• D
EF
INIC
IÓN
• E
PID
EM
IOL
OG
ÍA
• F
ISIO
TE
RA
PIA
• D
ES
CR
IPC
IÓN
• G
EN
ÉT
ICA
• D
IAG
NÓ
ST
ICO
DIF
ER
EN
CIA
L
• T
RA
TA
MIE
NT
O
• A
YU
DA
S E
IN
SE
RC
IÓN
• IN
VE
ST
IGA
CIÓ
N
• C
RIT
ER
IOS
DIA
GN
ÓS
TIC
OS
• E
NC
UE
ST
A
• B
IBL
IOG
RA
FÍA
Do
cu
me
nto
ori
gin
al
de
la
AF
M c
ed
ido
a A
SE
M
DISTROFI
A MUSCUL
ARFACI
OESCAPUL
OHUMERA
L
MO
NO
GR
AFÍ
AS
Doc
umen
to o
rigin
al de
la A
FM (A
socia
ción
Fran
cesa
con
tra
las M
iopa
tías)
ced
ido
aAS
EM (A
socia
ción
Espa
ñola
cont
ra la
s En
ferm
edad
es N
euro
mus
cular
es)
ASEM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
PRÓL
OGO
,rec
ogen
los c
onoc
imien
tos c
ientíf
icos,
méd
icos y
psic
osoc
iales
relat
ivos
a una en
fermed
ad n
euro
mus
cular
. Distr
ophie
mus
culai
re fa
cio-sc
apulo
-humé
rale
ha s
ido
reda
ctad
a or
igina
lmen
te e
nfra
ncés
en
febr
ero
de 1
998
por
Clau
de D
ÍAZ,
bajo
la d
irecc
ión
de H
élène
RIV
IÈRE
.N
uest
ro e
spec
ial a
grad
ecim
iento
a:la
pro
feso
ra A
nnie
BARO
IS,e
l doc
tor C
hrist
ian G
ILAR
DEA
U,el
prof
esor
Mich
elFA
RDEA
U,el
doct
or M
arc
JEAN
PIER
RE,e
l pro
fesor
Geo
rge
PAD
BERG
,el p
rofes
or Je
an P
OUG
ET,q
ue h
an d
edica
do e
ltie
mpo
y el
esfu
erzo
nec
esar
io p
ara
leer c
on at
enció
n y c
orre
gir e
l tex
to o
rigina
l en
franc
és.
Cuad
ro gr
áfico
:T2B
&H/Is
abell
e PE
REIR
A.Ilu
strac
ione
s:Alai
n GO
USSIA
ME
/ Clau
de D
IAZ/
Isabe
lle P
EREI
RA.
Maq
ueta
ción
(del
origi
nal f
ranc
és):
Isabe
lle P
EREI
RA.
ISBN
2-9
5079
27-8
-2©
AFM
- 1e
r.trim
estre
199
9
Trad
ucció
n p
rom
ovida
po
r A
SEM
GAL
ICIA
-
Deleg
ación
ga
llega
de
la As
ociac
ión E
spañ
ola c
ontra
las
Enfer
med
ades
Neu
rom
uscu
lares
.
Agra
dece
mos
esp
ecial
men
te la
colab
orac
ión
de lo
s sigu
iente
s pro
fesio
nales
:- p
ara l
a tra
ducc
ión:E
lena S
ÁNCH
EZ TR
IGO
(Cate
dráti
ca d
el Ár
ea d
e Tra
ducc
ión e
Inter
pret
ación
de l
a Univ
ersid
ade d
e Vigo
).- p
ara l
a rev
isión
méd
ica:D
r.Ag
ustín
LO
JO A
MBR
OJ (
Jefe
del S
ervic
io d
e Re
habil
itació
n de
l Hos
pital
Xera
l Cíes
-Vigo
).
ASO
CIAC
IÓN
FRA
NCE
SA C
ON
TRA
LAS
ASO
CIAC
IÓN
ESP
AÑO
LA C
ON
TRA
LAS
MIO
PATÍ
ASEN
FERM
EDAD
ES N
EURO
MUS
CULA
RES
Rue
de l'I
nter
natio
nale,
1Gr
an V
ia de
Les
Cor
ts Ca
talan
es,5
62 p
ral.2
ªBP
59 -
9100
2 EV
RY ce
dex
(Fra
ncia)
0801
1 Ba
rcelo
naTf
no.:0
0 33
1 6
9 47
28
28 /
Fax:
00 3
3 1
60 7
7 12
16
Tel.:
93.45
1.65.4
4 - F
ax:9
3.451
69
04ww
w.afm
-fran
ce.o
rgas
em15
@su
port
.org
www
.asem
-esp
.org
ISBN
84-
699-
8654
-6D
epós
ito le
gal V
G-59
3-20
02©
ASEM
200
4
Las m
onog
rafía
s
La m
onog
rafía
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ÍNDICE
l D
EFIN
ICIÓ
N .
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .1-
1
l H
ISTO
RIA
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
2-1
n 18
85 .
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.2-
2n
1990
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
2-2
n B
iblio
grafí
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
2-3
l E
PID
EMIO
LOGÍ
A .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
3-1
n In
ciden
cia .
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.3-
1n
Pre
valen
cia
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
3-2
n Pe
netra
ncia
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
3-2
n B
iblio
grafí
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
3-3
l F
ISIO
PATO
LOGÍ
A .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
4-1
n P
roce
so d
istró
fico
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
4-2
n A
simet
ría d
e la
afect
ació
n m
uscu
lar .
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
4-3
n R
etra
ccio
nes m
uscu
lares
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
4-3
n A
fecció
n re
spira
toria
.
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .4-
4n
Bibl
iogr
afía
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.4-
4
l D
ESCR
IPCI
ÓN
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.5-
1n
Apa
rato
mus
cular
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
5-2
Descr
ipción
clíni
ca .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
5-3
(Asim
etría
de
la afe
ctac
ión
mus
cular
,deb
ilidad
mus
cular
,ret
racc
ione
s,re
flejo
s,do
lore
s mus
cular
es,v
ariab
ilidad
intra
familia
r,fac
tore
s agr
avan
tes,
evol
ució
n de
la af
ecta
ción
mus
cular
)Ex
ámen
es co
mplem
enta
rios.
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.5-
9(D
osific
ació
n bio
quím
ica d
e las
enz
imas
mus
cular
es,e
lectro
mio
grafí
a(E
MG)
,bio
psia
mus
cular
,esc
áner
e im
agen
mus
cular
)n
Apa
rato
oste
oart
icular
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
5-12
Descr
ipción
clíni
ca. .
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
5-12
(Defo
rmac
ione
s,do
lor)
Exám
enes
comp
lemen
tario
s. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
5-13
n A
para
to au
ditivo
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
5-13
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Descr
ipción
clíni
ca .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .5-
13Ex
amen
comp
lemen
tario
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
5-13
(Aud
iogr
ama)
n Si
stem
a ocu
lar
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.5-1
4De
scripc
ión cl
ínica
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.5-1
4Ex
ámen
es co
mplem
enta
rios
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .5-
14(A
ngio
grafí
a ret
inian
a con
fluo
resc
eína)
n A
para
to re
spira
torio
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.5-1
5De
scripc
ión cl
ínica
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .5-
15Ex
ámen
es co
mplem
enta
rios.
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.5-1
5(R
adio
grafí
a pulm
onar,
prue
bas f
uncio
nales
resp
irato
rias,
gaso
met
ría)
n A
para
to ca
rdio
vasc
ular
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .5-
16De
scripc
ión cl
ínica
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .5-
16Ex
ámen
es co
mplem
enta
rios.
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.5-1
6(E
lectro
card
iogr
ama,
ecog
rafía
)n
Siste
ma n
ervio
so
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .5-
16n
Asp
ecto
s psic
ológ
icos
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .5
-17
Descr
ipción
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .5
-17
(Com
unica
ción
del d
iagnó
stico
,vive
ncia
de la
enfe
rmed
ad,p
erce
pció
nde
la p
ropia
imag
en y
FSH)
n P
atol
ogías
asoc
iadas
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .5-
18n
Bibl
iogr
afía
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
5-18
l G
ENÉT
ICA
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
6-1
n Tr
ansm
isión
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
6-2
n Lo
caliz
ació
n e
ident
ificac
ión
del g
en
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
6-3
n D
iagnó
stico
geno
típico
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
6-4
n C
onse
jo ge
nétic
o .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.6-
5n
Bibl
iogr
afía
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
6-6
l D
IAGN
ÓST
ICO
DIFE
REN
CIAL
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
7-1
n D
éficit
facio
esca
pulo
hum
eral
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .7-
2Dé
ficit
muscu
lar fa
cioes
capu
lohum
eral c
on tr
ansm
isión
domi
nant
e .
. . . .
. . .
7-2
(Dist
rofia
mio
tónic
a de
Stein
ert,
mio
patía
de
Beth
lem,
mio
patía
s con
génit
as,a
mio
trofia
esp
inal c
on to
pogr
afía
facio
esca
pulo
hum
eral,
mio
sitis
con
inclus
ione
s) Dé
ficit
muscu
lar fa
cioes
capu
lohum
eral s
in tra
nsmi
sión
domi
nant
e .
. . . .
. . . .
7-3
(Pol
imio
sitis,
mias
tenia
,dist
rofia
s mus
cular
es d
eD
uche
nne
y de
Beck
er,s
índro
me
de M
oebiu
s) n
Défi
cit e
scap
ulope
rone
o .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
7-4
Distr
ofia
muscu
lar es
capu
lopero
nea
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
7-4
Amiot
rofia
espin
al es
capu
lopero
nea
de S
tark
-Kae
ser
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
7-5
n B
iblio
grafí
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .7-
5
l T
RATA
MIE
NTO
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.8-
1n
Segu
imien
to
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .8-
2Va
lorac
iones
reite
rada
s .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-2
Reali
zació
n de
pru
ebas
mus
cular
es .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
8-2
(pru
ebas
mus
cular
es cu
antit
ativa
s,pr
ueba
s mus
cular
es m
anua
les,
prue
bas m
uscu
lares
func
iona
les)
n M
edida
s de
higien
e die
tétic
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-4
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
n C
ontra
indica
cione
s ter
apéu
ticas
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-4
n Tr
atam
iento
farm
acol
ógico
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-5
Apar
ato
locom
otor
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.8-
5Sis
tema
ocula
r .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .8-
5As
pecto
s psic
ológic
os .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .8-
5n
Reh
abilit
ació
n .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-5
Trata
mien
tos d
e reh
abilit
ación
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.8-
5Ba
lneote
rapia
calie
nte
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
8-6
Cines
itera
pia lo
como
tora
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.8-
6Ve
rtica
lizac
ión .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
8-6
Cines
itera
pia re
spira
toria
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-6
Fisiot
erapia
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
8-6
Apar
atos
orto
pédic
os .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .8-
6n
Com
pens
ació
n de
las d
iscap
acida
des
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-7
n C
irugía
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.8-
8Ro
stro
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
8-8
Sistem
a oc
ular
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-8
Apar
ato
locom
otor
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.8-
8(M
iembr
os su
perio
res,
miem
bros
infer
iore
s,co
lumna
vert
ebra
l)n
Ane
stesia
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .8-
11n
Bibl
iogr
afía
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
8-11
l A
YUDA
S E
INSE
RCIÓ
N .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-1
n A
yuda
s e in
serc
ión
en E
spañ
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-2
(Prin
cipale
s der
echo
s y p
resta
cione
s,da
tos d
el añ
o 19
99)
Certi
ficad
o de
disc
apac
idad
(minu
svalía
) .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-2
Pres
tacio
nes n
o co
ntrib
utiva
s de i
nvali
dez
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-2
Pres
tació
n fam
iliar p
or h
ijo a
cargo
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.9-
3Pr
esta
cione
s der
ivada
s de l
a LIS
MI
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.9-
3Ay
udas
indiv
iduale
s no
perió
dicas
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
3Tra
bajad
ores
disc
apac
itado
s .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-4
Decla
ració
n de
la re
nta
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
4Im
pues
to so
bre s
uces
iones
y do
nacio
nes
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.9-
4Im
pues
to de
mat
ricula
ción
de ve
hículo
s . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-4
Impu
esto
sobr
e veh
ículos
de t
racc
ión m
ecán
ica .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
4Ta
sas
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-4
Trans
porte
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-4
Tarje
ta d
e esta
ciona
mien
to y d
e acc
esibi
lidad
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
4Viv
ienda
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
4Ed
ucac
ión .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
4Fo
rmac
ión o
cupa
ciona
l . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-4
Fami
lia n
umero
sa .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-4
n A
yuda
s e in
serc
ión
en F
ranc
ia .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-5
(Dat
os d
el añ
o 20
00)
Reem
bolso
de g
astos
méd
icos
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.9-
5Co
misio
nes
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-5
(Com
isión
Dep
arta
men
tal d
e Ed
ucac
ión
Espe
cial,C
omisi
ónTé
cnica
de
Orie
ntac
ión
y de
Recla
sifica
ción
Prof
esio
nal)
Tarje
tas d
e inc
apac
idad
y de d
ificult
ad d
e bipe
desta
ción
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-5
(Tar
jeta d
e inc
apac
idad,
tarje
ta d
e «D
ificult
ad d
e bip
edes
tació
n»)
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Ayud
as p
ara
meno
res d
e 20
años
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
5(A
yuda
de
educ
ació
n es
pecia
l,ayu
da p
ara p
adre
s fun
ciona
rios)
Ayud
as p
ara
mayo
res d
e 20
años
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
6(A
yuda
par
a adu
ltos m
inusv
álido
s,ay
uda c
ompe
nsad
ora p
or as
isten
te(A
CTP)
,ayu
da co
mpe
nsad
ora d
e ga
stos p
rofes
iona
les su
plem
enta
rios,
com
plem
ento
de
ayud
as p
ara a
dulto
s minu
sváli
dos)
Exen
cione
s y d
esgra
vacio
nes
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
6(Im
pues
tos d
e inq
uilina
to y
sobr
e bie
nes i
nmue
bles,
cano
n de
telev
isión
)Tra
nspo
rtes c
olecti
vos
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-6
(Fer
roca
rril,
trans
port
es u
rban
os,t
rans
port
es aé
reos
)Ay
uda
domi
ciliar
ia .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-6
Subs
idio
de co
tizac
iones
del
segu
ro de
vejez
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
7Es
tudio
s y fo
rmac
ión p
rofes
ional
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-7
(Tra
nspo
rte
esco
lar y
unive
rsita
rio,a
dapt
ació
n de
los e
xám
enes
,ad
apta
ción
de lo
s estu
dios s
uper
iore
s,or
ienta
ción
prof
esio
nal)
Emple
o y v
ida p
rofes
ional
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-7
(Neg
ociac
ione
s con
el e
mpr
esar
io,co
ntra
tació
n ob
ligat
oria,
reco
nocim
iento
com
o tra
bajad
or m
inusv
álido
,sub
sidio
com
pens
ador
de ga
stos p
rofes
iona
les,e
mple
o en
el s
ecto
r púb
lico,
recla
sifica
ción
prof
esio
nal,c
ese
de la
activ
idad
prof
esio
nal,p
ensió
n de
inva
lidez
)n
Estu
dios
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
9-9
n Tr
abajo
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-10
n O
cio .
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
9-10
n B
iblio
grafí
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .9-
11
l IN
VEST
IGAC
IÓN
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .10
-1
n B
iblio
grafí
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .10
-2
l C
RITE
RIO
S D
IAGN
ÓST
ICO
S .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.11
-1
n C
riter
ios p
rincip
ales
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
11-2
n
Otro
s crit
erio
s .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .11
-2
Crite
rios c
línico
s .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
11-2
(In
icio
de la
enfe
rmed
ad,a
fecta
ción
facial
,cint
ura e
scap
ular,a
simet
ría,
evol
ució
n,gr
aved
ad d
e la
enfer
med
ad,r
etra
ccio
nes,
afecc
ión
card
íaca
sord
era,
retin
opat
ía,re
traso
men
tal)
Crite
rios c
omple
ment
arios
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
11-4
(N
ivel d
e CP
K,EM
G,bio
psia
mus
cular
)Cr
iterio
s apli
cable
s par
a es
tudio
s de c
orrel
ación
ent
re ge
notip
o y f
enoti
po .
11-4
n
Bibl
iogr
afía
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
11-5
l E
NCU
ESTA
AFM
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
12-1
n
Mét
odo
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .12
-2
n R
esult
ados
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.12
-2
Perfi
l per
sona
l y si
tuac
ión fa
milia
r .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
12-2
Antec
eden
tes fa
milia
res .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .12
-2Pr
imero
s sínt
omas
y dia
gnós
tico
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .12
-2Co
munic
ación
del
diagn
óstic
o y s
u ac
epta
ción
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
12-5
Diag
nósti
co d
e FSH
y de
scend
encia
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
12-5
Emba
razo
s y p
artos
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
12-6
Défic
its fu
ncion
ales
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
12-6
Perce
pción
de l
a ev
olució
n de
la en
ferme
dad
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
12-7
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Dolor
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .12
-7Tra
tami
entos
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.12
-8Vid
a co
tidian
a .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .12
-8Vid
a pr
ofesio
nal y
socia
l . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.12-
10n
Cue
stion
ario
.
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .1
2-11
l B
IBLIO
GRAF
ÍA G
ENER
AL,A
BREV
IATU
RAS
Y D
IREC
CIO
NES
ÚTI
LES
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
13-1
n B
iblio
grafí
a gen
eral
. . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.13
-1n
Abr
eviat
uras
. .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
13-6
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DEFINICI
ÓND
IST
RO
FIA
MU
SCU
LAR
FA
CIO
ESC
APU
LOH
UM
ERA
L
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
DEFIN
ICIÓN
1-1
DEF
INIC
IÓN
La d
istr
ofia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al (
FSH
), o
enfe
rmed
ad d
e La
ndou
zy-D
ejer
ine,
es
una
dist
rofia
mus
cula
r pr
ogre
siva
her
edit
aria
fre
cuen
te (
5 ca
sos
por
cada
100
.000
hab
itan
tes)
. Fue
des
crit
a po
r pr
imer
a ve
z en
1885
por
Lan
douz
y y
Dej
erin
e.Es
ta e
nfer
med
ad f
orm
a pa
rte
de la
s di
stro
fias
mus
cula
res
prog
resi
vas,
en
las
que
se d
a un
a de
stru
cció
n pr
ogre
siva
de la
s fib
ras
mus
cula
res.
Se c
arac
teriz
a po
r un
aan
omal
íahi
stol
ógic
a de
ti
po
«nec
rosi
s-re
gene
raci
ón»,
qu
eco
mpo
rta
una
dege
nera
ción
mus
cula
r y
una
pérd
ida
defu
erza
que
se
agra
van
lent
amen
te.
No
es d
e or
igen
tóx
ico,
ni e
ndoc
rino
, ni y
atro
géni
co.
Com
ienz
a en
la
may
or p
arte
de
los
caso
s du
rant
e la
infa
ncia
o l
a ad
oles
cenc
ia,
entr
e lo
s 10
y l
os 2
0 añ
os,
yaf
ecta
a lo
s do
s se
xos.
La
enfe
rmed
ad e
s m
ás g
rave
en
los
caso
s m
ás p
reco
ces,
que
son
poc
o fr
ecue
ntes
.
Es d
e tr
ansm
isió
n au
tosó
mic
a do
min
ante
y l
a an
omal
íage
néti
ca h
a si
do l
ocal
izad
a en
199
0 en
el
extr
emo
del
braz
o la
rgo
del c
rom
osom
a 4
en 4
q35-
qter
.
Una
de
las
cara
cter
ísti
cas
esen
cial
es d
e la
afe
ctac
ión
mus
cula
r de
la F
SH e
s su
asi
met
ría.
Sólo
inci
de so
bre
algu
nos g
rupo
s de
mús
culo
sesq
uelé
tico
s y
la a
fecc
ión
prog
resa
gen
eral
men
te d
e fo
rma
lent
a, d
ear
riba
aba
jo:
- en
la c
ara,
la a
fect
ació
n de
los
mús
culo
s de
ocl
usió
n de
los
párp
ados
y d
e la
boc
a lim
ita
la e
xpre
sivi
dad
del
rost
ro e
impi
de c
erra
r lo
s oj
os p
or c
ompl
eto
- en
los
hom
bros
, la
afec
taci
ón d
e lo
s m
úscu
los
que
fijan
el o
móp
lato
y d
e lo
s ab
duct
ores
lim
ita
los
mov
imie
ntos
de e
leva
ción
de
los
braz
os p
or e
ncim
a de
l ni
vel
hori
zont
al
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DEF
INIC
IÓN
1-2-
en l
os m
iem
bros
inf
erio
res
inci
de,
con
frec
uenc
ia d
em
odo
prec
oz, s
obre
los
mús
culo
s do
rsifl
exor
es, l
o qu
e da
luga
r al
est
epaj
e y
prov
oca
caíd
as-
en l
a ci
ntur
a pé
lvic
a, e
n la
mit
ad d
e lo
s ca
sos,
se
ven
afec
tado
s lo
s m
úscu
los
glút
eos,
lo
que
prov
oca
una
basc
ulac
ión
haci
a de
lant
e de
la
pelv
is c
on h
iper
lord
osis
lum
bar.
Los
prob
lem
as d
e au
dici
ón y
/o a
fect
acio
nes
vasc
ular
esre
tini
anas
, aun
que
infr
ecue
ntes
, for
man
tam
bién
par
te d
ela
en
ferm
edad
. El
m
ioca
rdio
en
ge
nera
l no
se
ve
afec
tado
.
Más
de
la m
itad
de
los
suje
tos
afec
tado
s co
nser
vará
ndu
rant
e to
da s
u vi
da la
aut
onom
ía p
ara
cam
inar
. La
silla
de
rued
as s
ólo
será
ind
ispen
sabl
e pa
ra,
apro
xim
adam
ente
,en
tre
el 1
0 y
el 2
0 po
r ci
ento
de
los c
asos
. La
espe
ranz
a de
vida
no
se m
odifi
ca.
Las
eval
uaci
ones
mus
cula
res,
ort
opéd
icas
, ca
rdía
cas
yre
spir
ator
ias
peri
ódic
as
perm
iten
un
tr
atam
ient
oad
apta
do a
las
rep
ercu
sion
es d
e la
afe
ctac
ión
mus
cula
r:ci
nesi
tera
pia
cont
ra l
as r
etra
ccio
nes,
dis
posi
tivo
s y/
oci
rugí
a or
topé
dica
par
a pa
liar
las
defic
ienc
ias
mot
oras
(fija
ción
de
los
omóp
lato
s a
la e
stru
ctur
a co
stal
par
are
cupe
rar
la a
mpl
itud
del
mov
imie
nto
de l
os m
iem
bros
supe
rior
es,
bajo
ind
icac
ione
s m
uy p
reci
sas)
, pr
even
ción
de l
a qu
erat
itis
. Las
ayu
das
técn
icas
(pi
nza
con
man
gola
rgo,
sac
a ca
lcet
ines
, sill
a de
rue
das
eléc
tric
a, d
omót
ica,
etc.
) y
el a
cond
icio
nam
ient
o er
gonó
mic
o de
l dom
icili
o y
del
pues
to d
e tr
abaj
o co
ntri
buye
n a
com
pens
ar l
asin
capa
cida
des
mot
oras
.
Defin
ición
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
HISTORIA
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
l18
85l
1990
lBI
BLIO
GRAF
ÍA
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
HISTO
RIA
2-1
HIST
ORI
A
Cru
veilh
er e
n 18
52 y
más
tar
de D
uche
nne
en 1
868
desc
ribi
eron
, po
r pr
imer
a ve
z, c
asos
de
atro
fiam
uscu
lar
de t
opog
rafía
faci
oesc
apul
ohum
eral
.
Land
ouzy
y D
ejer
ine
prop
orci
onar
on e
n 18
85un
ade
scri
pció
n cl
ínic
a de
la d
istr
ofia
fac
ioes
capu
-lo
hum
eral
, que
tod
avía
es
válid
a en
la a
ctua
lidad
,in
dica
ndo
la a
usen
cia
de a
fect
ació
n ne
urol
ógic
a.
En 1
990
un e
quip
ó ho
land
és p
uso
de m
anifi
esto
una
anom
alía
del
bra
zo la
rgo
del c
rom
osom
a 4.
En e
l sigl
o XI
X lo
s m
édico
s pe
nsab
an q
ue la
s en
ferm
edad
escr
ónica
s de
atrof
ia m
uscu
lar se
deb
ían a
la afe
ctac
ión
delc
uern
oan
terio
r de l
a méd
ula es
pinal.
De
todo
s mod
os,le
s sor
pren
día la
coex
isten
cia d
e hi
pert
rofia
y a
trof
ia en
un
mism
o m
úscu
loafe
ctad
o.Cr
uveil
hier,e
n un
a co
mun
icació
n a
la Ac
adem
ia de
Med
icina
en
1852
que
pas
ó de
sape
rcibi
da,d
escr
ibió
el ca
so d
e un
var
ón d
e18
año
s afe
ctad
o po
r un
a fo
rma
grav
e de
dist
rofia
mus
cular
facioe
scap
ulohu
mer
al qu
e mur
ió a c
ausa
de l
a vir
uela.
Laau
tops
iam
ostra
ba q
ue e
l cer
ebro
,la m
édula
y lo
s ner
vios p
erifé
ricos
no
esta
ban
afect
ados
.D
uche
nne
desc
ribió
en
1868
«at
rofia
s m
uscu
lares
gr
asas
prog
resiv
as e
n la
infan
cia»
que
pose
ían to
das l
as c
arac
terís
ticas
de la
dist
rofia
mus
cular
facio
esca
pulo
hum
eral
y que
vinc
uló co
nun
a afec
ción
mus
cular
pur
a.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
HIST
ORI
A
2-2En
el a
rtícu
lo «
De la
myo
path
ie at
rophiq
ue p
rogres
sive,
myop
athie
héré
ditair
e,sa
ns ne
urop
athie
,déb
utan
t d'or
dinair
e dan
s l'en
fance
,par
la fac
e »,i
nclui
do e
n un
info
rme
a la
Acad
emia
de C
iencia
s en
1884
y,p
oste
riorm
ente
en
1885
,en
la Re
vue
de M
édec
ine,
Land
ouzy
y D
ejerin
e de
scrib
ieron
var
ios
caso
s de
dist
rofia
mus
cular
facio
esca
pulo
hum
eral
con
auto
psias
que
mos
traba
n la
integ
ridad
el s
istem
a ne
rvio
so.S
ubra
yaro
n la
asim
etría
de
lasafe
ctacio
nes,
la au
senc
ia de
hipe
rtrof
ia y d
e dolo
r en
losm
úscu
los
afect
ados
y el
cará
cter
fam
iliar d
e es
ta e
nferm
edad
(Lan
douz
y yD
ejerin
e,18
85).
El d
ebat
e so
bre
la cla
sifica
ción
de la
s m
iopa
tías
hum
anas
no
hacía
más
que
em
peza
r,au
nque
el c
once
pto
de e
nfer
med
adpr
imiti
va d
el m
úscu
lo c
omo
caus
a de
la le
nta
atro
fia m
uscu
larpr
ogre
siva f
ue ac
epta
do a
finale
s del
siglo
XIX
.La
intro
ducc
ión
de u
na cl
asific
ació
n ge
nétic
a (m
odo
auto
sóm
icodo
mina
nte,
auto
sóm
ico re
cesiv
o y r
eces
ivo lig
ado
al cr
omos
oma
X) en
1921
fue d
e gra
n util
idad
(Weit
z,19
21,c
itado
por P
adbe
rg,
1982
).D
avid
enko
w fu
e el
prim
ero
en re
cono
cer l
a ex
isten
ciade
cas
os f
amili
ares
«ab
orta
dos»
(sin
man
ifest
ació
n clí
nica
signif
icativ
a) d
e dis
trofia
mus
cular
facio
esca
pulo
hum
eral.
Más
tard
e,en
195
4,W
alton
y N
attra
ss in
sitier
on so
bre
el he
cho
de q
ue re
cono
cer l
a ex
isten
cia d
e un
a afe
ctac
ión
facial
,aun
que
fuese
men
or,te
nía u
na im
porta
ncia
cruc
ial p
ara e
vitar
conf
usio
nes
con
otra
s mio
patía
s (W
alton
,195
4).
1885
© Revue de Médicine,Landouzy et Dejerine,1885
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Juli
e L.
a l
os
8 a
ño
s.Fo
togr
afía
de
1885
,pub
licad
a po
r La
ndou
zy y
Dej
erin
e.Ad
emás
de
la F
SH,J
ulie
L.p
adec
ía t
uber
culo
sis y
su
pron
óstic
o pa
recía
som
brío
.Es
sor
pren
dent
e en
cont
rar
a la
mism
a Ju
lie L
.hos
pita
lizad
a a
los
87añ
os e
n un
a cl
ínica
de
París
,don
de s
e re
gist
ra u
na d
escr
ipció
n cl
íni-
ca fi
nal d
e su
enf
erm
edad
(Ju
stin
-Bes
anço
n,19
64).
Sólo
recie
ntem
ente
un
equip
o ho
landé
s ha
podid
o de
mos
trar l
aex
isten
cia d
e un
a an
omalí
a de
la p
arte
ext
rem
a de
l bra
zo la
rgo
del c
rom
osom
a 4 en
los e
nferm
os qu
e pad
ecen
esta
enfer
med
ad(W
ijmen
ga,1
990)
.
1990
1885
n19
90
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
HIST
ORI
A
BIBLIO
GRAFÍ
An
JUST
IN-B
ESAN
ÇON
L.,
PÉQ
UIGN
OT
H.,C
ON
TAM
IN F
.,D
ELAV
IERR
E P.H
.,RO
LLAN
D P.
:«M
yopa
thie
du ty
pe L
ando
uzy-
Deje
rine.
Rapp
ort
d'une
obs
erva
tion
histo
rique
».Se
m.Hô
p.,19
64,5
5,8
:299
0-29
99.
n L
AND
OUZ
Y L.,
DEJ
ERIN
E J.:
«De
la my
opat
hie a
troph
ique
prog
ress
ive (m
yopa
thie
héré
ditair
e,sa
ns n
euro
path
ie,dé
buta
ntd'o
rdina
ire d
ans l
'enfan
ce,p
ar la
face
)».F
élix
Alca
n,Pa
ris,1
885,
151
p.
n P
ADBE
RG G
.W.:
«Fac
iosc
apulo
hum
eral
disea
se».
Inte
rcon
-tin
enta
l Gra
phics
,Univ
ersit
é de L
eiden
,Thè
se d
e doc
tora
t,198
2,24
3 p.
n SO
RREL
-DEJ
ERIN
E Y.,F
ARD
EAU
M.:«
Nais
sanc
e et m
étam
or-
phos
es d
e la
myop
athie
atro
phiqu
e pr
ogre
ssive
de
Land
ouzy
et
Deje
rine»
. Rev
.Neu
rol.,1
982,
138,
12 :1
041-
1051
.
n W
ALTO
N J.
N.,N
ATTR
ASS F
.J.:«
On
the
class
ificat
ion,
natu
ral
histo
ry an
d tre
atm
ent o
f the
myo
path
ies».
Brain
,195
4,77
:16
9-23
1.
n W
EITZ
W.:
«Übe
r die
Vere
rbun
g bei
der M
uskle
dystr
ophie
».Dt
sch.
Z.Ne
rvenh
eilk.,
1921
,72
:143
-204
.
n W
IJMEN
GA C
.,FR
ANTS
R.R
.,BR
OW
ER O
.F.,M
OER
ER P
.,W
EBER
J.L.,
PAD
BERG
G.W
.:«L
ocat
ion
of fa
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y gen
e on
chro
mos
ome
4».L
ance
t,199
0,33
6:65
1-65
3.
2-3
Histo
ria
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
EPIDEMIO
LOGÍA
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
EPIDE
MIOLO
GÍA
3-1
EPID
EMIO
LOGÍ
A
La d
istr
ofia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al e
s fr
e-cu
ente
. Se
esti
ma
que
en F
ranc
ia h
ay e
ntre
2.5
00 y
3.00
0 pe
rson
as a
fect
adas
. INCIDE
NCIA
La d
istro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lohum
eral
(FSH
) es u
na d
istro
fiam
uscu
lar fr
ecue
nte.
Se e
stim
a qu
e en
Esp
aña
hay
entre
1.80
0 y
2.300
per
sona
s afec
tada
s y e
n Fr
ancia
ent
re 2
.500
y 3.00
0.El
cálc
ulo
de l
a in
ciden
cia d
e la
FSH
pres
enta
var
iacio
nes
impo
rtan
tes e
ntre
dife
rent
es au
tore
s:- d
e 0,4
a 5
caso
s de
FSH
por c
ada 1
00.00
0 (C
hung
,195
9)- d
e 0,3
a 1
caso
por
cada
100
.000
(Ste
vens
on,1
990)
- 5 ca
sos p
or ca
da 1
00.00
0 (L
unt,
1991
)
lIN
CID
ENCI
Al
PREV
ALEN
CIA
lPE
NET
RAN
CIA
lBI
BLIO
GRAF
ÍA
La in
cide
ncia
corr
espo
nde
al nú
mer
o de
cas
os n
uevo
sen
rela
ción
con
la po
blació
n ex
pues
ta a
lrie
sgo,
para
un
perío
do d
ado
(en
este
caso
,la
pobla
ción
expu
esta
al
riesg
oco
rres
pond
e al
núm
ero
de n
acim
iento
s)
recordar
PARA
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
EPID
EMIO
LOGÍ
A
3-2
PREVA
LENCIA
La p
reva
lencia
de
la FS
H os
cila
entre
2,2
y 66
cas
os p
or c
ada
100.0
00 h
abita
ntes
,co
n gr
ande
s va
riacio
nes
entre
dist
intas
pobla
cione
s:- 2
,3 po
r cad
a 100
.000
habit
ante
s en W
iscon
sin,E
stado
s Unid
os(M
orto
n,19
59).
- 15
,3 p
or c
ada
100.
000
habi
tant
es e
n Al
bert
a,Ca
nadá
(Mon
ckto
n,19
82).
- 18,7
por
cada
100
.000
habit
ante
s en
los P
aíses
Bajo
s (Pa
dber
g,19
82).
La m
ayor
ía de
los
auto
res
cons
ider
a co
mo
med
ia ac
epta
ble
unap
reva
lencia
de
5 ca
sos p
or ca
da 1
00.00
0 ha
bitan
tes;
a par
tirde
esta
pre
valen
cia m
edia,
la es
timac
ión
del n
úmer
o de
caso
s de
FSH
en F
ranc
ia de
bería
cifr
arse
ent
re 2
.500
y 3.0
00.S
e es
tima
que
en E
spañ
a hay
ent
re 1
.800
y 2.30
0 pe
rson
as af
ecta
das.
PENETR
ANCIA
La p
enet
ranc
ia d
e la
FSH
es
com
plet
a si
son
méd
icos
expe
rimen
tado
s lo
s qu
e ex
amina
n cu
idado
sam
ente
a c
ada
uno
de lo
s m
iem
bros
de
la fam
ilia.L
a pr
opor
ción
entr
e su
jeto
safe
ctad
os y
no
afect
ados
es,
en e
stas c
ondic
ione
s,m
uy p
róxim
aa 1
par
a la d
istro
fia fa
cioes
capu
lohum
eral,
es d
ecir,
unap
ropo
rció
nde
50
% /5
0 %
acor
de c
on e
l ries
go te
órico
de
que
un c
arác
ter
se tr
asm
ita e
n el
mod
o au
tosó
mico
dom
inant
e.La
exis
tenc
ia de
«salt
o de
gen
erac
ione
s» e
n el
estu
dios
de a
lguna
s de
fam
ilias,
corr
espo
nde
con
muc
ha p
roba
bilida
d a c
asos
insu
ficien
tem
ente
docu
men
tado
s (Pa
dber
g,19
82).
La n
o pe
netra
ncia
(es d
ecir,
el he
cho
de q
ue la
enfe
rmed
ad n
ote
nga
expr
esió
n clí
nica
en s
ujeto
s qu
e el
análi
sis g
enét
ico h
aide
ntific
ado
com
o po
rtad
ores
) se h
a esti
mad
o en
men
os d
el 5
%a p
artir
de
los 2
0 añ
os.
En la
s fam
ilias c
uyos
sujet
os af
ecta
dos p
or FH
S tien
en u
n «g
ran»
fragm
ento
4q3
5 (e
s de
cir,a
quel
los
para
los
que
la zo
na d
elcr
omos
oma
4 qu
e ha
bitua
lmen
te se
redu
ce,d
isminu
ye p
oco)
lape
netr
ancia
de
la FH
S po
dría
ser
infer
ior
a las
est
imac
ione
sha
bitua
les (L
unt,1
995)
(ver
«Gen
ética
• Di
agnó
stico
geno
típico
»).
La p
reva
lenc
iase
def
ine
com
o el
núm
ero
de c
asos
pres
ente
s en
la po
blació
n e
n un
per
íodo
det
erm
inado
.La
pen
etra
ncia
se d
efin
e co
mo
lafre
cuen
cia y/
o int
ensid
ad co
n las
que
un
cará
cter
se e
xpre
sa e
n un
a pob
lació
n.
recordar
PARA
Preval
encia
nPe
netra
ncia
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
BIBLIO
GRAFÍ
An
CHU
NG
C.S.,
MO
RTO
N N
.E.:«
Disc
rimina
tion
of g
enet
icen
tities
in
mus
cular
dys
troph
y». A
meric
an j
ourn
al of
Huma
nGe
netic
s,19
59,1
1;33
9-35
9.
n L
UNT
P.W.,H
ARPE
R P.S
.:«G
enet
ic co
unse
lling i
n fac
iosc
apu-
lohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.M
ed.G
enet.
,199
1,28
,655
-664
.
n L
UNT
P.W.,
JARD
INE
P.E.,
KOCH
M.C
.,M
AYN
ARD
J.,
OSB
ORN
M.,
WILL
IAM
M.,
HARP
ER P
.S.,U
PAD
HYAY
A M
.:«C
orre
latio
n be
twee
n fra
gmen
t siz
e at
D4F
104S
1 an
d ag
e of
onse
t or
at w
heelc
hair
use,
with
a p
ossib
le ge
nera
tiona
l effe
ct,
acco
unts
for m
uch
phen
otyp
ic va
riatio
n in
4q35
-facio
scap
ulohu
-m
eral
mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
)».
Mole
cular
Biol
ogy
and
Gene
tics ,
1995
,4:7
,124
3-12
44.
n
PAD
BERG
G
.W.:
«Fac
iosc
apu1
ohum
eral
dise
ase»
.In
terc
ontin
enta
l G
raph
ics,U
nive
rsité
de
Leid
en,T
hèse
de
doct
orat
,198
2,24
3p.
n S
TEVE
NSO
N W
.G.,P
ERLO
FF ].
K.,W
EISS
J.N
.,AN
DER
SON
,T.L
.:«F
acio
scap
ulohu
mer
al M
uscu
lar D
ystro
phy
:Evid
ence
for
Sele
ctive
,Gen
etic
Elec
trop
hysio
logic
Car
diac
Invo
lvem
ent»
.J.A
m.Co
ll.Ca
rdiol
.,199
0,vo
l 15,
nº2,
292-
299.
Biblio
grafía
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
EPID
EMIO
LOGÍ
A
3-3
FISIOPATO
LOGÍA
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
FISIO
PATOL
OGÍA 4-
1
FISIO
PATO
LOGÍ
A
lPR
OCE
SO D
ISTRÓ
FICO
l A
SIMET
RÍA
DE
LA A
FECT
ACIÓ
NM
USCU
LAR
lRE
TRAC
CIO
NES
MUS
CULA
RES
lAF
ECCI
ÓN
RES
PIRA
TORI
Al
BIBL
IOGR
AFÍA
Se h
an p
ropu
esto
num
eros
as h
ipót
esis
fisi
opat
oló-
gica
s: la
ano
mal
ía g
enét
ica
del c
rom
osom
a 4
podr
íaoc
asio
nar
un d
efec
to d
e pe
rmea
bilid
ad d
e la
sm
embr
anas
, ofe
nóm
enos
infla
mat
orio
s o
vasc
ula-
res
en a
lgun
as c
élul
as m
uscu
lare
s.
La d
istr
ibuc
ión
asim
étri
ca d
e al
guno
s sí
ntom
aspo
dría
exp
licar
se p
or l
a so
breu
tiliz
ació
n de
los
mús
culo
s de
l lad
o do
min
ante
.
Las
alte
raci
ones
en
las
expl
orac
ione
s fu
ncio
na-
les
resp
irat
oria
s, c
uand
o ex
iste
n, s
e vi
ncul
an c
onfr
ecue
ncia
a la
s de
form
acio
nes
raqu
ídea
s.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Proces
o dist
rófico
FISIO
PATO
LOGÍ
A
4-2
PROCE
SODIS
TRÓF
ICOEn
la d
istro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lohu
mer
al (F
SH) s
e pr
oduc
eun
a de
struc
ción
prog
resiv
a de
las f
ibras
de
algun
os m
úscu
los o
de p
orcio
nes d
e m
úscu
los.
Se tr
ata d
e un
pro
ceso
dist
rófic
o,es
decir
,una
amiot
rofia
pro
gres
iva u
nida a
una
deg
ener
ación
prim
itiva
de la
s fibr
as m
uscu
lares
,car
acte
rizad
a por
un
aspe
cto
histo
lógic
opa
rticu
lar d
e tipo
«ne
cros
is-re
gene
ració
n» d
e los
frag
men
tos d
em
úscu
los e
n lo
s que
se h
a rea
lizad
o un
a bio
psia.
En o
casio
nes s
e obs
erva
un
aspe
cto
inflam
ator
io m
uy n
ítido
con
infilt
rado
s mon
onuc
leare
s,lo
que
pue
de in
cluso
tene
r apa
rienc
iade
una
pol
imio
sitis.
El o
rigen
exa
cto
de e
sta
dest
rucc
ión
de fi
bras
mus
cular
es y
/ode
est
as r
eacc
ione
s in
flam
ator
ias n
o ha
enc
ontr
ado
toda
víaex
plica
ción
en n
uestr
os d
ías,p
ero
se h
an fo
rmula
do d
ifere
ntes
hipót
esis.
Algu
nos a
utor
es su
giere
n un
def
ecto
en
las m
embr
anas
de
lascé
lulas
mus
cular
es (
Padb
erg,
1992
).Pa
dber
g su
giere
que
los
inter
roga
ntes
que
se
plant
ean
sobr
e la
FSH
está
n en
rela
ción
con:
- lo
que
pode
mos
apr
ende
r de
la his
toria
de
la en
ferm
edad
de
Duch
enne
para
expli
car l
a pato
géne
sis de
la FS
H:en
la en
ferm
edad
de D
uche
nne
las cé
lulas
mus
cular
es m
uere
n cu
ando
em
pieza
n a
apar
ecer
«fu
gas»
en
la m
embr
ana,
la fu
nció
n de
la d
istro
fina
podr
ía se
r la d
e ser
vir p
ara «
refo
rzar
» o
estab
ilizar
lam
embr
ana;
- las
pru
ebas
que
se
pued
en e
ncon
trar
par
a m
ostr
ar q
ue e
lpr
imer
fact
or p
atol
ógico
en
la FS
H es
tam
bién
un p
roble
ma
dem
embr
ana:
para
este
segu
ndo
punt
o,las
dos
pat
olog
ías ti
enen
enco
mún
el e
sque
ma d
e afe
ctacio
nes c
onse
cutiv
as d
e los
mús
culo
sfac
iales
y d
e lo
s fija
dore
s del
hom
bro.
Se p
uede
afir
mar,
por
lota
nto,
que l
os m
úscu
los p
róxim
ales d
e la c
intur
a esc
apula
r deb
ense
r dife
rent
es d
e lo
s de
la cin
tura
pélv
ica (P
adbe
rg,1
992)
.
Otro
s inv
estig
ador
es d
an p
riorid
ad a
l pap
el de
la in
flam
ació
n.En
la d
istro
fia fa
cioes
capu
lohu
mer
al la
infla
mac
ión
debe
rá se
rpr
eem
inen
te,n
o só
lo e
n la
med
ida
en q
ue a
pare
ce e
n lo
sm
úscu
los
y la
retin
a,sin
o ta
mbié
n po
rque
pod
ría e
xplic
ar e
las
pect
o ca
prich
oso
de la
evo
lució
n,la
mar
cada
asim
etría
de
laafe
ctac
ión
de lo
s mús
culo
s es
quelé
ticos
,la af
ecta
ción
sens
orial
,la
ause
ncia
de m
ioca
rdio
patía
clíni
ca y
la ex
trem
a var
iabilid
ad d
e
la ex
pres
ión
clínic
a.Se
sabe
,de
hech
o,qu
e lo
s med
iador
es d
e la
inflam
ació
n pu
eden
pro
voca
r im
port
ante
s dañ
os e
n el
endo
telio
de lo
s ca
pilar
es.S
in e
mba
rgo,
su d
istrib
ució
n irr
egul
ar e
n lo
sm
úscu
los
de la
s cin
tura
s y
en lo
s m
úscu
los
dist
ales
podr
íaex
plica
r la s
elect
ivida
d de
las a
fecta
cione
s (Fit
zsim
ons,
1994
).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Asim
etría
de la
afect
ación
nRe
tracci
ones
FISIO
PATO
LOGÍ
A
4-3
ASIME
TRÍA
DE LA
AFEC
TACIÓN
MUSC
ULAR
Des
de e
l pun
to d
e vis
ta c
línico
,la d
istrib
ució
n as
imét
rica
de la
safe
ctacio
nes m
uscu
lares
pod
ría ex
plica
rse p
or u
na «s
obre
utiliz
ació
n»de
los m
úscu
los d
el lad
o do
mina
nte.
Brou
wer y
Padb
erg ha
n com
parad
o la f
uerza
de 1
0 gru
posm
uscu
lares
en p
acien
tes c
on F
SH (4
2 die
stros
de
53) y
en
sujet
os te
stigo
(19
diestr
os d
e 24)
:los s
ujetos
testi
go d
iestro
s ten
ían m
ayor
fuer
za en
ellad
o dere
cho y
los p
acien
tes d
e FSH
dies
tros t
enían
may
or fu
erza
ensu
lado
izqu
ierdo
.Los
resu
ltado
s de e
ste es
tudio
cues
tiona
n la
conv
e-nie
ncia
de re
aliza
r ejer
cicios
de
«mus
culac
ión»
con
pacie
ntes
afe
c-ta
dos
por F
SH a
sí co
mo
sus
posib
les e
fecto
s neg
ativo
s sob
re los
múscu
los ya
enfer
mos (
Brou
wer,1
992)
.
Otro
trab
ajo,b
asad
o en
pru
ebas
mus
cular
es n
orm
aliza
das e
n qu
ese
com
para
ron
32 p
acien
tes
con
32 s
ujeto
s de
con
traste
,no
haco
nfirm
ado
esta
vinc
ulació
n en
tre e
l uso
pre
fere
nte
del l
ado
domi
nant
e y u
na p
érdida
may
or d
e la
fuerz
a mu
scular
hom
olater
al.Su
s auto
res su
gieren
más
bien
un
proce
so in
trínsec
o de
la e
nferm
edad
(Tawi
l,199
4).
Finalm
ente
,par
a Ki
lmer,
los p
roced
imien
tos d
e pr
ueba
s mus
cular
es,
cuan
do se
anali
zan t
enien
do só
lo en
cuen
ta alg
unos
grup
os m
uscu
lares
(rotad
ores e
xtern
os y
abdu
ctores
del h
ombro
,exte
nsore
s de l
amuñ
eca)
dem
uestr
an u
na d
ebilid
ad s
ignific
ativa
men
te m
ayor
del
lado
domi
nant
e (Ki
lmer,
1995
).
RETRA
CCION
ESMU
SCUL
ARES
Los f
enóm
enos
de
retra
cció
n m
uscu
lar,in
frecu
ente
s en
la FS
H,se
exp
lican
por
el d
eseq
uilibr
io p
rovo
cado
en
una
pare
ja de
mús
culo
s ago
nista
-ant
agon
ista.
Cuan
do un
o de
esto
s gru
pos e
stáafe
ctad
o,el
otro
gru
po s
e co
ntra
e al
no e
ncon
trar
la m
isma
resis
tenc
ia.La
s ret
racc
ione
s se
prod
ucen
en
func
ión
de 4
crite
rios:
- fac
tore
s pos
icion
ales
- velo
cidad
de
insta
lació
n- e
quilib
rio d
e fu
erza
s y- e
xiste
ncia
de u
n «c
arác
ter r
etrá
ctil»
(que
es d
ébil e
n la
FSH)
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
FISIO
PATO
LOGÍ
A
4-4
Afecci
ón re
spirat
oria
nBib
liogra
fía
BIBLIO
GRAFÍ
An
BRO
UWER
O.F.
,PAD
BERG
G.W
.,VAN
DER
PLO
EG R
.J.O.,
RUYS
C.J.M
.,BRA
ND
R.:
«The
influ
ence
of h
ande
dnes
s on
the
distri
butio
n of
mus
cular
wea
knes
s of
the
arm
in F
acio
scap
ulo-
hum
eral
Mus
cular
Dys
troph
y». B
rain,
1992
,115
,158
7-15
98.
nFIT
ZSIM
ON
S R.
B.:«
Facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy:th
e ro
leof
infla
mm
atio
n». L
ance
t,199
4,34
4 (8
927)
:902-
903.
nKI
LMER
D.D
.,ABR
ESCH
R.T.
,MCC
RORY
M.A
.,CAR
TER
G.T.,
FOW
LER
W.M
.,JO
HNSO
N E
.R.,M
CDO
NAL
D C
.M.:
«Pro
files
of n
euro
mus
cular
dise
ases
- Fa
ciosc
apulo
hum
eral
dys
troph
y».
Am.J.
Phys
.Med
.Reh
abil.,
1995
,74,
Supp
I.5:S
131-
S139
.
nPA
DBE
RG G
.W.:
«Why
cells
die
in fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
-cu
lar d
ystro
phy ?
».Cli
nical
Neur
ology
and N
euros
urge
ry,19
92,S
21-
S24.
nTA
WIL
R.,M
ACD
ERM
OTT
M.P.
,MEN
DEL
L J.R
.,KISS
EL J.
T.,G
RIG
GS
R.C
.,CO
S L.
«Fac
iosc
apul
ohum
eral
mus
cular
dystr
ophy
(FSH
D) -
des
ign o
f nat
ural
histo
ry s
tudy
and
resu
ltsof
bas
eline
testi
ng».
Neur
ology
,199
4,3
442-
446.
AFECC
IÓNRES
PIRATO
RIALa
s pr
ueba
s fu
ncio
nales
res
pira
toria
s po
nen
de m
anifie
sto
prob
lemas
res
pirat
orio
s,inc
luido
s aq
uello
s qu
e no
alca
nzan
el
nivel
clínic
o,en
un
43 %
de
los c
asos
de
FSH
(en
un 1
3 %
de lo
scu
ales s
e pro
duce
un
síndr
ome r
estri
ctivo
grav
e).L
a dism
inució
nde
la c
apac
idad
vital
está
relac
iona
da d
e m
odo
signif
icativ
o co
nla
pres
encia
de
defo
rmac
ione
s raq
uídea
s.N
o ex
iste
relac
ión,
sinem
barg
o,co
n una
may
or fr
ecue
ncia
de co
mpli
cacio
nes p
ulmon
ares
(Kilm
er,1
995)
.
En la
FSH
el d
iafra
gma,
mús
culo
insp
irato
rio p
rincip
al,no
se v
eafe
ctad
o po
r el p
roce
so d
istró
fico
y ra
ram
ente
se p
rodu
ce u
nade
bilida
d de
los m
úscu
los i
nter
costa
les.
Por
el co
ntra
rio,l
a afe
ctac
ión
de lo
s m
úscu
los
abdo
min
ales
infer
iores
es re
spon
sable
de u
na to
s men
os ef
icaz.
Pued
e apa
rece
run
a ins
ufici
encia
resp
irato
ria ca
usad
a por
la lo
rdos
is lum
bar y
/oun
a esc
olio
sis.
La hi
perlo
rdos
is co
nllev
a el a
plana
mien
to de
l tóra
x en s
entid
o ant
ero-
poste
rior y
la ve
rtica
lizac
ión de
l diaf
ragm
a,su
scept
ible d
e afec
tar a
lafun
ción
respir
ator
ia.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DESCRIPC
IÓND
IST
RO
FIA
MU
SCU
LAR
FA
CIO
ESC
APU
LOH
UM
ERA
L
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
5-1
DES
CRIP
CIÓ
N
lAP
ARAT
O M
USCU
LAR
l A
PARA
TO O
STEO
ARTI
CULA
Rl
APAR
ATO
AUD
ITIV
Ol
SISTE
MA
OCU
LAR
lAP
ARAT
O R
ESPI
RATO
RIO
lAP
ARAT
O C
ARD
IOVA
SCUL
ARl
SIST
EMA
NER
VIO
SOl
ASPE
CTO
S PS
ICO
LÓGI
COS
lPA
TOLO
GÍAS
ASO
CIAD
ASl
BIBL
IOGR
AFÍA
La d
istro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lohu
mer
al (F
SH) s
e ca
ract
eriza
por
una
afect
ació
n at
rófic
a de
los
mús
culo
s de
la c
ara,
de la
cintu
ra e
scap
ular,
de lo
s do
rsifle
xore
s y
de lo
s glú
teos
.No
sepr
oduc
en,o
son
esca
sas,
las re
tracc
ione
s.Lo
s prim
eros
sign
os d
e FSH
apar
ecen
entre
los 1
0 y l
os 2
0 añ
os.
La af
ecció
n es
muy
var
iable,
asim
étric
a,len
tam
ente
pro
gres
iva y
evol
ucio
na co
n fre
cuen
cia p
or b
rote
s.
La E
MG
y la b
iops
ia m
uscu
lar p
erm
iten
conf
irmar
el d
iagnó
stico
de d
istro
fia m
uscu
lar.
Es fr
ecue
nte
la hip
erlo
rdos
is lum
bar
y en
oca
sione
s se
aso
ciaun
a esc
olio
sis
El ap
arat
o au
ditivo
con
frecu
encia
está
afec
tado
.
El sis
tem
a oc
ular
debe
ser
con
trolad
o pa
ra d
iagno
stica
r un
apo
sible
afect
ació
n va
scula
r ret
inian
a.
Con
frecu
encia
se
prod
uce
una
afect
ació
n su
bclín
ica d
e la
func
ión
resp
irato
ria.
De
mod
o ge
nera
l el c
oraz
ón n
o re
sulta
afec
tado
.
DESC
RIPCIÓ
N
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Apara
to mu
scular
DES
CRIP
CIÓ
N
5-2
APARA
TOMU
SCUL
ARLa
afec
tació
n m
uscu
lar d
e la
distro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lohu
-m
eral
(FSH
) se
man
ifiesta
ese
ncial
men
te p
or u
na a
trofia
y u
nade
bilida
d,sin
hipe
rtro
fia m
uscu
lar n
i ret
racc
ión
grav
e.N
o afe
cta
más
que
a a
lguno
s gr
upos
de
mús
culo
s es
quel
ético
s (c
ara,
fijado
res
del o
móp
lato,
dors
iflexo
res,
glúte
os y
abd
omina
les).
Una
de
sus
cara
cter
ística
s es
la d
e se
r ca
prich
osam
ente
asim
étric
a.Lo
s en
ferm
os r
ealiz
an lo
s m
ovim
iento
s de
acu
erdo
con
el nú
mer
o de
fibr
as m
uscu
lares
que
cons
erva
n.El
asp
ecto
ine
xpre
sivo
de l
a ca
ra y
el
desp
egam
iento
del
omóp
lato
son
los
rasg
os d
e ex
plor
ació
n m
ás e
viden
tes;
lalim
itació
n de
los
mov
imien
tos a
ctivo
s (o
clusió
n fo
rzad
a de
los
ojos
,elev
ació
n de
l m
iembr
o su
perio
r) d
uran
te e
l ex
amen
conf
irman
la im
port
ancia
y to
pogr
afía d
el dé
ficit
mus
cular
.Lo
s refl
ejos t
endin
osos
con
frecu
encia
des
apar
ecen
.N
o ha
y,de m
odo
gene
ral,d
olor e
n las
mas
as m
uscu
lares
afect
adas
.Si
el do
lor
está
pre
sent
e,su
orig
en se
atri
buye
nor
malm
ente
are
tracc
ione
s mus
cular
es,t
endin
itis o
afec
tacio
nes a
rticu
lares
.La
s pr
ueba
s co
mple
men
taria
s so
n sis
tem
ática
s pa
ra la
FSH
.Su
misi
ón es
conf
irmar
o re
chaz
ar el
diag
nósti
co cl
ínico
,en
espe
cial
en ca
sos p
oco
claro
s o e
spor
ádico
s.Lo
s ín
dice
s de
CPK
son
con
frec
uenc
ia e
levad
os;l
a EM
Gm
anifie
sta u
n tra
zado
de
tipo
«mio
pátic
o»;la
bio
psia
mus
cular
mue
stra f
ibras
mus
cular
es d
esigu
ales,
atróf
icas o
en
rege
nera
ción
y en
ocas
ione
s inf
iltra
cione
s inf
lamat
orias
muy
clar
as.
Orb
icul
ar d
e lo
s pá
rpad
os
Tib
ial a
nter
ior
Pero
neo
larg
o
Serr
ato
may
or
Orb
icul
ares
de lo
s la
bios
Exte
nsor
de lo
s de
dos
Rom
boid
es
Glú
teos
Trap
ecio
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
To
po
gra
fía
de
la a
fect
aci
ón
mu
scu
lar.
Cig
omát
ico
men
or
Cig
omát
ico
may
or
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-3
DES
CR
IPC
IÓN
CLÍ
NIC
A
La d
istro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lohum
eral
tiene
una
dist
ribuc
ión
facio
esca
pulo
hum
erop
eron
eal,
capr
ichos
amen
te a
simét
rica.
Esex
trem
adam
ente
varia
ble d
e un
indiv
iduo
a otro
,inclu
so d
entro
de u
na m
isma f
amilia
.
Asi
met
ría
de la
afe
ctac
ión
mus
cula
r
La a
simet
ría d
e la
afect
ació
n m
uscu
lar,t
anto
en
el ro
stro
com
oen
la c
intur
a es
capu
lar o
en
las e
xtre
mida
des,
es u
na d
e las
cara
cter
ística
s de
la F
SH.U
na a
fect
ació
n m
uscu
lar s
imét
rica
oblig
a a co
nside
rar o
tro d
iagnó
stico
.El
pape
l de l
a late
ralid
ad en
la gé
nesis
de e
sta as
imet
ría es
tá su
jeto
a disc
usión
.La s
obre
utiliz
ación
del
lado
dom
inant
e pod
ría ex
plica
rel
cará
cter
asim
étric
o de
las
afec
tacio
nes
(Bro
uwer
,19
92,
Kilm
er,1
995
y Taw
il,19
94) (
ver «
Fisio
pato
logía
»).
Deb
ilida
d m
uscu
lar
Mím
ica
faci
al
• La i
nexp
resiv
idad
del r
ostro
es u
n sig
no e
senc
ial al
inici
o de
laen
ferm
edad
.El «
sueñ
o co
n oj
os a
biert
os»
es c
onsta
tado
con
frecu
encia
por
los a
llega
dos.
En o
casio
nes l
a afec
tación
facia
l es t
an m
oder
ada q
ue só
lo se
hac
eev
ident
e cu
ando
el p
acien
te in
tent
a sil
bar,r
eir,c
erra
r los
ojos
con
fuerz
a,hin
char
las m
ejilla
s,infl
ar u
n glo
bo,e
tc.Cu
alquie
ra q
ue se
a su
alcan
ce,la
afec
tación
de l
a car
a es u
n cr
iterio
diag
nóst
ico p
ositi
vo.S
in e
mba
rgo,
su a
usen
cia n
o ex
cluye
el
diagn
óstic
o cu
ando
la m
ayor
par
te d
e los
miem
bros
de
la fam
ilia p
rese
nta e
sta al
tera
ción
facial
.En
efect
o,en
un 2
0 %
de lo
s ca
sos
la afe
ctac
ión
facial
no
pued
ede
tecta
rse cl
ínica
ment
e (ve
r «Di
agnó
stico
dife
renc
ial»)
.
• La a
trofia
y la
deb
ilidad
del
orbic
ular d
e los
pár
pado
sco
nllev
a la
desa
paric
ión
de p
liegu
es y
arr
ugas
en
lafre
nte y
en el
cont
orno
de l
os o
jos.E
l ros
tro se
alisa
,los
ojos
pare
cen
desm
esur
adam
ente
abie
rtos
y sa
lient
es,
aunq
ue n
o ex
iste v
erda
dera
exof
talmí
a.En
estad
ios p
reco
ces,l
os d
edos
del
exam
inado
r pue
den
impe
dir el
cier
re fo
rzad
o de
los p
árpa
dos.
En u
n es
tadio
más
ava
nzad
o de
la e
nferm
edad
es
impo
sible
la
com
plet
a oc
lusió
n de
los
ojo
s,en
part
icular
dur
ante
el s
ueño
(«en
la fa
milia
se d
uerm
eco
n lo
s ojo
s ent
reab
ierto
s»).
Cuan
do se
cier
ran
los
ojos
,los
pár
pado
s só
lo s
e de
splie
gan
de f
orm
ainc
omple
ta y
se ve
par
te d
e la
escle
rótic
a.
• La
atro
fia d
e lo
s cigo
mát
icos y
del
orbic
ular d
e lo
slab
ios
prov
oca
un a
plana
mien
to d
e las
meji
llas
que
Apara
to mu
scular
pare
cen
huec
as y
men
guad
as.L
a so
nrisa
con
frec
uenc
ia e
sho
rizon
tal y
asim
étric
a.Lo
s lab
ios
son
más
pro
mine
ntes
y la
aber
tura
buc
al pa
rece
alar
gars
e,co
n el
labio
infer
ior e
vert
ido.L
afis
onom
ía ge
nera
l pre
sent
a un
a ap
arien
cia m
enos
jove
n,m
enos
desp
ierta
e in
telig
ente
,de
simple
za,s
in qu
e la
inteli
genc
ia es
téafe
ctad
a.
Orbic
ular d
e los
párp
ados
Cigom
ático
meno
r
Cigom
ático
mayo
r
Orbic
ular d
e los
labios
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Mú
scu
los
de
la c
ara
afe
cta
do
s p
or
la F
SH.
El or
bicu
lar
de lo
s pá
rpad
osap
roxim
a lo
s bo
rdes
libre
s de
los
pár
pado
s,co
mpr
ime
los
saco
s lag
rimale
s y
abat
en l
as c
ejas.
Det
erm
ina,p
or t
anto
,la
oclus
ión
del
orific
io p
alpeb
ral y
cont
ribuy
e al fl
ujo d
elág
rimas
.PAR
Arecordar
Los
cigo
mát
icos
(may
or y
men
or)
se e
xtien
den
endia
gona
l des
de la
com
isura
de
los l
abio
s has
ta e
l póm
ulo.
Lleva
n ha
cia a
rriba
y h
acia
fuer
a el
labio
sup
erio
r y
laco
misu
ra d
e lo
s lab
ios.
