Be Prepared for a "No Deal" Brexit – FAQs
Local Authority Accounting in Ireland – Code of Practice and Accounting Regulations
- July 2019
Homelessness Quarterly Progress Report (April-June 2019)
Guidance Note for Local Authorities for Regulating Short Term Letting
Report of the Working Group on Short Term Lettings
Resource Efficiency Action Plan
Report of the Expert Review Group on Traveller Accommodation - July 2019
Housing Supply Coordination Task Force for Dublin – Report Q1 2019
Technical Guidance Document L- Conservation of Fuel and Energy – Dwellings
Installation and Commissioning of Ventilation Systems for Dwellings - Achieving
Compliance with Part F 2019
Technical Guidance Document F - Ventilation (2019)
Report on the development of cost optimal calculations and gap analysis for
buildings in Ireland under Directive 2010/31/EU on the Energy Performance of
Buildings (recast)- Non-residential Buildings (2019)
Cork Boundary Alteration Implementation Oversight Committee Implementation Plan
Plebiscites for Directly Elected Mayors - Frequently Asked Questions
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
87
The guide to the plebiscite on a directly elected mayor with executive functions for
Waterford City and County
The guide to the plebiscite on a directly elected mayor with executive functions for
Limerick City and County
The guide to the plebiscite on a directly elected lord mayor with executive functions
for Cork City
Directly Elected Mayors with Executive Functions
Notice of the Minister to Sligo County Council pursuant to section 177AB(3) of the
Planning and Development Act 2000 Re: Registry Reference PL18/210 – Proposed
Upgrading of Lough Talt Water Treatment Plant (IROPI)
Submission to the European Commission pursuant to Section 177AB(5) of the
Planning and Development Act 2000 with respect to the Adoption of Compensatory
Measures as required in Article 6(4) of Council Directive 92/43/EEC (the ‘Habitats
Directive’) relating to Sligo County Council Registry Reference PL18/210 – Proposed
Upgrading of Lough Talt Water Treatment Plant
Additional Publications from Met Éireann in 2019
Monthly Climate and Weather Statements
Conference proceedings, scientific reports, book chapters and other publications by
Met Éireann staff members:
Gleeson E, Whelan E [editors], Nicole Beisiegel, Frédéric Dias, Eadaoin Doddy,
Lisette Edvinsson, Emily Gleeson, Edward Graham, Ludvig Isaksson, Frank
McDermott, Kristian Pagh Nielsen, Semjon Schimanke, Conor Sweeney, Per
Undén, Jonathan Webb, Eoin Whelan, Liam Woods, ‘MÉRA Workshop
Proceedings’, Met Éireann, 2019-12-15
Clancy C., Daly C., Darcy R., Gleeson E., Hally A., Whelan E. Met Éireann
Updates. ALADIN-HIRLAM Newsletter 12: 67-75, 2019
Peer-reviewed academic journal articles by Met Éireann staff members:
Falzoi, S., Gleeson, E., Lambkin, K., Zimmermann, J., Marwaha, R., O’Hara, R.,
Green, S. and Fratianni, S. (2019), Analysis of the severe drought in Ireland in
2018. Weather, 74: 368-373. doi:10.1002/wea.3587
Blunden, J. and D. S. Arndt, Eds., 2019: “State of the Climate in 2018”. Bull.
Amer. Meteor. Soc., 100 (9), Si–S305,
doi:10.1175/2019BAMSStateoftheClimate.1. Contributions by S. Spillane
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
88
Frogner, Inger-Lise, Ulf Andrae, Jelena Bojarova, Alfons Callado, Pau Escribà,
Henrik Feddersen, Alan Hally et al. “HarmonEPS – the HARMONIE ensemble
prediction system”, Wea. Forecasting, doi:10.1175/WAF-D-19-0030.1
Emily Gleeson, Colm Clancy, Laura Zubiate, Jelena Janjić, Sarah Gallagher,
Frédéric Dias: “Teleconnections and Extreme Ocean States in the Northeast
Atlantic Ocean” http://hdl.handle.net/2262/86149
Additional Publications from NOAC and WAB in 2019
National Oversight and Audit Commission
Local Authority Satisfaction Survey 2019 - July 20
Local Authority Performance Indicator Report 2018 – September 2019;
Development of the Strategy and Framework Work Programme 2020 – 2022 -
November 2019;
Multi Annual Work Programme 2020-2022 - November 2019;
Public Spending Code Local Authority Quality Assurance Report 2018 –
December 2019.
Water Advisory Body
Water Advisory Body Quarterly Report 1 2019
The Water Advisory Body publishes its reports on its website
www.wateradvisorybody.ie.
Annual Report of the Department of Housing, Planning and Local Government 2019
89
APPENDIX 3: Public Consultations undertaken in 2019
Public Consultation on the Significant Water Management Issues for the third cycle
River Basin Management Plan for Ireland 2022-2027
Public Consultation on the Marine Strategy Framework Directive (2008/56/EC) -
Article 17
Public Consultation on the revised Wind Energy Development Guidelines
Public Consultation on the General Scheme of the Housing and Planning and
Development Bill 2019
Public Consultation on the Review of Building Regulations Part L (Conservation of
Fuel and Energy) and European Union (Energy Performance of Buildings)
Regulations
Irish Language Scheme 2020-2022: Request for Submissions
Public Consultation on the Draft National Marine Planning Framework
Public Consultation on the 2019 amendment to Technical Guidance Document C,
1997
Public Consultation on the review of the planning provisions regarding Strategic
Housing Developments
Public Consultation on the additional guidance to Technical Guidance Document B,
2006
Public Consultation on the Marine Planning Policy Statement
Public Consultation on the Draft Climate Change Sectoral Adaptation Plan for Water
Quality and Water Services Infrastructure
Public Consultation on proposals to modernise the Electoral Registration Process
Public Consultation on a Regulatory Impact Analysis on the Establishment of an
Electoral Commission
Transboundary Environmental Public Consultation on the Wylfa Newydd Nuclear
Power Plant, Anglesey, North Wales, UK
housing.gov.ie
Department of Housing, Planning and Local Government
Tuarascáil Bhliantúil na Roinne
Tithíochta, Pleanála agus
Rialtais Áitiúil 2019
Arna hullmhú ag An Roinn Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil
tithiocht.gov.ie
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
2
Clár Ábhar
Ráiteas an Ard-Rúnaí ................................................................................................. 3
Eolas Fúinn ................................................................................................................ 5
Caiteachas in 2019..................................................................................................... 8
Achoimre ar Phríomhréimsí ina nDearnadh Dul Chun Cinn in 2019 ........................ 11
Ár Spríocanna Straitéiseacha ................................................................................... 23
Eolas Corparáideach ................................................................................................ 76
AGUISÍN 1: Gníomhaíocht Reachtaíochta in 2019 .................................................. 82
AGUISÍN 2: Foilseacháin in 2019 ............................................................................. 88
AGUISÍN 3: Comhairliúcháin Phoiblí ar tugadh fúthu in 2019 .................................. 92
Tá leagan Gaeilge agus leagan Béarla den Tuarascáil Bhliantúil (2019) ar fáil ar
www.tithiocht.gov.ie agus ar www.housing.gov.ie
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
3
Ráiteas an Ard-Rúnaí
Tá áthas orm Tuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais
Áitiúil don bhliain 2019 a chur os bhur gcomhair.
Bhí neart ar siúl in 2019 ó thaobh toghchán de. Bhainistigh an Roinn toghcháin
údaráis áitiúil agus toghcháin Pharlaimint na hEorpa i mBealtaine, agus reáchtáladh
pobalbhreitheanna stairiúla ar Mhéaraí dírthofa i gCorcaigh, Luimneach agus Port
Láirge. Níor vótáil ach muintir Luimnigh ar son Méara dírthofa agus tá próiseas ar
siúl anois chun ullmhúchán a dhéanamh dó sin. Bhí tionchar ag an mBreatimeacht
ar thoghcháin Pharlaimint na hEorpa. Mhéadaigh líon na bhFeisirí de Pharlaimint na
hEorpa atá ag Éirinn ó 11 go dtí 13, mar gheall ar na suíocháin bhreise a bhí ar fáil
tar éis don Ríocht Aontaithe an tAontas Eorpach a fhágáil.
Cuireadh Oifig an Rialála Pleanála (ORP) ar bun le linn na bliana, ar toradh na
mblianta oibre é chun éifeacht a thabhairt do phríomh-mholadh an Bhinse Mahon.
Soláthraíonn an ORP maoirseacht neamhspleách ar an bpróiseas pleanála chun a
chinntiú go gcomhlíontar beartais náisiúnta agus riachtanais reachtacha. Áirítear
leis sin an chumhacht chun scrúdú a dhéanamh ar na córais agus nósanna imeachta
a úsáideann aon údarás pleanála, An Bord Pleanála san áireamh.
Rinne an Roinn maoirseacht ar thrí Straitéis Réigiúnacha Spásúlachta agus
Eacnamaíochta a chríochnú, mar chuid d'ordlathas na bpleananna sa Chreat
Pleanála Náisiúnta a foilsíodh in 2018. Clúdaíonn críoch mhuirí limistéar atá 10 n-
uaire níos mó ná méid ár mórchríche. I Samhain, foilsíodh ár ndréacht-Chreat
Náisiúnta maidir le Pleanáil Mhuirí chun críche comhairliúcháin. Is plean náisiúnta é
seo a leagann cuspóirí agus beartais phleanála do 16 earnáil éagsúla amach,
fuinneamh, iascaireacht, turasóireacht agus sábháilteacht ar muir san áireamh, don
20 bliain atá amach romhainn.
Tugadh tús áite do thithíocht le linn na bliana arís. Sa cheathrú bliain den phlean
gníomhaíochta Atógáil Éireann, tháinig méadú ar líon na dteaghlaigh a fuair
tacaíocht ó thaobh tithíocht shóisialta de, ó 27,103 go dtí 28,075. Díol suntais ba ea
an méadú ar chéatadán na tacaíochta a bhain le tógáil, a mhéadaigh ó 15.7% go dtí
20.5% den iomlán. Ba í easpa dídine an dúshlán ba mhó a bhí romhainn arís. Cé
gur tugadh áit chónaithe do 5,971 duine fásta agus a gcleithiúnaigh le linn na bliana
(ar méadú 16% é ar 2018), bhí líon na ndaoine i gcóiríocht éigeandála fós ard.
Forbairt thábhachtach le linn na bliana ba ea é Creat Caighdeán Náisiúnta um
Cháilíocht maidir le Seirbhísí do Dhaoine gan Dídean a fhoilsiú. Tá an Creat
bunaithe ar ocht dtéama, lena n-áirítear: seirbhísí duinelárnacha; seirbhísí sábháilte;
agus sláinte, folláine agus forbairt phearsanta. Cinnteoidh sé sin go mbeidh na
seirbhísí a chuirfear ar fáil éifeachtach agus seasmhach.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
4
Foilsíodh Plean Gníomhaithe ar son na hAeráide de chuid an Rialtais le linn na
bliana. Mar chuid den obair a rinne an Roinn ar son an Plean Gníomhaithe a chur i
bhfeidhm, thug an Roinn caighdeáin feidhmíochta isteach maidir le Foirgnimh nach
mór Neodrach ó thaobh Fuinnimh de.
De ghnáth, beidh Rátáil Fuinnimh Foirgnimh (RFF) A2 ag gach teach nua, beidh siad
70% níos tíosaí ar fhuinneamh agus astóidh siad 70% níos lú dé-ocsaíd charbóin ná
leibhéil feidhmíochta in 2005.
Chomh maith leis sin, thug an Roinn aghaidh ar dúshlán an athraithe aeráide ach
Plean Oiriúnaithe Earnála na hÉireann um Athrú Aeráide maidir le Cáilíocht an Uisce
agus Bonneagar Seirbhísí Uisce.
Ar an dea-uair, ní raibh drochaimsir cosúil le stoirmeacha sneachta ná iar-hairicíní
ann in 2019. Bhí Met Éireann ag obair ar thionscadal nach bhfuil i lár an aonaigh, ba
é sin córas tuair atá bunaithe ar shraith réamh-mheastachán a úsáid. Tacaíonn an
córas leis an réamhaisnéis is dóichí a tharlóidh i measc raon torthaí féideartha a
mheasúnú. Cuireann sé sin feabhas ar chruinneas na réamhaisnéise aimsire.
Ní bheimis ábalta ár spriocanna straitéiseacha a bhaint amach gan comhoibriú
gníomhach ár bpáirtithe ar fud an Rialtais, sna húdaráis áitiúla, inár
ngníomhaireachtaí agus i go leor comhlachtaí eile san earnáil phoiblí agus an earnáil
phríobháideach. Ba mhaith liom buíochas a ghabháil le gach ceann díobh. Glacaim
buíochas ar leith lenár nAirí agus ár bhfoireann as a dtiomantas agus a
ngairmiúlacht le linn na bliana agus, ar ndóigh, le John McCarthy a bhí i gceannas ar
an Roinn ina chéad bhliain iomlán mar Ard-Rúnaí.
Feargal Ó Coigligh
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
5
Eolas Fúinn
Ár Misean
Is é misean na Roinne tacú le forbairt inbhuanaithe,
agus béim ar leith ar phleanáil straitéiseach, le soláthar
éifeachtúil tithe dea-phleanáilte i bpobail bheoga agus
le bainistíocht inbhuanaithe a dhéanamh ar ár n-
acmhainní uisce, agus le rialtas áitiúil éifeachtach a
chinntiú.
Ár Spriocanna Straitéiseacha
A. A chinntiú go dtacaíonn an phleanáil agus an
tógáil a dhéantar inár réigiúin agus pobail le forbairt inbhuanaithe chothrom;
B. Soláthar seasmhach inbhuanaithe de thithíocht ar chaighdeán maith a chur ar
fáil;
C. Creat don bhainistíocht inbhuanaithe ar acmhainní uisce ón bhfoinse go dtí an
fharraige a sholáthar;
D. Tacú le rialtas áitiúil daonlathach, freagrúil agus éifeachtach, le bainistíocht
éifeachtach a dhéanamh ar thoghcháin agus le seirbhísí dóiteáin agus
bainistíocht éigeandála ar ardchaighdeán, agus iad sin a chumasú; agus
E. Freastal a dhéanamh ar an tsochaí ach faisnéis iontaofa faoin aimsir agus faoin
aeráid a thiomsú agus a scaipeadh chun an bheatha agus maoin a chosaint
agus an ról atá ag Met Éireann mar an nguth údarásach maidir leis an
Meitéareolaíocht in Éirinn a fheabhsú a thuilleadh.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
6
Ár Luachanna
Baineann na luachanna atá againn leis na luachanna agus na creataí caighdeán
níos leithne a leagtar amach i gCód Caighdeán agus Iompair na Státseirbhíse, an
Cód Eitice, an Beartas um Dhínit ag an Obair agus Plean Athnuachana na
Státseirbhíse. Déanann siad eolas do gach a ndéanaimid sa Roinn chun freastal ar
an bpobal:
• Iomláine agus gairmiúlacht;
• Feidhmíocht ar ardchaighdeán go seasmhach;
• Oscailteacht agus trédhearcacht;
• Solúbthacht, freagrúlacht, nuálaíocht agus foghlaim;
• Comhairliúchán agus comhpháirtíocht;
• Tiomantas don tsochaí agus do shaoránaigh; agus
• Éifeachtacht, éifeachtúlacht agus luach ar airgead a bhaint amach.
Cuireadh obair na Roinn in 2019 i gcrích trí ocht Rannóg – Pleanáil; Soláthar
Tithíochta; Beartas, Reachtaíocht agus Rialachas Tithíochta; Uisce; Rialtas Áitiúil;
Tacaíocht Chorparáideach agus Ghnó; Met Éireann agus Seirbhís Iniúchta an
Rialtais Áitiúil.
Láithreacha
Tá an Roinn lonnaithe i gceithre phríomhláthair:
• Teach an Chustaim, Baile Átha Cliath D01 W6X0
• Bóthar an Bhaile Nua, Loch Garman Y35 AP90
• Oifigí an Rialtais, Béal an Átha Contae Mhaigh Eo F26 E8N6
• Ceanncheathrú Met Éireann, Glas Naíon, Baile Átha Cliath 9 D09 Y921
Muid agus ár ngníomhaireachtaí
Déantar cuid mhaith den obair a dhéanaimid i gcomhar leis na 31 údarás áitiúil agus
roinnt gníomhaireachtaí ar leith dá dtugtar feidhmeanna rialála, tacaíochta beartais
agus cur chun feidhme a bhaineann leis na gníomhaíochtaí a dhéanaimid. Tugtar
achoimre ar shonraí na bpríomhghníomhaireachtaí sa tábla lastall.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
7
[1] Arna leasú.
Comhlacht Duine Cuntasach (Ceann
Oifige) Reachtaíocht Rialaithe[1]
An Bord Pleanála David Walsh An tAcht um Pleanáil agus Forbairt, 2000
Gníomhaireacht Airgeadais do
Thithe
Barry O’Leary An tAcht um Ghníomhaireacht Airgeadais
do Thithe, 1981
An Ghníomhaireacht um Thithíocht
agus Pobail Inbhuanaithe
John O’Connor An tOrdú um an nGníomhaireacht um
Thithíocht agus Pobail Inbhuanaithe
(Bunú), 2012
Ervia Cathal Marley An tAcht Gáis, 1976
- Uisce Éireann Niall Gleeson An tAcht um Sheirbhísí Uisce, 2013
- Líonraí Gáis Éireann Denis O’Sullivan An tAcht um Rialáil Gáis, 2013
Gníomhaireacht Bainistíochta
Rialtais Áitiúil
Paul C. Dunne Na hOrduithe um an nGníomhaireacht
Bainistíochta Rialtais Áitiúil (Bunú), 2012
agus 2013
Suirbhéireacht Ordanáis Éireann Colin Bray An tAcht um Shuirbhéireacht Ordanáis
Éireann, 2001
An tÚdarás Clárúcháin Maoine Liz Pope An tAcht um Chlárú Gníomhas agus Teidil,
2006
An Bord um Thionóntachtaí
Cónaithe Príobháideacha
Padraig McGoldrick
(Stiúrthóir Gníomhach)
An tAcht um Thionóntachtaí Cónaithe,
2004
Oifig Luachála John O’Sullivan Na hAchtanna Luachála, 2001 agus 2015
An Ghníomhaireacht Forbartha
Talún
John Coleman An tOrdú um an nGníomhaireacht
Forbartha Talún (Bunú), 2018
Oifig an Rialálaí Pleanála Niall Cussen An tAcht um Pleanáil agus Forbairt
(Leasú), 2018
An Bord Réitigh Piríte Jack Keyes An tAcht um Réiteach Piríte, 2013
Coimisiún Náisiúnta Maoirseachta
agus Iniúchóireachta (CNMI)
John McCarthy An tAcht um Athchóiriú Rialtais Áitiúil,
2014
Comhlacht Comhairleach Uisce
(CCU)
John McCarthy An tAcht um Sheirbhísí Uisce, 2017
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
8
Caiteachas in 2019
A. Tithíocht€2,458m
B. Uisce€1,288m
C. Rialtas Áitiúil €211m
D. Pleanáil €68m E. Met Éireann
€28m
Caiteachas in 2019 - €4.053bn
B'ionann ollchaiteachas ar na cúig chlár straitéiseacha de chuid na Roinne agus
€4.053 billiún in 2019, arbh ionann é sin agus méadú 17% ar an bhfigiúr in 2018.
Úsáideadh €92.66 milliún ó fháltais Cánach Maoine Áitiúla (CMÁ) chun cur le
maoiniú Roinne (Státchiste) de €3.961 billiún. D'úsáid roinnt údarás áitiúil na fáltais
sin chun raon clár tithíochta a mhaoiniú. Anuas air sin, bainistíodh caiteachas €646
milliún tríd an gCiste Rialtais Áitiúil in 2019, den chuid ba mhó chun fáltais CMÁ a
chur ar aghaidh chuig údaráis áitiúla.
Bhí caiteachas reatha €1.810 billiún agus caiteachas caipitiúil €2.151 billiún sa ghné
maoinithe Státchiste (€3.961 billiún).
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
9
A. Tithíocht €1,446m
B. Uisce€664m
C. Rialtas Áitiúil €12m
D. Pleanáil €22m
E. Met Éireann
€7m
Caitheamh Caipitiúil 2019(an Státchiste) €2.151bn
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
10
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
11
Achoimre ar Phríomhréimsí ina nDearnadh Dul Chun Cinn in 2019
Atógáil Éireann
In 2019, rinneadh dul chun cinn suntasach
arís ar na gealltanais atá i bplean an Rialtais
'Atógáil Éireann - Plean Gníomhaíochta
maidir le Tithíocht agus Easpa Dídine' a chur
i gcrích. Tá an Rialtas leath bealaigh tríd
anois ó thaobh Atógáil Éireann a chur i
bhfeidhm. Go dtí seo, bhí na torthaí os cionn
na spriocanna i ngach bliain den phlean.
Cuireadh go suntasach le soláthar níos airde tithíocht ar fud na tíre, tithe sóisialta go
háirithe. Cé nach mór tuilleadh dul chun cinn a dhéanamh, tá go leor bainte amach ó
thaobh méadú a chur ar sholáthar tithíochta, arb é sin ceann de na gnéithe is
tábhachtaí den Phlean Gníomhaíochta. Tá tithe breise ar na bacáin agus táthar ag
súil leis go mbaintear na spriocanna amach thar shé bliana an chláir suas go dtí
deireadh na bliana 2021.
Bhí na táscairí maidir le soláthar tithíochta an-dearfach arís in 2019:
24,394 teach nua ar fáil lena n-úsáide in 2019 - méadú 14%;
40,252 teach a fuair cead pleanála 2019 - méadú 38%;
agus cuireadh isteach Fógraí Tosaithe le haghaidh 26,237 teach in 2019 -
méadú 17%.
Ní hamháin go bhfuil an soláthar foriomlán ag dul i méid, táthar ag freastal ar na
riachtanais atá ag níos mó dár saoránaigh maidir le tithíocht shóisialta, chomh maith:
Freastalaíodh ar riachtanais tithíochta sóisialta de chuid 28,075 teaghlach nua
faoi Atógáil Éireann in 2019, arb ionann é sin agus 2.5% os cionn na sprice;
Cuireadh ar fáil 6,074 teach sóisialta nua in 2019 trí ghníomhaíocht tógála: 5,771
teach nuathógtha agus 303 teach nua a cuireadh in úsáid ghníomhach arís.
B'ionann é sin agus méadú 26% ar 2018 agus níos mó ná dhá uair os cionn an
toraidh in 2016, an chéad bhliain den phlean gníomhaíochta Atógáil Éireann;
Infheistíodh os cionn €2.4 billiún i dtithíocht in 2019, ar méadú 18% é sin ar 2018.
D'fhonn tacú le cumas údarás áitiúil tithe a sholáthar i gceantair ina bhfuil fadhbanna
soiléire ó thaobh inacmhainne de, mhéadaigh an Rialtas a Chiste um Láithreáin
Seirbhísithe (CLS) go dtí €310 milliún sa tréimhse ó 2019 go dtí 2021, mar chuid de
Bhuiséad 2019.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
12
Cuirtear an maoiniú deontais CLS ar fáil d'údaráis áitiúla chun oibreacha seirbhísithe
ar an láthair a dhéanamh chun talamh a chur ar fáil le haghaidh tithíocht
inacmhainne. Le linn 2019, ceadaíodh €84m i maoiniú breise ón gCiste um
Láithreáin Seirbhísithe (CLS), ar fiú €310 milliún é, d'údaráis áitiúla le bonneagar a
sholáthar chun thart ar 1,800 teach inacmhainne a chur ar fáil thar 25 tionscadal.
Táthar ag súil leis go mbeidh gairm CLS eile ar siúl in 2020.
Cuireadh tús le tógáil na chéad forbartha ar cíos de réir costais in Éirinn mar chuid
de thionscadal píolótach, arna thacú ag maoiniú deontais CLS, ar Bhóthar Áth na
Sceire, An Chéim. Cuireadh maoiniú ar fáil freisin do na chéad tithe a bheidh ar fáil
faoin Scéim Ceannaigh Inacmhainne nua sa Bhóthar Buí, Contae Chorcaí.
Achtaíodh an tAcht um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú), 2019 i mBealtaine. Ba é an
phríomhaidhm cumhacht a thabhairt don Bhord um Thionóntachtaí Cónaithe
Príobháideacha an srian ar mhéadú cíosa i gCriosanna Brú Cíosa (CBC) a
fhorfheidhmiú.
Soláthar Tithíochta Sóisialta in 2019
Mar gheall ar Atógáil Éireann, tugadh tacaíocht do níos mó ná 500 teaghlach nua
gach seachtain (28,075 sa bhliain ar an iomlán) chun a riachtanais tithíochta a
shásamh. Leagtar amach sonraí faoi thithíocht shóisialta a sholáthar i measc cláir
aonair sa tábla thíos.
Anuas ar na tacaíochtaí tithíochta sóisialta a leagtar amach thuas, cuireadh réimse
tacaíochtaí eile tithíochta ar fáil in 2019, faoi mar a leagtar amach sa tábla thíos.
1 Déanann Tógáil tagairt do thógáil de chuid Údaráis Áitiúla agus Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta,
lena n-áirítear tógáil thraidisiúnta, foirgníocht lándéanta, soláthar mearthógála, athnuachan agus tithe
a sholáthraítear tríd an meicníocht Cuid V.
Modh Soláthair
Toradh 2019
Tógáil1 5,771
Tithe Folmha 303
Éadálacha 2,772
Léasú 1,161
Scéim Cóiríochta Cíosa 1,043
Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta 17,025
Iomlán 28,075
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
13
Tacaíochtaí Tithíochta Breise a soláthraíodh in 2019
91 Aonaid Chóiríochta do Thaistealaithe a Soláthraíodh
3,763 Tithe a Uasghrádaíodh faoin gClár Iarfheistithe
5,971 Líon na nDaoine nach bhfuil gan dídean a thuilleadh
10,011 Deontais a Bronnadh chun cabhrú le Daoine Breacaosta agus Daoine faoi
Mhíchumas chun Cónaí sa Bhaile
Bhí an leathnú suntasach a tháinig ar an gclár tógála tithíochta sóisialta le tabhairt
faoi deara sa tuarascáil ar an Stádas Tógála don cheathrú ráithe in 2019. Ag
deireadh 2019, bhí 11,498 teach críochnaithe, bhí 6,704 á dtógáil agus bhíothas
réidh le 2,603 teach breise a thosú, agus bhí dul chun cinn á dhéanamh ag na cinn
eile trí chéimeanna éagsúla na pleanála, an dearaidh agus an tsoláthair. Ar an
iomlán, ag deireadh 2019, áiríodh leis an gclár 1,916 scéim (nó céim), a chuimsíonn
breis agus 26,000 teach – ar méadú an-substainteach é seo ar na 19,134 teach a
tógadh sa bhliain roimhe sin.
Ar an iomlán, gheall an Rialtas os cionn €6 billiún chun tacú le 50,000 teach
tithíochta sóisialta breise a sholáthar ar bhealach níos tapúla faoi dheireadh 2021.
Déanfar é sin trí chlár tógála (33,500), clár éadála (6,500) agus clár léasaithe
(10,000).
Easpa Dídine
In 2019, d’éirigh le 5,971 duine fásta agus a gcleithiúnaithe gaolmhar a bhíodh gan
dídean tionóntachtaí inbhuanaithe a bhaint amach, ar mhéadú 16% é sin ar 2018.
Ach bhí líon na ndaoine i gcóiríocht éigeandála fós ard agus beidh soláthar réiteach
tithíochta do gach teaghlach gan dídean ina phríomhthosaíocht don Roinn amach
anseo. Tugadh isteach Creat Caighdeán Náisiúnta um Cháilíocht (CCNC) do
sheirbhísí easpa dídine in 2019.
Cinntíonn an Creat go dtugtar aghaidh ar riachtanais na ndaoine gan dídean ar
bhealach níos seasmhaí. Leis an gcreat, déantar iarracht feabhas a chur ar
chaighdeán na seirbhísí a chuirtear ar fáil do dhaoine aonair, do theaghlaigh agus dá
leanaí a úsáideann cóiríocht éigeandála. Cuireadh an Creat i bhfeidhm go hiomlán i
réigiún Bhaile Átha Cliath agus tá sé á chur i bhfeidhm ar bhonn céimnithe ar fud na
tíre, próiseas a chríochnófar in 2020.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
14
Leathnaíodh an clár 'Tús Áite do Thithíocht' in 2019. Fuair 172 duine a bhíodh ag
codladh amuigh nó ag úsáid cóiríocht éigeandála ar bhonn fadtéarmach tithe le linn
na bliana.
Ciste Éadálacha
Déanann an Ghníomhaireacht Tithíochta idirchaidreamh gníomhach le bainc agus
cuideachtaí infheistíochta chun tithe atá folamh go príomha atá ina bpunanna a fháil.
Tá sé de chuspóir ag an gCiste Éadálacha imrothlach €70m, anuas ar iasachtaí de
chuid Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta, tacú le thart ar 1,600 teach a fháil lena n-
úsáid mar thithe sóisialta i gcaitheamh na tréimhse go dtí 2021. Amhail an 31
Nollaig 2019, ghlac an Ghníomhaireacht le tairiscintí ar 815 teach.
Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta
Ag deireadh Ráithe 4 2019, bhí breis agus 52,500
tionóntacht ghníomhach ann fud fad na tíre a raibh
tacaíocht á tabhairt dóibh faoin scéim ÍCT, 17,025
tionóntacht bhreise ina measc a bunaíodh in 2019.
Cuireadh Seirbhís Aimsitheora Tí na ÍCT do
Dhaoine gan Dídean ar fáil do gach údarás áitiúil
in Eanáir 2018, rud a chuir tacaíochtaí breise ar fáil do theaghlaigh a raibh tithíocht á
haimsiú acu chun tionóntachtaí neamhspleácha a fháil dóibh féin.
Comhpháirtíocht Phríobháideach Phoiblí
Baineadh amach clocha míle tábhachtacha an
Chláir Comhpháirtíochta Príobháidí Poiblí
Tithíochta Sóisialta in 2019, clár a bhfuil sé mar
aidhm aige suas go dtí 1,500 teach a sholáthar i
dtrí bheart. Cuireadh tús i mí Márta leis an gcéad
bheart, ina bhfuil sé láthair i gCathair Bhaile Átha
Cliath, Baile Átha Cliath Theas, Cill Dara, Cill
Mhantáin agus Lú. Tá sé beartaithe go soláthrófar
na chéad tithe i Ráithe 2 2020.
I Samhain 2019, cuireadh tús le tógáil an dara
beart, ina bhfuil 465 aonad thar ocht láithreán i gContae Chorcaí, an Clár, Cathair na
Gaillimhe, Cill Dara, Ros Comáin agus Port Láirge. Tá sé beartaithe go soláthrófar
na tithe sin i Ráithe 2 2021, agus ceann amháin i Ráithe 3 2021.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
15
I ndiaidh próiseas measúnaithe a dhéanamh i gcomhar leis an nGníomhaireacht
Náisiúnta Forbartha Airgeadais (GNFA), ceadaíodh na láithreáin don tríú beart i
bprionsabal i nDeireadh Fómhair 2019. Táthar ag súil leis go soláthrófar thart ar 441
teach breise thar shé láithreán i gCathair Bhaile Átha Cliath, Cill Dara, Cill Mhantáin
agus Sligeach mar chuid den tríú beart. Tosóidh an chéim dearaidh in 2020.
