, -. ..- . - 'f '
i-Sw.^-
-.'§i:'''
FLATOMS PARMENIDi;.
:*4^
v;;^cx.
..•< . ^^i.f', ;
SCRIPSIT
C. F. WERDER.
't
TYPIS AUGUSTI PETSCHII
BEROLINI, MDCCCXXXIII.
. „ -«-«>•
•Sm ' «'-'IBfeHe'.'-':'''-*''*'
-t... .V •<* w-i 'il|ilMf''l^:'» -•"
-l,-
i*" .*.--* , ri-iiiirtrr-,ji- "rt-="w»'
*'v
k- '"^A'' ' '-*"-
• ..•.»K»'., >..
«>
• 'K' ..-«'..*.--. -v.# f 'V..?;.-"' <*- W*"' * "i *,... • * .^^t^^.i V««K.-*>,.»-. ' . '.„,«: V- *.,-*. ,.*.. ,.JH.-«*.,«*Mfl«»##f .^ **^. A^.*. ^«. ... • ,^ ,.^
., '-.*^% •!;..= -..'.!"-. - J .».•-> J- ... .i-V, 9. ,.., .V'-'Mt '-4<*p '*««»*#W,- V- ••^'*»*'** .;**«;'. -'.'^*^'-* '.j^ .
'.- ^-'t^*^. '.*--.V'
•l&A* .. -'^,:.Mf^i^-v^.r. .<*^. - ^«^•«.^ •,.,» «wi ,.v» ,,- >:- 'i.*. . -^.
,,.- i-.i|«)**^»llM««»*»^^' '•-• .W .,%-#.«'- -..<.> .-xi- •' .
. .'<».•* .- '»,,.. ) •
- , .^IT •^•.—»—.-•.
-, *• . '*.*^' ' ''*•.*, -Ik^ "->' i.^^»,» * ;: -^ik, V^^-'*-'
f
•*-•.• %-<«.(;,*..»"• '-••.»>>'(('>»- -«Ikj^: <<.,". »» j- ». "1-''* •'.''
.#•»4*».^ .->>. 'P!».'V4.S»"' '-*''!' ''^ :>''*^''
..•.j<,..» ':». .„'l.,.' ^i—.|f.,»''-
,. , . . V. -v,. . .
* .. -
^r>T*.'.
--•'''l''i^'"«.' : """ '*
-T >>*(:*%•'.•. .•'-^' -».-•-.'..
f
- . J«.*,lSf.*: ..tJI .' -^.
'•';'.-« «4f>i{ , ... -
'- •r:-'-Hi'- *
: .r-^*^r-^' V-;1. •^
" »'f
y-' :-f•«• "
'
:i'
. . ^ »,.|i:- J
'1.' <! '.!»'. " ' ''" " «'^
..., ... ii., ,, •,' ^». . i..-....u »
.. '- >".'* "' •' > i;-i"»
'
. — ^ » . t v<>r>" * -'- •* r-^s.^i"
.-5
w^,\
HJ**-'
'i^-r.»*. ;-'' . ' Ky (f•*-
1k•.:j_
T'•JfT^ '..
'""" ^-- «-..»~^ j^--.., .' -^ :« lii *w^«rir'«iA
.
• '.-.'ir » T '--wry "''• ri,-' .tlv^-;i^d.
... - -«fc,... ........ 'V. ,V::t
y-^
^t * ' -, (^hjA.H»
'...••Hf .-•»"••. ^. ' "
'I
'1 'II iHii 'I iiiiiiliiiiMr'ii
•
' I II
'
„ ^ ,TS" '^-, ^i^ "^TT^S
.^ ~—w.
~i"t'r (r»M;-!' {^f-:?"; '^!^ .'rrt'.~i: ; :.i i, ..',i:,n'.i'.:i^_
— ;'-;.^. .»».*! i.,'"- ''-;•- :'i ' >'.«-'^• •; ' 'U '''.:
'" ')€•;!:'';'•>'''*'; ' :" .' ': !'.:;y''. .;. ' ..'! ;. • -'..m».:
ff^^/ 1 ' M * » * M*7 1 ;?.
* M . -. ^*** .'"'!-'- ' r:
'
' . . .. .....*
INTRODUCTIO.' «* r1
JL rimus ParmeDides Eleates id quod universae phi-
losophiae ebt fuiidamentum , i. e. universale, ideam
in purissima sua forma, ipsam quam vocant meta-
phjsicam essentiam, in philosophiam introduxit, quod
gravissima ejus sententia continetur, cogitandi esscQ-
tiaeque notiones non esse diversas sed idem, quippe
vera ratione nil nisi id exprimente ,quod sit *)
;
idemque prout hujus notionis necessitas postulavit,
dialectice firmavit, omne fieri follens. In hoc Pla-
touis dialogo primum pariter atque apud illuhi, pri-
mariae atque summae illius ,identitatis quasi ad fa-
stigium tendente consilio, vera philosophandi artis
postulatio effertur, idea et arte dialectica tam alto
*) Parra. ('ragm. v. 95.
ravxov d^ iart voeiv ri Kat ovvixev ^ort vo^j^iu'
01» yag uvev tov iovxoi;, iv m TCtq^ttxio/ttvov iaiiv,
fVQ^aei(; to votiv ovdhv yag ioriv fj karai
uU.0 Ttagi^ rov ioitoi;.J. i4:
*iT!«i5, ^r^.-*
----
_ 4 _jam gradu collocata, iit etiam fioi et Non-esse *)
et statuatur et explicetur. Sic quasi splendidissi-
mum in Parmenidis honorem exstruitur monumen-
tum , quod philosophici progressus repraesentaudi
partes ei a Platone traduntur, qui philosophiae et
fundamentum et^Iocum vindicavit, quaestioue de Uuogravissima et instituta et diligenter tractata.
*) Quaniquam hoc quod attinet, si fragra. Parra. v. 98.
— — inft To ye fLioTg intSrintv,
ovXov axlvrjTov t ffisvai, tw ndvr ovofi iaxlv,
oaaa ^(joxol xaT{&evro, ntnoi&OTK; ilvai, aXri&rl,
'/lyvta&aC tt ml oklva&ai,, elvai xt ttal ov^i,
xail Tonov aXXuaafiv, diu tc xQo^ (pavov afifCfitiv"
respiciraus, cujus haec est sententia: perieas et fieri quod dica-
tur, humano tantum animo tale videri, revera quum sit iramo-
bile — , Don muhum interesse videtur ioter Parraenideam sen-
tentiam de gignendo et Platonicam. Neque hic enlm to fieri,
quoad fieri est, essentiam habet, sed valet idem quod: Ovd on(oq
(y, Theaet. p. 183.), ct est tantura quoad essentiae particcps est.
Sed hoc ipsura cardinem progressus philosophici continet ,qunra
Farraenides to fieri prorsus neget, Plato autem verara ^us tovo-
lutam vim aut quud idera valet, ejus cura essentia cohaerentiara
arripiens, illud. quasi e suis fioibus educat, eoque supra se ipsura
extoUal. £o mundus scnsibilis majorem nanciscitur gravioremque
vira ad aeternum bonumque tendendi: quod aeternura verara tMus
aturara constituit, sola specie obtcuratura.
•^vnipp||pqpp^l^liqviiip«iiiii*iiMii ,<i<,
luiiiiiwww'.'^.--... "'•*'« vwt- "i-i. v-^i^millKKm
DE VI ET LOCO PARMENIDIS INTERPLATONICOS DIALOGOS.
JNimis itiultum tributum videtur argumeuto, qaod Tbe-
aetetus tempore sit Parmenide serior scriptus, quasi
summa inde efficiatur evidentia majorem illius esse
perfectioDem , temporis scilicet progressu majus etiam
et dialogorum compoDendorum et rerum tractaudarum
artiiicium adfereDte: quod argumentum, ut fere in uni-
versum, quasi esset certissima lex normaque si qua
unquam*rata, solet urgeri, ita in Platone etiam majori
cum jure videbatur adbiberi posse, quippe in quo
ipsum illud ut suramum appareat, quod nonnisi pro-
grediendo ab altero ad alterum transeat. Cui placito
sane suam veritatem nullus detrectaverim, cum judicio
certisque sub conditionibus adhibito: minime vero
tantam ejus puto veritatem esse, ut, nisi aliae acce-
dant rationes, ex eo praecipue de majori minorive
alicujus operis pretio possis ferre sententiam. Mo-
neo hoc propter Schleiermacherum V* S., qui quum
recte Parmeuidis locum constituerit, tamen non satis
1
— 6 —ejus ad sequen(es*draIogb8 et praesertim ad Theaete-
(uin rationeni videtur perpendisse.
Parmenidem igitur duplici ratione, loco aute The-
aetetum, significatione certissime prae omnibus ante
Sophistam dialogis recensendum esse it^ fere mihi
informo: Finem imponens primae dialogorum seriei,
praestantissimus est omuium eorum, quos Schleier-
macherus appellat eleiiientarios ; et si id,quod non
perspieue quidem manifestans lectori explicandum re-
linquit, iu dialogis quaestiones dialecticas absolvenli-
bus, in Sophista, Phaedone, Philebo perspicue expla-
natur, strictius propouitur, omnibus ex partibus absol-
vitnr — minime hoc in Gorgia et Theaeteto accidit.
Disquisitionibus in Parmenide, uon quoque modo ex-
plicitis, vis dialogorum seriorum praeparatur; hi de-
mum Parmenidi pares sunt, et id ad fmem perdu-
cuut, quod in eo nondum plane explicatum lectori
relictum erat.
Alia ex parte hic dialogus ccnsendus est funda-
mentum constructionis totius philosophiae Platonicae;
et quamvis ratio dialeclica specierum ab eo propo-
sita, etiam in Sophista plane explicetur, tamen in Par-
meuide fundamentum dialecticum omnibus ex partibus
constitutum est, ut in nullo alio dialogo; et ut diale-
ctica ipsa omnium reliquorum fundamcntum est Pla-
toni, ita et hic dialogus.
Theaeteto, cum Parmenide comparato, exoterica
ut ita dicam, ratio est. Conspirat ut hoc efiiciatur de-
iectus et habitus personarum. Loco Parmenidis quam-
cunque hypothesin in omnes eius partes dialectice per-
sequentis, Socrates dialogum dirigit, irouice, facete,
— 7 —aa^ute, poetice;. dialecfice .qaidem et^pb'Ue8ophice,'8M
uon ita, ut ratio dialectica, gravitas methodi ac perfecia
omnium elementorum explicatio summa sit totius dialo-
gi. Hic potius agitur de certa re objecta, de qqaestione,
quid sit scientia? Trium ea de re definitionum pro-
positarum unamquamque non esse aptam ei, quod. de-
finiendum sit, demonstratur. Quum tota philosophia
Platonica in eo versetur, ut hanc quaestionem solvat,
apparet id quod dialectica ratione in hoc dialogo ad
hanc quaestionem conficiendam praestitum sit, nega-
tive tantum propositum esse, remotis scilicet ala&i]aei
xal do^f^. Quod positive efficitur, praeclara philoso-
phi delineatio est, quae quum ^Tzecaodtov tantum esse
videatur, tofum tamen quasi dux regit; ita ut summ|t
buius dialogi poetica sit descriptio. Illae quidem ra-
tiones iteni omnino positive propositae sunt, quamvis
non propositae esse videantur nisi negative. Quumin hoc dialogo demonslretur, scienfiam neque ^cciadij'
aiv, neque do^av dli^&^, neque fier dXrid^ovq 86'
^yg loyov TiQogyiyvofievov" esse ; tum omnium ho-
rum graduuni quemque deinceps explanat et cuique
locum tribuif; tum discipulum usque ad scientiam
ipsam *) adducit. pag. 199 d — c. apparet hoc cum
maxime....
. , ,
Quid vero sif scienfia, hoc vere jam in Parmehide
demoustratum est. Methodus disquisitionis, illic om-
*) ad pag. 200 c. uq ovv 17« tr xaXwq o Xoyot; lnmX^^tTfi, xdl
ti^eiiiyvxru ore oinfOQ&iSt; xpivdrj So^ap TtgoTfQav tfjrovfiev irtciyTi^fiiji;,
Ixelvfiv ('KpivTeq. xo 6 iatlv uSvvutov yvuivai, TtQtv a* tV»^
iTttOTfi/iTiv Ixuvbic Artj5ot ti nox' ^aT*." confer MeDODcm
«Ai' eadeiki res explanatur. ;
— 8 —nibus ex partibufi illustrata» fado illain quaestionem
solvit
Quid sit cognoscere non potest intelligi nisi quae-
stione: Quomodo coguoscatur, soluta. Via qua cogni-
tioni progrediendum est, ipsa est cognitio. Quid vere
ait finis ad quem ei pervenienduui est, ita tantum ma-
nifestari potest, ut viam ad se ipsam permeet. Ra-
fjo dialectica secundum Platonis doctrinam verum
est fundamentum , in quo scientia nascitur , ea-
demque in Parmenide omnibus ex partibus demoh-
stratur.
Quod minoris prctii hic dialogus est ea de re,
quippe qui non sit nisi collectio elementorum cogni-
tionis dialecticae, eo nemo niti potest ad majus mo-
mentum aliis dialogis vindicandum. In Theaeteto enim
eadem elementorum collectio est, sed deest illa copia
dialectica Parmenidea. i
Quod vero regula, quae toti sub)acet, non di-
sertis enuntiatur, id minime prohibet, quo minos
praesens sit et efficax. Et vero est enuutiata, quum
totius dialogi sit fundamentum. Quod in Theaeteto
tanquam singularis quaedam itemque sunima quaeetio
proponitur, ad quani progreditur dialogus superatis
formis iiiihoris momenti, — in Parmenide in sincera
disquisitione, specie Unius efficitur. Hoc exemplum
philosophandi in Parmenide propositum norma, totum
ac summum Platoni est. Id salis pronuntiatum est
in prima illius dialogi parte. Methodus est philoso-
phandi.
Alterae dialogi partes Theaeteto tributae sunt, cu-
)a8 indoles magis convenit (»iib ingenio fuvenis qoamilla a Socrate in Parmenide repraesentata. Hoc intel-^
liget, qui cogitet, qQae philosophiae eruenda esse So-
crates in illo dialogo proponat; Theaetetus vero „par-
tubus vanis *) liberatur". Theaetetns nonduni scien-
tiis imbutus est; sequitur potius indolem nondum ex-
ercitatam in quaestionibus philosophicis ; versatur ad-
huc in schola mathematici. Socrates vero in Parme-
nide repraesentatus jam exercitus est in quaestioni-
bus perscrutandis, et jam specierum naturam perpicere
studet.
' Tertias partes agit Theodorus mathematicus, qui
satis mature „ix tqjv yjLlav loycov sigog ttjv ysufieTQiav
anivBva^ p. 165, — qui, saepissime ad respondendum
provocatus, semper prorsus denegat, omnemque ratio-
nem dialecticam a se alienam esse perhibet. Ceusue»
rit aliquis cum Schleiermacbero **), Theodorum ideo
saepius provocari ad respondendum, „ut lector eo ma-
gis animadvertat pauca illa quae de rebus mathemati-
cis tractentnr'', ac minime nos hanc rem negav^erimus}
nam maximi momenti Platoni esse debet, ut ubiqu^
quae censeat de rebus mathematicis, perspiciatnr: sed
alia potius causa in hac Theodori provocatioue vide-
tUr latere: — scilicet, quod repraesentatur amicus de-
feneorque Protagorae, et ut nianifestum fiat, non so-
lum javenem, sed ue senem quidem scire quidquam.
*) Theaet. p. 210 b. otxoi?)' taiha fiiv navxa '^ /muvTixri ij/uv
TfXvti ttVf/uttla q)riat ytyfvija&ai, ovx «Stce rQOfiji;.
*) Platons Werke. Vol. U. p. 1. p. 506.
— 10 —-<~ >Quod idemTheodoras matbematiciis est, hoic. bene
quidem; praeter illam causam dialogo propriam ei-
qcie maxime conveDiedtem ciim tota eius ratione coa-
spirat.
. Sed maximum momentum ad meam de dialogo
seutentiam explicandam locus in Theaet. p. 183. e.
afEert „Milujaov fdv xai rovg akXovg oi iv iarde U-
yovai t6 iiav, aia/vvofiBVog fiij (poQTi^xciis amiiui(jt,e.v *)*
fjTTov alayvvofiai,, ij 'iva bvTa naQ(^evidr]V. llaQtitifh
Sfjg Si ftov ifaivETav t6 tov ^Ofifjgov, alSoXog t& f^m
afia Sevvog Te. avfinQoaefii^a yag Sri t^ uvSqi
ndvv viog ndvv ngea^vTy xai fiov kcpdvrj ^d&og
Tt %«tv navTdnaai yevvaXov-^ (po/Sovfiai ovv f^rj
ovT€ Ta Xeyofieva ^vvicofA^ev, t/ tc Siavoovfie-
vog elne, nolv nXiov Xevnufie^a.