El or
bicu
lar
de lo
s la
bios
perm
ite el
cierr
e de
la b
oca.
Frun
ce lo
s lab
ios y
los
proy
ecta
hac
ia de
lante
(co
mo
para
dar
un b
eso)
.PAR
Arecordar
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-4
en r
epos
o:el
omóp
lato
se e
leva
hacia
fuer
a,ha
cia a
rrib
a y
hacia
del
ante
.La
impr
esió
n pr
oduc
ida
es la
de
un h
ombr
oba
scul
ado,
proy
ecta
do h
acia
delan
te.L
a cla
vícul
a alc
anza
laho
rizon
tal y
su ex
trem
o ex
tern
o pu
ede i
nclus
o,en
cier
tos c
asos
,inc
linar
se h
acia
abajo
.
El ge
sto d
e la
risa e
s tra
nsve
rsal
y ter
mina
en
unos
plie
gues
con
form
a de
par
énte
sis e
n las
com
isura
s de
los
labio
s.Se
deb
e al
esca
lona
mien
to y
alar
gam
iento
de
la he
ndidu
ra b
ucal,
dado
que
el lab
io in
ferio
r se
sitú
a en
un
plan
o po
ster
ior
al de
l lab
iosu
perio
r.N
o es
pos
ible
el sil
bido,
salvo
por
asp
iració
n.Lo
spa
cient
es n
o so
n ca
pace
s de
hinc
har
las m
ejilla
s.N
o pu
eden
bebe
r ut
ilizan
do u
na p
ajita
.Les
res
ulta
difíci
l,si
no im
posib
le,fru
ncir
o da
r for
ma r
edon
dead
a a lo
s lab
ios.
La p
ronu
nciac
ión
delas
labia
les se
hac
e dif
ícil y
la e
locu
ción
impr
ecisa
.
• Los
mús
culo
s oc
ulom
otor
es,lo
s m
úscu
los
de la
leng
ua,d
e la
laring
e y d
e la
faring
e,lo
s mas
eter
os y
los t
empo
rales
no
se ve
nafe
ctad
os.
• Una
asim
etría
impo
rtant
e de
las a
fectac
iones
de
la m
uscu
latur
afac
ial p
uede
pro
ducir
exp
resio
nes e
xtra
ñas.
Con
frecu
encia
,la in
expr
esivi
dad
de la
car
a («
facies
mio
pátic
a»de
Lan
douz
y y
Deje
rine)
tom
a la
apar
iencia
de
una
expr
esió
nde
pres
iva y
pued
e co
ntrib
uir a
prod
ucir
un ci
erto
aisla
mien
to o
a dific
ultar
la ad
apta
ción
socia
l.
• Tod
os e
stos s
ignos
pue
den
pasa
r des
aper
cibido
s a lo
spac
iente
sy
sus a
llega
dos,
porq
ue lo
s ide
ntific
an c
on lo
s rag
os d
e fam
ilia(e
l 60
% de
los c
asos
des
crito
s por
Walt
on (1
955)
no
fuer
onre
cono
cidos
).La
afec
tació
n fac
ial c
on fr
ecue
ncia
es ig
nora
da o
releg
ada
a un
segu
ndo
plano
en
la m
edida
en
que
otra
s afec
tacio
nes s
on m
áspr
eocu
pant
es.
Una e
ncue
sta co
ntes
tada
por
270
per
sona
s afec
tada
spo
r la F
SH,m
uestr
a que
un
39 %
de
esta
spe
rson
as t
iene
mol
estia
s oc
ular
es y
que
más
del 5
0 %
duer
me
con
los
ojos
entr
eabi
erto
s.Un
a cu
arta
par
te se
sien
teinc
ómod
a al c
omu-
nicar
se c
on e
l ent
orno
a c
ausa
de
la fal
ta d
eex
pres
ivida
d de
su ro
stro.
(ver
«En
cues
ta A
FM• R
esul
tado
s • D
éfici
tsfu
ncio
nales
»)
Cint
ura e
scap
ular
• Lo
s pr
oble
mas
mus
cular
es d
e la
cintu
raes
capu
lar s
on lo
s qu
e fre
cuen
tem
ente
llev
an a
los p
acien
tes a
la co
nsult
a (el
82 %
en
una s
erie
de p
acien
tes d
e Pad
berg
,198
2).F
igura
n en
tre la
safe
ctac
ione
s m
ás p
reco
ces
y tie
nen
cará
cter
asim
étric
o.Ge
nera
lmen
te,l
a afe
ctac
ión
es m
ásgr
ave
en e
l lado
dom
inant
e (B
rouw
er,1
992)
.
• La a
fecta
ción
de lo
s mús
culo
s que
fijan
el o
mó-
plat
o (s
erra
to
may
or,
rom
boid
es,
dors
alan
cho
y fas
cícul
o in
ferio
r de
l tra
pecio
) da
nun
a ap
arien
cia p
artic
ular
a la
cintu
ra e
scap
ular
El se
rrat
o m
ayor
man
tiene
el o
móp
lato
unido
al tó
rax.
Mue
ve e
l om
óplat
o ha
cia d
elant
e y
hacia
fuer
a,ha
ciénd
o-lo
pivo
tar,
lo q
ue ll
eva
el ex
trem
o ex
tern
o de
l hom
bro
hacia
arrib
a.Sit
uado
s ba
jo e
l tra
pecio
,los
rom
boid
es(m
ayor
ym
enor
) mue
ven
el om
óplat
o ha
cia d
entro
(adu
cció
n),le
impr
imen
un
mov
imien
to d
e ro
tació
n qu
e em
puja
elex
trem
o inf
erio
r del
omóp
lato
hacia
arrib
a y h
acia
dent
ro,
bajan
do as
í el e
xtre
mo
del h
ombr
o.El
fascíc
ulo in
ferio
r del
trap
ecio
hace
baja
r el o
móp
lato
y el h
ombr
o,en
tant
o qu
e el
fascíc
ulo su
perio
r los
elev
a yel
fascíc
ulo
med
io a
prox
ima
el om
óplat
o a
la co
lum
nave
rteb
ral (
aduc
ción)
.El
dors
al a
ncho
,gra
n m
úscu
lo,pla
no y
tria
ngula
r,se
extie
nde
desd
e la
part
e inf
erio
r de
laes
palda
has
ta l
a ca
ra p
oste
rior
de l
aca
beza
del
húm
ero.
Es u
n po
tent
ead
ucto
r y ro
tado
r int
erno
del
braz
o.PAR
Arecordar
Apara
to mu
scular
Romb
oides
Serra
to ma
yor
Trape
cio
Dist
rofia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al.
Mús
culo
s de
la c
intu
raec
apul
ar a
fect
ados
con
frec
uenc
ia p
or la
FSH
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
depe
nden
del
mús
culo
sup
raes
pinos
o qu
e pe
rman
ece
ileso
largo
tiem
po.L
a co
ntin
uació
n de
est
e m
ovim
ient
o ha
sta
laho
rizon
tal
depe
nde
del
delto
ides
,que
res
ulta
afe
ctad
ota
rdíam
ente
,de
form
a par
cial y
sobr
e to
do e
n la
zona
pro
ximal
en la
dist
rofia
mus
cular
facio
esca
pulo
hum
eral.
•Los
pac
iente
s ac
uden
a la
con
sulta
cua
ndo
esta
s fu
ncio
nes,
ligad
as a
la ele
vació
n de
l bra
zo,t
ienen
repe
rcus
ione
s dem
asiad
oim
port
ante
s par
a su
vida p
rivad
a o p
rofes
iona
l.
Entr
e las
270
per
sona
s afe
ctad
as p
or F
SH q
uere
spon
diero
n a
la en
cues
ta,s
ólo
un 1
3 %
cons
igue
eleva
r un
peso
por
enc
ima d
e su
cabe
za.E
l gra
do d
e la
afecc
ión
de la
extre
mida
d su
perio
r es c
orre
lativa
al d
e la e
xtre
mida
d inf
e-rio
r (ve
r «En
cues
ta A
FM •
Resu
ltado
s • D
éficit
s fun
ciona
les»)
.
El su
prae
spin
oso
es ab
ducto
r del
braz
o ha
sta lo
s prim
e-ro
s 25 g
rado
s de a
bduc
ción.
Elin
frae
spin
oso
es ro
tado
rde
l bra
zo h
acia
fuer
a.La
porc
ión es
tern
ocos
tal d
el pe
ctor
al m
ayor
esab
duct
o-ra
y ro
tado
ra in
tern
a del
braz
o.El
delt
oide
s,co
n su
por
ción
med
ia,to
ma
el re
levo
del
supr
aesp
inoso
en
la
elev
ació
n la
tera
l y a
ctúa
com
oab
duct
or d
el br
azo
hasta
la h
orizo
ntal.
Con
su p
orció
n po
sterio
r es
tam
bién
exte
nsor
y ro
tado
r ext
erno
del
hom
bro,
mie
ntra
s qu
e su
por
ción
ante
rior
esfle
xora
y ro
tado
ra in
tern
a del
hom
bro.
PARA
recordar
Dur
ante
la a
bduc
ción
activ
a de
la e
xtre
mid
ad s
uper
ior
elom
óplat
o av
anza
hac
ia l
a m
asa
mus
cular
del
tra
peci
o(p
ropo
rcio
nánd
ole u
na ap
arien
cia d
e hipe
rtro
fia) p
rovo
cand
o un
aspe
cto
de «
aleta
s» e
n la
part
e m
edia,
desd
e el
cuell
o ha
sta e
lho
mbr
o.La
palp
ació
n co
nfirm
a que
se tr
ata d
e la
parte
supe
rior
del h
ueso
y no
de
una m
asa m
uscu
lar.
En la
s m
anife
stacio
nes
difus
as e
l des
pega
mien
to d
el om
óplat
opu
ede
ser
discr
eto
en re
poso
per
o du
rant
e la
abdu
cción
o,m
ásaú
n du
rant
e la
flexió
n an
terio
r del
braz
o,es
te d
espe
gam
iento
se
hace
visi
ble,
man
ifest
ando
el
défic
it de
los
fija
dore
s de
lom
óplat
o.
El dé
ficit
de lo
s fija
dore
s de
l om
óplat
o pu
ede
llega
r a
hace
rim
posib
le la
flexió
n an
terio
r y/o
abd
ucció
n de
la e
xtre
mida
dsu
perio
r po
r en
cima
de la
hor
izont
al.Es
tos
mov
imien
tos
deas
cens
ión
y de
speg
amien
to d
el om
óplat
o pu
eden
mejo
rar
parc
ialm
ente
cua
ndo
éste
se m
antie
ne b
loqu
eado
con
tra la
caja
torá
cica p
or la
man
o de
l exa
mina
dor.
Se o
bser
va la
capa
cidad
par
a pein
arse
,arre
glars
e la c
ara y
alca
nzar
objet
os e
n es
tant
es e
levad
os.L
a m
ayor
par
te d
e lo
s pa
cient
esco
nsigu
en,s
in e
mba
rgo,
alcan
zar l
os o
bjet
os si
tuad
os e
n alt
out
ilizan
do u
n tr
uco
que
cons
iste
en p
roye
ctar
su
miem
bro
supe
rior h
acia
delan
te y
arrib
a ráp
idam
ente
,sos
tenié
ndol
o lue
goco
n el
otro
bra
zo.
• El s
upra
espin
oso
y el in
fraes
pinos
o ra
ram
ente
está
n afe
ctad
ospo
r la a
trofia
en
las p
rimer
as e
tapa
s de
la en
ferm
edad
,mien
tras
que
la po
rció
n es
tern
ocos
tal d
el pe
ctor
al m
ayor
siem
pre
está
afect
ada.
El re
sulta
do e
nton
ces e
s una
asc
ensió
n ca
ract
eríst
icade
los p
liegu
es ax
ilare
s.En
últi
mo
térm
ino,s
e ob
serv
a un
tóra
x«e
n em
budo
».Fu
ncio
nalm
ente
,los p
rimer
os 2
5 gr
ados
de
abdu
cció
n de
l bra
zo
Sin re
spue
sta
Pued
e lev
anta
r un
peso
por
en
cima
de la
cabe
za
No p
uede
hac
er n
ada
de lo
indic
ado
No sa
be
Pued
e pein
arse
con
las d
os m
anos
Pued
e pein
arse
con
una
de la
s man
os
Pued
e lev
anta
r de l
ame
sa el
codo
y la
mano
Pued
e llev
ar la
mano
a la
cara
Pued
e llev
ar u
n va
so lle
noo
alime
ntos
a la
boc
a
040
3020
1050
%
100
9080
7060
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Ca
pa
cid
ad
fun
cio
na
l d
e lo
s m
iem
bro
ssu
per
iore
s.Po
rcen
taje
s so
bre
270
pers
onas
.Co
ntes
tacio
nes:
268.
Resp
uest
as:9
63 (
posib
ilidad
de
resp
uest
a m
últip
le).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-5
Apara
to mu
scular
elev
ació
n de
la r
odill
a,un
a ca
ída
del p
ie (
este
paje
) y
una
oscil
ació
n lat
eral.
Al c
ombin
arse
esto
s dif
eren
tes
elem
ento
spr
opor
ciona
n a
esto
s pa
cient
es u
na a
parie
ncia
y un
a m
arch
aos
cilan
te,«
de p
ato»
.
En u
n es
tadio
más
evo
lucio
nado
,se
hace
impo
sible
anda
r o
levan
tars
e y al
guno
s pac
iente
s se v
en fo
rzad
os a
usar
una
silla
de
rued
as [
desd
e un
9 %
,sin
tene
r en
cue
nta
la ed
ad (
Padb
erg,
1982
),ha
sta u
n 19
% d
e lo
s ca
sos
a pa
rtir
de 4
0 añ
os (L
unt,
1991
) o u
n 20
% d
espu
és d
e lo
s 50
(Pad
berg
,198
2)].
La h
iperlo
rdos
is co
mpo
rta e
l apla
nam
iento
del
tóra
x en
sent
idoan
tero
poste
rior
y la
vert
icaliz
ació
n de
l diaf
ragm
a.Cu
ando
ésta
es a
cusa
da p
uede
afe
ctar
a l
a fu
nció
n re
spira
toria
(ve
r«D
escr
ipció
n • A
para
to re
spira
torio
»).
Miem
bro
infer
ior
• Los
mús
culo
s de
la ca
ra an
terio
r de
la pie
rna (
tibial
ante
rior y
pero
neos
late
rales
) se
ven
afect
ados
con
frec
uenc
ia de
form
ate
mpr
ana.
Esta
afec
tació
n de
la ca
ra an
terio
r de
la pie
rna o
curr
eap
roxim
adam
ente
en
uno
de ca
da d
os ca
sos d
e FS
H.D
istr
ofi
a m
usc
ula
r fa
cio
esca
pu
loh
um
era
l.M
úsc
ulo
s d
e la
pie
rna
afe
cta
do
s en
la
FSH
.
Extre
mida
d su
perio
rEn
una
eta
pa m
ás a
vanz
ada
de la
enf
erm
edad
,los
gru
pos
mus
cular
es m
ás d
istale
s ter
mina
n po
r ver
se af
ecta
dos.
• El b
íceps
,el t
rícep
s,lo
s ext
enso
res d
e la m
uñec
a y d
e los
ded
osas
í com
o lo
s int
erós
eos p
uede
n at
rofia
rse
tam
bién
tard
íamen
te.
Com
o lo
s res
tant
es m
úscu
los d
el an
tebr
azo
no se
ven a
fecta
dos,
el a
spec
to d
e la
extr
emid
ad s
uper
ior
pued
e as
emej
ar «
unan
tebr
azo
de P
opey
e».
En un
estu
dio re
trosp
ectiv
o sob
re dis
trofia
s mus
cular
es fa
cioes
capu
lo-hu
mera
les d
ocum
enta
das
en la
Univ
ersid
ad d
e Illi
nois,
32 d
e 35
caso
s pr
esen
taron
una
deb
ilidad
mus
cular
en
la ex
tensió
n de
las
muñe
cas y
de lo
s ded
os.E
n algu
nos c
asos
esta
debil
idad d
e la
muñe
ca,
poco
o n
ada
invali
dant
e,po
día s
er la
únic
a m
anife
stació
n de
laen
ferme
dad
(Sieg
el,19
72).
Cint
ura p
élvica
Los m
úscu
los p
roxim
ales d
e la
cintu
ra p
élvica
se v
en a
fecta
dos
en p
ráct
icam
ente
uno
de
cada
dos
pac
iente
s.Es
ta a
fecta
ción
es ta
n fre
cuen
te qu
e cie
rtos
autor
es s
ugier
en u
namo
difica
ción
del n
ombr
e de
la e
nferm
edad
en
que
se in
cluya
una
refere
ncia
a ell
a.De
hec
ho,n
umero
sos
pacie
ntes
afec
tado
s po
r la
FSH
expe
rimen
tan u
na in
satis
facció
n ya
que
entie
nden
que
eltér
mino
facioe
scapu
lohum
eral l
leva
a en
tende
r que
no
se v
en a
fecta
dos l
osmi
embr
os in
ferior
es.U
na d
enom
inació
n de
l tipo
facio
esca
pulop
élvica
podr
ía se
r una
alte
rnat
iva vá
lida
(Lunt
,1991
).
• La
afecta
ción
de lo
s glút
eos p
rovo
ca u
n ba
scula
ción
de la
pelvi
sha
cia d
elant
e co
n hip
erlo
rdos
is lum
bar p
ara e
quilib
rar e
l cen
trode
gra
veda
d en
pos
ición
erg
uida.
Este
défi
cit p
rovo
ca ta
mbié
ndif
iculta
des p
ara l
evan
tars
e de
un
asien
to o
del
suelo
.
• El
déf
icit
mus
cular
de
la cin
tura
pélv
ica a
socia
do a
l de
lasex
trem
idad
es in
ferio
res (
dors
iflex
ores
) ind
uce
una
hipe
rlor-
dosis
,un
impu
lso d
e la
extr
emid
ad in
ferio
r hac
ia de
lante
,una
DES
CRIP
CIÓ
N
5-6
Apara
to mu
scular
El bí
ceps
es fle
xor d
el an
tebr
azo
sobr
e el b
razo
,en
tant
oqu
e el
tríc
eps
es e
xten
sor d
el an
tebr
azo
sobr
e el
braz
o.Lo
s ex
tens
ores
de
la m
uñec
ape
rmite
npr
incipa
l-m
ente
man
tene
r la
man
o en
pos
ición
func
iona
l med
iante
una l
igera
ext
ensió
n de
la m
uñec
a.Lo
s ex
tens
ores
de
los
dedo
sco
ntrib
uyen
a la
agil
i-da
d de
las m
anos
al p
erm
itir m
ovim
iento
s fino
s y p
recis
osde
los d
edos
.Lo
s in
teró
seos
parti
cipan
en
laex
ten-
sión
de lo
s ded
os.P
erm
iten
alejar
y ac
er-
car l
os d
edos
resp
ecto
del
eje m
edial
de
la m
ano.
PARA
recordar
El glú
teo
may
or e
s un
pode
roso
ext
enso
r del
mus
lo q
ueen
tra e
n ac
ción
al su
bir e
scale
ras
o co
rrer
;es
tam
bién
rota
dor
exte
rno
del m
uslo.
El glú
teo
med
io y
el m
enor
son a
bduc
tore
s y ro
tado
res i
nter
nos d
el m
uslo.
Man
tiene
nho
rizon
tal la
pelv
is tra
s el a
poyo
unip
odal
sobr
e to
do e
n el
mom
ento
del
apoy
ode
la
extre
mid
ad o
pues
ta d
uran
te l
am
arch
a.PAR
Arecordar
Tibial
ant
erior
Exten
sor d
e los
dedo
s
Peron
eo la
rgo
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
cont
ribuir
a a
grav
ar u
na e
scol
iosis
,en
gene
ral m
oder
ada,
o un
ahip
erlo
rdos
is lum
bar q
ue p
uede
afec
tar a
la fu
nció
n re
spira
toria
(ver «
Des
cripc
ión
• Apa
rato
resp
irato
rio»)
• El d
iafra
gma n
o se
ve af
ecta
do.
Retra
ccio
nes
Las
retra
ccio
nes
mus
cular
es s
on e
scas
as y
siem
pre
tard
ías(W
alton
,198
8;Pa
dber
g,19
90),s
alvo
en e
l tob
illo,d
onde
pue
den
apar
ecer
en
un 1
0 %
de lo
s ca
sos,
en s
u m
ayor
par
te e
n lo
sen
ferm
os q
ue u
san
silla
de ru
edas
(Pad
berg
,198
2).
Pued
en t
ambié
n se
r po
sibles
ret
racc
ione
s en
pro
nació
n en
el
ante
braz
o y t
ortíc
olis
rebe
ldes.
Refle
jos
Los r
eflejo
s idio
musc
ulare
s no
se d
an en
caso
s en q
ue la
afec
tació
nse
limita
a la
cintu
ra e
scap
ular.
En et
apas
poste
riore
s,esto
s refl
ejos d
isminu
yen h
asta
desa
pare
cer.
La a
simet
ría d
e su
dist
ribuc
ión
es c
on fr
ecue
ncia,
aunq
ue n
osie
mpr
e,co
incide
nte
con
la as
imet
ría d
e la
afect
ació
n m
uscu
lar(P
adbe
rg,1
982)
.
Dol
ores
mus
cular
es
En ge
nera
l no
se pr
oduc
e dolo
r en l
as m
asas
mus
cular
es af
ecta
das,
pero
en
ocas
ione
s pu
eden
dar
se e
n el
inicio
de
la en
ferm
edad
dolo
res
en e
l hom
bro
que
prec
eden
,dur
ante
var
ios
días,
a un
brot
e en
que
apar
ece
la afe
ctac
ión
de la
cint
ura e
scap
ular.
Podr
ía ta
mbié
n pr
oduc
irse
dolo
r pro
voca
do p
or e
l esti
ram
iento
de te
ndon
es o
mús
culo
s deb
ilitad
os (K
eten
jian,
1978
).
Varia
bilida
d int
rafam
iliar
Se d
a una
fuer
te v
ariab
ilidad
ent
re p
arien
tes d
e la
expr
esió
n de
la en
ferm
edad
.Tod
os lo
s au
tore
s de
scrib
en,e
n el
seno
de
una
mism
a fam
ilia,s
ujet
os m
uy a
fect
ados
al t
iempo
que
otro
s no
pres
enta
n m
ás q
ue sí
ntom
as m
uy te
nues
.
Corre
r se
hace
muy
pro
nto
impo
sible.
Los p
acien
tes d
ejan
de se
rca
pace
s de
anda
r sob
re lo
s talo
nes.
El dé
ficit
de lo
s dor
siflex
ores
prod
uce
un e
step
aje c
on t
ende
ncia
a tro
peza
r co
n fac
ilidad
dura
nte
la m
arch
a.Se
hac
e dif
ícil s
ubir
esca
leras
.En
los
caso
sm
ás a
vanz
ados
este
défi
cit o
bliga
a lo
s pa
cient
es,d
uran
te la
mar
cha,
a ele
var
el m
uslo
y la
rod
illa a
una
altu
ra s
ufici
ente
para
que
la p
unta
del
pie n
o tro
piece
al d
ar u
n pa
so (e
stepa
je).
Los g
olpe
s,de
bidos
al ch
oque
de
los p
ies co
n pe
queñ
os o
bjeto
su
obstá
culo
s qu
e so
bres
alen
del s
uelo,
son
frecu
ente
s y
los
pacie
ntes
se ca
en so
bre
las ro
dillas
.
• Lo
s m
úscu
los
de la
car
a po
ster
ior
de la
pie
rna
no s
e ve
nafe
ctad
os. En
la e
ncue
sta d
e la
AFM
sobr
e la F
SH,s
e dist
ingue
ndo
s gru
pos d
e ac
uerd
o co
n la
afect
ació
n de
lacin
tura
pélvi
ca y
de
los m
iembr
os in
ferio
res:
un g
rupo
de
un 40
% d
e pac
iente
s que
no ti
ene m
ás qu
e una
pequ
e-ña
dificu
ltad
para
des
plaza
rse
y un
segu
ndo
grup
o de
l 60
% pa
rael
que
la m
ovilid
ad e
s lim
itada
o im
posib
le.La
gra
veda
d de
laalt
erac
ión
de la
ext
rem
idad
supe
rior y
la g
rave
dad
de la
afec
ta-
ción
de l
a ex
trem
idad
infer
ior
está
n co
rrela
ciona
das
(ver
«Enc
uesta
AFM
• R
esult
ados
• D
éficit
s fun
ciona
les»)
.
Otra
s afec
tacio
nes m
uscu
lares
• Los
mús
culo
s abd
omina
les c
on fr
ecue
ncia
son
def
icita
rios y
prod
ucen
una
pto
sis a
bdom
inal.
La d
ebilid
ad d
e lo
sm
úscu
los
abdo
mina
les au
men
ta la
basc
ulació
n de
la p
elvis
y lah
iperlo
rdos
islum
bar,
que
tam
bién
part
icipa
en
el m
ecan
ismo
que
equil
ibra
elce
ntro
de
grav
edad
en
la po
sició
n er
guida
está
tica
o du
rant
e la
mar
cha,
refo
rzan
do e
l efec
to d
e la
afect
ació
n de
los
glút
eos
(Pad
berg
,198
2).
La af
ectac
ión
de lo
s mús
culo
s abd
omina
les su
bum
bilica
les,in
cluso
si es
liger
a,pu
ede
dete
ctar
se p
or e
l sign
o de
Bee
vor.E
stapr
ueba
es p
ositiv
a en
el 90
% d
e ca
sos d
e FS
H,inc
luso
cuan
do n
oex
iste
afect
ació
n de
la c
intur
a pé
lvica
,mien
tras
que
es n
egat
ivo e
not
ras
enfer
med
ades
neu
rom
uscu
lares
(dis
trofia
mus
cular
de
Beck
er,d
e D
uche
nne,
mio
tonía
,etc
.) (A
werb
uch,
1990
).•L
os m
úscu
los p
arav
erte
brale
s,en
oca
sione
s defi
citar
ios,p
uede
n
El tib
ial a
nter
iore
leva e
l pie
y le i
mpr
ime u
nm
ovim
ien-
to d
e ad
ucció
n y
de r
otac
ión
inte
rna
(inve
rsió
n).
Cont
ribuy
e a m
ante
ner e
l arc
o pla
ntar.
Los
pero
neos
lat
eral
es(c
orto
y la
rgo)
pro
vo-
can
la ab
ducc
ión,
la ro
taci
ón e
xter
na(e
vers
ión)
.Co
ntrib
uyen
a m
ante
ner
plano
el p
ie so
bre
el su
elo,a
sí co
mo
also
stén
exte
rno
del t
obillo
.PAR
Arecordar
El si
gno
de B
eevo
res
una
asce
nsió
n de
l om
bligo
,tra
sla
ante
flexió
n de
la c
abez
a en
dec
úbito
sup
ino,c
uand
osó
lo s
on fu
ncio
nales
los m
úscu
los a
bdom
inales
subu
mbi-
licale
s.Es
te s
igno
ha s
ido d
escr
ito d
e m
odo
clásic
o en
diver
sas
afect
acio
nes
de
mot
oneu
rona
sde
l asta
ant
erio
r d
e la
m
édula
en
eltó
rax,
que
prov
ocan
una
par
álisis
de
los
mús
culo
s abd
omina
les su
bum
lilica
les.
PARA
recordar
Apara
to mu
scular
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-7
DES
CRIP
CIÓ
N
5-8
Apara
to mu
scular
Un e
studio
de
dos h
erm
anos
gem
elos m
onoc
igótic
os af
ecta
dos
por F
SH,h
a ind
icado
que
uno
de l
os h
erm
anos
estab
agra
vem
ente
afect
ado
mien
tras e
l otro
no
pres
entab
a más
que
sign
osm
enor
es(si
gno
de B
eevo
r) y
una
liger
a afe
ctac
ión
del o
rbicu
lar d
e lo
spá
rpad
os (T
awil,
1993
).
Los
estu
dios
de c
orre
lació
n fen
otipo
/geno
tipo
no p
erm
iten
toda
vía p
rede
cir la
gra
veda
d de
la F
SH a
par
tir d
e la
anom
alía
mol
ecula
r.La b
iolo
gía m
olec
ular e
s act
ualm
ente
de
esca
sa ay
uda
para
pre
decir
la
grav
edad
clín
ica;s
alvo
si el
núm
ero
dere
petic
ione
s es
muy
déb
il.En
ese
cas
o ha
y rie
sgo
de q
ue la
enfe
rmed
ad
sea
más
pr
ecoz
y
grav
e (v
er
«Gen
ética
•
Diag
nósti
co ge
notíp
ico»)
.
Fact
ores
agra
vant
es• L
as in
mov
ilizac
ione
s,so
bre
todo
med
iante
esc
ayol
a,pr
ovoc
anen
la m
ayor
par
te d
e ca
sos u
na r
ápida
pro
gres
ión
de la
atro
fiam
uscu
lar (T
yler y
Ste
phen
s,19
50).
• Los
trau
mat
ismos
,en
part
icular
los d
e la
cintu
ra e
scap
ular,h
ansid
o en
oca
sione
s de
staca
dos
com
o fac
tore
s ag
rava
ntes
de
laen
ferm
edad
.Est
e fe
nóm
eno
ha s
ido
iden
tifica
do c
on m
ayor
frecu
encia
en
grup
os co
n ca
sos e
spor
ádico
s.
La re
levan
cia d
e lo
s tra
umat
ismos
,com
o fac
tor a
grav
ante
de
laFS
H,en
pac
iente
s cuy
a fam
ilia n
o es
tá afe
ctad
a pod
ríaex
plica
rse
por e
l des
cono
cimien
to d
e la e
voluc
ión n
atura
l de l
aenfe
rmed
ad,
mien
tras q
ue e
n las
fam
ilias a
fecta
das é
sta se
ría o
bser
vable
con
facilid
ad (B
ecke
r,195
3).
• La
s re
accio
nes
algon
euro
dist
rófic
as s
on f
recu
ente
s en
el
postr
aum
atism
o de
pac
iente
s afec
tado
s por
FSH
.
Evol
ució
n de
la af
ecta
ción
mus
cular
Form
a hab
itual
Los p
rimer
os si
gnos
de
distro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lohu
mer
al(F
SH) a
pare
cen
entre
los 1
0 y l
os 2
0 añ
os d
e ed
ad,c
on p
osibl
esini
cios m
ás p
reco
ces o
tard
íos [
de lo
s 3 a
los 4
4 añ
os (P
adbe
rg,
1982
)].
La F
SH c
omien
za c
on u
n dé
ficit
de lo
s m
úscu
los
de la
car
a(o
rbicu
lar d
e lo
s pár
pado
s y o
rbicu
lar d
e la
boca
) que
apa
rece
de fo
rma
lenta
e in
sidio
sa.L
a m
ayor
par
te d
e lo
s suje
tos n
o le
pres
tan
aten
ción
y co
nside
ran
innec
esar
io u
n ex
amen
méd
ico.
Esto
expli
ca q
ue el
diag
nósti
co p
ueda
retra
sars
e var
ios a
ños t
ras
la ap
arici
ón d
e lo
s prim
eros
sign
os.L
a eda
d de
com
ienzo
es p
orta
nto
difíci
l de
dete
rmina
r,ya
que
para
ello
se d
ebe
cont
ar c
onda
tos r
etro
spec
tivos
relat
ivos a
afec
tacio
nes c
uyos
sujet
os só
lo se
queja
n en
esc
asas
oca
sione
s (su
eño
con
los
ojos
entre
abier
tos,
incap
acida
d pa
ra s
ilbar,
para
beb
er u
tiliza
ndo
una
pajit
a,pa
rainf
lar u
n glo
bo,e
tc.).
Por l
o ta
nto
la ed
ad d
e ini
cio re
fleja
más
la
edad
en
la q
ue lo
s ind
ividu
os se
dan
cuen
ta d
e su
enfe
rmed
ad
que
el co
mien
zo re
al de
la m
isma.
Los
sínto
mas
inici
ales
se li
mita
n a
una
expr
esió
n fis
onóm
icaca
racte
rístic
a a po
sterio
ri.En
un es
tudio
de 19
50,d
e 6ge
nera
cione
sde
una
fam
ilia d
e Uta
h qu
e inc
luía a
1.24
9 su
jetos
,des
cend
iente
sto
dos
del m
ismo
ance
stro,
se c
onoc
ían 1
59 c
asos
de
distro
fiam
uscu
lar fa
cioes
capu
lohu
mer
al.D
e lo
s 58
sujet
os q
ue p
udier
onse
r ex
amin
ados
,24
(de
los
que
13 t
enían
más
de
20 a
ños)
ignor
aban
ser p
orta
dore
s de
la en
ferm
edad
(Tyle
r,195
0).
De
acue
rdo
con
la en
cues
ta d
e la
AFM
sobr
e la
FSH,
la ed
ad m
edia
de in
icio
se s
itúa
entre
los
10 y
los
20 a
ños
y lo
s pr
imer
os s
ínto
mas
de
los
que
son
cons
cient
es lo
s pa
cient
es t
iene
que
ver
con
las d
ificu
ltade
sre
lacio
nada
s co
n la
cintu
ra e
scap
ular
(ver
«Enc
uesta
AFM
•Pr
imer
os sí
ntom
as y
diagn
óstic
o • P
erce
pció
n de
la ev
oluc
ión
dela
enfer
med
ad •
Défi
cits f
uncio
nales
»)
La e
xpre
sión
clínic
a es
ext
rem
adam
ente
var
iable.
En p
rimer
lugar
par
a cad
a ind
ividu
o,ya
que
la ev
olució
n es
lent
a ypr
ogre
siva,
con
frecu
ente
s pe
ríodo
s de
var
ios
años
en
los
que
no s
epr
oduc
en n
ueva
s alte
racio
nes.
En se
gund
o lug
ar en
tre d
ifere
ntes
indivi
duos
,pue
s var
ía la
locali
zació
n de l
as af
ectac
iones
mus
cular
esy s
u gr
ado
de in
tens
idad.
La en
ferm
edad
evol
ucio
na d
uran
te la
may
or p
arte
del
tiem
po d
efo
rma d
iscre
ta y
en se
ntido
des
cend
ente
.Su
prog
resió
n es
lent
a,co
n un
des
arro
llo q
ue d
ura
varia
s dé
cada
s.Se
pro
duce
nfre
cuen
tes p
erío
dos d
e de
tenc
ión
de la
evo
lució
n.Sin
em
barg
o,la
prog
resió
n ta
mbié
n p
uede
a ve
ces s
er rá
pida.
Prim
eros
sínt
omas
n
%
Dific
ultad
es p
ara
eleva
r los
bra
zos
185
68,3
Desp
egam
iento
de lo
s omó
platos
179
66,1
Impo
sibilid
ad d
e silb
ar14
854
,6Di
ficult
ades
par
a an
dar
130
48,0
Ojos
entre
abier
tos d
uran
te el
sueñ
o10
739
,5Pro
blema
s en
depo
rte en
el co
legio
100
36,9
Impo
sibilid
ad d
e hinc
ha la
s meji
llas
9334
,3Ca
ídas
176,3
Dific
ultad
es p
ara
corre
r11
4,1Di
ficult
ades
par
a lev
anta
rse8
3,0Di
ficult
ades
dep
ortiv
as7
2,6Fa
tiga
72,6
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Pri
mer
os
sín
tom
as.
Frec
uenc
ia y
por
cent
ajes
sob
re 2
70 p
erso
nas.
Cont
esta
cione
s:26
9/ R
espu
esta
s:99
2(p
osib
ilidad
de
resp
uest
a m
últip
le).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
EXÁM
ENES
CO
MPL
EMEN
TARI
OS
Dosif
icació
n bio
quím
ica d
e las
enz
imas
musc
ulare
sN
o ex
iste u
na pr
ueba
bioló
gica e
spec
ífica p
ara e
ldiag
nósti
code
la d
istro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lohu
mer
al.Lo
s ni
veles
de
crea
tinfo
sfoqu
inas
a (C
PK)
pued
en s
erno
rmale
s,pe
ro c
on f
recu
encia
son
elev
ados
.Nun
casu
pera
n en
5 ve
ces e
l nive
l sup
erio
r de
la ta
sa n
orm
al [5
0%
de au
men
to e
n un
grup
o de
pac
iente
s (M
unsa
t,19
91)].
Valo
res s
uper
iore
s a e
ste lí
mite
justi
fican
la b
úsqu
eda
deun
diag
nósti
co al
tern
ativo
de
enfer
med
ad n
euro
mus
cular
.Co
n m
enor
frec
uenc
ia,la
LDH,
la ald
olasa
,las t
rans
amina
sas
(SGO
T y S
GPT)
son
eleva
das.
Esto
s valo
res e
nzim
ático
s elev
ados
no
tiene
n co
rrela
ción
ni co
n la
edad
de
los
pacie
ntes
,ni c
on la
gra
veda
d de
laen
ferm
edad
.Pre
sent
an u
na t
ende
ncia
a dis
minu
ir,ha
stano
rmali
zars
e de
spué
s de
los 5
5 añ
os.
Elect
rom
iogr
afía (
EMG)
Indic
acio
nes
El ele
ctro
mio
gram
a (E
MG)
es u
tiliza
do e
n la
FSH
cuan
dose
plan
tean
dud
as so
bre
una
afect
ació
n m
uscu
lar y
sobr
esu
orig
en ne
urol
ógico
o m
uscu
lar.P
uede
apor
tar e
nton
ces
dato
s disc
rimin
ante
s par
a el
diag
nóst
ico.E
s ese
ncial
en
las f
orm
as b
orro
sas
o po
co e
volu
ciona
das
de e
sta
enfer
med
ad.
Esta
pru
eba
siem
pre
tiene
dos
eta
pas:
elect
rom
iogr
ama (
o de
tecc
ión)
y es
timu-
lació
n/de
tecc
ión.
El el
ectr
omio
gram
a(E
MG)
per
mite
el an
álisis
sono
ro y
visua
l de
los p
oten
ciales
de
acció
n de
las f
ibras
mus
cular
es.
La d
etec
ción
se r
ealiz
a m
edian
te u
na a
guja-
elect
rodo
de
regis
tro q
ue se
apli
ca a
l mús
culo
estu
diado
.El r
egist
ro e
spo
r tan
to e
xtra
celul
ar,el
elect
rodo
se si
túa e
n la
inmed
iata
prox
imida
d de
las
fibra
s m
uscu
lares
.El e
studio
de
cada
mús
culo
se e
fectú
a en
dos t
iempo
s:re
gistro
de
lasit
uació
nde
repo
so,e
n au
senc
ia de
cua
lquier
act
ivida
d m
uscu
lar,y
regis
tro e
n un
a con
tracc
ión
mus
cular
volun
taria
.La
prue
ba de
estím
ulo/de
tecc
ión pe
rmite
,tras
la es
timula
ción
eléct
rica
de u
n ne
rvio,
la m
edici
ón d
e lo
s pot
encia
les d
eac
ción
laten
tes y
el c
álculo
de
la ve
locid
ad d
e co
nduc
ción.
Los
estim
ulad
ores
pro
duce
n ge
nera
lmen
te i
mpu
lsos
De ac
uerd
o co
n la
encu
esta
de la
AFM
,la ab
rum
ador
am
ayor
ía de
suje
tos
expe
rimen
ta u
na s
ensa
ción
deag
rava
mien
to p
ercib
ida e
n la
may
or p
arte
de
los
caso
s com
o ag
rava
mien
to le
nto
(ver «
Encu
esta
AFM
• Pr
imer
ossín
tom
as y
diag
nóst
ico •
Per
cepc
ión
de la
evo
lució
n de
laen
ferm
edad
• D
éficit
s fun
ciona
les»)
.
El tie
mpo
tran
scur
rido
entre
la af
ecta
ción
de la
par
te su
perio
r yla
de la
infer
ior d
el cu
erpo
es m
uy va
riable
segú
n lo
s ind
ividu
os.
Se d
ispon
e de e
scas
as es
tadís
ticas
par
a eva
luar e
ste ti
empo
per
oW
alton
y N
atra
ss (1
954)
indic
an u
n pe
ríodo
de
20 a
30 añ
os.
La e
voluc
ión
gene
ral d
e la
FSH
es va
riable
.Cer
ca d
e la
mita
d de
los e
nferm
os n
o lle
ga a
ver a
fecta
da su
cint
ura p
élvica
.Por
otra
part
e,las
form
as m
ás gr
aves
de
la en
ferm
edad
se m
anifie
stan
ened
ades
avan
zada
s.La
afec
tació
n de l
a cint
ura p
élvica
cons
tituy
e,pa
ra la
may
or pa
rte
de a
utor
es,u
n cr
iterio
de
grav
edad
.Var
ía en
tre e
l 45
y el
60 %
de lo
s cas
os.
En 1
953,
Beck
er e
ncue
ntró
,bas
ándo
se e
n la
impo
rtanc
ia de
laafe
ctació
n de
la ci
ntur
a pé
lvica
,a u
n 80
% d
e los
hom
bres
y a
un 2
3%
de la
s muje
res a
fecta
dos g
rave
ment
e (Be
cker,
1953
).
La in
capa
citac
ión
para
la m
arch
a su
pone
un
crite
rio d
e m
ayor
grav
edad
.Se
man
ifiesta
ent
re e
l 6 y
el 8
% de
caso
s.
Form
a inf
antil
o d
e ini
cio p
reco
z El
inicio
en
la pr
imer
a inf
ancia
ha
sido
desc
rito
princ
ipalm
ente
por L
ando
uzy y
Deje
rine.
Esta
form
a se
car
acte
riza
por
su e
volu
ción
más
ráp
ida
einc
apac
itant
e.La
afec
tació
n fac
ial a
pare
ce h
abitu
almen
te e
n el
prim
er a
ño d
e vid
a,en
oca
sione
s co
n un
asp
ecto
de
diplej
íafac
ial.A
esta
afec
tació
n le
sigue
el p
rogr
esivo
deb
ilitam
iento
de
la cin
tura
esc
apula
r y d
e lo
s ext
enso
res d
el pie
.La m
ayor
par
tede
esto
s niño
s se
ven
oblig
ados
a us
ar u
na si
lla d
e ru
edas
ante
sde
los 1
0 añ
os.E
s fre
cuen
te la
afec
tació
n au
ditiva
.Es
ta mo
dalid
ad in
fantil
supo
ne m
enos
del
5 %
de lo
s cas
os d
e FSH
.
Un e
studio
reali
zado
en
1994
,sob
re 96
sujet
os p
roced
entes
de
17fam
ilias a
fecta
das p
or F
SH a
utos
ómica
dom
inant
e y
sobr
e 9
caso
ses
porá
dicos
,reg
istra
6 n
iños q
ue p
resen
tan
una
moda
lidad
infan
til,co
nfirm
ando
esta
impr
esión
de g
rave
dad
(Brou
wer,1
994)
.
Form
a con
em
peor
amien
to ta
rdío
Algu
nos
pacie
ntes
con
FSH
sólo
pre
sent
an m
anife
stacio
nes
leves
dura
nte
la pr
imer
a mi
tad d
e su
vida
en
los m
úscu
los f
acial
es.
Poste
riorm
ente
,apa
rece
un
dete
rioro
rápid
o en
2 ó
3 añ
os.C
onfre
cuen
cia af
ecta
a los
mús
culos
de la
s cint
uras
pélvi
ca y
esca
pular
,loqu
e pro
voca
seria
s dific
ultad
es pa
ra la
marc
ha,q
ue pu
eden
obli
gar a
lus
o de s
illa de
rued
as.L
as bi
opsia
s mus
cular
es de
esto
s pac
iente
s son
con f
recu
encia
de tip
o inf
lamato
rio.S
in em
barg
o,un
trata
mien
to co
nco
rtico
este
roide
s car
ece d
e efic
acia
en es
tos c
asos
(Br
ooke
,198
6).
PARAre
cord
ar
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-9
Apara
to mu
scular
DES
CRIP
CIÓ
N
5-10
Apara
to mu
scular
cuad
rado
s,de
bre
ve d
urac
ión
y am
plitu
d co
nocid
as.L
ade
tecc
ión
se e
fect
úa m
edian
te e
lectro
dos d
e su
perfi
cieo
de ag
uja c
oncé
ntric
os.P
ara c
alcul
ar la
vel
ocid
ad d
eco
nduc
ción
de u
n ne
rvio
mot
or e
s pre
ciso
med
ir do
slat
encia
s,un
a tr
as la
est
imul
ació
n di
stal
y la
otra
tras
laes
timul
ació
n pr
oxim
al de
l ne
rvio
.Re
stan
do l
as d
oslat
encia
s se
obt
iene
el tie
mpo
de
cond
ucció
n en
tre lo
sdo
s pun
tos d
e esti
mula
ción.
Se p
uede
calcu
lar la
velo
cidad
de co
nduc
ción
mot
ora m
idien
do la
dist
ancia
entre
los d
ospu
ntos
.La
cond
ucció
n ne
rvio
sa s
ensit
iva s
e es
tudi
are
gistr
ando
los
pot
encia
les e
voca
dos.
Para
med
ir la
velo
cidad
de
cond
ucció
n se
nsiti
va e
s suf
icien
te co
noce
r la
laten
cia d
e ap
arici
ón d
el po
tenc
ial.
Prec
aucio
nes
Es p
recis
o ele
gir co
n cu
idado
los m
úscu
los c
uya a
ctivi
dad
se v
a a
regis
trar.
En la
FSH
,se
elige
n ge
nera
lmen
te lo
sm
úscu
los d
e la
cintu
ra e
scap
ular y
los m
úscu
los f
acial
es.
Resu
ltado
sLo
s pro
ceso
s pat
ológ
icos «
mio
génic
os»
se p
rodu
cen
por
una a
ltera
ción
de la
s fibr
as m
uscu
lares
en el
inte
rior d
e las
unid
ades
mot
oras
,en
tant
o qu
e la
neur
ona
mot
ora
perm
anec
e int
acta
.En
cons
ecue
ncia,
las an
omalí
as af
ecta
nal
aspe
cto
de lo
s pot
encia
les u
nitar
ios y
a la
grad
ació
n de
la co
ntra
cció
n vo
lunta
ria d
e lo
s mús
culo
s.
Los p
oten
cial
es d
e un
idad
mot
o-ra
(PUM
) se
corr
espo
nden
con
la su
ma
de p
oten
ciales
de
acció
n de
cad
a fib
ra m
uscu
lar d
e un
am
isma u
nidad
mot
ora.
En re
poso
Tras
la in
serc
ión
del e
lectro
do d
e ag
uja se
pro
duce
n an
o-m
alías
en
form
a de
pot
encia
les b
reve
s,de
pot
encia
lesele
ctro
posit
ivos
de fr
ente
rígi
do,d
e «d
esca
rgas
» ps
eu-
dom
iotó
nica
s co
mpu
esta
s po
r po
tenc
iales
com
plejo
ses
tabl
es.N
unca
apa
rece
fib
rilac
ión
de r
epos
o en
los
traza
dos d
e EM
G de
la F
SH.
Dur
ante
la co
ntra
cció
n m
uscu
larLo
s pot
encia
les u
nitar
ios s
on p
olifá
sicos
con
picos
bre
ves;
su d
urac
ión
y am
plitu
d se
ven
dism
inuida
s.La
gra
dació
n pr
ogre
siva
de la
con
tracc
ión
volun
taria
es
impo
sible.
Para
que
teng
a lug
ar u
n m
ovim
iento
volun
tario
,el
mús
culo
utiliz
a el m
áxim
o nú
mer
o de
unid
ades
mot
oras
de la
s qu
e to
davía
sigu
en s
iendo
func
iona
les (
sum
ació
nes
pacia
l).Lo
s po
tenc
iales
pro
duce
n in
terfe
renc
ias
PARAre
cord
ar
pato
lógic
as (t
raza
do c
on in
terfe
renc
ias),
que
se e
xpre
san
en f
orm
a de
osc
ilacio
nes
almen
adas
y f
ragm
enta
das,
coro
nada
s po
r pi
cos
brev
es d
e am
plitu
d re
ducid
a(p
oten
ciales
pol
ifásic
os).
El tra
zado
cau
sa u
na im
pres
ión
de ap
aren
te ri
quez
a de
la ac
tivida
d m
uscu
lar,e
n co
ntra
steco
n la
débil
inte
nsida
d de
l mov
imien
to m
uscu
lar q
ue lo
prod
uce.
Este
tipo
de t
raza
do se
den
omina
con
frecu
encia
EMG
«mio
pátic
a».
Biop
sia m
uscu
lar
La b
iops
iade
be h
acer
se al
men
os q
uin-
ce d
ías d
espu
es d
e la
EMG
.La
técn
icaco
nsist
e en
obt
ener
de
la pa
rte
med
ia de
un
mús
culo
afect
ado
desd
e el
punt
o de
vist
a clí
nico
y elé
ctric
o,pe
rosin
una
pat
olog
ía ex
cesiv
a,un
frag
men
to d
e un
a lo
ngitu
dde
1,5
cm y
un
diám
etro
de
4 a 5
mm
,no
proc
eden
te d
ezo
nas
de
pres
ión,
trau
mat
izada
s o
inm
oviliz
adas
.As
imism
o,de
be e
vitar
se c
ualq
uier
apl
asta
mie
nto
ode
sgar
ro y
act
uar
de fo
rma
estri
ctam
ente
tran
sver
sal.L
aob
tenc
ión
de la
mue
stra s
e re
aliza
sobr
e el
delto
ides y
los
mús
culo
s fac
iales
.Se
obtie
nen
tres f
ragm
ento
s:el
prim
ero
se cu
bre d
e par
afina
para
su es
tudio
histo
lógico
,un s
egun
dose
cong
ela pa
ra su
estu
dio bi
oquím
ico e
inmun
ocito
quím
ico,
el te
rcer
o se
util
iza p
ara s
u es
tudio
med
iante
micr
osco
pioele
ctró
nico
y per
mite
exa
mina
r con
pre
cisió
n las
lesio
nes
obse
rvad
as m
edian
te e
l micr
osco
pio ó
ptico
.
PARAre
cord
ar
Cont
racc
ión m
uscu
lar n
orma
l
Traza
do m
iopát
ico:
dismi
nució
n de
la a
mplitu
d de
pote
ncial
es
Dis
tro
fia
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Tra
zad
os
elec
tro
mio
grá
fico
sn
orm
al
y m
iop
áti
co.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Indic
acio
nes y
pre
cauc
ione
sLa
bio
psia
mus
cular
ya
no e
s sis
tem
ática
en
la FS
H a
part
ir de
la r
ealiz
ació
n de
pru
ebas
de
diag
nóst
ico d
ebio
logía
mol
ecula
r.En
sus
for
mas
típ
icas
pued
e ay
udar
a c
onfir
mar
el
diag
nóst
ico.
En s
us f
orm
as a
típic
as n
o ba
sta
para
conf
irmar
lo,a
unqu
e pu
ede
perm
itir
desc
arta
r cie
rtas
afecc
ione
s neu
rogé
nicas
,la d
istro
fia m
iotó
nica d
e St
einer
ty l
as m
iopa
tías c
ongé
nitas
.
En la
FSH
son
muy v
ariab
les la
s mod
ificac
iones
hist
ológ
icas
en fu
nció
n de
l orig
en d
e la
mue
stra,
de la
dist
ribuc
ión
regio
nal d
e la
enfer
med
ad y
de la
impo
rtan
te as
imet
ría d
ela
afect
ació
n m
uscu
lar.C
ierto
s fra
gmen
tos
de a
lguno
sm
úscu
los se
ven a
fectad
os m
ientra
s que
fasc
ículos
cerc
anos
de lo
s m
ismos
mús
culo
s pe
rman
ecen
inde
mne
s.Es
te e
spa
rticu
larm
ente
el c
aso
del d
eltoi
des,
cuya
zona
pro
ximal
está
frec
uent
emen
te m
ás a
fect
ada.
Por
otra
par
te,e
spr
eferib
le re
aliza
r la
biops
ia de
mús
culo
s afe
ctad
os d
efo
rma
parc
ial,e
n la
perif
eria
de la
zon
a les
iona
da.D
ehe
cho,
una
biops
ia m
uscu
lar re
aliza
da m
ucho
des
pués
del
inicio
de
la en
ferm
edad
sob
re m
úscu
los
muy
afec
tado
s,só
lo re
fleja
la ex
isten
cia d
e te
jido
adipo
so o
fibr
oso.
Para
eleg
ir el
lugar
de l
a bio
psia,
es ú
til lo
caliz
ar p
or m
edio
del e
lectro
mio
gram
a un
mús
culo
enfe
rmo
y re
aliza
r la
biop
sia s
obre
el m
úscu
lo h
omól
ogo
del l
ado
opue
sto
(de
mod
o qu
e se
evit
en p
ertu
rbac
ione
s de
bida
s a
lasm
icrol
esio
nes
deriv
adas
de
la EM
G).T
ambié
n el
escá
ner
pued
e ay
udar
en
esta
elec
ción.
Resu
ltado
sD
e m
odo
gene
ral,l
a bio
psia
mus
cular
per
mite
con
firm
arla
exist
encia
de u
n pr
oces
o dis
trófic
o,pe
ro n
o de
term
inar
el tip
o pr
eciso
de
distro
fia.
Dis
tro
fia
fa
cio
esca
pu
loh
um
era
l.B
iop
sia
mu
scu
lar.
Mú
scu
lo b
ícep
sb
raqu
ial
(fa
se e
volu
tiva
).Va
riació
n de
l tam
año
de la
s fib
ras
y pr
esen
cia d
e ne
cros
is co
n in
vasió
n m
acro
fági
ca
(col
orac
ión
med
iant
e he
mat
eína
-eos
ina)
.
Dis
tro
fia
fa
cio
esca
pu
loh
um
era
l.B
iop
sia
mu
scu
lar.
Mú
scu
lo t
ibia
l a
nte
rio
r (e
sta
dio
ava
nza
do
).Co
nsid
erab
le r
educ
ción
del n
úmer
o de
fibr
as,v
aria
ción
de s
uta
mañ
o,im
port
ancia
del
tej
ido
adip
oso
inte
rstic
ial (
colo
ració
n m
edia
nte
hem
ateí
na-e
osin
a).
Dis
tro
fia
fa
cio
esca
pu
loh
um
era
l. B
iop
sia
mu
scu
lar.
Mú
scu
lo d
elto
ides
po
co a
fect
ad
o (
esta
dio
in
icia
l).
Varia
cione
s sim
ples
del
tam
año
de la
s fib
ras
y pr
esen
cia d
e al
guno
s nu
dos
cent
rale
s (c
olor
ació
n m
edia
nte
hem
ateí
na-e
osin
a).
Dis
tro
fia
fa
cio
esca
pu
loh
um
era
l.B
iop
sia
mu
scu
lar.
Mú
scu
lo b
ícep
s b
raqu
ial
(fa
se e
volu
tiva
).Va
riació
n de
l tam
año
de la
s fib
ras
y fib
ras
en p
roce
so d
ere
gene
ració
n (c
olor
ació
n m
edia
nte
hem
ateí
na-e
osin
a).
© M.Fardeau/INSERM U.153
© M.Fardeau/INSERM U.153 © M.Fardeau/INSERM U.153
© M.Fardeau/INSERM U.153
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-11
Apara
to mu
scular
DES
CRIP
CIÓ
N
5-12
Apara
to mu
scular
nAp
arato
osteo
articu
lar
El ex
amen
hist
ológ
ico r
evela
un
proc
eso
de d
egen
era-
ción/r
egen
erac
ión qu
e se t
radu
ce en
el au
men
to d
el ta
mañ
ode
las
fibra
s,as
í com
o en
la p
érdid
a de
su
conf
igura
ción
angu
lar.S
e pr
oduc
e un
a au
men
to d
el diá
met
ro m
edio
de
todo
s los
tipo
s de
fibra
s.Co
n fre
cuen
cia ap
arec
en,a
unqu
e no
de
form
a abu
ndan
te,
fibra
s hial
inas y
nec
rótic
as co
n fag
ocito
sis.
En o
casio
nes
se d
etec
tan
fibra
s ba
sófil
as c
on n
úcleo
sve
sicula
dos
y gr
ande
s nu
cléol
os,q
ue c
orre
spon
den
a un
aspe
cto
rege
nera
tivo.
Asim
ismo
pued
en d
etec
tars
e fib
ras
con
aspe
cto
«apo
lillad
o».
Con f
recu
encia
las r
eacc
iones
infla
mato
rias s
on m
uynít
idas,
llega
ndo
a pr
opor
ciona
r,cu
ando
son
pre
dom
inant
es,u
nas
pecto
de p
olimi
ositis
.Esta
s rea
ccion
es h
an si
dode
tect
adas
en to
dos
los
esta
dios
de
la en
ferm
edad
y tr
as b
iops
iasre
itera
das c
on in
terv
alos d
e 6 ó
7 añ
os,lo
que
sugie
re q
uela
inflam
ació
n es
un
elem
ento
intrí
nsec
o de
la en
ferm
edad
(Fitz
simon
s,19
94).L
a pre
senc
ia o
ause
ncia
deinf
iltra
cione
sin
flam
ator
ias v
erifi
cada
par
a un
a m
isma
familia
est
áde
term
inada
gené
ticam
ente
(Mol
nar,1
991)
.
A ve
ces l
a biop
sia m
uscu
lar n
o m
anifie
sta n
ingun
a ano
malí
a,bi
en p
orqu
e la
zona
de
la bi
opsia
est
á in
dem
ne,b
ienpo
rque
la b
iops
ia ha
ya s
ido r
ealiz
ada
dem
asiad
o pr
onto
.La
s mod
ificac
ione
s pue
den
ser
míni
mas
en
las fo
rmas
de
prog
resió
n len
ta.
Escá
ner e
imag
en m
uscu
larEl
escá
ner,
la im
agen
obt
enida
por
res
onan
cia m
agné
tica
nucle
ar (I
RM) y
otro
s tip
os d
e im
agen
mus
cular
(prin
ci-pa
lmen
te la
ecog
rafía
) se h
an p
ropu
esto
com
o m
edio
par
aev
aluar
la at
rofia
de
cierto
s mús
culo
s que
se ve
n afe
ctad
osde
form
a pr
ecoz
.Esta
s té
cnica
s se
util
izan
tam
bién
para
selec
ciona
r co
n m
ás a
cierto
el l
ugar
de
aplic
ació
n de
labio
psia.
Pued
en p
erm
itir
disc
rimin
ar e
ntre
una
mio
patía
de
lascin
tura
s y u
na F
SH (e
n la
que
el glú
teo
med
io y
el p
soas
no e
stán
afect
ados
).
APARA
TOOS
TEOAR
TICUL
ARLa
deb
ilidad
asim
étric
a y
el de
sequ
ilibrio
de
la fu
erza
mus
cular
prod
ucen
hipe
rlord
osis,
esco
liosis
o u
na co
mbin
ació
n de
amba
s.La
s de
form
acio
nes
raqu
ídeas
sól
o en
rar
as o
casio
nes
caus
anco
mpli
cacio
nes r
espir
ator
ias.
Los
dolo
res
pued
en a
tribu
irse
a te
ndini
tis,a
ret
racc
ione
s y
aafe
ctac
ione
s art
icular
es.
DES
CRIP
CIÓ
N C
LÍNIC
AD
eform
acio
nes
La at
rofia
y la
debil
idad
mus
cular
,asim
étric
as p
or añ
adidu
ra,c
ono
sin re
tracc
ión,p
rodu
cen
un d
eseq
uilibr
io mu
scula
rres
pons
able
de p
ostu
ras
«vici
osas
».Es
tas
pued
en c
onso
lidar
se,d
e m
odo
secu
ndar
io,en
defo
rmac
ione
s esq
uelét
icas.
Esta
s defo
rmac
ione
s son
tard
ías y
se pr
oduc
en es
encia
lmen
te en
la co
lumna
.En
torn
o a
1/3
de lo
s pac
iente
s afec
tado
s por
FSH
tiene
n de
form
idade
s ve
rteb
rales
,en
form
a de
hipe
rlord
osis,
esco
liosis
,o c
ombin
ació
n de
amba
s (Ki
lmer
,199
5).L
a esc
olio
sisse
pro
duce
en
los c
asos
más
grav
es.
La h
iperlo
rdos
is lum
bar
es p
roba
blem
ente
una
con
secu
encia
de la
deb
ilidad
de
los
mús
culo
s ab
dom
inales
,per
o se
deb
e al
mec
anism
o de
bás
cula
pélvi
ca,li
gado
a la
debil
idad
de lo
sglút
eos,
que
perm
ite m
ante
ner e
l equ
ilibrio
.La
retro
pulsi
ón d
el tro
nco
(deb
ida a
la afe
ctació
n de l
os es
pinale
s)pr
oduc
e un
a cif
osis
de la
uni
ón c
ervic
odor
sal c
on lo
rdos
isce
rvica
l (co
n ca
ída d
e la
cabe
za).
En ca
sos e
xtre
mos
el s
acro
se h
orizo
ntali
za.
Son
poco
frec
uent
es la
s co
mpli
cacio
nes
resp
irato
rias
ligad
as a
las d
eform
acion
es d
e la c
olum
na (1
caso
grav
e de c
ifosc
olios
is qu
edif
iculta
ba la
func
ión
resp
irato
ria e
ntre
81
sujet
os e
xam
inado
spo
r Pad
berg
,198
2) (v
er «
Des
cripc
ión
• Apa
rato
resp
irato
rio»)
.
En la
FSH
no
se p
rodu
cen
defo
rmac
ione
s esp
ecífic
as d
el pie
.Pu
eden
det
ecta
rse
retra
ccio
nes
mus
cular
es e
n el
tobil
lo e
n un
10 %
de
caso
s,en
su m
ayor
par
te e
n pa
cient
es q
ue u
san
silla
deru
edas
(Pad
berg
,198
2).
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Esc
án
er m
usc
ula
r. A
tro
fia
de
lo
s gl
úte
os
má
sa
cusa
da
en
el
lad
o i
zqu
ierd
o.
D.R.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
APARA
TO AU
DITIVO
En l
a dis
trofia
mus
cular
fac
ioes
capu
lohu
mer
al (F
SH)
pued
ede
tect
arse
con
gra
n fre
cuen
cia u
na a
fecta
ción
de la
aud
ición
,lam
ayor
par
te d
e las
vec
es b
ilate
ral,q
ue p
uede
ser
det
ecta
da y
cont
rolad
a por
med
io d
e au
diogr
amas
.
DES
CRIP
CIÓ
N C
LÍNIC
AEn
la
distro
fia m
uscu
lar f
acio
esca
pulo
hum
eral
(FSH
) pu
ede
dete
ctar
se c
on g
ran
frecu
encia
una
afec
tació
n de
la a
udici
ón,la
may
or p
arte
de
las ve
ces b
ilate
ral,l
o qu
e su
giere
que
ésta
form
apa
rte
de la
enfe
rmed
ad (M
unsa
t,19
94).
Com
ienza
con
un d
éficit
en
sonid
os ag
udos
,que
pos
terio
rmen
tese
incr
emen
ta en
toda
s las
frec
uenc
ias.S
u gr
aved
ad e
s var
iable
yse
acen
túa c
on la
eda
d de
los p
acien
tes.
