Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

Ουτοπία ή εφικτός στόχος;

Την τελευταία εικοσαετία η διερεύνηση της ευτυχίας έχει εξελιχθεί σε ξεχωριστό ακαδημαϊκό μάθημα και οι αυξανόμενες επιστημονικές μελέτες δίνουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Επίκουρος: ευτυχία είναι η αποφυγή του πόνου ζώντας μια ζωή ήρεμη και μετριασμένη.

Αριστοτέλης: ευτυχία είναι η επιδίωξη της αλήθειας και της αρετής.

Υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας: προσωπική, συναισθηματική και γνωστική, εκτίμηση του ατόμου για τη ζωή του. Η προσωπική αίσθηση που έχει κάποιος σχετικά με το αν είναι ευτυχισμένος.

Περιλαμβάνει τρία συστατικά: το γενικότερο αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή, την παρουσία θετικού αισθήματος και τη σχετική απουσία αρνητικού αισθήματος.

Πού ή πώς μπορούμε να βρούμε την ευτυχία;

Αγοράζοντας ακριβά αντικείμενα, κάνοντας καλές πράξεις, απολαμβάνοντας τις μικρές χαρές της ζωής, ή μήπως μεταναστεύοντας στη Δανία;

Ο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι ένας «νέος, υγιής, μορφωμένος, καλοπληρωμένος, εξωστρεφής, αισιόδοξος, ανέμελος, θρήσκος, παντρεμένος, με υψηλή αυτοεκτίμηση, επαγγελματική ικανοποίηση, μέτριες φιλοδοξίες, οποιουδήποτε φύλου και ενός ευρέος φάσματος νοημοσύνης» Wilson, 1967.

Βασικά ερωτήματα:Πόσο ευτυχισμένοι είναι οι άνθρωποι;

Ποιοι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι;

Επίπεδα υποκειμενικού αισθήματος ευτυχίας

«το να μη γεννηθεί κανείς είναι, από όλα τα βραβεία, το καλύτερο»

Σοφοκλής.Όταν οι άνθρωποι καλούνται να

δηλώσουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους πόσο ευτυχισμένοι αισθάνονται, δίνουν

μια πολύ θετική και αισιόδοξη εικόνα.

Ποιοι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι;

Δημογραφικοί παράγοντες και υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας

Ηλικία:το παράδοξο των

γηρατειών Οι ηλικιωμένοι είναι κατά μέσο όρο

εξίσου ευτυχισμένοι με τους νέους και επιπλέον δηλώνουν συνολικά περισσότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους.

Επικεντρώνονται σε αυτά που τους ευχαριστούν, αφήνοντας τα δυσάρεστα να περάσουν.

«Το καθημερινό φιλί σε έναν σύντροφο 85 ετών μπορεί να προκαλεί πολύ διαφορετικά και περισσότερο πολύπλοκα συναισθήματα από ό,τι το ίδιο φιλί στην ηλικία των είκοσι». Λ.Κάρστερσεν

Φύλο:«το ασθενές»;

Γυναίκες και άνδρες είναι το ίδιο πιθανό να δηλώσουν ευτυχείς.

Οι γυναίκες βιώνουν πιο έντονα συναισθήματα-θετικά και αρνητικά- σε σχέση με τους άνδρες (κοινωνικοποίηση των φύλων).

Οικονομική κατάσταση:δηλώνουν οι πλούσιοι πιο

ευτυχισμένοι; Το εισόδημα αυτό καθαυτό δεν παίζει

μεγάλο ρόλο από τη στιγμή που μπορεί κανείς να καλύψει τις βασικές του ανάγκες (δυτικές κοινωνίες-υπο-ανάπτυκτες).

Αντιθέτως, παίζει ρόλο αν βγάζει κανείς περισσότερα χρήματα από φίλους, γείτονες…

Τυχερά παιχνίδια (στόχοι). Χθες πολυτέλεια, σήμερα απαραίτητο,

αύριο ανεπαρκές (προσαρμογή).

Τα τελευταία 40 χρόνια ο μέσος Αμερικανός πολίτης έχει διπλασιάσει το εισόδημά του, αλλά δε δηλώνει πιο ευτυχισμένος (διπλασιάστηκαν τα διαζύγια, τριπλασιάστηκαν οι απόπειρες αυτοκτονίας εφήβων, τετραπλασιάστηκαν τα επεισόδια βίας).

Οικογενειακή κατάσταση

Οι παντρεμένοι δηλώνουν περισσότερο ευτυχισμένοι σε σύγκριση με τους άγαμους, τους διαζευγμένους ή τους χήρους.

Οι παντρεμένοι τείνουν να δηλώνουν πιο ευτυχισμένοι αλλά και οι ευτυχισμένοι είναι πιο πιθανόν να παντρευτούν.

Μόρφωση

Χαμηλή αλλά σημαντική συσχέτιση. Οφείλεται κυρίως στη συσχέτιση που

υπάρχει μεταξύ των μεταβλητών μόρφωση και επαγγελματική κατάσταση.