Primum quidem ex hoc loco Theaetetum dialo-
gum DOn ante Parmenidem, sed post euni scriptum
esse, non ideo fantum, quod Socrates se aliquando
una cum Parmenide fuisse tradat, percipi potest: —iiam dixerit fortasse aliquis, Platonem, quum Socratem
disputasse quondam cum Parmenide sciisset, hauc
temporis mentionem fecisse quidem, sed non scripsisse
dialogam: Parmeuidem ante Theaetelum; *r- verumta-
men Plato, quum in Theaetelo illam Parmenidis dispU,-
tationeni' accuratius describat, et iugenii sublimitatem
gravitatemque Parmenidi insitani admiretut, et quam
diftjcilesintellectu fuerint res a Parn>euide praeceptae^
tradat: hoc nianifestissime illum arte dialectica gravis-
simuni dialogum priorc tempore cssc conscriptum dc-
clarat.
') Schleierraaclier' PlaloDs Werke. II. 1. p. 502.
— 11 —Deinde aatem, ut ex hoc loco colligi potest, dia-
logum Theaetetum post Parinenidem scripfum esse; ita
etiam mafus huic dialogo, quam illi momentum tribu-
endum esse apparet»
Id continetur hisce verbis: (fo^ov/nai, ow firj ovts
Tcc hyofisva ^vvtdifiSVj tL ts dtavoovfievog siTte, noXv
nlkov Xunu>fiE&a. Hisce verbis significatur, in Par-
menide rationem dialecticam multo graviorem et ple-
niorem esse, quam in Theaeteto illam juveuis „(odcva
xal fiaisvaLv'*. Illic systema quoddam dialecticum ex-
ponitur; hic agitur de adolescente exauiinando deque
erudiendo eius ingenio, ita ut ducatur e rebus no-
tis per gradus aia&j^aecog , S6^t]g aXrj&ovg, fiST aXtj-
&ovg So^tjg Xoyov ngoaytyvofievov usque ad scientiam
ipsam, illic omnibus ex partibus descriptam et per-
scrutatam.
Parmenides vero ut sequentibus dialogis quasi
fundamentum est, ita et Protagoras priore tempore
scriptus ad eum conferendus est, adeo ut Parmeni-
des tanquam regula rerum in Protagora expositarum
dialcctica nominari possit. Nam nou dixerim cum
Schleiermacbero in Protagora id explicari, quod in
Parmeuide ouiissum sit, cum Parmeuides miuime phj-
sica tantum, sed aeque pbysica alque ethica couti-
nere mihi videatur: quippe qui dialectica disquisi-
tio de nexu specierum ideoqne logicum intelligendi
fundamentum sit, ex quo quam verissime oriantur
omnia.
Perscrutatio propria , in cujusque mente cogi-
tandi genitrix , in Parmenide exposita , ut optimum
auxilium est perveniendi ad rem ipsam, imo ut est
— 12 —res ipsa; ita etiain intima et efiicaicissiiiia coiiiniU'-
nicationis ratio videtur esse; et omnis recta specie-
rutn divisio itemque res ethicae et disquisitio de
virtute docenda, aeque atque omnis disciplina de
ideis rerum participibus ideoque res phjsicae, in
qexu specierum qui est scientia» positae sint ne-
cesse est.
- 13 -
DE NEXU PARMENIDIS FINEQUE EI
PROPOSITO.
PARS PRIOR.
Quae sit significatio primae partis vel exordii eju&T
quc ad ceteras dialogi partes ratio, perspicuum vide-f
tur, dummodo explicatio ab eo proficiscatur idque te-
neat, qui totius sit dialogi finis. Est vero hic notio-r
num nexus dialecticus.
£t negante Zenonis dialectica, a qua incipit dialo-
gus, quasi a praeterita quadam re et ne falsi opposi-
tio desideretur, ut Schleiermacherus dicit, et Socratis
inde orta majore postulatione vcrae artis dialecticaev
et ex approbatione, quam accipit hoc postulatum a
Parmenide, onmibus his et directe et indirecte finis
dialogi significatur ac declaratur.
Non quomodo res cognoscantur earumque cum uo»
tionibus conjunctionem docere nostro dialogo proposi-
tum est, sed cognitionem ipsam. Nam ad illam quae-
stionem expediendam, nisi hac explicata, progredi posse
neniinem constat. Qua in necessitate interior disqui-
sitionis exordiique coujunctio posita est; hanc ob rem
statim de rerum ac notionum relatione agitur, et de-
finitionum quae se offerunt ambiguitate, quid primum
oninium explicaudum sit, docetur, sc. notionum ipsa-
rum nexus: quod perficit tum quaestio ipsa.
Positis his exercitationis dialecticae fundamentis,
series dialogorum sequentium rationem in exordio pro-
latam accuratius explicaus persequitur, donec praemium
artis dialecticae adepta ad calcem pervenit genuinae
ideutitatis, quoad huius naturam perspicere licuit Pla-
( 2
<
— 14 —toni. Quae identitas eadem apparet in Platonis phj-
sica et ethica, sicut Parmenides utriusque fundamenta
coutinet; contemplans enim notiones per se ipsas, illi
altiori ac puriori cognitioni, atque hoc modo primiti-
vae cogniiionis et essentiae idcntitati, locum praeparat»
Incipit Parmenides eo, ut separationem specierum
ac rerum a Socrate factam arripiat, duo iila a Socrate
posita, species et ea quae illarum parlicipia sunt. Recte
quidem ponuntur duo illa, universale et siugulare; sed nt
postulari tantum possil Idem illud primitiVum — boc
enim non posito inanis conjunctionum ac separationum
lusus, qualis Zenonis ille, oritur — tenet Parmeuides
separationem similitudinis ipsius a similitudine quam
nos habemus, eamque producit eo, ut maxima in con-
jungendis duobus illis difficultas iutelligatur.
Stadia percurruntur haec. Declaratione de spe-
ciebus praemissa, ideo necessaria quod c speciebus
altera conjungendorum pars coustat •— obscurior quidem
illa est ut statim perspicitur, Socrate quid pro specie sit
accipiendum ignorante, quae de rebus contra dubitatio
oriri non potest —^ qua cadem indirecta ratione decla-
rantur species universalia esse omnium rerum; con-
vertit se Parmenides ad excipiendi sive parlicipandi
modos.
Eodem jure quo species et res adhuc sibi vicis-
sini alieuae sunt, relatio totius ac partium ad eas af-
fertur, et hac re earum conjunctio ne fieri possit effi-
citur. Socrates contra, quasi naturali quodam sensu,
comparationem praeclaram proponit, quae re vera dif-
ficultatem tollit et conjunctionem servat. Haec senten-
tia ei tribuitur, quia illud quod coutendit ra eiSrj avrcc
xa&* avra exsistere, verum est nullaque ratione alte-
rum excludit; sed cum declarare noudum sciat ueque
— 15 —cognoverit nexum internum, quod er opponebatur non
nisi imagine et comparalione refutare valet Laudat
imaginem Parmenides aliamque oppouit, quae e totius
ac partium relatione repetita est, ut Socrates suam e
vero nexu sumserat; vere igitur eam non refutat. At-
famen probat Socrates, quamvis dubitanter. At cur
probat? quia tautum imagiuem attulerat; nexu scilicet
Tov ivog xal twv nolliov nondum demonstrato, impe-
dire nou potest, quo minus vere posita diei imago a
Parmenide corrumpatur, et divini diei pars cum vili^
velaminis parte commutetur.
Tum pergit Parmenides „oif^ai as kx rov ToiovSe
$v txaOTov siSog oUa&ai, elvav ozav nokX ccTTa fie-
yctka OOb do^y slvai, fiia Tig latog Soxsl iSia ij avTrj
slvai inl ndvTa iSovTi, 6&sv iv t6 fiiya r)ysl sJvat,"
Hoc unum quod e multis in unum comprehensis
prodiit, a sua origiue degenerare non potest ideoque
semper in relatione perseverat. £x multis, ex rebus
constructum non vere illud est, quod supra coutrariis
quibuscunque versans illa ac se ipsum creat et com-f
plectitur. Nou habet vim se tauquam speciem servandi^
et cum singulis phaenomenis concidit.
Quibus augustiis pressus, nexus statutus, quippe qui
nondum dialectica arte explicatus sit, jam toUi coepit:
f^^Xka fifj T(tiv siSdJv sxaaTOV r/ tovtmv votjfia,
xai ovSafiov avT(p ngoai^xy iyyiyvsa&at ixKkod^i rj iv
'kpvxcitg.'"
Huic graviter se opponit Parmenides, quod neu-
tiquam negligendum est: nam illud maxime interest
Platonis, ut rebus inesse species intelligatnr.
Sed simul statim, quia propositum est dialogo,
ut Socrates non nisi via et arte dialectica ad rerum
et specierum societatem perducatur, iterum ea toUitur,
2*
— 16 —jdque causa taindiu tantum valefite, quam nexus natura
nandum explicata est. Res nondum pares sunt quo-
dammodo speciebus sustinendis, quod vinculum sum-
mum nondum apparet. Sic quod oppositum est, so-
phisma alicui videri possit, cum illud ^^ToKXa voijuaTa
ovra avorjTa eivat" quod veruni est, contra veritatem
i. e. nexum, accipiatur pro argumento. Sed veritas
nondum explicata est, ac consentaneum est veritatem,
ad quam juvenis sit ducendus, contra se ipsani facere
testantem. Cui falsa videtur veritas, huic vere est
falsa. Separatione rerum et specierum adhuc durante,
earum nexum quamvis acerrime appetitum, Socrati ab-
surdum videri necesse est. Talem societatem Platoni
re vera ineptum aliquid esse, hic nullius momenti est.
Pergit Socrates, separata naQa§Biy^aTa et Ofiouo-
uaTa esse definiens.
Excellentissime hoc a Parmenide refutatur, quia
Socrates nondum intelligit, guo modo participatio illa
fiat; similitudo certe non est societatis forma: (p. 132 d.)
j,€t ovv Tt 801X8 Tw sidst, olov Ts knslvo To slSog fli]
ofiOLOv slvaL TGJ slxaa&iVTc, y.a& oaov avTcp arpM-
fioiioiJ-ri; fj iaTL Tig fif]^avr} t6 bfiOLOV fir) slvai
ofioiov; Ovx sGc. To S^ oftoiov Tcp OfiOKp ag ov
fisydXrj dvdyxi] ivog tov avTOV eiSovg fiSTix^iv
;
'Avdyy.rj. Ov Sdv tu ofcoia fiETe^ovTa ofiota y , ovx
iy.slvo 'eaTai avTO to slSog; IlavTdTiaai fihv ovv. Ovx
aQa olov Tt Tt, T(p 8iSsi ofiOLOV slvai, ovSi t6 slSog
dXkcp' 81 Se fii] , naQa t6 siSog dsl dXXo dvaq^avijas-
tai slSog, xal dv kxstvo toj oiioiov // , ^tsqov av , xai
ovSinoTS navasTai ds\ xaiv6v slSog yiyvofisvov , kdv
t6 slSog T(p iavTov fisTs^ovTO ofiOLOV ylyvrjTat."
Quod simile factum est, id simile speciei sit opor-
fet, ergo et species illi quod simile factuni est. Simile
— 17 —autem unius eiusdemque speciei necessario particept
est, cujus et illud cui simile est; at qno similia par-
ticipantia similia fiunt, illud ipsa speoies erit -^ hic
species postulatur ut coujuDgens, similitudinem con-
stituens; sed jam desiit esse et ipsa facta simile quid;
— igitur non potest quidquam speciei simile esse nec
species alteri; nam praeter ipsam speciem species alia
emcrgeret: quod si illa cuiquam sit similis, alia rur-
sus, nec unquam progressus iste cessabit.
Quae optime docent, similitudinem categoriam esse
relationis, ac prorsus alia ratione spcciem siugula com-
preheudere, et prorsus alia siogula ab ea comprebensa
teneri, quam relatione similitudinis. Sane quidem et
fiingula similia speciei sunt et species singulis, sed
haec non vera est singulorum ad speciem ratio. Ex
hoc loco perspicitur, Piatonem cum loquatur de exem-
plaribus ac simulacris, nequaquam sub categoria simi-
litudinis ea cepisse. Multum aberat, ut hujusmodi
principium phiIoso])biae suae praeponeret.
Argumentatio hujus loci tam firma cst, explicatio,
quomodo species in fuiitum abeat et progressus oria-
tur in infiuitum omni a vcritate abhorrens, tam egre-
gia, ut stet pro tota philosophia neque ulla unquam
ratione refutari possit.
Tum pergitur sic: ogag ovv,— oGrj t) anoQicc,— el ?v
eJdog %'KaGTOV tmv ovtoov aai ti cKpogi^oitevog &i^cetq;
oarj fj anooia, kdv rtg atg etd^ ovtu avTcc xa&' iavra
8iooit.i}Tai; nam : d Tig (fair} fitjSs TCQOGrixuv amayiyv(x)()y.ea&aL ovTa toiavTa old rfausv Sslv eivai rd
eiSr], T(p TavTa X^yovTv ovx dv i^ot Ttg kvdd^aa&ai
OTL xpevdsTai.
Hoc dicto Parmenidis: quanta sit difficultas, ma-
xima adducitur separatio eo praeparata, quod res nec
— 18 —similitudine nec accipiendo specierum participes sunt, si-
cut et hoc jam initio positum fuerat, cum societas am-
borum nondum intelligatur sed quaeratur. £ qua se-
paratione in duo disceroi dicitur mundus pretio inae-
qualia, alterum perfectum et verum, alterum imperfe-
ctum atque vilem, non participantia sibi invicem, nec
deorum hominibus neque homiuum diis partem haben-
tibus.
Hoc vero consequens erit, si quis unumquodque
per se unam speciem semper separatam ponere velit,
^ scilicet vero ejus cum singulis nexu nondum per-
specto.
Veruntamen rediens ad rem Parmenides addit: (p.l35b.)
tl Sj] ye Tig — firj hdaeL eiSr] tmv ovtcov eivai,— fiijdi
Ti oQLUTctL eiSog ivog ixaaTOV, ovdh oTtoi TQixjjec
TfjV dtdvoLav ^S,ei, fit} ioiv Idiav tojv ovtiov
ixdcTOV TfjV avTTjv del etvuL, xai ovTta Tt]V
Tov SiaXiyea&ai Svvaficv navTdnaai Sta-
(p&eQeZ.
Pergit tum: „Opera danda est dialecticis. %Xxv-
cov Si aavTov xal yvuvaaov fidXkov Sid Ti}g Soxovaijg
d^QtjaTOV elvai xai xaXovfiivr^g vno tuhv nolXixiV dSo-
Xea}(iag" cum ex tua quam adhuc patefecisti cognos-
cendi facultate easdem seniper ac per se exsistentes
species — sunt eaedem semper ac per se exsistentes,
sed eaedem quum sint non tamen pmnino discretae
inter se et a rebus — ostendere non potueris."
Ut ad hoc perveniatur, finis erat exordio propo-
situs; quae sententia statim diligentissime definitur.
Quaerit Socrates: „Quo hanc exercitationem instituam
modo?"— cuiParmenides: „isto, quem aZenone audisti'*.
Cum autem Zenonis disquisitiones vix Platoni satisfa-
cere posseut, Parmenidem approbautem facit, quod So-
— 19 —crates Zenoni dixerit: „non in iis quae oculis perci-
piantur *), cogitationem consistere oportere, sed ad ea
adscendere, quae quis maxime ratione comprehende-
ret atque aiSi] esse putaret.'' Laudat quidem rationem Zc-
nonis in universum, tanquam dialectici, sed significat
etiam illam rationem mancam esse nee omnes rei par^»
tes exhaurire, quum ad ea tantum quae oculis subje*
cta sint pertineat; et vel sic quam imperfecte, hoc jam
initio Socrates vituperavit, quod tanquam supplemen-
fum ad nostrum locum trahendum, cura hic Parmeni-
des, Zenonis magister ac familiaris loquatur, eiusque
vitium, ne mimicus dialogi habitus turbetur, lenius af-
tingat.
Dialectica Zenonis a Platone tanti aestimafur quanti
meretur. £t fine . suo et consilio extra veram cogni-
tionem adhuc versatur, ideoque est negativa: ex eo,
quod contrarium esse non possit, ostendere studet, so-
lum Unum esse. Cujus ipsius contrarium Plato vult
hoc dialogo; quam ob rem Zenonis dialecticam vitu-
perat Socrates, eidemque postulanti, ut species ipsae
demonstrentur, assentitur Parmenides. Hoc enim in
speciebus ipsis demonstrare nihil aliud est, quam quod
Socrates initio verbis significat illis:
'Eccv Se Tig nQ(atov fiev StaigiJTai' %(OQlg civra
xa&' avTa ra eiSr} — «ira iv iavroZg ravTa Svvd-
fiEVa avyX6Qdvwa&ai> xal SiaxQivsffS^aL aTiOipaivrji, dyai-
fiTjv dv 'dycoye &afA,fia6T(ag — et illis: dkX el 6 HffTtv
%v, avTo TOVTO noXld (non positum in re substrata,
*) Gave ne coafundas hoc cum nexu rerum ac speciernm
quem supra raemoravlmus. Nostro loco hoc tantum dicitur, rei
quae oculis percipiatur ideoque variae, faclllus contrarias notione*
tribui posse, quam speciei ipsae. Illa quaestio, quomodo specieruro
res participes slnt, prorsus alia est atque hos fines excedit.
