fmi21e jaargang nummer 11 - 2014 vaktijdschrift van Facility Management Nederland www.fmn.nl

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT | Wifi-analyse: efficiënt of potentieel privacyprobleem? | Chipknip verdwijnt |

FM bij PEC Zwolle: stadion en ontmoetingsplek

Thema: Leisure

©NFP-140563-025Lowres.jpg

3fmi 11 - 2014

xxx

John Dommerholt, hoofdredacteur

HOOFDREDACTIONEEL

xxx

ColofonFMIFacility Management Informatie tijdschrift van FMN, Facility Management Nederland

BladmanagementAPPR bv, Inga van Uchelen, inga@appr.nl

RedactieJohn Dommerholt (hoofdredacteur), Judy Alkema, Erik Ernst, Rianne Kuik, Reint Scholten, Lisette van Steijn

EindredactieAPPR bv

UitgeverAPPR bv

Aan dit nummer werkten meeLeonie van ’t Groenewolt, Job Heerink, Remco Jongerius, Jan Jurriens, Inez van Kesteren, Annemarie Minkes, Nam Chun Melis, Rolf Nijdam, Mathijs Ras, Simone Rutgers, Denny Schouten, Marko van Viersen, Ruud Welten

VormgevingAPPR bv, Merit op de Dijk (art direction), Marlies Mulder

DrukwerkDrukkerij Ten Brink, Meppel

Advertentie-exploitatieAPPR bv, Herman Wessels, herman@appr.nl, www.fmi.nu

APPR bvPostbus 5135, 1410 AC Naardentel.: 035 694 28 78, fax: 035 694 74 27

FMN-bureauPostbus 5135, 1410 AC Naardentel.: 035 694 35 03, www.fmn.nl / fmn@fmn.nlInformatie over lidmaatschap of opzeggen?www.fmn.nl/lidmaatschap

Verschijningsfrequentie11x per jaar

ISSN1380-8176

Als dé aanbieder van cloudsoftware zijn wij natuurlijk altijd ΄in

de wolken .́ Dit jaar voelt dat extra feestelijk, want we bestaan

10 jaar!

Cloudsoftware

Of u nu op zoek bent naar een krachtig Facility Management Informatie

Systeem of een complete tool voor het beheren van uw vastgoed,

Axxerion biedt u de juiste oplossing. Onze cloudsoftware is fl exibel,

laagdrempelig en interessant geprijsd. Ook kunt u onze software met

behulp van workfl ows eenvoudig aanpassen aan uw eigen bedrijfsprocessen.

Axxerion wordt dagelijks intensief ingezet door honderden organisaties

waaronder zakelijke dienstverleners, overheids-, zorg- en onderwijsinstellingen

en woningbouwcorporaties.

Win een Facility Management Quick Scan!

Ons 10-jarig jubileum laten wij niet onopgemerkt passeren. En… wie

jarig is trakteert! Wij geven daarom 10 Facility Management Quick Scans

van Twynstra Gudde weg! Kijk snel op onze website en doe mee!

Advancing your businessRessenerbroek 26b - 6666 MR Heteren - T. +31 26 474 2420 - E. verkoop@axxerion.com - www.axxerion.com

Wij zijn in de wolken!

2004 • 2014

axx0014_jubileumadvertentie-FMM-A4-04.indd 1 02-07-14 16:28

INHOUD fmi 11 - 2014

38 IFMA

6 Nieuws

8 Productnieuws

18 Facilitaire loopbaan van…

20 Juridisch

21 Wie wat waar

27 Lectorendialoog

41 Column bestuur

42 FMN Actueel

46 Kenniskring Zorg

48 Facilitaire aanbieders

50 Next

28 Wifi-analytics – efficiënt of potentieel privacyprobleem?

Een BHV’er oproepen op basis van zijn positie in het pand, of de schoonmaak afstemmen op het daadwerkelijk gebruik van sa-nitair. Door wifi is inzichtelijk waar mensen zich bevinden, hoe lang zij ergens zijn en hoe zij zich verplaatsen.

En verder…30 Chipknip verdwijnt

32 Randstad kiest voor werkmaatschappijoverstijgend

FMIS van Axxerion

36 Het belang van informatiebeheer

10 FM bij eredivisievoetbalclub PEC Zwolle

Hoe ziet facility management eruit bij een voetbalclub in de eredivisie? Welke positie heeft het facilitair bedrijf in zo’n club, die onlangs nog de bekerfinale won en de Johan Cruijfschaal binnen haalde? Jornt Veldink, facility manager van PEC Zwolle, neemt ons mee naar het facilitaire speelveld van het IJsseldel-tastadion in Zwolle.

En verder…14 Rondetafel over opleiden en gastvrijheid

22 De gast centraal bij ondernemer Hennie van der Most

Thema: LEISURE En verder…

Rubrieken

FMinFocus: INFORMATIEMANAGEMENT

18

38

42

10

32

FMnieuws

76 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

Sociale kant hygiëneOp 15 oktober was het weer Global Hand-washing Day: de dag waarop de wereld stilstaat bij het belang van goede handhy-giëne. Dit jaar vestigde Tork, merk van SCA, wederom aandacht op de hygiënische staat van toiletgelegenheden op het werk. Uit recent internationaal onderzoek blijkt dat toiletten op de werkvloer regelmatig worden gebruikt als werkvrije zone, ideaal voor het voeren van privégesprekken, het ontsnappen aan zakelijke frustraties of zelfs het opdoen van lichaamsbeweging. Hiermee vervult de wasruimte, naast het daadwerkelijke toiletgebruik, ook een belangrijke sociale functie. Informatie: www.tork.nl