Un es
tudio
comp
arat
ivo en
tre su
jetos
con
FSH
y suje
tos p
erten
ecien
-tes
a fa
milia
s no
afecta
das,
ha m
ostra
do u
na p
érdida
sign
ificat
iva en
térmi
nos e
stadís
ticos
de
la ag
udez
a au
ditiva
de
los su
jetos
con
FSH
en la
s frec
uenc
ias de
4.00
0 a 6
.000
herci
os,e
n rela
ción c
on el
grup
ode
cont
raste
(Brou
wer,1
991)
.
Dol
orEn
la F
SH e
l orig
en d
el do
lor
es g
ener
almen
te a
trib
uibl
e a
cont
racc
iones
,tend
initis
o af
eccio
nes a
rticu
lares
.Esta
s alte
racio
nes
son
el re
sulta
do d
e po
stura
s ano
rmale
s ind
ucida
s por
la d
ebilid
adde
algu
nos
mús
culo
s y/
o po
r las
afe
ctac
ione
s m
uscu
lares
asim
étric
as.C
on fr
ecue
ncia
está
n lig
adas
al e
sfuer
zo.
Segú
n la
encu
esta
de
la AF
M s
obre
la F
SH,e
l dol
ores
tá pr
esen
te co
n un
a fre
cuen
cia m
ayor q
ue la
refle
jada
en la
lite
ratu
ra.E
l esfu
erzo
,la
fatiga
y e
l frío
se
cons
idera
n fre
cuen
tem
ente
facto
res
dese
ncad
enan
tes
del d
olor
.Es
te se
loca
liza
sobr
e to
do e
n la
colum
na ve
rteb
ral (
en m
ás d
ela
mita
d de
los
sujet
os),
en la
cin
tura
esc
apul
ar y
,en
men
orm
edida
,en
las e
xtre
mida
des
infer
iore
s (V
er «
Encu
esta
• A
FMRe
sulta
dos •
Dol
or»)
.
EXÁ
MEN
ESCO
MPL
EMEN
TARI
OS
Los
exám
enes
com
plem
enta
rios
utili
zado
s co
n m
ásfre
cuen
cia so
n las
radio
grafí
as d
e los
hue
sos y
en
ocas
iones
el es
cáne
r.Rev
elan
las d
ifere
ntes
defo
rmac
iones
relac
ionad
asco
n la
FSH,
fund
amen
talem
nte
en la
col
umna
ver
tebr
al,y
perm
iten
su co
ntro
l.EX
AM
ENCO
MPL
EMEN
TARI
OAu
diogr
ama
Es la
pru
eba
de re
feren
cia.E
stá in
dicad
a co
n ca
ráct
er si
s-te
mát
ico y
la va
lora
ción
perió
dica d
e los
sujet
os af
ecta
dos
y de
sus f
amilia
s for
ma p
arte
del
prot
ocol
o de
cont
rol.
Mue
stra
pérd
idas
sobr
e to
do e
n fre
cuen
cias
de 4
.000
a6.0
00 h
ercio
s.
Sin re
spue
sta
Todo
s los
días
Algun
os d
ías p
or se
mana
Algun
os d
ías a
l mes
Casi
nunc
a
Algun
os d
ías a
l año
Nunc
a
%
5040
3020
100
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Frec
uen
cia
del
do
lor.
Porc
enta
jes
sobr
e 27
0 pe
rson
as.
Cont
esta
cione
s:26
2/R
espu
esta
s:26
2.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-13
Apara
to os
teoart
icular
nAp
arato
audit
ivo
DES
CRIP
CIÓ
N
5-14
Sistem
a ocu
lar
EXÁ
MEN
ESCO
MPL
EMEN
TARI
OS
Adem
ás d
el ex
amen
con
lám
para
de
hend
idura
y d
elfo
ndo
de o
jo,lo
s ex
ámen
es c
omple
men
tario
s re
aliza
dos
por l
os o
ftalm
ólog
os en
la FS
H so
n aq
uello
s que
per
mite
nvis
ualiz
ar la
ret
ina,e
s de
cir la
ang
iogr
afía
retin
iana
con
fluor
esce
ína.
Ang
iogr
afía
reti
nian
a co
n flu
ores
ceín
a
Se t
rata
de
visua
lizar
la r
ed v
ascu
larre
tinian
a co
n la
ayud
a de
una
inye
cció
nint
rave
nosa
de
una
soluc
ión
de fl
uore
sceín
a (1
5 m
g/kg)
.In
med
iatam
ente
des
pués
de
la iny
ecció
n se
reg
istra
el
fenóm
eno
tem
pora
l de
lumini
scen
cia m
edian
te im
ágen
esde
l fo
ndo
de o
jo t
omad
as c
on u
n fla
sh e
lectr
ónico
mod
ificad
o po
r un
filtro
que
activ
a la f
luore
sceín
a.A
con-
tinua
ción
se e
studia
el e
stado
de
los
capil
ares
ret
inian
osan
aliza
ndo
su fo
rma,
sus
posib
les
irreg
ular
idad
es,s
usin
filtr
ados
(exu
dació
n),l
a pr
esen
cia d
e an
euris
mas
o la
falta
de
riego
en
algun
a zon
a.
Resu
ltad
os
En u
n es
tadi
o pr
ecoz
,se
subr
aya u
na «
simpl
ificac
ión»
de
la re
d va
scul
ar r
etin
iana
con
capi
lares
más
larg
os,m
ásgr
ueso
s y m
enos
num
eros
os (t
elang
iecta
sias)
sobr
e to
doen
la pe
rifer
ia.Po
sterio
rmen
te ap
arec
en m
icroa
neur
ismas
.En
los c
asos
más
grav
es se
pro
duce
n ed
emas
retin
ianos
yex
udac
ione
s.Un
estu
dio h
a ind
icado
que
el 7
5 %
de to
dos l
os p
acien
tes
con
FSH,
inclui
dos p
orta
dore
s asin
tom
ático
s y p
adre
s de
caso
s aisl
ados
,tenía
n tela
ngiec
tasia
s ret
inian
as,o
clusió
n de
pequ
eñas
arte
rias y
micr
oane
urism
as (F
itzsim
ons,
1987
).D
eber
ía pr
opon
erse
a to
dos
los
pacie
ntes
con
FSH
un
exam
en p
reco
z y
siste
mát
ico,q
ue p
erm
itiría
evit
ar a
lgu-
nos d
e lo
s cas
os d
e ev
oluc
ión
hacia
la ce
guer
a.
PARA
SISTEM
A OCU
LAR
En e
l sis
tem
a oc
ular
de
los
paci
ente
s co
n di
stro
-fia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al (
FSH
) se
pro
-du
cen
conj
unti
viti
s, e
n oc
asio
nes
ulce
raci
ones
de
lacó
rnea
a c
ausa
de
la o
clus
ión
inco
mpl
eta
de lo
s oj
osy
prob
lem
as v
ascu
lare
s re
tini
anos
que
pue
den
evo-
luci
onar
hac
ia la
ceg
uera
.
DES
CRIP
CIÓ
N C
LÍNIC
ALa
afec
tació
n de
l mús
culo
orb
icular
de
los
párp
ados
impid
e la
com
pleta
oclu
sión
de lo
s ojo
s y la
nor
mal
secr
eció
n de
lágr
imas
que
hum
idific
an la
cór
nea (
ver «
Desc
ripció
n •
Apar
atom
uscu
lar• D
escr
ipció
n clí
nica •
Deb
ilidad
mus
cular
• M
ímica
facia
l»).
La se
qued
ad d
e la
conju
ntiva
y d
e la
córn
ea,d
eriva
da d
el cie
rre
inco
mpl
eto
de l
os o
jos,
pued
e pr
ovoc
ar c
onju
ntivi
tis y
/oulc
erac
ione
s de
la có
rnea
.
La as
ociac
ión d
el sín
drom
e de
Coa
ts a l
a FSH
en
su fo
rmai
nfan
tilha
sido
des
crita
por
Taylo
r (19
82).
Este
sínd
rom
e co
mien
za p
orun
a pér
dida d
e ag
udez
a visu
al,pr
ogre
siva y
sin
dolo
r,que
pue
deev
oluc
iona
r hac
ia la
cegu
era.
Supo
ne,d
esde
el p
unto
de
vista
de
las le
sione
s,un
a ano
rmal
perm
eabil
idad
vasc
ular d
e la
retin
a con
telan
giect
asias
y m
icroa
neur
ismas
.Si n
o se
empr
ende
a tie
mpo
un
tratam
iento
por
foto
coag
ulació
n se
pro
duce
un
desp
rend
imien
tobil
ater
al de
la re
tina.
Cerc
a de
l 40
% de
los
sujet
os e
ncue
stado
s po
r la
AFM
sob
re la
FSH
tenía
n un
dañ
o oc
ular
y la
mita
dde
los e
ncue
stado
s dor
mía
con
los o
josen
treab
ierto
s.(ve
r «En
cues
ta A
FM •
Resu
ltado
s • D
éficit
s fun
ciona
les»)
record
ar
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
EXÁM
ENES
COM
PLEM
ENTA
RIO
S
Radio
grafí
a pulm
onar
La ra
diogr
afía p
ulmon
ar e
s útil
para
det
ectar
pro
blem
as d
eor
igen
princ
ipalm
ente
infec
cioso
(bro
nquit
is,ne
umop
atías
,et
c.) q
ue a
pare
cen
con
may
or fr
ecue
ncia
cuan
do la
cap
a-cid
ad fu
ncio
nal r
espir
ator
ia dis
minu
ye.
Prue
bas f
uncio
nales
resp
irato
rias
Las
prue
bas
resp
irato
rias
func
iona
les
dete
ctar
on,e
n45
per
sona
san
aliza
das
y co
ntro
ladas
dur
ante
10
años
,tra
storn
os r
espir
ator
ios,
inclui
dos
los
caso
s su
bclín
icos,
en u
n 43
% d
e lo
s ca
sos
de F
SH (u
n 13
% p
rese
ntab
aun
grav
e sín
drom
e re
stric
tivo)
.La
dism
inuc
ión
de l
aca
pacid
advit
al es
tá re
lacio
nada
de
form
a sign
ificat
iva co
nlas
defo
rmac
ione
s de
la c
olum
na p
ero
no ti
ene
relac
ión
con l
a im
porta
ncia
de po
sibles
com
plica
cione
sres
pirat
orias
clíni
cas.
No
se h
an d
etec
tado
cas
os d
e in
sufic
ienc
iare
spira
toria
agud
a o cr
ónica
que o
bligu
en a
utiliz
ar m
edio
sde
resp
iració
n as
istida
(Kilm
er,1
995)
.
Gaso
met
ríaEl
análi
sis ga
som
étric
o de
la sa
ngre
com
pleta
la va
lora
ción
resp
irato
ria en
caso
s con
pér
dida d
el 50
% d
e la c
apac
idad
vital
teór
ica.
Pued
e m
anife
stars
e un
a dis
minu
ción
de la
sat
urac
ión
deox
ígeno
dur
ante
el es
fuerz
o y,e
n un
estad
io m
ásav
anza
do,
una
hipoc
apnia
con
nor
mox
ia (in
sufic
iencia
res
pirat
oria
parc
ial).
APARA
TORES
PIRATO
RIOEn
la
di
stro
fia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al(F
SH) n
o se
ven
afe
ctad
os lo
s m
úscu
los
resp
irat
o-ri
os, p
ero
pued
e pr
oduc
irse
una
insu
ficie
ncia
res
-pi
rato
ria
com
o co
nsec
uenc
ia d
e la
s de
form
acio
nes
de la
col
umna
(hip
erlo
rdos
is, e
scol
iosi
s).
Los
exám
enes
com
plem
enta
rios
son
la r
adio
gra-
fía
pulm
onar
y l
a bú
sque
da d
e co
mpl
icac
ione
sin
fecc
iosa
s, la
s pr
ueba
s fu
ncio
nale
s re
spira
toria
s, qu
epu
eden
det
ecta
r un
a di
smin
ució
n de
la
capa
cida
dvi
tal,
y, e
n oc
asio
nes,
la g
asom
etrí
a sa
nguí
nea
para
dete
ctar
ano
mal
ías
en la
sat
urac
ión
de o
xige
no o
en la
pre
sión
de
anhí
drid
oca
rbón
ico.
DES
CRIP
CIÓ
N C
LÍNIC
AEn
la F
SH e
l diaf
ragm
a,pr
incipa
l mús
culo
insp
irato
rio,n
o se
veafe
ctad
o po
r el p
roce
so d
istró
fico
y rar
amen
te se
pro
duce
una
debil
idad
de
los
mús
culo
s int
erco
stales
.Por
el c
ontr
ario
,la
afect
ació
n de
los m
úscu
los a
bdom
inales
infer
iore
s es l
a cau
sa d
eun
a tos
men
os p
rodu
ctiva
.Pu
ede
apar
ecer
una
insu
ficien
cia r
espi
rato
ria,p
rovo
cada
por
la lo
rdos
is lu
mba
r y/
o la
esco
liosis
. La
hiper
lordo
sis p
rodu
ce e
lap
lanam
iento
del tó
rax e
n sen
tido a
ntero
poste
rior y
la ve
rtica
lizac
iónde
l diaf
ragm
a,qu
e pu
eden
incid
ir ne
gativ
amen
te so
bre
la fu
nción
respir
ator
ia.
Si bie
n la
insufi
cienc
ia re
spira
toria
no
se re
lacion
a con
frec
uenc
iaco
n la
FSH,
es p
recis
o co
nside
rar q
ue la
s per
sona
s afec
tada
s por
esta
enfe
rmed
ad p
rese
ntan
una
esp
ecial
vuln
erab
ilidad
.Deb
e,po
r tan
to,v
alora
rse
la re
ducc
ión
de la
s pos
ibilid
ades
físic
as q
uese
man
ifiesta
con
la a
paric
ión
de u
na in
sufic
iencia
res
pirat
oria
(sofo
cació
n an
te e
l esfu
erzo
,fatig
abilid
ad).
La a
paric
ión
de c
efale
as,d
e su
dora
ción,
o de
dific
ulta
des
deco
ncen
tració
n de
be ll
evar
a c
onsid
erar
la p
osibl
e ex
isten
cia d
ehip
erca
pnia.
Las
com
plica
cione
s re
spira
toria
s gr
aves
vin
culad
as c
on l
asde
form
acio
nes d
e la
colum
na so
n,sin
em
barg
o,po
co fr
ecue
ntes
(1 c
aso
de c
ifosc
olio
sis g
rave
con
afe
ctac
ión
de la
func
ión
resp
irato
ria e
ntre
81
sujet
os e
xam
inado
s por
Pad
berg
,198
2).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-15
Apara
to res
pirato
rio
DES
CRIP
CIÓ
N
5-16
Apar
ato
card
iova
scula
r nSis
tem
a ner
vioso
APARA
TOCA
RDIOV
ASCUL
AREn
gen
eral
, el m
úscu
lo c
ardí
aco
no s
e ve
afe
ctad
oen
la
di
stro
fia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al(F
SH).
Enoc
asio
nes
el e
lect
roca
rdio
gram
a de
tect
aan
omal
ías
de l
a co
nduc
ción
aur
ícul
oven
tric
ular
ysu
scep
tibi
lidad
a u
na fi
brila
ción
o a
un
flúte
r.
DES
CRIP
CIÓ
N C
LÍNIC
AEl
mio
card
io,de
mod
o ge
nera
l,no
se ve
afec
tado
por e
l pro
ceso
distró
fico
en la
FSH
.Lo
s pro
blem
as v
asom
otor
es so
n m
uy fr
ecue
ntes
,com
o oc
urre
en to
das l
as e
nferm
edad
es m
uscu
lares
crón
icas.
SISTEM
ANE
RVIOS
OLo
s refl
ejos o
steot
endin
osos
(aqu
íleos
) pue
den
desa
pare
cer s
inqu
e se
hay
an vi
sto af
ecta
dos l
os m
úscu
los d
e la
pant
orril
la.Lo
s refl
ejos r
otuli
anos
se co
nser
van
con
frecu
encia
sin
alter
ació
ndu
rant
e m
ucho
tiem
po.
El re
sto
del e
xam
en n
euro
lógic
o es
nor
mal.
En p
artic
ular
,se
cons
erva
n lo
s re
flejo
s cu
táne
os c
on p
erm
anen
te a
usen
cia d
elsig
no d
e Ba
binsk
i.
EXÁM
ENES
COM
PLEM
ENTA
RIO
S
Elect
roca
rdio
gram
aEl
electr
ocar
diogr
ama (
ECG)
se re
aliza
de f
orm
a sist
emáti
ca:
algun
os a
utor
es h
an d
escr
ito d
esvia
cione
s izq
uierd
as d
eleje
del
ECG.
Más
recie
ntem
ente
se h
a des
crito
,tra
s estu
dios
elec
tro-
fisio
lógic
os,u
na s
usce
ptibi
lidad
rela
tivam
ente
elev
ada
aun
a fib
rilac
ión
o a
un fl
úter
,así
com
o an
omalí
as m
enos
frecu
ente
s de
la
cond
ucció
n au
ricul
oven
tricu
lar(S
teve
nson
,199
0).
Se h
an d
etec
tado
asim
ismo
otra
s nu
mer
osas
ano
malí
as,
pero
no
se h
a id
entif
icado
una
disf
unció
n es
pecíf
ica o
frecu
ente
(De V
isser
,199
2).
Cuan
do s
e pr
oduc
en a
nom
alías
elec
troca
diogr
áfica
s,la
evol
ució
n de
la e
nferm
edad
es
de a
l men
os q
uince
año
s(K
ilmer
,199
5).
Ecog
rafía
La e
cogr
afía
card
íaca
com
plem
enta
la v
alora
ción
card
io-
vasc
ular c
uand
o ex
iste
una d
uda d
iagnó
stica
o se
inve
stiga
una m
ioca
rdio
patía
.La e
xiste
ncia
de un
a mio
card
iopa
tía es
indica
tiva d
e ot
ro ti
po d
e dia
gnós
tico.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ASPEC
TOS
PSICO
LÓGIC
OSLa
com
unic
ació
n de
l di
agnó
stic
o de
la
dist
rofia
mus
cula
rfa
cioe
scap
uloh
umer
al (
FSH
) es
un
acon
teci
mie
nto
impo
r-ta
nte,
en
ocas
ione
s tr
aum
átic
o y
dolo
roso
.El
est
udio
de
la v
iven
cia
de la
enf
erm
edad
mue
stra
con
frec
uenc
ia u
na a
ctit
ud d
e no
ace
ptac
ión.
La p
erce
pció
n de
la p
ropi
a im
agen
no
cond
uce
a la
pro
-pi
a m
inus
valo
raci
ón.
DES
CRIP
CIÓ
NEx
isten
esca
sos e
studio
s sob
re es
tos a
spec
tos d
e la e
nferm
edad
.Al
guno
s de
ellos
han
sido
abo
rdad
os p
or m
edio
de
encu
esta
so
entre
vista
s con
pac
iente
s,pr
imor
dialm
ente
en
relac
ión
con
laco
mun
icació
n de
l diag
nósti
co,la
vive
ncia
de la
enfe
rmed
ad,la
imag
en p
ropia
per
cibida
por
el e
nferm
o,et
c.
Com
unica
ción
del d
iagnó
stico
Para
algu
nos a
utor
es,la
com
unica
ción
de la
enfe
rmed
ad su
pone
con
frecu
encia
un
mom
ento
de
met
amor
fosis
;se
trata
de
un«in
stant
e de
rupt
ura»
,de
un m
omen
to e
n qu
e pie
rden
su se
ntido
el pa
sado
y e
l fut
uro
del e
nferm
o.Lo
s su
jetos
exp
erim
enta
n a
men
udo
una
impr
esió
n de
sep
arac
ión
insta
ntán
ea d
e la
«gen
teno
rmal»
y se
sien
ten
entra
ndo
a for
mar
par
te d
el «g
rupo
de
los
enfer
mos
»,de
los
«mió
pata
s».C
on fr
ecue
ncia
no s
e as
imila
el
nom
bre d
e la e
nferm
edad
,el t
érm
ino m
iopa
tía p
arec
e abr
umad
ory
de m
odo
espo
ntán
eo la
mita
d de
los
sujet
os c
ompa
ran
suen
ferm
edad
con
un cá
ncer
o e
l SID
A (D
elapo
rte,
1994
).
Apro
xim
adam
ente
2/3
de
las 2
70 p
erso
nas
que
cont
esta
ron u
na en
cues
ta d
e la A
FM so
bre l
a FSH
han
indica
do q
ue la
com
unica
ción
de la
enfe
rmed
ad s
elle
vó a
cab
o de
un
mod
o ba
stant
e sa
tisfac
torio
.La
reac
ción
aes
ta c
omun
icació
n es
de
tipo
dolo
roso
,de
conm
oció
n o
no se
prod
uce
ningu
na r
eacc
ión
inmed
iata
(ver
«Enc
uesta
AFM
•Re
sulta
dos •
Com
unica
ción
del d
iagnó
stico
y su
acep
tació
n»).
Vive
ncia
de la
enfe
rmed
adEn
un
estu
dio
reali
zado
en
1994
(Ville
,199
4),la
no
acep
tació
nes
tá p
rese
nte
en c
asi l
a mita
d de
los p
acien
tes c
on F
SH y
evo
-luc
iona
poc
o a l
o lar
go d
el tie
mpo
.El r
echa
zo d
e la
enfer
med
ad
pued
e lle
var
a no
ace
ptar
las
ayud
as p
ropu
esta
s o
inclus
o a
nega
rse
a ha
blar
de e
lla c
on la
s pe
rson
as m
ás p
róxim
as.E
stere
chaz
o co
nduc
e co
n fre
cuen
cia a
los e
nferm
os d
e FS
H a e
vitar
el co
ntac
to c
on la
s as
ociac
ione
s de
enfe
rmos
don
de p
odría
nen
cont
rar a
yuda
s y ap
oyo
socia
l.
Algu
nos s
ujeto
s cae
n en o
casio
nes e
n esta
do d
epre
sivo,
otro
s en
esta
dos d
e hip
erdin
amism
o y n
o so
licita
n nin
guna
ayud
a.La
actit
ud d
e lo
s hom
bres
difie
re fr
ecue
ntem
ente
de
la ad
opta
-da
por
las m
ujere
s.La
s mad
res t
ienen
tend
encia
a cu
lpabil
izars
e(in
cluso
si e
llas n
o ha
n tra
nsm
itido
la e
nferm
edad
) y a
dopt
an a
men
udo
una a
ctitu
d so
brep
rote
ctor
a.En
cua
nto
a los
hom
bres
,es
frec
uent
e que
rech
acen
hab
lar.C
uand
o ac
epta
n ha
cerlo
,es e
nge
nera
l par
a ban
aliza
r y m
inim
izar l
os ac
onte
cimien
tos.
Por
otra
par
te,la
ver
güen
za e
stá m
ás p
rese
nte
cuan
to m
enor
sea
la ex
pres
ión
de la
enfe
rmed
ad («
si m
e ca
igo e
n la
calle
,no
pued
o lev
anta
rme
por
mí m
ismo
y la
gent
e cr
ee q
ue e
stoy
borr
acho
»).E
l bas
tón
no se
util
iza si
no
es re
almen
te n
eces
ario,
pero
repe
ntina
men
te a
pare
ce la
obs
esió
n de
cae
rse.
Asim
ismo,
se a
prec
ia co
n fre
cuen
cia la
apa
rició
n de
una
dep
ende
ncia
nopr
evisi
ble y
muc
hos j
óven
es e
nferm
os p
uede
n da
r la
impr
esió
nde
per
ezos
os.
Los
signo
s fac
iales
con
stitu
yen
un p
roble
ma
impo
rtan
te y
con
frecu
encia
se so
brell
evan
mal.
En la
mita
d de
los p
acien
tes,
la p
erce
pció
n su
bjetiv
a de
la en
fer-
med
ad so
bres
tima e
n ex
ceso
su gr
aved
ad (V
ille,1
994)
.
Perc
epció
n de
la p
ropia
imag
en y
FSH
La p
erce
pció
n su
bjetiv
a de
su in
capa
cidad
por
los s
ujeto
s por
ta-
dore
s de
FSH
está
relac
iona
da d
e fo
rma
direc
ta c
on la
impo
r-ta
ncia
de su
s minu
svalí
as y
no
con
los a
spec
tos s
ocial
es d
eriva
-do
s (oc
upac
iona
l,eco
nóm
ico y
de in
tegr
ació
n),lo
que
indic
a que
en la
FSH
la m
inusv
alía s
e re
duce
a un
a dim
ensió
n es
encia
lmen
-te
clíni
ca (V
ille,1
994)
.
Los
enfer
mos
afec
tado
s po
r un
a m
iopa
tía s
e at
ribuy
en u
nam
ayor
racio
nalid
ad y
met
iculo
sidad
,lo q
ue p
uede
com
pren
der-
se co
mo
resu
ltado
de u
na ad
apta
ción,
real
o an
ticipa
da,a
l ent
or-
no.
A m
edida
que
se a
grav
an su
s disc
apac
idade
s los
sujet
os a
fecta
-do
s po
r FS
H se
atri
buye
n un
a m
enor
agr
esivi
dad,
una
may
orco
mpr
ensió
n y u
n ac
rece
ntad
o se
ntim
iento
de
depe
nden
cia.
El as
pect
o m
ás o
men
os n
egat
ivo d
e la
perc
epció
n de
la p
ropia
imag
en,e
xpre
sado
por
la a
nsied
ad,la
falta
de
conf
ianza
,la fa
ltade
cont
rol y
la in
esta
bilida
d,no
está
,por
el c
ontra
rio,r
elacio
na-
do co
n la
grav
edad
de l
a disc
apac
idad
o de
las l
imita
cione
s soc
ia-les
.La m
iopa
tía p
uede
,por
tant
o,se
r el o
rigen
de
una p
artic
ular
visió
n de
l enfe
rmo
sobr
e sí
mism
o,pe
ro é
sta n
o co
nduc
e a
lapr
opia
minu
svalo
ració
n (V
ille,1
994)
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-17
Aspe
ctos p
sicoló
gicos
DES
CRIP
CIÓ
N
5-18
Patol
ogías
asoc
iadas
nBib
liogra
fía
PATOL
OGÍAS
ASOCIA
DAS
No
exist
en p
atol
ogías
aso
ciada
s qu
e te
ngan
una
rel
ació
nsig
nifica
tiva c
on la
FSH
.Ty
ler y
Ste
phen
s (1
950)
han
men
ciona
do la
tiro
toxi
cosis
de
algun
os de
sus p
acien
tes,a
unqu
e de a
cuer
do co
n sus
conc
lusio
nes
la as
ociac
ión
pare
cía fo
rtuit
a.Se
han
des
crito
otr
as p
atol
ogías
(boc
io,r
etra
so m
enta
l,cor
eade
Hun
tingt
on,v
alvulo
patía
mitr
al,m
ioca
rditi
s,hip
erte
nsió
nar
teria
l,etc
.) pe
ro si
n vin
culac
ión
signif
icativ
a.
Los p
rincip
ales p
roble
mas
de sa
lud añ
adido
s a la
FSH,
deac
uerd
o co
n la
encu
esta
de la
AFM
,son
elso
brep
eso
yla
obes
idad.
No
exist
e ot
ra e
nferm
edad
asoc
iada c
onun
a re
lació
n es
tadís
ticam
ente
sign
ificat
iva c
on l
a FS
H (ve
r«E
ncue
sta A
FM •
Resu
ltado
s • V
ida co
tidian
a»).
BIBLIO
GRAFÍ
An
AW
ERBU
CH G
.I.,N
IGRO
M.A
.,WISH
NO
W R
.:«B
eevo
r'ssig
n and
Facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy».
Arch
.Neu
rol.,1
990,
vol.
47:1
208-
1209
.
nBE
CKER
P.E.
:Eine
gen
etisc
he u
nd k
linisc
he U
nter
such
ung
der
Mus
keIdy
strop
hien .
Geor
g Thie
me V
erlag
,Stu
ttgar
t,19
53.
nBR
OO
KE M
.H.:
«Fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
».En
BRO
-O
KE M
H,A
clinic
ian's
view
of ne
urom
uscu
lar d
iseas
es.W
illiam
s &
Wilk
ins,B
altim
ore,
2ª e
d.,19
86 :1
58-1
70.
nBR
OUW
ER O
.F.,P
ADBE
RG G
.W.,R
UYS
C.J.M
.,BRA
ND
R.,
DE
LAAT
J.A.
P.M.,G
ROTE
J.J.:
«Hea
ring
loss
in fa
ciosc
apulo
hu-
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Neu
rolog
y,19
91,4
1,18
78-1
881,
nBR
OUW
ER O
.F.,P
ADBE
RG G
.W.,V
AN D
ER P
LOEG
R.J.O
.,RU
YS C
.J.M.,B
RAN
D R
.:«T
he in
fluen
ce o
f han
dedn
ess o
n th
edis
tribu
tion
of m
uscu
lar w
eakn
ess o
f the
arm
in fa
ciosc
apulo
hu-
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Bra
in,19
92,1
15,5
:158
7-15
98
nBR
OUW
ER O
.F.,P
ADBE
RG G
.W.,W
IJMEN
GA C
.,FRA
NTS
R.R.
:«F
acio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
in ea
rly c
hild-
hood
».Ar
ch.N
eurol
.,199
4,51
,4 :3
87-3
94
n D
ELAP
ORT
E C.
:«L'a
nnon
ce d
'une
mala
die h
andic
apan
te,
incur
able,
amor
ce d
e la
désin
sert
ion
socia
le ?»
.En
RAVA
UD J.
F.,FA
RDEA
U M
., Ins
ertio
n de
s pe
rsonn
es h
andic
apée
s.M
éthod
ologie
d'éva
luatio
n ,CT
NER
HI,P
aris,
diffu
sion
PUF,
1994
,59-
66.
nD
E VISS
ER M
.,DE V
OO
GT W
.G.,L
A RI
VIER
E G.V.
:«Th
e hea
rtin
Beck
er m
uscu
lar d
ystro
phy,
Facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy,
and
Beth
lem m
yopa
thy»
. Mus
cle a
nd N
erve
,199
2,15
,591
-596
.
nFIT
ZSIM
ON
S R.B
.,GUR
WIN
E.B
.,BIR
D A
.C.:
«Ret
inal v
ascu
-lar
abn
orm
alitie
s in
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
.Br
ain,1
987,
ll0,6
31-6
48
nFIT
ZSIM
ON
S R.
B.:«
Facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy:th
e ro
leof
infla
mm
atio
n». L
ance
t,199
4,34
4,89
27 :9
02-9
03.
nGA
RDN
ER-M
EDW
IN D
.,WAL
TON
J.,«T
he m
uscu
lar d
ystro
-ph
ies».
En W
ALTO
N J
.N.,
KARP
ATI
G.,H
ILTO
N-JO
NES
D.
Diso
rder
s of
volun
tary
musc
le,Ch
urch
ill Liv
ingsto
ne,
6ª e
d.,Lo
ndre
s,19
94 :5
76-5
79.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
nJE
SEL
M.:
«L'El
ectro
myog
raph
ie en
pat
holo
gie m
uscu
laire
.Le
mus
cle,lV
è Jo
urné
e na
tiona
le de
méd
ecine
de
rééd
ucat
ion
27Av
rit l9
90».
JAM
A,19
90,H
S Avr
il:40
-42.
nKE
TEN
JIAN
A.Y.
:Sca
puloc
osta
l sta
bilisa
tion
for sc
apula
r wing
ingin
facios
capu
lohum
eral m
uscu
lar dy
strop
hy.J.
Bone
Joint
Surg
.,197
8,60
A :4
76-4
80.
nKI
LMER
D.D
.,ABR
ESCH
R.T.
,MCC
RORY
M.A
.,CAR
TER
G.T.,
FOW
LER
W.M
.,JO
HNSO
N E
.R.,M
CDO
NAL
D C
.M.:«
Prof
iles
of n
euro
mus
cular
dise
ases
Fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
».Am
.1.P
hys.
Med
.Reh
abil.,
1995
,74,
Supp
l.5 :S
131-
S139
.
nLE
NM
AN J
.A.R
.,RI
TCHI
E A.
E.:E
lectro
myog
raph
ie cli
nique
,M
asso
n,Pa
ris,1
985,
232
p.
n L
EROY
J.P.
«À p
ropo
s de
s bio
psies
mus
culai
res»
.Bull
.Div.
Fr.AI
P ,19
89,l0
:59-
70.
nLU
NT
P.W.,H
ARPE
R P.S
.«Ge
netic
cou
nsell
ing in
facio
scap
u-lo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». J.
Med
.Gen
et.19
91,2
8,65
5-66
4.
n M
ACGA
RRY
J.,GA
RG B
.,S.S
ILBER
T:«D
eath
in ch
ildho
od d
ueto
facio
-scap
ulo-h
umer
al dy
strop
hy».
Acta
Neu
rol.S
cand
.199
2,68
,61-
63.
nM
OLN
AR M
.,DIO
SZEG
HY P
.,MEC
HLER
F.:«
Infla
mm
ator
ych
ange
s in
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Eur.
Arch
.Ps
ychia
try C
lin N
euros
ci.,1
991,
241
:105
-l08.
n M
UNSA
T T.L
.:«F
acio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy a
nd th
e sc
a-pu
lope
rone
al sy
ndro
me»
.En
:EN
GEL
A.G.
,FRA
NZI
NI-A
RMS-
TRO
NG
C., M
yolog
y,M
cGra
w-Hi
ll,N
ew-Y
ork,
1994
:122
0-12
32.
n M
UNSA
T T.L
.,SE
RRAT
RICE
G.:
«Fac
iosc
apulo
hum
eral
and
scap
ulope
rone
al sy
ndro
mes
».En
VIN
KEN
P.J.,
BRUY
N G
.W.,
KLAW
ANS
H.L
.,Ha
ndbo
ok o
f Cl
inica
l Ne
urolo
gy,
Else
vier,
Amste
rdam
,199
1,62
,Ser
ies 1
8 :1
61-1
77.
nPA
DBE
RG G
.W.:
«Fac
iosc
apulo
hum
eral
disea
se».
Thès
e de
doct
orat
,lnte
rcon
tinen
tal G
raph
ics,U
niver
sité
de L
eiden
,1982
,24
3 p.
nSE
RRAT
RICE
G.,P
ELLIS
SIER
J.F.,P
OUG
ET J.
:«Le
s m
aladie
sne
urom
uscu
laire
s».M
ASSO
N,P
aris,
1994
,232
p.
nSIE
GEL
I.M.:
«Ear
ly sig
ns o
f Lan
douz
y-D
ejerin
e dis
ease
:wris
tan
d fin
ger w
eakn
ess»
. JAM
A,19
72,2
21,3
:302
.
nST
EVEN
SON
W.G
.,PER
LOFF
J.K.
,WEI
SS J.
N.,A
ND
ERSO
NT.L
.:«F
acio
scap
ulohu
mer
al M
uscu
lar D
ystro
phy:
Evide
nce
for
Selec
tive,
Gene
tic E
lectro
phys
iolo
gic C
ardia
c Inv
olve
men
t». J
.Am
.Coll
.Car
diol. ,
1990
,15,
2 :2
92- 2
99.
n T
AWIL
R.,S
TORV
ICK
D.,F
EASB
Y T.E
.,WEI
FFEN
BACH
B.,
GRIG
GS R
.C.:
«Ext
rem
e va
riabil
ity o
f exp
ress
ion
in m
onoz
ygo-
tic tw
ins w
ith F
SH m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Neu
rolog
y,19
93,4
3,1:
345-
348.
nTA
WIL
R.,M
ACID
ERM
OTT
M.P.
,MEN
DEL
L J.R
.,KISS
EL J.
T.,G
RIG
GS
R.C
.,CO
S L.
:«F
acio
scap
uloh
umer
al m
uscu
lardy
strop
hy (F
SHD
) - d
esign
of n
atur
al his
tory
stu
dy a
nd re
sults
of b
aseli
ne te
sting
».Ne
urolo
gy,1
994,
3 :4
42-4
46.
nTA
YLO
R D.
A.,C
ARRO
LL J.
E.,SM
ITH
M.E.
,JOHN
SON
M.O
.,JO
HN
STO
N
G.P.
,BR
OO
KE
M.H
.:«F
acio
scap
uloh
umer
alD
ystro
phy
asso
ciate
d wi
th h
earin
g lo
ss a
nd C
oats
synd
rom
e».
Ann.
Neur
ol.,1
982,
12 :3
95-3
98.
n T
YLER
F.H.
,STE
PHEN
S F.E
.:«S
tudie
s in
disor
ders
of m
uscle
:11
- Cl
inica
l man
ifesta
tions
and
inhe
ritan
ce o
f fac
iosc
apulo
hu-
mer
al dy
strop
hy in
a lar
ge fa
mily
».An
n.Int
.Med
.,195
0,32
:640
-66
0.
n V
ILLE
1.:«
Appr
oche
inte
ract
ionn
iste
de l’
inser
tion
de p
er-
sonn
es a
tteint
es d
e dé
ficien
ces
mot
rices
.lde
ntité
- R
ôles
socia
ux -
Con
ditio
ns d
e vie
».En
RAV
AUD
J.F.,
FARD
EAU
M.,
Inser
tion
socia
le de
s per
sonn
es h
andic
apée
s :mé
thod
ologie
d'év
alua-
tion ,
Flash
info
rmat
ion,
Inse
rm,P
aris,
1994
:87-
101.
n W
ALTO
N J.
N.,N
ATTR
ASS F
.J.:«
On
the
class
ificat
ion,
natu
ral
histo
ry a
nd tr
eatm
ent o
f the
myo
path
ies».
Brain
,195
4,77
:169
-23
1.
nW
ALTO
N J.
N.:
«On
the
inher
itanc
e of
mus
cular
dys
troph
y».
Ann.
Hum.
Gene
t.,19
55,2
0:1-
13.
n W
ILLIG
T.N
.,PAU
LUS
J.,LA
CAU-
SAIN
T GU
ILY J.
,BÉO
N C
.,N
AVAR
RO J.
:«Sw
allow
ing p
roble
ms
in ne
urom
uscu
lar d
isor-
ders
».Ar
ch.P
hys.
Med
.Reh
abil.,
1994
,75
:117
5-l18
1.
n W
ULFF
J.D.
,LIN
J.T.,
KEPE
S J.J.
:«In
flam
mat
ory
facio
scap
ulo-
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y and
Coa
ts sy
ndro
me»
. Ann
.Neu
rol.,
1982
,12
:398
-401
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DES
CRIP
CIÓ
N
5-19
Biblio
grafía
GENÉTIC
AD
IST
RO
FIA
MU
SCU
LAR
FA
CIO
ESC
APU
LOH
UM
ERA
L
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
6-1
GEN
ÉTIC
A
lTR
ANSM
ISIÓ
Nl
LOCA
LIZAC
IÓN
EID
ENTI
FICAC
IÓN
DEL
GEN
lD
IAGN
ÓST
ICO
GEN
OTÍ
PICO
lCO
NSE
JO G
ENÉT
ICO
lBI
BLIO
GRAF
ÍA
La d
istro
fia m
uscu
lar
faci
oesc
apul
ohum
eral
(FS
H)
esde
tran
smis
ión
auto
sóm
ica
dom
inan
te.
Laen
ferm
edad
apa
rece
de
mod
o es
pont
áneo
en
un 2
5%
de
caso
s (c
asos
esp
orád
icos
).
El lu
gar
de la
ano
mal
ía g
enét
ica
ha s
ido
loca
lizad
o en
laex
trem
idad
del
bra
zo l
argo
del
cro
mos
oma
4(4
q35)
, don
de s
e ha
pod
ido
desc
ubri
r la
red
ucci
ónde
l nú
mer
o de
rep
etic
ione
s de
una
sec
uenc
iade
nom
inad
a D
4Z4.
La e
spec
ifici
dad
de l
as t
écni
cas
de d
iagn
ósti
com
olec
ular
aum
enta
sig
nific
ativ
amen
te c
uand
o se
pued
e di
spon
er d
e va
rias
mue
stra
s de
una
fam
ilia
conc
reta
; en
efec
to, e
n es
te c
aso,
los
resu
ltado
s de
fals
o po
sitiv
o y
fals
o ne
gati
vo s
e de
tect
an c
onfa
cilid
ad.
El
fenó
men
o de
va
riab
ilida
d in
traf
amili
arre
lati
viza
, to
daví
a ho
y dí
a,
el
inte
rés
del
diag
nóst
ico
pren
atal
, por
cua
nto,
incl
uso
si u
n ni
ñoes
por
tado
r de
la a
nom
alía
gen
étic
a, n
o si
empr
e es
posi
ble
pred
ecir
su
futu
ro g
rado
de
afec
taci
óncl
ínic
a.
GENÉ
TICA
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Transm
isión
GEN
ÉTIC
A
6-2
TRAN
SMISIÓ
NLa
dist
rofia
mus
cular
facio
esca
pulo
hum
eral
(FSH
) se
trans
mite
con
cará
cter
auto
sóm
ico d
omina
nte.
Ambo
s sex
os se
ven
afec
tado
s por
igua
l por
la F
SH c
uand
o se
tom
a en
cons
idera
ción
un n
úmer
o sig
nifica
tivo
de ca
sos.A
lguno
sau
tore
s de
scrib
en u
na d
ifere
ncia
en la
eda
d de
inici
o de
laen
ferm
edad
,que
esta
ría re
lacio
nada
con
la dif
eren
cia d
e la
edad
en la
que
com
ienza
la p
uber
tad
(Chu
ng,1
959)
.
Si bie
n los
caso
s fam
iliare
s son
los m
ás fr
ecue
ntes
,se h
aesti
mad
o,en
un
estu
dio re
aliza
do e
n Ho
landa
,que
la p
ropo
rció
n de
caso
ses
porá
dicos
es d
e un
25,9
% (P
adbe
rg,1
994)
.
Segú
n la
encu
esta
de
la AF
M so
bre
la FS
H un
30
%de
las 2
70 p
erso
nas q
ue c
onte
staro
n no
con
ocían
anin
gún
parie
nte
afect
ado
por
esta
enfe
rmed
ad (
ver
«Enc
uesta
AFM
• R
esult
ados
• D
imen
sión
familia
r»).
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Nú
mer
od
e ca
sos
en l
a f
am
ilia
.Po
rcen
taje
s so
bre
270
pers
onas
.Co
ntes
tacio
nes
250.
Resp
uest
as:2
50.
Sin re
spue
sta 9 4567
8 0123
0
%
5040
3020
10
Sujet
o de
sexo
fem
enino
Sujet
o fal
lecido
Sujet
o de
sexo
mas
culin
o
Unió
n
Emba
razo
en
curs
o
Muje
r tra
nsm
isora
hete
rocig
ótica
Sujet
o afe
ctad
o
Unió
n co
nsan
guíne
a
Gem
elos m
onoc
igótic
os
Gem
elos d
icigó
ticos
Abor
to e
spon
táne
o
Diag
nósti
co p
rena
tal
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Árb
ol
gen
ealó
gico
.T
ran
smis
ión
au
tosó
mic
ad
om
ina
nte
.
Sujet
o de
sexo
des
cono
c.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Esta
dele
ción
podr
ía,po
r un
efec
to d
e po
sició
n,m
odific
ar la
expr
esió
n de
un
gen
dista
nte.
Este
gen
pue
de a
simism
o es
tar o
no si
tuad
o en
el c
rom
osom
a 4
o en
otro
cro
mos
oma
y po
dría
ser u
n ge
n no
mus
cular
activ
ado
en lo
s mús
culo
s.
Sin e
mba
rgo,
la ex
isten
cia d
e fam
ilias p
ara l
as q
ue la
enfe
rmed
adno
está
relac
ionad
a con
el c
rom
osom
a 4 (P
adbe
rg,1
994)
expr
esa
una s
egur
a het
erog
eneid
ad ge
nétic
a.GEN
ÉTIC
A
6-3
Local
izació
n e id
entifi
cación
del g
en
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Rep
etic
ión
de
la s
ecu
enci
aD
4Z
4en
el
extr
emo
del
bra
zo l
arg
od
elcr
om
oso
ma
4.
LOCA
LIZAC
IÓNE ID
ENTIF
ICACIÓ
N DE
L GEN
La an
omalí
a gen
ética
pre
sent
e en
la dis
trofia
mus
cular
facio
esca
-pu
lohu
mer
al (F
SH) h
a sido
loca
lizad
a en
la ex
trem
idad
del b
razo
largo
del
crom
osom
a 4,p
recis
amen
te e
n 4q
35-q
ter (
Wijm
enga
,19
90).
La a
nom
alía
relac
iona
da c
on la
apa
rició
n de
la e
nferm
edad
es
una r
educ
ción
del n
úmer
o de
repe
ticio
nes d
e un
a sec
uenc
ia de
3,3 ki
lobas
es de
nom
inada
D4Z
4,sit
uada
en el
extre
mo
(telóm
ero)
del b
razo
larg
o de
l cro
mos
oma 4
.M
ientra
s qu
e en
el s
ujeto
nor
mal
la se
cuen
cia D
4Z4
se re
pite
varia
s dec
enas
de
vece
s (de
19
a 96)
,en
los e
nferm
os d
e FS
H el
núm
ero
de r
epet
icion
es e
s m
enor
y p
uede
dism
inuir
hasta
1(G
oto,
1995
).Cua
nto
más
cort
o es
el s
egm
ento
de
repe
ticio
nes
de D
4Z4
más
grav
e es
la e
nferm
edad
.El
result
ado
del a
nálisi
s de
biolog
ía mo
lecula
r,par
a 44
1 fam
ilias,
fuesie
mpre
un d
iagnó
stico
de
FSH
cuan
do e
l tam
año
del s
egme
nto
esinf
erior
o igu
al a
31 k
iloba
ses.
Para
un ta
maño
supe
rior l
osres
ultad
osso
n má
s inc
iertos
(Jea
npier
re M
.,199
7).
Esta
secu
encia
está
con
tenid
a en
una
gra
n zo
na p
olim
órfic
a (e
sde
cir,q
ue p
rese
nta
varia
cione
s ind
ividu
ales)
e id
entif
icada
por
las s
onda
s p1
3E-1
1 y
pFR-
1 tr
as la
acc
ión
de u
na e
nzim
a de
restr
icció
n de
nom
inada
«Ec
oRI».
FSH
D- 4
q35
qter
Distr
ofia
muscu
larfac
ioesca
puloh
umera
lo
Land
ouzy
Deje
rine
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al
Cro
mo
som
a 4
.La
ano
mal
ía g
enét
ica s
elo
caliz
a en
el e
xtre
mo
del
braz
o la
rgo
del c
rom
osom
a4
(teló
mer
o).
cent
róm
ero
(cen
tro d
el cr
omos
oma)
teló
mer
o(e
xtre
mo
del c
rom
osom
a)D
4s16
3 - D
4s13
9 - D
4F10
451
- D4Z
4(F
SH)
secu
encia
repe
tida
D4Z
4 D
4Z4
3,3 k
b
Dele
ción
(zona
per
dida)
en la
FSH
3,3 k
b3,3
kb
3,3 k
b3,3
kb
3,3 k
b3,3
kb
© Cfr.Lee J.H.,1995
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Teló
mer
o
Braz
o co
rto
p
Cent
róm
ero
Braz
o lar
go q
Teló
mer
o
GEN
ÉTIC
A
6-4
Diagn
óstic
o gen
otípic
o
DIAGN
ÓSTIC
OGE
NOTÍP
ICOEl
análi
sis d
e bio
logía
mol
ecula
r es ú
til p
ara e
l diag
nósti
co,s
obre
todo
en
caso
s es
porá
dico
s o
en fo
rmas
clín
icas
difíc
iles
deide
ntific
ar.
Se tr
ata
de d
etecta
r con
una
son
da e
spec
ífica
(Eco
RI) f
ragm
entos
acor
tado
s en l
a reg
ión 4
q35
del c
romos
oma 4
.Pero
esta
sond
a pue
derec
onoc
er o
tro lo
cus d
el mi
smo
tipo
en e
l crom
osom
a 10
(10q
26).
Para
dife
renc
iar e
stos
resu
ltado
s se
utili
za d
esde
hac
e po
co u
naen
zima
de re
stricc
ión (B
ln1),l
o qu
e me
jora
de fo
rma
cons
idera
ble la
fiabil
idad
del d
iagnó
stico
(Van
Deu
tekom
J.,19
96).
La fia
bilida
d de
las t
écnic
as d
e diag
nósti
co m
olec
ular a
umen
ta d
efo
rma i
mpo
rtan
te c
uand
o pu
ede
dispo
ners
e de
var
ias m
uestr
asde
la m
isma
familia
;de
hech
o,en
este
cas
o,lo
s re
sulta
dos
defal
so p
ositi
vo y
falso
neg
ativo
se d
etec
tan
con
facilid
ad.
En g
ener
al,ex
iste
una
corr
elació
n ta
nto
de la
eda
d de
inici
oco
mo
de la
gra
veda
d de
la a
fecc
ión
con
el t
amañ
o de
l fra
gmen
to 4
q35.
Esta
corre
lación
es ev
ident
e cua
ndo
elfra
gmen
toes
muy
peq
ueño
(m
enos
de
4 re
petic
io-
nes),
en c
uyo
caso
la a
fecció
n es
pre
coz
ygr
ave.
Si el
fragm
ento
inclu
ye d
e 4
a 6re
pe-
ticio
nes
el fen
otipo
pue
de s
er g
rave
o n
o.En
caso
de 7
a 9
repe
ticio
nes e
l niño
pue
dees
tar s
ano
o la
evol
ució
n de
la e
nferm
edad
será
lent
a.
Se re
seña
,asim
ismo,
que
los h
ijos e
nferm
osde
una
per
sona
que
ha
teni
do u
n in
icio
prec
oz d
e la
enfer
med
ad y
lesio
nes g
rave
s,en
esp
ecial
si
se t
rata
de
una
nuev
am
utac
ión,
tiene
n ta
mbié
n pr
obab
ilidad
de
pade
cer u
n ini
cio p
reco
z y le
sione
s gra
ves.
Por o
tra p
arte
,Lun
t ha s
uger
ido q
ue e
n las
fam
ilias q
ue p
osee
nun
fra
gmen
to 4
q35
may
or la
pen
etra
ncia
de la
FSH
ser
ápr
obab
lemen
te m
enor
que
las e
stim
acio
nes h
abitu
ales,
que
son
del 9
5 %
a los
20
años
(Lun
t,19
95).
Las
varia
cione
s de
la e
dad
de in
icio
de la
enfe
rmed
ad e
n un
am
isma f
amilia
mue
stran
princ
ipalm
ente
una p
reco
cidad
prog
resiv
ade
gen
erac
ión
en g
ener
ació
n,en
fam
ilias d
e las
que
se c
onoc
entre
s gen
erac
iones
.Sin
emba
rgo,
este
fenó
men
o es
men
osac
usad
ocu
ando
se e
studia
n fam
ilias c
on 2
gene
racio
nes,
ya q
ue e
l tam
año
del f
ragm
ento
es
signif
icativ
amen
te c
onsta
nte
para
una
mism
afam
ilia.P
or lo
tan
to,u
n fen
ómen
o de
«an
ticipa
ción»
es
poco
prob
able
(Lun
t,19
95).
1 a
3 rep
eticio
nes
Form
as gr
aves
4 a
6 rep
eticio
nes
Form
as «d
e bas
e»Gr
aved
ad va
riable
7 a
9 rep
eticio
nes
Form
as le
ves
Tama
ño d
el fra
gmen
to Ec
oRI
080 70 60 50 40 30 20 10
Número de individuos afectados no emparentados
9kb
38kb
34kb
31kb
28kb
25kb
22kb
15kb
12kb
© M.Jeanpierre /APHP-INSERM U129
18kb
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
An
áli
sis
de
441 f
am
ilia
s en
qu
ese
mu
estr
a l
a d
istr
ibu
ció
n d
elta
ma
ño
de
la r
epet
ició
n d
e la
secu
enci
a D
4Z
4 d
e 3,3
kil
ob
a-
ses
en e
l cr
om
oso
ma
4.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Conse
jo gen
ético
una
dife
renc
iaes
tadís
ticam
ente
sign
ificat
iva e
n el
núm
ero
dede
scen
dient
es e
ntre
los
pacie
ntes
afec
tado
s po
r la
FSH
y su
she
rman
os n
o afe
ctad
os.
La id
ea d
e se
r o
no p
orta
dore
s de
la e
nfer
med
ad p
uede
orie
ntar
a los
jóve
nes e
n la
elecc
ión
adec
uada
de
su tr
ayec
toria
educ
ativa
o su
carr
era p
rofes
iona
l.Pe
ro e
stos
aná
lisis
gené
ticos
pue
den
tam
bién
pro
voca
rpr
oblem
as d
e re
lació
n en
tre e
l suj
eto
port
ador
,aun
que
enoc
asio
nes
asin
tom
ático
,y s
u có
nyug
e o
su fa
milia
.Exi
ste
tal
grad
o de
var
iabilid
ad e
n la
grav
edad
de
los
sínto
mas
ent
redif
eren
tes s
ujeto
s,que
esta
«rev
elació
n» pu
ede t
ener
cons
ecue
ncias
desp
ropo
rcio
nada
s sob
re la
s rela
cione
s fam
iliare
s,de
am
istad
opr
ofes
iona
les.P
or e
llo e
s rec
omen
dable
(par
a la p
erso
na q
ue se
som
ete
a la
prue
ba,p
ara
su fa
milia
y p
ara
los m
édico
s) so
pesa
rcu
idad
osam
ente
las
ven
tajas
e i
ncon
veni
ente
s qu
e po
drían
deriv
arse
de
los
resu
ltado
s an
tes
de t
omar
la d
ecisi
ón d
ere
aliza
r la p
rueb
a.En
las f
amilia
s afec
tada
s por
FSH
,los p
adre
s que
dem
anda
n un
cons
ejo ge
nétic
o co
n fre
cuen
cia d
esea
n co
noce
r la p
roba
bilida
dde
que
su d
esce
nden
cia p
adez
ca u
na d
iscap
acida
d ap
recia
ble.
El fen
ómen
o de
var
iabilid
ad in
trafam
iliar r
elativ
iza e
l int
erés
del
diagn
óstic
o pr
enat
al,po
r cua
nto,
inclus
o si
un n
iño e
s por
tado
rde
la an
omalí
a gen
ética
,no
será
pos
ible p
rede
cir su
futu
ro gr
ado
de af
ecta
ción
clínic
aEn
una
enc
uest
a re
aliza
da e
n 19
93 e
n Br
asil,
un te
rcio
de
laspe
rson
as as
esor
adas
por u
n con
sejo
gené
tico
decla
ró qu
e hab
ríare
ducid
o el
núm
ero
de h
ijos,
o no
los
habr
ía te
nido
,si e
ste
cons
ejo h
ubies
e te
nido
lugar
ant
es.E
l inte
rés p
or u
ndia
gnós
tico
para
sus
hijo
s es
tá p
rese
nte
en e
l 86
% de
los
pacie
ntes
,per
oes
tán
más
inte
resa
dos
por
el de
scub
rimien
to d
e un
pos
ible
trata
mien
to p
reco
z qu
e po
r el
cont
rol
de l
os n
acim
iento
s.Pr
áctic
amen
te n
unca
se m
encio
na la
inte
rrup
ción
volun
taria
del
emba
razo
.Sin
duda
,la
evol
ució
n de
la F
SH,q
ue r
aram
ente
es
grav
e,co
nstit
uye
una
de la
s raz
ones
par
a es
te c
ompo
rtam
iento
(Egg
ers,
1993
).
El cin
cuen
ta p
or c
iento
de
los 2
70 su
jetos
afec
tado
spo
r FSH
que
han
con
testa
do u
na e
ncue
sta re
aliza
dapo
r la
AFM
indic
a qu
e su
dec
isión
de
tene
r (o
no
tene
r) d
esce
nden
cia s
e ve
mod
ifica
da p
or e
l an
uncio
del
diagn
óstic
o.El
diagn
óstic
o pr
enat
al es
valo
rado
pos
itiva
men
te p
or el
60
% de
los s
ujeto
s.El
núm
ero
de em
bara
zos y
de a
lumbr
amien
tos n
orm
ales o
anor
-m
ales n
o dif
iere
de la
s med
ias n
acio
nales
(ver
«En
cues
ta A
FM •
Resu
ltado
s • D
iagnó
stico
de
FSH
y des
cend
encia
»)
CONS
EJOGE
NÉTIC
OSe
trata
de un
acto
méd
ico di
rigido
a cu
alquie
r per
sona
preo
cupa
dapo
r su
desc
ende
ncia
o pe
rten
ecien
te a
una
fam
ilia a
fecta
da p
orun
a pat
olog
ía he
redit
aria.
Para
los
sujet
os a
sinto
mát
icos
es im
port
ante
sab
er s
i son
port
ador
es o
no
de la
ano
malí
a ge
nétic
a y
si pu
eden
o n
otr
ansm
itirla
a
sus
hijo
s (n
o ex
iste
en
la di
stro
fiafac
ioes
capu
lohu
mer
al afe
ctac
ión
de l
a fe
rtilid
ad.N
o ex
iste
GEN
ÉTIC
A
6-5
El ra
sgo
dom
inant
e se
exp
resa
en
pres
encia
de
un s
olo
ejem
plar d
el ge
n qu
e lo
det
erm
ina,e
s dec
ir,en
esta
do d
ehe
tero
cigot
o.Se
man
ifiesta
en
los d
os se
xos.
Un s
ujeto
afec
tado
nac
e de
un
padr
eta
mbié
n afe
ctad
o y
tiene
una
pro
babil
i-da
d de
1/2
de
trans
miti
r el g
en a
socia
doa l
a enfe
rmed
ad a
cada
uno
de
sus h
ijos.
PARA
recordar
Hete
rocig
oto
afect
ado
Hom
ocigo
to in
dem
ne
Hete
rocig
oto
afect
ado
Hete
rocig
oto
indem
ne
Padr
es
Gam
etos
Des
cend
iente
s
A a
A a
aA
a
a a a a
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Tra
nsm
isió
n a
uto
sóm
ica
do
min
an
te.
Cada
des
cend
ient
e de
un
indi
viduo
afe
ctad
o tie
neun
a pr
obab
ilidad
ent
re d
os d
e es
tar
afec
tado
(50
%).
1/2
1/2
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Biblio
grafía
GEN
ÉTIC
A
6-6
nJE
ANPI
ERRE
M.,
DE
TOM
A C.
:Jou
rnée
thé
mat
ique
AFM
:«M
yopa
thie
F.S.H
.»,Co
mm
unica
tions
ora
les 0
7/05
/199
7,In
stitu
tde
Myo
logie
,Par
is.
nLE
E J.H
.,GO
TO K
.,SAH
ASHI
K.,N
ON
AKA
I.,M
ATSU
DA C
.,AR
AHAT
A K.
:«Cl
oning
and
map
ping
of a
ver
y sh
ort (
10-k
b)Ec
oRI f
ragm
ent a
ssoc
iated
with
Fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
(FSH
D)»
. Mus
cle N
erve
,199
5,Su
ppl 2
:S27
-S31
.
nLU
NT
P.W.,
JARD
INE
P.E.,
KOCH
M.C
.,M
AYN
ARD
J.,
OSB
ORN
M.,W
ILLIA
M M
.,HA
RPER
P.S.
,UPA
DHY
AYA
M.:
«Cor
relat
ion
betw
een
fragm
ent
size
at D
4F10
4Sl a
nd a
ge o
fon
set o
r at
whe
elcha
ir us
e,wi
th a
pos
sible
gene
ratio
nal e
ffect
,ac
coun
ts fo
r muc
h ph
enot
ypic
varia
tion
in 4q
35-fa
ciosc
apulo
hu-
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
(FSH
D)»
. Mol.
Biol.G
enet.
,199
5,4,
7 :
1243
-124
4.
nM
ATHE
WS
K.D.
,MILL
S K.
A.,B
OSC
H E.P
.,IO
NAS
ESCU
V.V.,
WILE
S K.R
.,BUE
TOW
K.H
.,MUR
RAY
J.C.:«
Linka
ge lo
caliz
atio
nof
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy i
n 4q
35».
Am.J.
Hum.
Gene
t .,199
2,51
:428
-431
.
nM
ILLS
K.A.
,BUE
TOW
K.H
.,RI
TTY
T.M.,
MAT
HEW
S K.
D.,
BOD
RUG
S.E.,W
IJMEN
GA C
.:«G
enet
ic an
d ph
ysica
l map
ping
on c
hrom
osom
e 4
narr
ows
the
loca
lizat
ion
of t
he g
ene
for
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
(FSH
D)»
. Am.
J.Hu
m.Ge
net .,
1992
,51
:432
-439
.
nM
YERS
R.M
.,GO
OLD
R.D
.,VAN
OM
MEN
G.J.:
«Rep
ort o
fth
e th
ird i
nter
natio
nal
work
shop
on
hum
an c
hrom
osom
e 4
map
ping.
Palo
Alto
,Cali
forn
ia,Jul
y l0-
11,1
993»
. Cyto
gene
t Ce
llGe
net ,1
994,
66:4,
218-
36.
nPA
DBE
RG G
.W.,F
RAN
TS R
.R.,B
ROUW
ER O
.F.,W
IJMEN
GAC.
,VAN
DEU
TEKO
M J.
,VAN
GEE
L M
.:«A
bstra
cts d
u Co
ngrè
sde
Kyo
to d
u l0
au 1
5 jui
llet
1994
- F
acio
scap
ulohu
mer
aldy
strop
hy:c
linica
l pict
ure
in re
latio
n to
mol
ecula
r ge
netic
s».
Mus
cle N
erve
,199
4,Su
ppl.1
:S29
.
nPA
SSO
S-BU
ENO
M.R
.,WIJM
ENGA
C.,T
AKAT
A R.
E.,M
ARIE
S.K.,V
AIN
ZOF
M.,P
AVAN
ELLO
R.C
.,HEW
ITT
J.E.,B
AKKE
R E.,
CARV
ALHO
A.,A
KIYA
MA
J.:«N
o ev
idenc
e of
gen
etic
hete
ro-
gene
ity i
n Br
azilia
n fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
yfam
ilies w
ith 4
q m
arke
rs».
Hum.
Mol.
Gene
t.,19
93,2
,5 :5
57-5
62.
nUP
ADYA
YA M
.,LU
NT
P.W.,
SARF
ARAZ
I M.,
BRO
ADHE
ADW
.,DAN
IELS
J.,O
WEN
M.,H
ARPE
R P.S
.:«D
NA
mar
ker a
ppli-
cable
to p
resy
mpt
omat
ic an
d pr
enat
al dia
gnos
is of
facio
scap
ulo-
hum
eral
disea
se».
J.Med
.Gen
et.,1
991,
28 :6
65-6
71.
BIBLIO
GRAFÍ
An
BEN
GTSS
ON
U.,A
LTHE
RR M
.R.,W
ASM
UTH
J.J.,W
INO
KUR
S.T.:
«High
reso
lutio
n flu
ores
cenc
e in
situ
hybr
idiza
tion
to li
ne-
arly
exte
nded
DN
A vis
ually
map
s a
tand
em r
epea
t as
socia
ted
with
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
imm
ediat
ely ad
ja-ce
nt to
the
telo
mer
e of
4q»
. Hum
.Mol.
