,/rb.

DISPUTATIO THEOLOGICADe

SPÖNS ALIBU SMYSTICIS CHRISTI

Cum

Ecclefia, fingulifque Fidelibus:Qvam

Ex confenßt Qfapprobatione V"meranda Qf Annpliffima Facultatk TheologicaSUB PRiESIDIO

JOHANNIS RVDBECK;S. S.Theolog. ProfefTor.Publici.

publice tuebiturAM UN DUS ERLAN DL

Die 131 O&ob. Ann, currentis 1653.In Auditurio Veteri Majori*

boris a 7 .matut.tCTTUY

U P S A L IExcudebat Johannes Pauli Aeadcm.Typ»

S:* R:* M:tisSECRETARIO FIDISSIMO.

Generofo ac Amplißimo Domino,D. JOHANNI

Patrono fuo Magno.n e c n o N

AdmodumRcverendo &*|| Confultijfimo Qf Arn*Clarijfimo H plijfimo

Dn. CAROLO OiftW/§Dn. O L A OPaftori & Praepofito in §4*|1 Civitatis Norcopcn: Con-latt$fa00 Vigiiantiffimo, ||| fuli Gravifiimo,MeccenatiFautori fuo Vencrando. g fuo Sufpiciendo.

Fratribm Germanis*

Hominis [ms Jubmifsé Qf referentercolendis.

In grati animi

Difputationem hane Theologicamdedicat

Refpondcns*

IN NOMINE S.S. TRINITATIS

DISPUT A T I O

D E

SPONSALIBVS MYSTICISCHRISTI cum Ecclefia,finguhsq;Fidc 11bus.

PROOEMIUM.

Äultis y experfecutore Iefu Chrifii, ejus-dem ac GentiumApoßolusfaPlusßkam.11,15. Auditores fuos, Ephefi cives, de

piOj caßoac fincero conjugum amore in¬formans , eos ex terreni hujus conjugiiconßderätione, in aliquotem cognitionemmyßica unionis Chrißi Sponfi, cum Ec-cleßa Sponfa, deducit, ut ex Epiß. ejus

adEph.c.5,2<V& feqq.patet: ubi comparationem inter com-munionem Chrißi cum Eccleßa, 3 conjuojum bumanuminßi-tuity docetque Eccleßam,ßvefanPlamfidelium congregationem,ßngulosque in ea fideles, ex ChrjßjLcarne ac ojßibus conßarey nonfecus ac Eva, caro de carne, os ex ojßibus Adami defumptaerat: Et Chrißum conßeqtienter Eccleßam Sponfam fuam ama-re, ceu Adamus Evam conjugem fiiam, utproprium carnem di-lexit. Cum autem in defcnbenda hac unione myßica, videtfe,

prxe hominis in corpore merUli exißentis (quamvis regenerativA a Spi-

ä Spiritu SanÜo maximis admirandis donis iUuminati) im-becillitate, in fpiritualibus ac myßicis, ulterius non progredipojjhy cum admiratione quafifatetur, & exclamat: ro /^v^^/oytxtb [tiyot ié>. Myflerium videlicet magnum ac ineffabide, quoda nobis in bäc intelleblus caligineperdpi nequit. Myßerium.quodnon naturalem y corporalem ac terrenam aliquam conjun-ilionem inter Cbriftum ipßusque fideles (qualü cß viri & uxo-ris) fed Jpirdualem, non carnis velcarnali aliquo contaFlu, fed(piritus virtute ac fide conßantemy admittit. De qua ProphetaOjeas in perJona Filii Dei cap. 2,19 $ 20 ita loquitur:

\) pT^p Jp Jp:mhrnN norra

it : v : -1 - •»; <ir •.':••• i • 1 ) • • : I • —: — : wv ;

EtfponfaboTemihiinfempiternum, & fponfaboTemihi in juftitia, & judicio, & in mifcricordia, & in mi-ferationibus: & fponfabo Te mihi in fide, & agnofcesJehovam. jpiritualü ac myßica dejponfatio, veram Ö'realeniy quamvü ab hominis captu remotifißmam, unionem my-ßicam &Jpiritualem qua Dem & homo uniuntury inferens. Cumitaque myßerium fit, juxta myßeriorum naturam, noninepüsdetorfionibuSy velelufionibns profanari; fobria ac pid men-te traÜari: non ad ingenia & captus humanos examinari; fedfimplici kS conßantifiae credi Z3 apprehendi debet. Ego vero in-ter publicas fcriptorum Prapheticorum leüiones ex infigniilloOfea diBoy thema hoc de Sponfahbus Chrifii cum Ecclefia fin--gulüquefidelibuSyZn argumentum feu materiam publicce difpu-tationis elegi, ut hac rationey occajio nobis ex difcurfibus infigni-ter eruditorum DoHorum ac Virorum dctur, orthodoxam no-ßratium de hoc myßerio Vnionis ac Defponfationis fententiamexplicandiy hetermoxam vero Jntagonißarum refellendi. Quodqub felicius fiat, Vnias.nos qucefo b Dens in unitate JJiritus acventatisy ut myjteria tna reUb fapiamus. Sit itaque

T HI'

THESIS I.

Imprimis cvtya-nAoytout vocis Sponfaliorum quod atti- hwpa¬nel , conftat Varronem lib. q. de Ung, lat. nomen Spon- -nXoytäialiorum a Sponte deducere: cujus dedudionis ratio-vomnem D. lob. Gerh. feU.^.loc. deconj7ig.§.n$, hane ciTcfp°nfi*-ait, quod ftipulationes futuri conjugii fpontanese elfeltorunt'debeant: Ubi Vmerium Flaccum ctiam notat exiftimafTefponfalia inde dida, quod fponfus ac fponfa olim axnv~$dr interpofitis rebus divinis facerent. Ipfe vero cumICto Vlpianoyzliisquc fponfalia a fpondendo dida effe fta-tuit: qua: omnia criticis expendenda rclinquimus.

