+ All Categories
Home > Documents > Camila LBM 1

Camila LBM 1

Date post: 07-Jul-2018
Category:
Upload: aida-tazkiyyatun-nufus
View: 224 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
27
 1 Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN 1. Apa itu primary survey da !a"aimaa #ara mela$u$aya% SURVEI PRIMER a Di &' $us$a pada !atua apas da !atua sir$ulasi serta de(!rilasi.  Tida$ a survey pr imer meliputi ) A airway  *+ala a&as, B breathing *!atua a&as, C circulation *!atua sir$ulasi, D defbrilation  *terapi listri$, ! -e!elum mela$u$a taapa A *air /ay,0 arus terle!i daulu dila$u$a pr'sedur a/al pada $'r!apasie0 yaitu ) a Memastik an keamanan lingkungan bagi penolong b Memastik an kesadaran dari ko rban/pas ien. Utu$ me etu$a $'r!a dalam $eadaa sadar atau tida$ pe 'l' " arus mela$u$a upaya a"ar dapat memasti$a $esadara $'r!apasie0 dapat de"a #ara meyetu atau me""'ya"$a !au $'r!apasie de"a lem!ut da matap utu$ me#e"a per"era$a ya" !erle!ia0 sam!il mema""il amaya atau 2a$ 333 Bu 333 Mas 444 M!a$ 444 c Me mi nt a per tolo ngan .  5i$a teryata $' r!apasie tida$ mem!eri$a resp' teradap pa""ila0 se"era mi ta !a tua de "a #ara !erteria$ 6T'l' " 444 utu $ me"a$ti&$ a sistem pelayaa medis ya" le!i la+ut. d Memperbaik i pos isi k orban/pasien. Uta$ mela$u$a tida$a B7D ya" e&e$ti&0 $'r!apasie arus dalam p'sisi terleta" da. !erada pada permu$aa ya" rata da $eras 5i$a $' r!a ditemu$a dala m p'si si miri " atau te" $ur ap0 u!al a p'si si $'r!a $e p'sisi terleta". 3"at 1 pe'l'" arus me!ali$$a $'r!a se!a"ai satu $esatua atara $epala0 leer da !au di"era$$a se#ara !e rsama8sama. 5i$ a p' sis i sud a 8 te rl e ta " 0 $'r! a a rus dipertaa$a pada p'sisi 'ris'tal de"a alas tidur ya" $eras da $edua ta"a dileta$$a 8 di sampi" tu!u. e Mengat ur pos isi pe nolong. -e" era !er lut ut se+a+ ar de "a !a u $' r!a a"ar saat mem!er i$a !atua apas da sir$ulasi pe'l'" tida$ perlu me"u!a p'sisi atau me""era$$a lutut. a A *  AIRWAY, 5ala a&as -ete la sele sai mela $u $a pr' sedur dasa r0 $e mudia dila +ut$ a de"a mela$u$a tida$a )
Transcript
1. Apa itu primary survey da !a"aimaa #ara
mela$u$aya% SURVEI PRIMER
a Di&'$us$a pada !atua apas da !atua sir$ulasi serta de(!rilasi.
 Tida$a survey primer meliputi )
A airway  *+ala a&as,
B breathing *!atua a&as,
C circulation *!atua sir$ulasi,
D defbrilation *terapi listri$,
! -e!elum mela$u$a taapa A *air/ay,0 arus terle!i daulu dila$u$a
pr'sedur a/al pada $'r!apasie0 yaitu ) a Memastikan keamanan lingkungan bagi penolong
b Memastikan kesadaran dari korban/pasien.
Utu$ meetu$a $'r!a dalam $eadaa sadar atau tida$ pe'l'"
arus mela$u$a upaya a"ar dapat memasti$a $esadara $'r!apasie0
dapat de"a #ara meyetu atau me""'ya"$a !au $'r!apasie
de"a lem!ut da matap utu$ me#e"a per"era$a ya" !erle!ia0
sam!il mema""il amaya atau 2a$ 333 Bu 333 Mas 444 M!a$ 444
c Meminta pertolongan. 5i$a teryata $'r!apasie tida$ mem!eri$a resp' teradap pa""ila0
se"era mita !atua de"a #ara !erteria$ 6T'l'" 444 utu$
me"a$ti&$a sistem pelayaa medis ya" le!i la+ut.
d Memperbaiki posisi korban/pasien.
Uta$ mela$u$a tida$a B7D ya" e&e$ti&0 $'r!apasie arus dalam
p'sisi terleta" da. !erada pada permu$aa ya" rata da $eras 5i$a
$'r!a ditemu$a dalam p'sisi miri" atau te"$urap0 u!ala p'sisi
$'r!a $e p'sisi terleta". 3"at 1 pe'l'" arus me!ali$$a $'r!a
se!a"ai satu $esatua atara $epala0 leer da !au di"era$$a se#ara
!ersama8sama. 5i$a p'sisi suda 8 terleta"0 $'r!a – arus
dipertaa$a pada p'sisi 'ris'tal de"a alas tidur ya" $eras da
$edua ta"a dileta$$a 8 di sampi" tu!u.
e Mengatur posisi penolong.
-e"era !erlutut se+a+ar de"a !au $'r!a a"ar saat mem!eri$a
!atua apas da sir$ulasi pe'l'" tida$ perlu me"u!a p'sisi atau
me""era$$a lutut.
-etela selesai mela$u$a pr'sedur dasar0 $emudia dila+ut$a de"a
mela$u$a tida$a )
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
a Pemeriksaan jalan nafas
 Tida$a ii !ertu+ua utu$ me"etaui ada tida$ya sum!ata
 +ala a&as 'le !eda asi". 5i$a terdapat sum!ata arus di!ersi$a
daulu0 $alau sum!ata !erupa #aira dapat di!ersi$a de"a +ari
telu+u$ atau +ari te"a ya" dilapisi de"a sep't'" $ai0 seda"$a
sum!ata 'le !eda $eras apat di$'re$ de"a me""ua$a +ari telu+u$ ya" di!e$'"$a0 mulut dapat di!u$a de"a te$i$ Cr'ss
:i"er0 dimaa i!u +ari dileta$$a !erla/aa de"a +ari telu+u$ pada
mulut $'r!a.
b Membuka jalan napas.
-etela +ala apas dipasti$a !e!as dari sum!ata !eda asi"0
!iasa pada $'r!a tida$ sadar t'us 't't8't't me"ila"0 ma$a lida da
epi"l'tis a$a meutup &ari$ da lari$0 iila sala satu peye!a!
sum!ata +ala apas. 2em!e!asa +ala apas 'le lida dapat dila$u$a
de"a #ara Te"ada $epala t'pa" da"u *7ead tild8#i li&t, da Mauver 2ed'r'"a Madi!ula. Te$i$ mem!u$a +ala apas ya"
dire$'medasi$a utu$ 'ra" a/am da petu"as $eseata adala
te"ada $epala t'pa" da"u0 amu demi$ia petu"as $eseata arus
dapat mela$u$a mauver laiya.
! B *BREATHING, Batua apas
 Terdiri dari 9 taap )
a Memastikan korban/pasien tidak bernapas.
De"a #ara meliat per"era$a ai$ turuya dada0 mede"ar
!uyi apas da merasa$a em!usa apas $'r!a pasie. Utu$ itu pe'l'" arus mede$at$a teli"a di atas mulut da idu" $'r!a
pasie0 sam!il tetap mempertaa$a +ala apas tetap ter!u$a.
2r'sedur ii dila$u$a tida$ !'le mele!ii 1; deti$.
b Memberikan bantuan napas.
 5i$a $'r!apasie tida$ !erapas0 !atua apas dapat dila$u$a
melalui mulut $e mulut0 mulut $e idu" atau mulut $e st'ma *lu!a"
ya" di!uat pada te""'r'$a, de"a #ara mem!eri$a em!usa
apas se!aya$ 9 $ali em!usa0 /a$tu ya" di!utu$a utu$ tiap $ali
em!usa adala 10< 8 9 deti$ da v'lume udara ya" diem!us$a
adala =;; 8 1;;; ml *1; ml$", atau sampai dada $'r!a pasie terliat me"em!a". 2e'l'" arus meari$ apas dalam pada saat a$a
me"em!us$a apas a"ar ter#apai v'lume udara ya" #u$up.
K'setrasi '$si"e ya" dapat di!eri$a aya 1> 8 1=?. 2e'l'" +u"a
arus memperati$a resp' dari $'r!a pasie setela di!eri$a
!atua. apas.
i Mulut ke mulut 
Batua perapasa de"a me""ua$a #ara iimerupa$a #ara ya" #epat da e&e$ti& utu$ mem!eri$a udara $e
8/18/2019 Camila LBM 1
paru8paru $'r!apasie. 2ada saat dii$u$a em!usa apas dari
mulut $e mulut0 pe'l'" arus me"am!il apas dalam terle!i
daulu da mulut pe'l'" arus dapat meutup seluruya mulut
$'r!a de"a !ai$ a"ar tida$ ter+adi $e!'#'ra saat
me"em!us$a apas da +u"a pe'l'" aras meutup lu!a"
idu" $'r!apasie de"a i!u +ari da +a telu+u$ utu$ me#e"a udara $eluar $em!a dari idu". 'lume udara ya"
di!eri$a pada $e!aya$$a 'ra" de/asa adala =;; 8 1;;; ml
*1; ml$",.
'lume udara ya" !erle!ia da la+u ipirasi ya" terlalu
#epat dapat meye!a!$a udara memasu$i lam!u"0 sei""a
ter+adi distesi lam!u"
ii Mulut kehidung
 Te$i$ ii dire$'medasi$a +i$a usaa vetilasi dari mulut
$'r!a tida$ memu"$i$a0 misalya pada trismus atau dimaa
mulut $'r!a me"alami 0lu$a ya" !erat0 da se!ali$ya +i$a melalui mulut $eidu"0 pe'l'" arus meutup mulut
$'r!apasie.
2asie ya" me"alami lari"'t'mi mempuyai lu!a"
*-t'um, ya" me"u!u"$a tra$ei la"su" $e $ulit. Bila pasie
me"alami $esulita perapasa ma$a arus dila$u$a vetilasi
dari mulut $e -t'ma.
# C *CIRC#$ATI%N& Batua sir$ulasi
 Terdiri dari 9 taapa a Memastikan ada tidaknya denyut jantung korban/pasien.
i Ada tida$ya deyut +atu" $'r!apasie dapat ditetu $a
de"a mera!a arteri $ar'tis didaera leer $'r!a pasie0
de"a dua atau ti"a +ari ta"a *+ari telu+u$ da te"a,
pe'l'" dapat mera!a perte"aa leer sei""a tera!a
tra$ea0 $emudia $edua +ari di"eser $e !a"ia sisi $aa atau $i
$ira8$ira 3 – 9 #m0 ra!a de"a lem!ut selama < 8 1; deti$
ii 5i$a tera!a deyuta adi0 pe'l'" !aru $em!ali memeri$sa
perapasa $'r!a de"a mela$u$a mauver te"ada $epala
t'pa" da"u utu$ meilai perapasa $'r!a pasie. 5i$a tida$ !erapas la$u$a !atua pemapasa0 da +i$a !emapas
pertaa$a +ala apas.
b Memberikan bantuan sirkulasi.
 5i$a tela dipasti$a tida$ ada deyut +atu"0 sela+utya dapat
di!eri$a !atua sir$ulasi atau ya" dise!ut de"a $'mpresi +atu"
luar0 dila$u$a de"a te$i$ se!a"ai !eri$ut )
i De"a +ari telu+u$ da +ari te"a pe'l'" meelusuri tula" i"a
$aa atau $iri sei""a !ertemu de"a tula" dada *sterum,.