Gene
tics,
1994
,3,l0
:l80
l-18
05.
nBR
OUW
ER O
.F.,W
IJMEN
GA C
.,FR
ANTS
R.R
.,PA
DBE
RGG.
W.:«
Facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
:the
impa
ct o
fge
netic
rese
arch
».Cli
n.Ne
urol.
Neur
osur
g.,19
93,9
5 :9
-21.
nCA
CURR
I S.,D
EID
DA G
.,PIA
ZZO
N.,N
OVE
LLET
TO A
.,LA
CESA
I,SE
RVID
EI S
.,GA
LLUZ
ZI G
.,WIJM
ENGA
C.,
FRAN
TSR.
R.,F
ELIC
ETTI
L.:
«Chr
omos
ome
4q35
hap
loty
pes
and
DN
Are
arra
ngem
ents
segr
egat
ing i
n aff
ecte
d su
bject
s of
19
italia
nfam
ilies
with
fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». H
um.
Gene
t. ,19
94 :3
67-3
74.
nCH
UNG
C.S.,
MO
RTO
N N
.E.:«
Disc
rimina
tion
of g
enet
icen
tities
in m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Am.
J.Hu
m.Ge
net.,1
959,
II,1
:33
9-35
9.
nEG
GER
S S.,
PASS
OS-
BUEN
O
M.R
.,ZA
TZ
M.
:«F
acio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy,
aspe
cts
of g
enet
icco
unse
lling,
acce
ptan
ce o
f pre
clinic
al.dia
gnos
is,an
d fit
ness
».J.
Med
.Gen
et.,1
993,
30,5
89-5
92.
nGI
LBER
T J.R
.,ST
AJIC
H J.M
.,SP
EER
M.C
.,VAN
CE J.
M.,
STE-
WAR
T C.
S.,YA
MAO
KA L
.H.:
«Link
age
Stud
ies in
facio
scap
ulo-
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
)». A
m.J.H
um.G
enet.
,199
2,51
:424
-427
.
nGI
LBER
T J.R
.,STA
JICH
J.M.,W
ALL
S.,CA
RTER
S.C
.,QIU
H.,
VAN
CE J.
M.:
«Evid
ence
for h
eter
ogen
eity
in fac
iosc
apulo
hum
e-ra
l mus
cular
dys
troph
y (FS
H)».
Am.J.
Hum.
Gene
t.,19
93,5
3 :4
01-
408.
nGO
TO K
.,SO
NG
M.D
.,LE
E J.H
.,ARA
HATA
K.:
«Gen
etic
analy
sis o
f fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
) ».
Rinsh
o Sh
inkeig
aku,
1995
,35:1
2,14
16-8
.
nHE
WIT
T J.E
.,LYL
E R.
,CLA
RK L
.N.,V
ALLE
LEY
E.M.,W
RIGH
TT.J
.,WIJM
ENGA
C.:
«Ana
lysis
of th
e ta
ndem
repe
at lo
cus D
4Z4
asso
ciate
d wi
th fa
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». H
um.
Mol.
Gene
t. ,19
94,3
,8 :1
287-
1295
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Biblio
grafía
6-7
nUP
ADYA
YA M
.,LUN
T P.,
SARF
ARAZ
I M.,B
ROAD
HEAD
W.,
FARN
HAM
J.,H
ARPE
R P.S
.:«T
he m
appin
g of
chr
omos
ome
4qm
arke
rs in
relat
ion
to fa
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y(F
SHD
)». A
m.J.H
um.G
enet.
,199
2,51
:404
-410
.
nUP
ADYA
YA M
.,JAR
DIN
E P.,
MAY
NAR
D J.,
FARN
HAM
J.,SA
R-FA
RAZI
M.,W
IJMEN
GA C
.:«M
olec
ular a
nalys
is of
Brit
ish fa
cios-
capu
lohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
familie
s fo
r 4q
DN
A re
a-rr
ange
men
ts». H
um.M
ol.Ge
net.,
1993
,2,7
:981
-987
.
nVA
N D
EUTE
KOM
J.C.
,WIJM
ENGA
C.,V
AN T
IEN
HOVE
NE.A
.,G
RUTE
R A.
M.,
HEW
ITT
J.E.,
PAD
BERG
G.W
.,VA
NO
MM
EN G
.J.,HO
FKER
M.H
.,FRA
NTS
R.R
.:«F
SHD
asso
ciate
dD
NA
rear
rang
emen
ts ar
e du
e to
dele
tions
of i
nteg
ral c
opies
of
a 3,2
kb ta
ndem
ly re
peat
ed u
nit».
Hum.
Mol.
Gene
tics,
1993
,2,1
2:2
037-
2042
.
nVA
N D
EUTE
KOM
J.:
Towa
rds
the
molec
ular
mech
anism
,of
facios
capu
lohum
eral
muscu
lar d
ystro
phy .
Thès
e,Un
ivers
ité d
eLe
iden
(Pay
s-Bas
),19
96,1
80 p
.
nW
EIFF
ENBA
CH B
.,BAG
LEY
R.,F
ALLS
K.,H
YSER
C.,S
TOR-
VICK
D.,J
ACO
BSEN
S.J.
:«Lin
kage
analy
sis o
f five
chro
mos
ome
4 m
arke
rs lo
caliz
es th
e fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
yge
ne to
dist
al 4q
35».
Am.J.
Hum.
Gene
t.,19
92,5
1 :4
16-4
23.
nW
EIFF
ENBA
CH B
.,D
UBO
IS J.,
STO
RVIC
K D.
,TAW
IL R.
,JA
COBS
EN S
.J.,GI
LBER
T J.,
WIJM
ENGA
C.,
MEN
DEL
L J.R
.,W
INO
KUR
S.,AL
THER
R M
.R.:
«Map
ping
the
facio
scap
ulohu
-m
eral
mus
cular
dys
troph
y ge
ne is
com
plica
ted
by c
hrom
osom
e4q
35 re
com
binat
ion
even
ts». N
atur
e Gen
et.,1
993,
4,2
:165
-169
.
nW
EIFF
ENBA
CH B
.,D
UBO
IS J.,
MAN
NIN
G S.,
MA
N.S.
,SC
HUTT
E B.
C.,W
INO
KUR
S.T.,A
LTHE
RR M
.R.,
JACO
BSEN
S.J.,S
TAN
TON
V.P.,
YOKO
YAM
A K.
,MO
IR D
.:«Y
ac C
ontig
s for
4q35
in
the
Regio
n of
the
Fac
iosc
apulo
hum
eral
Mus
cular
Dys
troph
y (FS
HD) G
ene»
. Gen
omics
,199
4,19
,3 :5
32-5
41.
nW
IJMEN
GA C
.,FRA
NTS
R.R
.,BRO
UWER
O.F.
,MO
ERER
P.,
WEB
ER J.
L.,PA
DBE
RG G
.W.:
«Loc
atio
n of
facio
scap
ulohu
mer
alm
uscu
lar d
ystro
phy
gene
on
chro
mos
ome
4». L
ance
t,199
0,33
6:6
51-6
53.
nW
IJMEN
GA C
.,PAD
BERG
G.W
.,MO
ERER
P.,W
IEGA
NT
J.,LIE
M L
.,BR
OUW
ER O
.F.,
MILN
ER E
.C.,
WEB
ER J
.L.,V
ANO
MM
EN G
.B.,S
AND
KUYL
L.A
.,et a
l.:«M
appin
g of f
acio
scap
u-lo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y ge
ne to
chr
omos
ome
4q35
-qte
rby
mul
tipoi
nt l
inka
ge a
nalys
is an
d in
situ
hyb
ridiza
tion»
.Ge
nomi
cs,19
91,9
:570
-575
.
nW
IJMEN
GA C
.,SA
ND
KUIJL
L.A
.,M
OER
ER P
.,VAN
-DER
-BO
ORN
N.,B
OD
RUG
S.E.,R
AY P.
N.:
«Gen
etic
linka
ge m
ap o
ffac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y an
d fiv
e po
lymor
phic
loci
on c
hrom
osom
e 4q
35-q
ter»
. Am.
J.Hum
.Gen
et.,1
992,
51 :
411-
415.
nW
IJMEN
GA C
.SAN
DKU
IJL L
.A.,M
OER
ER P.
,VAN
-DER
BO-
ORN
N.,B
OD
RUG
S.E.,R
AY P.
N.:
«Chr
omos
ome 4
q D
NA
rea-
rran
gem
ents
asso
ciate
d wi
th f
acio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lardy
strop
hy».
Natu
re Ge
net.,
1992
,2 :2
6-30
.
nW
IJMEN
GA C
.,W
RIGH
T T.J
.,BA
AN M
.,PA
DBE
RG G
.,W
ILLIA
MSO
N R
.,VAN
OM
MEN
G.:
«Phy
sical
map
ping
and
YAC-
clonin
g co
nnec
ts fo
ur g
enet
ically
dist
inct
4qte
r lo
ci(D
4S16
3,D
4sl39
,D4F
35S1
and
D4F
l04S1
) in
the
FSHD
gen
e-re
gion»
. Hum
.Mol.
Gene
t.,19
93,2
,10
:166
7-16
72.
nW
IIMEN
GA C
.,VAN
DEU
TEKO
M J.,
HEW
ITT
J.A.,P
ADBE
RGG.
W.,V
AN O
MM
EN G
.J.,KO
FKER
M.,F
RAN
TS R
.:«P
ulsed
-field
gel e
lectro
phor
esis
of th
e D
4F10
4S1
locu
s rev
eals
the
size
and
the p
aren
tal o
rigin
of th
e FSH
D-a
ssoc
iated
dele
tions
».Ge
nomi
cs,19
94,1
9,1
:21-
26.
nW
INO
KUR
S.T.,
SCHU
TTE
B.,W
EIFF
ENBA
CH B
.,W
AS-
HIN
GTO
N S
.,CHA
KRAV
ARTI
A.,W
ASM
UTH
J.:«A
rad
iatio
nhy
brid
map
of 1
5 lo
ci on
the
dista
l lon
g ar
m o
f the
chr
omos
o-m
e 4,
the
regio
n co
ntain
ing th
e ge
ne re
spon
sible
for f
acio
scap
u-lo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y (FS
HD)»
. Am.
J.Hum
.Gen
et.,1
993,
53 :8
74-8
80.
nW
RIGH
T T.J
.,W
IJMEN
GA C
.,CL
ARK
L.N.,
FRAN
TS R
.,W
ILLIA
MSO
N R
.,HE
WIT
T J.E
.:«F
ine m
appin
g of
the
FSH
Dge
ne re
gion
orien
tate
s the
rear
rang
ed fr
agm
ent d
etec
ted
by th
epr
obe
p13E
-11»
. Hum
.Mol.
Gene
t.,19
93,2
,l0 :1
673-
1678
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
GEN
ÉTIC
A
DIAGNÓS
TICODIFE
RENCIAL
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
7-1
DIA
GNÓ
STIC
OD
IFERE
NCI
AL
lD
ÉFIC
IT FA
CIO
ESCA
PULO
HUM
ERAL
l D
ÉFIC
IT E
SCAP
ULO
PERO
NEO
lBI
BLIO
GRAF
ÍA
Num
eros
as
pato
logí
as
pued
en
tene
r se
mej
anza
,du
rant
e ci
erto
s pe
ríod
os d
e su
evo
luci
ón,
con
ladi
stro
fiam
uscu
lar
faci
oesc
apul
ohum
eral
(FSH
).El
exa
men
de
los
mie
mbr
os d
e la
fam
ilia
es u
nel
emen
to d
eter
min
ante
y
la
exis
tenc
ia
de
una
tran
smis
ión
auto
sóm
ica
dom
inan
te
orie
nta
eldi
agnó
stic
o ha
cia
la
dist
rofia
m
uscu
lar
faci
oesc
apul
ohum
eral
(FSH
).
Ant
e un
dé
ficit
m
uscu
lar
de
topo
graf
íafa
cioe
scap
uloh
umer
al c
on t
rans
mis
ión
dom
inan
te, s
epu
ede
cons
ider
ar:
una
dist
rofi
a m
iotó
nica
de
Stei
nert
, un
a m
iopa
tía
de B
ethl
em,
una
mio
patí
aco
ngén
ita,
una
am
iotr
ofia
espi
nal o
una
mio
siti
s co
nin
clus
ione
s.
Ant
e un
dé
ficit
m
uscu
lar
de
topo
graf
íafa
cioe
scap
uloh
umer
al s
in t
rans
mis
ión
dom
inan
te, n
oes
sie
mpr
e fá
cil
dist
ingu
ir u
na p
olim
iosi
tis,
que
en
gene
ral
resp
onde
a u
n tr
atam
ient
o co
n co
rtic
oide
s.La
aus
enci
a de
ref
eren
cias
fam
iliar
es y
la fl
uctu
ació
nde
l déf
icit
mus
cula
r, co
n m
ejor
ía e
n re
poso
, ori
enta
nel
dia
gnós
tico
hac
ia u
na m
iast
enia
. Co
n m
ás e
scas
afr
ecue
ncia
el e
xam
en ll
eva
a co
nsid
erar
una
dis
trof
iam
uscu
lar
rela
cion
ada
con
el
crom
osom
a X
(Duc
henn
e, B
ecke
r) o
un
sínd
rom
e de
Moe
bius
.
Ant
e un
dé
ficit
m
uscu
lar
de
topo
graf
íaes
capu
lope
rone
a si
n af
ecta
ción
faci
al (c
omo
ocur
re e
nel
20
% d
e ca
sos d
e di
stro
fia fa
cioe
scap
uloh
umer
al),
espr
ecis
o co
nsid
erar
una
pos
ible
dis
trof
ia m
uscu
lar
esca
pulo
pero
nea
y un
a am
iotr
ofia
esp
inal
de
Star
k-K
aese
r.
DIAGN
ÓSTIC
O DIF
EREN
CIAL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Défici
t facio
escapu
lohum
eral
DIA
GNÓ
STIC
OD
IFERE
NCI
AL
7-2
DÉFIC
IT FAC
IO-ESC
APUL
OHUM
ERAL
Ant
e un
dé
ficit
m
uscu
lar
de
topo
graf
íafa
cioe
scap
uloh
umer
al,
con
tran
smis
ión
dom
inan
te,
sepu
ede
cons
ider
ar u
na d
istr
ofia
mio
tóni
ca d
e St
eine
rt,
una
mio
patí
a de
Bet
hlem
, una
mio
patí
a co
ngén
ita
o un
aam
iotr
ofia
esp
inal
de
topo
graf
ía fa
cioe
sca-
pulo
hum
eral
.U
na m
ioto
nía
clín
ica
y el
ectr
ofis
ioló
gica
ade
más
de
lage
néti
ca m
olec
ular
per
mit
en r
ealiz
ar e
l dia
gnós
tico
de
ladi
stro
fia m
iotó
nica
de
Stei
nert
.La
ret
racc
ión
de l
os f
lexo
res
de l
os 4
últ
imos
ded
os e
sin
dica
tiva
de
la m
iopa
tía
de B
ethl
em, c
uyo
diag
nóst
ico
seco
nfir
ma
por
los
anál
isis
de
gené
tica
mol
ecul
ar.
Una
af
ecta
ción
m
uscu
lar
más
di
fusa
y
prec
oz
esin
dica
tiva
de
una
mio
patí
a co
ngén
ita,
cuy
o ti
po p
uede
ser
dete
rmin
ado
med
iant
e la
bio
psia
mus
cula
r.Lo
s si
gnos
neu
róge
nos
en la
EM
G s
on in
dica
tivo
s de
una
amio
trof
ia e
spin
al d
e to
pogr
afía
fac
ioes
capu
lohu
mer
al,
que
no s
iem
pre
es f
ácil
de d
isti
ngui
r de
la
dist
rofia
faci
oesc
apul
ohum
eral
.El
asp
ecto
de
la b
iops
ia m
uscu
lar
perm
ite
iden
tific
ar u
nam
iosi
tis
con
incl
usio
nes.
Ant
e un
dé
ficit
m
uscu
lar
de
topo
graf
ía
faci
oesc
a-pu
lohu
mer
al
sin
tran
smis
ión
dom
inan
te,
se
pued
eco
nsid
erar
una
pol
imio
siti
s, u
na m
iast
enia
y,
con
más
esca
sa fr
ecue
ncia
, una
dis
trof
ia m
uscu
lar
rela
cion
ada
con
el c
rom
osom
a X
o u
n sí
ndro
me
de M
oebi
us.
DÉF
ICIT
MUS
CULA
R FA
CIO
ESCA
PULO
HUM
ERAL
CO
NTR
ANSM
ISIÓ
N D
OM
INAN
TED
istro
fia m
iotó
nica d
e St
einer
tLa
afec
tació
n m
uscu
lar e
n la
distro
fia m
iotó
nica
de S
teine
rt e
sm
uy si
mét
rica,
más
dist
al qu
e pr
oxim
al y
afect
a a
los m
úscu
los
de la
man
o y
el an
tebr
azo.
Exist
e un
a m
ioto
nía q
ue se
trad
uce
en u
n re
tard
o en
la re
aper
tura
de
los d
edos
tras
un
apre
tón
dem
anos
.Con
frec
uenc
ia se
det
ecta
una
insu
ficien
cia re
spira
toria
por
afect
ació
n de
los
mús
culo
s re
spira
torio
s y
es h
abitu
al un
aafe
ctac
ión
card
íaca.
Otr
as a
fecc
ione
s m
ultis
istém
icas
son
cara
cter
ística
s de
la
mio
tonía
de
Stein
ert:
cata
rata
s,pr
oblem
as d
igesti
vos
(disf
agia,
falsa
vía,
tras
torn
os d
e tr
ánsit
o),h
iper
som
nia,
ralen
tizac
ión
psíqu
ica,a
trofia
tes
ticula
r,fac
iesine
xpre
siva,
párp
ados
caíd
os,
boca
abi
erta
y c
alvici
e fro
ntal
y te
mpo
ral e
n re
lació
n co
n la
grav
edad
.
En la
EM
G se
pro
duce
n,cu
ando
se
intro
duce
el e
lectro
do d
eag
uja,d
esca
rgas
mio
tónic
as (q
ue so
n po
tenc
iales
esp
ontá
neos
yse
cor
resp
onde
n co
n la
crisp
ació
n qu
e su
fren
los
pacie
ntes
),cu
ya fr
ecue
ncia
es le
nta
(40
a 60
Hz)
y e
stab
le du
rant
e to
dala
desc
arga
.Est
os r
asgo
s m
iotó
nico
s se
sup
erpo
nen
a sig
nos
elect
rofis
ioló
gicos
de
distro
fia m
uscu
lar:s
erie
de p
oten
ciales
idént
icos q
ue se
suce
den
de fo
rma
espo
ntán
ea y
cuy
a am
plitu
dde
crec
e de
form
a pro
gres
iva.
Por
últim
o,se
disp
one
en p
oco
tiem
po d
e un
diag
nóst
icom
olec
ular q
ue p
erm
ite d
escu
brir
la an
omalí
a ge
nétic
a pr
esen
teen
la
enfe
rmed
ad d
e St
einer
t (m
utac
ión
ines
tabl
e qu
e se
cara
cter
iza p
or u
na a
norm
al re
petic
ión
del t
riplet
e CT
G en
lare
gión
13q
del c
rom
osom
a 19)
.
Los
ante
cede
ntes
de
part
os c
on fe
to m
uert
o en
la fa
milia
ode
mue
rtes
dur
ante
los
prim
eros
días
de
vida
debe
n lle
var
aco
nside
rar p
roba
ble e
l diag
nósti
co d
e la
enfer
med
ad d
e St
einer
ten
la m
adre
.
Mio
patía
de
Beth
lemLa
miop
atía d
e Be
thlem
es u
na d
istro
fia m
uscu
lar p
oco
frecu
ente
de t
rans
misi
ón a
utos
ómica
dom
inant
e.Su
des
arro
llo in
icial
espr
ecoz
,en
la pr
imer
a inf
ancia
,y la
evo
lució
n de
la e
nfer
med
ades
lent
amen
te p
rogr
esiva
.El
déf
icit
mus
cular
afe
cta
a las
cin
tura
s y
a lo
s m
úscu
los
exte
nsor
es m
ás q
ue a
los
flexo
res.
Apar
ecen
con
fre
cuen
ciare
tracc
ione
s en
flexió
n,de
mod
o pa
rticu
lar e
n las
artic
ulacio
nes
inter
falán
gicas
de
los 4
últi
mos
ded
os.
En la
bio
psia
mus
cular
se o
bser
va u
n as
pect
o di
stró
fico
de la
sfib
ras
mus
cular
es,p
ero
no e
spec
ífico.
La a
nom
alía
gené
tica
asoc
iada
ha s
ido
loca
lizad
a en
2q3
7 en
el c
rom
osom
a 2
y la
enfe
rmed
ad e
stá
indu
cida
por
mut
acio
nes
en d
ifere
ntes
subu
nidad
es d
el co
lágen
o de
tipo
VI (
Spee
r,199
6).
Mio
patía
s con
génit
asLa
s m
iopa
tías
cong
énita
s se
ide
ntific
an h
abitu
almen
te c
omo
diagn
óstic
os d
ifere
ncial
es d
e un
a FS
H de
inici
o pr
ecoz
,a p
esar
de q
ue e
stén
pres
ente
s nu
mer
osos
elem
ento
s dif
eren
tes
de la
afect
ació
n fac
ial y
de la
cint
ura e
scap
ular.
Sugie
re u
n dia
gnós
tico
de m
iopa
tía c
ongé
nita
la ex
isten
cia d
ehip
oton
ía pr
ecoz
o p
ronu
nciad
a,la
pérd
ida m
uscu
lar c
on d
éficit
prox
imal
y el r
ostro
inex
pres
ivo,a
larga
do y
estre
cho.
Los p
acien
tes
pres
enta
n,as
imism
o,pie
s cav
os y
esco
liosis
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIA
GNÓ
STIC
OD
IFERE
NCI
AL
7-3
Défici
t facio
escapu
lohum
eral
La b
iopsia
mus
cular
confi
rma e
l diag
nósti
co d
e m
iopatí
a con
génit
aal
prec
isar e
l tipo
de
anom
alía e
struc
tura
l de
las fib
ras m
uscu
lares
(cen
tronu
clear,
de n
úcleo
,de
basto
ncillo
s,et
c.).
Amio
trofia
esp
inal c
on to
pogr
afía
facio
esca
pulo
hum
eral
Se tr
ata d
e un
tipo
de
amio
trofia
esp
inal c
on to
pogr
afía f
acio
es-
capu
lohu
mer
al qu
e se
tra
nsm
ite c
on c
arác
ter
auto
sóm
icodo
mina
nte,
de la
que
algu
nos c
asos
han
sido
des
crito
s por
vario
sau
tore
s (Fe
niche
l,196
7;Fu
ruka
wa,1
969;
Kaza
kov,
1975
).Au
nque
los
elect
rom
iogr
amas
mue
stran
con
may
or fr
ecue
ncia
signo
s de a
ctivid
ad es
pont
ánea
com
o fib
rilac
iones
y fas
cicula
cione
s,co
n po
tenc
iales
de
acció
n lar
gos y
ampli
os,p
uede
n,en
oca
sione
s,se
r nor
male
s o o
de t
ipo m
iopá
tico,
lo q
ue d
ificult
a el d
iagnó
stico
(Pad
berg
,198
2).E
stos
caso
s po
drán
ser
esc
larec
idos
grac
ias a
los a
vanc
es d
el dia
gnós
tico
gené
tico.
Mio
sitis
con
inclus
ione
sSe
trat
a de
mio
patía
s inf
lamat
orias
,lent
amen
te p
rogr
esiva
s,qu
eafe
ctan
a los
mús
culos
de l
a raíz
de l
os m
iembr
os co
ndis
minu
ción
de lo
s refl
ejos o
steot
endin
osos
y d
isfag
ia.Lo
s cuá
drice
ps n
o se
ven
afect
ados
.El in
icio
de la
enfer
med
ad se
pro
duce
entre
los 2
0y 3
0 añ
os.
Las
mod
ificac
ione
s de
la E
MG
son
mixt
as,s
imult
ánea
men
te d
etip
o m
iogé
nico
y ne
uróg
eno.
Las b
iops
ias m
uscu
lares
mue
stran
la pr
esen
cia d
e inc
lusio
nes c
itoplá
smica
s fila
men
tosa
s de 1
5 a 1
8nm
y n
umer
osas
vac
uolas
con
mem
bran
a.La
tra
nsm
isión
es
auto
sóm
ica d
omina
nte
(Bau
mba
ch,1
990)
.
DÉF
ICIT
MUS
CULA
RFA
CIO
ESCA
PULO
HUM
ERAL
SIN
TRAN
SMISI
ÓN
DO
MIN
ANTE
Polim
iosit
isLa
dist
inció
n en
tre la
pol
imio
sitis
y la
distro
fia fa
cioes
capu
lohu
-m
eral
es aú
n m
ás d
ifícil,
por c
uant
o en
algu
nas d
istro
fias f
acio
es-
capu
lohu
mer
ales
apar
ecen
en
la bio
psia
mus
cular
num
eros
ascé
lulas
inf
lamat
orias
y,e
n se
ntid
o in
vers
o,en
una
bio
psia
cara
cter
ística
de
polim
iosit
is se
per
ciben
ras
gos
de n
ecro
sis y
rege
nera
ción.
Algu
nos
rasg
os,s
in e
mba
rgo,
favor
ecen
el
diag
nost
ico d
epo
limio
sitis:
- en
el ám
bito
clín
ico,la
aus
encia
de
ante
cede
ntes
fam
iliare
s,la
apar
ición
de
una
debi
lidad
sim
étric
a y
prog
resiv
a de
los
mús
culo
s pro
ximale
s,sin
impo
rtar
en
qué
mom
ento
de
la vid
a,co
n un
a evo
lución
agud
a,su
bagu
da o
crón
ica y
grav
edad
varia
ble;
la afe
ctac
ión
facial
es
poco
frec
uent
e y
pued
e pr
oduc
irse
una
disfag
ia y/o
la af
ecta
ción
de lo
s mús
culo
s res
pirat
orio
s;-
en la
s pr
ueba
s bi
ológ
icas,
la el
evac
ión
de lo
s ni
vele
s de
crea
tinfo
sfoqu
inasa
(CP
K) e
stá p
rese
nte
en m
ás d
el 60
% d
eca
sos;
- la b
iopsia
mus
cular
mue
stra u
na n
ecro
sis m
uscu
lar d
e las
fibra
s Iy I
I,con
fago
citos
is,un
a reg
ener
ación
con b
asof
ilia,u
na di
stribu
ción
perif
ascic
ular d
e la
atrof
ia y e
xuda
dos i
nflam
atorio
s int
ersti
ciales
;- p
or ú
ltim
o,de
sde
el pu
nto
de vi
sta te
rapé
utico
,el t
rata
mien
toco
n co
rtico
ides
es a
ctivo
en
la po
limios
itis y
ha
sido
prop
uesto
como
una p
rueb
a diag
nósti
ca;la
falta
de re
spue
sta a
untra
tam
iento
con
cort
icoste
roide
indic
a un
diag
nósti
co d
e FS
H;se
sab
e,sin
emba
rgo,
que
algun
os ca
sos d
e po
limios
itis p
uede
n no
resp
onde
ra e
ste tr
atam
iento
.
Mias
tenia
En la
mias
teni
a no
exi
sten
,por
reg
la ge
nera
l,an
tece
dent
eshe
redit
ario
s y
la en
ferm
edad
pue
de s
obre
venir
en
cualq
uier
mom
ento
de
la vid
a.Se
tra
duce
en
episo
dios
de
debi
lidad
mus
cular
tra
nsito
ria,
agra
vada
por
la ac
tivida
d fís
ica,q
ue e
s res
pons
able
de u
na p
tosis
palpe
bral,
la pa
rális
is de
los
mús
culo
s m
otor
es d
e lo
s oj
os,l
ade
bilida
d ge
nera
lizad
a de
los m
iembr
os,e
n oc
asio
nes p
roble
mas
de d
egluc
ión
y/o d
e ha
bla y
/o d
ificult
ad r
espir
ator
ia pr
oduc
idapo
r la a
fecta
ción
de lo
s mús
culo
s res
pirat
orio
s.La
mias
tenia
evolu
ciona
por
bro
tes c
on u
na e
xpan
sión
prog
resiv
aqu
e afe
cta su
cesiv
amen
te a
los m
úscu
los o
cular
es,a
los m
úscu
los
de lo
s miem
bros
y po
sterio
rmen
te a
los m
úscu
los r
espir
ator
ios.
En e
l elec
trom
iogra
ma,
los p
oten
ciales
son
inicia
lmen
te n
orm
ales
para
ado
ptar
pos
terio
rmen
te u
n as
pect
o de
dist
rofia
cua
ndo
apar
ece
la fat
iga m
uscu
lar.
Es u
na e
nferm
edad
de
la un
ión
neur
omus
cular
relac
iona
da c
onun
des
orde
n de
l sist
ema
inmun
itario
.Se
prod
ucen
ant
icuer
pos
cont
ra lo
s rec
epto
res d
e ace
tilcoli
na,lo
que
impid
e la t
rans
misi
ónde
l im
pulso
ner
vioso
al m
úscu
lo.L
a m
edici
ón d
el n
ivel d
ean
ticue
rpos
con
tra r
ecep
tore
s de
ace
tilco
lina
es p
ositi
va e
n el
90 %
de
los c
asos
.Se
pro
duce
resp
uesta
tera
péut
ica a
las an
ticol
ineste
rasa
s.
Dist
rofia
s mus
cular
es
de D
uche
nne
y de
Beck
erLa
s dist
rofia
s mus
cular
es d
e Duc
henn
e y d
e Bec
ker s
on af
eccio
nes
rece
sivas
rela
ciona
das
con
el cr
omos
oma
X (la
mad
re e
s la
trans
miso
ra y
los s
ujeto
s mas
culin
os so
n lo
s afec
tado
s).Ad
emás
de
la tra
nsm
isión
her
edita
ria h
ay u
n cie
rto
núm
ero
deele
men
tos
difer
ente
s.La
top
ogra
fía d
e la
afect
ació
n m
uscu
larafe
cta a
los m
úscu
los d
e la
cintu
ra p
élvica
,de
las e
xtre
mida
des y
del t
ronc
o,co
n au
senc
ia de
afec
tación
facia
l.Se
prod
uce
tambié
nun
a hipe
rtrof
ia de
los m
úscu
los d
e las
pan
torri
llas,
ocas
iona
lmen
tede
la le
ngua
y un
a afec
tació
n ca
rdíac
a.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIA
GNÓ
STIC
OD
IFERE
NCI
AL
7-4
Défici
t facio
escapu
lopero
neo
DÉFIC
ITESC
APUL
OPERO
NEO
Al i
gual
que
la a
fect
ació
n de
los
mús
culo
s ti
bial
esan
teri
ores
y d
e lo
s pe
rone
os la
tera
les
pued
e se
run
o de
los
sign
os p
reco
ces
de la
FSH
, que
apa
re-
ce e
n ap
roxi
mad
amen
te u
no d
e ca
da d
os c
asos
, los
sínd
rom
esat
rófic
os e
scap
ulop
eron
eos
cont
ituy
enun
ind
icio
muy
fir
me
del
diag
nóst
ico
de l
a en
fer-
med
ad fa
cioe
scap
uloh
umer
al.
Un
défic
it m
uscu
lar
de t
opog
rafía
esc
apul
oper
onea
pued
e se
r in
dica
tivo
de
una
dist
rofia
mus
cula
res
capu
lope
rone
a o
de u
na a
mio
trof
ia e
spin
al e
sca-
pulo
pero
nea
de S
tark
-Kae
ser.
La a
usen
cia
de a
fect
ació
n fa
cial
y l
a pr
esen
cia
deun
a af
ecta
ción
de
los
mús
culo
s de
la c
ara
ante
rior
dela
pier
na e
s in
dica
tiva
de
la e
xist
enci
a de
una
dis
-tr
ofia
mus
cula
r es
capu
lope
rone
a.
Un
defíc
it m
uscu
lar
de t
opog
rafía
esc
apul
oper
onea
que
prog
resa
de
form
a as
cend
ente
y s
e ac
ompa
ñade
sig
nos
«neu
róge
nos»
tan
to e
n la
EM
G c
omo
enla
bio
psia
mus
cula
r es
un
clar
o in
dica
dor
de u
naam
iotr
ofia
espi
nal d
e St
ark-
Kae
ser.
DIST
ROFIA
MUS
CULA
RES
CAPU
LOPE
RON
EALa
atro
fia a
fect
a so
bre
todo
a la
zon
a pe
rone
a,qu
e se
hac
ecó
ncav
a po
r la
desa
paric
ión d
e los
tibia
les a
nter
iores
.A v
eces
,laatr
ofia,
inicia
lmen
te a
simét
rica,
pued
e ap
aren
tar u
na p
aráli
sis d
elne
rvio
ciát
ico p
oplít
eo e
xter
no,p
oste
riorm
ente
apa
rece
un
este
paje.
El re
lieve
de
la pa
ntor
rilla s
e co
nser
va,s
i bien
es f
recu
ente
una
retr
acció
n de
l ten
dón
de a
quile
s.En
la z
ona
esca
pular
el
desp
egam
iento
del
omóp
lato
afect
a a
la to
talid
ad d
el bo
rde
inter
no en
vez d
e a la
par
te in
ferior
,com
o en
la d
istro
fia fa
cioes
ca-
puloh
umer
al.Al
guno
s aut
ores
cons
idera
n qu
e pod
ría tr
atar
se d
e una
varie
dad
evolu
tiva
de la
enfe
rmed
ad d
e La
ndou
zy-D
ejerin
e,co
n afe
ctació
npe
rone
a y cu
ya af
ectac
ión fa
cial n
o pu
ede d
etec
tarse
clíni
cam
ente
(apro
ximad
amen
te e
l 20
% de
los c
asos
de
FSH)
,por
per
man
e-ce
r muy
en
segu
ndo
plano
(Pad
berg
,198
2).
Si bie
n las
dife
renc
ias n
osol
ógica
s,es
encia
lmen
te c
línica
s,ha
cen
pens
ar e
n la
distro
fia m
uscu
lar e
scap
ulope
rone
a co
mo
una
form
a clí
nica
de
FSH
,algu
nos
estu
dios
gen
ético
s pa
rece
nm
ostra
r dife
renc
ias d
e lo
caliz
ació
n ge
nétic
a (Pic
a,19
93).
La d
istro
fina,
que
es u
n pr
oteín
a su
bmem
bran
osa
de la
s fib
ras
mus
cular
es,e
stá a
usen
te p
or c
omple
to e
n la
enfer
med
ad d
eD
uche
nne,
mien
tras q
ue e
stá p
rese
nte
en c
antid
ad re
ducid
a en
la en
ferm
edad
de
Beck
er.
El a
nális
is de
la d
istro
fina
se r
ealiz
a ac
tualm
ente
de
form
asis
tem
ática
en
la bio
psia
celul
ar d
e to
dos l
os p
acien
tes s
obre
los
que
exist
en in
dicio
s de
distro
fia m
uscu
lar.
Síndr
ome
de M
oebiu
sEl
sín
drom
e de
Moe
bius
es
una
agen
esia
de lo
s nu
cléos
del
nerv
io fa
cial y
del
nerv
io m
otor
ocu
lar ex
tern
o,ca
usan
te d
e una
dipleg
ia fac
ial y
de u
na o
ftalm
opleg
ia co
ngén
itas.
Son
indica
tivos
del
diagn
óstic
o de
sínd
rom
e de
Moe
bius:
- exis
tenc
ia de
una
par
álisis
facia
l con
génit
a gen
eralm
ente
bilat
eral,
una
afect
ació
n un
ilate
ral o
bila
tera
l del
nerv
io m
otor
ocu
larex
tern
o y,
en o
casio
nes,
afect
ació
n de
otro
s ner
vios c
rane
ales;
- fre
cuen
te a
com
paña
mien
to d
e de
form
acio
nes
esqu
elétic
as y
dedo
s sup
ernu
mer
ario
s;- s
u ev
oluc
ión
no e
s pro
gres
iva;
- por
regla
gene
ral n
o se
pro
duce
afec
tació
n de
los m
úscu
los d
elas
ext
rem
idade
s o d
el tro
nco,
pero
algu
nos c
asos
diag
nosti
cado
sco
mo
síndr
ome
de M
oebiu
s pre
sent
aban
una
miop
atíap
rogr
esiva
simila
r a u
na d
istro
fia fa
cioes
capu
lohu
mer
al (H
anso
n,19
71).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Défici
t esca
pulop
erone
o nBib
liogra
fía
7-5
AMIO
TRO
FIA E
SPIN
ALES
CAPU
LOPE
RON
EA D
EST
ARK-
KAES
ERAp
oya e
l diag
nósti
co d
e un
a am
iotro
fia e
spina
l esc
apulo
pero
nea
de S
tark
-Kae
ser:
- el in
icio
de la
enfe
rmed
ad ap
roxim
adam
ente
a lo
s tre
inta a
ños,
por
una
afect
ació
n di
stal
de l
as e
xtre
mid
ades
inf
erio
res:
amio
trofia
de
las p
anto
rrilla
s,afe
ctac
ión
de lo
s mús
culo
s dor
si-fle
xore
s del
pie,a
rrefl
exia
rotu
liana
y aq
uílea
;-
la pr
ogre
sión
asce
nden
te,l
enta
men
te p
rogr
esiva
y p
oco
invali
dant
e,ha
cia lo
s mus
los y
hac
ia la
cintu
ra p
élvica
,más
tard
eha
cia lo
s mús
culo
s de l
os h
ombr
os,d
el cu
ello,
de la
cara
,con
una
posib
le afe
ctac
ión
de lo
s m
úscu
los
de la
deg
lució
n,de
l ner
viofac
ial e
inclu
so d
e lo
s ner
vios m
otor
es o
cular
es;
- la t
rans
misi
ón co
n ca
ráct
er au
tosó
mico
dom
inant
e;- e
n el
escá
ner
se a
prec
ia un
a at
rofia
de
tipo
neur
ógen
o qu
ese
tra
duce
en
un a
umen
to d
e lo
s es
pacio
s gr
asos
ent
re lo
sdif
eren
tes m
úscu
los y
los d
ifere
ntes
fasc
ículo
s mus
cular
es;
- el e
lectro
mio
gram
a es d
e tip
o ne
uróg
eno;
- la
biop
sia m
uscu
lar m
uest
ra a
l prin
cipio
poc
as a
nom
alías
,po
sterio
rmen
te,e
n un
esta
dio m
ás av
anza
do,u
na at
rofia
de
tipo
neur
ógen
o;- l
os e
studio
s ge
nétic
os e
stable
cen
una
relac
ión
con
la re
gión
12q2
4.1-q
24.31
) del
crom
osom
a 12.
BIBLIO
GRAFÍ
An
BAUM
BACH
L.L.
,NEV
ILLE
H.E.,
RIN
GEL
S.P.,G
ARCI
A C.
,SU
JAN
SKY
E.:«
Fam
ilial i
nclus
ion
body
myo
sitis:
evide
nce
for
auto
som
al do
mina
nt in
herit
ance
».Am
.J.Hu
m.Ge
net.,
1990
,47,
Supp
l.:A4
8
nEM
ERY
A.E.
H.:«
Emer
y-D
reifu
ss m
uscu
lar d
ystro
phy
and
othe
r rela
ted
disor
ders
».Br
.Med
.Bull
.,198
9,45
,3 :7
72-7
87.
nFE
NIC
HEL
G.M
.,EM
ERY
E.S.,H
UNT
P.:«
Neu
roge
nic at
roph
ysim
ulatin
g fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
(a
dom
inant
form
)».
Arch
.Neu
rol.,1
967,
17 :2
57-2
60.
nFU
RUKA
WA
T.,TA
UKAG
OSH
I H.,S
UGIT
A H.
,TOY
OKU
RAY.
:«N
euro
genic
mus
cular
atro
phy s
imula
ting f
acio
scap
ulohu
me-
ral m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.Ne
urol.
Sci.,
1969
,9 :3
89-3
97.
nHA
NSO
N P
.H.,
ROW
I-AN
D L
.P.:«
Möb
ius s
yndr
ome
and
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Ann
.Neu
rol.,1
971,
24:
31-3
9
nISO
ZUM
I K.,D
ELO
NG
R.,K
APLA
N J.
,DEN
G H.
X.,IQ
BAL
Z.,H
UNG
W.Y.
,WILH
ELM
SEN
K.C
.,HE
NTA
TI A
.,PE
RICA
K-VA
NCE
M.A
.,SID
DIQ
UE T.
:«Lin
kage
of s
capu
lope
rone
al sp
inal
mus
cular
atro
phy
to c
hrom
osom
e 12
q24.1
-q24
-31»
. Hum
.Mol.
Gene
t. ,19
96,5
:137
7-13
82.
nKA
ZAKO
V V.M
.,BO
GORO
DIN
SKY
D.K.
,SKO
ROM
ETZ
A.A.
:«M
yoge
nic s
capu
lope
rone
al dy
strop
hy -
mus
cular
dys
troph
y in
the
K-kin
dred
».Eu
r.Neu
rol.,1
975,
13 :3
50-3
59.
nPA
DBE
RG G
.W.:
Facio
scapu
lohum
eral d
iseas
e.Thè
se d
e do
cto-
rat,I
nter
cont
inent
al Gr
aphic
s,Un
ivers
ité d
e Le
iden,
1982
,243
p.
nPI
CA
A.,
BLAK
E D.
,ST
EIN
LOSS
J.,
NYG
AARD
T.G
.,RO
WLA
ND
L.P.
,WIT
HEM
SEN
K.C
.:«S
capu
lope
rone
al m
uscu
-lar
dys
troph
y is
gene
ticall
y dis
tinct
fro
m f
acio
scap
ulohu
mer
alm
uscu
lar d
ystro
phy»
. Neu
rolog
y,19
93,4
3 :A
210.
nRI
CKER
K.,M
ERTE
NS H
.G.:
«The
diffe
rent
ial d
iagno
sis o
f the
(facio
)-sca
pulo
-per
onea
l syn
drom
e». E
ur.Ne
urol.
,196
8,1
:275
-30
7.
nRO
THST
EIN
T.L.,
CARL
SON
C.B
.,SUM
I S.M
.,CO
DEV
EN B
.:«P
olym
yosit
is wi
th f
acio
scap
ulohu
mer
al di
stribu
tion»
.Ar
ch.
Neur
ol.,1
971,
25 :3
13-3
19.D
IAGN
ÓST
ICO
DIFE
REN
CIAL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Biblio
grafía
DIA
GNÓ
STIC
OD
IFERE
NCI
AL
7-6n
SPEE
R M
.C.,T
ANDA
N R
.,RAO
P.N
.,FRI
ES T.
,STA
JICH
J.M.,
BOLH
UIS
P.A.,J
OBS
IS G.
J.,VA
NCE
J.M
.,VILE
S K.
D.,S
HEFF
IELD
K.,JA
MES
C.,K
AHLE
R S.G
.,PET
TEN
ATI M
.,GILB
ERT
J.R.,D
EN-
TON
P.H.
,YAM
AOKA
L.H
.,PER
ICAK
-VAN
CE M
.A.:
«Evid
ence
for l
ocus
het
erog
eneit
y in
the
Beth
lem m
yopa
thy a
nd lin
kage
to2q
37».
Hum.
Mol.
Gene
t.,19
96,5
,7 :1
043-
1046
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRATAMIE
NTOD
IST
RO
FIA
MU
SCU
LAR
FA
CIO
ESC
APU
LOH
UM
ERA
L
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
8-1
TRAT
AMIE
NTO
lSE
GUIM
IEN
TOl
MED
IDAS
DE
HIGI
ENE
DIE
TÉTI
CAl
CON
TRAI
ND
ICAC
ION
ES T
ERAP
ÉUTI
CAS
lTR
ATAM
IEN
TO FA
RMAC
OLÓ
GICO
l R
EHAB
ILITA
CIÓ
Nl
COM
PEN
SACI
ÓN
DE
LAS
DISC
APAC
IDAD
ESl
CIR
UGÍA
lAN
ESTE
SIAl
BIBL
IOGR
AFÍA
El s
egui
mie
nto
exig
e un
a va
lora
ción
gen
eral
men
tean
ual
con
prue
bas
mus
cula
res,
ex
amen
orto
pédi
co,
card
íaco
, re
spir
ator
io,
audi
tivo
,of
talm
ológ
ico
y di
etét
ico.
Nun
ca s
e de
be o
lvid
ar la
pre
venc
ión
de la
obe
sida
d.
No
exis
te u
n tr
atam
ient
o fa
rmac
ológ
ico
de fo
ndo.
Se u
tiliz
an a
ntiá
lgic
os d
e m
odo
frec
uent
e.La
s lá
grim
as a
rtifi
cial
es s
irve
n pa
ra p
reve
nir
laco
njun
tiviti
sy
las
ulce
raci
ones
de
la c
órne
a.En
ca
so
de
depr
esió
n gr
ave
se
utili
zan
anti
depr
esiv
os. C
on f
recu
enci
a es
tá in
dica
da u
nate
rapi
a de
man
teni
mie
nto.
La re
habi
litac
ión
tien
e po
r ob
jeti
vo re
duci
r el
dol
ory
min
imiz
ar lo
s ri
esgo
s de
ret
racc
ione
s te
ndin
osas
.Lo
s ap
arat
os y
ayu
das
técn
icas
uti
lizad
os c
onm
ayor
fre
cuen
cia
son:
los
apa
rato
s an
tieq
uino
s,lo
s ba
ston
es y
las
sill
as d
e ru
edas
man
uale
s o
eléc
tric
as.
La
fijac
ión
del
omóp
lato
a
la
caja
to
ráci
ca(o
mop
exia
) pue
de p
erm
itir
rec
uper
ar o
mej
orar
lael
evac
ión
acti
va d
e la
ext
rem
idad
sup
erio
r.
En l
a an
este
sia
no s
e de
ben
utili
zar
deri
vado
sha
lóge
nos
ni s
ucci
nilc
olin
a.
TRAT
AMIEN
TO
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Segu
imien
toTR
ATAM
IEN
TO
8-2
SEGUIM
IENTO
VALO
RACI
ON
ES R
EITE
RADA
SEl
seg
uim
iento
se
basa
en
la re
itera
ción
de la
valo
ració
n,un
ao
dos
vece
s al
año,
de a
cuer
do c
on e
l ritm
o ev
olut
ivo d
e la
enfe
rmed
ad.
Valo
raci
ón m
orfo
lógi
ca y
del
coc
ient
e pe
so-e
stat
ura
Es im
port
ante
la p
reve
nció
n de
la o
besid
ad,y
a que
el e
xces
o de
peso
es u
no d
e lo
s fac
tore
s que
limita
n la
auto
nom
ía.Va
lora
ción
mus
cula
rPr
ueba
s pa
ra d
eter
mina
r el
equil
ibrio
ago
nista
-ant
agon
ista,
lato
pogr
afía e
xact
a del
défic
it m
uscu
lar,la
relac
ión
prox
imal/
dista
l,la
simet
ría o
asim
etría
de
la afe
ctac
ión.
Din
amom
etría
con
exam
en d
e la
pinza
de
pulga
r e ín
dice,
de la
elev
ació
n ra
quíde
a.Ex
amen
func
iona
l (es
tudio
de
las d
ifere
ntes
pos
icion
es y
del
tiem
po q
ue se
man
tiene
n,pr
ueba
s cro
nom
etra
das).
Análi
sis d
e la
bipe
dest
ació
n (lo
caliz
ació
n de
l cen
tro d
e gr
aved
ad,s
ituac
ión
y ele
vació
n de
las
extr
emid
ades
sup
erio
res,
cará
cter
de
lahip
erlo
rdos
is).F
orm
a ha
bitua
l de
mar
cha
sobr
e la
punt
a de
los
pies o
sobr
e lo
s talo
nes.
Estu
dio
de la
tro
ficid
adEn
par
ticula
r,aná
lisis
de u
na p
osibl
e at
rofia
hum
eral.
Valo
raci
ón o
steo
arti
cula
rEx
amen
de
defo
rmac
ione
s que
afec
tan
al sis
tem
a oste
oart
icular
,de
afec
cione
s reu
mát
icas e
n el
hom
bro
o la
colum
na.
Valo
raci
ón c
ardi
ores
pira
tori
aRa
diogr
afía t
orác
ica,p
rueb
as re
spira
toria
s fun
ciona
les,E
CG.
Valo
raci
ón d
e la
afe
ctac
ión
visu
al o
aud
itiv
aD
eben
reali
zars
e a lo
s pac
iente
s afec
tado
s por
FSH
valo
racio
nes
ofta
lmol
ógica
s y
de o
torr
inol
arin
golo
gía r
egul
ares
tan
tosi
pres
enta
n fo
rmas
pat
ente
s clín
icam
ente
,com
o si
son
esca
sa-
men
te si
ntom
ática
s o as
intom
ática
s.Lo
s miem
bros
de
la fam
iliano
afec
tado
s pue
den
pres
enta
r los
mism
os tr
asto
rnos
ocu
lares
que
los e
nferm
os,p
or lo
que
deb
en se
r obje
to ta
mbié
n de
este
segu
imien
to re
gular
.
REAL
IZAC
IÓN
DE
PRUE
BAS
MUS
CULA
RES
Los p
roce
dimien
tos d
e pr
ueba
s mus
cular
es so
n té
cnica
s tod
avía
poco
nor
mali
zada
s y p
or e
llo su
impo
rtanc
ia es
sign
ificat
iva si
sepa
rte d
e la
hipót
esis
de q
ue e
s des
eable
obt
ener
una
idea
pre
cisa
de la
evo
lución
natu
ral d
e la
enfer
med
ad,lo
que
es i
ndisp
ensa
blepa
ra re
aliza
r estu
dios p
rosp
ectiv
os so
bre
la FS
H.Se
pue
de d
isting
uir e
ntre
pru
ebas
mus
cular
es c
uant
itativ
as,
man
uales
o fu
ncio
nales
.
La p
ráct
ica d
e pr
ueba
s m
uscu
lares
par
a la
valo
ració
n de
los
défic
its e
n la
FSH
se a
plica
de
mod
o pr
efere
nte
sobr
e gr
upos
dem
úscu
los a
fecta
dos p
or e
sta e
nferm
edad
.De
este
mod
o,se
pue
den
aislar
,por
ejem
plo,9
gru
pos
muscu
lares
para
los q
ue la
s pru
ebas
debe
n rea
lizar
se en
ambo
s lad
os (P
erso
nius,
1994
):- a
bduc
tores
del
homb
ro- r
otado
res la
terale
s (ex
terno
s) de
l hom
bro
-adu
ctores
hor
izont
ales d
el ho
mbro
- abd
uctor
es h
orizo
ntale
s del
homb
ro- f
lexor
es d
el co
do- e
xtens
ores
del
codo
- exte
nsor
es d
e la
rodilla
- flex
ores
de l
a rod
illa- e
levad
ores
del
pie
En e
l mar
co d
e un
segu
imien
to de
cer
ca d
e 10
año
s de
pacie
ntes
afecta
dos p
or en
ferme
dade
s neu
romus
cular
es,K
ilmer
reali
zó pr
ueba
sso
bre 3
4 mo
vimien
tos (K
ilmer,
1995
):- c
uello
(flex
ión,e
xtens
ión)
- tron
co (f
lexión
,exte
nsión
)- h
ombr
os (a
bduc
ción,
rotac
ión)
- cod
os (f
lexión
,exte
nsión
)- m
uñec
as (f
lexión
,exte
nsión
)- p
ulgar
es (a
bduc
tores
)- c
adera
s (fle
xión,
exten
sión)
- rod
illas (
flexió
n,ex
tensió
n)- t
obillo
s (do
rsifle
xión,
flexió
n pla
ntar,
abdu
cción
,adu
cción
)
Prue
bas m
uscu
lares
cuan
titat
ivas
Esta
s pr
ueba
s tie
nen
por
finali
dad
evalu
ar la
máx
ima
fuer
zaiso
mét
rica
volun
taria
.Su
esta
ndar
izació
n y
repr
oduc
ibilid
adde
ben
ser t
enida
s en
cuen
ta.
La m
edici
ón d
e la
fuerz
a de
pre
sión
de la
man
o y
de lo
s de
dos
pued
e re
aliza
rse
con
dinam
ómet
ros (
dinam
ómet
ro d
e Le
gran
d).
Para
los g
rand
es gr
upos
mus
cular
es se
util
izan
con
frecu
encia
ergó
met
ros
está
ticos
.Est
os s
istem
as u
tiliza
n,po
r eje
mpl
o,alm
ohad
illas a
justab
les q
ue u
nen
el br
azo
o la
piern
a del
sujet
o a
una
cinta
inelás
tica
que
mov
iliza
un t
rans
miso
r de
fuer
za,c
uya
carg
a pue
de va
riar d
esde
50
gram
os a
100
kilog
ram
os.L
os su
jetos
se s
itúan
en
una
cam
illa d
e re
cono
cimien
to r
egula
ble,q
ue e
stáro
dead
a por
un
chas
is m
etáli
co o
ctogo
nal.E
ste d
ispos
itivo
aseg
u-ra
un
ancla
je ríg
ido
y aju
stable
al
tran
smiso
r de
fue
rza
(Per
soniu
s,19
94).
Prue
bas m
uscu
lares
man
uales
Los p
roce
dimien
tos e
stánd
ar p
ropo
nen
con
frecu
encia
el u
so d
ees
calas
com
o la
M.M
.T.(M
anua
l Mus
cle T
estin
g) r
ecom
enda
dapo
r el M
edica
l Res
earc
h Co
uncil
(MRC
,Lon
dres
).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRAT
AMIE
NTO
8-3
Prue
bas m
uscu
lares
func
iona
lesPa
ra o
bten
er u
na e
valua
ción
cuan
titat
iva p
uede
n pr
actic
arse
num
eros
as p
rueb
as fu
ncio
nales
.Las
pru
ebas
cro
nom
etra
das
perm
iten
evalu
ar fu
ncio
nes c
omo:
- sub
ir cu
atro
esc
alone
s de
tam
año
está
ndar
con
pasa
man
os;
- rec
orre
r una
dist
ancia
de
30 p
ies (9
,14 m
etro
s);- b
eber
180
milil
itros
de
agua
con
una p
ajita
situ
ada e
n el
cent
rode
la b
oca (
Pers
onius
,199
4).
Las
prue
bas
func
iona
les e
spec
íficas
de
la ex
trem
idad
sup
erio
ry
de la
ext
rem
idad
infe
rior
se v
alora
n co
n es
calas
del
tip
out
ilizad
o po
r Per
soniu
s (19
94).
Segu
imien
to
Pond
erac
ión
de la
s pr
ueba
sm
uscu
lare
s m
anua
les
(M.M
.T.)
5Fu
erza
nor
mal
5-D
ebilid
ad m
uscu
lar d
udos
a.4+
Inca
pacid
ad d
e res
istir
una c
ontra
rres
isten
cia m
áxi-
ma,
en to
da la
ampli
tud
del m
ovim
iento
.4
Capa
cidad
de
resis
tir u
na c
ontra
rresis
tenc
ia m
oder
ada,
en to
da la
ampli
tud
del m
ovim
iento
.4-
Capa
cidad
de r
esist
ir un
a con
trarr
esist
encia
míni
ma,
ento
da la
ampli
tud
del m
ovim
iento
.3+
Capa
cidad
de m
oviliz
ació
n co
ntra
grav
edad
en to
dala
ampli
tud
del m
ovim
iento
y de
resis
tir u
na co
ntra
rres
is-te
ncia
mín
ima
en u
na p
arte
del
rec
orrid
o de
lmov
i-m
iento
con
inter
rupc
ión
brus
ca d
e la
cont
racc
ión.
3Ca
pacid
ad d
e m
oviliz
ació
n co
ntra
gra
veda
d en
toda
laam
plitu
d de
l mov
imien
to.
3-Ca
pacid
ad d
e m
oviliz
ació
n co
ntra
gra
veda
d en
más
de
la m
itad
del r
ecor
rido
del m
ovim
iento
.2+
Capa
cidad
de
mov
ilizac
ión
cont
ra g
rave
dad
enm
enos
de
la m
itad
del r
ecor
rido
del m
ovim
iento
.2
Capa
cidad
de
mov
ilizac
ión
en t
oda
la am
plitu
d de
lm
ovim
iento
neu
traliz
ando
la gr
aved
ad.
2-Ca
pacid
ad d
e m
oviliz
ació
n en
una
par
te d
el re
corr
idode
l mov
imien
to n
eutra
lizan
do la
grav
edad
.1
Se p
ercib
e co
ntra
cció
n m
uscu
lar o
esta
es e
viden
te.
0N
o se
per
cibe
ningu
na co
ntra
cció
n.En
cas
o de
inc
ertid
umbr
e en
tre d
ospu
ntua
cione
s se d
ebe e
legir
la má
s baja
.
recordar
PARA
En u
n es
tudio
de
segu
imien
to de
pac
ientes
afec
tado
s por
enfe
rme-
dade
s ne
urom
uscu
lares
dur
ante
un p
eríod
o de
10
años
,en
los 2
2su
jetos
exa
mina
dos
(de
53 a
fecta
dos
por F
SH,c
on u
na m
edia
deed
ad d
e 38
año
s) la
media
glob
al en
el M
.M.T.
de 3
4 mo
vimien
tosfue
de
3,7,c
on u
na p
érdida
de
sólo
0,22
unida
des
por
dece
nio(K
ilmer,
1995
).
Esca
la d
e Pe
rson
ius
(Per
soni
us, 1
994)
Mie
mbr
o su
perio
rVa
lor
1El
pacie
nte
cons
igue
una
abdu
cción
com
pleta
del
braz
o tra
-za
ndo u
n círc
ulo ha
sta la
verti
cal.L
a man
iobra
se in
icia c
on lo
sbr
azos
en lo
s cos
tado
s y lo
s cod
os p
erma
nece
n exte
ndido
s a lo
largo
de t
odo
el mo
vimien
to.Va
lor
2El
pacie
nte co
nsigu
e lev
antar
los b
razos
por e
ncim
a de s
u cab
eza,
pero
sólo
si do
bla lo
s cod
os o
utiliz
a mús
culos
acce
sorio
s.Va
lor
3El
pacie
nte
no co
nsigu
e lev
anta
r las
man
os p
or e
ncim
a de
suca
beza
,pero
logra
lleva
r a la
boca
un va
so co
n 180
ml d
e agu
aut
ilizan
do,s
i es n
eces
ario,
las d
os m
anos
.Va
lor
4El
pacie
nte c
onsig
ue le
vant
ar la
s man
os ha
sta su
boca
,pero
nolog
ra lle
var h
asta
ella
un va
so co
n 18
0 ml
de a
gua.
Valo
r 5
El pa
cient
e no c
onsig
ue le
vant
ar la
s man
os ha
sta su
boca
,pero
pued
e so
stene
r un
bolí
grafo
o rec
oger
mon
edas
esp
arcid
asso
bre u
na m
esa.
Valo
r 6
El pa
cient
e no c
onsig
ue le
vant
ar la
s man
os ha
sta su
boca
y no
pued
e usa
rlas d
e mod
o út
il.Ex
trem
idad
infe
rior
Valo
r 1
El pa
cient
e con
sigue
and
ar y
subir
esca
leras
sin
ayud
a.Va
lor
2El
pacie
nte
cons
igue
anda
r sin
ayud
a y s
ubir
esca
leras
con
laay
uda
de u
n pa
sama
nos.
Valo
r 3
El pa
cient
e co
nsigu
e an
dar y
subir
esca
leras
con
la ay
uda
deun
apar
ato o
rtopé
dico o
emple
a más
de 1
2 se
gund
os en
subir
cuat
ro es
calon
es es
tánd
ar.Va
lor
4El
pacie
nte c
onsig
ue a
ndar
y lev
anta
rse d
e una
silla
sin
ayud
a,pe
ro no
logra
subir
esca
leras
.Va
lor
5El
pacie
nte
cons
igue
anda
r sin
ayud
a,pe
ro no
cons
igue
levan
-ta
rse d
e una
silla
sin
ayud
a ni
subir
esca
leras
.Va
lor
6El
pacie
nte
cons
igue
anda
r con
la a
yuda
de
una
ortes
is de
sopo
rte d
el tob
illo.
Valo
r 7
El pa
cient
e co
nsigu
e an
dar c
on la
ayu
da d
e un
bas
tón o
un
anda
dor.
Valo
r 8
El pa
ciente
no co
nsigu
e and
ar,pe
ro pu
ede l
evan
tarse
con a
yuda
.Va
lor
9El
pacie
nte u
sa u
na si
lla d
e rue
das.
Valo
r 10
El pa
cient
e se v
e obli
gado
a p
erma
nece
r en
la ca
ma.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRAT
AMIE
NTO
8-4
CONT
RA-
INDICA
CIONE
STER
APÉU
TICAS
No
exist
en co
ntra
indica
cione
s med
icam
ento
sas e
spec
íficas
.La
pre
scrip
ción
de m
edica
men
tos d
epre
sore
s del
siste
ma n
er-
vioso
cent
ral,e
n ca
so d
e ins
ufici
encia
resp
irato
ria,y
de
muc
o-flu
idific
ante
s,en
caso
de
dificu
ltade
s par
a tos
er,d
ebe
ser c
onsi-
dera
da co
n pr
ecau
ción.
MEDID
AS DE
HIGIEN
E DIET
ÉTICA
La p
reve
nció
n de
la o
besid
ad (o
su tr
atam
iento
) es e
senc
ial co
nel
fin d
e ev
itar l
a sob
reca
rga y
el a
gota
mien
to m
uscu
lar.
La o
besid
ad s
e de
sarr
olla
con
gran
facil
idad,
ya q
ue lo
s su
jetos
se m
ueve
n po
co y
tien
den
a co
mpe
nsar
su
enfe
rmed
ad c
oning
esta
exc
esiva
o m
al co
mpe
nsad
a de
alim
ento
s.El
ases
oram
iento
diet
ético
y e
l seg
uimien
to p
or u
n es
pecia
lista
está
n ind
icado
s,po
r tan
to,d
e m
odo
gene
ral.
Medid
as de
higie
ne n
Contr
aindic
acion
es
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
REHAB
ILITAC
IÓNSe
pre
scrib
e un
a re
habi
litac
ión
regu
lar y
pro
long
ada
en e
ltie
mpo
.Sus
obje
tivos
son
dism
inuir
el do
lor y
redu
cir al
míni
mo
el rie
sgo
de re
tracc
ione
s ten
dinos
as.
La fi
nalid
ad n
o es
recu
pera
r fue
rza
mus
cular
,por
lo q
ue d
ebe
evita
rse la
mus
culac
ión.S
i a pe
sar d
e tod
o se
prac
tica l
a mus
culac
ión,
al ha
cer t
raba
jar e
n ex
ceso
los m
úscu
los d
eficit
arios
amiot
rofia
dos
se co
rre el
ries
go d
e rot
uras
tend
inosa
s y d
olore
s mus
cular
es.
El do
lor r
evela
,con
frec
uenc
ia,un
esfu
erzo
mus
cular
exa
gera
doen
relac
ión
con
las p
osibi
lidad
es d
el(os
) gru
po(s)
mus
cular
(es).
