ผาน

(นางสาวตวงพร โตะนาค)

ผลงานประกอบการพจารณาประเมนบคคล เพอแตงตงใหดำรงตำแหนงประเภทวชาการ

ตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ดานการพยาบาลทวไป)

เรองทเสนอใหประเมน1. ผลงานทเปนผลการตำเนนงานทผานมา

เรอง การศกษาผลโครงการสมมนาเชงปฎบตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพ2. ขอเสนอ แนวคด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขน

เรอง โครงการใหกำปรกษาและเสาระวงการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภเสยงตอการคลอดกอนกำหนดทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสน

เสนอโดยนางสาวศภสกษณ โลชยยะกล

ตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการ (ดานการพยาบาล) (ตำแหนงเลขท รพต.487)

ฝายการพยาบาล กลมภารกจดานการพยาบาล โรงพยาบาลตากสนสำนกการแพทย

ผลงานประกอบการพจารณาประเมนบคคล เพอแตงตงใหดำรงตำแหนงประเภทวชาการ

ตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ดานการพยาบาลทวไป)

เรองทเสนอใหประเมน1. ผลงานทเปนผลการตำเนนงานทผานมา

เรอง การศกษาผลโครงการสมมนาเชงปฎบตการ แคมปวย,ใส ใสใจสขภาพ2. ขอเสนอ แนวคด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขน

เรอง โครงการใหกำปรกษาและเสาระวงการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภเสยงตอการคลอดกอนกำหนดทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสน

เสนอโดยนางสาวศภลกษณ โลชยยะกล

ตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการ (ดานการพยาบาล) (ตำแหนงเลขท รพต.487)

ฝายการพยาบาล กลมภารกจดานการพยาบาล โรงพยาบาลตากสนสำนกการแพทย

ผลงานทเปนผลการดำเนนงานทผานมา

1. ชอผลงาน การศกษาผลโครงการสมมนาเชงปฎบตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพ2. ระยะเวลาทดำเนนการ 3 เดอน (ตงแตวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2559 ถงวนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2559)3. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดำเนนการ

ภาวะนำหนกเกนและโรคอวนในเดกวยเรยนภาวะทาหนกเกน (overweight) หมายถงภาวะทเก ดจากการไดรบพลงงานจากอาหารเกน

ความตองการของรางกายและเกบสะสมไวจนเกดอาการปรากฏ เชน ไดรบสารอาหารทใหพลงงาน มากเกนไปจนมการสะสมพลงงานไวในรางกายในรปแบบไขมนเพมขนทำใหเกดโรคอวน (obesity) ตามมาซงอาจกอใหเกดผลกระทบในภายหลง (Kantachuvessiri, 2005) โรคอวนในเดก (Childhood obesity) หมายถง ภาวะทรางกายเดกมไขมนสะสมเกนกวาปกตซงอาจเกดขนไดทวรางกาย ทำใหอวน ทงตวหรออวนเฉพาะสวนกลางลำตวเรยกวา Central obesity จนทำใหเกดปญหาสขภาพระยะยาว (Aree, Wangsrikoon & Kanthawang, 2007) หรอภาวะทเดกมดชนมวลกาย (นาหนกตวเปนกโลกรม ตอสวนสงเปนเมตรยกกำลงสอง) มากกวาเปอรเซนตไทลท 95 เมอเทยบกบเดกทม เพศและอายอย ในชวงเคยวกน (Thiangtham, Powwattana, Lagampan & Maneedang, 2009) สาเหตของภาวะ นาหนกเกนและโรคอวนในเดกวยเรยน สวนใหญเกดจากสาเหตภายนอกคอการรบประทานอาหาร มากกวาการเผาผลาญพลงงานหรอการเคลอนไหวรางกายและมการบรโภคอาหารทมพลงงานสงแต ค ณ ค าทางโภชนาการตา เชน น าหวานบรโภคอาหารท ม ใยน อย ไม ร บประทานอาหารเช าหรอ รบประทานนอย หรอรบประทานอาหารจานตวนทำใหเนอเยอไขมนเพมขน โรคอวนยงอาจเกดจาก โรคในรางกาย เชน โรคระบบตอมไรท อ ขาดฮอร โมนไทรอยต โรคระบบประสาท โรคทาง พนธกรรมตาง ๆ (Aekplakom & Mo-Suwan, 2009)

ปจจยทม ผลตอภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในเดกวยเรยนเปนปจจยทเกยวของกนหลาย ปจจย (Brown, Halvorson & Cohen, 2015) ไดแก 1) ปจจยเสยงดานพนธกรรม เปนความผดปกตของ ยนบางชนดทส มพนธก บการเกดภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในวยเรยนซงปรากฎใหเห นในรป กล มอาการต าง ๆ 2) ป จจ ยเส ยงด านพฤต กรรม เชน การม พฤต กรรมร บประทานอาหารไม,ด ร บประทานอาหารทม พลงงานสง พฤตกรรมทม การเคลอนไหวรางกายนอย การนอนหลบสน ม ความเครยด เปนดน 3) ปจจยดานสงแวดลอมและสงคมผลกระทบจากภาวะนาหนกเกนและโรคอวน ในเดก (Reilly & Kelly, 2011) ดานรางกายมความผดปกตหรอโรคหลายชนด ไดแกกลมอาการ เมตาบอลก เชน เบาหวาน ความตนโลหตสง ปญหาระบบหายใจ เชน ภาวะหยดหายใจขณะหลบ ระบบกระดกและขอนาหนกทเพมขนกดลงบนกระดกออนทำใหขอทรบนาหนกมากจนทำใหขอเขา ผดรป ป ญหาระบบทางเด นอาหาร คนอ วนม โอกาสเป นน วในถ งน าด ง าย ส วนผลกระทบทาง

2

ดานจตใจ ไดแก โรคสมาธสน ม ความผดปกตทางดานอารมณ มความครยด และวตกกงวล ความ ไมพงพอใจในรปรางของตนเอง

การวนจฉยภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในเดกมเกณฑการวนจฉยดงน (Barlow, 2007) 1) นาหนกตามเกณฑสวนสง (Weight for height) ภาวะนาหนกเกน หมายถง นาหนกเกนตามเกณฑ สวนสงหรอมากกวา 2 เทาของคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation : รอ) ภาวะอวน หมายถง นาหนกตามเกณฑสวนสงมากกวารอยละ 140 หรอเกน 3 เทาของคาเบยงเบนมาตรฐาน 2) ดชนมวล กาย (Body mass index : BMI) ภาวะนาหนกเกน หมายถง ดชนมวลกายมากกวาเปอรเซนตไทลท 85 หรอมากกวา 1-2 เทาของคาเบยงเบนมาตรฐาน ภาวะอวนหมายถงดชนมวลกายมากกวาเปอรเซ นต ไทลท 90 หรอมากกวา 2 เทาของคาเบยงเบนมาตรฐาน โดยใชกราฟดชนมวลกายขององคการอนามย โลก การรกษาโรคอวนในเดก ผป วยทม นาหนกเกนควรไดรบการรกษาดวยการควบคมอาหาร การ ปรบพฤตกรรม การออกกำลงกาย เปนอนดบแรก การควบคมอาหารให ไดพลงงานนอยกวาทเผา ผลาญไปมความสำคญมากในการลดนาหนก การใชยารกษาจำเปนตองทำควบคกนไปกบการควบคม อาหาร สำหรบการใชยาจะใชก บผป วยโรคอวนทควบคมอาหารและการปรบพฤตกรรมไมไดผล นาหนกเกนทม ภาวะแทรกซอนทร นแรงจากโรคอวน การผาดดลดขนาดของกระเพาะในกรณดชน มวลกายมากกวา 50 กโลกรม/ตารางเมตรยกกำลงสอง หรอมากกวา 40 กโลกรม/ตารางเมตรยกกำลง สอง อวนมากมภาวะแทรกซอนรนแรง แตจะไมพจารณาผาดดในเดกทยงเจรญเตบโตไม,เตมท (Han, Lowlor & Kimm, 2010) การพยาบาลภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในเดกเปนการใหบรการดาน สขภาพ การประเม นภาวะสขภาพ (Assessment) การวน จฉ ยป ญหาโรคอวนและการวางแผนการ พยาบาลโดยเนนทดวเดกและการมสวนรวมของครอบครว เปนผประสานงานกบครอบครว โรงเรยน ในการปรบพฤตกรรม และใหความร (Health educator role) และใหคำปรกษาเพอแกไขปญหา

การปองกนภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในเดกการฟองกนภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในเดกประกอบไปดวย 1) แนวคดเกยวกบการ

ฟองกนภาวะโภชนาการเกนในดานนโยบาย ประกอบดวยการฟองกนระดบ 1 เปนการฟองกนในวง กวาง (Universal precaution) มเฟาหมายเพอลดคปตการณการเกดภาวะนาหนกเกนและโรคอวนคอ ลดจำนวนการเกดโรคอวนรายใหม รวมทงเพมความตระหนกของประชาชนในเรองโภชนาการ และ ออกกำลงกาย กลยทธท ใชในการฟองกนในระดบนค อการใหข อมลและสงเสรมการปรบเปลยน พฤตกรรมการบรโภคอาหารและรปแบบการใชช ว ตประจำวนรวมทงการปรบเปลยนสงแวดลอม (นวลอนงค บ ญจรญศ ลป , 2546) การฟ องก นระด บ 2 เป นการฟ องก นในกล ม เส ยง (Selective prevention) ม เฟ าหมายเพอลดการเกดโรคอวนในกลมเสยงสง สำหรบกลยทธท ใชในการฟองกน ระดบนคอ การสงเสรมการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยเนนในระดบโรงพยาบาล ครอบครว โรงเรยน และชมชม เช นส งเสรมให มารดาเล ยงบ ตรด วยนมตนเองอยางน อย 6 เดอน หรอการรณรงคให

3

โรงเรยนปลอดนาอดลม เปนตน (เพญศร เปลยนขำ, บญยง เกยวการคา, และสน พนธพนจ, 2553) การฟ องก นระด บ 3 เป น การฟ องก นในกล มท เป นโรคอ วนห ร อม ภาวะน าห น ก เก น (Targeted prevention) เฟ าหมายเพอลดภาวะนาหนกเกน รวมทงลดโอกาสเสยงตอการเกดโรคทส มพ นธก บ ภาวะ'นาหนกเกน กลยทธทใชในการฟองกนในระดบนคอ การสงเสรมการปรบเปลยนพฤตกรรมโดย เนนระดบโรงพยาบาล และครอบครว 2) แนวทางการจดการภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในเดก ม ความเกยวชองกบหลายระดบตงแตในระดบบคคล ครอบครว โรงเรยน ชมชน เพอลดความชกของ ภาวะโภชนาการเกนของเดกวยเรยน (นวลอนงค บญจรญศลป, 2546)

บทบาทของพยาบาลกบการสงเสรมภาวะโภชนาการในเดกพยาบาลมบทบาทสำคญในการสงเสรมภาวะโภชนาการในวยเดก เนองจากเปนชวงวยทม

การเจรญเตบโตทงทางรางกาย และจตใจมากทสด พยาบาลมบทบาทในการชวยใหเดกในวยเรยนม ภาวะโภชนาการทเหมาะสมตามวยและมพฤตกรรมบรโภคเพอสขภาพทด ดงน 1) บทบาทในการ ดแลชวยเหลอเดกวยเรยนโดยการสงเสรมสขภาพเดกวยเรยนใหสมบรณแขงแรงทงทางตานรางกาย จตใจ และสงคม รวมทงสงเสรมใหไตรบอาหารทมคณภาพทางโภชนาการครบถวนทงทบานและใน โรงเร ยนและดแลให ไตร บการตรวจสขภาพนกเร ยนอยางสมาเสมอ 2) บทบาทในการใหความร ส ขศกษาในตานโภชนาการ พฤตกรรมบรโภคเพอสขภาพ สขนสย และจดสงแวดลอมทสะอาด ปลอดภย มพฤตกรรมการบรโภคทถ กตอง 3) บทบาทของผพ ท กษผลประโยชนของเด กน กเร ยน จะตองชวยเหลอในเดกวยเรยนไตรบความยตธรรมตามสทธของผบรโภคทงในตานคณภาพและราคา ของอาหาร 4) บทบาทการบรหารจดการเพอการฟองกนและควบคมโรคทเกดจากการบรโภคอาหาร ของนกเรยน 5) บทบาทของผรวมงานและเปนสมาชกของทมสขภาพรวมกบบคลากรสาธารณสข อน ๆ (สมชาย ลทองอน, 2551)

4. สรปสาระสำกญของเรองและขนฅอนการดำเนนการ4.1 สรปสาระสำคญของเรอง

ภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในเดกวยเรยนเปนฟญหาสาธารณสขทสำคญนบตงแตอดต จนถ งฟ จจ บ นในเก อบท กประเทศท วโลกม เด กท เป นโรคอวนเพ มข นอยางรวดเรวและยงคงเพ ม จำนวนสงขนอยางตอเนอง คาดการณวาภายในปพ.ศ. 2568 จะมเดกทเปนโรคอวนทวโลก 70 ลาน คน (Baren of Nutrition, 2014) และคปตการณของโรคอวนและอวนรนแรงจะยงคงเพมขนอยาง ตอเนองไปจนถง 20 ปชางหนา (Eric et al„ 2012)ในประเทศไทยกเชนกนสถานการณภาวะอวนใน เดกวยเรยนมแนวโนมเพมขนจากรอยละ 12.5 ในปพ.ศ. 2558 เปนรอยละ 13.1 ในปพ.ศ. 2559 (Food and Drug Administration, 2017) สอดคลองกบขอมลของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2558 ทรายงานสดสวนของเดกไทยทเชาสภาวะอวนในชวง 10ปทผ านมาพนวาในปพ.ศ. 2558 เดก กอนวยเรยนจะมสดสวนเดกทเปนโรคอวนสงขนเมอเทยบระหวางเดกอวนและเดกทสมสวนคดเปน

4

1 ใน 5 สวนและเดกในวยเรยนจะมสดสวนของเดกอวนอยท 2 ใน 10 โดยเฉพาะเดกในเมองจะอวน รอยละ 20-25 แสดงใหเหนวาอบตการณโรคอวนในเดกไทยทเพมขนอยางรวดเรวโดยเฉพาะระยะ 5 ปทผานมา พบวาเดกวยเรยนอาย 6-13 ป อวนเพมขนจากรอยละ 5.8 เปนรอยละ 6.7 หรอเพมขนรอย ล ะ!5.5 (Thai Health Promotion Foundation, 2015) สาเหตสำคญของโรคอวนในเดกมาจาก พฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมถกตอง และขาดวนยในการใชเวลาวางและขาดการออกกำลงกาย รวมถงอทธพลจากสอโฆษณาททำใหเดกมพฤตกรรมเสยงของโรคอวนอยางหลกเลยงไมไต สงผลให ป ญหาโรคอวนในเด กเพ มข น เด กท เร มอ วนและอ วนจะส งผลกระทบตอพ ฒนาการทางร างกาย สตปญญา อารมณ และสงคม ทสำคญคอเดกทเปนโรคอวนเมอเตบโตเปนผใหญจะเปนผใหญทอวน รอยละ 25 และหากเปนวยรนอวนโอกาสจะยงสงถงรอยละ 75 โรคอวนจะทำใหเกดภาวะแทรกซอน ทางตานรางกาย เชน ในเดกอาย 5-17ปทอ วนจะมปจจยความเสยงตอโรคหวใจและหลอดเลอดกวา เดกปกต (Boonchieng, 2015) เสยงตอการเกดโรคไมตดตอเรอรง เชน โรคเบาหวาน ความดนโลหต สง ขอเขาเสอม เมอเตบโตเปนผใหญ นอกจากนยงสงผลกระทบตอจตใจ อารมณและสงคม เปนคนท ขาดความมนใจในตนเอง เครยดและ'ซมเศรา (Boonchieng, 2015) การดแลใหเดกในวยนมพฤตกรรม การบรโภคอาหารทถกตองและไตเคลอนไหวรางกาย ใชพลงงานในการออกกำลงกายหรอการละเลน บางกจะชวยสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตทเหมาะสมกบวยและอาย มพฒนาการทดและศกษาเลา เรยนไดอยางเตมทในทางตรงกนขามหากเดกไม,ไตรบการประเมนสขภาพ ขาดการเอาใจใสปลอย ปละละเลยจนเกดโรคอวนกจะสงผลกระทบมากมายตามมาดงใตกลาวในชางตน ดงนนการปองกน โรคอวนในเด กและการรกษาท ม ประส ทธภาพจงม ความจำเป นมากกวา ผ ศ กษาจงดำเน นการจด โครงการสมมนาเชงปฎนตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพ

4.2 ขนตอนการดำเนนการ1 ศกษาคนควาจากตำรา วารสาร วทยานพนธ งานวจยตาง ๆ ทเก ยวชองกบการศกษาผล

โครงการสมมนาเชงปฎนตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพ2 ประชากรค อเด กในวยเร ยนจากโรงเร ยนม ธยมวดดาวคนอง โรงเร ยนชาตศ กษาและ

โรงเรยนจารวฒนานถล กลมตวอยางเลอกแบบเฉพาะเจาะจง เปนเดกวยเรยนทมภาวะนาหนกเกน จากโรงเรยนมธยมวดดาวคนอง โรงเรยนชาตศ กษาและโรงเรยนจารว ฒนานถ ล มคณสมปตของ ผเชารวมโครงการเปนไปตามทกำหนดคออายระหวาง 9-13 ป สามารถเชารวมโครงการดวยตนเอง และไตรบความยนยอมจากผปกครองใหเชารวมกจกรรมจำนวน7 4 คน

3 เครองมอทใชในการดำเนนการศกษา ประกอบดวย 1) เครองมอทใชในการดำเนนการ ศกษาคอ โครงการส มมนาเช งปฏบ ต การแคมปว ยใส ใสใจสขภาพ 2) เครองม อท ใช ในการเกบ รวบ รวมข อม ลค อแบบประเม น ผลโครงการส มมน าเช งปฏ บ ต การแคมป ว ยใส ใส ใจส ขภาพ

5

ประกอบดวย ขอมลทวไปของนกเรยน แบบประเมนความร ความเขาใจทางสขภาพเพอฟองกน โรคอวน แบบประเมนเจตคตเรองอาหาร ออกกำลงกายและอารมณเพอฟองกนโรคอวน แบบประเมนพฤตกรรมการฟองกนโรคอวน แบบประเมนการตดสนใจเลอกปฎปตทถกตองเพอ ฟองกนโรคอวน

4 การดำเนนการโดยจดเตรยมสถานทจดเตรยมเอกสารและตดตอประสานหนวยงานตาง ๆกำหนดรปแบบการสมมนาเปนแบบไป-กลบ ระยะเวลาการสมมนา 5 วน ในระหวางวนท 17 ถง 21 ต ลาคม พ.ศ. 2559 เวลา 08.00 - 16.00 น. ณ ห องประช มช น 20 อาคารธนบ ร ศร มหาสม ทร โรงพยาบาลตากส น ดำเน นการจ ดการส มมนาตามช นตอนท กำหนดตามโครงการส มมนาเช ง ปฏนตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพจนสนสดโครงการ

5 รวบรวมขอมลโดยผศกษา เปนการรวบรวมในระหวางการใหความร คำแนะนำ และสาธต ในชวงการเขารวมโครงการ โดยรวบรวมจาก 1) แบบสอบถามขอมลทวไป 2) แบบประเมนความร ความเขาใจเพอฟองกนโรคอวน 3) แบบประเมนเจตคตตอการบรโภคอาหาร การออกกำลงกาย และ อารมณเพอฟ องกนโรคอวน 4) แบบประเมนพฤตกรรมการฟองกนโรคอวน 5) แบบประเมนการ ตดสนใจเลอกปฎปตทถกตองเพอฟองกนโรคอวนทกแบบประเมนใชประเมนกอนและหลงเขารวม โครงการ เมอเกบขอมลไตทงหมดนำมาตรวจสอบความสมบรณครบอวน แลวนำไปทำการวเคราะห

6 วเคราะหขอมลใชคาสถต ไดแก จำนวน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน7 สรปผลการดำเนนการโครงการสมมนาเชงปฏปตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพจดทำเปน

เอกสารวชาการ เพอนำเสนอตอไป5. ผรวมดำเนนการ “ไมม”6. สวนของงานทผเสนอเปนผปฏปต เปนผดำเนนการเองทงหมดรอยละ 100โดยมรายละเอยดตงน

ผศกษาทำการศกษาอนควาความรจากตำรา เอกสารทางวชาการ และงานวจยทเกยวของ มาประกอบการดำเนนการ โดยมวตถประสงคเพอใหเดกวยเรยนมความรความเขาใจทางสขภาพเพอ ฟองกนโรคอวน และเพอใหเดกวยเรยนมเจตคตตอการบรโภคอาหาร การออกกำลงกาย และอารมณ ตอการฟองกนโรคอวน การตดสนใจเลอกปฏปต และพฤตกรรมการฟองกนโรคอวน ดำเนนการตงน

6.1 กล มต วอย างเป น เด กว ยเร ยนท ม ภาวะน าห น ก เก นโรงเร ยนม ธยมว ดดาวคนอง โรงเรยนชาตศ กษาและโรงเร ยนจารว ฒนานภ ล ผ เข ารวมอายระหวาง 9-13 ป สามารถเขารวม โครงการดวยตนเองและไตรบความยนยอมจากผปกครองใหเขารวมกจกรรม จำนวน 74 คน

6.2 เครองมอทใชในการศกษาครงน มดงน6.2.1 เครองมอทใชดำเนนการศกษาไดแก โครงการสมมนาเชงปฏปตการ แคมปวยใส

ใสใจสขภาพ ในระหวางวนท 17 -21 ตลาคม พ.ศ. 2559

6

6.2.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบประเมนผลโครงการสมมนา เชงปฎบตการปฎปตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพ ประกอบดวย 5 สวนดงน สวนท 1 ขอมลบคคล ประกอบดวย เพศ ผลการเรยน ศาสนา ความคดตอรปรางของตนเอง การพกอาศยปจจบน สภาพ สมรสของพอแม ระดบการศกษาสงสดของผปกครองหลก อาชพของผปกครอง สถานะภาพรายได ของครอบครว การประเมนสขภาพรางกายและจตใจโดยรวมในชวง 1 เดอนทผานมา ประวตการ เจบปวยหรอโรคประจำตวทตองพบแพทย บคคลในครอบครวทมภาวะอวนหรออวนลงพง สวนท 2 แบบประเม นความร ความเข าใจเพ อฟ องก นโรคอ วนประกอบด วย 10 ข อโดยแต ละคำถามให เลอกตอบขอทเหนวาถกตองทสดเพยงขอเดยว เกณฑการใหคะแนนเมอตอบถกให 1 คะแนน และ เม อตอบผดให 0 คะแนนคะแนนเตมเท าก บ 1 0 คะแนน การแปลความหมาย 8 - 1 0 มความรและ เขาใจเพอฟองกนโรคอวนอยในระดบสง 6 - 7 มความรและเขาใจเพอฟองกนโรคอวนอยในระดบ ปานกลาง 0 - 5 มความรและเขาใจเพอฟองกนโรคอวนอยในระดบตา (ประคอง กรรณสตร, 2542) สวนท 3 แบบประเมนเจตคตตอการบรโภคอาหาร การออกกำลงกาย และอารมณเพอฟองกนโรคอวน มทงหมด 10 ขอ โดยใหผตอบอานขอความขอ 1-10 แลวใสเครองหมายถก (V) ลงในชองสเหลยม ( เแ เ) ทตรงกบความคดเหนของตนเอง ขอความเกยวของกบเรองเจตคตตอการบรโภค การออกกำลง กาย และอารมณ เพ อฟ องก นโรคอวน เกณฑ การให คะแนนตามความคดเห นท ม ต อข อความน น ลกษณะขอกำถามเปนมาตราสวนแบบประเมนคา (Rating scale) 4 ระดบ โดยมเกณฑการใหคะแนน และความหมายดงน (ประคอง กรรณสตร, 2542) คะแนน 4 หมายถง ขอความนนทานเหนดวยอยาง ย ง 3 หมายถง ขอความนนทานเหนดวย 2 หมายถง ขอความนนทานไมเหนดวย 1 หมายถงขอความนนทานไมเห นดวยอยางยงการแปลผลคะแนนเฉลย 3 .0 0 -4 .0 0 หมายถง มเจตคตอยใน ระดบสง 2 .0 0 -2 .9 9 หมายถง มเจตคตยในระดบปานกลาง 1.00 -1.99 หมายถง มเจตคตอยใน ระดบตา ส วน ท 4 แบบประเมนพฤตกรรมการฟองกนโรคอวนโดยใหผตอบทำเครองหมายถก(V) ในชองลเหลยม (EH ) ทตรงกบการปฏบตของตนเองในฟจจบน ขอปฏบตมทงหมด 20 ขอ เกยวกบ การรบประทานอาหาร การออกกำลงกาย อารมณ การปฏบตใชความถในการปฏบตกวนตอสปดาห ใหคะแนนเปนมาตราสวนแบบประเมนคา (Rating scale) 5 ระดบ โดยมเกณฑการใหคะแนนและ ความหมายดงน (ประคอง กรรณสตร, 2542) การแปลความหมาย 5 หมายถง ความถในการปฏบต ตามขอความนน 6-8 วนตอสปดาห 4 หมายถง ความถในการปฏบ ต ตามขอความนน 4-5 วนตอ สปดาห 3 หมายถง ความถ,ในการปฎบตตามขอความนน 3 วนตอสปดาห 2 หมายถง ความถในการ ปฎปตตามขอความนน 1-2 วนตอสปดาห 1 หมายถง ความถในการปฏบตตามขอความนนไมได ปฏบต การแปลผลคะแนนเฉลย 3 .67-5.00 หมายถง มพฤตกรรมอยในระดบสง ระดบปานกลาง 2.34 - 3.66 ระดบตา 1.00 -2.33 สวนท 5 แบบประเมนการตดสนใจเลอกปฎปตทถกตองเพอฟองกน โรคอวนโดยใหผตอบทำเครองหมายวงกลม( 0 ) ลอมรอบตวเลอก ก ข ค ง เพยงขอเดยวทตรงกบ

7

ทต วเองปฏบ ต หรอคาดวาจะปฏบ ต เก ยวก บการบรโภคอาหารเพ อการลดนาหน กท งหมดม 4 ขอ เกณฑการใหคะแนนเมอตอบถกให 5 คะแนน ตอบผดให 0 คะแนน คะแนนเตมเทากบ 20 คะแนน การแปลผลดงน (ประคอง กรรณสตร, 2542) การแปลความหมาย 16-20 การตดสนใจเลอกปฏบตท ถ กต องในระดบส งคะแนน12-15ระดบปานกลาง คะแนน0-11 ระดบตา

6.2.3 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ ผศ กษานำเครองมอทงหมดทใขในเกบรวบรวม ขอมลและคม อประเมนความรอบรต านสขภาพสำหรบเดกและเยาวชนไทยทม น าหนกเกน (Health Literacy Scale for Thai Childhood Overweight) ทจดทำขนโดยกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการ สขภาพ.กระทรวงสาธารณสขรวมกบสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข, 2557) โดยคม อประเมนความ รอบรต านส ขภาพสำหรบเด กและเยาวชนทม น าหน กเก น ต พ มพ เผยแพรในฐาน PubMed และ Science Direct เรมเผยแพร'ใ! ค.ศ. 2013 จงไมตองมการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

6.3 การดำเนนการและการเกบรวบรวมขอมล1. เตรยมความพรอมในการดำเนนการตามโครงการ ไดแกสถานททงภายในและภายนอก

หนวยงาน อปกรณ2. การดำเนนการสมมนาเชงปฏบตการ แคมปวยใส ใสใจสขภาพ วนท 17 -21 ตลาคม

พ.ศ. 2559 เวลา 08 .00- 16.00น. มขนตอนการดำเนนการดงนวนท 17 ตลาคม พ.ศ. 2559 ลงทะเบยน ชงนาหนก วดสวนสง พธเปดโครงการสมมนา

เช งปฏบ ต การแคมปว ยใส ใสใจสขภาพ ก อนเรมก จกรรมใหกลมต วอยางทำแบบสอบถามขอมล ทวไป แบบประเม นความร ความเข าใจเพ อฟ องกนโรคอวน แบบประเมน เจตคตต อการบรโภค อาหาร การออกกำลงกาย และอารมณเพอฟองกนโรคอวน แบบประเมนพฤตกรรมการฟองกนโรค อวน แบบประเมนการตดสนใจเลอกปฏบตท ถ กตองเพอฟองกนโรคอวน หลงจากนนเรมกจกรรม หนทางสชยชนะ : สขภาพกายสมวย สขภาพใจโอเค บรรยายเรอง หนรไหม โรคอวนและโรคขาด สารอาหารเปนอยางไร หลกการในการเลอกอาหาร และการรบประทานอาหารอยางพอเหมาะถก สดสวน และภยรายจากขนมหวาน และอาหารรสหวาน แบงกลม'ฝกปฏบตการเลอกอาหาร และการ เล อกรบประทานอาหารอยางพอเหมาะแกรางกาย และถกลดสวน จำนวน 4 กลมหลงจากดำเนน กจกรรมเสรจมอบการบานใหผเขารวมสมมนาทำบนทกอาหารยอนหลง 24 ชวโมง และสงในวนเขา สมมนาวนตอไป คอวนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2559

วนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2559 มกจกรรมดงน ลงทะเบยนสงแบบบนทกอาหารของวนท 17 ตลาคม พ.ศ. 2559 แบงกลมเรยนรการใชชวตอยางพอเพยงตามธรรมชาต 5 ฐาน จำนวน 5 กลม สรป การเรยนรการใชชวต อภปรายเรอง ฟองกนภยวยโจ หลงจากดำเนนกจกรรมเสรจมอบการบานให

8

ผเขารวมสมมนาทำบนทกอาหารยอนหลง 24 ชวโมง และสงในวนเขาสมมนาวนตอไป คอวนท 19 ตลาคม พ.ศ. 2559

วนท 19 ตลาคม พ.ศ. 2559 มกจกรรมดงน ลงทะเบยนสงแบบบนทกอาหารของวนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2559 บรรยายเรองเสนใยอาหาร เสนใยสขภาพ แบงกลมแกปฎบตเรอง ประโยชนของ เสนใยอาหาร และสาธตการปรงอาหารเสนใยสง จำนวน 4 กลม ศลปะบำบด แบ งกล ม4 กล มแก ปฏบต เทคน ควาดรปเพ อการผอนคลาย หล งจากดำเน นก จกรรมเสรจมอบการบ านให ผ เข าร วม สมมนาทำบนทกอาหารยอนหลง 24 ชวโมง และสงในวนเขาสมมนาวนตอไป คอวนท 20 ตลาคม พ.ศ. 2559

วนท 20 ตลาคม พ.ศ. 2559 มกจกรรมดงน ลงทะเบยนสงแบบบนทกอาหารของวนท 19 ตลาคม พ.ศ. 2559 ออกกำลงกายอยางไรใหไดคณคา แบงกลมสาธตการปฏบตการสรางเสรมความ แข งแรงกลามเน อด วยน าหนก บรรยายเรอง การออกกำล งกายด วยตาราง 9 ชอง จำนวน 4 กลม แบงกลมสาธตและแก ปฏบตการออกกำลงกายดวยตาราง 9 ชอง หลงจากดำเนนกจกรรมเสรจมอบ การบานใหผเขารวมสมมนาทำบนทกอาหารยอนหลง 24 ชวโมง และสงในวนเขาสมมนาวนตอไป คอวนท 21 ตลาคม พ.ศ. 2559