- 20 —eed ipsum, eademque ratione multa) djzodsi^sc rig
xai av ra nolla dt) Hv, tovto rjSr] &av/iiaaofiai.
Sed modus negandi, ratio, qua contraria explica-
bat tollebatque, quam arguta et ingeniosa fuerit, sen-
tentiae eius quae ad nos pervenerunt, docent, et hanc
ob rem Plato Parmenidem facit dicentem: ovrog 6v
nsQ 7Jxov0ag Zi^viovog. Propter hanc formam diaiecti-
cam, cuius inventorem eum dicere possis, (indeque re-
vera Palamedes Eleaticus appellatus est), — propter
hanc igitur formam in universum hic commendatur.
Haec methodus dialectica omnia disquirendi a Platone
commendatur, sed alium in iinem ideoque revera alia
eaque sublimiori sub fonna.
Itaque tum Parmenides p.l36 H.St. rationem docet,
qua quaerendum sit, — Socrates illud quid sit quaereu-
dum, proposuit — j^qtj 8s xal rods 'hi ngog rovrcp noLstv,
fii) (xovov si sarvv 'ixaatov VTto&sfjisvov axonstv ra avfi-
paivovTa kx rrjg vno&sasuig, aXka xal si (Jirj sart t6 avTo
TovTo vnoTL&sa^ai, . . . . si nolXd iaTW, tl ^grj avfi^ai-
VSLV xai avTotg rolg noJJkolg TtQog avrd xai nQogTO sv
xai Tftj ivi nQog ts avTO xai nQog Ta nokXd' xai av
€ifj,7]
kaTL noTJld, ndhv axonslv tl avfi^riasTaL xai ra ivi
xai Toig noXkdlg xai nQog avTa xai nQog dXkriKa ....
xai ivi ?^6yq), nsQi 6tov dv dsi vno&y (og ovTog xai
ovx oVTog xai otlovv dXko nd&og nda^ovTog, dsZ axo-
nstv Td avfi^aivovTa nQog avTo xai nQog sv txaaTov
rdiv dkkoiv, 6 TL dv nQokk/j, xai nQog <E,vfinavTa coaav-
Twg' xai TaXXa av nQog avTd ts xai nQog dkko 6 tl
dv nQoaLQy dsi, kdv ts dog 6v vno&y 6 vnsTi&sao,
idv TS log firi 6v, si fiikksig Tskibig yvfivaadfisvog xv-
Qiaig St^xpsa&aL t6 dhj&sg.
Quae disquirendi ratio alterum primae partis mo-
nientum est, gravius etiam altero quod postulationem
— 21 —Socratis continet, cum iam ^in eo, qua ratione disqui-
reudum sit, quodammodo expleatur. Hac enim ratione
omnia illins problematis elementa continentu)*, quae
tantum jungenda sunt, ut f&rnia evadat, quae illi So-
cratis postutationi omni modo satisfaciat.^
Quatenus dialogus hoc perficiat videbimus.
PARS ALTERA
I.
^. Quod attinet ad primam bjpothesin: d %v
kCTLVf aXKo Tb ovx av sirj noXXcc ro %v — Platonis sen-
tentia haec est: in sui contrarium omnino uon potest
abire. Sed ea vi qua in hypotbesi sumitur, prorsus
ab omnibus praedicatis vacuum, adeo non est verum,
ut omnino noa sil.
Unum huius hjpotheseos non est illud, extra quod
nullum se praebet aliud, quippe quo omnis varietas
et singularitas comprehcnsa evauuerit, quodque nihil
habet sibi oppositum — sed id, quod omnibus prae-
dicatis et notiunibus repulsis, tanquam incogitabile Ni-
hil cognoscitur,
Tria sunt ddrj, quibus prorsus exutum, omnibus
omniuo speciebus vacuum est. Primum rce noXXd.
Sic neque partes habet, ueque totum est, et hac ra-
tione omnia spatii attributa perdit. Secuudum t6 'ha-
Qov, tertium ra^roV. Ex his elucet, nihil omnino ei re-
linqui quam esseUnum; excludit similitudinis et aequa-
litatis atque omnes temporis notiones et una cum bis
omnem esseutiam et exsisteutiam.
Verum Unum Platoni supra omuem oppositionem
sublime neque temporis conditionibus obnoxium esse,
nihil pertinet ad hypothesin nostram. Huius hjpo-
— 22 —theseps Uaum id, quod debet, patitur, fitque quod est,
nihiL
Quantum intersit Platonis, et naturam specierum
ipsarum, quibus quasi cardinibus disquisitio vertitur,
explicare, in hac prima dialogi serie praecipue de
ofioicp et avofioiqpy de nQBa^vrkgcp et vsuriQq) quae
tradit, satis docent: secunda fere tota. Quae omnia
temere et absque consilio adjecfa viderentur, si id
tantum philosophus agere Toluisset, ut sitne Unumnecne quaereret.
Nec tantum de singulis quibusdam notionibus, ut
de iis quas supra posuimus, hoc valet, sed de omni-
bus et de toto quaestionis complexu. lis enim hypo-
theseos verbis, quibus strictissime comprehensum est
argumenti caput: „aAXd fir)v d ti ninov&e x<^Qh ^ov
sv eivai t6 ^v, n}.ei(o av e7vai tiejzov&oi rj ^v." ilnem
suum assecuta est series. Omnes has notiones qna-
rum particeps esse Unum sigillatim negat, Uni ipsi
nihil quidquam adferre, quam ipsum illud Nihil, quod
illa hjpotheseos explicatio jani complectitur, et ex eo
patet, quod omne attributum ac modus, qui ei ut prae-
dicatus impertiri quodammodo videtur, ex. gr. infiui-
tum, immobile etc. aeque ut hypothesis ipsa eo exclu-
ditur, quod revera in hypothesi nihil aliud inest, quam
illud Nihil, quod ueque definiri neque cogitari neque
nominari possif.
Quod Socrates in exordio „admiratione dignum"
profert: kv iavTOig Tavra (ja eidrj) Svvdfieva avyxe-
Qdvvvo&ai xal diaxQivea&ai, — hoc est ille quem
Plato appetit , disciplinarum et artium nexus , qui ei
in specierum societate earumque in communione inter
se ipsarum consistit.
In prima serie species tov h>6g, tuv noXXaiv, tkv-
- 23 —Tov, Tov irigov modo pro earam infer 8e diversitate
considerantur, eiusque quod Socrates de secemendis
speciebus supra proposuerat, initia sunt facta. Namex Platonis methodo ut specierum ad communionem
perveniri possit, nulla melior inveniri potest via, quam
ut illum secernendi actum, quantum eius fieri possit,
peragamus, singula etiam et minima, quae inde effici
possunt, ad extremum usque persequamur.* «
De dialectica via *), qua prima series incedit,
haec fere notanda videntur.
Totam quaestiouis Platonicae naturam ignorantis
est statuere, dialogi methodum esse sophisticam. Quod
vocabulum si quis urgere velit, concedendum erit, om-
nino et hypotheseos et omnium earum positionum quae
cum ea conjunguntur, esse indolem veram et rationem,
ut sophislicae esse appareant. Quod si sophisticum
illud est, quod consuUo.a verifate aberrat: etiam men-
tis categoriae, imperfectEie illae et mancae, quae in unam
rei partem se immergentes, totam et veram eius vim
comprehendere nequeunt, et tamen speciem dignita-
temque veritatis sibi arrogare affectant, erunt sophisti-
cae appellandae. Has igitur vera ratio ad rationem
reddendam expostulans, nihil aliud quam )us in eas
exercet, poenasque repetit debitas, eas suo ipsarum
niodulo metiens: in ipso sophismate sophisma illud
esse demonstrat: nec quisquam, nisi qui parum sit
exercitatus, ipsam rationem esse sophisticam in ani-
*} Pari modo Farmenides jam in priorl dialogi parte arguroen-
tatur, quamvis non ea constantia argumentorumque necessario con-
nexu, scilicet quaestione assultira ingrediente, temereque modo hanc
modo illam quaestionis solvendae rationem arrlpiente.
— 24 —muni inducet, qnnm ea tantum cansa sit et effectrix,
illarum sub ea specie conspiciendarum, quam vere
habent.
Idem de nostra ctiam quaestioue dictum esto.
Si Unum est unum, i. e. nil nisi Unum -r- quod re-
vera esse non potest *), quam suam naturam igitur
modo mentitur, speciem prae se ferens eius quod nou
est — non est multa. Qua imperfecta mentis posi-
tione, quae omni relatione et femporis et spatii et es-
sentiae et nominis nudata sumitur, in Nihtl abitUnum;
quod prorsus fleri nequit, quum sit tanquam Unum;sit, quippe quod nomen babeat.
Ul Unum ad spatii et temporis notiones referre-
tur, eo effectum erat, quod omnibus praedicatis a se
repulsis, illis contrarium se praebuit ideoquc finitum.
Restat tJ cfvaLg hv ovdevl XQovfo ovffa. QuumPlato Uni essentiani derogat, quippe a quo tempus
omnino alienum sit, hoc ob id ipsum fit, quod omni-
bus praedicatis carens sumtum fuerat. NuIIa enim pror-
8us essentia iu Unum cadente"-^ ipsaque aeternitate,
ei de eo praedicaretur, plus jam iuvolvente quam ipsa
Unius natura patitur, rov kv ovdsvi X9^^^ ovrog ne
mentio quidem fit. Tempore autem negafo eius es-
sentia tollitur, quod tanquam mera unitas, snblata mul-
titudinis notione, citra veritateni ponebatur.
Quod si quis in hac dialogi parte de Elcatis ju-
dicium deprehendere sibi videretur, deque Parmenideo
*) Locus primarius e quo apparet, unitatera et oppositura al-
terutruni per se solum quasi esset verura ov statutum, auti habere
veritatera > est Plat. Soph. p. 245 d. >t«t toCvvv uXlaq fxvQlnq uTifg-
uvtovq anog(a<; txaaTOv flXTjrpO!; (pavtiTai,, tw to ov itTt dvo
Ttff, 6tT« tv fHOVOV ilvai, kiyovTt.
— 25 —illo: t6 yccQ nUov kffrc vorjfia cogitarct; nae ille pa-
rum videtur reputasse, hic omnibus ceteris e quaestione
omissis, Platoni demonstraDdum propositum fuisse quan-
tuni laboret ea eogitandi ratio, quae rei veritate ne-
glecta, ad uuam eius arbitrariam partcm temere se
convertit, in eaque se deiigit. ^
Sed qui fit ut nulluni praedicatum ei relinquat-ur,
quum tamen quod supra diximus, eoruni orbcm intra>
verit, iis se opponendo? Quod aeternitatem simulat:
hanc appetens, niajori etiani inopia premiturj quara
ipsum finituni. Quodcunque finitum in relatione est,
aliudque, ad quod habet relationem, seniper possidet;
Sed Unum e relatione ad aliud, ex sui ipsius natura
egressuni est, ideoque quod solum habuit, amisit, Uuumesse, fitque Nihil. i.. . , w
Huius quaestionis artificium laudibus tollere, ni-
hil attinet. Perfectuni est specimen Icgitimi progres-
sus dialectici, quo id efficitur, ut sophismata deleantur.
In ipsa hypothesi statim initio quaestionis elenienta
exlerne esse sunita notandum est. -; "
Unum et multa — utrumque quasi jam praebi-
tum et factum tractantur; quo modo ex uno fiant
multa, quae sit Unius interna ad multa relatio, id
quidem ut dialogi terminos excedens non quaeritur;
sublimius.hoc est dialectices problema, quod solvi nou
poterat, nisi quaestionis via. inflexa, ne dicam turbata;
iii ea solvenda occupato vix aliter agendum fitisset,
quani ceteris minoris momenti qnae in quaestionem
erant vocanda, ueglectis aut plane relictis, ut quibus
jam non amplius esset opus.
Ita prima series nil nisi exercitationem habet dia-
— 26 —lecticam, ut animus ad colligenda dialecticea elementa
instituatur.
*
Transitus e prima in secundam seriem hic est:
Quamquam Unura per dlalogi progressum eo est
perductum, ut purum putum fiat Mihil, semper eaae
illud dicebatur: d iv kari. Ita jam ad ultimum per-
ventum, extremas quasi recolligit vires, ut hauc de se
praedicatam eaaentiam obtineat. Quod ut unum eotif
eius est natura, quam eo tantum amisit, quod quum
omnibus omnino notionibus et praedicatis spoliare-
tur, illud quoque 'iaxv non poterat retinere. Nunc
vero ubi est in eo, ut plane negetur, seque ipsum,
ut ita dicam, amittat: antea de se tamen aliquid fuisse
praedicatum recordans, esseque se fuisse concessum,
hoc ipsum explicare studet, i. e. differentiam,quam
habet in se, Unum et Esseutiam. Cuius differeutiae
expouendae altior causa ea est> quod Ntktl ipsum est
positio differentiamque involvif; haec tamcn causa hic
quidem tecta latet, in dialogi decursu tandem appari-
tura. Hic hypothesis tantum retinetur, jam jam sub-
lata neque amplius locum habens. Exterua quadam
ratione: iterum percurrendae seriei periculum fit, hy-
pothesi accuraiius observata, quae imperfecte tantum
antea tractata, Unum in Nihil ut abiret effecit.
B. lu serie secunda quae plurimam cum difflcul-
tatem tum exercitatiouem praebet, offertur Unum sub
forma relationis sive transitus positum; quocum id
necessario conjungitur, quod Plato ro tqLtov appel-
lat, seriei decursae coronidem imponeus, transitusque
ipsius naturam perscrutans.
— 27 —- Nexum fipeciemin illain, cuius lex in Sophisfa ac
Phaedone proponitur, hic in motu quasi suo versan-
tem*) videmus. Omui modo „secernendi ac mis-
cendi" negotium exercetur.' Statim hypothesis Unumita propouit, ut essentiae pdrticeps sit; duabus initio e
speciebus proficiscitur oratio, simulque his cum dua-
bus, quae conjungendae sunt, adest categoria rov
fxerixetv. Tres species, t6 %v, t6 elvai, To Hegov
offeruntur, ut quaeque earum fixa est contra ceteras;
omnesque tanquam Jixae ^t in discretione ipsa inter
se commixtae— quae rationes in Sophista rursus re-
sumuntur, ubi earum natura vera constituitur*
Quod jam supra dixi: hic omnia in transitu ver-
santur. Causa, motus harum nutionum effectrix et
regula iu ipso motu ostenditur, non sub legis forma
effertur. Qualis sit specierum ex alia in aliam tran-
situs docetur; tum quoque, qua ratione quaeque sua
in parte id solum sit quod sit; evanescunt enim atque
abeunt alia in aliam— rursus vero etiam nascuntur
ex alia alia. *
Fundamenta ponuntur quaestionis notiones quales
sunt: „ro elvaL et to lireQOV, quae per omnia et per
se invicem perlinent: sic enim placet Platonicum —xai t6 ts 6v xai ^aTegov 8ia 7idvTu>v xai §l dXkfj-
'kuv §Lehih}&6Ta Sopb. 259' a." reddere. Ex harum
societate, ad quam Unum accedit, hic multitudinis et
nuiiieri spccies explicatur, id quod Plato ita expri-
mit: kni ndvTa aga nolXd ovTa r} ovaia vsvefirjTaf,
— tuni: oi) fiovov ctQa t6 Jiv hf noXXd koTiVf dXXd
*) In priori serieexclusionis illud : „neque-Deque'' regnat, quod
in universum Eleaticae dialectices proprium est imperfectae; hic eius
contrariura: «et-ef, i. e. Unum est omnia, ad multitudlnem infin!-
tum, forma praeditum; Intra oppositionis fines omnia est Unum.
- 28 -xal cevTo to tv vtiq jov qvxoq Suxv^fiijf^kvov nolXa
ovayATi slvau p. 144. Bip.
Adjunguntur relationes roi; tvog jCQit zmv. jioUmv,
totius ac partiuni — tum inotus et quietis, tum eius-
deni et alterius, onmia denique < quae cum. his , con-
nexa sunt.
