БАРИЛГЫН НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

БАРИЛГЫН ДОТОРХИ УСАН ХАНГАМЖ

АРИУТГАХ ТАТУУРГА

Албан ёсны хэвлэл

МОНГОЛ УЛСЫН ДЭД БЇТЦИЙН ХЄГЖЛИЙН ЯАМ

Улаанбаатар хот 1999 он

БНбД 40-05-98

2

1. Энэ нормыг Барилга-архитектур корпорацид боловсруулав.

2. Монгол Улсын Дэд бїтцийн хєгжлийн сайдын 1999 оны 1-р сарын

27-ний єдрийн 18-р тушаалаар батлав.

Энэхїї нормативын баримт бичгийг Барилга, архитектурын газар

/Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг/-ын зєвшєєрєлгїйгээр бїрэн

болон хэсэгчлэн хувилах, олшруулах тараахыг хориглоно.

БНбД 40-05-98

3

Монгол улсын Дэд бїтцийн хєгжлийн

яам

Барилгын норм ба дїрэм БНбД 40-05-98

Барилга доторхи усан хангамж ариутгах татуурга

СНиП 2.04.01-85-ийн оронд мєрдєнє.

1. Ерєнхий хэсэг.

1.1 Энэхїї норм дїрэм нь барилгын доторхи халуун, хїйтэн усан хангамж, ариутгах татуурга, хурын ус зайлуулах системїїдийг тєлєвлєхєд хэрэглэгдэнэ.

1.2. Барилгын доторхи халуун хїйтэн усан хангамж, ариутгах татуурга, хурын ус зайлуулах системїїдийг тєлєвлєхдєє ДБХЯ, ЭМНХЯ-аар зєвшєє- рєгдєх буюу батлагдсан бусад норм дїрмийн заалтуудыг баримталсан байвал зохино.

1.3. Энэхїї норм нь доорхи систем, объектуудыг тєлєвлєхєд хэрэглэг- дэхгїй. Тэсрэмтгий зїйл (хєнгєн шатамхай, шатамхай материал) їйлдвэрлэх буюу хадгалдаг їйлдвэрийн гал унтраах систем, мєн дараах нормуудад гал унтраах дотор усан хангамжийн системд тавигдах шаардлага нь тусгагдсан объектууд:

- гал унтраалгын систем - дулааны пунктууд - халуун ус боловсруулах тєхєєрємж - їйлдвэрийн газрын технологийн хэрэгцээний (їїнээс эмчилгээ-

ний) халуун усан хангамжийн систем - технологийн тоног тєхєєрємжийн усан хангамжийн систем - тусгай зориулалттай їйлдвэрийн усан хангамжийн систем (усны

ионгїйжил, гїн хєлдєлт гэх мэт).

1.4. Барилгын доторхи усан хангамжийн систем гэдэг нь усан хангамжийн гадна шугам сїлжээнээс нэг буюу нэг хэсэг бїлэг барилга байгууламжийн ариун цэврийн тоног тєхєєрємж, галын кран, технологийн тоног тєхєєрємжїїдийг усаар хангах зориулалтаар хийгдсэн шугам хоолой болон бусад тоног тєхєєрємжїїдийн нэгдлийг хэлнэ.

Гадна талын арга хэмжээг СНИП 2.04.02-84-ийн заалтыг баримтлан тєлєвлєнє.

Барилгын доторхи ариутгах татуурга гэдэг нь барилгын ариун цэврийн болон технологийн тоног тєхєєрємжїїдээс гарсан бохир усыг шугам хоолойгоор дамжуулан барилгын гаднах байгууламжинд цэвэрлэх болон шаардлагатай тохиолдолд барих ба мєн боломжтой тохиолдолд суурин газар, їйлдвэрийн дїїргийн боломжтой шугам сїлжээнд хур тунадасны ус нийлїїлэх шугам хоолой, тоног тєхєєрємжийн систем юм.

Барилга-архитектур корпорацид боловсруулав.

Дэд бїтцийн хєгжлийн сай- дын 1999 оны 1-р сарын 27- ний єдрийн 18-р тушаалаар батлав.

1999 оны 04-р сарын 01-ний єдрєєс эхлэн мєрдєнє.

БНбД 40-05-98

4

Тайлбар: Халуун усыг халуун ус бэлдэх тєхєєрємжєєр дамжуулж дулаа- ны тєв дулааны зангилаа тєлєвлєх заалтын дагуу тєлєвлєнє. Бохир ус цэвэрлэх тусгайлсан цэвэрлэгээний тоног тєхєєрєм- жийг СНИП 2.04.03-85 болон бусад барилгын нормын дагуу тєлєвлєнє.

1.5. Ариутгах татуургын тєвлєрсєн шугамтай дїїргийн бїх барилгуудад дотор усан хангамж, ариутгах татуургын систем тєлєвлєнє.

1.6. Ариутгах татуургын тєвлєрсєн системгїй дїїргийн хоёроос дээш давхар бїхий сууц, зочид буудал, єндєр настнуудын байр, эмнэлэг, тєрєх газар, амбулатори, эрїїл ахуй халдвар судлалын хяналтын байгууллагууд, сувиллын газар, пионерийн зуслан, хїїхдийн ясли цэцэрлэг, сурагчдын дотуур байр, сургууль, кинотеатр, клуб, нийтийн хоолны газар, биеийн тамирын цогцолбор, угаалга зэрэг газруудад тусгайлсан цэвэрлэх байгууламж бїхий дотор усан хангамж, ариутгах татуургын систем тєлєвлєнє.

Тайлбар: Хэрэв барилга нь дотор унд-ахуй буюу їйлдвэрийн усан хангамжийн шугам сїлжээгээр тоноглогдсон бол дотор бохир ус зайлуулах систем тєлєвлєх шаардлагатай.

Ариутгах татуургын тєвлєрсєн системтэй дараахь барилга байгуулам- жуудад люфт - клозет буюу цооног (усан хангамжийн оролтгїй) тавихыг зєвшєєрнє. Їїнд:

Нэг ээлжиндээ 25 хїртэл ажиллагсадтай їйлдвэрийн туслах барилга бай- гууламжууд 1 - 2 давхар нийтийн байр, зєвхєн зуны улиралд ажилладаг 240-с илїїгїй хїїхэд амардаг пионерийн зуслан задгай клуб, спортын задгай байгууламж, 25-аас илїїгїй суудалтай нийтийн хоолны газар орно.

Тайлбар: Люфт - клозётийг уур амьсгалын II - III бїсэд тавихыг зєвшєєрнє.

1.7. Хурын ус зайлуулах дотор системийг тєслийн архитектур барилгын хэсгийн шийдлийн дагуу тєлєвлєнє.

1.8. Дотор халуун хїйтэн усан хангамж, ариутгах татуурга, хурын ус зайлуулах системїїдэд хэрэглэгдэх яндан хоолой, хаалт, холбох хэрэгсэл, тоног тєхєєрємж, бусад материалууд нь мєрдєгдєж байгаа норм болон улсын стандарт техникийн нєхцєлийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.

Ундны шаардлагад нийцсэн усыг тээвэрлэх, хадгалахад ЭАХС-ын хяналтын байгууллагын зєвшєєрєлтэй хоолой, материал, зэврэлтээс хамгаалах арга хэмжээ авч хэрэглэнэ.

1.9. Боломжтой хувилбаруудыг харьцуулсны їндсэн дээр тєслийн техникийн шийдэл, тїїнийг хэрэгжїїлэх дэс дарааллыг тодорхойлно. Эдгээр хувилбаруудаар техник эдийн засгийн тооцоог хийснээр давуу болон дутагдалтай талыг нь тогтоох нь зїйтэй. Тооцооны оновчтой хувилбар нь материалын нєєц, хєдєлмєр зарцуулалт тїлш эрчим хїч хэмнэснээр хамгийн бага зардлаар тодорхойлогдоно.

БНбД 40-05-98

5

1.10. Зураг тєслийн ажилд дэвшилтэт техникийн шийдэл, ажлын арга барилыг тусгах нь зїйтэй. Їїнд: Хїнд хєдєлмєрийг механикжуулах, технологийн ажиллагааг автоматжуулах, цахим техник нэвтрїїлэх, стандартын болон нэг маягийн хийц эдлэл, нийлмэл хийцїїдийг хэрэглэн барилга угсралтын ажлыг їйлдвэржїїлэх зэрэг асуудлууд орно.

1.11. Энэхїї нормын їндсэн їсгэн тэмдэглэгээнїїдийг хавсралт 1-д тайлбарлан їзїїлсэн болно.

2. Усан хангамжийн системийн усны температур ба чанар

2.1. Унд ахуйн хэрэгцээний халуун хїйтэн усны чанар нь УСТ-900-92-т заасан шаардлагад нийцсэн байна.

2.2. Ус авах цэг дээрх халуун усны хэм дараахь заалтын дагуу байна.

а. Дулаан хангамжийн нээлттэй системд холбогдсон тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системд 60 хэмээс доошгїй.

б. Дулаан хангамжийн хаалттай системд холбогдсон тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системд 50 хэмээс доошгїй.

в. “а”, “б” - пунктэд заагдсан бїх системд 75 хэмээс ихгїй.

2.3. Сургуулийн ємнєх насны хїїхдэд зориулсан барилга дахь шїршїїр угаагуурын халуун ус 37 хэмээс хэтрэхгїй байна.

2.4. Їйлдвэрийн технологийн хэрэгцээнд хэрэглэх усны хэмийг технологийн шийдлийн дагуу тодорхойлно. 2.2-т зааснаас дээш хэмтэй ус хэрэглэх шаардлагатай нийтийн хоолны газар болон бусад барилгад усыг нэмж халаах байрын ус халаагч тавьж єгнє.

2.5. Ус халаагчаас тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системийн тїгээх хоолойнуудад єгєх усны хэмийг дулааны тєв тєлєвлєж, гарын авлагад заасны дагуу тогтооно.

2.6. Суурин газар, їйлдвэрийн усан хангамжийн эх їїсвэрийг унд ахуйн усны шаардлагад нийцэхгїй їед Техник Эдийн Засгийн Їндэслэл, ЭАХСХБ-ын зєвшєєрлєєр хєтєвч ба суултуурын цэвэрлэгээний усны хэрэгцээнд хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

3. Усан хангамж ба ариутгах татуургын системийн тооцооны зардал, халуун усан хангамжид шаардагдах дулааныг тодорхойлох.

3.1. Халуун хїйтэн усан хангамж, ариутгах татуургын систем нь тооцоот хэрэглэгчид буюу ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийг усаар хангах ба тїїнээс гарах бохир усыг зайлуулна.

3.2. Ус авах нэг тєхєєрємжинд тооцсоноор тоног тєхєєрємжийн секундын зардал q 0 (q tot

0 , q h 0 , q c

0 ) - ыг дараах байдлаар тогтооно: 

­  Тєхєєрємж тус бїрээр хавсралт 2-т їзїїлснээр

БНбД 40-05-98

6 

­  Усан хангамжийн мухардмал сїлжээнд буй нэг тєрлийн хэрэглэгчдэд їйлчлэх єєр єєр тєхєєрємжїїдийн зардлыг хавсралт 3-т їзїїлснээр тус тус авна.

Єєр єєр хэрэглэгчид болон ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдтэй тохиолдолд тоног тєхєєрємжийн зардлыг дараахь байдлаар тодорхойлно. Їїнд:

i Σ N i P f q 0i 1

q 0 = ( 1 ) i

Σ N I P I 1

q hr,u - хамгийн их ус хэрэглээний цагийн зардлын норм, л/ц q 0 - тоног тєхєєрємжийн усны зардлын норм л/с буюу л/ц N 1 - тоног тєхєєрємжийн тоо Р 1 - бїлэг хэрэглэгч болгоноор тодорхойлох тоног тєхєєрємжїїдийн

ажиллагааны магадлал (зїйл 3, 4) q 0i - бїлэг хэрэглэгч болгоноор хавсралт 3-р авах тєхєєрємжийн секундын

зардал (ерєнхий, халуун, хїйтэн) л/с

Тайлбар: 1. Усны зардал q 0 -ийг усан хангамжийн цагираг сїлжээнд нийт сїлжээний хэмжээнд тодорхойлох ба тооцооны хэсэг бїрт ижилхэн байна

2. Орон сууц олон нийтийн барилга байгууламжуудад байгаа усны зардлын талаар техникийн тодорхойлолтгїй ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн зардлыг доор їзїїлснээр авна.

q 0 tot = 0.3л/c ; q 0

h = q 0 c = 0.2 л/c

3.3. Тооцооны хэсэг дэхь секундын хамгийн их зардал q(q tot , q h , q c ) л/с- ийг дараахь томъёогоор тодорхойлно.

q = 5q 0 α ( 2 )

Їїнд: q 0 (q 0 ot , q 0

h , q 0 c ) - секундын тооцооны зардлыг зїйл 3.2-ийн дагуу

тодорхойлно.

α-хавсралт 4-т заасан ёсоор сїлжээний тооцооны хэсэг дэхь тоног тє- хєєрємжийн тоо N болон зїйл 3.4-ийн дагуу тодорхойлох тоног тєхєєрємжийн ажиллагааны магадлал Р-ээс хамааруулан тодорхойлох итгэлцїїр.

Їїнд: α -ын утгыг Р >1 ба N < 200 їед хавсралт 4-т байгаа хїснэгт 1-ээс, Р ба N - ийн бусад їед хїснэгт 2 - оос тус тус авна.

Хавсралт 4 - т їзїїлсэн номограмм 1 - 4-єєс Р, N - ийн тодорхой тоон утга болон q 0 = 0.1; 0.14; 0.2; 0.3 л/с утгууд дахь усны секундын хамгийн их зардлыг тодорхойлж болно.

БНбД 40-05-98

7

Тайлбар:

1. Шугам сїлжээний тєгсгєлийн хэсэг дэхь усны зардлыг тооцоогоор авах бєгєєд энэ нь энэ хэсгийн ариун цэврийн 1 тоног тєхєєрємжийн хамгийн их зардлаас багагїй байна.

2. Їйлдвэрийн газрын технологийн хэрэгцээний усны зардлыг технологийн тоног тєхєєрємжїїдийн зэрэг ажиллагааны їеийн усны нийт зардлыг тооцсон байдлаар авна.

3. Їйлдвэрийн газрын туслах барилгын усны зардал q- г ( 2) томъёогоор тодорхойлогдох ахуйн хэрэглээний усны зардал болон хавсралт 2 ёсоор шїршїїрийн тоогоор тодорхойлогдох шїршїїрийн зардлын нийлбэрээр тогтооно.

3.4. Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн ажиллагааны магадлалыг шугам сїлжээний тооцооны хэсэг дээр дараахь томъёогоор тодорхойлно.

а. U / N -ийн харьцааны єєрчлєлтийг тооцохгїйгээр нэгэн тєрлийн хэрэглэгчидтэй барилга байгууламжинд

q hr , u U P = ( 3 )

q 0 N3600

q hr,u - хамгийн их ус хэрэглээний цагийн зардлын норм, л/ц q 0 - тоног тєхєєрємжийн усны зардлын норм л/с буюу л/ц

б. Єєр єєр зориулалт бїхий барилга байгууламжуудын ялгаатай бїлэг ус хэрэглэгчдийн хувьд:

i Σ N I P I 1

РΣi = ( 4 ) i

Σ N i 1

Тайлбар: 1. Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн тоо тодорхойгїй тохиол-

долд Р - ийн утгыг N = P гэж тооцоод (3) ба (4) томъёогоор тодорхойлно.

2. Хэд хэдэн бїлэг хэрэглэгчидтэй їед хоногийн тодорхой цагуудад хамгийн их хэрэглээ давхцахгїй тул тоног тєхєєрємжїїдийн ажиллагааны магадлалыг бїх системийн хувьд тїїнтэй адил системїїдийн ашиглалтын їед тогтоосон бууруулах итгэлцїїрийг тооцсон (3) ба (4) томъёогоор тодорхойлохыг зєвшєєрнє.

3.5. Бохир усны секундын хамгийн их зардал q s , л/с-ыг дараахь байдлаар тодорхойлно.

а. Халуун хїйтэн усан хангамжийн системд секундын хамгийн их зардлыг q tot ≤ 8 л/с тохиолдолд бїлэг хэрэглэгчийн хувьд доорхи томъёогоор тодорхойлно.

q s = q tot + q 0 s ( 5 )

БНбД 40-05-98

8

б. Бусад тохиолдолд q s = q tot байна.

3.6. Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн цагийн зардал q 0,hr (q 0,hr tot ,

q 0,hr h , q 0,hr

c ) - ыг л/ц дараахь байдлаар тодорхойлно:

а. Нэгэн тєрлийн хэрэглэгчтэй барилга байгууламжинд хавсралт 3-аас авна.

б. Олон тєрлийн хэрэглэгчтэй барилга байгууламжинд доорхи томъёо- гоор тодорхойлно.

i Σ N I P hqr,I q 0,hr,i 1

q 0,hr = ( 6 ) i

Σ N I P hr, I 1

Тайлбар: Орон сууц, олон нийтийн барилгын ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн тоо ширхэг техникийн тодорхойлолт тодорхойгїй тохиолдолд зардлыг доорхи байдлаар авна.

q 0,hr tot = 300 л/ц , q 0,hr

h = q 0,hr c = 200 л/ц

3.7. Системийн хувьд ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн ашиглалтын магадлалыг дараахь томъёогоор тодорхойлно.

3600 Pq 0

P hr = ( 7 ) q 0,hr

Томъёоны тайлбарыг 3.4-єєс їз.

3.8. Системийн хувьд цагийн хамгийн их зардлыг доорхи томъёогоор тодорхойлно.

q hr = 0.005 q 0,hr α hr ( 8 )

Їїнд: α hr - системийн нийт тоног тєхєєрємжїїдийн тоо, зїйл 3.7 - оор тодорхой- логдох тїїний ашиглалтын магадлалаас хамааруулах хавсралт 4-т заас-наар сонгон авна. Їїнд: P hr > 0.1 ба N < 200 їед хавсралт 4 дэхь хїснэгт 1-ээс, P hr

ба N -ийн бусад утганд α hr - ийг хавсралт 4 - ийн хїснэгт 2 - оос авна.

Тайлбар: Їйлдвэрийн газрын туслах барилгад qhr - ийг тодорхойлох- доо хавсралт 3-аас ээлжиндээ хамгийн олон ус хэрэглэг- чидтэй хэрэглэгчийн тооноос хамааруулан авсан шїршїїрийн болон ахуйн ундны хэрэгцээний усны нийлбэрээр тодорхойлж болно.

3.9. Хамгийн их ус хэрэглээний їе (хоног, ээлж) - ийн цагийн дундаж ус хэрэглээний зардал q т (q т

tot , q т h , q т

c ) м 3 /ц- ыг дараахь томъёогоор тодорхойлно.

БНбД 40-05-98

9

i Σ q u,i U I 1

q T = ( 9 ) 1000 T

q u,i - хамгийн их ус хэрэглээний їеийн зардал, л U I - хэрэглэгчдийн тоо Т - ус хэрэглээний тооцоот цаг, ц

3.10. Дулааны шугам сїлжээнээс хэрэглээний халуун усыг шууд авахаар тєлєвлєсєн їед ус авах босоо шугамын халуун ус дундачаар 65 хэм байх бєгєєд халуун усны зардлын нормыг хавсралт 3-ын дагуу 0.85 гэсэн итгэлцїїрийг тооцон авах ба энэ їед хэрэглээний ерєнхий зардалд єєрчлєлт оруулахгїй.

3.11. Бохир усны цагийн хамгийн их зардлыг зїйл 3.8.-д тодорхойлсон зардалтай тэнцїї авна.

3.12. Усны хоногийн нийт зардлыг бїх хэрэглэгчдийн хоногийн зардал усалгааны зардлын нийлбэрээр тодорхойлно. Бохир усны хоногийн нийт зардлыг ус хэрэглээний зардалтай тэнцїї авах бєгєєд усалгааны зардлыг тооцохгїй.

3.13. Халуун усны хамгийн их хэрэглээний їе (хоног ээлж) - ийн шаардагдах дулааны хэмжээ Q T

h (q hr h ) квт, дараахь томъёогоор тодорхойлно.

а. Цагт шаардагдах дундаж дулааны хэмжээ

Q T h = 1.16 q T

h (55 - t c ) + Q ht

q T h - халуун усны цагийн дундаж зардал, м 3

t C - сїлжээн дэхь хїйтэн усны хэм. Сїлжээний хэм єгєгдєєгїй їед 5 0 С - р авна.

б. Цагт шаардагдах хамгийн их дулааны хэмжээ

Q hr h = 1.16 q hr

h (55 - t c ) + Q ht

Q ht - тооцооны хэсэг дэхь дулааны алдагдал, квт

УСАН ХАНГАМЖИЙН ШУГАМ СЇЛЖЭЭ.

4. Хїйтэн усан хангамжийн систем.

4.1. Барилгын доторхи усан хангамжийн систем нь (ахуй, ундны, їйлдвэрийн гал эсэргїїцэх, оролтын хэсэг, ус хэмжигчийн зангилаа, хуваарилах шугам, босоо шугамууд) ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд ба технологийн тоног тєхєєрємжїїдэд єгєх шугам ус авагч, холигч, хаалт холбох хэрэгсэлїїд зэргээс бїрдэнэ.

БНбД 40-05-98

10

Техникийн нєхцєл, їйлдвэрийн технологоос хамаарч дотор усан хангамжийн системд ус шахуургын тєхєєрємж ба нєєцийн болон тохируулах сав тавьж болно.

4.2. Барилгын доторхи усан хангамжийн системийг техник эдийн засгийн їндэслэл, ариун цэвэр, эрїїл ахуйн болон гал эсэргїїцэх шаардлага, гадна усан хангамжийн систем, їйлдвэрийн технологийн шаардлагаас хамааруулан сонгоно.

Унд, ахуйн усан хангамжийн шугамыг ундны усны чанарын шаардлага хангаагїй усны шугам сїлжээтэй холбохыг зєвшєєрєхгїй.

4.3. 10 м тїїнээс дээш єндєр бїхий бїлэг барилгын усан хангамжийн системд шаардлагатай даралтаар хангах арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Їїнд: унд ахуйн усан хангамжийн цагираг босоо шугам тєлєвлєвєл зохино.

4.4. Їйлдвэрлэлийн усан хангамжийн систем нь технологийн шаардлагыг хангахаас гадна тоног тєхєєрємж, яндан хоолойг зэврїїлэхгїй, хагтуулаагїй байх ёстой.

4.5. Барилга (байгууламж)-ын зориулалтаас хамаарч усан хангамжийн системїїдийг дараахь 3 байдлаар тєлєвлєнє. Їїнд: 

­  Унд - ахуйн ­  Гал эсэргїїцэх ­  Їйлдвэрлэлийн (нэг ба хэд хэдэн)

Барилга (байгууламж)-ын гал эсэргїїцэх усан хангамжийн систем нь унд ахуйн буюу їйлдвэрийн усан хангамжийн аль нэгтэй холбогдоно.

4.6. Їйлдвэрлэлийн ба туслах барилгуудад їйлдвэрлэлийн технологийн шаардлага болон аж їйлдвэрийн салбаруудын барилга байгууламжийг тєлєвлєх заалтаас хамаарч усны зардал хэмнэх зорилгоор усан хангамжийн эргэлтийн болон давтан ашиглах систем тєлєвлєх нь зїйтэй.

Тайлбар: Тодорхой їндэслэлээр эргэлтийн систем тєлєвлєхгїй байж болно.

4.7. Технологийн шингэн бїтээгдхїїн болон тоног тєхєєрємжийг хєргєх эргэлтийн усан хангамжийн системийг даралтаар ус цацаргах замаар тєлєвлєх бєгєєд техникийн боломжоор хєргєлтєнд єгч байгаа ус нь їлдэгдэл даралтыг ашиглаж тасралтгїй эргэлтэнд (битїї системд) байна.

4.8. Усан хангамжийн системийг тєлєвлєхдєє усны ашиггїй зардал болон чимээ багасгах арга хэмжээг зайлшгїй авах хэрэгтэй.

5. Халуун усан хангамжийн систем

5.1. Янз бїрийн зориулалтын барилга байгууламжийн унд ахуйн хэрэгцээт халуун усны горим болон хэмжээнээс хамаарч уг барилгад тєвлєрсєн усан хангамжийн систем буюу байран ус халаагч тєлєвлєнє.

БНбД 40-05-98

11

Тайлбар: Технологийн хэрэгцээнд ундны усны чанарыг хангасан ус зайлшгїй шаардлагатай тохиолдолд халуун усны унд ахуй ба технологийн хэрэгцээний нэгдсэн шугам тєлєвлєж болно.

5.2. Халуун усан хангамжийн системийн яндан хоолойнуудыг ундны усны шаардлагад нийцэхгїй технологийн хэрэгцээний халуун ус єгєх яндан хоолойнууд болон усны чанарт єєрчлєлт єгч болох технологийн тоног тєхєєрємжїїдтэй холбохыг хориглоно.

5.3. Тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системийн ус халаах болон боловсруулах схемийг Монгол Улсад мєрдєж байгаа норм дїрмийн дагуу тєлєвлєнє.

5.4. Тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системийн ус халаах пунктыг халуун ус хэрэглэгчдийн бїсийн тєвд байрлуулах нь зїйтэй.

5.5. Хэрэв халуун усыг тогтмол хэрэглэдэггїй цэгт усны хэм тус нормын зїйл 2 -т заагдсанаас буурахгїй бол тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системд халуун усны эргэлт тєлєвлєхгїй байж болно.

5.6. Эмчилгээ эрїїл ахуйн байгууллагын болон сургуулийн ємнєх насны хїїхдийн зориулалттай байр, орон сууцны барилгын ариун цэврийн ба шїршїїрийн єрєєнд халуун усан хангамжийн системд холбогдсон алчуур хатаагчийн халуун усыг тогтмол халуун байлгах схемээр байрлуулах нь зїйтэй.

Тайлбар: 1. Дулааны сїлжээнээс тєвлєрсєн халуун усан хангамжид шууд єгч байгаа тохиолдолд ариун цэвэр, угаалгын єрєєнїїдэд тєлєвлєсєн бїтэн жилийн ажиллагаатай биеэ даасан халаалтын системд алчуур хатаагчийг холбохыг зєвшєєрнє.

2. Алчуур хатаагчийг тодорхой їндэслэлээр халуун усан хангамжийн эсвэл халаалтын системээс улиралд салгаж болно.

5.7. Орон сууц, олон нийтийн 4-єєс дээш давхар барилгын ус єгєх босоо шугамуудыг бїлэглэн цагираг холболт хийж хэсэгчилсэн зангилаа їїсгэх ба тус бїрийн эргэлтийн нэгдсэн системийн аль нэг эргэлтийн шугамд холбох нь зїйтэй. Хэсэгчилсэн зангилаанд 3 - 7 ус авах босоо шугамыг нэгтгэнэ. Цагираг холболт нь доороосоо тїгээлттэй системд дулаан адарт, хїйтэн адарт дулаан тусгаарлагч їеийн доогуур дээд давхрын таазан доогуур эсвэл дээрээсээ тїгээлттэй системд зооринд байрлана.

Тайлбар: Цагираг холболтын урт нь буцах босоо шугамын нийт уртаас их болсон тохиолдолд босоо шугамыг битїї холбохгїй.

5.8. 4 хїртэл давхартай барилга болон цагираг холболт хийх боломжгїй барилгад алчуур хатаагчийг дараах байдлаар тавихыг зєвшєєрнє. Їїнд:

1. Халуун усан хангамжийг системийн эргэлтийн шугам дээр: 2. Жилийн ажиллагаатай халаалтын системтэй ариун цэврийн єрєєнд ус

єгєх босоо шугам, ус тїгээх салбар шугамуудыг халаалтын шугамуудын хамт нэг тусгаарлагчид угсарна.

БНбД 40-05-98

12

5.9. Халуун усны эргэлтийн босоо болон бусад шугамд ус авах ариун цэврийн тєхєєрємжїїдийг холбохыг зєвшєєрєхгїй.

5.10. Хєдєєгийн сум суурины халуун усан хангамжийн системийн тєрлийг техник эдийн засгийн тооцооны їндсэн дээр сонгоно.

5.11. Тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системд бак - аккумляторыг тєлєвлєхдєє бїлэг 1.3-т заасан ёсоор тєлєвлєнє.

