ATMS Solutions - mnpՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ...

«էՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ ՍՈԼՅՈՒՇՆՍ ՍՊԸ»«էՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ ՍՈԼՅՈՒՇՆՍ ՍՊԸ»

«Հայաստանի Էլեկտրական Ցանցեր» ՓԲԸ

Երկշղթա կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ-ի տեղափոխումը

«ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի միջազգային դպրոցի տարածքից

110

ՆԱԽԱԳԻԾ

Երկշղթա կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ-ի տեղափոխումը

«ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի միջազգային դպրոցի տարածքից

110

ՆԱԽԱԳԻԾ

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման

ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

2013թ.

ATMS Solutions

ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ-ի տեղափոխումը «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի միջազգային դպրոցի տարածքիցնախագիծ

Հունվար 2013 V- 01

1/66

«Հայաստանի Էլեկտրական Ցանցեր» ՓԲԸ

Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ-ի տեղափոխումը «ՔԵՄՓ

ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի միջազգային դպրոցի տարածքից

ՆԱԽԱԳԻԾ

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման

ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

«ԷՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ ՍՈԼՅՈՒՇՆՍ» ՍՊԸ տնօրեն _______________ Ա. Տեր-Թորոսյան «____»_____________ 2013թ.

«ԷՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ Սոլյուշնս» ՍՊԸ

Հայաստան, Երևան, 0010 Հանրապետության Հրապարակ Վ. Սարգսյան 36/3, 7-րդ հարկ Գրասենյակ 713 Հեռ.` +37410 583643 Բջջ.` +37491 497128 [email protected] www.atms.am




2/66

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

1 ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՆՊԱՏԱԿԸ ԵՎ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄԸ ............................. 6 2 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ...................................................................................................... 8 2.1 ՇՄԱԳ նպատակը ......................................................................................................... 8 2.2 ՇՄԱԳ հաշվետվության կազմը..................................................................................... 8 2.3 ՇՄԱԳ մեթոդաբանությունը ......................................................................................... 8 3 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՆՈՐՄԱՏԻՎԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ԴԱՇՏԸ ...............................................................................................................................10 4 ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ........................................14 5 ԵԼՔԱՅԻՆ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ ..............................................................18 5.1 Տեղանքի բնութագիրը ................................................................................................18 5.2 Երկրաբանական կառուցվածքը և հիդրոլոգիան ........................................................18 5.3 Հողերը ........................................................................................................................18 5.4 Կլիմայական պայմանները.........................................................................................19 5.5 Ռելիեֆը ......................................................................................................................21 5.6 Բուսական աշխարհը ..................................................................................................21 5.7 Կենդանական աշխարհը ............................................................................................22 Անողնաշարավորները .......................................................................................................22 Ողնաշարավորները ...........................................................................................................22 5.8 Բնության հատուկ պահպանվող տարածքները ..........................................................24 6 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԿԱՆԽԱՏԵՍՎՈՂ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ..................................25 6.1 Մթնոլորտային արտանետումներ ..............................................................................26 6.1.1 Փոշու արտանետումների հաշվարկի մեթոդակարգը ............................................26 6.1.2 Տրանսպորտային միջոցների և տեխնիկայի վառելիքի ծախսի որոշման մեթոդակարգը ...................................................................................................................27 6.1.3 Տրանսպորտային միջոցների և տեխնիկայի գազանման արտանետումների հաշվարկի մեթոդակարգը ..................................................................................................27 6.1.4 Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների հաշվարկը ..........................................29 6.1.5 Մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումների վերլուծությունը և գնահատումը .....................................................................................................................33 6.1.6 Արտանետումների գետնամերձ կոնցենտրացիաների հաշվարկների արդյունքները ....................................................................................................................38 6.2 Ջրային ռեսուրսներ ....................................................................................................38 6.2.1 Շինարարական հրապարակներ ...........................................................................39 6.2.2 Վարչական աշխատողների և բանվորների (այդ թվում վարորդների) կոմունալ-կենցաղային ջրապահանջի հաշվարկ ................................................................................40 6.2.3 Կեղտաջրերի հաշվարկ .........................................................................................40 6.3 Թափոնների և այլ նյութերի կառավարումը ...............................................................41 6.4 Հողային ռեսուրսներ...................................................................................................41 6.5 Կենսաբազմազանություն ..........................................................................................42




3/66

6.6 Աղմուկ ........................................................................................................................42 6.7 Էլեկտրամագնիսական դաշտեր .................................................................................43 7 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻՆ ՀԱՍՑՎԱԾ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՎՆԱՍԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ .........................44 7.1 Մթնոլորտային օդ ......................................................................................................44 7.2 Ջրային ռեսուրսներ ....................................................................................................45 7.3 Հողային ռեսուրսներ...................................................................................................45 7.4 Կենսաբազմազանություն ..........................................................................................47 8 ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՄԱՆԸ ԵՎ ՆՎԱԶԵՑՄԱՆԸ ՈՒՂՂՎԱԾ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ (ՇԻՆԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ) .........................................................48 ՀԱՎԵԼՎԱԾ 1. Գետնամերձ կոնցենտրացիաների համակարգչային հաշվարկների աղյուսակները ................................................................................................................ 25 ՀԱՎԵԼՎԱԾ 2. «Դիլիջան» Ազգային Պարկ ՊՈԱԿ-ի նամակը և հաշվեգնահատման ցուցակը .......................................................................................................................... 34

ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐ

ՀՀ - Հայաստանի Հանրապետություն ՀԷՑ - Հայաստանի Էլեկտրական Ցանցեր ՓԲԸ - Փակ Բաժնետիրական Ընկերություն ՊՈԱԿ - Պետական Ոչ Առևտրային Կազմակերպություն ԵԿ - ենթակայան ՕԳ - օդային գիծ ՑՕՄ - ցնդող օրգանական միացություններ ՊՄ - պինդ մասնիկներ ԱՊ - ազգային պարկ




4/66

ԱՂՅՈՒՍԱԿՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

Աղյուսակ 1. Հիմնական կոնստրուկցիաների անվանացանկը և կշռային տվյալները …………………. 14

Աղյուսակ 2. Նոր հենարանների տեղադրման համար նախատեսվող հողային աշխատանքների ծավալը……………………………………………………………………...........................……………………………………… 16

Աղյուսակ 3. Հենարանների տեղադրման համար մոտեցման ճանապարհների երկարությունը և հողային աշխատանքների ծավալը ……………………………………………….......……………………………………. 16

Աղյուսակ 4. Հողերի օտարման ցուցակ ………….................................................………………………….. 17

Աղյուսակ 5. Օդերևույթաբանական բնութագրերը և գործակիցները ………………………..……………….. 19

Աղյուսակ 6. Օդի ջերմաստիճանը տվյալները ….............................................……………………………… 20

Աղյուսակ 7. Օդի հարաբերական խոնավության տվյալները .......................................…………………20

Աղյուսակ 8. Մթնոլորտային տեղումները ……………………………............................................……………20

Աղյուսակ 9. Նախատեսվող գործունեության իրականացման փուլերը և կիրառվող տեխնիկան .. 25

Աղյուսակ 10. Տեսակարար արտանետումներ (գ/կգ վառելիք) ...................................................... 28

Աղյուսակ 11. Վնասակար նյութերի արտանետումների ճշգրտման գործակիցները ...................... 28

Աղյուսակ 12. Էքսկավատորի գազանման արտանետումները ...................................................... 30

Աղյուսակ 13. Բուլդոզերի գազանման արտանետումները ............................................................ 31

Աղյուսակ 14. Ինքնաթափ մեքենաների գազանման արտանետումները ...................................... 32

Աղյուսակ 15. Ավտոկռունկի գազանման արտանետումները ........................................................ 33

Աղյուսակ 16. Վնասակար նյութերի գումարային արտանետումները …………............……………….... 34

Աղյուսակ 17. Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների քանակը գործունեության իրականացման ժամանակահատվածում ................................................................. 36

Աղյուսակ 18. Մթնոլորտ արտանետվող նյութերի և աղբյուրների բնութագրերը .......................... 37

Աղյուսակ 19. Աղտոտվածության առավելագույն մակարդակը ..................................................... 38

Աղյուսակ 20. Աղմուկի թույլատրելի մակարդակները.................................................................... 42

ՆԿԱՐՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

Նկ. 1. У110-4+5 տիպի խարսխաանկյունային հենարան ….........………………………………………………. 14

Նկ. 2. П110-6+4 տիպի միջանկյալ հենարան …...........................................................………………… 14




5/66

ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ

Շրջակա միջավայրի վրա մարդկային գործունեության վնասակար ազդեցության կանխման, կենսոլորտի կայունության պահպանման, բնության և մարդու կենսագործունեության ներդաշնակության պահպանման համար կարևորագույն նշանակություն ունի յուրաքանչյուր նախատեսվող գործունեության շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության ճշգրիտ և լիարժեք գնահատումը: Գործունեության բնապահպանական գնահատումը պետք է ներառի ուղղակի և անուղղակի ազդեցության կանխորոշումը, նկարագրությունը և հիմք է հանդիսանում դրանց կանխարգելման կամ հնարավոր նվազեցման պարտադիր միջոցառումների մշակման համար:

ՀՀ Տավուշի մարզում “Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ-ի տեղափոխումը «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի միջազգային դպրոցի տարածքից” նախագծով նախատեսվող շինարարական և տեղադրման աշխատաքների շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվությունը մշակված է «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքի և «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության ենթակա նախատեսվող գործունեությունների սահմանային չափերի մասին» ՀՀ կառավարության որոշման հիման վրա:

Աշխատանքային նախագծի շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվության նպատակն է՝ նախատեսվող գործունեության նկարագրումը և հիմնավորումը, դրա իրականացման արդյունքում շրջակա միջավայրը աղտոտող վնասակար նյութերի և թափոնների հաշվարկումը, ազդեցության վերլուծությունը և գնահատումը։

Հաշվետվությունը ներառում է տվյալներ, հիմնավորումներ և հաշվարկներ, որոնք անհրաժեշտ են շրջակա միջավայրի վրա նախատեսվող գործունեության ազդեցության փորձաքննության իրականացման համար: Հաշվետվությունը ներառում է նաև միջոցառումների պլան` ուղղված շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցության կանխարգելմանը, չեզոքացմանը և/կամ նվազեցմանը:




6/66

1 ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՆՊԱՏԱԿԸ ԵՎ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄԸ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որդեգրված քաղաքակա-նությանը համաձայն Դիլիջան քաղաքը նախատեսվում է դարձնել միջազգային բիզնես կենտրոն: Այդ նպատակով, վերջին տարիներին քաղաքում իրականացվում են զգալի շինարարական, կառուցապատման և արդիականացման աշխատանքներ: Մասնավորապես, Կենտրոնական բանկը Դիլիջանում կառուցում է ուսումնահետազոտական կենտրոն, որը հավակնում է դառնալ միջազգային սեմինարների և գիտաժողովների տարածաշրջանային կարևոր ինստիտուտ: Բազմաթիվ ֆինանսական կազմակերպություններ իրենց մասնաճյուղներն են հիմնադրում քաղաքում:

Այդ տեսակետից, առանձնացվում է Դիլիջանում միջազգային բիզնես դպրոց հիմնելու գաղափարը, որը կարող է հանդիսանալ տարածաշրջանի զարգացման կարևորագույն խթանը: Շինարարական աշխատանքները դեռ նախնական փուլում են, իսկ դպրոցը կսկսի գործել 2014 թ.-ի սեպտեմբերից։ Այդ ժամկետում նախատեսվում է կառուցել գլխավոր և սպորտային մասնաշենքերը, մարզադաշտերը, հանրակացարանների երկու համալիրները, բուժկետը, ուսումնական արհեստանոցը, բազմաֆունկցիոնալ կենտրոնը։ Մինչև 2016 թ.-ը կկառուցվի ևս երկու համալիր` հանրակացարաններ աշակերտների համար և մեկ համալիր՝ դասախոսական կազմի համար, ինչպես նաև թատրոն, ամֆիթատրոն, դպրոցական այգիներ։ Կրթահամալիրը նախատեսված է լինելու 13-19 տարեկան 650 աշակերտի համար, իսկ ծրագրի ընդհանուր արժեքը գնահատվում է մոտ 120 միլիոն ԱՄՆ դոլար։

Մյուս կողմից, Տավուշի մարզում միջազգային զբոսաշրջության ծավալման ասպարեզում կարևորվում է Դիլիջանի դերը, ուր գտնվում են առաջնակարգ առողջարաններ, ստեղծագործական միությունների հանգստյան տներ, պանսիոնատներ, որոնց մեծ մասը ներկայում հիմնանորոգվում է ու համապատասխանեցվում միջազգային չափանիշներին: Կառուցվում և շահագործման են հանձնվում նաև նոր հյուրանոցներ և առանձնատուն-հյուրատներ` հագեցած անհրաժեշտ պայմաններով, որոնք արդեն մի քանի տարի է ընդունում են զբոսաշրջիկներ արտերկրից, հանրապետության այլ բնակավայրերից: Տարեց տարի ավելանում է ընտանեկան տուրիզմով զբաղվող ձեռներեցների թիվը: Քաղաքում ստեղծվել է նաև տուրիզմի զարգացման տեղեկատվական կենտրոն:

2013 թ.-ին կսկսվի նաև մշակույթի պալատի հիմնանորոգումը, մեծ ծավալի աշխատանքներ են նախատեսված հոսքաջրերի հեռացման, քաղաքի կանաչապատման, հենապատերի ամրացման և ձևավորման, ներհամայնքային




7/66

ճանապարհների ասֆալտապատման, շենքերի մուտքերի և տանիքների վերանորոգման ուղղությամբ: ԱՍԲԱ-ի հետ քաղաքում իրականացվում է մատչելի բնակարանաշնության ծրագիր:

Վերոնշյալ զարգացումները պահանջում են նաև առկա ենթակառուցվածք-ների արդիականացում և նոր ենթակառուցվածքների կառուցում: «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ՓԲԸ (այսուհետ` «ՀԷՑ» ՓԲԸ) իրականացնում է Դիլիջան քաղաքի էլեկտրամատակարարման համակարգի արդիականացման և վերա-կառուցման բազմաթիվ աշխատանքներ: Դրանցից է` 884 մ երկարությամբ երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» օդային գծի տեղափոխումը «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ միջազգային դպրոցի տարածքից, որի իրականացման ընթացքում կտեղադրվեն երեք նոր հենարաններ և կանցկացվի 884 մ նոր օդային գիծ:

Նշված գործունեությունը ենթակա է էկոլոգիական փորձաքննության, քանի որ համաձայն «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածի 1-կետի «Ենթակառույցների ոլորտում սահմանային չափը գերազանցող էլեկտրահաղորդման գծեր» գործունեությունը ենթակա է շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության: Սահմանային չափը ամրագրված է «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության ենթակա նախատեսվող գործունեությունների սահմանային չափերի մասին» ՀՀ կառավարության 1999 թ.-ի մարտի 30-ի թիվ 193 որոշմամբ, համաձայն որի 35 կՎ լարում սահմանային չափը գերազանցող էլեկտրահաղորդման գծերի կառուցումը ենթակա է շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության:




8/66

2 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

2.1 ՇՄԱԳ նպատակը

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման (այսուհետ` ՇՄԱԳ) նպատակն է բացահայտել նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում կանխատեսվող էկոլոգիական ազդեցությունը (շրջակա միջավայրը աղտոտող վնասակար նյութերը, թափոնները և այլ գործոններ), վերլուծել և գնահատել այն և ցույց տալ, որ նախատեսված են դրա կանխարգելմանը, չեզոքացմանը և/կամ նվազեցմանը ուղղված անհրաժեշտ միջոցառումներ:

2.2 ՇՄԱԳ հաշվետվության կազմը

ՇՄԱԳ հաշվետվությունը պարունակում է.

• նախատեսվող գործունեության և տարածաշրջանում շրջակա միջավայրի նկարագրությունը,

• ՇՄԱԳ նորմատիվաիրավական դաշտը,

• գործունեության իրականացման ընթացքում կանխատեսվող էկոլոգիական ազդեցությունները (շրջակա միջավայրը աղտոտող վնասակար նյութերը, թափոնները և այլ գործոններ), դրանց վերլուծությունը և գնահատումը,

• շրջակա միջավայրին հասցված տնտեսական վնասի գնահատումը,

• վնասակար նյութերի գետնամերձ կոնցենտրացիաների համակարգ-չային հաշվարկները,

• բնապահպանական միջոցառումների պլանը:

2.3 ՇՄԱԳ մեթոդաբանությունը

Նախատեսվող գործունեության ՇՄԱԳ-ը իրականացվել է ազգային էկոլոգիական օրենսդրության, մեթոդական և կարգավորող ընթացակարգերի պահանջներին, ինչպես նաև լավագույն միջազգային փորձի, բնապահպանական ուղեցույցների և ձեռնարկների դրույթներին համապատասխան:

ՇՄԱԳ-ն ժամանակ օգտագործվել են հետևյալ տեղեկատվական աղբյուրները.




9/66

• «Էներգացանցնախագիծ Ինստիտուտ» ՓԲԸ-ի կողմից մշակված Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ-ի տեղափոխումը «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի միջազգային դպրոցի տարածքից աշխատանքային նախագիծը,

• Նախատեսվող գործունեության տարածաշրջան այցելությունների ընթացքում հավաքագրված տվյալները և տեղեկատվությունը,

• Տարածաշրջանի վերաբերյալ հաշվետվությունները, վերլուծություն-ները, քարտեզները,

• Նախագծի շահագրգիռ կողմերի հետ բանակցությունները և քննարկումները:




10/66

3 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՆՈՐՄԱՏԻՎԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ԴԱՇՏԸ

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հիմնական օրենսդրական պահանջները սահմանված են 1995 թ.-ի նոյեմբերի 20-ին ընդունված «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքով: Այն կարգավորում է շրջակա միջավայրի վրա նախատեսվող գործունեության և հայեցակարգի ազդեցության փորձաքննության իրավական, տնտեսական և կազմակերպական հիմունքները:

«Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքը

Փորձաքննության ենթակա նախատեսվող գործունեությունները նկարագրված են Հոդված 4-ում, որի առաջին կետի ժէ) ենթակետը սահմանում է «Ենթակառույցների ոլորտում սահմանային չափը գերազանցող էլեկտրահաղորդման գծեր» գործունեությունը որպես շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության առարկա: Սահմանային չափը ամրագրված է «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության ենթակա նախատեսվող գործունեությունների սահմանային չափերի մասին» ՀՀ կառավարության 1999 թ.-ի մարտի 30-ի թիվ 193 որոշմամբ, համաձայն որի 35 կՎ լարում սահմանային չափը գերազանցող էլեկտրահաղորդման գծերի կառուցումը ենթակա է շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության:

Օրենքը սահմանում է նաև փորձաքննության իրականացման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի կազմը, լիազոր մարմին դրանց ներկայացման, հրապարակման, քննարկման, հասարակական լսումների կազմակերպման, փորձաքննության վերաբերյալ մասնագիտական եզրակացության մշակման և տրման կարգը: Համաձայն Օրենքի Հոդված 11-ի 2-րդ կետի, փորձաքննական եզրակացությունը ձեռնարկողին է տրվում փաստաթղթերը ստանալուց առնվազն 120-օրյա ժամկետում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ա) հիմնավորելու դեպքում լիազորված մարմինը նշված ժամկետը երկարացնում է (բայց ոչ ավել, քան 180 օր) և բ) եթե շրջակա միջավայրի վրա նախատեսվող գործունեության ազդեցությունը տարածվում է Հայաստանի Հանրապետության պետական սահմանից դուրս:

Բնապահպանական և բնօգտագործման ոլորտի այլ իրավական ակտերի պահանջները ևս հաշվի են առնվել նախատեսվող գործունեության ՇՄԱԳ գործընթացում: Դրանք վերաբերվում են բնության և մշակութային հատուկ պահպանվող տարածքներին և պատմահուշարձաններին, մթնոլորտային օդի և




11/66

ջրային ռեսուրսների պահպանությանը, արտադրության և սպառման թափոնների առաջացմանը, պահմանը և տեղադրմանը, բուսական և կենդանական աշխարհին և այլն:

«Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» ՀՀ օրենքը (2006թ.) կարգավորում է ՀՀ բնության հատուկ պահպանվող տարածքների` որպես բնապահպանական, տնտեսական, սոցիալական, գիտական, կրթական, պատմամշակութային, գեղագիտական, առողջապահական, ռեկրեացիոն արժեք ներկայացնող էկոհամակարգերի, բնության համալիրների ու առանձին օբյեկտների բնականոն զարգացման, վերականգնման, պահպանության, վերարտադրության և օգտագործման պետական քաղաքականության իրավական հիմունքները: Օրենքը դասակարգում է ՀՀ-ում հատուկ պահպանվող տարածքները. ա) ըստ նշանակության (միջազգային, հանրապետական և տեղական բնության հատուկ պահպանվող տարածքների) և բ) ըստ կատեգորիայի (պետական արգելոցի, ազգային պարկի, պետական արգելավայրի և բնության հուշարձանի):

Օրենքը նկարագրում է բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պահպանության ռեժիմները, պահպանության իրականացումը, օգտագործումը և վերահսկողությունը, ինչպես նաև սահմանում է պետական մարմինների իրավասությունները, ինչպես բնության հատուկ պահպանվող տարածքներն օգտագործողների իրավունքներն ու պարտականությունները:

«Բուսական աշխարհի մասին» (1999թ.) և «Կենդանական աշխարհի մասին» (2000թ.) ՀՀ օրենքները սահմանում են ՀՀ բույսերի և կենդանիների պահպանության, պաշտպանության, օգտագործման, վերարտադրության ու կառավարման, ինչպես նաև կենսաբազմազանության վրա մարդկանց գործունեության ազդեցությունը կարգավորելու քաղաքականությունը: Այս օրենքների հիմնանպատակը բուսական/կենդանական աշխարհի և կենսաբազմազանության պահպանության ապահովումն է: Այն նաև սահմանում է տեսակների` մասնավորապես էնդեմիկ և վտանգված, մոնիտորինգի և գնահատման ընթացակարգերը:

«Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին օրենքը» (1999թ, լրամշակվել է 2007թ.) կարգավորում է արտանետման թույլտվությունները և սահմանում է մթնոլորտային օդի աղտոտման սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաները: Աշխատավայրերում, բնակելի և հասարակական վայրերում, բնակարանային տնտեսություններում, ինչպես նաև շինարարական հրապարակներում աղմուկի թույլատրելի սանիտարական նորմերը սահմանվում են ենթաօրենսդրական ակտերով: Դրանցից են` ՀՀ կառավարության «Մթնոլորտային օդի վրա վնասակար ներգործությունների պետական հաշվառման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 259, «Մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի սահմանային




12/66

թույլատրելի արտանետումների և ֆիզիկական վնասակար ներգործությունների սահմանային թույլատրելի մակարդակների նորմատիվների և արտանետումներ կատարելու թույլտվություններ տալու մասին» թիվ 192 և «Բնակավայրերում մթնոլորտային օդն աղտոտող սահմանային թույլատրելի խտությունների (կոնցենտրացիաների - ՍԹԿ) և Հայաստանի Հանրապետության տարածքում շահագործվող ավտոտրանսպորտային միջոցների բանած գազերում վնասակար նյութերի պարունակության սահմանային թույլատրելի նորմատիվները հաստատելու մասին» թիվ 160-Ն որոշումները:

ՀՀ Հողային օրենսգիրքը (2001թ.) սահմանում է հողային հարաբերությունների պետական կարգավորման կատարելագործման, հողի տնտեսավարման տարբեր կազմակերպական-իրավական ձևերի զարգացման, հողերի բերրիության, հողօգտագործման արդյունավետության բարձրացման, մարդկանց կյանքի ու առողջության համար բարենպաստ շրջակա միջավայրի պահպանման և բարելավման, հողի նկատմամբ իրավունքների պաշտպանության իրավական հիմքերը: Համաձայն Օրենսգրքի ՀՀ հողային ֆոնդը դասակարգվում է ըստ հետևյալ կատեգորիաների. 1) գյուղատնտեսական նշանակության, 2) բնակավայրերի, 3) արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության, 4) էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների, 5) հատուկ պահպանվող տարածքների, 6) հատուկ նշանակության, 7) անտառային, 8) ջրային և 9) պահուստային հողերի:

Օրենսգրքի Գլուխ 6-ը նկարագրում է Էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների հողերը և դրանց հետ գործածությանը վերաբերվող ընդհանուր դրույթները:

Օրենսգրքի Գլուխ 13-ը սահմանում է հողամասերի նկատմամբ քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց իրավունքները, այդ թվում. հողամասն օգտագործման տրամադրելը (անհատույց (մշտական) օգտագործման կամ վարձակալության իրավունքով), հողամաuի կառուցապատման իրավունքը, հողամասի նկատմամբ իրավունքների սահմանափակումները և հողամասի սերվիտուտը:

Օրենսգրքի Գլուխ 15-ը նկարագրում է պետության և համայնքային սեփականություն հանդիսացող հողամասերի օտարման ընթացակարգը:

«Թափոնների մասին» ՀՀ օրենքը (2004թ.) սահմանում է թափոնների հավաքման, փոխադրման, պահման, մշակման, օգտահանման, ինչպես նաև բնական ռեսուրսների, մարդու կյանքի և առողջության վրա թափոններից առաջացող բացասական ազդեցությունների կանխարգելման համար իրավական և տնտեսական հիմքերը: Օրենքի 3-րդ գլուխը նկարագրում է թափոնների նորմավորման, հաշվառման, անձնագրավորման ընթացակարգերը: Օրենքում




13/66

ներկայացված են նաև ոլորտի պետական լիազորված մարմինների իրավասությունները, ինչպես նաև թափոնների գործածության ոլորտում ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց իրավունքներն ու պարտականությունները: Օրենքի կիրարկումն ապահովվում է մի շարք կառավարության որոշումների և բնապահպանության նախարարի հրամաններով: Մասնավորապես արտադրության և սպառման թափոնների դասակարգումը ըստ վտանգավորության դասի իրականացվում է ՀՀ բնապահպանության նախարարի 2006 թ.-ի հոկտեմբերի 26-ի «ՀՀ տարածքում գոյացող արտադրության և սպառման թափոնների ցանկը հաստատելու մասին» հրամանի համաձայն:

Տնտեսական գործունեության հետևանքով մթնոլորտային օդի և հողային ռեսուրսների վրա ազդեցության գնահատումը իրականացվում է.

• ՀՀ կառավարության «Մթնոլորտի վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 91-Ն որոշմամբ,

• ՀՀ կառավարության «Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 92-Ն որոշմամբ:




14/66

4 ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ

Նախագծով նախատեսված է 884 մ երկարությամբ երկշղթա 110 կվ «Ֆիոլետովո» օդային գծի (ՕԳ) տեղափոխումը «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ միջազգային դպրոցի տարածքից: ՕԳ ուղեգիծը համաձայնեցված է Դիլիջանի քաղաքապետի, մարզի գազային, կապի և ջրային տնտեսությունների, ինչպես նաև «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ՓԲԸ-ի հետ (տես Աշխատանքային նախագծի ուղեգծի համաձայնեցման ուղեգիծը): Աշխատանքային նախագծով նախատեսված է 3 հենարանի տեղադրում, որից 2-ը խարսխաանկյունային` У110-4+5 տիպի (տես Նկ. 1) և 1-ը միջանկյալ` П110-6+4 տիպի (տես Նկ. 2):

Նկ. 1. У110-4+5 տիպի խարսխաանկյունային հենարան

Նկ. 2. П110-6+4 տիպի միջանկյալ հենարան

Հենարանների միջև հեռավորությունները բերված է ստորև.

Գոյ.ունեցող հենարան У110-4+9

167մ №1 (նոր) հենարան У110-4+5

260մ №2 (նոր) հենարան П110-6+4

307մ№3 (նոր) հենարան У110-4+5

150մ Գոյ.ունեցող հենարան У110-4+5

Ընդամենը 884 մ

Հենարանների հողակցումը նախատեսված է իրականացնել ճառագայթային հողակցիչներով` 12 մմ տրամագծով կլոր պողպատե ձողերով:




15/66

Նոր տեղադրվող հենարանների հիմքերն նախատեսվել են ըստ դրանց վրա ազդող ուժերի և գրունտերի ֆիզիկամեխանիկական հատկությունների: Նախագծով ընտրված է 4 հատ Ф2-У տիպի, 2 հատ Ф3-У տիպի, 2 հատ Ф4-У տիպի և 4 հատ Ф3-2 տիպի հիմքեր:

Oդային գծի համար ընտրված է AC-150/24 տիպի հաղորդալար` համանուն գոյություն ունեցողի:

Նախատեսվող գործունեության ժամանակ օգտագործվող հիմնական կոնստրուկցիաների անվանացանկը և դրանց կշռային տվյալները բերված են Աղյուսակ 1-ում:

Աղյուսակ 1. Հիմնական կոնստրուկցիաների անվանացանկը և կշռային տվյալները

№ Անվանումը Մակնիշը Քանակը, հատ

Չափման միավորը

Կշիռը/ծավալը միավորի համար

գումարային

1. ՄԵՏԱՂԱԿՈՆՍՏՐՈՒԿՑԻԱՆԵՐ

1.1 Խարսխաանկյունային hենարան

У110-4+5 2 տ 6.625 13.25

1.2 Միջանկյալ հենարան П110-6+4 1 տ 4.51 4.51

2. ԵՐԿԱԹԲԵՏՈՆԵ ԿՈՆՍՏՐՈՒԿՑԻԱՆԵՐ

2.1 Հիմք Ф2-У 4 տ 3.0 12.0

մ3 1.0 4.0

2.2 Հիմք Ф3-У 2 տ 2.9 5.8

մ3 1.2 2.4

2.3 Հիմք Ф4-У 2 տ 3.4 6.8

մ3 1.65 3.3

2.4 Հիմք Ф3-2 4 տ 2.9 11.6

մ3 1.17 4.68

2.5 Ռիգել P1-A 2 տ 0.5 1.0

մ3 0.2 0.4

3. ԱՅԼ ԷԼԵՄԵՆՏՆԵՐ

3.1 Հողակցում (շիկագլոցված պողպատ Ф12 մմ)

Ст.3 տ 0.076

3.2 Ռիգելների միացման էլեմենտներ

Д12, Д13 տ 0.042

4. ՀԱՂՈՐԴԱԼԱՐ

4.1 Հաղորդալար AC-150/24 տ 3.27

ԸՆԴԱՄԵՆԸ, տ 58.348




16/66

Նոր օդային գծի շահագործումից հետո ապամոնտաժվելու է գործող ՕԳ-ը, ինչի հետևանքով կառաջանա.

• У110-4+5 տիպի հենարան (1 միավոր) • У110-4 տիպի հենարան (1 միավոր) • П110-6 տիպի հենարան (1 միավոր) • Երկաթբետոնե հիմքեր (12 միավոր) • AC-150/24 տիպի հաղորդալար • Ճոպան, ամրացումներ, շարան:

որոնց ընդհանուր կշիռը կկազմի մոտ 53 տ:

Աշխատանքային նախագծով նոր հենարանների տեղադրման համար նախատեսված հողային աշխատանքների իրականացում, որոնց ծավալը բերված է Աղյուսակ 2-ում:

Աղյուսակ 2. Նոր հենարանների տեղադրման համար նախատեսվող հողային աշխատանքների ծավալը

№ Հենարան Հիմքերը Փորում, մ3

Հետ լցում, մ3

Հարթում, մ3

Խճային պատրաստում, մ3

Ոչ ժայռային գրունտ

1 У110-4+5 Ф3-У Ф4-У

262 257 5

2 П110-6+4 Ф3-2 107 102 5

Ժայռային գրունտ*

3 У110-4+5 Ф2-У 184 179 5 1.3 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 553 538 15 1.3

*ժայռային գրունտում տեղադրվող հիմքերի տակ նախատեսվում է խճային ծածկ

Նախագծային բոլոր հենարանների տեղադրման համար նախատեսված է մոտեցման ճանապարհների կառուցում, որոնց երկարությունը և իրականացման ժամանակ հողային աշխատանքների ծավալը բերված են Աղյուսակ 3-ում: Մոտեցման ճանապարհների ընդհանուր մակերեսն է` 1652 մ2:

Աղյուսակ 3. Նոր հենարանների տեղադրման համար մոտեցման ճանապարհների երկարությունը և հողային աշխատանքների ծավալը

№ Հենարան Երկարությունը, մ Հողային

աշխատանքներ, մ3

1 У110-4+5 54 59

2 П110-6+4 196 313

3 У110-4+5 133 286.9

ԸՆԴԱՄԵՆԸ 383 658.9




17/66

Նախագծվող 110 կՎ ՕԳ-ի 410 մ հատվածը անցնում է անտառի վրայով, որտեղ պահանջվում է ծառահատում: Օդային գծի ծայրային հաղորդալարերի միջև հեռավորությունը 10 մ է, ծառերի միջին բարձրությունը` 20 մ: Ծառահատման շերտի լայնությունը` կախված հաղորդալարերի կախվածքից մինչև ծառերի գագաթներն ընկած հեռավորությունը, կազմում է.

• 306մ երկարությամբ հատվածում` 50 մ լայնությամբ

• 64մ երկարությամբ հատվածում` 14 մ լայնությամբ

• 40մ երկարությամբ հատվածում` 28 մ լայնությամբ:

Աշխատանքային նախագծով հենարանների կառուցման համար նախատեսված է նաև 258 մ2 մակերեսով հողատարածքի օտարում, ընդ որում 158 մ2 անտառում և 100 մ2 մրգատու այգում (տես Աղյուսակ 4):

Աղյուսակ 4. Հողերի օտարման ցուցակ

Հենարանի տիպը У110-4+5 П110-6+4 Մշտական օտարման մակերես, հատ/մ2 Մակերեսը մեկ հենարանի

համար, մ2 100 58

Հանդ Հենարանների քանակը, հատ

- - -

Պահանջվող մակերեսը, մ2 - - -

Մրգատու այգի

Հենարանների քանակը, հատ

1 - 1

Պահանջվող մակերեսը, մ2 100 - 100

Անտառ Հենարանների քանակը, հատ

1 1 2

Պահանջվող մակերեսը, մ2 100 58 158




18/66

5 ԵԼՔԱՅԻՆ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ

5.1 Տեղանքի բնութագիրը

Նախատեսվող գործունեությունը իրականացվելու է ՀՀ Տավուշի մարզի Դիլիջան քաղաքում: Քաղաքը տեղաբաշխված է Աղստև գետի ափին, Հալաբի և Փանբակի լեռնաշղթաների միջլեռնային հովտում` ծովի մակարդակից 1300-1330 մ բարձրության վրա: Քաղաքի միջով հոսում է Աղստևը` Դիլիջան և Բլդան վտակներով: Բնական լանդշաֆտները անտառներն են: Դիլիջանի մոտակայքում տարածվող անտառահատվածում ստեղծվել է Հայաստանի արգելանոցներից մեկը` Դիլիջանի ազգային պարկը:

5.2 Երկրաբանական կառուցվածքը և հիդրոլոգիան

Ներկայացվող տարածքի երկրաբանական կառուցվածքը հետևյալն է` վերին պլիոցեն-պլեյստոցեն, լճային, գետային, հեղեղային, լանջային նստվածքներով (հասակը` 3.3-0.01 մլն. տարի), ինչպես նաև միջին էոցեհի հրաբխանստվածքային ապառները (տուֆաբրիկչիաներ, պորֆիրիտներ, տուֆակոնգլոմերատներ, տուֆավազներ), օլիգոցեն-միոցենի նստվածքային ապարները (կավային թերթաքարեր, ավազաքարեր, միկրոկոնգլոմերատներ) և չորրորդական լճային, ալյուվիալ-պրոլյուվիալ, էլյուվիալ-լիթոլոգիական, կոլյուվիալ առաջացումները:

Նորագույն հրաբխականությունը բացակայում է:

Տարածքը գտնվում է 10 և ավելի երկրաշարժերի հնարավոր ուժգնության սեյսմիկ գոտում:

5.3 Հողերը

Տավուշի մարզի Դիլիջան քաղաքի տարածքում առկա են անտառային դարչնագույն, կրազերծված և տափաստանացված հողային տիպերը:

Առկա են գյուղատնտեսական ակտիվ օգտագործվող (վարելահող, բազմամյա տնկարկ) տարածքներ:

«Դիլիջան» ազգային պարկի հողային ծածկույթը ներկայացված է հիմնականում երկու հողատիպերով` անտառային և լեռնամարգագետնային: Անտառային գոտում գերակշռում են անտառային շագանակագույն հողերը, որոնք աչքի են ընկնում հզորությամբ և հորիզոնների լավ դիֆերենցվածությամբ: Կարբոնատներով հարուստ մայր ապարների վրա զարգացած են կարբոնատա-հումուսային հողերը, որոնք տափաստանացված շագանակագույն հողերի հետ




19/66

միասին մոզաիկ ձևով հանդիպում են ողջ անտառային գոտում: Ենթալպյան գոտում զարգացած են լեռնամարգագետնային սևահողերը: Հովիտների համեմատաբար ընդարձակ տեղամասերեում տարածվում են ալլյուվիալ բերրի հողերը, որոնք հիմնականում վերածված են մշակովի հողերի:

Հողերի էրոզվածությունը կազմում է 70%-ից ավելի (VI):

5.4 Կլիմայական պայմանները

Կլիման բարեխառն լեռնային է, ցուրտ ձյունառատ ձմեռներով և տաք, համեմատաբար խոնավ ամառներով: Հաճախակի են լինում մառախուղները: Հունվարյան միջին ջերմաստիճանը -2 է, հուլիսյանը` 18-20: Տարեկան թափվում են 600-650մմ մթնոլորտային տեղումներ: Օդի բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը` -20-ից -23օC է, իսկ բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանը` +34-ից +38օC:

Տարածքի կլիմայական բնութագրերը բերված ստորև աղյուսակներ 5-8-ում:

Աղյուսակ 5. Օդերևույթաբանական բնութագրերը և գործակիցները

Բնութագրերի անվանումը Արժեքը

Մթնոլորտի ստրատիֆիկացիայից կախված գործակիցը, А 200

Միջին տարեկան ջերմաստիճանը, ToC + 8.2

Ամենացուրտ ամսվա միջին ջերմաստիճանը ToC -1.7

Ամենատաք ամսվա միջին ջերմաստիճանը, ToC 18.2

Քամու տարեկան միջին արագությունը, մ/վ 1.8

Քամու ուղղությունների կրկնությունը և անդորրը, %

Հյուսիսային 3

Հյուսիս-արևելյան 24

Արևելյան 11

Հարավ-արևելյան 1

Հարավային 1

Հարավ-արևմտյան 50

Արևմտյան 4

Հյուսիս-արևմտյան 6

Անդորր 15




20/66

Աղյուսակ 6. Օդի ջերմաստիճանի տվյալները [16]

Բնակավայրի

օդերևութաբանական

կայանի

անվանումը

Բարձրություն

ծովի

մակար դակից.

մ Միջին ջերմաստիճանը ըստ ամիսների.°C

Միջին

տարեկան.

°C

Բացարձակ

նվազագույն.

°C

Բացարձակ

առավելագույն. °C

Հունվար

Փետրվար

Մարտ

Ապրիլ

Մայիս

Հունիս

Հուլիս

Օգոստոս

Սեպտեմբեր

Հոկտեմբեր

Նոյեմբեր

Դեկտեմբեր

Դիլիջան 1256 -1,5 -1,0 2,2 7,7 12,0 15,2 18,3 18,1 14,3 9,3 4,3 0,4 8,3 -23 38

Աղյուսակ 7. Օդի հարաբերական խոնավության տվյալները [16]

Բնակավայրի, օդերևութա- բանական կայանի

անվանումը

Օդի հարաբերական խոնավությունը, %

ըստ ամիսների

Միջին տարեկան,

%

Միջին ամսական ժամը 15-ին

Հունվար

Փետրվար

Մարտ

Ապրիլ

Մայիս

Հունիս

Հուլիս

Օգոստոս

Սեպտեմբեր

Հոկտեմբեր

Նոյեմբեր

Դեկտեմբեր

ամենացուրտ

ամսվա

, %

ամենաշոգ

ամսվա

, %

Դիլիջան 63 65 70 72 78 79 77 78 79 78 73 70 74 51 60

Աղյուսակ 8. Մթնոլորտային տեղումները [16]

Բնակավայրի,

օդերևութաբանական

կայանի

անվանումը

Տեղումների քանակը

միջին ամսական, մմօրական

առավելագույն

Ձնածածկույթ

Առավելագույն

տասնօրյակային

բարձրությունը,

սմ

Տարվա

մեջ

ձնածածկույթով

օրերի

քանակը

Ձյան մեջ ջրի առավե

- լագույն քանակը

, մմ

ըստ ամիսների

Տարեկան

Հունվար

Փետրվար

Մարտ

Ապրիլ

Մայիս

Հունիս

Հուլիս

Օգոստոս

Սեպտեմբեր

Հոկտեմբեր

Նոյեմբեր

Դեկտեմբեր

Դիլիջան 22 30 45 65 106 103 66 51 46 47 36 22 639

53 57 103 35 33 42 43 58 62 55 47 45 45 49 33 62




21/66

5.5 Ռելիեֆը

Ռելիեֆն ընդհանուր առմամբ թեք է, արևմտյան զգալի մասը արհեստական հարթեցված է, դեպի արևելք թեքությունը զգալիորեն աճում է, հատկապես այն մեծ է տեղամասի սահմանային հատվածում:

Հաշվի առնելով, որ բարձրությունների տարբերությունը 2 կմ շառավղով գերազանցում է 50 մ, ըստ ОНД-86 մեթոդակարգի ռելիեֆի գործակիցը ընդունվել է 1.25:

5.6 Բուսական աշխարհը

Բուսականության գերիշխող տիպը անտառայինն է: Այստեղ գերակշռում են սաղարթավոր տերևաթափ տեսակները` արևելյան հաճարենին (Fagus orientalis), վրացական կաղնին (Quercus iberica), խոշորառէջ կաղնին (Q. macranthera), կովկասյան բոխին (Carpinus caucasica), ղաժին կամ արևելյան բոխին (C. orientalis): Սրանց ուղեկցում են դաշտային (Acer campester), սրատերև (A. platanoides) և բարձրլեռնային (A. trautvetteri) թխկիները, լորենին (Tilia caucasica), հացենին (Fraxinus excelsior), արոսենին (Sorbus aucuparia, S. graeca և այլն): Հանդիպում են նաև վայրի պտղատուներ` կովկասյան տանձենին (Pyrus caucasica), արևելյան խնձորենին (Malus orientalis), սալորենին (Prunus divaricata), մամխենին (P. spinosa), ընկուզենին (Juglans regia), սովորական տխլենին (Corylus avellana), հոնին (Cornus mas), սզնու տարբեր տեսակներ (Crataegus), զկեռենի (Mespilus germanica), թխենի (Padus) և այլն: Հարուստ է նաև հատապտղատուների բազմազանությունըª հաղարջենի (Ribes), մոշենի (Rubus caesius), մորի (R. idaeus), կոկռոշենի (Grossularia) և այլն: Անտառի վերին սահմանը եզրափակում են կեչու կորաբուն մերձալպյան նոսրանտառային մնացորդները` ելունդավոր և թավոտ կեչիների (Betula pendula, B. pubescens), կաղամախու (Populus tremula), այծուռենու (Salix caprea) գերակշռությամբ: Հիմնական անտառկազմող ծառատեսակների գերակշռությամբ ծառուտները ներկայացվում են կամ միատարր կաղնուտների, հաճարկուտների և բոխուտների ձևով, կամ էլ խառը` դրանց տարբեր խմբավորումների տարբերակներով: Անտառային

էկոհամակարգերը ըստ ուղղաձիգ բարձունքային գոտիականության և դիրքադրության ունեն հետևյալ տարածվածությունը: Միջին անտառային գոտու հարավահայաց լեռնալանջերին տարածվում են վրացական կաղնու, իսկ հանդիպակած հյուսիսհայաց լաջերին` արևելյան հաճարենու անտառային զանգվածները: Դրանից վեր, սկսած 1500 մ բարձրությունից, անտառային գոտին ներկայացնում է խոշորառէջ կաղնին: Բոխին հանդիպում է գրեթե բոլոր տիպի ծառուտներում: Ընդ որում` արևելյան բոխին (ղաժին), որպես կանոն, հանդիպում




22/66

է ստորին անտառային գոտու (մինչև 1500 մ) ենթանտառում, իսկ կովկասյան բոխին` մինչև 2000 մ:

«Դիլիջան» ազգային պարկի անտառային էկոհամակարգերին բնորոշ է ասեղնատերև ծառատեսակների առկայությունը: Սոճին (Pinus sosnovskyi) որոշ տեղերում առաջացնում է խիտ ծառուտներ, հանդիպում է Արեգունի և Փամբակի լեռանշղթաների լանջերին, մասնավորապես` Դիլիջանի լեռնանցքի ոլորանի շրջանում: Հանդիպում է նաև Դիլիջան քաղաքի և մերձակա լանջերին:

Բուսականության այլ տիպերը ներկայացված են փոքր կղզյակներով` անտառային բացատներում կամ անտառի վերին սահմանից վեր: Ազգային պարկի ստորին հատվածում (մինչև 1100 մ բարձրության վրա) փոքր տարածքներով հանդիպում են շիբլյակ կոչված թփուտները, ուր գերիշխում են ցաքի փշոտ (Paliurus spina-christi) և չորասեր թփերի մի քանի այլ տեսակներ` ծորենի սովորական (Berberis vulgaris), չմենի ամբողջաեզր (Cotoneaster integerrimus), մասրենի շան (Rosa canina), փռշնի կովկասյան (Celtis caucasica), դժնիկ Պալլասի (Rhamnus pallasii) և այլն:

5.7 Կենդանական աշխարհը

Անողնաշարավորները

Փափկամարմիններ և Հոդվածոտանիներ

«Դիլիջան» ազգային պարկի տարածքում հանդիպում են փափկամարմինների (Mollusca) 69 և հոդվածոտանիների (Arthropoda) 1431 տեսակներՆշված տեսակներից 6-ը Հայաստանի էնդեմիկներն են:

Ողնաշարավորները

Ձկներ

«Դիլիջան» ազգային պարկի տարածքով հոսող գետերում, մասնավորապես` Աղստև գետում բացահայտվել են 9 ձկնատեսակներ: Դրանք են` քուռի կողակը (Capoeta capoeta), քուռի բեղլուն (Barbus lacerta cyri), կովկասյան թեփուղը (Leuciscus cephalus), հայկական տառեխիկը (Alburnoides bipunctatus), որը էնդեմիկ ձկնատեսակ է: Աղստև գետի ողջ երկայնքով և դրա վտակների վերին հոսանքներում հանդիպում է սպիտակաձուկը (Alburnus filippi), լերկաձուկը (Barbatula caucasica), կարմրախայտը (Salmo trutta fario), քուռի քառթակը (Gobio persus) և արծաթափայլ լճածածանը (Carassius auratus):

Երկկենցաղները




23/66

«Դիլիջան» ազգային պարկի և դրա պահպանական գոտու տարածքներում բացահայտվել են երկկենցաղների 5 տեսակներ: Դրանք ներկայացված են կարգաբանական երկու դասերով` Ցատկողներ (Salientia), գորտերն ու դոդոշներն են` 4 տեսակ, և Տրիտոններ (Cuadata)` 1 տեսակ:

Սողունները

«Դիլիջան» ազգային պարկի և դրա պահպանական գոտու տարածքներում բացահայտվել են սողունների 19 տեսակներ, որոնք բաժանվում են հետևյալ կարգաբանական խմբերի.

• Մողեսներ (Lacertilia)` 12 տեսակ. • Օձեր (Serpentes)` 6 տեսակ. • Կրիաներ (Testudines)` 1 տեսակ:

Նշված սողուններից ոչ մեկը Հայաստանի Կարմիր գրքում գրանցված չէ:

Թռչունները

«Դիլիջան» ազգային պարկի և դրա պահպանական գոտու տարածքներում գրանցվել են թռչունների 147, որոնք բաժանվում են հետևյալ կարգաբանական դասերի.

• Սուզակներ (Podicipediformes) – 1 տեսակ. • Գիշատիչներ (Accipitriformes) – 26 տեսակներ. • Բադեր (Anseriformes) – 1 տեսակ. • Տառեղներ, արագիլներ (Ciconiiformes) – 2 տեսակ. • Լոր և մոխրագույն կաքավ (Galliformes) - 4 տեսակ. • Կռունկ (Gruiformes) – 1 տեսակ. • Որորներ (Charadriiformes) – 2 տեսակ. • Աղավնիներ (Columbiformes) - 4 տեսակ. • Կկուներ (Cuculiformes) – 1 տեսակ. • Բու (Strigiformes) - 4 տեսակ. • Այծկիթ (Caprimulgiformes) – 1 տեսակ. • Սև մանգաղաթև (Apodiformes) – 5 տեսակ. • Մեղվակեր ներկարար և Հոպոպ (Coraciiformes) – 4 տեսակ. • Փայտփորներ (Piciformes) – 6 տեսակ. • Ճնճղուկներ և երգող թռչուններ (Passeriformes) – 85 տեսակ:

Կաթնասունները

«Դիլիջան» ազգային պարկի և դրա պահպանական գոտու տարածքներում հանդիպում են կաթնասունների 49 տեսակներ: Դրանք բաժանված են հետևյալ 6 կարգաբանական դասերի.




24/66

• Միջատակերներ (Insectivora) – 9 տեսակ. • Կրծողներ (Rodenti) – 17 տեսակ. • Նապաստակակերպեր (Logomorpha) –1 տեսակ. • Ձեռքաթևավորներ (Chiroptera) –7 տեսակ. • Գիշատիչներ (Carnivora) – 12 տեսակ. • Կճղակավորներ (Artiodactyla) – 3 տեսակ:

5.8 Բնության հատուկ պահպանվող տարածքները

«Դիլիջան» ազգային պարկը տեղադրված է Փոքր Կովկասում` Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիս-արևելքում: Պարկը տարածվում է Փամբակի, Արեգունու, Միափորի, Իջևանի և Հալաբի հովտահայաց լանջերին` 1070-2900 մ բարձրությունների վրա: Պարկի տարածքի մեծ մասը տեղադրված է Արեգունու լեռնաշղթայի հյուսիսային լանջերին: Պարկի արևելյան հատվածները ընդգրկում են Միափորի լեռնաշղթայի հարավային լանջերը, որոնք խոշոր ժայռային մերկացումներով և սանդղաձև տեռասներով իջնում են Գետիկ գետի հովիտը: Հյուսիսից և հյուսիս-արևելքից պարկին հարում է Իջևանի լեռնաշղթան, որի լանջերը հարթ են և միայն վերին մասում դառնում են զառիթափ: Իջևանի լեռնաշղթայի հյուսիս-արևելյան ուղղությամբ շարունակվում է Հալաբի լեռնաշղթան, որի լանջերը աչքի են ընկնում մեծ թեքությամբ` հատկապես արևմտյան հատվածում: Արևմուտքից և հարավ-արևմուտքից պարկը շրջափակվում է Փամբակի լեռնաշղթայի ճյուղավորություններով, որոնք Սևանի լեռնանցքում միանում են Արեգունու լեռնաշղթային: Պարկի ցածրադիր հատվածը Աղստև գետի հովիտն է, որի արևմտյան, աջակողմյան, լանջերը հիմնականում ունեն հրաբխային ծագում, իսկ ձախակողմյանը կազմված է նստվածքային ապարներից:

Այստեղ պահպանության են վերցված կովկասյան տիպի մեզոֆիլ անտառները, հաճարենու, կաղնու համակեցությունները, կենու եզակի պուրակը, անտառային հազվագյուտ կենդանական աշխարհը և պատմա-ճարտարապետական ու բնության եզակի հուշարձանները:




25/66

6 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԿԱՆԽԱՏԵՍՎՈՂ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ

Նախատեսվող գործունեությունը իրականացվելու է երեք փուլերով: Յուրաքանչյուր փուլով նախատեսված աշխատանքների նկարագրությունը և կիրառվող տեխնիկան բերված է Աղյուսակ 9-ում:

Աղյուսակ 9. Նախատեսվող գործունեության իրականացման փուլերը և կիրառվող տեխնիկան

№ Գործառնություններ Կիրառվող տեխնիկա

ՓՈՒԼ 1. ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑՈՂ ՕԳ-Ի և ՀԵՆԱՐԱՆՆԵՐԻ ԱՊԱՄՈՆՏԱԺՄԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐ 1.1 Հաղորդալարերի և ճոպանի ապամոնտաժում 1.1.1 Ապամոնտաժված հաղորդալարերի և ճոպանի

բեռնում-բարձում ավտոկռունկ, ինքնաթափ մեքենա

1.1.2 Ապամոնտաժված հաղորդալարերի և ճոպանի տեղափոխում պահեստ

ինքնաթափ մեքենա

1.2 Մետաղական հենարանների ապամոնտաժում 1.2.1 Մետաղական հանարանների առանձնացում հիմքից 1.2.2 Ապամոնտաժված հենարանների բեռնում-բարձում ավտոկռունկ,

ինքնաթափ մեքենա 1.2.3 Ապամոնտաժված հենարանների տեղափոխում

պահեստ ինքնաթափ մեքենա

1.3 Հիմքերի ապամոնտաժում 1.3.1 Երկաթբետոնե հիմքերի առանձնացում 1.3.2 Ապամոնտաժված հիմքերի բեռնում-բարձում ավտոկռունկ,

ինքնաթափ մեքենա 1.3.3 Ապամոնտաժված հիմքերի տեղափոխում պահեստ ինքնաթափ մեքենա

ՓՈՒԼ 2. ՄՈՏԵՑՄԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՈՒՄ 2.1 N1 հենարանի մոտեցման ճանապարհ (l=54մ, V=59մ3) 2.1.1 Հողային (փորման-հարթեցման) աշխատանքներ էքսկավատոր, բուլդոզեր2.2 N2 հենարանի մոտեցման ճանապարհ (l=196մ,

V=313մ3)

2.2.1 Հողային (փորման-հարթեցման) աշխատանքներ էքսկավատոր, բուլդոզեր2.3 N3 հենարանի մոտեցման ճանապարհ (l=133մ,

V=286.9մ3)

2.3.1 Հողային (փորման-հարթեցման) աշխատանքներ էքսկավատոր, բուլդոզերՓՈՒԼ 3. ՆՈՐ ՀԵՆԱՐԱՆՆԵՐԻ ՏԵՂԱԴՐՈՒՄ

3.1 Երկաթբետոնե հիմքերի տեղադրում 3.1.1 Հողային (փորման) աշխատանքներ էքսկավատոր 3.1.2 Բետոնե աշխատանքներ 3.2 Մետաղական հենարանների տեղադրում և ամրացում ավտոկռունկ 3.3 Հաղորդալարերի և ճոպանի մոնտաժում




26/66

Նախատեսվող գործունեության ցուցանիշներն են.

• Տևողությունը` 40 աշխատանքային օր (320 ժամ), որից.

Փուլ 1` 10 աշխատանքային օր (80 ժամ), Փուլ 2` 15 աշխատանքային օր (120 ժամ), Փուլ 3` 15 աշխատանքային օր (120 ժամ):

• Կիրառվող տեխնիկան.

Էքսկավատոր` 1 հատ, աշխատելու է 128 ժամ, Բուլդոզեր` 1 հատ, աշխատելու է 160 ժամ, Ինքնաթափ մեքենա (10 տ բեռամբարձությամբ)` 2 հատ, աշխատե-

լու են 240 ժամ յուրաքանչյուրը, Ավտոկռունկ (16 տ բեռամբարձությամբ)` 1 հատ, աշխատելու է 80

ժամ:

6.1 Մթնոլորտային արտանետումներ

Նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում մթնոլորտի հիմնական աղտոտիչներն են.

• շինարարական տեխնիկայի և տրանսպորտային միջոցների շարժիչների աշխատանքից առաջացող գազանման արտանետումները,

• հողային/փորման և ճանապարհների հարթեցման աշխատանքներից և շահագործվող տեխնիկայի շարժից առաջացող փոշին:

Շինարարական տեխնիկան և տրանսպորտային միջոցները, որոնք պլանավորվում է օգտագործել գործունեության իրականացման ժամանակ, հանդիսանում են չկազմակերպված արտանետումների հիմնական աղբյուրը:

6.1.1 Փոշու արտանետումների հաշվարկի մեթոդակարգը

Նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում փոշու արտանետումները հիմնականում առաջանում են հողային/փորման ու ճանապարհների հարթեցման աշխատանքների ժամանակ և որոշվում են ըստ [15] մեթոդակարգի` հետևյալ բանաձևով.

( )3600

10×B×G×P×P×P×P×P×P=Q

6654321

1 , գ/վ [1]

Որտեղ`

P1-ը փոշու ֆրակցիայի բաժնեմասն է,




27/66

P2-ը 0÷50 մկմ չափերով մասնիկների բաժնեմասն է տարածվող փոշու աերոզոլում,

P3-ը գործակից է, որը հաշվի է առնում շինարարական տեխնիկայի աշխատանքի գոտում քամու արագությունը,

P4-ը գործակից է, որը հաշվի է առնում նյութի խոնավությունը,

P5-ը գործակից է, որը հաշվի է առնում նյութի խոշորությունը,

P6-ը գործակից է, որը հաշվի է առնում տեղանքի պայմանները,

G-ն վերամշակվող ապարի քանակն է, տ,

B-ն գործակից է, որը հաշվի է առնում նյութի բեռնաթափման բարձրությունը:

6.1.2 Տրանսպորտային միջոցների և տեխնիկայի վառելիքի ծախսի որոշման մեթոդակարգը

Նախատեսվող գործունեության ընթացքում կիրառվող տրանսպորտային և շինարարական տեխնիկայի գազանման արտանետումների հաշվարկման համար անհրաժեշտ է որոշել դրանց վառելիքի ծախսը, ինչը հաշվարկվում է ըստ [16] և [17] ընթացակարգերի` հետևյալ բանաձևով.

( ) ( )D×010+1×T×H+S×H×010=M TSCH .. , լ կամ [2]

( ) ( ) 860×D×010+1×T×H+S×H×010=M TSCH ... , կգ [3]

Որտեղ`

HSC-ն վազքի վառելիքի ծախսի նորման է, լ/100 կմ,

S-ը տրանսպորտային միջոցի վազքն է դեպի աշխատավայր և հակառակը, կմ,

HT-ն տրանսպորտային միջոցի կամ տեխնիկայի աշխատանքի կամ գործողության (օրինակ, ավտոկռունկով բեռի բարձրացում, էքսկավատորի փորում և այլն) վրա վառելիքի ծախսի նորման է, լ/ժամ,

T-ն տրանսպորտային միջոցով կամ տեխնիկայով աշխատանքի տևողությունն է, ժամ,

D-ն նորմայի գումարային հարաբերական ավելացումն է, %-ով (կիրառվում է տարվա ցուրտ ժամանակաշրջանում, ինչպես նաև լեռնային տեղանքում աշխատելիս):

6.1.3 Տրանսպորտային միջոցների և տեխնիկայի գազանման արտանետումների հաշվարկի մեթոդակարգը

Տրանսպորտային միջոցները և տեխնիկան աշխատում են դիզելային վառելիքով, որի այրումից արտանետումները հաշվարկվում են ՀՀ




28/66

Բնապահպանության նախարարության կողմից մշակված «Ավտոտրանսպորտից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի քանակների որոշման» մեթոդական հրահանգի1 հիման վրա: Վառելիքի այրումից արտանետվող վնասակար նյութերն են` NՕx, CH, CO, N2O, CO2, ՑՕՄ, ՊՄ, SO2:

Յուրաքանչյուր վնասակար նյութի (բացառությամբ SO2-ի) արտանետումը որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

10M×2k×1k×N

=Q 6H

2 , տ [4]

Որտեղ`

N-ը ըստ նշված մեթոդակարգի ծանր ավտոտրանսպորտի և տեխնիկայի տեսակարար արտանետումն է, որը տարբեր վնասակար նյութերի համար բերված է Աղյուսակ 10-ում:

Աղյուսակ 10. Տեսակարար արտանետումներ (գ/կգ վառելիք)

Վառելիքի տեսակը Նյութի անվանումը

NOx CH ՑՕՄ CO N2O CO2 ՊՄ

Դիզելային վառելիք 42.3 0.243 8.16 36.4 0.122 3138 4.3

k1-ը և k2-ը վնասակար նյութերի արտանետումների ճշգրտման գործակիցներն են, կախված տրանսպորտային պարկի միջին տարիքից և տեխնիկական վիճակից, բերված են Աղյուսակ 11-ում:

Աղյուսակ 11. Վնասակար նյութերի արտանետումների ճշգրտման գործակիցները

Ավտոմեքենայի կատեգորիան

Վնասակար նյութը

Ազդեցության գործակիցը

պարկի միջին տարիքի (k1)

տեխնիկական վիճակի (k2)

Մեծ բեռնունակության ավտոտրանսպորտ

CO 1.33 1.8

CH 1.2 2.0

NOx 1.0 1.0

CO2 1.0 1.0

N2O 1.0 1.0

1 Մեթոդիկայում ընդունված է տրանսպորտային միջոցների դասակարգումը «Core Inventory of Emissions in Europe» (այսուհետ` CORINAIR)` «Եվրոպայում մթնոլորտային արտանետումների բազային գույքագրում» մեթոդոլոգիային համապատասխան




29/66

Ածխածնի օքսիդի (CO), ածխաջրածինների (CH), և ազոտի օքսիդների (NOx) գործակիցները վերցված են «Ավտոմոբիլային տրանսպորտից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի հաշվարկման մեթոդական ցուցումներից» (Մոսկվա, Հիդրոմետհրատ - 1983), իսկ ածխածնի երկօքսիդի (CO2) և ազոտի ենթօքսիդի (N2O) գործակիցները ընդունվել են 1, քանի որ դրանց համար գործակիցներ սահմանված չեն:

Ծծմբային անհիդրիդի (SO2) արտանետումները հաշվարկվում են ելնելով այն մոտեցումից, որ վառելիքում պարունակվող ամբողջ ծծումբը լիովին վերածվում է SO2-ի: Այդ դեպքում կիրառվում է CORINAIR գույքագրման համակարգի բանաձևը.

M∑ ×k×2=ESO Hs2 , կգ [5]

Որտեղ`

ks-ը վառելիքում ծծմբի պարունակությունն է, կգ/կգ,

MH-ն վառելիքի ծախսն է, կգ:

6.1.4 Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների հաշվարկը

Էքսկավատոր

1) Անօրգանական փոշու արտանետումները որոշվում են հետևյալ բանաձևով.

( )3600


6654321

Ex1 , գ/վ

P1=0.05, P2=0.03, P3=1.0, P4=0.2, P5=0.4, P6=1.0, B=0.6:

TV×ρ

=G , տ/ժամ

Որտեղ`

ρ-ն ապարի խտությունն է, հավասար է 2.6 գ/սմ3 (2.6 տ/մ3),

V-ն հողային/փորման աշխատանքների ծավալն է, հավասար է 553 մ3,

T-ն էքսկավատորի աշխատելու ժամանակահատվածն է, հավասար է 128 ժամ:

G=11.23 տ/ժամ

Այսպիսով`

Q1Ex=0.22 գ/վ կամ

(0.22x3600x128):106=0.1 տ

2) Վառելիքի ծախսը որոշվում է հետևյալ բանաձևով.




30/66

( ) ( )D×010+1×T×H+S×H×010=M TSCHEx .. , լ

HSC=40 լ/100կմ, S=50 կմ, HT=12 լ/ժամ, T=128 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHEx=1789 լ կամ

1789x0.86=1539 կգ

3) Գազանման արտանետումները` որոշված [4] բանաձևով, բերված են Աղյուսակ 12-ում:

Աղյուսակ 12. Էքսկավատորի գազանման արտանետումները



Արտանետումները

գ/վ տ

Էքսկավատոր

CO 0.29 0.134

CH 0.002 0.0009

NOx 0.14 0.065

N2O 0.0004 0.0002

ՑՕՄ 0.027 0.013

ՊՄ 0.014 0.0066

SO2-ի արտանետումները որոշվում են հետևյալ բանաձևով.

M∑ ×k×2=ESO HExs2 , կգ

ks=0.002 կգ/կգ, MHEx=1539 կգ:

Այսպիսով`

ESO2=6.156 կգ (0.006 տ) կամ

6.156:128:3600x103=0.013 գ/վ

Բուլդոզեր

1) Անօրգանական փոշու արտանետումները

( )3600


6654321

B1 , գ/վ

P1=0.05, P2=0.03, P3=1.0, P4=0.2, P5=0.4, P6=1.0, B=0.6:

TV×ρ

=G , տ/ժամ




31/66

Որտեղ`

ρ-ն ապարի խտությունն է, հավասար է 2.6 գ/սմ3 (2.6 տ/մ3),

V-ն ճանապարհների հարթեցման և հողի հետ լցման աշխատանքների ծավալն է, հավասար է 1196.9 մ3 (658.9 մ3 + 538 մ3),

T-ն բուլդոզերի աշխատելու ժամանակահատվածն է, հավասար է 160 ժամ:

G=19.4 տ/ժամ

Այսպիսով`

Q1B=0.39 գ/վ կամ

(0.39x3600x160):106=0.22 տ


( ) ( )D×010+1×T×H+S×H×010=M TSCHB .. , լ

HSC=40 լ/100կմ, S=50 կմ, HT=11.1 լ/ժամ, T=160 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHB=2065 լ կամ

2065x0.86=1776 կգ


Աղյուսակ 13. Բուլդոզերի գազանման արտանետումները




գ/վ տ

Բուլդոզեր

CO 0.269 0.155

CH 0.002 0.001

NOx 0.13 0.075

N2O 0.0004 0.0002

ՑՕՄ 0.025 0.014

ՊՄ 0.013 0.0076


M∑ ×k×2=ESO HBs2 , կգ

ks=0.002 կգ/կգ, MHB=1776 կգ:

Այսպիսով`




32/66

ESO2=7.104 կգ (0.007 տ) կամ

7.104:160:3600x103=0.012 գ/վ

Ինքնաթափ մեքենաներ


( ) ( )D×010+1×T×H+S×H×010=M TSCHТ .. , լ

HSC=36.5 լ/100կմ, S=5000 կմ, HT=0 լ/ժամ, T=240 ժամ, D=15%:

Այսպիսով վառելիքի ծախսը մեկ ինքնաթափ մեքենայի համար հավասար է`

MHТ=2099 լ կամ

2099x0.86=1805 կգ,

իսկ երկու ինքնաթափ մեքենաների համար կկազմի`

2x2099=4198 լ կամ

4198x0.86=3610 կգ:


Աղյուսակ 14. Ինքնաթափ մեքենաների գազանման արտանետումները




գ/վ տ

Ինքնաթափ մեքենա (2 հատ)

CO 0.364 0.315

CH 0.002 0.002

NOx 0.177 0.153

N2O 0.001 0.0004

ՑՕՄ 0.034 0.029

ՊՄ 0.018 0.0155


M∑ ×k×2=ESO HTs2 , կգ

ks=0.002 կգ/կգ, MHT=3610 կգ:

Այսպիսով`

ESO2=14.44 կգ (0.014 տ) կամ

14.44:240:3600x103=0.017 գ/վ




33/66

Ավտոկռունկ


( ) ( )D×010+1×T×H+S×H×010=M TSCHC .. , լ

HSC=40 լ/100կմ, S=50 կմ, HT=6 լ/ժամ, T=80 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHC=575 լ կամ

575x0.86=495 կգ


Աղյուսակ 15. Ավտոկռունքի գազանման արտանետումները




գ/վ տ

Ավտոկռունկ

CO 0.15 0.043

CH 0.001 0.0003

NOx 0.073 0.021

N2O 0.0002 0.0001

ՑՕՄ 0.014 0.004

ՊՄ 0.007 0.0021


M∑ ×k×2=ESO HCs2 , կգ

ks=0.002 կգ/կգ, MHC=495 կգ:

Այսպիսով`

ESO2=1.98 կգ (0.002 տ) կամ

1.98:80:3600x103=0.007 գ/վ:

6.1.5 Մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումների վերլուծությունը և գնահատումը

Հաշվարկների արդյունքները, ամփոփված ըստ յուրաքանչյուր վնասակար նյութի արտանետման, բերված են Աղյուսակներ 16-ում և 17-ում: Աղյսուսակ 17-




34/66

ում միավորված են ազոտի օքսիդները և ցնդող օրգանական միացությունները ու ածխաջրածինները:

Աղյուսակ 16. Վնասակար նյութերի գումարային արտանետումները

№ Արտանետման աղբյուրը Վնասակար նյութերի արտանետումները

գ/վ տ/ժամանակահատված

1. Փոշի 1.1 Էքսկավատոր 0.22 0.1 1.2 Բուլդոզեր 0.39 0.22

Ընդամենը 0.61 0.32

2. CO 2.1 Էքսկավատոր 0.29 0.134 2.2 Բուլդոզեր 0.269 0.155 2.3 Ինքնաթափ մեքենաներ 0.364 0.315 2.4 Ավտոկռունկ 0.15 0.043


3. CH 3.1 Էքսկավատոր 0.002 0.0009 3.2 Բուլդոզեր 0.002 0.001 3.3 Ինքնաթափ մեքենաներ 0.002 0.002 3.4 Ավտոկռունկ 0.001 0.0003

Ընդամենը 0.007 0.0042

4. NOx 4.1 Էքսկավատոր 0.14 0.065 4.2 Բուլդոզեր 0.13 0.075 4.3 Ինքնաթափ մեքենաներ 0.177 0.153 4.4 Ավտոկռունկ 0.073 0.021


5. N2O 5.1 Էքսկավատոր 0.0004 0.0002 5.2 Բուլդոզեր 0.0004 0.0002 5.3 Ինքնաթափ մեքենաներ 0.001 0.0004 5.4 Ավտոկռունկ 0.0002 0.0001

Ընդամենը 0.002 0.0009

6. ՑՕՄ 6.1 Էքսկավատոր 0.027 0.013 6.2 Բուլդոզեր 0.025 0.014 6.3 Ինքնաթափ մեքենաներ 0.034 0.029 6.4 Ավտոկռունկ 0.014 0.004


7. ՊՄ




35/66

№ Արտանետման աղբյուրը Վնասակար նյութերի արտանետումները

գ/վ տ/ժամանակահատված

7.1 Էքսկավատոր 0.014 0.0066 7.2 Բուլդոզեր 0.013 0.0076 7.3 Ինքնաթափ մեքենաներ 0.018 0.0155 7.4 Ավտոկռունկ 0.007 0.0021


8. SO2 8.1 Էքսկավատոր 0.013 0.006 8.2 Բուլդոզեր 0.012 0.007 8.3 Ինքնաթափ մեքենաներ 0.017 0.014 8.4 Ավտոկռունկ 0.007 0.002


Հաշվարկների արդյունքում ստացված արտանետումների ազդեցությունը գնահատելու համար անհրաժեշտ է իրականացնել արտանետվող նյութերի ցրման հաշվարկ և ստացված արդյունքների համեմատություն սանիտարական նորմերի հետ:

Հաշվարկը իրականացվում է ստացիոնար աղբյուրների համար, որոնց շարքին են դասվում հենարանների շինհրապարակները: Հաշվի առնելով, որ իրականացվելու են նույնանման աշխատանքներ 3 շինհրապարակներում, հաշվարկի համար ընդունվել է պայմանական հարթակ, որի տվյալները և արտանետվող նյութի (անօրգանական չդիֆերենցված փոշի) քանակները բերված են Աղյուսակ 18-ում:

Աղյուսակ 17. Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների քանակը գործունեության իրականացման ժամանակահատվածում

Շինարարական աշխատանքների փուլերը

Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների քանակը, տ/շին. ժամանակահատված (գ/վ)

Փոշի Ածխածնի օքսիդ

Ազոտի օքսիդներ ՑՕՄ ՊՄ SO2

1. Հողային/փորման ու ճանապարհների հարթեցման աշխատանքներ

0.32 (0.61) 0.289 (0.559) 0.14 (0.271) 0.029 (0.056) 0.014 (0.027) 0.013 (0.025)

2. Տրանսպորտային և բեռամբարձ տեխնիկայի արտանետումները - 0.358 (0.514) 0.175 (0.251) 0.035 (0.051) 0.018 (0.025) 0.016 (0.024)

ԸՆԴԱՄԵՆԸ 0.32 (0.61) 0.647 (1.073) 0.315 (0.522) 0.064 (0.107) 0.032 (0.052) 0.029 (0.049)

Աղյուսակ 18. Մթնոլորտ արտանետվող նյութերի և աղբյուրների բնութագրերը

Արտանետման աղբյուրի անվանումը

Արտանետման աղբյուրի բնութագրերը

Գազային խառնուրդի բնութագրերը

Կոորդինատները Վնասակար նյութերի արտանետումները

№ բարձրություն, մ

տրամագիծ, մ

արագություն, մ/վ T,oC X1 Y1 X2 Y2 անվանումը գ/վ

տ/շին. ժամանակ.

Հարթակային չկազմակերպված արտանետումների աղբյուր

1 2.0 10.0 1.0 18.2 300 100 310 100 անօրգանական փոշի 0.61 0.32




38/66

6.1.6 Արտանետումների գետնամերձ կոնցենտրացիաների հաշվարկների արդյունքները

Շինարարության ընթացքում արտանետվող վնասակար նյութերի մթնոլորտում ցրման հաշվարկները կատարվել են համակարգչային «Ռադուգա» ծրագրով: Հաշվի առնելով, որ տեխնիկական միջոցները հանդիսանում են արտանետումների շարժական աղբյուրներ, ցրման հաշվարկները իրականացվել են միայն փոշու համար: Որպես մուտքային տվյալներ օգտագործվել են Աղյուսակ 18-ի տվյալները:

Կատարված հաշվարկով որոշվել է՝

• հաշվարկային կետերի կոորդինատները, մ, • վնասակար նյութերի արտանետումների կոնցենտրացիաները, • ջահի առանցքի ուղղությունը, • քամու այն արագությունը (մ/վ), որի դեպքում հաշվարկային կետում

գետնամերձ կոնցենտրացիաները հասնում են առավելագույն արժեքի:

Համակարգչային հաշվարկների արդյունքները բերված են սույն Հաշվետվության Հավելված 1-ում:

Աղտոտվածության առավելագույն մակարդակը բերված է Աղյուսակ 19-ում:

Աղյուսակ 19. Աղտոտվածության առավելագույն մակարդակը

№ Աղտոտող նյութի անվանումը

Առավելագույն աղտոտվածությունը

բացարձակ միավորներով, մգ/մ3

Առավելագույն աղտոտվածությունը

ՍԹԿ մասերով

Առավելագույն աղտոտված.

հանգստի գոտու ՍԹԿ մասերով

1. Անօրգանական փոշի 0.1275 0.255 0.32

Ինչպես երևում է աղյուսակից, հաշվարկային գետնամերձ

կոնցենտրացիաները գտնվում են թույլատրելի նորմերի սահմաններում:

6.2 Ջրային ռեսուրսներ

Շինարարական աշխատանքների ժամանակ ջուրն օգտագործվում է շինարարական հարթակների ջրցանի, ինչպես նաև ինժեներատեխնիկական անձնակազմի, բանվորների և վարորդների կենցաղային-տնտեսական կարիքների ապահովման համար:




39/66

6.2.1 Շինարարական հրապարակներ

Նախատեսվող գործունեության II և III փուլերի` մոտեցման ճանապարհների կառուցման և նոր հենարանների տեղադրման աշխատանքների իրականացման ժամանակ շինարարական հրապարակը պարբերաբար ենթարկվում է ջրցանի:

Մոտեցման ճանապարհների ընդհանուր մակերեսը կազմում է 1652 մ2, որի կառուցման/հարթեցման համար կպահանջվի 15 աշխատանքային օր (120 ժամ): Հետևաբար, հողային աշխատանքների իրականացման հատվածի հաշվարկային մակերեսը (որը ենթարկվելու է ջրցանի) յուրաքանչյուր օրվա համար կկազմի 110.13 մ2:

Նոր հենարանների տեղադրման համար հողային/փորման աշխատանքների ընդհանուր մակերեսը կազմում է 258 մ2, որի իրականացման համար կպահանջվի 8 աշխատանքային օր (64 ժամ): Հետևաբար, հողային աշխատանքների իրականացման հատվածի հաշվարկային մակերեսը (որը ենթարկվելու է ջրցանի) յուրաքանչյուր օրվա համար կկազմի 32.25 մ2:

Շինարարական աշխատանքների իրականացման ժամանակ պահանջվող ջրի ծախսը որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

Hc=HC1+HC2, մ3,

Որտեղ`

HC1-ը մոտեցման ճանապարհների կառուցման/հարթեցման աշխատանքների ընթացքում ջրցանի համար պահանջվող ջրի ծախսն է, մ3,

HC2-ը նոր հենարանների տեղադրման աշխատանքների ընթացքում ջրցանի համար պահանջվող ջրի ծախսն է, մ3:

HC1 = S1 x K1 x T1, մ3

Որտեղ`

S1-ը ջրվող տարածքի մակերեսն է, հավասար է 110.13 մ2,

K1-ը 1 մ2 օրական ջրցանի նորման է, հավասար է 0.003 մ3,

T1-ն մոտեցման ճանապարհների կառուցման/հարթեցման աշխատանքների ժամանակահատվածն է օրերով, հավասար է 15:

HC1=4.956 մ3/շին.ժամանակահատված կամ 0.33 մ3/օր:

HC2 = S2 x K2 x T2, մ3

Որտեղ`

S2-ը ջրվող տարածքի մակերեսն է, հավասար է 32.25 մ2,

K1=K2, 1 մ2 օրական ջրցանի նորման է, հավասար է 0.003 մ3,




40/66

T2-ն նոր հենարանների տեղադրման ընթացքում փորման աշխատանքների ժամանակահատվածն է օրերով, հավասար է 8,

HC2=0.774 մ3/շին.ժամանակահատված կամ 0.097 մ3/օր:

իսկ ջրցանի համար պահանջվող ջրի ընդհանուր ծախսը կկազմի`

HC=4.956+0.774=5.73 մ3/շին.ժամանակահատված

6.2.2 Վարչական աշխատողների և բանվորների (այդ թվում վարորդների) կոմունալ-կենցաղային ջրապահանջի հաշվարկ

Աշխատակիցների և բանվորների (այդ թվում վարորդների) խմելու և կենցաղային պահանջների համար ջրօգտագործումը հաշվարկվում է հետևյալ կերպ.

( )N×n+N×n×T=W 11Ë.ï.

Որտեղ`

n-ը ինժեներատեխնիկական աշխատողների թվաքանակն է, հավասար է 4-ի,

N-ը ինժեներատեխնիկական աշխատողների ջրածախսի նորմատիվն է, հավասար է 0.016 մ3օր/մարդ,

T-ը աշխատանքային օրերի քանակն է, հավասար է 40-ի,

n1-ը բանվորների (այդ թվում վարորդների) թվաքանակն է, հավասար է 16-ի,

N1-ը բանվորների ջրածախսի նորմատիվն է, հավասար է 0.025 մ3 օր/մարդ:

Wխ.տ.=18.56 մ3/շին.ժամանակ. կամ 0.464 մ3/օր

Այսպիսով, նախատեսվող գործունեության իրականացման ժամանակ ընդհանուր ջրօգտագործումը կկազմի`

5.73+18.56=24.29 մ3/շին.ժամանակահատված

Շինարարության ջրամատակարարումը իրականացվում է Դիլիջան քաղաքի խմելու ջրացանցից:

6.2.3 Կեղտաջրերի հաշվարկ

Շինարարական հարթակների ջրցանը դասվում է անվերադարձ ջրօգտագործման շարքին:

Կեղտաջրեր առաջանում են միայն խմելու կենցաղային ջրօգտագործման արդյունքում:




41/66

Կորուստը կազմում է 1.5%, այստեղից կեղտաջրերը կազմում են` 18.56x0.985=18.28 մ3/շին.ժամանակահատված:

Շինարարության ընթացքում աշխատողները կօգտվեն «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի տարածքում տեղակայված սան.հանգույցից, որը միացված է Դիլիջան քաղաքի քաղաքային կոյուղու համակարգին: Սան.հանգույցը գտնվում է նախատեսվող գործունեության հարակից տարածքում, արդ.հրապարակից ոչ ավել քան 200-250 մ հեռավորության վրա:

6.3 Թափոնների և այլ նյութերի կառավարումը

Նախատեսվող գործունեությունը ենթադրում է երեք գործող հենարանների ապամոնտաժում և երեք նոր հենարանի տեղադրում: Շինարարական աշխատանքների ժամանակ առաջանում է շինարարական աղբ (ծածկագիր 9120060001000), մոտ 4.3 տ քանակությամբ: Բացի դրանից, ծառահատումների իրականացման ժամանակ առաջանում է անտառամշակման փայտանյութ և բնական մաքուր փայտանյութի տաշեղ և փայտաթեփ (ծածկագիր 1711060001000) մոտ 0.3 տ քանակությամբ:

Համաձայն ձեռք բերված պայմանավորվածության, շինարարական աղբը կկուտակվի «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի շին. հրապարակում և քաղաքային սան.մաքրմամբ և աղբահանությամբ զբաղվող ընկերության կողմից կտեղափոխվի արտանագրված աղբավայր, որտեղ և կտեղադրվի:

Ծառահատումների արդյունքում առաջացող փայտանյութը փայտի տաշեղի և փայտաթեփի հետ միասին հանդիսանում են «Դիլիջան» ազգային պարկի սեփականությունը և տրամադրվելու են «Դիլիջան» ազգային պարկին:

Շինարարական աշխատանքների ժամանակ ապամոնտաժվող հիմքերը, հենարանները, ճոպանները, լարերը, մեկուսիչները և այլ նյութերը տեղափոխվում են «ՀԷՑ» ՓԲԸ պահեստ` այլ տեղամասերում օգտագործելու նպատակով:

6.4 Հողային ռեսուրսներ

Օտարվող հողերի մակերեսը կազմում է 258 մ2, որից 100 մ2 մրգատու այգի է, 158 մ2` անտառ: Հողերի օտարումը, նշանակության (կատեգորիայի) փոփոխումը, վարձակալումը և այլ գործառույթներ իրականացվելու են համաձայն ՀՀ հողային և քաղաքացիական օրենսգրքերով սահմանված ընթացակարգերի:

Հողային ծածկի վրա ազդեցությունը կապված է շինարարական աշխատանքների հետ: Հանվող հողային զանգվածը կկազմի 553 մ3, ետլիցք` 538 մ3, մնացած քանակը` 15 մ3 կօգտագործվի տարածքի հարթեցման համար:




42/66

Հանվող հողի նշված ծավալի մի մասը հանդիսանում է բերրի շերտ, որի հանումը, տեղափոխումը, պահպանումը, հաշվառումը և հետագա օգտագործումը իրականացվում է համաձայն ՀՀ կառավարության 2011 թվականի սեպտեմբերի 8-ի թիվ 1396-Ն որոշմամբ հաստատված «Հողի բերրի շերտի օգտագործման կարգի»:

6.5 Կենսաբազմազանություն


• 306մ երկարությամբ հատվածում` 50 մ • 64մ երկարությամբ հատվածում` 14 մ • 40մ երկարությամբ հատվածում` 28 մ:

Հատման ենթակա է 215 ծառ: 1.74 հա տարածության վրա տեղի կունենա բնական ծագում ունեցող մատղաշի ոչնչացում աճի դադարեցման աստիճանի վնասով: «Դիլիջան ազգային պարկ» ՊՈԱԿ-ի կողմից ներկայացված հատվող ծառերի հաշվեգնահատման ցուցակը և հաշվարկը բերված է սույն Հաշվետվության Հավելված 2-ում:

6.6 Աղմուկ

Շինարարական աշխատանքների ընթացքում օգտագործվող տեխնիկան շահագործելիս առաջանում է աղմուկ: Շինարարական տեխնիկայի ընտրությունը իրականացվում է այն պայմանով, որ աղմուկի մակարդակը մոտակա բնակելի և հանգստյան գոտիներում չգերազանցի ՀՀ գործող նորմերը, որոնք բերված են Աղյուսակ 20-ում:

Աղյուսակ 20. Աղմուկի թույլատրելի մակարդակները

Սենքերի և տարածքների նշանակությունը

Օրվա ժամանակը,

ժամ

Ձայնի մակար- դակները, դԲԱ

Ձայնի առավելագույն մակարդակները,

դԲԱ Դասասենյակներ, ուսումնական հաստատությունների և դպրոցների լսարաններ և այլն

40 55

Բնակարանների սենյակներ, հանգստյան տներ, պանսիոնատներ

600 - 2200

22 00-600 4030

5545

Հանրակացարանի բնակելի սենյակներ և հյուրանոցի համարներ

600 - 2200

22 00-600 45 35

60 50




43/66

6.7 Էլեկտրամագնիսական դաշտեր

Էլեկտրամագնիսական դաշտերը ճառագայթվում են էլեկտրա-մատակարարման օդային գծերից և այլ էլեկտրական սարքավորանքից: Աշխատանքային նախագծով օդային գծի բարձրությունը և ուրվագիծը նախատեսված է այնպես, որ ազդեցություն չունենա մոտակա համայնքների բնակչության, ինչպես նաև «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ աշխատակիցների վրա:




44/66

7 ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻՆ ՀԱՍՑՎԱԾ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՎՆԱՍԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ

7.1 Մթնոլորտային օդ

Տնտեսական վնասը դա շրջակա միջավայրին հասցված վնասի վերացման համար անհրաժեշտ միջոցառումների արժեքն է արտահայտած դրամական համարժեքով: Տնտեսական վնասի հաշվարկը կատարվում է շրջակա միջավայրին հասցվող վնասը դրամային ցուցանիշներով գնահատելու համար և չի առաջացնում որևէ ֆինանսական պարտավորություն:

Տնտեսական վնասը հաշվի է առնում՝

• բնակչության առողջության վատթարացման հետ կապված ծախսերը, • գյուղատնտեսությանը, անտառային և ձկնային տնտեսություններին

հասցված վնասը, • արդյունաբերությանը հասցված վնասը:

Տնտեսական վնասը հաշվարկվում է համաձայն գործող մեթոդակարգի [1]: Յուրաքանչյուր արտանետման աղբյուրի համար տնտեսությանը հասցված վնասը գնահատվում է հետևյալ բանաձևով`

øìöÞ² iió· ×∑××=

Որտեղ`

Ա-ն ազդեցությունն է, արտահայտված ՀՀ դրամով,

Շգ-ն աղտոտող աղբյուրի շրջապատի (ակտիվ աղտոտման գոտու) բնութագիրն արտահայտող գործակիցն է, համաձայն նշված մեթոդակարգի աղյուսակի 9-ի` հանգստի գոտիների համար, որի շարքին դասվում է նախատեսվող տարածքը, ընդունվում է 10:

Փց-ն փոխադրման ցուցանիշն է, հաստատուն է և ընտրվում ելնելով բնապահպանության գործընթացը խթանելու սկզբունքից: Սույն մեթոդակարգի համաձայն Փց = 1000 դրամ:

Վi-ն i-րդ նյութի (փոշու տեսակի) համեմատական վնասակարությունն արտահայտող մեծությունն է, ածխածնի օքսիդի համար ընդունվում է 1, ազոտի օքսիդի համար` 12.5, անօրգանական փոշու համար` 10, ածխաջրածինների համար` 3.16, պինդ մասնիկների համար` 200, ծծմբային անհիդրիդի համար` 16.5 [15]:

Քi-ն տվյալ (i-րդ) նյութի արտանետումների քանակի հետ կապված գործակիցն է, որը որոշվում է հետևյալ բանաձևով`




45/66

Քi = գ (3 SԱi -2 ՍԹԱi), SԱi > ՍԹԱi

Որտեղ`

ՍԹԱi-ն i-րդ նյութի սահմանային թույլատրելի տարեկան արտանետման քանակն է` տոննաներով: Հաշվի առնելով, որ վնասակար նյութերի արտանետումների մթնոլորտում ցրման հաշվարկները ցույց տվեցին, որ սպասվելիք գետնամերձ կոնցենտրացիաները գտնվում են թույլարտելի նորմերի սահմաններում, փաստացի արտանետումները ընդունվում են որպես ՍԹԱ:

Այս դեպքում Քi = գ SԱi:

SԱi-ն i-րդ նյութի տարեկան փաստացի արտանետումներն է` տոննայով,

անօրգանական փոշի` 0.32 տ (անշարժ աղբյուր), ածխածնի օքսիդ` 0.647 տ (շարժական աղբյուր), ազոտի օքսիդներ` 0.315 տ (շարժական աղբյուր), ածխաջրածիններ` 0.064 տ (շարժական աղբյուր), պինդ մասնիկներ` 0.032 տ (շարժական աղբյուր), ծծմբային անհիդրիդ` 0.029 տ (շարժական աղբյուր):

գ = 1` անշարժ աղբյուրների համար,

գ = 3` շարժական աղբյուրների (ավտոտրանսպորտի) համար:

Այն նյութերի համար, որոնց նորմատիվային ծավալային կոնցենտրացիան պետական ստանդարտով սահմանված չէ, ազդեցությունը չի գնահատվում:

+0640×163×3+3150×512×3+6470×1×3+320×10×1×1000×10= ......{²

382000=0290×516×3+0320×200×3+ }... դրամ,

Նշված գումարը որևէ ֆինանսական պարտավորություն չի առաջացնում:

7.2 Ջրային ռեսուրսներ

Աշխատանքների ժամանակ աղտոտված կեղտաջրերի արտահոսք դեպի ջրային ռեսուրսներ չի իրականացվում, համապատասխանաբար ջրային ռեսուրսներին վնաս չի հասցվում:

7.3 Հողային ռեսուրսներ

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ օտարման ենթակա 258 մ2 դուրս են բերվում օգտագործման շրջանակից, այդ մակերեսի համար հաշվարկվում է տնտեսական վնասը:




46/66

Հաշվարկները կատարվել են համաձայն ՀՀ Կառավարության 2005 թվականի հունվարի 25-ի թիվ 92-Ն «Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը հաստատելու մասին», ինչպես նաև ՀՀ Կառավարության 2003 թվականի դեկտեմբերի 24-ի թիվ 1746-Ն «Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի հողերի կադաստային գնահատման կարգը, տարածագնահատման (գտնվելու վայրի) գոտիականության գործակիցները և սահմանները հաստատելու մասին» որոշումների:

ՀՀ բնակավայրերի հողերի կադաստրային գինը հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով.

ԿԳհող = Աբազա x Մհող x Գգ,

Որտեղ՝

ԿԳհող-ն գնահատվող հողամասի կադաստրային գինն է` արտահայտված դրամով,

Աբազա-ն բնակավայրերի հողերի 1 մ2 մակերեսի բազային արժեքն է` արտահայտված դրամով, հավասար է 60000,

Մհող-ն գնահատվող հողամասի մակերեսն է` արտահայտված մ2, հավասար է 258,

Գգ-ն բնակավայրերի հողերի տարածագնահատման (գտնվելու վայրի) գոտիականության գործակիցն է, Դիլիջանի սահմաններում` 0.0207 (տես կարգի Աղյուսյակ 1):

ԿԳհող = 258 x 60000 x 0.0207 = 320436 դրամ

Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման հաշվարկը իրականացվում է հետևյալ բանաձևով.

Ա = ԾՀՎ + ԱՎՀ + ԾՈՒՎ,

Որտեղ`

Ա-ն ազդեցությունն է,

ԾՀՎ-ն վնասված հողամասը նախնական (նորմատիվային) տեսքի բերելու (պահանջների վերականգնման) համար անհրաժեշտ ծախսերն են (բուսահողի կտրման, տեղափոխման, պահեստավորման, պահպանման և վերջնական վերականգնման միջոցառումների տեսակարար ծախսերը հաշվարկված են 1մ2 կտրվածքով և վերցվել է 3200 դրամ),

ԱՎՀ-ն վնասված հողամասի (գույքի) արժեքն է, տվյալ դեպքում` ԿԳհող:




47/66

ԾՈՒՎ-ն ազդեցության հետևանքների ուսումնասիրության և վերլուծության հետ կապված ծախսերն են (տվյալ դեպքում անտեսվում է, քանի որ կատարված է ընդհանուր նախագծային աշխատանքների կազմում, առանց առանձին տողով նշելու):

Ա = ԾՀՎ + ԿԳհող,

ԱՎՀ = 258 x 3200 + 320436 = 1146036 դրամ:

7.4 Կենսաբազմազանություն


• 306 մ երկարությամբ հատվածում` 50 մ • 64 մ երկարությամբ հատվածում` 14 մ • 40 մ երկարությամբ հատվածում` 28 մ:

Հատման ենթակա է 215 ծառ` 3777500 ՀՀ դրամ արժեքով: 1.74 հա տարածության վրա տեղի կունենա բնական ծագում ունեցող մատղաշի ոչնչացում աճի դադարեցման աստիճանի վնասով, որի արժեքն է` 1000500 ՀՀ դրամ: Ծառահատման հետևանքով Դիլիջան ազգային պարկին հասցվող ընդհանուր վնասը կկազմի 6489963 ՀՀ դրամ: «Դիլիջան ազգային պարկ» ՊՈԱԿ-ի կողմից ներկայացված հատվող ծառերի հաշվեգնահատման ցուցակը և հաշվարկը` համապատասխան նամակով, ներկայացված է սույն Հաշվետվության Հավելված 2-ում:

Ընդամենը նախատեսվող աշխատանքների արդյունքում շրջակա

միջավայրին հասցվող վնասը դրամային արտահայտմամբ կկազմի`

382000 + 1146036 + 6489963 = 8017999 դրամ:




48/66

8 ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՄԱՆԸ ԵՎ ՆՎԱԶԵՑՄԱՆԸ ՈՒՂՂՎԱԾ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ (ՇԻՆԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ)

Շին. աշխատանքների իրականացման ընթացքում նախատեսվում է`

• Պարսպապատել շինարարական հրապարակները, շինարարական

օբյեկտը ծածկել համապատասխան բարձրություն ունեցող անթափանց

թաղանթով:

• Հետևել, որպեսզի աղբահանությամբ զբաղվող ընկերությունը

շինարարական աղբի տեղափոխումը իրականացնի անթափանց

ծածկոցներ ունեցող մեքենաներով:

• Շինհրապարակը օրվա ընթացքում պարբերաբար ջրել:

• Շինանյութերը պահեստավորել փակ տարածքներում կամ ծածկել

անթափանց թաղանթներով:

• Տեխնիկայի վառելիքով լիցքավորումը իրականացնել «ՔԵՄՓ

ՎԵՆՉՈՒՐՍ» ՓԲԸ-ի տարածքում: Վառելիքը պահել «ՔԵՄՓ ՎԵՆՉՈՒՐՍ»

ՓԲԸ-ի տարածքում` նավթամթերքի տարողությունների մեջ, որոնք

հագեցած են յուղահավաք համակարգով:

Հողի բերրի շերտը պահպանելու համար նախատեսված են հետևյալ միջոցառումները.

• Հողի բերրի շերտը հանվում և տեղափոխվում է այնպիսի տեղամաս,

որտեղ չեն իրականացվում շինարարական աշխատանքներ:

• Բերրի շերտի պահեստը չպետք է առնչվի քսայուղերի և այլ քիմիական

նյութերի պահեստների հետ և պետք է լինի ծածկի տակ:

• Նախատեսվում է աշխատանքների ավարտից հետո տարածքը հարթեցնել և բարեկարգել` օգտագործելով պահեստավորված հողը: Բերրի հողի օգտագործումը համաձայնեցվում է Դիլիջանի քաղաքապետարանի և Դիլիջան ազգային պարկի հետ:

• Բերրի շերտի հանման, պահպանման, տեղափոխման և օգտագործման մասին տվյալները ներկայացվում են Տավուշի մարզպետարան` տարեկան տվյալների հաշվառման համապատասխան մատյանում գրանցելու համար:

Բուսական և կենդանական աշխարհի վրա ազդեցությունը մեղմելու

նպատակով`




49/66

• Տարածքի մատղաշ ծառերը և թփերը արմատային համակարգով

հանվելու և վերատնկվելու են Դիլիջանի քաղաքապետարանի

մասնագետների կողմից նշված և Դիլիջան ազգային պարկի

ղեկավարության հետ համաձայնեցված անտառային բացատներում:

• Ծառերի հատումը իրականացվելու է այնպես, որ հատվող գոտու

եզրային մասերում հատվեն միայն ծառերի վերին և դեպի գծեր ընկած

մասերը, իսկ կարճ ծառերը ընդհանրապես չհատվեն:

• Հատումները իրականացվելու են կենսաբազմազանության

մասնագետների ներկայությամբ և Կարմիր գրքում գրանցված

բուսատեսակների հայտնաբերման դեպքում դրանք կգրանցվեն և

հնարավորության դեպքում` կտեղափոխվեն:




50/66

ՕԳՏԱԳՈՐԾՎԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ

1. ՀՀ Կառավարության 2005 թվականի հունվարի 25-ի թիվ 91–Ն որոշմամբ

հաստատված «Մթնոլորտի վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը»:

2. ՀՀ Կառավարության 2005 թվականի հունվարի 25-ի թիվ 92-Ն որոշմամբ հաստատված «Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը»:

3. ՀՀ Կառավարության 2003 թվականի դեկտեմբերի 24-ի թիվ 1746-Ն որոշմամբ հաստատված «Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի հողերի կադաստային գնահատման կարգը, տարածագնահատման (գտնվելու վայրի) գոտիականության գործակիցները և սահմանները»:

4. Մթնոլորտային արտանետումների գույքագրման ձեռնարկ, EMEP/EEA, 2009:

5. Հայաստանի Ազգային Ատլաս, Երևան, 2007:

6. Հայաստանի բնաշխարհ, 2006:

7. Հայաստանում անապատացման դեմ պայքարի գործողությունների ազգային ծրագիր, 2002:

8. Հայաստանի կենսաբազմազանության առաջին ազգային զեկույց, 1999:

9. СН 245–71. Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий.

10. СНиП 1.02.01-85 Инструкция о составе, порядке разработки, согласования и утверждения проектно-сметной документации на строительство предприятий, зданий и сооружений.

11. СНиП 2.04.02-84. Водоснабжение. Наружные сети и сооружения.

12. Сборник методик по расчету выбросов в атмосферу загрязняющих веществ различными производствами, Госкомгидромет, Ленинград, 1986.

13. Инструкция о порядке рассмотрения, согласования и экспертизы воздухоохранных мероприятий и о выдаче разрешений на выброс загрязняющих веществ в атмосферу по проектным решениям, ОНД-84-Н.

14. Укрупненные нормы водопотребления и водоотведения для различных отраслей промышленности, Стройиздат, Москва, 1982г.

15. Временное методическое пособие по расчету выбросов от неорганизованных источников в промышленности строительных материалов, МИНПРОМСТРОЙ СССР, Москва 1984г.




51/66

16. Нормы расхода топлив и смазочных материалов на автомобильном транспорте.

17. Нормы расхода жидкого топлива для машин, эксплуатирующихся в предприятиях уборки городских территорий, санитарной очистки и ремонтно-строительном производстве.




52/66

Գետնամերձ կոնցենտրացիաների համակարգչային հաշվարկների աղյուսակները

-------------------------------------------------------------- <<РАДУГА>> 2013.1.31 ИСХОДНЫЕ ДАННЫЕ Управляющие параметры расчета и характеристики объекта Oбъект: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ Таблица 1 -------------------------------------------------------------- : Число источников : 1 : : Число рассматриваемых вредных веществ : 1 : : Географическая широта местности (град.) : 41 : : Температура : 18.2 : : Районный коэффициент : 200 : : Шаг перебора направления ветра : 30 : : Характеристика перебора направления ветра : векторный : : Скорость ветра : 7 : : Число вкладов : : : Число максимальных концентраций : : : Угол : 90 : : Число групп суммирования : 0 : : Константа целесообразности проведения расчета : 0.1 : --------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- <<РАДУГА>>

2013.1.31 ПАРАМЕТРЫ ИСТОЧНИКОВ Объект: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ ТАБЛИЦА 7 СТРАНИЦА 1 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- : : :ДИАМЕТР : ПАРАМЕТРЫ ГАЗОВОЗДУШНОЙ СМЕСИ : К О О Р Д И Н А Т Ы :УГОЛ МЕЖДУ : : : КОД :ВЫСОТА:ТОЧЕЧНОГО:----------------------------------------------------------------------:ОСЬЮ ОХ И : УЧЕТ : : : :ИЛИ ПЛОС-: : : :ТОЧЕЧНОГО,НАЧАЛО : КОНЕЦ ЛИНЕЙНОГО :НАПРАВЛЕНИЯ :РЕЛЬЕФА : : : :КОСТНОГО :СКОРОСТЬ : ОЪБЕМ :ТЕМПЕРАТУРА:ЛИHЕЙНОГО ИЛИ ЛИНИИ:ИЛИ ЛИНИИ ЦЕНТРА:НА СЕВЕР : : : : : : : : : ЦЕНТРА ПЛОСКОСТИ : ПЛОСКОСТНОГО : : : ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- : Н ИСТ.: Н(М) : Д : W(М/С) : V(М,КУБ/С): Т(ГРАД.С) : X1(M) : Y1(M) : X2(M) : Y2(M) : С(ГРАД) : РН : ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- : 1 2.0 20.00 1.0000 314.1593 20.0 300 100 310 100 90 1.25 : -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ <<РАДУГА>> 2013.1.31 ХАРАКТЕРИСТИКА ВЫБРОСОВ ОБЪЕКТ: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ

ТАБЛИЦА 8 СТРАНИЦА 1 ------------------------------------------------------------------------------------ :КОД ВЕЩ-ВА:НАИМЕНОВАНИЕ(ШИФР) ВЕЩ-ВА:ПДК(КГ/М,КУБ):КОЕФ.ОСЕДАНИЯ: ЧИСЛО ИСТОЧНИКОВ: :----------------------------------------------------------------------------------- : 908 փոշի 0.500000 3.0 1 : : :------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ :Н ИСТ:МОЩ(Г/С):Н ИСТ:МОЩ(Г/С):Н ИСТ:МОЩ(Г/С):Н ИСТ:МОЩ(Г/С):Н ИСТ:МОЩ(Г/С):Н ИСТ:МОЩ(Г/С):Н ИСТ:МОЩ(Г/С):Н ИСТ:МОЩ(Г/С): ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 0.6100 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- <<РАДУГА>> 2013.1.31 РЕЗУЛЬТАТЫ РАСЧЕТА Объект: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ Распределение максимальных наземных концентраций (без фона) փոշի Таблица 9 Страница 2 :-----------------------------------------------------------------: A=200 TB=18.2 град.С U*=7 m/s :КОД ВЕЩЕСТВА : 908 : выбор шага направления ветра =30 град. :НАИМЕНОВАНИЕ (ШИФР) ВЕЩЕСТВА : փոշի : отображение рельефа каждому источнику :ПРЕДЕЛЬНО ДОПУСТ.КОНЦЕНТР.(МГ/М,КУБ): 0.5000 : :КОЭФФИЦИЕНТ ОСЕДАНИЯ ВЕЩЕСТВА : 3.0 : Характеристика выбрасываемых веществ :ФОНОВАЯ КОНЦЕНТРАЦИЯ : НЕ УЧИТЫВАЕТСЯ : :------:------:----:---------------------------:-------------:-----------------:---:-----:--------:-----------:--------:-------: :КОД :ВЫСОТА:ДИА-:ПАРАМЕТРЫ ГАЗОВОЗДУШ. СМЕСИ: К О О Р Д И Н А Т Ы : У :КОЭФ.:ОПАСНАЯ : МОЩНОСТЬ :МАКСИ- :РАССТО-: :ИСТОЧ-:ВЫБРО-:МЕТР:----------:---------:------:---------------:---------------: Г :РЕЛЬ-:СКОРОСТЬ: ВЫБРОСА :МАЛЬНАЯ : ЯНИЕ : :НИКА :СА : : ОБЪЕМ : ТЕМПЕРА-: СКО- :ТОЧЕЧНОГО,НАЧА-:КОНЦА ЛИНЕЙНОГО: О :ЕФА : ВЕТРА : :КОНЦЕНТР: ОТ : : : : : : ТУРА : РОСТЬ:ЛА ЛИНЕЙН,ИЛИ :ИЛИ ДЛИНА И ШИ-: Л : : : :В ДОЛЯХ : ИСТОЧ-: : : : : : : :ЦЕНТРА ПЛОСКОСТ:РИНА ПЛОСКОСТН.: : : : : ПДК : НИКА : :------:------:----:----------:---------:------:---------------:---------------:---:-----:--------:-----------:--------:-------: : NN : H(M) :D(M):V(M.KUB/S):T(LAIP C):W(M/S): X1(M) : Y1(M) : X2(M) : Y2(M) : S : PN : UM(M/S): M1(g/s) : CM : XM(m) : :------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------: : 1 2.020.00 314.1593 20.0 1.00 300 100 310 100 90 1.25 28.6 0.61000 2.88960 57.7: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Средневзвешенная скорость ветра 28.600 м/с Сумма максимальных концентраций (доли ПДК) по ОНД-86 Q=2.8896012 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------- <<РАДУГА>>

2013.1.31 Объект: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ Вариант 1 Таблица 11 -------------------------------------------------------------------------------: : К О О Р Д И Н А Т Ы В Е Р Ш И Н : шаг : шаг : : : X(M) : Y(M) : -------------------------------------------------------------------------------: : X1 : Y1 : X2 : Y2 : X3 : Y3 : X4 : Y4 : DX : DY : -------------------------------------------------------------------------------: : -200 -400 -200 600 800 600 800 -400 100 100 : --------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------- <<РАДУГА>> 2013.1.31 НАИБОЛЬШИЕ КОНЦЕНТРАЦИИ (X,Y) - точка координаты QH - нормированная концентрация в долях ПДК HB - направление ветра в град. U - скорость ветра м/с Объект: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ Вещество: փոշի Таблица 13 Cтраница 1 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- : QH : X : Y : HB : U :Но.Источ: вклад :Но.Источ: Вклад :Но.Источ: Вклад :Но.Источ : Вклад : --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- : 0.254559 300 100 180 0.5 1 0.25456 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Минимальная и максимальная концентрации в точках расчетов: 0.0092588398 0.2545586713 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 298099 ЛитССР ММП ПКТИ <<РАДУГА>> 2601 ВИЛЬНЮС 2013.1.31 Анализ исходных данных по выбросам Обьект: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ Таблица 14 Cтраница 1 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ :КОД : НАИМЕНОВАНИЕ(ШИФР) :Требуемое : :Произведение ТПВ(тре- : :В расчет включить +/ нет- : :BЕЩ-В: ВЕЩЕСТВА :потребление:Мощность :буемое потребление :Класс : по отношению : : : :воздуха :выброса :воздуха) на R(параметр:пред- :концентрации/массе выбросов: : : :(м.куб/с) :М(г/с) :разбавления)(м.куб/с) :приятия: : :----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- : 908 փոշի 1220 0.6 4.7377E+0003 5 + + ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 298099 0 ЛитССР ММП ПКТИ <<РАДУГА>> 2601 ВИЛЬНЮС 2013.1.31 Анализ исходных данных по источникам Oбъeкт: Երկշղթա 110 կՎ «Ֆիոլետովո» ՕԳ Вещество: փոշի Таблица 15 Страница 1 :------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------: :Код : Источники :Мощность :Концентра- : :Объем :Радиус :Требуемое :Параметр:Степень :Класс:Рекомендуется : :источ-: :диаметр:выброса :ция на вы- :Скорость :газовоз:зоны :потребление :разбав- :воздейст.:исто-:источник в : :ника :высота:устья : :ходе :выброса :смеси :влияния :воздуха :ления :на природ:чника:расчеты : :------:------:-------:----------:-----------:---------:-------:--------------------------------:---------:-----:Включить + : : NN : Н(м) : Д(м) : M1(г/с) :С(мг/м.куб): Um(m/s) : Xm(M) : RR(M) :ТПВ(м.куб/с): R : П : :Невключить - : :------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------: 1 2.00 20.00 0.610 1.94 1.00 314.16 5342.8 1.22E+0003 3.9E+0000 4.7E+0003 4 + --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------




60/66

«Դիլիջան» Ազգային Պարկ ՊՈԱԿ-ի նամակը և հաշվեգնահատման ցուցակը

Date post:	07-Jul-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	22 times
Download:	0 times

ATMS Solutions - mnpՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ...

Documents