43
С О Ц И О П А Т И И ANTISOCIAL PERSONALITY, SOCIOPATHY, AND PSYCHOPATHY "When I'm good, I'm very good. When I'm bad, I'm better." (Mae West) Доц. Д-р Гордана Китева-Тренчевска
С О Ц И О П А Т И И
ANTISOCIAL PERSONALITY, SOCIOPATHY,
AND PSYCHOPATHY
"When I'm good, I'm very good.
When I'm bad, I'm better." (Mae
West)
Доц. Д-р Гордана Китева-Тренчевска
ANTISOCIAL PERSONALITY
антисоцијална личност
• Луѓе кои ги повредуваат (убиваат) другите постојано, без причина се смета дека се ментално болни.
• Но АП се повеќе сурови од луди, не ги контролираат своите нагони, знаат што е добро, што лошо, знаат точно што прават
• Дефинитивно не се луди и спаѓаат во три типови: antisocial personality disorder (APD), sociopath, or psychopath – ниедна категорија не значи лудило или психоза
• APD е најчест тип, засега 4% од општата популација
• Sociopaths се 3% од машка популација и 4% од општа популација
• Psychopaths се ретки, околу 1% од популацијата
APD
• Antisocial Personality Disorder (APD) е синоним за криминално однесување
• Недостиг на контрола
• себичност
• (65-75%) од криминалците имаат АПД
• Има разни видови и возрасти, јувенилна верзија е јувенилната деликвенција
• Главна карактеристика е комплетно игнорирање на правата на другите и правилата на општеството
• Ретко покажуваат анксиозност и не чуствуваат вина
• За нив нема ефективен третман, освен спречување на нивните ективности со чување во безбедна средина со строги правила
Листа на одлики на АПД
• Си дозволува сé;
• Без каење;
• Без чуство за другите;
• Несовесно однесување
• Ги обвинува другите;
• Манипулира;
• Афективно студен;
• Посебни сфаќања;
• Неодговорен;
• Не се придржува на социјални норми;
Клинички симптоми на АПД
Дијагноза
1. Не прифаќа социјални норми;
2. Манипулира;
3. Импулсивен, не планира однапред;
4. Раздразлив, агресивен;
5. Без грижа за безбедноста за себе и за
другите;
6. Неодговорност;
7. Не се кае ако некого повреди, или украде
или лошо се однесува
APD карактеристики • Форензичарите групираат 3-4 симптоми
1. Недостиг на планирање (промискуитет, неодговорен, импулсивно однесување)
2. Негрижа за другите
3. Криминалност
4. Јувенилна деликвенција
5. Импулсивноста е суштинска карактеристика – се јавува во разни форми- тенденција да се реагира без размислување,тенденција за преземање на ризик, барање на сензација и неспособност да се одржи внимание
Социопатија
• Социопатијата се карактеризира со пореметена совест. Или немаат совест или е полна со дупки како швајцарско сирење, игнорираат совесност
• Социопатите се грижат само за своите желби и потреби – екстремно себични и егоцентрични. Се околу нив претставува објект за исполнување на нивните желби и потреби
• Веруваат дека не прават ништо лошо во општеството
• Терминот социопат се однесува на личности чиј асоцијален карактер се создал, не да се работи за наследен темперамент, се должи на губиток на родител. Социопатот станува психопат, а психопатот се раѓа према некои теории
• Има 4 субтипови
Листа на општи социопатски одлики
Stout (2005) со 3 од овии се дефинира социопат • Егоцентричен;
• Без чуство за другите;
• Импулсивен;
• Дефект во совеста;
• Нагласена сексуалност;
• Самобендисаност;
• Преземање на ризик;
• Неспособност да се одолее на искушение;
• Понижување на спротивниот пол;
• Незаинтересиран за емоционална блискост со брачниот другар
(4) Субтипови на социопати:
COMMON SOCIOPATHS (општи социопати) се најголема група
• Без совест или имаат слаба совест
• Без срам
• Подлегнуваат на секое искушение што им прави задоволство
• Посебно уживаат да ги кршат правилата
• Како тинејџери обично тие се ”бегачи”
• Како возрасни тие се географски мобилни, заштитени во добри општествени системи
• Тие се искусни крадци
• Имаат активни сексуални животи
• Имаат просечна интелигенција, но сепак немаат успех во школо
• Изгледаат среќни со нивниот живот, неоптеретени со своите негативни вредности и фактот што не се функционални, допринесувачки членови на општеството
(4) Субтипови на социопати:
ALIENATED SOCIOPATHS (отуѓени социопати)
• Никогаш не развиле способност за емпатија, да сакаат
• Покажуваат повеќе емоции кон предмети и нивни миленици отколку кон личности
• Или ги мразат животните и живеат отуѓено гледајќи ТВ- сапунски серии
• Брачните врски се празни
• Не се дружат со соседите
• Живеат како во школка затворени
• Ладни се кон човечки страдања и социјални проблеми во општеството
• Немаат емпатија и баш не им е гајле за општеството
• Сметаат дека имаат за право во тоа, бидејќи се изиграни од општеството
• Тие хронично се жалат на нешто и би сакале да го видат уништено целото општество- имаат деструктивни идеи за општеството.
(4) Субтипови на социопати:
AGGRESSIVE SOCIOPATHS ( агресивни социопати)
• Уживаат да ги повредуваат другите
• Сакаат да повредуваат, заплашуваат, присилуваат, тиранизираат, манипулираат
• Го прават тоа поради чуство на моќ и контрола
• Ја прикриваат агресивноста и доминирачкото однесување
• Сакаат позиција која дава моќ ( родител, учител, бирократ, супервизор, полицаец)
• Нивниот стил е пасивна агресија саботирајќи ги идеите на другите заради остварување на своте идеи
• Во слободно време сакаат да ловат или да прават садистички активности
• Ефективни се во своите активности и се осветнички настроени ако им се пружи отпор
• Не ги прифаќаат социјалните норми на реципроцитет
(4) Субтипови на социопати:
DYSSOCIAL SOCIOPATHS (дисоцијални социопати)
• Се идентифицираат со дисоцијални, предаторски, прогонителни субкултури
• Способни се за лојалност, дури и на чуство на кривица и срам во ограничен круг/субкултура
• Секогаш упаѓаат во лошо друштво и имаат лоша среќа
• Константно се жалат дека немаат своја кривица што претставува одбранбен механизам поради лошите избори што ги прават за себе
Психопатија • Психопатија е констелација на афективни, интерперсонални и
бихевиорални карактеристики кои вклучуваат егоцентричност, импулсивност, неодговорност, безчуствителност, немање на чуство на емпатија, немање чуство на кривица или каење, патолошко лажење, манипулирање и постојано кршење на социјалните норми
• Криминалот на психопатите е ладнокрвно убиство, без каење, без причина. Тие ладнокрвно прават што сакаат без чуство на вина и жалење. Тие се родени ловци кои ја задоволуваат желбата за моќ и контрола со шарм, манипулации, интимизација и насилие
• Скоро во сите опшетства се криминалци, освен во воени услови кога може да станат херои, патриоти и лидери
• Во психологијата се смета – ПОВЕЌЕТО ПСИХОПАТИ СЕ АНТИСОЦИЈАЛНИ ЛИЧНОСТИ , НО НЕ СЕ СИТЕ АНТИСОЦИЈАЛНИ ЛИЧНОСТИ И ПСИХОПАТИ. APD е дефинирана со однесување, а не со афективни/интерперсонални димензии, нарцизамот е суштински за психопатите. APDs tend to "age out" of crime; psychopaths do not, and are at high risk of recidivism.
• Психопатите интелектуализираат според свои правила.Тие се калкулирачки ловци кои ако бидат фатени ќе се обидат за избегаат ставајќи ги другите во опасност
Листа на општи психопатски
одлики • Убедливост и површен шарм;
• Самобендисаност;
• Потреба за стимулација;
• Патолошко лажење;
• Манипулирање;
• Немање чуство на вина и каење;
• Бесчуствителност;
• Без емпатија за другите;
• Паразитски животен стил;
• Слаба контрола на однесувањето;
• Промискуитетно сексуално однесување;
• Немање на реалистични цели во животот;
• Импулсивност;
• Неодговорност;
• Многу краткотрајни брачни врски;
• Јувенилна деликвенција;
• Прекин на условно ослободување;
• Различна криминална активност
Психопати • Психопатите се лица без морал ( “чудовишта" во општеството)
• Тие се незапирливи и неизлечливи ловци чие насилие е планирано, намерно, ладнокрвно
• Насилието продолжува и има плато околу 50 г. Потоа се намалува.
• Нивната бесчуствителност ги прави бестрашни, без анксиозност, помала функција на автонимниот нервен систем
• Што ги мотивира тешко е да се каже- веројатно желбата за доминацијата и контролата
• Се однесуваат садистички
• Главна карактеристика (the low-fear hypothesis) е бестрашност.
Тие се како брзи коли без кочници
• Одредени органски (мозочни оштетувања) даваат слика на психопатија
4 типови на психопатија
DISTEMPERED PSYCHOPATHS
• Полесно и почесто од другите збеснуваат
• Имаат напади на бес
• Силни сексуални нагони, опседнатост со секс
• Силни страсти ги карактеризираат
(злоупотреба на дрога, клептоманија, педофилија, нелегално однесување)
• Сакаат преземање ризици
• Сериски силувачи-убици
4 типови на психопатија
ХАРИЗМАТИЧНИ ПСИХОПАТИ
• Шармантни, атрактивни лажговци
• Надарени се со некој талент и го користат за да манипулираат со другите
• Обични се брзозборци и лесно ги убедуваат другите да им го посветат дури и животот
• Лидери на религиозни секти ако ги водат своите следбеници во смрт се вакви психопати
• Тие веруваат во своите фикции
• Не може да им се одолее
4 типови на психопатија
PRIMARY PSYCHOPATHS
• Не им делуваат казните, неодобрувањето
• Способни се да ги инхибираат антисоцијалните импулси не поради нивната совест, но за да им послужи на нивната цел
• Зборовите за нив како да го немаат значењето како за другите луѓе
• Како да не го сфаќаат значењето и на своите зборови "semantic aphasia."
• Немаат животен план
• Не се способни за доживување на емоции
4 типови на психопатија
SECONDARY PSYCHOPATHS
• Преземаат ризици, реагираат на стрес, имаат чуство на грижа и вина
• Се изложуваат на поголем стрес од другите, но вулнерабилни се на стресот како и другите луѓе
• Тие се смели авантуристи, неконвенционални луѓе кои играат по свои правила уште рано во својот живот
• Не можат да одолеат на искушенијата
• Колку е поголема нивната анксиозност поради некој забранет објект толку тој повеќе ги привлекува
• Тие живеат за искушенија
Социопатии- контроверзи за
причините
• Социопатии може да се поврзани со растечкото насилие во современиот свет ( уништување на природата, животот од човекот)
• Во современото општество доминира културата на нарцизмот која инистира на успех и моќ, а се губат традиционалните вредности (љубов, религија, духовност)
• Глобализацијата може да води до регрес на примитивни нивои на функционирање и создавање на пореметување на личноста
• Од друга страна современата култура може само да го фаворизира манифестирањето на социопатиите, а не нивната преваленца, која би била иста во сите времиња и култури
MKB-10: F60.0
Dijagnoza: Paranoidni poremećaj
licnosti
MKB-10: F60.1
Dijagnoza: Shizoidni poremećaji
licnosti
MKB-10: F60.2
Dijagnoza: Disocijalni poremećaj
licnosti
MKB-10: F60.3
Dijagnoza: Emocionalni nestabilni
poremećaj licnosti
MKB-10: F60.4
Dijagnoza: Teatralni (Histrionični,
Histrionski) poremećaj licnosti
MKB-10: F60.5
Dijagnoza: Ананкастично
пореметување на личноста
MKB-10: F60.6
Dijagnoza: Анксиозност
(избегнување) пореметување на
личноста
MKB-10: F60.7
Dijagnoza: Пореметување на
личноста во сферата на
зависности (Зависна личност)
MKB-10: F61
Dijagnoza: Мешани и други
пореметување на личност
MKB-10: F62
Dijagnoza: Трајна промена на
личноста од неорганско потекло
MKB-10: F63
Dijagnoza: Пореметување на
навиките и импулсите
• MKB-10: F63.0
Dijagnoza: Patološko kockanje Latinski prijevod: Alea pathologica -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F63.1 Dijagnoza: Piromanija - patolosko podmetanje požara Latinski prijevod: Pyromania pathologica -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F63.2 Dijagnoza: Kleptomanija - patološka sklonost krađi Latinski prijevod: Cleptomania -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F63.3 Dijagnoza: Trihotilomanija - bolesno čupanje kose Latinski prijevod: Trichotillomania
MKB-10: F64
Dijagnoza: Пореметување на
половиот идентитет
• MKB-10: F64.0
Dijagnoza: Transseksualizam Latinski prijevod: Transsexualismus -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F64.1 Dijagnoza: Transvestitizam (s dvostrukom ulogom) Latinski prijevod: Transvestitismus duplex -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F64.2 Dijagnoza: Poremećaj spolnog identiteta u detinjstvu Latinski prijevod: Disordo identitatis sexualis puerilis -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F64.8 Dijagnoza: Drugi poremećaji spolnog identiteta
MKB-10: F65
Dijagnoza: Пореметувања на
половата склоност • MKB-10: F65.0
Dijagnoza: Fetišizam Latinski prijevod: Fetishismus -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F65.1 Dijagnoza: Fetišistički transvestitizam Latinski prijevod: Transvestitismus fetishisticus -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F65.2 Dijagnoza: Egzibicionizam Latinski prijevod: Exhibitionismus -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F65.3 Dijagnoza: Voajerizam Latinski prijevod: Voyeurismus -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F65.4 Dijagnoza: Pedofilija Latinski prijevod: Paedophilia -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F65.5 Dijagnoza: Sadomazohizam
MKB-10: F66
Dijagnoza: Психолошки
пореметувања и пореметено
однесување поврзани со
половиот развој и ориентација
MKB-10: F68
Dijagnoza: Други пореметувања
на личност и пореметено
однесување на адулти
• MKB-10: F68.0 Dijagnoza: Обработка на телесни симптоми поради психички причини Latinski prijevod: Elaboratio symptomatum somaticorum psychogenium -------------------------------------------------------------------------------- MKB-10: F68.1 Dijagnoza: Симулација на телесни симптоми
MKB-10: F69
Dijagnoza: Пореметување на
личност и пореметување на
однесување на адулти,
неозначено
третман
• Нема контролирани студии
• Психотерапија
( бихевиорална, когнитивна)
Однос пациент-доктор
• Нема тежок пациент
• Има тешка врска пациент-доктор