IJ. Grceci Sponfaliorum nomen per yvyq-dtcw expo-nunt, ita quafi a mentione promiffarum nuptiarum nun-•cupatum , quå ratione yvyqdcc Latinis dicetur mentiopromijjionis, pollicitatioy ßve fponfio: item yvy&veåzq, fpon-dere rag. prart. paff. fing. N. oritur yvy&r fpon¬fus, & yvvipj fponfa.

III. Alias in Epifl. Pauli ad Corinthiospoßerioricap.11,2. reperitur aoiift.i. med. ypycodyyv, verbiquod alii, ut Be%a & Pifcator fecunåum vocis illiusge-neraliorem acceptioneminterpretantur aptavi: Alii ve¬ro Ariamont. nimirum öc Vulgatus interpres leeundumvocis fpecialiorem fignificationem vertunt defpotidi: qua:interpretatio dextré accepta retineri poteft, cum fcia-mus dpyc^cyctf, apud Crsecos authores, conftrudumcum verbis ad adumvelritum conjugii pertinentibus,fignificationem defponfandi habere. Sic Herodotus lib. g.qui Thalia infcribitur:p.m. 111. :rn)v yiAuwrAyyaifåyr yuvouaa,, quod ipfius interpres Valla reddit, J)e-mocedem ducere uxorem "Milonis filiam. item lib. f. quiTerpfichore dicitur; p.m. 15 S. *s ctpycmymr TyAverymu fypcd&t , quod idem interpres ita vertit, quidefpon-såfibifilid Teliis Sybarita. Et quidimpedit, quo minus

A 2 poflit

poffit Apoftolus Paulus dici dcfponfafte Chrifto Corin-thios, virginem caftam, minifterialiter nimiruin, pote-ftate fibi å Sponfo Ecclefix Chrifto concefså, cum Co-rinthios non fibi, fcd Sponfo eorum, ut fidelis fervus, iniponfam ac virginem puram, per media fibi a Sponfoimmediaté tradita, defponsärit five aptårit.

I V- Hebrxis dicuntur fponfalia Cant.% ,n , abrnufitataR. [nn, qux in Hitphael jnnÖH fignificat affinitateminiity See. itemHiblbp lerem.2,2. åR. bl?3per-fecity abfolvit. de quibt*s Buxtorf. Schinål, Avenar, & aliiLcxicographi fuis locis,

V. Prxterea in facro codice V. T. duo invcniunturdefponfandi verba, quorum Prins *1^% quod prxtcr ge-neralem fuam fignincationem , etiam fynecdochicépro Defpondere fumitur, Exod. 21, S. HIV") *5b , quinon conflituit eam fibi, fcilicH in uxorem, h. e. SpdPpondit,DefponditjDefponfavit. Alterum verd yel in pihel

fpeciale eft , & proprium hujus rei verbum, quodin Ribliis hac fignificatione tantum ufurpatur, ut vidc-re eft ex indu&ione locorum: Exod. 22,16. Deut. 2o>7»cap.i2,v.2i,if,ij,8c 2%.2.Sam.^yi^.Ofeoe 2.19.& 20.Vid. Buxtorf. differt. de Sponlalibus & Divortiis, p.m.4.G? 5. Ubi tria etiam alia verba Rabbinis ufitata, ean-dem hane rem fignificanria obfervat, nempé Ö^N& quorum proprietates, pluresque fignificatio-nes, cognofcere qui cupit, authoremipfumdillo loco, necnon in Lexico illius Chald. Tälm.&fgbb. i tern Lex. Pen-tagl. Scbindl. fuis locis confulat.

**0calu* Acceptio deinde vocabuli Sponfaliorum, aliaü Cst> e^' ^tijurecivili (ut Gerh. loc. deconjug. fech5. §.126. &"fal 1 fauppius in Lexic. Theolog. obfervnnt) Impropria, qua 1. Ar-impro- rhx Sponfalitix? 2. Donationespropter nuptias: 3.M11-prui. nera Sponfalitia: 4, Convivia Sponfalibus adhibita,

fpon-

fponfalia dicantar: hatc autem 6c fimiiia videanturapud JCtos.

Vi I Alia proprio,: fponfaliaproprié fic di<fta refpe- proprk.du dupiicis ftatus, duplicia funt: alia Carnalia iive mun-dana alia fpiritualia iive myflica.* Diflferentiam haneSponfaliorum, ipfa Scriptum Sacra iocis antenomina -tis monftrat. Mundanorum mentio fit, Exod. n, 8, cap.22,16. Deut.io, 7. cap.zz. 28. 2 .Sam.3,4. Spirituahum vero Cant: 3,11. lerem, z, 2. Ofea 2, iy. fC3 20. 2. 11, 2.

V III, Mundana iive terrena fponfalia, aliud non Mundo.-funt, quam duarum perfonarum, viri nimirum ac focmi- JP°n<nxy de futuris nuptiis ac conjugali unione, mutua rc-defä'4*compromillio. Et hxc alia funt de Futuro alia de Vrcc-fentiy ut Jdi diftingvunt, ipiisquc coniideranda remit-timus.

IX. Spiritualia vero dicuntur, qua: inter Chriflum Spiri-filium Dei, fecundam Trinitatis perfonam, ejusque Ec- tudia.cleiiam,iive fideles,perintimam unionem fada funt, un-dé Sc Chriftus nomen Sponfi, ac Eccleiia iingulique £-deles nomen Sponfe fortiti. Nos inftituti noflri me-mores ad axpyypa-nKoftcw acceffum faciemus, in qua ali-qualem horum fponfaliorum defcriptionem, ejusque fe-cundum membra fua refolutionem inflituemus. Pro-inde Defcriptio talis quodammodo dari poteft.