วนท 21 ตลาคม พ.ศ. 2559 มกจกรรมดงน ลงทะเบยนสงแบบบนทกอาหารของวนท 20 ตลาคม พ.ศ. 2559 แบ งกล มสาธ ตส ขภาพดเร มด นท การลางม อ จำนวน 2 กลม แนงกลมรบฟง ขอคดเหน และคำแนะนำเกยวกบการบรโภคอาหาร ตามบนทกอาหาร 24 ชวโมง เปรยบเทยบของ วนท 17 ถง 20 ตลาคม พ.ศ. 2559 รายบคคล จำนวน 4 กลมแบงกลมสาธตการประกอบอาหารไขมน ตา / นาตาลตา และ'แกปฏบตการอานฉลากโภชนาการ จำนวน 4 กลม อภปรายเรอง เคลดไมลบ กบ การเลอกอาหารไขมนตา / นาตาลตา และดคอนซอ : ขอมลจากฉลากโภชนาการบรรยายเรอง เทคนค การสรางความมนใจในตนเองแบงกลมบอกเลาประสบการณทไดรบความรสก และความคาดหวงตอ การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพรายบคคล จำนวน 4 กลม สรปผลการดำเนนกจกรรมในภาพรวม และชมภาพกจกรรมตลอดระยะเวลาทเข ารวมกจกรรม คอนเรมกจกรรมใหกลมตวอยางทำแบบ ประเมนความร ความเขาใจเพอหองกนโรคอวน แบนประเมนเจตคตตอการบรโภคอาหาร การออก คำลงกาย และอารมณ เพ อห องก นโรคอ วน แบบประเม นพฤตกรรมการห องก นโรคอ วน แบบ ประเมนการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองเพอหองกนโรคอวนตอบแบบทดสอบประเมนความรหลง การเขารวมกจกรรม มอบรางวลและประกาศนยบตร ผผานการโครงการสมมนาเชงปฏบตการแคมป วยใส ใสใจสขภาพ คนแบบบนทกอาหาร 24 ชวโมง ใหกลบไปบนทกตอเปนกจวตรกจกรรมอำลา หลงเขารวมโครงการสมมนาเชงปฏปตการแคมปวยใส ใสใจสขภาพ

6.4 การเกบขอมล ผศกษาเกบรวบรวมขอมลดวยตนเองทงหมด โดยใชแบบประเมนผล โครงการฯ โดยกอนเรมกจกรรมใหผเขารวมอบรมทำแบบประเมนผล 1 แบบสอบถามขอมลทวไป 2

9

แบบประเม นความร ความเข าใจเพ อป องก นโรคอ วน 3 แบบประเม น เจตคต 4 แบบประเม น พฤตกรรมการปองกนโรค และ 5 แบบประเมนการตดสนใจในวนท 17 ต.ค. 59 และหลงเสรจสน การอบรมในวนท 21 ต.ค. 59 ใหผเข ารวมกจกรรมทำแบบประเมนผลโครงการฯ ทงหมดโดยแบบ ประเมนผลทงหมดซงเกบกอนและหลงการอบรมเปนแบบประเมนชดเดยวกน

6.5 การวเคราะหขอมล ผศกษาทำการเกบรวบรวมขอมล แลวนำมาตรวจสอบความถกตอง ครบลวนวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสำเรจรป ไดแก 1) ขอมลสวนบคคลของกลม ตวอยาง วเคราะหดวยสถต จำนวนและรอยละ 2) แนบประเมนความรความเขาใจทางสขภาพเพอ ปองกนโรคอวน วเคราะหดวยสถต จำนวนและรอยละ 3) แบบประเมนเจตคตตอการบรโภคอาหาร การออกกำล งกาย และการควบค มอารมณ เพ อป องก นโรคอ วนว เคราะห ด วยสถ ต ค าเฉลย คา เบยงเบนมาตรฐาน 4) แบบประเมนพฤตกรรมการปองกนโรคอวนวเคราะหดวยสถต คาเฉลย คา เบยงเบนมาตรฐาน 5) แบบประเมนการตดสนใจเลอกปฎปตทถกตองเพอปองกนโรคอวนวเคราะห ดวยสถต จำนวนและรอยละ

7. ผลสำเรจของงาน7.1 ความรความเขาใจทางสขภาพเพอปองกนโรคอวนของเดกวยเรยน พบวากอนเขารวม

โครงการฯ น กเร ยนมความรและเขาใจทางดานสขภาพ เพ อป องกนโรคอวนในระดบปานกลาง จำนวน 38 คน คดเปนรอยละ 51.35 ระดบสง จำนวน 19 คน คดเปนรอยละ 25.68 ระดบตา 17 คน คดเปนรอยละ 22.97 หลงเขาโครงการนกเรยนมความรและเขาใจทางดานสขภาพ เพอปองกนโรค อวนในระดบปานกลาง จำนวน 41 คน คดเปนรอยละ 55.41 ระดบสง จำนวน 25 คน คดเปนรอยละ 33.78 ระดบตา 8 คน คดเปนรอยละ 10.81

7.2 เจตคตตอการบรโภคอาหาร การออกกำลงกาย และอารมณ เพอปองกนโรคอวนของเดก วยเรยน พบวากอนเขารวมโครงการสมมนาเชงปฎบตการแคมปวยใส ใสใจสขภาพนกเรยนมเจตคต ตอการบรโภคอาหาร การออกกำลงกาย และการควบคมอารมณเพอปองกนโรคอวนโดยรวมอยใน ระดบปานกลาง (X = 2.66, S.D. = 1.87) หลงเขารวมโครงการฯ นกเรยนมเจตคตตอการบรโภค อาหาร การออกกำลงกาย และการควบคมอารมณเพอปองกนโรคอวนโดยรวมอยใน ระดบสง (x”= 3.04, S.D. = 2.20)

7.3 พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของเดกวยเรยน พบวากอนเขารวมโครงการฯ นกเรยนม พฤตกรรมการปองกนโรคอวนโดยรวมอยในระดบปานกลาง (x = 3.37, S.D. = 1.73) หลงเขารวม โครงการฯ นกเรยนมพฤตกรรมการปองกนโรคอวนโดยรวมอยในระดบสง (x = 3.93, S.D. = 1.98)

7.4 การตดสนใจเลอกปฏบตท ถ กตองเพอปองกนโรคอวนของเดกวยเรยน พบวากอนเขา โครงการฯ นกเรยนมการตดสนใจเลอกปฏบตทถกตองเพอปองกนโรคอวนระดบปานกลาง จำนวน 40 คน คดเปนรอยละ 54.55 ระดบตา จำนวน 34 คน คดเปนรอยละ 45.45 ไมพบอยในระดบสงหลง

10

เข าโครงการฯ น กเร ยนมการตดส นใจเล อกปฏบ ต ท ถ กต องเพ อฟ องกนโรคอวนระดบปานกลาง 44 คน คดเปนรอยละ 60 ระดบตา จำนวน 30 คน คดเปนรอยละ 40 ไมพบอยในระดบสง

8. การนำ'ใ,ปใขประโยชน8.1 เดกวยเรยนทเขารวมโครงการมภาวะสขภาพทด มพฤตกรรมการเลอกอาหารทถกตอง และ

มภาวะโภชนาการทเหมาะสม8.2 เป นการสรางสมพนธภาพทต ระหวางโรงพยาบาลและชมชนเปนเครอขายการสรางเสรม

สขภาพเชงรก9. ความยงยาก ฟญหา อปสรรคในการดำเนนการ

การประสานงานระหวางหนวยงานทเก ยวของในการจดอบรม การตดตอมปญหาในเรองเวลา และสถานท จำเปนตองเลอนเวลาในการอบรม

10. ขอเสนอแนะ10.1 ควรมการศกษาเรองความสมพนธของภาวะโภชนาการในเดกอวน กบการมสวนรวมของ

ผปกครองเดกวยเรยน10.2 ควรมการศกษาความสมพนธระหวางการเลยงบตรกบภาวะโภชนาการเกนของเดกวยเรยน10.3 ควรมการประชาสมพนธ และใหความรเกยวกนภาวะโภชนาการในเดกวยเรยน เพอฟองกน

ภาวะนาหนกเกนในชมชน

ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ

]-Jmเพส> 0 1_1.น-2น ท 0...(นางสาวศภลกษณ โลชยยะกล)

ผขอรบการประเมน6 ๕ ม.ค. Istibป!

ไตตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ

ลงช อ ....................................................... ลงช อ ..............^ ะะZ....................(นางสาวครพรรณ ปตมานะอาร) (นางสรนาถ เวทยะเวทน)

ตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ตานการพยาบาล) ตำแหนง ผอำนวยการโรงพยาบาลตากสนตำแหนงหวหนาพยาบาล ฝายการพยาบาล ...® .น . . .............

กลมภารกจตานการพยาบาล โรงพยาบาลตากสน© ๕/ม.ค. MSbjji

เอกสารอางอง

กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. (2557). คมอประเมนความรอบร ดานสขภาพสำหรบเดกและเยาวชนไทยทมภาวะนาหนกเกน, นนทบร : กระทรวง สาธารณสข

นวลอนงค บญจรฌศลป. (2546). เดกไทยกบนสยการกน Retrieved September 20, 2012, from http://www.doctor.or.th/article/detail/l 8 15

ประคอง กรรณสตร. (2542). สถตเพอการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. (พมพครงท 3).กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เพญศร เปลยนขำ, บญยง เกยวการคา, และสน พนธพนจ. (2553) การพฒนาโปรแกรมการควบคม ภาวะนาหนกเกนของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน จงหวดเพชรบร. วารสารสาธารณสข และการพฒนา^8(2), 186-200.

สมชาย ลทองอน. (2551). การออกกำลงกายสำหรบเดก. นนทบร : กองออกกำลงกายเพอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

Aekplakom, พ . and Mo-Suwan, L. (2009). Prevalence of obesity in Thailand obes Rev. 10, 589-92.Aree p, Wangsrikoon ร. and Kanthawang, ร, (2007). Nutrition dietary and physical activity in

adolescents ะ Primary study, Nursing Journal 34 (2) : 98-105.Barlow, SE. (2007). Expert commitee recommendations regarding the prevention, assessment, and

treatment of child and adolescent overweight and obesity ะ Summary report. Pediatrics, 120 Suppl 4:s 164-92.

Baren fo Nutrition. (2014). Department of Health Guidelines for screening and solving Problem of obesity childhood in school, health services and chinies DPAC. Bangkok : Keawchowjom Publishing.

Boonchieng, พ. (2015). School health. 2nd ed. Chiang Mai ะ Chiang Mai University Publishing.Brown CL, Halvorson EE., and Cohen. GM. (2015). Addressing Childhood Obesity ะ

Opportunities for Prevention. Pediatric Clinic North Am. 62(5): 1241-1261.Eric, AF„ Olga, AK... Hope, T., Justin ,GT., Liping, p., Buttylou, ร; and William D. (2012). Obesity

and severe obesity forecasts though 2030. Am Jounal Prev. Med. 42, 253-270.

เอกสารอางอง(ตอ)

Food and Drug Administration. (2017). Daily News: Reduces obesity and increase the height of Thai children in 7700 school (Internet), (cited 2017 February 2) Available from:http:elib.fda.moph.go.th/:brary/default,asp? Page 2= subdetailsid =45012.

Han, JC., Lawlor, DA. And Kimm SY, (2010). Childhood obesity. Lancet. 375, 1737-48.Kantachuvessiri, A (2005). Obesity in Thailand. J Med Assoc Thai.88(4) : 554-560Reilly JJ, Kelly J (2011). Long-term impact of overweight and obesity in childhood and

adolescence on morbidity and premature mortality in adulthood: systematic review. Int JObes ;35(7):891-898.

Thai Health Promotion Foundation. (2015). Happy News : Concern childhood obesity increased 36% (Imtemet) (cited 2016 December 29) Available from : http://www.thaiheath.or.th /Content/27496.

Thiangtham, พ ., Powwattand, A., Lagampans, ร. and Maneedang p. (2009). The effectiveness of dietary and exercise behavior development program for overweight students in Bangkok area. Journal of Public Health. 39.(3), 245-560.

World Health Organization. (2014). Childhood overweight and obesity (internet), (cited 2017 Jan 24.) Available from ะ http://www.who.mt/diet physicalactivity childhood/en/.

ขอเสนอ แนวคด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขนของ นางสาวศภลกษณ โลชยยะทล

เพอประกอบการแตงตงใหดำรงตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ดานการพยาบาลทวไป) (ตำแหนงเลขท รพต. 487) สงกด ฝายการพยาบาล กลมภารกจดานการพยาบาล โรงพยาบาลตากสน สำนกการแพทยเรอง โครงการใหกำปรกษาและเฝาระวงการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภเสยงตอการคลอด

กอนกำหนดทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสน หลกการและเหตผล

การเจบครรภและการคลอดกอนกำหนดเปนความผดปกตทางสตกรรมอยางหนง ซงเปน สาเหตใหทารกเสยชวตและมความพการสงเนองจากอวยวะตาง ๆ ของทารกทคลอดกอนกำหนดยง เจรญเตบโตไดไมสมบรณ จงทำใหอตราการตายของทารกมสงมากกวาทารกทคลอดครบกำหนดถง 3 เทา และยงพบวาทารกแรกเกดจำนวน 2 ใน 3 ทเสยชวตในเดอนแรกเปนทารกทคลอดกอนกำหนด (เยอน ตนนรนดร, 2551) ซงปจจบ นการคลอดกอนกำหนดยงคงเปนปญหาทสำคญ แมวาจะมการ รกษาทดขนแตอตราการคลอดกอนกำหนดยงคงไมลดลง จากสถตขอมลของกระทรวงสาธารณสขป พ.ศ. 2557 พบวาประเทศไทยมอ ตราเก ดประมาณ 800,000 คน โดยมอ ตราการคลอดกอนกำหนด รอยละ 10 (สวชย อนทรประเสรฐ, 2558) และจากสถตของโรงพยาบาลตากสน ป พ.ศ. 2558 พบวาม อตราเกด 2,750 คน โดยมการคลอดกอนกำหนด 256 คน คดเปนรอยละ 9.3 ซงโรงพยาบาลตากสน ตองเสยคาใชจายในการดแลทารกกลมนโดยเฉลยประมาณ 84,500 นาทตอคน (งานขอมลและสถต ฝ ายวชาการโรงพยาบาลตากสน, 2558) ซ งฟ ญหาของทารกทคลอดกอนกำหนดมมากมาย เชน ม นาหนกตวนอย การขยายตวของปอดไมสมบรณ ทำให ม ป ญหาในการหายใจ มป ญหาเลอดออกใน สมอง เกดการตดเชอ มพฒนาการทางดานรางกายไมด และสมองอาจมความพการไดงาย สวนทารก กลมทมนาหนกตวนอยนอกจากจะตองนอนรกษาตวทโรงพยาบาลเปนเวลานานและเสยคาใชจายใน การดแลสงแลวยงพบวามผลหรอเกดภาวะแทรกซอนตอระบบการทำงานตาง ๆ ในรางกายของทารก ในระยะยาวอกดวย เชน ทารกมปญหาดานสตปญญา สายตา เปนดน สวนอกขอมลระบวา แมทารก แรกเกดจะมสขภาพปกตด ก ตาม แตพฒนาการจะไม,เทากบทารกทคลอดครบกำหนด คอเดกมกจะ ออนแอ ดแลไดยาก กนอาหารแลวยอยไดยาก และมการเจรญเตบโตชากวาเดกปกต (วทยา ถฐาพนธ. 2553) อยางไรกตามแมวาโรงพยาบาลจะสามารถเลยงเดกทารกนาหนกนอยใหรอดมาไดและสวนใหญ กจะปกตและแขงแรงดแตกมเดกสวนหนงทมความพการ ปญญาออน สมองเสอม หหนวก ตาบอด ซง เหลานจะเปนภาระอนใหญหลวงตามมาตอครอบครวและสงคม จากปญหาตงกลาว การใหกำปรกษา เพอลดความเสยงตอการเกดการคลอดกอนกำหนดเพอการเตรยมความพรอมในระหวางตงครรภเพอ