TRAT
AMIE
NTO
S DE
REHA
BILIT
ACIÓ
NLo
s obje
tivos
de
las se
sione
s de
reha
bilita
ción
son
la es
timula
ción
de la
vas
odila
tació
n pe
rifér
ica,e
l man
tenim
iento
del
trofis
mo
subc
után
eo,l
a re
lajac
ión,
la luc
ha c
ontra
las
retra
ccio
nes
y la
cons
erva
ción
de la
máx
ima
elasti
cidad
de
la ca
ja to
rácic
a pa
rapr
even
ir un
a pos
ible
insuf
icien
cia re
spira
toria
.La
reha
bilita
ción
es p
or ta
nto:
- pre
coz,c
on ca
rácter
prev
entiv
o,de
sde q
ue se
realiz
a el d
iagnó
stico
,- p
erma
nent
e,sin
inter
rupc
ión de
su se
guim
iento
,- p
erso
naliza
da,se
gún l
as po
sibilid
ades
func
ionale
s,el m
odo
de vi
da de
len
fermo
,los
aco
ntec
imien
tos i
nter
curre
ntes
(ciru
gía,s
obre
infec
ción,
pato
logía
sobr
eaña
dida)
y el c
ontex
to ps
icológ
ico de
l enfe
rmo.
El rit
mo
del t
ratam
iento
de r
ehab
ilitac
ión,d
efinid
o m
edian
te cu
ida-
dosa
sva
lora
cione
s,es
var
iable
,des
de d
os s
esio
nes
por
mes
hast
a cu
atro
sesio
nes p
or se
man
a.
En la
enc
uesta
de
la AF
M so
bre
la FS
H,el
70 %
de
laspe
rson
as q
ue c
onte
staro
n so
n at
endid
as d
e m
odo
regu
lar p
or fi
siote
rape
utas
,con
res
ultad
os p
ositi
vos
(ver «
Encu
esta
AFM
• Re
sulta
dos •
Seg
uimien
to te
rapé
utico
»).
TRATA
MIENT
OFAR
MACO
LÓGIC
OAP
ARAT
O L
OCO
MO
TOR
No
exist
en tr
atam
iento
s far
mac
ológ
icos e
ficac
es.
La u
tiliza
ción
de co
rtico
ides,
ensa
yada
en
algun
as o
casio
nes a
nte
el as
pect
o cla
ram
ente
infla
mat
orio
de
la bio
psia
mus
cular
,se
ham
ostra
do in
efica
z.
Los a
ntiál
gicos
tien
en,e
n ge
nera
l,esc
aso
efecto
sobr
e los
dolo
res
mus
cular
es,p
ero
son
utiliz
ados
de
mod
o fre
cuen
te
para
los
dolo
res
oste
oart
icular
es y
ten
dinos
os (
lumba
lgias
,cer
vicálg
ias,
etc.)
.
Segú
n un
a en
cues
ta d
e la
AFM
rea
lizad
a a
pers
onas
con
FSH,
los
med
icam
ento
s m
ás u
tiliza
dos
son
los
calm
ante
s (43
% d
e las
270
per
sona
s que
cont
esta
ron
los
usab
a) (
ver
«Enc
uest
a AF
M •
Res
ulta
dos
• Se
guim
iento
tera
péut
ico»)
.
SISTE
MA
OCU
LAR
La u
tiliza
ción
de lá
grim
as ar
tifici
ales p
erm
ite ev
itar c
ompli
cacio
nes
caus
adas
por
la o
clusió
n inc
omple
ta de
los p
árpa
dos (
conju
ntivi
tisy/o
ulce
racio
nes d
e la c
órne
a).D
esde
hac
e poc
o se
util
izan
geles
oftá
lmico
s esp
ecial
es a
base
de p
olím
eros
hidr
ófilo
s de a
lto p
eso
mol
ecul
ar (
Lacr
inor
m®
por
ejem
plo)
cuy
a pe
rman
encia
es
may
or.D
ado
que
ésto
s se
han
mos
trad
o in
sufic
iente
s pa
rapr
oteg
er la
cór
nea
y/o c
onjun
tiva,
se p
ropo
ne u
na t
arso
rrafi
a(ve
r «Tr
atam
iento
• Ci
rugía
• Ro
stro»
).
En al
guna
s oca
sione
s es n
eces
ario,
para
evit
ar d
espr
endim
iento
sde
ret
ina
que
pued
en p
rodu
cir c
egue
ra,u
n tr
atam
iento
de
foto
coag
ulació
n de
las t
elean
giect
asias
y de
los m
icroa
neur
ismas
de la
retin
a (Fit
zsim
ons,
1987
).
ASPE
CTO
S PS
ICO
LÓGI
COS
Con
frecu
encia
está
indic
ada
una
tera
pia d
e m
ante
nimien
to.S
eut
ilizan
antid
epre
sivos
en
caso
de
depr
esió
n gr
ave.
Efec
tos d
e la
fisi
oter
apia
%
Biene
star,a
livio,
optim
ismo
28M
ejora
de l
a ela
sticid
ad lig
amen
tosa
23M
enos
dolo
r - m
enos
ant
iálgic
os16
Man
tenim
iento,
cons
erva
ción
14M
ejor m
ovilid
ad14
Diste
nsión
,relaj
ación
13
Mejo
ra d
el ton
o mu
scular
10M
ás fu
erza
,men
os fa
tiga
10Co
nser
vació
n de
la ca
pacid
ad re
spira
toria
6Fre
no d
e la
evolu
ción
de la
enfer
meda
d5
Mejo
r esta
bilida
d,me
nos c
aídas
4D
istr
ofi
a m
usc
ula
r fa
cio
esca
pu
loh
um
era
l.E
ncu
esta
AFM
. E
fect
os
de
la f
isio
tera
pia
.Po
rcen
taje
s so
bre
135
encu
esta
s co
ntes
tada
s.Re
spue
stas
:193
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRAT
AMIE
NTO
8-5
Tratam
iento
farma
cológ
ico n
Reha
bilita
ción
CIN
ESIT
ERAP
IA R
ESPI
RATO
RIA
Los
ejerc
icios
res
pirat
orio
s co
nsist
en e
n ins
pirac
ione
s ac
tivas
lenta
s,pr
ofun
das,
dand
o im
port
ancia
a ca
da e
tapa
resp
irato
ria y
expi
racio
nes
pasiv
as a
sistid
as p
or la
pre
sión
ejerc
ida
por
elfis
iote
rape
uta s
obre
el t
órax
o e
l abd
omen
.
FISIO
TERA
PIA
La fi
siote
rapia
con
util
izació
n de
rec
urso
s fís
icos
com
o lo
do,
ultra
sonid
os,c
orrie
nte
galvá
nica
u on
da c
orta
,pue
de te
ner
unefe
cto
mio
rrela
jante
o an
tiálgi
co.
APAR
ATO
S O
RTO
PÉD
ICO
SLa
pre
scrip
ción
de a
para
tos o
rtop
édico
s es s
iempr
e de
licad
apo
rque
no
debe
n se
r dem
asiad
o pe
sado
s o m
oles
tos.
Se d
eben
resp
etar
las c
apac
idade
s fun
ciona
les c
onse
rvad
as,in
cluso
si so
npr
ecar
ias,s
in int
erpo
nerle
s obs
tácu
los.
Con
el fin
de
mejo
rar
la ele
vació
n de
la e
xtre
mida
d su
perio
r,es
tá e
n fas
e de
pru
ebas
par
a la d
istro
fia m
uscu
lar fa
cioes
capu
lo-
hum
eral
una
orte
sis p
oste
rior
con
vend
aje e
n 8
y cie
rre
ante
rior.S
u pr
incipa
l inco
nven
iente
se d
eriva
de
la ne
cesid
ad d
eco
ntar
con
la a
yuda
de
otra
per
sona
par
a ce
rrar
el d
ispos
itivo
(Fou
rnier
,Meh
ouas
,199
7).
Se p
uede
sug
erir
un a
ntieq
uino
para
cor
regir
el e
stepa
je.Es
prec
iso,s
in em
barg
o,an
aliza
r los
inco
nven
iente
s de
este
apar
ato,
que
pued
e pr
ovoc
ar d
ificult
ades
par
a lev
anta
rse,
mol
estia
en
lafle
xión
de
la ro
dilla
y p
uede
des
esta
biliz
ar u
n eq
uilib
rio y
apr
ecar
io,s
obre
todo
com
o co
nsec
uenc
ia de
la d
ebilid
ad d
e los
glúte
os y
los
abdo
mina
les.S
u us
o de
be ir
aco
mpa
ñado
de
una
reha
bilita
ción
del m
ovim
iento
del
ante
pié.
Se p
uede
sug
erir
un c
orsé
par
a ev
itar
una
hipe
rlord
osis
dem
asiad
o ac
usad
a.Es
indis
pens
able
efectu
ar p
rueb
as y
adap
tarlo,
ya q
ue s
e co
rre
el r
iesg
o de
des
equi
libra
r un
a sit
uació
nbio
mec
ánica
al lím
ite al
mod
ificar
el e
quilib
rio d
e la
mar
cha,
por
un la
do,y
res
trin
gir la
cap
acid
ad v
ital,p
or o
tro.P
or lo
tant
o,el
cors
é es
tará
indi
cado
sob
re t
odo
cuan
do e
l pac
iente
se
encu
entr
e en
silla
de
rued
as.P
uede
util
izars
e ta
mbi
én u
naor
tesis
lum
bar (
esco
tada
con
aju
ste
ante
rior)
o u
n cin
turó
n.El
pro
pósit
o es
aliv
iar e
l dol
or li
mita
ndo
la am
plitu
d de
lahip
erlo
rdos
is,pe
ro re
spet
ando
el m
ovim
iento
nec
esar
io p
ara e
lde
splaz
amien
to.
Una
min
erva
pue
de s
er ú
til e
n ca
so d
e do
lore
s ce
rvica
les,
espe
cialm
ente
par
a pa
cient
es d
e ed
ad a
vanz
ada
o en
silla
de
rued
as.
BALN
EOTE
RAPI
A CA
LIEN
TELo
s bañ
os c
alien
tes (
34º a
39º
,seg
ún la
tem
pera
tura
sopo
rtad
apo
r el
enfer
mo)
son
rec
omen
dado
s po
r alg
unos
aut
ores
.Pr
opor
ciona
n bie
nesta
r y
favor
ecen
la v
asod
ilata
ción.
Al li
bera
rde
l pes
o,pe
rmite
n un
a mov
ilizac
ión
activ
a asis
tida.
Pued
e ta
mbié
n ut
ilizar
se ca
lor s
eco
(infra
rroj
os).
Segú
n un
a enc
uesta
de l
a AFM
a la
que h
an co
ntes
tado
270
pers
onas
con
FSH
,las
duch
as y
bañ
osca
lient
espr
opor
ciona
n con
gran
frec
uenc
ia un
a mejo
rafu
ncio
nal
en e
l 42
% de
las p
erso
nas q
ue lo
s tom
an (v
er «
Encu
esta
AFM
•Re
sulta
dos •
Seg
uimien
to te
rapé
utico
»)
CIN
ESIT
ERAP
IA L
OCO
MO
TORA
Los t
ipos d
e m
asaje
s son
por
roce
s de
toda
la su
perfi
ciecu
táne
a,lo
ngitu
dinale
s,de
suav
e dr
enaje
linf
ático
en
las z
onas
celu
lítica
sy,
en ca
sos p
oco
frecu
ente
s,de
amas
amien
to lig
ero.
La m
oviliz
ació
n pa
siva d
e to
das l
as ar
ticula
cione
s,su
ave,
lenta
yrít
mica
,man
tiene
las
sup
erfic
ies a
rticu
lares
y c
omba
te l
asre
tracc
ione
s mus
culo
ligam
ento
sas.
Las p
ostu
ras s
e utili
zan c
on la
finali
dad d
e pre
venir
lasr
etra
ccio
nes.
Se p
ract
ican
sobr
e un
a m
esa
de tr
atam
iento
pos
tura
l y d
eben
ser i
ndol
oras
.
La m
oviliz
ació
n ac
tiva
se e
fect
úa s
in e
sfuer
zo y
sin
fat
iga,
ocas
iona
lmen
te a
sistid
a po
r su
spen
sione
s de
mue
lles
(oflo
tado
res
en p
iscin
a).P
uede
ser
asis
tida,
con
prud
encia
,po
r el
ectr
oest
imul
ació
n.El
tra
bajo
de
la ca
ra y
del
cue
llo e
s m
uy im
port
ante
en
ladi
stro
fia f
acio
esca
pulo
hum
eral:
reír,
hace
r m
ueca
s,sil
bar,
abrir
y c
erra
r lo
s pá
rpad
os,f
runc
ir el
ceñ
o y
mov
iliza
r el
max
ilar
infer
ior.
VERT
ICAL
IZAC
IÓN
Una v
ez q
ue se
usa
una
silla
de
rued
as d
e fo
rma p
erm
anen
te,la
prev
enció
n de
las r
etra
ccio
nes t
endin
osas
se h
ace
prim
ordia
l,ya
que
se p
rodu
ce u
na a
celer
ació
n de
l pro
ceso
de
retra
cció
n,en
part
icular
en
las ro
dillas
,con
ries
go d
e fle
xión
en s
ólo
algun
osm
eses
.La f
lexió
n de
la ca
dera
,por
su p
arte
,com
port
a el r
iesgo
de fi
jar u
na h
iperlo
rdos
is,qu
e es
men
os n
eces
aria
en p
osici
ónse
ntad
a y ac
aba p
or re
perc
utir
sobr
e la
func
ión
resp
irato
ria.
Man
tene
r en
buen
esta
do e
l jue
go ar
ticula
r es u
na d
e las
clav
esde
l bien
esta
r del
pacie
nte.
Es,p
or ta
nto,
impo
rtan
te co
ordin
ar e
l pas
o a u
na si
lla d
e ru
edas
con
una i
nten
sifica
ción
de la
reha
bilita
ción,
en p
artic
ular c
on u
ntra
bajo
de
vert
icaliz
ació
n,qu
e pe
rmita
com
batir
las r
etra
ccio
nes
tend
inos
as.
La v
ertic
aliza
ción
perm
ite t
ambi
én l
imita
r lo
str
asto
rnos
vas
omot
ores
,muy
fre
cuen
tes
en l
as a
fecc
ione
sm
uscu
lares
crón
icas.
TRAT
AMIE
NTO
8-6
Reha
bilita
ción
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
La si
tuac
ión
es si
mila
r en
relac
ión
con
la sil
la de
rued
as.S
e tra
tade
una
pos
ibilid
ad d
e au
tono
mía
suple
men
taria
par
a pa
cient
esqu
e ya
no
podr
ían sa
lir d
e ca
sa,n
i siqu
iera a
com
paña
dos.
La si
llapu
ede
alquil
arse
dur
ante
un
perío
do in
icial.
Una v
ez q
ue se
util
iza la
silla
de
rued
as,la
vert
icaliz
ació
n se
hac
em
uy i
mpo
rtan
te,t
anto
des
de u
n pu
nto
de v
ista
psico
lógic
oco
mo
orto
pédic
o.Pe
rmite
la e
xten
sión
de la
s art
iculac
ione
s de
las e
xtre
mida
des
infer
iore
s y
la lim
itació
n de
los
trasto
rnos
vaso
mot
ores
,muy
frec
uent
es e
n las
afec
cione
s m
uscu
lares
de
cará
cter
crón
ico.
La s
illa d
e ru
edas
(m
anua
l o e
léctri
ca)
se u
sa d
em
odo
ocas
iona
l o c
onsta
nte,
segú
n la
encu
esta
de
laAF
M so
bre
la FS
H,po
r apr
oxim
adam
ente
el 2
4 %
delas
270
per
sona
s que
cont
esta
ron
el cu
estio
nario
(ver
«Enc
uesta
AFM
• Re
sulta
dos •
Trata
mien
tos T
erap
éutic
os •
Vida
cotid
iana»
).
COMP
ENSAC
IÓNDE
LAS
DISCA
PACIDA
DES
La a
rgum
enta
ción
y la
pers
uasió
n so
n ca
si sie
mpr
e ne
cesa
rias
tras l
a pre
scrip
ción
de u
na ay
uda t
écnic
a,ya
que
ésta
es d
ifícil d
eac
eptar
:su
utiliz
ación
equ
ivale
para
el a
dulto
,que
has
taen
tonc
esno
la n
eces
itaba
,no
sólo
a a
dmiti
r qu
e ex
iste
la dis
capa
cidad
,sin
o ta
mbié
n a h
acer
la vis
ible
a los
dem
ás.
Con
frecu
encia
en
un p
rimer
mom
ento
se re
chaz
a la r
ecom
en-
dació
n re
cibida
en
la co
nsult
a.Po
sterio
rmen
te,p
oco
a po
co se
prod
uce
la ac
epta
ción
a med
ida q
ue la
disc
apac
idad
aum
enta
.
Un fi
jador
de
ante
braz
o ( fe
eder
) es d
e gr
an u
tilid
ad p
ara
acti-
vidad
es d
e es
critu
ra y
para
el u
so d
e un
tecla
do d
e or
dena
dor o
un m
áquin
a de
escr
ibir.
Cuan
do la
s caíd
as so
n fre
cuen
tes y
entra
ñan
riesg
o de
frac
tura
s,la
idea d
e ut
ilizar
un
bastó
n pa
ra an
dar s
e ac
onse
ja de
inm
ediat
oy t
erm
ina p
or se
r ace
ptad
a.
Comp
ensac
ión de
las d
iscapa
cidad
es
Otros
Sin re
spue
sta
Ning
una
ayud
a téc
nica
Silla
manu
al
Silla
de ru
edas
eléc
trica
Verti
caliz
ador
Eleva
dor d
e enfe
rmos
Apar
ato
de ve
ntila
ción
Scoo
ter el
éctri
co
WC
eleva
dor
Micr
oord
enad
or
Teléf
ono
«man
os lib
res» 0
%
5040
3020
10
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Tip
os
de
ayu
da
sté
cnic
as
uti
liza
da
s.Po
rcen
taje
s so
bre
270
pers
onas
.En
cues
tas
cont
esta
das:
245
/Re
spue
stas
:389
(p
osib
ilidad
de
resp
uest
a m
últip
le).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRAT
AMIE
NTO
8-7
TRAT
AMIE
NTO
8-8
Cirug
ía
CIRUG
ÍARO
STRO
La c
irugía
plás
tica
está
rar
amen
te in
dica
da p
ara
corr
egir
lapa
rális
isde
los m
úscu
los p
eribu
cales
(Gol
dber
g,19
89).
Su fi
nalid
ad e
s no
rmali
zar
el as
pect
o de
l ros
tro y
facil
itar
laali
men
tació
n.
SISTE
MA
OCU
LAR
En r
elació
n co
n lo
s oj
os,l
a ta
rsor
rafia
se
reali
za c
uand
o la
pres
cripc
ión
de lá
grim
as a
rtific
iales
no
basta
par
a pr
even
ir la
conju
ntivi
tis y
las u
lcera
cione
s cór
neas
.
La f
otoc
oagu
lació
n re
tinian
a co
n lás
er p
erm
ite e
vitar
los
desp
rend
imien
tos d
e ret
ina cu
ando
se h
an p
rodu
cido
alter
acio
nes
vasc
ulare
s ret
inian
as.
APAR
ATO
LO
COM
OTO
R
Miem
bros
supe
riore
sLa
esta
biliza
ción
del o
móp
lato
en u
na p
osici
ón fu
ncio
nal (
fijació
nde
l om
óplat
o a
la ca
ja to
rácic
a,en
rot
ació
n ex
tern
a de
20º
) uom
opex
ia tie
ne p
or fi
nalid
ad re
stable
cer l
a ele
vació
n ac
tiva
del
miem
bro
supe
rior.
Indic
acio
nes
La in
dicac
ión
quirú
rgica
se fu
ndam
enta
en
la cla
ra m
ejoría
de
laele
vació
n ac
tiva
del b
razo
,una
vez q
ue h
a sid
o ap
licad
o y
fijado
el om
óplat
o al
tóra
x po
r la
man
o de
l exa
min
ador
(man
iobr
ade
Hor
witz
),o
fijad
o po
r m
edio
de
tiras
adh
esiva
s,lo
que
dem
uest
ra q
ue e
l de
ltoid
es c
onse
rva
fuer
za s
ufici
ente
yca
pacid
ad fu
ncio
nal.
En e
l cas
o de
la F
SH la
dec
isión
de
indica
r la r
ealiz
ació
n de
una
omop
exia
debe
ser
ado
ptad
a po
r un
equ
ipo c
on s
ufici
ente
expe
rienc
ia en
este
tipo
de
pacie
ntes
.
Técn
icas
Las t
écnic
as u
tiliza
das v
arían
en cu
anto
a lo
s med
ios u
sado
s par
afija
r el o
móp
lato
a la p
arril
la co
stal.
Resu
ltado
sPo
r tér
mino
med
io y e
n fun
ción d
e las
difer
ente
s téc
nicas
utiliz
adas
,pu
eden
con
segu
irse
mejo
ras
de 2
0º a
40º
de
abdu
cció
n y
defle
xión
ant
erio
r ac
tivas
.Cre
ce la
res
isten
cia p
ara
man
tene
r
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
Cir
ugí
a d
e es
tab
iliz
aci
ón
de
los
om
óp
lato
s.
Téc
nic
a d
e C
op
ela
nd
y H
ow
ard
.La
téc
nica
de
Cope
land
y H
owar
d (C
opel
and,
1978
)co
nsist
e en
fija
r el
om
ópla
to a
tre
s co
stilla
s m
edia
nte
inje
rtos
tib
iale
s at
orni
llado
s al
bor
de in
tern
o de
l om
ópla
to.D
uran
te 3
mes
es s
e m
antie
ne u
n ve
ndaj
e de
con
tenc
ión
del h
ombr
o co
n el
bra
zo e
n ab
ducc
ión
de 8
0º y
en
flexi
ón a
nter
ior
de 3
0º y
con
la m
ano
situa
da d
elan
te d
e la
boc
a.
losm
ovim
iento
s y lo
s pac
iente
s valo
ran
el re
sulta
do e
stétic
o.La
may
or p
arte
de
ellos
des
ea p
or c
onsig
uient
e la
repe
tició
n de
laint
erve
nció
n en
el h
ombr
o co
ntra
rio.
La u
tiliza
ción
de fi
jacio
nes
quirú
rgica
s no
rígi
das,
siem
pre
que
sean
cons
isten
tes,p
rote
ge d
e peq
ueño
s mov
imien
tos p
asivo
s del
omóp
lato.
En c
aso
de a
vanc
e de
la e
nfer
med
ad p
erm
iten
laut
ilizac
ión
de c
ompe
nsac
ione
s fu
ncio
nales
(O
live-
Mon
tolo
y,19
92).
De 27
0 per
sona
s afec
tadas
por l
a FSH
que c
onte
staro
nun
a enc
uesta
de
la AF
M,e
l 16
% de
los s
ujeto
shab
íansid
o so
met
idos
a un
a int
erve
nció
n qu
irúrg
ica d
eho
mbr
o (o
mop
exia)
con
buen
os re
sulta
dos (
ver «
Encu
esta
AFM
• Res
ultad
os •
Segu
imien
to te
rapé
utico
»).
Com
plica
cione
sLo
s di
fere
ntes
aut
ores
men
ciona
n en
algu
nos
pacie
ntes
com
pres
ione
s de
plex
o br
aqui
al,«h
ombr
os c
onge
lados
»,do
lore
s,se
udoa
rtro
sis,i
rrita
cione
s pl
eura
les d
ebid
as a
los
torn
illos
y se
nsac
ione
s de
hom
bro
bloq
uead
o.Es
nor
mal,
dura
nte l
as se
man
as in
med
iatas
a la
inter
venc
ión,
una p
érdid
a de
la am
plitu
d de
la ab
ducc
ión.
En o
casio
nes d
uran
te e
l pos
tope
ra-
torio
se re
duce
la ca
pacid
ad re
spira
toria
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Dist
rofia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al. C
irugí
a de
est
abili
-za
ción
de
los o
móp
lato
s. Té
cnic
a de
l equ
ipo
de P
oitie
rs.
El eq
uipo
de R
ideau
en
Poitie
rs ut
iliza,
desd
e 19
86,u
n pr
otoco
lo de
fijac
iónqu
irúrgi
ca n
o ríg
ida d
e los
omó
platos
(utili
zand
o Da
crón®
tren
zado
,extr
e-ma
dame
nte
resist
ente)
,seg
uida
de u
na re
habil
itació
n pr
ecoz
par
a lim
itar e
lag
rava
mien
to de
l défi
cit m
uscu
lar (D
elaub
ier,1
997;
Olive
-Mon
toloy
,199
2).L
aint
erve
nción
cons
iste
en re
aliza
r una
fijac
ión in
teres
capu
lar e
n la
parte
exte
rna
de la
s esp
inas d
e los
omóp
latos
,fijar
la p
arte
inter
na d
e las
espin
as d
e mod
oha
bitua
l a 2
costi
llas y
el ex
tremo
de lo
s omó
platos
gene
ralme
nte a
3 co
stilla
s.Tra
s la
inter
venc
ión se
usa
un
sopo
rte e
n an
illo d
e las
clav
ículas
dur
ante
6se
mana
s.En
oca
sione
s se
añad
e a
esta
cont
enció
n du
rant
e el
posto
pera
torio
inmed
iato u
n cab
estri
llo de
susp
ensió
n de l
os m
iembr
os su
perio
res pa
ra al
iviar
el do
lor.
En lo
s prim
eros d
ías de
l pos
topera
torio
se re
cupe
ra la
pos
ición
sede
nte,
luego
,en
cua
nto
sea
posib
le,la
posic
ión e
rguid
a y
la m
arch
a.Se
favo
rece
n las
cont
racc
iones
isom
étric
as d
el ho
mbr
o.Se
inte
nta
la m
oviliz
ación
acti
va d
elas
resta
ntes
arti
culac
iones
del
miem
bro
supe
rior.
Al ca
bo d
e un
a se
man
a co
mien
za la
mov
ilizac
ión a
ctiva
asis
tida
de lo
sho
mbros
,que
se ac
ompa
ña,e
n cua
nto l
o per
mite
la cic
atriz
ación
cutá
nea,
con
ejerci
cios e
n pis
cina
de m
oviliz
ación
acti
va si
n res
isten
cia.
Lueg
o pr
ogre
sivam
ente
,a p
artir
de
la 3ª
sem
ana,
está
n pe
rmitid
os lo
smo
vimien
tos de
abdu
cción
y pr
opuls
ión de
los h
ombr
os ve
ncien
do la
grav
edad
.Un
mes
des
pués
de
la int
erve
nción
la c
inesit
erap
ia (tr
abajo
ven
ciend
o la
grave
dad
y en
piscin
a) se
man
tiene
dur
ante
1,5 a
2 m
eses
,en
un ré
gimen
de
3 se
sione
s por
sem
ana.
Entre
la sé
ptim
a y l
a no
vena
sem
ana
se su
prim
e la
cont
enció
n po
stope
rator
ia es
capu
loclav
icular
exte
rna.
Sólo
a pa
rtir
de e
semo
ment
o está
per
mitid
a la
recup
eració
n de
la fu
ncion
alida
d de
los m
iembr
ossu
perio
res co
n res
isten
cia.
Ride
au h
a de
finido
índic
es e
scap
ulare
s ba
sado
s en
med
icion
es e
státic
asefe
ctuad
as e
n rep
oso,
con
los m
iembro
s sup
erior
es e
n ab
ducc
ión y,
finalm
ente,
en a
ntep
ulsión
máx
imas
.Esta
s m
edici
ones
cua
ntific
an la
asc
ensió
n de
lom
óplat
o,su
desp
egam
iento
y su r
otació
n esp
inal.P
ermite
n seg
uir la
evolu
ción d
ela
enfer
meda
d y di
scrim
inar e
l efec
to de
un po
sible
afloja
mien
to de
lafija
ción
del
efecto
ligad
o a la
evolu
ción m
uscu
lar (D
elaub
ier,1
997;
Olive
-Mon
toloy
,199
2).
Dist
rofia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al.
Ciru
gía
de e
stab
iliza
ción
de
los o
móp
lato
s.Té
cnic
a de
Let
ourn
el.
La té
cnica
de L
etour
nel (
Letou
rnel,
1990
) con
siste
en u
nir la
sco
stilla
s 4ª,5
ª y 6
ª sin
perio
stio
al om
óplat
o,tra
s hab
er h
echo
rugo
sa la
cara
ant
erior
del
mism
o.La
4ª c
ostill
a se
secc
iona
yse
pas
a por
un or
ificio
de 3
centí
metro
s de d
iámetr
opra
ctica
doen
el o
mópla
to,y e
l con
junto
se u
ne m
edian
te pla
cas.
Enint
erve
ncion
es m
ás re
cient
es,u
n ve
ndaje
envo
lvent
e llev
ado
dura
nte 2
ó 3
mes
es re
empla
za a
la es
cayo
la.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRAT
AMIE
NTO
8-9
Cirug
ía
TRAT
AMIE
NTO
8-10
Cirug
ía
Miem
bros
infer
iore
sEl
prob
lema
del p
ie ca
ído se
deb
e a
un d
éficit
de
los m
úscu
los
dors
iflexo
res:
el pi
e tro
piez
a co
n el
suelo
con
frec
uenc
ia,en
part
icular
sob
re u
n te
rren
o irr
egul
ar o
acc
iden
tado
,lo
que
prov
oca c
aídas
.En
este
cas
o se
pue
de su
gerir
,bien
una
art
rode
sis ti
biota
rsian
a,qu
e fija
el p
ie en
áng
ulo re
cto,
bien
una
trans
posic
ión
del t
ibial
post
erio
r ha
cia d
elant
e,qu
e pe
rmite
rec
uper
ar u
na f
lexió
ndo
rsal
del p
ie.La
indic
ació
n,ta
mbié
n en
este
cas
o,de
be e
star
cuida
dosa
men
te va
lora
da.
Colum
na ve
rteb
ral
En lo
s poc
o fre
cuen
tes c
asos
grav
es d
e es
colio
sis q
ue ap
arec
enen
enfe
rmos
jóve
nes
se p
ropo
ne,e
n oc
asio
nes,
una
artro
desis
vert
ebra
l.
Dist
rofia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al.
Ciru
gía
de e
stab
iliza
ción
de
los o
móp
lato
s.Té
cnic
a de
Jaka
b y
Gled
hill.
La té
cnica
sim
plific
ada
de Ja
kab
y Gled
hill (
Jaka
b,19
93)
cons
iste e
n pa
sar u
n do
ble h
ilo d
e Luq
ue b
ajo el
per
iostio
de
cada
costi
lla,d
espu
és de
habe
rlo p
asad
o por
un or
ificio
de 1
cmen
el b
orde d
el om
óplat
o.Se
coloc
an lu
ego
fragm
entos
de
autoi
njerto
de c
resta
ilíac
a en
tre la
s cos
tillas
y el
omóp
lato
para
prod
ucir
la fus
ión ó
sea.
El br
azo
se so
stien
e sim
pleme
nte
con
un ca
bestr
illo d
uran
te tre
s días
y de
sde l
a 3ª
sema
na se
inicia
una
abd
ucció
n ac
tiva.
Dist
rofia
mus
cula
r fa
cioe
scap
uloh
umer
al.
Ciru
gía
de e
stab
iliza
ción
de
los o
móp
lato
s.Té
cnic
a de
Bun
ch.
De a
cuerd
o co
n Bu
nch
(Bun
ch,1
993)
,la fij
ación
del
omóp
latos
e rea
liza s
obre
un nú
mero
de 3
a 5
costil
las,
media
nte hi
los m
etálico
s.Se c
oloca
n inje
rtos d
e cres
ta ilía
caen
tre el
omóp
lato y
las c
ostilla
s para
prod
ucir l
a fus
ión.S
ema
ntien
e un v
enda
je de
conte
nción
del h
ombro
duran
te 2
mese
s,en
los c
uales
se re
aliza
n eje
rcicio
s de c
ontra
cción
isomé
trica d
el de
ltoide
s.La f
uerza
mus
cular
se re
cupe
ra en
seis m
eses.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ANEST
ESIA
Ante
s de
cualq
uier i
nter
venc
ión d
eben
pra
ctica
rse
explo
racio
nes
resp
irato
rias f
uncio
nales
.D
uran
te la
anes
tesia
el e
mple
o de
mio
relaj
ante
s deb
erá e
vitar
seen
la m
edida
que
sea
pos
ible.
El us
o de
age
ntes
ane
stésic
os y
analg
ésico
s deb
erá s
er su
perv
isado
con
atenc
ión y
sepr
escr
ibirá
nen
dos
is mí
nimas
.De f
orma
perm
anen
te d
uran
te el
posto
pera
torio
,se
cont
rolar
á par
ticula
rmen
te la
obs
trucc
ión b
ronq
uial (
Mor
ton,
1989
).
Com
o en
toda
s las
dist
rofia
s m
uscu
lares
la a
neste
sia s
e re
aliza
con
exclu
sión
de lo
s age
ntes
anes
tésic
os q
ue p
uede
n de
senc
aden
arun
a hipe
rter
mia
mali
gna:
deriv
ados
haló
geno
s y su
ccini
lcolin
a.Se
ha
desc
rito
una
expe
rienc
ia de
ane
stes
ia co
n re
lajac
ión
neur
omus
cular
med
iante
atr
acur
io,e
n la
que
se h
a pu
esto
de m
anifie
sto un
a bue
na re
spue
sta a
este
prod
ucto
con t
iempo
s de
recu
pera
ción
más
ráp
idos
que
en e
l suje
to n
orm
al (D
resn
er,
1989
).
BIBLIO
GRAFÍ
An
BUN
CH W
.H.,S
IEGE
L I.M
.:«S
capu
loth
orac
ic ar
thro
desis
infac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». J
.Bon
e Joi
nt S
urg.,
1993
,75A
,3 :3
72-3
76.
nCO
PELA
ND
S.A
.,HO
WAR
D R
.C.:
«Tho
raco
scap
ular f
usio
nfo
r fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
».J.B
one J
oint S
urg.,
1978
,60B
:54
7-55
1.
nD
ELAU
BIER
A.,D
UPO
RT G
.,OLIV
E P.,
IRAN
I A.,G
UILL
OLI
C.,R
IDEA
U Y.
:«St
abilis
atio
n ch
irurg
icale
soup
le de
s om
oplat
esda
ns la
rny
opat
hie f
acio
-scap
ulo-h
umér
ale».
Ann.
Réad
apta
tion
Méd
.Phy
s. ,19
97,4
0 :5
35-5
41.
nD
RESN
ER D
.L.,A
LI H.
H.:«
Anes
thae
sic m
anag
emen
t of
apa
tient
with
fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». B
r.J.
Anae
sth. ,1
989,
62 :3
31-3
34.
nGI
LARD
EAU
C.:«
Le b
ilan
de l'
adult
e my
opat
he».
Kiné
sithe
r.Sc
i. ,19
87,2
62 :1
9-25
.
nG
OLD
BERG
M
.H.,
MAC
NEI
SH
L.,
CLAR
IZZI
O
L.:
«Cor
rect
ion
of fa
cial-s
kelet
al de
form
ities
in t
wo p
atien
ts wi
thfac
io-sc
apulo
-hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». J
.Ora
l Max
illofac
.Su
rg.,1
989,
47,9
96-9
99.
nJA
KAB
E.,GL
EDHI
LL R
.B.:
«Sim
plifie
d te
chniq
ue fo
r sca
pulo
-co
stal
fusio
n in
facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy».
J.Pe
diatr.
Orth
op. ,1
993,
13,6
:749
-751
.
nKI
LMER
D.D
.,ABR
ESCH
R.T.
,MCC
RORY
M.A
.,CAR
TER
G.T.,
FOW
LER
W.M
.,JO
HNSO
N E
.R.,M
CDO
NAL
D C
.M.:
«Pro
files
of n
euro
mus
cular
dise
ases
- F
acio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy».
Am.J.
Phys
.Med
.Reh
abil.,
1995
,74,
Supp
l.5 :S
131-
S139
.
nLE
TOUR
NEL
E.,
FARD
EAU
M.,
LYTL
E J.O
.,SE
RRAU
LT M
.,GO
SSEL
IN R
.:«S
capu
loth
orac
ic ar
thro
desis
for
patie
nts
who
have
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.Bo
ne Jo
int Su
rg.,
1990
,72A
,1 :7
8-84
.
nO
LIVE-
MO
NTO
LOY
P.:F
ixatio
n ch
írurgi
cale
soup
le de
s om
o-pia
tes d
ans
les m
yopa
thies
.Thè
se d
e do
ctor
at,
Facu
lté d
eM
édec
ine e
t de
Phar
mac
ie,Un
ivers
ité d
e Po
itier
s,19
92,2
48 p
.
nPE
RSO
NIU
S K.
E.,PA
NDY
A S.,
KIN
G W
.M.,T
AWIL
R.,M
AC-
DER
MO
TT M
.P.:«
Facio
scap
u1oh
umer
al D
ystro
phy
natu
ral
histo
ry st
udy:
stand
ardiz
atio
n of
testi
ng p
roce
dure
s and
relia
bi-lit
y of m
easu
rem
ents»
. Phy
s.The
r.,19
94,7
4,3
:253
-263
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRAT
AMIE
NTO
8-11
Anest
esia n
Biblio
grafía
AYUDAS E
INSERCIÓ
N
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
9-1
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N E
N E
SPAÑ
Al
PRIN
CIPA
LES D
EREC
HOS Y
PRE
STAC
IO-
NES
(dat
os d
el a
ño 1
999)
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N E
N F
RAN
CIA
(dat
os d
el añ
o 20
00)
lAY
UDAS
l ES
TUD
IOS
lTR
ABAJ
Ol
OCI
Ol
BIBL
IOGR
AFÍA
«La
Org
aniz
ació
n M
undi
al d
e la
Sal
ud h
a re
com
en-
dado
res
trin
gir
la d
efin
ició
n de
la m
inus
valía
a lo
slím
ites
det
erm
inad
os p
or e
l res
ulta
do s
ocia
l de
las
enfe
rmed
ades
, le
sion
es y
mal
form
acio
nes,
y p
orta
nto,
a lo
s ob
stác
ulos
der
ivad
os d
e el
las
para
una
pers
ona
con
disc
apac
idad
en
una
situ
ació
n co
ncre
-ta
. Se
dife
renc
ia a
sí la
min
usva
lía d
e la
ano
mal
ía (o
defic
ienc
ia)
físic
a o
psíq
uica
que
lo
orig
ina,
de
laen
ferm
edad
y t
ambi
én d
e la
s in
capa
cida
des
olim
itac
ione
s de
cap
acid
ad e
n as
pect
os d
e la
vid
aco
tidi
ana»
(Far
deau
, 199
4).
Los
prob
lem
as
de
acce
sibi
lidad
de
pend
en
del
grad
o de
afe
ctac
ión
de la
cin
tura
pél
vica
y d
e lo
sm
iem
bros
infe
rior
es.
La o
rient
ació
n es
cola
r de
berí
a da
r pr
iorid
ad a
las
tare
as se
dent
aria
s. Se
deb
e lim
itar o
ada
ptar
la e
du-
caci
ón fí
sica
.
Las
prin
cipa
les
dific
ulta
des
de i
nser
ción
lab
oral
se
deriv
an d
e la
s di
ficul
tade
s pa
ra d
espl
azar
se y
de
los
prob
lem
as p
ara
leva
ntar
y ll
evar
obj
etos
por
enc
ima
del h
ombr
o.
El o
cio
se o
rien
ta d
e m
odo
pref
eren
te h
acia
la c
ul-
tura
. La
red
ucci
ón d
e lo
s de
spla
zam
ient
os e
noc
asio
nes
rest
ring
e es
tas
acti
vida
des.
[N.d
e la
T.:la
s in
dica
cione
s qu
e se
reco
gen
en e
ste
capí
tulo
se re
fiere
n a
la sit
uació
n en
Esp
aña.
Al fi
nal d
el m
ismo
se h
aco
nser
vado
,con
fine
s com
para
tivos
,un
apar
tado
en
el qu
e se
desc
ribe
la sit
uació
n en
Fra
ncia
de a
cuer
do c
on e
l tex
to o
rigi-
nal.]
AYUD
AS E
INSER
CIÓN
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
9-2
Ayud
as e i
nserci
ón en
Espa
ña
AYUDA
S EN E
SPAÑA
PRINC
IPALES
DERE
CHOS
YPR
ESTAC
IONES
A LOS
QUE
PU
EDEN
ACOG
ERSE
LAS
PERSO
NAS R
ECON
OCIDA
S CO
MO MI
NUSVÁ
LIDAS
(d
atos d
el añ
o 19
99)
CERT
IFICA
DO D
E DI
SCAP
ACID
AD(M
inusv
alía)
Conc
epto
El Ce
rtific
ado
de d
iscap
acida
d es
la ac
redit
ació
n de
la v
alora
ción
y rati
ficac
ión
del
grad
o de
disc
apac
idad
de u
na p
erso
na
Órg
ano
gesto
rCo
mun
idade
s aut
ónom
as
Requ
isito
sTe
ner
un m
inusv
alía
física
,psíq
uica
o se
nsor
ial,o
pad
ecer
una
enfer
med
ad in
capa
citan
te o
crón
ica gr
ave
Docu
men
tació
n·
Impr
eso
de so
licitu
d·
Foto
copia
del
Docu
men
to N
acio
nal d
e Ide
ntida
d - D
NI -
o si
es e
l cas
o,de
un
docu
men
to e
quiva
lente
· In
form
es m
édico
s y/o
psic
ológ
icos a
ctua
lizad
os·
Car
tilla d
e as
isten
cia sa
nitar
ia
Luga
r de
pres
entac
ión
de so
licitu
des
Serv
icios
soc
iales
de A
tenc
ión
prim
aria
del A
yunt
amien
to d
ere
siden
cia,
Cent
ros
de S
alud,
Dele
gacio
nes
prov
incial
es d
eAs
unto
s so
ciales
,áre
as d
e Se
rvici
os s
ocial
es ,
Cent
ros
Base
s de
Disc
apac
itado
s o
Serv
icios
equ
ivalen
tes
en l
a Co
mun
idad
Autó
nom
a.
Plazo
de
pres
entac
ión
Todo
el a
ño.
PRES
TACI
ON
ES N
O C
ON
TRIB
UTIV
ASDE
INVA
LIDEZ
Conc
epto
Las p
ensio
nes n
o Co
ntrib
utiva
s ase
gura
n a t
odos
los c
iudad
anos
en si
tuac
ión d
e jub
ilació
n o in
valid
ez y
en es
tado
de ne
cesid
ad un
apr
estac
ión
econ
ómica
y a
siste
ncia
méd
ico-fa
mac
eutic
a gr
atuita
,au
nque
no
haya
n co
tizad
o o
lo h
icier
an d
e for
ma i
nsufi
cient
e par
ate
ner d
erec
ho a
una p
ensió
n co
ntrib
utiva
Desti
natar
ios
Ciud
adan
os e
spañ
oles
,equ
ipara
dos o
de
la Un
ión
Euro
pea
Requ
isito
s·
Ser
may
or d
e 18
años
y m
enor
de
65 añ
os· R
esid
ir leg
almen
te e
n el
terr
itorio
espa
ñol a
l men
os d
uran
te 5
años
,dos
de
los c
uales
deb
erán
ser i
nmed
iatam
ente
ante
riore
s ala
fecha
de
solic
itud
de la
pen
sión
·Es
tar a
fecta
do p
or u
na d
iscap
acid
ad o
par
una
enf
erm
edad
crón
ica,e
n un
grad
o igu
al o
supe
rior a
65
%N
ota:
Para
el c
obro
de
esta
pre
stac
ión
exist
en li
mite
s de
acum
ulació
n de
rec
urso
s.Inf
orm
ació
n en
los
Cent
ros
indica
dos
en e
l apa
rtado
"Cer
tifica
do d
e M
inusv
alía"
Com
plem
ento
de
otra
per
sona
Desti
natar
ios:
Pers
onas
may
ores
de
18 a
ños
o m
enor
es d
e 65
,afe
ctad
as po
r una
disc
apac
idad
o en
ferm
edad
crón
ica en
un gr
ado
igual
o su
perio
r a 7
5 %
y qu
e,co
mo
cons
ecue
ncia
de p
erdi
das
anat
ómica
s o
func
iona
les,n
eces
iten
la ay
uda
de u
na t
erce
rape
rson
a pa
ra r
ealiz
ar lo
s ac
tos
mas
ese
ncial
es d
e la
vida
diaria
com
o ve
stirs
e,de
splaz
arse
,com
er o
análo
gos.
Cant
idad
Perc
ibirá
n,ad
emás
de l
a pen
sión
de in
valid
ez,u
n co
mple
men
to d
e50
% d
el im
porte
de
la pe
nsió
n.
Incom
patib
ilidad
es·
Perc
ibir o
tra p
resta
ción
de ig
ual o
supe
rior c
uant
ía·
Pens
ione
s asis
tenc
iales
· Sub
sidio
de
Gar
antía
de
Ingr
esos
Míni
mos
y de
Ayu
da a
Terc
era
Pers
ona (
LISM
I)·
Pres
tació
n de
pro
tecc
ión
por h
ijo a
carg
o dis
capa
citad
o.
Recu
pera
ción
de la
pre
stació
nLo
s ben
eficia
rios d
e esta
pres
tación
que i
nician
una a
ctivid
adlab
oral
por
cuen
ta pr
opia
o aje
na,r
ecup
erar
án a
utom
ática
men
te d
icha
pens
ión
cuan
do ce
sen
la ac
tivida
d.
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N
Not
a:pa
ra m
ás i
nfor
mac
ión,
dirig
irse
a lo
s Se
rvici
osco
rres
pond
ient
esen
las C
omun
idade
s Aut
ónom
as
PRES
TACI
ÓN
FAM
ILIAR
PO
R HI
JO A
CARG
O
Conc
epto
Asign
ació
n ec
onóm
ica p
or c
ada
hijo
disca
pacit
ado
men
or d
e 18
años
con
una
disc
apac
idad
igua
l o s
uper
ior
al 33
%;p
ara
los
may
ores
de
18 añ
os,e
l gra
do d
e dis
capa
cidad
es i
gual
o su
perio
ral
65 %
.A ca
rgo
del b
enefi
ciario
.
Requ
isito
s
· Res
idir
legalm
ente
en
terr
itorio
nac
iona
l
· No
tene
r de
rech
o ni
el pa
dre
ni la
mad
re a
pres
tacion
es d
ela
mism
a natu
ralez
a en c
ualqu
ier o
tro ré
gimen
públi
code
prot
ecció
nso
cial.
· Te
ner r
econ
ocid
a una
min
usva
lía c
orre
spon
dien
te al
grad
oes
tablec
ido.
PRES
TACI
ON
ES D
ERIV
ADAS
DE L
A LIS
MI
Subs
idio
de ga
rant
ía de
ingr
esos
míni
mos
Subs
idio
de m
ovilid
ad y
com
pens
ació
npo
r gas
tos d
e tra
nspo
rte
Conc
epto
Ayud
a eco
nóm
ica d
estin
ada a
cubr
ir los
gasto
s de d
espla
zam
iento
fuera
del
dom
icilio
hab
itual,
cuan
do e
l disc
apac
itado
tien
e gr
aves
prob
lemas
de
mov
ilidad
par
a ut
ilizar,
por
si m
ismo,
los
serv
icios
colec
tivos
de
trans
porte
.Be
nefic
iario
sPe
rson
as m
ayor
es d
e 3 añ
os co
n un
grad
o de
disc
apac
idad
igual
osu
perio
r al 3
3% y
con
grav
es d
ificult
ades
de
mov
ilidad
.
Asist
encia
sanit
aria
y far
mac
éutic
a
Conc
epto
Pres
tación
de as
isten
cia m
édico
-farm
aceu
tica g
ratu
ita,e
n las
mism
asco
ndici
ones
que
el R
égim
en G
ener
al de
la S
egur
idad
Socia
l,par
aus
o ex
clusiv
o de
l disc
apac
itado
.
Requ
isito
s- T
ener
la n
acio
nalid
ad e
spañ
ola,
salvo
conv
enio
de
recip
rocid
ad.
- Esta
r rec
onoc
ido d
iscap
acita
do co
n un
grad
o igu
al o
supe
rior a
l33
%.- N
o te
ner
dere
cho
a es
ta pr
estac
ión,
ni co
mo
titula
r,ni
com
obe
nefic
iario,
por o
tro si
stem
a púb
lico.
AYUD
AS IN
DIVI
DUAL
ES N
OPE
RIÓ
DICA
S
Conc
epto
Ayud
as n
o pe
riódic
as,c
onvo
cada
s an
ualm
ente
,por
los
Serv
icios
corr
espo
ndien
tes
de a
lguna
s Co
mun
idad
es A
utón
omas
,par
aco
ntrib
uir a
finan
ciar l
os ga
stos d
e:
Reha
bilita
ción
Estim
ulació
n pr
ecoz
,rec
uper
ación
méd
ico-fu
ncion
al y
tratam
iento
psico
tera
peut
ico.
Asist
encia
esp
ecial
izada
Asist
encia
per
sona
l,ada
ptac
ión
funcio
nal d
el ho
gar,a
yuda
s par
a el
inter
nado
...
Mov
ilidad
y co
mun
icació
nAd
apta
ción
de v
ehícu
los
a m
otor
,elim
inac
ión
de b
arre
ras
arqu
itect
ónica
s o de
com
unica
ción,
adqu
isició
n de a
yuda
s téc
nicas
.·
De
prom
oció
n pr
ofes
iona
l:rec
uper
ació
n pr
ofes
iona
l· C
ompl
emen
taria
s:Tra
nspo
rte,c
omed
or,r
eside
ncia.
Requ
isito
s·
Esta
r afe
ctad
o po
r una
disc
apac
idad
física
,psíq
uica o
sens
orial
reco
nocid
a con
un
grad
o igu
al o
supe
rior a
l 33%
Crite
rios d
e va
lora
ción
· N
ivel
de re
nta f
amilia
r·
Con
tinuid
ad d
e la
pres
tació
n·
Circ
unsta
ncias
fam
iliare
s y so
ciales
del
solic
itant
e·
Car
encia
s de
serv
icios
socia
les e
spec
ializa
dos e
n el
ámbit
o de
resid
encia
del
solic
itant
e.
Luga
r y p
lazo
de p
rese
ntac
ión
· D
irigir
se a
los
Ser
vicio
s So
ciales
de
cada
Com
unida
dAu
tóno
ma.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
9-3
Ayud
as e i
nserci
ón en
Espa
ña
9-4
Ayud
as e i
nserci
ón en
Espa
ña
TRAB
AJAD
ORE
S DISC
APAC
ITADO
SEx
isten
ayud
as a
las e
mpr
esas
par
a la c
ontra
tació
n,ay
udas
par
a el
auto
emple
o y p
ara l
os ce
ntro
s esp
ecial
es d
e em
pleo.
· Ben
efic
ios
para
los
empr
esar
ios q
ue c
ontr
aten
,de
man
era
inde
finid
a,a
pers
onas
cali
ficad
as c
on m
inusv
alía.
· A
cces
o al
Emple
o Pú
blico
:Par
a ac
cede
r a la
s pru
ebas
selec
ti-va
s par
a lo
s cue
rpos
o e
scala
s de
funcio
nario
s o a
las c
atego
rías
de pe
rson
al lab
oral
conv
ocad
as po
r las
dist
intas
Adm
inistr
acio
nes,
estar
án e
xent
os d
el pa
go d
e las
tasa
s las
per
sona
s re
cono
cidas
con
un gr
ado
de m
inusv
alía i
gual
o m
ayor
del
33%.
· Re
serv
a de
plaz
as p
ara
las p
erso
nas
reco
nocid
as c
on u
nam
inusv
alía i
gual
o su
perio
r al 3
3%,e
n las
dist
inta
s Opo
sicio
nes
que
conv
oque
la A
dmini
strac
ión.
Infor
mac
ión
en lo
s Se
rvici
os li
gado
s al
INEM
y e
n lo
s Se
rvici
osSo
ciales
.
DEC
LARA
CIÓ
N D
E LA
REN
TAGe
nera
lEx
isten
REN
TAS E
XEN
TAS
ligad
as a
la sit
uació
n de
disc
apac
idad
así c
ómo
PLAN
ES D
E PEN
SION
ES EX
ENTO
S a fa
vor d
eper
sona
sco
n dis
capa
cidad
.
Desg
rava
ción
por m
inusv
alía e
n el
IRPF
Esta
red
ucció
n se
incr
emen
tará
en
un 7
5% e
n lo
s ca
sos
deaq
uello
s tra
bajad
ores
en
activ
o qu
e te
ngan
un
grad
o de
minu
svalí
aigu
al o
supe
rior a
l 33%
e in
ferio
r al 6
5%;e
n un
125
% pa
ra lo
stra
bajad
ores
en
activ
o co
n u
n gr
ado
de m
inusv
alía i
gual
o m
ayor
del 3
3% y
men
or d
el 65
%,qu
e pa
ra d
espla
zars
e a
su lu
gar
detr
abajo
o p
ara
dese
mpe
ñarlo
acr
edite
n ne
cesit
ar a
yuda
de
terc
eras
per
sona
s o
mov
ilidad
red
ucid
a.;en
un
175%
,par
aaq
uello
s tra
bajad
ores
activ
os q
ue ac
redit
en u
n gr
ado
de m
inusv
alía
igual
o su
perio
r al 6
5%.
IMPU
ESTO
SO
BRE
SUCE
SIO
NES
YD
ON
ACIO
NES
Exist
en e
xenc
ione
s
IMPU
ESTO
DE
MAT
RICU
LACI
ÓN
DE
VEHÍ
CULO
SEx
enció
n en
el p
ago
del I
mpu
esto
de
Circ
ulació
n a
la ho
ra d
eco
mpr
ar u
n ve
hículo
.
IMPU
ESTO
SO
BRE
VEH
ÍCUL
OS
DE
TRAC
CIÓ
N M
ECÁN
ICA
(Sist
ema t
ribut
ario
loca
l )
Cons
ultar
Ayu
ntam
iento
s.
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N
TASA
SPa
ra ac
cede
r a la
s pru
ebas
selec
tivas
para
los c
uerp
os o
esca
las de
funcio
nario
s o a
las ca
tego
rías d
e per
sona
l labo
ral c
onvo
cada
s por
la ad
mini
strac
ión
públi
ca e
statal
.Así
cóm
o a
las p
rueb
as d
e ap
ti-tu
d co
mo
requ
isito
pre
vio p
ara
el e
jerc
icio
de p
rofe
sione
sre
glam
enta
das p
or la
Unió
n Eur
opea
estar
án ex
entas
del p
ago
detas
as la
s per
sona
s que
teng
an u
na d
iscap
acida
d igu
al o
supe
rior a
l33
% TRAN
SPO
RTE
· R
ENFE
:Tar
jeta
Dor
ada
anua
l con
redu
cció
n de
pre
cios e
nco
ndici
ones
dete
rmina
das (
info
rmar
se e
n RE
NFE
)·
Exist
e el B
ON
OBU
S en a
lguno
s Ayu
ntam
iento
s.Cab
e info
rmar
-se
en su
luga
r de
resid
encia
.
TARJ
ETA
DE E
STAC
ION
AMIEN
TO Y
DE
ACCE
SIBILI
DAD
Son
tarjet
as e
urop
eas.
Exist
en do
s tipo
s de t
arjet
as pa
ra di
scap
acita
dos.A
mba
s se s
olicit
anac
tualm
ente
en
los A
yunt
amien
tos.
Es im
pres
cindib
le pr
esen
tar e
lce
rtific
ado
de m
inusv
alía
que
dan
los C
entro
s Bas
es p
rovin
ciales
de M
inusv
álido
s.Se
gún
el gr
ado
de d
iscap
acida
d,la
nece
sidad
de
terc
era
pers
ona,
etc..
.la
tarjet
a ten
drá u
na vi
genc
ia m
ayor
o m
enor
:·
Tar
jeta
de e
stacio
nam
iento
:da
dere
cho
a ut
ilizar
las
corre
s-po
ndien
tes p
lazas
rese
rvad
as d
e ap
arca
mien
to·
Tarje
ta de
Acc
esibi
lidad
:da d
erec
ho a
utiliz
ar la
s cor
resp
ondie
n-te
sfac
ilidad
es p
ara d
iscap
acita
dos e
n el
trans
porte
púb
lico.
VIVI
ENDA
Ver a
yuda
s en
cada
com
unida
d
EDUC
ACIÓ
N· P
untu
ació
n en
las s
olici
tude
s de
adm
isión
de
alum
nos e
n ce
n-tro
s doc
ente
s no
unive
rsita
rios s
oste
nidos
con
fond
os p
úblic
os.
· Lo
s C
entr
os U
niver
sitar
ios d
eben
rese
rvar
un
3% d
e su
s pla-
zas a
las p
erso
nas c
on u
na d
iscap
acida
d ha
sta ci
erto
grad
o.
FORM
ACIÓ
N O
CUPA
CIO
NAL
FAM
ILIA
NUM
ERO
SAEs
ta inf
orm
ació
n de
be ve
rse
espe
cífica
men
te e
n ca
da c
omun
idad
ya q
ue p
uede
n va
riar c
uant
ías y
conc
epto
s.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Ayud
as e i
nserci
ón en
Fran
ciaAY
UDAS
E IN
SERC
IÓN 9-
5
AYUDA
S EN F
RANC
IARE
EMBO
LSO
DE
GAST
OS
MÉD
ICO
SEn
Fra
ncia
la Se
gurid
ad S
ocial
se h
ace
carg
o de
la to
talid
ad d
ega
stos r
elacio
nado
s con
el tr
atam
iento
de l
a dist
rofia
facio
esca
pu-
lohu
mer
al (F
SH).
Para
ben
efici
arse
de
esta
gra
tuid
ad,e
l méd
ico q
ue ll
eva
eltra
tamien
to d
ebe
emitir
al e
nferm
o un
cer
tifica
do d
irigid
o al
Cons
ejo M
édico
( Méd
icin C
onsei
l) en
el qu
e con
ste es
te d
iagnó
stico
.El
pacie
nte
debe
env
iar e
ste c
ertif
icado
a s
u ce
ntro
de
laSe
gurid
ad So
cial,c
on la
solic
itud
de e
xone
ració
n de
l por
cent
aje a
su ca
rgo.
COM
ISIO
NES
Com
isión
Dep
artam
ental
de
Educ
ació
n Es
pecia
lLa
Com
isión
Dep
artam
ental
de
Educ
ació
n Es
pecia
l (Co
mmiss
ionDé
parte
men
tale
d'Édu
catio
n Sp
écial
isée
- CD
ES)
asum
e las
com
pete
ncias
para
niño
s y jó
vene
s de m
enos
de 2
0 año
s.Ado
pta
las d
ecisi
ones
sobr
e:- g
rado
s y ta
rjeta
de in
capa
cidad
,- a
yuda
de
educ
ació
n es
pecia
l (all
ocati
on d
'éduc
ation
spéc
iale -
AES)
y com
plem
ento
s oca
siona
les,
- orie
ntac
ión
esco
lar y
prep
rofes
iona
l.
Com
isión
Téc
nica
de O
rient
ació
n y
deRe
clasif
icació
n Pr
ofes
iona
lLa
Com
isión
Téc
nica
de O
rient
ació
n y
de R
eclas
ificac
ión
Prof
esio
nal (
Comm
ision T
echn
ique
d'Orie
ntatio
n et
de R
eclas
seme
ntPro
fessio
nnel
- COT
OREP
) asu
me
las co
mpe
tenc
ias p
ara l
as p
erso
nas
may
ores
de
20 añ
os.A
dopt
a las
dec
ision
es so
bre:
1ª se
cció
n:- o
rient
ació
n pr
ofes
iona
l,- c
atego
ría d
e tra
bajad
or m
inusv
álido
,- e
mple
os re
serv
ados
,- a
dmisi
ón e
n la
funció
n pú
blica
.2ª
secc
ión:
- gra
dos y
tarje
ta de
inca
pacid
ad,
- ayu
da a
minu
sváli
dos a
dulto
s,- a
yuda
de
com
pens
ació
n,- a
yuda
de
alojam
iento
,
- sub
sidio
de
vejez
,- a
lojam
iento
en
una r
eside
ncia
o ca
sa d
e ac
ogida
esp
ecial
izada
.Pu
ede i
nter
pone
rse r
ecur
so co
ntra
cualq
uier d
ecisi
ón de
la C
DES
o de
la C
OTO
REP.
TARJ
ETAS
DE
INCA
PACI
DAD
Y DE
DIFIC
ULTA
D DE
BIPE
DEST
ACIÓ
N
Tarje
ta de
inca
pacid
adSe
asign
a a cu
alquie
r per
sona
,niño
o ad
ulto,
cuya
minu
svalí
a alca
n-za
al m
enos
un
80 %
de
incap
acida
d pe
rman
ente
.La C
DES
(par
am
enor
es d
e 20
años
) o la
CO
TORE
P (p
ara m
ayor
es d
e 20
años
)de
term
inan
el gr
ado
de in
capa
cidad
,que
pue
de va
riar d
esde
el 8
0%
al 10
0 %.
La so
licitu
d se
tram
ita e
n el
mun
icipio
de
resid
encia
.Ve
ntaja
s de
la tar
jeta d
e inc
apac
idad:
- 50
% ad
icion
al en
el im
pues
to so
bre
la re
nta
- im
pues
to d
e cir
culac
ión
gratu
ito s
i con
sta «
dificu
ltad
de b
ipe-
desta
ción»
en
la tar
jeta,
- red
uccio
nes e
n el
cano
n de
TV
y en
el im
pues
to d
e ra
dicac
ión.
- dist
intiv
o de
gra
n inv
alide
z ( G
rand
Inva
lide
Civil
- G.
I.C.):
este
dist
intiv
o,de
l que
se pu
eden
bene
ficiar
tant
o niñ
os co
mo
adult
os,
perm
ite h
acer
uso
de
algun
as fa
cilida
des d
e ap
arca
mien
to
Tarje
ta d
e «D
ificult
ad d
e bip
edes
tació
n»( S
tation
deb
out p
énibl
e) Es
ta tar
jeta,
para
pers
onas
cuya
inca
pacid
ad es
infer
ior a
l 80 %
,no
prop
orcio
na la
s ve
ntaja
s de
la p
rece
dent
e.Sir
ve c
omo
prue
baan
te te
rcer
os d
e un
esta
do fís
ico q
ue n
o sie
mpr
e es
evid
ente
.
AYUD
AS PA
RA M
ENO
RES
DE 2
0 AÑ
OS
Ayud
a de
educ
ació
n es
pecia
lLo
s pad
res p
uede
n sol
icitar
una a
yuda
de ed
ucac
ión e
spec
ial (
allo-
catio
n d'é
duca
tion
spéc
iale
- AES
) cua
ndo
un h
ijo te
nga
asist
encia
espe
cífica
.La C
aja d
e Su
bven
cione
s Fam
iliare
s (Ca
isse d
'Alloc
ation
sFa
milia
les) p
aga e
sta su
bven
ción,
no co
ndici
onad
a por
la ca
pacid
adec
onóm
ica,u
na ve
z que
la C
DES l
a hay
a apr
obad
o en
func
ión
del
grad
o de
disc
apac
idad.