X • SponJalia myßuafunt Fccdus anionisgratuitafpiritua- Defini-Us r myßicce, [alutaris, vem ,proprtce ac realis, quo Betis Filio tiospon-fuo unigenito, vere Deo achominifponfo, Eccleßam fuam, ßn-fa[i°rum

gulosque in eafiaeies, fponfam,, per certa media, in eeternum de-fponfat ac unit: ut in hac vita, virginemfefe caftam fponfo fi-fiat\infutura vero, a fponfo in civitatem nuptiarum introduca-tur, nuptias cumffottfo celebratura ,gloriceque ac gaudiorum ce-ternorumparticeps futuro»

A 3 XI. Ge-

Genus. XI- Generis loco pofitum tü'Fcrdus: Qua: cmm infoederibus contrahendo, eardem etiamhicin fponlali-bus peragendis oblervantur conditiones, qua: ex naturafaederum fluere videntur. Ut enim in foederibus ac pa~dionibus live contradibus humanis, res per mediatoresinter contrahentes peraguntur: ccrtx ac mutuae promiffiones & repromifliones,ab utraque parte proponuntur,ac viciflim accipiuntur, & tandem ha: externo quodamfigno confirmantur ac obllgnantur; Ita in Defponfatio-ne Deicumfidelibus. unio nvyfticaperagitur, in Sc permediatorem unum Chriftum i iTm. 2, 5. Hic nobispromifiiones Dei gratuitas de falvandis hominibus pro-ponit,a nobisviciflimpaenitentiam, certamque in Deumfiduciam fquam Sc ipli cum novae vita: obcdientia pro-mittimus) requirit: Hune deniquc contradum vel foe¬dus externis lignis feu mediis, verbo videlicet Sc Sacra-mcntis confirmat Sc obfignat.

XII. EtbeatusMeisnerusfarpiusinexpolitione ver¬borum Ofeae de defponfatione hac Myftica, hane De-fponfationcm foedus appellat. p<m. 218. Docet pratereahoc verlum Defpotifandi, quodnovumfoedus Dens velit inirehempéper Chrißum in N.Feß. Sc moxergo hic Defpo?i-fandi verbo utatur Dominus, ad novumfoedus cum Ecclefia N.Feft. dubioproculrefpexit. p. 222. notat inillis verbis Pro-phetae, DefponJaboFemihiinceternum, contineri duratio-nem foederis, i.e. Defponfationis: Ibidem dum ad ex-plicandas conditiones hujus defponfationis progredi-tur, exprefse vocat illas conditiones foederis.

Caufa XIII. Caufa Formalts interna horum fpovfaliorum confi-Forma- «. . unjone pjjs cnim fponfalibus, five feedere hoc de-hs inter-Jr r . . .. , " .

na fpon- fponfationis, non aliud qüarrit Deus,quam intimam ani-fAli0. morum Sc corporum fidelium cum Chrifto (ut unus fintrum. fpiritus, ac una cum ipfo caro, 1. Cor, 6,17,) conjun-dionem.

dionem. Sicutenim veri conjuges inito fcedere de-fponfationis feu conjagij , tumanimis, ut unus fint fpi~ritas, tam corporibus, ut una fint caro, conjunguntur.Ita Chriftus, cum Ecclefia fingulisq fidelibus, ae mem-bris corporis fui conjungitur, partim ratione fpiritus,fu-um fpiritum nobis communicando, & noftrum cumfuoconjungcndo in unitatem unius fpiritus: partim rationecarnis, noftram naturam affumendo, per incarnationemfibi defponfando, atque per manfionemin cordibus fidc-litim inhabitando. Ioh. 14,16.(3 a 3. 1 ,Ep. Ioh. 3, 24:Epb. 3,17.

^

X i V, Defcribitur ulterius hiec unio, quod fit, (1.) Gratui-Gratuita: Omne enim noftrum excludic meritum: Deuseft qui defpondet inquit Propheta, nullå habitå rationemeritorum, vel dignitatis noftrx: ad defponfationem ni¬hil adferimus: Fides quidem a nobis, ut å parte contra-hente cum Deo foedus, requiritur, fed & illa donumDei eft. Eph.i, 8. & Deus eft qui nos in fide fibi defpon-fat. Ofece 2,20. Dum adhuc in peccatis eramus, filii ira:,actcrna: damnationis obnoxii, nos fibi Deus defponfavit»filium fuum unigenitum ac arternum mittendo, qui car-nem noftram aUumpfit, inque natura humana , nos Pa-triiuo, ob peccata noftra fummé nobis iratoreconci-liavic: fadumque eft, ut quo loco prius nobis äiUiim fuerat>non efiispopulus meus, nunc dicatur, Filiifortis Dei viventis:Ojece. 1,10.

XV. (2) Spirttualis: idquc refpedu (a) Sponforis, Spitt-qui eft Deus: Deus au tern fpiritus eft, & nominis fuiinvocatores fpirituales vult, Ioh,4,24. (&) modi: perfi-citur enim hxc unio, non modo carnali, fed fupernatu-rali: qua: differentia unionis 1 .Cor. 6- 16. iniinuatur.(y) Mediorum: qua: funt verbum Dei, facramenta & Fi¬des. (J) FffeHi: quia fideles fpirituales reddit,

XVI.fi)

Myfticd. XVI. (5 •) Myfiica: Quia myfterium cft magnum:* Myfterium autem dicitur res arcana & religiofa,

fine patefadione divina & Spiritus Sandi illiimina-tione imperfcrutabilis: Talis auccm eft haec unio, teftemagnoillo Dodore Paulo. Epb.f,]2.

Saluta- XVII. (4.) Salutaris: Ab ipfo enim falutis fontcris. profeda , in nobis falutem teternam generat. Spi-

ritualis ut eft propter caufam ejfficientem, propter me¬dia, Sc effedus: itafalutaris pariratione, propter ean-dcm caufam eificientem, qux cft ipfafalus, Fons G? corntifalutis, Cbrißus, Pfal. 152,17. Luc. 1,69.^.2,50. propterfalutaria media, per quac defponfamur: propter faluta-rem finem & efFedus, qui funt falus Sc vita xterna.

Vera, XVIII, (fl) Vera,propria & Realis, Ylxc verba ad-proprio, ^jta funt:j acj indicandam dirTerentiam inter unionem im-& ua-proprie & Metaphoricé didam, (qualem inter Chriftum

ac fideles intcrcedere finguntCalviniani Sc quidamPon-tificij,docentes hane folum in contemperationeaffedu-um, voluntatis atque animorum confenfu confiftere) Schane unioncm,quamnos contra eosdem, veram, proprtamac realem afTerimus,quå nimirum,fubfiantia hominisfidelis,cumfubßantiatotius S.S.'Trinitatis,per pincluram fubßantiaad fubßantiam FJine extenjione aut contraftione effentice clivi-?ice, aut humam unitur \ docente Hulfem. in extenf Brev.cap. 14. de unionejußif. cum Cbrißo.p. m.ioC). & aliis.

