64
Europese Unie Raad van de DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD Het huis van de lidstaten
Europese UnieRaad van de
DE EUROPESE RAAD EN DE RAADHet huis van de lidstaten
HOW TO OBTAIN EU PUBLICATIONS
Free publications: • one copy:
via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu);
• more than one copy or posters/maps: from the European Union’s representations (http://ec.europa.eu/represent_en.htm); from the delegations in non-EU countries (http://eeas.europa.eu/delegations/index_en.htm); by contacting the Europe Direct service (http://europa.eu/europedirect/index_en.htm) or calling 00 800 6 7 8 9 10 11 (freephone number from anywhere in the EU) (*). (*) The information given is free, as are most calls (though some operators, phone boxes or hotels may charge you).
Priced publications: • via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu).
Notice
This publication is produced by the General Secretariat of the Council and is intended for information purposes only. It does not involve the responsibility of the EU institu-tions or the member states.
For further information on the European Council and the Council, see the website:www.consilium.europa.euor contact the Public Information Service of the General Secretariat of the Council:Rue de la Loi/Wetstraat 1751048 Bruxelles/BrusselBELGIQUE/BELGIËTel. +32 (0)2 281 56 50Fax +32 (0)2 281 49 [email protected]/infopublic
More information on the European Union is available on the internet (www.europa.eu).
Luxembourg: Publications O�ce of the European Union, 2015
Print ISBN 978-92-824-5283-7 doi:10.2860/730537 QC-04-15-219-EN-CPDF ISBN 978-92-824-5272-1 doi:10.2860/10651 QC-04-15-219-EN-N
© European Union, 2015Reuse is authorised provided the source is acknowledged.
© Archives nationales (France); © Photothèque de la Ville de Luxembourg. Photo: Batty Fischer; © Photothèque de la Ville de Luxembourg. Photo: Théo Mey For any reuse of this material, permission must be sought directly from the copyright holder.
Cover page: Jerónimos Monastery in Lisbon, Portugal, on 13 December 2007, the day the Lisbon Treaty was signed there
Printed in in LuxembourgPRINTED ON ECOLOGICAL PAPER
Traités_Test.indd 1-3 23/11/2015 12:23
www.consilium.europa.euVisit our website: Bezoek onze website:
Bericht
Deze publicatie is opgesteld door het secretariaat-generaal van de Raad en dient uitsluitend ter informatie. Zij valt niet onder de verantwoordelijkheid van de instellingen van de EU of van de lidstaten.
Hoewel wij er alles aan doen om in deze publicatie correcte en actieve links op te nemen, zijn de instellingen van de EU niet verantwoordelijk indien links niet naar behoren werken.Voor nadere informatie over de Europese Raad en de Raad zie de website www.consilium.europa.euof neem contact op met de dienst Voorlichting van het publiek van het secretariaat-generaal van de Raad:Wetstraat 1751048 BrusselBELGIËTel. +32 22815650Fax +32 22814977www.consilium.europa.eu/infopublic
Meer informatie over de Europese Unie vindt u op www.europa.eu.
Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2018
Print QC-06-16-343-NL-C ISBN 978-92-824-6042-9 doi:10.2860/527992PDF QC-06-16-343-NL-N ISBN 978-92-824-6040-5 doi:10.2860/820298
© Europese Unie, 2018Overneming met bronvermelding toegestaan.
Foto’s:Europagebouw: © Philippe Samyn and Partners architects and engineers — lead and design partner, Studio Valle Progettazioni architects, Buro Happold engineers; Kleurencomposities: © Georges Meurant, 2016 Blz. 47, van boven, links naar rechts: © bidaya/Fotolia.com, © Nolan/Fotolia.com, © Dusan Kostic/Fotolia.com, © Philippe Leridon/Fotolia.comBlz. 52: Rondweg Škofja Loka: © Črt Slavec — Overheidsdienst voor ontwikkeling en Europees cohesiebeleid, SloveniëBlz. 56: © François Walschaerts, Europese Unie, 2018Voor overneming van dit materiaal is de rechtstreekse toestemming vereist van degene aan wie het auteursrecht toekomt.
DE EUROPESE RAAD EN DE RAADHet huis van de lidstaten
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 3
Een overzicht in vijf minuten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Informatieblad 1 — De Europese Raad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Informatieblad 2 — De Raad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Informatieblad 3 — Wie wonen de toppen en de zittingen van de Raad bij in het huis van de lidstaten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Informatieblad 4 — De voorzitter en het voorzitterschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
Informatieblad 5 — De permanente vertegenwoordigers en Coreper . . . . . . . . . . . . . . .27
Informatieblad 6 — De deskundigengroepen van de Raad. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Informatieblad 7 — Het secretariaat-generaal van de Raad. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Informatieblad 8 — Hoe besluiten tot stand komen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39
Informatieblad 9 — Hoe de Unie wetten maakt (en waarom) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Informatieblad 10 — Hoe de Unie haar beleid bepaalt (en waarom) . . . . . . . . . . . . . . . . .47
Informatieblad 11 — Hoe de lidstaten de begroting van de Unie opstellen en goedkeuren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51
Informatieblad 12 — Externe betrekkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
Informatieblad 13 — De werkzaamheden van de Raad volgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
INHOUDSOPGAVE
4 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
EEN OVERZICHT IN VIJF MINUTEN
Wegwijzer voor de lezer
In minder dan vijf minuten leest u hoe de Europese Raad en de Raad werken.
Hoofdpunten zijn vetgedrukt en worden via een link toegelicht in informatiebladen. U kunt alle informatiebladen lezen, in de door u gewenste volgorde. Het lezen van een informatieblad duurt nooit langer dan vijf minuten.
De informatiebladen bevatten links naar andere informatie en afbeeldingen. U kiest zelf wat u wilt zien.
In 2012 kreeg de EU de Nobelprijs voor de Vrede voor het bevorderen van vrede, verzoening, democratie en mensenrechten in Europa en voor haar stabiliserende rol bij het transformeren van een door oorlog verscheurde regio in een regio waar vrede heerst.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 5
INLEIDING
Hoe nationale regeringen aansturen en beslissen wat er in Brussel gebeurt — de taken van de „Europese Raad” en van de „Raad”
Wat is „Brussel”?
Het is de populaire benaming voor de EU — de Europese Unie. Door samen te werken, kunnen problemen worden opgelost die een lidstaat alleen niet kan oplossen. Samenwerken is ook de beste manier om een gemeenschappelijke toekomst op te bouwen. Bij grensoverschrijdende problemen is het verstandiger om gezamenlijke oplossingen te zoeken dan aparte nationale oplossingen. Deze manier van problemen oplossen helpt de vrede in Europa te bewaren.
In de 20e eeuw hebben Europese landen elkaar in twee wereldoorlogen bestreden. Waar dood, vernietiging, chaos en dictatuur heersten, heeft de Unie gezorgd voor een weg naar vrede, stabiliteit, democratie en welvaart. Voor haar bijdrage aan een succesvol vredesproces van meer dan zestig jaar kreeg de Unie in 2012 dan ook de Nobelprijs voor de Vrede.
De Unie vindt haar oorsprong in de jaren 50, toen zes landen, die zwaar hadden geleden onder de oorlog, met elkaar afspraken om op geheel nieuwe wijze met elkaar aan een gezamenlijke toekomst te werken. In de Verdragen, in het bijzonder het Verdrag van Rome (1957), werden de doelstellingen, de reikwijdte en de samenwerkingsmethode vastgelegd. Die methode hield in dat nieuwe Europese instanties (of „instellingen”) werden opgericht. Iedere instantie kreeg een speciale taak en een speciaal lidmaatschap. Om een probleem op te lossen of een project te starten, moeten deze instanties nauw met elkaar samenwerken en moeten ze gebruikmaken van hun verschillende bevoegdheden.
„Waarom heeft de Unie verschillende instanties nodig om te kunnen functioneren — is één instantie niet genoeg?”
Verschillende instanties vertegenwoordigen verschillende standpunten.
In de eerste plaats is er een Europees Parlement, dat de standpunten van de burgers vertegenwoordigt en om de vijf jaar rechtstreeks wordt gekozen door de burgers van alle landen van de Unie.
Op 26 juni 2014 kwam de Europese Raad bijeen in Ieper, België, om te herdenken dat honderd jaar daarvoor de Eerste Wereld oorlog uitbrak.
6 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Vervolgens zijn er de Europese Raad en de Raad, die de standpunten van de regeringen vertegenwoordigen. Zij komen bijeen en werken in Brussel in wat in feite het „huis van de lidstaten” is.
Ten slotte is er de Europese Commissie om niet-nationale, „Europese”, standpunten te vertegenwoordigen.
De besprekingen binnen en tussen deze vier belangrijke instanties bepalen de vorm van Europese projecten. In deze brochure wordt beschreven hoe de nationale regeringen binnen en via de Europese Raad en de Raad werken. Voor de meeste kwesties kunnen de Europese Raad en de Raad niet alleen handelen — ze moeten samenwerken met de Commissie en het Europees Parlement voordat een overeenkomst kan worden bereikt.
„Waarom komen de nationale regeringen in twee verschillende instanties met bijna dezelfde naam bijeen?”
Ten eerste moet de Unie bepalen en overeenkomen welke belangrijke kwesties om een Europese en geen nationale of lokale oplossing vragen. Het bepalen van de koers en de prioriteiten van de Unie is de taak van de presidenten en premiers die bijeenkomen in „toppen”, de gebruikelijke benaming voor de bijeenkomsten van „de Europese Raad”.
Ten tweede, om tot deze Europese oplossingen te komen, moet de Unie wetten en beleidslijnen goedkeuren. De nationale regeringen bespreken en onderhandelen over deze wetten en beleidslijnen in „de Raad”. In de praktijk reizen de nationale ministers voor ongeveer 75 zittingen per jaar van hun hoofdstad naar Brussel of Luxemburg om in de Raad besluiten te nemen.
EUROPESE RAADRAAD COMMISSIEEUROPEES
PARLEMENT
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 7
De Unie werkt door „samen te werken”.
De bijeenkomsten van de Europese Raad worden voorbereid en voorgezeten door de voorzitter van de Europese Raad en vinden plaats in aanwezigheid van de voorzitter van de Europese Commissie. Gewoonlijk luisteren de leiders aan het begin van de bijeenkomsten van de Europese Raad naar de voorzitter van het Europees Parlement, die zijn standpunten over hun agenda uiteenzet.
In de Raad wordt vooral gewerkt aan wetgeving en beleidsvorming om de doelstellingen van de leiders te verwezenlijken. Bijna alle EU-wetgeving is het resultaat van besprekingen tussen drie instanties. Het uitgangspunt is altijd het brede Europese standpunt in de vorm van een Commissievoorstel.
Dit voorstel wordt dan besproken en goedgekeurd door de ministers die de verkozen nationale regeringen vertegenwoordigen — de Raad — en door de rechtstreeks gekozen vertegenwoordigers van het volk — het Europees Parlement. De wet of beleidslijn waartoe uiteindelijk wordt besloten, is een evenwichtige oplossing van de drie instellingen (Commissie, Raad en Europees Parlement), die elke kwestie ieder vanuit een andere invalshoek bekijken.
8 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Iedere goedgekeurde wet of beleidslijn van de EU is een stap — groot of klein — in de richting van de verwezenlijking van de grote doelstellingen die de leiders in de Europese Raad zijn overeengekomen.
Het „huis van de lidstaten” is essentieel voor de Unie. Het bepaalt de strategische agenda van de Unie. Er komt geen Uniewetgeving tot stand zonder dat het huis actief deelneemt aan de besprekingen die tot een stemming en een overeenkomst leiden.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 9
DE INFORMATIE- BLADEN
10 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Een grote groep journalisten staat bij een top te wachten op de komst en het eventuele commentaar van de leiders. De Franse president Emmanuel Macron maakt zijn opwachting op de top van oktober 2017.
Tijdens de persconferentie na de topbijeenkomst van 23 juni 2016 spreekt
voorzitter Donald Tusk over het resultaat van de besprekingen van de leiders en beantwoordt
hij vragen van de media.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 11
INFORMATIEBLAD 1
DE EUROPESE RAAD
De leiders van de lidstaten van de EU komen om de twee tot drie maanden bijeen in de Europese Raad. Dit wordt vaak een „top” of „topbijeenkomst” genoemd. De meeste landen worden vertegenwoordigd door hun premier. Sommige (zoals Frankrijk) worden door hun president vertegenwoordigd, omdat de nationale grondwet dit voorschrijft.
De Europese Raad heeft in Brussel een voltijdse voorzitter, die door zijn leden voor een vaste termijn van 2,5 jaar wordt gekozen. De huidige voorzitter is Donald Tusk, voormalig minister-president van Polen.
De rol van de voorzitter is bepalen welke belangrijke kwesties tijdens iedere bijeenkomst worden besproken, en ervoor zorgen dat daarover een overeenkomst wordt bereikt.
De voorzitter van de Europese Raad
LEIDT en STIMULEERT het werk van de Europese Raad
12 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
STRATEGISCHE AGENDA VOOR DE UNIE IN TIJDEN VAN VERANDERING
1. Een Unie van banen, groei en concurrentievermogen
2. Een Unie die alle burgers sterker maakt en beschermt
3. Naar een energie-unie met een toekomstgericht klimaatbeleid
4. Een Unie van vrijheid, veiligheid en recht
5. De Unie als een sterke mondiale speler
Europese Raad, conclusies, 26-27 juni 2014
Hoe beslist de voorzitter over de kwesties die tijdens de bijeenkomst worden besproken?
Een gedeelte van het werk van de Europese Raad is gepland en een gedeelte is onvoorziene crisisbeheersing.
Wat het geplande werk betreft, heeft de Europese Raad in juni 2014 besloten met welke belangrijke kwesties de Europese Unie zich tot 2020 zal bezighouden. Deze korte nota — de strategische agenda — bevat vijf belangrijke werkgebieden.
EUCO 8/17 ET
Euroopa Ülemkogu
Brüssel, 23. juuni 2017 (OR. en) EUCO 8/17 CO EUR 8 CONCL 3
SAATEMÄRKUSED Saatja: Nõukogu peasekretariaat Saaja: Delegatsioonid Teema: Euroopa Ülemkogu kohtumine (22. ja 23. juuni 2017)
– Järeldused
Delegatsioonidele edastatakse järeldused, mis Euroopa Ülemkogu võttis vastu eespool nimetatud
kohtumisel.
EUCO 8/17
BG
Европейски съвет
Брюксел, 23 юни 2017 г. (OR. en) EUCO 8/17 CO EUR 8 CONCL 3
ПРИДРУЖИТЕЛНО ПИСМО
От: Генералния секретариат на Съвета
До: Делегациите
Относно: Заседание на Европейския съвет (22 и 23 юни 2017 г.)
— Заключения
Приложено се изпращат на делегациите заключенията, приети от Европейския съвет на
посоченото по-горе заседание.
EUCO 8/17
CS
Evropská rada
Brusel 23. června 2017
(OR. en) EUCO 8/17 CO EUR 8 CONCL 3
PRŮVODNÍ POZNÁMKA
Odesílatel: Generální sekretariát Rady
Příjemce: Delegace
Předmět: Zasedání Evropské rady (22. a 23. června 2017)
– závěry
Delegace naleznou v příloze závěry, které přijala Evropská rada na výše uvedeném zasedání.
EUCO 8/17
MT
Kunsill Ewropew
Brussell, 23 ta’ Ġunju 2017
(OR. en) EUCO 8/17 CO EUR 8 CONCL 3
NOTA TA' TRASMISSJONI
minn: Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill
lil: Delegazzjonijiet
Suġġett: Laqgħa tal-Kunsill Ewropew (22 u 23 ta’ Ġunju 2017)
– Konklużjonijiet
Id-delegazzjonijiet isibu mehmuż il-konklużjonijiet adottati mill-Kunsill Ewropew fil-laqgħa
msemmija hawn fuq.
EUCO 8/17
DE
Europäischer Rat
Brüssel, den 23. Juni 2017
(OR. en) EUCO 8/17 CO EUR 8 CONCL 3
ÜBERMITTLUNGSVERMERK
Absender: Generalsekretariat des Rates
Empfänger: Delegationen
Betr.: Tagung des Europäischen Rates (22. und 23. Juni 2017)
– Schlussfolgerungen
Die Delegationen erhalten anbei die vom Europäischen Rat auf der obengenannten Tagung
angenommenen Schlussfolgerungen.
Conclusies van de Europese Raad in het Ests, Bulgaars, Tsjechisch, Maltees en Duits.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 13
Het onvoorziene werk is de crisisbeheersing van onverwachte gebeurtenissen die zo ernstig of problematisch zijn, dat alleen de leiders van de lidstaten de beschikbare opties kunnen bespreken en hopelijk voor een aantal antwoorden kunnen zorgen.
Tijdens de ambtstermijn van voorzitter Herman Van Rompuy (Donald Tusks voorganger) was vaak crisisbeheersing nodig — het schuldenniveau in een aantal landen destabiliseerde de euro; het bankwezen had steun nodig; de schulden- en bankencrisis leidde in sommige landen tot hoge werkloosheid; in de buurlanden van Europa waren er oorlogen, waarvoor de leiders een gemeenschappelijke aanpak moesten vinden.
Tijdens de eerste ambtstermijn van Donald Tusk zorgde een vluchtelingen- en migratiecrisis voor een groot probleem. Ook moesten de terroristische aanslagen in een aantal grote Europese steden door de leiders worden besproken. De bevolking van het Verenigd Koninkrijk stemde in een referendum ervoor om de Unie te verlaten. Bij al deze gebeurtenissen waren rustige, weloverwogen en vastberaden reacties nodig.
Als de voorzitter de agenda voor de toppen voorbereidt, gaat het dus in het algemeen over een combinatie van geplande en onvoorziene kwesties. In bepaalde gevallen kan hij een onvoorziene bijeenkomst inlassen om één crisisgeval te bespreken.
Hoe zorgt de voorzitter ervoor dat er unanieme overeenstemming wordt bereikt?
Donald Tusk bereidt iedere bijeenkomst wekenlang voor in de vorm van gesprekken met de andere leiders. Vaak ontmoet hij hen in hun eigen hoofdstad. Hij moet weten hoe elke leider over iedere belangrijke kwestie denkt. Bijna elke overeenstemming in de Europese Raad moet unaniem zijn.
In de „conclusies van de Europese Raad” wordt vermeld welke akkoorden over de verschillende kwesties zijn bereikt. De voorzitter luistert naar alle leiders en stuurt hun een paar weken voor de top een eerste versie van de conclusies. Deze worden besproken door de permanente
vertegenwoordigers van de lidstaten, die instructies van hun leiders hebben gekregen. Het hoofd van het kabinet van de voorzitter neemt deel aan deze besprekingen. Ook is hierbij iemand aanwezig die de voorzitter van de Commissie vertegenwoordigt. Omdat het om ingewikkelde kwesties gaat, wordt bij een eerste bespreking vrijwel nooit overeenstemming bereikt.
Voorzitter Donald Tusk en secretaris-generaal Jeppe Tranholm-Mikkelsen op de top van maart 2017, waar Tusk voor een tweede ambtstermijn werd verkozen.
14 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Een paar dagen voor de bijeenkomst van de Europese Raad kan de voorzitter de conclusies herzien en nieuwe suggesties doen om meer leiders bij de overeenkomst te betrekken. De herziene versie wordt besproken door de ministers in de Raad, die een paar dagen voor de top de reacties van hun leiders overbrengen. Zo wordt het makkelijker om unanieme overeenstemming over de conclusies te bereiken. Maar voor de echt moeilijke kwesties moeten de leiders in de Europese Raad onder elkaar tot een oplossing zien te komen.
Door op bekwame wijze de Europese Raad voor te zitten, door nieuwe suggesties te doen en de leiders te vragen om punten van overeenstemming te zoeken, slaagt de voorzitter er gewoonlijk in om oplossingen te vinden waarin alle presidenten en premiers, en de voorzitter van de Commissie, zich kunnen vinden.
Niet iedere bijeenkomst biedt een definitieve oplossing voor een kwestie. Bij zeer moeilijke problemen gaan de leiders soms maar een kleine stap vooruit. Tijdens een volgende bijeenkomst van de Europese Raad wordt dan een nieuwe inspanning geleverd om de volgende stap te kunnen zetten.
De conclusies van de Europese Raad worden meteen na de bijeenkomst in alle talen van de Unie op het internet bekendgemaakt.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 15
INFORMATIEBLAD 2
DE RAAD
De Raad wordt soms „de Raad van ministers” genoemd. Dit is het orgaan waarin ministers van de gekozen nationale regeringen van de lidstaten samenwerken. De Commissie woont de zittingen van de Raad ook bij.
Het is de taak van de ministers om op het niveau van de Unie oplossingen voor gezamenlijke problemen te vinden, rekening houdend met de specifieke belangen van de individuele landen. Dit vergt vaak flexibiliteit en compromissen. Daarom moeten de ministers de juiste balans vinden — een Europese oplossing met maximale voordelen en minimale nadelen voor hun eigen individuele landen.
De belangrijkste taak van de Raad is wetgeven — samen met de Commissie en het Europees Parlement is de Raad een van de drie onafhankelijke spelers in het wetgevingsproces van de Unie. De Raad formuleert ook een beleid dat problemen oplost of zet lijnen voor de toekomst uit door de regeringen van de lidstaten achter een gezamenlijke koers te verenigen. De Raad keurt samen met het Europees Parlement de jaarlijkse begroting van de Unie goed, op basis van een zevenjarig financieel plan dat ze, overeenkomstig de aanwijzingen van de Europese Raad, vaststellen.
De Raad speelt ook een belangrijke rol bij de externe betrekkingen door het buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU te formuleren en uit te voeren. Voor internationale overeenkomsten met derde landen of internationale organisaties neemt de Raad de uiteindelijke beslissing om een overeenkomst te sluiten.
Voor wetgeving is bijna altijd een voorstel van de Commissie nodig. Bijna alle voorstellen van de Commissie moeten gezamenlijk door de Raad en het Europees Parlement worden goedgekeurd. Zodoende worden voor ieder voorstel verschillende onderhandelingslijnen gevolgd. De ministers moeten hun uiteenlopende standpunten met elkaar in de Raad bespreken. De Raad moet ook (als één instantie) met de Commissie en met het Europees Parlement onderhandelen. Als de Raad en het Parlement het eens zijn over de definitieve tekst van een wet op basis van een Commissievoorstel, wordt deze aangenomen.
In de meeste gevallen van wetgeving beslist de Raad bij meerderheid van stemmen. Er zijn maar een paar gevallen waarbij besluiten met eenparigheid van stemmen moeten worden genomen. Het stemsysteem is gebaseerd op een meerderheid van de lidstaten en een meerderheid van de bevolking. In theorie kan de Raad tot aanneming overgaan als het duidelijk is dat de vereiste meerderheden zijn bereikt. In werkelijkheid blijft de Raad wetsontwerpen vaak bespreken en verbeteren totdat de grootst mogelijke meerderheid (of zelfs eenparigheid van stemmen) is bereikt. Dit kan weken of maanden duren, soms zelfs langer.
Voordat ze tot de orde van de dag overgaan, nemen de ministers even de tijd voor een informeel gesprek.EU-ministers kwamen op 22 23 mei 2017 in Brussel bijeen voor de Raad Onderwijs, Jeugdzaken, Cultuur en Sport. Van links naar rechts: Alice Bah Kuhnke, de Zweedse minister van Cultuur en Democratie; Françoise Nyssen, de Franse minister van Cultuur; Owen Bonnici, de Maltese minister van Justitie; Monika Grütters, parlementair staatssecretaris van het Duitse federale ministerie van Onderwijs en Onderzoek.
16 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
In iedere zitting van de Raad wordt elke lidstaat vertegenwoordigd door een minister. De landen die de euro gebruiken, hebben in hun samenwerking een extra stap vooruit gezet. Hun ministers van Financiën komen bijeen in een informeel ministerieel orgaan dat de Eurogroep heet, om de kwesties te bespreken die uit deze nauwe band voortvloeien, zoals de toestand van hun economieën en begrotingen.
Voor de ministers die deelnemen aan de Raad, is dit niet hun enige werk, zelfs niet hun belangrijkste werk. Het belangrijkste werk doen zij thuis in de nationale regering en het nationale parlement. Deelnemen aan de Raad in Brussel of Luxemburg doen zij hooguit twee tot drie dagen per maand, in sommige gevallen zelfs minder vaak. Daarom stuurt iedere regering een van haar hoogste diplomaten naar Brussel om haar permanent te vertegenwoordigen. Zij worden de permanente vertegenwoordigers genoemd. Ze hebben de rang van hoge ambassadeur. Ze vergaderen wekelijks in een comité dat Coreper heet. Elke zitting van de Raad wordt door het Coreper tijdens die vergaderingen een aantal weken lang voorbereid.
De tien Raadsformaties
ALGEMENE ZAKEN MILIEU
BUITENLANDSE ZAKENWERKGELEGENHEID, SOCIAAL
BELEID, VOLKSGEZONDHEID EN CONSUMENTENZAKEN
VERVOER, TELECOMMUNICATIE EN ENERGIE
JUSTITIE EN BINNENLANDSE ZAKEN
ECONOMISCHE EN FINANCIËLE ZAKEN ONDERWIJS, JEUGDZAKEN,
CULTUUR EN SPORT
CONCURRENTIEVERMOGEN LANDBOUW EN VISSERIJ
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 17
De Raad neemt wetten aan en bepaalt het Europees beleid voor het brede scala aan onderwerpen waarvoor de nationale regeringen de Unie in de Verdragen de bevoegdheid hebben gegeven om actie te ondernemen. In de praktijk worden zittingen van de Raad volgens onderwerp georganiseerd, zodat de juiste ministers kunnen samenkomen. Dit betekent dat er zittingen van de Raad zijn op het gebied van financiën, milieu, energie, justitie enzovoort, waar de ministers met verantwoordelijkheid op die gebieden samenkomen. In totaal komt de Raad in tien verschillende samenstellingen bijeen. Die staan bekend als „Raadsformaties”
De Raad komt zeventig tot tachtig keer per jaar bijeen. De meeste zittingen duren een hele dag. Sommige duren een halve dag of twee dagen. De zittingen zijn altijd in Brussel, behalve tijdens de drie maanden dat zij in het kader van een langlopende overeenkomst in Luxemburg plaatsvinden.
Het voorzitterschap van de Raad wisselt om de zes maanden. De andere organen van de Unie hebben een man of vrouw als voorzitter, maar de Raad heeft een lidstaat als voorzitter.
De Raad werkt zo open mogelijk. De agenda’s van de Raadszittingen en veel van de documenten die door de ministers en de permanente vertegenwoordigers worden besproken, kunnen gratis worden gedownload van de website van de Raad. Als de Raad vergadert over de aanneming van een wet, kan dat via webstream worden gevolgd.
18 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 19
INFORMATIEBLAD 3
WIE WONEN DE TOPPEN EN DE ZITTINGEN VAN DE RAAD BIJ IN HET HUIS VAN DE LIDSTATEN?
Ieder jaar zijn er minstens vier toppen (Europese Raad), en indien nodig zijn er meer. De Raad komt daarentegen meer dan zeventig keer per jaar bijeen en bestaat uit de betrokken ministers van de lidstaten.
De topbijeenkomsten worden door een kleine groep mannen en vrouwen bijgewoond. Dat zijn de presidenten of premiers van de lidstaten, plus de voorzitter van de Europese Raad (momenteel Donald Tusk) en de voorzitter van de Europese Commissie (momenteel Jean-Claude Juncker). Het gebeurt zeer zelden dat een leider een bijeenkomst mist. Als een leider ontbreekt, blijft zijn/haar plaats vacant. Hij/zij wordt niet vervangen door een afgevaardigde of een minister of permanente vertegenwoordiger.
Behalve de hoofddeelnemers woont een beperkt aantal andere personen sommige of alle zittingen bij. De voorzitter van het Europees Parlement neemt gewoonlijk het woord aan het begin van de zitting. Als hun onderwerpen worden besproken, nemen het hoofd van het buitenlands beleid van de Unie (momenteel Federica Mogherini) of de voorzitter van de Europese Centrale Bank (momenteel Mario Draghi) ook deel aan de besprekingen.
De secretaris-generaal (momenteel Jeppe Tranholm-Mikkelsen), twee tot drie medewerkers en de kabinetschef van de voorzitter zijn tijdens de hele bijeenkomst aanwezig. Een van de medewerkers is de juridisch adviseur. De voorzitter van de Commissie wordt normaal gesproken vergezeld door de secretaris-generaal van de Commissie. Om de leiders in hun 23 verschillende talen te kunnen laten spreken, zijn er tolkenteams voor iedere taal.
Een top is een openhartige bespreking van belangrijke kwesties en nieuwe Europese projecten tussen mensen die in dit verband om de twee tot drie maanden bijeenkomen. Er is geen ander of hoger niveau waarop kwesties kunnen worden opgelost als een top daarin niet slaagt. De leiders luisteren naar de politieke boodschappen van de voorzitter van het Europees Parlement en vertrouwen op de analyse en het advies van de voorzitter van de Europese Commissie, maar zij werken autonoom aan oplossingen voor de problemen waarmee zij worden geconfronteerd. Zij worden geleid door hun voorzitter tijdens en tussen hun bijeenkomsten — de voorzitter speelt een belangrijke rol bij het formuleren van compromissen. Er zijn maar weinig kwesties die tijdens één bijeenkomst worden opgelost. De leiders bespreken een kwestie meestal verscheidene keren en komen stap voor stap dichter bij een oplossing.
Europese Raad en Raad — twee instellingen van de EU onder hetzelfde dak.
HUIS VAN DE LIDSTATEN
EUROPESE RAAD RAAD
20 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
De vergaderingen van de Raad verschillen sterk van die van de Europese Raad. Er zijn zeventig tot tachtig zittingen per jaar. Dat betekent dat er in sommige weken twee of drie zijn. Officieel zijn er tien gespecialiseerde formaties, variërend van financiën tot milieu. Iedere formatie brengt de nationale ministers van de lidstaten bijeen die verantwoordelijk zijn voor het betreffende beleidsterrein — zoals de ministers van Financiën en de ministers van Milieu.
Achter de tien officiële formaties gaan veel meer gespecialiseerde beleidsthema’s schuil — waarschijnlijk twee keer zo veel, met ieder zijn eigen gespecialiseerde ministers uit de lidstaten. De Raadsformatie Vervoer, Telecommunicatie en Energie bestaat bijvoorbeeld uit drie delen, waarbij aan ieder deel de betrokken ministers deelnemen.
Niet alle Raadsformaties komen met dezelfde frequentie bijeen. De Raad Financiën komt bijna maandelijks bijeen. De ministers van Onderwijs vergaderen meestal maar om de zes maanden. Dat betekent dat de ministers van Financiën elkaar veel beter kennen dan de ministers van Onderwijs.
Soms gebeurt het dat ministers niet vrij zijn om van hun hoofdstad naar Brussel te komen om een Raad bij te wonen. In dat geval kunnen zij worden vervangen door een plaatsvervanger of een permanente vertegenwoordiger — de stoel van de nationale vertegenwoordiger is nooit leeg.
De voorzitter van de Raad is de minister van de lidstaat die het zesmaandelijkse voorzitterschap bekleedt en die verantwoordelijk is voor het beleidsthema in kwestie. In elke periode van 6 maanden zitten 12-18 verschillende voorzitters 30-40 zittingen van de Raad voor. Sommige voorzitters zitten ongeveer zes zittingen voor (bijvoorbeeld van de Raad Financiën), andere misschien slechts één (bijvoorbeeld Onderwijs).
Iedere minister in de Raad wordt door drie tot vier medewerkers geassisteerd. De belangrijkste medewerker is de permanente vertegenwoordiger (of zijn plaatsvervanger), die wordt vergezeld door twee tot drie andere medewerkers van de permanente vertegenwoordiging of het nationale ministerie. Zij zitten met hun minister in de vergaderzaal.
Europese Raad en Raad — verschillende taken.
EUROPESE RAAD
BEPAALT DE POLITIEKE AGENDA VAN DE EU
RAAD
ONDERHANDELT EN STEMT OVER WETGEVING
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 21
De Europese Commissie wordt vertegenwoordigd door de commissaris die verantwoordelijk is voor het beleidsthema in kwestie — de euro, milieu, vervoer, sociaal beleid enzovoort.
De voorzitter van de Raad wordt vergezeld en geassisteerd door adviseurs van de permanente vertegenwoordiging en van het secretariaat van de Raad, die helpen bij het organiseren van de zitting en advies geven bij het zoeken naar oplossingen.
Bijeenkomsten van de Raad worden ook ondersteund door 23 tolkenteams, zodat de ministers de agendapunten in hun eigen taal kunnen bespreken.
Wat de toppen en de bijeenkomsten van de Raad gemeen hebben, is dat de deelnemers uit de nationale hoofdsteden in het huis van de lidstaten bijeenkomen om gezamenlijke oplossingen te zoeken voor Europese uitdagingen. De leiders stellen de prioriteiten vast en geven richting aan de strategie voor de toekomst. Hun ministers zorgen voor de follow-up door deel te nemen aan de zittingen van de Raad waar de EU-wetgeving wordt opgesteld. Daarbij werken ze nauw samen met de Commissie en het Europees Parlement.
22 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Kabinet van de voorzitter van de Europese Raad.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 23
INFORMATIEBLAD 4
DE VOORZITTER EN HET VOORZITTERSCHAP
Er is geen „voorzitter van de Europese Unie”. De wetgeving en het beleid in de Unie zijn het resultaat van de samenwerking tussen verschillende instanties. De verschillende instanties van de Unie hebben ieder een voorzitter. De voorzitters hebben er de leiding en werken samen.
De Europese Raad (de leiders) en de Raad (de ministers) hebben een eigen voorzitter.
De huidige voorzitter van de Europese Raad is Donald Tusk. Hij is een voormalige minister-president van Polen. Hij is voltijds voorzitter en zijn kantoor bevindt zich in Brussel. Hij is in 2014 door de Europese Raad voor deze positie gekozen voor een eerste ambtstermijn van tweeënhalf jaar en hij is in 2017 opnieuw verkozen. In het Verdrag is vastgelegd dat de voorzitter niet meer dan twee ambtstermijnen mag vervullen.
Donald Tusk is pas de tweede voltijdse voorzitter van de Europese Raad. Zijn voorganger was Herman Van Rompuy, voormalig premier van België, die vijf jaar voorzitter is geweest, van 2009 tot 2014. Daarvoor werd deze zware taak vervuld door de leider van de lidstaat wiens regering het voorzitterschap van de Raad bekleedde (zie hieronder). Die speelde daarnaast ook nog een rol op nationaal vlak.
Donald Tusk wordt bij zijn werkzaamheden bijgestaan door het permanent secretariaat van de Raad. Hij beschikt ook over een kleine eigen staf in zijn kabinet. Iedere voorzitter heeft zo’n tijdelijke staf. Die staf bestaat uit zijn naaste adviseurs, die zijn agenda en reizen organiseren, zijn toespraken schrijven en hem vertegenwoordigen bij besprekingen met de persoonlijke vertegenwoordigers van de andere leiders.
Het voorzitterschap van de Raad rouleert tussen de lidstaten en wisselt om de zes maanden.
24 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Zijn belangrijkste taak is te beslissen wat er moet worden besproken, en ervoor zorgen dat de topbijeenkomsten goed worden voorbereid. Iedere bijeenkomst moet weken vooraf worden voorbereid om tot een goed resultaat te kunnen leiden. Het resultaat is goed als de leiders overeenkomen om een stap vooruit te zetten bij een van de belangrijke kwesties die alleen op hun niveau kan worden opgelost. De afgelopen jaren waren de belangrijkste kwesties voor de Unie terrorisme, migratie, de economische crisis en de eurocrisis, en de brexit.
Het gebeurt zelden dat één bijeenkomst voldoende is om een groot probleem op te lossen of een nieuw project te beginnen. Om tot een gedeelde visie op een beleidskwestie te komen en de juiste oplossing te vinden, moeten de leiders de kwestie stap voor stap bespreken tijdens aan aantal bijeenkomsten. Behalve het organiseren van bijeenkomsten om acute problemen aan te pakken, moet de voorzitter er ook voor zorgen dat er overeenstemming heerst over de koers van de Unie in de komende vijf of tien jaar of zelfs langer. De voorzitter is ook de
vertegenwoordiger van de Unie als hij de leiders van andere landen in de wereld ontmoet.
De Raad heeft ook een voorzitter. Deze voorzitter is geen man of vrouw, maar de regering van een lidstaat. Vandaar dat men meestal spreekt van het voorzitterschap van de Raad. De ambtstermijn van het voorzitterschap is zes maanden. Er zijn geen verkiezingen, iedere lidstaat komt aan de beurt. Dit betekent dat iedere lidstaat, groot of klein, het voorzitterschap van de Raad gemiddeld om de 14 jaar waarneemt.
De Raad brengt ministers uit de lidstaten bijeen die zich met hetzelfde beleidsterrein bezighouden — energie, justitie, milieu, financiën enzovoort. In totaal zijn de beleidsterreinen in tien groepen verdeeld. Als de Raad bijeenkomt om over een van deze beleidsterreinen te spreken, wordt de zitting voorgezeten door de minister die verantwoordelijk is voor dat domein in het land dat het voorzitterschap waarneemt. Tussen januari en juni 2017 werden de zittingen van de Raad Milieu bijvoorbeeld voorgezeten door de Maltese minister van Milieu. Van juli tot december 2017 werden ze voorgezeten door de Estse minister van Milieu.
Carmelo Abela, minister van Binnenlandse Zaken en
Nationale Veiligheid van Malta, zat op 28 maart 2017
in Brussel de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken
voor, waar onder andere werd gesproken over het
terugkeerbeleid van de EU, de uitvoering van
een migratiebeleid en strafrechtspleging in de
cyberruimte.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 25
JULI-DECEMBER 2017 ESTLAND
JANUARI-JUNI 2018 BULGARIJE
JULI-DECEMBER 2018 OOSTENRIJK
JANUARI-JUNI 2019 ROEMENIË
JULI-DECEMBER 2019 FINLAND
JANUARI-JUNI 2020 KROATIË
JULI-DECEMBER 2020 DUITSLAND
De ministers die de Raadszittingen voorzitten, wonen niet in Brussel en het voorzitterschap is niet hun hoofdbaan. Ze wonen in hun geboorteland en zijn daar meestal lid van het nationale parlement en van de nationale regering. Tijdens de zes maanden van het voorzitterschap komen sommige Raadsformaties zes keer bijeen (zoals Financiën of Landbouw), terwijl andere maar twee keer bijeenkomen (zoals Energie of Milieu). Tussen de zittingen van de Raad in zorgt het Coreper voor het voorbereidende werk en het uitvoeren van de gemaakte afspraken. Het „voorzitterschap van de Raad” is een lidstaat. De „voorzitter van de Raad” is de man of vrouw uit de lidstaat die de vergadering over een van de verschillende beleidsthema’s voorzit.
Er zijn twee uitzonderingen. Er is een permanente voorzitter voor de Raad Buitenlandse Zaken die belast is met de externe betrekkingen van de Unie. Dat is momenteel Federica Mogherini, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van Italië. Zij werkt vanuit Brussel. Haar rol is drieërlei. Zij zit de maandelijkse zittingen van de Raad Buitenlandse Zaken voor. Zij is vicevoorzitter van de Commissie en verantwoordelijk voor externe betrekkingen. Zij is de hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. Vaak wordt ze de „chef buitenlands beleid” van de Unie genoemd. Haar vijfjarige ambtstermijn voor de drie functies loopt gelijk met die van de Europese Commissie.
De ministers van Buitenlandse Zaken van de EU ontmoetten elkaar op 15 mei 2017 in Brussel. Zij maakten de balans op van de uitvoering van de integrale EU-strategie op het gebied van veiligheid en defensie, en met name de civiele aspecten ervan. De Raad besprak ook de situatie in de Hoorn van Afrika, een regio die te kampen heeft met destabilisering, vooral in Somalië en Zuid-Sudan.
De Ministers van Financiën van de eurozone kozen op 4 december 2017 Mário Centeno, Minister van Financiën van Portugal, als voorzitter van de Eurogroep per 13 januari 2018.
26 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
De informele vergaderingen van de Eurogroep, die bestaat uit de ministers van Financiën van de 19 landen die de euro gebruiken, hebben ook een vaste voorzitter. Momenteel is dat Mário Centeno, minister van Financiën van Portugal. Hij is door de leden van de Eurogroep gekozen voor een periode van tweeënhalf jaar.
Het voorzitterschap van de Raad wordt ondersteund door het secretariaat van de Raad. Dat helpt iedere lidstaat bij de voorbereiding en planning van zijn voorzitterschap. Als ministers naar Brussel komen om zittingen voor te zitten, geeft het hun beleids- en juridisch advies en logistieke steun. De belangrijkste taak van het voorzitterschap van de Raad is de vergaderingen beleggen, de agenda’s vaststellen, de besprekingen structureren, luisteren naar de ministers en compromissen formuleren om tot oplossingen te komen. Het secretariaat van de Raad zorgt voor het advies, de briefing, de verslagen, de logistiek en het tolk- en vertaalwerk om dit mogelijk te maken.
De voorzitter van de Europese Raad (Donald Tusk) en het voorzitterschap van de Raad (de lidstaten, om de beurt) werken nauw samen. Zij krijgen advies van dezelfde secretaris-generaal en worden logistiek bijgestaan door hetzelfde secretariaat van de Raad. De Europese Raad geeft richting aan de werkzaamheden van alle instanties van de EU, inclusief de Raad. In het verlengde hiervan werken de voorzitter en het voorzitterschap nauw samen met de voorzitters van andere instellingen — de Commissie en het Europees Parlement.
De eerste vergadering van Coreper 2 in het nieuwe Europagebouw vond plaats op 20 december 2016.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 27
INFORMATIEBLAD 5
DE PERMANENTE VERTEGENWOORDIGERS EN COREPER
De regering van iedere lidstaat stuurt een van haar hoogste en meest ervaren diplomaten naar Brussel om haar daar permanent te vertegenwoordigen.
De vertegenwoordigers zijn „permanent”, want ze wonen en werken de hele week in Brussel, in tegenstelling tot hun leiders en ministers die alleen voor specifieke vergaderingen naar Brussel komen.
Ze zijn „vertegenwoordigers” omdat ze de volledige bevoegdheid hebben om te onderhandelen over wat hun regering wenst, en om oplossingen te aanvaarden of te weigeren.
Ze komen bijeen in een comité dat Coreper heet — van het Franse Comité des représentants permanents.
Geen enkele kwestie gaat naar de ministers van de Raad zonder eerst te zijn besproken en voorbereid in het Coreper. Het Coreper is essentieel voor het werk van de Raad. Zijn leden zijn zowel „permanent” als „vertegenwoordiger”.
Ze vergaderen gewoonlijk minstens eenmaal per week. In het geval van een crisis kunnen ze binnen een paar uur bijeenkomen. Omdat ze „vertegenwoordigers” zijn en omdat ze rechtstreeks in contact staan met hun leiders, kunnen ze meestal precies zeggen wat het standpunt van hun regering is, ook bij een crisis in wording. Er zijn jaarlijks ongeveer 110 vergaderingen van het Coreper.
Overigens wordt meestal niet in „crisisstand” gewerkt. Over het algemeen bestaat het werk van het Coreper uit het voorbereiden van de 70-75 zittingen van de Raad die ieder jaar plaatsvinden. Iedere top wordt ook voorafgegaan door een Raadszitting.
28 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
De Raad maakt wetgeving en ontwikkelt een Europees beleid op veel en uiteenlopende gebieden. Om dit alles het hoofd te bieden, is het Coreper in twee delen gesplitst. Coreper 2 (waar de permanente vertegenwoordigers eenmaal per week vergaderen) bereidt de toppen en de Raden voor die verband houden met economische en financiële kwesties, justitie en binnenlandse zaken.
Coreper 1 (waar de plaatsvervangers van de permanente vertegenwoordigers tweemaal per week vergaderen) bereidt de Raden in verband met alle andere beleidsterreinen voor. De lijst is lang: landbouw, visserij, milieu, klimaatverandering, transport, telecommunicatie, energie, werkgelegenheid, sociale zaken, interne markt, industrie, onderzoek, ruimtevaart, onderwijs, jeugdzaken, cultuur en sport.
Coreper 1(plaatsvervangende permanente
vertegenwoordigers)ter voorbereiding van de Raad
Coreper 2(permanente
vertegenwoordigers)ter voorbereiding van de
Raad
Landbouw en Visserij Economische en Financiële zaken
Concurrentievermogen (industrie, onderzoek) Buitenlandse Zaken
Onderwijs, Jeugdzaken, Cultuur en Sport Algemene Zaken
Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en
ConsumentenzakenJustitie en Binnenlandse Zaken
Milieu
Vervoer, Telecommunicatie en Energie
Wat betekent „een Raadszitting voorbereiden”?
Op iedere agenda van de Raad staan punten die moeten worden besproken en waarover moet worden beslist. Het Coreper bespreekt deze punten een aantal weken vóór de zitting van de Raad. Als het Coreper deze punten voor het eerst bespreekt, is er zelden overeenstemming. Dat komt omdat de belangen van de lidstaten vaak zeer verschillend zijn. De permanente vertegenwoordigers (of hun plaatsvervangers), die instructies van hun ministers hebben gekregen, zoeken naar punten waarover ze het eens kunnen worden.
In theorie is het meestal voldoende om een benadering te vinden die op een meerderheid van de stemmen kan rekenen. In de praktijk zal het Coreper (en later de Raad) blijven zoeken naar betere oplossingen om voor het besluit de grootst mogelijke meerderheid van stemmen of zelfs een consensus te bereiken. Uiteindelijk wordt de best beschikbare oplossing via een stemming aangenomen.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 29
Als het Coreper een oplossing vindt waar alle ministers mee instemmen, gaat deze naar de Raad om daar zonder verdere bespreking te worden goedgekeurd. In het jargon van de Raad heten deze punten A-punten op de agenda van de Raad. Ook wanneer een meerderheid voor een oplossing is gewonnen, kan toch iedere minister vragen om het punt in de Raad te laten bespreken, zodat hij/zij in debat kan gaan om een oplossing voor het probleem te vinden. Als er geen meerderheid is, volgt er altijd een bespreking door de ministers om tot een oplossing te komen. In het jargon van de Raad heten de punten die wel moeten worden besproken, B-punten.
Het komt zelden voor dat de Raad iets alleen beslist, zeker niet op het gebied van wetgeving. De Commissie en het Europees Parlement moeten het met de Raad eens zijn. Daarom is bij een vergadering van het Coreper altijd een hooggeplaatste persoon van de Commissie aanwezig, die een belangrijke rol bij de werkzaamheden speelt. In principe legt die persoon het voorstel van de Commissie uit en verdedigt het. Hij/zij gaat eventueel akkoord met een aantal wijzigingen, zodat overeenstemming kan worden bereikt.
Om het akkoord van het Europees Parlement te krijgen, vraagt het Coreper de voorzitter om aan het Parlement het standpunt van de Raad te mogen toelichten en kennis te nemen van de wensen van het Parlement. De voorzitter van het Coreper speelt een bijzonder belangrijke rol als bemiddelaar tussen de Raad en het Europees Parlement.
De voorzitter van het Coreper wisselt — net als het voorzitterschap van de Raad — om de zes maanden. Hij/zij is altijd de permanente vertegenwoordiger (of de plaatsvervanger) van de lidstaat die het voorzitterschap van de Raad bekleedt. Omdat iedere zitting van de Raad wordt voorgezeten door een minister die verantwoordelijk is voor het betreffende beleidsterrein (financiën, milieu enzovoort), zitten minstens tien verschillende mannen of vrouwen de zittingen van de Raad voor tijdens de periode van zes maanden. Het Coreper wordt echter maar door twee mannen of vrouwen voorgezeten in de periode van zes maanden — de permanente vertegenwoordiger en de plaatsvervanger.
Iedere permanente vertegenwoordiger wordt ondersteund door een kantoor in Brussel met deskundigen uit de betrokken lidstaat — de permanente vertegenwoordiging. Deze deskundigen zijn specialisten op alle gebieden waarop de Raad besluiten neemt — van luchtvaart tot zoönoses (dierziekten). Een voorstel voor een wet of Europees beleid dat door het Coreper wordt besproken, wordt eerst bestudeerd in deskundigengroepen. In principe zijn er ongeveer 180 van die groepen en ze bestaan uit vertegenwoordigers uit iedere lidstaat. Ze vergaderen regelmatig om wetsontwerpen of beleidsvoorstellen te bespreken en rapporteren hun werkzaamheden aan het Coreper.
11361/17 vs 1
GIP 1B EN
Council of the European Union
Brussels, 17 July 2017 (OR. en) 11361/17 OJ CRP2 27
PROVISIONAL AGENDA
Subject: 2637th meeting of the PERMANENT REPRESENTATIVES COMMITTEE
(Part 2)
Date: 19 July 2017
Time: 10.00
Venue: Brussels
1. Adoption of the agenda Approval of "I" items in Annex
II
11. Migration - Situation on the Central Mediterranean route1
= Exchange of views
12. Follow-up to the Council meeting (Foreign Affairs) on 17 July 2017
13. EU-CELAC Summit (San Salvador, 26-27 October 2017)
= Orientation debate 10509/17 COLAC 49 CFSP/PESC 564 EU RESTRICTED
14. EU-Ukraine Summit (Kyiv, 12-13 July 2017)
= Debriefing
1 Exceptionally, in the presence of the Schengen Associated States
11361/17 vs 1
GIP 1B EN
Council of the European Union
Brussels, 17 July 2017 (OR. en) 11361/17 OJ CRP2 27
PROVISIONAL AGENDA
Subject: 2637th meeting of the PERMANENT REPRESENTATIVES COMMITTEE
(Part 2)
Date: 19 July 2017
Time: 10.00
Venue: Brussels
1. Adoption of the agenda Approval of "I" items in Annex
II
11. Migration - Situation on the Central Mediterranean route1
= Exchange of views
12. Follow-up to the Council meeting (Foreign Affairs) on 17 July 2017
13. EU-CELAC Summit (San Salvador, 26-27 October 2017)
= Orientation debate 10509/17 COLAC 49 CFSP/PESC 564 EU RESTRICTED
14. EU-Ukraine Summit (Kyiv, 12-13 July 2017)
= Debriefing
1 Exceptionally, in the presence of the Schengen Associated States
I-punten op de agenda van Coreper worden meestal zonder bespreking aangenomen. II-punten zijn dossiers waarover door de ambassadeurs moet worden onderhandeld.
30 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Het werken aan een wetsontwerp in een werkgroep kan verschillende vergaderingen in beslag nemen en weken tot maanden duren. Net als het Coreper werken de deskundigen op basis van de instructies van hun ministers. Als zij het eens worden, wordt het dossier door het Coreper zonder verdere bespreking goedgekeurd. In het jargon van de Raad heten deze dossiers I-punten. Net als in het Coreper worden de werkgroepen voorgezeten door een persoon uit de lidstaat wiens regering het voorzitterschap van de Raad bekleedt.
Scherm met daarop de tijd en plaats van de vergaderingen.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 31
INFORMATIEBLAD 6
DE DESKUNDIGENGROEPEN VAN DE RAAD
De Raad werkt op drie verschillende niveaus. Op het hoogste niveau komen de ministers bijeen, voeren besprekingen, bepalen het beleid en keuren wetten goed. Iedere ministeriële vergadering wordt rechtstreeks voorbereid door het Coreper — het Comité van permanente vertegenwoordigers van de lidstaten in Brussel. Voordat het Coreper overgaat tot de voorbereiding van een bespreking of besluitvorming door de ministers, wordt het specifieke onderwerp door een van de vele werkgroepen besproken en bestudeerd.
Het Coreper stelt werkgroepen in voor alle gespecialiseerde onderwerpen die technisch in detail moeten worden bestudeerd voordat de Raad een besluit kan nemen. Er zijn ongeveer 180 werkgroepen, die een breed scala aan onderwerpen beslaan, zoals belastingen, internationale handel, luchtvaart, asiel, consumentenbescherming enzovoort. Ze houden jaarlijks ongeveer 3 600 vergaderingen.
Iedere lidstaat stuurt een deskundige naar elke vergadering van een werkgroep. De Commissie stuurt ook haar deskundige. De reden hiervoor is dat de Commissie meestal de aanzet geeft tot een bespreking en een wetsvoorstel, en daarom uitleg en toelichting moet geven bij haar voorstellen.
Iedere werkgroep heeft een voorzitter. In bijna alle gevallen is hij of zij een deskundige uit de lidstaat die het zesmaandelijkse voorzitterschap van de Raad bekleedt. De voorzitter stelt het werkprogramma en de agenda vast, organiseert de besprekingen en stelt de conclusies op. De vergaderingen vinden plaats in de gebouwen van de Raad in Brussel — het „huis van de lidstaten”.
De deelnemende deskundigen zijn ambtenaren van de regeringen van de lidstaten. Zij werken meestal voor ministeries, onder het gezag van hun minister. Soms werken ze voor gespecialiseerde instanties buiten de ministeries, maar wel onder het gezag van de overheid — bijvoorbeeld de
32 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
nationale voedselveiligheidsinstanties. Zij hebben een algemene deskundigheid (bijvoorbeeld op juridisch vlak of op het gebied van economie of wetenschap) en vaak ook een specifieke deskundigheid over het onderwerp in de werkgroep. Dit kan bijvoorbeeld belasting over de toegevoegde waarde, dierenwelzijn, klimaatverandering of cybercriminaliteit zijn.
De werkgroepen vergaderen alleen op uitnodiging van het voorzitterschap, wanneer een voorstel eerst moet worden bestudeerd voordat de Raad een besluit kan nemen. Het Coreper moet weten wat de stand van zaken is bij de besprekingen van de deskundigen voordat het een zitting van de Raad kan voorbereiden.
Iedere werkgroep onderzoekt gewoonlijk één onderwerp, of een groep van gelijkaardige en aanverwante onderwerpen. De vergaderingen duren een dag, soms twee dagen. De vergaderingen vinden net zolang plaats totdat het Commissievoorstel volledig is bestudeerd en het duidelijk is over welke punten er overeenstemming is en over welke niet.
Over belangrijke onderwerpen kan wekelijks worden vergaderd. Over andere kan dat maandelijks zijn — vooral als de deskundigen onderzoek moeten verrichten of inlichtingen moeten inwinnen. Voor sommige onderwerpen vergen de besprekingen maar twee tot drie vergaderingen, andere duren zes tot acht weken. Een ingewikkeld onderwerp vergt mogelijk nog veel meer vergaderingen voordat alle aspecten van de zaak zijn besproken. Van de besprekingen over een dergelijk onderwerp maakt het voorzitterschap gewoonlijk aan het einde van de zes maanden een samenvatting, ook als het werk nog niet af is. Het Coreper en soms ook bepaalde ministers in de Raad willen weten welke vooruitgang er is geboekt.
Die samenvatting, het verslag van de werkgroep aan het Coreper, wordt door het secretariaat van de Raad geschreven. Tijdens iedere vergadering wordt de voorzitter geadviseerd en geassisteerd door minstens twee medewerkers van het secretariaat. Een daarvan is van de juridische dienst van de Raad. De andere is van de dienst van de Raad die zorgt voor de ondersteuning van de „familie” van werkgroepen, zoals milieu, justitie, transport of economische en financiële zaken enzovoort.
De medewerkers van het secretariaat van de Raad zitten niet alleen tijdens de vergadering naast de voorzitter. Zij houden ook een voorbereidende vergadering om met hem af te spreken hoe de besprekingen zullen worden gevoerd. Zij steunen de voorzitter tijdens de vergadering door hem advies te geven, voor te stellen hoe er een compromis kan worden bereikt, en de standpunten van de verschillende lidstaten te noteren.
Voordat het verslag van de werkgroep voor het Coreper wordt geschreven, analyseert het secretariaat de besprekingen met de voorzitter, zodat zij het eens zijn over de manier waarop het verslag wordt opgesteld. Het is bijzonder belangrijk dat het verslag de standpunten van alle deskundigen uit de lidstaten duidelijk weergeeft en dat het Coreper kan helpen bij het zoeken naar oplossingen.
Het gebeurt vaak dat de besprekingen tussen de deskundigen, op basis van de instructies die zij van hun politieke leiding hebben gekregen, rechtstreeks tot overeenstemming leiden. In dat geval gaat het verslag ter goedkeuring naar het Coreper zonder verdere bespreking door de permanente vertegenwoordigers. In het jargon van de Raad heet dit een I-punt (Romeinse één) op de agenda van het Coreper.
7491/1/17 REV 1 mfg
3
GIP 1B EN
Non-legislative activities
5. Approval of the list of "A" items
7493/17 PTS A 23
6. Migration policy: Implementation1
a) External aspects
i) Malta Declaration, 3 February 2017
ii) Results of the Valletta Joint Action Plan Senior Officials meeting,
8 -9 February 2017
7110/17 JAI 208 ASIM 24 RELEX 216 FRONT 109 COMIX 179
b) Deployment to the Agencies and Relocation
= Exchange of views
7. Return Policy: enhancing effectiveness 1
a) Commission Recommendation on making returns more effective when implementing
the Directive 2008/115/EC of the European Parliament and of the Council
b) Commission Communication on a more effective return policy in the European Union -
A renewed Action Plan
= Policy debate 7112/17 MIGR 33 COMIX 180
+ COR 1 (nl)
6943/17 MIGR 28 COMIX 166
+ ADD 1
6949/17 MIGR 29 COMIX 170
8. European Border and Coast Guard: Implementation
= State of play
9. Radicalisation Awareness Network: Further steps 1
= State of play 7531/17 CT 26 ENFOPOL 145 COSI 60 COTER 22
10. Any other business
a) Conference "Managing Migration Challenges Together", Vienna, 8 February 2017
= Information by Austria
6277/17 ASIM 14 FRONT 62 ASILE 7 JAIEX 9
b) Follow-up to the EU-Internet Forum (December 2016) : Meeting with major internet
companies in the United States
= Information from the Presidency and the Commission
7478/17 CT 23 COSI 58 DAPIX 102 ENFOPOL 140 COPEN 82 CYBER 41
TELECOM 64 FREMP 33 JAI 262
c) Data Retention
= Information from the Presidency
1. Exceptionally, in the presence of the Schengen Associated States.
A-punten worden gewoonlijk goedgekeurd zonder bespreking in de Raad.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 33
Als een besluit eenmaal formeel als I-punt is goedgekeurd door het Coreper, kan het Coreper het besluit ter aanneming aan de Raad toesturen zonder dat het door de ministers verder nog moet worden besproken. In het jargon heet dit een A-punt op de agenda van de Raad. Er is meestal ook een verklarende nota van het secretariaat over de wijze waarop het akkoord tot stand is gekomen.
A-punten worden meestal met eenparigheid van stemmen goedgekeurd. Het gebeurt echter vaak dat lidstaten instemmen met een goedkeuring zonder bespreking, zelfs wanneer ze behoren tot de minderheid die tegen het besluit stemt. In dat geval leggen ze vaak een verklaring af over de redenen waarom ze tegen hebben gestemd. In ieder geval kan een minister tot de laatste minuut vóór de goedkeuring nog vragen een A-punt te bespreken.
Werkgroepen spelen daarom een uiterst belangrijke rol. Ze zorgen ervoor dat de wetten en politieke besluiten van de Raad gebaseerd zijn op een grondige studie van de technische details door de deskundigen van de ministers.
34 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Het secretariaat-generaal van de Raad ondersteunt de Europese Raad en de Raad.
EUROPESE RAAD RAAD
G S C
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 35
INFORMATIEBLAD 7
HET SECRETARIAAT-GENERAAL VAN DE RAAD
Alle onderhandelaars en beleidsmakers in de Europese Raad en de Raad komen uit de lidstaten. Presidenten, premiers, ministers en hun deskundigen reizen van hun hoofdsteden naar Brussel om te onderhandelen en overeenkomsten te sluiten. De permanente vertegenwoordigers van de lidstaten die wekelijks in het Coreper vergaderen, worden naar Brussel gedetacheerd en wonen daar gewoonlijk vier tot vijf jaar, waarna zij een andere standplaats krijgen of naar hun land terugkeren.
De onderhandelingen worden ondersteund door een kantoor dat het secretariaat-generaal van de Raad heet. Dat is gevestigd in het huis van de lidstaten in Brussel — eigenlijk in drie naast elkaar liggende gebouwen. De Raad benoemt een secretaris-generaal om de organisatie te leiden.
De huidige secretaris-generaal is Jeppe Tranholm-Mikkelsen. Hij is in juni 2015 door de Raad gekozen voor een termijn van vijf jaar. Hij heeft veel ervaring met Europese zaken, vooral in de Europese Raad en de Raad. Hij werkte vroeger als permanente vertegenwoordiger en plaatsvervangende permanente vertegenwoordiger voor Denemarken in Brussel. Hij was voorzitter van het Coreper tijdens het Deense voorzitterschap van de Raad in 2012.
Jeppe Tranholm-Mikkelsen, secretaris-generaal van de Raad van de Europese Unie.
36 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
De secretaris-generaal is• de hoogste beleidsadviseur van de voorzitter van de Europese Raad (momenteel
Donald Tusk) en het voorzitterschap van de Raad (door de lidstaten om de beurt voor zes maanden bekleed),
• de leidinggevende van alle afdelingen en diensten die voor beide instellingen nodig zijn om efficiënt te kunnen werken.
Als hoogste beleidsadviseur heeft de secretaris-generaal gespecialiseerde beleidsteams die hem ondersteunen. De teams vallen in grote lijnen samen met de tien groepen — financiën, justitie, milieu enzovoort. Er is ook een juridische dienst, die een centrale rol speelt bij het adviseren van de leiders en de Raad. De Verdragen bepalen duidelijk hoe wetgeving en beleid tot stand komen. Een van de belangrijkste taken van de secretaris-generaal en de juridische dienst is erop toezien dat alle regels correct worden toegepast. Anders kan een wet of beleid ongeldig worden verklaard door het Europees Hof van Justitie.
Communicatie en informatieverstrekking zijn belangrijke taken van het secretariaat. Het secretariaat ondersteunt de leiders, de Raad en de voorzitters met communicatieapparatuur en -diensten. Het zorgt voor openheid en legt publieke verantwoording af door registers bij te houden, archieven te creëren en openbaar te maken, en te zorgen voor transparantie en publieke toegang tot documenten.
Planning en organisatie vormen een belangrijk onderdeel van de beleidsadvisering. Het secretariaat helpt bij het regelen daarvan. Het zorgt er ook voor dat de verschillende beleidsdomeinen die in de verschillende Raadsgroepen worden besproken, bij elkaar aansluiten — zoals landbouw en milieu, energie en klimaatverandering, immigratie en betrekkingen met de buurlanden. Het secretariaat is onder andere een „onderhandelingsmanager”.
Tijdens topbijeenkomsten en vergaderingen van de Raad zorgen tolken voor simultaanvertaling van en naar de 23 werktalen van de Unie.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 37
Alle secretarissen-generaal en personeelsleden van het secretariaat zullen tijdens hun ambtstermijn of loopbaan onder een groot aantal zesmaandelijkse voorzitterschappen van de Raad en waarschijnlijk een paar voorzitters van de Europese Raad werken. Zij zijn dan ook bijzonder belangrijk voor een vlotte overgang van het ene voorzitterschap naar het andere. Ze hebben ervaring en weten daarom wat werkt en wat niet werkt. Voorzitters en voorzitterschappen wenden zich dan ook tot hen voor politiek en tactisch advies bij het zoeken naar compromissen tijdens onderhandelingen. Het secretariaat is ook een probleemoplosser.
Iedere werkdag vinden er ongeveer twintig vergaderingen plaats in de gebouwen van de Raad (jaarlijks zijn dat er ongeveer 5 800). Op ministerieel niveau kan er een zitting van de Raad Economische en Financiële Zaken zijn. In dezelfde gang vergaderen misschien de plaatsvervangende permanente vertegenwoordigers in het Coreper. Op een andere verdieping kunnen deskundigen vergaderen in de werkgroepen over luchtvaart, visserij, volksgezondheid enzovoort.
Iedere vergadering heeft deelnemers uit alle lidstaten en vertegenwoordigers van het voorzitterschap van de Raad en de Commissie. Soms zijn er ook deelnemers uit andere instellingen, zoals de Europese Investeringsbank of het Europees Grens- en kustwachtagentschap. Iedere vergadering heeft tussen de 60 en 150 deelnemers. Het secretariaat moet de faciliteiten hiervoor verstrekken.
Dat betekent niet alleen vergaderruimten, maar ook simultaanvertaling, documenten (inclusief vertalingen), veiligheid en catering. Iedere dag komen er ongeveer 1 500 mensen uit de lidstaten naar het huis van de lidstaten in Brussel om te onderhandelen. Het secretariaat zorgt voor de noodzakelijke logistiek.
Tijdens topbijeenkomsten werken vertegenwoordigers van alle taalafdelingen in één zaal om wijzigingen in de zittingsdocumenten (conclusies, verklaringen) te vertalen.
38 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Een belangrijk onderdeel van de taak van het secretariaat is het vergemakkelijken van de communicatie. Bij iedere vergadering van ministers is er volledige simultaanvertaling en alle documenten zijn in de 24 officiële talen vertaald. Afgesproken is dat het Coreper en de meeste werkgroepen in minder dan 24 talen werken.
De omvangrijkste activiteit van het secretariaat vindt plaats in de vertaaldienst en de afdeling juristen-vertalers (die de kwaliteit en de duidelijkheid van de wetsontwerpen controleert). Jaarlijks verwerken zij meer dan 15 000 documenten (in totaal ongeveer 1 miljoen bladzijden). Zij vormen ongeveer een derde (meer dan 1 000 werknemers) van het totale aantal personeelsleden van het secretariaat. De snelheid en deskundigheid van de diensten die zij de leiders en de Raad bieden, is uniek binnen de internationale instellingen.
De secretaris-generaal heeft de leiding over een organisatie van ongeveer 2 800 mensen. De personeelsleden worden op hun verdiensten geselecteerd door middel van vergelijkende onderzoeken die door het Europees Bureau voor personeelsselectie, EPSO, worden georganiseerd. Zij worden niet door de lidstaten geselecteerd of benoemd. Ze zijn in dienst van de leiders en de Raad, niet van hun land van herkomst. Zij komen uit alle lidstaten. De jaarlijkse begroting van het secretariaat bedraagt ongeveer 550 miljoen euro — dat is ongeveer 0,4 % van de begroting van de Unie.
Het stemsysteem van de Raad kent drie soorten stemmingen.
GEWONE MEERDERHEID
RAAD GEKWALIFICEERDEMEERDERHEID
EENPARIGHEID VAN STEMMEN
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 39
INFORMATIEBLAD 8
HOE BESLUITEN TOT STAND KOMEN
Toen de lidstaten over de Verdragen onderhandelden, zijn ook de stemregels afgesproken voor de besluiten die de leiders (Europese Raad) en de ministers (Raad) nemen.
De Europese Raad beslist voornamelijk over strategie en beleid, terwijl de Raad vooral over wetgeving beslist.
De afspraken die de Europese Raad over strategie en beleid maakt, worden geformuleerd in „conclusies van de Europese Raad”. Hierover hebben de leiders altijd eerst een consensus bereikt. Er zijn een aantal specifieke gevallen waarin de Europese Raad met gekwalificeerde meerderheid stemt — bijvoorbeeld bij het kiezen van zijn voorzitter.
Bij het maken van wetten door de Raad is de situatie anders. Alvorens in te gaan op de details van de stemregels, is het belangrijk om te weten dat de Raad zelden alleen besluiten neemt. In bijna alle gevallen werkt de Raad volgens een bepaalde procedure samen met de Commissie en het Europees Parlement.
De Raad kan alleen een wet maken op grond van een voorstel van de Commissie. Als de Commissie niet van haar voorstel wil afwijken, kan de Raad het voorstel alleen wijzigen als alle lidstaten het daar unaniem mee eens zijn.
Voor de meeste wetgeving zijn de Raad en het Europees Parlement „medewetgevers”. Ze hebben allebei precies evenveel bevoegdheden. Het gaat dan om wat de „gewone wetgevingsprocedure” of „medebeslissingsprocedure” wordt genoemd. Bij het stemmen moet de Raad er rekening mee houden dat er uiteindelijk overeenstemming met het Parlement moet worden bereikt. Dit geldt evenzeer voor het Parlement tegenover de Raad.
De stemregels van de Raad zijn vastgelegd in de Verdragen.
Er zijn drie stemsystemen.
Een gekwalificeerde meerderheid is bereikt wanneer 55 % van de lidstaten, die samen ten minste 65 % van de EU-bevolking vertegenwoordigen, voorstander zijn van de onderhandelde tekst.
Met de stemcalculator-app kan worden berekend wanneer een gekwalificeerde
meerderheid voor de aanneming van wetgeving is bereikt.
Countries participating Votes
Austria1.71% of population
Belgium2.21% of population
Bulgaria1.40% of population
Croatia0.82% of population
Cyprus0.17% of population
Czech Republic2.04% of population
Denmark1.12% of population
Estonia0.26% of population
Finland1.07% of population
France13.05% of population
Germany16.06% of population
Greece2.11% of population
Hungary1.92% of population
Ireland0.91% of population
Italy12.00% of population
Latvia0.39% of population
Lithuania0.57% of population
Luxembourg0.11% of population
Malta0.09% of population
Netherlands3.37% of population
Poland7.43% of population
Portugal2.02% of population
Romania3.87% of population
Slovakia1.06% of population
Slovenia0.40% of population
Spain9.09% of population
Sweden1.96% of population
United Kingdom12.79% of population
Qualified majority
28
%
Voting rule
Final result
Approved
member states
Minimum “Yes” required for adoption: (55%) 16
+ - 0
19 Yes
7 No
2 Abstain
Population
Minimum “Yes” required for adoption: 65%
+ -
91.67 Yes
8.05 No
0.28 Abstain
Voting calculator
40 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Het eerste systeem geldt voor ongeveer 80 % van de werkzaamheden van de Raad, waar het Europees Parlement als medewetgever optreedt. In deze situaties stemt de Raad met een systeem dat „gekwalificeerde meerderheid” wordt genoemd. Er moet aan twee voorwaarden worden voldaan, de zogenoemde „dubbele meerderheid”. Ten eerste is de goedkeuring van 55 % van de lidstaten nodig — dat wil zeggen van 16 lidstaten. Ten tweede is de goedkeuring vereist van lidstaten die ten minste 65 % van de bevolking van de Unie vertegenwoordigen. Om dit te kunnen berekenen, worden de bevolkingscijfers van iedere lidstaat jaarlijks bijgewerkt op basis van officiële statistieken.
Deze cijfers worden in een calculator gestopt, die iedereen als een app op zijn smartphone of tablet kan downloaden. Deze app wordt door iedereen in de Raad gebruikt om te kijken of het vereiste minimum van 65 % van de bevolking is bereikt. Anders gezegd, een besluit kan worden geblokkeerd door vier lidstaten die minstens 35 % van de bevolking van de Unie uitmaken. Lidstaten kunnen zich ook onthouden van stemming. Dit heeft hetzelfde effect als tegenstemmen, omdat er voorstemmen nodig zijn om een „dubbele meerderheid” te bereiken.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 41
Het tweede systeem slaat op wetgeving op een beperkt aantal gebieden, waar de Verdragen voorschrijven dat de Raad zijn goedkeuring unaniem moet geven. Met andere woorden, iedere lidstaat heeft een veto. Dit geldt bijvoorbeeld voor de toelating van nieuwe lidstaten tot de Unie en voor belastingen.