Este
sub
sidio
pue
de o
no
ir ac
ompa
ñado
de
un c
omple
men
to,
may
or o
men
or e
n fun
ción
de la
ayud
a y
asist
encia
que
requ
iera
el niñ
o.
Ayud
a par
a pad
res f
uncio
nario
sEn
el c
aso
de q
ue lo
s pa
dres
sea
n fun
ciona
rios,
la ay
uda
para
padr
es d
e m
enor
es d
e 20
año
s m
inusv
álido
s se
aña
de a
la A
ES.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
9-6Es
te s
ubsid
io d
ebe
solic
itars
e en
el m
ismo
mom
ento
en
que
seso
licita
el A
ES (n
o ex
iste
retro
activ
idad)
.
AYUD
AS PA
RA M
AYO
RES
DE 2
0 AÑ
OS
Ayud
a par
a adu
ltos m
inusv
álido
sLo
s ad
ulto
s se
pue
den
bene
ficiar
de
la ay
uda
para
adu
ltos
minu
sváli
dos (
alloc
ation
aux a
dulte
s han
dicap
és- A
AH),c
ondic
iona
-do
a la
capa
cidad
eco
nóm
ica,la
nac
iona
lidad
y e
l gra
do d
e inv
ali-
dez.
La C
aja d
e Su
bven
cione
s Fa
milia
res
abon
a es
ta su
bven
ción
tras s
u ap
roba
ción
por l
a CO
TORE
P.El
1 de
enero
de 1
998
el mo
ntante
de la
AAH
era de
3.47
0,91
franc
osfra
nces
es p
or me
s.
Ayud
a com
pens
ador
a por
asist
ente
Los a
dulto
s que
nece
sitan
la ay
uda d
e un a
siste
nte p
uede
n disf
rutar
de la
ayu
da c
ompe
nsad
ora
por
asist
ente
( allo
catio
n co
mpen
satric
epo
ur tie
rce pe
rsonn
e - AC
TP),c
ondic
ionad
a a la
capa
cidad
econ
ómica
,la
nacio
nalid
ad,e
l luga
r de
resid
encia
y el
grad
o de
inva
lidez
.A
título
inform
ativo
,el m
ontan
te de
esta
ACTP
oscila
ba en
199
8 en
tre2.2
63,24
fran
cos f
rance
ses y
4.52
6,49
franc
os po
r mes
,segú
n el g
rado
de in
capa
cidad
y la
capa
cidad
econ
ómica
.
Ayud
a com
pens
ador
a de
gasto
s pr
ofes
iona
les su
plem
entar
ios
Los a
dulto
s que
des
arro
llan
una
activ
idad
pro
fesio
nal p
uede
nso
licita
r la
sub
venc
ión
com
pens
ador
a de
gas
tos
prof
esio
nales
suple
men
tario
s ( a
lloca
tion
comp
ensa
trice
pou
r fra
is pr
ofessi
onne
lssu
pplem
entai
res -
ACF
P ) r
elacio
nado
s co
n la
minu
svalí
a (ve
r«A
yuda
s e In
serc
ión
• Tra
bajo
»).
Com
plem
ento
de
ayud
as p
ara
adult
os m
inusv
álido
sTa
mbié
n lla
mad
o co
mple
men
to d
e au
tono
mía,
se c
once
de b
ajoalg
unas
con
dicio
nes:
ser
bene
ficiar
io d
e la
ayud
a pa
ra a
dulto
sm
inusv
álido
s (AA
H) p
or e
l im
porte
total
o c
omo
com
plem
ento
de u
na p
ensió
n de
inva
lidez
o d
e ve
jez,ju
stifi
car u
n gr
ado
dein
capa
cidad
de
al m
enos
el 8
0 %,
disp
oner
de
un a
lojam
iento
indep
endie
nte
y disf
rutar
de
una a
yuda
de
alojam
iento
.El
1 de e
nero
de 19
98 el
impo
rte de
l com
pleme
nto de
AAH
era de
555
franc
os fr
ance
ses p
or me
s.
EXEN
CIO
NES
YDE
SGRA
VACI
ON
ESIm
pues
tos
de in
quilin
ato y
sob
re b
ienes
inmue
bles
Ayud
as e i
nserci
ón en
Fran
cia
Los
bene
ficiar
ios
de la
AAH
o d
e la
ayud
a co
mpl
emen
taria
,no
suj
etos
a t
ribut
ació
n,pu
eden
obt
ener
,si l
o so
licita
n,la
desg
rava
ción
del i
mpu
esto
de
radic
ació
n ( ta
xe d
'habit
ation
) y d
elim
pues
to so
bre b
ienes
inm
ueble
s (tax
e fon
cière)
.Las
per
sona
s con
bajo
s ing
reso
s pue
den
obte
ner d
esgr
avac
ione
s esp
ecífic
as.E
n un
aun
idad
familia
r es s
uficie
nte
que
uno
de lo
s cón
yuge
s cum
pla la
sco
ndici
ones
.
Cano
n de
telev
isión
Las
pers
onas
no
sujet
as a
trib
utac
ión,
titula
res
de la
tar
jeta
deinc
apac
idad
y que
no pu
eden
cubr
ir m
edian
te su
trab
ajo su
s nec
e-sid
ades
míni
mas
,está
n ex
entas
del
cano
n de
telev
isión
siem
pre
que v
ivan s
olas,c
on su
cóny
uge,
con p
erso
nas e
xent
as d
el im
pues
toso
bre l
a ren
ta,co
n la
pers
ona e
ncar
gada
de s
u ate
nció
n o
con
sus
familia
res d
irect
os,s
i esto
s no
están
por
sí m
ismos
sujet
os a
tri-
buta
ción.
La so
licitu
d de
est
a ex
enció
n de
be re
aliza
rse
en lo
sse
rvici
osre
giona
les d
el ca
non
o en
el C
entro
Nac
iona
l (Ce
ntre
Natio
nal ).
TRAN
SPO
RTES
CO
LECT
IVO
S
Ferro
carr
ilN
o ex
isten
bene
ficios
espe
cífico
s en l
as ta
rifas
para
los m
inusv
álido
s,pe
ro se
admi
te qu
e las
perso
nas e
n silla
de ru
edas
pued
an o
cupa
r un
asien
to d
e prim
era c
lase c
on u
n bil
lete d
e seg
unda
.El a
comp
añan
tepu
ede b
enefi
ciars
e de d
escu
ento
s var
iables
en fu
nció
n de l
a fec
ha.
Tran
spor
tes u
rban
osEn
algu
nas c
iuda
des y
con
dicio
nado
a la
capa
cidad
eco
nóm
ica,
el ac
ceso
a lo
s m
edio
s de
tra
nspo
rte
urba
no e
s gr
atui
to.L
ainf
orm
ació
n de
be s
olici
tarse
en
cada
loc
alida
d (ay
untam
iento
,co
mpa
ñías d
e tra
nspo
rte).
Tran
spor
tes a
éreo
sEn
algu
nas c
ompa
ñías a
érea
s los
minu
sváli
dos d
e m
ás d
e 60
años
pued
en d
isfru
tar d
e tar
ifas r
educ
idas e
n alg
unos
vuelo
s.
AYUD
A DO
MIC
ILIAR
IAEl
asist
ente
dom
icilia
rio p
uede
ser
un
miem
bro
de la
fam
ilia,u
nem
plead
o de
un
serv
icio
de as
isten
cia a
dom
icilio
o u
na p
erso
naem
plead
a por
el m
inusv
álido
o su
fam
ilia.
Las
rem
uner
acio
nes
paga
das
por
una
ayud
a do
mici
liaria
está
nto
talm
ente
exe
ntas
de
carg
as s
ocial
es p
atron
ales
de S
egur
idad
Socia
l (sa
lvo d
esem
pleo
y jub
ilació
n co
mple
men
taria)
,siem
pre
que
la as
isten
cia h
aya s
ido co
ntra
tada p
or:
-pad
res c
on un
hijo
a su c
argo
que t
enga
n der
echo
al co
mplem
ento
de la
ayud
a por
edu
cació
n es
pecia
l (AE
S);
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
9-7
Tras
el in
form
e de
l méd
ico d
e la
CES (
men
ores
de
20 añ
os) o
de
la CO
TORE
P (m
ayor
es d
e 20
año
s) es
nec
esar
ia la
auto
rizac
ión
de la
s aut
orida
des d
el dis
trito
acad
émico
.
Exám
enes
ora
lesEl
tiem
po p
uede
ampli
arse
en u
n te
rcio
bajo
pre
scrip
ción
méd
ica.
Prue
bas p
ráct
icas
Los
cand
idat
os d
eben
rea
lizar
las
pru
ebas
prá
ctica
s de
la
ense
ñanz
apr
ofes
iona
l o te
cnol
ógica
en
el tie
mpo
nor
mal,
salvo
en el
ámbit
o co
mer
cial (
incre
men
to d
e un
terc
io p
ara l
as p
rueb
asde
taqu
imec
anog
rafía
prin
cipalm
ente
) o in
dustr
ial (i
ncre
men
to d
eun
ter
cio p
ara
aque
llos
cand
idat
os q
ue s
e fa
tigue
n m
uyrá
pidam
ente
).En
el m
omen
to d
e la
inscr
ipció
n al
exam
en s
e de
be a
djunt
ar la
certi
ficac
ión
emitid
a po
r el
méd
ico d
e la
CDES
con
tod
os lo
sde
talles
relat
ivos a
l aco
ndici
onam
iento
requ
erido
por
el c
andid
ato.
Esta
certi
ficac
ión
debe
rem
itirse
,al m
enos
un
mes
ant
es d
e lo
sex
ámen
es,a
las a
utor
idade
s aca
dém
icas c
ompe
tent
es.
Adap
tació
n de
los e
studio
ssu
perio
res
Es pr
eciso
cons
ultar
la po
sible
exist
encia
de n
orm
as qu
e per
mita
nre
parti
r en
dos a
ños l
os e
studio
s pre
visto
s par
a un
solo
año.
Orie
ntac
ión
prof
esio
nal
Es im
port
ante
,par
a la
elecc
ión
de u
na p
rofe
sión,
tene
r en
cuen
ta las
dific
ultad
es es
pecíf
icas r
elacio
nada
s con
la en
ferm
edad
:pe
rman
encia
de pi
e dur
ante
varia
s hor
as se
guida
s,lev
antar
peso
s,tra
bajo
con
una p
antal
la,et
c.Es
más
fácil
eleg
ir de
sde
el ini
cio u
n tra
bajo
com
patib
le co
n la
enfer
meda
d,en
vez d
e ver
se o
bliga
do,m
ás ta
rde,
a una
reco
nver
sión.
EMPL
EO Y
VIDA
PRO
FESIO
NAL
La in
capa
cidad
mot
ora
pued
e or
igina
r un
a di
sminu
ción
de la
capa
cidad
de tr
abajo
e inc
luso
una i
ncap
acida
d to
tal pa
ra tr
abaja
r.Si
la pe
rson
a lo
dese
a y es
pos
ible,
el re
curs
o al
tute
laje d
entro
de
la em
pres
a pu
ede
ayud
ar a
una m
ejor i
nser
ción
del t
raba
jador
ya u
na m
ejor a
cept
ació
n de
la m
inusv
alía p
or p
arte
de
sus c
oleg
as.
Esto
equ
ivale
a «ha
blar d
e la
minu
svalí
a»,lo
que
des
grac
iadam
ente
toda
vía e
s im
posib
le en
algu
nos l
ugar
es d
e tra
bajo.
Neg
ociac
ione
s con
el e
mpr
esar
ioEn
caso
de
dificu
ltad
en e
l ejer
cicio
de
la pr
ofes
ión,
es p
refer
ible,
en la
med
ida
de lo
pos
ible
,bus
car
solu
cione
s:aju
ste
de lo
sho
rario
s y ad
aptac
ión d
el pu
esto
.El m
édico
de e
mpre
sa d
esem
peña
un p
apel
impo
rtant
e.Ha
y qu
e te
ner
en c
uent
a qu
e en
cas
o de
redu
cció
n de
hor
ario,
casi
siem
pre
habr
á una
redu
cció
n de
l sala
rio.
- minu
sváli
dos q
ue vi
van
solo
s y te
ngan
nec
esida
d de
la ay
uda d
eun
asist
ente
,titu
lares
de u
n su
bsidi
o de
vejez
( ava
ntaje
vielle
se),d
eun
a pen
sión
de in
valid
ez,d
e un
com
plem
ento
por
asist
ente
o d
ela
ayud
a com
pens
ador
a.
SUBS
IDIO
DE
COTI
ZACI
ON
ES
DEL
SEGU
RO D
E VEJE
ZPa
ra m
ante
ner
la afi
liació
n al
régim
en g
ener
al de
la S
egur
idad
Socia
l del
segu
ro d
e ve
jez,c
ondic
ionad
a a la
capa
cidad
eco
nóm
ica,
la pe
rson
a deb
e:- t
ener
a s
u ca
rgo
un h
ijo d
e m
enos
de
20 a
ños
titul
ar d
e la
tarje
tade
inva
lidez
y qu
e no
hay
a sido
adm
itido
en u
n int
erna
do,
lo q
ue d
ebe
ser s
olici
tado
en la
Caja
de
Subv
encio
nes F
amilia
res.
- hab
erse
hec
ho ca
rgo
en el
dom
icilio
fam
iliar d
e un
adult
o tit
ular
de la
tarje
ta de
inva
lidez
cuya
per
man
encia
en el
mism
o ha
ya si
doco
nside
rada
des
eable
por
la C
OTO
REP,
instit
ució
n en
la q
ue e
spr
eciso
hac
er la
solic
itud.
ESTU
DIO
S Y F
ORM
ACIÓ
NPR
OFE
SION
AL
Tran
spor
te e
scol
ar y
unive
rsita
rioCe
ntro
s esc
olar
es d
e en
seña
nza g
ener
al,ag
rícol
ao
prof
esio
nal,p
úblic
os o
conc
ertad
osSi
laCD
ES c
onfir
ma
que
el niñ
o no
pue
de h
acer
uso
de
los
med
ios
de t
rans
port
e co
lectiv
o pa
ra d
espla
zars
e al
coleg
io(c
ualqu
ier t
ipo d
e ce
ntro
esc
olar
púb
lico
o co
ncer
tado
) lo
sga
stos d
e tra
nspo
rte c
orre
n a
carg
o de
l dep
artam
ento
(divi
sión
adm
inistr
ativa
equ
ivalen
te e
n Es
paña
a la
prov
incia)
.
Cent
ros u
niver
sitar
ios
Se a
sum
en,i
gualm
ente
,los
gas
tos
de d
espla
zam
iento
de
los
estu
dian
tes
que
asist
en a
un
cent
ro d
e en
seña
nza
supe
rior
depe
ndien
te d
el M
iniste
rio d
e Ag
ricult
ura
o de
Edu
cació
nN
acio
nal y
que
no
pued
an h
acer
uso
,a ca
usa d
e su
minu
svalí
a,de
los m
edio
s de
tran
spor
te co
lectiv
o.Pu
ede t
rata
rse b
ien d
e un
vehíc
ulo p
erso
nal o
fam
iliar,b
ien d
e un
auto
móv
il ex
plota
do p
or u
n te
rcer
o.Se
gún
la ed
ad,e
s pr
eciso
dirigi
r la s
olici
tud
a la C
DES (
men
ores
de
20 añ
os) o
a la
COTO
-RE
P (m
ayor
es d
e 20
años
).
Adap
tació
n de
los e
xám
enes
Exám
enes
esc
ritos
Segú
n lo
s exá
men
es,e
l tiem
po d
e re
spue
sta p
uede
incr
emen
tar-
se en
un
terc
io,co
n su
ficien
te ti
empo
de d
esca
nso
entre
dos
pru
e-ba
s pre
vistas
en
el m
ismo
día.
Ayud
as e i
nserci
ón en
Fran
ciaAY
UDAS
E IN
SERC
IÓN
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Si el
inte
resa
do c
umpl
e las
con
dicio
nes p
ara
la co
nces
ión
del
subs
idio
com
pens
ador
por
asist
ente
(ACT
P),e
stos
sub
sidio
sco
mpen
sado
res p
uede
n ac
umula
rse h
asta
un lím
ite:u
n inc
reme
nto
en u
n 20
% d
el su
bsidi
o m
ás e
levad
o.Se
paga
el su
bsidi
o du
rant
e las
bajas
;dur
ante
los p
erío
dos d
e par
o,en
prin
cipio
se
supr
ime
(cabe
un
estu
dio d
e la
situa
ción
por
laCO
TORE
P).
El ex
pedie
nte
pued
e ob
tene
rse
en la
ofic
ina d
e as
isten
cia s
ocial
del A
yunt
amien
to d
e re
siden
cia.
Emple
o en
el s
ecto
r púb
lico
Rese
rva d
e em
pleo
En c
ada
cuer
po a
dmini
strati
vo se
esta
blece
una
lista
de
emple
osre
serv
ados
.La
CO
TORE
P (s
ecto
r pú
blico
) ev
alúa
en q
ué m
edid
a so
nco
mpa
tible
s el
em
pleo
sol
icita
do y
las
cap
acid
ades
del
dem
anda
nte.
La c
omisi
ón in
terd
epar
tamen
tal d
e ex
com
batie
ntes
evalú
a,a c
ontin
uació
n,las
aptit
udes
pro
fesio
nales
.Lo
s ex
ámen
es t
ienen
luga
r ca
da a
ño d
e no
viem
bre
a m
arzo
.Te
nien
do e
n cu
enta
los r
esul
tado
s del
exam
en p
rofe
siona
l,se
clasif
ica a
los c
andid
atos p
ara c
ada e
mple
o po
r dep
artam
ento
.
Opo
sicio
nes
Ning
ún ca
ndida
to pu
ede s
er ex
cluido
en un
a opo
sició
n a ca
usa d
esu
inca
pacid
ad si
ésta
es c
onsid
erad
a com
patib
le po
r la C
OTO
REP
con
el em
pleo
al qu
e la o
posic
ión
da ac
ceso
.Se s
uprim
e cua
lquier
refer
encia
a un
límite
de
edad
.La
ent
rega
de
la so
licitu
d de
be re
aliza
rse
en la
CO
TORE
P.
Cont
rato
labo
ral
Los
minu
sváli
dos
pued
en i
ncor
pora
rse
med
iante
un
cont
rato
labor
al du
rant
e un
per
íodo
de
un añ
o re
nova
ble p
or u
na ve
z.Un
a cir
cular
mini
steria
l (12
de
julio
de
1989
) rec
uerd
a,po
r otra
parte
,que
:1)
el se
cret
o m
édico
cubr
e cua
lquier
info
rmac
ión
cont
enida
en el
histo
rial c
línico
del
enfer
mo;
2) la
con
tinuid
ad d
e la
activ
idad
prof
esio
nal p
uede
ben
eficia
r al
estad
o ps
icológ
ico d
el int
eres
ado.
En la
med
ida q
ue se
a com
patib
leco
n el
buen
func
iona
mien
to d
el se
rvici
o és
ta de
be p
rom
over
se,
siem
pre
que
la sa
lud d
el int
eres
ado
lo p
erm
ita.
Recla
sifica
ción
prof
esio
nal
Todo
trab
ajado
r pu
ede
disfru
tar d
e un
a re
adap
tació
n o
de u
nare
habi
litac
ión
prof
esio
nal c
on e
l fin
de
tene
r un
a fo
rmac
ión
prof
esio
nala
dapt
ada.
Para
ello
pue
de d
irigir
se a
la CO
TORE
P.Ex
isten
pro
cedi
mien
tos p
artic
ular
es d
e re
clasif
icació
n pa
ra la
func
ión
públi
ca (d
irigir
se a
la ad
mini
strac
ión
corre
spon
dient
e).
9-8
Ayud
as e i
nserci
ón en
Fran
cia
De
las 1
17 p
erso
nas
de 3
0 a
50 a
ños
que
han
resp
ondi
do a
la e
ncue
sta d
e la
AFM
sob
re la
FSH
,ap
roxim
adam
ente
la m
itad
tenía
act
ivida
d pr
ofes
iona
l.El
70%
traba
jaba a
tiem
po co
mple
to,e
l 8%
a med
ia jo
rnad
a,el
13%
a tie
mpo
par
cial y
el 9
% a
dom
icilio
.Par
a el
41%
de lo
s qu
ees
taba
n en
act
ivo e
ra n
eces
aria
una
adap
tació
n de
l pue
sto
detra
bajo
y é
sta s
e ha
bía r
ealiz
ado
en u
n 48
% de
los
caso
s (ve
r«E
ncue
sta A
FM •
Resu
ltado
s• Vi
da p
rofes
iona
l y so
cial).
Cont
ratac
ión
oblig
atoria
En Fr
ancia
,toda
empr
esa (
públi
ca o
priva
da) c
on un
míni
mo
de 20
traba
jador
es d
ebe
emple
ar,a t
iempo
par
cial o
com
pleto
,a u
n 6%
de pe
rson
as be
nefic
iarias
de la
cont
ratac
ión o
bliga
toria
(pe
rson
asqu
e tie
nen
el re
cono
cimien
to d
e tr
abaja
dor m
inus
válid
o,co
npe
nsió
n de
inva
lidez
,que
han
sufr
ido a
ccide
ntes
labo
rales
,etc
.)(L
ey fr
ance
sa n
º 87
.517,
de 1
0 de
julio
de
1987
en
favor
del
emple
o de
los t
raba
jador
es m
inusv
álido
s)
Reco
nocim
iento
com
o tra
bajad
orm
inusv
álido
Se c
onsid
era
trab
ajado
r m
imus
válid
o a
toda
per
sona
cuy
aspo
sibilid
ades
de o
bten
er o
con
serv
ar u
n em
pleo
se h
ayan
vist
ore
almen
te re
ducid
as a
caus
a de
una i
nsufi
cienc
ia o
una d
isminu
ción
de su
s cap
acida
des.
Esta
califi
cació
n es
nec
esar
ia pa
ra b
enefi
ciars
ede
algu
nas m
edida
s rela
tivas
al em
pleo
de m
inusv
álido
s.Se a
tribu
yeun
a ca
tego
ría e
n fun
ción
de la
s ca
pacid
ades
pro
fesio
nales
y d
eem
pleo:
- A:m
inusv
alía l
eve
- B:m
inusv
alía m
edia
- C:m
inusv
alía g
rave
Subs
idio
com
pens
ador
de g
asto
s pro
fesio
-na
lesLo
s de
splaz
amie
ntos
pue
den
ser
una
fuen
te d
e di
ficul
tade
spa
ra lo
s enfe
rmos
de F
SH.E
l sub
sidio
com
pens
ador
por g
asto
spr
ofes
iona
les ( A
lloca
tion
comp
ensa
trice
pou
r fra
is pr
ofessi
onne
ls-
ACFP
) se
ha c
read
o pa
ra c
ompe
nsar
los
gast
os p
rofe
siona
lesad
icion
ales
relac
iona
dos
con
una
min
usva
lía e
n lo
s qu
e no
incur
riría
un tr
abaja
dor s
in dis
capa
cidad
,por
ejem
plo la
nec
esida
dde
ten
er u
n ve
hícu
lo,d
e ad
apta
rlo o
tom
ar u
n ta
xi u
otro
tran
spor
te a
dapt
ado
o la
impo
sibilid
ad d
e ha
cer
uso
de lo
stra
nspo
rtes c
olec
tivos
.De
be c
uant
ificar
se e
l gas
to d
e m
aner
a pr
ecisa
.La
COTO
REP
esqu
ien fi
ja el
perío
do d
e as
ignac
ión
y el p
orce
ntaje
de
finan
ciació
nac
orda
do:d
el 40
% al
80
% de
l incr
emen
to d
e la
Segu
ridad
Socia
lpo
r asis
tent
e.La
ACF
P es
un
subs
idio
de ay
uda
socia
l suje
to a
con
dicio
nant
esre
lativo
s a la
capa
cidad
econ
ómica
(los
ingr
esos
prof
esio
nales
sólo
se ti
enen
en
cuen
ta e
n un
25
% y
se c
onsid
eran
los r
ecur
sos
econ
ómico
s del
cóny
uge)
.
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ESTUD
IOSA
los
niños
con
FSH
se
les d
eber
ía or
ienta
r ha
cia a
ctivi
dade
sin
tele
ctua
les
sede
ntar
ias,c
on p
refe
renc
ia so
bre
otra
s qu
eex
igen
esfu
erzo
s físi
cos o
des
plaza
mien
tos.
En la
may
or p
arte
de
caso
s,du
rant
e lo
s 20
prim
eros
año
s la
afect
ació
nm
ás pr
eocu
pant
e par
a un e
nferm
o de
FSH
se si
túa e
nla
cintu
ra e
scap
ular y
es l
a cau
sa d
e dif
iculta
des p
ara l
evan
tar l
osbr
azos
y ll
evar
en
alto
objet
os p
esad
os.L
a ed
ucac
ión
física
por
tant
o de
be r
estri
ngirs
e o
adap
tars
e pa
ra lo
s niñ
os c
on F
SH(n
atac
ión,
fútb
ol,b
icicle
ta,e
tc.).
Pued
en a
pare
cer
prob
lemas
de
inser
ción
relac
iona
dos
con
lasre
perc
usio
nes p
sicol
ógica
s cau
sada
s por
una
fiso
nom
ía es
pecia
l.
Cese
de
la ac
tivida
d pr
ofes
iona
lPa
ra en
ferm
edad
es de
larg
a dur
ación
cuyo
coste
se as
ume a
l 100
%pu
eden
coste
arse
dur
ante
un
perío
do d
e tre
s año
s el t
ratam
iento
integ
ral d
el pr
imer
año
y a
l 50
% el
tratam
iento
dur
ante
los d
osañ
os si
guien
tes.A
l cab
o de
los 3
años
,se pr
oduc
e la r
einco
rpor
ación
al tra
bajo,
en a
lguno
s ca
sos
man
tenie
ndo
ayud
as (a
estu
diar
enca
da ca
so) o
la d
eclar
ació
n de
inva
lidez
(diri
girse
al se
rvici
o so
cial
de la
Segu
ridad
Socia
l, Cais
se d
e Séc
urité
Socia
le).
«Cua
ndo e
l enfe
rmo p
adec
e una
afec
ción
de la
rga d
uració
n y e
n ca
sode
inter
rupc
ión d
e su
traba
jo o d
e asis
tencia
conti
nua
duran
te má
s de
6 m
eses
,la c
aja d
ebe
orde
nar u
n ex
amen
esp
ecial
del
enfer
mo
efectu
ado c
onjun
tamen
te po
r su m
édico
y el
cons
ejo m
édico
de la
caja
con
el fin
de d
eterm
inar e
l trat
amien
to qu
e deb
e seg
uir el
inter
esad
o»(Le
y fran
cesa
nº 8
7.517
,de
10 d
e jul
io de
198
7 en
favo
r del
emple
ode
los t
rabaja
dores
minu
sválid
os).
En la
func
ión pú
blica
,la FS
H for
ma pa
rte de
la lis
ta de
enfer
meda
des
que
dan
dere
cho
a baja
s por
larg
a enfe
rmed
ad.D
uran
te u
na b
ajapo
r lar
ga e
nfer
med
ad la
adm
inist
ració
n pu
ede
conc
eder
el
bene
ficio
de m
edia
jorn
ada t
erap
éutic
a.El
funcio
nario
al qu
e se l
eco
nced
e pu
ede
incor
pora
rse
para
reali
zar s
us fu
ncio
nes a
med
iajo
rnad
a per
cibien
do la
total
idad d
e su s
alario
(per
íodo
máx
imo
de6
mes
es).
Pens
ión
de in
valid
ezLo
s adu
ltos d
e me
nos d
e 60
años
que
hay
an e
jercid
o un
a acti
vidad
prof
esio
nal a
salar
iada
y qu
e te
ngan
en
vigor
sus
der
echo
s de
cará
cter
adm
inistr
ativo
en
el m
omen
to e
n qu
e se
rec
onoz
ca la
incap
acida
d lab
oral
pued
en s
olici
tar u
na p
ensió
n de
inva
lidez
al
orga
nism
o de
la S
egur
idad
Socia
l del
que
depe
ndan
.Par
a ell
o es
prec
isa u
na re
ducc
ión
a men
os d
e 2/
3 de
la ca
pacid
ad la
bora
l.La
pen
sión
está
siem
pre
sujet
a a
revis
ión
para
su in
crem
ento
o di
smin
ució
n,pu
ede
ser
susp
endi
da o
red
ucid
a en
cas
o de
que
reini
cie u
na ac
tivida
d pr
ofes
iona
l.
Ayud
a com
plem
entar
iaCu
ando
la p
ensió
n de
inva
lidez
es
esca
sa,p
uede
ser
en
su c
aso
acre
cent
ada p
or la
ayud
a com
plem
entar
ia pa
ra al
canz
ar u
n m
ínim
oga
rant
izado
.La
solic
itud
debe
hac
erse
ant
e el
orga
nism
o qu
eab
ona l
a pen
sión.
9-9
Ayud
as e i
nserci
ón en
Fran
ciaAY
UDAS
E IN
SERC
IÓN
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
TRAB
AJOUn
a en
cues
ta r
ealiz
ada
a 12
6 pe
rson
as c
on F
SH e
n Ho
landa
med
iante
un
cues
tiona
rio,in
dica
que
part
icipa
n en
la a
ctivi
dad
econ
ómica
en
más
de
9 de
cada
10
caso
s.Lo
s res
ultad
os d
e es
ta e
ncue
sta m
uestr
an q
ue se
r por
tado
r de
FSH
no im
pide
dura
nte
la m
ayor
par
te d
el tie
mpo
enc
ontra
r yco
nser
var
una
activ
idad
prof
esio
nal,
pero
que
,en
gene
ral,
sere
quier
en e
sfuer
zos
suple
men
tario
s,se
a en
el
traba
jo,en
el
trans
port
e o
en la
bús
qued
a de
emple
o (W
ever
s,19
93).
Las p
erso
nas e
stán
satis
fecha
s con
su tr
abajo
en la
gran
may
oría
deca
sos (
85 %
).Su c
arrer
a se d
esar
rolla
dura
nte u
na m
edia
de 1
5 añ
ospa
ra la
s muje
res y
de 3
0 añ
os p
ara
los h
ombr
es.E
l prob
lema
más
frecu
ente
está
relac
ionad
o con
la di
ficult
ad de
alca
nzar
y lle
var o
bjetos
por e
ncim
a de
l nive
l del
hom
bro,
pero
la a
dapt
ación
en
su tr
abajo
ha si
do n
eces
aria
en m
enos
del
15 %
de
caso
s.La
mar
cha
es u
nane
cesid
ad fr
ecue
nte
y pue
de p
lantea
r tam
bién
prob
lemas
a a
lguno
spa
cient
es.L
a dis
minu
ción
de la
fuer
za d
e pr
ensió
n de
la m
ano
cons
tituy
e tam
bién u
n inc
onve
nient
e.La
autoe
stima
de su
s cua
lidad
espa
ra e
l tra
bajo,
en c
ompa
ració
n co
n la
de s
us c
ompa
ñero
s no
afecta
dos,
indica
que
un
11 %
las
cons
idera
infer
iores
y u
n 15
%su
perio
res.S
ólo un
5 %
de pa
cient
es in
dican
una a
ctitu
d neg
ativa
res-
pecto
a el
los d
e sus
comp
añero
s o d
e sus
supe
riores
.De
ben
alent
arse
los e
sfuer
zos r
ealiz
ados
par
a fac
ilitar
la b
úsqu
eda
de u
n em
pleo
para
los s
ujetos
con
FSH,
dado
que
más
del
20 %
de
los su
jetos
men
ciona
las d
ificult
ades
de
esta
bús
qued
a,rel
acion
adas
con
la en
ferme
dad.
Los a
utor
es co
nside
ran
que,
dado
que
las d
ificult
ades
ese
ncial
es so
nde
tipo
físic
o,la
búsq
ueda
de u
n em
pleo
debe
ría o
rient
arse
hac
ia un
traba
jo de
ofici
na o
un tr
abajo
que n
o req
uiera
dema
siado
s esfu
erzo
sfís
icos (
Wev
ers,
1993
).
De
las 1
17 p
erso
nas
con
edad
es e
ntre
30
y 50
año
s qu
eco
ntes
taro
n un
a en
cues
ta d
e la
AFM
sobr
e la
FSH
,apr
oxim
a-da
men
te la
mita
d de
los s
ujet
os te
nían
una
activ
idad
prof
esio
nal.L
os in
conv
enien
tes p
ara
el de
splaz
amien
to y
los
esfu
erzo
s fís
icos
impo
rtan
tes q
ue d
ebían
reali
zar a
fecta
ban
a la
vida p
rofes
iona
l de
esto
s pac
iente
s.Pa
ra u
n 41
% d
e lo
s suje
tos
activ
os e
ra n
eces
aria
una
adap
tació
n de
su p
uesto
de
traba
jo y
en e
ste c
onjun
to la
ada
ptac
ión
había
sido
reali
zada
en
un 4
8 %
de lo
s cas
os (v
er «
Encu
esta
AFM
• Re
sulta
dos •
Vida
pro
fesio
nal
y soc
ial»)
.
OCIO
Segú
n un
a en
cues
ta d
e la
AFM
sob
re la
FSH
,con
laev
oluc
ión
de la
enfe
rmed
ad e
l ocio
de
los p
acien
tes
se o
rient
a de
mod
o pr
efere
nte
hacia
la cu
ltura
(74
%),
pero
los p
roble
mas
de
desp
lazam
iento
y de
acce
so su
pone
n un
facto
r de
lim
itació
n (v
er «
Encu
esta
AFM
• R
esult
ados
• V
ida
prof
esio
nal y
socia
l»).
9-10
Ayud
as e i
nserci
ón en
Fran
ciaAY
UDAS
E IN
SERC
IÓN
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
9-11
Biblio
grafía
BIBLIO
GRAFÍ
An
FARD
EAU
M.
:«Ré
flexio
ns su
r les
diffé
rent
es a
ppro
ches
et
les m
étho
des
d’éva
luatio
n de
l’ins
ertio
n so
ciale
des
pers
onne
sha
ndica
pées
».En
RAV
AUD
J.F.,F
ARD
EAU
M.: I
nser
tion s
ocial
e des
perso
nnes
ha
ndica
pées
:
mét
hodo
logie
d’éva
luatio
n ,Fla
shIn
form
atio
n,In
serm
,Par
is,19
94,I-
V.
nW
EVER
S C.
W.J.,
BRO
WER
O.F.
,PAD
BERG
G.W
.,N
IJBO
ERI.D
.:
«Job
pers
pect
ives
in fas
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dystr
ophy
».Di
sabil
.Reh
abil..
,199
3,15
,1 :2
4-28
.
AYUD
AS E
INSE
RCIÓ
N
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
INVESTIG
ACIÓN
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
10-1
INVE
STIG
ACIÓ
N
lBI
BLIO
GRAF
ÍA
Vari
os
estu
dios
de
in
vest
igac
ión
clín
ica
está
nac
tual
men
te e
n cu
rso
en E
stad
os U
nido
s (e
fect
os d
elej
erci
cio,
de
un s
uple
men
to p
rote
ico
y de
l alb
uter
ol).
Num
eros
os e
quip
os e
n to
do e
l m
undo
des
arro
llan
inve
stig
acio
nes
gené
tica
s.
Num
eros
as in
vesti
gacio
nes
sobr
e la
distro
fia fa
cioes
capu
lohu
-m
eral
está
n ac
tualm
ente
en
curs
o,ta
nto
en e
l ám
bito
clínic
oco
mo
en e
l gen
ético
.
• En
el ám
bito
clínic
o se
pue
den
desta
car:
- un
estu
dio c
onjun
to p
ara
evalu
ar lo
s efec
tos d
el eje
rcici
o y
lanu
trició
n co
n su
plem
ento
s de
pro
teína
s [e
studio
HPE
T ( H
ighPro
tein
and
Exerc
ise T
herap
y )] s
obre
pac
iente
s co
n FS
H,qu
e ha
com
enza
do en
199
4 en
Esta
dos U
nidos
.Los
prim
eros
resu
ltado
s,re
lativo
s a u
n nú
mer
o re
ducid
o de
enfe
rmos
,par
ecen
conf
irmar
una
mejo
ra e
n alg
unas
pru
ebas
func
iona
les (S
hapir
o y
Pres
ton,
1994
);-
un e
quip
o de
inve
stiga
ción
amer
icano
(gr
upo
FSH
-DY)
de
las U
nive
rsid
ades
de
Roch
este
r y
del
esta
do d
e O
hio
hase
leccio
nado
a u
n gr
upo
de e
nferm
os d
e FS
H de
sde
hace
más
de 7
años
(81 s
ujeto
s) pa
ra an
aliza
r la e
voluc
ión d
e la e
nferm
edad
.Un
prim
er e
nsay
o co
n pr
ednis
ona,
que
se h
a lle
vado
a c
abo
dura
nte
3 m
eses
,ha m
ostra
do q
ue e
ste p
rodu
cto
no e
ra e
ficaz
.A
cont
inua
ción
se h
a el
egid
o el
alb
uter
ol,u
n ag
onist
a ß2
adre
nérg
ico u
tiliza
do e
n el
asm
a,ya
que
se co
nocía
n su
s efec
tos
fisio
lógic
os so
bre
el cr
ecim
iento
de
la m
asa
mus
cular
esc
asa
yun
efec
to r
etar
dant
e,en
el r
atón
mdx
,de
la pé
rdid
a de
mas
am
uscu
lar p
ostra
umát
ica.
Dos
estu
dios
sobr
e su
jetos
san
osvo
lunt
ario
s ha
n m
ostr
ado
tam
bién
un
claro
aum
ento
de
lafu
erza
mus
cular
tra
s alg
unas
sem
anas
,lo
que
ha ll
evad
o a
prop
oner
un
prim
er e
nsay
o so
bre
los
enfer
mos
de
FSH.
Sese
leccio
naro
n quin
ce en
ferm
os d
e FSH
del
grup
o,qu
e rec
ibier
on
INVEST
IGACIÓ
N
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
2 co
mpr
imido
s al d
ía de
4 m
g de
albut
erol
reta
rdad
o (P
rove
ntil
Repe
tabs
®)
dura
nte
12 s
eman
as.L
a ev
aluac
ión
se b
asó
enpr
ueba
s de
máx
ima c
ontra
cció
n vo
lunta
ria is
omét
rica (
MVI
CT),
en p
rueb
as fu
ncio
nales
(MM
T so
bre
9 m
úscu
los d
e ca
da la
do) y
en la
med
ida d
e la
mas
a m
uscu
lar p
or a
bsor
ciom
etría
de
rayo
sX
de e
nerg
ía du
al (D
EXA)
.Tra
s 12
sem
anas
la M
VICT
hab
íaau
men
tado
en
0,33
(+/-
0,15)
,la D
EXA
en 0
,88 (+
/- 0,4
3),p
ero
no se
hab
ían p
rodu
cido
cam
bios e
n la
MM
T.Tra
s las
12
sem
anas
seha
pro
pues
to a
los e
nferm
os d
eten
er o
pro
segu
ir el
trata
mien
todu
rant
e 12 s
eman
as ad
icion
ales.M
ientra
s que
dec
recía
la M
VICT
y la
DEX
A pa
ra q
uiene
s ha
bían
inter
rum
pido
el tra
tam
iento
,co
ntinu
aba s
u inc
rem
ento
par
a los
que
hab
ían d
ecidi
do p
rolo
ngar
el en
sayo
.No
obsta
nte,
dado
que
las
difer
encia
s no
alca
nzab
anun
nive
l sign
ificati
vo,se
inici
ó un
nuev
o en
sayo
en fo
rma d
e estu
diodo
ble ci
ego
con
dosis
más
fuer
tes,
una d
urac
ión
de 6
mes
es y
ungr
upo
de 9
0 en
ferm
os ( T
he FS
H-DY
grou
p,19
97,D
íaz C
.,199
7).
• La
s in
vest
igacio
nes
gené
ticas
son
las
más
num
eros
as.E
npa
rticu
lar s
e ha
n de
scub
ierto
las
corr
espo
nden
cias
entr
e el
geno
ma
hum
ano
y lo
s ge
nom
as d
el ra
tón
y la
rata
,lo
que
supo
ne la
aper
tura
de p
osibl
es m
odelo
s anim
ales (
rato
nes M
yd).
Esta
s inv
estig
acio
nes g
enét
icas o
cupa
n a
num
eros
os e
quipo
s en
el m
undo
.
BIBLIO
GRAFÍ
An
DIA
Z C.
:«D
ystro
phie
mus
culai
re fa
cio-sc
apulo
-hum
érale
.Jo
urné
e th
émat
ique
A.F.M
.Ins
titut
de
Myo
logie
,Par
is,07
Mai
1997
».Co
mpte
rendu
Flas
h M
yolin
e,AF
M,E
vry,
1997
,4 p
.
nTH
E FS
H-DY
GRO
UP :
«A p
rosp
ectiv
e,qu
antit
ative
stud
y of
the
natu
ral h
istor
y of
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
(FSH
D)»
. Neu
rolog
y,19
97,4
8 :3
8-46
.
Dife
rent
es e
quip
os d
e in
vest
igac
ión
sobr
e ge
néti-
ca e
n el
mun
do:
Alema
nia:In
stitu
to de
Gen
ética
Hum
ana,
Mar
burg.
Bras
il:De
parta
ment
o de
Biol
ogía
de la
Univ
ersid
ad,S
ao Pa
ulo.
Cana
dá:H
ospit
al de
Niño
s Enfe
rmos
,Toron
to.Fra
ncia:
AFM
-Gén
éthon
,Univ
ersid
ad P
arís-
5 (IN
SERM
U.1
29),
Labo
rator
io de
Bioq
uímica
Gen
ética
,Coc
hin,P
arís.
Italia
:Insti
tuto
de B
iolog
ía Ce
lular,
Roma
.Jap
ón:D
epar
tame
nto
de In
vesti
gació
n Ne
urom
uscu
lar,In
stitu
toNa
ciona
l de N
euroc
iencia
s,Tok
io.Ho
landa
:Univ
ersid
ades
de L
eyde
n y N
imeg
a.Re
ino U
nido:
Hosp
ital P
ediát
rico d
e Bris
tol,In
stitu
to de
Gen
ética
Med
ica d
e Ca
rdiff,
Depa
rtame
nto
de B
iolog
ía Ce
lular
de
laUn
iversi
dad
de M
anch
ester
,Lab
orator
io de
Willi
amso
n en
Lond
res.
Rusia
:Dep
arta
ment
o de
Neu
rolog
ía,Ins
titut
o M
édico
Pav
lov,
San
Peter
sbur
go.
Esta
dos U
nidos
:Dep
arta
ment
o de
Neu
rolog
ía.Un
iversi
dad
deRo
ches
ter,U
niver
sidad
del
Esta
do d
e Oh
io,Gr
upo
Geno
ma y
Biolog
ía Es
trutu
ral d
e Lo
s Alam
os,D
epar
tame
nto
de Q
uímica
Biológ
ica d
e la
Unive
rsida
d de
Cali
fornia
.
10-2
Biblio
grafía
INVE
STIG
ACIÓ
N
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
CRITERIO
SDIAG
NÓSTICO
S
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
CRIT
ERIO
SD
IAGN
ÓST
ICO
S
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
11-1
lCR
ITER
IOS
PRIN
CIPA
LES
l O
TRO
S CR
ITER
IOS
lBI
BLIO
GRAF
ÍA
Los
prin
cipa
les
crit
erio
s pa
ra e
stab
lece
r el
dia
gnós
-ti
co s
e ba
san
en l
a va
lora
ción
clín
ica,
el
mod
o de
tran
smis
ión
y lo
s ex
ámen
es
com
plem
enta
rios
(EM
G y
bio
psia
mus
cula
r).
Esto
s cr
iter
ios
se u
tiliz
an p
ara
sele
ccio
nar
a lo
spa
cien
tes
que
pres
enta
n un
fen
otip
o ho
mog
éneo
con
el fi
n de
rea
lizar
los
estu
dios
gen
étic
os.
El E.N
.M.C
.(Eu
ropea
n Ne
urom
uscu
lar C
entre
,en
Baar
n,Ho
landa
)cu
yo d
irect
or d
e inv
estig
ació
n es
A.E
.H.E
mer
y,ha e
labor
ado
en19
94 y,
poste
riorm
ente
en
1997
,un
docu
men
to q
ue re
copil
a los
crite
rios d
iagnó
stico
s de l
as di
feren
tes p
atolog
íasne
urom
uscu
lares
con
la fin
alida
d de
reali
zar e
studio
s gen
ético
s.En
lo q
ue r
espe
cta
a la
distro
fia fa
cioes
cepu
lohu
mer
al (F
SH),
G.W
.Pad
berg
,P.W
.Lun
t,M
.Koc
h y
M.F
arde
au h
an d
efin
ido
crite
rios
muy
det
allad
os,d
e m
aner
a qu
e se
a po
sible
hace
r un
ase
lecció
n pa
ra lo
s estu
dios g
enét
icos d
e pa
cient
es q
ue p
rese
nten
un sí
ndro
me
clínic
amen
te h
omog
éneo
(Pad
berg
et a
l.,19
97).
CRITE
RIOS D
IAGNÓ
STICO
S
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Crite
rios p
rincip
ales n
Otro
s crit
erios
CRIT
ERIO
SD
IAGN
ÓST
ICO
S
11-2
CRITE
RIOS
PRINC
IPALES
Desd
e el
punt
o de
vista
clíni
co cu
atro
crite
rios p
rincip
ales d
efine
nla
FSH.
Sin e
mba
rgo,
es p
roba
ble q
ue e
l car
ácte
r de
finiti
vo d
eldia
gnós
tico
se d
eter
mine
med
iante
el a
nális
is m
olec
ular.
Con
este
fin
se e
studia
act
ualm
ente
la se
nsibi
lidad
y la
esp
ecific
idad
del f
ragm
ento
aus
ente
en
la re
gión
4q35
en
el loc
usD
4F10
4S1
(Pad
berg
et a
l.,19
97).
OTRO
S CRIT
ERIOS
Los
rest
ante
s cr
iterio
s clí
nico
s y
com
plem
enta
rios
tiene
nca
ráct
er p
rovis
iona
l y d
eber
án m
odific
arse
en
func
ión
de lo
sre
sulta
dos d
e lo
s estu
dios g
enét
icos.
Se cl
asific
an e
n cr
iterio
s de
inclus
ión
y de
exc
lusió
n.Lo
s com
enta
rios s
irven
de
guía
para
el
diagn
óstic
o (P
adbe
rg e
t al.,
1997
).
CRIT
ERIO
S CL
ÍNIC
OS
Se d
escr
iben a
cont
inuac
ión cr
iterio
s más
det
allad
os,c
uya f
inalid
ades
la e
stand
ariza
ción
del d
iagnó
stico
y q
ue s
irven
de
guía
para
los e
studio
s gen
ético
s.Po
dría
ser n
eces
ario
revis
ar e
n el
futu
roes
tos
crite
rios
en fu
nció
n de
los
resu
ltado
s de
los
estu
dios
gené
ticos
y ,e
n pa
rticu
lar,e
n fu
nció
n de
la v
aried
ad fe
notíp
icaco
rres
pond
iente
a l
a de
leció
n en
4q3
5 id
entif
icada
por
D4F
104S
1.
Inici
o de
la e
nferm
edad
Inclu
sión
Inici
o de
la e
nferm
edad
en
el ro
stro
o la
cintu
ra e
scap
ular.
Los
mot
ivos p
ara a
cudir
a la
cons
ulta e
stán h
abitu
almen
te re
lacion
ados
con
el dé
ficit
o la
atro
fia m
uscu
lar.
Exclu
sión
Un in
icio
de la
enfe
rmed
ad lo
caliz
ado
en la
cint
ura p
élvica
deb
eor
ienta
r hac
ia ot
ro d
iagnó
stico
,a p
esar
de
que
en la
FSH
no
sea
infre
cuen
te la
afec
tació
n se
cund
aria
de la
cint
ura p
élvica
.
Com
enta
rios
Es m
uy v
ariab
le la
edad
en
que
la afe
cció
n se
hac
e de
tect
able
clíni
cam
ente
.Tod
avía
lo e
s más
la e
dad
en q
ue e
l pac
ient
e se
hace
sin
tom
ático
.La
edad
med
ia de
ide
ntifi
cació
n de
la
enfer
meda
d se
sitú
a ent
re lo
s 10
y los
20
años
.Es p
oco
frecu
ente
,au
nque
no
exclu
ye e
ste d
iagnó
stico
,la ap
arici
ón d
e lo
s sínt
omas
ante
s de
los
5 añ
os,q
ue h
abitu
almen
te s
e re
lacio
na c
on la
sfo
rmas
más
gra
ves
corr
espo
ndien
tes
a ne
omut
acio
nes.
Laco
nfirm
ación
del
diagn
óstic
o en
la in
fancia
o en
la p
rimer
a infa
ncia
exige
la p
rese
ncia
de u
na af
ecta
ción
facial
.
Afec
tació
n fac
ialIn
clusió
nLa
am
plia
may
oría
de p
acien
tes
pres
enta
una
afec
tació
n fac
ialqu
e im
pide
la oc
lusió
n de
los o
jos (
orbic
ular d
e lo
s ojo
s) y
una
afect
ació
n m
uscu
lar p
erio
ral (
orbic
ular d
e los
labio
s).En
caso
de
Los c
uatr
o cr
iterio
s clín
icos
prin
cipa
les s
on lo
s sig
uien
tes:
1 .Af
ecció
n qu
e se
inici
a co
n la
afecta
ción
de l
os m
úscu
los d
ela
cara
o d
e la
cintu
ra e
scapu
lar,p
ero si
n inc
idenc
ia so
bre
losmú
sculos
extra
ocula
res,fa
rínge
os,li
ngua
les y
del m
iocar
dio.
2.Dé
ficit
muscu
lar en
la ca
ra p
resen
te en
más
del
50 %
de l
aspe
rsona
s afec
tada
s.3.
Heren
cia a
utos
ómica
dom
inant
e en
los ca
sos f
amilia
res.
4.M
anife
stació
n de
una
afec
ción
miop
ática
en
el EM
G y
labio
psia
muscu
lar,a
l men
os en
una
de l
as p
erso
nas a
fecta
das,
yen
aus
encia
de d
iagnó
stico
s alte
rnat
ivos.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
CRIT
ERIO
SD
IAGN
ÓST
ICO
S
11-3
ause
ncia
de a
fecta
ción
facial
,el d
iagnó
stico
de
FSH
sólo
pue
dem
ante
ners
e si
la m
ayor
par
te d
e lo
s afe
ctad
os d
e un
a m
isma
familia
pre
sent
a deb
ilidad
mus
cular
facia
l.
Exclu
sión
La a
fect
ació
n de
los
mús
culo
s ex
trao
cular
es,m
astic
ator
ios,
farín
geos
y lin
guale
s no
form
a par
te d
el cu
adro
clíni
co.
Com
enta
rios
La a
fecta
ción
facial
es
en o
casio
nes
poco
per
cept
ible
y pu
ede
expr
esar
se p
or u
na s
impl
e as
imet
ría e
n lo
s ge
stos
o e
n el
rost
ro.D
ispon
emos
,ade
más
,de
prue
bas
de q
ue la
s fo
rmas
esca
pulo
pero
neas
sin
défic
it fac
ial p
uede
n es
tar r
elacio
nada
s con
la m
isma a
nom
alía m
olec
ular c
rom
osóm
ica e
n 4q
35.
Cint
ura e
scap
ular
Com
enta
rios
Los
mús
culo
s fij
ador
es d
el om
óplat
o so
n lo
s m
úscu
los
más
grav
emen
te a
fect
ados
.Los
pec
tora
les
may
ores
suf
ren
una
afect
ació
n pr
ecoz
en
la m
ayor
par
te d
e lo
s cas
os.L
os d
eltoi
des
perm
anec
en in
dem
nes d
uran
te la
rgo
tiem
po y
pre
sent
an lu
ego
un d
éficit
con
una d
istrib
ució
n pa
rticu
lar (p
arcia
l y p
roxim
al).
Asim
etría
Inclu
sión
Es h
abitu
al la
asim
etría
de
la afe
ctac
ión
de lo
s mús
culo
s de
lacin
tura
esca
pular
,frec
uent
emen
te en
per
juicio
del
lado
dere
cho.
Com
enta
rios
La co
nsta
tació
n ini
cial d
e la
exist
encia
de
un d
éficit
y un
a atro
fiam
uscu
lar si
mét
rica
exige
una
esp
ecial
pru
denc
ia pa
ra c
onfir
mar
el dia
gnós
tico
de FS
H.La
asim
etría
de l
a afec
tació
n fac
ial ta
mbié
nse
man
ifiesta
de
mod
o fre
cuen
te.
Los
estu
dios
de im
agen
(esc
áner
o R
MN
mus
cular
es) p
uede
nay
udar
a ide
ntific
ar la
asim
etría
de
la at
rofia
mus
cular
.
Evol
ució
nIn
clusió
nAu
nque
su ri
tmo
es m
uy va
riable
,la p
rogr
esión
de
la en
ferm
edad
no p
uede
evit
arse
.En
algun
os c
asos
esta
evo
lució
n es
prá
ctica
-m
ente
impe
rcep
tible.
Exclu
sión
Nun
ca s
e pr
oduc
e un
a re
gres
ión
de lo
s sig
nos
clínic
os,p
or lo
que
ésta
obli
ga a
cues
tiona
r el d
iagnó
stico
de
FSH.
Otro
s crit
erios
Com
enta
rios
El g
rado
de
evol
ució
n y
el ni
vel d
e gr
aved
ad m
uest
ran
una
tend
encia
a e
star
inve
rsam
ente
rela
ciona
dos
con
la ed
ad d
ein
icio
de la
enfe
rmed
ad.
La ev
oluc
ión
de la
enfe
rmed
ad af
ecta
en
un e
stadio
pre
coz a
los
abdo
min
ales
y lo
s ele
vado
res
de l
os p
ies.D
espu
és d
e un
tiem
po v
ariab
le tr
as la
afec
tació
n es
capu
lar p
uede
pro
ducir
seun
a afe
ctac
ión
de la
cint
ura p
élvica
y de
los b
razo
s.La
s afec
tacio
nes d
e lo
s ext
enso
res d
e la
nuca
,de
los m
úscu
los
de la
man
o o
del t
rícep
s sur
al se
pro
duce
n de
form
a exc
epcio
nal,
pero
pue
den
man
ifesta
rse
con
indep
ende
ncia
de la
eda
d de
lsu
jeto
o la
grav
edad
de
la en
ferm
edad
.
Grav
edad
de
la en
ferm
edad
Com
enta
rios
Sea
cual
sea
la ed
ad,l
a en
ferm
edad
pue
de m
anife
star
se e
ngr
ados
muy
varia
bles d
e gr
aved
ad.P
uede
des
taca
rse
que:
- en
gene
ral,e
ntre
el 1
0 %
y el
20 %
de
los c
asos
deb
e ut
ilizar
silla
de ru
edas
;
- lo
s ca
sos
pres
into
mát
icos
apar
ecen
en
cualq
uier
eda
d y
apar
ente
men
te s
upon
en e
l 30
% de
los
miem
bros
de
algun
asgr
ande
s fam
ilias;
- en
la m
ayor
par
te d
e lo
s pac
iente
s sint
omát
icos l
a enfe
rmed
ades
pro
gres
iva.E
l gra
do ev
olutiv
o es
varia
ble,a
unqu
e es m
ás rá
pido
en la
s fo
rmas
de
la en
ferm
edad
de
inicio
pre
coz.
De
form
aex
cepc
ional,
pued
en d
arse
larg
os pe
ríodo
s de a
pare
nte e
stabil
idad.
- exis
te u
na c
orre
lació
n ba
stant
e alt
a,en
los c
asos
relac
iona
dos
con a
nom
alías
en el
locu
s 4q3
5,en
tre la
grav
edad
de l
a enfe
rmed
ady l
a dim
ensió
n de
l fra
gmen
to d
e AD
N e
n el
locu
s D4F
104S
1.Se
desc
onoc
e actu
almen
te si
esto
pue
de es
tar in
fluido
por
un
posib
lefen
ómen
o de
antic
ipació
n.
No
exist
e ap
aren
tem
ente
dife
renc
ia en
tre la
esp
eran
za d
e vid
ade
los s
ujeto
s afec
tado
s y la
de
los s
anos
.
Retra
ccio
nes
Com
enta
rios
Pued
en ap
arec
er re
tracc
ione
s y u
na p
seud
ohipe
rtrof
ia m
uscu
lar.
Exclu
sión
Las r
etra
ccio
nes g
rave
s y d
ifusa
s son
exc
luyen
tes d
el dia
gnós
tico
de F
SH.
Afec
ción
card
íaca
La m
ioca
rdio
patía
no
form
a pa
rte
del c
uadr
o de
la F
SH.S
i se
prod
uce,
será
nec
esar
io b
usca
r un
diagn
óstic
o dif
eren
te.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
CRIT
ERIO
SD
IAGN
ÓST
ICO
S
11-4
Exclu
sión
Los
pote
ncial
es g
igant
es n
o fo
rman
par
te d
el cu
adro
de
laen
ferm
edad
.
Biop
sia m
uscu
larCo
men
tario
sLa
bio
psia
mus
cular
pue
de m
ostra
r los
sign
os h
abitu
ales d
e un
am
iopa
tía.A
dem
ás,n
o es
infre
cuen
te la
pre
senc
ia de
peq
ueña
sfib
ras a
ngula
das y
de f
ibras
«apo
lillad
as».
Oca
siona
lmen
te ap
arec
enfib
ras
atró
ficas
,en
cuyo
cas
o es
des
eable
un
cont
rol m
edian
tebi
opsia
del
enfe
rmo
o de
algú
n pa
rient
e afe
ctad
o.En
la F
SHpu
eden
obs
erva
rse
infilt
racio
nes
celul
ares
,oc
asio
nalm
ente
impo
rtan
tes,
cuya
sign
ificac
ión
no e
s con
ocida
.En
este
cas
o es
prec
isa u
na h
eren
cia d
e tip
o au
tosó
mico
dom
inan
te o
la
pres
encia
de
la de
leció
n de
un
fragm
ento
de A
DN
en
4q35
par
aco
nfirm
ar e
l diag
nósti
co d
e FS
H.
CRIT
ERIO
S APL
ICAB
LES
PARA
ESTU
DIO
S D
E CO
RREL
ACIÓ
N
ENTR
E GE
NO
TIPO
Y F
ENO
TIPO
En u
na m
isma
familia
afec
tada
por
la F
SH e
xiste
n en
oca
sione
sind
ividu
os d
ifícilm
ente
clas
ificab
les c
omo
«afec
tado
s» o
«no
afect
ados
»,so
bre
todo
cua
ndo
la int
erpr
etac
ión
de lo
s da
tos
clínic
os se
pre
sta a
discu
sión
o cu
ando
está
n pr
esen
tes d
e for
ma
simult
ánea
otra
s ano
malí
as n
euro
lógic
as.E
stos s
ujeto
s deb
erían
,ló
gicam
ente
,ser
exc
luido
s pa
ra la
rea
lizac
ión
de e
studio
s de
relac
ión
gené
tica.
En e
stos c
asos
no
será
pos
ible
la va
lidac
ión
delo
s cr
iterio
s di
agnó
stico
s pr
opue
stos
,dad
o qu
e el
análi
sism
olec
ular
con
stitu
irá la
pru
eba
espe
cífica
.Lo
s es
tudi
os d
e co
rrela
ción
entre
gen
otip
o y
feno
tipo
y lo
san
álisis
de r
elació
n de
bería
n ba
sars
e en
los s
iguien
tes e
lemen
tos
(Pad
berg
et a
l.,19
97):
Sord
era
La so
rder
a es
tá a
socia
da a
esta
enfe
rmed
ad.C
omien
za p
or u
nainc
apac
idad
de p
erce
pció
n de
las t
onali
dade
s agu
das y
pro
gres
aen
oca
sione
s afec
tand
o a t
odas
las f
recu
encia
s.La
grav
edad
de
laso
rder
a va
ría e
ntre
dist
intos
enfe
rmos
,con
inde
pend
encia
de
sus e
dade
s,pe
ro h
abitu
almen
te e
s evo
lutiva
.Se
acon
seja
reali
zar
un an
álisis
de
la au
dición
del
may
or n
úmer
o po
sible
dem
iembr
osde
cada
fam
ilia.
Retin
opat
íaCo
men
tario
sEx
isten
info
rmes
sobr
e algu
nas p
erso
nas p
erte
necie
ntes
a alg
unas
familia
s afe
ctad
as q
ue p
adec
en u
na p
atolo
gía v
ascu
lar r
etini
ana
con
telea
ngiec
tasias
cap
ilare
s y
micr
oane
urism
as.N
o sa
bem
os,
actu
almen
te,si
se tr
ata d
e una
asoc
iació
n es
pecíf
ica.L
a con
stanc
iade
esta
pat
olog
ía no
deb
e ut
ilizar
se co
n fin
alida
d dia
gnós
tica.
Retra
so m
enta
lCo
men
tario
sSe
han
rese
ñado
algu
nos c
asos
de
retra
so m
enta
l.En
este
cas
oes
pre
ciso
com
pleta
r el
exam
en c
on u
n es
tudio
cro
mos
ómico
cent
rado
en
el fra
gmen
to d
istal
del b
razo
larg
o de
l cro
mos
oma
4.Sin
em
barg
o,no
exis
ten
refer
encia
s so
bre
ningu
na a
nom
alía
citog
enét
ica y
la F
SH n
o pa
rece
ser c
ausa
da p
or u
na d
eficie
ncia
haplo
ide d
e la
regió
n 4q
35.
CRIT
ERIO
S CO
MPL
EMEN
TARI
OS
Nive
l de
CPK
Com
enta
rios
La ta
sa d
e CP
K pu
ede
ser n
orm
al.En
oca
sione
s es e
levad
a,pe
rora
ram
ente
supe
ra el
quín
tuplo
del
nivel
norm
al.Un
nive
l de C
PKqu
e so
brep
ase
de fo
rma p
erm
anen
te e
ste lím
ite d
ebe
orien
tar e
ldia
gnós
tico
hacia
algu
na e
nferm
edad
neu
rom
uscu
lar d
ifere
nte.
EMG
Com
enta
rios
La EM
G mu
estra
con f
recu
encia
pote
ncial
es po
lifásic
os de
ampli
tud
débil
y b
reve
dur
ació
n.Ap
arec
en o
casio
nalm
ente
,aun
que
sinca
ráct
er fa
milia
r,algu
nos a
spec
tos n
euró
geno
s com
o po
tenc
iales
de g
ran
ampli
tud
y on
das
posit
ivas
agud
as.L
as v
elocid
ades
de
cond
ucció
n m
otor
a y se
nsiti
va so
n no
rmale
s.
Otro
s crit
erios
Exám
enes
rec
omen
dado
s pa
ra a
l m
enos
un
suje
toaf
ecta
dope
rten
ecie
nte
a la
s fam
ilias
que
son
obje
to d
eun
est
udio
de
corr
elac
ión
entr
e ge
notip
o y
feno
tipo.
- Hist
oria
clínic
a y f
amilia
r doc
umen
tada
de f
orma
exha
ustiv
a.- C
PK.
- EM
G.- B
iopsia
mus
cular
,con
exa
men
está
ndar,
de u
n mú
sculo
afec-
tado
.- A
udiog
rama
.- M
uestr
a ce
lular
linfob
lástic
a y/o
mue
stra
de AD
N (de
sufic
iente
peso
mole
cular
par
a un
estu
dio d
e ca
mpo
puls
ado)
par
a la
búsq
ueda
de u
n fra
gmen
to de
dim
ensió
n +/
- 40
kb en
el lo
cus
D4F1
04S1
,tras
dob
le dig
estió
n po
r Eco
RI y
Bln1.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
BIBLIO
GRAFÍ
An
PAD
BERG
G.W
.,LU
NT
P.W.,
KOCH
M.,
FARD
EAU
M.:
«Dys
troph
ie fac
io-sc
apulo
-hum
érale
».En
A.E.
H.EM
ERY
Critè
resde
diag
nosti
c de
s mala
dies n
eurom
uscu
laires
,E.N
.M.C
./AFM
,Evr
y,19
97:2
1-30
.
Inclu
sión
- Los
indiv
iduos
son e
xam
inado
s por
prof
esio
nales
fam
iliariz
ados
con
esta
enfe
rmed
ad y
clas
ificad
os c
omo
afect
ados
de
acue
rdo
con
los c
riter
ios a
ntes
cita
dos.
- Se
incluy
e a
los m
iembr
os d
e la
familia
no
afect
ados
de
mod
oclí
nico,
de al
men
os 2
0 añ
os d
e eda
d,qu
e hay
an si
do ex
amina
dos
del m
odo
indica
do.
- Se
incluy
e a
las e
spos
as n
o pr
oced
ente
s de
la m
isma
familia
,ha
yan
o no
sido
exa
mina
das.
- Se i
ncluy
e a cu
alquie
r per
sona
cuya
valo
ració
n clín
ica se
a dud
o-sa
. Exclu
sión
Se e
xcluy
e a
los i
ndivi
duos
de
men
os d
e ve
inte
años
apa
rent
e-m
ente
no
afect
ados
.
Asim
ismo,
se ex
cluye
a cu
alquie
r ind
ividu
o no
afec
tado
de f
orm
aap
aren
te,c
uyo
nivel
de C
PK se
a infe
rior a
l nor
mal
de fo
rma r
ei-te
rada
y sin
ning
una o
tra e
xplic
ació
n vá
lida.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
CRIT
ERIO
SD
IAGN
ÓST
ICO
S
11-5
Biblio
grafía
ENCUESTA
AFMD
IST
RO
FIA
MU
SCU
LAR
FA
CIO
ESC
APU
LOH
UM
ERA
L
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
12-1
ENCU
ESTA
AFM
lM
ÉTO
DO
l R
ESUL
TAD
OS
lCU
ESTI
ON
ARIO
La fi
nalid
ad d
e es
te e
stud
io h
a sid
o ev
alua
r la
s sit
uaci
ones
soci
ofam
iliar
es y
clín
icas
de
las
pers
onas
con
dis
trof
iam
uscu
lar
faci
oesc
apul
ohum
eral
(FS
H),
med
iant
e la
reco
gida
«di
rect
a» d
e in
form
ació
n so
bre
sus
vida
sco
tidi
anas
. Est
a en
cues
ta c
ompl
emen
ta, d
esde
un
punt
ode
vist
a di
fere
nte,
los
con
ocim
ient
os m
édic
o-ci
entíf
icos
sobr
e la
FSH
.
Un
cues
tion
ario
, cub
iert
o po
r 27
0 en
ferm
os (
10 %
de
los
paci
ente
s fr
ance
ses)
, abo
rda
los
aspe
ctos
méd
icos
(dia
gnós
tico
, tr
asto
rno
func
iona
l, do
lor,
trat
amie
nto)
,ps
icol
ógic
os (
com
unic
ació
n de
l di
agnó
stic
o, p
robl
emas
de t
ipo
psic
ológ
ico)
y s
ocia
les
(act
ivid
ades
soc
iale
s y
prof
esio
nale
s).
Los
resu
ltado
s co
nfir
man
los
dato
s de
la li
tera
tura
sob
reel
con
ocim
ient
o de
la
afec
taci
ón f
amili
ar,
la f
alta
de
influ
enci
a de
l dia
gnós
tico
sob
re e
l núm
ero
de h
ijos
y la
deci
sión
de
tene
r de
scen
denc
ia,
la o
pini
ón b
asta
nte
favo
rabl
e so
bre
el d
iagn
ósti
co p
rena
tal,
la e
dad
deap
aric
ión
de l
os s
ínto
mas
de
inic
io d
e la
enf
erm
edad
(ent
re lo
s 10
y 2
0 añ
os),
las
zona
s de
afe
ctac
ión
func
iona
ly
los
trat
amie
ntos
ter
apéu
tico
s, e
n lo
s qu
e de
stac
a el
trat
amie
nto
de fi
siot
erap
ia.
Por e
l con
trar
io, e
sta
encu
esta
intr
oduc
e al
guno
s mat
ices
sobr
e va
rios
aspe
ctos
. La
com
unic
ació
n de
l dia
gnós
tico,
lleva
da a
cabo
en
gene
ral d
e m
odo
satis
fact
orio
, no
supo
nede
mod
o si
stem
átic
o un
tra
uma
emoc
iona
l. U
na c
iert
aho
mog
enei
dad
de la
s afe
ctac
ione
s fun
cion
ales
(pre
senc
iade
dos
subg
rupo
s de
dife
rent
e gr
aved
ad, u
no d
e lo
scua
les
hace
uso
de
la s
illa
de r
ueda
s) p
uede
est
ar li
gada
a u
nse
sgo
en l
a se
lecc
ión.
El
dolo
r, qu
e pa
dece
más
de
lam
itad
de lo
s enf
erm
os. L
a vi
da p
rofe
sion
al, q
ue m
antie
neun
37
% d
e lo
s en
ferm
os. F
inal
men
te, d
esde
el p
unto
de
vist
a ps
icol
ógic
o, s
i bi
en n
o se
ide
ntifi
ca u
n tr
asto
rno
grav
e, lo
s co
men
tario
s lib
res
trad
ucen
sin
em
barg
o un
ape
rcep
ción
«m
elan
colif
orm
e» d
e la
exi
sten
cia.
ENCU
ESTA A
FM
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Métod
os n
Resul
tados
ENCU
ESTA
AFM
12-2
MÉTO
DOSe
ha
diseñ
ado
un c
uesti
onar
io c
ompu
esto
por
187
pre
gunt
as(V
er «
Encu
esta
AFM
• C
uesti
onar
io»)
.Este
ins
trum
ento
de
inves
tigac
ión
abor
da a
spec
tos
méd
icos
(diag
nósti
co,t
rasto
rno
func
iona
l,do
lor,
trata
mien
to),
psico
lógic
os (
com
unica
ción
del
diagn
óstic
o,pr
oblem
as d
e tip
o ps
icológ
ico) y
socia
les (a
ctivid
ades
socia
les y
prof
esio
nales
).
Este
cue
stio
nario
ha
sido
rem
itido
por
cor
reo
a to
das
laspe
rson
as d
e las
que
la A
socia
ción
Fran
cesa
con
tra la
s Mio
patía
s(A
FM)
tenía
refe
renc
ias s
obre
su
relac
ión
con
la FS
H,lo
que
supu
so 2
86 e
nvío
s,de
los q
ue se
recib
ieron
82
cont
esta
cione
s(2
9 %)
.Los
ser
vicio
s re
giona
les d
e la
AFM
han
env
iado
222
cues
tiona
rios,d
e los
que s
e han
recib
ido 17
2 con
testa
cione
s (77
%).
Finalm
ente
,la in
clusió
n en u
na de
las p
ublic
acion
es pe
riódic
as de
laAF
M h
a dad
o lug
ar a
la re
cepc
ión d
e 16
cues
tiona
rios a
dicion
ales.
Los
cues
tiona
rios
han
sido
cubie
rtos
por
las p
ropia
s pe
rson
asafe
ctad
as p
or la
FSH
y n
o po
r pro
fesio
nales
.Dur
ante
el p
rimer
sem
estr
e de
199
5 ha
n sid
o in
tegr
ados
con
car
ácte
r anó
nim
oy
anali
zado
s 27
0 cu
estio
nario
s vá
lidos
(co
n la
aplic
ació
ninf
orm
ática
de
análi
sis d
e en
cues
tas M
odali
sa®,
vers
ión
3.03)
.
Esta
enc
uesta
refle
ja,po
r tan
to,la
opin
ión
de ap
roxim
adam
ente
el 10
% d
e lo
s pac
iente
s fra
nces
es co
n de
FSH
.Algu
nos p
acien
tes
belga
s han
acep
tado
tam
bién
resp
onde
r el c
uesti
onar
io.
RESULT
ADOS
PERF
IL
PERS
ON
AL
Y SI
TUAC
IÓN
FAM
ILIAR
La m
ayor
ía de
las p
erso
nas q
ue h
an c
onte
stado
era
n ad
ultos
(151
mujer
es y
120
hom
bres
) y e
l 80
% de
ello
s ten
ía má
s de
30 a
ños
(med
ia:45
,09 a
ños;
desv
iació
n típ
ica:1
5,02
),co
n pr
edom
inio
femen
inoen
los t
ramo
s de e
dad
por d
ebajo
de 5
0 añ
os.
La si
tuac
ión fa
milia
r ind
ica q
ue el
53
% de
las p
erso
nas p
regu
ntad
asviv
en e
n pa
reja,
un 7
% e
stán
sepa
rada
s o d
ivorc
iadas
y e
l 35
%pe
rman
ecían
solte
ras.L
os m
atrim
onios
se ha
bían c
elebr
ado
desp
ués
de lo
s 30
años
de e
dad.
ANTE
CEDE
NTE
S FAM
ILIAR
ESEl
63 %
de
los s
ujeto
s que
han
cont
esta
do la
enc
uesta
tenía
uno
o m
ás fa
milia
res
afect
ado
por
la FS
H.El
44 %
ten
ía fam
iliare
safe
ctad
osde
2 ge
nera
cione
s.El
30 %
de
los s
ujeto
s no
cono
ce la
exis
tenc
ia de
ning
una
otra
pers
ona
de su
fam
ilia a
fecta
da p
or la
FSH
,bien
por
trat
arse
de
caso
s esp
orád
icos o
por
que l
os fa
milia
res a
fecta
dos n
o hu
biese
nsid
o ide
ntific
ados
.
PRIM
ERO
S SÍN
TOM
AS Y
DIAG
NÓ
STIC
OLa
eda
d en
que
se
perc
iben
los
prim
eros
sínt
omas
se
sitúa
entre
los 1
0 y
los 2
0 añ
os p
ara e
l 48
% de
los s
ujeto
s que
han
cont
esta
do.E
n el
16
% qu
e pe
rcib
e la
apar
ición
de
esto
s
Dis
trof
ia m
uscu
lar
faci
oesc
apul
ohu-
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Po
bla
ció
n e
stu
dia
da
po
rtr
am
os
de
eda
d y
sex
o.
Resu
ltado
s de
270
enc
uest
as.
Cont
esta
cione
s:26
8/ R
espu
esta
s:26
8.
Homb
resM
ujeres
Sinres
pues
tade
60
a 85
años
de 5
0 a
60añ
osde
40
a 50
años
de 3
0 a
40añ
osde
20
a 30
años
de 1
0 a
20añ
os
050 40 30 20 10
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ENCU
ESTA
AFM
12-3
Resul
tados
prim
eros
sínt
omas
ant
es d
e lo
s 10
año
s ex
iste
un p
redo
mini
ofem
enino
(p=0
,04;1
grad
o de
liber
tad)
.En
dos
terc
ios d
e lo
s cas
os lo
s prim
eros
sínt
omas
cita
dos d
e la
enfer
med
ad se
refie
ren
a dific
ultad
es e
n la
raíz
de lo
s miem
bros
supe
riore
s.
La e
dad
en q
ue se
pro
duce
el d
iagnó
stico
con
frec
uenc
ia su
freun
ret
raso
res
pect
o de
la e
dad
en q
ue a
pare
cen
los
prim
eros
sínto
mas
.La p
rimer
a con
sulta
tien
e lu
gar e
n pr
omed
io 5
años
desp
ués
de q
ue h
ubie
sen
sido
perc
ibid
os l
os s
ínto
mas
ytr
ansc
urre
n to
davía
5 a
ños
más
has
ta q
ue s
e id
entif
ica e
ldia
gnós
tico,
lo q
ue su
pone
un
retra
so m
edio
de
10 a
ños e
ntre
los p
rimer
os sí
ntom
as y
el dia
gnós
tico.
Los a
ntec
eden
tes f
amilia
res s
on la
prim
era c
ausa
par
a acu
dir a
laco
nsult
a,le
sigue
a co
ntinu
ación
las d
ificult
ades
en la
artic
ulació
n de
los m
iembr
os su
perio
res y
des
pués
las d
e los
miem
bros
infer
iores
.
En la
inm
ensa
may
oría
de c
asos
el d
iagnó
stico
se p
rodu
ce e
n el
ámbit
o de
l méd
ico e
spec
ialist
a (81
%) y
en
un m
edio
hos
pitala
rio(8
3 %)
.Cua
ndo
no s
e lle
ga in
med
iatam
ente
al d
iagnó
stico
de
FSH
(40,7
% d
e ca
sos)
el pr
imer
«dia
gnós
tico
difer
ente
» es
una
miop
atía s
in pr
ecisió
n,se
guido
de po
liomi
elitis
y mi
opatí
a de c
intur
as.
Dis
trof
ia m
uscu
lar
faci
oesc
apul
ohu-
mer
al. E
ncu
esta
AFM
. N
úm
ero
de
caso
s en
la
fa
mil
ia.
Porc
enta
jes
sobr
e 27
0 pe
rson
as.
Cont
esta
cione
s:25
0 /
Resp
uest
as:2
50.
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Pri
mer
os
sín
tom
as.
Frec
uenc
ia y
por
cent
ajes
sob
re 2
70 p
erso
nas.
Cont
esta
cione
s:26
9/ R
espu
esta
s:99
2(p
osib
ilidad
de
resp
uest
a m
últip
le).
Prim
eros
sínt
omas
n
%Di
ficult
ades
par
a lev
anta
r los
bra
zos
185
68,3
Desp
egam
iento
de lo
s omó
platos
179
66,1
Impo
sibilid
ad d
e silb
ar14
854
,6Di
ficult
ades
en la
mar
cha
130
48,0
Ojos
entre
abier
tos d
uran
te el
sueñ
o10
739
,5Pro
blema
s en
el de
porte
esco
lar10
036
,9Im
posib
ilidad
de h
incha
r las
meji
llas
9334
,3Ca
ídas
176,3
Dific
ultad
es p
ara
corre
r11
4,1Di
ficult
ades
par
a lev
anta
rse8
3,0Di
ficult
ades
dep
ortiv
as7
2,6Fa
tiga
72,6
Apar
ecen
de
inmed
iato
los d
éficit
s en
los m
úscu
los f
acial
es,c
onim
posib
ilidad
de
silba
r o
hinc
har
las m
ejilla
s.Ta
mbi
én se
cita
nco
n fre
cuen
cia lo
s pro
blem
as p
ara a
ndar,
para
corre
r y la
s caíd
as.
0%
5040
3020
100
Sin re
spue
sta 9 8 7 6 5 4 3 2 1
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ENCU
ESTA
AFM
12-4
Resul
tados
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Ed
ad
de
los
pri
mer
os
sín
tom
as,
de
la 1
ª co
nsu
lta
y d
el d
iagn
óst
ico
.D
istrib
ució
n de
fre
cuen
cias
(270
per
sona
s) y
med
iana
s.
Dia
gnós
tico
inic
ial
n%
Dia
gnós
tico
inic
ial
n %
Diag
nósti
co in
icial
de FS
H 16
058
,4M
al de
Pott
20,7
Miop
atía
o en
ferme
dad
3111
,3 M
iopat
ía co
ngén
ita2
0,7ne
urom
uscu
lar si
n pr
ecisió
nAn
emia
10,4
Polio
mieli
tis14
5,1Cá
ncer
mus
cular
10,4
Miop
atía
de ci
ntur
as
114,0
Desca
lcific
ación
1
0,4Pa
tolog
ía reu
mátic
a9
3,3Di
stiroi
dismo
1
0,4Es
colio
sis,c
ifosis
,lord
osis,
etc.
62,2
Enfer
meda
d de
Coa
ts1
0,4At
rofia
muscu
lar5
1,8M
iopat
ía de
Duc
henn
e 1
0,4Tra
storn
os d
el cre
cimien
to5
1,8M
ioton
ía de
Stei
nert
10,4
Pará
lisis
41,5
Miop
atía
de E
rb
10,4
Miop
atía
de B
ecke
r3
1,1Po
limios
itis1
0,4Or
igen
psico
lógico
31,1
Raqu
itismo
1
0,4M
iositis
/ Po
limios
itis3
1,1Es
cleros
is en
plac
as1
0,4Di
strofi
a mu
scular
20,7
Secu
elas e
ncefa
litis l
etárgi
ca1
0,4De
bilida
d co
nstit
ucion
al2
0,7
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Dia
gnó
stic
o i
nic
ial.
Porc
enta
jes
sobr
e 27
4 re
spue
stas
.Co
ntes
tacio
nes:
270
(pos
ibilid
ad d
e re
spue
sta
múl
tiple
).
Edad en años
Edad
de c
onsu
lta p
orlos
prim
eros s
íntom
asEd
ad d
el dia
gnós
tico
Edad
de l
os p
rimero
ssín
tomas
990 81 72 63 54 45 36 27 18 0
Med
iana
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
La m
itad
de lo
s suje
tos q
ue h
an co
ntes
tado
la en
cues
ta ha
n m
odi-
ficad
o su
dec
isión
de
tene
r o n
o te
ner h
ijos p
or la
com
unica
ción
del d
iagnó
stico
.La
influe
ncia
sobr
e es
ta d
ecisi
ón s
e ap
recia
de
form
a más
clar
a cua
ndo
el dia
gnós
tico
ha si
do co
mun
icado
ante
sde
los
20 a
ños
(p=0
,001;
1 gr
ado
de li
bert
ad).
En e
ste c
aso
seob
serv
a tam
bién
una r
educ
ción
del n
úmer
o re
al de
hijo
s (0
ó 1)
.La
s prin
cipale
s raz
ones
apun
tada
s son
el d
eseo
de
no tr
ansm
itir
la en
ferm
edad
y e
l mied
o de
tran
smiti
rla.P
ara
la ot
ra m
itad
eldia
gnós
tico
no ha
influ
ido so
bre s
u dec
isión
.Deb
e res
eñar
se qu
eel
30 %
de
esto
s suje
tos y
a ten
ía hij
os an
tes d
el dia
gnós
tico.
En cu
anto
al d
iagnó
stico
pre
nata
l,el 6
0 %
de lo
s suje
tos q
ue h
anco
ntes
tado
está
n a
favor
y só
lo e
l 5 %
en
cont
ra (e
l 18
% «n
osa
be»,
el 17
% «
no re
spon
de»,
esto
s son
los s
ujeto
s cuy
a ed
adm
edia
es d
e 53
años
).
COM
UNIC
ACIÓ
N D
ELD
IAGN
ÓST
ICO
Y S
U AC
EPTA
CIÓ
NAp
roxim
adam
ente
a 2/
3 de
las p
erso
nas e
l diag
nósti
co se
les h
aco
mun
idado
de
mod
o «s
atisf
acto
rio»
y só
lo e
l 16
% ind
ica q
uese
ha r
ealiz
ado
de fo
rma i
nade
cuad
a.
Las
reac
cione
s fre
nte
a la
com
unica
ción
del d
iagnó
stico
son
«dol
oros
as»,
de «
traum
a»,d
e «m
iedo»
(38
%) o
de
«aus
encia
de
reac
ción
inmed
iata»
(15
,5 %)
.En
las p
rimer
as,l
as r
eacc
ione
sex
trem
as (d
eses
pera
ción,
depr
esió
n,et
c.) s
on p
oco
frecu
ente
s(1
7 %)
.Po
r el
cont
rario
,exp
resio
nes
com
o «s
orpr
esa»
,«sa
tisfac
ción
por t
ener
el d
iagnó
stico
» o re
acció
n «no
rmal»
seña
lan re
accio
nes
emoc
iona
les a
la v
ez p
oco
o inc
luso
nada
dol
oros
as,q
ue n
oso
brep
asan
la ca
pacid
ad d
e co
ntro
l de
los s
ujeto
s (35
%).
Tam
bién
las re
accio
nes d
el en
torn
o de
l enfe
rmo
se ca
lifica
n co
nfre
cuen
cia c
omo
dolo
rosa
s,tra
umát
icas,
de m
iedo
(42
%) p
ero
tam
bién
de re
chaz
o (1
2 %)
,de
emoc
ión
cont
enida
(23
%) o
de
apoy
o (1
8 %)
.Deb
e su
bray
arse
que
en
el 16
% d
e lo
s cas
os e
len
torn
o de
scon
ocía
la FS
H.En
este
aspe
cto
apar
ce u
na d
ifere
ncia
entre
hom
bres
y m
ujere
s (p
= 0
,02;5
gra
dos
de li
bert
ad):
lasm
ujere
s se
ven
a s
í mism
as m
enos
com
pren
didas
y a
poya
das
(inco
mpr
ensió
n,de
scon
ocim
iento
de
la en
ferm
edad
) m
ientra
squ
e lo
s hom
bres
disf
ruta
n co
n m
ayor
frec
uenc
ia de
un
ento
rno
de ap
oyo
(des
eo d
e luc
har,c
ontro
l de
las e
moc
ione
s).
DIA
GNÓ
STIC
O D
E FS
HY
DES
CEN
DEN
CIA
El n
úmer
o de
hijo
s es
de
un p
rom
edio
de
1,58
.La
edad
del
prim
erem
bara
zo se
sitú
a en
tre lo
s 20
y lo
s 25
años
,mien
tras
que
la de
l últi
mo
entre
los 2
7 y l
os 3
2 añ
os.
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Per
cep
ció
n d
e la
form
a d
e co
mu
nic
ar
el d
iagn
óst
i-co
.Po
rcen
taje
s so
bre
203
resp
uest
as.
Cues
tiona
rios:
270
/ Co
ntes
tacio
nes:
200
/Re
spue
stas
:203
(pos
ibilid
ad d
e re
spue
sta
múl
tiple
).
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Nú
mer
o d
e h
ijo
s.Fr
ecue
ncia
y p
orce
ntaj
es s
obre
270
per
sona
s.Co
ntes
tacio
nes:
189.
De m
odo
supe
rficia
l y b
anal
60
De m
mane
ra in
forma
tiva,
senc
illa
De fo
rma
brut
al,tor
pe,in
espe
rada
Diag
nósti
co fa
milia
r
No lo
recu
erdan
Comu
nicac
ión co
n a
poyo
%
010
2030
4050
Núme
ro de
hijo
sn
%
Sin re
spue
sta81
30,0
057
21,1
144
16,3
241
15,2
328
10,4
413
4,85
20,7
61
0,47
y más
31,1
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ENCU
ESTA
AFM
12-5
Resul
tados
Ladu
ració
n de
la m
arch
a so
bre
terr
eno
accid
enta
do o
liso
,los
desp
lazam
iento
s al d
omici
lio so
n lo
s ind
icado
res c
on u
n 30
% d
esu
jetos
que
enc
uent
ra d
ificu
ltade
s y
un 1
8 %
que
no p
uede
desp
lazar
se si
n ay
uda,
inclus
o en
su d
omici
lio.
Una a
yuda
par
a and
ar e
s nec
esar
ia de
mod
o sis
temá
tico
para
el 2
3%
de lo
s suje
tos d
e la e
ncue
sta y
ocas
ionalm
ente
par
a el 2
5 %.
Para
leva
ntar
se d
e un
asie
nto,
el 3
0 %
de lo
s su
jeto
s ut
iliza
un a
poyo
y u
n em
puje
de
riñon
es y
el 1
8 %
un a
poyo
.Est
em
ovim
iento
es i
mpo
sible
para
24
% de
los s
ujeto
s.
Exist
e un
a re
lació
n en
tre la
gra
veda
d de
la a
fecta
ción
de lo
sm
iembr
os s
uper
iore
s y
la de
la a
fecta
ción
de lo
s m
iembr
osin
ferio
res
(p =
0,0
01;6
gra
dos
de li
bert
ad).
Adici
onalm
ente
,ex
iste
un su
bgru
po e
ntre
los m
ás jó
vene
s que
han
con
testa
dola
encu
esta
(4
0 su
jeto
s,15
% d
e la
pobl
ació
n),q
ue e
stán
grav
emen
te a
fecta
dos t
anto
en
los m
iembr
os su
perio
res c
omo
en lo
s infe
riore
s.
Si bie
n no
se tr
ata d
e un
estu
dio ev
olutiv
o,las
pér
didas
func
ionale
sso
n de
staca
das h
asta
los 3
0 añ
os,lu
ego
apar
ecen
de
form
a más
lenta
con
el t
iempo
.Dich
o de
otro
mod
o,la
may
oría
de la
spr
incipa
les p
érdid
as fu
ncio
nales
par
ece
que
se p
rodu
cen
hacia
los 3
0 añ
os.
• En
el ro
stro
el 39
% d
e lo
s suje
tos e
ncue
stado
s men
ciona
una
trasto
rno
ocula
r.Ade
más
de
la m
iopía
los m
ás fr
ecue
ntem
ente
menc
ionad
os so
n las
retra
cción
es d
e los
párp
ados
,la ir
ritab
ilidad
de
los o
jos,e
l lagr
imeo
,la fa
tiga y
la se
nsibi
lidad
anor
mal a
la lu
z.El
52 %
de l
os su
jetos
due
rme c
on lo
s ojo
s ent
reab
ierto
s (y m
ásde
l 20
% no
sabe
si d
uerm
e de
esta
form
a).
EMBA
RAZO
S Y PA
RTO
SSe
ha r
egist
rado
un
tota
l de
155
emba
razo
s de
las 1
51 m
ujere
squ
e ha
n co
ntes
tado
la e
ncue
sta.
Un 1
1 %
de la
s muje
res i
ndica
n pr
oblem
as d
uran
te su
s em
bara
zos:
princ
ipalm
ente
11
abor
tos e
spon
táneo
s,1
emba
razo
ext
raut
erino
,1
para
da ca
rdíac
a dur
ante
la an
este
sia y
1 ca
so d
e inic
io de
la FS
H.H
an e
xist
ido
prob
lemas
en
el 12
% d
e lo
s pa
rtos
:8 p
arto
spr
emat
uros
,9 c
esár
eas,
6 pa
rtos
que
han
req
uerid
o fo
rcep
s o
vent
osa,
2 pa
rtos
difíc
iles y
1 p
aráli
sis fa
cial.
Esto
s dat
os n
o dif
ieren
de
los c
orre
spon
dient
es a
la p
oblac
ión
gene
ral e
n Fr
ancia
.
DÉF
ICIT
S FU
NCI
ON
ALES
• En
rela
ción
con
los
miem
bros
sup
erio
res,
la m
ayor
ía de
los
sujet
os e
ncue
stado
s lo
gra
reali
zar
los
mov
imien
tos
de la
vida
cotid
iana
(llev
ar u
n va
so ll
eno
o ali
men
tos
a la
boca
,llev
ar la
mano
a la
cara
o le
vant
ar el
codo
y la
mano
de l
a mes
a).Só
lo el
13%
de el
los no
es ca
paz d
e lev
antar
un pe
so po
r enc
ima d
e la c
abez
a.
Un te
rcio
de l
os su
jetos
tien
e mol
estia
s al h
ablar
por
teléf
ono
(aca
usa
del p
eso
del t
eléfo
no).
Para
el 4
5 %
de lo
s qu
e ut
ilizan
máq
uina d
e es
cribi
r o te
clado
,es n
eces
ario
un
sopo
rte
para
los
codo
s apo
yánd
olos
en
la m
esa o
med
iante
un
repo
sabr
azos
.
• En
lo q
ue re
spec
ta al
tras
torn
o fu
ncio
nal d
ebid
o a l
os d
éfici
tsde
la ci
ntur
a pélv
ica y
de lo
s miem
bros
infer
iore
s,se
dist
ingue
ndo
sgr
upos
:el p
rimer
o (ap
roxim
adam
ente
el 4
0 %)
tien
e po
cas o
ningu
na di
ficult
ad;e
l seg
undo
grup
o (ap
roxim
adam
ente
el 60
%) e
stáco
mpue
sto p
or in
dividu
os cu
ya m
ovilid
ad es
limita
da o
impo
sible.
ENCU
ESTA
AFM
12-6
Resul
tados
20
%Pu
ede l
levar
un
vaso
lleno
o a
limen
tos a
la b
oca
Pued
e llev
ar la
mano
a la
cara
Pued
e lev
anta
r un
peso
por e
ncim
a de
la ca
beza
Pued
e pein
arse
con
las d
os m
anos
Pued
e pein
arse
con
una
de la
s man
os
Pued
e lev
antar
de l
a me
sa el
codo
y la
mano
No sa
be
No p
uede
hac
erna
da d
e lo
indica
do
Sin re
spue
sta
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
-ca
pu
loh
um
era
l. E
ncu
esta
AFM
.C
ap
aci
da
d f
un
cio
na
l d
e lo
sm
iem
bro
s su
per
iore
s.Po
rcen
taje
s so
bre
270
pers
onas
.Co
ntes
tacio
nes:
268
/Re
spue
stas
:963
(pos
ibilid
ad d
e re
spue
sta
múl
tiple
).0
1030
4050
6070
8090
100
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
ca-
pu
- lo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Frec
uen
cia
del
do
lor.
Porc
enta
jes
sobr
e 27
0 pe
rson
as.
Cont
esta
cione
s:26
2 /
Resp
uest
as:2
62.
Una c
uarta
parte
de lo
s suje
tos q
ue ha
nco
ntes
tado
men
ciona
las d
ificult
ades
deco
mun
icació
n co
n el
ento
rno
debid
asa
algun
as e
xpre
sione
s de
su
rostr
o(e
xpre
sivid
ad d
esvir
tuad
a,«f
riald
adde
l ro
stro
»,di
ficul
tad
para
reír
oso
nreír
).En o
casio
nes e
stas d
ificult
ades
están
relac
iona
das c
on u
na v
oz g
ango
-sa
(13
%),d
efec
tos
de a
rticu
lació
n o
pron
uncia
ción
(25
%) o
la im
posib
ilidad
de h
ablar
en
voz a
lta (1
5 %)
.Ex
isten
clar
as d
ificult
ades
par
a m
astic
ar lo
s alim
ento
s en
el 8,4
% de
los c
asos
y lev
es e
n el
20,5
%.La
deg
lució
n es
difíc
il par
a el
5,5
% de
los
sujet
os y
algo
pro
blem
ática
par
a el
15 %
de
los
mism
os.
Esta
s dific
ultad
es h
an h
echo
con
sulta
r a
un fo
niatra
al 1
0 %
delo
s suje
tos.
PERC
EPCI
ÓN
DE
LA E
VOLU
CIÓ
N D
ELA
EN
FERM
EDAD
La va
lorac
ión d
el rit
mo
evolu
tivo
esba
stant
eho
mog
énea
,ya
que
la im
pres
ión
de a
grav
a-m
iento
se p
rodu
ce en
el 8
6 %
de lo
s suje
tos
enfer
mos
de
FSH
y só
lo e
l 8 %
no
tiene
esta
impr
esió
n.El
ritm
o de
agr
avam
iento
señ
alado
es
con
gran
fre
cuen
cia le
nto
(56
%).L
os b
rote
sso
n cit
ados
por
el 3
3 %
de lo
s suje
tos y
un
ritm
o co
ntinu
o po
r el 2
0 %.
DO
LOR
Los s
ujeto
s que
han
con
testa
do la
enc
uesta
indic
an la
exis
tenc
iade
dol
ores
muy
frec
uent
es,y
a se
an o
no
de o
rigen
mus
cular
.Só
lo e
l 5,5
% de
ello
s no
los p
adec
e.Co
n fre
cuen
cia e
l dol
or e
stá p
rese
nte
de m
odo
cotid
iano
(y e
nes
te c
aso
con
pred
omina
ncia
femen
ina,p
= 0,0
01,5
gra
dos
delib
ertad
),var
ios d
ías a
la se
man
a o al
guno
s días
al m
es.S
u gr
aved
adno
está
relac
iona
da co
n la
edad
de
los e
nferm
os.
Resul
tados D
istr
ofi
a m
usc
ula
rfa
cio
esca
pu
loh
um
era
l.E
ncu
esta
AFM
.T
iem
po
má
xim
o d
e m
arc
ha
en t
erre
no
lla
no
, si
n v
ien
to(e
n m
inu
tos)
.Po
rcen
taje
s so
bre
270
pers
onas
.Co
ntes
tacio
nes:
220
/Re
spue
stas
:220
.
010
2030
4050
De 2
40 a
500
De 1
5 a
30
De 3
0 a
60
De 6
0 a
120
De 1
20 a
180
De 1
80 a
240
Sin re
spue
sta
De 0
a 1
minu
to
De 1
a 5
De 5
a 1
0
De 1
0 a
15
%
%
5040
3020
100
Sin re
spue
sta
Nunc
a
Algun
os d
ías a
l año
Casi
nunc
a
Algun
os d
ías a
l mes
Algun
os d
ías
a la
sema
na
Todo
s los
días
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ENCU
ESTA
AFM
12-7
ENCU
ESTA
AFM
12-8
Resul
tados
Se d
escr
iben c
omo
trasto
rnos
dol
oros
os (3
6 %),a
gujet
as (3
5 %),
calam
bres
(29
%),a
rdor
es (2
4 %)
o ti
rone
s (2
0 %)
y a
pare
cen
tant
o de
mod
o pe
rman
ente
com
o int
erm
itent
e.Se
loca
lizan
sobr
e to
do e
n la
colum
na (m
ás d
e la
mita
d de
los
sujet
os),e
n la
cintu
ra es
capu
lar y
en te
rcer
luga
r en
los m
iembr
osinf
erio
res.
Los
facto
res
que
dese
ncad
enan
el d
olor
se
vincu
lan e
senc
ial-
men
te co
n el
esfu
erzo
(21
%),la
fatig
a (16
%),e
l tiem
po fr
ío o
lahu
med
ad (1
4 %)
o co
n m
alas p
ostu
ras (
12 %
).
Casi
la m
itad
de lo
s suje
tos (
43 %
) util
iza an
tiálgi
cos,
que
tiene
nun
efec
to p
ositi
vo e
n el
79 %
de
los c
asos
.Los
pro
duct
os m
ásut
ilizad
os so
n el
para
cetam
ol,los
antiin
flam
atorio
s no
este
roide
osy l
os sa
licila
dos.
Los b
años
y du
chas
calie
ntes
tien
en ta
mbié
n un
favor
able
efect
o an
tiálgi
co.
TRAT
AMIE
NTO
S • C
asi l
a mita
d de
las p
erso
nas c
on F
SH (4
7 %)
es a
tend
ida p
orun
a red
de
asist
encia
esp
ecial
izada
.
• Se
les
han
pres
crito
med
icam
ento
s en
el 2
7% d
e lo
s ca
sos
(Ute
plex
®,v
itam
inas
,vas
odila
tado
res,
etc.)
.Sus
efe
ctos
son
posit
ivos e
n el
39 %
de
los c
asos
,no
tiene
n efe
cto
en e
l 55
%y
son
nega
tivos
en
el 6
%.Se
han
exp
erim
enta
do e
fecto
sse
cund
ario
s en
el 9
% de
los c
asos
.
• Más
del
70 %
de
los s
ujeto
s de
esta
enc
uesta
son
trata
dos p
orun
fisio
tera
peut
a y
en e
l 63
% es
te tr
atam
iento
aba
rca
todo
el
año.
Esto
s tr
atam
iento
s co
nsist
en e
senc
ialm
ente
en
mas
ajes
ym
oviliz
ació
n pa
siva
y/o a
ctiva
asis
tida.
Son
de m
aner
a m
uyge
nera
lizad
a sa
tisfac
torio
s (e
n el
84 %
) en
relac
ión
tant
o co
nel
biene
star f
ísico
com
o co
n el
psico
lógic
o qu
e es
tos c
uidad
ospr
opor
ciona
n.
Entre
aqu
ellos
que
en
el m
omen
to d
e la
encu
esta
no
esta
ban
siend
o tr
atad
os p
or u
n fis
iote
rape
uta
(cer
ca d
el 30
% d
e las
pers
onas
que
han
cont
esta
do) e
l 27
% no
hab
ían re
cibido
nun
caes
te tr
atam
iento
.Los
res
tant
es (7
3 %)
lo h
abían
inte
rrum
pido,
en su
may
or p
arte
dur
ante
el a
ño p
oste
rior a
l inic
io de
laen
fer-
med
ad.L
as p
rincip
ales
razo
nes
de e
sta
inte
rrup
ción
son
lafal
ta d
e re
sulta
dos,
la fat
iga,la
falta
de
tiem
po y
los
fisio
tera
-pe
utas
inco
mpe
tent
es y/
o po
co ac
cesib
les.
• El 4
2 %
de lo
s cas
os u
tiliza
com
o tra
tam
iento
duc
has y
bañ
osca
lient
es y
el 72
% p
ercib
e un
a mejo
ría fu
ncio
nal.
• Cer
ca d
el 25
% d
e lo
s suj
etos
de
la en
cues
ta u
tiliza
silla
de
rued
as d
e m
odo
perm
anen
te u
oca
siona
l.Esto
s so
n lo
s ca
sos
con
trasto
rnos
func
iona
les m
ás gr
aves
.El
15 %
de
los su
jetos
utili
za ay
udas
par
a los
miem
bros
infer
iores
(ant
iequin
os,fé
rulas
,zap
atos
ort
opéd
icos,
etc.)
,con
un
resu
lta-
do p
ositi
vo e
n el
94 %
de
los c
asos
.
Se h
an r
egist
rado
inte
rven
cione
s qu
irúrg
icas
(om
opex
ia en
el
caso
más
frec
uent
e) p
ara
el 16
% d
e pa
cient
es,c
on re
sulta
dos
gene
ralm
ente
bue
nos.
• Sól
o ha
sido
nece
saria
asist
encia
psico
lógic
a par
a el 1
0 % d
e los
sujet
os e
ncue
stado
s.Su
s res
ultad
os h
an si
do p
ositi
vos e
n el
77%
de lo
s ca
sos.
Han
sido
may
orita
riam
ente
muje
res
quien
esre
curr
ieron
a es
ta as
isten
cia (p
= 0
,03;1
grad
o de
liber
tad)
.
VIDA
CO
TID
IAN
A• E
l 70
% de
los s
ujeto
s enc
uesta
dos n
eces
ita d
esca
nso
diurn
oco
tidian
amen
te y
se
estim
a su
dur
ació
n m
edia
entre
30
y 9
0m
inuto
s.
Sólo
el 2
9 %
de lo
s suje
tos,
con
pred
omini
o fem
enino
(p =
0,06
;1
grad
o de
libe
rtad
) m
antie
ne u
na e
spec
ial h
igien
e vit
al.Lo
spa
cient
es m
encio
nan
en p
rimer
luga
r un
régim
en d
e ali
men
tación
y lue
go el
sueñ
o.En
lo q
ue re
spec
ta al
régim
en al
imen
ticio
(15
%),
las m
ujere
s se s
omet
en de
mejo
r gra
do qu
e los
hom
bre(
p = 0,
026;
1 gr
ado
de l
iber
tad)
.Est
os r
egím
enes
son
var
iados
y s
usre
sulta
dos p
ositi
vos e
n el
83 %
de
los c
asos
.
• Los
aco
ntec
imien
tos
de s
u vid
a pu
eden
,par
a el
48 %
de
los
sujet
osen
cues
tados
,tene
r inf
luenc
ia so
bre
la ev
oluc
ión
de s
uen
ferm
edad
(fal
lecim
iento
s,ac
ciden
tes
en l
a fam
ilia,a
nsied
ad,
estré
s,em
ocio
nes,
dificu
ltade
s en
el t
raba
jo,fat
iga).
Las
muje
res
acus
an c
on m
ayor
frec
uenc
ia lo
s fall
ecim
iento
s (89
% fr
ente
al
11 %
),lo
s ac
ciden
tes
y lo
s su
ceso
s fam
iliare
s,m
ientra
s qu
e lo
sho
mbr
es m
encio
nan
con
frecu
encia
las d
ificult
ades
en
el tra
bajo.
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Efe
cto
s d
e la
fis
iote
rap
ia.
Porc
enta
jes
sobr
e 13
5 co
ntes
tacio
nes.
Resp
uest
as:1
93 (
posib
ilidad
de
resp
uest
a m
últip
le).
Efec
tos d
e la
fisi
oter
apia
%
Biene
star,a
livio,
optim
ismo
28M
ejora
de l
a ela
sticid
ad lig
amen
tosa
23M
enos
dolo
r - m
enos
ant
iálgic
os16
Man
tenim
iento,
cons
erva
ción
14M
ejor m
ovilid
ad14
Diste
nsión
,relaj
ación
13M
ejora
del
tono
muscu
lar10
Más
fuer
za,m
enos
fatig
a10
Cons
erva
ción
de la
capa
cidad
resp
irator
ia6
Freno
de l
a ev
olució
n de
la en
ferme
dad
5M
ejor e
stabil
idad,
meno
s caíd
as4
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Acon
teci
mie
ntos
per
turb
ador
esn
%
Sin re
spue
sta15
356
,6Fa
llecim
ientos
o a
ccide
ntes
en la
fami
lia27
10,0
Ansie
dad,
estré
s,em
ocion
es,e
tc.24
8,9Di
ficult
ades
en el
trab
ajo19
7,0Fa
tiga
186,6
Accid
entes
(car
retera
,trab
ajo,e
tc.)
134,8
Emba
razo
,nac
imien
to9
3,3Di
vorci
o,ru
ptur
a7
2,6Ac
tivida
d de
porti
va5
1,8Di
ficult
ades
finan
ciera
s5
1,8Int
erve
nción
quir
úrgic
a5
1,8Tra
slado
,prob
lemas
de a
lojam
iento
41,5
Proble
mas
41,5
Esta
do d
epres
ivo,d
epres
ión4
1,5Frí
o,ca
mbios
de t
iempo
31,1
Enfer
meda
d int
ercu
rrent
e3
1,1Pro
blema
s fam
iliares
31,1
Adelg
azam
iento
20,7
Pube
rtad,
adole
scenc
ia2
0,7Co
munic
ación
del
diagn
óstic
o1
0,4Co
ntra
cepc
ión o
ral
10,4
Dific
ultad
es en
la ed
ucac
ión d
e niño
s afec
tado
s1
0,4De
spido
10,4
Men
opau
sia1
0,4Ne
cesid
ad d
e usa
r silla
de r
ueda
s1
0,4
Las p
erso
nas c
on FS
H qu
e han
cont
estad
o la
encu
esta
men
ciona
nso
bre
todo
,com
o ot
ros
prob
lem
as d
e sa
lud
añad
idos
,los
prob
lemas
de
sobr
epes
o y o
besid
ad.
• Par
a el 4
4 %
de lo
s suje
tos e
s nec
esar
ia la
ayud
a de
un as
isten
tepa
ra re
aliza
r algu
nos a
ctos
(sob
re to
do a
part
ir de
los 3
0 añ
os)
y pa
ra e
l 14
% es
ta n
eces
idad
es
perm
anen
te (s
obre
todo
apa
rtir
de lo
s 50
años
).
Algo
men
os d
e la
mita
d de
los e
ncue
stado
s que
han
cont
esta
dono
nec
esita
recu
rrir
a ning
una a
yuda
técn
ica.P
or e
l con
trario
,laot
ra m
itad
utiliz
a num
eros
os ti
pos d
e ay
udas
.
Al m
enos
el 2
4 %
de lo
s pac
iente
s de
esta
enc
uest
a util
iza u
nasil
la de
rue
das
man
ual o
elé
ctric
a (d
e m
odo
ocas
iona
l ope
rman
ente
).La
frec
uenc
ia de
esta
util
izació
n au
men
ta c
on la
edad
.
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Aco
nte
cim
ien
tos
qu
e in
flu
yen
so
bre
la e
volu
ció
n d
e la
en
ferm
eda
d.
Frec
uenc
ia y
por
cent
ajes
sob
re 2
70 p
erso
nas.
Cont
esta
cione
s:11
8 /
Resp
uest
as:1
63 (
posib
ilidad
de
resp
uest
a m
últip
le).
5010
2030
40
%
0
Silla
manu
al
Ning
una
ayud
a téc
nica
Sin re
spue
sta
Silla
de ru
edas
eléc
trica
Scoo
ter el
éctri
co
Apar
ato
de ve
ntila
ción
Eleva
dor d
e enfe
rmos
Verti
caliz
ador
WC
eleva
dor
Otros
Teléf
ono
«man
os lib
res»
Micr
oord
enad
or
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Tip
os
de
ayu
da
s té
cnic
as
uti
liza
da
s.Po
rcen
taje
s so
bre
270
pers
onas
.Co
ntes
tacio
nes:
245
/Re
spue
stas
:389
(pos
ibilid
ad d
e re
spue
sta
múl
tiple
).
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
ENCU
ESTA
AFM
12-9
Resul
tados
ENCU
ESTA
AFM
12-1
0
Resul
tados
• Pod
ían c
ondu
cir a
utom
óvile
s 155
per
sona
s enc
uesta
das.
En e
l28
% d
e lo
s cas
os h
abía
sido
nece
sario
reali
zar a
dapt
acio
nes e
nel
vehíc
ulo (
direc
ción
asist
ida,e
levalu
nas
eléct
rico,
cam
bio d
em
arch
as au
tom
ático
,man
dos e
n el
volan
te,e
tc.).
• A m
edida
que e
voluc
iona l
a enfe
rmed
ad,la
s acti
vidad
es de
ocio
delo
s enfe
rmos
de
FSH
se o
rient
an e
senc
ialm
ente
hac
ia el
ámbit
ocu
ltura
l (en
el 7
4 %
de lo
s ca
sos)
,mie
ntra
s qu
e tie
nden
adis
minu
ir las
activ
idade
s que
,com
o el
depo
rte,
exige
n es
fuer
zos
físico
s.La
s lim
itacio
nes c
itada
s con
may
or fr
ecue
ncia
son
los p
roble
mas
en lo
s tra
nspo
rtes
y e
n lo
s des
plaza
mien
tos,
las d
ificult
ades
de
acce
so a
espe
ctác
ulos y
las d
ificult
ades
dur
ante
los v
iajes
.
VIDA
PRO
FESIO
NAL
Y S
OCI
AL•E
l 37
% de
los s
ujeto
s que
han
cont
estad
o la
encu
esta
man
tenía
nun
a ac
tivida
d pr
ofes
iona
l (no
se
incluy
en lo
s es
tudia
ntes
ni l
osjub
ilado
s),co
n m
ayor
ía m
ascu
lina (
cerc
a del
50 %
,fren
te al
25
%de
las m
ujere
s).
Para
los i
nact
ivos,
la ca
usa
indica
da c
on m
ayor
frec
uenc
ia es
un
trasto
rno
func
iona
l gra
ve.
Las
princ
ipales
incid
encia
s que
afec
tan
a la v
ida p
rofes
iona
l son
la lim
itació
n de
los e
sfuer
zos f
ísico
s pos
ibles
,los p
roble
mas
de
trans
port
e,lo
s cam
bios i
mpu
esto
s,las
reco
nver
sione
s (30
% d
elo
s cas
os),
las in
terr
upcio
nes d
el tra
bajo
y la
fatiga
.
No
son m
uy es
pecia
les la
s con
dicion
es re
quer
idas p
ara l
a acti
vidad
prof
esio
nal,
ya q
ue e
l 70
% de
los
sujet
os a
ctivo
s tra
bajab
a a
tiem
po co
mple
to,e
l 8 %
a m
edia
jorna
da,e
l 13
% a t
iempo
par
cial
y el 9
% e
n su
dom
icilio
.El
41 %
de
los
sujet
os a
ctivo
s ne
cesit
aba
la ad
apta
ción
de s
upu
esto
de
traba
jo y,
por e
ste m
otivo
,se
había
lleva
do a
cabo
en
el 48
% d
e es
tos c
asos
.
• En
lo q
ue re
spec
ta a
l alo
jamien
to,e
l 43
% de
los s
ujeto
s vive
en u
na ca
sa co
n dif
iculta
des d
e ac
eso
y el 3
4 %
ha d
ebido
reali
zar
adap
tacion
es p
ara
facilit
ar la
acc
esibi
lidad
.Los
tipo
s de
adap
tación
citad
os c
on m
ayor
fre
cuen
cia s
on la
cre
ació
n de
ram
pas,
lasu
pres
ión
de e
scalo
nes y
el e
nsan
cham
iento
de
los a
cces
os.
Las c
arac
terís
ticas
esp
ecífic
as d
e un
gru
po c
on a
fecta
ción
grav
e(p
= 0,0
3;3
grad
os d
e lib
ertad
) son
la im
posib
ilidad
de
levan
tarse
de u
n as
iento
,el u
so si
stem
ático
de
una a
yuda
par
a and
ar,la
vida
en u
na vi
viend
a sin
dificu
ltade
s de
acce
so y
habe
r llev
ado
a cab
oad
apta
cione
s.
Dis
tro
fia
mu
scu
lar
faci
oes
cap
ulo
hu
mer
al.
En
cues
ta A
FM.
Suje
tos
act
ivo
s p
or
tra
mo
s d
eed
ad
.Po
rcen
taje
s so
bre
270
pers
onas
.
Tota
l
De 6
0 a
85 a
ños
De 5
0 a
60 a
ños
De 4
0 a
50 a
ños
De 3
0 a
40 a
ños
De 2
0 a
30 a
ños
De 1
0 a
20 a
ños
% de
activ
os
6050
4030
020
10
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Deb
e cu
brir
sólo
un
cues
tiona
rio p
or e
nferm
o.Al
guna
s pr
egun
tas
pued
enpa
rece
r ind
iscre
tas.
Sin e
mba
rgo,
es d
e ex
trem
a im
port
ancia
que
Vd.
resp
on-
da a
toda
s las
preg
unta
s mar
cand
o la
resp
uesta
o la
s res
pues
tas q
ue se
corr
es-
pond
an co
n su
situ
ació
n.Le
agra
dece
mos
nos
indiq
ue có
mo
ha re
cibido
este
cues
tiona
rio.
opo
r car
ta d
e la
sede
cent
ral
opo
r med
io de
l Ser
vicio
Regio
nal d
e Ayu
da e
Infor
mació
no
por m
edio
de la
dele
gació
no
por m
edio
del S
ervic
io de
Aco
gida,
Ayud
a e I
nform
ación
ono
recu
erda
el or
igen
ootr
ospr
ecisa
r : .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . .
2
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
1
Encu
esta
F.S.H
.95
• dific
ultad
par
a and
aro
5
• dific
ultad
o im
posib
ilidad
de
silba
ro
6
• dific
ultad
o im
posib
ilidad
de
hinch
arlas
meji
llas
o7
• hipo
tonía
en
el na
cimien
too
8
• otro
s sínt
omas
,o
9pr
ecisa
r:
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
..15
n¿A
qué
eda
d ha
tenid
o lo
s prim
eros
sínt
omas
?..
....
....
....
....
....
....
....
....
..16
n¿A
qué
eda
d ha
ido
a la c
onsu
lta p
or p
rimer
a vez
?..
....
....
....
....
....
....
....
....
..17
n¿C
uáles
han
sido
los m
otivo
s de
esta
cons
ulta?
....
....
....
....
....
....
....
....
....
.
....
....
....
....
....
....
....
....
....
.
....
....
....
....
....
....
....
....
....
18
nSi
el dia
gnós
tico
de F
SH n
o ha
sido
det
erm
inado
en
unpr
imer
mom
ento
,¿cu
ál ha
sido
el p
rimer
diag
nósti
co?
....
....
....
....
....
....
....
....
....
.
....
....
....
....
....
....
....
....
....
.
....
....
....
....
....
....
....
....
....
19
¿En
qué a
ño fu
e efec
tuad
o es
e diag
nósti
co?
|1|9
|_|_
|20n
¿Cuá
l ha s
ido u
n po
sible
segu
ndo
diagn
óstic
o?..
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
....
21
¿En
qué a
ño fu
e efec
tuad
o es
e diag
nósti
co?
|1|9
|_|_
|22
nSe
xoM
ascu
lino
o1
Fem
enino
o2
nFe
cha d
e na
cimien
to:
|_|_
|4|_
|_|5
|1|9
|_|_
|6n
Luga
r de
nacim
iento
(dep
arta
men
to o
país
)..
....
....
....
....
....
....
....
.7n
Luga
r de
resid
encia
(dep
arta
men
to o
país
)..
....
....
....
....
....
....
....
.8n
Situa
ción
familia
r:• S
olte
roo
1
• Cas
ado/
a - e
n pa
reja
o2
• Divo
rciad
o/a -
Sep
arad
o/a
o3
• Viud
o/a
o4
¿Cúa
ntos
hijo
s tien
e?|_
|_|10
DAT
OS
DE
SU F
AM
ILIA
n¿H
ay e
n su
fam
ilia o
tra(s)
per
sona
(s) af
ecta
da(s)
por
la m
iopa
tía fa
cioes
capu
lohu
mer
al (F
SH)?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuán
tos?
|_|_
|12¿E
n cu
ánta
s gen
eracio
nes?
|_|_
|13
DIA
GN
ÓST
ICO
n¿C
uáles
han
sido
sus p
rimer
os sí
ntom
as?
• des
pega
mien
to d
e lo
s om
óplat
oso
1
• dific
ultad
par
a lev
anta
r los
bra
zos
o2
• pro
blem
as e
n el
depo
rte
esco
laro
3
• sue
ño co
n oj
os e
ntre
abier
tos
o4
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-1
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
n¿S
u de
cisió
n de
tene
r o n
o hij
os h
a esta
do in
fluida
por
este
diag
nósti
co?
Sí o
1N
oo
2
¿Por
qué
?..
....
....
....
....
....
....
....
....
.
....
....
....
....
....
....
....
....
..35
nSi
hubie
se e
stado
disp
onibl
e la
posib
ilidad
de
diagn
ósti-
co p
rena
tal,¿
sería
par
tidar
io d
e ell
a?Sí
o1
No
o2
No
sabe
o3
n¿E
stá si
endo
trat
ado
por c
ausa
de
otra
enfe
rmed
ad?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuál?
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
..38
TRA
STO
RNO
FU
NCI
ON
AL
n¿C
uál e
s su
peso
(en
kg)?
|_|_
|_|39
nCo
nside
ra q
ue su
pes
o es
:• a
decu
ado
o1
• exc
esivo
o2
• ins
ufici
ente
o3
• no
sabe
o4
n¿C
uál e
s su
talla
(en
cm)?
|_|_
|_|41
nSi
ha si
do m
edida
su ca
pacid
ad vi
tal,i
ndíqu
ela(e
n m
l) |_
|_|_
|_|42
La
dist
rofi
a m
uscu
lar
faci
oesc
apul
ohum
eral
(FSH
) es u
na e
nfer
med
ad q
ue p
rovo
ca tr
asto
rnos
muy
var
iabl
es e
ntre
dist
inta
s per
sona
s. Es
ta e
s la
razó
n de
que
le
pida
mos
que
la
desc
riba
por
med
io d
e la
s sig
uien
tes p
regu
ntas
.
Miem
bros
supe
riores
___
____
____
____
____
____
__n
Pued
e:• l
evan
tar l
os d
os b
razo
s con
un
peso
por
encim
a de
la ca
beza
(col
ocar
en
alto
un gr
upo
de p
latos
)o
1
• pein
arse
con
las d
os m
anos
o2
• pein
arse
con
una d
e las
man
oso
3
• llev
ar u
n va
so lle
no o
alim
ento
s a la
boc
ao
4
• llev
ar la
man
o a l
a car
ao
5
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
2
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-2
n¿S
e ha e
fectu
ado
el dia
gnós
tico
de FS
H po
rque
algu
-no
de
sus f
amilia
res y
a esta
ba af
ecta
do?
Sí o
1N
oo
2
n¿Q
uién
ha re
aliza
do e
l diag
nósti
co d
e FS
H?• M
édico
gene
ralis
tao
1
• Méd
ico e
spec
ialist
ao
2
• Otro
o3
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
.25
n¿E
n dó
nde
ha si
do e
fectu
ado
ese
diagn
óstic
o?• H
ospit
alo
1
• Con
sulta
priv
ada
o2
• Clín
ica p
rivad
ao
3
• Otro
o4
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
.27
nD
irecc
ión
de la
con
sulta
del
méd
ico q
ue h
a efe
c-tu
ado
el dia
gnós
tico
de F
SH:
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
..28
n¿C
uál e
ra su
eda
d en
el m
omen
to d
el dia
gnós
tico?
....
....
....
....
....
....
....
....
..29
n¿C
uáles
han
sido
los e
lemen
tos d
eter
mina
ntes
par
aes
e dia
gnós
tico?
• Elec
trom
iogr
ama
o1
• Bio
psia
mus
cular
o2
• Aud
iogr
ama
o3
• Exa
men
ofta
lmol
ógico
o4
• Exa
men
clíni
coo
5
• Cas
o(s)
cono
cidos
en
la fam
iliao
6
n¿D
e qu
é fo
rma
le ha
sido
com
unica
do e
ste d
iag-
nósti
co?
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
..31
n¿C
uál h
a sido
su re
acció
n?..
....
....
....
....
....
....
....
....
.
....
....
....
....
....
....
....
....
..32
n¿C
uál h
a sido
la re
acció
n en
su e
ntor
no?
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
..33
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
nEn
su d
omici
lio se
pue
de d
espla
zar
• en
un p
erím
etro
nor
mal
o1
• algu
nos p
asos
o2
• no
pued
e an
dar
o3
n¿N
eces
ita ay
uda p
ara a
ndar
?• S
í,oca
siona
lmen
teo
1
• Sí,s
iempr
eo
2
• No,
nunc
ao
3
En ca
so a
firma
tivo,
¿de q
ué ti
po?
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
..56
nPu
ede
subir
esc
alera
s:• 4
piso
s sin
pasa
man
oso
1
• 1 p
iso si
n pa
sam
anos
o2
• 1 p
iso co
n pa
sam
anos
o ap
oyo
natu
ral
o3
• 1 e
scaló
n sin
apoy
o (p
.ej.la
acer
a)o
4
• no
pued
e su
bir e
scalo
nes
o5
nPu
ede
levan
tars
e de
un
asien
to:
• sin
apoy
oo
1
• con
apoy
oo
2
• con
apoy
o y e
mpu
je de
riño
nes
o3
• no
pued
e lev
anta
rse
de u
n as
iento
o4
Rost
ro__
____
____
____
____
____
____
____
__n
¿Pad
ece
un tr
asto
rno
ocula
r?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
descr
íbalo:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..60
n¿D
uerm
e co
n lo
s ojo
s ent
reab
ierto
s?Sí
o1
No
o2
No
sabe
o3
n¿P
iensa
que
algu
nos
rasg
os d
e su
ros
tro d
ificult
an s
uco
mun
icació
n co
n ot
ras p
erso
nas?
Sí o
1N
o o
2N
o sa
be o
3
En ca
so a
firma
tivo,
deta
lle cu
áles:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..63
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
3
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-3
• lev
anta
r el c
odo
y la m
ano
de la
mes
ao
6
• no
pued
o ha
cer n
ada d
e lo
ante
rior
o7
• no
séo
8
nPu
ede
escr
ibir a
man
o• m
ás d
e un
a pág
ina si
n fat
igao
1
• una
pág
ina si
n fat
igao
2
• una
pág
ina co
n fat
iga
o3
• algu
nas l
íneas
sin
fatiga
o4
• algu
nas l
íneas
con
fatiga
o5
• no
pued
e o
6
• no
sabe
o7
n¿L
e re
sulta
mol
esto
hab
lar p
or te
léfon
o?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
¿por
qué
?..
....
....
....
....
....
....
...4
6
n¿U
tiliza
una
máq
uina
de e
scrib
ir o
un te
clado
de
orde
nado
r?Sí
o1
No
o2
En ca
so af
irmat
ivo,
-¿tien
e los
codo
s apo
yado
s (so
bre
la me
sa,e
n un
rep
osab
razo
s,etc
.)?Sí
o1
No
o2
- Se f
atiga
:• e
n m
enos
de
med
ia ho
rao
1
• en
más
de
med
ia y m
enos
de
una h
ora
o2
• en
más
de
una h
ora
o3
• no
se fa
tiga e
spec
ialm
ente
o4
• si e
n m
ás d
e un
a hor
a,la
fatiga
apar
ece
al ca
bo d
e es
te n
úmer
o de
hor
as:
|_|50
Mie
mbr
os in
ferio
res
nIn
dique
(en
minu
tos)
su m
áxim
o tie
mpo
de
carr
era
sobr
e un
ter
reno
llan
o(si
n ay
udas
):|_
|_|51
• No
pued
o co
rrer
on
Indiqu
e (e
n mi
nuto
s) su
máx
imo
tiemp
o de
mar
cha
sobr
e un
terr
eno
irreg
ular
:|_
|_|52
• No
pued
o an
dar s
obre
terr
eno
irreg
ular o
nInd
ique
(en
minu
tos)
su m
áxim
o tie
mpo
de m
arch
aso
bre
un te
rren
o lla
no,s
in vie
nto:
|_|_
|53• N
o pu
edo
anda
r sob
re te
rren
o lla
noo
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DO
LORE
S
nTi
ene
dolo
r:• t
odos
los d
íaso
1
• algu
nos d
ías p
or se
man
ao
2
• algu
nos d
ías p
or m
eso
3
• algu
nos d
ías p
or añ
oo
4
• cas
i nun
cao
5
• nun
cao
6
(Si
nunc
a ti
ene
dolo
r va
ya d
irec
tam
ente
al
párr
afo:
«Tr
atam
ient
o» p
ág. 5
)n
¿Cuá
les so
n,a s
u juic
io,lo
s fac
tore
s cau
sant
es d
el do
lor?
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..76
nSi
tiene
dol
or,¿
dónd
e lo
pad
ece
con
más
frec
uenc
ia?• M
anos
o1
• M
uñec
aso
2• A
nteb
razo
so
3• B
razo
so
4• H
ombr
oso
5• N
uca
o 6
• Cue
lloo
7• C
ader
ao
8• M
uslo
so
9 • P
ierna
so
10
• Tob
illos
o11
• P
ieso
12
• Esp
alda (
alta)
o13
• Esp
alda (
baja)
o14
• Vien
treo
15• D
ifuso
o16
• Otro
s lug
ares
o17
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..78
n¿P
odría
trat
ar d
e de
scrib
ir es
e do
lor?
