1. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-1 Baseline 5 editing in ArcGIS Deltares Software Dagen 2014 17 juni 2014 Koen Volleberg LievenseCSO

2. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-2 Inhoud 1. Workshop Baseline 5 Editen in ArcGIS......................................................................................... 5 2. Opzet cursus.................................................................................................................................... 6 3. Wat is Baseline? .............................................................................................................................. 7 3.1. Geografische database............................................................................................................ 7 3.2. GIS-functionaliteit.................................................................................................................... 7 3.3. GIS-Tools.................................................................................................................................. 7 3.4. Invoerbestanden waterbewegingsmodellen........................................................................... 7 3.5. Beheer van data ...................................................................................................................... 7 4. Baseline 5 - voorbereiding............................................................................................................... 8 4.1. Toegang Baseline 5 in ArcMap ................................................................................................ 8 4.2. Baseline 5 dataprotocol........................................................................................................... 9 4.3. Voorbereiden eerste gebruik .................................................................................................. 9 4.4. Baseline data structuur ........................................................................................................... 9 5. Standaard functionaliteit Baseline 5 ............................................................................................. 11 5.1. Databeheer............................................................................................................................ 11 5.2. Actieve variant instellen........................................................................................................ 11 5.2.1. Gebied toevoegen ......................................................................................................... 11 5.2.2. Variant/maatregel toevoegen....................................................................................... 12 5.2.3. Schematisatie toevoegen .............................................................................................. 12 5.3. Gereedschap.......................................................................................................................... 12 5.3.1. Knippen.......................................................................................................................... 12 5.3.2. Verwijderen................................................................................................................... 12 5.3.3. Conversie van hoogtelijnen........................................................................................... 13 5.3.4. Conversie van hoogpunten (bascon)............................................................................. 13 5.3.5. Batch.............................................................................................................................. 13 5.3.6. Opname maatregel........................................................................................................ 13 5.3.7. Export naar ascii ............................................................................................................ 14 5.3.8. Variant/maatregel controleren ..................................................................................... 14 5.4. Voorbereiding........................................................................................................................ 14 5.4.1. Aanmaken overlaten ..................................................................................................... 15 5.4.2. Aanmaken hoogtemodel............................................................................................... 15 5.4.3. Clustering ecotopen ...................................................................................................... 15 5.4.4. Opbouwen ruwheidseenheden..................................................................................... 15 5.4.5. Omzetten rgf-bestand .................................................................................................. 15 6. Referentie, variant en maaatregel ................................................................................................ 16 6.1. Maatregel .............................................................................................................................. 18 6.1.1. Omtrek_maatregel........................................................................................................ 19 3. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-3 6.1.2. Naamgeving................................................................................................................... 19 7. Baseline eisen en richtlijnen.......................................................................................................... 20 7.1. Belangrijkste eisen................................................................................................................. 20 7.1.1. Hoogtelijnen.................................................................................................................. 20 7.1.2. Bandijken....................................................................................................................... 21 7.1.3. Breuklijnen..................................................................................................................... 21 7.1.4. Hoogteverschillijnen...................................................................................................... 21 7.1.5. Kades ............................................................................................................................. 21 7.1.6. Kribben .......................................................................................................................... 21 7.1.7. Bepaling hoogtes........................................................................................................... 22 7.1.8. Hoogtepunten ............................................................................................................... 22 7.1.9. Plassen........................................................................................................................... 22 7.1.10. Vegetatie ....................................................................................................................... 22 7.1.11. Vegetatie-vlakken: ecotopen_ruwheid......................................................................... 22 7.1.12. Vegetatielijnen: lanen en heggen.................................................................................. 