Ut epecies ravToy xai zov irigov in prima serie
Uni quum convenire negarentur, id effecerunt, ut stri-
ctissime, quae bjpothesis posuerat minus accurate,
appareant, sic itidem in hac secunda. Sunt seriei huic
propriae .et immanentes speeies, atque in iis trans-
eundi actus se osteudit per omnes quarum iieri com-
potes po^sunt varietates.
In primis animum advertamus oportet ad locum,
p. 147. *) quo ex Altero ipso gignitur Idem, Id dici
uon pote^t quanti sit momenti; quod non intellectum
omnis verae cognitionis absentiam creat, vera sua vi
acceptum explicitisque iis quae involvit, internam spe-
cierum uaturam aperit. Hlc quoque ad Sophistam
ablegamus, ex quo intelligitur, et speciem cui inbae-
rent ro ^t^qov xai ravTov, et to Itbqqv xai r. contra
se ipsa invicem, id manere quod sint unumquodque,
alia contra alia — uulla identitatis habita ratioue, qua
Plato jam ea comprehendisse videtur. Manent .quod
pro natura primitiva sunt; quae patiuntur, patiuntur
^£ro;^^ idearum ceterarum, uou ex propria sua na-
tura, qua eae tantum monades sunt quae sunt.
£t quod attinet ad eam qua species per se ipsae
distinguuntur, rationem, locus ille memorandus est, ubi
par-
*) ovxovv ij iTtQov elvut n{Tiov&£ Twv aXlmv , xat T«AAa ixetvov
(uaavKoq, tatni] tuvtov av mnov&oTa elsv to tc iV %olq akkou; xal
TukXa TM tvl.
- 29 —parvitas ct magiiitudo explanantuf. Fit hoc omnino
jain eadem ratione qua serius in Phaedone •— nimi-
rum quod pertinet ad species distingueudas. Quoduostro loco, quippe quo ut aequalitatis notio gigna-
tur efficiendum sit, gravissimum illud: „res illarum
monadum participes nomina accipere"*) omittitur,
uihil ad rem pertinet; conclusionc enim proxima est
unum et majus et minus. Consilium erat simul de
natura magni ac parvi moneudi; quo enim severijis
res objecta separatur a maguo et parvo, eo clarius
apparet earum ad se relationis vis.
Ubi in ea dialogi parte, quam ro tqitov Plato
appellat, quaestio de Uuo eo comprebenditur, ut Unumsit et multa idemque rursus neque Unum neque multa,
perspicuum est, hoc „ueque-nequ£" itidem respectu
seriei absolutae dici. Illud ipsum in transitu Yersari
hoc significare vult, id quod fluit, quod non sub hac
non sub illa couditioue perseverat.
Hic igitur dialogus fastigium attingit, ubi com-
munio cum tempore, qua Unum iu ^sra^okij augetur,
per se capitur, et tanquam omnium transituum £orma
primaria consideratur. Haec species regula et quasi
filum est per labyrinlhum percursae seriei.
Si teuemus illa duo ex Phaedone praecepta, pri-
mum p. 71. a ^lxavojg ovv '^^ofisv tovto, 6ti> ndvTa
ovTOi yiyvnaL i^ ivavTioov tcc kvavTia :;TQdyfiaTa -—
xal (slal) Svo yev^aeig dno fihv tov iTSQov im t6 'eTi-
Qov, djtd S' av tov iT^gov ndhv ijii to '4te(jov. Quae
disputatio nostram iu Parmenide totam excipit atqne
ulterius promovet — . (Verumtamen, quod notandum,
(p. 103. b.) oTt avTO t6 kvavTiov iavT(5 ivaVTiov ovx
cf. Pha&doiiem p. 102. a. 103. b.
.- 30 —chf nots yhvovTO ovte to kv tkuVj ovte to iv ry q)v6Si'
tots fiev yuQ ntqi tcijv kxovtiov ta kvavtia kXeyo-
fisv, knovo(idt,ovtsg avtcc t^ ixsivoov kTKowfii^' vvv Sk
mQt kxeivcov avtwv wv kvovtov %«* ti}v knoiVVfiiav
ta ovofia^ofieva — ).
Tum alterum p. 102. e. ovS^ aJiXo ovShv taiv kv-
avtiav, 'dtt- ov otisq tjV, afia tovvavtiov yiyvs6&ai te
xai eXvaL' aXX' rjtoi djiiQ%STat r) dftoXXvtai, kv tovta
t(p sta&ijfiatL. hoc altero idem quod nostro loco cx-
ponitur p. 155: kv aXXat aQa XQ^^^ fisrix^L xai kv
ciXXcp ov fistsxsc trjg ovaiag ro %v •— comprobari et
comprehendi videmus. Pariter hoc de primo intelligi-
mus, nam utrum: res, ut insunt rehus ideae, dicatur,
an: contraria in transitu versantia sub temporis cou-
ditione, idem valet. Notio temporis est transitus con-
trariorum et fluctus rerum.
Haec seriei secundae signiflcatio et natura est.
Haec, quatenus una ex parte Unum sub notione tem-
poris positum in transmutationis motu proponitur et
lectori offertur, primam tantum supplere videtur; sed
altera ex parte: p. 156. xQ^vog Si ys ovSeig kativ kv
(p ti oiov ts afia fnqte xiveca&at> fitj&' iatdvai — dX?^
ovSe fifjv fista^dXXsL dvsv tov fieta^dXXeiv.
Sic igitur series secunda quodam modo supra se
ipsam extoUitur. Principium enim et fons ipsius tem-
poris speciei, qui ipse in tempus non cadit, invisibi-
lis natura ipsa, quae ut fundamentum ita fastigium
fotius est, capitur.
C Hoc est ad quod prima scries adspiravit at-
tingendum, quodque secundae quoque subjacet, id quod
a Parmenide to kv XQ^^^ ovSevi ov egregie vocatur.
Unum, vicissitudine et mutatione, tempore, cogitatione,
— 81 -forma, explicatione, omni sao contrario exemptam, af
divinum ocalis non sabjectam vitae qaasi germen, qaod
omnia contraria gignit.
Quae hlc infertur essentiae notio, ea plane est
diversa ab illa, quae adhuc per dialogum dominabatun
Omnia quibus Unum antea aut praeditum erat aat ca-
rebat; prout in tempore esse aut non esse dicebatur,
negata erant aut tributa. Id de gravissimis quoque
praedicatis valet, de explicatione, cogitatione, cogni-
tione, nomine. Ouum rov i^aifpvtjg essentia non sit
in tempore, nullum potest illorum praedicatorum nunc
ampllus ei tribui, sed sublimiori sensu, quoad omnia
eo comprehenduntnr.
At rov k^aicpvrig Unum aliquam tamen habet po-
sitionem: ro k^ciiffvr^g enim est categoria, quafe faabet
explicationem, cogitari potest ct cognosci. Verum e
nalura sua illam positionem non habef, sed tantum in
speciem. Ununi enim in hac tov k^aicpvrjg categoria
nec Unum esse nec multa dicitur; est igitur Unamquod non est Unum, aroTiov hinc a Platone vocatum:
quod ut ipsum kv aTonco est, ubi cum tov h^alq^vrjg
categoria conjungitur, sic hoc ipsum est aTonov ad
omnia praedicata quae ei tribuuntur, igitur ad nomen
ipsum, cogitationem, explicationem, cognitionem* Huius
categoriae fundamentum est t6 cctotiov.
Hoc continetur, veritatem ipsam esse adhuc invo-
lutam, id, quod omnibus omnino praedicatis careat,
ita quidem, ut omnia in illud cadant, sed ipsam om-
uibus sit exemptum.
Qui transitus est quasi vis vitalis, qua omnia con-
traria id fiunt quod sunt; nisi enim transitus esset,
nec oppositio oriretur nec differentia; qui tamen trans-
itus ipse ia nallam rem aliam abit, sed supra qaasi
3*
— 32 —volat, cui omnia manent aliena, humi posita, quodque
sibi ipsi ideo alienum est, atonov per ipsam suam
naturam*
Hoc est ultimum et summum quod ad Socratis
postidatum responderi potest; ex hoc dialogi quasi
fastigio omnia sunt dispicienda.
Utut videri hic potest ro k^ai<pvf]g ut positivum
statui, scilicet ut id, quod extra sit tempus positum,
To iv ovdsvl XQOvq) oV, ut transitus, tamen haec posi-
tio-nihil enim positioni subtrahere se potest— summa
est omnium negatio *) ideoque et ejus (positionis) quae
statuta erat. Hoc sensu acceptuni quo hic, purus ut
sit transitus, diremtum et solutum ab omnibus praedi-
catis, Vacuum est; sed illud vacuum quod „fons mo-
tus et cognitionis" est, ea natura, cujus vim et ambi-
tum nec Plato explicavit ideoque nondum vere cogno-
visse apparet. Ulud veram dialogi indolem involvit,
quam ob rem apparere tantum in eo adumbratam quasi
imaginem dialectices dicere possumus, ipsa veritate non-
dum se manifestante. £x hoc puncto quasi e fonte
philosophiae et scientiae copia elicienda erat.
*) pag. 156. 157. Kal to iv Sr^ (YntQ "atijyj re xal xivtXrui,
fitXtt^aXXoi, av i<p ixaTtQa' ftovaq yao av oiiTOjq uftfOTfga noidi'
fjieta^akXov oi^atfpvtjq fiiTa^aXXEi, xal ot£ fura(inXXfi,, iv oiSivl
XQOV^ av itri^ ovSi xivoIt av TOTf, ovS av OTaif]. Ov
yag. Aq ovv o^ai xal nqoq tk; aXXa^ fUTa^oXuq l^fi, orai' ix.
10V elvai elq xo anoXXvod-ai fttTtt^dXXjj rj ix tov fii] ilvtu tlq t6
yiyveq&ai' fitTa^v rivuv totc ylyvtxai xivijai(iiv t« y.ttt aTaatmv , xul
oi;t£ ?<yTt to'tc oi/Tc ovx laTiv^ otiTe ylyvtTav ovtb uTtoX-
Xvrai; EoixE yovV Kard Srj rov avrov Xoyov xul i^ hoq inl
noXXalov xal ix noXXiSv i<p' ev ovre ev iartv ovrs noXXd, ovre
SmxQtviXttt 0VT6 avyxgfverai' xrX.
- 33 —De dialectico seriei secundae progresstl baecce
fere nofauda sunt. Progressus iterum oritar a toto
et partibus et decurrit per eadem praedicata ac pro-
gressus primae seriei. .^
Noli negligere rem maximi momenti; nimirum Unisemper duo faorum praedicatoroBi, «emper praedicatum
fiuitum cum contrario attribui. Hoc modo nulluin
praedicatum ei tanquam finitum attribuitur, sed ita ut
sublatum in eo per contrarium suum sit, qubd et
ipsum ei coiivc*nit.
Uuum non solum alferam horura duorum ptae-
dicatorum, ex. c. simile etc, sed idem alterum est,
ex. c. dissimile. Quum sit utrumque, non amplius est
alterutrum. Ut Unum in utraque forma appareat,
abstractione, )udicio ad unam tahtum rei partem spe-
ctante, tenetur tam in altera quam in altera; cum' sit
uon niinus altera quam altera, nihil amplius ei attri-
bui potest nisi quod unani tantum partem spectat, ef
progressus eodem tantum modo, etsi placet sophistrce,
perficiatur licet.
Consentaneum est, ut res de qua quaeratur, sc.
Unum natura sua oppositum sit, item hunc progi^es-
sum ex propositionibus prorsus contrariis contraria
concludere.
Turbetur fortasse aliquis ea re, quod talia prae-
dicata qualia sunt totum et partes, aequale, simile et
dissimile; et magis forte ideo, quod talia qualiaminus
et majus aetate etc. cum Uno conjungantur* (In „ma-
)ore et minore aetate" Platoni uotio temporis inest, et
in „motu et quiete" notio spatii.) Praedicata hujus
modi Plato Uni attribuit cum eam ab causam, quod
ejus naturam quam strictiBsime concipere et detenui-
— 34 —nare Bon valef; tum quod Unitas forma omQium spe-
cieriim est.
£tsi buic progressui sopbismata*) inesse videnfur;
tamen hoc vitium hocce modo accuratius perscrutatum
toUitur.
< Quum Uui qnodque praedicatum per se attribua-
tur :non simul altero cum praedicato, quocum par ef-
ficif, p^orsus coujunctum, sed ita ut realitate careat;
illud praedicatum ei secundum naturam suam unam
tantum partem spectantem et secundum arctum suum
ambitum, non vere impertitur. Quodcunque par uon
per se ipsum intra se io se ipsum transit, ita ut uni-
tatem efficiat propriam rationi binarum eius partium:
sed in Unum, quippe in speciem unitatis cuiuscunque,
tanquam iu centrum suum ac basin, quaeque pars, al-
tera omissa, ex se progressa dissolvitur.
At singulis praedicatis nihil derogatur. Ita com-
parata sun^ ut dissolvantur in unifatem. E coutrario
ea, qu^ sint discreta, adhuc nimis stabilia esse dixe-
rimus.
Coeunt quidem ex quaque parte in Unum, atta-
men non hoc praecipue spectatur, quod hac re non
amplius in eadem firma opposilione manent qua antea,
sed in speciem tantum; utrumque potius, conjunctione
neglecta, in sua parte consistit, quod non per se in-
*) Ad hanc rem probandana, praecipue fiaeiii hujus serlei con-
fcrendum censueris. Ut probetur unum tum ipso tum toI<; aXXoig
et roajus aetate et roinus et esse et fieri et non esse et non ficri,
transitus fit cx notione ^uantitatls , ex indifferentla dlscrlroinis ad
qualitatem sc< ad moturo ac perrautationero. Ut utraque snppositlo
concludeodo oriator, tura haec tum illa categoria arbitrio adhlbetur.
p. 154. 155.
— 35 —vicem translt in unitatQUi, eed utrumque !per ee se-
paratum.
Neque vero Uni nimium derogatur. Nam omnia
habent praedicamentum discrimiuis, ideoque praedica-
mentum Unius. Dici quidem potuerit, et Uui et mul-
tis nondum satis derogari, et altera ex parte parum
attribui, quod nou per se ipsa explicautur, toUuntur,
coojunguntur *).
D. E, Quarfa et quinta dialogi pars in quae-
P^S» -t^» "^ demonstretar xo ev ymI taXka aeqaalU 9sst^
argumentalio Unum omittit, et species parvitatis et magnitudinis per
se ipsae C^^na tantum ez parte spectatae) — id q^aod referendum
ad primam partem p. 131 — efEciuntur eo quod hae ipsae notio*
nes separantur a rebus. Ut et hoc de prima parte moneamus, di-
camus, jam ea ipsa re, quod notiones illae, tanquam parvitas et
magnitudo rebus opponantur, separationem perfectam esse et ratio-
nem totius et partium mechanicam id tantum demonstrare quod
jam exsistat; ita ut sparatio prius preposita tantum perficiatur.
Id in quo separatio versatur et quod ad illam demonstrandam ef-
ficitur, est, quod species aequalitatis, magnitudinis, parvitatis, quac-
que per se discreta exsistunt, relatlone earum omissa; id ideo pro«
ponitur, ut negentor applicari ad totum aut ad partes — relatio
Tero posterius demonstratur tanquam per se ipsa exsistens et ea re
aequalitas Unius et tmv uXXav ellicitur. Eam ob causam quod po-
stea pro natura rei objectae in ea aese tangunt et inter se conjun-
guntur, contradictiones convocantur et separatio a rcbas objectis
enuntiatur.
Tum ex hoc loco, tum ex ratione qua eandem rem in prima
parte tractat, manifestum est, Platonem dil&cultatem proponerc
hancce: il ev tlSoq ixaaxov xmv ovrav att rt acpOQt^o/uvoq &ijaeiq,
p. 133: si quamque speciem ita ponis, ut una sit, i. e. a ceteris
speciebus proosus discreta, utque eam a singularibus exsistentibas
rebus discernas.^' Schmidtius rectissime hunc locum intellexit ^),
Schleiermachero minus apte interpretato : nWenn du fiir Jegliches
*) Schmidt, Parraenides als dialeltisches Kunstwerk dargestellt.
Berlin 1821. p. 13.
— 36 —stione de aXlotg pari modo versatur eaqae adducit
ad contraria eadem ratione qua prima etsecunda pars
Unum, ordine tamen inverso.
Quarta serie esf effectum, in tcc akXa omnia ca-
dere; quinta probatur, ne xa alXa quidem esse de eo
posse praedicari.
' Huins inversionis causa est, quod ta aXka jam
natura sua tauquam discretum differentiam in se ha-
Bent ideoque etiam omnia; qua differentia non nisi
arduo uegotio exui possunt: quod secus est in Uuo,
quippe in cujus natura sita potius videatur omnis dif-
ferentiae negatio.
jedesmal abgesondert eloeB Begriff aufstellen willst.^' *^ Arbitratur
quideiD Schraidtius de hac separatione notionis a notione posterius
distinctlore et graviore ratlone disputari— sed non niaximae el hanc
rem attrlbuerlmus laudi, quod separatlonem In Initio priraae par-
tis **), ubi Parmenides de magnitudine, aequalitate, parvitate dis-
serit, non perspexit. Graviore ratlone non opus est. Loco secun-
dae serlel a nobls allato harura notlonum ratio distinctius tantum
et planlus proponltur.