• Tra
storn
o do
loro
soo
1
• Tiró
no
2
• Agu
jetas
o3
• Sen
sació
n de
ardo
ro
4
• Dol
or ag
udo
o5
• Dol
or so
rdo
o6
• Dol
or in
term
itent
eo
7
• Dol
or p
erm
anen
teo
8
• Cala
mbr
eo
9
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
4
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-4
n¿T
iene
uste
d vo
z gan
gosa
?Sí
o1
No
o2
No
sabe
o3
n¿T
iene d
ificult
ades
de a
rticu
lació
n o
pron
uncia
ción?
Sí o
1N
o o
2N
o sa
be o
3
n¿P
uede
hab
lar e
n vo
z alta
?Sí
o1
No
o2
n¿T
iene
dificu
ltad
para
mas
ticar
los a
limen
tos?
Sí o
1N
o o
2Un
poc
o o
3
n¿T
iene
dificu
ltade
s par
a la d
egluc
ión?
Sí o
1N
o o
2Un
poc
o o
3
n¿H
a con
sulta
do (o
cons
ulta)
a un
/a fo
niatra
?Sí
o1
No
o2
Auto
nom
ía__
____
____
____
____
____
n¿P
uede
uste
d viv
ir so
lo/a?
• Sí,f
ácilm
ente
o1
• Sí,c
on d
ificult
ado
2
• No
o3
n¿P
uede
pre
para
r una
com
ida si
n ay
uda?
• Sí,f
ácilm
ente
o1
• Sí,c
on d
ificult
ado
2
• No
o3
nSi
tiene
tras
torn
os q
ue af
ecte
n a o
tros m
úscu
los o
func
ione
s,de
scríb
alas
(ejem
plo:m
uscu
latur
a ab
dom
i-na
l algo
dist
endid
a,pr
oblem
as r
espir
ator
ios,
falta
de
ener
gía,e
tc.):
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
..72
n¿T
iene
la im
pres
ión
de q
ue s
e ag
rava
su
enfe
r-m
edad
? Sí o
1N
o o
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿de q
ué m
anera
?• D
e fo
rma c
ontin
uao
1
• Por
bro
tes
o2
• Ráp
idam
ente
o3
• Len
tam
ente
o4
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
- ¿co
n qu
é re
sulta
do?
• Pos
itivo
o1
• Neg
ativo
o2
• Sin
efect
oo
3
- ¿Ha
tenid
o efe
ctos
secu
ndar
ios p
erjud
iciale
s?Sí
o1
No
o2
Un p
oco
o3
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuále
s?..
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
.....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
93
n¿T
oma b
años
calie
ntes
par
a la F
SH?
Sí o
1N
oo
2
¿Con
qué
frec
uenc
ia?• T
odos
los d
íaso
1
• 1 ó
2 ve
ces p
or se
man
ao
2
• De
vez e
n cu
ando
o3
- Tem
pera
tura
en
grad
os d
el ag
ua:
|_|_
|º|_|
96
- Dur
ació
n de
l bañ
o en
minu
tos:
|_|_
|_|97
- ¿Le
pro
duce
n m
ejoría
func
iona
l?Sí
o1
No
o2
Un p
oco
o3
En ca
so a
firma
tivo,
¿dur
ante
cuán
to tie
mpo
(en h
oras)?
|_|_
|99n
¿Tom
a duc
has
calie
ntes
par
a la F
SH?
Sí o
1N
oo
2
¿Con
qué
frec
uenc
ia?• T
odos
los d
íaso
1
• 1 ó
2 ve
ces p
or se
man
ao
2
• De
vez e
n cu
ando
o3
- Tem
pera
tura
en
grad
os d
el ag
ua:
|_|_
|º|_|
102
- Dur
ació
n de
la d
ucha
en
minu
tos:
|_|_
|_|10
3
- ¿Le
pro
duce
n m
ejoría
func
iona
l?Sí
o1
No
o2
Un p
oco
o3
En ca
so a
firma
tivo,
¿dur
ante
cuán
to tie
mpo
(en h
oras)?
|_|_
|105
n¿E
stá si
endo
trat
ado
por u
n fis
iote
rape
uta?
Sí o
1N
oo
2
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
5
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-5
• Otro
so
10
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
.80
n¿T
oma m
edica
ción
cont
ra e
l dol
or?
Sí o
1N
oo
2
Nomb
re de
los m
edica
ment
os co
ntra
el d
olor:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
...8
2
- ¿Co
n qu
é re
sulta
do?
• Pos
itivo
o1
• Neg
ativo
o2
• Sin
efect
oo
3
- ¿Ti
ene
efect
os se
cund
ario
s per
judici
ales?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuále
s?..
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
...8
5
n¿T
oma
baño
s cali
ente
s par
a m
itiga
r su
s dol
ores
?Sí
o1
No
o2
A ve
ces o
3
- ¿Co
n qu
é re
sulta
do?
• Pos
itivo
o1
• Neg
ativo
o2
• Sin
efect
oo
3
TR
AT
AM
IE
NT
On
¿Está
sien
do se
guida
su e
nferm
edad
por
una
red
detra
tam
iento
esp
ecial
izado
(co
nsult
a es
pecia
lizad
a en
enfer
med
ades
neu
rom
uscu
lares
)?Sí
o1
No
o2
n¿L
e han
rece
tado
med
icació
n par
a el t
rata
mien
to d
esu
mio
patía
FSH
?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuále
s?..
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
.90
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
¿Por
qué
lo h
a sus
pend
ido?
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.119
n¿U
tiliza
algu
na ay
uda p
ara l
os m
iembr
os in
ferio
res?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuál(
es)?
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.121
- Con
un
resu
ltado
• pos
itivo
o1
• neg
ativo
o2
• sin
efect
oo
3
n¿H
a sido
som
etido
a alg
una i
nter
venc
ión
quirú
rgica
?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
¿de q
ué ti
po?
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.124
- Con
un
resu
ltado
• pos
itivo
o1
• neg
ativo
o2
• sin
efect
oo
3
Come
ntar
ios:
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.126
n¿H
a seg
uido
una c
ura t
erm
al?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
con
un re
sulta
do• p
ositi
voo
1
• neg
ativo
o2
• sin
efect
oo
3
n¿H
a rec
urrid
o a t
erap
ias al
tern
ativa
s?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuále
s?..
....
....
....
....
....
....
....
....
.
....
....
....
....
....
....
....
....
.130
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
6
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-6
En ca
so a
firma
tivo,
• a lo
larg
o de
todo
el a
ñoo
1
• dur
ante
algú
n pe
ríodo
dur
ante
el a
ñoo
2
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..10
8
- ¿N
úmer
o de
trata
mien
tos p
or se
mana
?|_|
109
- ¿D
urac
ión
de lo
s tra
tam
iento
s(en
minu
tos)?
|_|_
|_|11
0
n¿E
n qu
é co
nsist
e la
fisio
tera
pia q
ue re
aliza
?• M
oviliz
ació
n ac
tiva
o 1
• Mov
ilizac
ión
pasiv
ao
2• M
oviliz
ació
n ac
tiva a
sistid
ao
3• R
ehab
ilitac
ión
facial
o 4
• Fisi
oter
apia
resp
irato
ria m
anua
lo
5• M
asaje
so
6• C
alor -
ultr
ason
idos
o 7
• En
piscin
ao
8
• Bird
®o
9• O
tros t
ipos d
e fis
iote
rapia
o10
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..11
2
n¿L
e pr
oduc
e fat
iga e
se tr
atam
iento
?Sí
o1
No
o2
A ve
ces o
3
- Por
el c
ontra
rio,¿
le pr
opor
ciona
ene
rgía?
Sí o
1N
o o
2A
vece
s o3
- Lo
cons
idera
• Pos
itivo
o1
• Neg
ativo
o2
• Sin
efect
oo
3
- ¿Q
ue le
apor
ta?
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..11
6
nSi
no e
stá si
endo
trat
ado
por
un fi
siote
rape
uta,
lara
zón
es q
ue:
• Nun
ca h
a sido
trat
ado
o1
• Ha s
uspe
ndido
el t
rata
mien
too
2
Tiemp
o (en
mes
es) a
l cab
o de
l cua
l ha
susp
endid
o el
trata
mien
to|_
|_|_
|118
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
En ca
so a
firma
tivo,
¿de q
ué ti
po?
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.143
- Con
un
resu
ltado
• pos
itivo
o1
• neg
ativo
o2
• sin
efect
oo
3
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.145
n¿T
iene
otro
s pro
blem
as d
e sa
lud (d
ificult
ades
resp
ira-
toria
s,ca
rdíac
as,te
nden
cia a
engo
rdar,
a ade
lgaza
r,som
no-
lencia
,etc
.)?..
....
....
....
....
....
....
....
.....
....
....
....
....
....
....
....
.....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..14
6
(Si u
sed
es u
n ho
mbr
e, v
aya
dire
ctam
ente
al
párr
afo:
«Vi
da so
cial
y p
rofe
siona
l» p
ág. 8
)
n¿H
a ten
ido u
no o
más
em
bara
zos?
• no
o1
• tre
so
4
• uno
o2
• cua
troo
5
• dos
o3
• cinc
o o
más
o6
n¿C
uál e
ra su
eda
d (e
n añ
os) e
n su
prim
er e
mba
razo
?|_
|_| 14
8
n¿C
uál e
ra su
eda
d (e
n añ
os) e
n su
últi
mo
emba
razo
?|_
|_| 14
9
n¿H
a te
nido
prob
lemas
relac
iona
dos c
on la
FSH
dur
an-
te su
s em
bara
zos ?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuále
s?..
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
...1
51
n¿H
a te
nido
prob
lemas
relac
iona
dos c
on la
FSH
dur
an-
te su
s par
tos ? Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
• Abo
rto
espo
ntán
eoo
1
• Par
to p
rem
atur
oo
2
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
7
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-7
- Con
un
resu
ltado
• Pos
itivo
o1
• Neg
ativo
o2
• Sin
efect
oo
3
Come
ntar
ios:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..13
2
VID
A C
OT
IDIA
NA
n¿S
iente
la n
eces
idad
de d
esca
nsar
dur
ante
el d
ía?Sí
o1
No
o2
¿Dur
ante
cuán
to ti
empo
(en
minu
tos)?
|_|_
|_|13
4
n¿A
dopt
a med
idas p
artic
ulare
s de
higien
e (n
utric
ión,
ejerc
icio,
régim
en,s
ueño
)?Sí
o1
No
o2
Prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
136
n¿S
igue
un ré
gimen
alim
entic
io p
artic
ular?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuál?
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
138
- Con
un
resu
ltado
• pos
itivo
o1
• neg
ativo
o2
• sin
efect
oo
3
nEn
su o
pinió
n,¿lo
s aco
ntec
imien
tos d
e su
vida i
nflu-
yen
sobr
e la
evol
ució
n de
su e
nferm
edad
?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuále
s?..
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..14
1
nTi
ene
(o h
a ten
ido) a
siste
ncia
psico
lógic
a?Sí
o1
No
o2
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
• Sí,d
e su
mut
ualid
ado
3
• Sí,d
e un
a ase
gura
dora
o4
• Sí,d
e ot
ro o
rigen
o5
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.164
n¿E
n qu
é ha
afec
tado
su e
nferm
edad
a su
vida
pro
fesio
-na
l?..
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..16
5
n¿C
uál e
s su
situ
ació
n en
rela
ción
con
la Se
gurid
adSo
cial? • E
nferm
edad
de
larga
dur
ació
n (1
00%)
o1
• Inv
alide
z de
cate
goría
1o
2
• Inv
alide
z de
cate
goría
2o
3
• Inv
alide
z de
cate
goría
3o
4
• Sin
situa
ción
espe
cial
o5
n¿C
uál e
s su
situa
ción
en re
lació
n co
n la
Coto
rep?
• Tra
bajad
or d
iscap
acita
do,c
ateg
oría
Ao
1
• Tra
bajad
or d
iscap
acita
do,c
ateg
oría
Bo
2
• Tra
bajad
or d
iscap
acita
do,c
ateg
oría
Co
3
• Sin
situa
ción
espe
cial
o4
nPo
rcen
taje
de in
capa
cidad
:|_
|_|_
|%n
¿Su
esta
do re
quier
e la
ayud
a de
un as
isten
te?
• No
o1
• Sí,d
e fo
rma p
erm
anen
teo
2
• Sí,p
ara a
lguna
s act
ivida
des
o3
En ca
so a
firma
tivo,
¿corre
a ca
rgo d
e la
Segu
ridad
Soc
ial?
• Sí,t
otalm
ente
o1
• Sí,p
arcia
lmen
teo
2
• No
o3
n¿S
u viv
ienda
es d
e fác
il acc
eso?
Sí o
1N
oo
2
n¿H
a rea
lizad
o ad
apta
cione
s par
a hac
erlo
acce
sible?
Sí o
1N
oo
2
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
8
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-8
• Par
to a
térm
inoo
3
• Por
cesá
rea
o4
• Por
vías
nat
urale
so
5
• Otro
s pro
blem
aso
6
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
154
VID
A S
OCI
AL
Y PR
OFE
SIO
NA
L n
¿Ejer
ce al
guna
activ
idad
prof
esio
nal?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so n
egat
ivo,¿
por q
ué m
otivo
?• P
aro
o1
• Dec
isión
pro
piao
2
• Nec
esida
d fam
iliar
o3
• Tra
storn
o fu
ncio
nal g
rave
o4
• Otra
razó
no
5
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
157
En ca
so p
ositiv
o,¿e
n qu
é con
dicion
es?
• Tiem
po co
pleto
o1
• Tiem
po p
arcia
lo
3
• Med
ia jo
rnad
a o
2• E
n el
dom
icilio
o4
Tiene
un
cont
rato
de d
urac
ión:
• Ind
efinid
ao
1
• Tem
pora
lo
2
• Otra
o3
Su Tr
astor
no fu
ncion
al req
uiere
la ad
aptac
ión de
supu
esto
de tr
abajo
:Sí
o1
No
o2
- ¿Ha
sido
reali
zada
esta
ada
ptac
ión?
Sí o
1N
oo
2
- Nec
esita
una
reco
nver
sión
profe
siona
l:• N
oo
1
• Sí,p
or d
ecisi
ón p
ropia
o2
• Sí,d
ecidi
da p
or la
Cot
orep
o3
• Sí,d
ecidi
da p
or e
l em
pres
ario
o4
¿Rec
ibe u
n co
mplem
ento
salar
ial?
• No
o1
• Sí,d
e la
Segu
ridad
Soc
ialo
2
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
.180
n¿C
uales
son
sus a
ctivi
dade
s de
ocio
?• N
ingun
ao
1
• Act
ivida
des d
epor
tivas
o2
• Act
ivida
des c
ultur
ales
o3
• Otra
so
4Pr
ecisa
r:
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
.....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
....
.182
n¿S
u m
iopa
tía le
ha o
bliga
do a
mod
ificar
sus a
ctivi
dade
sde
ocio
?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
¿de q
ué m
anera
?..
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
...1
84
n¿S
u m
iopa
tía le
ha o
bliga
do a
busc
ar al
guno
s tru
cos q
uele
perm
itan
reali
zar a
lguna
de
sus a
ctivi
dade
s?Sí
o1
No
o2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cuále
s?..
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
...1
86
ENCU
ESTA
AFM
Cues
tiona
rio
12-1
9
Encu
esta
FSH
95-
HR
/IG
-01/
02/9
5-9
En c
aso
afirm
ativo
,¿qu
é ad
apta
cione
s co
ncret
asha
efec
tuad
o en
relac
ión c
on s
us d
ificult
ades
de
desp
lazam
iento?
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..17
3
n¿C
ondu
ce u
n au
tom
óvil?
• No
o1
• Sí -
per
miso
Bo
2
• Sí -
per
miso
Fo
3
• Otro
so
4
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..17
5
n¿H
a te
nido
que
adap
tar
su v
ehícu
lo e
n fu
nció
n de
sus p
roble
mas
físic
os?
Sí o
1N
oo
2
En ca
so a
firma
tivo,
¿cómo
?• C
ambio
auto
mát
icoo
1
• Dire
cció
n as
istida
o2
• Elev
aluna
s eléc
trico
o3
• Ver
ticali
zado
ro
4
• Otro
so
5
prec
isar:
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..17
8
n¿U
tiliza
ayud
as té
cnica
s?• N
oo
1En
caso
afir
mativ
o,• S
illa d
e ru
edas
man
ual
o 2
• Silla
de
rued
as e
léctri
cao
3• V
ertic
aliza
dor
o 4
• Elev
ador
de
enfer
mos
o 5
• Disp
ositi
vo d
e ve
ntila
ción
o 6
• Sco
otere
léctri
coo
7• W
C ele
vado
ro
8• M
icroo
rden
ador
o 9
• Telé
fono
«m
anos
libre
s»o
10
• Otro
so
11pr
ecisa
r:
....
....
....
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
...
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
BIBLIOGR
AFÍA
GENERAL
Y AB
REVIATUR
AS
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
DIS
TR
OFI
A M
USC
ULA
R F
AC
IOES
CA
PULO
HU
MER
AL
13-1
BIBL
IOGR
AFÍA
GEN
ERAL
Y AB
REVI
ATUR
AS
lBI
BLIO
GRAF
ÍA G
ENER
ALl
ABR
EVIA
TURA
S
BIBLIO
GRAFÍ
AGE
NERA
Ln
AWER
BUCH
G.I.,
NIG
RO M
.A.,W
ISHN
OW
R.:
«Bee
vor's
sign
and
facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy».
Arch
.Neu
rol.,1
990,
47:
1208
-120
9.
nBA
UMBA
CH L
.L.,N
EVILL
E H.
E.,RI
NGE
L S.P
.,GAR
CIA
C.,
SUJA
NSK
Y E.
:«Fa
milia
l inc
lusio
n bo
dy m
yosit
is :e
viden
ce fo
rau
toso
mal
dom
inant
inhe
ritan
ce».
Am.J.
Hum.
Gene
t.,19
90,4
7,Su
ppl.:
A48.
nBE
CKER
P.E.
:Eine
gen
etisc
he u
nd k
linisc
he U
nter
such
ung
der
Mus
keldy
strop
hien .
Geor
g Thie
me V
erlag
,Stu
ttgar
t,19
53.
nBE
NGT
SSO
N U
.,ALT
HERR
M.R
.,WAS
MUT
H J.J.
,WIN
OKU
RS.T
.:«H
igh re
solut
ion
fluor
esce
nce
in sit
u hy
bridi
zatio
n to
line
-ar
ly ex
tend
ed D
NA
visua
lly m
aps
a ta
ndem
rep
eat
asso
ciate
dwi
th fa
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y im
med
iately
adja-
cent
to th
e telo
mer
e of 4
q». H
um.M
ol.Ge
netic
s,199
4,3,
10 :1
80l-
1805
.
nBR
OO
KE M
.H.:
«A c
linici
an's
view
of n
euro
mus
cular
dise
a-se
s.Fa
ciosc
apul
ohum
eral
dyst
roph
y».W
illiam
s &
Wilk
ins,
Balti
mor
e,2ª
ed.,
1986
:158
-170
.
BIBLIO
GRAF
ÍA GE
NERA
LY A
BREV
IATUR
AS
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
Biblio
grafía
genera
l
BIBL
IOGR
AFÍA
GEN
ERAL
Y AB
REVI
ATUR
AS
13-2
nBR
OUW
ER O
.F.,P
ADBE
RG G
.W.,R
UYS
C.J.M
.,BRA
ND
R.,
DE
LAAT
J.A.
P.M.,G
ROTE
J.J.:
«Hea
ring
loss
in fa
ciosc
apulo
hu-
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Neu
rolog
y,19
91,4
1 :1
878-
1881
.
nBR
OUW
ER O
.F.,P
ADBE
RG G
.W.,V
AN D
ER P
LOEG
R.J.O
.,RU
YS C
.J.M.,B
RAN
D R
.:«T
he in
fluen
ce o
f han
dedn
ess o
n th
edis
tribu
tion
of m
uscu
lar w
eakn
ess o
f the
arm
in fa
ciosc
apulo
hu-
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Bra
in,19
92,1
15,5
:158
7-15
98.
nBR
OUW
ER O
.F.,W
IJMEN
GA C
.,FR
ANTS
R.R
.,PA
DBE
RGG.
W.:
«Fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y :th
e im
pact
of
gene
tic re
sear
ch».
Clin.
Neur
ol.Ne
uros
urg.,
1993
,95
:9-2
1.
nBR
OUW
ER O
.F.,P
ADBE
RG G
.W.,W
IJMEN
GA C
.,FRA
NTS
R.R.
:«Fa
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y in
early
chil
d-ho
od».
Arch
.Neu
rol.,1
994,
51,4
:387
-394
.
nBU
NCH
W.H
.,SIE
GEL
I.M.:
«Sca
pulo
thor
acic
arth
rocle
sis in
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.B
one
Joint
Sur
g.,19
93,7
5A,3
:372
-376
.
nCA
CURR
I S.,D
EID
DA G
.,PIA
ZZO
N.,N
OVE
LLET
TO A
.,LA
CESA
I.,S
ERVI
DEI
S.,G
ALLU
ZZI G
.,WIJM
ENGA
C.,F
RAN
TSR.
R.,F
ELIC
ETTI
L.:
«Chr
omos
ome
4q35
hap
loty
pes
and
DN
Are
arra
ngem
ents
segr
egat
ing i
n aff
ecte
d su
bject
s of
19
italia
nfam
ilies
with
fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». H
um.
Gene
t. ,19
94 :3
67-3
74.
nCH
UNG
C.S.,
MO
RTO
N N
.E.:«
Disc
rimina
tion
of g
enet
icen
tities
in m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Am.
J.Hum
.Gen
et.,1
959,
II,1
:33
9-35
9.
nCO
PELA
ND
S.A
.,HO
WAR
D R
.C.:
«Tho
raco
scap
ular f
usio
nfo
r fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
».J.B
one J
oint S
urg.,
1978
,60B
:54
7-55
1.
nD
ELAP
ORT
E C.
:«L'a
nnon
ce d
'une
mala
die h
andic
apan
te,
incur
able,
amor
ce d
e la
désin
sert
ion
socia
le ?»
.En
RAVA
UD J.
F.,FA
RDEA
U M
., Ins
ertio
n de
s pe
rsonn
es h
andic
apée
s.M
éthod
ologie
d'éva
luatio
n ,CT
NER
HI,P
aris,
diffu
sion
PUF,
1994
,59-
66.
nD
ELAU
BIER
A.,D
UPO
RT G
.,OLIV
E P.,
IRAN
I A.,G
UILL
OU
C.,R
IDEA
U Y.
:«St
abilis
atio
n ch
irurg
icale
soup
le de
s om
oplat
esda
ns l
a my
opat
hie f
acio
-scap
ulo-h
umer
ale».
Ann.
Réad
apta
tion
Méd
.Phy
s. ,19
97,4
0 :5
35-5
41.
nDE
VISS
ER M
.,DE V
OO
GT W
.G.,L
A RI
VIER
E G.
V.:«
The h
eart
in Be
cker
mus
cular
dys
troph
y,fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
,an
d Be
thlem
myo
path
y». M
uscle
Ner
ve,1
992,
15 :5
91-5
96.
nD
IAZ
C.:«
Dys
troph
ie m
uscu
laire
fac
io-sc
apulo
hum
érale
.Jo
urné
e th
émat
ique
A.F.M
.Ins
titut
de
Myo
logie
,Par
is,07
Mai
1997
».Co
mpte
Rend
u Fla
sh M
yolin
e,AF
M,E
vry,
1997
,4p.
nD
RESN
ER D
.L.,A
LI H.
H.:«
Anes
thae
sic m
anag
emen
t of
apa
tient
with
fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». B
r.J.
Anae
sth.1
989,
62 :3
31-3
34.
nEC
KARD
T V.
F.,N
IX W
.,KR
AUS
W.:
«OEs
opha
geal
mot
orfu
nctio
n in
patie
nts
with
mus
cular
dys
troph
y». G
astro
enter
ology
,19
86,9
0 :6
28-6
35.
nEG
GER
S S.,
PASS
OS-
BUEN
O
M.R
.,ZA
TZ
M.
:«F
acio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy,
aspe
cts
of g
enet
icco
unse
lling,
acce
ptan
ce o
f pre
clinic
al dia
gnos
is,an
d fit
ness
».J.
Med
.Gen
et.,1
993,
30 5
89-5
92.
nEM
ERY
A.E.
H.:«
Emer
y-D
reifu
ss m
uscu
lar d
ystro
phy
and
othe
r rela
ted
disor
ders
».Br
.Med
.Bull
.,198
9,45
,3 :7
72-7
87.
nFA
RDEA
U M
.:«Ré
flexio
ns su
r les
diffé
rent
es ap
proc
hes e
t les
mét
hode
s d'év
aluat
ion
de l'i
nser
tion
socia
le de
s per
sonn
es h
an-
dicap
ées»
.En
RAVA
UD J.
F.,FA
RDEA
U M
.,Ins
ertio
n so
ciale
des
perso
nnes
han
dicap
ées
:méth
odolo
gie d
'évalu
ation
,Flas
h inf
orm
a-tio
n,In
serm
,Par
is,19
94,I-
V.
nFE
NIC
HEL
G.M
.,EM
ERY
E.S.,H
UNT
P.:«
Neu
roge
nic at
roph
ysim
ulatin
g fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
(a
dom
inant
form
)».
Arch
.Neu
rol.,1
967,
17 :2
57-2
60.
nFIT
ZSIM
ON
S R.B
.,GUR
WIN
E.B
.,BIR
D A
.C.:
«Ret
inal v
ascu
-lar
abn
orm
alitie
s in
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
.Br
ain,1
987,
110
:631
-648
.
nFIT
ZSIM
ON
S R.
B.:«
Facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy th
e ro
leof
infla
mm
atio
n». L
ance
t,199
4,34
4,89
27 :9
02-9
03.
nFU
RUKA
WA
T.,TA
UKAG
OSH
I H.,S
UGIT
A H.
,TOY
OKU
RAY.
:«N
euro
genic
mus
cular
atro
phy s
imula
ting f
acio
scap
ulohu
me-
rat m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.Ne
urol.
Sci.,
1969
,9 :3
89-3
97.
nGA
RDN
ER-M
EDW
IN D
.,WAL
TON
J.,«T
he m
uscu
lar d
ystro
-ph
ies».
En :
WAL
TON
J.N
.,KA
RPAT
I G.
,HILT
ON
-JON
ES D
.Di
sord
ers
of vo
lunta
ry mu
scle,
Chur
chill
Living
stone
,6ª
ed.,
Lond
res,
1994
:576
-579
.
nGI
LARD
EAU
C.:«
Le b
ilan
de l'
adult
e my
opat
he».
Kiné
sithe
r.Sc
i.,19
87,2
62 :1
9-25
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
BIBL
IOGR
AFÍA
GEN
ERAL
Y AB
REVI
ATUR
AS
13-3
nGI
LBER
T J.R
.,ST
AJIC
H J.M
.,SP
EER
M.C
.,VAN
CE J.
M.,
STE-
WAR
T C.
S.,YA
MAO
KA L
.H.:
«Link
age
Stud
ies in
facio
scap
ulo-
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
)». A
m.J.H
um.G
enet.
,199
2,51
:424
-427
.
nGI
LBER
T J.R
.,STA
JICH
J.M.,W
ALL
S.,CA
RTER
S.C
.,QIU
H.,
VAN
CE J.
M.:
«Evid
ence
for h
eter
ogen
eity
in fac
iosc
apulo
hum
e-ra
l mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
)». A
m.J.H
um.G
enet.
,199
3,53
:40
1-40
8.
nGO
LDBE
RG M
.H.,M
cNEI
SH L
.,CLA
RIZZ
IO L
.:«Co
rrec
tion
of fa
cial-s
kelet
al de
form
ities
in tw
o pa
tient
s wi
th fa
ciosc
apulo
-hu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.Or
al M
axillo
fac.S
urg.,
1989
,47
:99
6-99
9.
nGO
TO K
.,SO
NG
M.D
.,LE
E J.H
.,ARA
HATA
K.:
«Gen
etic
analy
sis o
f fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
) ».
Rinsh
o Sh
inkeig
aku,
1995
,35:1
2,14
16-8
.
nHA
NSO
N P
.H.,
ROW
LAN
D L
.P.:«
Möb
ius s
yndr
ome
and
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Ann
.Neu
rol.,1
971,
24:
31-3
9.
nHE
WIT
T J.E
.,LYL
E R.
,CLA
RK L
.N.,V
ALLE
LEY
E.M.,W
RIGH
TT.J
.,WIJM
ENGA
C.:
«Ana
lysis
of th
e ta
ndem
repe
at lo
cus D
4Z4
asso
ciate
d wi
th fa
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y». H
um.
Mol.
Gene
t. ,19
94,3
,8 :1
287-
1295
.
nISO
ZUM
I K.,D
ELO
NG
R.,K
APLA
N J.,
DEN
G H.
X,IQ
BAL Z
.,HU
NG
W.Y.
,WILH
ELM
SEN
K.C
.,HE
NTA
TI A
.,PE
RICA
K-VA
NCE
M.A
.SID
DIQ
UE T.
:«Lin
kage
of s
capu
lope
rone
al sp
inal
mus
cular
atro
phy
to c
hrom
osom
e 12
q24.1
-q24
.31».
Hum.
Mol.
Gene
t. ,19
96,5
:137
7-13
82.
nJA
KAB
E.,GL
EDHI
LL R
.B.:
«Sim
plifie
d te
chniq
ue fo
r sca
pulo
-co
stal
fusio
n in
facio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy».
J.Pe
diatr.
Orth
op. ,1
993,
13,6
:749
-751
.
nJE
ANPI
ERRE
M.,
DE
TOM
A C.
:Jou
rnée
thé
matiq
ue A
FM«M
yopa
thie
F.S.H
.»,Co
mmun
icatio
ns or
ales,
07/0
5/19
97,In
stitu
t de
Myo
logie
,Par
is.
nJE
SEL
M.:
«L'El
ectro
myog
raph
ie en
pat
holo
gie m
uscu
laire
.Le
mus
cle,I
Vè Jo
urné
e na
tiona
le de
méd
ecine
de
rééd
ucat
ion
27Av
ril 1
990»
. Jama
,199
0,HS
Avr
il :40
-42.
nJU
STIN
-BES
ANÇO
N L
.,PÉ
QUI
GNO
T H.
,CO
NTA
MIN
F.,
DEL
AVIE
RRE
P.H.,R
OLL
AND
P.:«
Myo
path
ie du
type
Lan
douz
y-D
ejerin
e.Ra
ppor
t d'u
ne o
bser
vatio
n his
toriq
ue».
Sem.
Hôp.,
1964
,55,
8 :2
990-
2999
.
Biblio
grafía
genera
l
nKA
ZAKO
V V.M
.,BO
GORO
DIN
SKY
D.K.
,SKO
ROM
ETZ
A.A.
:«M
yoge
nic s
capu
lope
rone
al dy
strop
hy -
mus
cular
dys
troph
y in
the
K-kin
dred
».Eu
r.Neu
rol.,1
975,
13 :3
50-3
59.
nKE
TEN
JIAN
A.Y.
:«Sc
apulo
costa
l sta
bilisa
tion
for
scap
ular
wing
ing in
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.Bo
ne Jo
intSu
rg.,1
978,
60A
:476
-480
.
nKI
LMER
D.D
.,ABR
ESCH
R.T.
,MCC
RORY
M.A
.,CAR
TER
G.T.,
FOW
LER
W.M
.,JO
HNSO
N E
.R.,M
CDO
NAL
D C
.M.:
«Pro
files
of n
euro
mus
cular
dise
ases
- F
acio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy».
Am.J.
Phys
.Med
.Reh
abil.,
1995
,74,
Supp
l.5 :S
131-
S139
.
nLA
ND
OUZ
Y L.,
DEJ
ERIN
E J.:
De la
myo
path
ie at
rophiq
ue p
ro-gre
ssive
(myo
path
ie hé
rédit
aire,
sans
neu
ropat
hie,d
ébut
ant d
'ordin
ai-re
dans
l'enfa
nce,
par l
a fac
e) .Fé
lix A
lcan,
Paris
,188
5,15
1 p.
nLE
E J.H
.,GO
TO K
.,SAH
ASHI
K.,N
ON
AKA
I.,M
ATSU
DA C
.,AR
AHAT
A K.
:«Cl
oning
and
map
ping
of a
ver
y sh
ort (
10-k
b)Ec
oRI f
ragm
ent a
ssoc
iated
with
Fac
iosc
apulo
hum
eral
dystr
ophy
(FSH
D)»
. Mus
cle N
erve
,199
5,Su
ppl 2
:S27
-S31
.
nLE
NM
AN J
.A.R
.,RI
TCHI
E A.
E.:E
lectro
myog
raph
ie cli
nique
.M
asso
n,Pa
ris,1
985,
232
p.
nLE
ROY
J.P.:
«À p
ropo
s des
bio
psies
mus
culai
res»
.Bull
.Div.
Fr.AI
P ,19
89,1
0 :5
9-70
.
nLE
TOUR
NEL
E.,
FARD
EAU
M.,
LYTL
E J.O
.,SE
RRAU
LT M
.,GO
SSEL
IN R
.:«S
capu
loth
orac
ic ar
thro
desis
for
patie
nts
who
have
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.Bo
ne Jo
int Su
rg.,
1990
,72A
,1 :7
8-84
.
nLU
NT
P.W.,H
ARPE
R P.S
.:«G
enet
ic co
unse
lling i
n fac
iosc
apu-
lohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. J.M
ed.G
enet.
,199
1,28
:65
5-66
4.
nLU
NT
P.W.,
JARD
INE
P.E.,
KOCH
M.C
.,M
AYN
ARD
J.,
OSB
ORN
M.,W
ILLIA
M M
.,HA
RPER
P.S.
,UPA
DHY
AYA
M.:
«Cor
relat
ion
betw
een
fragm
ent
size
at D
4F10
4S1
and
age
ofon
set o
r at
whe
elcha
ir us
e,wi
th a
pos
sible
gene
ratio
nal e
ffect
,ac
coun
ts fo
r muc
h ph
enot
ypic
varia
tion
in 4q
35-fa
ciosc
apulo
hu-
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
(FSH
D)»
. Mol.
Biol.G
enet.
,199
5,4,
7 :
1243
-124
4.
nLY
ON
G.,E
VRAR
D P
H.:«
Dys
troph
ie m
uscu
laire
facio
-scap
u-lo
-hum
érale
de
Land
ouzy
-Deje
rine»
.En
Neur
opéd
iatrie
,Mas
son,
Paris
,198
7 :2
73 p
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
BIBL
IOGR
AFÍA
GEN
ERAL
Y AB
REVI
ATUR
AS
13-4
nPA
DBE
RG G
.W.:
«Why
cells
die
in fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
-cu
lar d
ystro
phy ?
».Cli
n.Ne
urol.
Neur
osur
g.,19
92,9
4 :S
21-S
24.
nPA
DBE
RG G
.W.,F
RAN
TS R
.R.,B
ROUW
ER O
.F.,W
IJMEN
GAC.
,VAN
DEU
TEKO
M J.
,VAN
GEE
L M
.:«A
bstra
cts d
u Co
ngré
sde
Kyo
to d
u 10
au
15 j
uillet
199
4 -
Facio
scap
ulohu
mer
aldy
strop
hy :c
linica
l pict
ure
in re
latio
n to
mol
ecula
r gen
etics
».M
uscle
Ner
ve,1
994,
Supp
l.1 :S
29.
nPA
SSO
S-BU
ENO
M.R
.,WIJM
ENGA
C.,T
AKAT
A R.
E.,M
ARIE
S.K.,V
AIN
ZOF
M.,P
AVAN
ELLO
R.C
.,HEW
ITT
J.E.,B
AKKE
R E.,
CARV
ALHO
A.,A
KIYA
MA
J.:«N
o ev
idenc
e of
gen
etic
hete
ro-
gene
ity i
n Br
azilia
n fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
yfam
ilies w
ith 4
q m
arke
rs».
Hum.
Mol.
Gene
t.,19
93,2
,5 :5
57-5
62.
nPE
RSO
NIU
S K.
E.,PA
NDY
A S.,
KIN
G W
.M.,T
AWIL
R.,M
AC-
DER
MO
TT M
.P.:«
Facio
scap
ulohu
mer
al D
ystro
phy
natu
ral h
is-to
ry s
tudy
:sta
ndar
dizat
ion
of te
sting
pro
cedu
res
and
relia
bility
of m
easu
rem
ents»
. Phy
s.The
r.,19
94,7
4,3
:253
-263
.
nPI
CA
A.,
BLAK
E D.
,ST
EIN
LOSS
J.,
NYG
AARD
T.G
.,RO
WLA
ND
L.P.
,WIT
HEM
SEN
K.C
.:«S
capu
lope
rone
al m
uscu
-lar
dys
troph
y is
gene
ticall
y dis
tinct
fro
m f
acio
scap
ulohu
mer
alm
uscu
lar d
ystro
phy»
. Neu
rolog
y,19
93,4
3 :A
210.
nRI
CKER
K.,M
ERTE
NS H
.G.:
«The
diffe
rent
ial d
iagno
sis o
f the
(facio
)-sca
pulo
-per
onea
l syn
drom
e». E
ur.Ne
urol.
,196
8,1
:275
-30
7.
nRO
THST
EIN
T.L.,
CARL
SON
C.B
.,SUM
I S.M
.,CO
DEV
EN B
.:
«Pol
ymyo
sitis
with
fac
iosc
apulo
hum
eral
distri
butio
n».
Arch
.Ne
urol.
,197
1,25
:313
-319
.
nSC
HMIT
T J.,
BARR
UCAN
D D
.,SCH
MID
T C.
:«D
e la m
aladie
au s
yndr
ome
de L
ando
uzy-
Deje
rine.
Évol
utio
n du
con
cept
de
l'amy
otro
phie
facio
-scap
ulo-h
umér
ale».
Rev.
Neur
ol.,1
977,
133,
4:27
9-28
2.
nSE
RRAT
RICE
G.,P
ELLIS
SIER
J.F.,P
OUG
ET J.
:Les
mala
dies n
eu-
romus
culai
res.M
asso
n,Pa
ris,1
994,
232
p.
nSIE
GEL
I.M.:
«Ear
ly sig
ns o
f Lan
douz
y-D
ejerin
e dis
ease
:wris
tan
d fin
ger w
eakn
ess»
. JAM
A,19
72,2
21,3
:302
.
nSO
RREL
-DEJ
ERIN
E Y.,
FARD
EAU
M.:
«Nais
sanc
e et
mét
a-m
orph
oses
de l
a myo
path
ie at
roph
ique p
rogr
essiv
e de L
ando
uzy
et D
ejerin
e». R
ev.N
eurol
.,198
2,13
8,12
:104
1-10
51.
nM
CGAR
RY J.,
GARG
B.,S
ILBER
T S.
:«D
eath
in ch
ildho
od d
ueto
facio
-scap
ulo-h
umer
al dy
strop
hy».
Acta
Neu
rol.S
cand
.,199
2,68
:61-
63.
nM
ATHE
WS
K.D.
,MILL
S K.
A.,B
OSC
H E.P
.,IO
NAS
ESCU
V.V.,
WILE
S K.R
.,BUE
TOW
K.H
.,MUR
RAY
J.C.:«
Linka
ge lo
caliz
atio
nof
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy i
n 4q
35».
Am.J.
Hum.
Gene
t. ,19
92,5
1:42
8-43
1.
nM
END
ELL
J.R.,
GRIG
GS R
.C.«
Dys
troph
ies m
uscu
laire
s et
autre
s myo
path
ies ch
roniq
ues»
.En
HARR
ISON
T.R.
, Prin
cipes
de
méde
cine i
nter
ne,F
lamm
ario
n,Pa
ris,1
988
:207
4 p.
nM
ILLS
K.A.
,BUE
TOW
K.H
.,RI
TTY
T.M.,
MAT
HEW
S K.
D.,
BOD
RUG
S.E.,
WIJM
ENGA
C.:
«Gen
etic
and
phys
ical m
appin
gon
chr
omos
ome
4 na
rrow
s th
e lo
caliz
atio
n of
the
gen
e fo
rfac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
)». A
m.J.
Hum.
Gene
t .,19
92,5
1 :4
32-4
39.
nM
OLN
AR M
.,DIO
SZEG
HY P.
,MEC
HLER
F.:«
Infla
mm
ator
ych
ange
s in
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Eur.
Arch
.Ps
ychia
try C
lin.N
euros
ci.,1
991,
241
:105
-108
.
nM
UNSA
T T.L
.:«F
acio
scap
ulohu
mer
al dy
strop
hy a
nd th
e sc
a-pu
lope
rone
al sy
ndro
me»
.En
ENGE
L A.
G.,F
RAN
ZIN
I-ARM
S-TR
ON
G C.
, Myo
logy,
McG
raw-
Hill,
New
-Yor
k,19
94 :1
220-
1232
.
nM
UNSA
T T.L
.,SE
RRAT
RICE
G.:
«Fac
iosc
apulo
hum
eral
and
scap
ulope
rone
al sy
ndro
mes
».En
VIN
KEN
P.J.,
BRUY
N G
.W.,
KLAW
ANS
H.L
.,Ha
ndbo
ok o
f Cl
inica
l Ne
urolo
gy,
Else
vier,
Amste
rdam
,199
1,62
,Ser
ies 1
8 :1
61-1
77.
nM
YERS
RM
.,GO
OLD
RD.
,VAN
OM
MEN
G.J.,
:«Re
port
of
the
third
int
erna
tiona
l wo
rksh
op o
n hu
man
chr
omos
ome
4m
appin
g.Pa
lo A
lto,C
alifo
rnia,
July
10-1
1,19
93. C
ytoge
net
Cell
Gene
t ,199
4,66
:4,21
8-36
.
nO
LIVE-
MO
NTO
LOY
P.:F
ixatio
n ch
irurgi
cale
soup
le de
s om
o-pla
tes d
ans
les m
yopa
thies
.Thè
se d
e do
ctor
at,
Facu
lté d
eM
édec
ine e
t de
Phar
mac
ie,Un
ivers
ité d
e Po
itier
s,19
92,2
48 p
.
nPA
DBE
RG G
.W.,
LUN
T P.W
.,KO
CH M
.,FA
RDEA
U M
.:«D
ystro
phie
facio
scap
ulohu
mer
ale».
En A
.E.H.
EMER
Y,Cr
itères
dedia
gnos
tic d
es m
aladie
s ne
urom
uscu
laires
,E.N
.M.C
.,AF
M,E
vry,
1997
:21-
30.
nPA
DBE
RG G
.W.:
Facio
scapu
lohum
eral d
iseas
e.Thè
se d
e do
cto-
rat,I
nter
cont
inent
al Gr
aphic
s,Un
ivers
ité d
e Le
iden,
1982
,243
p.
Biblio
grafía
genera
l
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
n
VAN
DEU
TEKO
M J.
C.,W
IJMEN
GA C
.,VAN
TIE
NHO
VEN
E.A.,
GRU
TER
A.M
.,HE
WIT
T J.E
.,PA
DBE
RG G
.W.,
VAN
OM
MEN
G.J.,
HOFK
ER M
.H.,F
RAN
TS R
.R.:
«FSH
D as
socia
ted
DN
A re
arra
ngem
ents
are
due
to d
eletio
ns o
f int
egra
l cop
ies o
fa 3
,2 kb
tand
emly
repe
ated
unit
».Hu
m.M
ol.Ge
netic
s,19
93,2
,12
:203
7-20
42.
n
VAN
DEU
TEKO
M J.
:Tow
ards
the
mole
cular
mec
hanis
m of
facios
capu
lohum
eral
muscu
lar d
ystro
phy .
Thès
e,Un
ivers
ité d
eLe
iden
(Pay
s-Bas
),19
96,1
80 p
.
nVI
LLE
I.,RA
VAUD
J.F.,
MAR
CHAL
F.,P
AICH
ELER
H.,F
ARD
E-AU
M.:
«Soc
ial id
entit
y an
d th
e In
tern
atio
nal C
lassif
icatio
n of
Hand
icaps
:an
evalu
atio
n of
the c
onse
quen
ces o
f fac
iosc
apulo
hu-
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Disa
bil.R
ehab
il.,19
92,1
4:4,1
68-7
5.
n V
ILLE
I.:«
Appr
oche
inte
ract
ionn
iste
de l'
inser
tion
de p
er-
sonn
es a
tteint
es d
e dé
ficien
ces
mot
rices
.Id
entit
é -
Rôles
socia
ux -
Cond
ition
s de
vie»
.En
RAVA
UD J.
F.,FA
RDEA
U M
.:«In
sert
ion
socia
le de
s pe
rson
nes
hand
icapé
es :
mét
hodo
logie
d'éva
luatio
n»,F
lash
infor
mat
ion,
Inse
rm,P
aris,
1994
:87-
101.
nW
ALTO
N J.
N.,N
ATTR
ASS
F.J.:
«On
the
class
ificat
ion,
natu
ral
histo
ry an
d tre
atm
ent o
f the
myo
path
ies».
Brain
,195
4,77
:16
9-23
1.
nW
ALTO
N J.
N.:
«On
the
inher
itanc
e of
mus
cular
dys
troph
y».
Ann.
Hum.
Gene
t.,19
55,2
0 :1
-13.
nW
EIFF
ENBA
CH B
.,BAG
LEY
R.,F
ALLS
K.,H
YSER
C.,S
TOR-
VICK
D.,J
ACO
BSEN
S.J.
:«Lin
kage
analy
sis o
f five
chro
mos
ome
4 m
arke
rs lo
caliz
es th
e fac
iosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
yge
ne to
dist
al 4q
35».
Am.J.
Hum.
Gene
t.,19
92,5
1 :4
16-4
23.
nW
EIFF
ENBA
CH B
.,D
UBO
IS J.,
STO
RVIC
K D.
,TAW
IL R.
,JA
COBS
EN S
.J.,GI
LBER
T J.,
WIJM
ENGA
C.,
MEN
DEL
L J.R
.,W
INO
KUR
S.,AL
THER
R M
.R.e
t al.:
«Map
ping t
he fa
ciosc
apulo
-hu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
gene
is c
ompli
cate
d by
chr
omos
o-m
e 4q
35 re
com
binat
ion
even
ts». N
atur
e Ge
net.,
1993
,4,2
:16
5-16
9.
nW
EIFF
ENBA
CH B
.,D
UBO
IS I.,
MAN
NIN
G S.,
MA
N.S.
,SC
HUTT
E B.
C.,W
INO
KUR
S.T.,A
LTHE
RR M
.R.,
JACO
BSEN
S.J.,S
TAN
TON
V.P.,
YOKO
YAM
A K.
,MO
IR D
.:«Y
ac C
ontig
s for
4Q35
in
the
Regio
n of
the
Fac
iosc
apulo
hum
eral
Mus
cular
Dys
troph
y (FS
HD) G
ene»
. Gen
omics
,199
4,19
,3 :5
32-5
41.
nW
EITZ
W.:
«Übe
r die
Vere
rbun
g be
i der
Mus
kledy
strop
hie».
Dtsc
h.Z.
Nerve
nheil
k.,19
21,7
2 :1
43-2
04.
nSP
EER
M.C
.,TAN
DAN
R.,R
AO P.
N.,F
RIES
T.,S
TAJIC
H J.M
.,BO
LHUI
S P.A
.,JO
BSIS
G.J.,
VAN
CE J.
M.,V
ILES
K.D.
,SHE
FFIE
LDK.
,JAM
ES C
.,KAH
LER
S.G.,P
ETTE
NAT
I M.,G
ILBER
T J.R
.,DEN
-TO
N P.
H.,Y
AMAO
KA L
.H.,P
ERIC
AK-V
ANCE
M.A
.:«E
viden
cefo
r loc
us h
eter
ogen
eity i
n th
e Be
thlem
myo
path
y and
linka
ge to
2q37
».Hu
m.M
ol.Ge
net.,
1996
,5,7
:104
3-10
46.
nST
EVEN
SON
W.G
.,PER
LOFF
J.K.
,WEI
SS J.
N.,A
ND
ERSO
NT.L
.:«F
acio
scap
ulohu
mer
al M
uscu
lar D
ystro
phy:
Evide
nce
for
Selec
tive,
Gene
tic E
lectro
phys
iolo
gic C
ardia
c Inv
olve
men
t». J
.Am
.Coll
.Car
diol. ,
1990
,15,
2 :2
92-2
99.
nTA
WIL
R.,S
TORV
ICK
D.,F
EASB
Y T.E
.,WEI
FFEN
BACH
B.,
GRIG
GS R
.C.:
«Ext
rem
e va
riabil
ity o
f exp
ress
ion
in m
onoz
ygo-
tic tw
ins w
ith F
SH m
uscu
lar d
ystro
phy»
. Neu
rolog
y,19
93,4
3,1
:34
5-34
8.
nTA
WIL
R.,M
ACD
ERM
OTT
M.P.
,MEN
DEL
L J.R
.,KISS
EL J.
T.,GR
IGGS
R.C
.,CO
S L.
:«F
acio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lardy
strop
hy (F
SHD
) des
ign o
f nat
ural
histo
ry st
udy
and
resu
lts o
fba
selin
e te
sting
».Ne
urolo
gy,1
994,
3 :4
42-4
46.
nTA
YLO
R D.
A.,C
ARRO
LL J.
E.,SM
ITH
M.E.
,JOHN
SON
M.O
.,JO
HN
STO
N G
.P.,
BRO
OKE
M.H
.:
«Fac
iosc
apul
ohum
eral
Dys
troph
y as
socia
ted
with
hea
ring
loss
and
Coa
ts sy
ndro
me»
.An
n.Ne
urol.
,198
2,12
395
-398
.
nTH
E FS
H-DY
GRO
UP «
A pr
ospe
ctive
,qua
ntita
tive
study
of
the
natu
ral h
istor
y of
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
(FSH
D)»
. Neu
rolog
y,19
97,4
8 :3
8-46
.
nTY
LER
F.H.,S
TEPH
ENS
F.E.:
«Stu
dies i
n dis
orde
rs o
f mus
cle :
II - C
linica
l man
ifesta
tions
and
inher
itanc
e of
facio
scap
ulohu
me-
ral d
ystro
phy i
n a l
arge
fam
ily».
Ann.
Int.M
ed.,1
950,
32 :6
40-6
60.
nUP
ADYA
YA M
.,LU
NT
P.W.,
SARF
ARAZ
I M.,
BRO
ADHE
ADW
.,DAN
IELS
J.,O
WEN
M.,H
ARPE
R P.S
.:«D
NA
mar
ker a
ppli-
cable
to p
resy
mpt
omat
ic an
d pr
enat
al dia
gnos
is of
facio
scap
ulo-
hum
eral
disea
se».
J.Med
.Gen
et.,1
991,
28 :6
65-6
71.
nUP
ADYA
YA M
.,LUN
T P.,
SARF
ARAZ
I M.,B
ROAD
HEAD
W.,
FARN
HAM
J.,H
ARPE
R P.S
.:«T
he m
appin
g of
chr
omos
ome
4qm
arke
rs in
relat
ion
to fa
ciosc
apulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y(F
SHD
)». A
m.J.H
um.G
enet.
,199
2,51
:404
-410
.
nUP
ADYA
YA M
.,JAR
DIN
E P.,
MAY
NAR
D J.,
FARN
HAM
J.,SA
R-FA
RAZI
M.,W
IJMEN
GA C
.:«M
olec
ular a
nalys
is of
Brit
ish fa
cios-
capu
lohu
mer
al m
uscu
lar d
ystro
phy
famiti
es fo
r 4q
DN
A re
a-rr
ange
men
ts». H
um.M
ol.Ge
net.,
1993
,2,7
:981
-987
.
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
BIBL
IOGR
AFÍA
GEN
ERAL
Y AB
REVI
ATUR
AS
13-5
Biblio
grafía
genera
l
nW
RIGH
T T.J
.,W
IJMEN
GA C
.,CL
ARK
L.N.,
FRAN
TS R
.,W
ILLIA
MSO
N R
.,HE
WIT
T J.E
.:«F
ine m
appin
g of
the
FSH
Dge
ne re
gion
orien
tate
s the
rear
rang
ed fr
agm
ent d
etec
ted
by th
epr
obe
p13E
-11»
. Hum
.Mol.
Gene
t.,19
93,2
,10
:167
3-16
78.
nW
ULFF
J.D.
,LIN
J.T.,
KEPE
S J.J.
:«In
flam
mat
ory
facio
scap
ulo-
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y and
Coa
ts sy
ndro
me»
. Ann
.Neu
rol.,
1982
,12
:398
-401
.
nW
EVER
S C.
W.J.,
BRO
UWER
O.F.
,PAD
BERG
G.W
.,NIJB
OER
I.D.
:«J
ob p
ersp
ectiv
es i
n fac
iosc
apul
ohum
eral
mus
cular
dystr
ophy
».Di
sabil
.Reh
abil.,
1993
,15,
1 :2
4-28
.
nW
IJMEN
GA C
.,FRA
NTS
R.R
.,BRO
UWER
O.F.
,MO
ERER
P.,
WEB
ER J.
L.,PA
DBE
RG G
.W.:
«Loc
atio
n of
facio
scap
ulohu
mer
alm
uscu
lar d
ystro
phy g
ene
on ch
rom
osom
e 4»
. Lan
cet,1
990,
336:
651-
653.
nW
IJMEN
GA C
.,PAD
BERG
G.W
.,MO
ERER
P.,W
IEGA
NT
J.,LIE
M L
.,BR
OUW
ER O
.F.,
MILN
ER E
.C.,
WEB
ER J
.L.,V
ANO
MM
EN G
.B.,S
AND
KUYL
L.A
.:«M
appin
g of
facio
scap
ulohu
-m
eral
mus
cular
dys
troph
y ge
ne to
chr
omos
ome
4q35
-qte
r by
mult
ipoint
link
age
analy
sis a
nd in
situ
hyb
ridiza
tion»
. Gen
omics
,19
91,9
:570
-575
.
nW
IJMEN
GA C
.,SA
ND
KUIJL
L.A
.,M
OER
ER P
.,VA
ND
ER-
BOO
RN N
.,BO
DRU
G S.E
.,RAY
P.N
.:«G
enet
ic lin
kage
map
of
facio
scap
ulohu
mer
at m
uscu
lar d
ystro
phy
and
five
polym
orph
iclo
ci on
chr
omos
ome
4q35
-qte
r». A
m.J.
Hum.
Gene
t.,19
92,5
1:41
1-41
5.
nW
IJMEN
GA C
.SAN
DKU
IJL L
.A.,
MO
ERER
P.,
VAN
DER
-BO
ORN
N.,B
OD
RUG
S.E.,R
AY P.
N.:
«Chr
omos
ome
4q D
NA
rear
rang
emen
ts as
socia
ted
with
facio
scap
ulohu
mer
al m
uscu
lardy
strop
hy».
Natu
re Ge
net.,
1992
,2 :2
6-30
.n
WIJM
ENGA
C.,
WRI
GHT
T.J.,
BAAN
M.,
PAD
BERG
G.,
WILL
IAM
SON
R.,V
AN O
MM
EN G
.:«P
hysic
al m
appin
g an
dYA
C-clo
ning
conn
ects
four
gen
etica
lly d
istinc
t 4q
ter
loci
(D4S
163,
D4s
139,
D4F
35S1
and
D4F
104S
1) in
the
FSHD
gen
e-re
gion»
. Hum
.Mol.
Gene
t.,19
93,2
,10
:166
7-16
72.
nW
IJMEN
GA C
.,VAN
DEU
TEKO
M J.,
HEW
ITT
J.A.,P
ADBE
RGG.
W.,V
AN O
MM
EN G
.J.,KO
FKER
M.,F
RAN
TS R
.:«P
ulsed
-field
gel e
lectro
phor
esis
of th
e D
4F10
4S1
locu
s rev
eals
the
size
and
the
pare
ntal
origi
n of
the
FSHD
asso
ciate
d de
letio
ns».
Geno
mics,
1994
,19,
1 :2
1-26
.
nW
ILLIG
T.N
.,PAU
LUS
J.,LA
CAU-
SAIN
T GU
ILY J.
,BÉO
N C
.,N
AVAR
RO J.
:«Sw
allow
ing p
roble
ms
in ne
urom
uscu
lar d
isor-
ders
».Ar
ch.P
hys.
Med
.Reh
abil.,
1994
,75
:117
5-11
81.
nW
INO
KUR
S.T.
,SC
HU
TTE
B.,W
EIFF
ENBA
CH
B.,
WAS
HIN
GTO
N S.
,CHA
KRAV
ARTI
A.,W
ASM
UTH
J.:«A
radia
-tio
n hy
brid
map
of 1
5 lo
ci on
the
dista
l lon
g ar
m o
f the
chr
o-m
osom
e 4,th
e reg
ion c
onta
ining
the g
ene r
espo
nsibl
e for
facio
s-ca
pulo
hum
eral
mus
cular
dys
troph
y (F
SHD
)». A
m.J.H
um.G
enet.
,19
93,5
3 :8
74-8
80.
BIBL
IOGR
AFÍA
GEN
ERAL
Y AB
REVI
ATUR
AS
13-6
Biblio
grafía
genera
l
ABREV
IATUR
ASA AF
M:A
ssocia
tion
Franç
aise c
ontre
les M
yopa
thies
( Aso
ciació
nFr
ance
sa co
ntra
las M
iopa
tías)
ASEM
:Aso
ciació
n Es
paño
la co
ntra
las E
nferm
edad
es
Neu
rom
uscu
lares
C CPK:
crea
tinfo
sfoqu
inasa
E ECG:
elect
roca
rdio
gram
a EM
G:ele
ctro
mio
gram
a
F FSH:
facio
esca
pulo
hum
eral
I IRM
:imag
en p
or re
sona
ncia
mag
nétic
a
L LDH:
láctic
o de
shidr
ogen
asa
M MM
T:M
arva
l mus
cle te
sting
P PUM
:pot
encia
les d
e un
idad
mot
ora
S SGO
T:tra
nsam
inasa
glut
ámico
oxa
loac
ética
SG
PT:t
rans
amina
sa gl
utam
ino p
irúvic
a
• D
IST
RO
FIA
MU
SC
ULA
R F
AC
IOESC
APU
LO
HU
MER
AL
• A
SEM
-AFM
LIST
AD
O D
E LA
S D
IREC
CIO
NES
DE
ASE
M E
N E
SPA
ÑA
ASE
MG
ran
Via
de L
es C
orts
Cat
alan
es, 5
62, p
ral.2
ª08
011
- Ba
rcel
ona
- BC
Ne-
mai
l: as
em15
@su
port
.org
Web
: w
ww
.ase
m-e
sp.o
rg
ASE
M A
ND
ALU
CÍA
Apa
rtad
o de
Cor
reos
, 963
- 1
8080
Gra
nada
Tel.
958
48 6
0 74
e-m
ail:
asem
gran
ada@
hotm
ail.c
om
ASE
M A
STU
RIA
SG
aspa
r G
arcí
a La
vian
a /
Seve
ro O
choa
, B. 4
0 ba
jo -
332
10 G
ijón
Tel.
985
165
671
e-m
ail:
asem
astu
rias
@ho
tmai
l.com
ASE
M C
AN
TABR
IACe
ntro
de
Uso
s M
últi
ples
"M
atía
s Sá
inz
Oce
jo"
Av.
Car
dena
l Her
rera
Ori
a, 6
3 -
Inte
rior
- 3
9011
San
tand
erTe
l. 94
2 32
0 57
9 -
Fax.
942
323
609
(Coc
emfe
)w
ww
.ase
mca
ntab
ria.
org
e-m
ail:
info
@as
emca
ntab
ria.
org
ASE
M C
AST
ILLA
Y L
EÓN
Plaz
a Sa
n Vi
cent
e, 6
(Loc
al F
AM
OSA
) - 3
7007
Sal
aman
caTe
l. 92
3 58
1 85
0e-
mai
l: as
emcy
l@ho
tmai
l.com
ASE
M C
ATA
LUN
YA"C
an G
uard
iola
" C
. Cub
a, 2
- 0
8030
Bar
celo
naTe
l. 93
2 74
4 98
3 -
Fax
932
741
392
ww
w.a
sem
cata
luny
a.co
me-
mai
l: as
emca
talu
nya@
tele
foni
ca.n
et
ASE
M G
ALI
CIA
Apa
rtad
o de
Cor
reos
, 116
- 3
6200
Vig
oTe
l. y
Fax
986
378
001
e-m
ail:
asem
ga@
tele
line.
es
ASE
M M
AD
RID
C/ E
ntre
Arr
oyos
, 29,
loca
l 3 -
280
30 -
Mad
rid
Tel.
y Fa
x 91
2 42
4 05
0w
ww
.ase
mm
adri
d.or
ge-
mai
l: in
fo@
asem
mad
rid.
org
ASE
M C
. VA
LEN
CIA
NA
Av.
Bar
ón d
e Cá
rcer
, 48,
8º-
Des
pach
o F
- 46
001
Vale
ncia
Tel.
y -
9635
1432
0 -
963
942
886
ww
w.a
sem
cv.o
rge-
mai
l: as
emcv
@te
lefo
nica
.net
Nue
vas
asoc
iaci
ones
:
ASE
M A
RAG
ÓN
Tel
. 976
735
226
ASE
M C
AST
ILLA
LA
MA
NCH
A T
el. 9
25 8
13 9
68A
SEM
MU
RCIA
Tel
. 968
306
547
Impr
ime:
Feito
,S.L.
C/.S
ever
ino C
obas
,67
- 362
14 V
igo (P
onte
vedr
a)Te
ls.:9
86 2
7 45
94
/ 95
Fax:
986
26 6
3 83
E-m
ail:fe
ito@
feito
net.c
om
• D
EF
INIC
IÓN
• E
PID
EM
IOL
OG
ÍA
• F
ISIO
TE
RA
PIA
• D
ES
CR
IPC
IÓN
• G
EN
ÉT
ICA
• D
IAG
NÓ
ST
ICO
DIF
ER
EN
CIA
L
• T
RA
TA
MIE
NT
O
• A
YU
DA
S E
IN
SE
RC
IÓN
• IN
VE
ST
IGA
CIÓ
N
• C
RIT
ER
IOS
DIA
GN
ÓS
TIC
OS
• E
NC
UE
ST
A
• B
IBL
IOG
RA
FÍA
Do
cu
me
nto
ori
gin
al
de
la
AF
M c
ed
ido
a A
SE
M
Gra
n V
ía d
e L
es
Co
rts
Ca
tala
ne
s,
56
2 p
ral.
2ª
08
01
1 B
arc
elo
na
Telé
fon
o:
93
45
1 6
5 4
4F
ax
: 9
3 4
51
69
04
E-m
ail
: a
se
m1
5@
su
po
rt.o
rgw
ww
.as
em
-es
p.o
rg
1,
rue
de
l'I
nte
rna
tio
na
le -
BP
59
91
00
2 É
vry
ce
de
xT
éle
ph
on
e:
00
33
1 6
9 4
7 2
8 2
8T
élé
co
pie
: 0
0 3
3 1
60
77
12
16
E-m
ail
: e
dit
ion
s-m
yo
lin
e@
ma
il.a
fm.g
en
eth
on
.fr
ww
w.a
fm-f
ran
ce
.org
Pa
ra l
a e
dic
ión
de
est
e l
ibro
, a
gra
de
ce
mo
s la
co
lab
ora
ció
n d
e: