BİLDİRİ TAM METİN KİTABI -...

R

Trklerin Dnyas Enstits (Institut fr die Welt der Trken)/Institute for the World of Turks

Gotse Delcev niversitesi/ Goce Delcev University Kiril ve Metodiy niversitesi / Cyril and Metodius University

Uluslararas Vizyon niversitesi/ International Vision University

II. ULUSLARARASI TRKLERN DNYASI SOSYAL BLMLER SEMPOZYUMU

BLDR TAM METN KTABI

Editrler/Editors Do.Dr. Osman Kubilay GL

Dr. Berker KURT Dr. Celal Can AKMAKCI

Kapak Tasarm/Cover Design

Ceyda EREFLOLU

Do. Dr. Osman Kubilay GL Dr. Berker KURT Dr. Celal Can AKMAKCI

ISBN: 978-605-67570-3-7

II. Uluslararas Trklerin Dnyas Sosyal Bilimler Sempozyumu

II. International World of Turks Symposium of Social Sciences

i

Trklerin Dnyas Enstits (Institut fr die Welt der Trken) / Institute for the World of Turks

Gotse Delcev niversitesi / Goce Delcev University Kiril ve Metodiy niversitesi / Cyril and Metodius University

Uluslararas Vizyon niversitesi / International Vision University

II. ULUSLARARASI TRKLERN DNYASI SOSYAL BLMLER SEMPOZYUMU

TAM METN KTABI

Editrler/Editors

Do.Dr. Osman Kubilay GL Dr. Berker KURT

Dr. Celal Can AKMAKCI

Kapak Tasarm/ Cover Design

Ceyda EREFLOLU

Bu kitap, 20-22 Nisan 2018 tarihleri arasnda Trklerin Dnyas Enstits, tip Gotse Delcev niversitesi, Makedonya Uluslararas Vizyon niversitesi ile Kiril ve Metodiy niversitesi tarafndan ortaklaa dzenlenen II. Uluslararas Trklerin Dnyas Sosyal Bilimler Sempozyumu kapsamnda sunulan bildirilerin tam metinlerini kapsamaktadr. Metinlerin hukuki ve etik sorumluluu yazarlarna aittir.

ISBN: 978-605-67570-3-7 ANKARA 2018



ii

Kurullar

Sempozyum Bakan

Prof. Dr.Necati DEMR

Onur Kurulu

Prof. Dr. Blazo BOEV Gotse Delev niversitesi Rektr

Prof. Dr.Fadl HOCA Uluslararas Vizyon niversitesi Rektr

Prof. Dr. Aneta DUEVSKA Kiril ve Metodiy niversitesi Blaje Koneski Filoloji Fakltesi Dekan

Prof. Dr.Necati DEMR Trkleri Dnyas Enstits Bakan

Prof. Dr.Oktay Ahmed AYBERK Kiril ve Metodiy niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Blm Bakan

Dzenleme Kurulu

Do. Dr. Osman Kubilay GL (Bakan)

Do. Dr. lker EN Do. Dr. Ebru BOZPOLAT Dr. Berker KURT Dr. Celal Can AKMAKCI

Dr. brahim ZBAKIR Dr. zkan AYDODU Dr. Seluk Krad KOCA

i



ii

Bilim Kurulu

Ad Soyad Grev Yeri

Prof. Dr. Ahmet BURAN Frat niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Ahmet GNEN Trakya niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Ali YAKICI Gazi niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Amina SLJAK Saraybosna niversitesi / Bosna Hersek

Prof. Dr. Aykut Emre BOZDOAN Gaziosmanpaa niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Behruz BEKBABAY Allameh Tabatabai niverstiesi / ran

Prof. Dr. Bilgehan Atsz GKDA Krkkale niversitesi/ Trkiye

Prof. Dr. Celal DEMR Afyon Kocatepe niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. aatay ZDEMR Gazi niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Ekrem CAUSEVC Zagrep niversitesi / Hrvatistan

Prof. Dr. Ercan ALKAYA Frat niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Erdal AIKSES Frat niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Erdoan ALTINKAYNAK Ardahan niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Fadl HOCA Vizyon niversitesi / Makedonya

Prof. Dr. Gadir GOLKARAN Yakn Dou niversitesi / KKTC

Prof. Dr. Galina MKNENE Vilnius niversitesi / Litvanya

Prof. Dr. Gyasettin AYTA Gazi niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Grsel UYANIK Atatrk niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. rfan MORNA Kosova niversitesi / Kosova

Prof. Dr. Kubatbek TABALDEV Manas niversitesi / Krgzistan

Prof. Dr. Mahmut ELK Gotse Delev niversitesi / Makedonya

Prof. Dr. Mammedov MAHARREM Bak Devlet niversitesi / Azerbaycan

Prof. Dr. Maria LEONTK Gotse Delev niversitesi / Makedonya

Prof. Dr. Mehmet Nuri GMLEKSZ Frat niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Muhsin HALS Sakarya niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Mustafa SEVER Gazi niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Mustafa TALAS mer Halisdemir niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Nazm BRAHM Kiril ve Metodiy niversitesi / Makedonya

Prof. Dr. Nazmi AVCI Sleyman Demirel niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Necati DEMR Gazi niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Oktay Ahmed AYBERK Kiril ve Metodiy niversitesi /Makedonya

Prof. Dr. Osman KUNDURACI Seluk niversitesi/ Trkiye

Prof. Dr. Rahmi DOANAY Frat niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Rdvan CANIM Trakya niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Rfat RSTEMOV Bak Devlet niversitesi / Azerbaycan

Prof. Dr. Salih BARIIK Gazi Osman Paa niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Seyfettin RZASOY Milli Elmler Akademiyas / Azerbaycan



iii

Prof. Dr. kr BALCI Seluk niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Tsendiin BATTULGA Moolistan Devlet niversitesi / Moolistan

Prof. Dr. Turgut GEBAKAN Atatrk niversitesi / Trkiye

Prof. Dr. Zeki BOYRAZ Frat niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Abdulhakim MEHMET Minzu niversitesi / in

Do. Dr. Adem GER Nevehir Hac Bekta niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Ali amil HSEYNOLU Milli Elmler Akademiyas / Azerbaycan

Do. Dr. Blent AKBABA Gazi niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Blent AKSOY Gazi niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Cabbar IANKUL zbekistan Bilimler Akademisi / zbekistan

Do. Dr. Cavit YELYURT Kafkas niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Ebru BOZPOLAT Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Edina SOLAK Zenica niversitesi / Bosna Hersek

Do. Dr. Enderhan KARAKO Seluk niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Erkan YELTA Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Fatih ZEK Frat niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Gl Banu DUMAN Blent Ecevit niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Glbehrem MOLOTOVA Suleymenov arkiyat Enstits / Kazakistan

Do. Dr. lhan UAR Sakarya niversitesi / Trkiye

Do. Dr. smail KIVRIM Gaziantep niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Kemalettin DENZ Gazi niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Krat NCL Osmangazi niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Luidmila FEDOTOVA Komrat Devlet niversitesi / Moldova

Do. Dr. Mutlu DEVEC Frat niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Oksana SOROKNA uva Devlet niversitesi / uvaistan

Do. Dr. Onur BEKROLU Ondokuz Mays niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Osman Kubilay GL Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Paki KKER Sakarya niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Qaliba HACYEVA Nahcivan Devlet niversitesi / Azerbaycan

Do. Dr. Sultan Murat TOPU Erciyes niversitesi / Trkiye

Do. Dr. Tudora ARNAUT Taras Shevchenko niversitesi / Ukrayna

Do. Dr. Trker KURT Gazi niversitesi / Trkiye

Do. Dr. lker EN Gazi niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Akn KONAK Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Aye lk KAN Frat niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Berker KURT Akdeniz niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Birsen SERHATLIOLU Frat niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Can AKMAKI Blent Ecevit niversitesi

Dr. r. yesi Cengiz KARATA Yldrm Bayezt niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Ergun ACAR Sinop niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Esra Nur TRYAK Mustafa Kemal niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Grkan Frat SAYLAN Giresun niversitesi / Trkiye



iv

Dr. r. yesi Hikmet YILMAZ Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi brahim ZBAKIR Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Levent DOAN Trakya niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Mehmet ZMENL Giresun niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Mustafa TATI Gazi niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Onur TAYDA Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi zkan AYDODU Cumhuriyet niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Remzi AYDIN Erciyes niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Seluk Krad KOCA Sakarya niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi Ufuk KARAKU Gazi niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi mit EKER anakkale Onsekiz Mart niversitesi / Trkiye

Dr. r. yesi mmhan NER Frat niversitesi / Trkiye

Dr. Ahmet AYTA Seluk niversitesi / Trkiye



v

NDEKLER

KURULLAR

NDEKLER v

SEMPOZYUM PROGRAMI viii

BLDR METNLER 1

Necati DEMR Gazi niversitesi -Trkiye

Topkap Saray Mzesinde Bulunan Ouzlar Destan ve Bu Destann Trk Kltr Tarihi Asndan nemi

2

Zeki GREL Gazi niversitesi Trkiye Mahmut ELK Gotse Delev niversitesi -Makedonya

Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinde Makedonyal Yazar ve airler

14

Attila JOMRA Turku niversitesi Finlandiya

lhami Emin ve shak Raidovun Romanlarna Yansyan Yrk Kimlii

26

Ahmet AYTA Seluk niversitesi Trkiye

zmir Tirede Hasrclk ve Bir Usta: Aye Narin 37

ala ATMACA Pamukkale niversitesi -Trkiye

Error Analysis of Turkish Learners 43

Reza Hosseini BAGHANAM, Chidam CHTAKOGLU, Tebriz slam Azad niversitesi -ran

randa evirinin Beii: Tebriz 49

Derya ACA Bak Mzik Akademisi Azerbaycan

Trk Dnyasnda lk Profesyonel Operann Oluumu ve Estetik Prensipleri

Abdullah DURAKOLU, Hamit COKUN, Abant zzet Baysal niversitesi -Trkiye

Varolu Felsefesinin Psikolojik Temas: lm 62

Erol ZTRK Abant zzet Baysal niversitesi -Trkiye

Bolu li Azlarnda Kullanlan Pekitirici Morfemler 67

Fulya SOYLU BAEC Nide mer Halisdemir niversitesi -Trkiye Oya LEVENDOLU NER Erciyes niversitesi -Trkiye

Mevlevlik Geleneinde Mzik ve Kozmoloji likisi 71

Hatice GLER Ahi Evran niversitesi Trkiye

Kutadgu Biligde Cesaret: Memlk Sultan Baybars rnei

77

Berker KURT Akdeniz niversitesi Trkiye

Eski ve Yeni Trke Ders Kitaplarnn ekil, Tr, erik ve Okunabilirlik Dzeyleri zerine Bir Karlatrma

83

Mustafa ULUTA Uak niversitesi Trkiye Mehmet KARA Gazi niversitesi -Trkiye

Dokuzuncu Snf rencilerinin Yazl Anlatmlarnn Metinleraraslk Balamnda ncelenmesi: Gazi niversitesi Vakf zel Fen Lisesi rnei

95

Mariya LEONTK Gotse Delev niversitesi -Makedonya

Osmanl Divan iirinde Gazeller 108

Levent DOAN, Ceyda ERDN Trakya niversitesi Trkiye

Trakya Azlarnda Giysi Adlarzerine Bir nceleme 116

Muharrem ZDEN Trakya niversitesi -Trkiye

Kaybolmaya Yz Tutan Geleneksel ocuk Oyunlar zerine Bir nceleme

137

Mustafa NDER Cumhuriyet niversitesi -Trkiye

Taassubun Snrlarn Ykan Dnr: bn-i Sina 150

Nesrin KARACA Uluda niversitesi -Trkiye

Dnemin Hatrat Yazarlarnn Tanklnda Yahya Kemal Beyatl Profilinin Grnleri

163

Halide ERDAK SOHRAB Atatrk niversitesi Trkiye

rann Marand ehri ve Yakn evresindeki Evlilik Merasimleri

178



vi

Songl ERDOAN Ahi Evran niversitesi -Trkiye

Ara ve U Szcklerinin Anlam ve Trkedeki Ara ve U Adlar

195

Celal Can AKMAKCI Blent Ecevit niversitesi -Trkiye

Trkiye ve Almanyada Ana Dili retmeni Yetitirme Srecinde Verilen Okul Deneyimi ve retmenlik Uygulamas Derslerinin Karlatrlmas

203

lker EN Gazi niversitesi -Trkiye

Trkiye ve Almanya'da ki Dilli Trk ocuklarna Trke retimi in Hazrlanan Ders Kitaplarnn Deerlendirilmesi

214

lker EN Gazi niversitesi -Trkiye

Mill Kltr ralar ve Trke Eitimi 224

Salim PLAV Krkkale niversitesi Trkiye Bilge Bac AYRANCI Yozgat Bozok niversitesi- Trkiye

Yahya Kemal Beyatlnn Kaybolan ehri: skp 231

mit EKER . Onsekiz Mart niversitesi Trkiye

aatay Trkesi ile Yazlm Bir Risale: Drt mam (Dil ncelemesi-evriyaz)

239

mmhan NER Frat niversitesi Trkiye

Sosyal Bilgiler retmen Adaylarnn Corafya Okuryazarlna likin Grleri

256

Erhan VATANSEVER, Sabri Can SANNAV Trakya niversitesi Trkiye

I. Dnya Savanda Bulgaristan Trkleri 265

Salih ZTRK, Emine ORAL, Mustafa Latif EMEK Namk Kemal niversitesi -Trkiye

Ksa Vadeli Sermaye Hareketlerinin Para Politikasna Etkisi 2000 Sonras Dnem: Trkiye rnei

286

Ramazan ERYILMAZ Mill Eitim Bakanl -Trkiye

Derin ve Yzey Yaplar Balamnda Trke Dilbilgisi Kategorlerinin Analizi

295

Onur TAYDA Cumhuriyet niversitesi Trkiye

Altn iein Laneti Filminin ktidar ve Sylem Analizi Balamnda ncelenmesi

306

Ebru BOZPOLAT Cumhuriyet niversitesi -Trkiye

Yksek Lisans Eitimi Alan rencilerin Yksek Lisans Eitimine likin Grleri

312

Ebru BOZPOLAT Cumhuriyet niversitesi -Trkiye

Yksek Lisans Eitimi Alan rencilerin Tez Aamasnda Karlatklar Sorunlara likin Grleri

329

Onur TAYDA Cumhuriyet niversitesi Trkiye Enderhan KARAKO Seluk niversitesi -Trkiye

deoloji, Dil ve Sylemin Sinemada tekiletirme Balamnda Kullanm: Gran Torino rnei

350

Osman Kubilay GL Cumhuriyet niversitesi Trkiye

Osmanldan Cumhuriyete Aydn Bir Kadn Portresi: Rebia Tevfik Baoku

355

Osman Kubilay GL Cumhuriyet niversitesi Trkiye

1317 (1899-1900) Maarif Salnamesine Gre Kosovada Eitim

362

zkan AYDODU Cumhuriyet niversitesi -Trkiye

ecere-i Terkime (St. Petersburg Nshas)nin Dil zellikleri

380

K.S. KALYBAEVA, A.O. TYMBOLOVA, D. Zh.RYSKULBEK Kazak Devlet Kadn Pedagoji niversitesi- Kazakistan

Units of Numerative Phraseologists in Turkic Languages 398

Berker KURT Akdeniz niversitesi Trkiye Celal Can AKMAKCI Blent Ecevit niversitesi- Trkiye

Trke renen Yabanc rencilerin Trkeye Maruz Kalma Durumlar

405

lk YANCI Cumhuriyet niversitesi -Trkiye

60 Numaral Sivas er'iye Siciline Gre (H. 13121314 /M. 1895-1897) Kadnn Toplumsal Hayattaki Yeri

415

lk YANCI Cumhuriyet niversitesi -Trkiye

Osmanl Tarih Aratrmalarnda Tarik Defterlerinin nemi

423



vii

Firoz FAOZ Kabil niversitesi- Afganistan

Afganistan'da Yaayan Ouz Trklerinin Boyu zerine Bir Aratrma

432

Selcen ZYURT ULUTA Uak niversitesi Trkiye

Maniheizmin Uygur Toplum ve Devlet Yapsna Etkileri 433

Kemal SAYLAN, Yldrm OKATAN Gmhane niversitesi -Trkiye

Cemal Paann lmnn Tiflis Basnna Yansmalar 443

Gl Banu DUMAN, Oksana SOROKNA Blent Ecevit niversitesi- Trkiye

Konstantin Vasilyevi vanovun Narspi Manzum Hikyesindeki Folklorik Unsurlar

449

Mustafa Said KIYMAZ Adyaman niversitesi Trkiye

ocuk Edebiyatnda Destan Tr ve Bilgin Adalnn anakkale Destan Adl Eserinde ne kan Temalar

459

Seluk Krad KOCA Sakarya niversitesi Trkiye Yldz are ktisat Meslek Lisesi -Makedonya

Sesler Dergisinde Trklerle lgili Yaplan almalar ve Bu

almalara Dnemsel Bir Bak 468

Seluk Krad KOCA Sakarya niversitesi Trkiye

Makedonya Yrk Trklerinin Giyim Kuamlarna Sosyo-

Kltrel Bir Bak 478

SEMPOZYUM FOTORAFLARI 485



viii

SEMPOZYUM PROGRAMI

II. ULUSLARARASI TRKLERN DNYASI

SOSYAL BLMLER SEMPOZYUMU

(20-22 NSAN 2018)

II. INTERNATIONAL WORLD OF TURKS

SYMPOSIUM OF SOCIAL SCIENCES

(APRL 20-22, 2018)

AILI VE KONUMALAR

20 NSAN 2018 CUMA

09:00-10:30

Prof. Dr. Necati DEMR (Trklerin Dnyas Enstits Bakan)

Prof. Dr. Fadl HOCA (Vizyon niversitesi Rektr)

Prof. Kiril BABREEV (Goche Delcev niversitesi Rektr Yardmcs)

Prof. Dr. Aneta DUEVSKA (Kiril ve Metodiy niversitesi )

Prof. Dr. Oktay Ahmed AYBERK (Kiril ve Metodiy niversitesi )

Prof. Dr. Mahmut ELK (Goche Delcev niversitesi)

Prof. Dr. Gyasettin AYTA (Gazi niversitesi)



ix

OTURUMLAR

20.04.2018 Cuma

SALON 1

OTURUM 1

Oturum Bakan Prof. Dr. Mahmut ELK

SAAT 10.45-12.15

10.45-11.00 Dr. r. yesi Seluk Krad Koca Makedonya Yrk Trklerinin Giyim Kuamlarna Sosyo-Kltrel Bak

11.00-11.15 Dr. r. yesi Seluk Krad Koca Edebiyat rt. Yldz are

Sesler Dergisinde Trklerle lgili Yaplan almalar ve Bu almalara Dnemsel Bir Bak

11.15-11.30 Dr. r. yesi Zeki Grel Prof. Dr. Mahmut elik

Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinde Makedonyal Yazar ve airler

11.30-11.45 Dr. r. yesi erife Seher Erol alkan Ar. Gr. Mzeyyen Salam

zbek Halk iirinde ekil ve Trler

11.45-12.00 Dr. r. yesi Songl Erdoan

Ara ve U Szcklerinin Anlam ve Trkedeki Ara ve U Adlar

12.00-12.15 Deerlendirme - Tartma

OTURUM 2

Oturum Bakan Oturum Bakan Prof. Dr. Erol ZTRK

SAAT 14.00-15.30

14.00-14.15 Prof. Dr. Erol ztrk Bolu li Azlarnda Kullanlan Pekitirici Morfemler

14.15-14.30 Do.Dr. Nesrin Gnay Eski Ouz Trkesinde Bir Kiplik aretleyicisi Olarak {-A} Biimbirimi

14.30-14.45 Dr. r. yesi R. Hosseini Baghanam Dr. r. yesi Chidam Chitakoglu

ran`da evirinin Beii: Tebriz

14.45-15.00 Dr. r. yesi G. Ospanova Yabanclara Trke retiminde rtmece: Yunus Emre Enstits Trke retim Seti rnei

15.00-15.15 Dr. Baak Uysal Peyami Safa ve Sezai Karakoun topyas zerine Karlatrmal Bir Deerlendirme


OTURUM 3

Oturum Bakan Do. Dr. Gl Banu DUMAN

SAAT 15.45-17.15

15.45-16.00 Do. Dr. Gl Banu Duman Do. Dr. Oksana Sorokina

Konstantin Vasilyevi vanovun Narspi Manzum Hikyesindeki Folklorik Unsurlar

16.00-16.15 Dr. r. yesi Eda Tok Divan iirinde Sv Etme Geleneinin zleri

16.15-16.30 Dr. r. yesi Halide Erdak Sohrabi rann Marand ehri ve Yakn evresindeki Evlilik Merasimleri

16.30-16.45 Okt. Furkan Kurt Gvercin Kz Efsanesinde Trk Mitolojik Unsur Olarak Don Deitirme zerine

16.45-17.00 Okt. Dr. Hatice Gler Kutadgu Biligde Cesaret: Memlk Sultan Baybars rnei




x

SALON 2

OTURUM 1

Oturum Bakan Prof. Dr. Gyasettin AYTA

SAAT 10.45-12.15

10.45-11.00 Prof. Dr. Gyasettin AYTA Trklerde rdek

11.00-11.15 Dr. r. yesi Muharrem zden Kaybolmaya Yz Tutan Geleneksel ocuk Oyunlar zerine Bir nceleme

11.15-11.30 Dr. r. yesi Levent Doan Yksek Lis. r. Ceyda Erdin

Trakya Azlarnda Giysi Adlar zerine Bir nceleme

11.30-11.45 Dr. r. yesi Mehmet Gedizli Trke Gramerde Adlandrlmam Szck Trleri

11.45-12.00 Doktorant K.S.Kalybaeva, Doktorant A.O.Tymbolova, Doktorant D.Zh.Ryskulbek

Unts Of Numeratve Phraseologsts in Turkc Languages


OTURUM 2

Oturum Bakan Dr. r. yesi brahim ZBAKIR

SAAT 14.00-15.45

14.00-14.15 Dr. r. yesi brahim zbakr Yade Karann Selam Berlin Adl Romannda Hibrit Kltrel Kimlikler

14.15-14.30 Dr. r. yesi Atilla Jorma lhami Emin ve shak Raidovun Romanlarna Yansyan Yrk Kimlii

14.30-14.45 Dr. Limko Beyzarovski Yugoslavya-Trk Hesaplarnda Trk Kltrl Mslmanlar

14.45-15.00 Dr. r. yesi Mustafa nder Taassubun Snrlarn Ykan Dnr: bn-i Sina

15.00-15.15 Ar. Gr. Kayhan nan Kazakistanda Yaayan Ahska Trklerinde Trke Dil Ballnn ncelenmesi

15.15-15.30 Ar. Gr. Dr. Smeyye Konuk Genlerin Okuma ve Yazma Alkanlklarndaki Deiimlerin ncelenmesi


OTURUM 3

Oturum Bakan Prof. Dr. Hamit COKUN

SAAT 15.45-17.15

15.45-16.00 Do. Dr. Abdullah Durakolu Prof. Dr. Hamit Cokun

Varolu Felsefesinin Psikolojik Temas: lm

16.00-16.15 Do. Dr. Abdullah Durakolu Prof. Dr. Hamit Cokun

Oda yks Balamnda Sartre Etiine Eletirel Bir Bak

16.15-16.30 Dr. r. yesi Salim Pilav Dr. r. yesi Bilge Bac Ayranc

Yahya Kemal Beyatlnn Kaybolan ehri: skp

16.30-16.45 Ar. Gr. Erhan Vatansever Dr. r. yesi Sabri Can Sannav

I. Dnya Savanda Bulgaristan Trkleri

16.45-17.00 Dr. ala Atmaca Trke renenlerin Hata Analizi




xi

OTURUM 4

Oturum Bakan Prof. Dr. Nesrin KARACA

SAAT 19.00-20.00

19.00-19.15 Prof. Dr. Nesrin Karaca Dneminin Hatrat Yazarlarnn Tanklnda Yahya Kemal Beyatl Profilinin Grnleri

19.15-19.30 Prof. Dr. Mariya Leontik Osmanl Divan iirindeki Gazeller

19.30-19.45 Dr. r. yesi Mehmet Ertu Yavuz Birmanya ve Orwell


SALON 3 OTURUM 1

Oturum Bakan Prof. Dr. Oya LEVENDOLU NER

SAAT 10.45-12.15

10.45-11.00 Prof. Dr. Oya Levendolu ner Makam Kavram zerine Karlatrmal Bir nceleme: Trkiye ve Azerbaycan rnei

11.00-11.15 Dr. r. yesi Fulya Soylu Baeci Prof. Dr. Oya Levendolu ner

Mevlevlik Geleneinde Mzik ve Kozmoloji likisi

11.15-11.30 Dr. Derya Aca Trk Dnyasnda lk Profesyonel Operann Oluumu ve Estetik Prensipleri

11.30-11.45 Okt. Emre Erdoan Kanun craclnda Hasan Ferit Alnar: Hseyni Taksim rnei

11.45-12.00 Ar. Gr. Ahmet Tolga zdemir Mevlevi Devrinde Edvar- Sad


OTURUM 2

Oturum Bakan r. Gr. Dr. lker EN

SAAT 14.00-15.45

14.00-14.15 r. Gr. Dr. lker en

Yurt Dnda Yaayan Trk ocuklarna Trke retimi in Almanya ve Trkiyede Hazrlanan Ders Kitaplarnn Deerlendirilmesi

14.15-14.30 r. Gr. Dr. lker en Mill Kltr uralar ve Trke Eitimi

14.30-14.45 Dr. r. yesi Kemal Saylan Yksek Lis. r. Yldrm Okatan

Bir Kafkas ehidi Cemal Paann ldrlmesinin Tiflis Basnna Yansmalar

14.45-15.00 Doktorant Ramazan Erylmaz Derin ve Yzey Yaplar Balamnda Trke Dilbilgisi Kategorilerinin Analizi

15.00-15.15 Ar. Gr. Murat Sarba sviredeki Milli Eitim Bakanlna Bal Trk Okullarnda Grev Yapan retmenlerin Yaad Sorunlar ve zm nerileri

15.15-15.30 Ar. Gr.Seyhan Murtezan BRAHM Zorunlu G (Srgn) Kavram Balamnda Tarih ile Roman likisi


OTURUM 3

Oturum Bakan Do. Dr. Mehmet KARA

SAAT 15.30-17.15

15.45-16.00 Ar. Gr. Dr. Mustafa Uluta Do. Dr. Mehmet Kara

Dokuzuncu Snf rencilerinin Yazl Anlatmlarnn Metinleraraslk Balamnda ncelenmesi: Gazi niversitesi Vakf zel Fen Lisesi rnei

16.00-16.15 Dr. r. yesi Selcen zyurt Uluta Maniheizm nancnn Uygur Toplum ve Devlet Yapsna Etkileri

16.15-16.30 Ar. Gr. Derya Ycel etin Trke retiminde kilemeler



xii

16.30-16.45 Dr. r. yesi Mustafa Said Kymaz Dinlemeye Etki Eden Unsurlar ve Bu Unsurlarn Trke retimine Etkileri: Uluslararas Balkan niversitesi rnei

16.45-17.00 Dr. r. yesi Mustafa Said Kymaz ocuk Edebiyatnda Destan Tr ve Bilgin Adalnn anakkale Destan Adl Eserinde ne kan Temalar


SALON 4 OTURUM 1

Oturum Bakan Prof. Dr. Mehmet Nuri GMLEKSZ

SAAT 10.45-12.15

10.45-11.00 Prof. Dr. Mehmet Nuri Gmleksiz Ortaokul rencilerinin renme Anlaylarna likin Grleri

11.00-11.15 Prof. Dr. Mehmet Nuri Gmleksiz Ortaokul rencilerinin Okula Ballk Durumlarna likin Grleri

11.15-11.30 Dr. r. yesi Birsen Serhatlolu Okul ncesi retmen Adaylarnn Yaplandrmac Yaklama likin Alglar

11.30-11.45 Dr. r. yesi Birsen Serhatlolu Dr. r. yesi hsan Serhatlolu

Tp Fakltesi rencilerinin Akademik Motivasyon Alglarnn Belirlenmesi

11.45-12.00 Dr. r. yesi mmhan ner Sosyal Bilgiler retmen Adaylarnn Corafya Okuryazarlna likin Grleri


OTURUM 2

Oturum Bakan Dr. r. yesi mit EKER

SAAT 14.00-15.30

14.00-14.15 Dr. r. yesi. Salih Glerer r. Gr Nimet Glerer

Szl Kltrden Yazl Kltre Saltknme

14.15-14.30 Dr. r. yesi Salih Glerer Doktorant Alpay Orman ahin

Yabanc Dil Olarak Trke retiminde Karlalan Sorunlar-skp rnei

14.30-14.45 Dr. r. yesi mit Eker aatay Trkesiyle Yazlm Bir Risale: Drt mam (Dil ncelemesi- evriyaz-Trkiye Trkesine Aktarm)

14.45-15.00 Doktorant Mustafa Latif Emek Trkiyedeki eker Fabrikalarnn ktisadi Kalknmaya Etkileri

15.00-15.15 Do. Dr. Osman Emin Phd Cant. Havva aban

ok Kltrl Toplum ve Kltrel Psikoloji


OTURUM 3

Oturum Bakan Do. Dr. Osman Kubilay GL

SAAT 15.45-17.15

15.45-16.00 Dr. r. yesi zkan Aydodu Trkenin slamiyet ncesi Dnemlerinde Yabanclara Trke retimi

16.00-16.15 Dr. r. yesi zkan Aydodu ecere-i Terkime (St. Petersburg Nshas)'nin Dil zellikleri

16.15-16.30 Dr. r. yesi Ebru Bozpolat Yksek Lisans Eitimi Alan rencilerin Tez Aamasnda Karlatklar Sorunlara likin Grleri

16.30-16.45 Do. Dr. Osman Kubilay Gl Maarif Salnamelerine Gre 19. Yzyl Sonunda skpte Eitim

16.45-17.00 r. Gr. Dr. lk Yanc 60 Numaral Sivas eriye Sicilene Gre (H. 1312-1314 /M. 1895-1897) Kadnn Toplumsal Hayattaki Yeri




xiii

SALON 5

OTURUM 1

Oturum Bakan Prof. Dr. Necati DEMR

SAAT 10.45-12.15

10.45-11.00 Prof. Dr. Necati Demir Topkap Saray Mzesinde Bulunan Ouzlar Destan ve Bu Destann Trk Kltr Tarihi Asndan nemi

11.00-11.15 Dr. r. yesi Berker Kurt Eski ve Yeni Trke Ders Kitaplarnn ekil, Tr ve Okunabilirlik Dzeyleri zerine Bir Karlatrma

11.15-11.30 Dr. r. yesi Ebru Bozpolat Yksek Lisans Eitimi Alan rencilerin Yksek Lisans Eitimine likin Grleri

11.30-11.45 Dr. r. yesi Celal Can akmakc Trkiye ve Almanyada Ana Dili retmeni Yetitirme Srecinde Verilen Okul Deneyimi ve retmenlik Uygulamas Derslerinin Karlatrlmas

11.45-12.00 Dr. r. yesi Esra Nur Tiryaki stanbul Yabanclara Trke Ders Kitab (B1-B2 Seviyesi) Yazma Etkinlikleri zerine Bir Deerlendirme


OTURUM 2

Oturum Bakan Do. Dr. Osman Kubilay GL

SAAT 14.00-15.30

14.00-14.15 Do. Dr. Osman Kubilay Gl Osmanldan Cumhuriyete Aydn Bir Kadn Portresi: Rebia Baoku

14.15-14.30 Doktorant Firoz Faozi Afganistan'da Yaayan Ouz Trklerinin Boyu zerine Bir Aratrma

14.30-14.45 r. Gr. Dr. lk Yanc Osmanl Tarih Aratrmalarnda Tarik Defterlerinin nemi

14.45-15.00 Dr. r. yesi Berker Kurt Dr. r. yesi Celal Can akmakc

Trke renen Yabanc rencilerin Trkeye Maruz Kalma Durumlar

15.00-15.15 r. Gr. Ahmet Ayta zmir Tirede Hasrclk ve Bir Usta: Aye Narin


OTURUM 3

Oturum Bakan Dr. r. yesi Onur TAYDA

SAAT 15.30-16.30

15.30-15.45 Dr. r. yesi Onur Tayda Do. Dr. Enderhan Karako

deoloji, Dil ve Sylemin Sinemada tekiletirme Balamnda Kullanm: Gran Torino rnei

15.45-16.00 Dr. r. yesi Onur Tayda

Altn iein Laneti Filminin ktidar ve Sylem Analizi Balamnda ncelenmesi

16.00-16.15 Doktorant K.S.Kalybaeva, Doktorant A.O.Tymbolova, Doktorant D.Zh.Ryskulbek

Unts of Numeratve Phraseologsts in Turkc Languages

16.15-16.30 Dr. r. yesi Esra Nur Tiryaki Suriyeli rencilerin Bilgilendirici Metinlerinde Badaklk geleri




1

II. ULUSLARARASI TRKLERN DNYASI

SOSYAL BLMLER SEMPOZYUMU

(20-22 NSAN 2018)

II. INTERNATIONAL WORLD OF TURKS

SYMPOSIUM OF SOCIAL SCIENCES

(APRL 20-22, 2018)

BLDR METNLER



2

Topkap Saray Mzesinde Bulunan Ouzlar

Destan ve Bu Destann Trk Kltr Tarihi

Asndan nemi The Oghuz Epic in Topkap Palace Museum and Importance of This Epic With

Regards to Turkish Culture History

Necati DEMR1

Gazi niversitesi -Trkiye

zet:

Ouzlar Destanndan kastedilen eser, Topkap Saray Revan 1391 numarada kaytl bir Tevr-i l-i Selu

adl el yazma eserin kapandan sonra yer alan bo sayfalara yazlm sayfalk manzum mensur kark bir

metindir. Tek nshas tespit edilmitir. Yazar ve yazl tarihi belli deildir. Belli olmayan ve bilinmeyen

konularn banda ise bu metnin kayna gelmektedir. Metin Dede Korkut Destanndaki manzumelere

benzemekte, Dede Korkut Destannda ad geen kahramanlardan bahsetmektedir. Fakat oradan alnm deildir.

Bu haliyle bu metin, Dede Korkut Destannn da kaynaklar arasnda saylmaktadr.

Metin, Ouza (Ouz Trklne) dua ve vg ile balamaktadr. Bir blm ise Osmanloullarna vg

ve duadr. Sonraki blmde Dede Korkuta ve ozanlara vg ve dua bulunmaktadr. Yazar daha sonra Salur Kazan,

Kara Gne, Afrasiyap olu Alp Uruz Beg, Yar olu Yazr Kondan, Ucan olu Emen Beg, Etlere olu Atil

Alp, Urulmu Han, Bay Bora ogl Beg Beyrek Yigit, Kanl Koca Olu Kan Tural Bey, Toku Koca olu Turul

Sultan, Kyan Seluk ol Deli Dndar Bey, Alp Rstem, Ensi Koca Olu Ok Kozan Bey iin ayr ayr vg

ve dua sylemitir.

Bu eserde Dede Korkut Destannda ve Ouznamede geen isimlere de rastlanmaktadr: Selim olu

Karaman, Uralm Han, Etlere olu Atil Alp, Yarn olu Yazr, Yazr, Ensi ol Ok Kozan bunlardan

bazlardr.

Dede Korkut Destannda Kazan olu Uruz Bey, bu manzumede Afrasiyap olu Alp Uruz Bey olarak

gemektedir. Her iki manuzmede Uruz Beyin zellikleri anlatlmaktadr ve zellikler birbirine ok

benzemektedir.

Dede Korkut Destannda Yarn olu lalm adl bir kiiden bahsedilmektedir. Bu manzumeden geen

Yarn olu Yazr, lalmn kardei olmaldr.

Dede Korkut Destannda ad geen Bgdz Emen, bu manzumede Ucan olu Emen Beg olarak gemektedir.

Anahtar Kelimeler: Trk kltr, Trk destanlar, Ouz Kaan destan.

Abstract:

The Oghuz Epic refers to the 3-page text consisting of poetic and prosaic written in the empty pages of

handwritten work Tevarih-i Al-i Selcuk. This work is registered in Topkapi Palace Revan number 1391. Only one

copy has been determined. Writer and date is not definite. The source, which is one of the most important thing

about this, is undefined. The text is similar to Dada Gorgud Epic and mentions about heros whose names are

mentioned in Dada Gorgud. As it is, the text is counted as one of the sources of Dada Gorgud.

The text starts with prayer to Oghuz (Ghuzz Turks). One chapter is praise and prayer to Sons of Ottoman.

In the next chapter, praises and prayers to Dada Gorgud and bards. Afterwards, writer said praises and prayers

seperately for Salur Kazan, Kara Gone, Alp Uruz Beg (son of Afrasiyap), Yazr Kondan (son of Yagrici), Emen

Beg (son of Ucan), Atil Alp (son of Etlerse), Urulmus Khan, Beg Berek Yigit (son of Bay Bora), Kan Tural Beg

(son of Kanl Koca), Tugrul Sultan (son of Tokus Koca), Deli Dundar Beg (son of Kiyan Selcuk), Alp Rustem and

Okici Kozan Beg (son of Ensi Koca).

1Prof. Dr.,[email protected]



3

In this work, some names which are mentioned in Dada Gorgud Epic and Oghuzname can be seen; Karaman

son of Selim, Uralmis Khan, Atil Alp son of Etlerse, Yazr son of Yagirinci and Okci Kozan son of Ensi are some

of them.

Uruz Beg, son of Kazan, who is mentioned in Dada Gorgud Epic, mentioned as Alp Uruz Beg, son of

Afrasiyap, in this work. Both poems tell characteristics of Uruz Beg and these characteristics are very similar.

In Dada Gorgud Epic, a person whose name is Ilalmis, son of Yagirinci, is mentioned. Yazir, son of

Yagirinci, that is mentioned in this work, must be the brother of Ilalmis.

Bugduz Emen, who is mentioned in Dada Gorgud Epic, mentioned as Emen Beg, son of Ucan, in this poem.

Key Words: Turkish culture, Turkish epics, Oghuz Khan epic.

Giri

Ouzlar Destanndan kastedilen eser, Topkap Saray Revan 1391 numarada kaytl bir Tevarih-i

l-i Selu adl el yazma eserin kapandan sonra yer alan bo sayfalara yazlm sayfalk manzum

mensur bir metindir1. Tek nshas tespit edilmitir. Yazar ve yazl tarihi belli deildir. Belli olmayan

ve bilinmeyen konularn banda ise bu metnin kayna gelmektedir. Metin Dede Korkut Destanndaki

manzumelere benzemekte ve Dede Korkut Destannda ad geen kahramanlardan bahsetmektedir.

Fakat oradan alnm deildir. Bu hliyle bu metin, Dede Korkut Destannn da kaynaklar arasnda

saylmaktadr.

Metin, Ouza (Ouz Trklne) dua ve vg ile balamaktadr. Bir blm ise Osmanloullarna

vg ve duadr. Sonraki blmde Dede Korkuta ve ozanlara vg ve dua bulunmaktadr. Yazar daha

sonra Salur Kazan, Kara Gne, Afrasiyap olu Alp Uruz Beg, Yar olu Yazr Kondan, Ucan olu

Emen Bey, , Etlere olu Atil Alp, Urulmu Han, Bay Bora olu Beg Beyrek Yigit, Kanl Koca Olu Kan

Tural Bey, Toku Koca olu Turul Sultan, Kyan Selukolu Deli Dndar Beg, Alp Rstem, Ensi Koca

Olu Ok Kozan Beg iin ayr ayr vg ve dua sylemitir.

Bu eserde Dede Korkut Destannda ve Ouznamede geen isimlere de rastlanmaktadr: Selim olu

Karaman, Uralm Han, Etlere olu Atil Alp, Yarn olu Yazr, Yazr, Ensi ol Ok Kozan

bunlardan bazlardr.

Dede Korkut Destannda Kazan olu Uruz Bey, bu manzumede Afrasiyap olu Alp Uruz Bey olarak

gemektedir. Her iki manzumede Uruz Beyin zellikleri anlatlmaktadr ve zellikler birbirine ok

benzemektedir.

Dede Korkut Destannda Yarn olu lalm adl bir kiiden bahsedilmektedir. Bu manzumede ad

geen Yarn olu Yazr, lalmn kardei olmaldr.

Dede Korkut Destannda ad geen Bgdz Emen, bu manzumede Ucan olu Emen Bey olarak

gemektedir.

Adn doru okuyup okuyamadmzdan emin olmadmz tlere ol Etil Alp,Dede Korkut

Destannda gememektedir. Ancak bu kiiyi tantmak zere sylenen szlerin benzeri Dede Korkut

Destannda Eylk Koca olu Alp Eren ve Eylk Koca olu Dlek Evren iin sylenmitir2.

Dede Korkut Destannda Tepegz ldren Basattr. Bu manzumede ise Tepegz ldren kii yle

tantlmaktr: Yedi yl Elburza sefer lan, aydb dnen, yan Busat arda ann alan, t Tepegzi

ldrp aln Ouzda ad koyan Urlm n.

Manzumede anl oca ol an uralu yle tantlmtr: aln Ouz ellerinden kalkup dirilen, r

yigidin yanna alan, anlu kfir ellerine aan, aynar aar al rmalarn geen, arbl ellere fil

den, Arslan-la boasn burasn greisin ldren, Otuz ouz yigidn ann alan, Adlu Ouzda ad

koyan, Saru donlu Selcen adn alan anl oca ol an uralu Buradaki bilgilerin Dede Korkut

Destannda yer alan bilgilerle benzerlik gsterdii hemen dikkat ekmektedir.

Eserde Dumrul ad yerine Turulun gemesi Dumrul adn tartmal hle getirmitir: Selim ol

araman sevp Tar yaradan, Ulu suln buda, Altun kpr yapan, Azril-ile sava lan, alum

1 Fahrettin Krzol, bu yazmay Topkap Ouznamesi bal ile incelemitir (Krzol M. Fahrettin, Dede - Korkut Ouznameleri, Ankara

2000). Tufan Gndz Ouz Kaan Destan adl almasnn sonunda ek olarak metnin Trkiye Trkesine aktarlm biimini vermitir (Tufan

Gndz, OuzKaan Destan, stanbul 2016, s. 157-166).

2Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 113, 201.



4

salum don giyen, aar atn oynadan, oku oca ol orul Suln. oku oca ol orul

Sulnn kpr yapan ve Azrail ile sava yapan kii olmas aslnda btn tereddtleri ortadan

kaldrmaktadr.

Dede Korkut Destannda ad gemeyen ve yeni tandmz kiilerden birisi Esi oca ol O

ozandr.Onunla ilgili metinde Ucan olu Emen Beyin adnn gemesi, ilgi ekicidir.ManzumedeEsi

oca ol O ozan yle tantlmaktadr: Beili bede ann alan, al Ouzda ad oyan, ara

bana olanlunda yan, Ucan ol Emen Begden cin alan Esi oca ol O ozan.

Bu metin daha nce Zeki Velid Togan tarafndan tespit edilmi, Trk Tarih, Arkelogiya ve Etnografya

Dergisinin 2. saysnda yaymlanmtr1. Daha sonra Bahaeddin gel metni ksaca deerlendirmitir2.

Abdullah BakrYazczade Ali, Tevr-i l-i Selu [Seluklu Tarihi]adl eserini hazrlarken bu metni

eserinin son ksmna ek metin olarak vermitir3 Tufan Gndz ise Ouz Kaan Destan adl almasnn

sonunda ek olarak metnin Trkiye Trkesine aktarlm biimini vermitir4.

OUZLAR DESTANI5

METN

(1) Gn ous ge yirden opan Ouz,

Gmi gkl ban evl brghlu Ouz,

Ar suya yayaduda bdestl Ouz,

Aln yer oyduda namzlu Ouz, (2)

Bir Tary bilp urunc ar dn serveri

Muammedn-Neb dilde ydlu Ouz,

Ala al, orun dekl Ouz,

abas altnlu, kerdikl Ouz,

zlar ymatlu, (3) yigitleri mrvvetl Ouz,

ocalar atl rmetl Ouz,

Ggslce ara talar yayalu Ouz,

utluca ag sallaru lalu Ouz, (4)

anlu kfir ellerinden arc alan Ouz,

arc vermeyeni ran Ouz,

Ggslce grkl yaylalar aa ylda bulup sren Ouz,

Evin barn oda uran Ouz, (5)

Aa oyun yanlu Ouz,

A uzun, al erdgi bintl Ouz,

Aa adr analu uzun, ulu begler ynalu, devletl Ouz,

Bayndur n ilenl (6) Ouz,

Ula Salur azan beglerbegil Ouz,

Emr Sleymn uurlu, Ouzlu Dede orkut bilgl Ouz,

Ucan (7) Da Ouz, beglerbegil Ouz; (8) Yarcu Allh olsun, Yalavacu Muammed olsun.

oar gn oac,

avuu gn yatus,

1 Zeki Velidi Togan, Trk Tarih, Arkelogiya ve Etnografya Dergisi, S. 2.

2 Bahaeddin gel, Dede Korku Kitabnn Eski ve Yazl Kaynaklar Hakknda (Topkap Sarayndaki Ouz Destan Paralar ile

Karlatrma), TDAY Belleten 1988, s. 113-128. 3 Abdullah Bakr, Yazczade Ali, Tevr-i l-i Selu [Seluklu Tarihi] , (Hz. Abdullah Bakr), stanbul 2009, s. 93-98.

4 Tufan Gndz, OuzKaan Destan, stanbul 2016, s. 157-166. 5 Tevr-i l-i Selu (stanbul Topkap nshas, Revan 1391, (n kapaktan, asl metnin balad yere kadar sonradan eklenen/ yazlan

metin).



5

Grkl ev aydn,

oaldan devletl,

Ulaludan sadetl, (9)

Ulu suln buda,

z nu orun,

ara bulut rkni,

ara Tau aplan,

ara ahin yavrus,

ar Sazu arslan, (10)

aytabnu buras,

Dede orkut biligl

Salr KazanSadetl,

Emr Sleymn uurlu,

Bayndur n devletl,

Ya grse yardmlu,

dmen (11) grse durumlu,

Trkistnu diregi,

Tl uu yavrus,

Ulu begler yna,

Aa adr anal,

Ala al orunl,

Aa oyun yanl, (12)

Yalu gelse onatan,

Acn gelse oyuran,

An basup dizin kren,

Dvn durduran,

Glnn gcin sran, (13)

Gsze mdn viren,

anlu kfir ellerine an aanduran,

arabalarn bulu iden,

Olanclarn aladan,

avularn kaldadan, (14)

Olanclarn alatmayan,

avularn balatmayan,

Nkslarn alurmayan,

Osmn ol, (15)

Altuda a boz atu bdremesn,

olamalu bekit donu sklmesn,

Aln bata und au yorulmasun, (16)

aya keser gk lcu kedilmesn,

siirl at yayu yaslmasun,

yelekl ayn ou dmene or varsun, (17)

Yazlu gelen ofralaru drilmesn,

aynadlan azanlaru soulmasn,

Ay altnda yriyen dman Allh ursun,

Gn altnda (18) yryen dman gn yandursun,

Sanduul balanma a ergrsn,

Ava varan yigitler avlu gelsn,

Ana varan (19) ullaru orunlu gelsn,

Aayld a bulun srp bsl gelsn,

Alum alayn olsun,

Dutduun iler olay (20) gelsn,



6

Yarcu Allh, Yalavacu Muammed olsun,

Dede orut biligl, yidi bilsin versn,

Emr Sleymn ulurlu, yidi uurn versn, (21)

Salr azan sadetl yidi sadetin versn,

Bayndur n devletl, y,di devletin versn,

Alp Uruz -yidi (22) virsn,

By anlu Bgdz Emen heybetl, yidi heybetin versn, (23)

Ucu ulalsun, yanu yaylsun,

Saa yaman nanlar ot gibi zlsn, Toprak gibi savrulsun,

Dmen baak, (24) baan eek yesn,

Eegin da urd yesn,

Dursun dnsn buu kile aru degirmene iletsn,

Degirmeni bozu olsun, (25)

gemi bulsun,

Etmegin oynna oyup yola gitsn,

yolda eletp dmi bulsun1. [2] (1)

Yir inden yimegin ylan bilr,

Brl yonca dadn borsu bilr,

Yidi dere osn dilk bilr,

uvldz ymetin nevgeri bilr,

Ar (2) yk hengini atr bilr,

Yidi yollar ayrmn deve bilr,

Er arn er yiynisin eren bilr,

ara baa ar gelse beyni bilr,

Ge yirler (3) otlan giyik bilr,

Datl suyu dadn ulan bilr,

Er nkesin er cmerdin ozan bilr2.

aru yatan albi seri (4) ara alar aup gelen ozan olsun,

ayna aan al rmalar gep gelen ozan olsun,

azl atuza binp (5) aftan donuuz geyen ozan olsun,

Ar a altun a aauz alan ozan olsun. (6)

Sarp ir duma donlu salum solum don geyen,

our atn oynaldan,

Ya grse yardmlu, dmn grse durumlu, Trkistanu (7) diregi, tl uu yavrus, anlu kfir

illerinden ulu orsna ad ardan,

Aairn eglik alup alan, grkl yzl gzel (8) zlarn olanlarn buluduran,

anlu kfir illerine an kaanduran,

ara balarn bulu iden,

Olancklarn aladuran,

1 Manzumenin Dede Korkut Destannda benzeri: Yirl kara talarun yklmasun. Klgele kaba aacun kesilmesn kamn akan grkl

suyun kurmasun, kanatlarun ular krlmasun, apar-iken a boz atun bdrimesn, alanda kara polat z klcun gedilmesn, drtir-

iken ala gndern ufanmasun, a perekl anan yiri behit olsun, a sakallu baban yiri uma olsun, Hak yanduran raun yana tursun,

kadir Tanr seni namerde muhtac eylemesn hanum hey. (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 93-94).

2 Manzumenin Dede Korkut Destannda benzeri: Dede Korkut bir dah oylam, grelmhanum ne oylam: Gitdkde yirn otlaklarn

geyik bilr.Ggez yirler emenlerin kullan bilr. Ayru ayru yollar izin deve bilr.Yidi dere kohularn dilk bilr. Dn-ile karvan kdgin

turgaybilr. Oul kimden oldun ana bilr. Ern arn yiynisin at bilr. At ykler zahmetin katr bilr. Ne yirde szlar var-ise eken bilr.

Gafil baun arsn beyni bilr. Kola kopuz gtrp ilden ile bigden bige ozan gezer. Er cmerdin er nkesin ozan bilr. leynzde alup

aydan ozan olsun. Azupgelen kazay Tanr avsun hanum hey. (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 75).



7

tlerin (9) uluduran,

Tavularn ldaduran

Ula ol Salur azan Beg1

ara a armaduda kl eyleyen,

aa (10) aa buusndan duman ken,

ara dere aznda Kadir viren,

ara yiri kertp beik lan,

ara bura derisinden bartla (11) dzen,

Alt ay nerkid irnda dutsa olan

azan Beg arda ara Gne Beg2.

osan deriden krk olsa (12) opun rtmeyen,

ouz deriden ebklh olsa tlgin rtmeyen,

osan oyun dovaluk on koyun ynlk yitmeyen, (13)

ouz yaar congn silkp atan,

ynanda ggde tutan,

At ban yalamayup bir kez yudan

Afrsiyb ol(14)Alp Uruz Beg3.

ol deve getrmezdi anu yayn,

oa burda eglenmezdi anu o

Yarn ol Yazr(15)ondan4.

Byn esesinde kez dgen,

aduda armna an aanduran,

ara gzi ann dnen (16) yer evreni ylan,

demler evreni

Ucan ol EmenBeg5.

Demrapu derbendin depp yan,

osan ouz kalanu (17) kilidin alan,

aru Sandal zna nik lan,

Alnmadu ierlerden arc alan,

Yaslmadu demeni yasan,

Kr kfir (18) ellerin basan

tlere olEtil Alp6

1 Bu manzumenin Dede Korkut Destannda benzeri: tl kuun yavruso, Beze mskin umudAmt suynn arslan, Karaugun kaplan

Konur atun iyesi, Han Uruzun aas Bayndr Hanun gyegsi, Kaln Ouzun devleti, Kalm yigit arkas Salur Kazan(Muharrem

Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 95).

2 Bu manzumenin Dede Korkut Destannda benzeri: Kara Dere aznda Kadir viren Kara bua derisinden biignn yapu olan, Ac

tutanda kara ta kl eyleyen, Kara bygn yidi yirden ensesinde den, Kazan karda Kara Gne (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab

I, Ankara 1989, s. 174). 3 Dede Korkut Destannda Kazan olu Uruz Bey. Bu manzumenin Dede Korkut Destannda benzeri: Altm e dersinden krk

eylesetopuklarn rtmeyen, Alt ge derisinden klah itse kulalarn rmeyen, Kol bud harana uzun baldrlr ince Kazan Bgn tays at

azlu Uruz Koca . (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 113).

4 Bu manzumenin Dede Korkut Destannda benzeri: Koa burta kayn okn elenmeyenYarn ol l-Am(Muharrem Ergin, Dede

Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 201).

5 Bu manzumenin Dede Korkut Destannda benzeri: Varuban Peygambern yzini gren, Gelbeni Ouzda sahabesi olan Ac tutanda

byklarndan kan kan, By kanlu Bgdz emen (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 113). 6 Adn doru okuyup okuyamadmzdan emin olmadmz tlere olEtilAlp,Dede Korkut Destannda gememektedir. Ancak bu kiiyi

tantmak zere sylenen szlerin benzeri Dede Korkut Destannda Eylk Koca olu Alp Eren ve Eylk Koca olu Dlek Evren in sylenmitir:

Bu manzumenin Dede Korkut Destannda (Eylk Koca olu Alp Eren iin sylenen) benzeri: Kafirleri it ardnda bragup horlayan, lden



8

Yedi yl Elburza sefer lan,

aydb dnen,

yan Busat arda ann alan, (19)

t Depegzi ldrp aln Ouzda ad koyan

Urlm n.

Ban irndan parlayup uan,

Alt batman (20) som demri ayanda ran,

Apl apl yriyende boayn,

Zevil zevil zevleyende ylanlayn,

On alt yl Bayburt (21) irnda dutsalu eken,

Baldr uzun Baldraddan an alan,

Yce yirden alak yire gz gzeden

BayBora ol(22) Beg Beriy [Beyrek(?)] Yigit1.

aln Ouz ellerinden kalkup dirilen,

r yigidin yanna alan,

anlu kfir ellerine aan, (23)

aynar aar al rmalarn geen,

arbl ellere fil den,

Arslan-la boasn burasn greisin ldren,

Otuz (24) ouz yigidn ann alan,

Adlu Ouzda ad koyan,

Saru donlu Selcen adn alan

anl oca ol an uralu. [3] (1)

Selim ol araman sevp Tar yaradan,

Ulu suln buda, altun kpr yapan,

Azril-ile sava lan,

alum salum don giyen,

aar atn oynadan (2)

oku oca ol orul Suln.

Dum edigi duma donlu,

Drt bi er serveri,

azan Beg arbluda yolda

yan Selik ol Del Dundar Beg2. (3)

ara au urd,

ara aya aplan,

ara ahin yavrus,

arau donl atn erinden Alp Rstem3.

kup Aygr Gzler Suyndan at yzdren Elli yidi kalanun kildin alan, A Melik eme kzna nikah iden Sof Sandal Melike kan kusduran

Krk cbbe brinp otuz yidi kala biginn mahbub kzlarn alup bir bir boynn kuan yzinde,, tutagnda pen Eylk Koca olu Alp Eren

(Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 113). Bu manzumenin Dede Korkut Destannda (Eylk Koca olu Dlek Evren iin

sylenen) benzeri:Aygr Gzler Suyndan at yzdiren, Elli yidi kalanun kilidin alan Eylik Koca ogl Dlek Evren (Muharrem Ergin, Dede


1 Bu manzumenin Dede Korkut Destanndaki benzeri: Parasarun Bayburd Hisarndan parlayp uan, Ap alaca gerdeine kar gelen,

Yedi kn umud, Kaln Ouz imrencesi Kanzn Begn inag Boz aygrlu Beyrek (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s.

113).

2 Bu manzumenin Dede Korkut Destanndaki benzeri: Demr Kapu Dervendindeki Demr Kapuy depp geen, Altm tutam ala

gnderinn unda er bgrden Kyan Selk ol Deli Dndar .. (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 112).

3 Bu manzumenin Dede Korkut Destanndaki benzeri: Kalkubeni yirinden tur gelen, ki karde bebein ldrp zelil gezenDzen ol

Alp Rstem(Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 242).



9

Beili bede ann alan,

al Ouzda ad oyan (4)

ara bana olanlunda yan,

Ucan ol Emen Begden cin alan

Esi oca ol O ozan1.

Sar Sazda ulalan2,

ar arslan sdin emen, (5)

azda bymi saz delsi,

Gn gnden yeg olsun,

Dn dnden yeg olsun,

Dem demden yeg olsun,

Nefes gekn olsun,

lcu keskin (6) olsun,

r yoldau olsun.

uba uba tulaladum,

Er bualdurudum, pukunumda ben azan3,

aynar akar deizdm,

Er bualdurdum, cngmde ben azan, (7)

aytbanu barasydum,

Er bualdurdum, Kkredkde kat kapan abrar arslan-dum ben azan,

avdan er bualdur-dum,

Araduda Saru azda arslan (8) er bualdur-dum,

oraduda ara bulud rkni-y-idn,

aradeizden su alup yere brn atar-dum ben azan,

aracuu Clban andan kfir ta uursa (9)

aba uylun dutan ben azan-dum.

arau donlu tarn ya erse,

anlu suya lavuzlu eden ben azan-dum,

alb seri ara dau alnda aplnu (10) ara Derbendde kr dmen gelse yine aydup ol dmene

den giren ben azan-dum,

at yaylar ndurup elde kaba oyan ben azan-dum,

ayn (11) olar atup yelek oyan elde ben azan-dum4,

1 Ok ozan, Dede Korkut Destannda ad gemeyen bu ahsn bilinen ad O ozandr. Ad Yetim Kozan, Ana-Koca olu Oku Kozan

olarak da gemektedir. Bkdiz Aman okuyla vurduu iin ad oku kozan olarak kalmtr (Geni bilgi iin Krzolu M. Fahrettin, Dede

Korkut Ouznameleri, Ankara 2000, s.10).

2 Bu manzume, metnin sonuna kadar Salur Kazan iin yazlm bir destan parasdr.

3 Bu manzumenin Dede Korkut Destanndaki benzeri: Ak kayann kaplannn erkeinde bir kkm var, Ak sazn arslannda bir kkm var.

(Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 238).

4 Manzumenin Dede Korkut Destanndaki benzeri: Yksek yksek kara tadan ta yuvarlansa, Kaba kem uyluum karu tutan Kazan

er-idm, Firavun iler ykleyp yirden ksa,Kaba kem-ile perinklan Kazan er-idm, Kaba kaba bigler ogl gavga klsa, Kamalup

tindren Kazan er-idim, Yce talar tumantursa, Kara pusark del kopsa, Kara koumun kulagrinmez olsa, Kayr eren kulauzsuz yol

yanlsa, Kulauzsuzyol baaran Kazan er-idm. (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 236).



10

Bi eren grdgmde ben azan, by burdum,

De bi eren grdgmde ben azan; (12) busanmadum,

On bi eren grdgmde oyunum demedm,

Yigirmi bi eren grdgmde yernmedm,

Otuz bi eren grdgmde utanmadum,

r bi eren (13) grdgmde pnmadum,

Elli bi eren grdgmde el vermedn,

Altm bi eren grdgmde alpm demedm,

Yetmi bi eren grdgmde yelemedm,

Seksen bi (14) eren grdgmde seksenmedm,

osan bi eren grdgmde olanmadum,

Yz bi eren grdgmde ben azan yz dndrmedm1.

ara o our (15) atu olann at ekdm,

adan girdm soldan dum,

oldan girdm sadan dum,

Ar dnl grkl Muammedi yda getrdm, (16)

Allhu inyeti Muammedin muciztndan ol yay anda basdum,

Alpm begim demedm.

Bu dnde gnme, gnmez a beglerm, gnrse yer gnsn2

1 Manzumenin Dede Korkut Destanndaki benzeri: Bin bin erden ya grdm-ise ynm didm, Yigirmi bin er ya grdm-ise

yylamadm,Otuz bin er yag grdm-ise ona saydum, Krk bin er yag grdm-ise kya bakdum, Ellibin er grdm-ise el virmedm,Altm bin

er grdm-ise aytmadm, Seksen bin er grdm-ise segsenmedm, Toksan bin ya grdm-ise tonatmadum, Yz bin er grdm-ise yzm

dnmedm, (Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 236).

2 Son manzumenin Dede Korkut Destanndaki benzeri: Yzi dnmez klcum ele aldum, Muhammedn dini kna kl urdum, A meydanda

yumr ba topa kesdm, gnen erleri ho grmezdm, Men yer yznde adam gmezin, Bir adam getrn bineyim, sizi geyim

(Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I, Ankara 1989, s. 236, 276). Yzi dnmez klcum ele aldum, Muhammedn dini ikna kl urdum,

A meydanda yumr ba topa kedm, Anda dah erem bigem diy ginmedm, ginen erenleri ho grmedm, Elne girmi iken mere kafir

ldr meni, Kara klcun sal boynuma kes baum, Klucundan aparum yok, Kendi aum kendi kkm smaum yok. (Muharrem Ergin, Dede




11

OUZLAR DESTANI [TIPKIBASIM]

1



12

2



13

3



14

Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinde

Makedonyal Yazar ve airler

Macedonian Writers and Poets in Encyclopedia Of Turkish Literateurs

Zeki GREL1

Gazi niversitesi -Trkiye

Mahmut ELK2

Gotse Delev niversitesi -Makedonya

zet:

Makedonya, 1991de bamszln ilan etmi gen bir cumhuriyettir. Makedonyada Trk varl M..

700l yllardan beri tarih belgelerle takip edilebilmektedir. Makedonyada Trk dili ve edebiyat dendiinde

Osmanl asrlar ve sonras daha ok akla gelmektedir.

Trk Dnyas kavram, siyas, iktisad, edeb ve felsef boyutlar olan bir adlandrma hlinde dnyann

gndemine yerlemitir. Trk Dnyas ncelikle ve zellikle, kltr ortakl, kltrel birlik demektir. Trk

Dnyasnda var olan, ancak yeterince deerlendirilmemi bulunan kltr ortaklnn en salam delilleri edebiyat

hayatna ait rnlerdir. Makedonya Trk Edebiyat da Trk Dnyas edebiyatlarnn ayrlmaz bir parasdr. T.C.

Babakanlk Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Kltr Merkezi tarafndan Trk Dnyas Ortak

Edebiyat Projesi kapsamnda hazrlanan Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinde Makedonyal yazar

ve airler konusu nemli bir alma alandr.

Biz bu bildirimizde Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinde yer alan Makedonyal air ve yazarlar

tek tek tespit ettik. Grdk ki, bu yazar ve airlerden bir ksm Makedonya doumlu olmalarna ramen; yaanan

elim olaylar sebebiyle doduklar yerde lmeleri onlara nasip olmam, onlar Trkiyede vefat etmilerdir. Yahya

Kemal Beyatl, evket Rado, gibi.

Bu proje Makedonya Trk Edebiyat iin de ok nemlidir. Sz konusu Ansiklopedide alanmzla ilgili

aratrmay yaparken tespit ettiimiz eksiklikler ve farkl yorumlar da dikkatlerinize sunacaz.

Anahtar Kelimeler: Trk dnyas, Trk dnyas edebiyatlar Ansiklopedisi, Makedonya, Makedonyal air

ve yazarlar.

Abstract:

Macedonia is a young republic that declared its independence in 1991. Turkish presence in Macedonia could

be followed back to 700 B.C. according to historical documents. In Macedonia when its referred to Turkish

language and literature the period of Ottoman Empire and afterwards inevitably come to mind.

The concept of the Turkish World has been placed on the agenda of the world in the terms of political,

economic, literary and philosophical dimensions. The Turkish World primarily refers to cultural partnership and

cultural unity. The most vigorous proofs of the cultural partnership that exists in the Turkish World, but not

sufficiently evaluated, are the literary works. Macedonian Turkish Literature is an integral part of Turkish World

literature. Macedonian writers and poets are an important field of study in the "Encyclopedia of Turkish

Literateurs" which was prepared under the project "Turkish World Common Literature Project" by Turkish Prime

Ministry Atatrk Culture, Language and History High Authority Cultural Center.

1 Dr.r. yesi, [email protected] 2 Prof Dr., [email protected]



15

In this work we have identified Macedonian poets and authors who are involved in the "Encyclopedia of

Turkish Literateurs". We see that although some of these Macedonian-born writers and poets due to the tragic

events have died in Turkey: Yahya Kemal Beyatli, evket Rado.

Therefore, the project is important for Macedonian Turkish Literature. In this work we intend to present

shortcomings and different interpretation of the problems related to our field of research.

Key Words: Turkish world, Encyclopedia of Turkish world literature, Macedonia, Macedonian poets and

writers.

Giri

Trk Dnyas kavram, siyas, iktisad, edeb ve felsef boyutlar olan bir adlandrma hlinde,

dnyann gndemine yerlemektedir. Trk Dnyas kavramnn, siyas birlik veya asker birleme veya

iktisad btnleme anlamna gelen bir terim olmadn her zaman sylyoruz; Trk Dnyas ncelikle

ve zellikle, kltr ortakl, kltrel birlik demektir. Trk Dnyasnda var olan, ancak yeterince

deerlendirilmemi bulunan kltr ortaklnn en salam delilleri edebiyat hayatna ait rnlerdir.

Trk soylu halklar, tarihin her devrinde, sosyo-kltrel tabakalarn dourduu farkllklarn ve

corafyann stnde, bir iletiim dnyas kurarak, edebiyat eserleri verdi. Edebiyat, duyuun,

dnn, hayl ediin ve davrann, msra veya satr hline dnerek karmza kt, bir deerler

atmosferinde, bizi yeniden sarst, bir zel dnyadr. Bu edeb eserlerin yaratt ortaklklar, bazen

rejimlerin, ynetimlerin ve bazen s akll mahall kimlikilik (rejyonalist) tavrlarn paralamaya

alt grlr.

Trk Dnyasnda, din, mezhep, tarikat farkllamas; komu kltrlerin etkisi; rejim ve ynetim

basklar, dokuz ayr alfabe kullanlm olmas sebepleri sonucunda, edeb metinlerde de farkllama

meydana gelmitir. Bu farkllklarn zerine kan, benzetirici ve btnletirici zellik tayan ve

zgnlk ifade eden eserlerin derlenip incelenmesi suretiyle, Trk Atann ocuklarnn dili zevki

kullanmnn kklerinin, gvdesinin ve dallarnn gsterilmesi edebiyat tarihinin sahasdr. Gerek

Trkiyede, gerekse Trk Dnyasnda, biyografi veya bibliyografyaya boulmam, edebiyat tarihi ile

kltr ve medeniyet tarihi ayrmn yeterince yapm olmak artyla, edeb eserleri esas alan bilgi,

zihniyet, iman, zevk tabakalarna ait rnlerin tarihi henz yazlmamtr (Tural, 2002:VII-IX).

Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Kltr Merkezi Bakan Prof. Dr. Sadk

Kemal, Trk Dnyas edebiyat tarihinin ve edebiyat terimleri ve kavramlar ansiklopedik szlnn

hazrlanmas ile Trk soylu halklara ait edebiyatlarn edeb ahsiyetlerinin biyografilerini ve bunlarn

eserlerini Trk Dnyasnda tantmak ve yaygnlatrmak amacyla 1996 ylnda TC Babakanlk-Devlet

Planlama Tekilat Mstearlna bir Proje vermitir.

Bizim bildirimizde esas aldmz Trk Dnyas Ortak Edebiyat Trk Dnyas Edebiyatlar

Ansiklopedisi adl sekiz ciltlik alma da ite bu proje kapsamnda hazrlanp yaymlanm olan

Ansiklopedidir.

Trk Dnyas Ortak Edebiyat Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinde Makedonyal

air ve Yazarlar:

Biyografi, hibir bilim daln, edebiyatta olduu kadar dorudan ilgilendirmez. Edebiyat

aratrmacs; edeb eser veren, edeb eser ve okuyucu ls arasnda, edebiyat bilinin ihmal

edemeyecei ayr alana ait malzeme toplamak ve deerlendirmek zorundadr. Biyografi, gerek

edebiyat eserini, gerekse edebiyat bilimiyle ilgili aratrmay aydnlatan, aklayan, destekleyen

gerekelerin bir ksmn oluturur. Hayat hikyesi, terceme-i hl, mr bayandamas adlar tayan bu

trden kitaplarn, 19. Yzyl ncesinde tezkire adyla oka yazld bilinmektedir. Bu tezkirelerin



16

kalplam ifadeleri dnda, biyografik bilgiyi yeterince verdiini sylemek kolay deildir. Trk

Dnyasnda gerek edebiyat eseri verenin, gerekse o eserleri deerlendirenlerin resm ve husus

hayatlarn ihtiva eden bir ansiklopedik kitap bulunmamaktayd; geni bilgiden vazgetik; bir

envanterden de yoksunduk (Tural, 2002:X). Trk Dnyas Ortak Edebiyat Trk Dnyas

Edebiyatlar Ansiklopedisi imdilik bu eksiklii gidermi grnyor.

Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisi Alt Grup Bakan ve Redaksiyon Kurulu yesi Dr.

Mjgn Cunbur, Ansiklopedinin nsznde; Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisine giren

maddelerde, zamam olarak tarihin ok derinlerine inildii grlecektir. D kaynaklarndan da

yardmyla altnc hatt drdnc yzyldan balayan bu zaman kesiti 1960lara kadar uzanmaktadr.

Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinin tarih snrlar gibi, coraf zemini de ok gemi

bir alana yaylmaktadr. Gnmz corafyasna gre; douda in ilerinden, hatt Avusturalyadan,

batda Avrupa ortalarna kadar, kuzeyde Yakutistandan, gneyde Hindistana, Cezayire kadar uzanan

ok geni bir blgede eser vermi olan air ve yazarlar; bu ansiklopedik sicilde ad, soyad, nispet, lkap

veya mahlaslarna gre alfabetik dzende yer aldlar. (Cunbur, 2002:XII-XIV)

Bu bilgiler nda sz konusu Ansiklopediyi taradmzda; Makedonya Trk Edebiyat air ve

yazarlar ile ilgili yle bir liste karmza kmaktadr. Bu listede baz isimlerin nne (*) iareti

koyduk. Bu iareti koyduumuz biyografiler; ya tarih, ya yer ya da soyad asndan eksik veya yanl

bilgiler iermektedir. Bu hususlardaki tamamlamalarmz da dikkatlere sunmaya altk.