Et quod ad hunc locum p. 133 offTt? avxriv rivu xa& «ut^»'
avTOxi iy.aaxov ovalav Tl&ixai, flvut — attinet, plane consentimus
cum Schmidtio. Exaaxov minime cura Schlelermachero referendura
est ad singulas res, sed cura Heindorfio tWovq supplendura tssa
censeraus. Rccte Schraidtius Schlelermacherum nlmls magnum stu-
diura el Impendisse diclt, ut consociaret naturam rerum slngularum
cura natura specleruro.
lloc fere monendura etlam videaturf cum totus dlalogus et
ambo et omnla conjungere studeat, et aequo roodo tota haec dis-
qulsltiu ad eam rem praeparet tantura: hulc quoque loco separatlo-
nem enuntlantl jam contrarlum Inessc, curaque ex arguraento totius
dialogl explicari posse. Sed quod ad Schlclermacherum attinet,
hacc res minimi est raomentl, cura tantura dubitet de ovala, qula
*) Uebersctzung 1. 2. p. 118.
**) Parm. p. 131.
uijJ
— 37 —In qainta serie notio m aXXct contrario modo
tractatar; spoliatur proprietate sua veraque indole, «t;
si ea respicis,quae hac serie efficiuntur, idem eius
est momentum ad totius rationem, quod prioris seriei,
quamvis ipsa bypothesis multo subtilior appareat et
darior*
Plurimum notandae sunt in hac qnarta et quinta
serie notiones tov fiETk^uv et TiX^^d-ovg.
Age, jam firiniter adhaereamus hjpothesi, circa
quam hae quoque duae partes vertuntur: d 'iv kan.
Esse To 'iv per se et ex propria sua natura tu aXka
(aut To. noHu) et vice versa, hoc intelligere dialogi
fines excedit; igitur i\ hf iari, TCt akXa manent Ta
alXa, et quod summum attingere possunt, est quod tov
ivog pLETixBi. Neque ipsum %,v ad altiorem adductum
erat gradum quam eo, quod ju.£T^;^6t twj/ aXKm. AI-
„lxaaTOi;" siogulas esse res supponit; sed quod ideis ovaCa attn-
buituFf optime se habet et magna ista dllHcultas evanesclt.
Separatlo rerum a speclebus oon dlserte enuntiaturf sed conti-
netur statim in definitione: ovata av%r\ xaO" avTijv. Res huic con-
trarlae sunt, ergo ab ea separatae. Cum res omnino hic minoris
sint momentii tantum disputatur de ovat(f avrfj xad- avri^v. Sed
non magls quam implicite exsistentia rerum singularum hulc ovat<f
Inest.
Notes vclim qnam stricte haereat in vocabulo ToXAa auctor —quam subtlle id comraemoretnr in verbis: nal fitia f^v agx^v xal
TflXka TiuvTtt fifXQi Tov TtXov?, p. 153. CoDclusIo hac re jam
comparata est.
In fine seriel id quod ea efliciendum erat, mmlmm relatio
Unlus ad rukXa roanlfestlus etiam exponitur hisce verbis: >iai oaa-
nsQ xui Ttsgi Takla tuv TOioiTav xvyxavn ovra, xat ntgl %o 'iv
iaTiv. Quum Uni omnia attrlbuantur quae toX^ aXXoi.(; et omnia
quae de toi:i,' ceUon; constant, etlam de Uno constent; xoKka In il-
llus ipsius naturam recepta sunt; et Id Ipsuro sit Unum oporte^
quod ToAAce sive dlfferentiam In se contineat.
— 38 —Uor et interioT intellectus positus est in cct6n(p trau-
situ, quem tertia series osteudit.
Totius dialogi structura, aedificii instar artificiose
instituta, cum ipsa notionum natura congruat necesse
est. Ut enim id, quod ra aXKa vocatur, natura sua
in discretione versatur, sic totius dispositio postulat,
ut proxime collocetur ei parti, quae transitum ex-
ponit.
Id, quod proprium et peculiare est notioni twv
alhiiv est nlij&ovg notio. Quae ut figatur Platonis
maxime interest, quo appareat, ra alXa rov ivog esse
t6 nXij&og, in quod t6 ansi^ov cadat. Valde insi-
gnis est locus p. 158: roig aXXoig d^ rov ivog 6Vfi-
^aivet ix iikv rov ivog xal ^| iavTcov xoivcoVTjadvTiav,
wg 'ioiXBVy ^TiQov Tc yiyvsa&aL kv iavTotg, o dfj nhgag
naQsaxB Ttgog a?Jyi]Xa' ii 8i avTuv (pvaig xax)'\
iavTa djiBiQiav.
Harum duarum partium (D. et £.) ad alteram al-
teram reCerri, eoque quo par est modo, oppositione,
eatenus modo notandum duximus, quatenus hoc in
nhj^ovg notione fit. Td dXka sunt nl,ri&og sive
ndvra, neqtie rursus ndvra — e.i Hv iaTt, *).
*) In extrenia huias partis sententia ex Heindorfi! emendatione
legimus: xul raXXa waawac;. Qua non admissa apparet parum
dici. Ut enim ta uXXa extra Unum pro auxiliari tantum notione
quamvis necessaria illa^ habeamus, quod fecit SchleiermacTierus qui-
dem : quae est nostra de toto dialogo sentcntia, neutiquam a nobis
impetrare possumus. Non auxiliaris tantum est ad Unum toiv ak-
kav notio, sed quod flagitatur, eius contrarium. Unum enim non
est Unum, nisi adsit notio toiv uXXav et sic Ticissira. Ne quis
enim negligat, xuXXa tsse to nX^&oq^ Utut enim to tv acccperis»
sive nXri&n, oppositum, sive id comprehendens et tollcns; semper
illud quod est, DOtionis wv akXav ope est et ratione ad id, Quod
— 39 —n.
Seqaitur altera pars: „el d^ di^ fiij ^<fn ro li; —quae eodeiu modo tractatur quo prima. To %v 8ub-
)ectum manet, cui contrarium inbaeret eius quod in
priore parte habebat praedicatum — sed non ut vere
Plato his verbis effert. p. 159 navra yag ei!i^T0Uj orav gij&j} v6
TC ei' )utl taXXa,
Etlam in omnibas notionibusi gaas in prima dialogi parte
proposuerat Farmenides tractandas, earam inter se relatio argeba-
tar et demonstrabatar: quod ipsam notionara eit natara. Quod
hic Unum majori cum vi prodit, facile est intellecta» quod ip>
sum sc. est faypothesis; neque tamen eo, quae est eius ad ta tuXa
ratio, tollitur. Ad dialogum quoque eztremam respiciendum est*
recte monente Srhmidt: ibi enim apparet, qua via etiam lav alXwv
notio suum jus recaperet. p. 166 ott tv in* iaxiv dxB fiij iaxtv,
avTO T€ xttl raXka x. r. X-
Unum esse omnia ratione ad TuXXa revera demonstratum est
per notiones jiXij&ovq et untlQov, quod amtQoVy recepto Uno»terroinis circumscribitur, eoque omnia discrimina et praedicata as-
sumit; altera ez parte multo etiam clarius est eo demonstratum,
quod ta aXXa sine Uno ne sint quidem multa. An ullo alio modo
demoustrari potesty ta uXXa Unius sola ope esse omnia, quam eo,
quod sine Uno ne Ipsum quidem esse evincltur, prorsusqae nihil
de eo praedicari possel
Eadem enim sunt taXXa et to TiX^^&oq/ quae nX^^&ov^; notioy
licet primum etiam non accedeote Unius notione tueri se vidcretur,
tamen to nXrid-O!; ab iis diTuIsum, quae eius naturam constitaunti
ToT; :toAAoT9 et discrimine, quae ipsa Unius ope habet, primae se-
riei Uni omnibas praedicatis carente nec majorem habet veritatem
nec probabiliorem MQO^ii^is" causam, quam illud.
Kec vero nX-^&oiiq notio plane ab Uno diremta aliud quidquam
valere dici potest, quam Unum, notione tdiv uXXav carens. Unius
praedicato privatum nec nXij&ot; habere polest definitam vim.
Positum enira ut nX-^d-oq, at untiQOVf cadit jara in de-
fmitionera, quod ipsum Flato in hoc dialogo satis fortiter pre-
mit (p. 160. 162.) %attv aqa^ wq ioixs, to tv ovy. ov. Neque
enim negligenda sant, quae res ipsa monstrat: llcet nonl diserte
— 40 —contrariain, sed tantum ut ab illo diversum. Hoc to
firj elvat, ea quam habet ad subjectum ratione, eadem
duplici TJa tractatur, qua prioris bjpotheseos praedi-
catuni, to sivat.
Hac parte ouines quasi lacunae explentur quae-'
fitionis de Uno: omnia quae adhuc obscura, minus
enodata, neque satis clara in luce posita remanserant,
hic illuminantur, solvuntur, explicantur. Illud enim,
negationem quoque vim habere affirmativam, cogmtio-
nis species, differentiaeque notio illi adjuncta, haec
omnia in unum bic suut congregata et undique ea,
quae antea fuerant tractata, luce sua illustrant.
^. Quod bic a relatione sumitur initium et sta-
tim a duplici nolione proflciscitur quaestio, in causa
dicatur, tcc ukXa, sine Uno prorsus non esse. Ta «A^a aV.ijXav
Flatonis Uno non accedente ne ru alka ukl^^kmv quidem esse.
neutiquam negari poterit, etiamsi illud non urgeamus, to neQai
apud eum e conjunctis notionibus twv uXXiav et tov tvoq oriri, Ta
aXla idem qnod to' antiqov nXi^&oq in Phllebo p. 17- e. : "»0 6
«nit-Qov ae ixuarmv xut iv fxaaioiq nkrj&-oq, €ineiQov (xaaTOiB
noitl 10V (pQovilv, xal ovx ikX6yi.fiov, oi d ivugi&fiov ax
o{nt tlq uQi&fiov ovSiva iv ovSevt nunort amSovra.
Ceterum illud notandum, nihil aliud agere Flatoncra, quam ut
Tfi u).Xa Unius participia esse appareat, sive inesse hoc xolq a).-
Xotq. Nec Dos quidem aliud quidquam Platoni tribuerimus. So-
ci^tas utrumque arctiori vinculo complectens nondum adest. Quae
Schleiermacherus proponit^}, ad ,,auxiliarem notionem" ab illo
statntam recurrunt, de qua supra disputavimus. Gontra qnod mo-
nendum est, ipsa va alXay quibus „conveiiiant relationes ' rursus
Uni convenire.
*) Flatons Werke Th. 1. Bd. 2. p. 424: „ Andrentheils setst er
schon mehr Bekanntschaft roit der Sache voraus und glaubt
nicht erst erinnern bu miissen, dafs aller dem Eins beigelegten
Begriffe beziiglicher Theil ihm immcr aur Eukommen kann fur
das Andrc aufser d cm Eins." '
-r- 41 —6Bt ipsa h^rpothcsis el S^ fit] iaTi ro ht. l>getur enim
iilud ^7} 'i6Ti,. Tractafa iu priori parte Unius esseu-
tia, jam de eius non-essentia quaeritur. Quae \xy~
pothesis jam in conditione versatur, quippe quae,
tota essentiae serie decursa, adnectitur tanquam con-
trario jam posito absolutoque. Sicut enim primae par-
tis alterum dimidium, ta aXka, qaoad in relatione
erapt et ad se ipsum et ad prius, primo relationis ra-
tione tractatum erat: ita cum non-essentia secundae
partis, quatenus ad priorem partem habet relationem
ipsumque per se sit relatum, agendum est
Primaria hujus primae seriei notio, qua ipsa de-
currit, quaque quasi cardine verfitur, est t6 etvat tov
jut) ovTog, posifio negationis; quam notionem jure quis
omnis verae philosophiae fundamentum judicaverit. Pa-
ram identitatem omnibus nudatam praedicatis esse ip-
sum nihil —> ipsumque nihil, dum negetur, poni; haec
duo gravissima sunt, quibus omnis cog^oitionis rao-
menfa verfuntur.
Jam igitur hic in Platone apparet subtilissima illa
cognitio ex intimo philosophicae mentis recessu hausfa,
cui summus nostrae aetafis philosophus suam doctri-
nam superstruxit.
Pro sublimitate enim quae in Platone est divini
ingenii, hanc notionem perspicit non diversam esse a
coguitione, utramque non differre a notione Trjg iTE-
goLOTTjTog. Unam hae tres efficiunt speciem; haec
sunt ardui laboris late splendentia praemia, omnis
omnium temporum philosophiae fundamenta.
T6 fif) ov, quum quatenus posifum est et discre-
tura, essentiae sit particeps, ejusdem quoque varieta-
tem accipit quodammodo: parficipando.
- 42 — "
B. De abstracta non-essentia nihil prorsns did
posse per se clarum est. Eodem pervenitur hic, quo
prima series prioris hjpotheseos; et sic amborum tov
ivog ovTog et rov ivog firi ovtog identitas» licet non
euodata illa diserteque expressa, effecta est.
C />• Quum rct aXXcc per se sint diversum quid,
varietas primum quaeritur. Pro fiindamento substra-
fae sunt quaestioui species rov irigov et tmv oyxcjv.
Speciei tov iTiQov adnectuotur tci aXKa quae
notio tam subtUiter tamque stricta vi premitur quam
antea nunquam, quia nunc non eat Unum, et praefer
To y et ra akXa nihil sit. Diversitatis enim notio
est Ta aXKa ipsa. £t licet Unius ratione nulla habi-
ta, tamen est ra alXa — aXXriXbiv.
Id quod maximi momenti est. Ta aXXa autem
fiunt ra nolXa sive to TiXij&og, t6 amvQov. Eadem
igitur quae riov aXlm aXX^Xuv est ratio, eadem erit
ruv 7iXij&(ov inter se invicera.
Quam rationem non vere esse, sed tanfum q)ai-
via&ai, dici non pofest, quanfum infersit ut perspi-
ciafur. Intelligifur hoc eo, quod to nXi]&og cognos-
citur tantum cctieiqov, quod veram nancisci non possit
exsisfentiam, sed in opinione et specie versefur; idquc
eo significafur, qnod supra Plato ra noXXa sine Uno
ne Ta noXXa quidem esse stafuerat. To nX^&og est
ra noXXa in forma quantifatis; summa est indifferen-
tia, in qua omnia discrimina, Uno abolifo, sublafa
sunt, nec in qua ulla sive relatio sive ratio locum
amplius habet.
Cum igifur zoig aXXoig, amisso Uno, nihil relin-
quatur, quam esse (aXXa) dXXrjXoov; necessario sequi-
tur, ut illud anuQov nXij^og singularitatis (i. e. uni-
"TT
*- 43 -fatis) quae famen ei noa est propria, speciem sibi
Tindicet, et tanquam oyxovg rationem alXoov dXl^lcov,
Gumque ea ratione omnia et praedicata et discrimina
assumat, videatur certe assumere. Nam et oyxog, omni
qualitate i. e. essentia nudatus, non potest non in nXij-
&og abire. Possit sane videri hic quoque discrimen
et ferminus statui; quod tamen ipsum rursus in infi-
nitam multitudinem abit, qui progressus in infinitum
repetitur.
"Oyxog est t6 nXrj&ogf (quod vera externitatis lio-
tio est) finibus circumscriptum, iis tamen uon veris,
sed termini naturam tantum simulantibus; simulata at-
que ementita Unius species, quam ideo t6 nXij&og
ut sibi externam et alienam solvit in infinitum. "Oyxog
nondum illud est quantum, quod dicunt specificum,
cujus determinatio et mutatio qualitatis quoque muta-
tionem contineat.
Tractantur in hac parte taXXa quae, Unius non«
essentia posita, prorsus omni praedicato privata sunt,
ideoque omnia praedicata et discrimina quae subjecto
{toXg aXkoig) e sua natura conveniunt, non vere ei
conveniunt, sed tantum videntur convenire. Conve-
niunt quidem quoad primitivum discrimen eius natura
continetur, nec tamen vere, quum Uno sit privatum,
quod non esse positum erat.
D. Hac oyxcov simulata specie neglecta, sola-
que Unius non-essentia retenta, ra akht itidem
prorsus neque sunt, neque videntur esse. Si Unumprorsus non esse ponitur, neque ulla eius species
simulata exsistere potest , neque ra akla ; nihil
igitur.
— 44 -Uno amisso jam in tertia serie (C) ipsa ta alht
sublata, ficta tantum Unitatis essentia acceperunt prae-
dicata suaj ubi vero Unitatis non-essentia acriter ur-
getur, nec illa aniplius ficta species obtiuere potest —et nihil es^ si Unum non est.