2

สขภาพทสมบรณแขงแรงของมารดา และทารก โดยการใหความรในเรองการปองกนการคลอดกอน กำหนด อาการ และสญญาณของการคลอดกอนกำหนดทตองรบพบแพทยใหคำแนะนำเรองการฝาก ครรภ เปนตน โดยเฉพาะในสตรกลมเส ยงซงเป นการตงครรภท ม ภาวะหรอปจจยซ งสามารถสงผล กระทบตอแม และทารกในครรภ โดยอาจทำให เก ดอ นตรายต อส ขภาพหรอเส ยช ว ตได ท งในช วง ระหวางตงครรภขณะคลอดหรอหลงคลอด ผศ กษาปฏบ ต งานหนวยเวชศาสตรมารดาและทารกใน ครรภเห นถงความสำคญในการแกป ญหาและเป าระวงเพ อป องกนการคลอดกอนกำหนด จงจดทำ โครงการให คำปรกษาและเป าระวงการคลอดกอนกำหนดในสตรต งครรภ เส ยงต อการคลอดกอน กำหนดทมาฝากครรภก บโรงพยาบาลตากสน เพ อลดอตราการคลอดกอนกำหนดและเพ อให สตร ตงครรภกลมเสยงมความรและสามารถดแลตนเองไคอยางมประสทธภาพ

วตถประสงคและหรอเปาหมาย วตถประสงค1. เพอลดอตราการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภกลมเสยง2. เพอใหสตรตงครรภกลมเสยงมความร และสามารถดแลตนเองไดอยางมประสทธภาพ เปาหมาย

สตรตงครรภกลมเสยงทมาฝากครรภทโรงพยาบาลตากสนไดรบการปรกษาและเปาระวง การคลอดกอนกำหนดอยางมประสทธภาพ

กรอบการวเคราะห แนวคด ขอเสนอเพอใหเกดแนวคดในการดำเนนการทำโครงการใหคำปรกษาและเปาระวงการคลอดกอน

กำหนดในสตรตงครรภเสยงตอการคลอดกอนกำหนดทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสนม ดงน การคลอดกอนกำหนด

ความหมาย การคลอดกอนกำหนด (Preterm delivery) หมายถง การคลอดทม อายครรภ ตงแต 28 สปดาหและเกดกอนอายครรภ 37 สปดาห ภาวะการเจบครรภกอนกำหนด (Preterm labor) คอภาวะทมการเจบครรภตงแตอายครรภ28 สปดาห ในประเทศทพฒนาแลวใชตงแตอายครรภ 20 สปดาห และกอนอายครรภ 37 สปดาห หากวาน าหนกของทารกแรกคลอดนอยกวา 2,500 กรม เรยกวาทารกนาหนกแรกคลอดนอย (Low birth weight) (วรพงศ คพงศ, 2551)

ปจจยเสยงของการคลอดกอนกำหนด สาเหตทแทจรงของการเจบครรภกอนกำหนดและเกด การคลอดกอนกำหนดตามมา ย งไมทราบชดเจนประมาณ 50% หาสาเหตไม,ได แตพบวาม ป จจย บางอยางทสมพนธกบการชกนำใหกลามเนอมดลกของสตรตงครรภมการหดรดตวเพมขนเรอย ๆ จน ทำใหเกดอาการเจบครรภคลอด และคลอดทารกกอนเวลาอนควร ไดแก 1) มประวตเคยคลอดกอน กำหนดมากอน พบวาสงนเปนปจจยเสยงทสำคญทสด คอ เมอครรภแรกคลอดกอนกำหนด ครรภตอมา มกจะมการคลอดกอนกำหนดดวย 2) มารดาอายมากเกนไป มากกวา 35 ป หรอนอยเกนไป นอยกวา

3

17 ป 3) มการอกเสบในชองคลอดของมารดา เชน จากภาวะ Bacterial vaginosis 4) มารดามการตดเชอ แบคทเรยชนด Group B streptococcus 5) มารดามฟนผ และ/หรอ มการอกเสบของเหงอก 6) มารดาม การตดเชออยางรนแรงในรางกาย 7) มดลกมความผดปกตแตกำเนด เชน โพรงมดลกมเนอเยอผดปกต กนใหเกดมโพรงมดลก 2 โพรง (Uterine septate) และรปทรงมดลกผดปกตเปนทรงคลายรปหวใจ (Bicomuate uterus) เปนตน 8) มการขยายตวของมดลกมากเกนไป เชน การตงครรภแฝด ภาวะนาครา มากกวาปกต หรอมเนองอกมดลกรวมดวย (วรพงศ ภพงศ, 2551)

อาการและสญญาณของการคลอดกอนกำหนดการคลอดกอนกำหนดอาจสามารถเกดขนไต โดยรางกายสงสญญาณเตอนใหทราบกอน

ซงสตรตงครรภควรรบไปพบแพทยหากสำรวจแลวพบวามอาการตงตอไปน (วทยา ถฐาพนธ, 2553)1) มอาการปวดหลงชวงลางหรอบรเวณเอว อาจแสดงอาการอยางตอเนอง หรอเปนแลวหาย

ถงแมจะมการเปลยนอรยาบถแลวกตาม 2) มอาการหดตวของมดลก อาจเกดขนเปนระยะทก 10 นาท หรอมความถทมากกวานน อาจรสกเจบหรอไมเจบกไต มอาการปวดหรอเปนตะครวทบรเวณทองชวง ลาง อาจรสกคลายตอนปวดประจำเดอน 3) มของเหลวไหลออกจากชองคลอดหรอมนาคราแตก 4) ม ความรสกเหมอนจะเปนไข คลนไลอาเจยนหรอทองเสย 5) รสกไตถงความตนเพมขนบรเวณเชงกราน หรอชองคลอด 6) มเลอดออกบรเวณชองคลอด

การวนจฉยการคลอดกอนกำหนด เบองตนสามารถทำการวนจฉยไตโดยแพทยจะนำเครองมอ มาตดทบรเวณหนาทอง เพอวดอตราการเตนหวใจของทารก และบนทกอตราการหดและคลายตวของ มดลกหรอแพทยอาจทำการทดสอบรวมดวย โดยมว ธ การและรายละเอยดตงน (เยอน ตนนรนดร, 2551) 1) การตรวจภายในแพทยจะทำการตรวจความกวางและระยะหางของปากมดลก ขนาดตวและ ตำแหนงของทารกในครรภ 2) การอลตราซาวศเพอทำการวดความยาวของปากมดลกรวมไปถงขนาด ตว นาหนก อาย และตำแหนงของทารก อาจตองเวนระยะในการตรวจใหเห นการเปลยนแปลงหรอ พฒนาการของทารกในครรภ 3) การเกบตวอยางสารคดหลงไปตรวจเพอหา Fetal Fibronectin ซงเปน สงหนงททารกสรางขน เพอเปนการประเมนความเสยงของการคลอดกอนกำหนดลาตรวจพบแสดงวา จะมการคลอดเกดขนในเวลาอนใกล