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
ii Dari pertemua tula" i"a *tula" stemum, diu$ur $ura" le!i 9
atau @ +ari $e atas. Daera terse!ut merupa$a tempat utu$
meleta$a)6ta"a pe'l'" dalam mem!eri$a !atua sir$ulasi.
iii Leta$$a $edua ta"a pada p'sisi tadi de"a #ara meumpu$
satu telapa$ ta"a di atas telapa$ ta"a ya" laiya0 idari +ari8
 +ari ta"a.meyetu didi" dada $'r!apasie0 +ari8+ari ta"a dapat dilurus$a atau meyila".
iv De"a p'sisi !ada te"a$ lurus0 pe'l'" mee$a didi" dada
$'r!a de"a tea"a dari !erat !adaya se#ara teratur se!aya$
1< $ali de"a $edalam pee$aa !er$isar atara 10< 8 9 i#i *@0 8
< #m,.
v Te$aa pada dada arus dilepas$a $eseluruaya da dada
di!iar$a me"em!a" $em!ali $e p'sisi semula setiap $ali
mela$u$a $'mpresi dada. -ela" /a$tu ya" diper"ua$a utu$
melepas$a $'mpresi arus sama de"a pada saat mela$u$a
$'mpresi. *<;? Duty Cy#le, vi Ta"a tida$ !'le lepas dari permu$aa dada da atau meru!a
p'sisi8ta"a pada saat melepas$a $'mpresi.
vii Rasi' !atua sir$ulasi da pem!eria apas adala 1<)9 dila$u$a
!ail 'le 1 atau 9 pe'l'" +i$a $'r!apasie tida$ teritu!asi da
$e#epata $'mpresi0 adala 1;; $ali permeit *dila$u$a si$lus
permeit,0 utu$ $emudia diilai apa$a perlu dila$u$a si$lus
!eri$utya atau tida$.
viii Dari tida$a $'mpresi ya" !ear.aya.a$a me#apai te$aa
sist'li$ >; 8 ; mm7"0 da diast'li$ ya" sa"at reda0 seda"$a
#ura +atu" *#ardia# 'utput, 8 aya 9< ? dar i #ura +atu" 'rmal. -ela" /a$tu.mulai dari meemu$a pasie da dila$u$a
pr'sedur dasar sampai dila$u$aya tida$a !atua0 sir$ulasi
*$'mpresi dada, tida$ !'le mele!ii @;deti$.
d D *DE:3BR3LAT3N,
De(!rilati' atau dalam !aasa 3d'esia diter+ema$a de"a
istila de(!rilasi adala suatu terapi de"a mem!eri$a eer"i listri$.
7al ii dila$u$a +i$a peye!a! eti +atu" *#ardia# arrest, adala
$elaia irara +atu" ya" dise!ut de"a :i!rilasi etri$el. Dimasa
se$ara" ii suda tersedia alat utu$ de(!rilasi *de(!rilat'r, ya" dapat di"ua$a 'le 'ra" a/am ya" dise!ut Aut'mati# Eteral
De&t!rilati'0 dimaa alat terse!ut dapat me"etaui $'r!a eti +atu"
ii arus dila$u$a de(!rilasi atau tida$0 +i$a perlu dila$u$a de(!rilasi
alat terse!ut dapat mem!eri$a tada $epada pe'l'" utu$ mela$u$a
de(!rilasi atau mela+ut$a !atua apas da !atua sir$ulasi sa+a.
Henti jantung (cardiac arrest) iala teretiya +atu" da peredara
dara se#ara ti!a8ti!a0 pada sese'ra" ya" tadiya tida$ apa8apaF
merupa$a $eadaa darurat ya" pali" "a/at.
-e!a!8se!a! eti +atu" ) 8 A($si da ip'$si
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
-era"a +atu" -y'$ listri$ !at8'!ata 8 Rea$si sesiti(tas 8 Tras&usi dara
  Kateterisasi +atu"  Aestesi. Utu$ me#e"a mati !i'l'"is 'cerebral death&( pert'l'"a ams di!eri$a
dalam @8 meit setela ila"ya sir$ulasi. Bila ter+adi eti +atu" ya" tida$ didu"a0 ma$a la"$a8la"$a ABC dari
tu+a"a idup dasar arus se"era dila$u$a0termasu$ perapasa da
sir$ulasi !uata.
7eti +atu" di$etaui dari ) • ila"ya deyut adi pada arteri !esar
• $'r!a tida$ radar

$'r!a tampa$ seperti mati • ila"ya "era$a !erapas atau me"ap8me"ap.
2ada eti +atu" ya" tida$ di$etaui0 pe'l'" pertama8tama mem!u$a
 +ala apas de"a meari$ $epala $e !ela$a". Bila $'r!a tida$ !erapas0
se"era ti up paru $'r!a @ < $ali0 lalu ra!a deyut a. #ar'tis. htt!)**www+albe+co+id*,le"*cd*,le"*-./Re"u"ita"i0antung1arudan%ta+!adaf* 
-./Re"u"ita"i0antung1arudan%ta+html
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
Look  ) Liat apa$a ada "era$a dada *"era$a !erapas,0 apa$a
"era$a terse!ut simetris %
Listen ) De"ar$a apa$a ada suara a&as 'rmal0 da apa$a ada
suara a&as tam!aa ya" a!'rmal *!isa tim!ul $area ada am!ata
se!a"ia,
nafas :
a Snoring ) suara seperti "'r'$0 $'disi ii meada$a adaya
$e!utua +ala apas !a"ia atas 'le !eda padat0 +i$a terde"ar suara
ii ma$a la$u$ala pe"e#e$a la"su" de"a #ara #r'ss8("er utu$
mem!u$a mulut *me""ua$a 9 +ari0 yaitu i!u +ari da +ari telu+u$
ta"a ya" di"ua$a utu$ #i li&t tadi0 i!u +ari med'r'" raa"
atas $e atas0 telu+u$ mee$a raa" !a/a $e !a/a,. Liatla apa$a
ada !eda ya" meya"$ut di te""'r'$a $'r!a *e") "i"i palsu dll,.
2ida$a !eda terse!ut
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
! !argling ) suara seperti !er$umur0 $'disi ii ter+adi $area ada
$e!utua ya" dise!a!$a 'le #aira *e") dara,0 ma$a la$u$ala
#r'ss8("er*seperti di atas,0 lalu la$u$ala ("er8s/eep *sesuai
amaya0 me""ua$a 9 +ari ya" suda di!alut de"a $ai utu$
meyapuH r'""a mulut dari #aira8#aira,.
# "ro#ing  ) suara de"a ada ti""i0 !iasaya dise!a$a $area
pem!e"$a$a *edema, pada tra$ea0 utu$ pert'l'"a pertama tetap
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
la$u$a maeuver ead tilt ad #i li&t atau +a/ trust sa+a. 5i$a suara
apas tida$ terde"ar $area ada am!ata t'tal pada +ala apas0 ma$a
dapat dila$u$a )
• $ack $lo# sebanyak % kali 0 yaitu de"a memu$ul me""ua$a
telapa$ ta"a daera diatara tula" s#apula di pu""u" • &eimlich Maneu'er 0 de"a #ara memp'sisi$a diri seperti "am!ar0
lalu meari$ ta"a $e ara !ela$a" atas.
• "hest hrust 0 dila$u$a pada i!u amil0 !ayi atau '!esitas de"a
#ara memp'sisi$a diri seperti "am!ar lalu med'r'" ta"a $eara
dalam atas.
eel ) Rasa$a de"a pipi pemeri$sa apa$a ada a/a apas dari $'r!a%
1 5i$a teryata pasie masi !era&as0 ma$a itu"la !erapa &re$uesi
perapasa pasie itu dalam 1 meit *2erapasa 'rmal adala 19
89; $ali permeit 9 5i$a &re$uesi a&as 'rmal0 patau terus $'disi pasie de"a tetap
mela$u$a L''$ Liste ad :eel
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
@ 5i$a &re$uesi a&as J 1989; $ali permeit0 !eri$a a&as !atua
*detail teta" a&as !atua di!a/a, 5i$a pasie me"alami eti a&as !eri$a a&as !uata *detail
teta" a&as !uata di!a/a,
< -etela itu C – C3RCULAT3N Kalau ada deyut adi0 $'r!a aya eti apas ma$a la+ut$a
2ulm'ary Re#usitati' de"a !eri$a apas mulut $e mulut sampai
1 meit *!erarti 19 $ali,0 sampai apas K *satu si$lus,.
Kalau deyut adi tida$ ada ma$a la$u$a $'mpresi +atu" *C2R8
#ardia# pulm'ary resu#itati', de"a leta$$a u+u" telapa$ ta"a
di $u#i de"a telapa$ ta"a ya" lai di tula" dada *sterum,
!isa se+a+arse"aris atara putti" payudara atau @ +ari diatas tula" muda di !a/a sterum *pr'sessus yp'id,0 leta$$a $edua !au ada
se+a+ar da la$u$a $'mpresi +atu".
Kompresi dilakukan dengan kedalaman 4 – 5 cm dengan 30 kompresi (dulu 15, yang
terbaru 30 kompresi). Mau 1 atau penolong semua 30 kompresi per siklus. !ni
dilakukan selama 4 siklus (kurang lebi" 1 menit men#adi 100 kompresi).
$i !nggris sendiri setela" 30 kompresi tidak dilakukan %entilasi ( bantuan napas mulut – 
mulut), sedang di &' tetap , 30 kompresi entilasi.
'etela" 4 siklus tadi, cek kembali denyut nadi karotis sampai bantuan &mbulance datang,
atau ada respon pasien, atau pasien terli"at mati biologis – tanda*tanda rigor mortis.
> -etela di!eri$a a&as !uata ma$a la$u$ala pe"e#e$a adi
#ar'tis ya" terleta$ di leer *#e$la de"a 9 +ari0 leta$$a +ari di
t'+'la di te"a te""'r'$a0 lalu "era$$a la +ari $e sampi"0
sampai teram!at 'le 't't leer *ster'#leid'mast'ideus,0
8/18/2019 Camila LBM 1
rasa$ala deyut adi #ar'tis selama 1; deti$.
= 5i$a tida$ ada deyut adi ma$a la$u$ala 2i+at 5atu"*("ure D da
E 0 ("ure : pada !ayi,0 detil teta" pi+at +atu" di+elas$a di !a/a
dii$uti de"a a&as !uata*("ure A0B da C,detil teta" a&as
!uata di+elas$a di !a/a0ula" sampai > $ali si$lus pi+at +atu"8
apas !uata0 ya" dia$iri de"a pi+at +atu"
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
Ce$ la"i adi $ar'tis *de"a met'de seperti diatas, selama 1; deti$0
 +i$a tera!a la$u$a L''$ Liste ad :eel *$em!ali $e p'i 11, la"i. +i$a
tida$ tera!a ula"i p'i 'mer 1=.
I 2i+at +atu" da a&as !uata dieti$a +i$a
a 2e'l'" $elelaa da suda tida$ $uat la"i
! 2asie suda meu+u$$a tada8tada $ematia *$a$u mayat,
# Batua suda data" d Tera!a deyut adi $ar'tis
1; -etela !erasil me"ama$a $'disi diatas peri$sala tada8tada
s'#$ pada pasie )
a Deyut adi 1;; $ali per meit
! Telapa$ ta"a !asa di"i da pu#at
# Capilarry Re(ll Time 9 deti$ * CRT dapat diperi$sa de"a #ara
mee$a u+u" $u$u pasie d" $u$u pemeri$sa selama < deti$0 lalu
lepas$a0 #e$ !erapa lama /a$tu ya" di!utu$a a"ar /ara
u+u" $u$u mera la"i,
11 5i$a pasie s'#$0 la$u$a -'#$ 2'siti' pada pasie0 yaitu de"a
me"a"$at $a$i pasie seti""i < dera+at de"a arapa sir$ulasi
8/18/2019 Camila LBM 1
dara a$a le!i !aya$ $e +atu"
19 2ertaa$a p'sisi s'#$ sampai !atua data" atau tada8tada
s'#$ me"ila"
1@ 5i$a ada pedaraa pada pasie0 #'!a la eti$a perdaraa
de"a #ara mee$a atau mem!e!at lu$a *mem!e!at +a"a terlalu
erat $area dapat me"a$i!at$a +ari"a ya" di!e!at mati,
Setelah kon!isi "asien stabil# teta" monitor selalu kon!isi
"asien !engan Look Listen an! eel# karena "asien se$aktu-
$aktu !a"at memburuk se%ara tiba-tiba&
:A-E 33 ) Tu+a"a idup la+uta 'Ad2ance $ife 3u!!ort&4yaitu
tu+a"a idup dasar ditam!a de"a )
(drugs) ) pem!eria '!at8'!ata termasu$ #aira.
E*EKG, ) dia"'sis ele$tr'$ardi'"ra(s se#epat mu"$i setela dimulai
K5L0 utu$ me"etaui apa$a ada (!rilasi vetri$el0 asist'le atau
agonal 2entricular com!le5e"+
vetri$el.
:A-E 333 ) Tu+a"a idup terus8meerus '1rolonged $ife
3u!!ort&+G
'Gauge& ) 2e"u$ura da pemeri$saa utu$ monitoringpederita
se#ara terus meerus0 diilai0 di#ari peye!a!ya da $emudia
me"'!atiya.
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
H'Head& ) tida$a resusitasi utu$ meyelamat$a 'ta$ da sistim
sara& dari $erusa$a le!i la+ut a$i!at ter+adiya eti +atu"0
sei""a dapat di#e"a ter+adiya $elaia eur'l'"i$
ya" permae.
7*7ip'termi, ) -e"era dila$u$a !ila tida$ ada per!ai$a &u"si
susua sara& pusat yaitu pada suu atara @; 8 @9C.
&(&umani+ation) 7arus dii"at !a/a $'r!a ya" dit'l'" adala
mausia ya" mempuyai perasaa0 $area itu semua tida$a
eda$ya !erdasar$a peri$emausiaa.
3'Inten"i2e care& ) pera/ata itesi& di 3CU0 yaitu ) tu+a"a vetilasi
) tra$e'st'mi0 pera&asa di$'tr'l terus meerus0 s'de lam!u"0
pe"u$ura p70 pC0!ila diperlu$a0 datu+a"a sir$ulasi0
me"edali$a e6ang
Kapa di$ata$a $eadaa "a/at da darurat% Apa$a primary survey da !asi# li&e supp'rt% -aat pertama $ali dila$u$a pasie sadar da tida$ sadar%
8/18/2019 Camila LBM 1
?9;Kedarurata.pd&  
@. Me"apa pederita me"eluara suara s'ri"
da "ur"li"% -uara mede"$ur tim!ul a$i!at tur!ulesi alira udara pada
salura a&as atas a$i!at sum!ata. Tempat ter+adiya sum!ata !iasaya di !asis lida
atau palatum. 3umbatan ter6adi aibat egagalan otot7otot dilator "aluran
nafa" ata" men"tabilan 6alan nafa" di mana otot7otot faring berela"a"i(
lidah dan !alatum 6atuh e belaang "ehingga ter6adi ob"tru"i+  0ournal of The Royal 3ociety of 8edicine 9::-4 .;) -<- = <+ Can 8ed A""oc
 0 9::>4 ?>;'.&) ?9..7-:-+
Gar"li" ) suara seperti !er$umur0 $'disi ii ter+adi $area ada
ebuntuan yang di"ebaban oleh cairan 'eg) darah&0 ma$a la$u$ala
#r'ss8("er*seperti di atas,0 lalu la$u$ala ("er8s/eep *sesuai
amaya0 me""ua$a 9 +ari ya" suda di!alut de"a $ai utu$
meyapuH r'""a mulut dari #aira8#aira,.
Ba"ic Trauma $ife 3u!!ort @ Ba"ic Cardiac $ife 3u!!ort 
2eye!a! sum!ata +ala a&as ya" seri" di+umpai adala ) BAG3AN ATA-   asar lidah
-eri" meyum!at +ala a&as pada pederita $'ma $area pada
pederita $'ma 't't lida da leer lemas sei""a tida$ mampu
me"a"$at dasar lida dari didi" !ela$a" &ari"s. 7al i seri"
ter+adi !ila $epala pederita dalam p'sisi Pe$si.   $enda asing
-eperti tumpaa atau dara di +ala a&as !a"ia atas ya" tida$
dapat ditela atau di!atu$$a 'le pederita ya" tida$ sadar dapat
meyum!at +ala a&as.
BAG3AN BAWA7
• Br'$'spase
• -em!a! mu$'sa
• -e$resi !r'$us
• Masu$ya isi lam!u" atau !eda asi" $e dlm paru.
r+ 3oenar6o 3!+An(IC+( Buu 1enanganan 1enderita Gawat arurat 
. Me"apa pada pasie me"eluar$a dara dari
mulutya%
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
A$i!at adaya #edera 'ta$ ma$a  !embuluh darah ota aan
mele!a"an "erotonin beba"  ya" !erpera a$a melonggaran
hubungan antara endotel dinding !embuluh darah "ehingga lebih
 !erniabel  ma$a Bl''d Brai Barrier pu a$a ter"a""u0 da ter+adila
oedema ota regional atau diu"  *vas'"ei$ 'edem sere!ri,
edema sere!ri l'$al a$a ter!etu$ @; meit sesuda medapat trauma
da $emudia 'edema a$a meye!ar mem!esar. edema 'ta$ le!i
!aya$ meli!at$a sel8sel "lia0 terutama pada sel astr'sit *itraseluler,
da e$straseluler di su!stasia al!a. Da teryata 'edema sere!ri itu
meluas !erturut8turut a$a me"a$i!at$a te$aa itra $raial
mei""i0 $emudia ter+adi $'mpresi da yp'i# is$emi$ emis&er da
!ata" 'ta$ da a$i!at sela+utya !isa meim!ul$a eriasi
trastet'rial ataupu sere!ellar ya" !era$i!at &atal.
Ada se$itar >;8; ? pasie ya" mei""al di$area$a mederita
tratet'rial eriasi da $elaia !ata" 'ta$ tapa adaya lesi primer
a$i!at trauma la"su" pada !ata" 'ta$. Kerusa$a ya" e!at ya"
disertai de"a $erusa$a !ata" 'ta$ a$i!ata pr'ses diatas
me"a$i!at$a elainan !atologi" nero"ortial( demyelini"a"i diu"(
banya neuron yang ru"a dan !ro"e" glio"i"0 sei""a +i$a pederita
tida$ mei""al ma$a !isa ter+adi suatu $eadaa ve"etati& dimaa
pederita aya dapat mem!u$a mataya tapa ada daya apapu
*a$ieti#8mutism#'ma vi"il0 apalli# state0 l'#$ed i sydr'me,.
A$ieti# mutism #'ma vi"il lesi terutama ter+adi pada daera !asal &r'tal
ya" !ilateral daatau daera mesese&al' p'steri'r. L'#$ed i
sydr'me $erusa$a terutama pada e&ere m't'r pat/ay da daera
depa p's. Apalli# states $erusa$a luas pada daera $'rte$s sere!ri.
3i"tem !eredaran darah ota mem!unyai "i"tem autoregula"i untu 
mem!ertahanan Cerebral Blood Dlow 'CBD& yang o!timal  sei""a
 Te$aa 2er&usi ta$ *T2, +u"a ade$uat *T2 miimal adala se$itar ;8
<; mm7" utu$ mesuplai seluru daera 'ta$,. 5i$a Te$aa 3tra Kraial
*T3K, mei""i ma$a mee$a $apiler sere!ral sei""a ter+adi sere!ral
ip'$sia diQus me"a$i!at$a $esadara a$a meuru.
1eninggian TI mengaibatan CBD dan T1% menurun  ma$a a$a
ter+adi $'mpesasi *Cusi" resp's,0 pee$aa pada daera medulla
8/18/2019 Camila LBM 1
'!l'"ata0 ip'$sia pusat vas'm't'r0 sei""a me"a$i!at$a
$'mpesasi vas'$'stri$si peri&er *pei""ia te$aa dara sistemi$,
!radi$ardi0 pera&asa ya" melam!at da muta8muta.
TI yang meninggi   me"a$i!at$a hy!o5emia dan re"!iratori
alalo"i" '1%9 menurun dan 1C%9 meninggi&    a$i!atya ter+adi
2a"odilata"i a!iler "erebral+  -elama pem!ulu dara terse!ut masi
sesiti& teradap te$aa C9,0 ma$a CB: da T2 a$a ter#u$upi.
 5i$a $eai$a T3K terlalu #epat ma$a Cusi" resp's tida$la !isa
selalu ter+adi. Demi$ia pula +i$a peurua te$aa dara sistemi$
terlalu #epat da terlalu reda ma$a sistem aut're"ulasi tida$ dapat
!er&u"si da CB: pu a$a meuru sei""a &u"si sere!ral ter"a""u. -elai ya" terse!ut diatas pei""ia T3K +u"a dapat meye!a!$a
"a""ua $'du$si pada pusat respirasi da pusat $ardi'vas$uler di
!ata" 'ta$. A$i!atya p'ls !eru!a #epat da lema serta te$aa
dara sistemi$ a$a dr'ps meuru se#ara drastis. Respirasi a$a
!eru!a irre"uler0 melam!at da steat'r'us.
2ada #edera 'ta$ !erat ter+adi "a""ua $''rdiasi di atara pusat
pera&asa v'luter di $'rte$s de"a pusat pera&asa aut'mati$ di
!ata" 'ta$. Teryata !a/a eriasi sere!ellar t'sil $e !a/a ya"
mele/ati &'rame ma"um aya mempuyai e&e$ ya" miimal
teradap sistem $e#epata da ritme pera&asa0 $e#uali +i$a eriasiya
mema" suda terlalu !esar ma$a ti!a8ti!a sa+a !isa ter+adi respirat'ry
arrest.  Arif 8an"6oer d Editor( Trauma 3u"unan 3araf dalam a!ita
3eleta edoteran edi"i etiga 6ilid 9( 8edia Ae"cula!iu"( 0aarta( 9:::
:ra$tur $'mpresi%
<. 2emeri$saa A2U da GC- Me+ela" a$ir primary survey dila$u$a evaluasi eur'l'"is
se#ara #epat. 7al ya" diilai adala ti"$at $esadara0 u$ura da rea$si pupil. Tada8tada teradap $eadaa lateralisasi da ti"$at
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
*level, #edera spial *ATL-0 9;;,. Cara #epat dalam me"evaluasi
status eur'l'"is yaitu de"a me""ua$a A2U0 seda"$a G-C
*Glas"'/ C'ma -#ale, merupa$a met'de ya" le!i ri#i dalam
me"evaluasi status eur'l'"is0 da dapat dila$u$a pada saat survey se$uder *5umaa0 9;;,. A2U0 yaitu) A ) Alert ) Resp' t' ver!al 2 ) Resp' t' pai U ) Uresp'
' 3umber ) Buu 1anduan Gawat arurat( 0ilid ?( D#I & 1 -$'r 181< ) #'mp's metis 9 -$'r 1981@ ) apatis @ -$'r 11819 ) s'm'let -$'r 81; ) stup'r < -$'r J < ) $'ma
Tingat e"adaran
• 'om"os Mentis 'con"ciou"&( yaitu $esadara 'rmal0 sadar sepeuya0
dapat me+a/a! semua pertayaa teta" $eadaa se$elili"ya..
• ("atis0 yaitu $eadaa $esadara ya" se"a utu$ !eru!u"a de"a
se$itarya0 si$apya a#u ta$ a#u.
• )elirium0 yaitu "elisa0 dis'rietasi *'ra"0 tempat0 /a$tu,0
mem!er'ta$0 !erteria$8teria$0 !eralusiasi0 $ada" !erayal.
• Somnolen  '%btunda"i( $etargi&(  yaitu $esadara meuru0 resp'
psi$'m't'r ya" lam!at0 muda tertidur0 amu $esadara dapat puli !ila dira"sa" *muda di!a"u$a, tetapi +atu tertidur la"i0 mampu mem!eri +a/a!a ver!al.
• Stu"or ( "o!oro oma )( yaitu $eadaa seperti tertidur lelap0 tetapi ada
resp' teradap yeri.
'oma ( comato"e )( yaitu tida$ !isa di!a"u$a0 tida$ ada resp' teradap
ra"sa"a apapu *tida$ ada resp' $'rea maupu rePe$ muta0
mu"$i +u"a tida$ ada resp' pupil teradap #aaya,. 
Buu A6ar Ilmu Bedah( Wim de 0ong
8/18/2019 Camila LBM 1
?9;Kedarurata.pd&  

E9M@9E9) mem!u$a mata saat di!eri ra"sa"a yeri M@) +i$a di!eri ra"sa"a a$a mela$u$a Pe$si da addu$si !au 9) me"eluar$a suara ya" tida$ +elas tia$ ada artiya
 5ula GC- = masu$ $edalam #idera $epala !erat atau #idera multiple
de"a pedaraa itra #raial. Klasi($asi) K'mp's metis  GC- 1< Ri"a  GC- 1@ – 1 -eda" GC- I – 19 Berat  GC- J
K'ma
 GC- @ • -p'9 I; ?
 5i$a I<? 'rmal da tida$ mem!utu$a tida$a I18I ? perlu dipertim!a"$a da dim'it'ri" <8I;? diti""i$a $epalaya dari tempat tidur da stimulasi
pasie !era&as dalam0 $a+i +ala a&as0 da did'r'" ut$
!isa !atu$ !eri '9 sampai sp' I;?
• RR @9  le!i dari 'rmal  ta$ipeu
=. Cara tripel air/ay mauver0 da idi$asiya% Be!asya +ala a&as sa"at peti" !a"i $e#u$upa vetilasi da '$si"easi. 5i$a pasie tida$ mampu dalam mempertaa$a +ala
a&asya0 patesi +ala a&as arus dipertaa$a de"a #ara !uata seperti
) rep'sisi0 #i li&t0 +a/ trust0 atau mela$u$a peyisipa air/ay
'r'&ari"eal serta as'&ari"eal*Walls0 9;1;,.
Usaa utu$ mem!e!as$a +ala a&as arus melidu"i verte!ra
servi$al. Dalam al ii dapat dimulai de"a mela$u$a #i li&t atau +a/ trust. 2ada pederita ya" dapat !er!i#ara0 dapat dia""ap !a/a +ala
a&as !ersi0 /alaupu demi$ia peilaia teradap air/ay arus tetap
dila$u$a. 2ederita de"a "a""ua $esadara atau Glas"'/ C'ma -#ale sama atau
$ura" dari !iasaya memerlu$a pemasa"a air/ay de(iti&. Adaya "era$a
m't'ri$
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
ya" ta$ !ertu+ua0 me"idi$asi$a perluya air/ay de(iti&.
2eilaia !e!asya air/ay da !ai$8tida$ya pera&asa arus
di$er+a$a
de"a #epat da tepat. Bila pederita me"alami peurua ti"$at $esadara0 ma$a lida mu"$i +atu $e !ela$a"0 da meyum!at ip'&ari".
Betu$ sum!ata seperti ii dapat de"a se"era diper!ai$i de"a #ara
me"a"$at da"u *#i li&t maeuver,0 atau de"a med'r'" raa" !a/a
$e ara depa *+a/ trust maeuver,. Air/ay sela+utya dapat dipertaa$a
de"a air/ay 'r'&ari"eal *'r'pary"eal air/ay, atau as'&ari"eal
*as'pari"eal air/ay,.  Tida$a8tida$a ya" di"ua$a utu$ mem!u$a air/ay dapat
meye!a!$a atau memper!uru$ #edera spial. le $area itu0 selama
mela$u$a pr'sedur pr'sedur ii arus dila$u$a im'!ilisasi se"aris
*i8lie imm'!iliSati',
*ATL-0 9;;,  Te$i$8te$i$ mempertaa$a air/ay ) *& Hea! tilt Bila tida$ sadar0 pasie di!ari"$a dalam p'sisi terleta" da 'riS'tal0 $e#uali pada pem!ersia +ala apas dimaa !au da
$epala pasie arus direda$a de"a p'sisi semilateral utu$
memuda$a draiase ledir0 #aira muta atau !eda asi". Kepala
die$stesi$ade"a #ara meleta$$a satu ta"a di !a/a leer pasie de"a
sedi$it me"a"$at leer $e atas. Ta"a lai dileta$$a pada dai depa
pasie sam!il med'r'" mee$a $e !ela$a". 2'sisi ii dipertaa$a
sam!il !erusaa de"a mem!eri$a iPasi !erte$aa p'siti& se#ara
itermittea
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
+& 'hin lift  5ari 8 +emari sala satu ta"a dileta$$a !a/a raa"0 ya"
$emudia se#ara ati – ati dia"$at $e atas utu$ mem!a/a da"u $e ara
depa. 3!u +ari ta"a ya" sama0 de"a ri"a mee$a !i!ir !a/a
utu$ mem!u$a mulut0 i!u +ari dapat +u"a dileta$$a di !ela$a" "i"i seri *i#is'r, !a/a da0 se#ara !ersamaa0 da"u de"a ati – ati
dia"$at. Maeuver #i li&t tida$ !'le meye!a!$a ipere$stesi leer.
Mauver ii !er"ua pada $'r!a trauma $area tida$ mem!aaya$a
pederita de"a $emu"$ia pata ruas rula" leer atau me"u!a pata
tula" tapa #edera spial me+adi pata tula" de"a #edera spial.
Gam!ar 9.1. 7ead8tilt0 #i8li&t maeuver *sum!er ) Eur'pea Resus#iati' C'u#il Guidelies &'r Resus#iati' 9;1;,.
,& Ja$ thrust 2e'l'" !erada dise!ela atas $epala pasie. Kedua ta"a pada madi!ula0 +ari $eli"$i" da mais $aa da $iri !erada pada
a"ulus madi!ula0 +ari te"a da telu+u$ $aa da $iri !erada pada
ramus madi!ula seda"$a i!u +ari $aa da $iri !erada pada metum madi!ula. Kemudia madi!ula dia"$at $e atas mele/ati m'lar
pada
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
Gam!ar 9.9. 5a/8trust maeuver *sum!er ) Eur'pea Resus#iati'  C'u#il Guidelies &'r Resus#iati' 9;1;,.
. 3di$asi de(iti& air/ay% Air/ay de(iti& 
 Terdapat tiga jenis air$a !e.nitif  yaitu ) pipa 'r'tra$eal0 pipa as'tra$eal0 da air/ay sur"i#al *$ri$'tir'id't'mi atau tra$e'st'mi,. Penentuan "emasangan air/ay de(iti& didasar$a pada
peemua peemua $liis atara lai *ATL-0 9;;,) 1. Adaya apea
9. Ketida$mampua mempertaa$a air/ay ya" !e!as de"a #ara – #ara ya" lai @. Ke!utua utu$ melidu"i air/ay !a"ia !a/a dari aspirasi
dara atau v'mitus . A#ama se"era atau !aaya p'tesial sum!ata air/ay <. Adaya #edera $epala ya" mem!utu$a !atua a&as *GC- J
, >. Ketida$mampua mempertaa$a '$si"easi ya" ade$uat
de"a   pem!eria '$si"e tam!aa le/at mas$er /a+a 3tu!asi 'r'tra$eal da as'tra$eal merupa$a #ara ya" pali"
seri" di"ua$a. Adaya $emu"$ia #edera servi$al merupa$a al
utama ya" arus diperati$a pada pasie ya" mem!utu$a per!ai$a
air/ay. :a$t'r ya" pali" meetu$a dalam pemilia itu!asi
'r'tra$eal atau as'tra$eal adala pe"alama d'$ter. Kedua
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
te$i$ terse!ut ama da e&e$ti& apa!ila dila$u$a de"a tepat.
Ketida$mampua mela$u$a itu!asi tra$ea merupa$a idi$asi
ya" +elas utu$ mela$u$a air/ay sur"i#al. Apa!ila pera&asa mem!ai$0 +a"a a"ar +ala a&as tetap ter!u$a
da peri$sa de"a #ara *7aQe0 Karre0 1II9, ) 1. Liat *l''$,0 meliat ai$ turuya dada ya" simetris da
per"era$a didi" dada ya" ade$uat. 9. De"ar *liste,0 mede"ar adaya suara pera&asa pada $edua
sisi dada. @. Rasa *&eel,0 merasa adaya em!usa a&as.
I. Apa idi$asi pem!eria '9 1; litermeit%
1;. 3di$asi dari 'r'&ari"eal air/ay% r'pari"eal Air/ay *2A,
In!ikasi ) Air/ay 'r'&ari"eal di"ua$a utu$ mem!e!as$a +ala
apas pada pasie ya" $eila"a rePe$s +ala apas !a/a *Kee0
davis0 9;;=,. /eknik  ) 2'sisi$a $epala pasie lurus de"a tu!u. Kemudia pili u$ura pipa 'r'&ari" ya" sesuai de"a pasie. 7al ii dila$u$a de"a #ara meyesuai$a u$ura pipa 'r'8&ari" dari tra"us *aa$ teli"a, sampai $e sudut !i!ir. Masu$$a pipa 'r'&ari" de"a
ta"a
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
$aa0 le"$u"aya me"adap $e atas *ara ter!ali$,0 lalu
masu$$a $e dalam r'""a mulut. -etela u+u" pipa me"eai palatum
durum putar
pipa $e ara 1; dra+at. Kemudia d'r'" pipa de"a #ara
mela$u$a  +a/ trust da $edua i!u +ari ta"a mee$a sam!il med'r'"
pa"$al pipa 'r'8&ari" de"a ati8ati sampai !a"ia ya" $eras dari pipa
!erada diatara "i"i atas da !a/a0 tera$ir la$u$a ($sasi pipa 'r'&ari". 2eri$sa da pasti$a +ala a&as !e!as *Liat0 rasa0 de"ar,. :i$sasi
pipa 'r'8&ari" de"a #ara memplester pi""ir atas da !a/a pa"$al
pipa0 re$at$a plester sampai $e pipi pasie *Ari(0 9;19,
  Gam!ar 9.@. r'pari"eal Air/ay *sum!er ) Te M#Gra/87ill  C'mpaies 9;;>,
11. Apa sa+a sum!ata +ala a&as%   Sumbatan -alan afas otal 
Bila tida$ di$'re$si dalam /a$tu < – 1; meit dapat me"a$i!at$a
as($si *$'m!iasi atara ip'$semia da iper#ar!i,0 eti a&as da
eti +atu".
  Sumbatan jalan afas partial 
Bila tida$ di$'re$si dapat meye!a!$a $erusa$a 'ta$0 sem!a! 'ta$0
sem!a! paru0 $epayaa eti a&as da eti +atu" se$uder.
'3umber ) Buu 1enanganan 1enderita Gawat arurat( 1rof+ R+dr+ I+
Riwanto( 3!+B( D #NI1&
!stru$si ya" ter+adi di!a"i me+adi @ yaitu )
8/18/2019 Camila LBM 1
Camila – LBM 1 KEGAWATDARURATAN
a bstruksi total   Ter+adi peru!aa ya" a$ut !erupa ip'$semia ya" meye!a!$a
ter+adiya $e"a"ala pera&asa se#ara #epat. -emetara $e"a"ala
pera&asa sediri meye!a!$a ter+adiya $e"a"ala &u"si
$ardi'vas$uler da meye!a!$a pula ter+adiya $e"a"ala --2
dimaa pederita $eila"a $esadara se#ara #epat dii$uti de"a $elemaa m't'ri$ !a$a mu"$i pula terdapat re+ata *seiSure,.
Ke"a"ala &u"si "i+al me"i$uti $e"a"ala &u"si dara dimaa
terdapat ip'$semia0 iper$apia0 da lam!at lau ter+adi asid'sis
respirat'ri$ da meta!'li$
b enomena "heck 0al'e yaitu udara dapat masu$0 tetapi tida$ $eluar. $eadaa ii
meye!a!$a ter+adiya empisema paru0 !a$a dapat ter+adi
empisema mediastium atau empisema su!$uta
# Udara dapat $eluar masu$ /alaupu ter+adi peyempita salura a&as dari @ !etu$ $eadaa ii0 !stru$si t'tal adala $eadaa ya" ter!erat da memerlu$a tida$a ya" #epat. dalam $eadaa 2C9
ti""i d" $e#epata pera&asa @;meit dlm usaa $'mpesasi ma$simal. Di atas $eadaa ii0 pasie tida$ dapat met'lerasi. Bila ter+adi ip'$semia0 meada$a &ase permulaa ter+adiya $e"a"ala pera&asa.
'3umber ) Buu Agenda Gawat arurat( 0ilid 9( 1rof+ r++ H+ Tabrani Rab&
19. K'mpli$asi dari sum!ata +ala a&as%
1@. Apa ma#am9 &ra$tur impresi%
1ada fratur im!re"i '6uga di"ebut fratur de!re"i&( bagian
 yang !atah menon6ol e dalam rongga tengora+ :ra$tur depresi
meli!at$a per"esera tula" te"$'ra$ atau &ra"meya $e
!a"ia le!i dalam da memerlu$a tida$a !eda sara& se"era
terutama !ila !ersi&at ter!u$a dimaa &ra$tur depresi ya" ter+adi mele!ii $ete!ala tula" te"$'ra$. :ra$tur !asis #raii merupa$a
&ra$tur ya" ter+adi pada dasar tula" te"$'ra$ ya" !isa
meli!at$a !aya$ stru$tur eur'vas$uler pada !asis #raii0 tea"a
!etura ya" !esar0 da dapat meye!a!$a $e!'#'ra #aira
sere!r'spial melalui idu" da teli"a da me+adi idi$asi utu$
evaluasi se"era di !ida" !eda sara&.
8/18/2019 Camila LBM 1
3nell R3+ Clinical Anatomy for 8edical 3tudent+ ;th ed+ 3ugiharto $(
Hartanto H( $i"tiawati E( 3u"ilawati( 3uyono 0( 8ahatmi T( d( !ener6emah+ Anatomi lini #ntu
8aha"i"wa edoteran+ Edi"i ;+ 0aarta) EGC) 9::;+><:7.

Recommended