*
Hoc modo initium et exitus disquisitionis de Uno,e contraria hjpothesi profectae, idem efficiunt: tum anotione ivog ovtog proficiscens, aliis non exsistenti-
bus, nihil esse — tum a notione ivog fi^ ovrog pro-
ficiscens, Uno nou exsistente, uihil esse disquisitio
demopstravit.
Conclusio, quae omnia in majorem unitatem dia-»
lecticam ratione affirmativa conjungat, non proponi-»
tur. Continetur quodammodo in r^ arona transitum
faciente, qui ipse trausitus in progressu dialogi sese
praebuit tanquam unam serierum praeter ceteras. Fi-
uis dialogi secundum totius disquisitiouis rationem
omnia quae effecta sunt colligit; quaque parte seor-
sim proposita, et relatione omnium earumque oppo-
sitionis in vocabulo £t, exteriore quodam modo, con-
tenta.
Ita Socratis postulationi pro singulis partibus sa-
tisfactum est; dialecticae Unitatis elemenfa secundum
oppositionem et relationem suam perspecta sunt; sed
non omnibus ex partibus absoluta relinquitur, cum
transitus oppositarum non in iis ipsis et per eas ipsas
explicatus, non ad summam illam perveniat unitatem,
quae se ipsam et sibi contrarium, unitatem et discri-
men suum complectens efficit et intelligit; sed in rco
ccTOJKp Tov i'^aicpvi}g collocatus sit, in illo kv ;^(>oVo)
ovdivl versante; quod quidem tanquam causam et fun-
damen-
damentum explicatiouis dialecticae infaearis, quamvis
ipsa non sit.
Quaestio de specierum nexli hic eo usqtie per-
ducta est, ut resumatur a Sophista, qui eam plane ab-
solvit. Schleiermacherus nostrum dialogum adeo non
babere iustum flnem potiusque abruptum eum esse,
quam clausum censet, ita ut dubitandum rideatur,
silne is, queni babemus, verus dialogi finis, idque iti-
nere primo *) Platonis, Megara Cyrenas suscepto, -^
in qua urbe bic dialogus factus esse videtur, — ef-
fectum esse arbitratur. Equidem non dubitaverim
pronuntiare, extrema dialogi verba eius verara iustam-
que continere clausulam. Disquisitio prorsus exhau-
8ta est et usque ad finem perducta, minimeque clau-
ditur „simplici affirmatione". Omuia potius in fine
colliguntur, et quum quaeque pars plane absoluta, ea-
que quae efficiuntur, quam certissime demonstrata sint,
unicum illud, quod adhuc restat esf, affirmatione: rem
ita se habere, dialogo finem imponi. £a enim est hu-
jus disquisitiouis ratio et in eo summae laudes po-
nendae sunt quas ei tribuerimus, quod nihil in fine
dici potest, nisi aXri&iazaTa. Quo vocabulo quum
dialogo finem iroponit Plato, minime dixerim, illi „aXrj'
d-^raza^* uihil inesse, uisi siniplicem affirmationem, ea-
que Platonem finivisse „non pro ratione dialogi vel
modo stulto indigooqiie se ipso" **), Etiam prior
pars per se jam conclusa erat.;
*) Uebersetzung I. 2. p. 104.
*) UebersetzuDg I. 2. p. 103.
— 46 —
;DE CONSTRUCTIONE NUMERI.
Pag. 143. 144.
„Ovxovv €1 eTEQov fxhv t) ovaiay ItiQov 8h. t6 Ii/,
ovre TM tv Hvm t6 'h T^g ovaiag ^teqov ovte tw ov-
cia elvai, i] ovaia tov tv6g al?.o, aXXa T(p iTiQot ts
xai aXXco 'tTSQa aXXr]X(ov."
Ut his tribus distinctiouibus sc. UnO; Essentia,
Diverso, ubi scilicet ter eas coniplecteris , dici possit
„aiiibo" naiura Dioersi eMcitur. Tuiii ita pergitur:
Pro vocabulo „ambo" dici potest duo; ejus vero quod
duo erat, ntruinque per se Uuum est. Hoc cuique
illarum conjunctionum appositum tria efficit; tum vero
conjuuctione itcrata quisque numerus efficitur.
Ita Plato e natura tov tTeQov numerum con-
struit. Ille vero minime e natura Unius abstracti
nasci potest, sed tantum ea re, quod Unum differen-
tiam liabet.
El aQa tOTiv tv, avdyxrj xal aQi&^iov eivai
;
(p.l44) idem valet, ac si dicas: si duo sunt, numerus
est. Nam Unum et £st duo inter se sunt, ergo: si
Unum est, duo sunt atque ideo etiam numerus. Quodsi
vero duo sunt, sunt tantum diserimiue a se ipsis, alio-
quin enim Unum tantum essent. £rgo discrimen ter-
tium est, una cum ambobus exsistens» quo efficitur
ut ambo tantum tanquam duo sint. Si Unum est,
omnia sunt.
Praecipue animadvertendum videtur, ex ipsa sua
natura qualitativa has distinctiones indifferentes inter
sc et quasi externas i. e. numerabiles reddi. Eandemipsam ob causam, quod hae tres distinctiones sun^
— 47 —discrefae inter se, quae tantum per discrimen suum ct
in eo snnt, fieri potest, ut in hac distinctione, per hoc
discrimen tanquam indifferentes et sibi alienae i. e.
numerabiles, juxta apponantur.
Restat adbuc demoustrandum , bauc differentiam
sunulatam tantum esse neque uUo modo aniplius ex-
sistentem, quia in Uno quantitatis omne Terum dis-
crimen sublatum est.
4*
48 —
DE SPECIE UNIUS,
Ut progressus philosophiae oninino qtiahi inaxiine
auctus est hac speeie principio et norma veri reddita;
ita maximum momentum ei rei atlribuerimus, quod
Plato usus est ea tanquam exemplo ad disquisitiouem
dialecticam comprobandam. Etenim illa ipsa electa
magnum amplumque philosophum se praestat.
£st enim haec individui notio, qiiae simul nmlli-
tudinem **) involvit, et culmen est ad quod Esseu-
tia***) in dialectico suo motu pervenit; (in quo qua-
litas repulsioue et attractione in meram quantitatem
abit); simul vero etiam forma qua Xenophanes puram
essentiam concepit, pura cogitandi ideulitas.
Progressus transitusque „potentiaruin Uuius" in
eo tantum consistit, quod aliud iu ipso sublatum po-
*) cf. Aristot. met. IV. ed. Brand. p. 96, Ka&oXov yag oaa
firi }'xet diaCgeaiv, y fiTJ i'x^i, •tavxtj iv kfynui, olov at y av&QTKOoq
[iri fx^t Suttqtaiv, tig avO-gwnoq^ — d dh ij /^eyt&oq, iv (ityt&oq.
**) Arist. met. III. p. 63. inil Sh /tias QniaTi^fir}q') luvTixeifitva
&eeiQijaaif t^ d ivt avT{xtt.xai nX-^&oq, unoqiaacv Si xat
OTtQ^naiv ficu<; laxt &to)Qrlatti, Siu to ufKpoTtqai; &i(i)qilad-ai, lo tv
•. . . . TW S' ivt TiXij&oq avzixtiTUi, wart xut t« uvrixtlfitvu xoXq
elQrifiivoiqt xo xt 'ixtqov xat uvo fioiov xut uvtaov xut oau aXXu
XtYtxai rj xaxu xuvxa r] xuxu TiXrj&oq xut xo ev, xrjq tiQrjfi^vriq yvot-
Q^tvv iniaxrifiriq' (ov iaxi xut ri iivavxi,6xriq' Siug^oQu yuQ xtq rj
ivavxtoxriq, ij Si Si,tt(poQu kxtQoxrjq' o>ax inttSrj noXXaxdiqxo iv Xt-
ytxatf xut . . . ofio)q Si fiiaq anavxa iaxt yvoiQ^Qiiv.
•) Metaph. III. p. 62.: El Sri x6 ov xat x6 tv xuvxov
xttt fita (fvatq, Tw uxoXov&tlv uXXr\Xoiq mantQ uqx^ x«t aXxiov
rlXli ovx ws evl Xoyto Sr\Xovfieva' 6tu(ptQei Si ov&iv ovS av Ofiolotq
vitoXtt$»nev ^ aXX(» *al nQo tQyov fiaXXov.
-r- 49 ^nitur, idfeoque UDum se manifestat identifatem sui alio-
rumque. Ita relatio quae erat ei ad alia nihil amplius
ei valet; Unum alia in se recepit caque re qualitas ia
quantitatcm abiit.
Hac speciei Unius ratione dialectica fieri potest, ut
inParmenideUnum diversis modis perlractetur. Sedhaud.
facile contigerit, ut modi hujus speciei in disquisitione
Platonica vera forma iodagentur vel demonstrentur, cumhic arbitrio vel secemantur vel commisceantur; ex-
ferna potius ratione dissipati et convoluti minus lucu-
lenter appareant. Quam diu Unum multitudinem per
se ipsum esse, repulsionem vero et attractionem diver-
sas unius ejusdemque speciei formas demonstratum
Don est, fam diu illi modi justo loco in sjstemate
philosophiae careant necesse est.
Et hoc tantum notare nobis proposuimus, hanc
Unius speciem ratioue negativae relationis ad seipsam*),
duplici et excludendi et complectendi facultate quam
optime electam esse ad disquisitiouem philosophicam
repraesentandam.
Nam quum modi in hac specie contenti, per se
tantum, omnibus rebus alienis neglectis, spectantur
omuibus cx partibus, fieri non pofest, quin ejus na-
tura mauifestetur , etiamsi elementis disjectis sibi ipsi
opposita turbataque esse videatur.
*) Metaph. III. p. 65. Ta 6'ovra xat t^v oialav 6fioXo'/ovai.ii
ii Ivanlojv axfSov unaVTti avyxtta&ai' .... uTtavTa Sk y.al TaA.Aa
(Ivavtta) (patvsrai, avayo fieva tii; x6 iv y.al TcXij&oi;' cJAij-
(f&o) yag ij avuywyij '^fiiv' al S^uoxal xal TCuvTtXoiq at naqa xav
aXXwv ttq ili; yevtj ruvxa nlnxovai' navta yaQ ij IravxltA i)
^S ivavxCwv dgxnt Si xav ivavtiav x6 tv nal ni.-^&oq.
- 50 -De gravitate hujus speciei *) verissime Schleier-
machcrus monet: „negligcndum nou esse Unitatem si-
mul universalem onminm specierum formam esse; et
tantum hac ratione dialectica oppositionem Unitatis
omniumque alioram, alioquin causa destitutam, spc-
ctandam esse."
Haec ipsa omnium specierum forma universalis
Uuum est, quia, quum ad aliud relatum, non ad aliud
sed ad se ipsum referatur, ille agendi vigor est, qui
continetur natura individui. Atque ratioue dialectica
speciei neglecta, profecto oppositio Unius et aliorum
causa destituta esset: nam Uni qua Uni nou exsistit
aliud quidquam; omnis differentia iu hoc simplici
modo negativo sublata cst.
Sed ex hac ipsa ratione negativa efficiuntur multa
quae veritate non aliena ab Uno, sed ipsum Unum sunt,
et, ratione dialectica tantum tanquam alia proponuntur,
ut Unum ipsum e multitudine sua exhibeatur, et attra-
ctione repulsionis id per se fiat, quod est, sc. Uuitas.
Etiam uegatio, specie tantum exsistens, nimirum multa^
in Unum recepta est, et determinatio eo, quod nou
amplibs relatio ad alia est, prorsus evauuit. Hoc
niodo qualitas sublata, quantitas niera effecta est.
« *
Addidimus Aristotelis quosdam locos, huc maxime
pertinentes : metaph. II. p. 55 seqq. IIccvtiov Se xal
x)-e(ooijaat ^aXeTicoTaTov .... cvu^aivu 8t, el fiiv Tig
(ii) ^jjOSTai eJval Tivec ovffiav t6 iv zal to ov, ^irjSk
TOJV aXXiav elvai, twv xa&o^ov ^i]&ev' TavTa yag
•) Metap!]. IV. p. 97. w yuQ stQuta ymQtCofUv , xmno tiqwxov
fiixQov ly.dazov yivovq' «QXV "'•'*' loii yvuaioi /legi VxaOTO»'
T O iV.
— 51 —iavii xce&oXov fidkicra TtdvTcov T T . . hi Jg fii^]
ovTog Tov ivbg ovaiag, .dijXov oti- ovd'av ccQi&fiog fiV;
(ug XBXMQuyfiivi} Tvg (pvaig Tfav ovTiav 6 fxhv yccQ dQi,&-
fiog fiovddegy tj dk fiovdg otisq Uv t/ kCTiV ei S"iaTi
TL avTO iv xal ov, dvayy.alov ovaiav avTMV Blvai, to
ov xal t6 'iv ov yaQ '^tsqov tv xa&olov xaTtjyoQslTai,
dXld TavTa amd, 'AXXd firiv sl y''daTai> tl avTo ov
xal avTo tv, noXXi) dnoQia . . . . (xiaTB xard tov UaQ-
fiBvidov dvdyxtj avft^aiveiv "hoyov tv djiavia. slvav t«
ovTa xai tovto uvai to ov. x.t.L
— 62
DE PLATONIGAE DIALECTICES VIPHILOSOPHICA.
' Quae in Platonica philosophia conspicua cst ars^
divina illa dialectices vis, yariis omnium temporum
praeconiis celebrala, ea multum sane differt ab ea
dialeclice, quae est uostrae recentioris philosophiae.
Cujus discrimiuis explicatio id, quod quasi utriusque
vitam et veram vim continet, demonstrabit eaque sola
efficiet, ut quod in utraque videri possit obscuruni,
perducatur ad liquidum claraque ponatur in luce.
Yidetur nimirum Platonis ea esse vera ratio et
natura, ut idearum interna vita in cogitandi vigore
form^que, quasi spcculo repercutiatur, idemque sit
germanus et philosophus et philosophicus artifex. So-
cratis familiari usui assuetus ab eoque inflammatus,
qui inter homines primus vivam spirantemque philo-
sophiae imaginem repraesentavit, colloquii vim iuelu-
ctabilcm expertus: hanc unam esse perfectam veram-
que rationem veritatis indagaudae perspexerat, cogita-
tionumque volubilitas alacerque vigor nullo modo po-
terat apud eum formam sibi congruam nancisci, quam
quum, cogitationum in aliis quoque genitrix, ipsa iu
veritalcm vitamque animaretur.
In quo duo sunt discernenda: res seu finis, ad
qucm sit pervcniendum , instrumentumque sive via,
qua sit ad illum perveniendum. Alterum est cognitio-
nis, alterum indagationis.
Qui igilur accuratius novit Platonem, cui nimi-
rum omnia terrena non videantur pervenire posse ad
vcrae puraeque intelligentiae possessionem : qui porro
— 53 —philosophum non patiatur in sapieutid qniesGeTe, sed
ejus vitam sapientiamque in eo ponit, ut utrumqne
novo semper conatu et molimine recupefet et regene>
ret divinarum rernm recordationis studio non inter»
misso: ei sane videbitur optime cum Platone conve-»
nire, quod in primo ^uveniii opere tam severe de im-
perfeota scriptionis natura judicet, et in universum to^
tum tllud per literas exarare quasi egenum inopsque
castiget, maxime vero perpetuitatem sermonis, ut qua
oranis vita exstiDgoatur, damnet.
In ipso inveniendi veri actu sita est sapientia, il*
leque actus gignitur e dialectica cogitationum defini-
tione.
Qaae rursus via duplici modo est consideranda:
*et quatenus in ea progredientes nos ipsi pedelentim
ad legis certam ratamque normam ascendamus: et
quatenus ea auxiliante aliis procreandarum cogitatid*
num possimus fieri auctorcs.
Idem est ejusdem dialogi artificium, et cogitattone
ad rem, quae vocatur in quaestiouem, pervenieudr^ et
in aliis cogitationes gign^di: iuter quae nihil aliud
interest discriminis, quam quod leges, quas in quae-
rendo ipse quis in se sit expertus, in aliorum socie-
tate denuo reperiantun
Hoc est priinarium, quod in adumbranda Plato-
nica dialcctice tenendum est, esse ejus philosophiam
vere indagatiohem.
Qunm igitar in philosophica rerum consideratione
nullus vere gradus ultra finem excedat, qnum potius
quisque praeviam ejus cognitionem iuvolvat; in hac
argumenti et formae arclissima coujunctione, quam in
Platone agnovinus e propria e)us philosophandi rae-
thodo profluentem, dialectica perscrutationis via in
— 54 —unam qaasi coalescat cum cognitione in fine viac re-
perta necesse est, eademque, quae alterius, oportet
alterius sit et praestantia et defectus.
Utrumque vero et vivae Tigentisque cogitatiouis
per se iunata cupido et in aliis cogitationum gignen-
darum studium, inde et contemplandum et cognoscen-
dura erit, quod Platonicae philosophiae natura et vera
notio est ethica, apudque eum pulcritudinis, veri, co-
gnitionis ideae una summaque boni notione quasi viu-
Gulo comprehenduntur. Huic ut inferiores sunt sub-
jectae *).
Quaestiones dc bono et de cognitione tam arcto
vinculo conjunctae sunt Platoni, ut nullo modo divelli
queant. Prior ad suum finem, qui est respublica, addu-
citur in disquisitionibus dc virtute docenda, altera in
disquisitionibus de ideis, earumque cum rebus conso-
ciatione.
In memoriam revocatis iis, quae antea de indaga^
tione Platoni propria peculiarique disputavimus : Pla-
tonicae philosophiae argumentum esse cognitionis in
universum naturam, virtutis modo graduque e cogni-
) De rep. VI. 508. 9. xoino xolvvv to t^v aXii&Hav naqtxov
ToTs ytyvaaxofi^voK; xal x^ yiyvdaxovtt t^v 3vvu/iiv unoStSov xijv
ro% dya&ov ISiav (pu&l tlvai, aizlav d' i:rtffTi}/tij; ovaav xal
ttkti&tiaq toq ytyvoiaxoftivriq fikv $iu vov, ovrta Sk xakwv afifordQWV
ovTiov^ yvtoaeuq re xal aXTj&tiag, uXXo xal xdXkiov txi xovxtav
riyovfievo^ ovto oQ&m^ '^yi^an' iniari^firjv Si xal uX'^&-etav , (oantQ
ixii (puiq X» xal 6\piv ijAioitd^ [ikv vo[itC,tiv oq&ov^ i\Xtov Sl fiytla&ui
ovx oQ&ioq i'xet, ovxto xat Ivxav&a uy u&oitSrj filv vonCQttv xuvx
ufKpoTiQa oQ&ov, uya&ov S\ riytla&uv onoxtQov avxior,
ovK oQ&ov ailA ixt fittX,6 v<aq xtfiTjxeov ttjv tov aya&ov
liiv.
— 55 —tioDis gradu pendente et in hac alterios cum altero
societate et alterius ex altero dependentia eam, quae
summa ei obversetur, ethices imaginem contineri: fa-
cile apparebit in quaestionibus de idearum natura pri-
mariam Platonicae et dialectices et disciplinae sedem
esse quaerendam.
Quamvis enim Respublica ut finis et fastigium
Platonicae sapieutiae cousideretur idque jure, tamen,
ut ejus ipsius exsistentia a Platonica uaturae contem-
platione homiuisque ejus couditionibus obnoxii proii-
ciscitur, omnia pariter purarum specierum cognitione
nituntur et summae quae in omnibus regnat legis, di-
vina idearum vita, recordatione ejus quod vere est,
Hic est supremus quasi aether, ubi pbilosophi mens
regia ornatur dignitatei atquc immortalitatis acquirit
conscientiam.
Si quis igitur in eo haereat, quod, quum virtus e
cognitione dicatur pendere, tamen bonum ut multo
sublimius cognitione proponatur: id quidem facilem
habet eo reconciliationem, quod virtus nondum est
ipsum bonum. Utrumque, virtus et cognitio, viam
munit ad bonum, studium est ad bonum progrediendi,
humanae mentis illuc perveniendi molimen. Bonumcontra ipsum est perfecta summaque utriusque unitas,
Deus ipse in essentiae unifate.
(Jt in Phaedro philosophandi impefus tanquam
dialectices ut amoris generantis species describitur et
celebratur kv&ovaiaafi^ divinaque vi abrepto fervore,
eiquc totius Platonicae cogitandi formae quasi germi-
na insunt mythico involucro tecta: ita propius ad eius
iudolem accedcns definitio sub rcgulae modo specie
profertur: 249 b. c. del yag ccvd-QWTiov ^vvUvul xut
eidog leyo^ievov kx tioXXojv iov aia&t]Ge(ov eig iv Ao-
— 56 —yUJfica ^vvttiQOVfi^ov. tovto ds iativ ccvafivtjaig ^xcti
vuv a noT eldev 7]fiMV ri ipvxv "" ^o ovrtog 6v. —*
n()6g oiffmQ (ixelvoig) 6 d-sog oiv &e'i6g iffrt." p. 265
d. . . . €<$ fuav T€ Idkav avvoQOJVTa ayeiv Ta noXkaxri
SuanaQfikva — uaktQ tavvv St} 7iSQi"EQO)Togj 6 iaTiVf
OQia&tv — To nahv xat sidrj Svvaa&at diaTiiivetv,
p. 266. . . . sig iv xai ini TCoX^a necpvxoTa oq^v."
Quae regala orationum antea habitarum exemplo
illustratur, verisque rhetoricae fixis legibus probatnr
p. 270, 271; omnia comprehenduntur p* 277.
Explanafur vero accuratius neque ipsa, neque spe<^
cies sive monades, rerum formae, categoriae purae
illae, accuratiori subjiciuntur quaestioni, earum et op-
positionis et consociationis ratione.
Qood maxime efficitur Parmenide, Sophista, Phae*
done, Philebo.
Ideas in rebus inesse, aut, si cui hoc aliter ex-
primere placeat, divinum et verum in phaenomenis
apparcre, ita quidem ut vere sit et possit eognosci;
cuni singularibus universale nativa cognatione esse
)unctum •— haec Platoni constant; haec ut omnis phi-
losophiae elementa sunt, ita universo eius cogitatio-
num ambitui pro fundamentis subjacent.
Illad pkirimum interest quaeri: quo tnodo fiat
haec con)unctio. Ad quam quaestionem solvendam
maxime faciunt loci Sopb. Phaedon. Phileb. duplici
ratione eam tractantes, et idearum secum invicem et
cum rebus conjunctionem.
Quacunque ea forma concipitur, sive mythica tov
Saifioviov *) f sive sub notione twv onoaMV**), twv
*) Convlv. 202. a.
**) Phileb. 16 d. 17 a. 27 b.
^ 57 ^fiitiiaVi Tfjg fiixrfjg ovaiag, sive forma ^BTOj^fjg — sem-
per aliquod tertiuui mauet, iu quo opposila ut iu unum
coucilientur opera datur; illudque tertium aut Ut ex-
trinsecus accedeus aut ex utroque mixtum, intra utrum«
que, ut novum suamque babens naturam medium est)
quod pari jure neque alterum, neque alterum esse
dici potest. Sic Sopb. p. 254 seqq., — qui locus iu
primis facit ad Parmenidem illustrandum. Motm et
quietis species ut inter se neutiquam conciliandae op-
ponuntur; to 6v contra ut quod utrique conciliari
possit; quodque porro ut ab ambobus alteris Diver-
Bum, cum tamen secum ipso sit Idem ponitur* TttV-
ro2/ et To Utsqov vero ipsa ut duae a tribus illis dir
yersae quidem, necessario vero illis se admiacentefl
species ponuntur. i
Quinque hae species ut prorsus discretae statuun-
tur; quod enim dicimus motum et Idem esse et Nou^
Idem*), id eatenus tantum dicimus, quatenus non
pari modo accipimus: modo ejus, cum Eodem conner
xum, modo ejus sodetatem cum Biverso respicientes.
Jam tres habemus species, ro.oV, tccvtov, t6 ^r««
Qov^ quae et sui inter se et quarum omnia partioipia sun^
quaeque non luinus et ab omnibul et a se ipsis sunt
discretae. KaTa (p. 256 e.) stavTa {ja ykvti} yoQlii
.'. '
, ( .
•) Soph. 256 a-b. Tfiv xiptiaiv S^ «a^iof t* «7mt xal fitj eml-
Tov, ofAoXoytixiov ^ xal ov SvoxtQavtiov ' ov yag orav etattfiiv
avxi\v xavxov ttal ^tj xnvxoVf oftoiaq tlgiixafiev' aJli*
onoxav fikv tuvtov , dia f^v fii^eiiv (confer. Fhaedonem 100.
101.) xavTov ngoi; avTT}V, ovra XiyofuV otuv di ff^ tuvtov , jto
T1JV Motvaviav av ^uTtqov *) St f^v unox<i>Qi^ofiivr] tuvtov, yiyoviV
ot/x iMlvo, uiX IxcgiO)'' UOTI OQ&iS(; av iiytTai nuXtv ov lavrov.
*) Ovicovv MttV d HHi fUTeldfi^avev avtrj M/fi}a»s mttaettif oidev aV
uTonov ijv axna*fiov avTijv nQoauyaQevuv;
— 58 -&atkQov cpvaig iteQov ce7teQya^of4-^vt] rov ovrog txaarov
ovx 6v noiiij xai ^vfiTtavra St) xara ravra ovT(og ovx
ovra OQ&oog kQOVfiev. 257. Tcal ro Sv ccq' ^fiiVt oaa-
niQ kGTt ra aXXa, xata Toaavra ovx Hgtiv —^
Cquoad enim illa in sc 72072 babet, est Unum), wan ro
ov avafKpta/SijTfjTcog av fiVQia inl iA.VQiovg ovx 'iart^
xal TaAAof dt) xa&' %xaaTov ovtoh xat h,vfi7iavTa noX'
Xaxy*) {Jihv ^aTif nolXaxy 8' ovx 'iaTiv. 259 b.
Respicicutes ad locum supra citatum •— (254 b.)
ra i^kv Twv yevbiv xovvMvetv i.&ekew aXXriloig, za 8h
fiiij, xal ra fiev ijt' oUyov, ra d' im noXkd, ra dk
xai 8ia jidvTcov ov8hv xalveiv Tolg ndat xexoivcovtjxi-
)/W— relatione motus et quietis ut taliuni specierum
quarum oppositio non tollatur, neglecta — si relatio-
nem earum, quae omnibus communes sunt, considc-
ramus , quaestionemque quomodo in iis oppositio sol-
Tatur; respondendum erit: eo, quod plane e medio
est sublata quippe cujus ut vere exsistentis plane uul-
Itts (in iis) sit locufi.
Hoc eo tantum effici poterat, quod omnia idem
manebant quod erant; pro Biversi natura disceme-
bantur, pro Essentiae natura connectebantur. Quod-
que particeps est illorum quoque, quae ab ejus natura
aliena suut; vere et proprie id tantum est, quod est,
manetque immutatum; Diversum ipsum, varietatis for-
ina, manet varietas; sed: 8vd ndvrcav ye avTtjv (r/}v
&aTkQov cpvaiv) avTtov cpnqaofiev elvai 8i,ekijXv^viav'
255 e. Ideo quoque ipso Divcrso omnia connecti non
aliter quam speciebus TavTov et tov ovrog apparet.
*) Sc. guod attlaet ad illas relationes, quas quaeque species
partlcipando acqalrit, non tamen sibi peculiar^s. Una tantum dis-
tinctlo cuique convenit ;^ quaevis species mon^s est.
— 59 -
Id rero quod omnibus est coniinune, quod omnibus
convenit, est ea connectens quae dicitur identitas.
Harum formarum mutabilis natura clarissimye eo
concepta est, quod ro 6v ipsum ut diversum ceteris
tanquam non minus exsistentibus opponitur, ideoque
ipsum tanquam jUt} 6v; et quod Diversitas, negatiouis
et Tov fiij ovTog species *), esse dicitur: tti^fieig Si ys
ov fiovov cJg 'iaTt, tu fi^ ovtu aTieSei^afiev , . . . tijv
yccQ d^aTkgov (pvCLV anoSei^aVTeg ovffdv Te xat
xaTaxey.eQfiaTiaf^kvf]V knl ndvTa ra ovTa tiqoq dXXrjXa,
t6 TiQog t6 ov 'dxaffTov fiOQiov avrr/s dvTiri&ifievov
iToXfitjffafiev elnelv wg avT6 tovto iCTiv ovTiog t6 fiij
6V." 258. e.
Verum t6 6v et t6 'heQov — (quorum praedica-
mentorum accurate attendenda est vera vis**): expri-
munt enim Uuitatem et discrimen, omnisque logices
et cogitaudi et naturam et ambitum et enodationem
comprehendunt, id quod Plato satis clare significat)
— cum per omnia et per se ipsa pertineant: to fikv
%TeQOV fieTaa^ov tov ovTog 'iaTi fiev did TavTtjv
Tf]V fik&e^iVi ov fiTJv ixe7v6 ys ov fceTsaxev,
dXX' jTeQov. ^9. Manet igitur quod est et quae
insuper accedunt, non aliter quam participando acce-
dunt. T6 8h 6v av &aTiQov fieTeihj(p6g, 'iTepov tmv
dlloDV dv e'ii] yevuv, ^tsqov d' ixelvuv dndvTtav 6v
ovx 'iaTLV %xaaTov avTuv ovdk '§Vfi7iaVTa Td dXXat
nXi)v avT6. \ . :. . . . .
Apparet hinc, quamque speciem ut firmam, im^
mutabilem uuitalem poni, imo eas etiam, quae sint pu-
*) 257. b. OTtoruv xo firi ov Xfyo)/uv, toq loixsv, ovx ivavxCov t*
lf'y0ftfV Toi; OVTOq, ukl* fTBQOV [lOVOV.
**) Parin. 151. ovxovv xal roSt uvaymi, (indhi elvat^ixvQq tOi/
ivoi T€ xal loiv ukXiov
— 60 —rissimae, maxime uniTersales, per omiiia pertineutje?,
quibus quasi summis arbitris omnis realitas obnoxia
eit, quaeque in hac potestate varias ineaut relationes,
quarum adeo una pro sua natura omnis varietatis sit
fundameutum; ne has quidem ultra Unitatis fines
evagari.
Nam Diserimen quoque in primariae suae uaturae
unitafe manet; firmam discriminis notioneni servat ip*
siusque essentia est essentiae tantum participatio, nou
(psa essentia.
Hac participatfone, — hoc connectendi modo, in
quo connexa vere id manent, quod priusquam conne-
cterentur, fuerant: firma immutabilia, monades — ratio
continetur, qua Platoni „species inter se commisceu-
tur." Haec est quaestionis summae a Socrate iu Par-
menide prolatae solutio. Omnia quae in hunc finem
ibi per varias labyrinthi instar implicatas dialogi am-
bages exposita sunt et significata, in Sophistae locis
citatis clara luce perfunduntur.
Sic hac participandi categoria id quod illic ut
summa admiratione dignum poneb^tur „efficere ipsum
simile ut sit dissimile, sive dissimile ipsum ut simile
sit; Unum ipsum ut appareat m^Ita esse vicequq
versa" praestatur; sic speciebus ipsis contrariae di-
stinctiooes conveniunt.
Dialectices ars est . . . otccv ri rig tregov 6v n^TttVTov ilvat, (prl xai otav ravxov 6v Utsqov, kxtivri
xal xar' ixiZvo 6 <ftj6t, Tovt(av nmovd-kvat jtoTSQov.
Contra: To dk Tamov %t^ov anorpaiveiv dfirjyijirj
xal t6 ^dTBQOV TavTov xai t6 fiaya a^txg^v x^ t. X. ;
xal ^aiQUV ovTUi tdvavria ac< nQOCfigovTa iv toig
Xoyotg,
— 61 -.
Pyoyoig, ov ri rig 'iXeyxog ovtos dXTj&ivog ccqti %^ tw^
ovtfov Tivog ifpuTiTOfibfov dijlog vsoysvi^g civ 259. d.
Neque ulla alia connecteDdi ratiq apud Platpnera
quaeri potest, si quis eius discipliqae naturam, pMIo-
sophiae eius caput consideret.r . .
,
Quum enim maxime H^r^cliteo plapito de i^rum
fluxu pariter atque rJJoi^^g principio adversetur, quum
porro T^ fieTa^o},i] nuUam aliaip apud eum vim babeat,
quam ut traijisilum, interUqi^y^.^t^^e. id quod. terraijgi
angustiis circumscriptuin, .sensuum fallaci, et judi^iQ el
relationi obedire debeat, 8ignl0cet: non poterat ad>
mittere, ut quod ei sit summum, Dei idea in absoluta
uuitate, et quae ei sint cognatione proximae na^urae,
species fiovcxSeg, unitatem vere relinquerent, si non
in inGnitam fluxi transitus voraginem submergi vellet.
Commiscendi facultas eatenus tantum fis indulgenda
erat, quatenus earum ipsarum unitatis veritas ea indi<
geret; atque eatenus fantum ad varietatem et differen-
tiam descendere concedendum, quatenus baec ipsa va-
rietas eo tamquam suae ipsius exsisfentiae fundamento
indigeret.