การดแลรกษาเพอการยบยงการคลอดกอนกำหนดจะลงผลใหเกดความเสยงตอตงมารดาและ ทารกในครรภ แพทยสวนใหญจะแนะนำใหทำการคลอดใกลกำหนดใหมากทส ดเทาทจะเปนไปไต หากเกดภาวะเสยงทจะมการคลอดกอนกำหนดขนแพทยจะทำการยบยงเบองตนโดยการใหสารนา อาจ เปนการดมหรอทางนาเกลอแลวแตความเหมาะสมและเงอนไขของหญงตงครรภแตละราย รวมถงนอน พก และผอนคลายกลามเนอและแพทยอาจมการใชยารวมดวย เชน Terbutaline, Indomethacin หรอยา อน ๆ ตงน (เยอน ตนนรนดร, 2551) ยา Corticosteroids แพทยจะแนะนำใหฉดเมอคลอดกอนกำหนด ในชวงสปดาห 24-34 ของการตงครรภเป นเวลาอยางนอย 48-72 ชงโมงเพอเรงการพฒนาปอดของ

4

ทารก ยา Magnesium Sulfate แพทยแนะนำใหฉดในชวงสปดาหท 24 และ 32 ของการตงครรภเพอลด การหดตวของมดลกและลดความเสยงตอการเกดภาวะสมองพการ ยา Tocolytics ยานจะออกฤทธเพอ ชวยระงบการหดตวของมดลก ยา Calcium-channel Blockers) เชน Nifedipine และยาปฏชวนะเพอ ฟองกนการตดเชอ Streptococcus group b หากพบวาผตงครรภมการหดตวของมดลกแลวแพทยจะให กลบบานและแนะนำใหนอนพกมาก ๆ ลดการทำกจกรรมตาง ๆ จนกวาจะถงกำหนดคลอด

การใหคำปรกษา และฟองกนการคลอดกอนกำหนดแกสตรฅงครรภเส ยงตอการคลอดกอนกำหนด

การให คำปรกษาเพ อลดความเสยงตอการเกดการคลอดกอนกำหนดคอการเตรยมความ พรอมในระหวางตงครรภเพอสขภาพทสมบรณแขงแรงของมารดาและทารกโดยมรายละเอยดตงน (เยอน ตนนรนดร, 2551)

1) การใหความรในเรองการฟองกนการคลอดกอนกำหนด อาการและสญญาณของการคลอด กอนกำหนดการทตองรบพบแพทยใหมความรสาเหตและฟจจยเสยงตาง ๆ 2) ใหคำแนะนำเรองการ ฝากครรภโดยเฉพาะในผท เคยมประวตการคลอดกอนกำหนดเพอเขารนการตรวจและทดสอบครรภ อาจชวยใหลดโอกาสการคลอดกอนกำหนดอกครงไต 3) การรบประทานอาหารและวตามนทเป น ประโยชนต อการตงครรภไดแก กรดโฟลต ธาตเหลก ไอโอดน แคลเซยม วตามนบ 12 เปนตน เพอ ชดเชยวตามนและแรธาตทขาดหายไป 4) งดการสบบหรและงดการดมแอลกอฮอลในระหวางตงครรภ รวมถงการอยในสถานทท ม ควนบหร เพ อลดความเสยงในการเกดความผดปกตทจะเกดขนกบบตร ในครรภ 5) ระยะหางของการตงครรภ ควรเวนระยะหางจากการตงครรภครงลาสดอยางนอย 6 เดอน อาจสามารถลดความเสยงตอการคลอดกอนกำหนดในครรภตอไปได 6) เพมความระมดระวงการทำ กจกรรม เชน ออกกำลงกาย การยกของหนก การทำกจกรรมทตองใชแรงมาก รวมถงการกระแทก เพอ เปนการลดความเสยงตอการคลอดกอนกำหนด

ขนตอนการดำเนนการ1. ศกษาคนควาจากเอกสารและตำราทเกยวของกบสตรตงครรภเสยงตอการคลอดกอนกำหนด

ไดแก การคลอดกอนกำหนด การใหคำปรกษากบสตรตงครรภกลมเสยงตอการคลอดกอนกำหนด2. นำเสนอโครงการใหคำปรกษาและเฝาระวงการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภเสยงตอ

การคลอดกอนกำหนดทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสนตอผบรหาร3. วางแผนการดำเนนการทำโครงการใหคำปรกษาและเฟาระวงการคลอดกอนกำหนดใน

สตรตงครรภเสยงตอการคลอดกอนกำหนด โดยกลมเฟาหมายเปนสตรตงครรภกลมเสยงตอการคลอด กอนกำหนดทมาฝากครรภทโรงพยาบาลตากสน ใหความรเรองการคลอดกอนกำหนด ฟจจยเสยง การ ฟองกน และการดแลรกษาเพอฟองกนการคลอดกอนกำหนด

4. จดทำโครงการใหคำปรกษาและเฝาระวงการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภเสยงตอ

5

การคลอดกอนกำหนดทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสน นำไปใหผทรงคณวฒทมความเชยวชาญ ในดานสตกรรม เพอตรวจสอบและแกไขปรบปรงตามคำแนะนำของผทรงคณวฒ

5. จดทำสอประกอบการใหความ!ทตองใชในโครงการ ไดแก เอกสารสำหรบแจก สไลด วดทศนเกยวกบการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภเสยง การฟองกนและการใหความ!ปจจยเสยง การใหคำปรกษาในการดแลตนเอง

6. ดำเนนการตามโครงการใหคำปรกษาและเฝาระวงการคลอดกอนกำหนดในสตรตงครรภ กลมเสยงทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสน โดยการใหความ!เรองการคลอดกอนกำหนด การดแล ตนเองฟองกนไมใหคลอดกอนกำหนด รวมถงการใหคำปรกษาแกสตรตงครรภกลมเสยงเปนรายบคคล

7. ประเมนผลการดำเนนการโครงการใหคำปรกษาและเฝาระวงการคลอดกอนกำหนดใน สตรตงครรภกลมเสยงทมาฝากครรภกบโรงพยาบาลตากสน โดยประเมนทกเดอน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ1. สามารถลดคาใชจายในการดแล เนองจากทารกคลอดกอนกำหนดจำเปนตองนอนรกษา

ต วใน โรงพ ยาบ าลเป น เวลาน าน เส ยค าใช จ ายใน การด แลส ง ซ ง เป น ภาระของครอบ คร วและ ประเทศชาต

2. ลดปญหาดานจตใจของมารดาและครอบครว ซงจะสงผลกระทบทางออมมาสสขภาพของมารดา

ตวชรดความสำเรจ1. สตรตงครรภกลมเสยงทมาฝากครรภทโรงพยาบาลตากสนมความ!เรองการดแลตนเอง

เพอฟองกนการคลอดกอนกำหนดมากกวารอยละ 802. สตรตงครรภกลมเสยงทมาฝากครรภทโรงพยาบาลตากสน ไดรบการปรกษาความเสยงตอ

การคลอดกอนกำหนดรอยละ 100

(นางสาวศภลกษณ โลชยยะกล)ผขอรบการประเมน

ม.ค... Mb©

เอกสารอใงอง

งานขอมลและสถต ฝายวชาการโรงพยาบาลตากสน (2558). สถตผลการปฏบตงาน. กรงเทพมหานคร โรงพยาบาลตากสน.

เยอน ตนนรนดร. (2551) เวชศาสตรมารดาและทารก. กรงเทพมหานคร :ราชวทยาลยสตนรแพทยแหงประเทศไทย.

วทยา ถฐาพนธ. (2553). วยรนตงครรภและทารกเถดกอนกำหนดฟญหาททาทาย, กรงเทพมหานคร : บรษทอม'รนทรพรนตงแอนพบลชชงจำกด(มหาชน)

วรพงศภ พงศ (2551). การเจบครรภและการคลอดกอนกำหนด. ใน เยอน ตนนรนดรเวชศาสตรมารดาและทารก 23-38. กรงเทพมหานคร ะราชวทยาลยสตนรแพทยแหง ประเทศไทย.

สวชย อนทรประเสรฐ. (2558). คมอการตงครรภและเตรยมคลอด. กรงเทพมหานครราชวทยาลยสตนรแพทยแหงประเทศไทย.