5.12. Халуун усан хангамжийн системийн ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд дээрхи даралт нь 0.6МПа - аас (6 кг/см 2 ) илїїгїй байна

6. Гал эсэргїїцэх усан хангамжийн систем

6.1. Орон сууц, олон нийтийн барилга, мєн їйлдвэрийн туслах барилгуудад дотор гал эсэргїїцэх усан хангамжийн тєхєєрємж тєлєвлєхдєє гал унтраах усны хамгийн бага зардлыг хїснэгт 1-ийн дагуу їйлдвэрийн болон агуулахын барилгад хїснэгт 2-ын дагуу тус тус тодорхойлбол зохино.

Гал унтраах усны зардлыг усны нягт цацрагийн єндєр болон шїрших толгойн голчоос хамааруулан хїснэгт 3-ын дагуу тогтооно.

Автомат гал унтраалгын системийг холбогдох нормд заасан шаардлагын дагуу тєлєвлєх ёстой бєгєєд їїнд хамаарах барилга байгууламж, зохих автомат хэрэгсэл бїхий тоног тєхєєрємжїїдийг холбогдох яамнаас баталсан байна.

Хїснэгт 1

Орон сууц, олон нийтийн болон їйлдвэрийн туслах барилга

Цацрагийн тоо Дотор гал унтраах усны хамгийн бага зардал, л/с

(1 цацрагт)

1. Орон сууц: давхрын тоо 12 хїртэл

16 хїртэл мєн хонгилын урт

10м -ээс дээш

давхрын тоо 16-25 хїртэл мєн хонгилын урт

10м -ээс дээш

2. Захиргааны барилга: єндєр нь 6 - 10 давхар

эзэлхїїн нь 25000 м 3 хїртэл

эзэлхїїн нь 25000м 3 -ээс дээш

давхар 10 - аас дээш эзэлхїїн нь 25000 м 3 хїртэл

эзэлхїїн нь 25000м 3 -ээс дээш

1

2

2

3

1

2

2

3

2.5

2.5

2.5

2.5

2.5

2.5

2.5

БНбД 40-05-98

13

3. Эстрад, клуб, театр, кинотеатр, хурлын заал (киноаппаратуртай)

4. Нийтийн байр болон олон нийтийн барилга:

давхрын тоо 10 хїртэл 5000-25000 м 3 эзэлхїїнтэй

давхрын тоо 10-аас дээш мєн эзэлхїїн 25000м 3 -ээс дээш

эзэлхїїн 25000 м 3 хїртэл эзэлхїїн 25000 м 3 -ээс дээш

5. Їйлдвэрийн газрын туслах барилгууд:

эзэлхїїн м 3

5000-25000м 3

25000м 3 дээш

“Соёл їзвэрийн барилга тєлєвлєх норм” ВСН дагуу тєлєвлєнє.

1

2

3

1 2

2.5

2.5

2.5

2.5 2.5

Тайлбар: 1. Сууцны барилгын галын усны хамгийн бага зардлыг галын краны диаметр 38 мм байх їед 1.5 л/с - ээр авч болно.

2. Барилгын эзэлхїїнийг зоорийн бїх єрєєнїїдийг оролцуу- лан гаднах хашлага хийцийн хэмжээгээр тодорхойлно.

6.2. Олон нийтийн ба їйлдвэрийн барилгад (категориос їл хамааран) дотор гал унтраах усны зардал ба цацрагийн тоог тогтоохдоо 50м-ээс дээш єндєртэй, 50000м 3 хїртэл эзэлхїїнтэй барилгад тус бїр 5л/с усны зардалтай 4 цацраг, їїнээс дээш эзэлхїїнд тус бїр 5л/с -ийн 8 цацраг тєлєвлєвєл зохино.

6.3. Модон хийц буюу хамгаалалтгїй єлгєсєн металл хийцтэй барилга, байгууламжийн дотор гал унтраах усны зардал 5л/с -ээр (1 цацраг) нэмэгдэх ба хашлага хийц нь полимер дулаан тусгаарлалттай бєгєєд барилгын эзэлхїїн 10000 м3 хїртэл бол 10 л/с (тус бїр 5л/с-ийн 2 цацраг) - ээр нэмэгдэнэ. Том эзэлхїїнтэй барилгын бїрэн ба бїрэн бус 100000 м3 эзэлхїїн тутамд галын усны зардлыг 5л/с-ээр нэмэгдїїлнэ.

6.4. Шатамхай хэсэг бїхий олон хїн цуглардаг зааланд дотор гал унтраалгын системийн цацрагийн тоог хїснэгт 1-д зааснаас нэгээр илїї авна.

6.5. Дотор гал унтраалгын усан хангамжийн системийг дараах нєхцєлд тєлєвлєхгїй байж болно.

а. Барилга байгууламжуудын эзэлхїїн буюу єндєр хїснэгт 1 ба 2-т зааснаас бага байх...

б. Ерєнхий боловсролын сургуулийн барилга, байнгын киноаппаратураар тоноглогдсон хурлын заалтай сургууль болон халуун усны газрууд

в. Улирлын чанартай ажилладаг кинотеатрууд г. Ус хэрэглэснээр тэсрэлт, тїймэр, гал тарахад нєлєєлєх їйлдвэрийн

БНбД 40-05-98

14

барилгад д. 1 ба 2-р гал тэсвэрлэлтийн зэрэг бїхий їл шатамхай материалаар

хийгдсэн эзэлхїїнээс їл хамаарах Г, Д категорийн їйлдвэрлэлийн барилга, мєн 3, 5-р гал тэсвэрлэлтийн зэрэг бїхий 5000м3-ээс ихгїй эзэлхїїнтэй Г, Д категорийн їйлдвэрлэлийн барилга.

е. Їйлдвэрийн ба унд ахуйн усан хангамжийн сїлжээгээр тоноглогдоогїй ус хадгалах сав усан сангаас гал унтраах ус тєлєвлєгдсєн їйлдвэрлэлийн ба туслах барилгууд мєн тїїнчлэн хїнсний ногоо ба жимс хадгалдах байр болон хєргїїрт.

ж. 3000м 3 хїртэл эзэлхїїнтэй бїдїїн тэжээлийн агуулахын барилгад з. 5000м 3 хїртэл эзэлхїїнтэй 1, 2-р зэргийн гал тэсвэрлэлтийн зэрэг

бїхий эрдэс бордооны агуулахын барилгад

Тайлбар: 5000 м 3 хїртэл эзэлхїїнтэй їл шатамхай материалаар хийгд- сэн галын 1, 2-р зэрэг, В зэрэглэл бїхий ХАА-н бїтээгдэхїїн боловсруулах їйлдвэрлэлийн барилгад дотор гал унтраах усан хангамжийн систем тєлєвлєхгїй байж болно.

Їйлдвэр болон агуулахын барилгын дотор гал унтраах усны зардлыг сонгох.

Хїснэгт 2

Барилгын гал тэсвэрлэл- тийн зэрэг

Барилгын галын аюулын зэрэглэл

50м хїртэл єндєртэй,....мянган м 3 эзэлхїїн- тэй їйлдвэр болон агуулахын барилгад дотор гал унтраах усны цацрагийн тоо, нэг цацраг дахь хамгийн бага зардал

0.5-5.0 5.0-50 50-200 200-400 400-800 I ба II А,Б,В 2 2.5 2 5 2 5 3 5 4 5 III В 2 2.5 2 5 2 5 IV Г,Д - 2 2.5 2 2.5 IV ба V В 2 2.5 2 5 IV ба V Г,Д 2 2.5

БНбД 40-05-98

16

Барилгын дотор гал унтраах усны зардал болон барилгын єндрєєс хамааруулан галын кран сонгох.

Хїснэгт 3

Галын нягт цацраг буюу барилгын єндєр, м

Галын краны зардал

Уян хоолойн урт(м) дахь галын краны даралт, м

Галын краны бїтээл

Уян хоолойн урт(м) дахь галын краны даралт, м

Галын краны бїтээл

Уян хоолойн урт(м) дахь галын краны даралт, м

л/с 10 15 20 л/с 10 15 20 л/с 10 15 20 Их биеийн тєгсгєл дэх шїршигчийн голч, мм

13 16 19 Галын кран Д = 50

6 2.6 9.2 9.6 10 3.4 8.8 9.6 10.4 8 2.9 12 13 13 4.1 12.9 13.8 14.8 10 3.3 15.1 16 16 4.6 16 17.3 ### 12 2.6 20 20.6 21 3.7 19.2 20 21 5.2 20.6 22.3 24 14 2.8 24 24.1 24.5 4.2 24.8 26 26

16 3.2 32 32.2 32.8 4.6 29.3 30 31.8 18 3.6 39 39.8 40.6 5.1 36 38 40

Галын кран Д = 60

6 2.6 8.8 8.9 9 3.4 7.8 8 8.3 8 2.9 11 11 11.4 4.1 11.4 11.7 12.1 10 3.3 14 14 14.6 4.6 14.3 14.7 15.1 12 2.6 20 19.9 20.1 3.7 18 18 18.6 5.2 18.2 19 19.9 14 2.8 23 23.1 23.3 4.2 23 23 23.5 5.7 21.8 22.4 23 16 3.2 31 31.3 31.5 4.6 27.6 28 28.4 6.3 26.6 27.3 28 18 3.6 38 38.3 38.5 5.1 33.8 34 34.6 7 32.9 33.8 34.8 20 4 46 46.7 47 5.6 41.2 42 42.4 7.5 37.2 38.5 39.7

БНбД 40-05-98

16

6.6. Барилгын давхар бїрт хэсгїїд нь єєр буюу янз бїрийн зориулалтай байранд дотор гал унтраах усан хангамжийн систем болон гал унтраах усны зардлыг барилгын хэсэг бїрт тусад нь зїйл 6.1 ба 6.2-т зааснаар авах ёстой. Дотор гал унтраах усны зардлыг дараахь байдлаар авбал зохино.Їїнд:

• Галд тэсвэршилтийн зэрэг єндєртэй ханагїй барилгад нийт эзэлхїїнээр • 1, 2-р тєрлийн галд тэсвэршилтийн зэрэг єндєртэй ханаар хэсгїїдэд

хуваагдсан барилгад хамгийн их галын ус шаардагдаж байгаа хэсгийн эзэлхїїнээр авна.

Янз бїрийн галд тэсвэршилтийн зэрэг єндєртэй ханаар хэсгїїдэд хуваагдсан барилгад хамгийн их галын ус шаардлагатай хэсгийн эзэлхїїнээр авна.

Галд тэсвэршилтийн 1, 2-р зэрэг бїхий барилгууд їл шатах хїзїївчээр хоорондоо холбогдож, галд тэсвэршилт єндєртэй хаалгаар тоноглогдсон бол эзэлхїїнийг барилга бїрээр тооцно. Хэрвээ галд тэсвэршилтийн зэрэг єндєртэй хаалгагїй бол барилгын нийт эзэлхїїн, галын аюулын хамгийн єндєр зэрэглэлээр авна.

Тайлбар: Барилгад хэд хэдэн галын аюултай, галд тэсвэртэй ханаар тусгаар- лагдсан єрєєнїїдтэй бол гал унтраах усны зардлыг тооцохдоо барилгын нийт эзэлхїїнээр авах шаардлагагїй.

6.7. Унд - ахуйн буюу ахуй- галын системийн ус дамжуулах шугамын гидростатик даралт хамгийн доод тєвшинд байрлах ариун цэврийн тєхєєрємж дээр 60м-ээс ихгїй байна.

Усан хангамжийн зєвхєн гал унтраах системд гидростатик даралт нь хамгийн доор байрлалтай галын кран дээр 90м-ээс хэтрэхгїй.

Тайлбар: 1. Ахуй - галын нэгдсэн усан хангамжийн системд гал гарсан їед хамгийн доод тєвшинд байрлах ариун цэврийн тєхєє- рємж дээрхи даралт 90м хїртэл байж болох ба системийн гидравлик туршилтыг ус авах цэг дээр хийвэл зохино.

2. Галын кран дээрхи даралт 40м-ээс дээш їед галын кран болон холбох толгойн хооронд илїїдэл даралтыг бууруулах диафрагм байрлуулна.

Барилгын 3 - 4 давхарт адил диаметртай нїхтэй диафрагм тавихыг зєвшєєрнє. (Хавсралт 4 дэхь номограмм 5-аас їз)

6.8. Дотор галын кран дээрхи чєлєєт даралт нь хоногийн аль ч цагт барилгын хамгийн алслагдсан єндєр хэсэгт гарсан галыг унтраах галын краны нягт цацрагаар хангах ёстой.

Галын краны нягт цацрагийн хамгийн бага єндєр ба їйлчлэлийн радиусыг єрєєний єндєр буюу шалнаас хучилтын хамгийн дээд цэг хїртэлх хэмжээгээр дараахь байдлаар авна. Їїнд:

• 50м хїртэл єндєртэй орон сууц, олон нийт, їйлдвэрийн ба їйлдвэрийн туслах барилгад - 6м

БНбД 40-05-98

17

• 50м-ээс дээш єндєртэй орон сууцны барилгад - 8м • 16м - 50м-ээс дээш єндєртэй олон нийт, їйлдвэрийн ба їйлдвэрийн

туслах барилгад - 16м

Тайлбар: 1. Галын кран дээрх даралтыг тодорхойлохдоо 10, 15 буюу 20м-ийн урттай галын краны уян хоолой дахь даралтын алдагдлыг тооцох нь зїйтэй.

2. Галын усны зардал 5 л/с хїртэл байх їед галын кран ба тїїний уян хоолой нь 50 мм-ийн диаметртэй, тїїнээс их зардалтай бол 65мм-ийн диаметртэй байна. Техник эдийн засгийн тодорхой їндэслэлээр 4 л/с-ээс дээш зардал бїхий 50 мм-ийн голчтой галын кран хэрэглэж болно.

6.9. Барилга дахь усны даралтат савны байрлал ба эзэлхїїн нь хоногийн аль ч цагт галын нягт цацаргалтын єндрийг дээд давхар буюу савны ёроолын тївшинд 4м-ээс багагїй байхаар галын усны нягт цацрагаар хангана. Нийт тооцоот цацрагийн тоо 2 ба тїїнээс дээш байвал тус бїр 2.5 л/с-ийн зардалтай 2 цацраг 10 минутын турш, бусад тохиолдолд нэг цацраг байна.

Автомат ажиллагаатай галын шахуургатай їед галын кранд дохиолол хийхийн хамт усны даралтат савыг тєлєвлєхгїй байж болно.

6.10. Галын краны ажиллах хугацааг 3 цагаар тооцно. Автомат гал унтраалгын систем дэх галын краны ажиллах хугацааг автомат гал унтраалгын системийн ажиллах хугацаатай ижил тогтооно.

6.11. 6-аас дээш давхар барилгад унд ахуй, галын усан хангамжийн нэгдсэн системтэй їед галын усны босоо шугамуудыг дээд хэсгээр нь цагираг болгож холбоно. Энэ тохиолдолд барилгад усыг ээлжлэн єгєх боломжоор хангахын тулд галын босоо шугамуудыг хаалт бїхий ус авах нэг буюу хэд хэдэн босоо шугамуудтай битїї холбоно.

Холбох боломжтой нєхцєлд гал унтраах усан хангамжийн системийн босоо шугамуудыг усан хангамжийн бусад системтэй холбоно.

Халаалтгїй барилгын гал унтраах системийг хоосон шугамтай тєлєвлєж хаалтыг халаалттай єрєєнд байрлуулна.

6.12. Барилга дахь галын босоо шугам ба галын краны байрлал, тоог тодорхойлохдоо дараахь зїйлїїдийг тооцно. Їїнд:

Їйлдвэр ба олон нийтийн барилгад тооцоот цацрагийн тоо 3-аас цєєнгїй, сууцны барилгад 2-оос цєєнгїй їед босоо шугамд галын краныг зэрэгцээ байрлуулж болно.

10 м хїртэл урттай хонгил бїхий сууцны барилгад галын усны тооцоот цацраг цэг бїрт 2 байх нєхцєлд галын усны тооцоот цацраг нэг бїрт 2 байх нєхцєлд галын усны нэг босоо шугамаас 2 цацрагаар хангахаар тєлєвлєж болно.

10 м - ээс дээш урттай хонгил бїхий сууцны барилга їйлдвэрийн ба олон нийтийн барилгад галын усны тооцоот цацраг цэг бїрт 2 буюу тїїнээс дээш їед зэргэлдээ 2 босоо шугамаас (тусдаа галын шїїгээтэй) тус бїр 1 цацрагаар хангахаар тєлєвлєнє.

БНбД 40-05-98

18

Тайлбар: 1. Техникийн давхар, адар ба техникийн зоорийн давхарт шатамхай материал буюу хийц хэсэг нь шатамхай материалаар хийгдсэн нєхцєлд галын кран тєлєвлєнє.

2. Босоо шугам бїрээс гарч байгаа галын цацрагийн тоо 2-оос илїїгїй байна. 4 ба тїїнээс дээш цацраг шаардлагатай їед тооцоот усны зардлыг хангахын тулд зэргэлдээ давхарт байрлаж буй галын краныг ашиглаж болно.

6.13. Галын краныг шалнаас 1.35м-т хайрцагт байрлуулах бєгєєд салхи оруулах нїх, лац ломбо тавих болон нээлгїйгээр їзлэг хийх боломжийг хангасан байна. Зэрэгцээ галын краныг давхар байрлуулж болох бєгєєд энэ тохиолдолд доор байрлах кран нь шалнаас 1м-ээс доошгїй єндєрт байна.

6.14 Їйлдвэр, їйлдвэрийн туслах ба олон нийтийн барилгын галын краны хайрцаг нь гал шїршигч гар 2 ширхэгийг байрлуулах боломжтой байвал зохино. Галын кран нь 1 тєрлийн голчтой 10, 15 ба 20м-ийн урттай уян хоолой болон их бие бїхий байна.

6.15. 17 ба тїїнээс дээш давхар барилгын бїс бїрийн дотор гал унтраах усан хангамжийн сїлжээ нь галын машины уян хоолойг холбох толгой, їл буцах клапан, хаалт гаднаас удирдаж болох гадагшаа гарсан хоёр богино хоолойтой байна.

6.16. Дотор талын краныг хєлийн єрєє, халаалттай шатны талбай, утаа нэвтэрдэггїй хонгилоос бусад хонгил болон хїмїїсийн нїїлгэн шилжїїлэхэд саад болохооргїй гарц зэрэг боломжтой газруудад байрлуулна.

6.17. Автомат гал унтраалгын системээр тоноглогдсон байранд дотор галын краныг усан спринклерийн сїлжээн дээр удирдлагын зангилааны дараа тавьж болно.

7. Хїйтэн усан хангамжийн шугамын тооцоо

7.1. Барилгын доторхи хїйтэн усан хангамийн системийн гидравлик тооцоог секундын хамгийн их зардлаар тооцно.

7.2. Унд - ахуй, галын ба їйлдвэр-галын усан хангамжийн нэгдсэн сїлжээг унд-ахуй ба їйлдвэрийн хамгийн их ус хэрэглээний їєд гал гарахаар тооцно. Їїнд шїршїїр, шал угаах болон усалгааны зардлыг тооцохгїй.

Тайлбар: Орон сууцны хороололд гал гарах буюу гадна усан хангамжийн шугамд гэмтэл гарсан єед халуун ус єгєхгїй байж болно.

7.3. Унд - ахуй, їйлдвэр-галын усан хангамжийн систем нь тооцоо ёсоор хавсралт 2-т заасан тоног тєхєєрємжїїдийн шаардлагатай даралт болон оролтоос хамгийн хол, хамгийн єндєр цэгт байрлах галын крануудыг шаардлагат даралтаар хангана. Їїнээс гадна зїйл 7.5-ын заалтыг тооцно.

7.4. Хэд хэдэн оролттой усан хангамжийн сїлжээний гидравлик тооцоог хийхдээ аль нэгийг хасч хийнэ. Хоёр оролттой барилгын оролт тус бїрийн зардлыг 100% гэж авах ба 2-оос дээш оролттой їед 50%-иар авна.

БНбД 40-05-98

19

7.5. Барилгын дотор усан хангамжийн шугам сїлжээний шугамын голчийн гадна шугам сїлжээн дээрх хамгийн их хэрэглээний їеийн баталгаат даралтыг тооцсоны їндсэн дээр тогтооно.

Шугам хоолой дахь цагираг холболтын голчийг усан хангамжийн босоо шугамын хамгийн их голчоос багагїйгээр авах нь зїйтэй.

7.6 Барилгын доторхи усан хангамжийн шугам дахь усны хурд нь гал гарсан їед 3 м/с, спринклер ба дренчер системд 10 м/с-ээс ихгїй байна.

Усан хангамжийн хэсэгчилсэн зангилаан дахь босоо шугамын голчийг зїйл 3.3-т зааснаар 0.7 гэсэн итгэлцїїрийг ашиглан тооцох босоо шугам дахь зардлаас хамааруулан тодорхойлно.

7.7 Хїйтэн усны хангамжийн системийн шугам хоолой дахь тїрэлтийн алдагдал /H/ м,-ыг дараахь томъёогоор тодорхойлно.

H = i l ( 1 + k 1 )

i - шугам сїлжээний тїрэлтийн хувийн алдагдал l - шугамын тооцооны хэсгийн урт, м

• k 1 - ийн утгыг дараах байдлаар авна.

0.3 - орон сууц олон нийтийн барилгын унд - ахуйн усан хангамжийн шугам сїлжээнд

0.2 - орон сууц олон нийтийн барилгын ахуй - галын нэгдсэн шугам сїлжээ, мєн їйлдвэрийн усан хангамжийн шугамд

0.15- їйлдвэрийн галын нэгдсэн усан хангамжийн сїлжээнд

0.1 - гал эсэргїїцэх усан хангамжийн шугамд

7.8. Хэсэгчилсэн зангилаанд босоо шугамуудыг нэгтгэсэн їед зангилаан дахь тїрэлтийн алдагдлыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

f Σ i l( 1 +k 1 ) H = (13)

m Їїнд:

• m - зангилаан дахь босоо шугамын тоо • f - итгэлцїїр, усан хангамжийн системээс хамааруулж дараах байдлаар

авна.

0.5 - ахуйн усан хангамжийн системд 0.3 - унд - ахуйн усан хангамжийн системд

БНбД 40-05-98

20

8. Халуун усан хангамжийн шугамын тооцоо

8.1. Халуун усан хангамжийн системийн гидравлик тооцоог эргэлтийн зардлыг тооцсон халуун усны тооцоот зардлаар q h,cir л/с дараах томъёоны дагуу хийнэ.

q h.cir = q h (1 + k cir ) (14)

k cir - итгэлцїїр, їїнийг ус халаагч болон усан хангамжийн босоо шугамын хамгийн эхний хэсэг дээр хавсралт 5-ын дагуу бусад хэсэгт 0 гэж авна.

8.2. Халуун усан хангамжийн системийн эргэлтийн усны зардлыг q h.cir л/с - ийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Q ht

q cir = βΣ 4.2 ∆t

Їїнд:

Q ht - халуун усан хангамжийн шугамын дулаан алдагдал, квт • ∆t - ус халаагчаас хамгийн хол ус авах цэг дэхь халуун усны хэмийн

ялгаа, град • β - эргэлтийн тохируулгын итгэлцїїр

Q ht ба β -ийн утгыг халуун усан хангамжийн схемээс хамааруулан авна. Їїнд:

Босоо шугамыг эргэлттэй тєлєвлєєгїй їед Q ht -ийг тодорхойлохдоо єгєх ба хуваарилах хоолойд ∆t = 10 град β = 1 гэж тооцно.

Босоо шугам нь хувьсах эсэргїїцэлтэй эргэлтийн шугамтай тєлєвлєгдсєн їед Q ht - г тодорхойлохдоо єгєх ба хуваарилах хоолойд ∆t = 10 град β = 1 гэж тооцно.

Тогтмол эсэргїїцэлтэй їед Q ht - г тодорхойлохдоо ∆t = 8.5 град β = 1.3 гэж авна.

Ус авах босоо шугам, эсвэл хэсэглэлийн зангилаан дахь дулаан алдагдал Q ht - г тооцохдоо цагираг холболтыг оролцуулан ∆t = 8.5 град β = 1 гэж авна.

8.3. Халуун усан хангамжийн системийн яндан хоолой дахь тїрэлтийн алдагдлыг дараах байдлаар тодорхойлно.

Хагтсаныг тооцохгїйгээр пункт 7.7-р.

Хагтсаныг тооцсоноор: H = i l ( 1+k 1 ) (16)

Їїнд:

• i - хавсралт 6-д заасан ёсоор авна. • k 1 - байрны эсэргїїцлийг тооцсон итгэлцїїр. Утгыг дараах байдлаар авна.

0.2 - єгєх ба эргэлтийн хуваарилах хоолойд 0.5 - дулааны шугам дахь яндан хоолой болон алчуур хатаагчтай ус

тїгээх босоо шугамд.

БНбД 40-05-98

21

8.4. Усны хурдыг зїйл 7.6 -д заасны дагуу авна.

8.5. Системийн салбар шугам бїр дэхь ус халаагчаас хамгийн хол байрлах босоо шугам буюу эргэлтийн босоо шугамын даралтын алдагдлын зєрїї нь 10%-иас илїїгїй байна.

8.6. Халуун усан хангамжийн системийн сїлжээн дэхь даралтыг сонгосон тухайн сїлжээнд хоолойн голчийг тохируулах боломжгїй тохиолдолд хэм тохируулагч эсвэл системийн эргэлтийн шугам дээр 10 мм-ээс багагїй голчтой диафрагм тавихаар гарвал диафрагмын оронд даралт тохируулах кран тавьж болно.

Тохируулах диафрагмын нїхний голчийг d g дараах томъёогоор тодорхойлно. 

2 

0 350 0316 . 0 

20 

d 

q Hep 

q d +

=

Мєн хавсралт 7-д їзїїлсэн номограмм 6- аас авч болно.

8.7. Ижил эсэргїїцэлтэй хэсэглэлийн зангилаа буюу босоо шугам бїхий системийн єгєх, буцах шугамын эхний болон сїїлчийн босоо шугам хоорондох эргэлтийн усны нийт даралтын алдагдал нь хэсэглэлийн зангилаанд буюу босоо шугаманд эргэлтийн тохируулгагїй итгэлцїїрийг β=1.3 їеийнхээс 1.6 дахин ихэсгэх шаардлагатай.

Эргэлтийн босоо шугамын голчийг зїйл 7.6-ын шаардлагад нийцїїлж босоо шугам буюу хэсэглэлийн зангилаанд эргэлтийн зардлын їед зїйл 8.2-ын дагуу тооцох тїгээн єгєх ба нэгтгэн цуглуулах шугамд холбогдох цэгїїдийн хоо- рондох даралтын алдагдал 10%-иас хэтрэхгїй байх нєхцєлєєр тодорхойлно.

8.8. Дулааны хаалттай сїлжээнд холбогдсон халуун усан хангамжийн системд тооцооны эргэлтийн усны зардлын їед хэсэглэлийн зангилаанууд дахь даралтын алдагдлыг 0.03 - 0.06 Мпа (0.3 -0.6 кг/см 2 ) гэж авна.

8.9. Дулааны сїлжээний шугамаас шууд ус авч байгаа халуун усан хангамжийн системд шугам сїлжээн дэхь даралтын алдагдлыг дулааны буцах шугам дээрх даралтыг оролцуулан тооцно.

Системийн эргэлтийн цагираг шугам дахь даралтын алдагдал нь эргэлтийн зардлын їед 0.02мпа (0.2 кг/см 2 ) - аас илїїгїй байна.

8.10. 3-аас илїї шїршїїртэй шїршїїрийн єрєєнд тїгээх хоолойг цагираг болгон тєлєвлєнє.

Нэг ерєнхий шугамтай їед халуун усыг нэг талын єгєлттэй тєлєвлєж болно.

8.11. Халуун усан хангамжийн системийг бїсчилсэн їед шєнийн цагуудад халуун усыг єєрийн эргэлтээр дээд бїсэд єгєхєєр тєлєвлєж болно.

БНбД 40-05-98

22

9. Барилгын дотор хїйтэн усан хангамжийн сїлжээ

9.1. Хїйтэн усан хангамжийн систем нь дараах байдлаар тєлєвлєгдєх шаардлагатай.

12 хїртэлх галын крантай бєгєєд усыг тасалдалтай єгєхийг зєвшєєрсєн барилгад мухардмал систем тєлєвлєж болно. Мухардмал хоёр шугам тус бїрээс хэрэглэгчдийг тасралтгїй усаар хангах зорилгоор цагираг оролт тєлєвлєнє.