22 7.1.13. Vegetatiepunten: bomen .............................................................................................. 23 7.1.14. Hoogwatervrije terreinen (hoogwatervrij_vlakken) ..................................................... 23 7.1.15. Secties............................................................................................................................ 23 8. Stappenplan bouwen Baseline maatregel..................................................................................... 24 8.1. Inventarisatie van de maatregel............................................................................................ 24 8.2. Maken nieuwe maatregel...................................................................................................... 25 8.3. Laden referentie, maatregel en plankaart ............................................................................ 25 8.4. Tekenen hoogtelijnen............................................................................................................ 25 1.1.1. Tekenen in ArcMap ....................................................................................................... 25 8.4.1. Omzetten routes en events naar lijnen en punten ....................................................... 27 8.4.2. Tekenen lijnen ............................................................................................................... 27 8.4.3. Maken erase-bestanden................................................................................................ 27 8.5. Plaatsen punten op hoogtelijnen.......................................................................................... 28 8.6. Tekenen secties..................................................................................................................... 28 8.7. Inmixen voor eerste beoordeling hoogtemodel ................................................................... 30 8.7.1. Omzetten lijnen en punten ........................................................................................... 30 8.7.2. Maken erase- en toevoeglijst........................................................................................ 30 8.7.3. Maken variant met maatregel_lijst............................................................................... 30 8.7.4. ProtocolCheck bug......................................................................................................... 30 8.7.5. Inmixen.......................................................................................................................... 31 8.7.6. Afleiden hoogtemodel................................................................................................... 31 8.7.7. Controleren of alles goed is opgenomen ...................................................................... 32 8.8. Prikken teenhoogtes.............................................................................................................. 32 4. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-4 8.9. Tekenen vegetatie en hoogwatervrije lijnen......................................................................... 33 8.10. Maken omtrek_maatregel................................................................................................. 33 8.11. Afronden en controleren met tools .................................................................................. 33 8.12. Controle inmixen............................................................................................................... 33 9. Baseline 5 Invoer Module.............................................................................................................. 34 9.1. Voorbereiding........................................................................................................................ 34 9.2. Inhoud toolbox ...................................................................................................................... 34 9.2.1. Routes en events naar punten en lijnen ....................................................................... 35 9.2.2. Plaats punten op lijnen.................................................................................................. 35 9.2.3. Bepaal kruinhoogtes van lijnen ..................................................................................... 36 9.2.4. Bepaal teenhoogtes van lijnen...................................................................................... 37 9.2.5. Lijnen en punten naar routes en events ....................................................................... 38 5. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-5 1. Workshop Baseline 5 Editen in ArcGIS Voor u ligt het workshopboek van de cursus Baseline 5 Editen in ArcGIS. In deze eendaagse cursus wordt ingegaan op het werken met Baseline 5 in ArcMap. De focus ligt hierbij op het maken van maatregelen. Baseline 5 is de eerste versie van Baseline die volledig is gentegreerd in ArcMap. Tijdens de cursus wordt gebruik gemaakt van ArcGIS 10.1 en wordt gebruik gemaakt van Baseline 5 .2.2. Benodigde basiskennis voor de cursus is kennis van ArcMap en ervaring met het werken in Baseline 4. 6. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-6 2. Opzet cursus We beginnen met een korte opfrissing over de structuur en functionaliteiten van Baseline 5. Hoe ziet Baseline 5 er ook al weer uit, wat is het nieuwe dataprotocol en waar op de pc kan je alles vinden. Daarna gaan we in op het maken van maatregelen met Baseline 5. Dit wijkt af van de wijze waarop dit met Baseline 4 gedaan werd. Voor Baseline 5 zijn extra tools ontwikkeld die het maken van maatregelen vereenvoudigen. 7. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-7 3. Wat is Baseline? 3.1. Geografische database Baseline is een geografische database. Dit houdt in dat Baseline GIS-data opslaat volgens een voorgeschreven wijze. De GIS data die worden opgeslagen hebben een relatie met een rivier. Deze gegevens kunnen bijvoorbeeld hoogtes in het zomer/winterbed, kades in het winterbed, kribben of ecotoop-informatie zijn. 3.2. GIS-functionaliteit Naast het feit dat Baseline GIS bestanden (dit kunnen zijn feature classes of een Terrain) opslaat, biedt het ook beperkte GIS-functionaliteit om geografische bestanden aan te passen. Echte 'edit' acties zoals bijvoorbeeld : het verwijderen of toevoegen van een kade, het verlagen van een gedeelte van het zomerbed, etc. worden met behulp van standaard ArcGis functies uitgevoerd. Zo kunnen wijzigingen in de geometrie van een rivier in Baseline-feature classes worden verwerkt. Dit is mogelijk, zolang de gebruiker zich maar aan het Baseline protocol houdt. 3.3. GIS-Tools Baseline bevat een aantal GIS-tools dat de gebruiker ondersteunt bij het maken van schematisaties. Een aantal gestandaardiseerde werkzaamheden wordt daarmee met een simpele klik uitgevoerd en zal zo ook eenvoudig reproduceerbaar zijn. 3.4. Invoerbestanden waterbewegingsmodellen Naast het beheren en bewerken van GIS gegevens biedt Baseline functionaliteit om geografische gegevens te converteren naar invoerbestanden die gebruikt kunnen worden in waterbewegingsmodellen. Een misverstand is dat Baseline een compleet Waqua, Delft3D of Sobek model zou maken, het levert alle invoerbestanden met een geografische component. Voor Waqua en Delft3D moeten er bijvoorbeeld nog een ruw.karak bestand en randvoorwaarden worden gemaakt. Voor Sobek worden er in Baseline alleen profielen gemaakt. 3.5. Beheer van data Tot slot is Baseline geschikt om data te beheren. Voor elk waterbewegingsmodel is te zien waar welke gegevens vandaan komen en welke data ten grondslag liggen aan dat waterbewegingsmodel. Hiermee is het mogelijk geworden om modellen beter reproduceerbaar te maken. Doordat Baseline een standaard directory structuur hanteert, waar niet van kan worden afgeweken, wordt de gebruiker tevens gedwongen om het beheer en de organisatie van data op orde te hebben. 8. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-8 4. Baseline 5 - voorbereiding Voor het gebruik van Baseline 5 zijn de volgende zaken noodzakelijk: - ArcGIS (minimale versie = 9.3.1. Aanbevolen wordt: ArcGIS 10.0 of hoger) - Minimaal licentie niveau is ArcGIS for Desktop Standard (ArcEditor); - 3D Analyst licentie. Bij de installatie wordt standaard Python genstalleerd. Als Python niet is genstalleerd, werkt ArcGIS niet naar behoren. Installeer dan de met de ArcGIS installatiesoftware meegeleverde versie van Python (andere versies worden niet aanbevolen, omdat hiermee de werking in ArcGIS niet geborgd is). 4.1. Toegang Baseline 5 in ArcMap Om Baseline 5 te kunnen gebruiken, moet de Baseline 5 extensie worden ingeschakeld. Inschakelen: Customize > Extensions (Figuur 1) Figuur 1. Extensie-lijst. 3D Analyst en Baseline ArcMap extensie moeten aangevinkt zijn. Als de Baseline toolbar niet zichtbaar wordt, moet deze worden toegevoegd: Customize > Toolbars > Baseline 9. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-9 Hiermee wordt Baseline geactiveerd. Als de extensies uit staan, is de toolbar niet te benaderen. 4.2. Baseline 5 dataprotocol Baseline 5 kent, evenals Baseline 3 en 4 een dataprotocol. Alle bestanden die door Baseline gebruikt worden, dienen daaraan te voldoen. Het Baseline 5 dataprotocol is volledig in Esri File Geodatabase formaat. De ArcInfo coverages zijn hiermee komen te vervallen. Deze waren niet direct te bewerken in ArcMap. Veel gebruikers hebben daarom speciale tools ontwikkeld om in Esri Shapefiles te kunnen werken en deze te converteren naar Baseline formaat. Deze stap is niet meer nodig, omdat direct in ArcMap in de Baseline feature classes gewerkt kan worden. Wel is de opbouw van de databases (naamgeving, velden etc) vastgelegd. Het dataprotocol is niet (zoals in Baseline 4) vastgelegd in een tekst-bestand. Met de installatie van baseline 5 wordt een set sjablonen mee genstalleerd, waarin het dataprotocol is vastgelegd. 4.3. Voorbereiden eerste gebruik Bij de installatie van Baseline 5 worden sjabloon-databases in de installatiemap geplaatst. Deze zijn door de meeste gebruikers niet bewerkbaar. Daarom wordt wanneer Baseline 5 door een gebruiker (pc-gebruiker) voor het eerst wordt opgestart, een kopie gemaakt van de sjablonen in de map C:Usersapplication datalocalbaseline opgeslagen (Figuur 2). De Baseline functies maken gebruik van deze sjablonen voor de werking van Baseline. Bij de uitleg van het gebruik van verschillende projecties wordt hier nogmaals bij stilgestaan. 4.4. Baseline data structuur De Baseline data structuur is vrij beperkt in de locatie-mogelijkheden om Baseline maatregelen en/of varianten op te slaan. Ondanks dat de beperking van het aantal karakters in een padnaam niet meer geldt, wordt voor Baseline 5 nog steeds een strakke mappenstructuur gehanteerd. De mappenindeling is: :Baseline. Bijvoorbeeld: D:Baselinedonau_maatrdo_wenen13_a1 Voor de naam van het gebied is geen maximum lengte vereist, maar een korte, overzichtelijke naam verdient de voorkeur. De lengte van de naam van een maatregel is begrensd op 13 karakters. 10. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-10 Figuur 2. Locatie sjablonen. 11. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-11 5. Standaard functionaliteit Baseline 5 Vergeleken met Baseline 4 is de functionaliteit van baseline 5 drastisch beperkt. Functionaliteit die standaard in ArcGIS wordt meegeleverd (tekenen etc) zijn komen te vervallen. Hiermee is Baseline teruggebracht tot de essentie: een applicatie om modelschematisaties mee te bouwen op basis van GIS-gegevens. De Baseline toolbar wordt hieronder kort toegelicht. User Interface Baseline Databeheer 5.1. Databeheer Baseline is gebaseerd op ArcGis. Dit betekent dat bestanden opgeslagen worden in een FileGeodatabase en dat er gewerkt wordt met Featuredatasets en Feature classes. In tegenstelling tot Baseline 4 is er binnen Baseline 5 geen specifieke functionaliteit meer voor het kopiren, wissen, verplaatsen en hernoemen van feature classes. Deze functies zijn standaard beschikbaar in ArcCatalog. 5.2. Actieve variant instellen De gebruiker moet in Baseline een actieve variant instellen. Bij het gebruik van bijna alle Baseline functies wordt altijd de actieve variant gebruikt om bestanden en feature classes te selecteren die door de functie worden verwerkt. Hier kan alleen een zogenaamde Baseline variant of maatregel worden geselecteerd en geen andere mappen. 5.2.1. Gebied toevoegen Via de functie gebied toevoegen kunnen gebieden worden toegevoegd. Dit is een map direct onder een map Baseline (verplicht) waaronder Baseline databases worden geplaatst. 12. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-12 5.2.2. Variant/maatregel toevoegen Via deze functie wordt een lege variant of maatregel toegevoegd. 5.2.3. Schematisatie toevoegen Via deze functie wordt een Waqua, Delft3D of SOBEK schematisatie toegevoegd in de actieve variant onder de map modellenwaqua, modellendelft3d of modellensobek. 5.3. Gereedschap 5.3.1. Knippen Met knippen/clippen kan een uitsnede worden gemaakt van een variant. Een deel van de variant wordt dan geknipt en in een nieuwe variant opgeslagen. Om dit uit te voeren heeft de gebruiker tevoren een eerder gedefinieerd clipbestand nodig; dit is een polygoon die het gebied beschrijft dat uit het origineel moet worden geknipt. 5.3.2. Verwijderen Met verwijderen/erasen wordt een gedeelte uit een variant geknipt. Een deel van de variant wordt dan geselecteerd en vervolgens weggegooid. Om dit uit te voeren heeft de gebruiker een erasebestand nodig, dit is altijd een polygoon die het gebied beschrijft wat uit het origineel moet worden weggegooid. VoorbeeldvaneenclipVoorbeeldvaneenclip User Interface Baseline Gereedschap 13. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-13 5.3.3. Conversie van hoogtelijnen Met deze functie kunnen hoogtelijnen worden geconverteerd. Hiermee worden punten en lijnen die hetzelfde nummer hebben (en dus bij elkaar horen) met elkaar gecombineerd. Wanneer een lijn nog geen punt heeft, wordt er een punt geplaatst. 5.3.4. Conversie van hoogpunten (bascon) Deze functie doet het volgende: - hoogtepunten in een regelmatig patroon worden licht verschoven ten opzichte van elkaar. - hoogtepunten die op elkaar liggen worden toonbaar gemaakt. Als gevolg hiervan is het mogelijk om later op eenduidige wijze een hoogtemodel te kunnen genereren. Tijdens het werken met hoogtedata komt het vaak voor dat gegevens uit een grid komen, en de afstanden tussen nabijliggende punten altijd exact gelijk zijn. Bij het maken van een Terrain wordt gestreefd naar het maken van driehoeken, waarbij altijd naar het dichtsbijliggende punt wordt gezocht. Bij een raster bestaan die punten niet echt, aangezien er maar liefst 4 punten kunnen zijn die dan het dichtst bij zijn. Bij het maken van een Terrain, wordt dan min of meer random een driehoek gemaakt. Als het Terrain nog een keer wordt gemaakt met dezelfde data (of nadat een maatregel is toegevoegd), is het mogelijk dat het Terrain er net anders uit komt te zien. Let wel: beide Terrains zijn even goed of even fout. Echter, het is veel aangenamer voor de gebruiker als het resultaat eenduidig en reproduceerbaar is, hetgeen dus niet zomaar het geval is. 5.3.5. Batch Doel van de batch mode is om zonder tussenkomst van een persoon, taken in Baseline uit te voeren. Het gaat hierbij om de verwerking van data via de menus Gereedschap, Voorbewerking en Modellen. Hiermee is het mogelijk om vanaf het begin (het hebben van een Baseline database met basisbestanden) via een aantal omzettingen in het Voorbewerking menu (bijvoorbeeld aanmaken overlaten, bouwen hoogtemodel, et cetera) te komen tot invoerbestanden voor Waqua of Delft3D, zonder dat de gebruiker hiervoor de individuele functies afzonderlijk moet benaderen: de functionaliteit wordt automatisch aangeroepen. 5.3.6. Opname maatregel Met opname maatregel (of maatregelenmixer) worden maatregelen in een variant gemixt om een beoogd plan (of een set van plannen en ontwerpen) door te kunnen rekenen. De te verwerken maatregelen zijn in een lijst opgeslagen in de metainfolijsten map van de actieve variant. Met deze maatregelenmixer kan de gebruiker in de actieve variant direct ingrepen in de Baseline boom verwerken waardoor de verwerking van maatregelen altijd reproduceerbaar is en nieuwe varianten snel kunnen worden doorgerekend. VoorbeeldvaneeneraseVoorbeeldvaneenerase 14. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-14 5.3.7. Export naar ascii Met deze functie wordt een Feature Class naar een ASCII (*.ASC) en GENERATE (*.gen)-bestand gexporteerd. Deze bestanden kunnen dienen als invoer-bestanden voor de hydraulische modellen. 5.3.8. Variant/maatregel controleren Onder deze functie zitten een tweetal controle mogelijkheden: - controle of een variant of maatregel voldoet aan het protocol; - controle of een variant of maatregel inhoudelijk geen fouten bevat. 5.4. Voorbereiding User Interface Baseline Voorbewerking Baseline beschikt over een aantal voorbewerkingsfuncties die een deel van de Baseline bewerkingen automatiseren. Deze voorbewerkingsfuncties zijn: Afgezien van de voorbewerkingsfuncties die gebruikt worden voor SOBEK worden alle tools in deze cursus behandeld. Tools 15. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-15 Met de beschikbare Baseline basisbestanden kan via de voorbewerkingsfuncties onder andere een hoogtemodel, overlatenbestand of een ruwhedenbestand worden gemaakt. Deze bestanden zijn afgeleide bestanden en dus geen basisbestanden en zijn veelal nodig voor de conversie naar een Waqua of een Sobek schematisatie. Voor alle voorbewerkingsfuncties (behalve het omzetten van een RGF-bestand en de SOBEK-tools) geldt dat ze alleen werken op de bestanden in de actieve variant. 5.4.1. Aanmaken overlaten De term overlaten is een verzamelnaam voor kades, kribben en hoogteverschillijnen. Met de overlaathoogte uit het overlatenbestand wordt in Waqua een energieverlies berekend bij stroming over de overlaat. 5.4.2. Aanmaken hoogtemodel TIN staat voor Triangular Irregular Network. Een TIN beschrijft de hoogte van een terrein als een verzameling verbonden driehoeken, waarbij elk punt van de driehoek een vaste hoogte heeft, en de hoogte binnen de driehoek wordt beschreven door de punten. Breuklijnen zoals hoogteverschillijnen en breuklijnen kunnen ook worden meegenomen bij het maken van een TIN. In Baseline 5 wordt ten opzichte van eerdere Baseline versies niet meer gebruik gemaakt van een TIN maar van een Terrain. Een Terrain is een dynamisch hoogtemodel bestaande uit meerdere TIN's met verschillende resoluties; hoe verder je inzoomt des te gedetailleerder wordt het Terrain. Terrains zijn speciaal ontwikkeld om met grotere hoeveelheden data om te kunnen gaan. Het hoogtemodel wordt gebruikt om de hoogtes te bepalen op de M- en N-cordinaten van een Waqua rooster, en om de profielen te bepalen voor een Sobek schematisatie. 5.4.3. Clustering ecotopen Tijdens het clusteren van ecotopen wordt het basisbestand ecotopen omgezet naar het afgeleide bestand ecotopen_ruwheid. Deze stap is noodzakelijk omdat in het basisbestand ecotopen een grote diversiteit aan typen wordt beschreven (zoals bijvoorbeeld Hoogwatervrij schraalgrasland met heggen, Kwelgrasland of Uiterwaard akker). Voor Waqua is dit allemaal niet zo van belang, daarvoor moet bekend zijn wat de ruwheid is behorende bij een type, en meerdere types kunnen eenzelfde ruwheid hebben. Om dat te bepalen is de clustering gewenst. 5.4.4. Opbouwen ruwheidseenheden In Waqua kunnen drie typen ruwheden worden onderscheiden, vlakvormig, lijnvormig en puntvormig. Met behulp van de tool Opbouwen ruwheidseenheden worden de noodzakelijke basisbestanden bij elkaar geplaatst voor elk van de drie typen. De functie Opbouwen ruwheidseenheden is te vinden onder het menu Voorbewerking. 5.4.5. Omzetten rgf-bestand In de map modellenwaqua van het door de gebruiker aangemaakt Waqua rooster moet de gebruiker een RGF bestand plaatsen. Dit bestand is buiten Baseline aangemaakt in de applicatie RGF-grid. Bij het omzetten wordt het RGF grid geconverteerd naar ArcGis feature classes. Deze stap is nodig om de afgeleide bestanden (zoals bodemhoogte en overlaten etc.) op de juiste M- en N- cordinaten weer te geven. De conversie van een RGF grid kan via Voorbewerking omzetten RGF- bestand. Alleen een RGF bestand in de juiste map kan worden geselecteerd voor de conversie (lees hier het protocol op na). De uitvoer locatie ligt vast, en is afhankelijk van de plaats van het gekozen rooster. 16. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-16 6. Referentie, variant en maaatregel De basis voor elke rivierkundige beoordeling is een referentie-situatie. Dit is een gebiedsdekkende schematisatie van het hydraulisch model (bodemhoogte, vegetatie, kunstwerken, plassen etc). Deze wordt over het algemeen aangeleverd door de opdrachtgever of rivierbeheerder. Meestal zal de Baseline gebruiker vervolgens mutaties aanbrengen op de referentie om het hydraulisch effect van plannen vast te stellen. Mutaties worden in Baseline altijd doorgevoerd met behulp van maatregelen. Mutaties worden altijd doorgevoerd op basisbestanden. De mutaties worden in een kopie van de referentie ingemixt. Het resultaat is een gebiedsdekkende schematisatie met de nieuwe situatie. Dit wordt een variant genoemd. Vaak wordt niet een maar meerdere varianten gemaakt om te beoordelen wat de effecten zijn van verschillende ontwerpen. Figuur 3. Referentie-situatie Nijmegen. 17. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-17 Figuur 4. Variant Nijmegen met nevengeul bij Lent. 18. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-18 6.1. Maatregel Een maatregel is een mutatie op een variant en hoort daarom ook altijd bij een variant. In een maatregel worden alleen mutatie-bestanden opgenomen. Als je bijvoorbeeld een zomerkade wil verwijderen bestaat de maatregel alleen uit een Feature Class erase_kades, hierin zit een polygoon die het deel van de zomerkade bedekt dat verwijderd moet worden (het erase_bestand). De overige Feature classes die in een Baseline variant wel aanwezig zijn, ontbreken in deze maatregel. Ook afgeleide bestanden ontbreken in een maatregel omdat mutaties altijd plaatsvinden op basisbestanden. Figuur 5. Maatregel Lent, hoogtelijnen en erase-bestanden. 19. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-19 Figuur 6. In rood: breuklijnen in referentie. Deze lopen door waar geul komt te liggen (blauwe lijnen). Met behulp van erase-bestanden (groen vlak) worden de rode lijnen verwijderd daar waar ze niet meer aanwezig mogen zijn. Wanneer je dezelfde zomerkade niet wilt verwijderen maar alleen verlagen bestaat de maatregel uit een Feature Class erase_kades, om het deel van de zomerkade dat verlaagd moet worden te verwijderen (het erase_bestand) en een Feature Class kades waarin het te verlagen deel van de kade zit met daarin opgenomen de nieuwe kruinhoogtes van de kade (het toevoeg_bestand). In een maatregel zijn altijd een erase_lijst.txt en een toevoeg_lijst.txt aanwezig (in de map metainfolijsten), in deze bestanden zitten verwijzingen naar alle mutaties in de maatregel (de erase_ en toevoeg_bestanden). 6.1.1. Omtrek_maatregel Om in een variant goed bij te kunnen houden waar mutaties zijn opgetreden ten opzichte van de referentie-variant wordt het bestand omtrek_maatregel bijgehouden. Elke maatregel hoort een omtrek_maatregel te hebben, dit is een polygoon die de omtrek beschrijft waarbinnen alle mutaties van de maatregel vallen. In de Feature Class omtrek_maatregel is een veld 'maatregel' aanwezig met de bestandsnaam van de Baseline maatregel. In een variant is via het bestand omtrek_maatregel te zien in welke gebieden mutaties zijn doorgevoerd, via het veld 'maatregel' is te herleiden uit welke maatregel de mutaties afkomstig zijn. NB. Sinds Baseline 5.2.1 worden onderliggen omtrekken niet meer overschreven maar worden de omtrekken gestapeld zodat de varianthistorie beter te zien is. 6.1.2. Naamgeving Voor maatregelen zijn conventies ten aanzien van de naamgeving. Deze conventies zijn beschreven in het het document van Tijmen Vos (Baseline maatregelen - eisen en richtlijnen 2007). 20. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-20 7. Baseline eisen en richtlijnen Voor het maken van Baseline maatregelen gelden een aantal eisen en richtlijnen. Deze zijn vastgelegd in diverse documenten. Een deel van deze documenten zijn opgesteld voor Baseline 4, maar de principes zijn ongewijzigd. - Dataprotocol Baseline 5.2.2. Hoefsloot & Volleberg, 2013.Wordt meegeleverd met Baseline 5.2.2. - Baseline 5 Help. Hoefsloot & Volleberg, 2013. Wordt meegeleverd met Baseline 5.2.2. - Baseline maatregelen eisen en richtlijnen. Vos, 2007. - Dienstspecificaties Invoer Baseline, versie 7. RWS-DID, 2010. Te downloaden via Helpdesk Water. - Vegetatie en codering HR2001-PKB-HR2006 .xls. Excel-bestand met te gebruiken coderingen voor vegetatie en andere ruwheidsvlakken. 7.1. Belangrijkste eisen Ik heb de belangrijkste eisen die gesteld worden aan een maatregel hier kort weergegeven. Dit is geen uitputtende lijst. Voor een volledigere lijst wordt verwezen naar bovengenoemde documentatie. En dan nog kan voor een specifiek geval afgeweken worden van deze richtlijnen, maar dit is altijd in overleg met de rivierbeheerder. 7.1.1. Hoogtelijnen Er wordt onderscheid gemaakt in een zestal typen hoogtelijnen: - Bandijken - Breuklijnen - Kades - Kribben - Hoogteverschillijnen - Overlaten Alleen de eerste vijf worden handmatig gemaakt. Overlaten worden door Baseline zelf gegenereerd op basis van hoogteverschillijnen, kades en kribben. Elke lijn die in Baseline wordt geschematiseerd heeft een uniek nummer, welke zowel aan de lijnen als aan de corresponderende punten hangt. 21. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-21 Figuur 7. Hoogtelijnen in Baseline. Welke lijn gebruikt wordt, hangt af van breedte van de kruin en de steilheid van het talud. 7.1.2. Bandijken Geeft de ligging van een bandijk aan, wat meestal nabij de rand van het model is. Van de bandijk wordt zowel de kruinhoogte als de buitendijkse teen opgeslagen. 7.1.3. Breuklijnen Geeft: 1) de onderzijde van een talud aan, 2) de bovenzijde van een talud flauwer dan 1:7 aan, 3) eventuele andere lijnvormige objecten met een hoogte aan. 7.1.4. Hoogteverschillijnen Geeft de bovenzijde van een steil (steiler dan 1:7) talud aan. 7.1.5. Kades Geeft de ligging van lijnvormige elementen aan waar aan linker- en rechterzijde een steil talud (steiler dan 1:7) aanwezig is. Bijvoorbeeld zomerkades of veerstoepen. Wanneer is iets een kade en wanneer een hoogteverschillijn? - Is de kruin smaller dan 10 meter breed? o JA dan kade o NEE Is het voor de inundatiefrequentie of het stroombeeld een relevant object? JA dan kade NEE dan hoogteverschillijn 7.1.6. Kribben Geeft de ligging van kribben aan. 22. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-22 7.1.7. Bepaling hoogtes Van alle eerder genoemde hoogtelijnen wordt 1) de ligging en 2) de hoogte in Baseline opgeslagen. Op elke vertex van de lijn wordt een punt geplaatst waaraan de kruinhoogte wordt gehangen. Voor alle lijnen behalve breuklijnen wordt naast de kruinhoogte ook de teenhoogte opgeslagen. 7.1.8. Hoogtepunten Hoogtelijnen geven in de regel lijnvormige overgangen (taluds) weer. Wanneer het hoogtebeeld geleidelijk verandert, kunnen hoogtepunten worden gebruikt. Ook wanneer gebruik gemaakt wordt van raster-data zoals AHN2 kunnen hoogtepunten gebruikt worden. Er worden drie soorten hoogtepunten onderscheiden: - Winterbedhoogtepunten. Dit zijn hoogtepunten die in het winterbed liggen. Begrenzing van het winterbed: plasranden en de normaallijn. - Plashoogtepunten. Dit zijn hoogtepunten die, vaak, met behulp van single- of multibeam sonar zijn ingewonnen in plassen. - Zomerbedhoogtepunten. Dit zijn hoogtepunten die, vaak, met behulp van single- of multibeam sonar zijn ingewonnen in het zomerbed. 7.1.9. Plassen Plassen worden als aparte vlakken opgeslagen. Hieraan wordt de hoogte van het omliggend maaiveld gekoppeld, een plas-specifieke ruwheidscodering en of de plas is aangetakt aan het zomerbed of niet. In Baseline 4 was het niet mogelijk om eilanden in een plas uit het plassen-vlak te knippen (waardoor een zogeheten donut-polygoon ontstaat). Dit kan in Baseline 5 wel, wat het mogelijk maakt om de ruwheid van de vegetatie op het eiland goed vast te leggen. 7.1.10. Vegetatie Baseline maakt onderscheid tussen vlakvormige, lijnvormige en puntvegetatie. 7.1.11. Vegetatie-vlakken: ecotopen_ruwheid Van vegetatie-vlakken wordt geregistreerd welk type vegetatie het vertegenwoordigt. Hiervoor worden standaard-codes gebruikt, welke zijn vastgelegd in een tabel. Deze is opgenomen bij het cursusmateriaal. Vlakken in ecotopen_ruwheid mogen elkaar NIET overlappen. 7.1.12. Vegetatielijnen: lanen en heggen Rijen van bomen (lanen) worden als lijnvormig element opgeslagen. Van deze lanen worden standaard parameters voor stamdikte, hoogte en afstand tussen twee bomen opgenomen als niet exact bekend is wat de eigenschappen zijn van de individuele laan. Van heggen wordt opgeslagen waar ze liggen, wat de dichtheid (open, zeer open of dicht) is en wat de hoogte van de heg is. Ook hiervoor gelden standaard waarden als deze voor de heg niet bekend zijn. De standaard waarden zijn opgenomen in de Dienstspecificaties Invoer Baseline. 23. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-23 7.1.13. Vegetatiepunten: bomen Afzonderlijke bomen worden als punt in het bomen-bestand opgeslagen. Van deze bomen worden standaard parameters voor stamdikte en hoogte opgenomen als niet exact bekend is wat de eigenschappen zijn van de betreffende boom. 7.1.14. Hoogwatervrije terreinen (hoogwatervrij_vlakken) Gebouwen, pijlers en hoogwatervrije terreinen kunnen in Waqua op twee wijzen worden afgehandeld. 1. Als schotjes om de betreffende cel, waarmee de cel effectief uitgesloten wordt van de modellering; 2. In de ruwheid, waarmee met een hoge bodemruwheid voor het percentage van de cel dat door het hoogwatervrije terrein wordt bedekt, dit wordt gesimuleerd. Welke methode wordt gehanteerd, hangt af van wat op Baseline-niveau wordt opgeslagen en van de grootte van het vlak. Elke feature in Baseline heeft een Kenmerk. Deze is standaard de naam van de maatregel, maar voor hoogwatervrije terreinen kan dit hwatvrij zijn. Dit wordt aan een feature toegekend als dit gebied uitgesloten dient te zijn van stroming (dan wordt methode 1 gehanteerd). Als het kenmerk niet hwatvrij is, wordt methode 1 gehanteerd voor cellen die volledig bedekt worden door de feature. Voor cellen die gedeeltelijk worden bedekt, wordt methode 2 gehanteerd. 7.1.15. Secties Baseline bevat een feature class secties. Dit bestand verdeelt het modelgebied in drie zones: zomerbed (sectie 1), kribvak (sectie 2) en winterbed (sectie 3). In baseline 4 was dit een afgeleid bestand. Wanneer deze aangepast diende te worden, moesten normaallijn, oeverlijn en/of winterbedlijn aangepast worden. In Baseline 5 is secties een basisbestand. Dus aanpassingen vinden plaats direct op secties. Uitbreiding van het winterbed betekent dus dat in de maatregel een polygoon met de uitbreiding en de sectie-code wordt geschematiseerd. 24. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-24 8. Stappenplan bouwen Baseline maatregel Baseline maatregelen bestaan uit een grote hoeveelheid individuele bestanden met soms grote hoeveelheden data. Gestructureerd werpen per type bestand zorgt voor behoud van overzicht en een gestroomlijnd proces. Onderstaand stappenplan kan daarbij helpen, maar er leiden meerdere wegen naar Rome, zo dus ook voor het bouwen van Baseline maatregelen. Tijdens de cursus maken we gebruik van een ontwerptekening van de nevengeul bij Lent. Dit is een vrij complexe maatregel, waarin een groot deel van de afzonderlijke Baseline-bestanden naar voren komen. Dit is een ontwerp uit 2010, welke is ingediend bij Ruimte voor de Rivier als uitgewerkt voorkeursvariant (SNIP3). Het ontwerp is gemaakt voor de Gemeente Nijmegen en uitgevoerd door Royal Haskoning en Oranjewoud. 8.1. Inventarisatie van de maatregel Allereerst wordt bekeken wat de maatregel inhoudt. Welke bodemhoogte-aspecten heeft de maatregel; heeft de maatregel kades of steile taluds. Worden er plassen gepland en hoe diep zijn deze. Wat is de vegetatie en andere bodembedekking. Bevinden zich in de maatregel nog specifieke kunstwerken die in Waqua gemodelleerd moeten worden (brugpijlers, sluizen, stuwen, ). Opdracht: Bekijk de tekening. Bepaal op basis van de isolijnen en ligging van afzonderlijke elementen in de tekening welke Baseline elementen nodig zijn. Dit wordt gezamenlijk besproken. Het maatregelgebied loopt vanaf de nieuwe bandijk tot aan de kribben (de kribben behoren niet tot de maatregel). De geulen aan de oostzijde van het gebied horen bij de maatregel. Gebieden met een hoogte van 16m+ en hoger worden hoogwatervrij. 25. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-25 8.2. Maken nieuwe maatregel Het maken van een nieuwe Baseline maatregel gebeurt in Baseline (Data beheer). Een nieuwe maatregel kan alleen in een gebied (= map onder :Baseline), bijvoorbeeld D:Baselinerijn. Opdracht: Maak een Baseline gebied aan onder D:Baseline Maak een Baseline maatregel: wl_lent_a1. In ArcCatalog kan worden beoordeeld of het maken van de maatregel correct is uitgevoerd. 8.3. Laden referentie, maatregel en plankaart In ArcMap worden eerste de referentie en de plankaart geladen. De referentie is nodig, omdat de maatregel daarop dient aan te sluiten. Bijvoorbeeld de nieuwe bandijk moet zonder gaten doorlopen in de referentie-bandijk en de hoogte bij de aansluiting mag niet wijzigen. Opdracht: Laad de referentie. Doe dit door in Baseline de actieve variant in te stellen. De referentie is te vinden in de cursusmap op je laptop. Laad de maatregel. Laad de plankaart. Deze komt op de juiste plek te liggen. De plankaart is al gegeorefereerd. Wat voor kaart je tot je beschikking hebt, hangt helemaal af van de situatie. In het geval je een AutoCAD bestand hebt met de juiste cordinaten eraan, kun je de daarin opgenomen info direct opnemen. Dit scheelt tekenwerk. Soms zijn alleen afbeeldingen beschikbaar. Deze moeten eerst gegeorefereerd worden. Dit is standaard ArcGIS functionaliteit. 8.4. Tekenen hoogtelijnen 1.1.1. Tekenen in ArcMap Het tekenen van lijnen en alle andere elementen gebeurt met de standaard ArcGIS edit- functionaliteit. Tekenen in ArcGIS 10(.1) wijkt af van ArcGIS 9.3. Templates/sjablonen Door het selecteren van de maatregel als actieve variant, worden alle feature classes met een unieke symbologie geladen. Voor een edit-sessie heeft elke feature class een eigen sjabloon waarop alle nieuwe features voor die feature class worden gemaakt. 26. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-26 Figuur 8. Create features venster. Hierin worden de zichtbare bewerkbare feature classes weergegeven. Voor elke template kunnen standaard attribuutwaarden (zoals KENMERK) worden opgegeven. Als dan nieuwe features worden getekend, krijgen deze automatisch alvast de voorgedefinieerde attributen. Rechtermuisknop op de template > properties. Dit opent het scherm. 27. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-27 Figuur 9. Standaard waarden voor bomen. Snapping Snapping (de cursor naar een bestaande vertex toe trekken als daar dicht bij in de buurt gekomen wordt) is wat uitgebreider in ArcGIS 10.1 dan in 10.0. Er kan gesnapt worden op lijnen, eindpunten, vertices, midpoints. Dit kan allemaal ingeschakeld en uitgeschakeld worden. Editor > Snapping levert alle opties. 8.4.1. Omzetten routes en events naar lijnen en punten Het Baseline dataprotocol schrijft voor dat hoogtelijnen als routes en events worden opgeslagen in de geodatabase. Dit heeft allerlei voordelen, maar een groot nadeel is dat bewerken hiervan niet mogelijk is. Daarom moeten, voordat hoogtelijnen bewerkt worden, deze omgezet worden naar lijnen en punten. Dit kan met een tool uit de Baseline 5 Invoer Module. Opdracht: zet de kades, hoogteverschillijnen, bandijken en breuklijnen van de maatregel om naar lijnen en punten en voeg deze toe aan ArcMap. Hoe de Baseline 5 Invoer Module werkt, staat in hoofdstuk 9 beschreven. 8.4.2. Tekenen lijnen In de inventarisatie is bepaald welke lijnen gebruikt moeten worden en waar. Nu worden deze daadwerkelijk getekend. Dit is een uitgebreide stap. Elke lijn krijgt een uniek nummer, oplopend van 1 tot n. 8.4.3. Maken erase-bestanden Naast toevoeg-lijnen moeten ook vlakken gemaakt worden waarbinnen uit de referentie features verwijderd worden. 28. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-28 Niet alleen moeten er erase-bestanden gemaakt worden voor de hoogtelijnen, maar ook voor overbodige hoogtepunten (winterbedhoogtepunten, plashoogtepunten, zomerbedhoogtepunten). Als deze niet verwijderd worden, levert dit verkeerde hoogtemodellen op. Opdracht: Teken de hoogtelijnen, beginnend met die van de nevengeul, op basis van de plantekening. Gebruik de juiste lijntypen. Voeg erase-bestanden toe waarbinnen de lijnen uit de referentie verwijderd moeten worden. Maak erase-bestanden om hoogtepunten te verwijderen binnen het maatregelgebied. 8.5. Plaatsen punten op hoogtelijnen In Baseline liggen op elke lijn punten, waaraan de hoogte van de lijn hangt. Om een goed hoogtemodel te krijgen, moet de dichtheid van deze punten niet te klein zijn. Dichtheden waar van uitgegaan kan worden zijn: - Hoogteverschillijnen 5m - Breuklijnen, bandijken 20m Dit is afhankelijk van de variatie van de hoogte op en direct rond de lijn. Bij veel variatie is een grotere dichtheid gewenst. De Baseline 5 Invoer Module heeft een tool waarmee automatisch hoogtepunten kunnen worden gegenereerd. Daarbij kan een standaard hoogte worden opgegeven als deze bekend is. Ook het interval tussen twee punten wordt opgegeven. Nadat hoogtepunten zijn gegenereerd, dienen daar hoogtes aan gehangen te worden (als deze niet al automatisch zijn toegevoegd). Dit kan handmatig of op basis van een beschikbaar hoogtemodel, met behulp van een tool in de Baseline 5 Invoer Module. Opdracht: Plaats punten op de lijnen met de standaard intervallen. Geef deze een hoogte, gebaseerd op de informatie uit de plantekening. Prikken van hoogtes uit een bestaand model is niet mogelijk. 8.6. Tekenen secties Voor het maken van het hoogtemodel, is de nieuwe begrenzing van het winterbed nodig. Dit betekent dat voor het nieuwe gebied de feature class secties aangepast moet worden. Wanneer een verkleining van het winterbed nodig was, zou een erase-bestand gemaakt moeten worden. Bij een uitbreiding is het tekenen van de nieuwe winterbed-sectie voldoende. De makkelijkste optie om een volledig en correct aansluitende uitbreiding te tekenen, is door middel van autocomplete polygon. 29. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-29 Kopieer de al aanwezige winterbedsectie uit de referentie waaraan het nieuwe deel aan moet sluiten, naar de feature class secties in de maatregel. Hiervoor moet een edit-sessie van de maatregel gestart zijn. Figuur 10. Plak geselecteerde feature in secties van maatregel. In het Create Features scherm, selecteer in Secties de sectie die je wilt toevoegen: 3 (winterbed). Figuur 11. Create features van secties. Autocomplete polygon. Begin nu in de gekopieerde sectie nabij het punt waar de uitbreiding begint. Klik daarna de route van de uitbreiding (de bestande begrenzing hoeft niet gevolgd te worden). Doe dit totdat je weer bij de bestaande grens bent. Dubbelklik in het bestaande vlak. Nu wordt een vlak gegenereerd dat exact aansluit op de bestaande grens. Het originele vlak moet wel weer verwijderd worden uit de maatregel. Selecteer hiervoor het vlak en druk op Delete. Let op: als ook vlakken uit niet-bewerkbare lagen zijn geselecteerd, lukt het verwijderen niet. Opdracht: Maak de nieuwe winterbed-sectie aan. 30. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-30 8.7. Inmixen voor eerste beoordeling hoogtemodel Nadat alle hoogtelijnen zijn gemaakt, genummerd, voorzien zijn van de kruinhoogte en erase- bestanden zijn gemaakt om de overbodige hoogtegegevens (lijnen en punten) te verwijderen, kan een proef gedaan worden om te beoordelen hoe de hoogtelijnen in het hoogtemodel belanden. 8.7.1. Omzetten lijnen en punten Omdat we hebben ge-edit in lijnen en punten, moeten deze eerst weer omgezet worden naar routes en events. Hiervoor is een tool beschikbaar in de Baseline 5 Invoer Module. Hiermee wordt gelijk gecontroleerd of alle lijnen en punten goed zijn genummerd en goed liggen. Opdracht: Zet de lijnen en punten weer om naar routes en events 8.7.2. Maken erase- en toevoeglijst Baseline moet weten welke feature classes ingemixt moeten worden, dus onderdeel van de maatregel zijn een erase- en toevoeg-lijst. Deze komen onder metainfolijsten: - Erase_lijst.txt - Toevoeg_lijst.txt Hierin komen de feature classes die gebruikt moeten worden, inclusief de feature dataset. Voor hoogtelijnen geldt alleen de naam van het lijntype, dus niet de _routes. Bijvoorbeeld: hoogtelijnen/bandijken (in toevoeg_lijst.txt) grenzen/erase_winterbedhoogtepunten (in erase_lijst.txt) Opdracht: Maak erase- en toevoeglijsten van de feature classes die gecontroleerd moeten worden. 8.7.3. Maken variant met maatregel_lijst Voor de controle wordt een nieuwe variant gemaakt. Copy-paste van de hele referentie-map is voldoende. Gebruik herkenbare naamgeving. In metainfolijsten wordt een maatregel_lijst.txt opgenomen. Hierin wordt een relatieve verwijzing opgenomen naar de maatregel. Er wordt gekeken vanaf de root-map van de variant. Bijvoorbeeld: maatregel en variant staan in dezelfde map. Maatregel in maatregel_lijst.txt wordt: ../ Maatregel staat in een ander gebied: ../..// 8.7.4. ProtocolCheck bug Helaas is op dit moment de protocolcheck erg strict. Als er feature classes in de maatregel zitten die niet in de erase- of toevoeglijst zitten, is de maatregel fout. Dit is niet handig tijdens de bouw van een 31. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-31 maatregel, wanneer sommige feature classes nog niet gevuld zijn, maar wel een controle-mix gemaakt wordt. Hier is een bug-issue van gemaakt om dit te versoepelen. Voor nu: maak een leeg bestand ProtocolCheck.log aan in de maatregel, onder metainfologs. Voeg daarin de volgende tekst toe: ProtocolCheck succeeded Nu denkt Baseline dat de maatregel goed is en kan gaan mixen. Uiteraard moet er wel voor oplevering een goede check gedaan worden. 8.7.5. Inmixen Stel de nieuw gemaakte variant als actieve variant in. Start Opname Maatregel (onder Gereedschap in Baseline 5): Figuur 12. Opname maatregelen. Inmixen kan even duren. Als alles goed is gegaan komt een melding dat het mixen geslaagd is. 8.7.6. Afleiden hoogtemodel Na het mixen kan een hoogtemodel (terrain) gemaakt worden. Voorbewerkingen: Aanmaken hoogtemodel. 32. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-32 Figuur 13. Aanmaken hoogtemodel. 8.7.7. Controleren of alles goed is opgenomen Voer een (grondige) visuele controle uit of alle hoogteinformatie correct is. Dit kan een iteratief en soms tijdrovende klus zijn, omdat wanneer de hoogtepunten niet goed zijn, er teruggegaan moet worden naar Stap 4 Tekenen hoogtelijnen. Opdracht: Voer het hele mix-proces uit en controleer of de hoogtelijnen goed zijn. Ja: ga verder met 8. Nee: ga terug naar 4. 8.8. Prikken teenhoogtes Als het hoogtemodel goed is, kunnen voor kadelijnen, hoogteverschillijnen, kribben en bandijken de teenhoogtes bepaald worden. Ook hiervoor heeft de Baseline 5 Invoer Module een tool, waarmee dit grotendeels geautomatiseerd kan worden. Wel is het noodzakelijk goed te controleren. 33. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-33 De tool werkt alleen op lijnen en punten, dus de routes en events moeten eerst weer omgezet worden naar lijnen en punten. Opdracht: Zet routes en events om naar lijnen en punten. Prik teenhoogtes van de in de maatregel aanwezige lijnen. Controleer de hoogte-informatie en pas eventueel handmatig aan. Zet lijnen en punten weer om naar routes en events. 8.9. Tekenen vegetatie en hoogwatervrije lijnen Naast hoogte-informatie zijn ook de vegetatie en hoogwatervrije terreinen relevant. Deze kunnen met standaard edit-functionaliteit getekend worden. Let op dat polygonen in een feature class elkaar niet overlappen. Gebruik daarom bijvoorbeeld Autocomplete polygon. 8.10. Maken omtrek_maatregel Het bestand omtrek_maatregel (het vroegere wc_omtrek) is een omhulsel waarbinnen de maatregel dingen wijzigt. Dit moet handmatig gedaan worden. Maak de omtrek zo krap mogelijk rondom de maatregel, maar zorg dat alles binnen de maatregel valt. 8.11. Afronden en controleren met tools Als alles klaar is, kunnen lege feature classes weggegooid worden. De erase- en toevoeglijsten moeten worden geactualiseerd en de Protocol- en ContentCheck gedraaid. Gooi wel even het tijdelijke ProtocolCheck.logbestand weg. ProtocolCheck-errors leiden tot het niet kunnen inmixen. ContentCheck-errors blokkeren niet, maar het is wel fout om deze niet te corrigeren. 8.12. Controle inmixen Als alle checks goed zijn doorlopen, kan de maatregel in een nieuwe variant worden ingemixt om te controleren of alles goed in de variant terecht komt. Ook hier kunnen nog fouten uit naar voren komen. Als alles goed is gegaan, kan de maatregel worden afgerond en kan de metainfo geschreven worden. 34. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-34 9. Baseline 5 Invoer Module De Baseline 5 Invoer Module (B5IM) is een ArcToolbox met een set tools waarmee vaak terugkerende handelingen zijn geautomatiseerd. De B5IM is op dit moment in ontwikkeling. Tijdens de cursus wordt gebruik gemaakt van fase 1 van de B5IM, waarin een deel van de functionaliteit is opgenomen. De nieuwe release van Baseline 5, welke gepland staat voor de tweede helft van 2014, bevat een uitgebreidere B5IM. 9.1. Voorbereiding De B5IM behoeft geen installatie. De map (Figuur 14 ) met toolboxes (voor ArcGIS 9.3, 10.0 en 10.1) en de scripts dient in zijn geheel op een toegankelijke locatie te staan (dit kan een lokale schijf zijn, of een centrale netwerklocatie). Figuur 14. Interne mappenstructuur B5IM. De toolbox kan via ArcCatalog of ArcMap benaderd worden. 9.2. Inhoud toolbox Figuur 15. Inhoud Baseline 5 Invoer Module 35. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-35 De toolbox bevat vijf tools, gericht op eenvoudigere bewerking van hoogtelijnen in ArcMap. Het Baseline 5 dataprotocol heeft geen hoogtelijnen en bijbehorende punten meer zoals in Baseline 4. In plaats daarvan worden routes en events gebruikt. Events hebben geen geografische locatie, maar worden geprojecteerd op een bepaalde afstand vanaf het begin van de lijn/route. Dit maakt dat punten altijd op een lijn liggen, waarmee de data-kwaliteit wordt verbeterd. Helaas is de edit-functionaliteit in ArcMap van routes & events slecht, onoverzichtelijk en onvolledig. Voor het werken met hoogtelijnen, moeten de routes en events tijdelijk omgezet worden naar lijnen en punten. Deze kunnen worden bewerkt, waarna ze weer omgezet kunnen worden naar routes en events. Hierbij wordt ook gecontroleerd of de punten op de lijnen liggen. 9.2.1. Routes en events naar punten en lijnen Figuur 16. Routes en events naar lijnen en punten Deze tool zet routes en events om naar punten en lijnen. Hierbij worden de attribuuteigenschappen van de feature class en tabel gehandhaafd. De geselecteerde route kan een volledig lege feature class zijn, of een al gevulde. In de feature dataset hoogtelijnen worden een lijnen- en een punten feature class gemaakt. Als de conversie geslaagd is, worden de originelen weggegooid. Dit is bewust zo gedaan, om eventuele feature class versie-issues te voorkomen. 9.2.2. Plaats punten op lijnen Met de tool Plaats punten op lijnen worden op de geselecteerde lijnen (dit kan een volledige feature class zijn of een selectie van lijnen in ArcMap) punten geplaatst. Tevens wordt in de lijn op elle punt-locatie een vertex toegevoegd. Dit is conform Baseline protocol. 36. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-36 Figuur 17. Plaats punten op lijnen Indien gewenst worden lijnen waarvan al punten bestaan (op basis van corresponderend NUMMER) overgeslagen. Voor de punten kan een standaard-hoogte opgegeven worden. Wanneer deze niet bekend is, wordt - 9999 ingevoerd, hiermee kan eenvoudig gecontroleerd worden of hoogtepunten zijn bepaald. Het interval bepaalt op welke afstand punten dienen te worden toegevoegd. Wanneer hier niks wordt ingevuld, wordt alleen op de bestaande vertices van de lijn een punt toegevoegd. 9.2.3. Bepaal kruinhoogtes van lijnen Figuur 18. Bepaal kruinhoogtes Deze tool prikt op de punten van de geselecteerde lijnen de kruinhoogte. Mogelijke hoogtemodellen zijn TIN, Terrain en Raster (Esri grid, Erdas Imagine img, ). Hiervoor is 3D Analyst noodzakelijk. De lijnen kunnen zijn: een feature class, of een in ArcMap geselecteerde set van lijnen. Als het een selectie is, worden overige lijnen en punten genegeerd en behouden hun huidige hoogte. 37. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-37 9.2.4. Bepaal teenhoogtes van lijnen Figuur 19. Bepaal teenhoogtes Voor de geselecteerde lijnen (feature class of selectie) wordt uit het geselecteerde hoogtemodel de teenhoogte geprikt. Indien binnen de opgegeven maximale afstand geen onderzijde talud wordt aangetroffen, wordt op de maximale afstand een punt geprikt. Gebruikelijke waarden zijn 10m, 25m, afhankelijk van het model. Het prikken gebeurt op de volgende wijze: - voor elk punt op de lijn worden links en rechts van de lijn loodlijnen geprikt (Figuur 20). Bij hoeken wordt rekening gehouden met de richting van de lijn voor en na de hoek, om zo loodrecht op de hoek de punten te bepalen. Figuur 20. Bepaling positie teenhoogte links en rechts van de kadelijn. - Op deze locaties wordt uit het bodemhoogtemodel de hoogte bepaald. - Deze worden samengevoegd in het puntenbestand. 38. Juni 2014 Baseline 5 editing in ArGIS LievenseCSO & Deltares 1-38 - Als het een hoogteverschillijn betreft, wordt bepaald wat de grootste drempel (verschil tussen kruin en teen) is. Van de andere zijde van de lijn wordt de teen gelijk gesteld aan de lijn. Wanneer een TIN of Terrain wordt geselecteerd, worden snijpunten van de loodlijn met de breaklines uit het TIN bepaald. Het snijpunt dat het dichtst bij de lijn ligt, wordt genomen als teenhoogtelocatie. Bij rasters wordt standaard de opgegeven maximale afstand genomen. 9.2.5. Lijnen en punten naar routes en events Wanneer alle edits zijn doorgevoerd, moeten de lijnen en punten weer omgezet worden naar routes en events om aan het Baseline dataprotocol te voldoen. Figuur 21. Lijnen en punten naar routes en events. De ingevoerde tolerantie is de afstand vanaf een lijn waarop punten met hetzelfde NUMMER op de lijn geprojecteerd worden. Punten met overeenkomende NUMMERs, maar die buiten de tolerantie liggen, worden geregistreerd. Als alles goed is gegaan, worden de lijnen en punten weggegooid en is de database weer conform protocol, waarna verder gewerkt kan worden.