XIX. Nos prxterca ftudio, jure meritoque omiffisnonnullorumTheologorum, circa deferiptionem hu-jus unionis myfticce fubtilitatibus, ex philofophia pc-titis, magis ad confufionem Sc deftrudionem quam ju-ventutis.sedificationeni facientibus, ex S^ facra, canonc

interpretandorum Myfteriorum, quardam adducemusloca, quibus unio hxc deferibitur Sc explicatur, utex

ill is , quid de hoc myftcrio nos Unc jaäurafidei Sc falu-tis crcdcrc oportear, eruerc pofltmus.

XX. Iple Sponfus nofter Chriftus, qui nos ftbi unit.Eßö»hane unionem xoccmanßonislob. 14,16. & 23. confentiente Johanne Apoftolo Ep. 1 <cap, 3,24. defcribit. lnd'citmquibus locis, jidventusSc manßo veram & realem ad-venientis & immanentis prxfentiam indicant, quod exproprietate phrafe&js colligerc eft: ut cnim ab aliquoclifcedere, feparationis Sc fejun&ionis aäum notat: itamanßo conjuntftionis Sc adeifentix continuationem in-fert: undé etiam Chriftus vocemptrnv v. 1 o. ejusdem ca-^pitis, pro ineflfe ufurpat: o q sTzwify ö c* eßot ftivuv, patertem in me manens. Conf. Ioh.6,f6.

XXI. Apoftolus Paulus Eph. 3, 17. hane eandcmlnhafaunionem, per vocem xctTBixqozwf, inhabitationisy exprimit. tatio,KciTsixftv autem in propriafua flgnificatione eft commo-rari in loco, tanquam in domiciho, vel locum aliquem inhabi-tare. Conf. Collojß. 2,9. Hxc autem inhabitatio, habitan-tis in habitaculo fubftantialem prxfupponit prxfen-tiam, Sc ex natura fua eandem requirit, nifi expirare de-beat habitationis natura, quxrelativa eft. E.g. qui pro-cul eft å domo fua, non poteft dici fux domus inhabita-tor, (intellige aBive) ut a<flu ipfo ac prxfenti corpore,hoc tempore, quo abeft, in domo fua pxiftat: At Chri-ftus ipfo aéhi diciturin fidelibas habitare, quod planumeft, tirm ex proprietate verbi év«>c«v, quod a&ivum eft,tlim ex circumftantiis, 2.Cor.6,16. a/otxrjtra cv av-dis, yßtifxmq/ffctivia-ca, inhabitabo in Ulis C3 inambulabo. Quomodoautem quxfo inambulatio fieri debet fineinhabitantisSc inambuIantisfubftantialiprxfentia?Proindé Chriftocordium fidelium inhabitatori, tales operationcs in ha¬bitaculo adfcribuntur, qux in habitaculo edinonpof-funt, finc inhabitantis vera Sc reali prxfentia, ut funt,

B vivere

vivereinipßs Gal. 2,2 o. LoquHnipßs.. 2. CorIi 3,3» H% au-tern Operationen omnino praefentiam operands requi-runt. Praetcrea finem inhabitationis Chrifti in nobis,ipfe Chriftus oftendit elTeunionem ardifiimam, loh. 17,2 3 , tya cv cLvmsy x^avcv 'zßbi, v.26. ut ddefho qua dilexißlme, in ipßs ßt: Kaya cv avpif,. quo fine l id docet v.u. ut

/ cmnfi* unu.ni. ßntßmt'i Tu Pater in ßfe.tä Eon in '7>, ut ipßAR 7 in nobis unum (Int. & v- \ 3 F.?n in *?..r, Ff Tu in mft "im*. Z«, ^

* •nhetapuewi «g iv. ut fint conCun}n\(id in uni>™ Qu«c verba cla-flHimé diverfarum fubftantiarum veram ac propriamunionem Chrifti de fidelium (quamvis non ciicntialcmunitatem, qualis eft unitas Patris de Filii) afterunt: quodprolixé Pfeiffius in dijßert.fua de Vnione myßica Chrißi å Fi-delium contra Grotium & Benennprobat.

Compa- XXII. Infuper ab Apoftolo Paulo Epb.qy 29.ö? 3 o.ratio hxc unj[0 t^m ratione originis-, quam defponfationis»uftwms cohabitationis, mutuiamoris, de fuftentationis, cum

almfon conjugio humano comparatur; quod diftum annotante)ngio im hiuljem'. ftcut in 'zr&mci non loquitur de fola unione af-ftiano. feéiuum: ita in *bon$l<rt» nec poteft de fola unione affe-

duum inter Chriftum de fideles exponi: Idemjudiciair!efto de loco Paulino, 1 .Cor. 6.v. 1 f,i 6, £? 17.

Comp*- XXIII, Illuftrem etiam comparationem ipfe Salva-?ratio ^tornofter ex vite defumit, loh. iq.v.1.2. & jeqq: cujusvite de- comparationis rationem addit v.4.5:. G? 6. in quibus ver-futnpta. bis caufam & fundamentum ftudii pietatis. tarn ercra

Peum.quamproximumnoftrum, notamus eflejnyfti-^in Chrifto manentl

Commu- XXIV. Maximum quoque argumentum vera: acnicaÜQ proprio hujus myftica: unionis , eft vera de realis com-proprie- municatio proprietatum, qua: Chrifto cum Fidelibustmm intercedit: Mediante enim unione mvftica, ex S, facra

pro-

Isobare folent Theologi communionem in ter Chri-^flum 6c fideles effe (i) paflionis 6c crucifixionis, pom.chri-6,6. Gal.i,i^. Pbil.$ ,io. i.P^.4,15. (2) mortis 8c ic-^um &pulturar. ßom.C.v.i, y,io, $ 11. C0/0JJ.2, 2o.cap,^^ßt(^eles'(5. jRefurredionis,6b^3,1 .J\om. 6,y. bph. 2,y. (4) Vi-tae. J{om.6,8. & 11. Gal.2,20. 1 Job.5,12. (y.) SpiritusSanäi. fym.S, 10. 1.£0^12,13. Gö/.^y. 1./0/7.4,15.(6.) Juftitix. 2.Cor.$,21. Pbil.3,9. (7.) Juris &filiatioms. lob,. 1,12. /fyw. 8,14. # 1 y. 2.Cor. 6,18.^ Gö/.4,6,^7. iJoh.fri. (8.) Juris haereditatis. 8,17.GW.4,7. Epb.%,6. Hoc autemjus hxreditarium, quodcum Chrifto participamus, vei quod eledis & fidelibuscumChriflo commune efl,fubinfert eommunionem( 1,)KegniL//r.22,29.6c 50.2.Tim.2,12. Apoc.y, 1 o>cap.2o,4»(2)Sacerdotii. 1 2.9.Apoc.f, 10.(5 0 Sapientiae 6c:lucis:i.6br.i,5oa./0/>. i,6.C^ 7.(4./)Exaltationis 6c glo¬ria: ßom.S, 17. (y)Gaudiideniqueaeterni. i.P^.4,j5»

XXV. Propter hancitaque unioncm,proprietatumcommunicatiommac ingentem quo fuos profequituramorem, ira (1.) de noftris, creaimus Chriflum par-<ticipare aäionibus, injuriis, infirmitatibus, ac paflioni-pbus, ut easdemfuas eile acomnia fibi accidiflccenfeat, qua: Chriflianus 6c Fidelis homo paflus efl.vid.Matt. 10,40. Luc, 10,16. Matt. 2y, 40. y#?or. 9,4. 6cy. Prov. 14, 51. cap. I7,y. M«#. 1 8, $.Mar. 9, 41. 1.77^ 4, 8. (2.) Attributa propriaChrifli, aäionesitem8c pafliones fidelibus partim imputari Öc adfcribi, par-timque a&u ipfo conferri,ut non tan tum ratione xvireur,fed ctiam kfaiac ipfis compctant, id quod tarnen dejuaciv a/e^mois-, 6c ad finem unionis fpe&antibus, nonvero oLvmpwrtc, Sc nihil facientibus ad unionem intelli-gcndumefl. Hinceft quodexnobis ipfis injußi, pro¬pter Chriflum fide apprehenfum , jußitia effieimur.

B 2 2.Cor*

2.Cor. $,21. quod per fidem confortes fimus divinac natu¬ra:. i.Pet. 1,4. ut veré dicamur fiiii Dei, hxredes & co-hseredes ChriftiT^wz. 8,17. (3.) Adiones fpirituales nonnaturaii aut propria fidelium vi vel facultate editas, Tedeommunicata per Chriftunvfidelibus tribuirhujus enimcommunicatione, mens ÖC voluntas fidelium ad exer-cendas adiones natura übt impoilibilcs, perficitur & e-levatur ut fua parte coopcretur Chrifto,tanquam agentiprincipali, ac primas in omnibus tenenti: Unde adio-nes iftas tanquam communes Chrifto pariter ae mem-bris ejus, i. c. fidelibus Spiritus Sandus tribuic- HinCeft quod Apoftoli cooperariiDei i.Cor. 6, 1. appeilantur ;Sie Paulus vitam quam vivit fpirkualcm, & Chrifto 8cftbi adferibit. Gal\ 2, 20» & laborcs Apoftolicos, 1 .Cor.15,10. Hoc etiammodo fideles dicuntur vincere mun-dum. i.Iob. 5,4. omnes tribulationes», Apocal. 2,-7, ÖCi i. Mortem, & Diabolum 1 .lob. 14. Crucifi>-gere carnem. Gal. 24. ftare fortes adverfus infultusDiaboli. Epb. 6,10. Hinccredenti omnia funtpoffibi^lia. Mar. 9, 2 3. Credentes feiunt fcnfurn Domini. 1%Cor. 2, 16. &c. De bifee vid: Pfeiff: differt: pradiftd.Thummiits impiet. Wigél. Errore 16. Brochmm: Syß: TkeokTom. 2. loco de unionefidelium cum Cbrißo.

XXVI. Ex hifceconcludimus, caufam formalemunionis noftras cum Chrifto non confißerein folå contempc-ratione affeEluum,quomodo anima Jonathan dicitur agglu-sinata Davidi, 1.Sam: i 8,1. ^quomodo multitudo cre-dentium dicitur fuifTe urca anima, Aföor, 4, 32, idquecontra Calvin: & quosdam Pontificios. Nequetn Tramfubßantiatione fwe fxzTHcicc fubßantice noßrte, in fubßantiamDei, vel vice verfa: neque in wvxciu, five confubßantiatione, utex duabuseflentiisnatuna, quemadmodum Vigeliartiftatuunt, docentes coxnmunionem noftricum Chrifto

• ~ r. de

8C adoranda Trio i täte eflentialem efle, qua effentia-carnis noftrae, cum effentia carnis Chrifti, & cum cffen-tia Dei corporaliter, i. e. fubje&ivé conjungitur. vid:Tbumm: impiet Wig: Errore 6j.p. 1^-9. (3 feqq* quorumhic error a Dod: Nicoh Hunnio in Epit: Credend: cap. 2 3.de unione cum Chrifto,& prsedi&o D>Thumm:\oco cita-to ex fundamentis refutatur. Neque in unione perfonali,qualis eft duarumin Chriftcknaturarum, divinas 8c hu¬mana; Sedin unione, ut ortodoxis placet, per wvlvcwv?copulationem tam ajfeclionum, quam fubßantiarum Dei & no-ßr#:8c hifee poötis, cum D. Brocbman: dicimus haneunionemfidelium C3 Chrißifubdantialem anidem ejfe, fed talem, ^^quammensnoncapit, nedum lingxJa eloqui potefl. Plura au-tem & fubtiliora qui defiderat, confulat fjepius nomina-tos authores: hxc nobis de formali caufa pro rationein-ftituti dixiffe fufficiant^

X X VIL Porro in refolutione datce defcriptionis>a*«/k $ ■

fequitur caufa Efficiens Principalis hujus Defponlationis, Fffiåenequam ftatuimus eum, qui mandatum dedit Propheta: O-Princip,lex, ut populum Iiraeliticum ,,ob varia peccata, impri-Sponfai.mis idololatriam, corrigeret 8c increparet, peenas im-pcrnitentibus minaretur^ poenitentes vero promiflioni-dus Evangelicis errgeret: At ifte fuitDEES, cui no-men eft nW Hofe# i,i. quodfoli Deo, uni, vivo, veraac foli competit, 8c in dcfcriptione noftra nomine DEIindigitatur: Nec enim in alius nomine vel perfona lo-quitur Propheta de myfterioSponfahorunvqoam ipfius,a quo ad munus Propheticum vocatus fuerat,quod con-tinuatio verboram propheti^ ac fteratio nominis ejus-dem Dei feu Jehova: luculenterevincunt. Opus pro-inde eft fpiritus non carnis defponfatio hominis deliscum Chrifto : Caro 8c Sanguis Myfterium hoc unioni*myfticse ac fpititualis non intelligent. Spiritualem ho-

B 3 minem

niinem Myfteria requirunt non carnalem; Spiritualiscft unio, nobis adhuc parum cognita, & quiafpiritua?Iis, igitur carnisjudicianon fubibit; fcd fpiritualitér di-judicari debet,

XXViiL Quia verö opera Trinitatis ad extra funtindivifa, itaque commune erit hoc officium defponfa-tionis Tribus Trinicatisperfonis. Toti enim Tnnitati,myftica hazc delponlatio tribuitur, quando in baptifmo, in nomine Patris, Filii & Spiritus San&i baptifa-mur. Pater enim (qui eft prima Trinitatis perfona re~fpe&u ordinis; non fupereminentiae) fponfalia ha?c pro-curat, Ecclefiac fua:, ceuSponfx, filium fuumdando,nuptiasque ei faciendo. Matth. 22,2. Fihus SecundaPerfona, Patre nequaquam majeflate minor, humanamnaturam affumendo, Heb.2,14, (3 16. CönjugiumqueSpirituale cum Ecciefia ineundo, Pfal.4f. Eph.q, 24.& feqq. Gonf. lihr. Salom. Cant. Cantic. didum. SpiritusSanHus tertia Divinitatis perfona, reliquis per omniaaequalis, Paranymphus fponfam verbo Sc facramentisrepurgatam, ad Sponfum Legitimum Chriftum ducen-do Attor.20,2 8. 1 »Cor,6,19. (Jnde etiam Teftis Spon-faliorum legitime contradorum, J{om. 8,16. Imd Arrhahxreditatis noftra?, Eph. 1,14. merito appellatur. Et haccommuni ratione, habito ad totamTrinitatemrefpe-&u , dicitur Deus, Ecclefiac Dominus, Mich. 2,5% Sc Ec-elefia, civitas Deiviventis, PfaL 101,8. Efa.26,1. Heb.12,2 2. Quod ipfum etiam, juxta mentem Theologo¬rum , praeter conjugii myftici certitudinem, trina repe-titio Defponfationis, apud Prophetam Ofeam, cap. 2,19. C^io.innuit.

XXIX. Peculiari tarnen ratione, Filius Deffecan-da Trinitatis perfona, ut Sponfus proprius Ecclefiar,loh.3,2,9. Matth,9,15T- cap.2/,1.5.6. & 10. Mar,2,19.

Luc.q,

Luc. 5% 5 4. Sc in canticis Salomonis dicitur fibi defponfaffe Ecclefiam, refpe&u videliceü incarnationis, Heb.%,14. ö? 16. acquifitionis. Aclor.io)z%. arftiftimx unia-

„ fiis, Epb.f,Z4,& feqq. communicationis fpiritus fui cumfpiritu noftro, ut ambo unus fint, 1. Cor. 6,17. potefta-tis, Matth. 28,18. gubernationis, Epb>t.22. cap. 2 j.

XXX. Caufa minißerialis haue defponfationem cauf*Chrifti ac Fideliarrt procurans, eft omnis legitime vo- ntiniße-catus (vocatione tam mediatå quam immediata) Qhn*rta^(IiEcciefiüequeejus minfiler, legitimoque modo pote- sPonfälftate fibi commifsautens, quocunque titulo infignitur*fiveE vangelift^e, fivre Apoftoli, Epifcopi, Dö&oris, Pa-ftoris, five Presbyteri: his enim omnibus commiiTa eftcura gregis Chrifti: Aftor. 20,28. Hos omnes dedit Spi¬ritus Dei Ecclefiam in coagmcntationem fanétorum,in opus minifterii,. in asdificationem corporis Chrifti.Epb.4,i 1. & 12. ut nimirum Hi per verbum Sc facra-menta, ceu fideles Difpenfatores Myfteriorum Deij.för.4,1. defponfent Chrifto, Sponfo, eadem rationcEcclefias fibi cowamiflas, virginem caftam, a£<$£ Pau¬lus fuos Corinthios, 2.for.ii,,z.

XXXI. Objeüum five perfonce uniendee: funt Filius ohje-Dei, veréDeus &Homo, ejusque Ecclefia, fi\?e fin-äm}fi-guli Fideles * Ecclefiam Chrifti conftituentes. Hoc eft veper-quod Propheta Ofeas innuit cum ait ,• Defpenfabo TE^omMIHI: per particulam TE Sponfam, Ecclefiamper particulam MIHI, Filium Dei, Sc hominis Marise,Chriftum Jefum verum Deum ac verum hominem inuna perfbna, Sponfum> rntelligendo

XXXII. In verbis Prophetxobiter nbtamus: par-'ticulam MIHI, unicum, ac folum Sponfum EcclefiamChriftum efle, clariffimé monftrare. Quia enim Prono¬men Ego Individuum-eft, itaque Sc hk ulurpatum,unum

; ; ; • Chri-

QMftum Jefum Filiwm Dei ac Maria- declarat Spon-fum Sponixfuse, Eccleihe, excluditque omnemMcr-ccnarium , fuppofititium , imaginarium 6c vicariumSponfum, vel falsd fibi titulum Sponfi arrogantemiHiccnitn Sponfus eft Deus, qui honorem fuum alii non dat:£//3.42,8. cap.4%,11. Valeat itaque Pontifex Romanus,qui non veretur caput fuum extollere fupra omne id,quod in terra vocatur Deus, feque vicarium Chrifti no-minare. z.Thefi,^.

XXXIII. Particula TE apud Prophetam, eandemhabet rationem unitatis ac individui: Quia enim Spon¬fus Unus eft>itaque 6c Sponfauna.Unus Sponfus unam(fecundum conjugii naturam ac inftitutionem primamGen.2,24. Matth. 19,4. &ßqq.) requirit Sponfam, Häcratione una erit Ecclefia, quia Sponfus Vntis, Caput Vntm9Vnus Spiritus, Vna Fides, Spes Vna, Baptifma Vnum, VnaqueCharitas. Eph.4,4.?. (3 6. Gal.3,8. Cant.Cantic.6,6.

Media XXXIV. In allata defcriptionc SponfaliorumSptnfal. menti0 quoque fa&a eft Mediorum, per quae Sponfaiia

hxc peraguntur. Illa autem j -alia funt å parte Dei De-fponfantis; aliak parte Ecclefix, SponfatDefponfata:,(ive Fidelium.

Media a XXXV. Media, qua: å parte Dei funt, ratione efFc-parte > #us diftinguuntur in ea, quibus Deus utitur, vel in in-

i choanda, vel in confervanda ac perficienda Defponfa-> tionc five unionc myftica.

Media XXXVI- Media Defponfationem myflicam in*defponf. (homtia, funt Verhum Promtfjmnis Ru/ingelir* $ Baptifmus.wjßfn-Job.i4,2;. Gal,^,27. Eph.y,26. 2.Fet. 1,4.cbvAtia* XXXVII. Media a parte Dei fponfalia hacc acMgfaiWionem confervantia (3 perficientia funt Verhum Eäl(W-parte Sc Sacramentum Altaris, tive fana Dominica. Ver~Dei bumEvangelii, hoc modo confideratum vocatur*

fponfalUmfervantia &perficientia. Cibus,

tibus, Heb.-f,12. & & dißinguidur in pxÅalacy (re-cens ex Dco gemtis, propter imbecillitatem prcpo-nendum, continetquefimplicifl ma, breviffimé, facili-mé, ac perfpicué tradita verbi Divini five Chriftianifmicapita, qua: ab Apoftolo appellantur,hcyioov TX ®tx. elementainitii oraculorum Det) öc qioicu, TfcCfyv,folidiorem cibwn, adultioribus öc in fide firmioribns prx-bendum, per quem perfeda öc abfolutamyfteriorumfidei do drinaproutfcriptisProphetarum & Apoftolo-rum eft comprehenfa, intelligitur, Heb. 6, i.

XXXVIII. Alterum medium a parte Dei eft Sacra-mentum Altaris , av^/dKcy deSrémv ( Cctna Dominica) abApoft.Paulo» i .ror.11,20. appellatum, inquo de cor¬pore öc fanguine Salvatoris noltri Jefu Chnfti,median-te pane& vino, participamus, juxta ipfius inftitutio-ncm Matth. 16yl6. [eqq. Mar.14,22. Jeq. Luc.22,19.feq. \.Cor. 10,16. cap.ii, 2,4. feqq. His itaque mediisconfervatur öc perficitur noftraUnio öc DefponfatioMyftica cum Chrifto, öc per Chriftum cum Patre öcSp»$ando: ita enim vifum fuit fapientia:seternas, ut/non protinus renati per Verbum öc Baptifmum, in per- f tgfedam Divinx imaginis gloriam reftitueremur, fedufurpationc mediorum, in hos ufus deftinatorum, in-/crementa fidei öc diledionis fubindé capercmus, atqueita in imaginem Chrifti Jofy? di? loquente Pau¬lo i.Cor.%,1 8. transformaremur.

XXXIX» Medium Sponfaliorum noftrorum cum MediumS. Trinitate, b parte noßra eft Fides. lob. 17,20. G? i%.a Part€Fipb.%y 17. 1./0/7.4,1 f,G?i6. Gal.iyio. Hsec enim eftpre-w^rrf°tiofiflima illa gemma, quå coram Deo fulgemus, co-ramque ipfo conftftere poftumus: håc folå Sponfum no-ftrum cum dotibus fuis reeipere öc ampledi valemus;Jdeo dicit Ofeas cap.i,20. Deum velie nos fibi in fide

C defpon*

d'efpohderc, ttt häc, tanquam mcdio å parte noftra>.Sponfum cum omnibus fuis meritis ac beneficiis am-pledi poflimus.

XL.Mediis autéiilis,! parte Dei nobis a Deo in falu-tem noftram seterham datis,dum digné,legitime ac redeutimur,tumjuxtaProphetam Qfeam veré dicimur Deodefponfati,2>2 juftitia,Chrifti nimirum partim imputatiyå:

Conjunx & Vindex Efaia$4, j.defendit: 222 mifericordiå,quå condonat iniquitatem noftram, 8c peccatinoftri,,non amplius recordatur, lerem, 3 r, 34. in mi[erationibusyquibus quotidié venialibus indulget peccatis, cum re-geniti adhuc ftepius faciamus tefte Paulo,.Gal. 5,17. quaenon velimusjin multis labamurvlacob.^.z. 8c proptereaquotidié petitione veniae indigeamus. Ffal. $2,3. infide,donando nobis fidem per auditum, qua: Chriftum inpromiffionibus Evangelicis fe offerentem, ejusque ju-ftitiam, merita paflionis 8c mortis ejus apprehendit,certosque nos reddit, nos propter Chriftum, in nobiscum Sp. Sandö fuo habitantem elfe in foedere Dei?Ofea.2,10, & ZO> ac poftidere jus ijoQz<noi4 X;Xtypovof*i&é>vitx aktern#. J^om. 8,9*10.15:. ££ 16.

Aäualü X L I. Horum mediorum adualis appplicatio dicirapplica- fur Apoft. Paulo Epk.q.i 2. xerf&(>7i<r[dbs coagmentatio s quxtio bo- ^ *• ^icovto^ y 8c in praedicatione verbi T{om. 1 o, 17.

8c Sacramentorum adminiftratione, Mar. 16»i 6. 1 .Cor.ii, 2 5. conftftit. Horum enim applicatione 8c redo ufu,in unum corpus, multa coalefcimus membra. i.Cor.i2,lt,, cap.io.it-

X L11. Finis horum Sponfaliorum, refpedu dupli-sponfal. cjs Ecclefise ftacus, pratice fcilicet, 8c gloria, duplex in

defcriptione Sponfaliorum ponitur, \xx fiatu gratia, ut

rum

Med.

Finis

Ecclefia fefe Mat Sponfo, virgo in hac vita immacu-lata iive cafta. In fiatu gloria, ut viciilim eadem VirgofiveEcclefia ac Sponfa infuturavitaa Sponfo in civi-tatemnuptiarumintroducipoflit, nuptias cum Sponfocelebratura, gloriaeque ac gaudiorum seternorum par-ticeps futura. Hi lunt fines hujus myfticce defponfatio-nis in facro codice defcripti ab Apoflolo Paulo 2.Cor.ii,2. Eph. 5,27, & lob. in Apocal. cap.iy, v.J. 6feqq.Qui finis cum fine fponfaliorum ferrenorum ac munaa-norum comparari potefl: Sponfus enim mundanus, hocfine, hacque lege fibi virginem Sponfam fuam fibi de-fponfat, ut eam integra: cafiitatis virginem in thalamumintroducere poflit: nuptiis pera&is, pro uxore ac conju-ge fua ipfam agnofcere, cum ipfa cohabitare, eamqueomnium bonorum participem reddere. Idem finis eftfponfaliorum noflrorum cum Sponfo noftro Chrifto.Apocal. 15) ,7. 2? feqq.

X L111. Ultimo in defcriptione Sponfaliorum ob- Ad)un-fervare licet , adjun<5him tempus durationis horum äutem-'Sponfaliorum, quodin defcriptione exprimitur, verbis/"^"(in atermmi) habet Ofeas 1. farpius citato. j&Ltcr-7*tlonis110 Foedere fibi Sponfam fuam jüngere vult Sponfus. rrui?»Nullum igitur erit a primo Sponfaliorum momentotempus, vel feculum, quo non durabit hoc foedus, velhxc unio. Pulchré notat Meifnerus hic latere cevrifocivquandam tacitam inter Sponfalia antiqua & nova. Illaperlappan erant mutabilia: hac verbfirma, fiabilia, indijfolu-bilia 2? in Cbriflo Sponfoperpetua. Quod enim nobificum Demfädus fanxit, nunquam ex parte Dei fit irritum (eftenimDeus, Deus veritatts, acmentiri nefciens. 1 .Sam. 15%20. fiotn. 5,4.) licet homnesperjfiontaneam malitiam feipfosfrultu foederis fapiffime privent. Verum enim omnin ö efttmionem ac defponfationem hane Chrifti. fpiritualem

C 2 perpe-

bris iavifibilihas ac ver? Chriftianis fiizii-Ek&K. Hincunanimi confenfu credimus, Deum lemper Catholfcarn Ecclefiam, i. e. Fideles fuos, qai nomine Catho-licse Ecclefix veniunt, fovere, quantumvis longé ab in-vicem dülitos, ac per totum terrarum orbem aifiiifos," 'fpiritu tarnen ac fide in Chrifto unitos, hosque confti-tuere Sponfam Chrifti, virgtnem caßam-, faritlam y &im-maculatam, non habentem macalam y ant rngam, autaliquidhujtismodi: z-Cor. 11,2. Epby$, 27.

X LI V» Et hxc Ecclefia five foonfa invifibilis ficdifta, non refpedu Sponfi Dei, qui fuos optimé videt 8cnovit ztTim. 1, 19. Nec perfonarum, quxab omnibusconfpici poifunt; Sed fiaei verx^in ipiorum cordibus>latentis, nulli prxterquam foli Dco eil cognita, nun-quam tota & in univerfum in Fundamente ChriftianiCmi veri ac fidei errarc poteil. Matth. 1 G, 1 &. Id cnimü fieret, tempus daretur, quo Deus Ecclefia veräin hocmundo deftitueretur, Sc fic verbum Dei per Prophctam

V' dicentis, Defj)on[abo Te mihi in ceterriumy corrueret.X L V. Hxc autem Sponfa poft confummationem

feculi hujus mundani, introibit cum Sponfo, in vitamxternam, ubi nuptix coniummabuntur , quarum nullusin xternum erit finis,

X L V I. Duratio autem hxc in foedere five Unionecum Deo, (refpe&u hominis fidclis perfeverantis in fi¬de 8c bonis operibus,) Perfeverantia Finalis dicitur: no-men for t i ta, a qualitate hominis inagone ultimo con-flituti, five a prxfentia fidei 8c rcnovationis in fine vi-tx. Matth. 10, 22. cap4 25% 4. Qui itaque hoc modoperfeverat,hic merito dicitur Deo in xternum Defpon-fatus, quia hane finalemin bono perfevcrantiam, gau-dium xternum cadefle in Triumphante Ecclefia ex-

cipic. Qui autcmhicverum militantis Ecclefiac fenSponfazmcmbrum fuerat, per mortem temporalem inEcciefiam Triumphantem transfertur , fitque mem-brum ipfius Triumphantis Ecclefix, diciturquc mem-

Hxc pro ratione inflituti, fimplicifllma Brevita-te de Sponfalibus noftris , five unione noftra myfticacumChrifto di&a funtov Deumex intimis animivi-fceribus rogamus, . velit n ^corpori Chrifti myftico,feu Sponfx ita per ünitafem fidci & vinculum pacisacconcordizunitosfervaré,.utadvenicnte Sponfo no-ftro, cum ipfo in novam nuptiarum civitatem ingredipoflimus, nuptias veftiti candido ac fplendenti byffinocelebrare, Deoque in fecula fempiterna AUcluia can-tare* Amen.