Het derde systeem geldt voor besluiten die niet over wetgeving gaan. Dat kan bijvoorbeeld een huishoudelijk besluit zijn om de Raad bij wijze van uitzondering te laten bijeenkomen buiten de overeengekomen vergaderplaatsen in Brussel en Luxemburg. In deze gevallen wordt het besluit genomen met eenvoudige meerderheid van stemmen — een minimum van 15 lidstaten moet vóór zijn.
Het stemsysteem heeft nog een aantal andere kenmerken. Volgens de interne regels van de Raad moet bijvoorbeeld een meerderheid van de lidstaten deelnemen aan een stemming wil die geldig zijn. Dat komt momenteel neer op minstens 15 lidstaten.
Stemmen is een politieke en juridische handeling. Het gebeurt uitsluitend op het niveau van de ministers in de Raad. Het Coreper houdt doorgaans geen officiële stemming, maar de permanente vertegenwoordigers geven soms vooraf te kennen hoe hun ministers van plan zijn te stemmen in de Raad. Deze „indicatieve stemming” is nuttig voor het voorzitterschap van de Raad om te beoordelen of een besluit rijp is om te worden goedgekeurd. Werkgroepen stemmen niet. Alle stemmingen van de Raad over wetgevingsbesluiten worden automatisch openbaar gemaakt.
De Raad kan pas over een voorstel van de Commissie stemmen als er ten minste acht weken zijn verstreken nadat het naar de nationale parlementen van de lidstaten is gestuurd. Op die manier krijgen de nationale parlementen de tijd om het voorstel te bestuderen. In bepaalde gevallen kan een groep van ongeveer een derde van de nationale parlementen de Commissie vragen het voorstel te herzien.
Deze duidelijke regels kunnen de indruk wekken dat de Raad altijd zo snel mogelijk besluiten neemt, of besluiten neemt zodra het voorzitterschap ziet dat er een gekwalificeerde meerderheid is. In werkelijkheid is er in de Raad een traditie om besluiten te nemen als daar een zo breed mogelijke steun voor is gevonden. Ook al ziet het ernaar uit dat een besluit met een gekwalificeerde meerderheid kan worden genomen, toch zullen het voorzitterschap en de lidstaten gewoonlijk de besprekingen voortzetten om compromissen te vinden en aldus zo veel mogelijk problemen voor de tegenstemmende minderheid van lidstaten op te lossen.
42 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 43
INFORMATIEBLAD 9
HOE DE UNIE WETTEN MAAKT (EN WAAROM)
De Unie heeft doelstellingen voor haar burgers. De fundamentele doelstellingen zijn vastgelegd in de Verdragen waarover de lidstaten hebben onderhandeld en die ze zijn overeengekomen toen ze besloten om samen te werken. Over de doelstellingen op meer middellange termijn wordt unaniem beslist door de leiders van de lidstaten die vergaderen in de Europese Raad. De laatste belangrijke overeenkomst waarin doelstellingen zijn vastgelegd, dateert van juni 2014. De Europese Raad heeft toen een strategische agenda voor de komende jaren goedgekeurd.
Om haar doelstellingen te bereiken, zorgt de Unie voor wetgeving en beleidsvorming. De lidstaten hebben er in de Verdragen mee ingestemd dat deze wetgeving van toepassing is op hun grondgebied — voor regeringen, individuen, bedrijven en andere organisaties. De lidstaten hebben in de Verdragen ook afgesproken op welke gebieden de Unie die wetgeving zou realiseren. Die gebieden omvatten veel, maar niet alles. De Unie kan alleen wetgeving tot stand brengen binnen de door de lidstaten overeengekomen grenzen.
De lidstaten zijn ook het proces voor de totstandkoming van de wetten overeengekomen. En zij reserveerden voor zichzelf een prominente plek in het wetgevingsproces — deze plek is de Raad. De lidstaten beslisten dat de Commissie wetsvoorstellen zou doen en dat ze zelf, in de Raad, over de wetten zouden onderhandelen en die goedkeuren, samen met het Europees Parlement.
Ze besloten in de Verdragen ook een onafhankelijk Europees Hof van Justitie op te richten, dat uitspraken doet in geschillen in verband met de wetgeving van de Unie.
In de media worden de wetten van de Unie soms eenvoudigweg „EU-regels” genoemd. In de Verdragen worden verschillende soorten wetten beschreven, maar het gaat vooral om „verordeningen” en „richtlijnen”, zoals ze in het juridisch jargon worden genoemd. Verordeningen zijn rechtstreeks en onmiddellijk van toepassing in alle lidstaten. Richtlijnen zijn wetten die nationale regeringen en parlementen moeten omzetten in nationale wetten voordat ze van kracht worden.
Wetsvoorstellen komen van de Commissie. Voordat de Commissie een wetsvoorstel doet, moet zij een aantal zaken controleren. Ten eerste of de Unie volgens de Verdragen de bevoegdheid heeft om op dat gebied een wet te maken. Iedere wet moet een rechtsgrond hebben. Het Europees Hof van Justitie kan wetten nietig verklaren die geen rechtsgrond hebben. Ten tweede controleert de Commissie of het voorstel de prioriteiten van de Unie ten goede komt.
Het vijfjarenwerkprogramma van de Commissie is rechtstreeks gebaseerd op de strategische agenda van de leiders. De Commissie controleert verschillende andere zaken om er zeker van te zijn dat de wetgevingsmachine de belangrijkste uitdagingen van de Unie op de meest efficiënte wijze aanpakt.
Het voorstel van de Commissie wordt naar de Raad en het Europees Parlement gestuurd. In de meeste gevallen zijn zij volstrekt gelijkwaardige partners bij de onderhandelingen en de uiteindelijke beslissing — het gaat dan om wat de gewone wetgevingsprocedure wordt genoemd. Eén instantie vertegenwoordigt de kiezers rechtstreeks; de andere vertegenwoordigt de nationale regeringen die iedere lidstaat heeft gekozen.
De gewone wetgevingsprocedure houdt in dat het Europees Parlement en de Raad samen wetten maken.
Besluitvorming in de Raad.
RAAD EUROPEES PARLEMENT
44 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
De Raad en het Parlement nemen zelden exact dezelfde houding aan tegenover een voorstel van de Commissie, omdat ze verschillende machten en perspectieven vertegenwoordigen.
De Raad bestudeert een voorstel op drie niveaus. Eerst wordt het voorstel bestudeerd door deskundigen uit de lidstaten die in werkgroepen bijeenkomen. Deze deskundigen, die instructies krijgen van hun ministers en hun permanente vertegenwoordigers, bespreken het voorstel in detail. Op het tweede niveau bestuderen de permanente vertegenwoordigers in hun comité (Coreper) de hangpunten waarvoor de werkgroepen geen oplossing hebben gevonden. Tot slot wordt het voorstel op het hoogste niveau bestudeerd door de ministers in de Raad die over het betrokken onderwerp gaat — bijvoorbeeld energie, visserij, financiën of justitie. De ministers onderhandelen om de laatste openstaande kwesties op te lossen, of keuren de door de permanente vertegenwoordigers bereikte akkoorden formeel goed.
Europese UnieRaad van de
WERKGROEPENdeskundigen
uit de lidstaten
COREPERambassadeurs
Commissie- voorstel
Besluit vaststelling
RAADministers
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 45
Alvorens aan de onderhandelingen met het Europees Parlement te beginnen, bepaalt de Raad eerst zijn eigen standpunt — wat steunt hij en wat steunt hij niet in het Commissievoorstel? De deskundigen in de werkgroepen bestuderen de technische, financiële en juridische aspecten, en brengen verslag uit aan het Coreper. De Raad zal dan zijn standpunt inzake het voorstel innemen. Dit noemt men het „mandaat” voor de bespreking van de Raad met het Europees Parlement. Het mandaat moet gesteund worden door een gekwalificeerde meerderheid van de lidstaten, berekend volgens het stemsysteem van de Raad.
Volgens zijn eigen regelgeving en procedures keurt het Europees Parlement ook zijn eigen mandaat voor de onderhandelingen met de Raad goed.
In het volgende stadium komen de vertegenwoordigers van de Raad en van het Europees Parlement bijeen om hun lijsten met punten die ze steunen of afwijzen in het voorstel, te bestuderen en met elkaar te vergelijken. Aangezien het om 2 grote instanties gaat, die alle nationale regeringen en meer dan 750 Europese Parlementsleden vertegenwoordigen, benoemen ze ieder een onderhandelaar om hen te vertegenwoordigen.
Het is meestal nuttig dat de onderhandelaars elkaar informeel in Brussel of Straatsburg ontmoeten, om elkaar uitleg te geven over hun mandaten. Voor de Raad is de onderhandelaar altijd het voorzitterschap van de Raad. Afhankelijk van het voorstel kan dat de voorzitter van het Coreper zijn (die in Brussel woont) of de voorzitter van de Raad (die meestal in zijn/haar eigen land woont). Als ze uitleg geven bij hun mandaat, bekijken de onderhandelaars van de Raad en het Parlement ook of er oplossingen zijn voor de punten waarover ze van mening verschillen.
Iedere onderhandelaar brengt thuis (in de Raad of het Parlement) verslag uit over de punten waarover de partijen het eens of oneens zijn. Om de besprekingen vooruit te helpen, moet het mandaat van beide partijen worden herzien. Het voorzitterschap van de Raad krijgt een bijgewerkt mandaat van het Coreper of van de ministers in de Raad. Na weken of maanden van besprekingen en herziene mandaten bij de Raad en het Parlement komen de onderhandelaars gewoonlijk tot een ontwerpoplossing.
Wat de Raad betreft, wordt de ontwerpoplossing meestal gecontroleerd door de permanente vertegenwoordigers in het Coreper, die van hun regeringen vernemen of ze het ontwerp moeten aanvaarden of afwijzen. Als het resultaat positief is, wordt de tekst van het ontwerp in de correcte juridische vorm gegoten en vertaald in alle talen van de Unie, dit in een gezamenlijke inspanning van het secretariaat van de Raad en het secretariaat van het Europees Parlement. Over deze ontwerptekst wordt gestemd in de plenaire vergadering van het Europees Parlement en in een zitting van de Raad. Zo wordt een voorstel van de Commissie een wet van de Unie, goedgekeurd door de Raad en het Parlement.
Als de Raad wetgeving maakt, zijn de meeste agenda’s en verslagen beschikbaar en openbaar toegankelijk; de ministeriële debatten zijn bovendien via webstream te volgen.
46 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) van de EU is een dynamisch beleid dat herhaaldelijk is hervormd om aan nieuwe uitdagingen te beantwoorden. Het GLB zorgt voor een rendabele en veilige voedselproductie en een redelijke levensstandaard voor Europese boeren, en houdt daarbij rekening met dierenwelzijn en sociale en milieuaspecten. Het GLB steunt ook jonge boeren en boeren in gebieden met natuurlijke beperkingen, zoals bergregio’s.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 47
INFORMATIEBLAD 10
HOE DE UNIE HAAR BELEID BEPAALT (EN WAAROM)
De Unie heeft bepaalde doelstellingen. Ze streeft deze na door wetten te maken en een beleid te ontwikkelen. De Unie maakt wetgeving op de gebieden waar de Verdragen haar de bevoegdheid geven dat te doen — deze staan duidelijk in de Verdragen en zijn beperkt. Met beleid van de Unie kunnen echter verschillende dingen worden bedoeld.
In de eerste plaats kan Uniebeleid bestaan uit een reeks wetten op basis van een aantal richtsnoeren. De leiders (Europese Raad) of de ministers (Raad) stellen, apart of samen, richtsnoeren op over uiteenlopende kwesties. De Raad treedt vervolgens op als wetgever. Richtsnoeren waarover overeenstemming is bereikt, worden gewoonlijk vastgelegd in conclusies van de Europese Raad of de Raad. Wetgeving is bindend; conclusies zijn richtinggevend.
Dit wordt duidelijk aan de hand van twee voorbeelden.
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid was een van de eerste vormen van gemeenschappelijk beleid van de Unie. Het kwam geleidelijk tot stand op basis van de doelstellingen van de Verdragen, aan de hand van richtsnoeren en wetgeving. Het is in de loop der jaren ingrijpend veranderd. Het huidige gemeenschappelijk landbouwbeleid verschilt sterk van het beleid van tien jaar geleden en het verschilt totaal van dat van twintig jaar geleden. De Raad besprak hoe hij de richtsnoeren wilde wijzigen, en nam vervolgens nieuwe wetgeving aan.
48 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
In de eerste decennia van de Unie waren de richtsnoeren voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid voornamelijk gericht op een stijging van de productie en een verhoging van het inkomen van boeren. De huidige richtsnoeren zijn vooral gericht op het produceren van wat de markt vraagt, op de wijze die de consument verwacht, dat wil zeggen een milieuvriendelijk productie waarbij wordt voldaan aan hoge normen qua dierenwelzijn en voedselveiligheid. Deze nieuwe richtsnoeren werden in de loop der jaren uitgewerkt in Raadsconclusies en vormden de basis voor grote hervormingen. Dankzij dit hervormde beleid is de Unie ruimschoots zelfvoorzienend op het gebied van hoogwaardig voedsel dat is geproduceerd in ecologisch duurzame omstandigheden. Het beleid is ook de basis voor een van de belangrijkste exportsectoren van de Unie, die werk biedt aan miljoenen mensen in levensmiddelen- en landbouwbedrijven.
Het gemeenschappelijk energiebeleid — nu „energie-unie” genoemd — bestaat nog niet zo lang.
De energiesituatie van de Unie is het tegenovergestelde van de situatie in de landbouw- en de voedingssector. De Unie is sterk afhankelijk van de invoer van energie. Sommige lidstaten hebben het moeilijker en zijn kwetsbaarder dan andere. Energie kan zich binnen de Unie niet zo makkelijk van de ene lidstaat naar de andere verplaatsen om aan de vraag te kunnen voldoen. Dit komt gedeeltelijk door de infrastructuur, maar ook door het ontbreken van een volledig open interne energiemarkt. Onze interne energiegrenzen bieden niemand bescherming — ze maken ons kwetsbaarder, gevoeliger voor bedreigingen van de toevoer en voor prijsonzekerheid. Sommige soorten energie dragen bij tot de klimaatverandering en brengen de planeet in gevaar. Een efficiënter gebruik van energie en het invoeren van hernieuwbare energie zijn zulke grote uitdagingen dat alle lidstaten moeten samenwerken om die met succes aan te gaan.
• De Europese Raad heeft de vijf grootste uitdagingen van de komende jaren voor de Unie besproken en in zijn strategische agenda geconcludeerd dat energie en klimaatverandering daartoe behoren. De leiders kwamen beleidsrichtsnoeren overeen in de conclusies van de Europese Raad.