Усан хангамжийн цагираг сїлжээ нь гадна шугам сїлжээтэй 2-оос доошгїй оролтоор холбогдсон байна.

Доорхи тохиолдлуудад хоёроос илїї оролт тєлєвлєнє: 

–  24 - єєс дээш галын крантай барилгад –  500-аас дээш тооны айлын сууцтай сууцны барилга, 300-аас дээш

суудалтай клуб, кинотеатр, суудал харгалзахгїй театр, клубїїд. –  3 - аас дээш тооны удирдлагын зангилаатай спринклер ба дренчер

системээр тоноглогдсон барилга –  200 - аас дээш хїний багтаамжтай халуун усны барилга. –  1 ээлжинд 2 тн цагаан хэрэглэл угаах угаалгын газар

9.2. Усан хангамжийн гадна шугам сїлжээний аль ч хэсгээс 2 ба тїїнээс дээш оролтын холболт тєлєвлєж болно.Шугам сїлжээний аль нэг хэсэг дээр гэмтэл гарсан їед барилгыг усаар тасалдуулахгїй байх зорилгоор барилгын оролтуудын хооронд гадна шугам сїлжээн дээр хаалт тєлєвлєнє.

9.3. Барилгын дотор усан хангамжийн шугамын даралтыг нэмэгдїїлэх зорилгоор уг барилгад шахуурга тєхєєрємж тавих шаардлагатай їед усны аль ч оролтоос шахуургаар шугам сїлжээг усаар хангаж байхын тулд оролтуудыг шахуургад холбохын ємнє хооронд холбож хаалт тавина.

Оролт бїр дээр бие даасан шахуурга тавьсан їед оролтуудыг холбох шаардлагагїй.

9.4. Хэрвээ дотор усан хангамжийн сїлжээ нь тус бїртээ тоолуур бїхий хэд хэдэн оролттой бєгєєд эдгээр нь хоорондоо шугамаар холбогдсон нєхцєлд усан хангамжийн оролтууд дээр їл буцаах хаалт байрлуулна.

Тайлбар: Тоолуур тавиагїй тохиолдолд буцаах хаалт тєлєвлєхгїй.

9.5. 200 мм хїртэл голчтой унд - ахуйн усан хангамжийн шугамын оролт нь хэвтээ чиглэлд бохир усны болон хурын ус зайлуулах шугамын гаргалгаанаас 1.5м-ээс багагїй зайд , 200 мм-ээс дээш голчтой бол 3м-ээс багагїй зайд тус тус байрлана. Усан хангамжийн єєр зориулалтын шугамын оролтыг хамт хийхийг зєвшєєрнє.

9.6. Шугам хоолойн оролт нь хэвтээ болон босоо чиглэлд эргэлттэй їед тухайн хэсэгт тулгуур тєлєвлєх нь хоолойн холболтон дээр гарч болох гадны нєлєєллїїдээс сэргийлнэ.

БНбД 40-05-98

23

9.7. Цэвэр усны шугамын оролт хуурай хєрстэй зоорийн ханыг нэвтлэн гарахад хоолой ба барилгын хийцийн хооронд 0.2 м зайтай тєлєвлєж, энэ зайг ус, хий (хий тархсан газар нутагт) їл нэвтрэх уян материалаар, чийгтэй хєрсєнд тостой олсоор бєглєнє.

9.8. Орон сууц, олон нийтийн барилгын дотор усан хангамжийн шугам, сїлжээг шалан доогуур, зооринд, техникийн давхарт, адарт, хэрвээ адаргїй бол 1-р давхрын шалан доорхи сувагт дулааны хоолойтой хамт буюу авагддаг шалан доогуур тус тус байрлуулж болно.

Хоолой ил явуулахыг зєвшєєрсєн барилгад барилгын хийц эдлэлийг да- гуулж байрлуулах буюу дээд давхрын таазан доогуур тус тус байрлуулж болно. Босоо шугам ба дотор усан хангамжийн салбар шугамыг ханын босоо хонгилд буюу гал тогоо, шїршїїрийн єрєє болон бусад єрєєний ханаар далд явуулна.

Засал чимэглэлд єндєр шаардлага тавигддаг барилга дахь шугамууд болон хуванцар хоолой бїх системїїдийг (ариун цэврийн єрєєнєєс єєр газар байрладаг) далд угсарна.

Хананд байрладаг ариун цэврийн тєхєєрємжїїдийн холболтонд тэгш єнцєгт холболтоос бусад эрээсэн холболт бїхий ган хоолойг далд угсрах ба уулзвар холболт їїнд хамаарахгїй.

Тайлбар: 1. Хананд гарсан ховилыг сараалжин шавардлагаар бєглєх буюу єнгєлєх бєгєєд хаалт тавьсан газар жижиг хаалга тєлєвлєнє.

2. Орон сууцны барилгуудад хуванцар уян материалтай хоолой бїхий ус тїгээх арматуртай ерєнхий тїгээлттэй систем тєлєвлєхийг зєвшєєрнє.

9.9. Їйлдвэрийн барилгын дотор усан хангамжийн шугамыг ферм, багана, ханын дагуу болон хучилтын доогуур ил угсарна. Усан хангамжийн шугамыг ил угсрах боломжгїй нєхцєлд амархан гал авалцдаг шатамхай, хорт хий ба шингэн дамжуулах шугамнаас бусад шугамтай 1 сувагт угсарч болно.

Унд - ахуйн усан хангамжийн шугамыг зєвхєн нэвтрэх сувагт ариутгах татуургын шугамтай хамт угсрахыг зєвшєєрєх бєгєєд энэ тохиолдолд ариутгах татуургын шугамыг усан хангамжийн шугамын доор байрлуулах ёстой.

Зєвхєн онцгой тохиолдолд їндэслэлээр усан хангамжийн шугамыг тусгай сувагт угсарна. Технологийн тоног тєхєєрємжид ус єгєх шугамыг шалан дээгїїр ба доогуур байрлуулна.

9.10. Хїйтэн усан хангамжийн шугам нь халуун ус, халуун уур дамжуулах шугамтай хамт 1 сувагт явах тохиолдолд хїйтэн усны шугамыг энэ шугамуудаас доор дулаан тусгаарлагчтай угсарна.

9.11. Шугамуудыг 0.002-оос багагїй налуутай байрлуулна.

9.12. Галын босоо шугамнаас бусад суваг, нїх, кабин, хонгилд мєн чийглэг ихтэй єрєєнїїдэд шугамыг угсрахдаа уур тусгаарлагчтай хийнэ.

БНбД 40-05-98

24

9.13. Жилийн турш ажиллах хїйтэн усан хангамжийн шугамыг євлийн улиралд 2-оос дээш хэмтэй єрєєнд угсрах бєгєєд 2-оос доош хэмтэй єрєєнд шугамыг хєлдєлтєєс хамгаалах арга хэмжээ авна.

Богино хугацаанд єрєєний хэм 0 хэмээс доошлох, мєн гадна хїйтэн агаарын нєлєєлєлд автдаг бїсэд байгаа (гадна хаалгад ойр байрласан) шугамыг дулаалгатай угсарна.

Халуун усны дотор шугам сїлжээ.

9.14. Халуун усан хангамжийн системийг энэхїї нормын зїйл 9.1, 9.8 ба 9.9-д заасан шаардлагын дагуу тєлєвлєнє.

9.15. Халуун усан хангамжийн системийн яндан хоолойн дээд хэсэгт хий гаргагч тавина. Системийн яндан хоолой дахь хийг системийн дээд хэсэгт (дээд давхарт) байгаа ус авах ариун цэврийн тєхєєрємжєєр авахаар тєлєвлєж болно.

Системийн яндан хоолойн доод хэсэгт юїлэгч тєлєвлєнє.

Тайлбар: Системийн доод хэсэг дэхь ус авах ариун цэврийн тєхєєрєм- жїїдэд нэмэлт юїлэх тєхєєрємж тавих шаардлагагїй.

9.16. Халуун усан хангамжийн системийн єгєх ба эргэлтийн шугам, босоо шугамууд болон ариун цэврийн тоног тєхєєрємжид ус єгєх салбар шугамаас бусад бїх шугамуудад дулаан тусгаарлагч хийнэ.

9.17. Шугам хоолойг тєлєвлєхдєє шугам хоолойн температур тэлэлтийг тооцож тусгах хэрэгтэй.

10. Яндан хоолой ба арматур Хїйтэн усны яндан хоолой ба арматур

10.1. Дотор хїйтэн усан хангамжийн яндан хоолойн материалыг дараах байдлаар сонгоно.

• Ундны усанд 70 мм хїртэл голчтой цайрдсан ган хоолой, хэрэглэх ба тїїнээс дээш хоолойд цайрдаагїй ган хоолой бусад материал, ЭАХСХБ- ын энэ чиглэлээр ашиглах зєвшєєрєлтэй хуванцар хоолойг хэрэглэнэ.

• Технологийн хэрэгцээний ус єгєх яндан хоолойд усны чанар болон даралтын шаардлага, металл хэмнэлт зэргийг тооцсоны їндсэн дээр яндан хоолойн холболтыг гагнуур, фланц, эрээсэн холбоос болон цавуугаар хийж болно. Цайрдсан хоолойн гагнаасыг 94%-иас багагїй цайрын орцтой будгаар бїрнэ.

Тайлбар: 1. Дотор гал унтраах усан хангамжийн нэгдсэн буюу салангид хуванцар хоолойнуудыг ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдэд ус єгєх хэсгээс бусад хэсэгт мєн цахилгааны кабель доогуур, гарц суваг болон хонгилд угсрахыг зєвшєєрєхгїй.

2. Зохих їндэслэл болон холбогдох гарын зєвшєєрлєєр цайрдсан хоолойг цайрдаагїй хоолойгоор орлуулахыг зєвшєєрнє.

БНбД 40-05-98

25

10.2. Галын аюулын А, Б ба В зэрэглэлтэй єрєєнд угсрах шатамхай материалаар хийгдсэн хоолойнуудад шаталтаас хамгаалах арга хэмжээ авна.

10.3. Унд ахуй усан хангамжийн систем дэхь ус дамжуулах, ус авах ба холих арматурын ажлын даралт 0.6МПа(6 кгс/м 2 ), гал эсэргїїцэх буюу ахуй - галын усан хангамжийн нэгдсэн системийн арматур дахь ажлын даралт 1МПа (10 кгс/м 2 ) байх бєгєєд їйлдвэрийн салангид систем дэхь ажлын даралтыг їйлдвэрийн технологийн шаардлагаар тодорхойлно.

10.4. Ус авах ба хаах арматурын хийц нь усыг аажмаар хаах ба нээх нєхцєлийг хангах ёстой. 50 мм-ээс дээш голчтой хоолойд задвижка (хаалтууд) тавигдана.

Тайлбар: 1. Босоо чиглэлээр цагираг холболт хийхдээ босоо шугамыг дээд хэсгээр нь холбож холболт дээр кран (пробковые, сальниковые краны) тавьж болно. Босоо шугамын доод хэсэгт вентиль болон юїлэгч (спускную пробку) тавина.

2. 50 мм ба 65 мм-ийн голчтой вентилийг тодорхой їндэслэлээр тавихыг зєвшєєрнє.

10.5. Дотор усан хангамжийн шугамд хаалтыг дараах тохиолдолд тавина. Їїнд:

• Оролт бїр дээр цагираг хуваарилах шугаманд хэсэгчилсэн засвар хийхэд хаах зорилгоор,

• Тасралтгїй ус єгєх шаардлагатай хоёр талдаа ус єгєх холболттой тоног тєхєєрємж бїхий їйлдвэрийн хїйтэн усан хангамжийн цагираг шугамд 5 -аас дээш галын крантай галын босоо шугамын салбарлаж буй доод хэсэгт

• 3 -аас дээш давхар барилгын унд ахуй, їйлдвэрлэлийн усан хангамжийн сїлжээний босоо шугамын доод хэсэгт

• 5 буюу тїїнээс дээш ус авах тоног тєхєєрємжтэй салбар шугамд, айл, буудлын номер бїрт, суултуурын баканд ус єгєх шугамд, ус халаах зууханд, бїлэг шїршїїр, угаагуурт ус єгєх шугамд

• 3 -аас дээш давхар барилга байгууламжийн ус єгєх болон буцах босоо шугамын доод хэсэгт, гадна услах краны ємнє, тусгай зориулалттай тєхєєрємжїїд, аппарат, агрегатын (їйлдвэрлэлийн, эмчилгээний, туршилтын болон бусад) ємнє

Тайлбар: 1. Босоо чиглэлээрээ цагираг їїсгэх босоо шугамуудын дээд тєгсгєлїїд болон сууринд хаах арматурууд тавигдана.

2. Цагираг шугаманд 2 чиглэлд ус урсах боломжийг бїрдїїлэх зорилгоор хаалтууд тавина.

3. Дэлгїїр, гуанз, ресторан болон бусад єрєєнїїдийг нэвтрэн гарах ус дамжуулах босоо шугамд тавигдсан хаах армату- рууд нь шєнийн цагт їзлэг хийхэд боломжгїй тул зоорь, техникийн давхар зэрэг тогтмол їзлэг хийх боломжтой газарт хаалт тавина.

4. Гол тїгээх шугам болон айл руу орж ирэх салбар шугам дээр хаах арматуртай їед суултуурт єгєх шугамд хаалт тавихгїй байж болно.

БНбД 40-05-98

26

5. Ус хэмжигчийн зангилаанд хаалт байгаа їед оролтон дээр тавихгїй байж болно.

6. 7-оос дээш давхар орон сууцны болон олон нийтийн барил- гад босоо шугамын дунд хэсэгт 1 галын босоо шугамтай бол засварын хаалт тавина.

10.6. 50мм буюу тїїнээс дээш голчтой хаалт шалнаас 1.6м єндєрт байрлаж байгаа тохиолдолд хийхэд зориулсан талбай буюу тавцан тєлєвлєх болно.

Тайлбар: 150мм хїртэл голчтой (хаалт) арматур 3 м хїртэл єндєрт байр- ласан нєхцєлд аюулгїйн дїрмийн дагуу хєдєлгєєнтэй цамхаг, хєнгєн залгамал шатыг 60 0 -аас багагїй налуутай байрлуулж ашиглаж болно.

10.7. Дотор усан хангамжийн шугам сїлжээнд барилгын периметрийн 60 - 70м тутамд барилгын гаднах зам талбайн зїлгийг услах зорилгоор 1 услах кран зайлшгїй тавих хэрэгтэй бєгєєд барилгын гадна хананд буюу барилгын ойролцоо ковёрт байхаар тєлєвлєнє.

Тайлбар: Уур амьсгалын янз бїрийн бїсэд болон їйлдвэрийн гадна тал- байд услах краныг тєлєвлєхдєє тохижилтын зэрэглэл, ногоон суулгацын хэмжээ, орон нутгийн нєхцєл байдал, усалгааны аргыг харгалзана.

10.8. Ундны усны оргилуур буюу хийжїїлсэн усны тєхєєрємжийг барилгуудад ажлын байрнаас 75 м-ийн зайд тєлєвлєвєл зохино. Барилгын зураг тєсєлд тоног тєхєєрємжийн тєрєл, байрлалыг тусгана.

10.9. Усан хангамжийн системд буюу аль нэг хэсэгт нь даралтыг тогтмол барьж байхын тулд оролтон дээрхи даралт болон системийн зардлыг харгалзахгїйгээр даралт тохируулагч хэрэглэнэ.

Дараах нєхцєлїїдэд даралт тохируулагч тєлєвлєнє: 

–  барилга байгууламж болон бичил хорооллын унд - ахуйн усан хангамжийн системийн оролтон дээрхи даралт зїйл 6.7 -д зааснаас ихсэх тохиолдолд, 

–  ахуй - унд ба гал унтраах усан хангамжийн салангид систем нь ерєнхий нэг оролттой барилгад галын насосны дараа

Тайлбар: 1. Бие даасан барилга, бїлэг єрєє буюу (орон сууцны) айлын оролтон дээр даралт тохируулагч шаардлагатай нєхцєлд тавина.

2. Даралт тохируулагч байхгїй тохиолдолд ус авах тєхєєрєм- жийн ємнє диафрагм тавьж болно. Диафрагмын тооцоог зїйл 8.6 -д зааснаар хийнэ.

10.10. Барилга болон бичил хорооллын усан хангамжийн системийн даралт тохируулачийг ус хэмжигчийн зангилааны дараах хаалт буюу унд ахуйн усан хангамжийн шахуургын дараа угсрах ба ард нь задвижка (хаалт) тавина.

БНбД 40-05-98

27

Даралтын тохируулгыг хянах зорилгоор даралт тохируулагчийн ємнє хойно манометр тавина. Айлуудад даралт тохируулагчийг оролтон дээр хаалтын дараа тавина.

10.11. Орон сууцны барилгын хог авах камерт халуун, хїйтэн устай услах кран угсарна. 10-аас дээш давхартай барилгад спринклерийн тєхєєрємж тєлєвлєнє.

10.12. Услах краныг дараах тохиолдлуудад тавина:

• бохирдолт ихтэй їйлдвэрийн ажлын хувцасны єлгїїрт • нийтийн байранд • 3 ба тїїнээс дээш суултууртай бие засах газар • 5 ба тїїнээс дээш угаагууртай угаалгын єрєєнд • 3 ба тїїнээс дээш шїршїїртэй єрєєнд • Шалны нойтон цэвэрлэгээ зайлшгїй хэрэгтэй єрєєнд

Тайлбар: Халуун усан хангамжийн систем бїхий барилга байгууламжид услах краныг халуун ба хїйтэн устай тєлєвлєнє.

10.13. Халуун хїйтэн усан хангамжийн системийг тєлєвлєхдєє арматур, яндан хоолойн доргион болон шуугианыг багасгах арга хэмжээ авах хэрэгтэй.

Халуун усан хангамжийн системийн арматур ба яндан хоолойнууд

10.14. Халуун усан хангамжийн системд бат бїх байдал болон холболтын аргыг харгалзан хоолойн ханын зєвшєєрєгдєх хамгийн бага зузаантай цайрдсан ган хоолой угсарна.

Халуун усан хангамжийн систем 150 мм-ээс дээш голчтой шугамд болон дулаан хангамжийн нээлттэй системтэй їед цайрдаагїй ган хоолой хэрэглэж болно.

Тайлбар: Халуунд тэсвэртэй хуванцар яндан буюу дотор талын ханыг нь халуунд тэсвэртэй материалаар бїрсэн ган хоолойг ЭАХНСНТ -ийн зєвшєєрєлтэйгээр хэрэглэж болно.

10.15. Халуун усан хангамжийн системд халуун хїйтэн усны шугам нь тусдаа холбогдох холигч хэрэглэнэ. Хэрэв ус авах тєхєєрємж нь дан халуун ус авах бол халуун усан хангамжийн системд холигч тавихгїй байж болно.

10.16. Халуун усан хангамжийн системд дараах нєхцєлд їл буцах хаалт тєлєвлєнє.

• бїлэг холигчид ус єгч байгаа шугам сїлжээний дээр • эргэлтийн шугам дээр ус халаагчид холбогдохын ємнє • дулааны сїлжээний буцах шугамын дулаан тохируулагчид очих салаа

шугам дээр • эргэлтийн шугам дээр дулааны сїлжээний шугамаас шууд ус авах

системийн буцах шугамд холбогдохын ємнє

БНбД 40-05-98

28

10.17. Халуун усан хангамжийн системд ерєнхий зориулалттай яндан хоолой, арматурыг тєлєвлєнє. Мєн 50 мм хїртэл голчтой хїрэл, гуулин болон халуунд тэсвэртэй хуванцар хаах арматурыг хэрэглэж болно.

10.18. Халуун усан хангамжийн системд хэрэглэж буй нягтруулах жийргэвч нь ЭАХСХБ-ын зєвшєєрсєн халуунд тэсвэртэй материалаар хийгдсэн байна.

Халуун усны чанарыг муутгаж болох (їнэр орох, єнгє єєрчлєгдєх гэх мэт) материалыг дээрх зориулалтаар ашиглаж болохгїй.

10.19. Халуун усан хангамжийн системийн дроссель диафрагмыг хуванцар материал, гууль буюу зэвэрдэггїй гангаар хийнэ.

10.20. Халуун усан хангамжийн системд даралт тохируулагчийг зїйл 10.9 ба 10.10 заалтын дагуу тавина.

11. Усны зардал, тоо хэмжээг тодорхойлох тоног тєхєєрємжїїд

11.1. Барилгын оролт буюу салбар шугам дээр тавигдсан ус хэмжигчээр усны зардал, тоо хэмжээг тооцно.

Дулаан хангамжийн хаалттай системийн їед ус хэмжигчийг зєвхєн хїйтэн усан хангамжийн шугам дээр тавих нь зїйтэй.

Тайлбар: Ус хэмжигчийг дэлгїїр, гуанз, ресторан орон сууцны барилгад айл бїрийн оролтын шугам, їйлдвэр їйлчилгээ, олон нийтийн барилга гэх мэт халуун хїйтэн ус хэрэглэдэг бїх барилгын шугамын оролтон дээр тавина.

11.2 Ус хэмжигчийн оролтын голчийг сонгоход хэрэглэгчдийн (хоногийн, ээлжийн) цагийн дундаж зардал нь хїснэгт 4-т єзєєлсэн ашиглалтын їеийн зардлаас хэтрэхгїй байвал зохино. Їїнийг зїйл 11.3-т заасны дагуу шалгана.

11.3. Ус хэмжигчийн оролтын голчийг шалгахдаа:

а. Унд ахуй, їйлдвэрийн болон бусад шаардлагатай зардлын секундын хамгийн их (тооцоот) зардлын їед хїйтэн усны даралтын алдагдал далавчит ус хэмжїїрт 2.5 м, турбин хэмжїїрт 1 м-ээс хэтрэхгїй байна.

б. Секундын хамгийн их (тооцоот) зардал дээр гал гархад зарцуулах (тооцоот) усыг хамт тооцох їед ус хэмжигч дэхь даралт 10 м-ээс хэтрэхгїй байх ёстой.

11.4. Усны секундын тооцоот зардал q(q tot , q c , q h ) л/с , їед ус хэмжигч дэхь даралтын алдагдалыг дараах томъёогоор тооцно.

h = Sq 2 (18)

Їїнд: S - ус хэмжигчийн гидравлик сэргїїцэл. Хїснэгт 4 - єєс авна.

БНбД 40-05-98

29

Усны зардлыг хэмжих зайлшгїй шаардлагатай їед энэ зорилгоор ус хэмжигч хэрэглэх боломжгїй бол єєр тєрлийн зардал хэмжигч ашиглаж болно. Зардал хэмжигчийн оролтын диаметр болон тєрлийг зохих техникийн нєхцєлийн шаардлагын дагуу сонговол зохино.

11.5. Хїйтэн (халуун) усны оролтын шугам дээр ус хэмжигчийг байгалийн эсвэл зохиомол гэрэлтїїлэгтэй, їйлчилгээ хийх боломжтой 5 0 С -аас дээш хэмтэй єрєєний хананд байрлуулна. Хэрэв орчны температур 5 градусаас бага байх нєхцєлд зориулалтын ус хэмжигч тавибал зохино.

Дулааны тєвд хэрэглээний халуун усанд зарцуулах хїйтэн усны зардлыг хэмжихдээ ус халаагчид єгєх хїйтэн усны шугам дээр ус хэмжигчийг тавина. Дулааны шугамаас шууд халуун ус авах нєхцєлд хуваарилах зангилааны дараа єгєх шугам дээр буюу ерєнхий эргэлтийн шугам дээр халуун ус хэмжигч тавина.

Хїснэгт 4

Ус хэм- жигчийн оролтын голч, мм

Усны зардал. м 3 /цаг Мэдрэх чадвар м 3 /цаг- аас багагїй

Хоногийн ус хэмжих дээд хэмжээ

Ус хэмжиг- чийн гид- равлик эсэргїїцэл S м/ (м 2 /ц) 2

хамгийн бага

ашиглал- тын

хам- гийн их

15 0.03 1.2 3 0.015 45 1.11 20 0.05 2 5 0.025 70 0.4 25 0.07 2.8 7 0.035 100 0.204 32 0.1 4 10 0.05 140 0.1 40 0.16 6.4 16 0.08 230 0.039 50 0.3 12 30 0.15 450 0.011 65 1.5 17 70 0.6 610 0.0063 80 2 36 110 0.7 1300 0.002 100 3 65 180 1.2 2350 5.9 10 150 4 140 350 1.6 5100 1.0 10 200 6 210 600 3 7600 2.77 10 250 15 380 1000 7 13700 1.38 10

11.6. Ус хэмжигчийн 2 талд улсын стандартаар заагдсан урттай шулуун хэсэг шугам байх бєгєєд тїїн дээр хаалт угсарна. Ус хэмжигч болон хаалтын хооронд (усны урсгалын дагуу) ус авах кран, даралт хэмжих манометр тавина.

11.7. Барилгад хїйтэн усны шугам ганц бєгєєд галын усыг хэмжих боломжгїй нєхцєлд ус хэмжигчийн зангилаанд тойрох шугам хийнэ. Тойрох шугамын голчийг усны хамгийн их зардлаар (галын зардлыг оруулснаар) сонгоно. Тойрох шугамын хаалт нь ердийн їед лацадсан байдалд цахилгаан хаалт тавих бєгєєд уг хаалт нь галын кран болон бусад автомат тєхєєрємжийн дэргэдэх удирдлагаар галын шахуурга ажиллаж эхэлмэгц автоматаар нээгдэнэ.

Халуун ус хэмжигчийн зангилаанд тойрох шугам тєлєвлєхгїй.

11.8. Орон сууцны хороололд гал гарсан їед халуун усны системд ус єгєхгїй байж болно. Энэ їед системд автомат хаалт зайлшгїй тєлєвлєх хэрэгтэй.

БНбД 40-05-98

30

12. Шахуургын байгууламж

12.1. Усан хангамжийн системийн даралт байнгын буюу їе їе хїрэлцэхгїй нєхцєлд тєвлєрсєн болон халуун усан хангамжийн системийн эргэлтийг тогтмол байлгах зорилгоор шахуургын байгууламж /тєхєєрємжийг/ тєлєвлєнє.

12.2. Шахуургын байгууламжийн тєрєл ба тїїний ажиллагааны зарчмыг дараахь хувилбаруудаар техник эдийн засгийн харьцуулалт хийсний їндсэн дээр тодорхойлно. 

–  тохируулах усан сангїй бєгєєд тасралтгїй буюу графикаар ажиллах шахуургатай їед 

–  богино хугацааны давталттай горимоор гидропневматик эсвэл даралтат цамхагтай хосолж ажиллах цагийн хамгийн их зардалтай тэнцїї буюу тїїнээс их бїтээлтэй шахуургатай їед 

–  тасралтгїй буюу їечилсэн ажиллагаатай, тохируулах усан сантай хосолж ажиллах, цагийн хамгийн их зардлаас бага бїтээлтэй шахуургад

12.3. Унд - ахуй, галын ба эргэлтийн усан хангамжийн шахуургын байгууламжуудыг дулааны тєв, ус халаагч болон зуухны єрєєнїїдэд тус тус байрлуулна.

12.4. Шахуургын байгууламжууд (галынхаас бусад) -ыг шууд орон сууц, хїїхдийн цэцэрлэг яслийн зориулалттай бїлэг єрєєнїїд, ерєнхий боловсролын сургуулийн анги, эмнэлэгийн єрєєнїїд, захиргаа аж ахуйн барилгын єрєє, сургалтын зориулалттай єрєє болон бусад тєсєєтэй єрєєнїїдийн доор байрлуулахыг хориглоно.

Дотор гал унтраах усан хангамжийн системийн гиропневмо бак ба галын шахуургын байгууламжийг галд тэсвэрлэлтийн I ба II зэрэглэлтэй барилгын нэгдїгээр давхрын бол зоорийн давхрын єрєєнд байрлуулж болно. Шахуургын байгууламж болон гидропневмо бакыг халаалттай, галд тэсвэртэй хана (хамар хана) хучилттай гадагшаа гарах тусгай гарц эсвэл шаттай єрєєнд байрлуулна.

Тайлбар: 1. Тусгай нєхцєлд орон нутгийн эрїїл ахуйн албаны зєвшєєрєл- тэйгээр шахуургын тєхєєрїмжийг дээрх єрєєнїїдтэй зэрэгцээ єрєєнд байрлуулж болох бєгєєд энэ нєхцєлд тасалгаан дахь чимээний нийт хэмжээ нь 30 ДБ -ээс хэтрэхгїй байх ёстой.