Οι νέοι δε δηλώνουν περισσότερο ευτυχισμένοι από τους γεροντότερους, οι πλούσιοι δε δηλώνουν περισσότερο ευτυχισμένοι από τους λιγότερο πλούσιους, και η μόρφωση δε παίζει κανένα ρόλο για το πόσο ευτυχισμένο αισθανόταν το άτομο.

Υγεία Εξυπνάδα Γονίδια Φίλοι-κοινωνική υποστήριξη Πίστη

Ποιοι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι;

Ενδοπροσωπικοί παράγοντες και υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας

Προσωπικότητα

Ένας από τους σημαντικότερους, αν όχι ο σημαντικότερος, παράγοντας επίδρασης στο υποκειμενικό αίσθημα ευτυχίας.

Η προσωπικότητα «χρωματίζει» τον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται τα γεγονότα αλλά και αντιδρά σε αυτά, οδηγώντας διαφορετικά άτομα να βιώνουν τα ίδια γεγονότα με διαφορετικό τρόπο.

«Δεν είναι το τι συμβαίνει αυτό που καθορίζει πόσο ευτυχισμένοι είναι οι άνθρωποι, αλλά το πώς οι άνθρωποι ερμηνεύουν αυτό που συμβαίνει» Δημόκριτος.

Εξωστρέφεια (κοινωνικότητα, ενεργητικότητα…)

Οι εξωστρεφείς τείνουν να δηλώνουν πιο ευτυχείς από τους εσωστρεφείς.

Νευρωτισμός (συναισθηματική αστάθεια, άγχος , ανησυχία)

Τα άτομα με χαμηλό Νευρωτισμό τείνουν να δηλώνουν περισσότερο ευτυχή σε σύγκριση με τα άτομα με υψηλό Νευρωτισμό.

«…αν γνωρίζουμε τη βαθμολογία ενός ατόμου στους παράγοντες της Εξωστρέφειας και του Νευρωτισμού, μπορούμε να προβλέψουμε πόσο ευτυχισμένο θα είναι το άτομο αυτό 10 χρόνια μετά…» Costa & McCrae.

Γνωστικοί μηχανισμοί

Αισιοδοξία Αυτο-αποτελεσματικότητα Αυτοεκτίμηση Κέντρο ελέγχου (εσωτερικό-

εξωτερικό)

Τα αισιόδοξα άτομα τείνουν να περιγράφουν τον εαυτό τους ως πιο ευτυχισμένο.

Τα άτομα με υψηλές προσδοκίες αυτό-αποτελεσματικότητας τείνουν να περιγράφουν τον εαυτό τους ως πιο ευτυχισμένο.

Τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να περιγράφουν τον εαυτό τους ως πιο ευτυχισμένο.

Τα άτομα με εσωτερικό κέντρο ελέγχου τείνουν να περιγράφουν τον εαυτό τους ως πιο ευτυχισμένο.

Αισιοδοξία : τάση για αναμονή θετικών αποτελεσμάτων. Η προσδοκία αυτή παρακινεί σε περαιτέρω προσπάθεια. Έτσι τα αισιόδοξα άτομα οδηγούνται σε μεγαλύτερη επίτευξη των στόχων τους και άρα σε μεγαλύτερη αίσθηση ευτυχίας από τα απαισιόδοξα άτομα.

Όσο πιο επαρκή αξιολογεί ένα άτομο τον εαυτό του να επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα και όσο πιο πιθανό κρίνει ότι αυτό θα συμβεί, τόσο πιο ικανοποιημένο και χαρούμενο δηλώνει.

Οι προσδοκίες επάρκειας και έκβασης προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά του ατόμου.

Όσο πιο ισχυρές είναι, τόσο περισσότερο το άτομο κινητοποιείται για δράση και δεσμεύεται στην προσπάθεια, ενώ τόσο λιγότερο αποθαρρύνεται μπροστά στις αποτυχίες. Άρα, πιο πιθανό το να επιτύχει το άτομο τους στόχους του. Αυτή η επιτυχία ενισχύει τη συνέχιση της όλης προσπάθειας, αλλά και προκαλεί συναισθήματα αξιότητας και ικανοποίησης.

Οι σχέσεις μεταξύ των παραγόντων που περιγράψαμε και του υποκειμενικού αισθήματος ευτυχίας είναι συναφειακές. Δεν επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων σε επίπεδο αιτιών.

Η ευτυχία δεν βρίσκεται σε κάτι έξω από εμάς αλλά μέσα μας.

Η κατάκτηση της ευτυχίας για να μη μείνει ουτοπία πρέπει να αναζητηθεί με τις εσωτερικές δυνάμεις του ατόμου.

Έτσι θα γίνει ένας στόχος εφικτός, ένα ταξίδι ζωής.

Βιβλιογραφία:

Δημητράκη Δέσποινα, (2004). «Η σχέση μεταξύ υποκειμενικού αισθήματος ευτυχίας και διαστάσεων προσωπικότητας». Διπλωματική εργασία.

Costa, P.T.,& McCrae, R.R. (1980). Influence of extraversion and neuroticism on subjective well-being: happy and unhappy people. Journal of personality and social psychology, 38,668-678.

Csikszentmihalyi, M. (1999). If we are so rich, why aren’t we happy? American psychologist, 54,821-827.

Diener,E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.

Myers, D.G., & Diener E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6, 10-19.