• Als antwoord kwam de Europese Commissie met een strategievoorstel voor een energie-unie. Dit werd door de leiders van de Europese Raad en de ministers van Energie en Milieu in de Raad besproken. Beide werden het eens over beleidsrichtsnoeren in hun conclusies.
• In het licht van deze richtsnoeren stelde de Commissie wetgeving voor aan de Raad en het Europees Parlement. Veel daarvan is al goedgekeurd en aangenomen. Er zijn al positieve resultaten. Maar er wordt doorgewerkt.
• Er is een gemeenschappelijk energiebeleid, of een energie-unie, in de maak. Het bestaat uit beleidsrichtsnoeren van de Europese Raad en de Raad en wetgeving die door de Raad en het Europees Parlement is aangenomen.
Beleidsvorming en wetgeving uitgelegd aan de hand van de ontwikkeling van het energiebeleid.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 49
Beleidsvorming
juni 2014De Europese Raad keurt de strategische agenda van de EU goed, met als prioriteit de energie-unie, waaronder ook het klimaat valt.
oktober 2014
De Europese Raad stelt zijn kader voor het klimaat- en energiebeleid 2030 vast, met als doelstellingen:
• minder broeikasgasemissies,• meer hernieuwbare energiebronnen in het energiesysteem,• grotere energie-efficiëntie,• een complete interne energiemarkt,• meer energiezekerheid.
februari 2015
De Commissie stelt haar strategie voor een energie-unie voor met een stappenplan voor de opbouw van de energie-unie.
maart 2015 De Europese Raad komt overeen een energie-unie tot stand te brengen.
juni 2015De Raad stelt conclusies vast over twee overkoepelende aspecten van de energie-unie: de consument mondig maken en investeringen aantrekken.
Wetgeving
februari 2016
De Commissie dient drie wetgevingsvoorstellen in die de Raad samen met het Europees Parlement bestudeert en goedkeurt.
december 2016
1. In het kader van „energiezekerheid” stelt de Raad een besluit vast met betrekking tot individuele energie-overeenkomsten van lidstaten met niet-EU-landen met het oog op transparantie in de gasprijzen en continuïteit in de gasvoorziening.
maart 20172. In het kader van „energie-efficiëntie” neemt de Raad een verordening aan betreffende energie-etikettering. Energielabels zetten industrie en consument aan tot het produceren van en het kiezen voor efficiëntere huishoudproducten.
april 20173. In het kader van „energiezekerheid” neemt de Raad een verordening aan betreffende maatregelen om de continuïteit van de energievoorziening in het geval van een gascrisis te verzekeren.
november 2016
De Commissie presenteert haar pakket schone energie, dat de EU-doelstellingen betreffende hernieuwbare energie en energie-efficiëntie in wetgeving omzet. Het omvat ook voorstellen betreffende de opzet van de elektriciteitsmarkt, een van de prioriteiten van de voltooiing van de interne energiemarkt. Hierdoor zal de infrastructuur alsook de handel in elektriciteit binnen de EU verbeteren en zal de overstap van de ene op de andere energiebron vergemakkelijken, zodat energie goedkoper wordt voor de burger.
juni 20174. In het kader van „energie-efficiëntie” stelt de Raad een update vast van twee richtlijnen over de goedkoopste energiebron: de niet- verbruikte energie. De richtlijnen ondersteunen de renovatie van gebouwen en energiebesparing op alle gebieden.
2017-2018Verder werk aan hernieuwbare energie, de opzet van de elektriciteitsmarkt en een „governancesysteem”. Met governance wordt nagegaan of de EU op schema ligt om haar doelstellingen te bereiken.
2018 Onderhandelingen met het Europees Parlement over het pakket schone energie.
50 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
De belangrijkste pijlers van het beleid zijn:
• energiezekerheid en solidariteit (een grotere diversiteit aan brandstoffen, leveranciers en aanvoerroutes);
• een open interne markt (minder wettelijke grenzen tussen energiemarkten en meer fysieke interconnectoren voor gas en elektriciteit);
• meer energie-efficiëntie, matiging van de vraag naar energie (met name de doelstelling om de efficiëntie met 27 % te verhogen tussen 2014 en 2030);
• de uitstoot van broeikasgassen in de Unie verminderen door het aandeel van energie uit hernieuwbare bronnen te verhogen (de broeikasgassen met 40 % verminderen tussen 1990 en 2030, het verbruik van energie uit hernieuwbare bronnen tot 27 % verhogen tegen 2030);
• belangrijke investeringen in onderzoek en innovatie, zodat de Unie toonaangevend wordt, met apparatuur voor slimme-energiebeheer voor huishoudens, schoon vervoer, schone fossiele brandstoffen, en veilige en duurzame kernenergie.
In andere gevallen kan Uniebeleid richtsnoeren of overeengekomen doelen omvatten, maar zonder bindende wetgeving. Iedere maand stelt de Raad in de vorm van „conclusies” besluiten vast over een groot aantal onderwerpen. De onderwerpen kunnen erg specifiek zijn (zoals oneerlijke handelspraktijken door supermarkten, die schadelijk zijn voor het inkomen van boeren) of eerder algemeen (zoals de handel in wilde dieren of mondiale inspanningen voor de bestrijding van aids).
Uit deze conclusies van de Raad blijkt dat, ook al is de rechtsgrond in de Verdragen beperkt, de ministers van de lidstaten toch regelmatig samen een probleem behandelen als zij bijeenkomen in de Raad. Ze zijn vaak ook bereid een gemeenschappelijke, niet-bindende aanpak van een probleem te bespreken en hierover overeenstemming te bereiken in de vorm van conclusies.
De conclusies van de Raad worden ook erg vaak gebruikt om de positie van de Unie en de lidstaten op het gebied van externe betrekkingen te bepalen. De Raad Buitenlandse Zaken komt iedere maand bijeen onder het voorzitterschap van zijn permanente voorzitter, de hoge vertegenwoordiger, en bespreekt de toestand in de wereld op het gebied van politiek en veiligheid. Er worden conclusies aangenomen over regio’s, specifieke landen en horizontale kwesties (zoals mensen-rechten of chemische wapens).
Naargelang het geval maken de lidstaten hun doelstellingen, principes of actieplannen bekend in hun conclusies of verklaringen. Deze conclusies dienen als leidraad voor het optreden van de regeringen van de Unie als zij maatregelen treffen voor hun eigen buitenlands beleid.
UITGAVEN
Het financieel plan voor de uitgaven van de EU voor de periode van 2014 tot en met 2020.
groei
natuurlijke hulpbronnen
veiligheid
externe maatregelen
administratie
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 51
INFORMATIEBLAD 11
HOE DE LIDSTATEN DE BEGROTING VAN DE UNIE OPSTELLEN EN GOEDKEUREN
Ieder project heeft een begroting nodig. Als het een groot project is, is er niet alleen een jaarlijkse begroting, maar ook een meerjarig financieel plan nodig. Alles in Brussel wordt door de hoofdrolspelers van de Unie besproken en goedgekeurd — de Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten in de Europese Raad en de Raad. De begroting van de Unie is geen uitzondering.
De Unie heeft een zevenjarig financieel plan voor de periode van 2014 tot 2020. Het doel van dit plan is het algemene financiële plafond voor de zeven jaarlijkse begrotingen in deze periode vast te stellen en dan de financiële middelen te verdelen over de prioriteiten van de Unie. Het huidige plan beperkt de totale uitgaven over zeven jaar tot 910 miljard euro. Dit is ongeveer 1 % van de totale waarde van de economieën van de lidstaten.
De beleidsuitgaven van de Unie bedragen ongeveer 2,5 % van de totale overheidsuitgaven van de lidstaten. Ongeveer 90 % van de begroting van de Unie wordt rechtstreeks door de regeringen van de lidstaten aan goedgekeurde projecten en programma’s besteed. De Commissie beheert de stromen en is wettelijk aansprakelijk voor het goede beheer van de fondsen.
Het plan bestaat uit zeven onderdelen: vijf daarvan zijn beleidsdoelstellingen (de andere twee zijn van huishoudelijke aard). Elk van de zeven onderdelen heeft zijn eigen limiet — om ervoor te zorgen dat de totale limiet niet wordt overschreden. De beleidsdoelstellingen zijn:
• 47 % voor groei:•• maatregelen voor het scheppen van banen (geld voor onderzoek, innovatie, opleiding,
trans-Europese netwerken voor energie, telecommunicatie en vervoer);•• solidariteit tussen personen en regio’s (geld voor investeringen in armere regio’s, zodat
deze hun achterstand kunnen inhalen);
52 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
• 39 % voor het gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen voor duurzame groei (geld voor landbouw, visserij en milieu);
• 1,6 % voor de veiligheid van de burgers van de Unie (geld voor grensbewaking, volksgezondheid, consumentenbescherming, migratie en asiel);
• 6 % voor externe acties (geld voor ontwikkeling en humanitaire hulp en andere activiteiten van het buitenlands beleid).
De overige 6 % is voor huishoudelijke kosten — vooral kosten voor het functioneren van de diensten van de Unie (gebouwen, personeel, apparatuur). Het secretariaat-generaal van de Raad gebruikt 8 % van dit huishoudelijk bedrag voor de ondersteuning van de Europese Raad en de Raad. Het is zinvol om in een zevenjarenplan ook enige reserves voor flexibiliteit en noodsituaties op te nemen. Deze worden bijvoorbeeld gebruikt voor natuurrampen in de Unie
Een breed scala van projecten wordt door de EU-begroting ondersteund via de structuurfondsen van de EU en het Cohesiefonds. Van bovenaf, links naar rechts: het nieuwe gebouw van de middelbare school in Põlva is de eerste bijna energieneutrale school in Estland; de Poljanskaringweg, rond de stad Škofja Loka in Slovenië, leidt het vrachtverkeer weg van de smalle middeleeuwse straten van de stad; een school voor het bouwen van houten boten, in Limerick, Ierland, zet een oude traditie voort; wetenschap en marketing dragen in het kader van het project MED-Laine in Sardinië, Italië, bij tot nieuwe afzetmogelijkheden voor traditionele mediterrane wol; de brouwerij Komotiní in het noorden van Griekenland produceert bier en heeft zijn assortiment uitgebreid met een traditionele drank op basis van thee.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 53
(zoals noodsituaties bij overstromingen of aardbevingen) of om op te treden bij onverwachte migratie (zoals het creëren van een dienst voor grensbescherming).
De besprekingen over het financieel plan zijn even intensief als de besprekingen over de prioriteiten van de Unie. Zonder het financieel plan kunnen de doelstellingen en prioriteiten van de Unie niet worden verwezenlijkt.
De Commissie diende in 2011 een voorstel voor het huidige plan in bij de Raad. De lidstaten in de Raad bestudeerden het plan uitvoerig en werkten hierbij op de drie gebruikelijke niveaus (deskundigen uit de hoofdsteden in werkgroepen, permanente vertegenwoordigers in het Coreper en ministers in de Raad). Maar wegens het strategisch belang werd het plan ook in de Europese Raad besproken, waar de leiders van de lidstaten beslisten over de grote cijfers — met name het totaalbedrag en de subbedragen voor de zeven onderdelen. Met deze aanwijzingen van de leiders heeft de Raad het plan toen goedgekeurd.
De stemregel voor het plan is eenparigheid van stemmen — dat betekent dat er alleen maar een plan kan zijn als iedere lidstaat zijn goedkeuring geeft. Het Europees Parlement moet ook zijn toestemming geven — dat betekent dat een meerderheid van zijn 751 leden vóór moet stemmen. Tijdens het hoogtepunt van de onderhandelingen in juni 2013 hebben de voorzitters van de Europese Raad, de Commissie en het Europees Parlement daarom wekenlang met elkaar vergaderd.
De onderhandelingen over het huidige plan hebben meer dan twee jaar geduurd, van het voorstel van de Commissie tot de richtsnoeren van de Europese Raad, tot de aanneming van de verschillende wetten door de Raad en het Europees Parlement. Het belangrijkste resultaat was:
• de totale omvang van het plan voor de periode 2014-2020 was in vergelijking met de periode 2007-2013 met ongeveer 3,5 % afgenomen. Dit was de eerste keer dat een nieuw plan minder omvangrijk was dan het vorige;
• met dit beperktere budget ging meer geld naar projecten voor groei en werkgelegenheid (onderzoek, innovatie, infrastructuur en netwerken), maar was er minder geld voor andere projecten (vooral voor landbouw en voor investeringen in armere regio’s);
• er was meer geld voor veiligheid; dit bedrag werd in 2016 en 2017 weer verhoogd met de reserves voor flexibiliteit en noodhulp, in het licht van de migratiecrisis. Er was ook meer geld voor externe maatregelen.
Inkomstenbronnen van de EU 2015.
bijdragen gebaseerd op het bruto nationaal inkomen
douanerechten e.a.
btw
overige bronnen
54 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Nationale regeringen halen hun inkomsten uit belastingen. De Unie int geen belasting, maar haalt haar inkomsten als volgt bij haar lidstaten (cijfers voor 2015):
• 70 % bestaat uit een deel (ongeveer 0,7 %) van de economische rijkdom van de lidstaten (het bruto nationaal inkomen);
• 13 % bestaat uit de douanerechten op goederen die uit niet-EU-landen worden ingevoerd en uit heffingen op de productie van suiker;
• 12 % bestaat uit een deel van de door de lidstaten geïnde btw;• 5 % komt uit verschillende bronnen (met inbegrip van inkomstenbelasting op de salarissen
van werknemers van de Unie en betalingen door niet-EU-landen die deelnemen aan programma’s van de Unie).
Iedere jaarlijkse begroting is een stap in de uitvoering van het zevenjarenplan. De Commissie maakt een ontwerpbegroting. De Raad bepaalt zijn standpunt over het ontwerp. Het Europees Parlement brengt wijzigingen aan in het standpunt van de Raad. De Raad en het Europees Parlement komen vervolgens bijeen om over een compromis te onderhandelen.
Deze jaarlijkse begroting zet het zevenjarenplan om in jaarlijkse actieprogramma’s. Zij stelt de Unie ook in staat om de reserves en de flexibiliteit te gebruiken om op nieuwe situaties te reageren. Het gedeelte voor veiligheid van de begroting 2017 werd bijvoorbeeld bijna verdubbeld tot 3 % van het totaal, om geld beschikbaar te stellen voor grensbescherming en bijstand, opleiding en andere behoeften ten gevolge van de vluchtelingen- en migratiecrisis.
INKOMSTEN
Voorzitter Donald Tusk en hoge vertegenwoordiger Federica Mogherini tijdens de top EU-China op 1-2 juni 2017 in Brussel.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 55
INFORMATIEBLAD 12
EXTERNE BETREKKINGEN
Samen met bijvoorbeeld de Verenigde Staten en China is de Unie een hoofdrolspeler op het wereldtoneel. Zij is een van de grootste importeurs en exporteurs van goederen en diensten in de wereld. De Unie neemt met haar lidstaten meer dan de helft van de ontwikkelingshulp en humanitaire hulp in de wereld voor haar rekening. Ze bevordert de vreedzame oplossing van conflicten, niet alleen via diplomatie, maar ook door mensen en materiaal naar conflictgebieden te sturen om confrontaties te voorkomen of de vrede te bewaren.
De Unie neemt actief deel aan het werk van bijna alle internationale organisaties. De Unie is vooral actief in haar eigen oostelijke en zuidelijke buurlanden, maar ook op alle andere continenten. Haar activiteiten worden gedreven door de waarden en belangen van de Unie. Dit zijn onder andere vrije en eerlijke handel, mensenrechten en duurzame ontwikkeling.
Externe betrekkingen is een veelomvattend gebied dat betrekking heeft op buitenlandse zaken, veiligheidsbeleid, defensie, handel, ontwikkeling en humanitaire hulp. Overeenkomstig de Verdragen behouden de lidstaten in hun externe betrekkingen een groot deel van hun nationale autonomie. Maar op sommige gebieden, zoals internationale handel, wordt het beleid van de Unie gevoerd door de Commissie en vervangt het grotendeels het nationale handelsbeleid. Op veel andere gebieden, zoals ontwikkelingshulp, is het doel van de Unie haar eigen activiteiten te combineren met het beleid van de lidstaten en ervoor te zorgen dat alles goed op elkaar is afgestemd.
De algemene prioriteiten van de Unie op het gebied van externe betrekkingen worden geformuleerd door de leiders van de lidstaten in de Europese Raad. In de strategische agenda van juni 2014 zijn die in 300 woorden samengevat. Tijdens een top wordt altijd een aspect van de externe betrekkingen besproken en het resultaat daarvan wordt samengevat in „conclusies”.
Hoge vertegenwoordiger Federica Mogherini tijdens een oefening voor helikopterbemanningen voor toekomstige EU- of NAVO-missies.
56 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Als voorzitter van de Europese Raad vertegenwoordigt Donald Tusk de EU bij buitenlandse aangelegenheden en het veiligheidsbeleid. Afhankelijk van het onderwerp werkt hij nauw samen met de voorzitter van de Commissie of de „chef” externe betrekkingen van de Unie. De officiële titel is „hoge vertegenwoordiger” en deze functie wordt momenteel bekleed door Federica Mogherini, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van Italië. Zij is door de leiders voor vijf jaar in haar functie benoemd. Ze neemt deel aan de Europese Raad, waar ze haar analyses presenteert, haar voorstellen doet en richtsnoeren ontvangt voor haar toekomstige acties.
De hoge vertegenwoordiger zit de Raad Buitenlandse Zaken voor, die iedere maand vergadert en uit de ministers van Buitenlandse Zaken van de lidstaten bestaat. De Raad Buitenlandse Zaken is de enige Raad die een voorzitter voor vijf jaar heeft — alle andere hebben een voorzitter voor zes maanden. De prioriteiten van de leiders worden uitgewerkt in de Raad Buitenlandse Zaken. Als er een wet nodig is, doet de Commissie een voorstel, waarover de Raad beslist (soms samen met het Europees Parlement). De hoge vertegenwoordiger is ook vicevoorzitter van de Commissie en heeft een stem bij het opstellen van het voorstel.
De hoge vertegenwoordiger is ook hoofd van de diplomatieke dienst van de Unie — de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO). Deze heeft zijn zetel in Brussel, net zoals de Raad en de Commissie. De dienst heeft ook een netwerk van ongeveer 140 delegaties over de hele wereld. Ongeveer een derde van het personeel
bestaat uit diplomaten die afkomstig zijn uit de buitenlandse diensten van de lidstaten. Zij werken bij de EDEO met een tijdelijke aanstelling. De rest van het personeel komt van het secretariaat-generaal van de Raad, de Commissie en het Europees Parlement.
De Raad Buitenlandse Zaken houdt zich vaker bezig met beleidsvorming dan met wetgeving. Dit gebeurt door middel van conclusies van de Raad en verklaringen. De voorstellen hiervoor worden gepresenteerd door Federica Mogherini, als voorzitter van de Raad. Deze voorstellen worden besproken, gewijzigd en goedgekeurd door de ministers van Buitenlandse Zaken.
Het ondersteunen van vreedzame en ordelijke betrekkingen tussen landen is een van de leidende beginselen in de buitenlandse betrekkingen van de Unie. Dit kan gebeuren in grote organisaties zoals de Verenigde Naties (VN), de Wereldhandelsorganisatie (WTO) of de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het kan ook plaatsvinden via specifieke kanalen zoals het Verdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering of de Internationale Luchtvervoersvereniging (IATA).
De Raad Buitenlandse Zaken leidt de onderhandelingen en hecht zijn goedkeuring aan de internationale overeenkomsten van de Unie. Deze kunnen afgesloten zijn met niet-EU-landen of met internationale organisaties (zoals de VN).
Veel van deze overeenkomsten hebben betrekking op handel — de Unie heeft meer dan veertig handelsovereenkomsten met landen en regio’s over de hele wereld en voert onderhandelingen over een aantal andere akkoorden. De Raad geeft de Commissie een mandaat om onderhandelingen te voeren voor de hele Unie. Aan het einde van de onderhandelingen
EUFORAlthea
Bosnië en Herzegovina
Sinds 2004
EULEXKosovo (*)
LibiëSinds 2013
Niger
Atalanta
EUMMGeorgië
Palestijnse Gebieden
Sinds 2005
Centraal-Afrikaanse Republiek
Militaire operaties
Civiele missies
EUCAPSahelMali
OperatieSOPHIASinds 2015
Sinds 2013
EUAMOekraïne
Sinds 2014
EUAMIrak
Overeengekomen 2017
EUPOL COPPS
Palestijnse Gebieden
Sinds 2006
Missies en operaties van de EU in het kader van het gemeenschappelijk
veiligheids- en defensiebeleid
Sinds 2008 Sinds 2008
EUNAVFOR MED
EUBAM
EUTMMali
EUCAPSahel
Sinds 2012
Sinds 2008
EU NAVFOREUFOR RCA
Sinds 2014
EUBAMRafah
© E
urop
ese
Uni
e, 2
017
missions_A1_2017.indd 1 11/08/2017 13:46
EUCAPSomalië
Sinds 2016
EUTMSomaliëSinds 2010Sinds 2015
(*) Deze benaming laat de standpunten over de status van Kosovo onverlet, en is in overeenstem-ming met Resolutie 1244/99 van de VN-Veiligheidsraad en het advies van het Internationaal Gerechtshof over de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 57
stemt de Raad over het ondertekenen en sluiten van de overeenkomst. Alle internationale overeenkomsten, behalve die over het buitenlands en veiligheidsbeleid, moeten door het Europees Parlement worden goedgekeurd.
De Raad Buitenlandse Zaken kan ook beslissen om in verschillende delen van de wereld veldoperaties te starten. In 2017 waren er ongeveer 15 operaties, met ongeveer 5 000 man personeel. Bij deze operaties kan het gaan om vredeshandhaving, conflictpreventie, ondersteuning van de rechtsstaat, preventie van piraterij en mensenhandel, of ondersteuning van wapenembargo’s van de VN.
Afhankelijk van de benodigde deskundigheid of uitrusting nemen militairen, politiemensen, rechters of burgers deel aan de operaties. De operaties worden uitgevoerd door beroepskrachten uit de lidstaten, die hun eigen uitrusting gebruiken (helikopters, schepen enzovoort).
Voorzitter Donald Tusk spreekt op 21 september 2016 namens de EU de Algemene Vergadering van de VN toe.
58 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
De meeste operaties vinden plaats in Europese buurlanden of in Afrika. Aangezien de Unie zelf geen strijdkrachten of politiemacht heeft, noch een permanente begroting voor dergelijke operaties, wordt door de Raad Buitenlandse Zaken voor iedere individuele operatie een speciale begroting vastgesteld. Soms leveren niet-EU-landen het personeel of de uitrusting voor deze operaties (bijvoorbeeld Noorwegen, IJsland of Nieuw-Zeeland).
De scheidslijn tussen extern optreden en intern beleid is niet altijd duidelijk. Dit is bijvoorbeeld het geval bij terrorisme, energie of migratie. Bij al deze kwesties blijven de leiders van de Europese Unie, voorgezeten
door Donald Tusk, het overzicht houden en hebben zij de strategische leiding in handen. In een volgend stadium, afhankelijk van de kwestie en van wat er in de Verdragen is overeengekomen, hebben de Raad, de hoge vertegenwoordiger, de Commissie of de lidstaten de leiding bij het organiseren van de gezamenlijke actie.
Januari 2018 | NL | DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD 59
INFORMATIEBLAD 13
DE WERKZAAMHEDEN VAN DE RAAD VOLGEN
De werkzaamheden van de Europese Raad en de Raad zijn gemakkelijk te volgen.
Alle belangrijke spelers zijn actief op sociale media.• de voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, heeft een Twitter- Facebook- en
Flickr-account;• de Raad en de Europese Raad kunnen worden gevolgd op Twitter, Facebook, Instagram,
LinkedIn, YouTube en elders;• het land dat het zesmaandelijkse voorzitterschap van de Raad bekleedt, heeft een eigen
Twitter-account: Estland (vanaf juli 2017), Bulgarije (vanaf januari 2018), Oostenrijk (vanaf juli 2018), Roemenië (vanaf januari 2019), Finland (vanaf juli 2019);
• Federica Mogherini (die de Raad Buitenlandse Zaken voorzit) is actief op Twitter.
Behalve de kanalen van de sociale media heeft het secretariaat-generaal van de Raad ook een informatieve en toegankelijke website. Hierop staat het laatste nieuws in verband met de Raad en de Europese Raad, en wordt achtergrondinformatie gegeven bij beleidsmaatregelen en werkmethoden. Op de website verschijnen ook persmededelingen en kunt u zich registreren om via e-mail en sms updates te ontvangen. Het foto- en videoarchief van het secretariaat bevindt zich daar eveneens.
60 DE EUROPESE RAAD EN DE RAAD | NL | Januari 2018
Mensen die bijvoorbeeld interesse hebben om de voortgang te volgen van een wet waarover wordt onderhandeld, kunnen dit via de website van de Raad doen. Alle officiële documenten die tijdens een onderhandeling worden gebruikt, gaan automatisch in een openbaar register, dat iedereen via deze website kan raadplegen.
Eén klik en de meeste documenten zijn beschikbaar. Van sommige documenten verschijnt alleen de titel en het referentienummer — zij kunnen worden opgevraagd. De Raad heeft slechts een beperkt aantal redenen om de toegang te weigeren; deze staan in een EU-wet die door de Raad en het Europees Parlement is aangenomen.
Om de voortgang van een wet die wordt besproken, te volgen en om een volledig beeld te krijgen, is het ook belangrijk om de websites van de Commissie (die wetten voorstelt) en het Europees Parlement (dat samen met de Raad medewetgever is voor de meeste wetgeving) te raadplegen.
Om de werkzaamheden van de Raad te volgen, zijn er een aantal nuttige instrumenten.• Ieder Commissievoorstel heeft een referentienummer (de „interinstitutionele referentie”) dat
ook door de Raad en het Europees Parlement wordt gebruikt. Met dat referentienummer kunt u een lijst opvragen van alle officiële documenten die in de Raad voor de bespreking van dit voorstel zijn geproduceerd. U vindt het referentienummer door eerst het onderwerp in het openbaar documentenregister van de Raad te zoeken.
• De agenda’s van alle vergaderingen op de drie niveaus van de Raad (ministers, Coreper en werkgroepen) staan in het openbaar register. In de agenda’s staat wanneer en op welk niveau het voorstel wordt besproken.
• De agenda’s bevatten een lijst met de documenten die worden besproken. Veel van deze documenten kunnen rechtstreeks worden gedownload. Indien dat niet mogelijk is, kunnen ze worden opgevraagd.
Als ministers in de Raad een wetsontwerp bespreken of daarover een besluit nemen, moeten zij in het openbaar werken. Dat betekent dat een gedeelte van hun zittingen online via een livestream op de website van de Raad kan worden gevolgd. Deze openbare zittingen worden ruim van tevoren aangekondigd; de planning is op de website te vinden. Deze webstreams bieden een goede gelegenheid om de ministers van de EU-lidstaten in actie te zien.
Samengevat: voor hoofdpunten van het nieuws en alerts is het goed de Europese Raad, de Raad en hun voorzitterschappen op sociale media of feeds te volgen, of u te registreren voor sms- en e-mailberichten via de website van de Raad. De website is ook een belangrijke bron van achtergrondinformatie.
Om de lopende besprekingen meer in detail te volgen, kunt u kosteloos de agenda’s van de vergaderingen en de officiële vergaderstukken in het openbaar register van de Raad inkijken. Om afgeronde onderhandelingen te kunnen bestuderen, is datzelfde register bijzonder nuttig; de website van de Raad bevat ook een uitgebreid archief met persmededelingen, foto’s en video’s.
Gratis publicaties:
• één exemplaar: via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu);
• meerdere exemplaren of posters/kaarten: bij de vertegenwoordigingen van de Europese Unie (http://ec.europa.eu/represent_nl.htm), bij de delegaties in niet-EU-landen (http://eeas.europa.eu/delegations/index_nl.htm), door contact op te nemen met Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_nl.htm), door te bellen naar 00 800 6 7 8 9 10 11 (gratis in de hele Europese Unie) (*).(*) De informatie wordt gratis verstrekt en bellen is doorgaans gratis, maar sommige operatoren, telefooncellen of hotels
kunnen kosten aanrekenen.
Betaalde publicaties:
• via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu).
WAAR ZIJN EU-PUBLICATIES VERKRIJGBAAR?
Wetstraat 1751048 BrusselBELGIËTel. +32 22816111www.consilium.europa.eu
Print PDF
ISBN 978-92-824-6042-9 ISBN 978-92-824-6040-5
doi:10.2860/527992 doi:10.2860/820298
QC-06-16-343-NL-C QC-06-16-343-NL-N