Iasacht Tithíochta Atógáil Éireann
Seoladh Iasacht Tithíochta Atógáil Éireann (ITAÉ) an 1 Feabhra 2018. Cuireann sé
ar chumas ceannaitheoirí céaduaire idir aois 18 agus 70 bliain nach féidir leo
morgáiste a fháil ó iasachtóir tráchtála, teacht ar airgeadas inbhuanaithe morgáiste
lena chur ar a gcumas áit chónaithe nua nó athláimhe a cheannach, nó tabhairt faoi
fhéintógáil, laistigh de phraghasraon oiriúnach. Faoi dheireadh 2019, bhí 1,553
iasacht ar a raibh luach díreach os cionn €268.7 milliún tarraingthe anuas faoin
scéim, de réir na bhfigiúirí sealadacha.
An Creat Pleanála Náisiúnta
Tá cur i bhfeidhm an Chreata Náisiúnta Pleanála
(CNP), a seoladh in 2018 mar chuid de Thionscadal
Éireann 2040 (TÉ2040), ag croílár obair na Roinne
agus bhí sé ar cheann de na rudaí ba mhó a bhí
taobh thiar de bearta beartais agus tograí
reachtacha lena mbaineann in 2019. Foilsíodh an
chéad Tuarascáil Bhliantúil do TÉ2040 (2018) an 2
Bealtaine 2019 agus tá sé ar fáil ar shuíomh gréasáin na Roinne. Seo a leanas a
rinneadh in 2019:
tacaíocht a thabhairt d'obair leanúnach Bhord Seachadta TÉ2040;
maoirseacht a dhéanamh ar thrí Straitéis Réigiúnacha Spásúlachta agus
Eacnamaíochta (SRSEanna) a chur i gcrích;
leanúint den Chiste um Athghiniúint agus Forbairt Uirbeach (CAFU) a chur i
bhfeidhm; agus
dul chun cinn a dhéanamh maidir le bunú agus obair na Gníomhaireachta
Forbartha Talún (GFT) agus Oifig an Rialála Pleanála (ORP).
An Ghníomhaireacht Forbartha Talún
Bunaíodh an Ghníomhaireacht Forbartha Talún (an GFT) i Meán Fómhair 2018 trí
Ordú faoin Acht um Sheirbhísí Rialtais Áitiúil (Comhlachtaí Corpraithe), 1971, ar
feitheamh go bhforbrófar reachtaíocht ar leith chun an Ghníomhaireacht a bhunú ar
bhonn reachtúil.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
16
Cheadaigh an Rialtas Scéim Ghinearálta don Bhille um an nGníomhaireacht
Forbartha Talún, lena mbunófar an GFT mar comhlacht tráchtála Stáit, lena fhoilsiú,
lena bhreithniú le haghaidh scrúdú réamh-reachtach agus le dréachtú tosaíochta in
Iúil 2019. Bhí an próiseas scrúdaithe réamh-reachtach ar siúl san fhómhar in 2019
agus fuair an Roinn tuarascáil an Choiste i Nollaig 2019.
Roimh dheireadh na bliana, bhí rochtain ag an GFT ar sciar thosaigh ina raibh 9
láithreán ar fud na tíre. Sa ghearrthéarma, tá deis ann go soláthrófar 3,600 teach
nua ar na láithreáin sin.
I ndiaidh próiseas earcaíochta oscailte, ceapadh John Coleman ina POF buan ar an
GFT. Lean an ghníomhaireacht d'fhorbairt a dhéanamh ar a cumas eagraíochtúil ach
baill foirne ag a bhfuil na scileanna riachtanacha chun a príomhchuspóirí a bhaint
amach sna chéad chúpla bliain eile a earcú ar bhonn leanúnach.
Oifig an Rialálaí Pleanála
Moladh i dTuarascáil Deiridh Bhinse Mahon go mbunófaí Rialálaí Pleanála
neamhspleách chun tacú le nuachóiriú an chórais phleanála agus chun muinín agus
trédhearcacht a fheabhsú. Cuireadh Oifig an Rialálaí Pleanála (ORP) ar bun in
Aibreán 2019 de bhun an Achta um Pleanáil agus Forbairt (Leasú), 2018.
Thug an tAcht bonn reachtúil don ORP trí phríomhfheidhm a chur i gcrích:
1. Measúnú neamhspleách a dhéanamh ar phleanáil chun cinn na n-údarás áitiúil
agus na dtionól réigiúnach go léir, pleananna forbartha, pleananna limistéir
áitiúil, straitéisí réigiúnacha spásúlachta agus eacnamaíochta san áireamh;
2. Scrúdú a dhéanamh ar na córais agus nósanna imeachta a úsáideann aon
údarás pleanála, An Bord Pleanála san áireamh, chun aon cheann dá
bhfeidhmeanna pleanála a fheidhmiú, lena n-áirítear measúnú a dhéanamh ar
rioscaí a bhaineann le míriarachán nó éillitheacht; agus
3. Cláir náisiúnta taighde, oiliúint, oideachas agus faisnéise poiblí a spreagadh.
An Scéim Ceannaigh Inacmhainne agus an Ciste um Láithreáin
Seirbhísithe
Tugadh Cuid 5 d'Acht na dTithe (Forálacha Ilghnéitheacha), 2009 i bhfeidhm le linn
2018 chun an creat dlíthiúil a sholáthar le haghaidh Scéim nua Ceannaigh
Inacmhainne a sheachadadh. D'fhorbair údaráis áitiúla Scéimeanna Tosaíochta in
2019 i dtaca le tithe ceannaigh inacmhainne a dhíoladh. Is é an cuspóir atá ag
Scéim Tosaíochta ná na socruithe ceannaigh inacmhainne a leagan amach ag
leibhéal údaráis áitiúil.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
17
Áirítear leis sin an mhodheolaíocht a úsáidfidh údaráis áitiúla chun ord tosaíochta a
shocrú, ord tosaíochta a ndéanfar teaghlaigh incháilithe a dhéanann iarratas ar
theach a cheannach faoin scéim a chur in ord tosaíochta dá réir.
Chun tacú le cumas údarás áitiúil níos mó tithe inacmhainne a sholáthar áit a bhfuil
fadhb shoiléir ó thaobh inacmhainne de, mhéadaigh an Rialtas an Ciste um
Láithreáin (CLS) go dtí €310 milliún mar chuid de Bhuiséad 2019. Cuirtear an
maoiniú deontais CLS ar fáil d'údaráis áitiúla chun oibreacha seirbhísithe ar an
láthair a dhéanamh chun talamh a chur ar fáil le haghaidh tithíocht inacmhainne. Go
dtí deireadh 2019, rinneadh dhá ghairm ar thograí faoin CLS. Ceadaíodh maoiniú
arbh fhiú €127 milliún é dá mbarr chun tacú le 35 tionscadal i 14 cheantar údaráis
áitiúil. Leithdháiltear an t-airgead le haghaidh oibreacha bonneagair ar láithreáin
chun tacú le beagnach 3,200 teach a sholáthar faoin Scéim Ceannaigh
Inacmhainne.
Cíos de réir Costais
Bheadh Cíos de réir Costais ina chineál nua tionóntachta cíosa in Éirinn. Is éard atá i
gceist leis ná tithe a gclúdaíonn an cíos a ghearrtar ina leith an costas a bhaineann
leis na tithe a sheachadadh, a bhainistiú agus a chothabháil. De ghnáth, bheadh
cíos de réir costais níos ísle ná cíosanna brabúis. Déantar costais talún agus
costais eile a íoslaghdú agus faightear maoiniú ar an ráta is iomaíche. Dá bharr sin,
is féidir tithe inacmhainne ar cíos a sheachadadh ar thalamh faoi úinéireacht phoiblí.
I Meitheamh 2019, thionóil an tAire Grúpa Oibre Idir-rannach maidir le Cíos de réir
Costais. Tugadh le chéile ionadaithe na Ranna Rialtais agus na nGníomhaireachtaí
Stáit chun tacú le cur chuige beartais náisiúnta a fhorbairt i leith Cíos de réir Costais
a thabhairt isteach in Éirinn.
Cuireadh tús in Iúil 2019 le forbairt phíolótach ar Bhóthar Áth na Sceire, An Chéim.
Tacaítear leis an bhforbairt ag deontas ón gCiste um Láithreáin Seirbhísithe. Chomh
maith leis sin, thacaigh an Roinn le roinnt tionscadal Cíos de réir Costais eile a chur
ar aghaidh, lenar áiríodh forbairt de chuid Chomhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath ar
Bhóthar Emmet in Inse Chór agus forbairt in aice le Caisleán Sheangánaí i
Seanchill, a bhfuil dul chun cinn á dhéanamh air mar comhfhiontar idir an
Ghníomhaireacht Forbartha Talún agus Comhairle Contae Dhún Laoghaire-Ráth an
Dúin.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
18
Met Éireann
Anuas ar thionscadail leanúnacha chun córais faireacháin agus réamhaisnéise
meitéareolaíochta a fhorbairt, cuireadh an Córas Tuair nua atá bunaithe ar shraith
réamh-mheastachán i bhfeidhm in 2019 agus seoladh tionscadal chun an Líonra
Náisiúnta Radair a uasghrádú. Leathnaíodh an clár faireacháin meitéareolaíochta
agus comhshaoil ag Réadlann Dhairbhre agus cuireadh ionstraimíocht bhreise
isteach.
I gcaitheamh na bliana 2019, cuireadh roinnt tionscadail shuntasacha TF i gcrích,
lenar áiríodh an t-aistriú chuig timpeallacht fhíoraithe nua, an córas cúltaca do
chórais thar a bheith tábhachtach a uasghrádú agus nasc deshnáithín
leathanbhanda a chur i bhfeidhm ag láithreán Met Éireann i nGlas Naíon chun
feabhas a chur ar éagsúlacht agus athléimneacht.
D'fhorbair foireann na Rannóige Réamhaisnéise Tuile Straitéis Chumarsáide don
tSeirbhís Náisiúnta Réamhaisnéise agus Rabhaidh Tuile, i gcomhar le hOifig na
nOibreacha Poiblí agus go leor páirtithe leasmhara eile. Leagtar amach sa Straitéis
sin na modhanna a bheartaítear a úsáid le comhairle agus fógraí maidir le
réamhaisnéis tuile a scaipeadh ar gach páirtí leasmhara na seirbhíse.
Príomhfhorbairtí maidir le Rialtas Áitiúil
I mBealtaine 2019, cuireadh pobalbhreitheanna ar siúl ar thograí Rialtais go mbeadh
méaraí dírthofa ann a mbeadh feidhmeanna feidhmiúcháin acu i gCathair Chorcaí,
Cathair agus Contae Luimnigh agus Cathair agus Contae Phort Láirge. Vótáladh ar
son an togra i gCathair agus Contae Luimnigh ach diúltaíodh dó i gCathair Chorcaí
agus Cathair agus Contae Phort Láirge.
Gníomhú ar son na hAeráide
Foilsíodh Plean Gníomhaíochta Uile-Rialtais maidir leis an nGéarchéim Aeráide an 3
Meitheamh 2019. Leagtar amach ann gníomhartha thar gach earnáil sa tsochaí a
chinnteoidh go mbainfear amach na gealltanais 2030 i leith na haeráide, rud a
chuirfimid ar an mbóthar ceart le hastaíochtaí atá neodrach ó thaobh carbóin de faoi
2050.
Tá príomhról ag an Roinn maidir le creat rialála a chruthú agus tacaíocht a thabhairt
do Ghníomhú ar son na hAeráide.In 2019, chuir sí roinnt gníomhartha i gcrích, lenar
áiríodh caighdeáin feidhmíochta le haghaidh Foirgnimh nach mór Neodrach ó thaobh
Fuinnimh de d'áiteanna cónaithe nua.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
19
Ag leibhéal na pleanála ceantair, cuireann an Roinn comhairle ar fáil maidir le
forbairt dhlúth uirbeach, rud a dhéanann éascaíocht ar iompar poiblí, téamh ceantair
agus dlús níos airde tithíochta tríd an Creat Pleanála Náisiúnta a chur i bhfeidhm. Ag
an leibhéal náisiúnta, tá an Roinn ag cumasú fuinneamh in-athnuaite ar muir agus
ar tír.
Plean Oiriúnaithe Earnála um Athrú Aeráide maidir le Cáilíocht an
Uisce agus Bonneagar Seirbhísí Uisce
I nDeireadh Fómhair 2019, tar éis cead a fháil ón Rialtas, d'fhoilsigh an tAire an
Plean Oiriúnaithe Earnála um Athrú Aeráide maidir le Cáilíocht an Uisce agus
Bonneagar Seirbhísí Uisce. Cuirtear ar fáil sa phlean sin measúnú ar na
príomhrioscaí a bheidh ann ó thaobh na haeráide de, agus leagtar amach ann na
bearta oiriúnaitheacha atá ar fáil chun athléimneacht in aghaidh thionchair an
athraithe aeráide agus imeachtaí a bhaineann le haimsir a chothú.
Astarraingtí Uisce a Cheadúnú agus a Rialú
Cuireadh Scéim Ghinearálta Bhille na Timpeallachta Uisce (Astarraingtí) faoi bhráid
an Oireachtais le haghaidh scrúdú réamh-reachtach i Nollaig 2019. Táthar ag súil
leis go bhfoilseofar an Bhille in 2020. Déanfaidh an Bille sin foráil d'astarraingtí as
uisce dromchla agus screamhuisce a rialú agus a cheadú.
Clár Uisce Tuaithe Ilbhliantúil 2019-2021
Tá an dara timthriall den Chlár Uisce Tuaithe Ilbhliantúil, a chuireann tacaíochtaí
maoinithe chaipitiúil ar fáil do sheirbhísí uisce i gceantair thuaithe, ar siúl ó 2019 go
dtí 2021.
Lorgaíodh tograí maidir le maoiniú caipitil le haghaidh tionscadail aonair go luath in
2019. I ndiaidh próiseas measúnaithe, ceadaíodh maoiniú do 621 tionscadal faoi
sheacht mbeart infheistíochta eagsúla, ar fiú €54,346,715 ar an iomlán iad. Tacóidh
an maoiniú seo atá á chur ar fáil trí údaráis áitiúla den chuid is mó, le feabhsúcháin
bhonneagair do Ghrúpscéimeanna Uisce i gceantair thuaithe. Tá an infheistíocht
chaipitiúil á cur ar fáil faoin bPlean Forbartha Náisiúnta 2018-2027.
Clár Ilbhliantúil um Réitigh arna Soláthar ag Forbróirí maidir le
Bonneagar Seirbhísí Uisce 2019-2021
Seoladh an Clár Ilbhliantúil um Réitigh arna Soláthar ag Forbróirí maidir le
Bonneagar Seirbhísí Uisce in Iúil 2019 nuair a d'iarr an Roinn ar údaráis áitiúla a
dtairiscintí a chur isteach chun maoiniú a fháil do thionscadail ina limistéir riaracháin.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
20
Tá soláthar €31 milliún don tréimhse 2018-2021 sa Phlean Forbartha Náisiúnta chun
aghaidh a thabhairt ar chórais seirbhíse fuíolluisce arna soláthar ag forbróiri nach
bhfuil leordhóthanach. Fógrófar leithdháiltí ar na chéad tionscadail a fhaomhfar faoin
gclár nua in 2020.
Beartas Pleanála Muirí agus Bainistíocht Forbartha Urthrá
I Samhain 2019, d'fhoilsigh an Rialtas an chéad Ráiteas Polasaí ar Phleanáil Mhuirí
(RPPM) de chuid na hÉireann agus dréacht-Chreat Náisiúnta maidir le Pleanáil
Mhuirí (CNPM).
Tá an Ráiteas Polasaí ar Phleanáil Mhuirí ag feidhmiú in éineacht leis an Ráiteas
Polasaí Pleanála 2015 a bhfuil mar bhonn agus mar thaca ag oibriú an chórais
phleanála talún ar fad in Éirinn. Bainfidh sé le gach gné den phleanáil mhuirí.
Is plean náisiúnta do limistéar muirí na hÉireann é an dréacht-Chreat Náisiúnta
maidir le Pleanáil Mhuirí ina leagtar amach conas a úsáidfear ár mara, a chosnófar
iad agus a bhainfear tairbhe astu thar shaolré 20 bliain. Nuair a ghlacfar leis, beidh
an CNPM ar bharr ordlathas pleananna agus beartas earnála don limistéar muirí.
Oibríonn an Roinn réimeas toilithe i dtaca le forbairtí agus gníomhaireachtaí ar urthrá
an Stáit. Fuarthas thart ar dhá iarratas is tríocha ar thoiliú in 2019 le haghaidh réimse
tionscadal agus gníomhaíochtaí.
Reachtaíocht Mhuirí
De bhun comhairle dlí a fuarthas maidir leis an mBille um Limistéar Mara agus
Urthrá (Leasú), cheadaigh an Rialtas cur chuige a ndearnadh athrú ó bhun air i leith
toiliú muirí a athleasú i Márta 2019. Is é aidhm an Bhille um Phleanáil agus
Bainistíocht Forbartha Muirí córais chuimsitheacha iomlánaíocha a chur i bhfeidhm
maidir le toiliú stáit agus bainistíocht forbartha don limistéar muirí ar fad, agus é sin i
gcomhthéacs an Chreata Náisiúnta maidir le Pleanáil Mhuirí.
Tá an reachtaíocht á forbairt faoi choimirce an Ghrúpa Stiúrtha um Reachtaíocht
Mhuirí, a ndéanann Roinn an Taoisigh cathaoirleacht air, agus i gcomhar dlúth leis
an Roinn Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil i dtaca le
roinnt earnálacha, fuinneamh inathnuaite ar muir go háirithe. Cheadaigh an Rialtas
Scéim Ghinearálta deiridh an Bhille ar an 17 Nollaig 2019 agus cuireadh tús le
dréachtú an téacs dhlíthiúil.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
21
Bainistíocht Toghcháin
Bhí toghcháin údaráis áitiúil agus toghcháin Pharlaimint na
hEorpa, reifreann ar scaoileadh pósta agus
pobalbhreitheanna ar mhéaraí dírthofa (i gCorcaigh,
Luimneach agus Port Láirge) ar siúl an 24 Bealtaine 2019.
Bhí ceithre chorrthoghchán Dála ar siúl an 29 Samhain
2019. Cuireadh Teimpléid le haghaidh Páipéar Ballóide, a
chuireann ar chumas vótálaithe dalla agus lagamhairc vóta
a chaitheamh go neamhspleách, ar fáil den chéad uair ag
na Toghcháin do Pharlaimint na hEorpa agus na toghcháin áitiúla, na
pobalbhreitheanna agus na corrthoghcháin.
Achtaíodh an tAcht um Thoghcháin do Pharlaimint na hEorpa (Leasú), 2019 chun
foráil a dhéanamh do chumraíocht nua na dtoghcheantar bunaithe ar thrí fheisire
déag (aon fheisire déag roimhe sin) a thoghadh ar Pharlaimint na hEorpa ag na
toghcháin ar an 24 Bealtaine 2019, agus forálacha teagmhasachta ann le moill ar
aistarraingt na Ríochta Aontaithe ón Aontas Eorpach a chur san áireamh.
Príomhghealltanas i gClár an Rialtais ba ea é Coimisiún Toghcháin d'Éirinn a chur ar
bun. Glacfaidh Coimisiún den chineál sin cur chuige níos comhtháite i leith réimse
leathan próiseas toghcháin a bhainistiú in Éirinn. Cheadaigh an Rialtas bunú
Coimisiún Toghcháin reachtúil in Iúil 2019 cheadaigh sé agus Scéim Ghinearálta an
Bhille um Choimisiún Toghcháin in Nollaig 2019.
Ullmhacht don Bhreatimeacht
In 2019, lean an Roinn ag ullmhú d'imeacht na Ríochta Aontaithe ón Aontas
Eorpach, cibé acu le margadh nó gan mhargadh a d'fhágfadh sí. Leagadh béim ar
na Rialacháin maidir le Táirgí Foirgníochta. Tugadh faoi for-rochtain agus
cumarsáide leis an earnáil chun feasacht a ardú ar thionchair an Bhreatimeachta ar
ghnó. Cuireadh roinnt seimineár ar siúl ag Teach an Chustaim chun tacú leis an
earnáil a ullmhú don Bhreatimeacht. Rinneadh dul chun cinn suntasach maidir le
Comhlachtaí dá dTugtar Fógra atá lonnaithe in Éirinn a cheadú le dul in ionad
comhlachtaí dá dtugtar fógra atá lonnaithe sa Ríocht Aontaithe le haghaidh marcáil
CE faoi na Rialacháin maidir le Táirgí Foirgníochta. Ghlac an Oifig Náisiúnta um
Rialú Foirgníochta bearta chun aonad nua a chur ar bun chun faireachas margaidh a
lárú i ndiaidh an Bhreatimeachta chun maoirseacht náisiúnta uileghabhálach a
chumasú.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
22
Gradaim Feabhais agus Nuálaíochta na Státseirbhíse
Ar aon dul le cuótaí do Ghradaim Feabhais agus Nuálaíochta na Státseirbhíse 2019,
chuir an Roinn ceithre iontráil isteach lena mbreithniú ag Gradaim Feabhais agus
Nuálaíochta na Státseirbhíse i Samhain 2019. Dá bharr sin, tá páirt glactha ag an
Roinn sna Gradaim gach bliain ó seoladh iad.
Forbairtí TFC
Sheol an tAonad TFC agus Met Éireann Straitéis TFC nua 2019-2022. Tacaíonn an
chomhstraitéis TFC le Ráiteas Straitéise na Roinne 2017-2020 agus Plean
Straitéiseach Met Éireann 2017-2027.
Chomh maith leis sin, d'fhoilsigh an Roinn Straitéis Chibearshlándála 2019-2021
chun ár gcórais a chosaint agus cibear-athléimneacht a chothú.Lean an Roinn ar
aghaidh an tionscnamh Tógáil le Roinnt a rolladh amach. D'éirigh le córas
bainistíochta doiciméad nua, eDocs, a chur i gcrích den chuid ba mhó in 2019.
Chruthaigh aonad CFG na Roinne 'Story Maps' le haghaidh tionscadal faoin gCiste
Bonneagair Áitiúil um Sheachadadh Tithíochta a Ghníomhachtú (an CBÁSTG) agus
Mórshuíomhanna Forbartha Tithíochta Uirbí (MSFTUanna). Tugann 'Story Maps'
téacs, grianghraif agus físeáin le chéile le mapaí saincheaptha chun eispéireas
úsáideoirí idirghníomhach a chruthú. Is féidir é a fheiceáil ar
[https://storymaps.arcgis.com/stories/87cc342bff20462bb896087b0ce16215].
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
23
Sprioc A - A chinntiú go dtacaíonn an phleanáil agus an
tógáil a dhéantar inár réigiúin agus pobail le forbairt
inbhuanaithe chothrom
An Creat Pleanála Náisiúnta
Tá cur i bhfeidhm an Chreata Náisiúnta Pleanála (CNP), a seoladh in 2018 mar
chuid de Thionscadal Éireann 2040 (TÉ2040), ag croílár obair na Roinne agus beidh
sé ar cheann de na rudaí is mó a bheidh taobh thiar de bearta beartais agus tograí
reachtacha lena mbaineann, de réir mar is gá, sna blianta amach romhainn. Le
Tionscadal Éireann 2040, thug an Rialtas le fios go raibh sé de rún aige meon an
phobail a léiriú agus droim láimhe a thabhairt do phátrúin forbartha bunaithe ar
shraoilleáil uirbeach atá ann agus cuir chuige i leith forbartha a ghlacadh atá níos
dlúithe, níos inbhuanaithe agus dírithe níos mó ar an bpobal. Tá fás dlúth liostaithe
mar an chéad cheann de na Torthaí agus Tosaíochtaí Straitéiseacha sa Chreat
Pleanála Náisiúnta agus tá tionscnaimh éagsúla chumasúcháin curtha ar bun chun
tacú le forbairtí eile inbhuanaithe agus dlútha ár gCathracha, Bailte agus
sráidbhailte. Cuirfidh sé sin le luach áiteanna agus cruthóidh sé áiteanna níos
tarraingtí le cónaí agus le hobair a dhéanamh iontu, fad a aistrítear chuig comhshaol
atá iomaíoch, ísealcharbóin, athléimneach i leith na haeráide agus níos inbhuanaithe
ó thaobh an chomhshaoil de.
Foilsíodh an chéad Tuarascáil Bhliantúil do TÉ2040 2 an 2 Bealtaine 2019 agus tá
sé ar fáil ar shuíomh gréasáin na Roinne. I measc na dtosaíochtaí a bhí ag an Roinn
chun dul ar aghaidh a dhéanamh ar chur i bhfeidhm an CNP in 2019, tugadh
tacaíocht do bhunú Bhord Seachadta PI2040, rinneadh maoirseacht ar an dul chun
cinn maidir le trí Straitéis Réigiúnacha Spásúlachta agus Eacnamaíochta
(SRSEanna) a ullmhú, leanadh den Chiste um Athghiniúint agus Forbairt Uirbeach
(CAFU) a chur i bhfeidhm, agus rinneadh dul chun cinn maidir leis an
nGníomhaireacht Forbartha Talún (GFT) agus Oifig an Rialtóra Pleanála (ORP) a
bhunú agus a chur ag obair.
Soláthraíodh na bearta sin, atá mar bhonn agus mar thaca ag spriocanna
straitéiseacha an CNP, ar fad in 2019 agus tá creat cuimsitheach i bhfeidhm anois
chun dul chun cinn a dhéanamh maidir le feidhmiú sa chéad trí bliana eile.
Déanann Ard-Rúnaí na Roinne agus Ard-Rúnaí na Roinne Caiteachais Phoiblí agus
Athchóirithe comhchathaoirleacht ar Bhord Seachadta TÉ2040, ar a bhfuil Ard-
Rúnaithe na bpríomhranna ó thaobh caiteachas caipitiúil de.
Lean an Roinn de thacaíocht a thabhairt do Bhord Seachadta TÉ2040 in 2019 agus
de theagmháil a dhéanamh le príomhpháirtithe leasmhara. Bhuail an Bord le chéile
go rialta le linn na bliana chun monatóireacht a dhéanamh ar dhul chun cinn maidir
le feidhmiú agus chun a chinntiú go ndéantar dul chun cinn éifeachtach.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
24
Áiríodh leis sin Straitéisí Réigiúnacha Spásúlachta agus Eacnamaíochta
(SRSEanna) a bheith curtha le chéile ag na trí Thionól Réigiúnacha. Thacaigh an
Roinn leis na Tionóil Réiteach le linn an phróisis ullmhúcháin agus cuireadh na
SRSEanna i gcrích le linn 2019. Foilsíodh Straitéis Thionóil Réigiúnach an Oirthir
agus Lár Tíre ar an 28 Meitheamh 2019. Ghlac Tionól Réigiúnach an Tuaiscirt agus
an Iarthair agus Tionól Réigiúnach an Deiscirt a Straitéisí i Nollaig 2019 lena
bhfoilsiú sa mhí ina dhiaidh sin. Tá cur síos níos mionsonraithe ar an gCreat
Pleanála Náisiúnta ag an leibhéal réigiúnach sna Straitéisí.
Le críochnú na Straitéisí, táthar ábalta tús a chur leis an bpróiseas chun pleananna
forbartha contae agus cathrach a athbhreithniú agus a nuashonrú lena chinntiú go
bhfuil comhordú agus comhsheasmhacht ann idir na leibhéil phleanála náisiúnta,
réigiúnacha agus áitiúla. Cuireadh tús leis an bpróiseas sin in 2019.
Cuireadh tús le hobair in 2019 chun na Treoirlínte d'Údaráis Phleanála maidir le
Pleananna Forbartha a nuashonrú, chun bonn a chur faoi athbhreithniú agus
nuashonrú na bpleananna forbartha contae agus cathrach. Rinneadh dul chun cinn
maith le linn 2019 ar na Dréacht-Treoirlínte maidir le Pleananna Forbartha agus tá
neart oibre déanta cheana féin. Is é an aidhm Dréacht-Treoirlínte a fhoilsiú le
haghaidh comhairliúchán poiblí in 2020. Anuas air sin, i gcomhar leis an Rannóg
Tithíochta, rinneadh dul chun cinn in 2019 ar an obair chun modheolaíocht do
Mheasúnú Éilimh agus Riachtanais Tithíochta (MÉRT) a fhorbairt agus a fhoilsiú.
Críochnófar an obair sin in 2020.
Tacóidh na SRSEanna agus forbairt na dtreoirlínte sin le prionsabail na an fháis
chomhdhlúite a chur i bhfeidhm, mar a leagtar amach sa CNP, ar leibhéal réigiúnach
agus leibhéal áitiúil an déanta phleanála. Ar deireadh thiar thall, beidh tionchar ag an
gcur chuige seo faoi stiúir plean ar shuíomh agus cineál na forbartha a bheidh ar siúl
ar fud na tíre. Anuas air sin, chuir an Institiúid Taighde Eacnamaíochta agus
Sóisialta, thar ceann na Roinne, tús le taighde a bhaineann go sonrach le pleanáil in
2019 d'fhonn athbhreithniú agus nuashonrú leanúnach a dhéanamh ar an samhaltú
déimeagrafach agus eacnaiméadrach a forbraíodh chun bonn eolais a chur faoi
TÉ2040. Cuirfidh an obair sin le hullmhú phleananna forbartha agus straitéisí
tithíochta na n-údarás áitiúil d'fhonn éascaíocht a dhéanamh ar chur chuige
seasmhach náisiúnta.
Chun tacú le 'Fás Dlúth', tugadh tús áite arís d'athghiniúint fhisiciúil a chumasú agus
d'úsáid talún agus láithreán athfhorbraíochta i gceantair uirbeacha níos mó.
Áiríodh leis sin tograí "Forbartha Comhtháite Uirbeach" (FCU) atá níos déine ar
chaipiteal agus béim ar na cúig Chathair agus na Bailte 'Tiománaí Réigiúnaigh' sa
CNP (ceantair straitéiseacha forbartha uirbí/ceantair athfhorbraíochta a aithint,
ceantair atá ríthábhachtach ó thaobh infheistíocht mhaoinithe).
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
25
Lean an Roinn de pháirt a ghlacadh ag leibhéal an AE trí Phointí Teagmhála
Comhtháthaithe Chríochaigh Náisiúnta maidir le Comhtháthú Críochach agus an
Clár Oibre Uirbeach a chur i bhfeidhm. D'fhreastail an tAire Stáit ar a bhfuil
freagracht as Tithíocht agus Forbairt Uirbeach ar Chruinniú Neamhfhoirmiúil na nAirí
AE ar a bhfuil freagracht as Ceisteanna Uirbeacha arna óstáil ag Uachtaránacht na
Rómáine ar Chomhairle an AE i Meitheamh 2019 i mBúcairist. Pléadh ag an
gcruinniú sin na príomhrudaí a baineadh amach mar chuid de Chlár Oibre Uirbeach
an AE agus glacadh le Dearbhú Bhúcairist chun comhchreat a bhunú le haghaidh
forbairt uirbeach san Aontas Eorpach.
An Ciste um Athghiniúint agus Forbairt Uirbeach
Tá infheistíocht shuntasach chaipitiúil dírithe ón Státchiste tríd an gCiste um
Athghiniúint agus Forbairt Uirbeach (CAFU) mar bhonn agus mar thaca ag an
gCreat Pleanála Náisiúnta.
Seoladh an CAFU in 2018 chun tacú le forbairt inbhuanaithe níos dlúithe. Tá an
Ciste ag tacú le tionscadail a chumasóidh céatadán níos airde dár bhforbairt
chónaitheach agus úsáide measctha a sholáthar laistigh de na ceantair ina bhfuil
tógáil déanta cheana inár gcathracha agus bailte móra. Ag an am céanna, cinnteofar
go mbeidh níos mó codanna dár gceantair uirbeacha ina n-áiteanna tarraingteacha
agus beoga le cónaí agus oibriú iontu, chomh maith le hinfheistíocht a dhéanamh
iontu agus cuairt a thabhairt orthu.
Tá tacaíocht á tabhairt ag an CAFU cheana féin do mhórthionscadail a chuirfidh le
hathghiniúint agus athbheochan na gcúig chathair agus na mbailte mór eile, ar aon
dul le cuspóirí an Chreata Phleanála Náisiúnta agus an Phlean Forbartha Náisiúnta.
In 2019, eisíodh leithdháiltí maoinithe i bprionsabal agus sealadacha i dtaca le 87
mórthionscadal ar fud na tíre. Píblíne suntasach tionscadal atá ann agus athróidh
siad ár mbailte móra agus cathracha ó bhonn. Léiríonn éagsúlacht na dtionscadal sa
chéad tráinse raon leathan agus nádúr freagrúil an CAFU. Trí mheán an CAFU, tá
tacaíocht chomhtháite dhírithe á fáil ag iarratasóirí a n-éiríonn leo chun réitigh
nuálacha iomlánaíocha a chumasú, réitigh a chur cosc le hathghiniúint agus
athbheochan ár mbailte móra agus ár gcathracha.
Sa chéad bhliain chaiteachais, ba í sin 2019, tharraing iarratasóirí maoiniú €18.6m
as i dtaca le tionscadail arna dtacú ag CAFU agus tá €130m ar fáil chun tacú leo
agus tionscadail den chineál céanna in 2020.
Tá €550 milliún ar fáil chun tacú le tionscadail suas go dtí 2022 agus, ar an iomlán,
tá €2 billiún ar fáil go dtí 2027 faoin PFN.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
26
Próiseas Pleanála
Lean an próiseas pleanála den ról
gníomhach éascaitheach atá aige in 2019
chun tacaíocht agus treoir a thabhairt don
téarnamh geilleagrach agus don fhorbairt
inbhuanaithe náisiúnta agus réigiúnach.
Leanadh leis na forálacha meara um
Fhorbairt Straitéiseach Tithíochta (FST), a
tháinig i bhfeidhm in 2017 i gcás forbairtí de
100 aonad tithíochta nó níos mó agus forbairtí cóiríochta mac léinn de 200 spás
leapa nó níos mó, in 2019. Rinneadh foráil leis an Acht um Pleanáil agus Forbairt
(Tithíocht) agus um Thionóntachtaí Cónaithe, 2016 go mbeidh na socruithe FST i
bhfeidhm go dtí deireadh 2019, ach féadfaidh an tAire, le hordú, an tréimhse ama sin
a shíneadh go dtí tréimhse theoranta breise 2 bhliain, suas go dtí 2021, i
gcomhthráth le tréimhse Atógáil Éireann.
Bunaíodh Grúpa Athbhreithnithe um Fhorbairt Straitéiseach Tithíochta i Meitheamh
2019 chun athbhreithniú a dhéanamh ar oibriú agus éifeachtacht na socruithe FST.
Fuarthas Tuarascáil an Ghrúpa Athbhreithnithe an 24 Meán Fómhair 2019.
Admhaíonn an Tuarascáil gur éirigh leis na socruithe FST, tríd is tríd, ó thaobh a
cuspóirí a bhaint amach: cuireadh leis an iarracht chun dul i ngleic le gannsoláthar
tithíochta ach próiseas mear toilithe forbartha a chur ar fáil a raibh sé mear aidhm
aige forbróirí a spreagadh iarratais a chur isteach ar fhorbairtí tithíochta ar an
mórchóir.
In ainneoin a bhfuil bainte amach ag na socruithe FST, luaigh an Grúpa
Athbhreithnithe go bhfuil easnamh fós ann sa soláthar tithíochta agus dheimhnigh sé
go bhfuil an réasúnaíocht ba bhun le tabhairt isteach na socruithe FST fós ann.
D'aontaigh an tAire leis an gcinneadh sin de chuid an Ghrúpa Athbhreithnithe agus
shínigh an tAire Ordú ar an 2 Nollaig 2019 chun na socruithe a shíneadh chomh fada
le deireadh 2021.
Leagadh tuarascáil ar chonclúidí an Aire ar an athbhreithniú, chomh maith le
Tuarascáil an Ghrúpa Athbhreithnithe, faoi bhráid na dTithe Oireachtais, mar a
éilíonn an tAcht, agus tá cóipeanna den dá thuarascáil ar fáil ar shuíomh gréasáin na
Roinne.
Idir 1 Eanáir 2019 agus 31 Nollaig 2019, fuair An Bord Pleanála 151 iarratas bailí ar
chomhairliúchán réamhiarratais i dtaca le forbairtí beartaithe ar fud na tíre.
D'eisigh sé tuairimí maidir le 150 díobh (agus eisíodh an ceann deiridh in 2020). Sa
tréimhse chéanna, fuair an Bord 118 iarratas iarbhír ar chead FST.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
27
As na 82 cinneadh a rinneadh in 2019 (a bhain le hiarratais in 2018 agus 2019),
d'eisigh an Bord 67 deonú ceada pleanála i dtaca le 16,771 áit chónaithe ar an
iomlán (4,327 teach agus 12,444 árasán), 200 spás leaba i gcóiríocht roinnte agus
4,331 spás leaba mac léinn.
Beartas Pleanála
Bronnadh cead pleanála do 40,000 teach nua ar an
iomlán in 2019, arb ionann é sin agus méadú 38% in
2018.
Leanann an Roinn de thionscnaimh a fhorbairt agus a
thacú chun rannpháirtíocht sa phróiseas pleanála,
chun rialtóir pleanála a bhunú, agus chun an
athnuachan uirbeach agus an athbheochan uirbeach
a chur chun cinn, lena n-áirítear tionscnaimh i dtaca le
foirgnimh thráchtála atá folamh a athrú ina n-áiteanna cónaithe, i dtaca le láithreáin
tréigthe agus i dtaca le tobhach na láithreán folamh a bheith á fheidhmiú ag na
húdaráis áitiúla.
Mar chuid den athbhreithniú leanúnach ar reachtaíocht phleanála, sheol an Roinn
comhairliúchán poiblí i Nollaig 2019 maidir le Scéim Ghinearálta an Bhille um
Thithíocht agus Pleanáil agus Forbairt, a dhíríonn ar na forálacha d'athbhreithniú
breithiúnach san Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000, arna leasú.
Beartas Pleanála Muirí agus Bainistíocht Forbartha Urthrá
I Samhain 2019, d'fhoilsigh an Rialtas an chéad Ráiteas Polasaí ar Phleanáil Mhuirí
(RPPM) de chuid na hÉireann agus dréacht-Chreat Náisiúnta maidir le Pleanáil
Mhuirí (CNPM).
Is é a dhéanann an Ráiteas Polasaí maidir le Pleanáil Mhuirí:
• Gnéithe reatha chóras pleanála muirí na hÉireann a thabhairt le chéile agus cur
síos a dhéanamh orthu;
• Fís le haghaidh fhorbairt an chórais phleanála muirí amach anseo a leagan
amach;
• Beartais agus prionsabail uileghabhálacha a leagan amach a bhfuil an Rialtas ag
súil leis go gcloífidh chomhlachtaí pleanála muirí agus comhlachtaí poiblí eile atá
ag plé leis an gcóras pleanála muirí leo (mar shampla, maidir le rannpháirtíocht
phoiblí, trédhearcacht, rialachas, meastóireacht chomhshaoil, gníomhú ar son na
haeráide, leas sóisialta agus eacnamaíoch);
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
28
• Tosaíochtaí ardleibhéil a leagan amach chun feabhas a chur ar an gcóras
pleanála muirí in Éirinn.
Tá an Ráiteas Polasaí ar Phleanáil Mhuirí ag feidhmiú in éineacht leis an Ráiteas
Polasaí Pleanála 2015 a bhfuil mar bhonn agus mar thaca ag oibriú an chórais
phleanála talún ar fad in Éirinn. Bainfidh sé le gach gné den phleanáil mhuirí. Tá sé
á thabhairt isteach ar bhonn neamhreachtúil ar dtús, ar feitheamh reachtaíocht a
thabhairt isteach in 2020 a dhéanfaidh foráil do ráitis bheartais maidir le pleanáil
mhuirí reachtúil a ullmhú, a ghlacadh agus a athbhreithniú gach sé bliana. Léiríonn
sé nuashonrú agus athnuachan cuimsitheach an chórais phleanála muirí atá ar siúl
anois in Éirinn, agus leagann sé croíphrionsabail amach a dhéanfaidh eolas do
phleanáil mhuirí agus próisis bainistíochta forbartha a bhíonn ag athrú.
Is plean náisiúnta do limistéar muirí na hÉireann é an dréacht-Chreat Náisiúnta
maidir le Pleanáil Mhuirí ina leagtar amach conas a úsáidfear ár mara, a chosnófar
iad agus a bhainfear tairbhe astu thar shaolré 20 bliain. Nuair a ghlacfar leis, beidh
an CNPM ar bharr ordlathas pleananna agus beartas earnála don limistéar muirí.
Rinne na beartais earnála atá ann cheana eolas don Phlean agus úsáidfear an
Plean, ar a sheal, chun eolas a dhéanamh do na pleananna sin amach anseo mar
chuid de lúb aischothaithe leanúnach. Beidh sé ina phríomhuirlis déanta cinntí
d'údaráis rialála agus an lucht déanta beartais amach anseo.
Clúdaíonn an Plean Muirí limistéar muirí na hÉireann, lena n-áirítear uiscí
inmheánacha (limistéar farraige, crios eacnamaíoch eisiach (CEE) agus an scairbh
ilchríochach. Clúdaíonn an limistéar muirí sin thart ar 490,000 km², arb ionann é sin
agus seacht n-uaire níos mó ná ár mórchríoch.
Oibríonn an Roinn réimeas toilithe i dtaca le forbairtí agus gníomhaireachtaí ar urthrá
an Stáit, ar limistéar é sin a chlúdaíonn thart ar 39,0000km². Fuarthas thart ar dhá
iarratas is tríocha ar thoiliú in 2019 le haghaidh réimse tionscadal agus
gníomhaíochtaí ar an urthrá, lenar áiríodh iarratais ar shruthanna éalaithe fuíolluisce,
imeachtaí éagsúla lae agus oibreacha cosanta cósta. Tá tograí athbhreithnithe le
haghaidh cur chuige níos cuimsithí, níos iomlánaíche agus níos láidre i leith toiliú
Stáit agus bainistíocht forbartha sa Limistéar Muirí á bhforbairt i gcomhpháirt leis an
Roinn Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
29
Rialachán Pleanála AE agus Idirnáisiúnta
Cláraíodh 229 Fógra ar Thairseach
maidir le Measúnacht Tionchair
Timpeallachta (MTT) agus uaslódáladh
iad ar Thairseach Náisiúnta MTT na
Roinne idir 1 Eanáir agus 31 Nollaig
2019.
Chomh maith leis sin, rinne an Roinn maoirseacht ar 9 n-iarratas idirnáisiúnta
trasteorann ar chomhairliúchán tríd an gCóras Pleanála (lenar áiríodh
comhairliúchán náisiúnta maidir le tionscadal na Ríochta Aontaithe ag Stáisiún
Núicléach Wylfa Newydd) idir 1 Eanáir agus 31 Nollaig 2019.
Leanann an Roinn ar aghaidh dul chun cinn breise a dhéanamh maidir le
reachtaíocht an AE agus na Náisiún Aontaithe a chomhtháthú i gcreatlach reachtach
an chórais Phleanála, cosúil le comhlíonadh na Treorach MTT, na Treorach maidir le
Measúnacht Straitéiseach Timpeallachta (MST), na Treorach Réime Uisce, na
Treorach um Sheirbhísí, an Choinbhinsiúin Espoo maidir le Measúnacht Tionchair
Timpeallachta i gComhthéacs Trasteorann agus an Phrótacail Chív maidir le MST.
Glacann an Roinn páirt freisin i bhfreagairtí dlíthiúla ar shaincheisteanna a thagann
chun cinn san Ard-Chúirt agus i gCúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh (CBAE).
Go háirithe:
IN 2019, bhainistigh an Roinn 30 cás gníomhach san Ard-Chúirt a bhain le
reachtaíocht phleanála agus reachtaíocht AE, d'fhreastail sí ar éisteacht CBAE
maidir le hAirteagal 260 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (Cás
C261/18) agus rinne an Roinn idirghabháil i gcás Tagartha CBAE (Cásanna
Uamtha C-724/18 agus C-727/18) maidir leis an Treoir um Sheirbhísí.
Rinne an Roinn dul chun cinn maidir leis an gcéad iarratas pleanála foirmiúil de
chuid an Stáit faoin bpróiseas IROPI (cúiseanna dianriachtanacha tábhachta
poiblí sáraithí) sa Treoir um Ghnáthóga, maidir le hionad cóireála uisce i gContae
Shligigh a uasghrádú. Tugadh cead pleanála dó sin.
Thug an Roinn Rialacháin an Aontais Eorpaigh Measúnacht Tionchair
Timpeallachta agus Gnáthóga) (Alt 181 den Acht um Pleanáil agus Forbairt,
2000), 2019 isteach. Rinneadh foráil leis sin do phróiseas cuíchóirithe d'Údaráis
Stáit chun dul ar aghaidh le forbairtí áirithe éigeandála taobh amuigh de na
hAchtanna Pleanála agus i gcomhréir leis an Treoir maidir le MTT. Féadfaidh an
reachtaíocht sin, i measc nithe eile, éascaíocht a dhéanamh ar fhorbairt chalafoirt
i dtaca leis an mBreatimeacht.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
30
Leanann an Roinn de dhréachtú reachtaíochta a fhorbairt chun na leasuithe ar an
gCoinbhinsiún Espoo agus an Prótacal Chív maidir le comhairliúcháin trasteorann
faoi dhlí pleanála a thrasuímh, chomh maith leis na próisis mheasúnaithe nua a
thabhairt isteach sna hAchtanna agus Rialacháin Phleanála agus an Treoir d'Údaráis
Phleanála lena mbaineann i dtaca le Treoir Réime Uisce an AE. Déanann sí
ionadaíocht ar Éirinn freisin ag cruinnithe ballstát an Choinbhinsiúin Espoo agus an
AE maidir le MTT/MST. Leanann an Roinn freisin dul chun cinn a dhéanamh ó
thaobh na Treoirlínte d'Údaráis Áitiúla i dtaca leis an Treoir maidir le Measúnacht
Straitéiseach Timpeallachta a uasdátú, chomh maith le comhairle inmheánach a
chur ar fáil maidir le pleananna agus cláir ionchasacha a tháirgeann Rannóg
Pleanála na Roinne.
Tobhach Láithreán Folamh
Ó Mí Eanáir 2017, thosaigh na húdaráis phleanála uile ar chláir do láithreáin fholmha
a bhunú. Rinneadh an obair ullmhúcháin a bhí de dhíth (i.e. láithreáin fholmha a
aithint, scéala a chur chuig na húinéirí cláraithe srl.) sula gcuireadh an Tobhach
Láithreán Folamh i bhfeidhm ó mhí Eanáir 2019, mar a cheanglaítear faoin Acht um
Athbheochan Uirbeach agus Tithe, 2015. Is é cuspóir an tobhaigh é úinéirí a
dhreasú láithreáin fholmha tearcúsáidte i gceantair uirbeacha a fhorbairt chun
críocha cónaithe nó athghiniúna. Ba é ráta an tobhaigh nuair a tugadh isteach é 3%
agus gearradh an ráta sin in 2019 ar na láithreáin a bhí ar an gclár in 2018.
Athraíodh an ráta go dtí 7% i gcás láithreán a cuireadh ar an gclár in 2019 den
chéad uair, agus beidh íocaíochtaí ag an ráta 7% dlite den chéad uair in 2020.
D'eisigh an Roinn Imlitir PL 09/2019 ar an 13 Samhain 2019 chun tuarascáil ar dhul
chun cinn a iarraidh maidir leis an Tobhach Láithreán Folamh a chur i bhfeidhm. Tá
an tuarascáil le cur i gcrích ag an Stiúrthóir Pleanála i ngach Údarás Áitiúil. Thug na
tuairisceáin le fios go raibh 359 láithreán cláraithe ar chlár na n-údarás áitiúil amhail
31 Deireadh Fómhair 2019.
Bhí an tobhach le híoc ar láithreáin arbh fhiú €144.5m iad, ar ráta 3% in 2019. Anuas
air sin, tá an acmhainneacht ann thart ar 20,000 aonad tithíochta a chruthú ar na
láithreáin ar na cláir (má thógtar 35-50 aonad in aghaidh an heicteáir)
Tithe Folmha
Is é príomhaidhm an Aonaid um Thithe Folmha gníomhaíochtaí a stiúradh agus a
chomhordú ag leibhéil rialtais láir agus áitiúil agus údaráis áitiúla a thacú maidir le
tithe folmha ar féidir iad a fháil ar ais lena n-úsáid sa stoc tithíochta ináitrithe a
aithint. D'fhoilsigh an tAonad um Thithe Folmha an Straitéis Náisiúnta um Athúsáid
Tithíochta Foilmhe in Iúil 2018 faoi Cholún 5 d'Atógáil Éirinn.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
31
Tá raon cuspóirí agus príomhghníomhartha sa Straitéis a chuirfear i bhfeidhm iad i
gcomhpháirtíocht le páirtithe leasmhara agus le gníomhaireachtaí ar fud na hearnála
tithíochta chun dul i ngleic le bearnaí inár stoc tithíochta.
Agus obair á déanamh aici chun na cuspóirí a bhaint amach, fuair an Roinn maoiniú
arís in 2019 do gach údarás áitiúil chun tacú le hobair Oifig Tithe Folmha i ngach
údarás áitiúil in 2020 (fuarthas maoiniú in 2018 agus 2019 freisin). Ligeann an
maoiniú lárnach seo don Oifig díriú ar a ról agus treisíonn sé cumas an Aonaid um
Thithe Folmha na Roinne idirchaidreamh a dhéanamh le pointe teagmhála tiomanta i
ngach údarás áitiúil, agus faisnéis/staitisticí a lorg uathu. Chomh maith leis sin,
thacaigh an tAonad um Thithe Folmha le hobair na n-údarás áitiúil aghaidh a
thabhairt ar fhoilmhe chónaitheachta ach comhairle agus eolas a chur ar fáil agus
éascaíocht a dhéanamh ar theagmháil idir na hOifigí Tithe Folmha. Chuir an Roinn
feachtas fógraíochta náisiúnta agus idirnáisiúnta i bhfeidhm a rinne iarracht
teagmháil a dhéanamh le húinéirí na n-áiteanna cónaithe folmha in Éirinn agus iad a
chur i dteagmháil leis an oifig tithe folmha san údarás áitiúil ábhartha.
In 2019, chuir an tAonad um Thithe Folmha Suirbhé píolótach ar Pháirceanna
Folmha i gcrích i sé údarás áitiúla. Thug an suirbhé allamuigh deis dúinn fáil amach,
ar bhealach mion infhíoraithe, méid agus nádúr na foilmhe cónaitheachta i gceantair
áirithe. Chuir an staidéar sonraí luachmhara ar fáil agus, ina fhianaise sin, tá plé á
dhéanamh ar é a rolladh amach ar fud na tíre.
Ligean Gearrthéarmach
Ón 1 Iúil 2019, tháinig athchóirithe nua ar reachtaíocht phleanála isteach chun
earnáil an ligin ghearrthéarmaigh (LGT) a rialáil. Ba é aidhm na reachtaíochta
cóiríocht a bhfuil géarghá léi atá á húsáid chun críocha ligean gearrthéarmach faoi
láthair sna Criosanna Brú Cíosa (CBCanna) ainmnithe a chur ar ais i margadh na
gcíosanna fadtéarmacha, agus ar an mbealach sin soláthar i margadh na gcíosanna
fadtéarmacha a mhéadú.
Faoin reachtaíocht, beifear ábalta 'roinnt tí' a dhéanamh go fóill (is é sin seomra nó
seomraí i príomháit chónaithe an duine a ligean ar cíos) ar bhonn neamhshrianta.
Ach, má tá áit chónaithe den chineál sin ag duine agus beartaíonn sé/sí í a ligean ar
bhonn gearrthéarmach, éilítear air/uirthi iarratas a chur isteach ar chead pleanála le
haghaidh athrú úsáide ach amháin sa chág go bhfuil cead ann cheana í a úsáid
chun críocha turasóireachta nó ligean gearrthéarmach. Bunaithe ar threoir a d'eisigh
an Roinn maidir leis na breithnithe agus na fachtóirí a chuirfear san áireamh maidir
le hiarratais phleanála den chineál sin, is dócha nach dtabharfar cead pleanála le
haghaidh athrú úsáide den chineál sin i CBCanna má tá ganntanas cóiríochta ar cíos
príobháideach/riachtanas tithíochta sa cheantar áirithe.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
32
Mar chuid den phlé ar an reachtaíocht san Oireachtas, gheall an tAire go gcuirfeadh
an Roinn an maoiniú ar fáil do na hacmhainní foirne tiomnaithe a bheadh
riachtanach chun na forálacha a chur i bhfeidhm go héifeachtach. Chuige sin,
scríobh an Roinn chuig na húdaráis phleanála a bhfuil na CBCanna ina limistéir
feidhme, agus d'iarr sí orthu meastacháin a chur ar fáil maidir lena riachtanais ar
mhaoiniú forfheidhmithe LGT.
Láithreáin Thréigthe
Cuireann an tAcht um Láithreáin Thréigthe, 1990, de dhualgas ar gach úinéir agus
áititheoir talún na bearta réasúnacha ar fad a ghlacadh chun a chinntiú nach
ndéanfar láithreán tréigthe de thalamh ná nach leanfaidh talamh de bheith tréigthe.
Cuireann an tAcht de dhualgas freisin ar údaráis áitiúla gach beart réasúnach a
ghlacadh, lena n-áirítear cumhachtaí reachtúla cuí a fheidhmiú, chun a chinntiú nach
ndéanfar láithreán tréigthe de thalamh ná nach leanfaidh talamh de bheith tréigthe,
talamh atá laistigh dá limistéar feidhme.
I measc na gcumhachtaí atá ag údaráis áitiúla, féadfaidh siad a cheangal ar úinéirí
nó áititheoirí bearta cuí a ghlacadh ar láithreáin thréigthe, láithreáin thréigthe a fháil
trí chomhaontú nó go héigeantach, agus tobhach láithreán tréigthe a chur i bhfeidhm
ar láithreáin thréigthe. Is faoi na húdaráis áitiúla féin atá sé úsáid chuí na
reachtaíochta laistigh dá limistéir feidhme faoi seach a shocrú.
Faoin Acht, éilítear ar údaráis áitiúla clár na láithreán tréigthe a choinneáil, ainm
agus seoladh gach úinéara agus áititheora san áireamh, más féidir iad sin a fháil
amach tar éis fiosrúchán réasúnach a dhéanamh, agus aon talamh a chur ann atá
tréigthe, i dtuairim an údaráis áitiúil. Faoi alt 8(5) den Acht, is féidir scrúdú a
dhéanamh ar chóip de chlár na láithreán folamh atá ag aon údarás áitiúil ag oifigí an
údaráis le linn uaireanta oifige. Is féidir le daoine den phobal teagmháil a dhéanamh
lena n-údarás áitiúil i dtaca le haghaidh a thabhairt ar láithreáin thréigthe áirithe ina
gceantar áitiúil. Ní dhéantar idirdhealú idir tithe aonuaire agus aon chineál láithreáin
thréigthe eile san Acht 1990.
Faoin Acht um Pleanáil agus Forbairt (Leasú), 2018, tháinig méadú ar an Tobhach
Láithreán Tréigthe agus an Tobhach Láithreán Folamh ó 3% go dtí 7% de luacháil
mhargaidh na láithreán ábhartha le héifeacht ó Eanáir 2020. Tá sé de rún ag an
athrú sin ar ráta na tobhach a chinntiú go mbíonn tionchar níos suntasaí ar na
tobhaigh agus go dtreisítear cumhachtaí na n-údarás áitiúil ó thaobh aghaidh a
thabhairt ar láithreáin thréigthe agus fholmha d'fhonn láithreáin ábhartha a thabhairt
isteach in úsáid tháirgiúil. Ar an mbealach sin, déanfar éascaíocht ar athghiniúint
agus forbairt uirbeach agus rachfar i ngleic le cnuasach talún.
De réir na staitisticí bliana iomláine is déanaí, amhail 31 Nollaig 2018, bhí 1,311
láithreán tréigthe ar an gclár. Bailíodh tobhaigh arbh fhiú €1,776,067 le linn 2018.
Bailíodh tobhaigh arbh fhiú €567,920 iad in 2018.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
33
Díolúintí Grianphainéal
Leagtar amach sna Rialacháin um
Pleanáil agus Forbairt, 2001, arna
leasú, na critéir a dtugtar díolúine do
ghrianphainéil a shuiteáil i gcás
forbairt chónaitheach, forbairt
tráchtála, forbairt thionsclaíoch agus
forbairt talmhaíochta ón gceanglas
cead pleanála a fháil dá réir.
Rinneadh dul chun cinn maidir leis
an athbhreithniú ar na díolúintí
reatha in 2019 trí theagmháil a dhéanamh leis an Roinn Cumarsáide, Gníomhaithe
ar son na hAeráide agus Comhshaoil (RCGAC) agus páirtithe leasmhara eile. Ba
cheart go léireodh na tograí deireadh le haghaidh na ndréacht-Rialacháin
leasaitheacha na forbairtí teicniúla san earnáil. Táthar ag súil leis go nglacfar leis na
rialacháin athbhreithnithe maidir le forbairt dhíolmhaithe i dtaca le grianphainéil in
2020.
Mar a cheanglaítear faoi reachtaíocht phleanála, ní mór aon rialacháin bheartaithe
maidir le forbairt dhíolmhaithe a leagan i bhfoirm dréachta faoi bhráid na dTithe
Oireachtais agus réiteach dearfach a fháil sa dá Theach sula síníonn an tAire iad
agus achtaítear ina ndlí iad.
Treoirlínte maidir le Forbairt Fuinnimh Gaoithe
Tá athbhreithniú dírithe á dhéanamh ag an Roinn faoi láthair ar na Treoirlínte um
Fhorbairt Fuinnimh Gaoithe, 2006 ar aon dul leis an "dréacht-chur chuige molta" a
d'fhógair an tIar-Aire Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil, i gcomhar leis an Iar-
Aire Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil i Meitheamh
2017. Táthar ag breathnú ar roinnt príomhghnéithe mar chuid den athbhreithniú,
torann nó fuaim, achair slánachar maidir le taitneamhacht amhairc, caochaíl
scáileanna, oibleagáid phobail, díbhinn phobail agus naisc leis an eangach.
Mar chuid den phróiseas athbhreithnithe foriomlán, táthar ag tabhairt faoi mheasúnú
straitéiseach comhshaoil (MSC) ar na Treoirlínte athbhreithnithe sula dtagann siad i
bhfeidhm.
Próiseas is ea MSC trína gceanglaítear breithnithe comhshaoil a chomhtháthú go
hiomlán in ullmhúchán na bpleananna agus clár a fheidhmíonn mar chreataí le
haghaidh toiliú forbartha, sula nglacfar iad go críochnaitheach, agus comhairliúchán
poiblí a dhéanamh mar chuid de sin.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
34
Mar chuid den phróiseas MSC, seoladh comhairliúchán poiblí deich seachtaine ar na
Treoirlínte dréachta athbhreithnithe maidir le Forbairt Fuinnimh Gaoithe ar an 12
Nollaig 2019. Ullmhófar na Treoirlínte Críochnaithe tar éis anailís mhionsonraithe
agus breithniú a dhéanamh ar na haighneachtaí a fuarthas le linn na céime
comhairliúcháin, agus i ndiaidh chríoch an phróisis MSC.
Talamh Stáit a Mhapáil le haghaidh Soláthar Tithíochta
Tá bainistíocht ghníomhach ar an
mbunachar talún tithíochta ar úinéireacht
phoiblí mar chuid de raon gníomhartha
comhlántacha atá á chur chun cinn faoin
bPlean Gníomhaíochta Atógáil Éireann
maidir le Tithíocht agus Easpa Dídine, a
bhfuil sé mar aidhm acu dlús a chur faoi
sholáthar tithíochta agus é a mhéadú.
Chuige sin, foilsíonn Mapa Talún Stáit
Atógáil Éireann sonraí maidir le thart ar 1,700 heicteár talún ar úinéireacht údarás
áitiúil agus Gníomhaireachta Tithíochta a mbeifí in ann thart ar 42,500 teach a
sholáthar ann ar fud na tíre.
Tá bunachar sonraí mionsonraithe agus léarscáil CFGna láithreán sin, a
thaispeánann a suíomh, méid, teorainneacha agus eolas eile fúthu, ar fáil ar
shuíomh gréasáin Atógáil Éireann.
Tá na sonraí sin ar fáil mar chuid de chleachtadh ginearálta an Rialtais bunachar
sonraí a chruthú de réadmhaoin ar fad ar úinéireacht stáit.
Forbairt Sonraí Spásúla
D'fhorbair an Roinn roinnt córas sonraí pleanála spásúla, lena n-áirítear na seirbhísí
myplan.ie (criosú úsáide talún agus sonraí pleanála spásúla eile) agus an BNIP
(Bunachar Náisiúnta Iarratas Pleanála). Tá raon leathan úsáideoirí ag na seirbhísí
digiteacha sin, lena n-áirítear soláthraithe bonneagair, fiontair thráchtála, institiúidí
airgeadais, údaráis áitiúla, institiúidí oideachais agus grúpaí eile. Leantar ar aghaidh
seirbhísí a nuashonrú, lena n-áirítear sonraí maidir le riosca náisiúnta tuile le déanaí
i gcomhar le hOifig na nOibreacha Poiblí.
Tá sonraí spásúla ríthábhachtach le haghaidh beartais inár n-ordlathas pleananna
reachtúla a chur i bhfeidhm agus a mhonatóiriú, idir an Chreat Pleanála Náisiúnta,
Straitéisí Réigiúnacha Spásúlachta agus Eacnamaíochta, phleananna forbartha
Cathrach/Contae agus phleananna ceantair áitiúil.
Feabhas inmhianaithe ar na sonraí atá ar fáil is ea sonraí spásúla atá ag údaráis
áitiúla aonair a thabhairt le chéile i mbunachar náisiúnta.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
35
Tá an Roinn, i gcomhar le Suirbhéireacht Ordanáis Éireann agus na húdaráis áitiúla,
ag forbairt áis Lárnach Stórála Sonraí Spásúla anois a chuirfidh stór náisiúnta sonraí
spásúla ó na húdaráis áitiúla ar fáil.
Mar thionscadal píolótach, tá córas á fhorbairt ag an Roinn chun na suíomhanna
iarratais pleanála a dhigitiú go seasmhach ar fud na tíre. Aithníodh é sin mar
phríomhphróiseas ag leibhéal an údaráis áitiúil chun go mbeadh cur chuige
seasmhach agus caighdeánach ann. Mar gheall ar chaighdeán níos airde agus ar
fhoilsiú na sonraí sin, bainfidh an córas pleanála agus na go leor úsáideoirí atá aige
tairbhe as. I gcomhar le Suirbhéireacht Ordanáis Éireann agus na cláir phíolótacha
sna húdaráis áitiúla, tá feidhmchlár gabhála sonraí spásúla bunaithe ar ghréasán á
fhorbairt ag an Roinn chun tacú leis an tasc sin. Tá an feidhmchlár, ar a dtugtar
PACE (Planning Application Capture Environment nó Timpeallacht Gabhála Iarratas
Pleanála) á fhorbairt lena chur amach ar bhonn céimnithe in 2020.
Straitéis um Chóiríocht do Mhic Léinn
D’fhoilsigh an Roinn Oideachais agus Scileanna an Straitéis Náisiúnta um Chóiríocht
do Mhic Léinn le tacaíocht ón Roinn i mí Iúil 2017. Áirítear leis an straitéis ocht
bpríomhsprioc agus 27 gníomh chun tacú leis an soláthar Cóiríochta Saintógtha do
Mhic Léinn a mhéadú agus chun méadú a chur ar líon na mac léinn a fhaigheann
seomra ar cíos.
Ag deireadh 2019, bhí 8,346 spás leapa nua do mhic léinn críochnaithe ó foilsíodh
Atógáil Éireann. Bhí 5,137 spás leapa eile á dtógáil agus tugadh cead pleanála do
9,696 spás leapa breise, arb ionann é sin agus 23,179 spás leaba atá críochnaithe,
á dtógáil nó ar tugadh cead dóibh ag deireadh 2019.
Deimhníonn na figiúirí sin gur baineadh amach agus gur sáraíodh an cuspóir go
dtógfar 7,000 spás leaba nua sa bhreis ar fud na tíre faoi dheireadh na bliana 2019.
Is é an cuspóir go dtógfar 21,000 spás leaba Cóiríochta Saintógtha do Mhic Léinn sa
bhreis faoi 2024 agus bainfear amach an cuspóir sin má théann na tionscadail
phleanáilte ar aghaidh go dtí céim na tógála mar a bheartaítear.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
36
Pleananna Reachtúla
Aistríodh príomhfhreagracht reachtúil na Roinne ó thaobh
athbhreithniú a dhéanamh ar Phleananna Reachtúla áirithe chuig
Oifig an Rialálaí Pleanála (ORP), a cuireadh ar bun an 3
Aibreán 2019 (Féach thíos).
Faoin Acht um Pleanáil agus Forbairt (Leasú), 2018, tá an ORP
freagrach anois as, i measc nithe eile, scrúduithe agus
measúnuithe a bhaineann le Straitéisí Réigiúnacha Spásúlachta
agus Eacnamaíochta (SRSEanna) a mheasúnú agus a dhéanamh,
pleananna forbartha agus pleananna ceantair áitiúil, agus tuairimí agus moltaí maidir
le straitéisí nó pleananna den chineál sin a chur ar fáil. Agus é sin á dhéanamh,
cuirfear beartas agus reachtaíocht phleanála san áireamh, lena n-áirítear an Creat
Pleanála Náisiúnta, na Straitéisí Réigiúnacha Spásúlachta agus Eacnamaíochta
agus treoir reachtúil agus neamhreachtúil eile. Sa tréimhse ón 1 Eanáir 2019 go dtí 3
Aibreán 2019, rinne an Roinn athbhreithniú ar 1 Phlean Forbartha amháin, 4 Phlean
Ceantair Áitiúil agus 11 Athrú Pleanála.
Bhí gá le socruithe aonuaire idirthréimhseacha a thabhairt isteach in 2019 maidir leis
an ORP agus na SRSEanna, mar cuireadh tús leis an bpróiseas i dtaca leis na trí
SRSEanna sular cuireadh ar bun an ORP an 3 Aibreán 2019.
Rinneadh é sin trí mheán leasuithe teicniúla ar an Acht um Pleanáil agus Forbairt,
2000, arna leasú, chun foráil a dhéanamh go n-iarrfadh an tAire ar an Rialálaí páirt a
ghlacadh i bpróiseas SRSE mar chomhairleoir, má bhí an próiseas ar siúl cheana
féin ar dháta bunaithe na ORP. Tháinig na forálacha i bhfeidhm an 15 Iúil 2019 leis
Ordú um an Acht um Rátaí Rialtais Áitiúil agus Nithe Eile, 2019 (Tosach Feidhme),
2019 (I.R. Uimh. 355 de 2019). Rinne an Roinn athbhreithniú ar na trí Straitéis
Réigiúnacha a d'ullmhaigh gach Tionól Réigiúnach in 2019.
I gcomhréir leis an Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000, arna leasú, coinnítear
cumhachtaí Aire faoi Alt 31/31A den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000 (arna
leasú). Ach ní mór don Aire anois aird a thabhairt ar mholtaí a dhéanann an ORP.
Roimhe sin, bhíodh ar an Aire aird a thabhairt ar mholtaí na n-oifigeach pleanála sa
Roinn. Úsáideadh cumhachtaí Aire faoi Alt 31 uair amháin in 2019.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
37
Oifig an Rialálaí Pleanála
Cuireadh Oifig an Rialálaí Pleanála ar bun in
Aibreán 2019 de bhun an Achta um Pleanáil
agus Forbairt (Leasú), 2018.
Tá an ORP freagrach as measúnú a
dhéanamh ar phleanáil chun cinn na n-
údarás áitiúil agus na dtionól réigiúnach go léir, cinntí criosaithe san áireamh.
Tá an cumhacht ag an Rialálaí comhairle a thabhairt don Aire maidir le cibé acu an
bhfuil plean a rinne údarás áitiúil ag teacht salach ar bheartas náisiúnta pleanála nó
nach bhfuil agus chun moladh a dhéanamh don Aire go ndéanfaí ordachán sa chás
nach bhfuil aon phlean i gcomhréir le beartas náisiúnta.
Déanfaidh an Rialálaí cinnte de go bhfeidhmeoidh na húdaráis phleanála ar na
caighdeáin ionracais agus deachleachtais is airde, agus ar an mbealach cinntítear
go bhfuil cinntí beartais pleanála ina róil forbartha plean ar aon dul le beartais
náisiúnta agus réigiúnacha, mar a leagtar amach sa Chreat Pleanála Náisiúnta agus
sna Straitéisí Réigiúnacha Spásúlachta agus Eacnamaíochta.
Sa tréimhse idir bunú na ORP in Aibreán 2019 agus Nollaig 2019, rinne an ORP
measúnú ar chúig phróiseas reachtúla pleanála chun cinn is fiche de chuid údaráis
áitiúla agus chuir sí leis na próisis sin. Áiríodh leis sin moltaí a dhéanamh maidir le
dréachtphleananna ceantair áitiúil, leasuithe ar phleananna ceantair áitiúil, athruithe
ar phleananna forbartha Cathrach/Contae agus ionchur i bpáipéir ceisteanna plean
forbartha.
Tá an cumhacht ag an Rialálaí athbhreithniú a dhéanamh ar an eagraíocht, córais
agus nósanna imeachta a úsáideann aon údarás pleanála nó An Bord Pleanála.
Tar éis comhairliúchán a dhéanamh le príomhpháirtithe leasmhara in 2019,
críochnóidh an ORP a Modheolaíocht chun Athbhreithnithe ar Fheidhmeanna
Pleanála a Dhéanamh in 2020. Tar éis an mhodheolaíocht sin a ghlacadh, beidh an
ORP ábalta tús a chur lena clár athbhreithnithe.
Féadann an ORP tús a chur le hathbhreithnithe den chineál sin ar a hordú féin, ar
iarraidh ón Aire, de bhun gearáin ó dhaoine den phobal. In 2019, rinne an ORP
maoirseacht ar os cionn 250 comhfhreagras aonair ó dhaoine den phobal agus tá sé
tiomanta do leanúint de ghearáin a bhainistiú go héifeachtach agus go tráthúil in
2020.
Anuas air sin, leanfaidh an ORP de chláir náisiúnta taighde, oideachais agus
faisnéise poiblí a spreagadh chun aird a tharraingt ar ról agus tairbhe na pleanála,
lena n-áireofar monatóireacht ar an CNP a chur i bhfeidhm.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
38
Chuir an ORP tús le clár oiliúna do Chomhaltaí Tofa in 2019. Is é aidhm an chláir
eolas feabhsaithe maidir leis an bpróiseas pleanála a chur ar fáil do chomhaltaí tofa,
a róil agus freagrachtaí laistigh den chóras pleanála agus a bhfeidhmeanna maidir le
pleanáil cheart agus forbairt inbhuanaithe a áirithiú a athdheimhniú.
Anuas air sin, chuaigh an ORP, i gcomhar leis an Roinn, isteach i gcuibhreannas
coimisiúnaithe ina bhfuil Rialtas na hÉireann, Rialtas na hAlban, Rialtas na Breataine
Bige agus Rialtas Shasana chun taighde a dhéanamh a bhfuil sé mar aidhm aige na
torthaí is tábhachtaí ar phleanáil spásúil agus bealaí indéanta le hiad a thomhas a
aithint.
An Ghníomhaireacht Forbartha Talún
Sa Chreat Pleanála Náisiúnta, gheall an Rialtas go mbunódh sé Gníomhaireacht
Náisiúnta Athghiniúna agus Forbartha chun obair a dhéanamh le húdaráis áitiúla,
comhlachtaí poiblí eile agus Ranna agus gníomhaireachtaí a chaitheann maoiniú
caipitil chun –
úsáid is fearr na talún poiblí agus infheistíocht laistigh de bhuiséid chaipitil arna
soláthar sa Phlean Forbartha Náisiúnta, agus
athnuachan na limistéar straitéiseach nach bhfuil an úsáid is mó is féidir á
mbaint astu a spreagadh.
Dá bhun sin, Bunaíodh an Ghníomhaireacht Forbartha Talún (an GFT) i Meán
Fómhair 2018 trí Ordú Bunaithe faoin Acht um Sheirbhísí Rialtais Áitiúil
(Comhlachtaí Corpraithe), 1971.
Dhírigh an GFT láithreach ar thalamh féin an Stáit a bhainistiú chun tithe nua a
fhorbairt agus láithreáin tearcúsáidte a athghiniúint.
San fhadtéarma, cuirfidh sé bunachair talún straitéiseacha le chéile ina mbeidh
meascán idir talamh príobháideach agus talamh poiblí. Cuirfear na bunachair sin ar
fáil le haghaidh tithíochta ar bhealach rialaithe, rud a thabharfaidh seasmhacht
fhadtéarmach riachtanach isteach i margadh na tithíochta in Éirinn.
Nuair a cuireadh ar bun é, bhí rochtain ag an nGníomhaireacht ar thráinse thosaigh
ina raibh naoi láithreán a bhfuil an acmhainneacht acu 3,600 teach nua a sholáthar
sa ghearrthéarma. Faoi láthair, tá an GFT ag obair le Comhairle Contae Dhún
Laoghaire-Ráth an Dúin maidir le forbairt an láithreáin i Seangánach a bhfuil an
acmhainneacht aige thart ar 600 áit chónaithe a sholáthar. Chomh maith leis sin, tá
an GFT ag obair i gcomhar le húdaráis áitiúla eile ar fud na tíre. Tá obair ag dul ar
aghaidh maidir leis na 8 láithreán eile agus tá an GFT ag déanamh scrúdú ar
phíblíne láithreán breise.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
39
Caithfidh 30% de na tithe ar láithreáin GFT ar a laghad a bheith inacmhainne, agus
soláthar nua breise a bheidh sna tithe eile chun na leibhéil arda éilimh san earnáil
tithíochta i gcoitinne a shásamh. Tá sé sin ar aon dul le Cinneadh Rialtais i Meán
Fómhair 2018 go gcaithfidh aon talamh de chuid an Stáit, ar úinéireacht Aire agus a
mheastar go n-oireann sé do thithíocht, a dhíoltar sa mhargadh oscailte tithíocht
inacmhainne a sholáthar ar 30% den láithreán ar a laghad. Anuas air sin, ní mór don
GFT agus forbróirí príobháideacha 10% tithíocht shóisialta a sholáthar ar láithreáin i
gcomhréir le Cuid V den Acht um Pleanáil agus Forbairt 2000 (arna leasú).
Cheadaigh an Rialtas Scéim Ghinearálta don Bhille um an nGníomhaireacht
Forbartha Talún chun an GFT a bhunú mar comhlacht tráchtála Stáit ar bhonn
reachtaíocht phríomha lena fhoilsiú, lena bhreithniú le haghaidh scrúdú réamh-
reachtach agus le dréachtú tosaíochta in Iúil 2019. Tá an próiseas scrúdaithe réamh-
reachtach críochnaithe anois agus fuair an Roinn tuarascáil an Choiste i Nollaig
2019. Breithneofar an tuarascáil sin agus an Bille á chríochnú.
Foirgnimh Reatha a Athúsáid
Mar fhreagairt ar ghníomh 5.21 den athbhreithniú ar Atógáil Éirinn, lenar gealladh go
dtacófar le agus go ndéanfar éascaíocht ar athúsáid foirgneamh folamh níos sine le
haghaidh úsáid chónaitheach, d'fhorbair grúpaí oibre ildisciplíneach doiciméad
treorach dar teideal 'Bringing Back Homes – Lámhleabhar maidir le Foirgnimh
Reatha a Athúsáid'. Bhí páirtithe leasmhara earnáil na tionsclaíochta ar an ngrúpa
oibre agus rinne an Roinn cathaoirleacht air.
Cuireann an lámhleabhar Bringing Back Homes treoir shoiléir agus chuimsitheach ar
fáil maidir le beartas agus ceanglais reachtúla reatha a bhaineann le foirgnimh
reatha a fhorbairt.
Tá an lámhleabhar dírithe ar úinéirí réadmhaoine, ar dhaoine den phobal, ar údaráis
áitiúla agus ar pháirtithe leasmhara sa tionscal foirgníochta agus cruthaíonn sé
foinse amháin eolais dóibh siúd a bhfuil suim acu i bhfoirgnimh fholmha a
athfhorbairt.
Leagtar amach sa lámhleabhar na próisis agus saincheisteanna atá le breithniú
nuair a fhorbraítear foirgnimh reatha chun críocha cónaithe agus cuireann sé na
nósanna imeachta sin i bhfeidhm ar cheithre chineál comónta foirgnimh. Léiríonn
siad na foirgnimh (nó codanna foirgneamh) a bhíonn folamh i mbailte agus
cathracha ar fud na hÉireann sa lá atá inniu ann, de ghnáth. Cuireann sé treoir
bhreise ar fáil maidir le hathfhorbairtí níos casta sa chás go gcruthaítear níos mó ná
árasáin amháin. Tarraingítear aird ar roinnt samplaí ar thionscadail chríochnaithe sa
lámhleabhar.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
40
Tacóidh an lámhleabhar freisin le hobair oifigí tithe folmha na n-údarás áitiúil chun
tacú leis na ceanglais rialála atá ann agus conas a bhaineann siad le forbairt a
shoiléiriú, agus ar an mbealach sin éiginnteacht agus castacht a laghdú ach
caighdeáin atá sábháilte, inbhuanaithe agus ardchaighdeáin do thithe a choimeád.
Foilsíodh an lámhleabhar Bringing Back Homes i Nollaig 2018 agus sheol an tAire
Stáit ar a bhfuil freagracht as Tithíocht agus Forbairt Uirbeach go hoifigiúil é in
Aibreán 2019.
Tá cóip den lámhleabhar ar fáil ar shuíomh gréasáin na Roinne ar:
https://www.housing.gov.ie/housing/home-ownership/vacant-homes/bringing-back-
homes-manual-reuse-existing-buildings
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
41
Sprioc B - Soláthar seasmhach, inbhuanaithe de thithíocht ar ardchaighdeán a chur ar fáil.
Tithíocht Shóisialta a Sholáthar
Gheall an Rialtas os cionn €6 billiún faoi Atógáil
Éireann chun dlús a chur le 50,000 teach sóisialta
breise a sheachadadh faoi dheireadh 2021 ach iad a
thógáil (33,500), iad a fháil (6,500) agus iad a fháil ar
léas (10,000), agus chun freastal ar riachtanais
87,000 teaghlach breise trí scéimeanna amhail an
Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta.
Infheistíodh os cionn €2.4 billiún i dtithíocht in 2019,
ar méadú 18% é sin ar 2018. Ag deireadh 2019, bhí
an seachadadh foriomlán chun tosaigh ar an sprioc. Bhíothas ag freastal ar
riachtanais tithíochta a bhí ag os cionn 28,000 teaghlach (28,075) trí raon na gclár
tithíochta sóisialta in 2019 amháin. As sin, soláthraíodh os cionn 6,074 teach
tithíochta sóisialta nua in 2019 trí mheán gníomhaíocht tógála, arb ionann é sin agus
méadú 26% ar 2018 agus níos mó ná dhá uair os cionn an toraidh in 2016, an chéad
bhliain den phlean gníomhaíochta Atógáil Éireann.
Bhí na táscairí feidhmíochta maidir le tithíocht an-dearfach arís in 2019:
24,394 teach nua ar fáil lena n-úsáide in 2019 - méadú 14%;
40,252 teach a fuair cead pleanála 2019 - méadú 38%;
agus cuireadh isteach Fógraí Tosaithe le haghaidh 26,237 teach in 2019 -
méadú 17%.
Achoimre ar Mheasúnuithe ar Thithíocht Shóisialta in 2019
Déantar an Achoimre ar Mheasúnuithe Tithíochta Sóisialta ar bhonn bliantúil anois
agus úsáidtear é chun spriocanna a leagan síos do sheachadadh tithíochta sóisialta
faoi Atógáil Éireann. Is é cuspóir an mheasúnaithe líon na dteaghlach a dteastaíonn
tacaíocht tithíochta sóisialta uathu ar fud na tíre a shainaithint ar dháta sonrach gach
bliain chun beartas agus pleanáil a dhéanamh do na cineálacha cearta tacaíochta
tithíochta. Léirigh measúnú na bliana 2019 go raibh tacaíocht tithíochta sóisialta de
dhíth ar 68,693 teaghlach, amhail an 24 Meitheamh 2019. B'ionann é seo agus
laghdú 3,165 teaghlach nó 4.4% ar an measúnú roimhe seo i mí an Mheithimh 2018.
Ó foilsíodh Éire a Atógáil, laghdaigh an líon ó 91,600 go 68,693, ar ionann é sin
agus laghdú 25%.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
42
An Scéim um Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta
Is tacaíocht tithíochta solúbtha agus láithreach í an scéim Íocaíochta Cúnaimh
Tithíochta (ÍCT) atá ar fáil do gach teaghlach incháilithe ar fud an Stáit. Tá ról
ríthábhachtach aige maidir le tithíocht a fháil do theaghlaigh agus do dhaoine aonair
incháilithe. Ag deireadh 2019, bhí níos mó ná 52,500 tionóntacht ghníomhach á
dtacú faoin scéim ÍCT i 31 limistéar údaráis áitiúil, lena n-áirítear 17,025 tionóntacht
bhreise a socraíodh in 2019.
Chomh maith leis sin, faoi dheireadh 2019, d'aistrigh 16,020 teaghlach ó Fhorlíonadh
Cíosa go ÍCT ó thús na scéime. Tríd an mbeart seo, tá tacaíocht Stáit i bhfad níos
sláine á fáil ag na teaghlaigh seo anois, trína bhféadfaidís a bheith ag obair go
lánaimseartha gan a dtacaíocht a chailleadh, agus an t-athrú ar a dhálaí á léiriú i
gcoigeartú ar a gcíosa dhifreálaigh.
Cuireadh an tSeirbhís um Aimsiú Áiteanna ÍCT do Dhaoine gan Dídean ar fáil do na
húdaráis áitiúla ar fad i mí Eanáir 2018. Tugadh rogha do gach údarás áitiúil éarlais
agus réamhíocaíochtaí cíosa a íoc le haghaidh aon teaghlach atá i gcóiríocht
éigeandála do dhaoine gan dídean, nó a bhfuil baol láithreach ann go rachaidh siad
isteach i gcóiríocht éigeandála, chun cóiríocht a chinntiú tríd an Scéim ÍCT.
Tugadh tacaíocht d'os cionn 7,500 teaghlach trí mheán na scéime ÍCT do Dhaoine
gan Dídean i réigiún Bhaile Átha Cliath suas go dtí deireadh ráithe 4 in 2019. Ar fud
na tíre, b'ionann an figiúr comhfhreagrach agus 10,500 teaghlach.
Cuireann an Roinn maoiniú ar fáil do na spásanna Aimsithe Áiteanna agus, faoi
dheireadh 2019, cheadaidh an Roinn 20 spás Aimsithe Áiteanna.
Thug roinnt údaráis áitiúil le fios nach raibh siad ag lorg acmhainní breise chun
seirbhís Aimsithe Áiteanna a bhunú mar bhí siad sásta leis an tseirbhís easpa dídine
a bhí acu cheana.
Easpa Dídine
Ba dhúshlán mór í an easpa dídine go fóill in 2019 nuair a tháinig líon suntasach
teaghlach go dtí seirbhísí easpa dídine arís. Bhí 9,731 duine i gcóiríocht éigeandála i
Nollaig 2019. Ba í sin an chéad bhliain ó 2014, nuair a thosaíomar ag tuairisciú san
fhormáid reatha, a raibh líon iomlán na ndaoine gan dídean níos ísle ná mí na Nollag
roimhe sin.
D'oibrigh an Roinn go dlúth i gcomhar leis na húdaráis áitiúla chun áiseanna
cóiríochta éigeandála breise a sholáthar do dhaoine singile agus teaghlaigh agus
chun tacaíocht a thabhairt do theaghlaigh cóiríocht éigeandála a fhágáil agus dul
isteach i dtithe.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
43
Le linn 2019, chuaigh 5,971 duine fásta agus a gcleithiúnaigh gaolmhara a bhí gan
dídean isteach i dtithe, arb ionann é sin agus méadú 16% ar 2018.
Ar aon dul le cuspóir Atógáil Éireann cóiríocht éigeandála oiriúnach a chur ar fáil do
theaghlaigh gan dídean, tháinig 33 mol teaghlaigh i bhfeidhm faoi dheireadh 2019.
Cuireann na háiseanna dírithe ar theaghlaigh sin leibhéal níos airde seasmhachta ar
fáil ná atá ar fáil in óstáin, fad atá áiteanna cónaithe oiriúnacha á n-aithint agus á
bhfáil. Sna moil sin, táthar ábalta tacaíochtaí níos déine a chur ar fáil sa chás go
bhfuil siad ag teastáil, cosúil le seirbhísí leasa, sláinte agus tithíochta.
Lean an Grúpa Idirghníomhaireachta um Easpa Dídine de mhaoirseacht a
dhéanamh ar an bhfreagairt ar easpa dídine ag Ranna agus Gníomhaireachtaí
Rialtais éagsúla a bhfuil baint acu le seirbhísí do dhaoine gan dídean a sholáthar. Ar
an nGrúpa, tá ionadaithe ón Roinn, na húdaráis áitiúla, an Roinn Sláinte, an Roinn
Dlí agus Cirt agus Comhionannais, an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe,
Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige, an
Roinn Oideachais agus Scileanna agus Tusla.
Cuireadh Fóram Comhairleach Náisiúnta um Easpa Dídine ar bun in 2019. Ar an
bhFóram, tá ionadaithe ó eagraíochtaí soláthraithe seirbhíse chomh maith le baill
den Ghrúpa Idirghníomhaireachta um Easpa Dídine. Bhí an chéad chruinniú ar siúl
in Aibreán 2019. Buailfidh an Fóram sin le chéile gach sé mhí chun fóram
rannpháirtíochta a chur ar fáil do Ranna Rialtais agus Gníomhaireachtaí Stáit a
bhfuil páirt acu i soláthar seirbhísí do dhaoine gan dídean agus na heagraíochtaí
neamhrialtasacha atá ag feidhmiú sa réimse sin.
Tugadh isteach Creat Caighdeán Náisiúnta um Cháilíocht (CCNC) do sheirbhísí
easpa dídine ar fud na tíre in 2019. Cinntíonn an Creat go dtugtar aghaidh ar
riachtanais na ndaoine gan dídean ar bhealach níos seasmhaí. Leis an gcreat,
déantar iarracht feabhas a chur ar chaighdeán na seirbhísí a chuirtear ar fáil do
dhaoine aonair, do theaghlaigh agus dá leanaí a úsáideann cóiríocht éigeandála.
Cuireadh an Creat i bhfeidhm go hiomlán i réigiún Bhaile Átha Cliath agus tá sé á
chur i bhfeidhm ar bhonn céimnithe d'fhonn é a chur i bhfeidhm go hiomlán in 2020.
Tá an Creat ceaptha chun a chinntiú go bhfuil na seirbhísí a chuirtear ar fáil do
dhaoine agus teaghlaigh gan dídean dea-eagraithe, comhordaithe, comhtháite agus
dírithe ar dhaoine a aistriú isteach i dtithe a luaithe is féidir.
Déanfar cinnte le cur i bhfeidhm an Chreata go soláthrófar seirbhísí ar
ardchaighdeán ar bhealach seasmhach ar fud na tíre. Is é an cuspóir deiridh go n-
íoslaghdófar an méid ama a chaitear i gcóiríocht éigeandála.
Rinneadh dul chun cinn suntasach maidir le 'Tús Áite do Thithíocht' a sholáthar ar
fud na tíre.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
44
Cuireadh socruithe soláthair seirbhíse ar bun i ngach ceann de na réigiúin riaracháin
um easpa dídine. Cuireann 'Tús Áite do Thithíocht' ar chumas daoine a bhféadfadh
sé go raibh siad gan dídean agus a bhfuil leibhéal ard riachtanas casta acu cóiríocht
dhaingnithe bhuan a fháil trí thacaíochtaí diana a chur ar fáil chun tacú leo a
dtionóntachtaí a choinneáil. Foilsíodh Plean Feidhmithe Náisiúnta do Thús Aite do
Thithíocht i Meán Fómhair 2018. Faoi dheireadh 2019, tugadh áit chónaithe do 412
duine faoi Thús Áite do Thithíocht, 172 duine aonair i gcaitheamh 2019 san áireamh.
Cuireadh maoiniú €165m ar fáil d'údaráis áitiúla i bhfoirm maoiniú Státchiste i dtreo
seirbhísí do dhaoine gan dídean a sholáthar in 2019.
An Ciste Bonneagair Áitiúil um Sheachadadh Tithíochta a
Ghníomhachtú
Beart atá sa Chiste Bonneagair
Áitiúil um Sheachadadh
Tithíochta a Ghníomhachtú (an
CBÁSTG) atá in ainm is soláthar
tithíochta a ghníomhachtú trí
bhonneagar poiblí cumasúcháin
amach ón láthair a chur i
bhfeidhm.
Is féidir leis seo fáil réidh le baic
bhonneagair ríthábhachtacha
chun soláthar tithíochta a
chumasú ar phríomhláithreáin forbartha agus feabhas a chur ar inmharthanacht
gheilleagrach agus inacmhainneacht cheannaitheora i gcás tionscadail nua
tithíochta.
Foilsítear sonraí achoimre ar na tionscadail, a soláthróidh thart ar 20,000 teach thar
shaolré an chláir, ar shuíomh gréasáin Atógáil Éireann ar an nasc seo a leanas:
http://rebuildingireland.ie/lihaf/.
Suas go dtí deireadh 2019, críochnaíodh 2,162 áit chónaithe thar ocht láithreán, a
raibh 145 díobh ina n-aonaid Cuid V/Sóisialta agus 925 díobh ina n-aonaid Costais
Laghdaithe/Inacmhainne.
Tá dhá thionscadal an CBÁSTG go hiomlán críochnaihte agus tá ceann amháin
beagnach críochnaithe. Tá deich dtionscadal breise á dtógáil agus tá cead ag dhá
cheann dul ar aghaidh go dtí céim na tógála. Táthar ag súil leis go sroichfidh
tionscadail bhreise céim na tógála in 2020.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
45
Tithíocht Shóisialta a Chaighdeánú
Ar mhaithe leis an gcur chuige i leith dearadh tithíochta sóisialta a chaighdeánú ar
fud na tíre agus tithíocht ar ardchaighdeán agus luach ar airgead a bhaint amach.
Aithníodh dhá thionscadal, mar a leagtar amach thíos.
Riachtanais Fostóra
Bhunaigh an Roinn agus na húdaráis áitiúla grúpa oibre in 2018 chun sonraíocht
náisiúnta ardleibhéil a fhorbairt le haghaidh tithíocht shóisialta inacmhainne. D'eisigh
an grúpa doiciméad maidir le 'Riachtanais Fostóra' i Meán Fómhair 2019. Is é
cuspóir an doiciméid caighdeáin ghinearálta a leagan amach maidir le hábhair,
bailchríocha agus feisithe a chuirfear ar fáil i dtithíocht inacmhainne shóisialta, idir
thithe agus árasáin, arna maoiniú i bpáirt nó go hiomlán ag an Roinn. Tá sé dírithe ar
údaráis áitiúla agus Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta agus déanfaidh sé éascaíocht
ar sheasmhacht níos airde ar fud na tíre i gcás tithíocht shóisialta.
Leagann an doiciméad treoir amach freisin maidir le doiciméid tairisceana a ullmhú
le haghaidh costas is fearr agus rialú cláir.
Leaganacha Amach Caighdeánacha
Tá an Roinn ag ullmhú leaganacha amach caighdeánacha do thithíocht shóisialta
freisin. Tá sé beartaithe cúnamh a thabhairt i dtaca le costais a rialú ach treoir
ghinearálta maidir le dearadh eacnamaíoch agus leaganacha amach inmheánacha
samplacha a sholáthar. Léiríonn na samplaí conas is féidir cineálacha éagsúla tithe
agus árasán a dhearadh chun sprioclimistéir urláir na Roinne a shásamh (atá
leagtha amach i 'Tithíocht Ardchaighdeáin do Phobail Inbhuanaithe').
Tá leaganacha amach samplacha ann do láithreáin freisin. Léiríonn siad conas is
féidir costais talún agus seirbhísí in aghaidh na háite cónaithe a laghdú trí mheán
dearadh agus dlús éifeachtúil i bhforbairtí réasúnta idir 2 stór agus 4 stór (chomh
maith le hárasáin). Tá an dréacht-doiciméad beagnach críochnaithe agus táthar ag
súil leis go gcuirfear amach é le haghaidh réamhchomhairliúcháin le húdaráis áitiúla
in 2020.
Léasú Fadtéarmach ar Thithíocht Shóisialta
Díríonn an Scéim Fheabhsaithe um Léasú Fadtéarmach ar Thithíocht Shóisialta ar
infheisteoirí institiúideacha fadtéarmacha ar féidir leo soláthar ar scála mór. Síníodh
na chéad chonarthaí faoin scéim agus soláthraíodh na chéad aonaid in 2019. Ba
chéim thábhachtach chun tosaigh é sin don chlár léasaithe.
Leath an Roinn, le tacaíocht ón nGníomhaireacht Tithíochta, Fóram na gCleachtóirí
Léasaithe amach in 2019.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
46
Tá sé mar aidhm aige oiliúint agus tacaíocht a chur ar fáil d'údaráis áitiúla sna cláir
léasaithe. Próiseas dhá bhealach atá san idirghníomhaíocht agus, dá bharr sin, bhí
an Roinn ábalta na teimpléid chaighdeánacha le haghaidh doiciméid léasaithe a
bheachtú a thuilleadh thar gach scéim léasaithe chun na riachtanais atá ag údaráis
áitiúla agus na dúshláin atá roimh údaráis áitiúla a léiriú. Leathnaíodh ról na
Gníomhaireachta Tithíochta freisin chun tacaíocht lárnach a thabhairt d'údaráis
áitiúla chun an scéim a oibriú agus tugadh isteach seirbhís léasaithe ceann go ceann
chun comhairle dhlíthiúil agus theicniúil a chur ar fáil d'údaráis áitiúla. Mar gheall ar
an leibhéal níos airde suime i léasú, ó earnáil na n-údarás áitiúil agus ó thaobh an
tsoláthair, soláthrófar níos mó tithe a bhfuil géarghá leo ar chonarthaí fadtéarmacha
25 bliain.
Íocaíocht agus Infhaighteacht (ÍF) agus Áis um Airleacan Caipitil i
gcomhair Leasaithe (ÁACL)
Rinneadh athbhreithniú foirmiúil ar na socruithe maoinithe Íocaíochta agus
Infhaighteachta (ÍF) agus an Áis um Airleacan Caipitil i gcomhair Leasaithe (ÁACL)
in 2018, agus ina dhiaidh sin cuireadh tús le cur i bhfeidhm na moltaí.
Aithnítear príomhról na hearnála Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta faoi Atógáil
Éireann agus tá maoiniú ÍF-ÁACL fós ina phríomh-mheicníocht soláthair chun na
spriocanna atá leagtha amach sa phlean sin a bhaint amach.
Bhí an t-athbhreithniú ag teastáil chun a chinntiú go mbíonn socruithe maoinithe
oiriúnach don fheidhm agus go bhféadann siad tacú le soláthar tionscadal, ach go
háirithe tionscadail tógála, chun luach ar airgead don Státchiste agus d'earnáil CCT
a uasmhéadú, agus chun feabhas a chur ar chomhoibriú idir CCTanna agus údaráis
áitiúla.
Tháinig na moltaí agus na próisis nuashonraithe i bhfeidhm i Ráithe 3 2019. Dhírigh
siad ar mhéadrachtaí buiséadaithe airgeadais, Innéacsú Íocaíochta ÍF moltaí maidir
le háiseanna comhchoiteanna a chur san áireamh, leasuithe ar phróiseáil costas
tionscnaimh, chomh maith le hathruithe nós imeachta agus riaracháin.
D'éirigh leis na moltaí sin a rolladh amach mar gheall ar theagmháil leanúnach le
páirtithe leasmhara éagsúla, lenar áiríodh an Ghníomhaireacht Tithíochta, Údaráis
Áitiúla, agus Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta, chomh maith lena gcomhlachtaí
ionadaíocha.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
47
Tithíocht do Dhaoine faoi Mhíchumas agus Daoine Breacaosta
An Straitéis Náisiúnta Tithíochta do Dhaoine faoi Mhíchumas (SNTDM)
Comhstraitéis leis an Roinn Sláinte is ea 'An Straitéis Náisiúnta Tithíochta do
Dhaoine faoi Mhíchumas (SNTDM) 2011-2016'. Leagtar amach ann creat leathan an
Rialtais maidir le tithíocht a sholáthar do dhaoine faoi mhíchumas trí mheán
roghanna tithíochta príomhshrutha. Agus forbairt á déanamh ar an tiomantas i gClár
an Rialtais 2016 do na riachtanais tithíochta atá ag daoine faoi mhíchumas a
chomhlíonadh, athdheimhníodh ról SNTDM in Atógáil Éireann agus síneadh é go dtí
2020 chun go leanfaidh sé ar aghaidh a n-aidhmeanna a bhaint amach. Déanfar
athbhreithniú ar an Straitéis in 2020.
Déanann an Grúpa Monatóireachta ar Fheidhmiú (GMF) don Straitéis, ar a
bhfuil ionadaithe ar gach páirtí leasmhara, monatóireacht ar dhul chun cinn
dhá uair sa bhliain agus foilsíonn sé tuarascáil bhliantúil. Tá an cúigiú
Tuarascáil ar Dhul Chun Cinn maidir le feidhmiú na Straitéise ar fáil ar
shuíomh gréasáin na Roinne ar https://www.housing.gov.ie/housing/policy/people-
disability/housing-people-disability
Tithíocht do Dhaoine Breacaosta -
Ráiteas Polasaí ar Roghanna Tithíochta
dár nDaonra atá ag Aosú
Comhráiteas is ea an ráiteas polasaí
'Roghanna Tithíochta dár nDaonra atá ag
Aosú' a fhoilsíonn an Roinn seo agus an
Roinn Sláinte i bhFeabhra 2019. Déanann
an ráiteas polasaí forbairt ar na
gníomhartha le haghaidh tithíocht daoine
breacaosta, mar a leagtar amach in Atógáil
Éireann agus an Creat Pleanála Náisiúnta.
Cuireann sé 40 gníomh atá follasach agus
faoi cheangal ama ar bun chun córas atá
bunaithe níos mó ar fhianaise agus níos
comhtháite d'fhonn tithíocht do dhaoine
breacaosta a mhapáil agus a sholáthar.
Baineann na gníomhartha le tacaíochtaí
sláinte freisin, más gá, chun na riachtanais
éagsúla a aithnítear sa taighde a shásamh.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
48
Deontais um Oiriúnú Tithe
Díríonn na Deontais um Oiriúnú Tithe do Dhaoine Breacaosta agus Daoine faoi
Mhíchumas ar éascaíocht a dhéanamh ar na hathruithe atá riachtanach chun go n-
oirfeadh tithe do dhuine atá faoi mhíchumas fisiciúil, céadfach agus intleachtach nó
ag a bhfuil fadhb mheabhairshláinte agus chun cur ar chumas na ndaoine sin
fanacht ag maireachtáil go neamhspleách ina dtithe féin níos faide.
Tá an t-éileamh ar dheontais ard ó seoladh iad in 2007. Bhain thart ar 100,000 duine
breacaosta agus faoi mhíchumas tairbhe as an scéim agus, i go leor cásanna,
seachnaíodh iontráil róluath i gcúram cónaithe. Baineann an Stát tairbhe as sin trí
chostais san earnáil sláinte a sheachaint.
In 2019, bhain thart ar 10,011 teaghlach tairbhe as na deontais ar chostas
iomlán os cionn €69.5 milliún.
Fógraíodh buiséad méadaithe €73.75 milliún do na deontais in 2020.
Leagann an ráiteas polasaí 'Roghanna Tithíochta dár nDaonra atá ag Aosú'
béim ar thiomantas na Roinne don phróiseas iarratais a shruthlíniú agus dona
chinntiú gur féidir le hiarratasóirí deontais a fháil.
Bhuail an Roinn le gach ceann de na 31 údarás áitiúil agus le grúpaí páirtí
leasmhara le linn 2019 chun athbhreithniú a dhéanamh ar riarachán mionsonraithe
na ndeontas. Rinne an t-athbhreithniú cuimsitheach sin eolas d'fhorbairt an phróisis
iarratais cuíchóirithe do na deontais ón Eanáir 2020, agus úsáidtear foirm iarratais
shingil anois le haghaidh na dtrí dheontas. I ndiaidh an nuashonraithe sin, beidh siad
níos áisiúla don úsáideoir agus níos inrochtana, agus cuirfear feabhas ar
sheasmhacht an chuir chuige ó thaobh cur i bhfeidhm de ar fud na tíre.
An Earnáil CCT a Rialáil
Foilsíodh Bille na dTithe (Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta a Rialáil) in Iúil 2019
agus achtaíodh ina dhlí é an 23 Nollaig 2019 Bunóidh an tAcht Rialálaí chun
maoirseacht a dhéanamh ar rialachas éifeachtach, bainistíocht airgeadais agus
feidhmíocht na gcomhlachtaí tithíochta deonacha agus na gcomhlachtaí
comharthithíochta. Go dtí go dtabharfar an rialachán reachtúil isteach, leanfar den
earnáil a rialáil tríd an gCód Rialacháin Deonach a riarann an Oifig Rialála
eatramhach.
Amhail 31 Nollaig 2019, shínigh 282 Comhlacht an Cód, gach ceann de na
Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta níos mó ar Leibhéal 3 san áireamh.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
49
Iasacht Tithíochta Atógáil Éireann
Seoladh Iasacht Tithíochta Atógáil Éireann (ITAÉ) an 1 Feabhra 2018. Cuireann sé
ar chumas ceannaitheoirí céaduaire idir aois 18 agus 70 bliain nach féidir leo
morgáiste a fháil ó iasachtóir tráchtála, teacht ar airgeadas inbhuanaithe morgáiste
lena chur ar a gcumas áit chónaithe nua nó athláimhe a cheannach, nó tabhairt faoi
fhéintógáil, laistigh de phraghasraon oiriúnach.
Ní mór d'iarratasóirí a bheith i bhfostaíocht leanúnach ar feadh dhá bhliain ar a
laghad (saothraí príomha) nó bliain amháin (saothraí tánaisteach). I gcás iarratasóirí
aonair is é an teorainn ioncaim €50,000, agus é ag ardú go €75,000 do
chomhiarratasóirí.
Is féidir le hiarratasóirí suas le 90% a fháil, ag brath ar a gcumas aisíocaíochta, ar
chostas ceannaigh nó tógála tí go dtí uasluach €320,000 i Mórcheantar Bhaile Átha
Cliath, i gCorcaigh agus i nGaillimh agus €250,000 i ngach ceantar eile. In 2019, bhí
údaráis áitiúla ábalta an chéad tráinse de mhaoiniú blianachta ar ráta seasta a
thairiscint d'iasachtaithe incháilithe ag rátaí 2.0% agus 2.25% in aghaidh na bliana,
ar feadh cúig bliana is fiche agus tríocha bliain, faoi seach.
Bunaíodh an scéim de réir rialachán ceadaithe ag an Aire le toiliú an Aire
Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe, faoina bhfuil polasaí creidmheasa eisithe ina
bhfuil na critéir nach mór d'iarratasóirí cloí leo chun a bheith i dteideal iasachta
leagtha amach.
Cuireann an Ghníomhaireacht Tithíochta seirbhís tacaíochta lárnach ar fáil a
dhéanann iarratais ar iasachtaí a dhéantar leis na húdaráis áitiúla a mheas agus a
dhéanann moltaí do na húdaráis maidir le hiasachtaí a thairiscint d'iarratasóirí.
Fanann an cinneadh deiridh maidir le formheas ag leibhéal áitiúil an údaráis áitiúil
agus tá coiste creidmheasa bunaithe ag gach údarás áitiúil chun na críche sin.
Faoi dheireadh 2019, tarraingíodh 1,553 iasacht ag a bhfuil luach €268.7m anuas
faoin scéim.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
50
Iasachtú ón nGníomhaireacht Airgeadais do Thithe
Soláthraíonn an
Ghníomhaireacht Airgeadais do
Thithe (GAT) airgeadas
fadtéarmach ar ráta seasta
d'údaráis áitiúla agus
comhlachtaí ceadaithe tithíochta (CCTanna) chun tithíocht shóisalta a chur ar fáil,
agus d'institiúidí ardoideachais chun cóiríocht do mhic léinn a chur ar fáil.
Mhéadaigh réamhíocaíochtaí iasachta na GAT le CCTanna níos mó ná faoi dhó, ó
€283m in 2018 go dtí €634m in 2019. Thacaigh na hiasachtaí sin le soláthar 2,561
teach nua. Tháinig méadú freisin ar cheaduithe iasachta ó €615m in 2018 go dtí
€694m in 2019.
Leanann an GAT de leas a bhaint as airgeadas fadtéarmach iomaíoch ar ráta seasta
agus ráta athraitheach ó Ghníomhaireacht Bainistíochta an Chisteáin Náisiúnta
(GBCN), an Banc Eorpach Infheistíochta (BEI), Banc Forbartha Chomhairle na
hEorpa (CEB), údaráis áitiúil agus grúpaí eile. Shocraigh an GAT Conradh
Airgeadais fadtéarmach nua leis an BEI le haghaidh €200 milliún i Nollaig 2019.
Níor méadaíodh méid na n-iasachtaí le húdaráis áitiúla chomh tapa le hiasachtaí le
CCTanna, ach tá ghlanfháil dhearfach ar iasacht sa phunann sin arís tar éis
d'údaráis áitiúil tosú ag tarraingt leibhéil shuntasacha mhaoinithe anuas le haghaidh
tithíochta. B'ionann ollairleacain in 2019 agus €343m.
In 2019, tharraing UCD an chéad iasacht ollscoile de chuid na GAT chun cóiríocht
nua do mhic léinn a fhorbairt anuas. B'fhiú an iasacht €60 milliún. Táthar ag súil leis
go bhfásfaidh an phunann seo arís in 2020 agus ina dhiaidh sin, mar a shroicheann
tionscadail céim na tógála.
Tuairisc an Phainéil Saineolaithe ar Bhloic Choincréite
Foilsíodh tuarascáil an Phainéil Saineolaithe ar Bhloic Choincréite i mí an Mheithimh
2017 agus bhí ocht moladh inti. Tá an Roinn ag déanamh dul chun cinn gníomhach
leis na páirtithe leasmhara ábhartha, agus í cur tús áite do Mholtaí 1 agus 2 a chur i
bhfeidhm.
Maidir le Moladh 1, d'fhoilsigh an an tÚdarás um Chaighdeáin Náisiúnta na hÉireann
(ÚCNÉ) prótacal caighdeánaithe an 13 Nollaig 2018 agus tá ‘C.É. 465:2018 -
Measúnú, tástáil agus rangú foirgneamh damáistithe ina bhfuil bloic choincréite le
hábhair dhíobhálacha iontu’ ar fáil ar www.nsai.ie.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
51
Is féidir an caighdeán a úsáid chun an damáiste i réadmhaoin a mheas agus a rangú
nuair a mheastar go bhfuil na mianraí míoca nó an pirít sna bloic choincréite.
Roimhe seo, ní raibh aon bhealach coiteann ann d’innealtóirí nó d'úinéirí tí an
damáiste déanta ag bloic choincréite lochtacha a mheas, chun cinneadh a
dhéanamh ar an gcineál oibre feabhsúcháin, más ann dó, a d'fhéadfaí a dhéanamh.
Maidir le Moladh 2, tá an Roinn i dteagmháil le hInnealtóirí Éireann maidir le clár
innealtóirí inniúla a bhunú mar áis tagartha d'úinéirí tí/páirtithe a dhéanann an
damáiste difear dóibh.
I Meitheamh 2019, bhunaigh Innealtóirí Éireann clár den chineál sin atá ar fáil ar
https://www.engineersireland.ie/Professionals/Communities-Groups/Find-a-
member/Specialist-Registers-and-Panels/IS-465-register-Concrete-Blocks-and-Mica
Liostaíonn an clár Innealtóirí Cairte a bhfuil an taithí, inniúlacht agus sainoiliúint
riachtanach dhíreach phroifisiúnta acu, i gcomhréir leis na ceanglais a leagtar amach
i C.É.465:2018.
I mí Dheireadh Fómhair 2018, cheadaigh an Rialtas i bprionsabal scéim deontas um
chúnamh airgeadais (na rialacháin riachtanacha san áireamh) a fhorbairt chun tacú
le húinéirí tí i gContae Dhún na nGall agus i gContae Mhaigh Eo na hoibreacha
feabhsúcháin riachtanacha a dhéanamh ar thithe a ndearnadh damáiste dóibh de
bharr bloic choincréiteacha lochtacha.
Cuireadh téarmaí agus coinníollacha iomlán na scéime i gcrích le linn 2019, i
gcomhairle le Oifig an Ard-Aighne agus an tAire Caiteachais Phoiblí agus
Athchóirithe. Oibreoidh agus riarfaidh Comhairlí Contae Dhún na nGall agus Mhaigh
Eo an scéim, a thiocfaidh i bhfeidhm go luath in 2020.
An tAcht um Réiteach Piríte, 2013
Déantar foráil leis an Acht um Réiteach Piríte, 2013 do chreat reachtúil a bhunú don
Bhord um Réiteach Piríte agus do scéim um leasúchán piríte a chur i bhfeidhm ag
an mBord le tacaíocht ón nGníomhaireacht Tithíochta. Scéim "rogha deiridh" is ea é
an scéim um leasúchán piríte d'úinéirí tí nach bhfuil aon rogha phraiticiúil eile acu
chun leasúchán a fháil agus tá an scéim teoranta ó thaobh cur i bhfeidhm agus
raoin. Leagtar amach na coinníollacha ar fad maidir le hincháilitheacht don scéim sa
scéim, atá ar fáil ar shuíomh gréasáin an Bhoird ar www.pyriteboard.ie
Fógraíodh €32 milliún faoi Bhuiséad 2019 chun oibriú na scéime um leasúchán piríte
in 2019 a mhaoiniú. Rinne an leithdháileadh sin éascaíocht ar leasúchán thart ar 512
áit chónaithe bhreise in 2019. Is ionann iomlán na n-áiteanna cónaithe a
críochnaíodh ó tugadh isteach an scéim den chéad uair agus 1,890 anois. Is léir
uaidh sin go dtuigeann an Rialtas an tábhacht a bhaineann le dul i ngleic le damáiste
suntasach d'áiteanna cónaithe príobháideacha.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
52
De réir na bhfigiúirí ó Nollaig 2019, fuarthas 2,592 iarratas faoin scéim um leasúchán
piríte. As na 2,592 iarratas a fuarthas, cuireadh 2,110 áit chónaithe san áireamh sa
scéim um leasúchán piríte agus tugadh fógra do na hiarratasóirí dá réir.
Bailíodh 110 iarratas breise agus atreoraíodh iad chuig an nGníomhaireacht
Tithíochta don Phróiseas Measúnaithe agus Bailíochtaithe, agus bhí 191 iarratas eile
ag céim tosaigh an Phróisis Mheasúnaithe agus Bhailíochtaithe. Níor éirigh le 181
iarratas faoin scéim.
Earnáil Chíosa
Achtaíodh an tAcht um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú), 2019 i mBealtaine chun
feabhas a chur ar shlándáil tionachta agus an cumhacht a thabhairt don Bhord um
Thionóntachtaí Cónaithe Príobháideacha (BTCP) an srian ar mhéadú cíosa i
gCriosanna Brú Cíosa (CBCanna) a fhorfheidhmiú ar bhealach níos fearr. Tugadh
cumhachtaí nua imscrúdaithe agus smachtbhannaí do BTCP chun aghaidh a
thabhairt ar iompar míchuí ag tiarnaí talún, cosúil le cíosanna a mhéadú go
mídhleathach nó deireadh a chur le tionóntachtaí. Cuireann an tAcht srian freisin ar
na díolúintí atá ann cheana ón srian CBC ar mhéadú cíosa agus tugtar isteach
cionta coiriúla i gcás ina méadaíonn tiarna talún cíosanna go mídhleathach. Beidh
gá le tionóntachtaí a chlárú gach bliain freisin.
Leasuithe eile san Earnáil Chíosa
Sa Straitéis don Earnáil Chíosa a foilsíodh i Nollaig 2016, leagadh amach sraith
bearta a thabharfar isteach chun caighdeán na cóiríochta cíosa príobháidigh a
áirithiú ach na caighdeáin infheidhme a neartú agus na córais chigireachta agus
forfheidhmithe a fheabhsú. D'aithin an Straitéis na rátaí ísle cigireachta agus na rátaí
ísle comhlíonta san earnáil chíosa, tríd is tríd, chomh maith leis an ngá le leibhéal
níos airde seasmhachta sa chur chuige i leith na rialacháin a chur i bhfeidhm ar fud
na n-údarás áitiúil.
Aithníonn an Straitéis an gá le hacmhainní breise a chur ar fáil d'údaráis áitiúla chun
tacú le líon níos airde cigireachtaí a dhéanamh ar ionaid réadmhaoine agus
comhlíonadh níos fearr na Rialachán a áirithiú. Rinneadh socrú chun €2.5 milliún
maoinithe Státchiste a chur ar fáil d'údaráis áitiúla in 2018 chun na críche sin, agus é
sin ag méadú go €4.5 milliún in 2019 agus €6 milliún in 2020.
Ar deireadh thiar thall, is é an aidhm an ráta cigireachta 25% ar ionaid réadmhaoine
ar cíos a bhaint amach gach bliain faoi 2021. Bhí líon na gcigireachtaí a rinneadh in
2019 níos mó ná dhá uair níos airde ná an líon in 2017. In 2017, tugadh faoi 19,645
cigireacht, agus é sin ag méadú go 28,806 in 2018 agus 41,018 in 2019. B'ionann
líon na n-áiteanna nach raibh comhlíontach ach a bhí comhlíontach ina dhiaidh sin in
2017, 2018 agus 2019 agus 3,329, 5,466 agus 7,145, faoi seach.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
53
Treoir maidir le Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh
Leagann Treoir an AE maidir le Fheidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh ceanglais síos
ar leibhéal an AE go bhfeabhsódh Ballstáit feidhmíocht fuinnimh foirgneamh agus go
ndéanfaidís rannchuidí tábhachtach le hastaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú.
Síníodh Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh), 2019
agus achtaíodh ina ndlí iad an 29 Aibreán 2019.
Tugann na rialacháin nua seo caighdeáin maidir le Foirgnimh nach mór Neodrach ó
thaobh Fuinnimh de (NZEB) d'áiteanna cónaithe. Anuas air sin, leasaíodh Cuid F de
na Rialacháin Foirgníochta (Aerú) mar tá gá le córais níos éifeachtaí aeraithe i gcás
foirgnimh NZEB. Foilsíodh dréachtrialacháin bhreise chun bonneagar luchtaithe
feithiclí leictreacha a thabhairt isteach le haghaidh comhairliúchán poiblí.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
54
Sprioc C - Creat don bhainistíocht inbhuanaithe ar acmhainní uisce ón bhfoinse go dtí an fharraige a sholáthar;
Samhail Mhaoinithe Nua d'Uisce Éireann
Bhí an tsamhail nua mhaoinithe d'Uisce Éireann,
trína seoltar an maoiniú Stáit ar fad d'Uisce Éireann
le haghaidh seirbhísí uisce tí trí Vóta na Roinne, fós i
bhfeidhm.
Tá maoiniú le haghaidh seirbhísí uisce tí á chur ar
fáil d'Uisce Éireann ag an Státchiste de réir vóta
bliantúil an Oireachtais agus aird á tabhairt don
chinneadh maidir le hioncam reatha ceadaithe ag an
gCoimisiún um Rialáil Fóntais (CRF). Agus an t-
ioncam reatha ceadaithe á shocrú aige, déanann an
CRF idirdhealú idir an earnáil tí agus an earnáil tráchtála. Tá an ghné a bhaineann
leis an earnáil tí le maoiniú ag an Roinn, seachas aon ioncam a thagann ón táille
úsáide iomarcaí. Ar an iomlán, cuireadh thart ar €1.2 billiún ar fáil chun costas na
seirbhísí uisce tí a chomhlíonadh in 2019, ar bhain €646m de le hinfheistíocht
chaipitil agus €562m de le costais oibriúcháin. Tugtar aird ar admháil agus
athbhreithniú na bpacáistí tuairiscithe airgeadais míosúla ó Uisce Éireann agus na
híocaíochtaí á bpróiseáil.
Iasachtaí Nua a Chur in Ionad Iasachtaí Tráchtála Uisce Éireann
In Aibreán 2017, moladh i dTuarascáil an Chomhchoiste Oireachtais um Maoiniú ar
Sheirbhísí Uisce Tí sa Todhchaí go ndéanfaí athbhreithniú ar shaoráid iasachta
tráchtála reatha Uisce Éireann agus go gcuirfí, más féidir, saoráid iasachta Stáit ina
áit trí shocrú leis an nGníomhaireacht Bainistíochta an Chisteáin Náisiúnta (GBCN).
Rinneadh é sin i ndiaidh cinneadh an Rialtais i nDeireadh Fómhair 2016 gur cheart
saoráidí fiachais cistithe Stáit a fhaightear ar chostas iomaíoch a chur in áit fiachas
eachtraigh Uisce Éireann, más féidir. In 2019, chinn an Rialtas fiachas nua a chur in
ionad tráchtála reatha Uisce Éireann agus foráil a dhéanamh d'iasachtaí amach
anseo. Tá Cinneadh an Rialtais á chur i bhfeidhm ar bhonn céimnithe mar seo a
leanas:
I gCéim 1 (curtha i gcrích i Nollaig 2019) cuireadh maoiniú cothromais Stáit arbh
fhiú €758m in áit fiachas reatha Uisce Éireann don earnáil uisce tí, mar a chinn
an tAire agus an tAire Airgeadais, trí mheán ranníocaíocht chaipitil an Aire
Airgeadais;
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
55
I gCéim 2, cuirfear saoráid iasachta Stáit in ionad fiachas reatha Uisce Éireann
don earnáil uisce tráchtála, trí mheán iasachta Príomh-Chiste ón Aire
Airgeadais, agus déanfar foráil do shaoráid iasachta an Phríomh-Chiste a
sholáthar d'Uisce Éireann le haghaidh riachtanais iasachta na hearnála tráchtála
amach anseo, agus déanfaidh an tAire agus an tAire Airgeadais cinneadh maidir
le méid riachtanach agus téarmaí eile na saoráide iasachta; agus
I gCéim 3, comhlíonfar riachtanais maoinithe caipitil oibre ghearrthéarmacha
Uisce Éireann amach anseo trí mheán saoráid iasachta faoi Sheirbhís Lárnacha
Cisteáin na GBCN, faoi réir na leasuithe reachtacha riachtanacha.
Scéim Ghinearálta Bhille na Timpeallachta Uisce (Astarraingtí)
Cheadaigh an Rialtas Scéim Ghinearálta Bhille na Timpeallachta Uisce (Astarraingtí)
agus cuireadh faoi bhráid an Oireachtais í le haghaidh scrúdú réamh-reachtach i
Nollaig 2019. Tá an reachtaíocht á tabhairt ar aghaidh chun go mbeidh Éire ag cloí
le Treoir Réime Uisce an AE agus chun an córas astarraingtí uisce atá as dáta agus
teoranta ó thaobh scóipe de, mar go bhfuil sé bunaithe ar reachtaíocht a achtaíodh
in 1942 agus 1964, a nuachóiriú. Déantar foráil leis an Scéim Ghinearálta do chóras
cláraithe, ceadúnaithe agus rialaithe le haghaidh astarraingtí uisce. Riarfaidh an
Ghníomhaíocht um Chosaint Comhshaoil na forálacha molta sa Bhille. Moltar sa
Scéim Ghinearálta go mbeidh córas trí leibhéal bunaithe ar riosca ann. Ceanglais
chéimnithe agus chomhréireacha a bheidh ann, bunaithe ar mhéid an uisce atá á
astarraingt, mar seo a leanas:
caithfidh na hastarraingtí cloí le Rialacha Ceangailteacha Ginearálta agus
caithfear socrú a dhéanamh chun go ndéanfaí an astarraingt ar bhealach
inbhuanaithe ó thaobh an chomhshaoil de;
beidh gá le hastarraingtí 25 méadar ciúbach in aghaidh an lae a chlárú leis an
GCC (mar atá an cás faoi láthair);
beidh gá le cead a fháil le haghaidh astarraingtí idir 250 agus 1,999 méadar
ciúbach in aghaidh an lae má tá an astarraingt i gceantar a mheasann an GCC
go bhfuil baol ann mar gheall ar an astarraingt, agus le haghaidh gach
astarraingt os cionn 2,000 méadar ciúbach in aghaidh an lae.
Tugadh isteach rialacháin lenar ndearnadh foráil do chóras chun astarraingtí uisce a
chlárú in 2018, agus bhí gá leis na hastarraingtí os cionn 25 méadar ciúbach in
aghaidh an lae a chlárú ar líne.
Faoi dheireadh 2019, cláraíodh 1,542 astarraingt ar an iomlán agus bhain an chuid
ba mhó díobh (1,028) le huisce óil. Bunóidh an Bille an clár sa reachtaíocht
phríomha.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
56
Nuachóireoidh an Bille na forálacha d'astarraingtí ag Uisce Éireann agus grúpaí eile
agus déanfar foráil leis don chosaint riachtanach chomhshaoil a dhéanamh ar fhoinsí
uisce.
Claochlú Uisce Éireann
Tá clár claochlaithe ar siúl in Uisce Éireann bunaithe ar an
ngá chun athrú de réir a chéile a dhéanamh ar an
tseirbhís in imeacht ama agus leas a bhaint as deiseanna
chun éifeachtacht agus éifeachtúlacht níos mó. Mhol
Uisce Éireann go gcomhtháthófar a oibriúcháin go
hiomlán agus go gcuirfear deireadh leis na socruithe
oibriúcháin reatha i gcomhair seirbhísí uisce a sholáthar
trí chomhaontuithe seirbhíse le húdaráis áitiúla. Tá an
prionsabal d'údarás seirbhísí uisce náisiúnta amháin faoi
úinéireacht phoiblí i gcomhréir leis na moltaí déanta ag Comhchoiste an Oireachtais
ar Mhaoiniú sa Todhchaí do Sheirbhísí Uisce Tí, agus leis na leasuithe reachtacha
ar na hAchtanna um Seirbhísí Uisce.
D'iarr an tAire ar na páirtithe, is iad sin Uisce Éireann, earnáil an Rialtais Áitiúil agus
na ceardchumainn ábhartha, páirt a ghlacadh i bpróiseas chun creat oibriúcháin
agus struchtúir atá láidir amach anseo a fhorbairt. Leis an bpróiseas sin, a
fhaigheann tacaíocht ó Choimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre, cuireadh tús le
sraith teagmhálacha in 2019 idir na páirtithe agus leanfar ar aghaidh leis in 2020.
Is é an cuspóir deiridh ná a chinntiú go mbeidh córais nua-aimseartha agus
éifeachtacha chun seirbhísí uisce agus fuíolluisce a sholáthar.
Uisce Éireann a Scaradh ó Ghrúpa Ervia
In Iúil 2018, chinn an Rialtas go mbeadh Uisce Éireann ina fhóntas rialáilte tráchtála
aonair atá faoi úinéireacht phoiblí a scarfar ón Ghrúpa Ervia le linn 2023.
Bunaíodh an Grúpa Stiúrtha Idir-Rannach i bhFeabhra 2019 chun maoirseacht a
dhéanamh agus tuairisciú chuig na hAirí ábhartha maidir le scaradh Uisce Éireann ó
Ghrúpa Ervia. Ar an nGrúpa Stiúrtha, tá ionadaithe ón Roinn, an Roinn Caiteachais
Phoiblí agus Athchóirithe, an Roinn Airgeadais, an Roinn Cumarsáide, Gníomhaithe
ar son na hAeráide agus Comhshaoil, RÉNua agus Ervia, Uisce Éireann agus
Líonraí Gáis Éireann san áireamh. Bhuail an Grúpa Stiúrtha le chéile cúig huaire in
2019.
Ó bunaíodh é, cheap an Grúpa Stiúrtha Clár Oibre agus shainaithin sé gníomhartha
thar 6 réimse ar leith cosúil le Reachtaíocht/Dlí, Eagraíocht, Rialachas agus
Struchtúir, Acmhainní Daonna, Airgeadas, TF agus Áiseanna, agus Cumarsáid.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
57
Leanfaidh an Grúpa Stiúrtha Idir-Rannach de mhaoirseacht a dhéanamh ar chur i
bhfeidhm an scartha in 2020.
Aistriú Sócmhainní Seirbhísí Uisce chuig Uisce Éireann
Déantar foráil leis an Acht um Sheirbhísí Uisce (Uimh. 2), 2013 don mhaoin údaráis
seirbhíse uisce (Cathair, Contae nó Comhairle Contae) a aistriú, trí Ordú Aire, chuig
Uisce Éireann. Éilítear leis an bpróiseas go ndéanfar aon talamh a aistreofar chuig
Uisce Éireann a aithint go glan soiléir ach tagairt a dhéanamh d'uimhir fóilió an
Údaráis Chlárúcháin Maoine.
In 2019, rinneadh ordú amháin lenar aistríodh 244 ionad réadmhaoine sócmhainne
seirbhíse uisce ó údaráis áitiúla chuig Uisce Éireann. Ar an iomlán, rinneadh 15
Ordú Aire, ó bunaíodh Uisce Éireann in 2014 go dtí deireadh 2019. Aistríodh thart ar
2,638 ionad réadmhaoine sócmhainne chuig Uisce Éireann anois. Díríodh ar
shócmhainní níos mó a aistriú. Dá bharr sin, aistríodh sócmhainní atá comhionann le
72% den acmhainn soláthair uisce agus 80% den acmhainn cóireála fuíolluisce
chuig Uisce Éireann faoi dheireadh 2019.
Lamháltas Úsáide Uisce agus Úsáid Iomarcach
Tugadh sainordú leis an Acht um Sheirbhísí Uisce, 2017 go dtabharfaí isteach táillí
ar úsáid iomarcach seirbhísí uisce ar aon dul le moltaí an Chomhchoiste Oireachtais
um Maoiniú ar Sheirbhísí Uisce Tí sa Todhchaí. Cheadaigh an Coimisiún um Rialáil
Fóntais an beartas nua muirearaithe le haghaidh úsáid iomarcach in Iúil 2019 agus
chuir Uisce Éireann tús le hé a chur i bhfeidhm in 2020. Is é cuspóir an mhuirir ar
úsáid iomarcach seirbhísí uisce daoine a spreagadh chun sceitheadh a chur ina
cheart agus uisce a chaomhnú.
Beidh lamháltas tairsí uisce de 213,000 lítear in aghaidh na bliana ag gach
teaghlach agus íocfaidh an Státchiste as sin. Lamháltas flaithiúil atá ann agus tá sé
1.7 uair níos mó ná meánúsáid úsáid tí in Éirinn. Socraíodh an muirear úsáide
iomarcaí ag €3.70 in aghaidh gach 1,000 lítear os cionn na tairsí, agus clúdaíonn sé
sin seirbhísí uisce agus fuíolluisce. Íocfaidh teaghlaigh a úsáideann ceann amháin
de na seirbhísí sin leath den mhéid sin. Socraíodh uasmhéid €500 le haghaidh billí
agus ní féidir níos mó ná sin a ghearradh. Féadfaidh teaghlaigh ina bhfuil cúigear nó
níos mó iarratas a chur isteach ar lamháltas breise de 25,000 lítear in aghaidh an
duine. Is féidir leo siúd a bhfuil riachtanas liachta acu iarratas a chur isteach ar
dhíolúine ó na táillí.
Beidh Uisce Éireann in ann teaghlaigh a dhealraíonn a bheith ag úsáid an iomarca
uisce a aithint ach monatóireacht a dhéanamh ar phátrúin bhliantúla úsáide de réir
an mhéid tairsí.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
58
Tá sé beartaithe go n-eiseofar na chéad fógraí, a éilítear faoin reachtaíocht, le linn
2020 bunaithe ar úsáid le dhá mhí dhéag anuas go díreach roimh an bhfógra.
Ní mheasfar go bhfuil ach na custaiméirí sin a úsáideann an iomarca uisce le linn na
tréimhse sé mhí i ndiaidh eisiúint an fhógra ag úsáid seirbhísí uisce go hiomarcach
agus ní ghearrfar táillí as úsáid iomarcach seirbhísí uisce orthu ach ina dhiaidh sin.
Meastar nach dtiocfaidh 93% de chustaiméirí uisce tí faoi réim na táille úsáide
iomarcaí.
Athchóiriú ar Tháillí Uisce Éireann as ceangail agus custaiméirí
tráchtála
Tháinig Beartas Muirearaithe nua ar Cheangail le haghaidh Uisce Éireann i bhfeidhm
an 1 Aibreán 2019 tar éis don Choimisiún um Rialáil Fóntais é a cheadú. Baineann
sé sin leis an gcostas a ghearrann Uisce Éireann as forbairtí nua a cheangal leis an
líonra uisce agus fuíolluisce poiblí. Tháinig na socruithe caighdeánaithe muirearaithe
nua in áit 57 córas muirearaithe éagsúil ar cheangail agus os cionn 900 muirear
difrúil a shocraigh údaráis áitiúla sular bunaíodh Uisce Éireann in 2014. Tá leibhéal
níos airde trédhearcachta agus cothroime ann anois ó thaobh socruithe muirearaithe
de.
Chomh maith leis sin, cheadaigh an Coimisiún um Rialáil Fóntais taraifí nua ar
sheirbhísí uisce agus fuíolluisce a sholáthar do chustaiméirí tráchtála Uisce Éireann
in 2019. Tiocfaidh na taraifí nua i bhfeidhm i gcaitheamh 2020. Tá idir shiopaí
miondíola beaga agus thionscail mhóra deantúsaíochta i gceist leis na custaiméirí
sin. Tiocfaidh an struchtúr taraife nua in áit na 500 ráta muirearaithe a ghearrtar i 44
limistéar ar leith agus beidh córas muirearaithe 4 bhanna nua ann ar fud na tíre. Ar
an iomlán, bainfidh na socruithe nua le thart ar 183,000 ceangal uisce tráchtála.
Athbhreithniú ar Fhóirdheontais do Ghrúpscéimeanna Uisce
In 2019, d'aisíoc an Roinn os cionn €29.2 milliún le húdaráis áitiúla le haghaidh
íocaíochtaí fóirdheontais a rinneadh le grúpscéimeanna uisce mar ranníocaíocht leis
an ngné tí de chostais oibriúcháin agus bainistíochta na ngrúpscéimeanna uisce
agus i dtreo costais údaráis áitiúla chun an scéim fóirdheontais a riar.
Cuid lárnach de cháilíocht agus iontaofacht soláthair uisce tuaithe atá á sholáthar trí
ghrúpscéimeanna uisce a choinneáil agus a fheabhsú is ea an fóirdheontas bliantúil.
Is aidhm eile é a chinntiú go gcaitear go cothrom le teaghlaigh a úsáideann soláthar
uisce phoiblí (Uisce Éireann) agus leis na teaghlaigh sin a bhraitheann ar
ghrúpscéimeanna uisce le haghaidh a riachtanais soláthair uisce tí, agus go dtugtar
an tacaíocht airgeadais chéanna do na teaghlaigh sin.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
59
Tháinig rátaí fóirdheontais athbhreithnithe in éifeacht ón 1 Eanáir 2018. Go háirithe,
áirítear leis na rátaí athbhreithnithe feabhsaithe fóirdheontas nua a chuireann
fóirdheontas uasta de €331 in aghaidh an teaghlaigh ar fáil do scéimeanna beaga
nach bhfuil níos mó ná 100 áit chónaithe iontu atá sásta, ar mhaithe le soláthar uisce
níos inbhuanaithe a chur ar fáil dá mbaill san fhadtéarma, cónascadh le scéimeanna
eile chun go gcuíchóireofar iad.
Athchóiriú ar an Earnáil Uisce Tuaithe
i) Clár Uisce Tuaithe Ilbhliantúil
In 2019, d'aisíoc an Roinn os cionn €11.9 milliún le húdaráis áitiúla i gcomhair
caiteachais caipitil thar an ocht mbeart sa Chlár Uisce Tuaithe Ilbhliantúil 2019-2021
agus i dtreo costais údaráis áitiúla chun an clár a riar.
Cuireann an cur chuige ilbhliantúil seo, a tugadh isteach den chéad uair in 2016,
cinnteacht níos mó ar fáil ó thaobh maoinithe de i gcomhair riachtanais infheistíochta
tosaíochta agus tacaíonn sé le pleanáil agus forbairt inbhuanaithe cuí i gceantair
thuaithe. Tacaíonn sé freisin le cur chuige níos proifisiúnta ar bhainistíocht
sócmhainní chomh maith le cónascadh agus cuíchóiriú scéimeanna.
Ar deireadh thiar thall, cabhróidh sé le hÉirinn a tiomantais a chomhlíonadh faoi
Threoir Chreat Uisce agus optamú a dhéanamh ar chomhlíonadh riachtanais
cáilíochta uisce le Treoracha Uisce i ghrúpscéimeanna uisce ar bhonn leanúnach
fadtéarmach.
ii) Grúpa Oibre um Uisce Tuaithe
In Aibreán 2018, bhunaigh an tAire Grúpa Oibre um Uisce Tuaithe chun
athbhreithniú a dhéanamh ar riachtanais infheistíochta atá ag seirbhísí uisce tuaithe.
Tá cur chuige dhá shraith ag baint le breithnithe an Ghrúpa Oibre.
In 2018, tugadh aghaidh i Sraith 1 ar chomhdhéanamh agus leithdháileadh
maoinithe i gcomhair an Chláir Uisce Tuaithe Ilbhliantúil do 2019-2021. Tugadh
moltaí ón nGrúpa Oibre maidir leis an gclár feabhsaithe nua ilbhliantúil, a bheidh
ar siúl go dtí 2021, chuig an Aire go déanach in 2018. Cuireadh tús leis na
moltaí sin a chur i bhfeidhm in 2019 agus cuirfear i gcrích iad in 2020 nuair a
achtófar an reachtaíocht riachtanach a bhaineann le toibreacha príobháideacha
aonair agus córais cóireála fuíolluisce tí. Cuireadh €75 milliún ar fáil faoin Phlean
Forbartha Náisiúnta don Chlár nua trí bliana.
In 2019, cuireadh tús le Sraith 2 ina ndéantar plé ar cheisteanna fadtéarmacha
maidir le rialachas, maoirseacht agus acmhainní don Earnáil Uisce Tuaithe
amach anseo. Beidh an obair sin ar siúl go fóill in 2020 agus táthar ag súil leis
go ndéanfar tuilleadh moltaí don Aire.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
60
iii) Córas Faisnéise Geografaí (CFG)
Cuireadh córas clárúcháin nua bunaithe ar CFG i bhfeidhm ar bhonn píolótach le
haghaidh Grúpscéimeanna Uisce i Maigh Eo agus Gaillimh in 2018 agus 2019.
Rollfar amach é i limistéir údaráis áitiúil eile in 2020.
Cabhróidh an córas nua, ina bhfuil eolas caighdeánaithe úsáideach, le húdaráis
áitiúla a gcuid oibleagáidí maidir le clár soláthairtí uisce faoina ndlínse a
chomhlíonadh. Go fadtéarmach, cuirfidh sé achoimre náisiúnta ar ghníomhaíocht
grúpscéime uisce ar fud na tíre ar fáil.
Clár Ilbhliantúil um Réitigh arna Soláthar ag Forbróirí maidir le
Bonneagar Seirbhísí Uisce 2019-2021
D'fhoilsigh an Roinn tuarascáil maidir leis an Tionscnamh Náisiúnta um Ghlacadh ar
Láimh Nollaig 2018, torthaí agus moltaí san áireamh.
Áiríodh leis an tuarascáil comhairle maidir le clár comhordaithe glacadh ar láimh a
bhunú chun aghaidh a thabhairt, de réir a chéile agus ar bhealach inbhuanaithe, ar
eastáit a ghlacadh ar láimh ag a bhfuil Bonneagar Seirbhísí Uisce arna Soláthar ag
Forbróirí, is é sin ionaid phríobháideacha cóireála uisce nó fuíolluisce atá ag
feidhmiú nach bhfuil maith go leor. Príomh-mholadh maidir leis an mbonneagar sin
ba ea clár maoinithe ilbhliantúil a bhunú chun ceisteanna maidir leis an mbonneagar
sin a réiteach de réir a chéile. Tá €31 milliún ar fáil faoin bPlean Forbartha Náisiúnta
don tréimhse 2018-2021 chun na gríoch sin.
In Iúil 2019, sheol an Roinn an Clár Ilbhliantúil um Réitigh arna Soláthar ag Forbróirí
maidir le Bonneagar Seirbhísí Uisce 2019-2021. Chomh maith leis sin, in Iúil, d'iarr
an Roinn ar údaráis áitiúla a dtairiscintí a chur isteach chun maoiniú a fháil le
haghaidh tionscadail réitigh ina limistéir feidhme. Fógrófar maoiniú agus leithdháiltí
do na chéad tionscadail a fhaomhfar faoin gclár nua in 2020.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
61
Plean Bainistíochta Abhantrach 2018-2021
In Aibreán 2018, d’fhoilsigh an tAire an
Plean Bainistíochta Abhantrach (PBA)
2018-2021 d’Éirinn. Leagtar amach sa
Phlean, a ullmhaíodh chun ár n-oibleagáidí
faoin Treoir Réime Uisce a chomhlíonadh,
na bearta a dhéanfaidh an Stát agus
earnálacha eile chun feabhas a chur ar
chaighdeán uisce in uisce dromchla,
aibhneacha, uisce inbhearach agus uisce
cósta na hÉireann sa tréimhse go dtí 2021.
Tá sé mar aidhm ag an Rialtas caighdeán
an uisce i 726 de na 4,829 dobharlach in
Éirinn a chosaint agus a fheabhsú le linn na
tréimhse sin.
Leagtar amach ann réimse cuimsitheach
agus uaillmhianach beart chun timpeallacht
uisce nádúrtha na hÉireann a chosaint. I
measc na bpríomhghníomhachtaí a
ndearna an Roinn maoirseacht orthu in
2019, bhí:
Feabhas a chur ar chóireáil fuíolluisce trí mheán infheistíocht leanúnach ag
Uisce Éireann mar chuid d'infheistíocht leanúnach thart ar €1.7 billiún i
mbonneagar fuíolluisce agus dul chun cinn ar thionscadail i 255 ceantar
uirbeach faoi dheireadh 2021.
Obair Chlár Uisce na nÚdarás Áitiúil chun brúnna ar chaighdeán uisce i 190
Réimse le haghaidh Gníomhaíochta a aithint agus bearta maolaithe agus
gníomhaíochtaí rannpháirtíochta sa phobal a chur i bhfeidhm.
An Clár Tacaíochta Comhairlí agus Inbhuanaitheachta Talmhaíochta. Is cur
chuige comhoibríoch é sin idir an Stát agus an tionscal déiríochta chun
éascaíocht a dhéanamh ar fheabhsúchán ar chaighdeán uisce. Tá 30
Comhairleoir Inbhuanaitheachta ar an gclár chun deachleachtas thar an earnáil
déiríochta a chur chun cinn.
Grúpa stiúrtha déanta suas de pháirtithe leasmhara agus saineolaithe
idirnáisiúnta atá freagrach as moladh a thabhairt maidir le conas is fearr is féidir
feabhas a chur ar ghluaiseacht iasc ag an bPairtín agus Ard na Croise ar
Abhainn na Sionainne. Tuairisceoidh an Grúpa Stiúrtha chuig an Aire in 2020.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
62
Treoir uisce agus pleanála d'údaráis áitiúla a fhorbairt. Cabhróidh an treoir sin le
húdaráis áitiúla plé a dhéanamh ar na rioscaí do chaighdeán an uisce agus
cinntí á ndéanamh maidir le pleanáil agus forbairt.
An scéim deontais do Chórais Cóireála Fuíolluisce Tí a shíneadh chun tacú leis
na costais a bhaineann le dabhcha séarachais a fheabhsú i limistéir uisce le
Stádas Ard.
Clár nua um Dobharcheantair 'Blue Dot' chun líonra aibhneacha agus lochanna
iontacha a chruthú.
An tionscadal 'Waters of LIFE' a bhunú. Scéim é seo atá sceidealaithe le bheith
ar siúl ar feadh 7 mbliana agus atá á cómhaoiniú ag an Coimisiún Eorpach. Is é
cuspóir foriomlán an tionscadail tacaíocht a thabhairt d'fheidhmiú bearta a
chosnóidh agus a fheabhsóidh uiscí le stádas ard agus feidhmeoidh sé mar
thionscadal aonair a oibríonn go dlúth i gcomhar le hobair eile mar chuid den
Phlean Bainistíochta Abhantrach, mar shampla an Clár um Dobharcheantair
Blue Dot.
Plean Bainistíochta Abhantrach 2022-2027
Faoi láthair, tá an tríú Plean Bainistíochta Abhantrach (PBA) d'Éirinn, a chlúdóidh an
tréimhse 2022 - 2027, á fhorbairt ag an Roinn. Tá an plean sa tríú timthriall pleanála
anois. Tacóidh foilsiú tráthúil an phlean seo le gealltanas na hÉireann Treoir Réime
Uisce (TRU) an AO a chur i bhfeidhm. Soláthróidh an plean sin creatlach
comhordaithe le haghaidh feabhas a chur ar chaighdeán ár n-uiscí ach cur síos a
dhéanamh ar na príomhbhrúnna agus na príomhghníomhaíochtaí a théann i
bhfeidhm ar stádas uisce. Leagtar amach ann na cuspóirí comhshaoil atá le baint
amach suas go dtí 2027 agus aithnítear na bearta atá ag teastáil chun na cuspóirí
sin a bhaint amach.
I gcomhréir leis an TRU, déanfaidh an Roinn comhairliúchán pobail ag trí chéim
ríthábhachtach sa phróiseas bainistíochta abhantrach. Le linn 2019, chuir an Roinn
an chéad chomhairliúchán i gcrích maidir leis an gclár ama agus an clár oibre
dréachta don tríú timthriall.
Ba é an comhairliúchán maidir le Saincheisteanna Suntasacha a Bhaineann le
Bainistíocht Uisce an dara comhairliúchán i bhforbairt an phlean agus d'fhoilsigh an
Roinn é i Nollaig 2019. Agus an doiciméad comhairliúcháin dréachta á ullmhú lena
fhoilsiú, bhailigh an Roinn tuairimí tosaigh ó pháirtithe leasmhara éagsúla. Fuarthas
na tuairimí sin trí theagmháil dhéthaobhach, cosúil le cruinnithe leis an GCC, An
Fóram Uisce Náisiúnta agus LAWPRO, agus imeacht ginearálta do pháirtithe
leasmhara a bhí ar siúl i gCaisleán Bhaile Átha Cliath ar an 19 Samhain.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
63
Nuair a foilsíodh an doiciméad i Nollaig 2019, cuireadh amchlár na hÉireann maidir
leis an TRU ar ais ar an mbóthar ceart. Roimhe sin, cuireadh moill ar an dara Plean
Bainistíochta Abhantrach a fhoilsiú.
Plean Oiriúnaithe Earnála um Athrú Aeráide maidir le Cáilíocht an
Uisce agus Bonneagar Seirbhísí Uisce
Chuir an Roinn, le cead ón Rialtas, foilsiú
an Phlean Oiriúnaithe Earnála um Athrú
Aeráide maidir le Cáilíocht an Uisce agus
Bonneagar Seirbhísí Uisce i gcrích. Tá an
Plean sin mar chuid de chur chuige uile-
Rialtais i leith aistriú i dtreo geilleagar atá
athléimneach ó thaobh aeráide. Tá an
Plean ar cheann de na chéad
chéimeanna tábhachtacha chun a
chinntiú go gcuirtear an t-athrú aeráide ag
croílár beartas uisce in Éirinn. Cuirtear i
láthair ann measúnú ar na príomhrioscaí
don aeráid amach anseo. Leagtar amach
sa phlean na bearta oiriúnaitheacha atá
ar fáil chun earnáil uisce atá
athléimneach ó thaobh aeráide de a
thógáil.
Tá go leor de na gníomhartha oiriúnaitheacha molta ar siúl cheana. I measc na
samplaí ar na bearta sin, tá an Plean Bainistíochta Abhantrach 2018-2021 d’Éirinn,
an Plean Náisiúnta um Acmhainní Uisce a fhoilseoidh Uisce Éireann go luath agus
bunú an Chláir um Uiscí Údaráis Áitiúil.
Déanfaidh an plean oiriúnaithe eolas do bheartais agus bearta a dhearadh, a
athbhreithniú agus acmhainní a chur ar fáil dó sin. Anuas air sin, tabharfaidh sé
treoir straitéiseach sna hearnálacha Cáilíocht an Uisce agus bonneagar seirbhísí
uisce. Breathnófar ar an bPlean mar dhoiciméad 'beo' agus déanfar é a mheasúnú
agus a athbhreithniú chun na dálaí socheacnamaíocha agus eolaíochta a chur san
áireamh de réir mar a athraíonn siad, trí mheán na meicníochtaí monatóireachta atá
ann cheana. Cumasóidh sé sin rianú agus athbhreithniú na dtosaíochtaí earnála fad
a dhéantar bearta oiriúnaithe agus maolaithe sna hearnálacha.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
64
Grúpa Monatóireachta ar Aschuir
Bhunaigh an Roinn an Grúpa Monatóireachta ar Aschuir in 2018 chun a ról maidir le
forbairt beartais agus rialachas airgeadais Uisce Éireann a chomhlíonadh. Déanann
an Grúpa monatóireacht ar dhul chun cinn maidir le Plean Infheistíochta Caipitil
Uisce Éireann 2017-2019 a sheachadadh.
Is é cuspóir an Ghrúpa a chinntiú go bhfuil tuiscint chomónta ann ar na haschuir a
bhfuiltear ag súil leo ó Uisce Éireann (mar shampla, ó thaobh ionaid nua a
sheachadadh, soláthairtí uisce a bhaint den Liosta um Ghníomhartha
Ceartaitheacha, dul chun cinn maidir le sceitheadh etc.), agus aird á tabhairt ag an
am céanna ar róil reachtúla rannpháirtithe an Ghrúpa (is iad sin, an Roinn, Uisce
Éireann, an CRF, an GCC agus RÉNua).
Bhuail an Grúpa le chéile ceithre huaire in 2019. Ba é príomhfhócas an Ghrúpa
athbhreithniú a dhéanamh ar dhul chun cinn Uisce Éireann de réir aschur
comhaontaithe le linn na bliana. Leagtar amach é sin ina Thuarascáil Bhliantúil don
bhliain 2019 a fhoilseofar i lár na bliana 2020.
An Fóram Uisce
Bunaíodh An Fóram Uisce ar bhonn reachtúla i mí Meithimh 2018, i gcomhréir leis
an Acht um Sheirbhísí Uisce, 2017. Tugann an Fóram deis do pháirtithe leasmhara
réimse ceisteanna a phlé agus a anailísiú maidir le cáilíocht uisce, ábhair imní faoi
uisce tuaithe, ceisteanna a bhfuil tionchar acu ar chustaiméirí Uisce Éireann agus
cur i bhfeidhm na Treorach Réime Uisce. Le linn 2019, an chéad bhliain oibriúcháin
iomlán a bhí aige, rinne An Fóram Uisce ionchuir i réimse leathan próiseas
reachtach agus comhairliúchán, lena n-áirítear iad siúd a bhaineann le Treoir Réime
Uisce, Uisce Éireann, agus na próisis timpeallachta uisce agus rialála faoin
gCoimisiún um Rialáil Fóntais.
Comhlacht Comhairleach Uisce (CCU)
Comhlacht Stáit neamhspleách is ea an Comhlacht Comhairleach Uisce (CCU) a
bunaíodh faoin Acht um Sheirbhísí Uisce, 2017. Is iad feidhmeanna an CCU
comhairle a thabhairt don Aire Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil maidir le
bearta atá ag teastáil chun feabhas a chur ar thrédhearcacht agus cuntasacht in
Uisce Éireann, chomh maith le tuairisciú a dhéanamh gach ráithe chuig Coiste
Oireachtais a dhíríonn ar fheidhmíocht Uisce Éireann maidir lena Phlean
Straitéiseach Maoinithe a chur i bhfeidhm.
D'fhoilsigh an CCU a chéad tuarascáil ráithiúil in 2019.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
65
Bhí 11 mhéadracht sa tuarascáil ar thomhais an CCU feidhmíocht Uisce Éireann dá
réir. Cuirfidh tuarascálacha ina dhiaidh sin méadrachtaí nuashonraithe ar fáil agus
díreoidh sé ar ábhair éagsúla a mheasann an CCU a bheith tábhachtach maidir le
feidhmíocht Uisce Éireann.
Muirthimpeallacht
Bunaíodh an Rannóg Muirthimpeallachta sa Roinn i Márta 2019 tar éis na
feidhmeanna ar leith a bhí ag an Aonad Comhairleach Uisce agus Mara agus ag an
Aonad Urthrá agus Muirthimpeallachta a thabhairt le chéile.
In Aibreán, cuireadh tús le hobair ar an dara timthriall den Treoir Réime um Straitéis
Mhuirí chun aghaidh a thabhairt ar mheasúnú leasaithe ar bhail na
muirthimpeallachta, Stádas Maith Comhshaoil a chinneadh agus spriocanna nua
comhshaoil a shocrú. Rinne an Grúpa Stiúrtha um an Treoir Réime um Straitéis
Mhuirí an obair sin a chomhordú agus eisíodh é le haghaidh comhairliúchán poiblí i
Nollaig.
Shínigh an tUachtarán An Bille um Micreachlocha (Toirmeasc), 2019 agus achtaíodh
ina dhlí é an 26 Nollaig 2019. Mar gheall ar an Acht sin, is cion é táirgí áirithe ina
bhfuil micreachlocha plaisteacha a dhéanamh nó a chur ar an margadh, cosmaidí,
táirgí cúraim phearsanta agus táirgí glantacháin tí agus tionsclaíocha san áireamh.
Cuireann sé cosc freisin le diúscairt i gcórais agus líonraí uisce saorga agus
nádúrtha.
In 2019, bhunaigh an tAire grúpa neamhspleách saineolaithe chun comhairle a chur
ar fáil agus moltaí a dhéanamh ar an bpróiseas atá ag teastáil chun líonra limistéar
muirí cosanta na hÉireann a shíneadh. Tuairisceoidh an grúpa i lár 2020. Ar an
ngrúpa tá saineolaithe faoi na téamaí seo a leanas: (i) Eolaíochtaí beatha agus
aigéin, (ii) dearcthaí eacnamaíochta, sóisialta agus cultúrtha, agus (iii) Rialachas
agus reachtaíocht.
Lean Éire de ról ceannasach a ghlacadh i gComhdháil Mara Réigiúnach OSPAR don
Atlantach Thoir Thuaidh. D'fhorbair an Coimisiún straitéis dréachta 10 mbliana lena
ghlacadh in 2020 nuair a bhí Éire ina cathaoirleach. Ghlac Éire le príomhpháirt in
obair OSPAR ar an tuarascáil maidir le stádas cáilíochta amach anseo (QSR2023)
agus maidir le hAigéadú na nAigéan. I Samhain, d'óstáil Éire cruinniú OSPAR an
fhómhair maidir le Bruscar Muirí a dhírigh ar an bPlean Gníomhaíochta Réigiúnach
maidir le Bruscar Muirí.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
66
Sprioc D - Tacú le rialtas áitiúil daonlathach, freagrúil agus éifeachtach, le bainistíocht éifeachtach a dhéanamh ar thoghcháin agus le seirbhísí dóiteáin agus bainistíocht éigeandála ar ardchaighdeán, agus iad sin a chumasú.
Ag Tacú le Rialtas Áitiúil agus Rialtas Áitiúil a Fhorbairt
Tar éis cinneadh an Rialtais in 2018 na páipéir ar
Rialachas Bardasach - Ceantair, Bailte agus
Limistéir Toghcháin agus Struchtúir agus
Rialachas Údaráis Áitiúla a fhaomhadh, cuireadh
tús le hobair chun coistí reachtúla ceantair uirbigh
trasteorann a bhunú in áit teorainneacha a athrú.
Bainfidh an reachtaíocht mholta le haon limistéar a
shainítear mar 'limistéar uirbeach' atá laistigh de
limistéir riaracháin de níos mó ná údarás áitiúil
amháin agus ag a bhfuil daonra, de réir
Daonáireamh, idir 1,500 agus 100,000 aige agus sa chás go bhfuil an daonra i
ngach ceann de na húdaráis áitiúla lena mbaineann comhionann le 15% den iomlán
ar a laghad nó le 1,500 duine. I measc na n-ionad uirbeach a chomhlíonfaidh na
critéir sin ar an bpointe, tá Baile Átha Luain, Bré, Ceatharlach, Droichead Átha,
Cathair Luimnigh, Cúil an tSúdaire, agus Cathair Phort Láirge.
Cheadaigh an Rialtas forálacha chun Coistí Ceantair Uirbigh (CCUanna) a bhunú
agus cuireadh san áireamh ag Céim an Choiste den Bhille Rialtais Áitiúil 2018 iad.
Ach diúltaíodh don togra sa Seanad. Ardaíodh roinnt ábhar imní sa díospóireacht
san Oireachtas agus rinneadh na forálacha a athrú chun aghaidh a thabhairt ar na
hábhair sin. Bhí togra reachtach athbhreithnithe réidh le breithniú ag an Rialtas
nuair a lánscoireadh an Dáil go luath in 2020.
Leanadh ar aghaidh obair a dhéanamh maidir leis an athrú idir Comhairle Cathrach
Chorcaí agus Comhairle Contae Chorcaí in 2019. Ritheadh an tAcht Rialtais Áitiúil,
2019 agus tharla an t-aistriú dlíthiúil an 31 Bealtaine 2019 agus tugadh cuid de
limistéar riaracháin Chomhairle Contae Chorcaí do limistéar riaracháin Comhairle
Cathrach Chorcaí. Lean na húdaráis áitiúla, chomh maith leis an nGrúpa
Maoirseachta ar Fheidhmiú, pleanáil a dhéanamh chun freagracht airgeadais a
aistriú in 2020.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
67
Rinneadh socrú freisin san Acht Rialtais Áitiúil, 2019 go reáchtálfar
pobalbhreitheanna ag an am céanna leis na Toghcháin Rialtais Áitiúil ar Dé hAoine,
24 Bealtaine 2019, ar mhéaraí dírthofa a mbeadh feidhmeanna feidhmiúcháin acu i
gCathair Chorcaí, Cathair agus Contae Luimnigh agus Cathair agus Contae Phort
Láirge. Ba é Luimneach an t-aon údarás áitiúil den trí údarás a chaith vóta ar son
méara dírthofa a bheith acu sa chathair mar diúltaíodh don phobalbhreith i
gCorcaigh agus Port Láirge de bheagán.
Ag Tacú le Cothromaíocht Inscne agus Éagsúlacht i Rialtas Áitiúil
Riar an Roinn scéim mhaoinithe freisin chun páirtithe polaitiúla a spreagadh níos mó
iarrthóirí ar mná iad sna holltoghcháin áitiúla in 2019. Tugadh isteach scéime ar leith
ach scéim bhainteach chun tacú le mná a sheasann mar iarrthóirí neamhspleácha.
Chomh maith leis sin, chuir an Roinn tacaíocht airgeadais ar fáil do roinnt
eagraíochta chun iarrthóirí ar mná iad, nó mná a bhfuil suim acu a bheith ina n-
iarrthóirí i dtoghcháin áitiúla, a chur faoi oiliúint agus chun a gcumas a thógáil. Roimh
na toghcháin áitiúla in 2019, thug an Roinn maoiniú don fheachtas 'Women for
Election' chun feachtas thar a bheith rathúil a chur ar siúl ar na meáin shóisialta chun
ról an chomhairleora i measc mná a chur chun cinn.
Chomh maith leis sin, thug an Roinn maoiniú do Chomhairle Náisiúnta na mBan
chun comóradh 120 bliain a dhéanamh ar rialtas áitiúil ach trí imeacht a óstáil.
Seoladh tionscadal píolótach chun éascaíocht a dhéanamh ar mhná i gceantair
thuaithe na hacmhainní agus oiliúint a fháil atá ag teastáil le haghaidh ról sa
pholaitíocht. Tugtar maoiniú do Longford Women's Link / 5050 North West le cúrsaí
oiliúna a chur ar fáil, chomh maith le feachtas cur chun cinn do mhná i gceantair
thuaithe roimh an toghchán. Tugadh maoiniú ar fáil freisin do Chomhairle Náisiúnta
na mBan chun tabhairt faoi thaighde chun bonn fianaise níos láidre a chothú i dtaca
leis na bacainní agus constaicí atá roimh mhná. Choimisiúnaigh Comhairle Náisiúnta
na mBan tionscadal taighde a thosaigh go díreach i ndiaidh na dtoghchán áitiúil in
2019 agus rinneadh scrúdú ar thaithí na mná atá ag iarraidh dul isteach i bpolaitíocht
áitiúil. Seoladh an tuarascáil i Samhain 2019 agus cabhróidh sé le heolas a
dhéanamh do chinntí beartais amach anseo. Is féidir cóip den tuarascáil a fháil ar
https://www.nwci.ie/learn/publication/women_beyond_the_dail_more_women_in_loc
al_government.
Thug an Roinn maoiniú freisin do Chomhairle um Inimircigh na hÉireann chun
taighde a dhéanamh ar thaithí na n-iarrthóirí ar inimircigh iad i dToghcháin Áitiúla
2019. Tá an tuarascáil le foilsiú in 2020. Eisíodh gairm mhaoinithe go déanach in
2019 chuig gach údarás áitiúil le haghaidh tionscnamh a chuirfidh leis an aidhm chun
ionadaíocht ban agus daoine aonair as cúlraí éagsúla i rialtas áitiúil a mhéadú in
2024 agus ina dhiaidh sin. Roghnaíodh cúig thogra dhéag as deich nÚdarás Áitiúla
éagsúla i Nollaig 2019 agus cuirfear tús leis na tionscadail in 2020.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
68
Pleananna Corparáideacha Údarás Áitiúil
Is gné seanbhunaithe de chleachtas bainistíochta in údaráis áitiúla in Éirinn é
Pleananna Corparáideacha ilbhliantúil a ullmhú agus na socruithe bainteacha
monatóireachta agus athbhreithnithe a chur i bhfeidhm. Is é an Plean Corparáideach
an creatlach straitéiseach gnímh atá ag údarás áitiúil ar feadh thréimhse an phlean
(2019-2024). I Lúnasa 2019, tar éis próiseas comhairliúcháin le húdaráis áitiúla agus
Ranna eile, d'eisigh an Roinn treoirlínte nua chun tacú le húdaráis áitiúla nuair a
dhréachtaíonn siad a bPleananna Corparáideacha. Role and R
Athbhreithniú Neamhspleách ar Ról agus Luach Saothair Comhaltaí
in Údaráis Áitiúla
I Meitheamh 2018, coimisiúnaíodh Sara Moorhead S.C.chun athbhreithniú
neamhspleách a dhéanamh ar ról agus luach saothair Comhaltaí Tofa in Údaráis
Áitiúla. Cuireadh tuarascáil eatramhach isteach chuig an Roinn i Samhain 2018 agus
foilsíodh í ina dhiaidh sin.
Chun dul chun cinn a dhéanamh maidir leis an athbhreithniú in 2019, rinne an Roinn
suirbhé ar chomhaltaí tofa sna húdaráis áitiúla ar fad agus lorg sí faisnéis airgeadais
ó gach údarás áitiúil. Rinne comhairliúchán leathan le comhairleoirí aonair,
eagraíochtaí ionadaíocha comhairleoirí, údaráis áitiúla, páirtithe polaitiúla agus
páirtithe leasmhara eile. Tugadh faoi scrúdú san oifig ar na córais luach saothair atá
ann d'ionadaithe áitiúla i ndlínsí eile freisin.
Cód Iompair do Chomhairleoirí
Leagtar amach i gCuid 15 den Acht Rialtais Áitiúil, 2001 an creatlach eiticiúil le
haghaidh rialtas áitiúil agus leagann sé dualgas reachtúil ar gach duine sa tseirbhís
rialtais áitiúil caighdeáin chuí ionracais, iompair agus cúraim i leith leas an phobail a
chothabháil. Féadfaidh an tAire cóid iompair a eisiúint faoi Chuid 15 chun tuilleadh
treorach a chur ar fáil nó chun tacú le muinín an phobail i sláine an chórais rialtais
áitiúil a chaomhnú. Eisíodh an Cód Iompair den chéad uair in 2004. Rinneadh
nuashonrú air in 2019 chun forbairtí le 15 bliana anuas a chur san áireamh, cosúil
leis na meáin shóisialta, GDPR, brústocaireacht a rialú, etc.
Agus an Cód á athbhreithniú, thug an Roinn faoi chomhairliúchán reachtúil leis an
Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe agus leis an gCoimisiún um
Chaighdeáin in Oifigí Poiblí agus le hionadaithe ar chomhairleoirí agus údaráis
áitiúla. Foilsíodh an leagan nuashonraithe athbhreithnithe den Chód Iompair do
Chomhairleoirí i Meitheamh 2019. Éilítear ar chomhairleoirí dearbhú a shíniú gach
bliain le dearbhú gur léigh siad agus gur thig siad an Cód agus go mbeidh siad faoi
stiúir a phrionsabal.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
69
Airgeadas Rialtais Áitiúil
Níor tháinig athrú ar an mbonn a úsáidtear chun Cáin Mhaoine Áitiúil (CMÁ) a
scaipeadh ar údaráis áitiúla in 2019. Coinníodh 80% de CMÁ go háitiúil chun
seirbhísí a chistiú agus rinneadh an 20% eile a leithdháileadh chun cistiú
cothromaithe a chur ar fáil d'údaráis áitiúla ag a bhfuil bonn cánach maoine níos lú
mar gheall ar luachanna maoine éagsúla agus dlús maoine éagsúil ar fud na tíre.
Fuair údaráis áitiúla leithdháiltí CMÁ arbh fhiú €503 milliún iad in 2019.
Chomh maith leis sin, fuair údaráis áitiúla maoiniú €86m ón Roinn chun tacú leis na
costais phárolla bhreise a bhaineann le scaoileadh na mBeart Airgeadais Éigeandála
ar Mhaithe le Leas an Phobail agus toradh carnach na gComhaontuithe Náisiúnta Pá
a chomhlíonadh, suas go dtí Comhaontú Cobhsaíochta na Seirbhíse Poiblí agus é
sin san áireamh.
Lean an Roinn de mhonatóireacht agus maoirseacht a dhéanamh ar fheidhmíocht
airgeadais na n-údarás áitiúil le linn 2019. Áiríodh leis sin athbhreithniú a dhéanamh
ar na príomhtháscairí airgeadais ina dtuarascálacha airgeadais (Buiséid agus Ráitis
Bhliantúla Airgeadais) agus obair a dhéanamh le húdaráis áitiúla chun aghaidh a
thabhairt ar cheisteanna a théann i bhfeidhm ar a gcúrsaí airgeadais.
Rátaí Tráchtála
Rith an tOireachtas An tAcht um Rátaí Rialtais Áitiúil agus Nithe Eile, 2019 agus
achtaíodh é an 11 Iúil 2019. Is é cuspóir an Achta ná bailiú rátaí a nuachóiriú, ar
foinse an-tábhachtach mhaoinithe é d'údaráis áitiúla. Áirítear leis forálacha a
nuashonraíonn nósanna imeachta bailiúcháin agus a dhéanann éascaíocht ar
scéimeanna tarscaoilte rátaí a thabhairt isteach.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
70
Méara Dírthofa ag a bhfuil Feidhmeanna Feidhmiúcháin
Rinneadh foráil san Acht Rialtais
Áitiúil, 2019 do
phobalbhreitheanna a reáchtáil i
gComhairle Cathrach Chorcaí,
Comhairle Cathrach agus Contae
Luimnigh agus Comhairle
Cathrach agus Contae Phort
Láirge.
Reáchtáladh na
pobalbhreitheanna sna trí údarás
áitiúla lena mbaineann ar an 24
Bealtaine 2019, an lá céanna ar a
raibh na toghcháin áitiúla ar siúl, agus níor ritheadh an togra ach i gComhairle
Cathrach agus Contae Luimnigh.
Faoi Alt 44 den Acht Rialtais Áitiúil, 2019, éilítear ar an Aire Tithíochta, Pleanála
agus Rialtais Áitiúla tuarascáil ina bhfuil tograí reachtacha maidir le méara dírthofa
ag a mbeadh feidhmeanna feidhmiúcháin do Luimneach a ullmhú agus a chur faoi
bhráid Thithe an Oireachtais, taobh istigh de dhá bhliain tar éis na pobalbhreithe.
Cuireadh grúpa comhairleach um fheidhmiú, ar a bhfuil ionadaithe ar na
príomhpháirtithe leasmhara i Luimneach, is é sin an Chomhairle toga agus
bainistíocht Chomhairle Cathrach agus Contae Luimnigh, le chéile go déanach in
2019. Is é an ról atá acu comhairle a thabhairt maidir leis an mandáid a thug muintir
Luimnigh a chur i bhfeidhm.
Athruithe Teorann Rialtais Áitiúil
Achtaíodh an tAcht Rialtais Áitiúil, 2019 an 31 Eanáir 2019 agus ceadaíodh leis
aistriú cuid de limistéar riaracháin Chomhairle Contae Chorcaí chuig limistéar
riaracháin Comhairle Cathrach Chorcaí. Déanann sé sin éascaíocht ar fhorbairt
bhreise laistigh de theorainn nua don Chomhairle Cathrach. Ag an am céanna,
déantar forbairt ard-dlúis a spreagadh agus an riosca a bhaineann le sraoilleáil
uirbeach a laghdú.
Áirítear leis an limistéar Cathrach níos mó anois Baile an Chollaigh, Carraig
Ruacháin, An Bhlarna, Gleann Maghair agus aerfort Chorcaí. Mhéadaigh daonra na
cathrach ó 125,657 go dtí 205,000 agus déanann an limistéar níos mó éascaíocht ar
an ráta fáis a ndírítear air do Chathair Chorcaí atá sa Chreat Pleanála Náisiúnta
Thionscadal Éireann 2040, is é sin go mbeidh 105,000 duine níos mó ar a laghad sa
chathair faoi 2040.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
71
Rialachas Calafort ag Údaráis Áitiúla
De bhun Bheartas Náisiúnta Calafort 2013, inar moladh gur cheart calafoirt
ainmnithe a bhfuil tábhacht réigiúnach ag baint leo a aistriú chuig struchtúir
rialachais níos cuí faoi stiúir údaráis áitiúla, chuaigh an Roinn i dteagmháil leis an
Roinn Iompair, Turasóireachta agus Spóirt agus Comhairle Contae Loch Garman
chun a chinntiú go n-aistreofar an fhreagracht as calafort Ros Mhic Thriúin chuig an
gComhairle i Lúnasa 2019.
Soláthar Foirne Údaráis Áitiúil
Bhí thart ar 29,174 post coibhéis lánaimseartha in údaráis áitiúla ag deireadh 2019.
Stiúrthóireacht Náisiúnta um Bainistíocht Dóiteáin agus Éigeandála
Díríonn príomhról na Stiúrthóireachta Náisiúnta um Bainistíocht Dóiteáin agus
Éigeandála (SNBDÉ) ar sheirbhísí dóiteáin arna soláthar ag údaráis áitiúla a
fhorbairt agus maoirseacht a dhéanamh orthu. Bhí príomhról ag an Stiúrthóireacht
freisin maidir le gach gné de shocruithe bainistíochta éigeandála a cheapadh agus a
fhorbairt in Éirinn ó bunaíodh é in 2009.
Thug an SNBDÉ tacaíocht d’údaráis áitiúla chun sábháilteacht dóiteáin a bhaint
amach agus ardchaighdeán leanúnach i seirbhísí dóiteáin dá gcuid pobail in 2019.
Aisíocadh maoiniú caipitil de €12.2 milliún ar an iomlán le húdaráis áitiúla le linn
2019 i gcomhair Stáisiúin Dóiteáin, Trealamh Seirbhíse Dóiteáin agus Feithiclí
Seirbhíse Dóiteáin. Rinne an SNBDÉ bainistiú agus comhordú ar chláir leithne
traenála um Shábháilteacht Dóiteáin agus chuir an SNBDÉ iad ar fáil do Sheirbhísí
Dóiteáin le linn 2019. Rinne an SNBDÉ bainistiú agus comhordú freisin ar
ghníomhaíochtaí cur chun cinn maidir le Sábháilteacht Dóiteáin in 2019 i gcomhréir
leis an gCreat-Bheartas Náisiúnta “Pobail a Choinneáil Sábháilte”. Anuas air sin,
rinneadh dul chun cinn maidir leis na moltaí ón Tascfhórsa Ardleibhéil um
Shábháilteacht Dóiteáin 2017-18 le linn na bliana. Rinne an Tascfhórsa
athmheasúnú ar ghnéithe áirithe de shábháilteacht dóiteáin in Éirinn (tar éis an
dóiteán tragóideach ag Grenfell Tower i Londain).
Maidir le Bainistíocht Éigeandála, d'ullmhaigh an SNBDÉ tuarascáil athbhreithnithe
maidir le himeachtaí adhaimsire in 2017/18, a foilsíodh in 2019. Déanann an
tuarascáil na himeachtaí agus an fhreagairt a thaifeadadh agus sainaithníonn sé
pointí foghlama chun feabhas breise a chur ar an bhfreagairt ar mhóréigeandála.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
72
Bainistíocht Toghcháin
Chuir an Roinn tacaíocht reachtach agus oibriúcháin ar fáil do na toghcháin áitiúla
agus toghcháin do Pharlaimint na hEorpa; pobalbhreith ar caoileadh pósta agus
pobalbhreitheanna ar mhéaraí dírthofa (i gCorcaigh, Luimneach agus Port Láirge) i
mBealtaine 2019; chomh maith le ceithre chorrthoghchán Dála i Samhain 2019.
Cuireadh Teimpléid le haghaidh Páipéar Ballóide, a chuireann ar chumas vótálaithe
dalla agus lagamhairc vóta a chaitheamh go neamhspleách, ar fáil den chéad uair
ag na Toghcháin do Pharlaimint na hEorpa agus na toghcháin áitiúla, na
pobalbhreitheanna agus na corrthoghcháin Dála.
Achtaíodh an tAcht um Thoghcháin do Pharlaimint na hEorpa (Leasú), 2019 chun
foráil a dhéanamh do chumraíocht nua na dtoghcheantar bunaithe ar thrí fheisire
déag a thoghadh ar Pharlaimint na hEorpa ag na toghcháin ar an 24 Bealtaine 2019.
Méadú dhá Fheisire a bhí i gceist mar gheall ar aistarraingt na Ríochta Aontaithe ón
Aontas Eorpach.
Le linn na bliana, d'oibrigh an Roinn go dlúth i gcomhar le hOifig na nDréachtóirí
Parlaiminte agus an Roinn Gnóthaí Eachtracha agus Trádála maidir leis an mBille
um an Naoú Leasú is Tríocha ar an mBunreacht (Toghcháin Uachtaráin), 2019 a
fhorbairt. D'fhoilsigh an Tánaiste an Bille i lár Mheán Fómhair 2019. Moltar sa Bhille
go leasófaí an Bunreacht chun an ceart vótála i dtoghchán na huachtaránachta a
thabhairt do shaoránaigh taobh amuigh den Stát freisin. Bunaíodh Coimisiún Reifrinn
trí ordú an Aire ar an 26 Meán Fómhair 2019 chun an t-ábhar a mhíniú, feasacht ar
an reifreann a chur chun cinn agus toghthóirí a spreagadh chun vóta a chaitheamh
sa reifreann beartaithe.
Rinne an Roinn dul chun cinn suntasach in 2019 i dtreo Coimisiún Toghcháin
d'Éirinn a bhunú. Is comhlachtaí poiblí iad coimisiúin Toghcháin a bhfuil sé de
chúram orthu roinnt feidhmeanna toghcháin a dhéanamh. Ar an 17 Iúil 2019,
cheadaigh an Rialtas Coimisiún Toghcháin a bhunú ar bhonn reachtúil a
thabharfaidh na feidhmeanna sin le chéile i gcomhlacht poiblí neamhspleách
tiomnaithe. Cheadaigh sé freisin Scéim Ghinearálta an Bhille um Choimisiún
Toghcháin a dhréachtú. D'fhorbair an Roinn é sin sna míonna ina dhiaidh sin agus
cheadaigh an Rialtas é ar an 17 Nollaig 2019. Leagtar amach sa Scéim Ghinearálta
na struchtúir eagraíochta, rialachais agus cuntasachta a dhéanann foráil do
Choimisiún Toghcháin neamhspleách a bheadh freagrach go díreach don
Oireachtas. Déantar foráil leis do shainchúram tosaigh an Choimisiúin Toghcháin,
lena n-áireofar feidhmeanna toghcháin reatha, Clár na bPáirtithe Polaitiúla, an
Coimisiún Reifrinn, an Coimisiún um Thoghlaigh agus Coistí um Theorainneacha
Toghlimistéar Áitiúil san áireamh.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
73
Déantar foráil freisin leis an Scéim Ghinearálta d'fheidhm nua taighde agus
chomhairleach a dhéanfaidh eolas don Rialtas agus don Oireachtas agus iad ag
breithniú leasú ar an dlí toghcháin. Anuas air sin, bheadh feidhm oideachais do
vótálaithe nua ag an gCoimisiún trína bhforbróidh an Coimisiún na modhanna chun
feabhas a chur ar rannpháirtíocht inár bpróisis dhaonlathacha.
Má chomhaontaíonn an Rialtas nua í, cuirfear an Scéim Ghinearálta ar aghaidh
chuig an gComhchoiste Oireachtais um Thithíocht, Pleanáil agus Rialtais Áitiúil le
haghaidh scrúdú réamh-reachtach.
Rinneadh dul chun cinn ar an obair chun an próiseas clárúcháin toghthóirí a
nuachóiriú in 2019. Tabharfaidh an tionscadal sin éifeacht do na bearta a mbeidh
córas clárúcháin toghthóirí atá níos éifeachtúla agus níos éasca le húsáid ann dá
mbarr. Beidh sé níos éasca ar dhaoine úsáid a bhaint as an gcóras agus níos éasca
ar riarthóirí é a bhainistiú. Beidh sé níos sábháilte ó chur isteach inmheánach nó
seachtrach freisin.
I Nollaig 2019, tar éis comhairliúchán poiblí leathan, a bhfuil sonraí faoi ar fáil ar
https://www.housing.gov.ie/local-government/voting/register-electors/modernisation-
electoral-register-ireland-summary-report, cheadaigh an Rialtas sraith tograí beartais
chun an próiseas clárúcháin vótálaithe a nuachóiriú agus chun Scéim Ghinearálta
Bhille a dhréachtú chun éifeacht a thabhairt don tionscadal nuachóirithe. Má
chomhaontaíonn an Rialtas nua í, cuirfear an Scéim Ghinearálta ar aghaidh chuig an
gComhchoiste Oireachtais um Thithíocht, Pleanáil agus Rialtais Áitiúil le haghaidh
scrúdú réamh-reachtach.
I measc na dtograí beartais, tugadh isteach clár rollach a uasdátófar ar bhealach
leanúnach; úsáid a bhaint as Uimhreacha Seirbhís Pearsanta Seirbhíse Poiblí
(USPSanna) chun céannacht a aithint; clárú aonair ar líne a thabhairt isteach;
forálacha do roinnt sonraí agus meaitseáil sonraí; bunachar sonraí lárnach a chur le
chéile; foirmeacha agus próisis a shimpliú; daoine 16/17 mbliana d'aois a chlárú
roimh ré; forálacha do chlárú anaithnid do dhaoine i mbaol agus daoine gan seoladh
seasta; agus an clár atheagraithe a chealú.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
74
Sprioc E - Freastal ar an tsochaí trí fhaisnéis aimsire agus
aeráide iontaofa a tháirgeadh agus a chur in iúl chun saol
agus maoin a chosaint agus chun a thuilleadh feabhais a
chur ar ról Met Éireann mar ghuth údarásach maidir le
Meitéareolaíocht in Éirinn.
Lean Met Éireann den Straitéis 10 mbliana “Éire a Ullmhú don
Aimsir agus don Aeráid” a chur i bhfeidhm ach a chinntiú go
ndéantar cothabháil agus forbairt leanúnach ar bhonneagar
meitéareolaíochta chun na riachtanais athraithe ó thaobh seirbhísí
uisce agus aeráide a chomhlíonadh.
Seirbhísí Aimsire agus Aeráide
Lean Met Éireann ag obair i gcomhar leis na seirbhísí náisiúnta
meitéareolaíochta san Íoslainn, an Danmhairg agus an Ísiltír chun
córais tuair uimhriúil aimsire a chur i bhfeidhm ar bhonn
comhpháirteach ar Ríomhaire Ardfheidhmíochta a fuarthas ar bhonn
comhpháirteach. Gheofar an Ríomhaire Ardfheidhmíochta trí mheán an
chomhoibrithe ar a dtugtar 'United Weather Centres West' a bheidh ag feidhmiú faoi
Eanáir 2023.
Cuireadh feabhas ar chumas agus feidhmíocht na réamhaisnéisí nuair a cuireadh an
Córas Tuair Ensemble agus an scéim um thrasiompar frasaíochta radair i bhfeidhm
le linn 2019.
Thug Met Éireann comhairle meitéareolaíoch agus tacaíocht do Ghrúpa
Comhordaithe
Éigeandálaí Náisiúnta roimh agus le linn eachtraí adhaimsire in 2019.
Leathnaíodh an clár faireacháin meitéareolaíochta agus comhshaoil ag Réadlann
Dhairbhre agus cuireadh ionstraimíocht bhreise isteach.
Seirbhísí Eitlíochta
Tá tionscadal de chuid Met Éireann ar siúl chun a chinntiú go gcloíonn seirbhísí
meitéareolaíochta le Rialachán maidir le Ceanglais Chomhchoiteanna agus tá sé
beartaithe go gcuirfear i gcrích é in 2020. Choinnigh Met Éireann an t-ainmniú mar
sholáthraí Seirbhíse Meitéareolaíochta na hÉireann le haghaidh seirbhísí Aguisín 3
ICAO in 2019.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
75
Réamhaisnéis Náisiúnta Tuile
D'oibrigh an Rannóg Réamhaisnéise Tuile i Met Éireann go dlúth i gcomhar le hOifig
na nOibreacha Poiblí maidir le córas náisiúnta nua réamhaisnéis tuile a fhorbairt.
Lean Met Éireann agus Oifig na nOibreacha Poiblí ag obair in 2019 ar thionscadal
chun an tsamhail réamhaisnéise tuile abhann is fearr ó thaobh oibriúcháin de a
roghnú don Ionad Réamhaisnéise Tuile (IRT), an ghné oibriúcháin den Rannóg
Réamhaisnéise Tuile.
Forbraíodh Straitéis Cumarsáide don tSeirbhís Náisiúnta Réamhaisnéise agus
Rabhaidh Tuile. Is é aidhm na straitéise eolas tuile a scaipeadh go héifeachtach ar
na páirtithe leasmhara ábhartha. Chabhraigh Oifig na nOibreacha Poiblí agus go leor
páirtithe leasmhara eile den tseirbhís lena forbairt, ionadaithe ar údaráis áitiúla san
áireamh.
Bonneagar
Cuireadh tús le tionscadal nuachóirithe an Líonra Radair agus tá cleachtadh
suntasach scóip ar siúl. Cuireadh roinnt tionscadal suntasach TF i gcrích a chuir
feabhas ar éagsúlacht agus athléimneacht an bhonneagair atá ag Met Éireann.
Áiríodh leis sin an t-aistriú chuig timpeallacht fhíoraithe nua, an córas cúltaca do
chórais thar a bheith tábhachtach a uasghrádú agus nasc deshnáithín
leathanbhanda a chur i bhfeidhm ag láithreán Met Éireann i nGlas Naíon chun
feabhas a chur ar éagsúlacht agus athléimneacht.
Taighde
I gcomhar le páirtithe, lean Met Éireann den pháirt a ghlacann sé i dtionscadail
taighde a fhorbairt agus a mhéadú chun tacú le seirbhísí eitlíochta agus seirbhísí
aeráide a fhorbairt. Cuireadh Clár Met Éireann um Ghairmeacha Taighde ar bun in
2019.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
76
Eolas Corparáideach
Rialachas Corparáideach
Tá an Roinn tiomanta do na Prionsabail Rialachais seo a leanas:
Tacaíonn dea-rialachas le cultúr a chinntíonn iompar le macántacht, tiomantas
láidir chun luachanna eiticiúla, agus meas ar riail an dlí;
Cinntíonn dea-rialachas comhréireacht, próisis comhairleoireachta poiblí
éifeachtacha agus cumarsáid chuimsitheach le geallshealbhóirí náisiúnta agus
idirnáisiúnta;
Cabhraíonn dea-rialachas tosaíochtaí agus aschuir a shonrú i dtéarmaí leasa
eacnamaíocha agus don sochaí agus chun polasaithe agus idirghabhálacha
riachtanacha chun optamú a dhéanamh ar na tosaíochtaí agus aschuir sin a
bhaint amach;
Ciallaíonn dea-rialachas acmhainn na Roinne a fhorbairt, lena n-áirítear cumas
na foirne ceannasaíochta, bainistíocht agus foireann;
Ciallaíonn dea-rialachas rioscaí agus feidhmíocht a bhainistiú le córais
inmheánacha stuama um rialúcháin agus cleachtais bainistíochta ar
fheidhmíocht; agus,
Ciallaíonn dea-rialachas dea-chleachtais trédhearcachta, tuairiscithe,
cumarsáide, iniúchta agus mionscrúdaithe a chur i bhfeidhm chun cuntasacht
éifeachtacht a sheachadadh.
Socraíonn Creat Rialachais Corparáideach na Roinne, a bhí réadtiomnaithe i
gcomhréir le Clár Athnuaite Seirbhíse Sibhialta, conas a chuirtear na prionsabail sin i
bhfeidhm agus tá sé ar fáil i suíomh gréasáin na Roinne.
Iniúchadh Inmheánach
Chríochnaigh Aonad Iniúchta Inmheánaigh na Roinne trí iniúchadh agus sé
athbhreithniú/scrúdú leantach le linn 2019. D’eagraigh Coiste Iniúchta na Roinne
ceithre chruinniú le linn na bliana.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
77
Dualgas Earnála Poiblí um Chomhionannas agus Cearta an Duine
Cuireann alt 42 den Acht Cearta Daonna na hÉireann agus Coimisiún
Comhionannais 2014 freagracht ar gach comhlacht poiblí comhionannas a chur
chun cinn, idirdhealú a chosc agus cearta daonna a chosaint do gach ball foirne
agus custaiméirí araon.
Tugtar Dualgas Earnála Poiblí um Chomhionannas agus Cearta an Duine ar an
bhfreagracht sin agus is oibleagáid dhlíthiúil é. In 2019, lean grúpa oibre
inmheánach na Roinne d'aghaidh a thabhairt ar chur i bhfeidhm ár Dualgas Earnála
Poiblí um Chomhionannas agus Cearta an Duine. I dtaca leis sin, rinne an rannóg
Acmhainní Daonna measúnú ar an Roinn mar fhostóir i Samhain.
Gealltanais maidir leis an nGaeilge
Bhí an Roinn fós tiomanta in 2019 do sheirbhísí a sholáthar i nGaeilge agus/nó go
dátheangach dá custaiméirí, mar a leagtar amach inár Scéim Gaeilge 2017 - 2020,
agus do na hoibleagáidí reachtúla atá ann de bhun Acht na dTeangacha Oifigiúla,
2003.
In 2019, d'aistrigh an Roinn 113 doiciméad, idir thuarascálacha, phreaseisiúintí agus
dhoiciméid bheartais, go Gaeilge. Lorg an Roinn aighneachtaí faoin Scéim Ghaeilge
nua i Samhain 2019.
Saoráil Faisnéise agus Rochtain ar Fhaisnéis ar an gComhshaol
In 2019, fuair an Roinn 309 iarraidh Saorála Faisnéise. Ceadaíodh 88 iarraidh díobh;
ceadaíodh 98 i bpáirt; diúltaíodh do 70; chuaigh 13 in éag de bharr neamhíoc táillí;
tarraingíodh 39 siar agus aistríodh 1 ceann amháin. Anuas air sin, fuair an Roinn 14
iarraidh faoi na Rialacháin maidir le Rochtain ar Fhaisnéis ar an gComhshaol.
Ceadaíodh 2 iarraidh díobh; ceadaíodh 6 i bpáirt; diúltaíodh do 5 agus aistríodh 1
ceann amháin.
Seirbhís Ardchaighdeáin do Chustaiméirí
Tá an Roinn seo tiomanta don chaighdeán is airde seirbhíse a thabhairt dá
custaiméirí. Tugann ár gCairt Custaiméirí agus Plean Gníomhaíochta um Sheirbhís
do Chustaiméirí breac-chuntas ar an gcaighdeáin seirbhíse ar féidir leat a bheith ag
súil leis nuair a dhéanann tú teagmháil linn ar an bhfón, ar ríomhphost, sa phost nó
go pearsanta. Tá sé d'aidhm ag an Roinn gach fiosrú a réiteach taobh istigh de 15
lá, mura bhfuil cúiseanna áirithe ann gan é sin a dhéanamh. In 2019, fuair an Roinn
556 fiosrú inár mbosca ríomhphoist seirbhís ardchaighdeáin do chustaiméirí. De réir
anailís ar na fiosruithe, réitíodh 90% de na fiosruithe sin taobh istigh de 15 lá.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
78
Tá sonraí faoinár gCairt agus Plean ar fáil ar
www.housing.gov.ie/corporate/customer-service/quality-customer-service.
1 Níor ceadaíodh, tarraingíodh siar nó aistríodh an chuid eile de na ceisteanna.
2 Is ionann é sin agus iomlána ó Oifigí na nAirí agus Oifigí na nAirí Stáit.
3 Is ionann é sin agus iomlána ó Oifigí na nAirí agus Oifigí na nAirí Stáit.
Ceisteanna Parlaiminte 2017 2018 2019
Ceisteanna a Fuarthas 3,575 3,638 3,286
Ceisteanna a Freagraíodh1 3,349 3,307 2,776
Cineál Ceiste a Freagraíodh:
Ó bhéal 432 401 411
I scríbhinn 2,917 2,906 2,365
Díospóireacht ar Cheisteanna Cúrsaí Reatha
185 185 134
Cúrsaí Tosach Feidhme
75 83 89
Uiríll agus Cuirí
Uiríll2 3,946 3,749 3,515
Cuirí3 633 1,077 896
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
79
Acmhainní Daonna - WELL, Ár Straitéis Daoine
Seoladh An Straitéis Daonna i gcomhair 2018-2020, ‘WELL’, ag
an 100ú cruinniú de Choiste Comhpháirtíochta na Roinne an
12 Iúil 2018. Tá os cionn 50 gníomh ar leith sa straitéis thar
an ceithre cholún/théama, is iad sin Folláine,
Rannpháirtíocht, Foghlaim agus Forbairt agus
Ceannasaíocht. 2I measc na ngníomhartha a leathadh
amach in 2019:
Cruinnithe 'halla baile' curtha ar bun mar imeachtaí
timthriallacha agus cruinnithe ar siúl i ngach áit dhá uair in
aghaidh na bliana
Plean Gníomhaíochta um Rannpháirtíocht curtha le chéile mar fhreagairt ar
Shuirbhé ar Rannpháirtíocht Fostaithe na Státseirbhíse 2017
Líonra Foirne LADT+ curtha ar bun
Searmanas bronnta bliantúil RÉALTA ar siúl chun an fhoireann a aithint
Tionscnaimh sláinte agus folláine faoi stiúir na foirne
Clár meantóireachta leabaithe san eargraíocht
Tá leagan dréachta den Aip 'creat gairme agus cumais', ag a bhfuil naisc le
cnuasaigh post san eagraíocht, á fhorbairt ag foghrúpa den ghrúpa feidhmithe
F&F
Seoladh líonra na bPríomhoifigeach Cúnta
Páirtíocht Ghnó leabaithe san eagraíocht
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
80
Líon na mBall Foirne
B'ionann líon na mball foirne sa Roinn ag deireadh 2019 agus 782.21 post coibhéis
lánaimseartha. Earcaíodh agus tugadh ardú céime do 168 ball foirne trí mheán
bealaí éagsúla in 2019, ardú céime inmheánach agus comórtais oscailte san
áireamh.
Lean baill foirne de leas a bhaint as raon scéimeanna cothromaíocht oibre is saoil,
mar a leagtar amach thíos:
Líon ball foirne
Saoire Thuismitheoireachta 77
Saoire Staidéir 33
Comhroinnt Oibre 96
Bliain oibre níos giorra 79
Sos gairme 11
Saoire chúramóra 4
Oiliúint agus Forbairt
Tugtar tacaíocht do gach ball foirne leas a bhaint as deiseanna forbartha a aithnítear
tríd an gCóras Bainistíochta agus Forbartha Feidhmíochta (CBFF), córas a úsáidtear
mar phríomhuirlis chun tacú le feidhmíocht fheabhsaithe eagraíochta agus baineadh
amach ráta comhlíonta 81% in 2019.
Tacaíonn ár gcleachtais oiliúna agus forbartha le baill foirne feidhmíocht reatha agus
amach anseo a fheabhsú ach tacaíocht a thabhairt dóibh na scileanna, an t-eolas
agus na cáilíochtaí atá ag teastáil i lucht saothair iomaíoch a fháil.
Mar chuid den Tosaíocht F&F inár Straitéis Daoine, táimid ag cothú cumais agus
acmhainne trí oiliúint ábhartha agus chuí a sholáthar thar gach grád sa Roinn agus i
ngach láthair na Roinne.
Trínár gclár leabaithe Meantóireachta, táimid ag tacú le baill foirne fad a fhorbraíonn
siad scileanna agus tréithe criticiúla ionas go mbeidís éifeachtach i ról an mheantóra
nó ról an dalta a fhaigheann meantóireacht.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
81
Tugtar tacaíocht do bhail foirne a thugann faoi oideachas foirmiúil in ábhair a
bhaineann lena gcuid oibre trínár Scéim um Aisíoc Táillí agus struchtúir thiomnaithe
foghlama. Cinntíonn ár Scéim um Aisíoc Táillí go mbíonn rochtain ag an bhfoireann
ar bhallraíocht i gcomhlachtaí creidiúnaithe agus proifisiúnta, de réir mar is gá.
In 2019, thug baill foirne faoi staidéir i réimsí cosúil le tithíocht, dlí, airgeadas,
staidreamh, bainistíocht acmhainní daonna agus eacnamaíocht, ar réimsí iad a
aithníodh mar thosaíochtaí do riachtanais ghnó na heagraíochta.
Printíseachtaí san Earnáil Phoiblí
Tá an Roinn ag glacadh páirte sa chlár píolótach
náisiúnta don Phrintíseacht TFC, don Phrintíseacht
d'Fhorbróir Comhlach Gairmiúil Bogearraí, agus don
Phrintíseacht d'Innealtóir Líonra Comhlach.
Chomh maith leis sin, tá an Roinn ag glacadh páirte
sa Phrintíseacht náisiúnta do Theicneoir
Cuntasaíochta san Earnáil Phoiblí.
Seirbhísí Roinnte Bainistíochta Airgeadais na Státseirbhíse
Níor aistríodh an Roinn chuig Seirbhísí
Roinnte Bainistíochta Airgeadais (SRBA) na
Státseirbhíse in 2019 mar gheall ar
chinneadh a rinne an Oifig Náisiúnta um
Sheirbhísí Comhroinnte (ONSC) seoladh
SRBA a chur siar in 2018 chun go ndéanfaí
athbhreithniú iomlán ar an dearadh córais.
Lean an Roinn ar aghaidh tacaíocht a
thabhairt don ONSC maidir leis an tionscadal
SRBA ach cúnamh a thabhairt don athbhreithniú ar an dearadh córais in 2019.
Íocaíocht Pras
In 2019, d’íoc an Roinn 89.15% de na sonraisc go léir laistigh 15 lá féilire, agus
99.16% de gach sonrasc laistigh 30 lá féilire.
Maidir leis an mbliain ar fad, ghearr an Roinn táillí úis ar íocaíochtaí déanacha arbh
fhiú €742 iad. B'ionann luach na n-íocaíochtaí malla go léir mar chéatadán de gach
íocaíochtaí sonraisc in 2019 agus 0.52%. I dteannta le hús ar íocaíochtaí déanacha,
íocadh costais cúitimh ar luach €2,630 in 2019.
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
82
AGUISÍNÍ
AGUISÍN 1: Gníomhaíocht Reachtaíochta in 2019
Achtanna Oireachtais Ábhartha in 2019
An tAcht Rialtais Áitiúil 2019 (Uimhir 1 de 2019)
An tAcht um Thoghcháin do Pharlaimint na hEorpa (Leasú), 2019 (Uimhir 7 de 2019)
An tAcht um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú), 2019 (Uimhir 14 de 2019)
An tAcht um Rátaí Rialtais Áitiúil agus Nithe Eile, 2019 (Uimhir 24 de 2019)
An tAcht um Micreachlocha (Toirmeasc), 2019 (Uimhir 52 de 2019)
Acht na dTithe (Comhlachtaí Tithíochta Ceadaithe a Rialáil), 2019 (Uimhir 47 de
2019)
An tAcht um Thionóil Saoránach, 2019 (Uimhir 25 de 2019)
Ionstraimí Reachtúla in 2019
I.R. Uimh. 6/2019 - An tOrdú um Thoghlimistéir Áitiúla agus Ceantair Bhardasacha
Chontae Lú (Leasú), 2019
I.R. Uimh. 7/2019 - An tOrdú um Thoghlimistéir Áitiúla agus Ceantair Bhardasacha
Chontae Chill Mhantáin (Leasú), 2019
I.R. Uimh. 8/2019 - An tOrdú um Thoghlimistéir Áitiúla agus Ceantair Bhardasacha
Chontae na Mí (Leasú), 2019
I.R. Uimh. 12 de 2019 - Na Rialacháin fán Acht um Pleanáil agus Forbairt 2000
(Forbairt Dhíolmhaithe), 2019
I.R. Uimh. 20/2019 - An tOrdú um an Acht Rialtais Áitiúil 2009 (Tosach Feidhme),
2019
I.R. Uimh. 23/2019 - An tOrdú um an Acht Comhshaoil (Forálacha Ilghnéitheacha),
2011 (Tosach Feidhme), 2019
I.R. Uimh. 24/2019 - An tOrdú um an Acht Rialtais Áitiúil, 2001 (Tosach Feidhme),
2019
I.R. Uimh. 25/2019 - An tOrdú um an Acht Rialtais Áitiúil, 2019 (Lá Aistrithe), 2019
I.R. Uimh. 27/2019 - An tOrdú um Thoghlimistéir Áitiúla Chathair Chorcaí, 2019
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
83
I.R. Uimh. 28/2019 - An tOrdú um Thoghlimistéir Áitiúla agus Ceantair Bhardasacha
Chontae Chorcaí, 2019
I.R. Uimh 68/2019 - An tOrdú um an gCoimisiún Reifrinn (Bunú), 2019
I.R. Uimh. 75/2019 - Na Rialacháin um Thoghcháin do Pharlaimint na hEorpa 2019
I.R. Uimh. 76/2019 - Na Rialacháin Toghcháin (Leasú) 2019
I.R. Uimh. 77 de 2019 - Na Rialacháin um Chuspóirí Comhshaoil an Aontais
Eorpaigh (Uiscí Dromchla) (Leasú), 2019
I.R. Uimh. 81/2019 - Na Rialacháin fá Acht na dTithe (Forálacha Ilghnéitheacha),
2009 (Cuid 5), 2019
I.R. Uimh. 104 de 2019 - Na Rialacháin fá Acht na dTithe (Cúnamh Airgeadais),
2019
I.R. Uimh. 117 de 2019 - An tOrdú um an Acht um Thoghcháin do Pharlaimint na
hEorpa (Leasú), 2019 (Tosach Feidhme), 2019
I.R. Uimh. 118/2019 - An tOrdú um an Acht um Thoghcháin Áitiúla (Síntiúis agus
Caiteachas a Nochtadh), 1999 (Tréimhse chun Caiteachas Toghcháin a Áireamh),
2019
I.R. Uimh. 121/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Chathair
Luimnigh Thoir), 2019
I.R. Uimh. 122/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil na hUaimhe),
2019
I.R. Uimh. 133/2019 - An tOrdú um an Acht um Pleanáil agus Forbairt (Leasú), 2018
(Tosach Feidhme), 2019
I.R. Uimh. 134/2019 - An tOrdú um an Acht um Pleanáil agus Forbairt (Cuid IIB),
2000 (Lá Bunaithe), 2019
I.R. Uimh. 137/2019 - Rialacháin na dTithe (Caighdeáin maidir le Tithe ar Cíos),
2019
I.R. Uimh. 153/2019 - Na Rialacháin Toghcháin (Forlíonadh do Chlár na
dToghthóirí), 2019
I.R. Uimh. 154/2019 - An tOrdú um Chomhairleoir Speisialta (An tAire Tithíochta,
Pleanála agus Rialtais Áitiúil) a Cheapadh, 2019
I.R. Uimh. 156/2019 - An tOrdú um Thoghlimistéir Áitiúla agus Ceantair
Bhardasacha Chontae Thiobraid Árann (Leasú), 2019
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
84
I.R. Uimh. 157/2019 - An tOrdú um Thoghlimistéir Áitiúla agus Ceantair
Bhardasacha Chontae Chiarraí (Leasú), 2019
I.R. Uimh. 162/2019 - Na Rialacháin um Phobalbhreith ar Mhéara Dírthofa, 2019
I.R. Uimh. 183 de 2019 - Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Feidhmíocht Fuinnimh
Foirgneamh), 2019
I.R. Uimh. 196/2019 - Na Rialacháin Toghchán (Teimpléad an Pháipéir Bhallóide),
2019
I.R. Uimh. 214/2019 - Na Rialacháin um an Acht Toghcháin, 1992 (Alt 165), 2019
I.R. Uimh. 220/2019 - An tOrdú um an Acht um Thoghcháin do Pharlaimint na
hEorpa (Leasú), 2019 (Tosach Feidhme) (Uimh. 2), 2019
I.R. Uimh. 235 de 2019 - Na Rialacháin fán Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000
(Forbairt Dhíolmhaithe) (Uimh. 2), 2019
I.R. Uimh. 236/2019 - An tOrdú um an Acht um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú),
2019 (Tosach Feidhme), 2019
I.R. Uimh. 263 de 2019 - Na Rialacháin um na Rialacháin Foirgníochta (Leasú ar
Chuid F), 2019
I.R. Uimh. 286/2019 - An tOrdú um an Acht um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú),
2019 (Tosach Feidhme) (Uimh. 2), 2019
I.R. Uimh. 287/2019 - Na Rialacháin um an Acht um Thionóntachtaí Cónaithe, 2004
(Foirm Fhorordaithe), 2019
I.R. Uimh. 292 de 2019 - Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Feidhmíocht Fuinnimh
Foirgneamh) (Uimh. 2), 2019
I.R. Uimh. 308/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Bhaile Átha
Fhirdhia), 2019
I.R. Uimh. 309/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil an Inbhir
Mhóir), 2019
I.R. Uimh. 310/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Bhaile Átha
an Rí - Órán Mór), 2019
I.R. Uimh. 311/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Bhaile Átha
Luain), 2019
I.R. Uimh. 312/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Dhún
Dealgan - Cairlinn), 2019
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
85
I.R. Uimh. 313/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Dhún
Dealgan Theas), 2019
I.R. Uimh. 314/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Mhainistir
Fhear Maí), 2019
I.R. Uimh. 315/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Ghuaire),
2019
I.R. Uimh. 316/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil an Ghoirt -
Cinn Mhara), 2019
I.R. Uimh. 317/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil na Gráige -
Cúil an tSúdaire), 2019
I.R. Uimh. 318/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil
Cheanannais), 2019
I.R. Uimh. 319/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Chill
Chainnigh), 2019
I.R. Uimh. 320/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Chathair
Luimnigh Thuaidh), 2019
I.R. Uimh. 321/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Chathair
Luimnigh Thiar), 2019
I.R. Uimh. 322/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Mhainistir na
Corann), 2019
I.R. Uimh. 323/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Phort
Laoise), 2019
I.R. Uimh. 324/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Bhaile Átha
Troim), 2019
I.R. Uimh. 325/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Chathair
Phort Láirge Thoir), 2019
I.R. Uimh. 326/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Chathair
Phort Láirge Theas), 2019
I.R. Uimh. 340/2019 - An tOrdú um Thithíocht, Pleanáil agus Rialtas Áitiúil
(Feidhmeanna Aire A Tharmllgean), 2019
I.R. Uimh. 353/2019 - Na Rialacháin um an Acht um Thionóntachtaí Cónaithe, 2004
(Foirm Fhorordaithe) (Uimh. 2), 2019
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
86
I.R. Uimh. 354/2019 - An tOrdú um an Acht um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú),
2019 (Tosach Feidhme) (Uimh. 3), 2019
I.R. Uimh. 355 de 2019 - An tOrdú um an Acht um Rátaí Rialtais Áitiúil agus Nithe
Eile, 2019 (Tosach Feidhme), 2019
I.R. Uimh. 417/2019 - An tOrdú um an Acht um Thionóil Saoránach, 2019 (Tosach
Feidhme), 2019
I.R. Uimh. 418/2019 - Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Measúnacht Tionchair
Timpeallachta agus Gnáthóga) (Alt 181 den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000),
2019
I.R. Uimh. 478/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil
Cheatharlach), 2019
I.R. Uimh. 479/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Mhaigh
Chromtha), 2019
I.R. Uimh. 481/2019 - Na Rialacháin Toghcháin (Leasú) (Uimh. 2), 2019
I.R. Uimh. 482/2019 - Na Rialacháin um Thoghcháin an tSeanaid (Baill Ainmliosta)
(Foirmeacha Forordaithe) (Leasú), 2019
I.R. Uimh. 483/2019 - Na Rialacháin um Thoghcháin an tSeanaid (Baill Phríomh-
Scoile) (Nithe Forordaithe) (Leasú), 2019
I.R. Uimh. 484/2019 - An tOrdú um an gCoimisiún Reifrinn (Bunú) (Uimh. 2), 2019
I.R. Uimh. 510/2019 - An tOrdú um Acht um Sheirbhísí Uisce, 2017 (Tosach
Feidhme), 2019
I.R. Uimh. 558/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae an
Chabháin) (Teorannú Rátaí), 2019
I.R. Uimh. 559/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae
Fhine Gall) (Teorannú Rátaí), 2019
I.R. Uimh. 560/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae Lú)
(Teorannú Rátaí), 2019
I.R. Uimh. 561/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae
Mhuineacháin) (Teorannú Rátaí), 2019
I.R. Uimh. 562/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae
Thiobraid Árann) (Teorannú Rátaí), 2019
I.R. Uimh. 563/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae na
Mí) (Teorannú Rátaí), 2019
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
87
I.R. Uimh. 564/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae Loch
Garman) (Teorannú Rátaí), 2019
I.R. Uimh. 565/2019 - An tOrdú um an Acht Luachála, 2001 (Comhairle Contae Chill
Mhantáin) (Teorannú Rátaí), 2019
I.R. Uimh. 598/2019 - An tOrdú um Pleanáil agus Forbairt (Tithíocht) agus um an
Acht um Thionóntachtaí Cónaithe, 2016 (Alt 4), 2019
I.R. Uimh. 644/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Bhealach
Conglais), 2019
I.R. Uimh. 645/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil an Chóibh),
2019
I.R. Uimh. 646/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil Bhaile an
Phoill), 2019
I.R. Uimh. 647/2019 - An tOrdú Creasa Brú Cíosa (Toghlimistéar Áitiúil an
Leathrois), 2019
I.R. Uimh. 648/2019 - Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Tionscnamh ó na
Saoránaigh), 2019
I.R. Uimh. 680/2019 - An tOrdú um an Acht um Sheirbhísí Uisce (Uimh. 2), 2013 (An
Lá Dílsithe Maoine), 2019
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
88
AGUISÍN 2: Foilseacháin in 2019
Leagtar amach na príomhfhoilseacháin a chuir an Roinn le chéile le linn 2019 thíos:
Torthaí na dToghchán do Pharlaimint na hEorpa 2019
Torthaí Reifreann - 1937-2019
Dréacht-Chreat Náisiúnta maidir le Pleanáil Mhuirí
Ráiteas Polasaí maidir le Pleanáil Mhuirí
Tuairisceán an Tascfhórsa ar Sholáthar Tithíochta a Chomhordú, Ráithe 3 2019
Acht na dTithe (Comhlachtaí Tithíochta Ceadaithe a Rialáil), 2019 - Ceisteanna
Coitianta
Acht na dTithe (Comhlachtaí Tithíochta Ceadaithe a Rialáil), 2019 – Nóta
Straitéis Cibearshlándála 2019 - 2021
Forbhreathnú ar an Scéim Deontas le haghaidh Bloic Choincréite
Tuarascáil Feidhmíochta Ráithiúil ar Easpa Dídine - Ráithe 4 2019
Tuarascáil maidir le hEaspa Dídine - Nollaig 2019
Vótáil in Olltoghchán 2020 – Ceisteanna Coitianta
Ordachán ón Aire - Straitéis Réigiúnach Spásúlachta agus Eacnamaíochta Thionól
Réigiúnach an Oirthir agus Lár Tíre 2019 - 2031
"Pobal Inbhuanaithe a Thógáil" – Tuarascáil ar an gCleachtadh Scóipe maidir le
hInse Chór/Cill Mhaighneann
Tuarascáil Athbhreithnithe ar Imeachtaí Adhaimsire 2017 - 2018
An Clár Toghthóirí in Éirinn a Nuachóiriú - Achoimre ar an Tuarascáil ar an
gComhairliúchán Poiblí
An Clár Toghthóirí in Éirinn a Nuachóiriú - An Tuarascáil ar an gComhairliúchán
Poiblí
Tuarascáil Stádais ar Thógáil Tithe Sóisialta, Ráithe 3 2019
Achoimre ar Mheasúnuithe Tithíochta Sóisialta 2019 (AMTS)
Treoir maidir le Sábháilteacht Dóiteáin i gCóiríocht do Thaistealaithe atá ann
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
89
Tuarascáil Ráithiúil ar Dul Chun Cinn maidir le hEaspa Dídine - Ráithe 3 2019
Tuarascáil maidir le hEaspa Dídine - Deireadh Fómhair 2019
An Tascfhórsa ar Sholáthar Tithíochta a Chomhordú do Bhaile Átha Cliath -
Tuarascáil Ráithe 2 2019
Conclúidí an Aire Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúla maidir leis an
Athbhreithniú ar an bPróiseas Forbartha Straitéisí Tithíochta - Deireadh Fómhair
2019
Oibriú an Phróisis Forbairt Straitéisí Tithíochta 2017-2019 - Tuarascáil an Ghrúpa
Athbhreithnithe, Meán Fómhair 2019
Tuarascáil maidir le hEaspa Dídine - Meán Fómhair 2019
Cáilíocht an Uisce agus Bonneagar Seirbhísí Uisce - Plean Oiriúnaithe Earnála um
Athrú Aeráide
Maoiniú an Chrannchuir Náisiúnta – 2018
An Tionscal Foirgníochta - Bí Ullmhaithe do Bhreatimeacht "Gan Mhargadh" –
Ceisteanna Coitianta
Cuntasaíocht in Údaráis Áitiúla in Éirinn – Cód Cleachtais agus Rialacháin
Chuntasaíochta - Iúil 2019
Tuarascáil Ráithiúil ar Dul Chun Cinn maidir le hEaspa Dídine (Aibreán-Meitheamh
2019)
Treoirnóta d'Údaráis Áitiúla maidir le Ligean Gearrthéarmach a Rialú
Tuarascáil an Ghrúpa Oibre maidir le Ligean Gearrthéarmach
Plean Gníomhaíochta maidir le hÉifeachtúlacht Acmhainne
Tuarascáil an tSainghrúpa Athbhreithnithe maidir le Cóiríocht do Thaistealaithe - Iúil
2019
An Tascfhórsa ar Sholáthar Tithíochta a Chomhordú do Bhaile Átha Cliath -
Tuarascáil Ráithe 1 2019
Doiciméad Treorach Teicniúla L – Breosla agus Fuinneamh a Chaomhnú – Áiteanna
Cónaithe
Córas Aeraithe d'Áiteanna Cónaithe a Shuiteáil agus a Choimisiúnú - Cuid F 2019 a
Chomhlíonadh
Doiciméad Treorach Teicniúla F – Aerú (2019)
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
90
Tuarascáil ar áireamh barrmhaith ó thaobh costais de agus anailís ar bhearnaí a
fhorbairt le haghaidh foirgneamh in Éirinn faoi Threoir 2010/31/AE maidir le
Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh (athmhúnlú) - Foirgnimh Neamh-chónaithe
(2019)
Plean Feidhmithe an Choiste Mhaoirseachta ar Athrú Teorann Chorcaí a Fheidhmiú
Pobalbhreitheanna ar Mhéaraí Dírthofa - Ceisteanna Coitianta
An treoir maidir leis an bpobalbhreith ar mhéara dírthofa do Chathair agus Contae
Phort Láirge ag a mbeadh feidhmeanna feidhmiúcháin
An treoir maidir leis an bpobalbhreith ar mhéara dírthofa do Chathair agus Contae
Luimnigh ag a mbeadh feidhmeanna feidhmiúcháin
An treoir maidir leis an bpobalbhreith ar mhéara dírthofa do Chathair Chorcaí ag a
mbeadh feidhmeanna feidhmiúcháin
Méaraí Dírthofa ag a bhfuil Feidhmeanna Feidhmiúcháin
Fógra ón Aire do Chomhairle Contae Shligigh de bhun alt 177AB(3) den Acht um
Pleanáil agus Forbairt, 2000 maidir le Tagairt Chlárlainne PL18/210 – Uasghrádú
Molta Ionad Cóireála Uisce Loch Tailt (IROPI)
Aighneacht chuig an gCoimisiún Eorpach de bhun Alt 177AB(5) den Acht um
Pleanáil agus Forbairt, 2000 maidir le Bearta Cúitimh a Ghlacadh de réir mar a
cheanglaítear in Airteagal 6(4) de Treoir ón gComhairle 92/43/CEE (an 'Treoir maidir
le Gnáthóga') i dtaca le Comhairle Contae Shligigh Tagairt Chlárlainne PL18/210 –
Uasghrádú Molta Ionad Cóireála Uisce Loch Tailt
Foilseacháin Bhreise ó Met Éireann in 2019
Ráitis Mhíosúla maidir leis an Aeráid agus Aimsir
Imeachtaí comhdhála, tuarascálacha eolaíochta, caibidlí leabhair agus foilseacháin
eile ó bhaill foirne Met Éireann.
Gleeson E, Whelan E [eagarthóirí], Nicole Beisiegel, Frédéric Dias, Eadaoin
Doddy, Lisette Edvinsson, Emily Gleeson, Edward Graham, Ludvig Isaksson,
Frank McDermott, Kristian Pagh Nielsen, Semjon Schimanke, Conor Sweeney,
Per Undén, Jonathan Webb, Eoin Whelan, Liam Woods, ‘MÉRA Workshop
Proceedings’, Met Éireann, 2019-12-15
Clancy C., Daly C., Darcy R., Gleeson E., Hally A., Whelan E. Nuashonruithe
Met Éireann. ALADIN-HIRLAM Newsletter 12: 67-75, 2019
Ailt Irise acadúla ag baill foirne Met Éireann a ndearnadh athbhreithniú piaraí orthu:
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
91
Falzoi, S., Gleeson, E., Lambkin, K., Zimmermann, J., Marwaha, R., O’Hara, R.,
Green, S. agus Fratianni, S. (2019), Analysis of the severe drought in Ireland in
2018. Weather, 74: 368-373. doi:10.1002/wea.3587
Blunden, J. agus D. S. Arndt, Eagarthóirí, 2019: “State of the Climate in 2018”.
Bull. Amer. Meteor. Soc., 100 (9), Si–S305,
doi:10.1175/2019BAMSStateoftheClimate.1. Ábhair scríofa ag S. Spillane
Frogner, Inger-Lise, Ulf Andrae, Jelena Bojarova, Alfons Callado, Pau Escribà,
Henrik Feddersen, Alan Hally et al. “HarmonEPS – the HARMONIE ensemble
prediction system”, Wea. Forecasting, doi:10.1175/WAF-D-19-0030.1
Emily Gleeson, Colm Clancy, Laura Zubiate, Jelena Janjić, Sarah Gallagher,
Frédéric Dias: “Teleconnections and Extreme Ocean States in the Northeast
Atlantic Ocean” http://hdl.handle.net/2262/86149
Foilseacháin Bhreise ón gCoimisiún Náisiúnta Maoirseachta agus
Iniúchóireachta agus Comhlacht Comhairleach Uisce in 2019
Coimisiún Náisiúnta Maoirseachta agus Iniúchóireachta
Suirbhé ar Shásamh Údarás Áitiúil 2019 - Iúil 20
Tuarascáil ar Tháscairí Feidhmíochta na nÚdarás Áitiúil 2018 – Meán Fómhair
2019;
Straitéis agus Creat an Chláir Oibre a Fhorbairt 2020-2022 - Samhain 2019;
Clár Oibre Ilbhliantúil 2020-2022 - Samhain 2019;
Tuarascáil Dearbhaithe Cáilíochta maidir le Cód Caiteachais Phoiblí in Údaráis
Áitiúla 2018 – Nollaig 2019.
Comhlacht Comhairleach Uisce
Tuarascáil Ráithiúil an Chomhlachta Chomhairligh Uisce 1 2019
Foilsíonn an Comhlacht Comhairleach Uisce a thuarascálacha ar a shuíomh
gréasáin, www.wateradvisorybody.ie
Thuarascáil Bhliantúil na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil 2019
92
AGUISÍN 3: Comhairliúcháin Phoiblí ar tugadh fúthu in
2019
Comhairliúchán Poiblí maidir le Saincheisteanna Suntasacha a Bhaineann le
Bainistíocht Uisce don tríú timthriall den Phlean Bainistithe Abhantraí d'Éirinn 2022-
2027
Comhairliúchán Poiblí maidir leis an Treoir Réime um Straitéis Mhuirí (2008/56/EC) -
Airteagal 17
Comhairliúchán Poiblí maidir le Treoirlínte leasaithe um Fhorbairt Fuinnimh Gaoithe
Comhairliúchán Poiblí maidir le Scéim Ghinearálta an Bhille um Thithíocht agus
Pleanáil agus Forbairt, 2019
Comhairliúchán Poiblí maidir leis an Athbhreithniú ar Rialacháin Foirgníochta Cuid L
(Breosla agus Fuinneamh a Chaomhnú) agus Rialacháin an Aontais Eorpaigh
(Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh)
Scéim na Gaeilge 2020-2022: Iarratas ar Aighneachtaí
Comhairliúchán Poiblí ar an Dréacht-Chreat Náisiúnta maidir le Pleanáil Mhuirí
Comhairliúchán Poiblí ar an leasú in 2019 ar Doiciméad Treorach Teicniúla C, 1997
Comhairliúchán Poiblí ar an athbhreithniú ar na forálacha pleanála a bhaineann le
Forbairtí Tithíochta Straitéisí
Comhairliúchán Poiblí ar an treoir bhreise le Doiciméad Treorach Teicniúla B, 2006
Comhairliúchán Poiblí ar an Ráiteas Polasaí maidir le Pleanáil Mhuirí
Comhairliúchán Poiblí ar an Dréacht-Phlean Oiriúnaithe Earnála um Athrú Aeráide
maidir le Cáilíocht an Uisce agus Bonneagar Seirbhísí Uisce
Comhairliúchán Poiblí maidir le moltaí chun an Próiseas Clárúcháin Toghthóirí a
nuachóiriú
Comhairliúchán Poiblí ar Anailís Tionchair Rialála maidir le Coimisiún Toghcháin a
Bhunú
Comhairliúchán Poiblí Comhshaoil Trasteorann maidir leis an Stáisiún Núicléach
Wylfa Newydd, Inis Món, An Bhreatain Bheag Thuaidh, Ríocht AontaithePublic
Consultation on the Significant Water Management Issues for the third cycle River
Basin Management Plan for Ireland 2022-2027
tithiocht.gov.ie
An Roinn Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil