Blessure-preventie

en Braces

Burg Feistritz; 12 april 2014 Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport

Preventie-sequentie

Omvang van sportblessures

Risico-sporten

Aard en ernst van sportletsels

Gevolgen

Risico-indicatoren

Preventie cq. risico-reductie

Blessure-preventie

Primair: voorkomen van het ontstaan van

blessures

Secundair: vroegtijdig opsporen en

behandelen van blessures om erger te

voorkomen

Tertiair: restverschijnselen van de blessure

tegengaan en een herhaling voorkomen

Wet op het continue risico

Blessure-preventie

• Primaire preventie:

- Schoeisel

- Inlays

• Secundaire preventie:

- Cryotherapie

- Compressie

• Tertiaire preventie:

- Vingertape

- Duimbrace

.

Preventieve maatregelen

warming-up, cooling-down, rekoefeningen

persoonlijke beschermingsmiddelen

tapen en braces

sportmateriaal

training

‘fair play’

begeleiding van sporthervatting

sportkeuring

kwaliteit sportaccommodaties

regelgeving

Toepassing Preventieve maatregelen (bron:OBiN 2004)

• Warming-up 57% - fitness 74%

• Cooling-down 32% - fitness 51%

• Enkelband 2% - voetbal 5%

• Knieband 1% - tennis 2%

• Scheenbeschermer 11% - voetbal 67%

• Gebitsbeschermer 1% - hockey 44%

• Kniebeschermer 5% - skeeleren 69%

• Elleboogbeschermer 2% - skeeleren 39%

• Helm 5% - paardesport 48%

Trends

• Meer sporters, vooral ouderen (> 40 jr)

• Plotse (hart)doden in de sport (vnl. mannen)

Acties:

• UEFA-FIFA-KNVB

• Werkgroep Cardiovasculaire Screening (NVVC-VSG)

• Gevolg: revival Sportkeuring

Plotse (hart)dood (1)

• 150-200 gevallen per jaar in Nederland

(Dolmans, 1983)

1) < 35 jaar: vnl. aangeboren hartziekte

0.5–2.0 SCD per 100.000 sporters/jaar (Bille et al.,

2004)

2) > 35 jaar: vnl. kransslagvaten

• 7–13 SCD per 100.000 sporters/ jaar

(Hoogsteen, 2004)

Plotse (hart)dood (2)

• ca 11 traumatische doden/jaar

Plotse (hart)dood (3)

Plotse hartdood in de sport

• Onafhankelijke predictoren van SCD

(sudden cardiac death)

R.R. 95% CI P value

Sports activity

2.1 1.5-2.8 <0.0001

Male gender

2.8 2.1-3.7 <0.0001

Bron: Corrado et al. J Am Coll Cardiol 2003; 42:1959-63

Sportkeurings-as

I---------------I-----------I------------I--------I------------I Sportzorg.nl fysiotherapeut huisarts bedrijfarts sportarts cardioloog

Health check

Health check

Digitale sportkeuring

Sportkeuringen

Doelgroepen: • - Topsporters • - Breedtesporters > 7 uur/wk •- Breedtesporters < 7 uur/wk In casu: werknemers • - Getraind • - Ongetraind (evt. met chronische ziekte/handicap, blessure)

Oude Sportkeuring (<1983)

Keuren: 10 diepe kniebuigingen

Nieuwe Sportkeuring

Keuren vlgs Lausanne protocol

(A; LO; bloed; rust-ECG)

- Verplicht voor topsporters

- Ook amateursporters periodiek screenen?

* Gezondheidsraad stelt: Nee!

* Praktijk: vraag naar BSMO ↑

Lausanne protocol

• Standaard vragenlijst • Lichamelijk onderzoek

• Bloeddruk • Polsslag • Auscultatie hart • Perifere pulsaties • Marfan kenmerken

• 12-kanalen ECG (na begin puberteit)

Herhalingsfrequentie: 1x per 2 jaar

Preventief Sportmedisch Onderzoek

Verschillende pakketten: * Basiskeuring t/m * Topsportonderzoek (fietsergometer of tredmolen; met ademgasanalyse) - * CT-scan van de kransslagvaten - * Spierkrachtmeting

Preventie van Plotse Hartdood

CT-scan Kransslagvaten Interne defibrillator (ICD)

Sportkeuringen

Waarde van rust-ECG:

Diagnostisch bij: * HCM (95%) * ARVD * Gedilateerde cardiomyopathie * Electrische hartziekte

- WPW - Long and short QT - Brugada - Lenegre

60% van SCD in young athletes

Sportkeuringen

• USA - anamnese (incl. familie A/)

- fysisch onderzoek

• Italië - 1961 wet

- jaarlijks anamnese (incl. familie A/)

- fysisch onderzoek

- rust-ECG

• Nederland: 1983 afgeschaft, ……..

Implementatie Nederland

Verplicht < 35 jaar

- A- & B- topsporters

- Nationale selecties

- Jeugdselecties vanaf 12/14 jr

- Op advies sportbond

Vrijwillig

- Overigen

- Recreanten

Conclusie: Sport = Gezond!

(ondanks risico’s)

Winst en verlies liggen dicht bij elkaar

Preventie van risico’s (1)

-- Sportkeuringen

-- Getraindheid totale

bewegingsketen!

Zoeken naar de zwakste schakel(s)

Preventie van risico’s (2)

• Fair play

• Voldoende voedingstoffen

(bananen)

• Herstelbevordering

(o.a. zuurstof)

Preventie van risico’s (3)

door bescherming:

Kleding

Gebitsbeschermer

Borstprotector

Braces

Verbetering materiaal?

Materiaal:

- Instrumenteel = spel ; bv. tennisracket

- Beschermend: bv. neusbeschermer

- Beschermend en instrumenteel: bv.

schoeisel, kleding

Effectiviteit?

Resultaten Effectiviteitsstudie (1) (Vriend e.a., 2001; 2010)

Effectiviteit onbekend van: rekoefeningen, cooling-down enkele persoonlijke beschermingsmiddele skatehelm, rugbyhelm knie- en (zachte) elleboogbeschermers opvulstukken tok tape of brace voor knie, vingers, duim; eigenschappen sportschoenen training sportspecifieke sportkeuring

Resultaten Effectiviteitsstudie (2) (Vriend e.a., 2001; 2010)

Waarschijnlijk effectief: sportspecifieke warming-up enkele persoonlijke beschermingsmiddelen:

-scheenbeschermers -gebitsbeschermers -oogbeschermers (tegen impactletsel) -(harde) elleboogbeschermers

tapen en braces: -enkeltape (nieuw letsel) -patellatape en -brace

schoenen met schokdemping regelgeving

Resultaten Effectiviteitsstudie (3) (Vriend e.a., 2001; 2010)

Altijd doen:

• fietshelm,

• polsbeschermers skaten,

• enkeltape/brace,

• oefentherapie (oefentolprogramma;

balanstraining)

Sterk aanbevolen

• warming-up

• scheen-, gebits-, oog-, elleboogbeschermers

• enkeltape, patellatape en -brace

• schokdemping schoen

Richten op Gedrag!

BRACES; Veelgestelde Vragen

Is een brace niet slechter dan tape?

Wordt een brace vergoed door de

zorgverzekeraar?

Hoelang moet je een brace gebruiken?

Worden je enkelspieren niet zwakker door

tape/brace?

Stabiliteit

vormgeving botuiteinden

ossale stabiliteit

gewrichtkapsel

gewrichtsbanden

passieve stabiliteit

spiercorset

actieve stabiliteit

gewrichtsstabiliteit

Preventie enkel sprains

1) Schoeisel 2a) Enkeltape 2b) Enkelbrace 3) Oefentherapie (balanstraining) 1,2a,2b: ondersteuning passieve stabiliteit 3: ondersteuning actieve stabiliteit

To tape or not to tape?

• Preventie: Enkeltape = Enkelbrace

• Therapie: Enkelbrace is minstens even effectief als enkeltape

Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of

niet?

Patellabandje (ter behandeling van een apexitis

patellae)

Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of

niet?

Valguloc (bij hallux valgus)

Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of

niet?

Elleboogbrace (bij tenniselleboog)

Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of

niet?

Duimbrace (ter behandeling van een skiduim)

Dank voor de aandacht