2. Нэг доор 50ба тїїнээс олон хїн цугларах єрєєний (їзэгчдийн танхим, тайз, єлгїїр гэх мэт) дэргэд гидропневмо бак байрлахгїй байвал зохино.

Гидропневмо бак нь “ Даралтат савны аюулгїй ажиллагааны болон тїїнийг угсрах дїрэм” -ийн шаардлагын дагуу тєлєв- лєгдєх ёстой.

3. Їйлчилгээний ажилчид ажиллаагїй їед цахилгаан єгдєггїй їед барилгуудад галын шахуурга тавихыг хориглоно.

12.5. Хотын хэсэгчилсэн хороолол болон їйлдвэрийн газруудад їйлчлэх шахуургын байгууламжуудыг гадна усан хангамж ариутгах татуурга тєлєвлєлтийн нормын дагуу тєлєвлєнє.

БНбД 40-05-98

31

Унд ахуйн буюу гал унтраах системд ус єгєх шахуургын станцад ус битїї системээр тасралтгїй шахагдах нєхцєлд ариун цэврийн хамгаалалтын бїс тогтоохгїй байж болно.

12.6. Їйлдвэрлэлийн зориулалттай шахуургын тєхєєрємжїїдийг ус шаардлагатай байгаа цехїїдэд шууд байрлуулж болно. Хэрэв тусгаарлах шаардлагатай бол шахуургын тєхєєрємжид хашлага хийж болно.

12.7. Унд ахуй ба їйлдвэрийн шахуургын байгууламжийн бїтээлийг дараах байдлаар сонгоно.

• Тохируулах усан сангїй їед секундын хамгийн их зардлаас хэтрэхгїй • Даралтат сав буюу гидропневматик сав мєн богино давтамжтай горимд

ажиллаж байгаа шахуургатай їед усны цагийн хамгийн их зардлаас багагїй

• Даралтат сав буюу усан сангийн хамгийн их ажиллагааны їеэр бїлэг 13-т заасны дагуу

12.8. Дулаан хангамжийн хаалттай системтэй барилга байгууламж нь хїйтэн ба тєвлєрсєн халуун ус хангамжийн системтэй їед хїйтэн, халуун усан хангамжийн нийт зардлыг єргєх єргєлтийн шахуурга тєлєвлєнє.

12.9. Хїйтэн ба халуун усан хангамжийн системийн даралтыг єргєх шахуургын шаардлагат тїрэлтийн гадна шугам сїлжээн дэхь хамгийн бага баталгаат тїрэлтийг тооцон дараах томъёогоор тодорхойлно.

H p = H geom + ΣH tot,i + H f - H g (19)

H f - тоног тєхєєрємжийн чєлєєт тїрэлт, м. Хавсралт 2-оос авна. H g - гадна шугам сїлжээний хамгийн бага тїрэлт, м.

Їїнд:

ΣH tot,i - усан хангамжийн системийн яндан дахь даралтын алдагдлыг м, 7.8 ба 11-ын дагуу тодорхойлно.

H geom - ус єгєх геометрийн єндєр. Насосны тэнхлэгээс ус єгєх цэг хїртэл єндрийг авна.

Шаардлагтай нєхцєлд системийн даралтыг хамгийн бага ус хэрэглээний їед гадна усан хангамжийн сїлжээний хамгийн их даралтыг тооцож шалгаж болно.

12.10. Халуун усан хангамжийн системийн шахуургын шаардлагат тїрэлтийг эргэлтийн єргєх шахуургатай їед хїйтэн ба халуун усан хангамжийн системийн даралтын зєрїї 0.1 Мпа -аар нэмэгдэж байвал дараах томъёогоор тодорхойлно.

H p = H geom + ΣH tot,i + H f - H g - H p,cir (20)

Їїнд:

H p,cir - эргэлтийн шахуургын тїрэлт, м

БНбД 40-05-98

32

12.11. Хотын тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системийн даралт шєнийн цагуудад хотын сїлжээг хангахгїй їед эргэлтийн шахуургыг єгєх шугам дээр байрлуулж даралт нэмэгдїїлэхэд ашиглана.

12.12. Байрын даралт нэмэгдїїлэх шахуургын байгууламжийг зэрэгцээ ажиллагаатай тєлєвлєх нь зїйтэй.

Гадна шугам сїлжээний даралтын хэлбэлзэл 0.2мпа (20 м) їед орон сууцны барилгад шаардлагатай даралтаас хамаарсан автомат удирдлагатай цуваа ажиллагаатай шахуурга тєлєвлєвєл зохино.

12.13. Гадна усан хангамжийн системийн даралт 0.05 Мпа (0.5 кг/см 2 ) - аас бага їед шахуургын байгууламжийн ємнє хїлээн авах усан санг тєлєвлєн тїїний эзэлхїїнийг бїлэг 13-т заасны дагуу тодорхойлно.

12.14. Даралт нэмэгдїїлэх эргэлтийн шахуургыг бїлэг 8.1-д заасны дагуу тодорхой халуун усны тооцоот зардал q h,cir - аар сонгоно.

12.15. Шахуургын байгууламжмйн тєлєвлєлт болон нєєцийн хєдєлгїїрийн тоог тодорхойлохдоо СНИП 2.04.02 - 84 дагуу шахуургын зэрэгцээ эсвэл цуваа ажиллах байдлыг харгалзана.

12.16. Шахуурга бїрийн єгєх шугам дээр їл буцаах хаалт, хаалт, манометр, сорох шугаман дээр хаалт, манометр тавина.

Подпоргїй ажиллагаатай шахуургын сорох шугам дээр хаалт тавих шаардлагагїй.

12.17. Шахуургын хєдєлгїїрїїдийг нь доргион тусгаарлагчтай суурь дээр байрлуулна. Шахах ба сорох шугам дээр дараах нєхцєлд доргион тусгаарлагч жийргэвч хэрэглэхгїй байж болно.

• Чимээний хамгаалалт хийх шаардлагагїй їйлдвэрийн барилга • Галд тэсвэртэй шахуургын тєхєєрємжид • Барилгаас 25 м-ээс багагїй зайд байрлаж байгаа дулааны тєвлєрсєн

функтын барилгад

12.18. Гидропневматик савтай шахуургын байгууламж нь хувьсах даралттай тєлєвлєгдєнє. Нєєц хий хадгалах савыг автомат буюу гар удирд- лагатай компрессор эсвэл коимпрессорын станцын тусламжтайгаар дїїргэнэ.

12.19. Їйлдвэрийн халуун усан хангамжийн системд эргэлтийн нєєц шахуурга тавихгїй байж болно.

Нэг буюу хоёр ээлжээр ажиллах ашиглалтын горимтой барилга байгууламжуудад халуун усан хангамжийн системийн эргэлтийн шахуургыг зогсоох боломжтой тєлєвлєвєл зохино. Эргэлтийн шахуургыг асаан ажиллуулж эхлэх їед ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд дэхь усны тооцоот хэмийг хангаж байх ёстой.

12.20. Эргэлтийн шахуургыг тєлєвлєхдєє халуун ус бага хэрэглэх эсвэл огт ус хэрэглээгїй їед даралт єсєхєєс хамгаалах арга хэмжээг зайлшгїй авах нь зїйтэй.

БНбД 40-05-98

33

12.21. Галын зориулалттай шахуургын байгууламжийг гар буюу алсын удирдлагатай тєлєвлєх бєгєєд 50м-ээс дээш єндєртэй барилга, соёлын ордон, хуралдааны танхим, спринклер ба дренчер тєхєєрємжєєр тоноглогдсон барилгуудад гар, автомат болон алсын удирдлагатай шахуургын байгууламж тєлєвлєнє.

Тайлбар:1. Автомат буюу алсын удирдлагын дохиолол нь систем дэхь усны даралтыг автоматаар шалгасны дараа шахуургын хєдєлгїїрїїдэд єгєгдєх ёстой. Системийн даралт нь хангалттай їед шахуургын хєдєлгїїрийн залгагдах шаардлагат даралт хїртэл буурах хугацаанд шахуурга зогсож болно.

2. Ахуйн шахуурга нь тооцоот зардлыг хангах ба усны даралт шалгах автоматтай бол гал унтраах зориулалтаар хэрэглэж болно. Энэ тохиолдолд ахуйн шахуурга нь галын шахуургын шаардлагыг хангасан байх ёстой. Даралт автоматын зєвшєє- рєгдєх хэмжээнэсс буурмагц галын шахуурга залгагдана.

3. Галын зориулалттай шахуургын автомат дохиолол буюу алсын удирдлага, галын кран нээгдэж, спринклер шїршигч буюу дренчер (гар буюу автомат) систем нэг зэрэг ажиллаж эхэл- мэгц усан хангамжийн оролтон дээрхи ус хэмжигчийн тойрох шугам дахь цахилгаан хаалт нээгдэх дохио єгєгдєх ёстой.

12.22. Галын шахуургын алсын удирдлагыг ажиллуулах товчлуур нь галын краны шїїгээнд байрлана. Галын шахуурга нь автоматаар буюу алсаас залгагдах їед галын жижїїр буюу бусад байнга хїн ажиллаж байх єрєєнд дохиолол єгєгдєх ёстой.

12.23. Унд - ахуй, їйлдвэр, галын хэрэгцээний шахуургын байгуулам- жуудыг цахилгаан хангамжийн найдвартай ажиллагаагаар нь дараах зэрэглэлд хуваана.

1-р зэрэг. Дотор гал унтраах системийн зардал 2.5 л/с-ээс дээш бєгєєд тасралтгїй ажиллагаатай шахуургын байгууламж бїхий барилга

2-р зэрэг. Дотор гал унтраах системийн зардал 2.5 л/с, 10 -16 давхар орон сууцны барилгын усны ерєнхий зардал 5 л/с, мєн шахуургын байгууламж богино хугацаагаар зогсож болох їед нєєц тэжээл гараар асаахыг зєвшєєрдєг барилга.

Тайлбар: 1. Орон нутгийн нєхцєл байдлаас шалтгаалж 1 зэрэглэлийн ша- хуургын тэжээл нь хамааралгєй цахилгааны 2 эх їїсвэрээс тэжээгдэх боломжгїй бол 1 эх їїсвэрээс дараах нєхцєлїїд, 0.4 кв-ийн хїчдэлтэй єєр єєр шугамуудаас болон 2 транс- форматортай дэд єртєєний єєр єєр трансформатор буюу 1 трансформатортай 2 ойр дэд єртєєний трансформатороос тэжээгдэж болно.

2. Шахуургын байгууламжийг цахилгаанаар найдвартай хангах боломжгїй нєхцєлд дотоод шаталтын хєдєлгїїртэй нєєц шахуурга тавихыг зєвшєєрнє. Ийм їед зоорийн давхарт шахуургыг байрлуулж болохгїй.

БНбД 40-05-98

34

12.24. Хїйтэн усан хангамжийн системийн шахуургын байгууламж болон халуун усан хангамжийн эргэлтийн ба эргэлт - єргєлтийн шахуургын системийг гар, алсын буюу автомат удирдлагатай тєлєвлєнє.

Єргєлтийн шахуургын автомат удирдлагыг дараах нєхцєлєєр тєлєвлєнє:

• Системийн шаардлагат даралтаас хамаарч ажлын шахуургын автоматаар залгах ба салгах,

• Ослын їед ажлын шахуурга салгагдмагц нєєц шахуурга автоматаар залгагдах,

• Ослын їед ажлын шахуурга салгагдмагц дуут буюу гэрлийн дохиолол єгєх

12.25. Усан сангаас шахуургаар ус шахахын тулд усны тєвшинєєс доор шахуургыг байрлуулна. Усны тєвшинєєс дээр шахуурга байрласан тохиолдолд сорох хоолойг дїїргэх тусгай дїїргэлт хийх буюу єєрєє сорох шахуурга тавих арга хэмжээ авна.

12.26. Усан сангаас ус шахахад хоёроос доошгїй сорох хоолой тєлєвлєх бєгєєд эдгээрийг галын зардлыг оруулан усны нийт тооцоот зардлыг нэвтрїїлэхээр тооцно. Хэрэв шахуурга нєєц хєдєлгїїргїй бол шахуургад нэг сорох хоолой тєлєвлєж болно.

12.27. Шахуургын станцын яндан хоолой болон шахуургын станц доторх сорох хоолойнуудыг ган хоолойгоор тєлєвлєж шахуурга ба арматурт холбох холболтыг фланцтай гагнаасаар хийнэ. Гїнд байрлуулсан шахуургын станцуудад цугларсан усыг зайлуулах арга хэмжээг СНиП 2.04.02-84-т заасны дагуу тєлєвлєнє.

13. Нєєц болон тохируулах эзэлхїїн

13.1. Нєєц ба тохируулах эзэлхїїнд (даралтат цамхаг, усан сан, гидропневматик бак, дулааны аккумлятор г. м) усны хэрэглээг тохируулах хангалттай хэмжээний усыг агуулсан байна.

Галын тоног тєхєєрємжтэй барилгад хїйтэн усны сан нь галын зориулалттай байнгын усны нєєцтэй байх ёстой.

Галын усны байнгын усны нєєцийг хадгалах болон тїїнийг єєр зориулалтаар ашиглах боломжгїй байлгах зорилгоор тусгай тєхєєрємж тєлєвлєнє.

Усан сангийн тєрєл тїїний тєхєєрємжийн зохистой байдал болон байрлах байршлыг техник эдийн засгийн тооцоогоор тодорхойлно.

Тайлбар: Гидропневматик сав нь галын усны нєєцийг хадгалахад зориу- лагдсан ашиглагдахгїй харин даралт буюу тєвшинєєс хамаар- сан мэдрэгчээр ажиллах галын шахуургын ажиллагааны баталгааг хангахуйц хамгийн бага эзэлхїїнтэй байх ёстой.

БНбД 40-05-98

35

13.2. Богино хугацаанд их хэмжээний ус шаардлагатай угаалгын газар, ванн болон бусад хэрэглэгчдэд халуун ба хїйтэн усан хангамжийн системийн даралтгїй нєєцлєх савыг тавина.

13.3. Дулаан хангамжийн хаалттай системийн їед 10 буюу тїїнээс дээш шїршїїртэй ахуйн барилга болон їйлдвэрийн газрын єрєєнд мєн тїїнчлэн гадна байгууламж болон сїлжээнээс шаардлагат зардлыг ус нєєцлєхєд єгєх боломжгїй бєгєєд дулаан хангамжийн хаалттай системтэй тохиолдолд дулааны сїлжээнээс халуун усыг шууд єгєх ба энэ їед ус нєєцлєх зорилгоор даралтгїй нєєцлєх сав тєлєвлєнє. Нєєцлєх савыг тодорхой їндэслэлтэйгээр тєлєвлєхгїй байж болно.

13.4. Усан сангийн тохируулах эзэлхїїнийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

а. Даралтат цамхаг буюу гидропневматик савны эзэлхїїн нь шахуурга буюу шахуургын байгууламжийн бїтээл цагийн хамгийн их зардлаас их буюу тэнцїї їед

q hr sp,i

W = (21) 4n

q hr sp,i - Шахуургын багтаамжийн цагийн бїтээл, м 3 /ц

Їїнд: а. n - 1 цагийн дотор шахуургын байгууламжийг ажиллуулах зєвшєєрєг-

дєх тоо, нээлттэй гантай їед 2 - 4 удаа, гидропневматик гантай їед 6 -10 удаа байна. 10квт-аас бага чадалтай тєхєєрємжид 1 цагт дээр зааснаас илїї тоогоор асахыг зєвшєєрнє.

б. Шахуургын бїтээл нь цагийн хамгийн зардлаас бага їед даралтат цамхгийн эзэлхїїн

W = ϕTq T (22)

в. Ус халаагчийн (дулааны генераторын) чадал цагийн дулааны их хэрэглээг хангахгїй байх їед халуун усны хангамжийн системийн дулаан нєєцлєх савын эзэлхїїн

ϕTQ T h

W = (23) 1.16 (55 - t c )

Томъёо (22) ба (23) -т байгаа ϕ тохируулах эзэлхїїний харьцангуй хэмжигдхїїн бєгєєд зїйл 13.5 -аар T, Q t

h , q T , t c - ийг бїлэг 3-т заасны дагуу авна.

13.5. Тохируулах эзэлхїїний харьцангуй хэмжигдхїїнийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

БНбД 40-05-98

36

а. Хамгийн их ус хэрэглээ (дулаан хэрэглээ) - ний тооцоот зардлын їед (хоног ээлж) єєр, єєр бїтээлтэйгээр тасралтгїй ажиллах шахуургын ажиллагааны їед буюу удаан хугацааны ажиллагааны горимд.

K hr sp K hr

ϕ 1 = 1 - k hr sp + ( k hr - 1) ( ) (24)

K hr K hr -1

б. Ус (дулаан) хэрэглээний тухайн цагт цагийн хамгийн их ус (дулаан) хэрэглээгээр ажиллах шахуургын жигд ба тасралтгїй ажиллагааны їед:

K hr sp K hr K hr

sp - 1 K hr

ϕ 2 = 1 - k hr sp + ( k hr - 1) ( -------- ) ---------- + (----------------) (25)

K hr K hr -1 K hr sp

Тайлбар: 1. Томъёо (24) ба (25) - аар дулааны аккумляторыг тооцоо- лохдоо K hr ( K hr , K hr

h , K hr c ) ба K hr

sp оронд K hr hT ба K hr

sp -ыг авах нь зїйтэй.

2. (24) ба (25) томъёогоор тодорхойлох ϕ 1 ба ϕ 2 -ын утгыг хавсралт 7 ба 8-аар гаргасан байна.

13.6. Системийн хоног (ээлж)-ийн хамгийн их хэрэглээний їеийн цагийн жигд бус хэрэглээний итгэлцїїр K hr - ыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

q hr

K hr = (26) q T

q hr - хамгийн их хэрэглээний їеийн цагийн зардал, м 3

q T - цагийн дундаж зардал, м 3

13.7. Хоног (ээлж)-ийн хамгийн их хэрэглээний їед насосны ус єгєлтийн жигд бусын итгэлцїїр k hr

sp -ыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Q hr h

K hr sp = (27)

q T

Q hr h - хэрглээний халуун усны хамгийн их хэрэглээний цагт зарцуулагдах

дулаан, квт

13.8. Халуун усан хангамжийн дулаан хэрэглээний цагийн жигд бусын итгэлцїїр K hr

hT -ыг халуун усны хамгийн их хэрэглээний Т хугацааны їед (хоног, ээлж) дараах томъёогоор тодорхойлно.

Q hr h

K hr hT = (28)

q T

БНбД 40-05-98

37

13..9. Халуун усан хангамжийн системийн дулаан єгєлтийн цагийн жигд бусын итгэлцїїр K hr -ыг халуун усны хамгийн их хэрэглээний Т хугацааны (хоног, ээлж) їед дараах томъёогоор тодорхойлно.

Q sp

K hr ht,sp = (29)

Q t h

Їїнд: Q t

h - хэрэгцээний халуун усны цагийн дундаж хэрэглээнд шаардагдах дулаан, квт

Q sp - халуун усан хангамжийн системийн ус халаагч зуух болон бусад тєсєєтэй тєхєєрємжїїдийн тооцооны хїчин чадал, квт

13.10. Ахуйн байр болон їйлдвэрийн газруудын нєєцлєх сав дахь усны нєєцийг нэг ээлжинд тїїнийг дїїргэх хугацаанаас хамаарч тодорхойлох бєгєєд тухайлбал шїршїїрийн тоо 10 - 20 бол 2ц, 21 - 30 бол 3ц, 31 - ээс дээш бол 4ц гэх мэт байна.

13.11. Гар, алсын буюу автомат удирдлагатай шахуургын їед галын усны байнгын нєєцийг тооцохдоо їйлдвэр, унд ахуйн хамгийн их хэрэглээний їед 10 минут їргэлжлэх галыг дотор талын кранаас унтраахаар тооцно.

Хэрэв галын шахуургын автомат ажиллагаа найдвартай бол байнгын нєєцийг тєлєвлєхгїй байж болно.

13.12. Усан сангийн бїрэн эзэлхїїн (V, м 3 ) - ыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

а. Гидропневматик саванд B

V = W ----------- (30) 1 - A

б. Даралтат сав буюу усан санд

V = BW + W 1 (31)

в. Дулааны аккумляторт

V = BW (32)

Їїнд: W 1 - галын усны эзэлхїїн А - туйлын бага даралтыг их даралтанд харьцуулсан харьцаа 0.8 - подпоронд ажиллах тєхєєрємжид 0.75 - 50 м хєртэл даралттай тоног тєхєєрємжид 0.7 - 50 м - ээс дээших даралттай тоног тєхєєрємжид В - савны эзэлхїїний нєєцийн итгэлцїїр.

Богино хугацааны даралттай горимд ажиллаж байгаа шахуургын байгууламжийн хувьд 1.2-1.3

Усны цагийн хамгийн их зардлаас бага бїтээлтэй шахуургын байгууламж ажиллах їед 1.1 , дулааны аккумляторт В = 1.

БНбД 40-05-98

38

13.13. Даралтат цамхагийн байрлах єндєр (мєн халуун усны бакын) ба гидропневматик бак дахь хамгийн бага даралт нь ус авах арматуруудын ємнєх шаардлагатай даралт, мєн галын буюу нэгдсэн усан хангамжийн систем дэхь галын краны галын нєєц усыг дуустал ажиллахад шаардагдах даралтыг хангаж байх ёстой.

Тайлбар: Тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системд зєвхєн зайлшгїй ус нєєцлєх шаардлагатай газруудад (ванн, угаалгын газар, їйлдвэрийн газрын ахуйн барилгын шїршїїрийн єрєє) нєєцлєх савыг тавьж болно.

13.14. Даралтат сав, усны гидропневматик сав болон нєєцлєх савуудын гадна, дотор талыг зэврэлтээс хамгаалсан металлаар хийх шаардлагатай бєгєєд дотор талын зэврэлтээс хамгаалах арга хэмжээг ЭАХСХБ -аас зєвшєєрсєн материалаар хийвэл зохино.

13.15. Даралтат сав ба нєєцлєх савуудыг (даралтгїй) салхивч, гэрэлтїїлэг бїхий 2.2 м - ээс дээш єндєртэй 0 - ээс дээш хэмтэй єрєєнд байрлуулна. Уг єрєєний їндсэн хийц эдлэл нь шатамхай бус эдлэл байна.

Савны доор давхар тэвш тєлєвлєх нь зїйтэй. Савнаас барилгын хийц хїртэл зай 0.7 м-ээс багагїй, хєвїїр, клапан бїхий талдаа 1 м-ээс багагїй, савны дээд талаас хучилт хїртэл 0.6 м-ээс багагїй, савны ёроолоос тэвш хїртэл 0.5 м-ээс багагїй зайтай байхаар тус тус тїлївлїнї.

13.16. Даралтат сав ба нєєцлєх савыг (даралтгїй) дараах байдлаар тоноглоно.

а. Саванд ус хєвєгч клапантай хоолой. Хєвєгч клапан бїрийн ємнє хаах вентиль буюу хаалт тавих ёстой.

б. Буцах хоолой

в. Саван дахь усны зєвшєєрєгдєх хамгийн дээд тєвшинд холбогдох халилтын хоолой

г. Савны ёроол ба халиалтын хоолойг холбож байгаа юїлэх хоолой шугамын хэсэгт вентиль буюу хаалт бїхий юїлэх хоолой

д. Тэвшнээс ус зайлуулах хоолой.

е. Ундны усны чанарын шаардлагад нийцсэн усыг хадгалах савны хїйтэн усны эргэлтийг хангах тєхєєрємж

ж. Халуун ус хэрэглээ тєр засварлах їед нєєцлєх сав дахь усны хэмийг тогтмол байлгах шаардлагаар эргэлтийн шугам тєлєвлєх, эргэлтийн шугам дээр вентиль буюу задвижка бїхий їл буцаах хаалт тавих.

з. 25 мм-ийн голчтой агааржуулах хоолой

и. Ган дахь усны тєвшнєєс хамаарсан шахуургын ажиллагаатай холбоо- той дохиолол

БНбД 40-05-98

39

к. Ган дахь усны тєвшинг заагч ба тїїний єгєгдлїїдийг удирдлагын пультэд дамжуулах тєхєєрємж

Тайлбар: 1.Єгєх ба буцах шугамыг нэгтгэж болох бєгєєд энэ нєхцєлд савны ёроолын хэсэгт холбогдох салбар єгєх шугам дээр їл буцаах хаалт (задвижка) буюу винтель тєлєвлєнє.

2. Хэрэв даралтат цамхагт усны тєвшиний дохиолол байхгїй бол 15 мм-ийн голчтой дохиоллын хоолой зайлшгїй тєлєв- лєх бєгєєд энэ гаргалгаа нь савны халилтын хоолойноос 5 см доор холбогдон шахуургын байгууламжийн жижїїрийн єрєєн дэхь угаагуурт усаа зайлуулах болно.

13.17. Гидропневматик сав нь єгєх, буцах, юїлэх хоолой болон хамгаалах хаалт, манометр, тєвшний мэдрэгч агаарын нєєцийг тохируулах ба дїїргэх тєхєєрємжїїдээр тоноглогдсон байна.

13.18. Гидропневматик ба савуудыг савны дээд талаас хучилт хїртэл, хоорондоо ба хана хїртэл тус тус 0.6 м-ээс багагїй зайтай байх єрєєнд байрлуулна.

13.19 Эргэлтийн усан хангамжийн системийн ус цуглуулах болон усыг эргїїлэн ашиглах системийн усан сангууд нь барилгын дотор ба гадна байрлаж болно. Усан сангуудыг СНиП 2.04.02-84-ийн дагуу тєлєвлєнє.

Усан сангуудын эзэлхїїнийг усны хэрэглээ ба шахуургын ажиллагааны графикаар тодорхойлно.

Ус хэрэглээний жигд бус ажиллагаа болон шахуургын ус єгєлтийн тодорхой їед усан сангийн тохируулах эзэлхїїнийг зїйл 13.4-єєр тодорхойлно.

14. Байгаль, цаг уурын онцгой нєхцєлд баригдах барилга /байгууламж/-ын дотор усан хангамжийн системд

тавигдах нэмэлт шаардлагууд

14.1. Барилгын дотор усан хангамжийн системийн шугам хоолойнуудыг нэгдїгээр давхар буюу зоорийн давхруудын шалны тєвшингєєс дээгїїр їл тавих бєгєєд їзлэг засвар хийх боломжтой байна.

14.2. Барилгын дотор шугам хоолойн оролтуудыг барилгын шалан доогуур угсрахдаа II тєрлийн хєрстэй нєхцєлд ус їл нэвтрэх сувагт байрлах бєгєєд хяналтын худгууд уруу налуутай байна.

Барилгын оролтон дахь ус їл нэвтрїїлэх сувгийн уртыг барилгын суурийн гадна ирмэгээс хяналтын худаг хїртэл суулттай хїрсний гїн болон хоолойн голчоос хамааруулан хїснэгт 5-ын дагуу авна.

БНбД 40-05-98

40

Шугамын голч, хєрсний зузаанаас хамаарах сувгийн урт

Хїснэгт 5

Суултай хєрсний Зузаан, м

Шугамын голч, мм 100 хїртэл 100 - 300 300-аас дээш

5 хїртэл Суултгїй хєрстэй адил авна 5 - 12 5 7.5 10

12 - оос дээш 7.5 10 15

14.3. 1 ба 2 - р нєхцєлтэй хєрсєнд баригдах барилгын шугам сїлжээний оролтуудыг хєрсний суултыг барилгын талбайгаар нь бїрэн арилгасан нєхцєлд суултгїй хєрсєєр тооцож тєлєвлєж болно.

14.4. Ус тїгээх шугамын оролтыг суурийн улнаас доогуур явуулж болохгїй.

14.5. Ус тїгээх шугамын оролт явж єнгєрєх хэсэгт суурийг хоолойн ёроолоос доош 0.5 м-ээс багагїй гїнд хийвэл зохино.

14.6. Суваг дахь шугам хоолойн усны алдагдалыг хянах зорилгоор 1 м- ийн голчтой хяналтын худаг тєлєвлєх нь зїйтэй. Сувгийн ёроолоос худгийн ёроол хїртэл 0.7 м-ээс багагїй байна. Худгийн хана 1.5 м єндєр байх ба худгийн ёроол нь ус тусгаарлагчтайгаа байх ёстой.

2-р тєрлийн хєрсєн дэхь худгийн суурийг 1 м-ийн гїнд нягтруулна.

Тайлбар: Хяналтын худгуудыг усны шїїрэлтээс хамаарч ажиллах автомат дохиоллоор тоногловол зохино.

14.7. Сувгийн барилгын суурьтай огтолцох хэсэгт сувгаас хєрсєнд ус нэвчихээс сэргийлсэн хамгаалалт хийх ба тїїний чєлєєтэй суултыг хангах ёстой.

14.8. Зоорийн давхаргїй барилгын доогуур орох усны оролтыг шугам сїлжээнд холбохдоо ус тусгаарлагчтай нїхэнд хийнэ.

14.9. Суурь буюу барилгын зоорийн ханаар єнгєрєн гарах шугамын барилгын хийц болон хоолойн хоорондох нїхний зай нь барилгын буурийн тооцоот суултын 1/3 тэй тэнцїї хэмжээгээр буюу 0.2 м-ээс багагїй хэмжээтэй байна.

Зайг нягт, уян, ус ба хий їл нэвтрїїлэх материалаар бєглєнє.

Газар хєдлєлийн бїс.

14.10. 7 - 9 баллын газар хєдлєлийн бїсэд усан хангамжийн шугам сїлжээ, байгууламжийг тєлєвлєхдєє газар хєдлєлийн їед гарч болзошгїй гал унтраах, їйлдвэрлэлд ус тасралтгїй шаардлагатай їйлдвэрїїд болон хїн амыг ундны усаар найдвартай хангах зорилгоор тусгай арга хэмжээнїїд (зєвшєєрєгдєх газруудад ослын шахуурга, цахилгаан тєхєєрємж тавих гэх мэт) авах ёстой.

БНбД 40-05-98

41

14.11. Газар хєдлєлийн їед ус тасалдсанаас болж осол гарах буюу їлэмж хэмжээний хохирол гарч болзошгїй 8 ба 9 баллын газар хєдлєлийн бїсэд баригдах їйлдвэрийн барилгад усан хангамжийн системийг хамааралгїй 2 эх їїсвэрээс хангах 2 оролттой тєлєвлєнє.

14.12 Барилга байгууламжийн хана суурийн єрлєгт хатуу чигжээс хийхийг зєвшєєрєхгїй. Хана ба сууриар яндан хоолой нэвтрэн гарах нїхний хэмжээ нь хоолойн эргэн тойрон 0.2 зайтай байх нєхцєлийг хангах ёстой. Энэ зайг їл шатах уян материалаар бєглєнє. Ус хадгалах байгууламжийн ханыг нэвтлэн гарах хоолойн чигжээсэнд тостой олс хэрэглэх нь зїйтэй.

14.13. Барилгын хана болон суурь нэвтлэн гарах шугам хоолойг ган буюу тємєр бетон яндан сївэлж явуулах бєгєєд яндангийн дээд тал, суурийн улны хоорондох зай 20 см-ээс багагїй байна.

14.14. Барилгын дотор талд шугамын гажилтанд ордог хэсэгт компенсатор тавих нь зїйтэй.

14.15. Оролтон дээр, хэмжих тєхєєрємжийн ємнє буюу шугам хоолойнууд шахуурга болон усан сантай холбогдох холболтон дээр, шугамын тєгсгєл дэхь єнцгийн буюу дагуугийн зєвшєєрєгдєх шилжїїлэг уян холбоосыг зайлшгїй хийвэл зохино.

14.16. Усан хангамжийн оролтууд дотор усан хангамжийн шугамууд насосны байгууламжийн шугам хоолойнууд, ус цэвэрлэх ба бэлтгэх тєхєєрємжїїд мєн тїїнчлэн даралтат цамхагийн босоо шугамуудыг ган буюу хїнд жинтэй полиэтилен хоолойгоор хийнэ. Энэ зориулалтаар ширэм, асбестоцемент, шил болон хєнгєн буюу дунд жингийн полиэтилен хоолойнуудыг хэрэглэхийг їл зєвшєєрнє.

14.17. Ган хоолойнуудыг хооронд нь холбох гагнуурын ажлыг гагнасан холбоос нь жигд бэхжилтийг хангасан байх ёстой бєгєєд тїїнд гар ба хийн гагнуур хийхийг хориглоно. 9 баллын газар хєдлєлийн бїсэд тавигдах ган хоолойн гагнаасыг муфтэн холбоосоор хїчитгэнэ.

14.18. Галын гидрант, яндан хоолой дээр хаалт байрлуулсан худгуудыг ойр орчмынх нь барилга байгууламж нурхад аль болох бага єртєхєєр байрлуулна. Їїний тулд галын гидрант болон худгуудыг барилгын нам хэсэгт байрлуулбал зохино.

14.19. Ашиглагдсан талбайд барих барилгын дотор халуун хїйтэн усан хангамжийн системийг тєлєвлєхдєє газрын гадаргын хєрснийхєє гажилтын нєлєєллєєс хамгаалах арга хэмжээг болон СНиП 11.8 - 78-д заасны дагуу авна.

14.20. Яндан хоолойг хамгаалах арга хэмжээг тодорхойлохдоо газрын гадаргын хэв гажилт, шилжилт хєдєлгєєний болзошгєй хэмжээг тєлєвлєж буй барилгын уулын геологийг їндэслэж авна.

Барилгын болон тїїний хэсгїїдийн шилжилтийн хэмжээг геологийн тооцоогоор тодорхойлно.

БНбД 40-05-98

42

14.21. Компенсацын тєхєєрємжийг ашигласнаар барилгыг оновчтой байрлуулж шугам хоолойн бэхэлгээний зангилааны тєрєл болон хоолойн оролтын нэвтрїїлэх хэмжээг зєв тогтоосноор барилга байгууламжийн хийц эдлэлийн шилжилтийн шугам хоолойд єзєєлэх хєчийг сулруулж янданг сайжруулбал зохино.

14.22. Барилгын усан хангамжийн оролтонд бат бэхийн шаардлага хангасан. холболтын уян чанар бєхий техник эдийн засгийн тооцооны їндсэн дээр сонгосон бїх тєрлийн яндан хоолойнуудыг хэрэглэнэ.

14.23. Салбарласан шугам хоолойн уулзвар холболтыг нягтардаг уян чанар бїхий цагираг буюу битїї арга хэрэглэн уян байхаар хийх ёстой.

14.24. 1 ба 2-р бїлгийн ашиглагдсан талбайд баригдах барилгын хїйтэн усны шугамын оролтонд компенсацын тєжхєєрємж тавих нь зїйтэй. 3 ба 4 -р бїлгийн сайжруулсан талбайд баригдах шугамын оролтонд компенсацын тєхєєрємжийг оролтын шугамын урт 20 м-ээс дээш байх тохиолдолд тавина.

Барилга барих талбайг бэлдэх ажлын явцад догол (шаталбар) хийгдэх їед газар доорхи оролтын шугам хоолойг суваг дотор явуулах ба шугам хоолойн дээд талаас сувгийн хучилтын хавтан хїртэлх зай нь догол (шаталбар)- ын тооцооны єндєрєєс багагїй байна.

14.25. Барилгын доторхи усан хангамжийн яндан хоолой болон тїїний тусгай хэсэглэлїїд нь гадны нєлєєллєєс хамгаалсан хєшїїн хийцийн бїдїївчтэй бол тэдгээрт нэмэлт хамгаалалт шаардлагагїй.

Хэрэв барилга байгууламжид яндан хоолойнууд нь уян хийцийн бїдїївчтэй байхаар хамгаалагдсан бол тэдгээрийг барилгын элементэд бэхлэх бэхэлгээ нь шугам хоолойн тэнхлэгийн ба хєндлєнгийн (хэвтээ ба босоо) шилжилтийг хїлээн авахаар байх хэрэгтэй. Ийм барилгад яндан хоолойг далд явуулахыг їл зєвшєєрнє.

14.26. Домкрат буюу бусад тєхєєрємж хэрэглэн тэгшлэх замаар хамгаалалт хийгдсэн барилгад шугам хоолойн хэвийн ажиллагааг хангасан арга хэмжээ зайлшгїй тусгах шаардлагатай.

Эдгээр барилгуудад босоо шугам гол шугамтай холбогдох газар салбар шугам гулгах заадаст байрлах барилгын элементїїдэд бэхлэгдэх газруудад хамгаалалт хийхэд шугам хоолойн хэвтээ ба босоо шилжилтийг хїлээн авах компенсатор тавьж єгнє. Шилжилтийн хэмжээ нь шугам хоолойн температур тэсвэрлэлт, барилгын тооцоот уян хатан чанараар тодорхойлогдоно.

14.27. Хэрэв барилга хэд хэдэн хэсгээс бїтсэн бол шугамын оролтыг хэсэг тус бїрт тавьж єгнє. Аль нэг хэсгээр оролт нь хэв гажилтын заадас дайран гарах бол шугам хоолойд компенсатор тавьж гаргахыг зєвшєєрнє.

Оролтын хувилбарыг сонгохдоо техник эдийн засгийн їзїїлэлтїїдийг їндэс болгоно.

14.28 Усан хангамжийн хороолол дотор дайран єнгєрєх шугам сїлжээг зоорь буюу техникийн єрєєгєєр угсрахдаа яндан хоолойг барилгын хийц хэсэгтэй хїчний харилцан їйлчлэлд орохгїй байх арга хэмжээг тусгана.

БНбД 40-05-98

43

Эдгээр шугамууд дээрхи компенсаторуудыг эв гажилтын заадсын огтлолцсон ба гол дамжуулах шугамаас дотор сїлжээний босоо шугам салаалах газрууд дээр тус тус тавина. Барилгын давхар хоорондын хэв гажилтын заадсаар шугам нэвтрїїлэхийг хориглоно.

14.29. Барилгын зоорийн ба техникийн давхарт шугам хоолойг тусад нь тулгуур буюу хананд бэхэлсэн кронштейн дээр угсарна. Яндан хоолойг тулгуурт бэхлэхдээ хоолойн тэнхлэг дагуу буюу босоо шилжилтийг тооцно.

14.30. Газрын гадрага дээр уурхайн хий тархаж болзошгїй бїсэд баригдах барилгын усан хангамжийн оролтыг тєлєвлєхдєє барилгын техникийн болон зоорийн давхарт хий нэвтрэхээс хамгаалсан арга хэмжээ авах нь зїйтэй.

14.31 Уян компенсатор тавих їед компенсаторын бууруулах чадвар нь барилгын зэргэлдээ хэсгїїдийн шилжилтийн тооцоот хэмжээ болон шугам хоолойн температурын єєрчлєлтєєс їїсэх уртын хэмжээ зэргээр тодорхойлогдоно.

14.32. Барилгын суурин доогуур гарах шугам хоолойг ган бїрхэвчид байрлуулна.Ган хайрцагын бат бэх чанарыг тооцохдоо суурийн хэв гажилтын нєлєєллєєс їїссэн ачааг оролцуулан тооцно.

14.33. Барилгын хана ба суурийн єрлєг дэхь шугам хоолойд хатуу чигжээс хийхийг хориглоно. Барилгын хана ба суурийг нэвтэлж гарах хоолойн нїхний хэмжээ барилгын бїтээц ба хоолойн хоорондох зайг хангах ба тэр нь барилгын суурийн хэв гажилтын тооцооны хэмжээтэй тэнцїї байна.

Сууриар гарах шугам хоолойн завсрыг нягт, уян ус ба хий їл нэвтрїїлэх материалаар чигжинэ.

14.34. Барилгын сууринд сувгийн нийлсэн уулзвар хэсэгт сувгаас ул хєрсєнд ус нэвчихээс сэргийлсэн тєхєєрємж тавих хэрэгтэй. Иймээс хийцийн даацын бїтээцийн чєлєєт суултыг зайлшгїй хангавал зохино.

Цэвдэг хєрс

14.35. Барилга дахь усан хангамжийн байгууламжийн шугам сїлжээний оролтыг тєлєвлєхдєє уг байгууламжийн ашиглалт болон барилгын ажлын їед гарч болох хєрсний хєлдєлтийн нєхцєл, цэвдэг хєрсний хэмийн горим єєрчлєлт болон мєн тїїнчлэн шугам хоолойн ашиглалтын болон барилгын ажлын їед гарч болох хєрсний хєлдєлтийн нєхцєл, цэвдэг хєрсний хэмийн горим єєрчлєлт болон мєн тїїнчлэн шугам хоолойн ашиглалтын болон аюул ослын їед барилга байгууламжийг їл зєвшєєрєгдєх хэв гажилтанд хїргэж болох зэргэлдээ барилга байгууламжийн буурь хєрсєнд їзїїлэх дулааны їйлчлэлийг урьдчилан тооцох нь зїйтэй.

14.36. Шугам хоолойг угсрахдаа шугам хоолойн бїтээцэд їйлчлэх мєнх цэвдэг хєрсний механик їйлчлэлийг хязгаарлах буюу тїїнийг їїсгэхгїй байх нєхцєлийг хангах арга хэмжээ авна. (суулт, овойлт, нуралт, ус хїрсний гулсалт хєлдєлтєєс їїсэх хагарал г. м)

БНбД 40-05-98

44

14.37. Шугамын оролтыг газар дээр буюу салхивчтай сувагт бусад инженерийн шугам сїлжээний хамт тавьж болно. Ихэнхдээ барилгын зооринд яндан хоолойг угсарна.

14.38. Харьцангуй бага зардал, ашиглалтын тохиромжтой байдлыг тооцож шугам хоолойн буурь хєрсєнд дулааны нєлєєлєл їзїїлэхгїй байх їїднээс газар дээгїїр ил угсарна.

14.39. Ил явуулах яндан хоолойг газар дээгїїр дараах нєхцєлд угсарч болно. Їїнд:

а. Гїїр, тавцан, барилгын хийц дагуулж байрлуулж болно. Хїйтний нєхцєл болон євлийн хїчтэй салхи, туйлын шєнє дэхь шугам хоолойн ашиглалтыг харгалзан шугам хоолойд їйлчилгээ хийх зориулалттай тусгай тоноглолууд (шат, тавцан, гїїр гэх мэт) -ыг тєлєвлєнє.

б. Барилгын 1.2м -ээс багагїй єндєртэй салхивчтай зооринд ус зайлуулах ховилтой тєлєвлєвєл зохино.

14.40. Шугам сїлжээг зєвхєн газар дээгїїр угсрах боломгїй тохиолдолд газар доогуур угсарна. Газар доор яндан хоолойг суваг буюу хонгилд угсарвал зохино.

Суулттай мєнх цэвдэг хєрсєнд угсрах шугам хоолойн тогтвортой байдлыг хангахын тулд хєлдїї байдалд байгаа буурь хєрсийг хамгаалах буюу гэсгээж болох буурь хєрстэй бїс дэхь суулттай хєрсийг суултгїй хєрсєєр солих, мєн шугам хоолойг дулааны тооцоот горимоор дэмжих зэрэг арга хэмжээ авах нь зїйтэй.

14.41. 3 - 4м-ээс дээш хєлдєлттэй буюу онцгой хїндрэлтэй хєрстэй нєхцєлд (усаар ханасан, хаданцар) шугам хоолойг зїйл 14.32 - 14.34-т заасны дагуу хєрсний улирлын хєлдєлтийн бїсэд хийж болно.

14.42. Газар доогуур сувагт угсрах шугам хоолойнууд нь бусад инженерийн шугам сїлжээтэй хамт сувагт тавьж болох тохиолдолд сувгийн ёроолд буурь хєрсєнд дулааны хамгийн бага нєлєєллийг тооцсоны їндсэн дээр ус зайлуулах ховилийг хийж єгнє. Сувгийн ёроолд шугам хоолойн доор хурын ус, мєс зайлуулахад саад болох тулгуур хийхийг хориглоно.

14.43. Газрын доорхи суваг ба хонгилыг зєвхєн суултгїй хєрсєнд тавих буюу эсвэл зам хєндлєн гарах, барилгын оролтон дахь шугам хоолойн богино хэсэгт хийж болно. Сувгийн єндєр нь ус зайлуулах, салхижуулах боломжийг найдвартай хангах їїднээс ердийн нєхцєлийнхєєс 20 - 30% єндєр байна.

14.44. Газрын доорхи суваг, хонгилд агаарын жилийн дундаж хасах хэмийг хангаж байх байгалийн салхижуулалтын системтэй байх ёстой. Барилгад инженерийн тоног тєхєєрємжїїдийн системийн удирдлагын зангилааг нэгдїгээр давхарт байрлуулж уг єрєєнд дулаан тусгаарлагч хаяавч болон ариутгах татуургын шугамд холбогдох трапаар нэмж тоноглоно.

Шугам хоолой, суваг хонгил, барилгын болзошгїй босоо шилжилтийг тооцон, шугам хоолой барилгын хийц эдлэлийг дайрч єнгєрєх болон суваг

БНбД 40-05-98

45

хонгил, барилгын суурь буюу хана нэвтрэх хэсэгт зєєлєн жийргэвч хийж єгвєл зохино.

14.45. Барилгын салхивчтай шалан завсар тавигдсан шугам хоолойд хаах ба тохируулах арматурууд, тостой олс бїхий компенсаторууд, ус авах ба хий авагч кранууд тавихыг зєвшєєрєхгїй. Эргэлт болон хоолойн холболтууд тэр доороо гагнаастай эргэлт бусад холбох хэрэгслийн тоог хамгийн цєєн байхаар тєлєвлєнє.

14.46. Шугам хоолойн угсралтын бїх аргад хэвийн ашиглалтын їед хоолой дахь тооцоот дулааны болон гидравлик горим алдагдах нєхцєлд шингэнийг хєлдєлтєєс хамгаалах дараах арга хэмжээг авна. Їїнд:

• Шугам хоолой дахь шингэний зєвшєєрєгдєх хамгийн их хурдтай тасралтгїй хєдєлгєєнийг хангах схемийг сонгох

• Шугам хоолойд дулаалга хэрэглэх • Шугам хоолойг халаах • Хєлдєлтийн эсрэг тусгай арматур болон автомат хамгаалах хэрэгсэл

хэрэглэх

14.47. Усан хангамжийн шугамд усны тасралтгєй хєдєлгєєнийг дараах байдлаар хангана.

• Усан хангамжийн эргэлтийн схемийг хэрэглэх • Нєєцийн хуурай салбар шугам бїхий мухардмал схем хэрэглэх • Хєлдєлт болж байгаа шугамын хэсгийг автоматын тусламжтай салгаж

усан хангамжийн усыг ариутгах татуургын шугамд хаях

14.48. Суваг шугам хоолойг угсрахдаа дулаан тусгаарлагчаар нийлэг сэмэрхэг давхарга, пенопласт, пенобетон материалаар хийсэн дулаан тусгаарлагчийг хэрэглэнэ.Дулаалгын материалд эрдэс хєвєн хэрэглэхийг хориглоно.

Цагираг хэлбэрийн дулаалгад асбестоцементэн тєрхлэг, тємєр утсан тор, олон їетэй ороомол материал хэрэглэнэ. Хар цаас, толь, шуудай болон бусад тосон будагтай материалыг хэрэглэхгїй байвал зохино.

14.49. Ердийн ба ослын їед усны хэм болон хурд буурснаас ус хєлдєх магадлал ихтэй шугам хоолойн хэсэгт шугам хоолойн халаалтыг тєлєвлєх хэрэгтэй.

Шугам хоолойг халаахдаа яндан хоолойг дулааны шугамтай хамт нэг дулаалгатай угсрах буюу халаах цахилгааны утсыг хоолойн гадрага дээр шууд тавьж болно. Кабелийн ороомог хэлбэрийн халаалтыг зєвхєн оролт болон усан хангамжийн арматур угсарсан газар зєвшєєрнє.

Яндан хоолойн цахилгаан халаалтыг орон нутгийн цахилгааны шугам сїлжээнээс хангаж автомат удирдлагын системээр тоноглосон байна.

14.50. Усан хангамжийн оролтын шугамын голч нь тооцооноос їл хамаа- ран 50мм-ээс багагїй байна. Усан хангамжийн оролтонд їл хєлдєх арматурууд,

БНбД 40-05-98

46

ус ба хий авах хїрэл кранууд, компенсатор ба отводууд тавина.

14.51. Шугам хоолойн усыг юїлэх зорилгоор 0.002 -оос багагїй налуутай байхаар тєлєвлєнє.

АРИУТГАХ ТАТУУРГА

15. Ариутгах татуургын систем

15.1. Барилгын зориулалт болон бохир ус зайлуулах шаардлагаас хамааран бохир ус зайлуулах дараах системїїдийг тєлєвлєх шаардлагатай. 

–  Ахуйн ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдээс (суултуур, угаагуур, ванн, шїршїїр г. м) гарах бохир усыг зайлуулах 

–  Їйлдвэрийн, Їйлдвэрийн технологийн бохирдолтоор –  Нэгдсэн ахуйн ба їйлдвэрийн бохир усыг хамт тээвэрлэх ба цэвэрлэж

болох нєхцєлд –  Хурын усны барилгын дээврээс бороо болон цасны хайлсан усыг

зайлуулах

Зайлуулах усны найрлага, температур, хортой байдал зэргээс хамаарах тїїнийг тусад нь зайлуулах зайлшгїй шаардлагаас їндэслэн їйлдвэрийн барилгад ариутгах татуургын хэд хэдэн систем тєлєвлєж болно.

15.2. Ахуй ба їйлдвэрийн бохир усны системмйг дараах нєхцєлїїдэд салангид тєлєвлєнє.

1. Їйлдвэрийн бохир усыг цэвэрлэж, боловсруулах шаардлагатай Їйлдвэрлэлийн барилгад

2. Дулаан цуглуулж нєєцлєх тєхєєрємж буюу байрын цэвэрлэх байгууламжтай халуун усны ба угаалгын газарт

3. Дэлгїїр, нийтийн хоолны газар, хїнсний анхан шатны боловсруулалт хийх їйлдвэрт

15.3. Їйлдвэрийн бохир усыг ахуйн бохир устай хамт зайлуулж цэвэрлэхэд СНиП2.04.03 -85-д заасан шаардлагыг хангахгїй бол урьдчилан цэвэрлэгээ хийх нь зїйтэй.

16. Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд ба бохир ус хїлээн авагч

16.1. Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд ба їйлдвэрийн бохир ус хїлээн авах тєхєєрємжид усан хаалт (гидравлик сифон) байхгїй бол ахуйн ба їйлдвэрийн бохир усны шугамд холбохдоо тєхєєрємжєєс доор байрлалтай усан хаалт (сифон) тавибал зохино.

Тайлбар: 1. Нэг єрєєнд байрласан бїлэг угаагуур (6 ширхэгээс илїїгїй) буюу хэд хэдэн тосгуур бїхий угаагуурт 50мм голчтой нэг ерєнхий сифон, ревизийн хамт тавихыг зєвшєєрнє. Мєн бїлэг шїршїїрийн тєвшнїїдэд нэг ерєнхий сифон , ревизийн хамт тавьж болно. Їйлдвэрлэлийн зориулалттай

БНбД 40-05-98

47

угаагуур тус бїрт 50мм голчтой сифон тавина. Нэг ерєнхий хананы 2 талд 2 єєр єрєєнд байрлаж байгаа угаагуурын дунд 1 сифон тавьж болохгїй.

2. Їйлдвэрлэлийн бохирдлоггїй буюу механик бохирдлогтой усыг хїлээн авахдаа їйлдвэрийн бохир усыг тусгай бие даасан бохир усны шугамд холбохдоо їйлдвэрийн бохир ус хїлээн авагчид усан хаалт тавихгїй байж болно.

16.2. Їйлдвэрийн бохир ус хїлээн авах тєхєєрємжїїдийн тоо ба тєрєл нь зураг тєслийн технологийн хэсэгт тодорхойлогдоно.

16.3. Бїх суултуурууд нь тус бїрдээ ус хадгалах сав болон ус єгєх кранаар тоноглогдсон байна.

Тайлбар: Эмнэлэг, сургуулийн угаалгын єрєєнд тавих суултуурын цэвэрлэгээний ус нь єрєєний тусламжтайгаар єгєгдєнє.

16.4. Эрэгтэйчїїдийн ариун цэврийн єрєєнд ханын буюу шалны хєтєвч тавих ба галт тэрэгний буудал, цэнгэлдэх хїрээлэн, зах, їзвэрийн газар, худалдааны тєв зэрэг олон нийтийн газруудад ховилийн хєтєвч (лотковый пессуар) тавибал зохино.

16.5. Їйлдвэрийн ба олон нийтийн барилгын суултуурын тоо 3-аас дээш їед шалны суултуур буюу цар тавибал зохино. Орон нутгийн эрїїл ахуй халдвар судлалын байгууллагын зєвшєєрсний дагуу ердийн суултуур тавьж болно.

Хїїхдийн цэцэрлэгїїд, ерєнхий боловсролын сургуулиуд болон сургуулийн дотуур байранд бага ангийн сурагчдад зориулан хїїхдийн суултуур тавина.

16.6. Їйлдвэрийн ба олон нийтийн барилгын эмэгтэйчїїдийн эрїїл ахуйн єрєєнд эрїїл ахуйн шїршїїр, сууцны барилгад бидэ тавина.

16.7. Давхар хооронд болон їйлдвэрийн газрын ахуйн барилга, спортын байгууламжуудад байрласан шїршїїрт тэвш тавибал зохино.

16.8. Трапыг дараах нєхцєлд тєлєвлєнє.

50 мм-ийн голчтой трапыг 1 - 2 шїршїїрийн дунд 100 мм-ийн голчтой трапыг 3 - 4 шїршїїрийн дунд 50 мм-ийн голчтой трапыг зочид буудал, сувилалын газар, зуслан, аялал жуулчдын баазын 3-аас дээш суултууртай ариун цэврийн єрєєнд буюу 5 -аас дээш угаагууртай угаалгын єрєєнд.100 мм- ийн голчтой трапыг орон сууцны барилгын хогийн камерт, їйлдвэрийн барилгын нойтон цэвэрлэгээ хийх шаардлагатай єрєєнд буюу їйлдвэрлэлийн технологийн зориулалтаар, 3-аас дээш хєтєвчтэй ариун цэврийн єрєєнд, эмэгтэйчїїдийн эрїїл ахуйн єрєєнд

Тайлбар: 1. Шїршїїрийн єрєєний шалны ховилд 8-аас илїїгїй шїршїїрийн дунд 2 трап байрлаж болно

2. Сууцны барилга болон дотуур байрын усанд орох єрєєнд трап тавихгїй

БНбД 40-05-98

48

16.9. Шїршїїрийн єрєєний шалыг ховил буюу трап руу 0.01 - 0.02 налуутай тєлєвлєнє. Ховил нь 200мм-ээс багагїй єргєнтэй, анхдагч гїн нь 30мм, трап руу 0.01 -ийн налуутай байна.

16.10. Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийг байрлуулах єндєрийг тус улсад мєрдєж буй сантехникийн тоног тєхєєрємжийн угсралтын норм дєрмийн дагуу авна.

16.11. Ослын їед хэрэгдэгдэх шїршїїр, угаагуур болон бусад тоног тєхєєрємжїїд нь їйлдвэрлэлийн тєрєл бїрийн салбарын барилга байгуулам- жуудыг тєлєвлєх зааврын дагуу тавигдана.

17. Ариутгах татуургын дотор шугам сїлжээ

17.1. Бохир усыг єєрийн урсгалын зарчмаар далд аргаар зайлуулна.

Тайлбар: Хэрэв технологийн шаардлагаар їйлдвэрийн бага бохирдолттой эвгїй їнэргїй, хортой хий уур гаргадаггїй усыг ил зайлуулах бол єєрийн урсгалын ховилоор нэгдсэн усан хаалттай зайлуулж болно.

17.2. Ариутгах татуургын шугамын хэсэглэлїїд нь шулуун байх ба шугамын чиглэлийг єєрчлєх, тоног тєхєєрємж холбох хэсэгт холбох хэрэгсэлїїд хэрэглэнэ.

Тайлбар: Бохир усны шугамын угсралтын налууг аль нэг хэсэг дээр єєрчилж їл болно.

17.3. Бохир усны босоо шугамд отступаас доорхи шугам дээр ариун цэврийн тоног тєхєєрємж холбох нєхцєлд тїїнийг тавихыг хориглоно.

17.4. Босоо шугамд хажуугаас холбогдох шугам нь єрєєний таазан доогуур, зооринд буюу техникийн давхраар явах тохиолдолд ташуу дєрєвлєгч ба гуравлагч хэрэглэж болно.

17.5. Босоо шугамд нэг тєвшинд 2 талаасаа холбогдох ванны холболтод зєвхєн ташуу дєрєвлєгч тавьж болно.

Нэг давхарт орших єєр єєр айлуудын ариун цэврийн тєхєєрємжїїдийг холболтын нэг нэг шугамд угсрахыг хориглоно.

17.6. Тэгш дєрєвлєгчийг хэвтээ чиглэлд угсрахыг хориглоно.

17.7. Бохир ус зайлуулах системд хоолойн бат бєх байдал, зэврэлт тэсвэрлэх чанар, материал хэмнэлт зэргийг тооцсоны їндсэн дээр дараах тєрлийн хоолойнуудыг тєлєвлєж болно. Їїнд: 

–  єєрийн урсгалын шугамтай їед ширэм, асбестоцемент, бетон, хуванцар, шилэн 

–  даралттай системтэй їед даралтат ширэм, тємєр бетон, хуванцар асбестоцементэн

БНбД 40-05-98

49

17.8. Шугам хоолойн холбох хэрэгсэлїїд нь улсын стандарт, техникийн нєхцєлєєр зєвшєєрєгдсєн байна.

17.9. Ариутгах татуургын дотор шугам сїлжээг дараах байдлаар угсархаар тєлєвлєвєл зохино.

Зооринд, цехэд, їйлдвэрлэлийн туслах байр, хонгил, техникийн давхар, шугам явуулах тусгай зориулалтын байранд, мєн барилгын хийц эдлэлээс болон тусгай тулгуурт ил бэхлэн тогтоож болно.

Барилгын хийц, хучилтанд, шалан доогуур (газарт, сувагт) ханын хавтанцар, ховилд, баганы гадна єнгєлгєєний доор (хананд хийсэн хайрцагт) дїїжин таазанд, ариун цэврийн кабинд, босоо хонгилд, шалны хєвєє модны доор зэрэг газар далд байрлуулж болно. Бохир усны хуванцар хоолойг болзошгїй ачаалалыг даах чадварыг нь тооцсоны їндсэн дээр газарт, барилгын шалан доогуур явуулж болно.

Янз бїрийн зориулалтын олон давхар барилгын дотор бохир ус болон хурын усны системд хуванцар хоолойг хэрэглэхдээ дараах нєхцєлїїдийг баримтлана.

а. бохир ус ба борооны ус зайлуулах босоо шугамыг ханын далд хонгил, суваг, хайрцагт байрлуулах бєгєєд тэдгээрийн хашилтын хийц нь їйлчилгээ хийх зориулалттай нїїр хавтангаас бусад хэсэг нь їл шатдаг материалаар хийгдсэн байна.

б. Нїїр хавтанг поливинил хлорид хоолой угсарсан їед шатамхай материалаар, полиэтилен хоолой угсарсан їед хїнд шатамхай материалаар онгойх хаалга хэлбэртэй хийнэ.

Тайлбар: Полиэтилен хоолой угсрах їед нїїр хавтанг шатамхай материалаар хийвэл хаалга нь онгойдоггїй байна. Арматур цэвэрлэгээ тавьсан нєхцєлд їйлчилгээ хийх 0.1 м 2 -аас ихгїй талбайтай тагтай онгойдог нїх (люк) хийх хэрэгтэй.

в. Їйлдвэрийн зориулалттай агуулах, їйлчилгээний єрєєгїй барилгын зоорь буюу барилгын адар, орон сууцны ариун цэврийн єрєєнд бохир усны болон хурын ус зайлуулах хуванцар хоолойг ил явуулахыг зєвшєєрнє.

г. Босоо шугам хучилт нэвтлэн гарахад хучилтын зузааныг цементэн зуурмагаар бєглєнє.

д. Босоо шугамын хучилтаас дээш 8 - 10 см хэсэгт (салбар шугам бїрт) 2 - 3 см зузаантай цементэн тїрхлэг хамгаалалт хийнэ.

е. Цементэн тїрхлэг хийхийн ємнє яндан хоолойг ус тусгаарлагч материалаар завсаргїй орооно.

17.10. Дотор ариутгах татуургын шугам угсархыг дараах газруудад зєвшєєрдєггїй.

БНбД 40-05-98

50

Таазан доогуур, сууцны хана ба шаланд, хїїхдийн байгууллагын унтлагын єрєєнд, эмнэлгийн єрєє эмчилгээний кабинет, хоолны заал, албан тасалгаа, хурал болон їзвэрийн танхим, номын сан, хичээлийн танхим, цахилгааны шит, трансформаторийн ба автомат удирдлагын єрєє, салхивчийн єрєє, ариун цэврийн онцгой шаардлагатай їйлдвэрийн байрны шалан доогуур, гал тогооны таазны доогуур (ил буюу далд) нийтийн хоолны зориулалттай єрєє, худалдааны танхим, уран сайхны їнэт чимэглэлийн єрєє, їйлдвэрийн зориулалтын чийгшилгїй байх шаардлагатай байх єрєє, зуух байрласан газар чийгшилээс болж чанар нь алдагдах їнэт зїйл ба материалын їйлдвэр.

Тайлбар: Салхивчийн єрєєнд агаар хїлээн авах бїсий гадна бохир усны босоо шугам угсархыг зєвшєєрнє.

17.11. Бохир ус хїлээн авах тосгуураас 20мм-ээс багагїй зайд урсгалын тасалдалыг бохир усны шугамтай холбовол зохино. Їїнд: 

­  Хїнсний бїтээгдэхїїнийг бїрэн ба хагас боловсруулах технологийн тоног тєхєєрємжїїд 

­  Їйлдвэр, олон нийтийн барилгад тоноглогдсон сав угаах ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд 

­  Усан сангийн ус юїлэх хоолой

17.12. Барилгын дээд давхар дахь ахуйн бохир усны босоо шугам, нийтийн хоолны газрыг дайрч єнгєрвєл шавардлагатай хайрцагт шалгах таггїйгээр угсарч болно.

17.13. Їйлдвэрийн бохир усны шугамыг нийтийн хоолны газрын їйлдвэрлэлийн ба агуулахын єрєєнїїд, бараа хїлээн авах, хадгалах, худалдахад бэлтгэх гэх мэт туслах дэлгїїрийн єрєєнїїдэд хайрцагт шалгах таггїйгээр байрлуулж болно. Нийтийн хоолны газар болон дэлгїїрийн їйлвэрлэлийн ба ахуйн бохир усны шугам тусдаа 2 гаргалгаатай байж болох бєгєєд гадна ариутгах татуургын нэг шугамд холбогдож болно.

17.14. Босоо шугамыг далд угсархад шалгах тагны ємнє 30 х 40 см-ээс багагїй хэмжээтэй тагыг хийнэ.

17.15. Захиргааны барилга болон сууцны ариун цэврийн єрєєнд байгаа тоног тєхєєрємжїїд гал тогооны угаагуур, тосгуур, эмчилгээний єрєє, эмнэлгийн тасаг болон бусад туслах єрєєнїїдэд байгаа угаагуур зэрэг тоног тєхєєрємжїїдийн гаргалгааг шалан дээгїїр явуулж болох бєгєєд энэ їед зайлшгїй єнгєлєє болон ус тусгаарлагч хийх хэрэгтэй.

17.16. Хортой болон идэмтгий бохир ус тээвэрлэж буй яндан хоолойг шалнаас доогуур сувагт угсрах ба шалны тївшинд (авч болох) хавтанцар хучилттай хийх эсвэл зохих їндэслэлээр давхар хоолойд явуулна.

17.17. Тэсрэх галын аюултай їйлдвэрлэлийн цех нь техник аюулгїй дїрэм, холбогдох нормуудын шаардлагыг хангасан бие даасан бохир усны гаргалгаа, салхивчийн босоо шугам, усан хаалт бїхий їйлдвэрийн бохир усны системтэй байна.

БНбД 40-05-98

51

Шугам хоолойн дээд хэсэгт залгагдах агаар солилцох босоо шугам салхивчийн системийн їїрэг гїйцэтгэнэ. Шатамхай ба хєнгєн шатамхай шингэн агуулсан бохир ус тээвэрлэж байгаа їйлдвэрлэлийн бохир усны шугамыг ахуйн ба борооны усны шугамд холбохыг зєвшєєрєхгїй.

17.18 Гадна ариутгах татуургын шугамд холбогдож байгаа ахуйн ба їйлдвэрийн бохир усны шугамд агаар солилцуулах босоо шугам зайлшгїй шаардлагатай бєгєєд тїїний соролтын хоолой нь дээвэр нэвтлэн гарах буюу салхивчийн нэгдсэн нїхээр гарна.

Сорох хоолойн дээвэр дээрхи єндєр нь

• Ашиглалтгїй хавтгай дээврээс ... 0.5

• Ашиглалттай дээврээс ....3

• Нэгдсэн салхивчийн хонгилийн ирмэгээс ... 0.1(м) байна.

Дээврээс дээш гарч байгаа бохир усны агаар солилцох босоо шугамыг цонх, салхинд гарах тавцангаас 4м-ээс багагїй (хэвтээ гадаргууд) зайд байрлуулна.

17.19. Бохир усны агаар солилцуулах босоо шугамыг салхивчийн систем болон утааны яндантай нэгтгэж болохгїй.

17.20. Бохир усны босоо шугамын агаар солилцох хоолойн голч нь босоо шугамын голчтой адил байна. Хэд хэдэн бохир усны босоо шугамыг агаар солилцох дээд хэсэгт холбож болно. Хэд хэдэн бохир усны босоо шугам холбогдож байгаа агаар солилцуулах бохир шугамын голч буюу салхивчийн нэгдсэн яндангийн голчийг зїйл 18.6. ба 18.10-т сонгоно. Бохир усны бохирын шугамын дээд хэсэгт холбогдож байгаа салхивчийн нэгдсэн хоолой нь босоо шугам руу 0.01 налуутай байна.

17.21. Бохир усны босоо шугамын зардал нь хїснэгт 8 -д зааснаас илїї байх тохиолдолд нэмэлт салхивчийн босоо шугамыг бохир усны босоо шугамд нэг давхар алгасан холбоно. Нэмэлт салхивчийн босоо шугамын голч нь бохир усны босоо шугамаас нэг хэмжээсээр бага байна.

Салхивчийн нэмэлт босоо шугамыг бохир усны босоо шугамд холбохдоо тухайн давхарт байрлаж байгаа хамгийн доод талын тєхєєрємжийн доогуур буюу хамгийн дээд талын тоног тєхєєрємжийн буюу ревизийн дээгїр ташуу гуравлагчаар холбоно.

17.22. Шаардлагатай їед технологийн тоног тєхєєрємжєєс гарах бохир ус болон хєргєлтийн усны хєдєлгєєнийг ажиглах зорилгоор урсгал таслагч буюу їзлэгийн гэрэл тєлєвлєж болно.

17.23. Ахуйн болон їйлдвэрийн бохир усны дотор шугам сїлжээнд ревиз буюу цэвэрлэгээ тєлєвлєнє. Їїнд: Шулуун босоо шугамд дээд ба доод давхарт эргэлттэй босоо шугамд мєн дээд ба доод давхарт тавихаас гадна эргэлтийн дээд хэсэгт 5 ба тїїнээс дээш давхар орон сууцны барилгад 3 давхар тутамд, 3 ба тїїнээс дээш тооны ариун цэврийн тєхєєрємж холбогдсон єєртєє цэвэрлэгээний таггїй салбар шугамуудын эхэнд (усны хєдєлгєєний дагуу)

БНбД 40-05-98

52

Хэрэв єєр хэсгийн цэвэрлэх тагаар цэвэрлэгдэх боломжгїй хэсэгт бол шугам сїлжээний эргэлтэн дээр тус тус тавина.

17.24. Бохир усны хэвтээ шугамд (шалгах таг) ревиз болон цэвэрлэгээнїїдийн хоорондох зєвшєєрєгдєх хамгийн их зайг хєснэгт 6-д заасны дагуу сонгоно.

17.25. Бохир усны шугам угсрах хамгийн бага гїнийг тогтмол болон тїр ачаанаас болж яндан хоолойг гэмтэхээс хамгаалах нєхцєлєєр тогтооно.

Бохир усны шугам хоолойг ашиглалтын їед механик їйлчилгээний улмаас гэмтэж болзошгїй єрєєнїїдэд угсарч байгаа їед хамгаалах арга хэмжээ авч ашиглалтын їед хасах хэмд ашиглах шугам сїлжээний хэсгийг дулаалсан байх ёстой.

Ахуйн байранд шалны гадаргаас бохир усны хоолойн дээд хэсэг хїртэл 0.1 м-ийн гїнтэй байхаар шугам хоолойг угсарч болно.

17.26. Їйлдвэрийн бохир усны шугам сїлжээнд зайлуулж буй ус нь їнэргїй, хортой хий, уур ялгаруулдаггїй бол їйлдвэрлэлийн барилгад їзлэгийн худгууд байрлуулж болно. Їйлдвэрийн бохир усны 100 мм буюу тїїнээс дээш голчтой яндан хоолой дээрхи їзлэгийн худаг эргэлтэн дээр хоолойн голч буюу налуу єєрчлєгдєхєд салбар шугам холбогдоход мєн СНиП 2.04.03 -85-д заасан зайд шулуун шугамд тавигдана.

Ахуйн бохир усны шугамд барилгын дотор талд їзлэгийн худаг тавихыг зєвшєєрєхгїй. Хортой, хий, їнэр гаргадаг їйлдвэрийн бохир усны шугам сїлжээнд тавигдах худгийг нормд заагдсан ёсоор тєлєвлєвєл зохино.

17.27. Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн гаргалгаа нь хамгийн ойр байгаа худгийн ёроолоос доор байрлаж байвал зайлшгїй ариутгах татуургын тусдаа системд (дээр байрлах барилгын ариутгах татуургын системээс тусдаа) тусдаа гаргалгаанд холбох бєгєєд зооринд байгаа бохир усны шугамд автомат дохиоллын мэдрэгч бїхий цахилгаан хаалт тавих ба жижїїрийн буюу хяналтын албаны єрєєнд ослын дохио хєлээн авагч тєлєвлєнє.

Цахилгаан хаалт тавьж урсгалын доод, дээд давхрын бохир усыг холбож болох бєгєєд энэ тохиолдолд зоорийн давхрын босоо шугамд ревиз тавихгїй.

Зоорийн давхрын єрєєнїїд дэх бохир усны сїлжээний гаргалгаа нь 0.02- оос багагїй налуутай байна. Бохир усны шугам сїлжээ угсарсан зоорийн давхрын єрєє нь їнэт бараа материал, бїтээгдхїїн хадгаласан агуулахын єрєєнєєс битїї ханаар тусгаарлагдсан байна.

Тайлбар: Зоорийн давхрын єрєєнд хоногийн туршид їйлчилгээний ажилтан байх тохиолдолд гар удирдлагатай хаалт тавьж болно.

БНбД 40-05-98

53

Хїснэгт 6

Хоолойн голч мм

Бохир усны тєрлєєс хамааран шалгах тагнууд болон цэвэрлэгээнїїдийн хоорондох зай мм

Цэвэрлэх хэрэгслийн

тєрєл

Їйлдвэрлэлийн бохирдлоггїй ус ба хурын усны шугам

Ахуйн ба тїїнтэй ойролцоо бохирд- логтой їйлдвэрийн бохир усны шугам

Хєвєгч бодис ихээр агуулсан їйлдвэрийн бохир усны шугам

50 15 12 10 Шалгах таг 50 10 8 6 Цэвэрлэгээ

100-150 20 15 12 Шалгах таг 100-150 15 10 8 Цэвэрлэгээ

200 ба тїї- нээс дээш 25 20 15 Шалгах таг

Тайлбар: 1. Барилгын таазан доогуур явж байгаа бохир усны шугамд ревизийн оронд цэвэрлэгээ хийж єгєх хэрэгтэй бєгєєд энэ давхрын шал нэвтлэн гарч шалны тєвшинд тагтай байх эсвэл єрєєний зориулалтаас хамааран нээлттэй байж болно

2. Шалгах тагны цэвэрлэгээг хийхэд тохиромжтой газар байр- луулах шаардлагатай.

3. Шалгах тагийг газар доорх ариутгах татуургын шугам хоолой дээр 0.7м-ээс багагїй голчтой худаг тавьж болно. Худгийн ёроол нь шалгах тагны фланц руу 0.05-аас багагїй налуутай байх ёстой.

17.28. Босоо шугам ба цэвэрлэгээнээс їзлэгийн худгийн тэнхлэг хїртэлх гаргалгааны уртыг хїснэгт 7-д зааснаас илїїгїй байхаар тєлєвлєх нь зїйтэй.

Тайлбар: 1. Гаргалгааны урт хїснэгт 7-д зааснаас хэтрэх тохиолдолд зайлшгїй нэмэлт їзлэгийн худаг хийх шаардлагатай.

2. 100 ба тїїнээс дээш голчтой бохирдлогогїй їйлдвэрийн бохир ус буюу борооны ус зайлуулах шугамд гаргалгааг 20 м хїртэл уртасгаж болно.

Хїснэгт 7

Хоолойн голч. мм 50 100 150 ба тїїнээс дээш

Босоо шугам буюу цэвэрлэгээнээс їзлэгийн худгийн тэнхлэг хїртэл гаргалгааны урт, м

8 12 15

17.29. Гаргалгааны голчийг тооцоогоор тогтоох бєгєєд энэ нь тухайн гаргалгаанд холбогдож байгаа босоо шугамуудын хамгийн их голчоос багагїй байх ёстой.

17.30. Гаргалгааг нь гадна шугам сїлжээнд бохир усны урсгалын чиглэлд

БНбД 40-05-98

54

90 градусаас багагїй єнцгєєр холбон бохир усны шугамын гаргалгаан дээр да- раах уналттай байхыг зєвшєєрнє. Їїнд:

0.3 м хїртэлх - задгай уналттай бетон ховилоор єєрийн урсгалаар гадна шугам сїлжээний худагт орох

0.3 м -ээс дээш – битїї буюу худгийн оролтын хоолойноос багагїй голчтой босоо хоолойгоор гадна шугамд холбох

17.31. Зоорийн хана буюу барилгын суурийг огтолж гарах гаргалгаанд зїйл 9.7-д заасны дагуу арга хэмжээ тусгана.

18. Бохир усны шугамын тооцоо

18.1. Тєрєл бїрийн материалаар хийгдсэн 500 мм хїртэл голчтой бохир усны хоолойн гидравлик тооцоог хавсралт 6-д байгаа номограммаас харж болох бєгєєд 500мм-ээс дээш голчтой бол СНиП 2.04.03-85 нормд заасан хїснэгтээс авах нь зїйтэй.

18.2. Бохир усны шугамын тооцоог шингэний хєдєлгєєний хурд V, м/с, дїїргэлт H/d-ийн хэмжээг тус тус єгч дараах нєхцєлд хангагдаж байхаар хийгддэг. 

1 Κ ≥ d H V  (33)

Энд хуванцар ба шилэн хоолойнууд К = 0.5 , бусад материалаар хийгдсэн яндан хоолойд К = 0.6 байна. Энэ їед шингэний хєдєлгєєний хурд 0.7м/с-ээс багагїй, яндан хоолойн дїїргэлт 0.3-аас багагїй байна.

Ахуйн бохир усны хэмжээ бага байгаагаас шалтгаалж нєхцєл (33) биелэгдэхгїй байх тохиолдолд тооцоо хийхгїйгээр шугамын налууг 40-50 мм- ийн голчтой шугаманд 0.03, 85 ба 100 мм-ийн голчтой шугамд 0.02 гэж тус тус авна. Їйлдвэрийн бохир усны системийн яндан хоолой дахь шугамын дїїргэлт болон шингэний хєдєлгєєний хурд нь їйлдвэрийн бохир усны бохирдлогыг зайлуулах шаардлагаар тодорхойлогдоно.

18.3. Шугам хоолойн хамгийн их налуу нь 0.5 -аас ихгїй байх ёстой.(1.5 м хїртэл зайтай тоног тєхєєрємжєєс холбогдсон салбар шугамыг тооцохгїй)

18.4. Ховилын хэмжээ, налууг бохир усны єрєє цэвэрших хурдыг хангахаар сонгох бєгєєд дїїргэлтийн єндєр нь 0.8-аас ихгїй хэсгийн, ховилын єргєн 0.2 м-ээс багагїй байвал зохино.

Гидравлик тооцооны їр дїн болон ховилын хийцийг ховилийн єргєнийг харгалзан тогтооно. Ховилын гїн нь 0.5 м-ээс их їед єргєн нь 0.7м-ээс багагїй байна.

18.5. Бохир усны босоо шугамын голчийг бохир усны тооцооны зардал, уг босоо шугамд давхар хооронд холбогдож байгаа хоолойн хамгийн их голч, холболтын єнцєг зэргээс хамааруулж хїснэгт 8-аас сонгоно.

Тайлбар: Хуванцар хоолой хэрэглэх їед тооцоонд хоолойн дотор талын голчийг авна.

БНбД 40-05-98

55

18.6. Бохир усны босоо шугамын дээд хїсгєєдийг холбож байгаа салхивчийн нэгдсэн шугамын голчийг дараах хэмжээнээс (мм) багагїй байхаар сонгоно.

Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн тоо:

120 хїртэл............... 100 300хїртэл............... 125 1200 хїртэл..............150 1200-с хїртэл.......... 200

18.7. Дараах барилга байгууламжуудад бохир усны агаар солилцуулах босоо шугам тєлєвлєхгїй байхыг зєвшєєрнє.

Хєдєєгийн орон сууцны дан барилга

Босоо шугамын голч ба ажлын єндрєєс хамааран босоо шугам дахь шин- гэний хэмжээ хїснэгт 9-д заагдсан хэмжээнээс їл хэтрэх ба нэгээс дээш тооны агаар солилцох босоо шугамтай бол бусад тохиолдлуудад,

Агаар солилцох хоолойгїй бохир усны босоо шугамыг хамгийн дээр орших тєхєєрємж холбогдсон гуравлагч буюу дєрєвлєгчийн, босоо шугамын дагуу їзїїрт цэвэрлэгээ тавьж тєгсгєнє.

18.8. Их хэмжээний механик бохирдлоготой (хог, металлын зоргодос, шохой г. м) бохир ус зайлуулах їйлдвэрийн бохир усны шугамын налууг шугам дахь усны хурдыг єєрєє цэвэрлэгдэхээр дїїргэлтийг 0.3-аас багагїй байхаар гидравлик тооцоог хийх нь зїйтэй.

Тайлбар: Бохир усны босоо шугамын голч нь хажуугаас холбогдож байгаа шугамуудын хамгийн их голчоос багагїй байх ёстой.

Хїснэгт 8

Давхар дун- дын холбох шугамын голч, мм

Босоо шугамд холбогдох єнцєг, град

Салхижуулалттай босоо шугамын хамаарсан хамгийн их бохир ус нэвтрїїлэх зардал хамгийн, л/с

50 85 100 150

50 90 60 45

0.8 1.2 1.4

2.8 4.3 4.9

4.3 6.4 7.4

11.4 17.0 19.6

85 90 60 45

- - -

2.1 3.2 3.6

- - -

- - -

100 90 60 45

- - -

- - -

3.2 4.9 5.5

8.5 12.8 14.5

150 90 60 45

- - -

- - -

- - -

7.2 11.0 12.6

БНбД 40-05-98

56

Хїснэгт 9

Босоо шугамын єндєр, м

Салхижуулалтгїй босоо шугамын голчоос хамаарсан хамгийн их бохир ус

нэвтрїїлэх зардал, л/с 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 ба тїїнээс дээш

1.6 1.0 0.6 0.5 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4

5.3 3.1 2.0 1.4 1.1 0.8 0.7 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5

6.3 3.7 2.4 1.8 1.4 1.0 0.9 0.7 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6

14.0 8.0 5.4 3.9 3.0 2.4 2.0 1.6 1.4 1.2 1.0 0.9 0.9

19. Бохир усыг єргєх ба цэвэрлэх байрын тєхєєрємжїїд

19.1. Хаягдал ус нь шугам сїлжээ болон цэвэрлэх байгууламжийн хэвийн ажиллагааг алдагдуулах шатамхай шингэн, хєвєгч бодисууд, тос, хїчил гэх мэт бодисууд, агуулсан їйлдвэрийн бохир ус болон їйлдвэрлэлийн їнэт бодисууд агуулсан бохир усыг гадна шугам сїлжээнд нийлїїлэхийн ємнє уг барилгад буюу тїїний ойролцоо байрын цэвэрлэх байгууламж барьж цэвэрлэх нь зїйтэй.

19.2. Технологийн шингэн болон технологийн усан сангийн цэвэрлэгээний їед тунасан тунадасыг ариутгах татуургын системд нийлїїлэхийг хориглоно. Ариутгах татуургын системд ашиглалтын болон аваарийн їед хорт бодис, реагент нийлїїлэхийг мєн хориглоно.

Эдгээр бодисуудыг цаашид боловсруулах, хоргїй болгохын тулд тусгай технологийн эзэлхїїнт саванд хаяна.

19.3. Ариутгах татуургын шугам сїлжээнд нийлїїлэхийн ємнє лаборатороос гарч байгаа бодисуудыг хоргїйжїїлэн идэвхит урвал Н-ийн утгыг 6.5 - 8.5 -ын хэмжээнд хїргэвэл зохино.

19.4. Халдвартын эмнэлэг болон тїїний салбар газрын бохир усыг нэгдсэн сїлжээнд нийлїїлэхийн ємнє зайлшгїй халдваргїйжїїлэх хэрэгтэй. Ус цэвэрлэгээг нь хотын биологийн цэвэрлэгээний цэвэрлэх байгууламжид буюу эмнэлэгийн хашаанд байрлах байрын цэвэрлэх байгууламжид хийнэ.

19.5. Цехийн доторхи цэвэрлэх тєхєєрємжийг тєлєвлєхдєє тїїнд їзлэг, засвар, їйлчилгээ хийх боломжтой байдлыг харгалзан хєдєлмєр зарцуулалт ихтэй ажиллагааг механикжуулах арга хэмжээ шаардлагатай.

19.6. Тїргэн ялзардаг хольцийг барихад зориулагдсан тунгаагч (мєн тос баригч) тїїнчлэн хєнгєн шатамхай болон шатамхай шингэн баригчийг барилгын дотор талд байрлуулахыг хориглоно.

БНбД 40-05-98

57

19.7. Шатамхай шингэнээс бохир усыг цэвэрлэх тєхєєрємжийн єгєх шугамд усан хаалт ба агаар солилцох хоолой тєлєвлєнє.

19.8. Бензин баригчид орж байгаа бохир ус нь урьдчилан бохир тунгаагчид цэвэрлэгдсэн байна. Бохир тунгаагчийн лагийн цэвэрлэгээ нь механикжуулагдсан байна.

19.9. Бохир усанд том хэмжээтэй хєвєгч ширхэгт хольцууд байвал ариутгах татуургын системд ерєнхийнд нь эсвэл тусад нь їл хєдлєх сараалж тєлєвлєнє. Сараалжийг хїлээн авах усан сангийн тусгай хэсэгт, худагт буюу сувагт хийнэ.

Сараалж нь бохир усны урсгалын дагуу хэвтээ гадаргууд 60 градусаас багагїй налуутай байрлах ёстой.

19.10. Сараалж, элс баригч, тунгаагч, нефть баригч, саармагжуулагч болон бусад бохир ус цэвэрлэх байгууламж, мєн тїїнчлэн ахуйн болон їйлдвэрийн бохир усыг єргєх шахах тєхєєрємжїїдийг СНиП2.04.03.-85-ын дагуу тєлєвлєнє.

19.11. Шахуургын байгууламжтай їед усан сангийн эзэлхїїнийг бохир усны урсацын цагийн график, шахуургын ажиллагааны горимыг харгалзан тодорхойлно. Иймд автомат ажиллагаатай шахуургатай усан сангийн эзэлхїїнийг шахуургыг цагт 6 удаагаас илїїгїй асах нєхцєлтэй, цагийн урсацын графикгїй їед цагийн хамгийн их зардлын 5 - 10 хувьтай байхаар тодорхойлно.

19.12. Хїлээн авах усан санд зайлшгїй тєвшиний заагч тавина. 19.13. Бохир усны єргєх шахуургыг зайлуулах усны найрлагаас

хамааруулан (бохир усны, элсний, хїчилд тэсвэртэй гэх мэт) шахуурга сонгох нормын дагуу сонгоно.

19.14. Усан сан дахь усны тооцоот тєвшингєєс доор усан шахуургын тєвшинийг байрлуулна. Хэрэв усан сан дахь бохир усны тєвшингєєс шахуургыг дээр байрлуулах зайлшгїй шаардлагатай бол тухайн тєрлийн шахуургын сорох єндрєєс хэтрэхгїй байхаар байрлуулж тєлєвлєх нь зїйтэй.

19.15. Хортой болон тааламжгїй їнэр, хий, уур ялгаруулахгїй їйлдвэрийн бохир усны шахуурга хїлээн авах сан болон пневматик шахуургыг їйлдвэрийн ба олон нийтийн барилгад байрлуулж болно.

Хортой буюу тїргэн ялзардаг бодис агуулсан їйлдвэрийн ба ахуйн бохир ус, тїїнчлэн хортой буюу тааламжгїй їнэр бїхий хий, уур ялгаруулдаг бохир ус шахах зориулалттай шахуургыг тусгай барилга, зоорь буюу тусгаарласан байранд, мєн зоорьгїй нєхцєлд нэгдїгээр давхрын тусдаа гадагшаа гарах хаалга, шатны довжоо бїхий халаалттай єрєєнд байрлуулж болно.

Тайлбар: Дуу тусгаарлах єндєр шаардлага тавигдахгїй барилгуудад шахуургаас гарах шатны тавцан дээр барилга барихыг зєвшєєрнє.

19.16. Бохир усны насосны станцыг орон сууц, хїїхдийн байгууллага, эмнэлэг, хїнсний їйлдвэр, засаг захиргааны барилгын ажлын байр, хичээлийн

БНбД 40-05-98

58

байр, мєн дуу чимээний талаар єндєр шаардлага тавигддаг барилга байгууламжид тавихыг хориглоно.

19.17. Бохир усны насосны станцад суурилуулах нєєц шахуургуудын тоог дараах байдлаар тогтооно.

Нэг маягийн 2 хїртэл тооны шахуурга байвал нэг нєєцийн шахуурга, 2- оос дээш тооны ажлын шахуурга байвал 2 нєєцийн шахуурга тус тус тєлєвлєнє.

Тайлбар: Тусгай тохиолдолд тодорхой їндэслэлтэйгээр ажлын нэг агуулахад нэг шахуурга тус тус зєвшєєрнє.

19.18. Шахуургын байгууламжуудыг гар ба автомат удирдлагатай тєлєвлєнє.

19.19. Ариутгах татуургын шахуурга тус бїрт соролтын шугамыг шахуурга руу 0.005-ын єргєлттэй тєлєвлєнє.

19.20. Шахуургын соролтын болон шахалтын шугам тус бїр дээр хаалт їїнээс гадна шахалтын шугам дээр їл буцах клапан тавина.

Тайлбар: Найрлагандаа умбуур бодис (элс шавар) агуулсан бохир ус тээвэрлэх шугам дээр хаалтууд тавихгїй.

20. Хурын ус

20.1. Бороо болон цас мєсний хайлсан усыг барилгын дээврээс зайлуулах зорилгоор дотор хурын усны системийг тєлєвлєнє.

Тайлбар: Халаалтгїй барилгуудад гадна агаарын(хасах) хэмтэй їед дотор хурын усны системийг тєлєвлєхдєє шугам хоолой болон юїлїїрїїдэд нэмэх хэмтэй байх (цахилгаан халаагуур, уурын халаагуур гэх мэт) арга хэмжээг авна.

Барилгын доторхи хурын усны системийг халаах аргыг техник эдийн засгийн тооцооны їндсэн дээр сонгоно.

20.2. Барилгын доторх хурын ус зайлуулах системийн усыг гадна борооны усны шугам буюу ариутгах татуургын нэгдсэн шугамд зайлуулна.

Тайлбар: 1. Дотор борооны ус зайлуулах шугамаас хаягдсан усыг тодорхой їндэслэлээр їйлдвэрийн бохирдлоггїй буюу дахин ашиглах усны шугамд нийлїїлж болно.

2. Дотор хурын усны шугамыг ахуйн бохир усны шугам болон ариун цэврийн тоног тєхєєрємжид нийлїїлэхийг зєвшєєрєхгїй.

20.3. Борооны ус зайлуулах гадна сїлжээгїй їед дотор хурын ус зайлуулах шугамаас усыг барилгын ойролцоо ил хаяж болно.

Тайлбар: Хурын усны ил гаргалгаатай босоо шугам дээр барилгын дотор талд євлийн улиралд цас мєсний хайлсан усыг ахуйн бохир усны шугамд нийлїїлэх усан хаалт бїхий холболт тєлєвлєнє.

БНбД 40-05-98

59

20.4. Барилгын хавтгай дээвэр дээр нэг янданд хоёроос цєєнгїй юїлїїр тавина. Юїлїїрийг дээврийн налуу, нэг юїлїїрт зєвшєєрєгдєх дээврийн талбайн хэмжээг барилгын хийц зэргийг харгалзан тавина.

Дээврийн тєрлєєс їл хамааран юїлїїр хоорондох зай нь 48 м-ээс хэтрэхгїй байна.

Тайлбар: Орон сууц, олон нийтийн барилгын хавтгай дээвэр дээр секц тус бїрт нэг юїлїїр тавьж болно.

20.5. Босоо шугам дахь усны зардал дараах хїснэгтэд (12) зааснаас хэтрэхгїй тохиолдолд янз бїрийн тєвшинд тавьсан юїлїїрїїдийг нэг босоо шугамд холбож болно.

Хїснэгт 12

Босоо шугам голч, мм 85 100 150 200 Босоо шугам дахь борооны усны зардал л/с 10 20 50 80

20.6. Салбар дїїжилсэн шугамуудын хамгийн бага налуу нь 0.005, зооринд явах шугамын налууг бїлэг 18-ын заалтын шаардлагын дагуу тєлєвлєнє.

20.7. Дотор хурын усны шугам сїлжээг цэвэрлэх шалгах таг, цэвэрлэгээ болон їзлэгийн худгийг бїлэг 17-д заасны дагуу тєлєвлєнє. Ревизийг босоо шугамын хамгийн доод давхарт тавих буюу хазайлттай бол тїїний дээр тавина.

Тайлбар: Дїїжилсэн хэвтээ шугамын урт 24м хїртэл байвал шугамын эхэнд цэвэрлэгээ тавихгїй байж болно.

20.8. Хурын усны юїлїїрийг босоо шугамд холбохдоо тохируулах раструбтай уян чигжээстэй хийнэ.

20.9. Ус цуглуулах талбай дахь борооны усны зардал Q , л/с -ыг дараах томъёогоор тодорхойлно. Їїнд:

1.5 хувь хїртэл налуутай дээвэрт: 

10000 20 Fq 

Q = (34)

1.5 хувиас илїї налуутай дээвэрт: 

10000 5 Fq 

Q = (35)

(34) ба (35) томъёонд F - ус цуглуулах талбай, м 2

q 20 - 1 жилд борооны тооцоот эрчмийн єсєлт тогтвортой байх їед 20 мин їргэлжлэх борооны 1 га газарт л/с -ээр тооцсон эрчим /БНбД 2.01.01-93/ “Барилгад хэрэглэх уур амьсгал ба геофизикийн їзїїлэлт” нормоос авна.

БНбД 40-05-98

60

q 5 - 1 жилд борооны тооцоот эрчимт єсєлт тогтвортой байх їед 5 мєн їргэлжлэх борооны 1 га л/с -ээр тооцсон эрчим, дараах томъёогоор тодорхойлогдоно.

q 5 = 4 Ии q 20 (36)

Їїнд: п - дараметр, БНбД 2.01.01.93-аас авна.

20.10. Босоо шугамаар дайран єнгєрєх усны зардал нь хїснэгт 10-т заагдсанаас хэтрэхгїй байх бєгєєд харин ус хїлээж авах юїлїїрийн зардал нь тухайн юїлїїрийн тєрлєєс хамаарч техникийн баримтад єгєгдєх їзїїлэлтээр тодорхойлогдоно.

20.11. Дээвэрт тулсан босоо хананы нийт талбай 30 хувийг ус цуглуулах тооцоот талбайг тодорхойлохдоо нэмж тооцвол зохино.

20.12. Хурын усны босоо шугам болон бусад салбар шугамууд їїний дотор нэгдїгээр давхрын шалнаас доогуур тєвшинд тавигдсан шугамуудыг тїїний бєглєрєл болон дїїрэлтийн їе дэхь гидравлик даралтыг єнгєрєхєєр тооцож тєлєвлєнє.

20.13. Дотор хурын ус зайлуулах сїлжээнд хуванцар, асбестоцемент болон ширмэн хоолойнуудыг зїйл 17.7, 17.9-д заасны дагуу тавина. Дїїжилсэн хэвтээ шугамд доргиох ачаалал ирэхгїй бол ган хоолой тавьж болно.

21. Байгаль цаг уурын онцгой нєхцєлд дотор бохир усны болон хурын усны системийг тєлєвлєхєд тавих нэмэлт шаардлага.

21.1. Байгаль цаг уурын онцгой нєхцєлд тавих бохир усны шугам сїлжээнд хэрэглэгдэх материалуудыг СНиП 2.04.03\85-д заасны дагуу сонгоно.

Суулттай хєрс.

21.2. Барилгын доторх даралттай болон єєрийн урсгалын шугамууд бохир усны шугамын гаргалгааг бїлэг 14-т заасан дотор усан хангамжийн шугаманд тавих шаардлагын дагуу тєлєвлєнє.

21.3. Нягтардаг резин цагирагийг шугамуудын шууд холбоосонд хэрэглэнэ.

21.4. Хурын ус зайлуулах дотор шугамуудыг дїїжин байдлаар тєлєвлєнє. Хурын усны шугамыг дїїжилж угсрах нь їйлдвэрийн технологийн шаардлагын дагуу угсрах боломжгїй їед бїлэг 14-т заасны дагуу угсарна.

21.5. Тухайн нутаг дэвсгэрт гадна борооны усны шугам сїлжээгїй тохилдолд хурын усны шугамын гаргалгааг гадна ариутгах татуургын шугамд холбохоор тєлєвлєж болно.

21.6. Хурын усны шугамын гаргалгааг бохирдлоггїй бохир усны шугамнаас бусад бохир усны системтэй нэг сувагт явуулахыг зєвшєєрєхгїй.

БНбД 40-05-98

61

21.7. Тухайн нутаг дэвсгэрт борооны буюу ариутгах татуургын нэгдсэн шугам сїлжээ байхгїй бол дотор хурын усны гаргалгааг ил бєгєєд ус їл нэвчих ховилоор хаяж болно.

Ховилийн доор 0.2 - 0.3 м хїртэл гїнд хєрсийг нягтруулах нь зїйтэй. Автозам болон явган хїний зам доогуур явж єнгєрєх хэсэгт ховилыг тємєр бетон хавтангаар хучина.

Газар хєдлєлийн бїс

21.8. Барилга байгууламжийн суурь болон ханын єрлєгт яндан хоолойд хатуу чигжээс хийхийг зєвшєєрєхгїй. Хана ба суурийг нэвтлэн гарах яндан хоолойн нїхний хэмжээ нь єрлєг ба хоолойн хооронд 0.2м-ээс багагїй зайтай байна . Завсрыг уян, ус ба хий їл нэвтрэх материалаар бєглєвєл зохино.

21.9. бохир усны шугам нь барилгын хийцийн хэв гажилтын заадсаар гарахыг хориглоно.

21.10. 8 -9 баллын газар хєдлєлийн бїсэд угсрах шугам хоолойн муфтэн буюу раструбан холбоосны залгаасанд нягтардаг резин цагираг хийх нь зїйтэй.

21.11. Шугамын хэвтээ байдлаас босоо байдалд шилжих хэсэгт бетон тулгуур хэрэглэнэ.

Ашиглагдсан бїс.

21.12. Дотор бохир ус , хурын ус зайлуулах системийг сайжруулсан бїсэд тєлєвлєхдєє зїйл 14.19 - 14.24 , 14.30, 14.32 -т заасныг баримтлана.

21.13. I - IV бїлгийн сайжруулсан бїсэд баригдсан барилга байгуулам- жийн бохир усны шугам ба хурын усны шугамын гаргалгааг ширэм, ваар, асбестоцемент, хуванцар хоолойнуудаар хийж болно.

I - IV бїлгийн огцом уналттай давхаргаар сайжруулсан бїсэд гаргалгааг ширэм асбестоцемент буюу хуванцар хоолойнуудаар хийнэ.

21.14 Дотор бохир усны шугам хоолой, гаргалгааны налуу нь газрын гадарга дээр унах тунадаснаас хамааран тодорхойлогдоно.

21.15. Дотор бохир усны шугамын уулзвар холболтыг уян чигжээс хэрэглэн хєдєлгєєнтэй хийх хэрэгтэй.

Барилгад хатуу хийцийн схемээр хамгаалалт хийгдсэн байвал шугамын уулзвар холболтонд хатуу чигжээс хэрэглэж болно.

21.16. Барилгын хэв гажилтын заадсаар бохир усны шугам дайрч гарахыг хориглоно.

21.17. Хамгаалалтын хийцийн бэлэн схем бїхий барилгад дотор бохир усны шугам сїлжээг далд ховилд угсрахыг зєвшєєрдєггїй.

БНбД 40-05-98

62

21.18. Барилгын дотор бохир усны шугаманд полиэтелин болон бусад хуванцар материалуудыг хэрэглэнэ.

21.19. Барилгын зоорь буюу шалан доогуур тавигдсан бохир усны шугамыг тэгшитгэх аргаар тїїний ашиглалтын їед барилгыг хамгаалахдаа хїндрїїлэхгїй хийх нь зїйтэй.

Цэвдэг хєрс

21.20. Дотор хурын усны шугамын гаргалгааг ил гаргалгаатай тєлєвлєнє.

21.21. Тооцоот ашиглалтын болон осолын горимын їед шингэнийг хєлдєхєєс хамгаалах арга хэмжээг тєлєвлєнє. Усан хангамжийн шугамаас нэмэлт ус хаягдах зайлшгїй тохиолдолд шугамыг халаана.

Тайлбар: Мухардмал сїлжээний тєгсгєлд буюу холбоос шугамд усны найдвартай эргэлтийг хангаж чадахгїй тохиолдолд техник эдийн засгийн тооцоог їндэслэн усны зардлын огцом єсєлтийг багасгах зорилгоор усан хангамжийн шугамаас бохир усны шугамд нийлїїлдэг.

21.22. Усан хангамж ариутгах татуургын систем нь хяналт ба шугам хоолойн температурын горим, гидравлик горим, барилга байгууламж, шугам хоолойн буурь хєрсний температурын горим зэргийг боломжоор нь автоматаар тохируулах иж бїрэн тоног тєхєєрємжїїдээр тоноглоно.

21.23. Усан хангамжийн оролт, бохир усны шугамын гаргалгааны тоог аль болох хамгийн цєєн тоотой байхаар тєлєвлєж дараах нєхцєлїїдийг мєрдєнє. Їїнд: 

­  Шугам болон сувгийн налуу барилгаас эхлэх ­  Агаар салхивчийн суваг нь зоорийн давхарт байрласан салхивчийн

єрєєнєєс єгєгдєх ­  Суваг нь барилгын шон сууринд шууд нийлсэн тохиолдолд тооцоот

гїнээс 2-3м доор байрлуулах

21.24. Бохир усны шугамын гаргалгаа нь дулааны шугамтай хамт гараагїй тохиолдолд дулаан тусгаарлагч материалаар нэмэлт їе хийж дулаална.

21.25. Барилгын дотор талд дараах тєрлийн ариун цэврийн тєхєєрємжїїдийг хэрэглэнэ. Їїнд: 

­  Бохир усны ширэм, полиэтилен болон бусад хуванцар материалаар хийсэн бохир усны яндан хоолой холбох хэрэгсэлїїд 

­  Цайрдсан штампованны ган, хуванцар болон вааран материалаар хийсэн онгоц болон бусад ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд

БНбД 40-05-98

63

Хавсралт 1

ЇНДСЭН ЇСГЭН ТЭМДЭГЛЭГЭЭНИЙ ТОДОРХОЙЛОЛТУУД

q 0 tot - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємж (арматур) -ийн усны ерєнхий зардал, л/с

зїйл 3 - 2т їзїїлэв.

q 0 h - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємж (арматур) –ийн халуун усны зардал, л/с

зїйл 3.2 -т їзїїлэв

q 0 с - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємж (арматур) –ийн хїйтэн усны зардал, л/с

зїйл 3.2 -т їзїїлэв

q 0 s - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн бохир усны зардал, л/с хавсралт

2 -т їзїїлэв

q tot - Усны секундын тооцоот хамгийн их ерєнхий зардал, л/с

q h - Халуун усны тооцоот хамгийн их зардал , л/с

q С - Хїйтэн усны тооцоот секундын хамгийн их зардал, л/с

q s - Бохир усны тооцоот хамгийн их зардал, л/с

q 0,hr tot - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн усны цагийн ерєнхий зардал, л/ц,

хавсралт 3 - аар авна

q 0,hr h - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн халуун усны цагийн ерєнхий зардал,

л/ц, хавсралт 3 - аар авна

q 0,hr c - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн хїйтэн усны цагийн ерєнхий зардал,

л/ц, хавсралт 3 - аар авна

q hr,n tot - Хамгийн их ус хэрэглээний цагийн усны зардлын ерєнхий норм, л/с

хавсралт 3-т їзїїлэв

q hr,n h - Хамгийн их ус хэрэглээний цагийн халуун усны зардлын ерєнхий норм,

л/с хавсралт 3-т їзїїлэв.

q hr,n с - Хамгийн их ус хэрэглээний цагийн хїйтэн усны зардлын ерєнхий норм, л/с

хавсралт 3-т їзїїлэв

q hr tot - Усны цагийн хамгийн их ерєнхий зардал, м 3

q hr h - Халуун усны цагийн хамгийн их зардал, м 3

q hr с - Хїйтэн усны цагийн хамгийн их зардал, м 3

q т tot - Усны цагийн дундаж ерєнхий зардал, м 3

q т h -Халуун усны цагийн дундаж зардал, м 3

БНбД 40-05-98

64

q т c - Хїйтэн усны цагийн дундаж зардал, м 3

q cir - Систем дэхь халуун усны буцах зардал л/с

q h,cir - Халуун усны буцах зардлыг тооцсон тооцоот зардал, л/с

q n tot - Хоногийн (ээлж) хамгийн их ус хэрэглээний їеийн хэрэглэгчийн усны

ерєнхий зардлын норм, л q n

h - Хоногийн (ээлж) хамгийн их ус хэрэглээний їеийн хэрэглэгчийн халуун усны зардлын норм, л

q n с - Хоногийн (ээлж) хамгийн их ус хэрэглээний їеийн хэрэглэгчийн хїйтэн усны

зардлын норм, л

q n,m tot - Хоногийн дундаж ерєнхий зардлын норм, л

q n,m h - Халуун усны хоногийн дундаж зардлын норм, л

q n,m c - Хїйтэн усны хоногийн дундаж зардлын норм, л

q st,W - Борооны усны тооцоот зардал

q sp - Шахуургад єгєх усны зардал

q hr sp - Шахуургад єгєх усны цагийн зардал, м 3

U - Ус хэрэглэгчийн тоо

N - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн тоо

I (индекс) - Ус хэрэглэгчид буюу ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн дугаар

I - Хавсралт 6 -д заасан гидравлик тооцооны хїснэгтээр тодорхойлох халуун, хїйтэн усан хангамжийн системийн зардлын їрэлтэн дэхь хувийн тїрэлтийн алдагдал

Р - Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн ажиллагааны магадлал

P hr - Нэгэн тєрлийн хэрэглэгчидтэй барилга байгууламжийн ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн цагийн ажиллагааны магадлал

Т - Ус хэрэглээний тооцоот цаг, ц (хоног, ээлж)

Н р - Шахуургын тєхєєрємжїїдийн шаардлагат тїрэлт, м

H geom - Шахуургын тэнхлэгээс шаардлагат ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїд хїртэл ус єгєх геометрийн єндєр, м

H i - Шугамын тооцооны хэсэг дэхь тїрэлтийн алдагдал, м

H i,tot - Шугамын тооцооны хэсэг дэхь тїрэлтийн нийт алдагдал, м

БНбД 40-05-98

65

H f - Хавсралт 2-т їзїїлснээр авах ариун цэврийн тєхєєрємжийн чєлєєт тїрэлт, м

H g - Гадна усан хангамжийн шугам дахь хамгийн бага баталгаат даралт, м

Н ер - Диафрагмаар багасгах їлїїдэл даралт, м

Q hr h - Хэрэгцээний халуун усны хамгийн их хэрэглээний цагт зарцуулагдах

дулаан,квт

Q t h - Хэрэгцээний халуун усны цагийн дундаж хэрэглээнд шаардагдах ду-

лаан,квт

Q ht - Тооцооны хэсэг дэхь дулаан алдагдал, квт

V - Шугам хоолойн шингэний алдагдал, м/с

H/d - Хоолойн дїїргэлт

l - Шугамын тооцооны хэсгийн урт, м

К 1 - Байрны эсэргїїцэлд даралтын алдагдлыг тооцсон коэффициент

t c - Хїйтэн усны шугам дахь температур 0 С

∆t - Халуун хїйтэн усны температурын зїрїї

n - 1 цагт насосны залгагдах тоо

БНбД 40-05-98

66

Хавсралт 2

Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн усны зардлын норм

Ариун цэврийн тєхєєрємжїїд

Усны секундын зардал л/с

Усны цагийн зардал л/ц

Чєлєєт тїрэлт

Бохир усны зардал

Хамгийн бага голч,мм

Eрє

нхи

й q c to

t

Хїй

тэн q

c c

Ха

луу

н q

c h

Eрє

нхи

й q c,h

r tot

Хїй

тэн

q c,h

r c

Хал

уун

q c,h

r h

H s , м q 0 s л/с

Оро

лт

Гарал

т

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1. Ус авах кран бїхий угаагуур ба гар угаагч

0.1 0.1 30 30 2 0.15 10 32

2. Мєн холигчтой 0.12 0.09 0.09 60 40 40 2 0.15 10 32

3.

Ус авах кран бїхий угаагуур, мойк, мєн лабораторын ус авагч колонк

0.15 0.15 50 50 2 0.3 10 40

4. Холигч бїхий моек (лабораторийн) 0.12 0.09 0.09 80 60 60 2 0.6 10 40

5. Холигч бїхий моек (їйлдвэрийн ба нийтийн хоолны газрын)

0.3 0.2 0.2 500 280 220 2 0.6 15 50

6. Холигч бїхий ванн (ванн угаагуурын дунд)

0.25 0.18 0.18 300 200 200 3 0.8 10 40

БНбД 40-05-98

67

Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжийн усны зардлын норм

Ариун цэврийн тєхєєрємжїїд

Усны секундын зардал л/с

Усны цагийн зардал л/ц

Чєлєєт тїрэлт

Бохир усны зардал

Хамгийн бага голч,мм

Eр

єнхи

й

q c to

t

Хїй

тэн

q c c

Хал

уун

q c h

Eрє

нхи

й q c,h

r tot

Хїй

тэн

q c,h

r c

Хал

уун

q c,h

r h H s , м q 0

s л/с

Орол

т

Гара

лт

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 Ус авах кран бїхий угаагуур ба гар угаагч

0.1 0.1 30 30 2 0.15 10 32

2 Мєн холигчтой 0.12 0.09 0.09 60 40 40 2 0.15 10 32

3

Ус авах кран бїхий угаагуур, мойк, мєн лабораторын ус авагч колонк

0.15 0.15 50 50 2 0.3 10 40

4 Холигч бїхий моек (лабораторийн) 0.12 0.09 0.09 80 60 60 2 0.6 10 40

5 Холигч бїхий моек (їйлдвэрийн ба нийтийн хоолны газрын)

0.3 0.2 0.2 500 280 220 2 0.6 15 50

6 Холигч бїхий ванн (ванн угаагуурын дунд) 0.25 0.18 0.18 300 200 200 3 0.8 10 40

БНбД 40-05-98

68

7 Ус халаах колонк болон холигч бїхий ванн 0.22 0.22 300 300 3 1.1 15 40

8

Дараах холигч бїхий эмнэлгийн ванн. Оролтын голч,

мм 2025 32

0.4 0.6 1.4

0.3 0.41

0.3 0.41

700 750 1060

460 500 710

460 500 710

3 3 3

2.33 3

20 25 32

50 75 75

9 Холигч бїхий хєлийн ванн 0.1 0.07 0.07 220 165 165 3 0.5 10 40

10 Гїехэн тэвш болон холигч бїхий шїршїїр

0.12 0.09 0.09 100 60 60 3 0.2 10 40

11 Гїн тэвш болон холигч бїхий шїршїїр

0.12 0.09 0.09 115 80 80 3 0.6 10 40

12 Холигч болон агааржуулагч бїхий эрїїл ахуйн шїршїїр (бидэ)

0.08 0.05 0.05 75 54 54 5 0.15 10 32

13 Доор байрлал- тай шїршїїр 0.3 0.2 0.2 650 325 325 3 0.3 15 40

14 Ус авах халуун, хїйтэн усны кран бїхий савтай колонк

0.4 0.4 1000 1000 2 0.4 20

15 Цэвэрлэгээний усны сав бїхий суултуур

0.1 0.1 83 83 2 1.6 8 85

БНбД 40-05-98

69

16 Цэвэрлэгээний усны кран бїхий суултуур

1.4 1.4 81 81 4 1.4 85

17 Хєтєвч 0.035 0.035 36 36 3 0.1 10 40

18

Хагас автомат ажиллагаатай цэвэрлэгээний усны кран бїхий хєтєвч

0.2 0.2 36 36 3 0.2 15 40

19 Ундны усны фонтан

0.04 0.04 72 72 2 0.3 15

20 Услах кран 0.3 0.3 0.2 1080 540 540 2 0.3 15

21 Трап, гаргалгааны голч, мм 50

100 0.7 2.1

50 100

Тайлбар: 1. Ус авах кран буюу холигч дээр аэратор байвал оролтон дээрхи чєлєєт даралт 2 м-ээс багагїй байна.

2. Трапаар зайлуулах бохир усны зардлыг зїйл 3.4 - ийн дагуу тооцоогоор тодорхойлох бєгєєд хїснэгтэд їзїїлснээс хэтрэхгїй байвал зохино.

3. Усан хангамжийн системийн угаагуур, тосгуур, мойк, ванн, угаагуурын холигч, шїршїїр, бидэ суултуурын цэвэрлэгээний усны сав, хєтєвч, ундны фонтан зэрэгт ус єгєх шугамыг хуванцараар хийсэн їед 12 х 2 мм-ийн голч бїхий шугам хэрэглэнэ.

БНбД 40-05-98

70

Хавсралт 3

Ус хэрэглэгчийн Тєрєл

Усны зардлын норм, л Тоног тєхєєрємжийн

зардал. л/с (лц/)

¹

Хэм

жи

х н

эгж

Хоногийн дундаж Хоногийн хамгийн

их

Цагийн хамгийн их

Ерєнхий (хїйтэн ба

халуун) q c

tot (q c,ьr tot )

Ерєнхий (хїйтэн ба

халуун) q o

c , q h o

(q o,hr c ,q h

o,hr )

Ни

йт

q n,m

tot

Ха

луу

н

усн

ы q

h nu

Ни

йт

q n to

t

Ха

луу

н

усны

q h

u

Ни

йт

q hr,

u to

t

Ха

луу

н

усны

q h

hr,

u

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 Орон сууцнууд:

Ваннгїй боловч усан хангамж, ариутгах татуургын системтэй

1 суугч 96 110 6.5 0.2(50) 0.2(50)

Хий дамжуулах шугамтай Мєн 120 125 7 0.2(50) 0.2(50)

Хатуу тїлшээр ажилладаг ус халаагчтай ванн бїхий усан хангамж, ариутгах татуургын системтэй

150 150 8.1 0.3(300) 0.3(300)

Хийн ус халаагчтай ванн бїхий усан хангамж, ариутгах татуургын системтэй

190 150 10.5 0.3(300) 0.3(300)

Хурдан їйлчилгээтэй хийн ус халаагч бїхий олон ус хэрэглэгчтэй 210 13 0.3(300) 0.3(300)

БНбД 40-05-98

71

Угаагуур, тосгуур шїршїїр бїхий тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системтэй

180 70 200 60 12.5 6.0 0.2(100) 0.14(60)

Шїршїїр бїхий суудлан ваннтай 200 80 220 70 14.3 8.0 0.25(300) 0.18(200) Шїршїїр бїхий 1500-1700 м урттай ваннтай

220 90 250 80 15.6 10 0.25(300) 0.18(200)

12-оос дээш давхаржилттай тєвлєрсєн халуун усан хангамжийн системтэй тохижилтын зэрэглэл єндєр орон сууц

1 суугч 300 105 330 90 20 10 0.25(300) 0.18(200)

2 Нийтийн байр: Нэгдсэн шїршїїртэй 1 суугч 85 50 100 60 10.4 6.3 0.29(100) 0.14(60)

Айл бїрт шїршїїртэй 110 60 120 70 12.5 7.5 0.12(60) 0.14(60)

Барилгын давхар дахь секц тус бїрт нэгдсэн гал тогоо, шїрїїртэй

110 60 180 70 12 7.5 0.2(100) 0.14(60)

3 Нэгдсэн ванн, шїршїїр бїхий буудал, дотуур байр мїн 85 50 100 60 10.4 6.3 0.2(100) 0.14(60)

4 Єрєє бїртээ шїршїїр бїхий буудал Мєн 110 60 120 70 12.5 8.2 0.2(100) 0.14(60)

5 Буудал: Ваннтай єрєєнїїдийн эзлэх хувь:

25 хїртэл 75 хїртэл

100 хїртэл

100 180 230

60 110 140

100 180 230

60 110 140

10 10.5 12.5

6 10 12

0.2(100) 0.2(100) 0.2(150)

0.14(60) 0.14(60) 0.14(60)

БНбД 40-05-98

72

6 Эмнэлэг: Нэгдсэн ванн, шїршїїртэй

1тєхєє рємж 115 75 115 75 8.4 5.4 0.2(100) 0.14(60)

Палатанд ойр ариун цэврийн єрєєтэй Мєн 200 90 200 90 12 7.7 0.3(300) 0.2(200)

Ариутгалд ойр ариун цэврийн єрєєтэй Мєн 240 110 240 110 14 9.5 0.2(200) 0.14(120)

7 Амралт сувилалын газар 200 120 200 120 10 4.9 0.3(300) 0.2(200) Єрєє бїртээ ваннтай Мєн 150 75 150 75 12.5 8.2 0.2(100) 0.14(60)

Єрєє бїртээ шїршїїртэй 150 75 150 75 12.5 8.2 0.2(100) 0.14(60) 8

Эмнэлэг ба амбулатор 1 ээл- жинд

1 євчтєн

13 5.2 15 6 2.6 1.2 0.2(80) 0.14(60)

9 Хїїхдийн ясли цэцэрлэг: Єдрийн: Хагас боловс-

руулсан бїтээгдэхїїнээр ажилладаг гуанз

1 хїїхэд 21.5 11.5 30 16 9.5 4.5 0.14(100) 0.1(60)

Тїїхий эдээр ажилладаг гуанз, автомат угаалгын машин бїхий угаалгын газартай

Мєн 75 25 105 35 18 8 0.2(100) 0.14(60)

Хорин дєрвєн цагаар ажиллах цэцэрлэг: Хагас боловсруулсан бїтээгдхїїнээр ажилладаг гуанз

1 хїїхэд

39 21.4 55 30 10 4.5 0.14(100) 0.1(60)

Тїїхий эдээр ажилладаг гуанз, автомат угаалгын машин бїхий угаалгын газартай

Мєн 93 28.5 130 40 18 8 0.2(100) 0.14(60)

БНбД 40-05-98

73

10 Хїїхдийн зуслан Жилийн ажиллагаатай: Тїїхий эдээр ажилладаг гуанз, автомат угаалгын машин бїхий угаалгын газартай

1 байр 130 40 130 40 18 8 0.2(100) 0.14(6ы)

Хагас боловсруулсан бїтээгдэхїїнээр ажил- ладаг гуанз, цагаан хэрэглэлийн тєвлєрсєн угаалгын газартай

Мєн 55 30 55 30 10 4.5 0.14(100) 0.1(60)

11 Угаалгын газар: Механикжсан

1 кг хуурай хувцас

75 25 75 25 75 25 Технологийн дагуу

Механикжаагїй Мєн 40 15 40 15 40 15 0.3(300) 0.2(200)

12 Захиргаа аж ахуйн барилга

1 ажил-

тан 12 5 16 7 4 2 0.14(80) 0.1(60)

13 Сургууль: Шїршїїртэй биеийн тамирын заал, буфеттэй (дээд, дунд тусгай мэргэжлийн)

Ээл- жинд 1 багц

1 сурал цагч

17.2 6 20 8 2.7 1.2 0.14(100) 0.1(60)

14 Дээд тусгай мэргэжлийн дунд сургуулийн лаборатори

Ээл- жинд

1 тєхєє- рємж

224 112 260 130 43.2 21.6 0.2(200) 0.2(200)

БНбД 40-05-98

74

15 Шїршїїр бїхий биеийн тамирын заал хагас боловсруулсан бїтээгдэ- хїїнээр ажилладаг гуанз бїхий ерєнхий боловсролын сургууль

Ээл- жинд 1 багц

1 сурал цагч

10 3 11.5 3.5 3.1 1 0.14(100) 0.1(60)

Мєн уртасгасан цагаар ажилладаг сургууль 12 3.4 14 4 3.1 1 0.14(100) 0.1(60)

16 Шїршїїр бїхий хагас боловсруулсан бїтээгдэ- хїїнээр ажилладаг сургууль

Ээл- жинд

1 багш 1

сурагч

20 8 23 9 3.5 1.4 0.14(100) 0.1(60)

17 Сургуулийн дотуур байр: Сургалтын байртай 1 ор Шїршїїр бїхий гимнас- тикийн заалтай 1 ор Унтлагын єрєєтэй 1 ор 70 30 70 30 9 6 0.14(100) 0.1(60)

18 Шинжлэх ухаан судалгаа- ны институт, лаборатори: химийн

1 ажилл агч

460 60 570 80 55.6 8 0.2(200) 0.2(200)

биологийн Мєн 310 55 155 20 12.9 1.7 0.2(300) 0.2(200) физикийн 125 15 155 20 12.9 1.7 0.2(300) 0.2(200) байгалийн 12 5 16 7 3.5 1.7 0.14(80) 0.1(60)

19 Эмийн сангууд: Худалдааны заал болон туслах байртай

12 5 16 7 4 2 0.14(60) 0.1(40)

Эм бэлдэх лаборатортой 310 55 370 75 32 8.2 0.2(300) 0.2(200)

БНбД 40-05-98

75

20 Нийтийн хоолны газар: Цайны газрын хоол бэлдэхэд:

1 хоол 16 12.7 16 12.7 16 12.7 0.3(300) 0.2(200)

Худалдаалах хоол бэлтгэхэд: Мєн 14 11.2 14 11.2 14 11.2 0.3(300) 0.2(200) Хагас бэлэн бїтээгдэхїї- ний:

махны загасны ногооны нарийн боовны

1 т мєн мєн мєн

6700 6400 4400 7700

3100 700 800 1200

0.3(300) 0.3(300) 0.3(300) 0.3(300)

0.2(200) 0.2(200) 0.2(200) 0.2(200)

21 Дэлгїїрїїд: Хїнсний

Ээл- жинд 1 хїн (20м 2

худал дааны заал)

250 65 250 65 37 9.6 0.3(300) 0.2(200)

Аж їйлдвэрийн Ээл- жинд 1 хїн

12 5 16 7 4 2 0.14(80) 0.1(60)

22 Їсчин Ээл- жинд

1 ажил- чин

56 33 60 35 9 4.7 0.14(60) 0.1(40)

23 Кинотеатр 1 суудал

4 1.5 4 1.5 0.5 0.2 0.14(80) 0.1(50)

24 Клуб Мєн 8.6 2.6 10 3 0.9 0.4 0.14(80) 0.1(50) 25 Театрууд:

Жїжигчид

Їзэгчид

1 жїжиг

чин

40

10

25

5

40

10

25

5

3.4

0.9

2.2

0.3

0.2(80)

0.14(60)

0.1(50)

0.1(40)

БНбД 40-05-98

76

26 Цэнгэлдэх хєрээлэн, биеийн тамирын заалууд: Їзэгчид 1

суудал 3 1 3 1 0.3 0.1 0.14(60) 0.1(40) Хичээллэгсэд (шїршїїрийн усыг тооцно) 1

хичээл лэгч

50 30 50 30 4.5 2.5 0.2(80) 0.14(50)

Тамирчид 1 тамир

чин 100 60 100 60 9 5 0.2(80) 0.14(50)

27 Сэлэлтийн усан сан: Усан санг дїїргэхэд

усан сан- гийн хоно- гийн дїїр- гэл- тийн хувь

10

Їзэгчдэд 1 суудал

3 1 3 1 0.3 0.1 0.14(60) 0.1(40)

Тамирчдад (шїршїїрт орохоор тооцно)

1 тамир

чин1

хичээл лэгч

100 60 100 60 9 5 0.2(80) 0.14(50)

28 Халуун усны газар: Шїршїїр вандан сандал зэргийн угаалгад

1їйлч- лїї- лэгч

180 120 180 120 0.14(180) 0.4(120)

Мєн шїршїїрийн

БНбД 40-05-98

77

єрєєг эрїїлжїїлэх арга хэмжээ авахад:

Шїршїїрийн єрєє Мєн

290

360

190

240

290

360

190

240

0.4(190)

0.2(360)

0.4(120)

0.14(240) 29 Їйлдвэрийн ахуйн байрны

шїршїїр Ээл- жинд шїр- шїї- рийн 1 тор

500 270 500 270 0.2(500) 0.14(270)

30 1м 3 /ц - т 84 кДЖ - с дээш дулаан гаргадаг дулаан цехтэй

Ээл- жинд 1 хїн

45 24 14.1 8.4 0.14(60) 0.1(40)

31 Бусад цех Мєн 25 11 9.4 4.4 0.14(60) 0.1(40) 32 Зїлэг услах зардал:

Талбайн зїлэг 1м 2 3 3 Хєл бємбєгийн талбайн зїлэг Мєн 0.5 0. 5 Биеийн тамирын бусад байгууламжууд 1.5 1.5 Сайжруулсан хучилт, явган зам талбай 1м 2

0.4 - 0.5

0.4 - 0.5

Таримал ногоон суулгац, цэцэг Мєн

3.0 - 6.0

3.0 - 6.0

33 Мєсєн гулгуурын тал байг усаар дїїргэх 0.5 0.5

Тайлбар: 1. Усны зардлыг їндсэн хэрэглэгчдээр тооцсон бєгєєд нэмэлт зардлуудыг (їйлчилгээний ажилчдын, їйл- чилгээний ажилчдад зориулагдсан шїршїїрийн, шилжин ирэгсдийн, байр цэвэрлэгээний) оруулан тооцно.

Їйлдвэрийн газруудын ахуйн байрны бїлэг шїршїїр, хєлийн угаагуур цагаан хэрэглэлийн угаалгын газар, нийтийн хоолны угаалгын газар хоол бэлтгэхэд болон эмнэлэг, сувиллын газарт тавигдсан усан эмчилгээний ус хэрэглээний зардлыг нэмж тооцох хэрэгтэй.

БНбД 40-05-98

1

2. Техник эдийн засгийн харьцуулалт хийсний дїнд хоногийн дундаж усны зардлыг тооцно.

3. Їйлдвэрийн хэрэгцээт усны зардлыг дээрх хїснэгтээр їзїїлээгїй бєгєєд салбарын їйлдвэрийн барилга байгууламжийг тєлєвлєх заалт буюу технологийн даалгавар ёсоор тодорхойлно.

4. Иргэний барилга байгууламжийн ус хэрэглэгчдийн усны зардлыг дээрх хїснэгтэд заагаагїй бєгєєд энэхїї нормд заагдсан тєсєєтэй ус хэрэглэгчдээр авна.

5. Онцгой бохидолтой цагаан хэрэглэлийг автомат бус ажиллагаатай угаалгын машин бїхий угаалгын газар угаахад халуун усны зардлын нормыг 1 кг хуурай цагаан хэрэглэлд 30 хувь хїртэл нэмэгдїїлж авна.

6. Технологийн шаардлагаар халуун усанд нэмэлт халаалт шаардах хоолны газар болон бусад халуун ус хэрэглэгчдийн халуун усны зардлын нормыг 1 кг хуурай цагаан хэрэглэлд 30 хувь хїртэл нэмэгдїїлж авна.

7. Усалгааны зардлын нормыг 1 услагчийн усны зардлаас тооцож тогтооно.

Хоногийн усалгааны тоог уур амьсгалын нєхцєлєєс хамааруулан авна.

8. Барилга байгууламжийн хїйтэн усан хангамжийн шугам сїлжээгээр тоноглохдоо цэвэрлэгээний усны сав бїхий цэвэрлэгээний краны усны зардлыг 1.4 л/с, барилга байгууламжийн усны нийт зардал q 0

tot –ыг зїйл 3.2-оор тоноглоно.

9. Гэр хороололын суугчдын усны хэрэглээний зардлыг нэг хїнд 25 л/хоног гэж тооцно.

БНбД 40-05-98

2

Хавсралт 4 Ариун цэврийн тоног тєхєєрємжїїдийн тоо N болон

тєхєєрємжийн ажиллагааны магадлал Р(P hr ) - ээс хамаарсан итгэлцїїр α ба α hr - ын утга

Хїснэгт 1 α ба α hr - ын утга Р(P hr ) >0.1 ба N ≤ 200 їед

N Р(P hr ) 0.1 0.125 0.16 0.2 0.25 0.316 0.4 0.5 0.63 0.8

2 4 6 8

10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95

100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180 185 190 195 200

0.39 0.58 0.72 0.84 0.95 1.05 1.14 1.25 1.32 1.41 1.49 1.57 1.64 1.72 1.80 1.87 1.94 2.02 2.09 2.16 2.33 2.50 2.66 2.83 2.99 3.14 3.3 3.45 3.60 3.75 3.90 4.05 4.20 4.39 4.50 4.65 4.80 4.95 5.10 5.25 5.39 5.53 5.67 5.81 5.95 6.09 6.23 6.37 6.50 6.63 6.76 6.89

0.39 0.62 0.78 0.91 1.04 1.15 1.27 1.37 1.47 1.57 1.67 1.77 1.86 1.95 2.04 2.13 2.21 2.30 2.38 2.47 2.47 2.88 3.07 3.27 3.46 3.65 3.84 4.02 4.20 4.38 4.56 4.74 4.92 5.10 5.28 5.40 5.64 5.82 6.09 6.18 6.36 6.54 6.72 6.90 7.07 7.23 7.39 7.55 7.71 7.87 8.03 8.19

0.40 0.65 0.83 0.99 1.14 1.28 1.41 1.53 1.65 1.77 1.88 2.00 2.11 2.21 2.32 2.43 2.53 2.63 2.73 2.83 3.08 3.32 3.56 3.79 4.02 4.25 4.48 4.70 4.92 5.14 5.36 5.58 5.80 6.07 6.24 6.46 6.68 6.90 7.10 7.34 7.56 7.78 8.00 8.22 8.44 8.66 8.88 9.10 9.32 9.54 9.75 9.96

0.40 0.69 0.90 1.08 1.25 1.41 1.57 1.71 1.85 1.99 2.13 2.26 2.39 2.52 2.65 2.77 2.90 3.02 3.14 3.26 3.53 3.80 4.07 4.34 4.61 4.88 5.15 5.42 5.69 5.96 6.23 6.50 6.77 7.04 7.31 7.58 7.86 8.12 8.39 8.66 8.93 9.20 9.47 9.74

10.01 10.28 10.55 10.82 11.09 11.36 11.63 11.90

0.40 0.72 0.97 1.18 1.38 1.57 1.75 1.92 2.09 2.25 2.41 2.57 2.73 2.88 3.03 3.18 3.33 3.48 3.62 3.77 4.12 4.47 4.82 5.16 5.50 5.83 6.16 6.49 6.82 7.15 7.48 7.81 8.14 8.47 8.86 9.14 9.46 9.79

10.12 10.45 10.77 11.09 11.41 11.73 12.05 12.37 12.69 13.01 13.33 13.65 13.97 14.30

0.40 0.76 1.04 1.29 1.52 1.74 1.95 2.15 2.35 2.55 2.74 2.93 3.11 3.30 3.48 3.66 3.84 4.02 4.20 4.38 4.78 5.18 5.58 5.98 6.38 6.78 7.18 7.58 7.98 8.38 8.78 9.18 9.68 9.99

10.40 10.81 11.22 11.64 12.04 12.45 12.85 13.27 13.68 14.09 14.50 14.91 15.32 15.73 16.14 16.55 16.96 17.40

0.40 0.78 1.11 1.39 1.66 1.92 2.17 2.41 2.55 2.88 3.11 3.33 3.55 3.77 3.99 4.20 4.42 4.63 4.84 5.05 5.55 6.05 6.55 7.05 7.55 8.05 8.55 9.06 9.57

10.08 10.59 11.10 11.61 12.12 12.63 13.14 13.65 14.16 14.67 15.38 15.50 16.20 16.71 17.22 17.73 18.24 18.75 19.26 19.77 20.28 20.79 21.30

0.40 0.80 1.16 1.50 1.81 2.11 2.4

2.69 2.97 3.24 3.51 3.78 4.04 4.3

4.56 4.87 5.08 5.33 5.58 5.83 6.45 7.07 7.69 8.31 8.93 9.55

10.17 10.70 11.41 12.04 12.67 13.30 13.93 14.56 15.19 16.37 16.49 17.08 17.71 18.34 18.97 19.60 20.23 20.86 21.49 22.12 22.75 23.38 24.01 24.64 25.27 25.90

0.40 0.80 1.20 1.58 1.94 2.29 2.63 2.96 3.24 3.60 3.94 4.27 4.60 4.94 5.27 5.60 6.92 6.23 6.60 6.91 7.72 8.52 9.40

10.20 11.00 11.70 12.50 13.40 14.20 14.90 15.60 16.50 17.20 18.00 18.80 19.50 20.20 21.00 21.99 22.70 23.40 24.20 25.00 25.60 26.40 27.10 27.90 28.50 29.40 30.10 30.90 31.80

0.40 0.80 1.20 1.59 1.97 2.36 2.75 3.14 3.53 3.92 4.33 4.70 5.11 5.51 5.89 6.24 6.65 7.02 7.43 7.84 8.80 9.90 10.80 11.80 12.70 13.70 14.70 15.70 16.80 17.70 18.60 19.60 20.60 21.60 22.60 23.60 24.60 25.60 26.60 27.60 28.40 29.40 30.40 31.30 32.50 33.60 34.70 35.40 36.60 37.60 38.30 39.50

БНбД 40-05-98

3

N - ийн ямарч утганд Р(P hr ) ≤ 0.1 їед буюу N > 200 болон Р(P hr ) >0.1 їед итгэлцїїр α (α hr ) - ийн утга

Хїснэгт 2

NP буюу NP hr

α буюу

α hr

NP буюу NP hr

α буюу

α hr

NP буюу NP hr

α буюу

α hr

NP буюу NP hr

α буюу

α hr

NP буюу NP hr

α буюу

α hr

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0.015 0.015 0.016 0.017 0.018 0.019 0.020 0.021 0.022 0.023 0.024 0.025 0.026 0.027 0.028 0.029 0.030 0.031 0.032 0.033 0.034 0.035 0.036 0.037 0.038 0.039 0.040 0.041 0.042 0.043 0.044 0.045 0.046 0.047 0.048 0.049 0.050 0.052 0.054 0.056 0.058 0.060 0.062 0.064 0.066 0.068 0.070 0.072 0.074 0.076 0.078 0.080 0.082 0.084 0.086 0.088 0.090 0.092 0.094

0.200 0.202 0.205 0.207 0.210 0.212 0.215 0.217 0.219 0.222 0.224 0.226 0.228 0.230 0.233 0.235 0.237 0.239 0.241 0.243 0.245 0.247 0.249 0.250 0.252 0.254 0.256 0.258 0.259 0.261 0.263 0.265 0.266 0.268 0.270 0.271 0.273 0.276 0.280 0.283 0.286 0.289 0.292 0.295 0.298 0.301 0.304 0.307 0.309 0.312 0.315 0.318 0.320 0.323 0.326 0.328 0.331 0.333 0.336

0.096 0.098 0.100 0.105 0.110 0.115 0.120 0.125 0.130 0.140 0.145 0.150 0.155 0.155 0.160 0.165 0.170 0.175 0.180 0.185 0.190 0.195 0.20 0.21 0.22 0.23 0.24 0.25 0.26 0.27 0.28 0.29 0.30 0.31 0.32 0.33 0.34 0.35 0.36 0.37 0.38 0.39 0.40 0.41 0.42 0.43 0.44 0.45 0.46 0.47 0.48 0.49 0.50 0.52 0.54 0.56 0.58 0.60 0.62

0.338 0.341 0.343 0.349 0.355 0.361 0.367 0.373 0.378 0.384 0.389 0.394 0.399 0.405 0.410 0.415 0.420 0.425 0.430 0.435 0.439 0.444 0.449 0.458 0.467 0.476 0.485 0.493 0.502 0.510 0.518 0.526 0.534 0.542 0.550 0.558 0.565 0.573 0.580 0.588 0.595 0.602 0.610 0.617 0.624 0.631 0.638 0.645 0.652 0.658 0.665 0.672 0.678 0.692 0.704 0.717 0.730 0.742 0.755

0.64 0.66 0.68 0.70 0.72 0.74 0.76 0.78 0.80 0.82 0.84 0.86 0.88 0.90 0.92 0.94 0.96 0.98 1.00 1.05 1.10 1.15 1.20 1.25 1.30 1.35 1.40 1.45 1.50 1.55 1.60 1.65 1.70 1.75 1.80 1.85 1.90 1.95 2.00 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 4.0

0.767 0.779 0.791 0.803 0.815 0.826 0.838 0.849 0.860 0.872 0.883 0.894 0.905 0.916 0.927 0.937 0.948 0.959 0.969 0.995 1.021 1.046 1.071 1.096 1.120 1.144 1.168 1.191 1.215 1.238 1.261 1.283 1.306 1.328 1.350 1.372 1.394 1.416 1.437 1.479 1.521 1.563 1.604 1.644 1.684 1.724 1.763 1.802 1.840 1.879 1.917 1.954 1.991 2.029 2.065 2.102 2.138 2.174 2.210

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.9 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9

2.246 2.281 2.317 2.352 2.386 2.421 2.456 2.490 2.524 2.558 2.592 2.626 2.660 2.693 2.726 2.760 2.793 2.826 2.858 2.891 2.924 2.956 2.989 3.021 3.053 3.085 3.117 3.149 3.181 3.212 3.244 3.275 3.307 3.338 3.369 3.400 3.431 3.462 3.493 3.524 3.555 3.585 3.616 3.646 3.677 3.707 3.738 3.768 3.798 3.828 3.858 3.888 3.918 3.948 3.978 4.008 4.037 4.067 4.097

10.0 10.2 10.4 10.6 10.8 11.0 11.2 11.4 11.6 11.8 12.0 12.2 12.4 12.6 12.8 13.0 13.2 13.4 13.6 13.8 14.0 14.2 14.4 14.6 14.8 15.0 15.2 15.4 15.6 15.8 16.0 16.2 16.4 16.6 16.8 17.0 17.2 17.4 17.6 17.8 18.0 18.2 18.4 18.6 18.8 19.0 19.2 19.4 19.6 19.8 20.0 20.5 21.0 21.5 22.0 22.5 23.0 23.5 24.0

4.126 4.185 4.244 4.302 4.361 4.419 4.477 4.534 4.592 4.649 4.707 4.764 4.820 4.877 4.934 4.990 5.047 5.103 5.159 5.215 5.270 5.326 5.382 5.437 5.429 5.547 5.602 5.657 5.712 5.767 5.821 5.876 5.930 5.984 6.039 6.093 6.147 6.201 6.254 6.308 6.362 6.415 6.469 6.522 6.575 6.629 6.682 6.734 6.788 6.840 6.893 7.025 7.156 7.287 7.417 7.547 7.677 7.806 7.935

БНбД 40-05-98

4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 24.5 25.0 25.5 26.0 26.5 27.0 27.5 28.0 28.5 29.0 29.5 30.0 30.5 31.0 31.5 32.0 32.5 33.0 33.5 34.0 34.5 35.0 35.5 36.0 36.5 37.0 37.5 38.0 38.5 39.0 39.5 40.0 40.5 41.0 41.5 42.0 42.5 43.0 43.5 44.0 44.5 45.0 45.5 46.0 46.5 47.0 47.5 48.0 48.5 49.0 49.5 50 51 52 53 54 55 56 57

8.064 8.192 8.320 8.447 8.575 8.701 8.828 8.955 9.081 9.207 9.332 9.457 9.583 9.707 9.832 9.957 10.08 10.20 10.33 10.45 10.58 10.70 10.82 10.94 11.07 11.19 11.31 11.43 11.56 11.68 11.80 11.92 12.04 12.16 12.28 12.41 12.53 12.65 12.77 12.89 13.01 13.13 13.25 13.37 13.49 13.61 13.73 13.85 13.97 14.09 14.20 14.32 14.56 14.80 15.04 15.27 15.51 15.74 15.98

58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99

100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120 122 124 126 128 130 132

16.22 16.45 16.69 16.92 17.15 17.39 17.62 17.85 18.09 18.32 18.55 18.79 19.02 19.25 19.48 19.71 19.94 20.18 20.41 20.64 20.87 21.10 21.33 21.56 21.69 22.02 22.25 22.48 22.71 22.94 23.17 23.39 23.62 23.85 24.08 24.31 24.54 24.77 24.99 25.22 25.45 25.68 25.91 26.36 26.82 27.27 27.72 28.18 28.63 29.09 29.54 29.89 30.44 30.90 31.35 31.80 32.25 32.70 33.15

134 136 138 140 142 144 146 148 150 152 154 156 158 160 162 164 166 168 170 172 174 176 178 180 182 184 186 188 190 192 194 196 198 200 205 210 215 220 225 230 235 240 245 250 255 260 265 270 275 280 285 290 295 300 305 310 315 320 325

33.60 34.06 34.51 34.96 35.41 35.86 36.31 36.76 37.21 37.66 38.11 38.56 39.01 39.46 39.91 40.35 40.80 41.25 41.70 42.15 42.60 43.05 43.50 43.95 44.40 44.84 45.29 45.74 46.19 46.64 47.08 47.54 47.99 48.43 49.49 50.59 51.70 52.80 53.90 55.00 56.10 57.19 58.29 59.38 60.48 61.57 62.66 63.75 64.85 65.94 67.03 68.12 69.20 70.29 71.38 72.46 73.55 74.63 75.72

330 335 340 345 350 355 360 365 370 375 380 385 390 395 400 405 410 415 420 425 430 435 440 445 450 455 460 465 470 475 480 485 490 495 500 505 510 515 520 525 530 535 540 545 550 555 560 565 570 575 580 585 590 595 600 605 610 615 620

76.80 77.88 78.96 80.04 81.12 82.20 83.28 84.36 85.44 86.52 87.60 88.67 89.75 90.82 91.90 92.97 94.05 95.12 96.20 97.27 98.34 99.41

100.49 101.56 102.63 103.70 104.77 105.84 106.91 107.98 109.6

110.11 111.18 112.25 113.32 114.38 115.45 116.52 117.58 118.65 119.71 120.78 121.84 122.91 123.97 125.04 126.10 127.16 128.22 129.29 130.35 131.41 132.47 133.54 134.60 135.66 136.72 137.78 138.84

625 630 635 640 645 650 655 660 665 670 675 680 685 690 695 700 705 710 715 720 725 730 735 740 745 750 755 760 765 770 775 780 785 790 795 800 810 820 830 840 850 860 870 880 890 900 910 920 930 940 950 960 970 980 990

1000 1250 1600 2000

139.90 140.96 142.02 143.08 144.14 145.20 146.25 147.31 148.37 149.43 150.49 151.55 152.60 153.66 154.72 155.77 156.83 157.89 158.94 160.00 161.06 162.11 163.17 164.22 165.28 166.33 167.39 168.44 169.50 170.55 171.60 172.66 173.71 174.76 175.82 176.87 178.98 181.08 183.19 185.29 187.39 189.49 191.60 193.70 195.70 197.90 200.00 202.10 204.20 206.30 208.39 210.49 212.59 214.68 216.78 218.87 271.14 343.90 426.80

БНбД 40-05-98

5

БНбД 40-05-98

6

БНбД 40-05-98

7

БНбД 40-05-98

8

БНбД 40-05-98

9

БНбД 40-05-98

10