Haec omnia pariictpandi categoria *) praestanfur
— quae unitatis et variefatis disjuncta elementa inter*
*) cf. Aristot. inetaph» 'ed, Brandis p. 20. la fikv ovv roia^xa
•twp ovTor» iSeiti TtgoaijyoQtvas , tu d' ala&rjroi naqu raika xal xaxa
vavTa X^yfa&ai navxa' xara ft^&t^iv yag tlvai ra noXXa twv avvta-
nvfiav rotq tXStai, T^v Si (U&t^tv rovvofia fiovov fitrd^aXtv ol fikv
yaq IIvO-ayoQtioi, fitfi^att ra ovra <paalv tlvai rav aQt&-fitov, JlXa-
rwv di fit&^^tt' r-^v fttvrot yi fii&i^iv ^ r^v fitftriatv , rjrtq «v etij
ruv tlSwv^ atptlaav iv xotvtf ^ijrtiv p, 32» ro yag fttrdxtiv, aantq
xat nQortqov iXnofttv, ov&iv iariv pag, 30. to 8i X^ytiv nttQadely-
/lara avra tlvai xal fitrdxttv avxa»)' raXXa xtvoXoytlv iart xrft fiFCa-
q)OQaq Xiynv novipitKaq. Tt yaq iaxi ro i^a%6fitvov jrpo? •»« idiaz
ttno^nov/
5
- 62 —
meditis qnasi mterpres cbnciliat, facilis quaedam et
comi<it)da naturay in qua prorsus disjuncta, nuUa in-
ter ea ipsa inita conjdnctione, quasi „per se perti-
nent;^" qu^ disjunctacontimisCentur, uulla conjuncto-
rum ipsorum in miscendo facla mutatione, ita ut pror-
Eus intacta mancant et immutata; qua machina tota
Platbnica specierum arxfiilcitur et sitstentatur.
Sicut enim de diaiecttca specierum' ratioue dis-
qutsitiones in Sbpliista eum quoqiie habent proposi-
tum finem/ ut to (X^ 6v statuatur et figatur; ita iu
Fhaedoue -eo adhibenlur, ut auimae immortalitas de-
monstretiir.
Ibi enim sic Plato: (1012. e.) ovSh aX?M ovdy
Tuv ivavriuv, 'ixi, ov oneQ ijv, ccfict Tovvavtiov yiyvea-
^al rs ital elvat* dXV ^rot dTtiQ^eTaL ij dnoXXvTat
iv TOVT<p T^ jia&r]fiaTi,'
103* b. (tots filv ydg k^kiyeTO*) Ix tov kvavTiov
nQdyfJiaTog to ivavtiov TtQayfia yiyvsa&ai' vvv di,
OTi, avTo To Ivavtiov iavt(p hvavtiov ovx dv tiotb
yivoLTO, OVTS t6 iv riiuv, ovts to kv trj cfvaeb' tots
f^ikv yaQ tisqI tuv i^ovtcov td ivavtia iXiyofiev,
inovofia^ovteg avtd tiJ ixeivojv inoivvfiicc' vvv Si
nsQi ixsivMV avtcHv*), utv ivovtoiv ix^b triv iTna-
vvfiiav td ovofia^ofJLSVa.
105. a. d)X oQa Stj sl ovtcttg OQi^p, firi fiovov
to ivavtiov to ivavtiov firi Si^ea&ai, dXhx xai ixeivo
6 dv imcpiQrj tc ivavtiov ixsivqi) icp' 6 tt dv avto iij,
avto to imcpiQOV tyiv tov imcpeQOfiiVoV ivavTcoTijTa
fitjSijiOTS Si^aa^ac d. ij '^vz^ ^Q^ o^ti- dv avTi)
xaTaaxy, dsl ijxsi, bt ixelvOf cpiQOvaa ^coi^v .... ovx-
{
*) Pbaedon. 74. b. Ti Si, avta xu 'laa fatiV ote uvifStt aoi
i<pttvij, Tj <fi laoTijt;, aviaoxriq; ovStnanoTi yt, ot 2.
-- ea ^ovv r; ipvxn ^o ivotvtiov ^. cam^ imtpiQSi aei, ov ftij^^
nore Si^njrcu . . . e» ei&dvajov ccqcc '^''ipvpj' . .>
p. 78. d. efvra to xalov .... i] ««« eevrwv txct&roVf
i(TTL fiovosiSig oVf avTO xad-' ccvtq ugavrug
xara TccvTa %g«, xal ovSknoTB ovSafi^ oiSaftug aXXoi-
omv ovSefilav kvSkx^Tai. Sed: tcc noXKa xaXa nrata-
tionem subeunt: ovts ama avTOis, ovtb akXiqXoi^g ov-
dinoTB, (ag ^nog elTtsiv, ovS&fiug xccra xavTa kati/v.
Apparet hoc porro ex illo loco, ubi de natorae
contemplatione ex causis efficientibus agit, deque Ana-
xagorae r^: p. 100. b. . . . xa\ aQ^ofiai an ixslvav,
v7io&h(isvog sivai ti> xakov avTO zad'* ovto, xal dya-
-Q-ov, xal ToXKa naVTa .... c. (paivsTat yccQ fioi>, st
Ti iaTLV ccVm xaXov nXrjv avid tq xdXov, ovSi St sv
dXXo xaXov sXvai, rj SiOTi fisT^x^'' sxsivav tov xah)v.
Kal ndvTa Sri ovtco Xiy(o. d. tovto Sk . . . 'dxo naQ*
IfiavT^, oTi ovx dXlo ti> noist avTo xaXov, rj ixsivov
Tov xaXov siTS naQovaia, sXts XQivcovia, sits
bnri Sri xal oncug nQOCysvofiivtj' ov yaQ Utv
TOVTO SLi6XVQit,ofiai>, dlX otc t^ xahp ndvTa tu
XttXd yiyvsTai xaXd.
p. 101. b. ivl ivog nQOGTsd-ivTog, Trjv nQoa&sfftv
cuTiav slvat tov Svo ysvia&at, rj axi^&ivTog, Tr)v a^iatv,
ovx svXtt^oXo dv Xiysiv; xal fiiya dv ^ocpijg 6Tt ovx
olad-a dlXoig n(og 'ixaaTOV ytyvofisvov, -^ fisTaaxov
Trig iSiag ovaiag ixdcTOV, oi) dv fiSTdaxot' xat iv
TOVTOtg ovx 'ex^ig dXlijv Ttvd aiTiav tov Svo ysvia&cu,
dXX' i'i Triv Trjg SvdSog fiSTdax^<^i>v' xat Ssiv tov-
Tov fUTaax^tv Ta fiiXloVTa Svo 'dasa&ai, xai fiovdSog,
6 dv fiiXhi tv 'sasa&ttt.
Hoc cardine Platouica doctrina vertitur. Vita et
5*
— 64 -^
Hiors {asese inviceni abeunt*); sed non per se ipdae,
non in summa et purissima fonna^ quae est idea.
QuQ£^d enim hae sunt^ prorsus sunt a se invicem
disjanctae. Yita, hac quid^m vi, est anima**), nuliius
mutationi^ papax; (pariter ut morbi summa et puris-
sima forma febris est; imparis Unitas) mors interitus,
solutio***),
jQuod Plato dixit, e contraria re oriri contrariam
^ hoc de mutationis substratis valebat,. quoad muta-
tionis vis: in ea se exserit. Hinc illud quod dicit res
confraribrum participes e$8e, Omnia quae sic partici-
pant eatenus sub mutationis categoriam cadunt. (Quin
etiam ideae.) Sic in corpore transitus apparet vitae
et mortis; vivum est, animatumt — vita ipsa, anima
non est; haec enim quoad est ea, immortalis est*
Corpus vero tantum particeps est, ideoque et contra-
rii: mortis,
In Philebo, ut ad finem ei propositum pervenia-»
tur^ qui est, depressa voluptate explicitisque essenti^
tiae genitae elementis, locum obtinere, cui vitae vera
et perfecta societas tamquam fundamento innitatur —'
id quod medium est inter essentiam et transitum, utri-
usque particeps, sub perfectae avyxgdaecog forma in-
ducitur, — summum aliquod pro natura humana, in
quo participandi categoria ad summam quoad ejns
fieri potest perfectionem exacta est.
P. 15 b. JEHtcc nug av ravTag {fiQvdSag') fiiav
ixdaTfjV ovaav del T7jv avTrjv, xal fifjTs yivsatv fiijTa
oXe&gov TiQoadexofAivriv , ofioog dvat^ ^s^atOTi^Ta fiiav
) p. 71. d.
**) p. 105. c. d.) ibld.
'".f!|u^".»"' " '""•"'-' "i""«" .'II «I ' " mtfgKffiifitii^fmmmmmrmm'^—, •iwxwJi. w)-^'.m
— 65 —TovTfjv, fisTa Sk TOvt\ kv Totg yi^yvofihfotQ^ av xai
amigoig %its Stsanaafiivijv , xai nolXa ysyovvcav ^fi-
Thv, Si&' ohjv avTijv avT^g x^Q^S* o dfj navruv
dSvvaTooTaTov (faivotx' av, tavTov xal tv afia slva§
xal kv nolXotg yiyvea&at*). TavT iaTi> Tce nsQl t«
ToiavTa .... dndatjg dnogiag aiTia, fifj xaXfog OfiO'
loyij&svTa, xal s^nogiag dv av xalojg.
Quae recfa distinctio est ra 6n6aa**)t multitado
determiData. P. 17 a. ol Si vvv tuv dv&Qianm aocpol
iv fikv, onojg dv Tvxbtat, xai nokld 0'dTTov xal ^quSv-
TSQov noiovat tov diovTog, fisTa 8k t6 %v, dnstQa
Evd-vg* Td 8k fiiaa avTovg ixipsvysi. tOlg dtaxs'
^(aQuaTa^ To Ts diaXsxTtxoog ndhv xai t6 kQiaTixdis
rjfidg noula&ai nQ6g dXXiq}^ovg Tovg Xoyovg.
In utroque definiendi modo, et quum a generali
{)er specialia ad singula descendimus, versaque vice;
ad determinatam multitudinem in medio positam atten»
dendum erit: p. 16. d. Sstv ovv rjfidg alsl fiiav iSkav
— x^tQ^f-v kqv**,
Sed in utraque quaestione et de perfecta avyxQO'
asb instituta et !de numero in medio posito, sive de
specierum distinctione, Unius et multorum etc species
nullam per se invieem mutationem subeunt.
Extra tertium iilud, in.quo ad rerum formatio^
nem sive in cognitionis finem couvcniunt, manet quae*
que per se quod erat, licet valore perquam impari,
quum alfera sit id quod intellectu est praeditum, for-*
mans ; altera materia, forma carens. Unum, quod fines
et terminationem in se habet — xai fitjv Toys nsQag
ovTs noXXd sJx^v, ovt kSvaxoXaivofisv, dtg ovx ijv iv
*) Schleiennacher, Platont Werke II. 3. p. 476,
*») Phileb. p. 16. d.
— 66 —ffVGu p. 26 d. — est et manet prorsus liberum ab eo
quod GvyxQccou determinatmn erat,:muItitudiDe deter-
miuata; extraque buius fines propriam suamque exsi-
stentiam conservat; et sic quoque quartum, GvyxQoc-
ceoog effectrix, plane per se constans reliquis non ob-
Doxium est.
Quod jam di;(imus, nimis stricte positum est dis-
ciimeu inter Esse et Fieri; et quamvis Eleatica stabi-
litas nullabic adsit (id quod indc jam apparet, quod
positione rov ju») ovTog Parmenidea, ratio convertitur),
quamvis niotus etiam ut vitae principium *) absolu-
tumque exordium sfatutus in ipsa summa unitate prae>
sens appareat: attameu bic ipse motus in propria sua
unitate strictius figitur, quam ut omnium illarum mo-
nadum systema e vigoris ipsi insiti natura (inferioris
motus, materiae proprii, ex oppositu) evolvi, quam ut
ex ejus foute species et ex se et per se invicem gigni
possint.
Hoc recentior pbilopbia sibi injunxit praestandum,
et vere videtur praestitisse e nostro quidem qualicum-
que judicio. In quam rem altius inquirere ut bujus
vel maxime est loci ita hoc negotium amoliendum a
nobis videbatur verentibus, ue sermonis penuria cir-
cumventi, — eorum quae pbilosophandi progressus
nova invexit non satis capacis, — gravissimum argu-
nientum caligine potius obvolvamus quam illustremus.
Constituit quidem Plato discriminis naturam modo
recentiori pbilosophiae prorsus congruo, quibusque usus
*) Sophista p. 248. e. rt Sal, Tigoq Jioq; <oq uXtj^d)? xtiifiaiVp
xttfr ?W7/i', yal tin/;^^»', xttl (pQOVTjatr, t] gadioK; niia&rjao/ia&a tw nuv-
«Aojij ovrt. ftfi TtagtXval; firidi tjjv avtOf firiSi (pgoveTv, ui.).a aen-
vov Hal uyiov vovv ovx fx^^ «x^vijtov iardt tlvai;
K^
g. — 67 —jest rerum vocabulis, ea.ipsc Hegelius in logicereti-
fivijjt, Sic in Parm^ide legitur p. 146: „fif ihv ri ^rer
Qov iGTLVi fiv^ iriQov ffvTog Utsqov 'icTccL; 164 'itsoov
8i yi nov tpccfisv t6'^t6qov stvai itiQoVf xccl t6 u).Xo
8ri kXXo sivctt aKlov; vai." •,
-.
'
m"''
» Se'd haec omnia intra se ipsa peniiai\ent; firmiter
mntationis notioni abstractae adhaerentia ; neque, e
. negativae relationis orbe egressa , in eam uuitatem
coDiprehenduntur et tolluptur, qua T^e affirmativam
vim ac£ipiunt, essentiamque vere et proprie sic dicen-
dam nanciscuutur. •
* Sic tn. gr. Yariofas eorura quae sensibus sunt
^ubjecta, et lufinifum verius et definitius accipi nou
potest, quam' a Platone est factym; verifsimeque to-
•tum illud Fieri ct Mutari ut sensrbile, finitum, UMitqje
destttutum, eaque iu quae illud Mutari cadit ut notio-
nis veritati inconvenieutia, ad eam non poi-tinentia ac-
cipiuntur; sed aliud est illud Fieri ejusque substrata,
aliud ejus notio. Yera ejus unitas ea est essentiae
veritate et immortalitate, qua ipsum immortale. In ea
quoque contemplantis seque manifestantis meutis lorma
cernitur.
Sic porro individuum in Parmenide nt ad se ipsam
exsistens capitur (p. 158: t6 ys 'ixaGtov sXvat, iv S^
nov arifiaivsi, dcpuQiafisvov fiiv twv alXav, xaS'' avTO
8i ov, si TisQ 'ixaaTov 'iaTat,.) *) — quae distinctio,
gravissima illa, ab Hegeliana logica recepta est: eo
tamen accedenfe discrimine, quod hic notio dialectice
est explicata, apud Platonem v^o in monadis abstra-
•) Gonf. Anstot« metaph. (ed. Brandls) IV. p. 112. to xad^
ttVTO avayxri Xtyta&ai, . . . tji, oaa fiovof vnagx^'' "«' V {iovov' $to
16 XtXOlfitafl&OV YM^ ttVIOt
m.
^, -.««.•
7,^;'
1ii8c(ue jA-opri^taitll^ l^a pos(ii|4i^^n 4ii)|pit' n^^
Videri. ^•m^C--^ ^'^'-:''-h-:^^-%''^u^.,-, ' -k
.Quani n^UUum' Platonia interfiierit^ '^ o^^i^ocqnciBetttr et solvatur, q^ftm enixe ubiqu^^^.agat, lit
fei^inae unitatis ide^e onmia subjiciat ad eain^c^^e.
'^at, id, ad dialecticam ]^]^os«^histe eius parteia.syl^
spicimus, locupletissimuiiq^ est argumentum, quod^^^^, f"
rum nulla in |)jerfecta^f «utnuaa s^t^alioa^.pli^s^ 7exsistere statuitur, quod omnes ut exsistaut,. es^entiaf i:^
participes esse debent, ipsa vero essentia Ejjusdea^y J
etc; quae cognitio fundamenti;^ est ilialectiserum Bar^
menidis partium in quibus tam egregi^ proponitur.
'
^
^,*^, £oque *^tantum piatonica dicdectica, labe^gt]^
«
fV^P^
haeiG^conjunctio in superficie, ut*ita di^m/-0bii(»<|||i^ 1
instituitur, neque ex interna sua necessitudine demon^ :-'»
«trata est;.^uia substantia intelligibilis nondum .«jajG^ '.;
^ese evolvendi facultatem adepta est, quae fpn$, ' es|
notionum vere' et necessciTio ex sqse ^li^ieiMa^^^
'
quaeque -i^erum dialectices systema et oQYwmVn vo^^f • v
membrorum necessitudine connexuni, coloijpioniere uiia
Talet.*
fr'^-.-
^i'.t^y ••'• '•
'•!
-".'.. . » • '
' * . '
'Jf , .••. r
' tt* ' ;---
• • • • »»