TRK DNYASI EDEBYATILAR ASKLOPEDSNDE MAKEDONYALI AR

VE YAZARLAR

Soyad, Ad Tarih Yer Cilt,Sayfa

Abdullah, Avni 3.5.1948- skp 1,45

Abdurrahman, Fehmi ?-1904 Manastr 1,67

Abdlfettah, Rauf 1910-1963 skp 1,72

Abdrrahim Kadir ?-1865 skp 1,83

Adl ?-1617 tip 1,117

Aka Gndz 1886-7.11.1958 Manastr 1,219-220

Akozan, Mehmet Stk 1889-1948 Kesriye 1, 274

Ali, Fahri 1948- skp 1, 323-324

Aruci, Kemal 1927-1977 Vrapite 1,456

k elebi 1520-1572 skp 1,489-490

*At ?-1552 skp 1, 511

Ayn, Mehmet Ali 1869-30.11.1949 Manastr 2, 75-76

Bl ?-1553 Usturumca 2, 172

Bekem, V. Karin 1947 skp 2, 208

Bellr, rfan 1954 skp 2, 225

Beyatl, Yahya Kemal 2.12.1884-1.11.1958 skp 2, 253-256



17

Bilger, Osman lhami 1910-1969 Cumayibl 2, 281

* Bugari, Recep Murat 10.1934- skp 2, 337

Bulut, Recep 1923- tip 2, 337

Cell 1517-1571 Manastr 2, 411-412

*Cenab, ahabeddin 1870-1934 Manastr 2, 438-441

Dni ?-1898 Manastr 3, 109

Dvd Esad Paa 19.yy Manastr 3, 116-117

Durr ?-1494 skp 3, 225

Edip, Yusuf 1949- skp 3, 254

Eldeniz, Naci 1875-19.31948 Manastr 3, 295-296

* Emin, lhami 1931- Radovi 3, 322-323

Emin ?-1680 skp 3, 324-325

Engll, Avni 7.9.1947- skp 3, 345

Engll, Melahat 1950- skp 3, 345-346

Engll, Suat 25.7.1950- skp 3, 346

Ergne, Hseyin emsi 1872-1968 Kprl 3, 387

*Fahri Ali 1948- skp 4, 7

Fik 1825-1899/1990 Manastr 4, 10

Fakr 15. Yy.-16. Yy. Kalkandelen 4, 16

Fenn ?-1666/67 skp 4, 41

Ferd ?-1516 skp 4, 48

Feyz 16. yy. Manastr 4, 62

Girdinsoy, Naci 1924-26.6.1982 Manastr 4, 170

Gker, Haluk Hilmi 1921- skp 4, 188

Gzler, Fethi 4.1.199-1.12.1996 skp 4, 210-211

Hfz Hakk Paa 1879-195 Manastr 4, 334-335

Hk 15/16. Yy. skp 4, 341

Hamzaolu, Yusuf 1945 Raptitah 4, 391

Hasan 17. Yy. Manastr 4, 404

Hver-i Kadim ?-1564/65 Manastr 4, 427-428

Hemdem ?-1679 skp 5, 11



18

Heves 16. Yy. skp 5, 20

Huls ?-1763/64 Usturumca 5, 67

Hsrev Bey 19. Yy. Radovi 5, 73

Husl 16. Yy. skp 5, 74

brahim Temo 1865-1939 Struga 5, 136-137

*lhami Emin 1931- Radovi 5, 168

lyaz, Enver 1955 skp 5, 178

* nan, Afet Aye 1908-1985 Doyran 5, 192-193

shak 1473-1537 skp 5, 211-212

zr ?-1522 skp 5, 249

*Kad At 16. Yy. skp 5, 278

*Karahasan, Mustafa 1920-? skp 5, 361

*Kartal, Numan 1936- Kocack 5, 389

Kaya, Fahri 1930- Kumanova 5, 408-409

*Kzm Paa 1821-1890 Konice 5, 428

*Kenz 1796-1839 Kalkandelen 5, 450

Kef 17. Yy. Manastr 5, 472

Kratl, Mahmut 1929-1988 skp 6, 9

Konyar, Hasan Basri 1891-28.12.1952 Manastr 6, 53-54

Koryrek, Enis Behi 12.3.1892-18.10.1949 skp 6, 65-67

Kltr, sm 1898-5.9.1960 Kratova 6, 148

Kltr, smet 1908-1977 Kratova 6, 149

Liln, Zeynep 1940- skp 6, 168

*Ltf Seyfullah 1926- skp 6, 177-178

Mantk ?-1828 Manastr 6, 221

Mehmed ?-1590 Manastr 6, 252

Mehmed ?-1623 skp 6, 253

Mehmed Rifat 1851-1907 Manastr 6, 274

*Mehmed Tahir Bey 22.11.1861-28.10.1925 Manastr 6, 282-283

Merd 16. Yy. Manastr 6, 326

Meriboylu, Abdlkadir 1917-1985 Manastr 6, 330



19

Mr 16. Yy. skp 6, 365

Mud ?-1585/86 Kalkandelen 6, 423

Mun ?-1820 Manastr 6, 423

*Mustafa Karahasan 1920- skp 6, 449-450

*Muzbeg, skender 1947- Prizren 6, 459

Nil 1823-1876 Manastr 6, 500

*Naim aban 1935-8.4.1961 skp 6, 503

Nalkesen, Yusuf ?-1.1.2003 tip 6, 513

Nayr, Yaar Nabi 25.12.908-15.3.1981 skp 6, 545-546

Niyz ?-1537 skp 6, 634-635

Ohri, skender Nafiz 1909-? Manastr 7, 13

devin, Halil Recai 1871-1955 Manastr 7, 87

mer Naci 1878-1916 Manastr 7, 99-100

tken, Adnan Cahit 1911-Mart 1992 Manastr 7, 126

zalp, Kzm 1880-1968 skp 7, 133-134

zay, Mahmut 1908-1981 Manastr 7, 135

Pakaln, Mehmet Zeki 1886-1972 Ohri 7, 207-208

Perr 1864-1937 Manastr 7, 237

Pura, dris Ahmet 1910-1975 skp 7, 257

Rado, evket 1913-4.1988 Radovi 7, 264-265

Ramo, kr 1918-18.11.1988 tip 7, 288-289

*Rauf, Abdlfettah 1910-1963 skp 7, 301

Reid kif Paa 1862-1920 Kalkandelen 7, 532

Rifat ?-1877 Manastr 7, 353

Rind ?-1565 skp 7, 357

Riyz ?-1546/7 skp 7, 358-359

Sab 16. Yy. Manastr 7, 389

Sabr 1862-9.4.1943 Kalkandelen 7,397-398

Sadr ?-1585 tip 7, 417

Sadr 18. Yy. tip 7, 418

Sf ?-1763 Manastr 7,428-429



20

*Sf ?-1616 Hoprite 7, 428

Sid ?-1533 Kalkandelen 7, 45

*Sait, Burhan 1967- skp 7, 455

Slih ?-1908 tip 7, 470

Sm 16. Yy. Manastr 7, 482

*Sebk, Mehmet Ali 1906-1991 Yugoslavya 7, 532-534

Sertel, Zekeriya 1890-11.3.1980 Usturumca 7, 569

*Sertolu, Murat 1910-1989 Kazoma 7, 570-571

Seyd 16. Yy. skp 7, 581

*Seyfullah, Ltfi 1926- skp 7, 585

Sinan 16. Yy. Manstr 7, 613

*Serdem,H. Fehmi 1891-? skp 7, 654

*Sleyman, Hseyin 1900-1963 Kumanova 7, 661

*aban, Naim 1935-8.4.1961 Pritine 8, 2

eyd ?-1552 skp 8, 99

Tab 16. Yy. tip 8,136

*Tahir, Alaettin 1949- skp 8, 143

Tlib ?-1717 tip 8, 168-169

Tansu, Samih Nafiz 1905-1976 Kprl 8,189

Tulu 16. Yy. Kalkandelen 8, 326

Tuzcu, Enver 1916-1958 skp 8, 366

* lker, Hda 20. Yy. Makedonya 8, 455

lk, Nusret Dio 1938- skp 8,456-457

Vahdet ?-1722 skp 8, 484

Valih ?-1599 skp 8,497

*Vardar, Hmaah(Valandova) ( - ) Valandova 8, 501

Vesim 1703-1759 skp 8,531

Veysi 1561-1628 skp 8,532

Vusl ?-1591 skp 8,540-541

*Yaln, Hseyin Cahit 7.12.1875-18.10.1957 Manastr 8, 562-566

Yalkut, Sabri Cemil 1882-1957 skp 8, 573



21

*Yeim, Ragp evki 1910-12.2.1971 tip 8, 617

*Yusuf, Sabit 7.4.1957- Gostivar 8, 663-664

*Yusuf, Sreyya 1923-1977 Kprl 8,664

Yusuf, Edip 1949- skp 8, 665

Zr 15/16. Yy. skp 8, 705

Zekeriya, Necati 11.11.1928-10.6.1988 skp 8, 715-716

Bu air ve yazarlarn iinde doduu yerde lemeyenlerin says bir hayli fazladr. zellikle

Balkan Harbinden sonra (1912) Osmanl Devletinin Trkiye corafyasna g edenleri daha sonra

1950den sonra g edenler takip etmitir.

Makedonya Trk Edebiyat ile ilgili almalarn neredeyse tamamnda Makedonyada Trk

Edebiyat genellikle 1944de Yugoslavyann kuruluuyla balatlmaktadr. Balkanlarda Osmanl

asrlar ve daha ncesi her ne hikmetse hep yok saylmtr. Makedonya Trk Edebiyatlar arasna

Makedonyada domu ama zaman iinde Trkiyeye g etmek/hiret etmek zorunda kalanlar

alnmamtr. 1884de skpte doan, 18 yana kadar skpte yaayan; eserlerinde Makedonyay

ve Trkiyeyi yaatan, 1958de Trkiyede vefat eden Yahya Kemal Beyatl bile Makedonya Trk

Edebiyatnn air ve yazarlar arasnda saylmam/saylamamtr. Biz burada ilm ve mill olmayan bu

gidiatn sebepleri zerinde durmayacaz.

Makedonya Trk Edebiyat, Trkiye bata olmak zere Trk Dnyas edebiyatlarnn ayrlmaz

bir paras olduu gerei galiba ilk defa Trkiye D Trk Edebiyatlar Antolojisi almalarnda ve

bugn burada incelediimiz Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisinde gndeme getirilmitir.

Makedonyada yaplan almalarda ise Makedonya Trk Edebiyat, Trkiye bata olmak zere

Trk Dnyas edebiyatlarnn ayrlmaz bir paras olduu gerei; tarih olarak derinliine, coraf

olarak geniliine ilk defa Yrd. Do. Dr. Zeki Grelin Namik Efendi Eitim, Kltr, Sanat ve Spor

Dernenin yayn olarak hazrlayp 2017de kitap olarak baslan kitapla urgulanmtr.

Trk Dnyas Edebiyatlar Ansiklopedisi zerinde Makedonya Trk Edebiyat air ve

Yazarlar Asndan Baz Tespit, Yorum ve lavelerimiz:

Soyadlaryla ilgili problemler: Trkiye Cumhuriyetinde Soyad Kanunu 1934de km ve

ayn yl yrrle girmitir. Bu tarihten nce vefat etmi olanlarn soyadlar olmad iin ansiklopedide

onlara yer verilirken bu hususun dikkate alnmas gerekirdi. Mesela: Cenab, ahabeddin yazlrken

Cenab soyad olarak kabul edilmitir (C.2, s.438). Mustafa sen-Abdkladir Hayberin birlikte

yazdklar maddede Emin, lhami iken (C.3, s.322-323)**** Fahri Ali (C.4, s.7) ansiklopedide

soyad dikkate alnmadan yer alm, dorusu Ali, Fahri olacak. Emin, lhami (C.3,s. 322-323) daha

sonraki ciltlerde lhami Emin eklinde tekrar yazlm (C. 5, s. 168). Hoca Ahmed Yesev soyundan

olduunu bildiimiz At, ansiklopedide iki farkl isim gibi alnm; At (C.1, 511de ?-1552), Kad

At (C.5, s.278). lk biyografiyi yazm, ikinci biyografiyi ise Ansiklopedinin Yaz Kurulu yazm.

Ltf Seyfullah (C.6, s.177-178), soyad dikkate alnmadan veya kartrlarak bu ekilde

Ansiklopedide yer almtr. Dorusu Seyfullah, Ltf olmal ve ilgili ciltte/8. ciltte yer almalyd. yle

de olmu 8. Ciltte s.585de Seyfullah, Ltfi adyla biyografisine yer verilmitir. Naim abann

biyografisi verilirken (C.6, s.503) soyadna gre verilmemitir. Dorusu aban, Naim olmas

gerekirdi ve ilgili ciltte/8.ciltte yer almalyd. 1. Ciltte Abdlfettah, Rauf olarak yazlan biyografi

(C.1, 72), 7. Ciltte Rauf, Abdlfettah olarak yer almtr (C.7, s. 301). ah, Makedonyada



22

Abdlfettah Rauf Efendi olarak tannp anlmaktadr. 8.Ciltte Vardar, Hmaah (Valandova)n adnn

yanna (Valandova) yazlmasna bir anlam veremedik. Valandova , yazarn doduu yerin addr.

Yer adlaryla ilgili problemler: Radovi ehri farkl yazllarla karmza kyor: Radavie

(C. 5, s. 168), Radovita (C.5, s. 73), Radovite (C. 7, s.264). evket Radonun doum yeri iin

Yugoslavyann skbe bal Radovite kasabasnda dodu denmesi ise biyografi yazarnn

Makedonya idari taksimat hakknda gncel bilgilerden haberdar olmadn gstermektedir. fet

nann doum yeri iin Selanik Vlayetinin Doyran ilesi bilgisi verilmi (C.5, s.192). Bugk siyas

taksimatta Doyran, Yunanistan snrlar iinde deil Makedonya snrlar ierisinde yer almaktadr. 1936

doumlu Numan Kartal (C. 5, s.389), Kocaeli doumludur ama ailesi Makedonya Kocacktan

Trkiyeye hicret etmitir. Numan Kartal, Atatrkn soyunun Makedonyann Kocack kynden

olduuyla ilgili ilk yayn yapan kii olarak da nemlidir. Kzm Paann doum yeri olarak Konice

belirtilmitir (C.5, s. 428). Balkanlarda birka yerde Konie/Konce vardr. Bu Konice acaba hangisidir.

Biz buray Makedonyann Radovi iline bal Konce Kasabas/Belediyesi olarak dndk. Kenz,

1796da Kbrsn Lefkoe ehrinde domutur ama hayatnn bir ksmn Makedonyada

Kalkandelende geirmi ve buralarla ilgili olarak da pek ok iir kaleme almtr. skender Muzbe,

biyografisinde Trk asll Makedonya air ve yazar. Prizrende dodu (C. 6, s. 459) bilgisi verilmitir.

Prizren Yugoslavya zamannda Kosova zerk blgesinde idi bugn de Kosova

Date post:	27-Oct-2018
Category:	Documents
Upload:	hoangdiep
View:	245 times
Download:	0 times

BİLDİRİ TAM METİN KİTABI -...

Documents