OSB steunt controles schoonmaakbrancheInspectie SZW, de belastingdienst, UWV, IND, gemeenten en politie houden controles in de schoonmaakbranche. De Inspectie SZW heeft haar pijlen gericht op schoonmaakbe-drijven die werken voor fastfoodketens. In oktober maakte zij bekend misstanden op het gebied van de Arbeidstijdenwet en mogelijk de Wet Arbeid Vreemdelingen en Wet Minimumloon te hebben geconstateerd.Informatie: www.osb.nl

Dienstencheque kan banen reddenZorgaanbieder Fundis en dienstverlener Vebego presenteerden eind september een plan aan de Nederlandse gemeenten om ruim tienduizend banen in de huishoudelijke zorg te behouden. Op dit moment staan ruim 20.000 banen op de tocht vanwege een grote bezuiniging op huishoudelijke hulp vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Met het invoeren van een systeem van dienstencheques kunnen hulpbehoevenden voor een laag bedrag huishoudelijke hulp inhuren. Omdat gebruik wordt gemaakt van een in België al beproefd ICT-platform, zijn de uitvoeringskosten laag en kan het systeem snel worden ingevoerd.Informatie: www.vebego.com

Securitas opent webshop met veiligheidsartikelenBeveiligingsorganisatie Securitas heeft een webshop met veiligheidsproducten ge-lanceerd. Op www.securitassafetyshop.nl kunnen zowel zakelijke als particuliere

klanten vanaf nu terecht voor het bestellen van artikelen op het gebied van safety, zoals brandblussers, AED’s en BHV-hesjes. Securitas wil zich nog meer richten op

safety als onderdeel van de bedrijfsveilig-heid. In dat kader is tevens het aanbod van veiligheidstrainingen verbreed.Informatie: www.securitas.nl

Vegetarisch menu voor studentenStudenten van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam kregen op 10 oktober, de Dag van de Duurzaam-heid, een vegetarisch menu voorgeschoteld in de restaurants. Eurest Campus greep deze dag aan om studenten te stimuleren een ver-antwoorde keuze te maken als het gaat om voeding. De kromkom-mersoep is een van de vervangers van de kroketten en frikadellen.

Het is niet de eerste keer dat de cateraar zich inzet om studen-ten bewuster te maken duurzaam om te gaan met voedsel. Eurest, de UvA en de HvA hebben het convenant Students for Sustainability gesloten met als doelstelling het aanbod van voedsel te verduurzamen. Informatie: www.eurest.nl

Nedap speelt in op marktvraagNedap speelt met de toepassing van softwarecomponen-ten in beveiligingssystemen in op nieuwe uitdagingen op het gebied van security. Deze uitdagingen komen voort uit veranderende wet- en regelgeving - zoals de Wet op privacy die de Europese Commissie heeft voorgesteld - en toenemende bedreigingen van buitenaf, zoals hacken. Onder invloed van deze veranderingen krijgen security managers te maken met een nieuwe realiteit. Tijdens Se-curity Essen demonstreerde Nedap hoe beveiligingssyste-men met behulp van aanpassingen in software direct kunnen worden aangepast aan nieuwe eisen op het terrein van security. Informatie: www.nedap.com

Tesla taxi’s aan de Ecotap op SchipholHet Boxtelse Ecotap leverde de geavanceerde oplaadinfrastructuur waardoor de ruim zestig Tesla Taxi’s op luchthaven Schiphol worden voorzien van de benodigde elektriciteit. Sinds kort mogen alleen nog elektrische taxi’s rijden op Schiphol. Deze Tesla Taxi’s dienen continue operationeel te zijn om aan de vraag naar personenvervoer vanaf lucht-haven Schiphol te kunnen voldoen.Ecotap realiseerde voor de Bios Groep personenvervoer een oplaadinfra-structuur die samen met de planning software van het taxibedrijf priori-teitsladen van de voertuigen mogelijk maakt. Dit concept van Ecotap is tot stand gekomen in samenwerking met onze partners hosting bedrijf Last Mile Solutions, Tesla en BAM infra. Informatie: www.ecotap.nl

Duurzaamheid nog weinig verankerd in doelen MKBSlechts één op de twintig MKB ondernemers (5 procent) ziet duurzaamheid als een van de belangrijkste doelen van de on-derneming voor het komende jaar. Het belang dat de onderne-mer aan duurzaamheid hecht neemt toe naarmate de onderne-ming groter is. Ook zetten vrouwelijke ondernemers meer in op duurzaamheid dan mannelijke. Dat blijkt uit een enquête onder 1.248 MKB-ondernemers*.Het verhogen van de omzet of winst is voor meer dan de helft van de ondernemers (55 procent) het belangrijkste doel voor de ko-mende twaalf maanden. Dat is niet vreemd, omdat winst bedrijfs-economisch de bestaansreden van elke commerciële onderneming is. Door het gure economische klimaat van de afgelopen jaren staat winst hoog op de agenda en lijkt er weinig ruimte voor doelen met een langere termijn. Het is van belang dat MKB’ers ook duurzaam-heid nastreven met hun onderneming; belangrijke grondstoffen worden schaarser, afval produceren wordt duurder en hergebruik van middelen kan veel kosten besparen. Toch ziet slechts één op de twintig MKB ondernemers duurzaamheid als één van de be-

langrijkste doelen voor de onderneming voor het komende jaar.Grotere bedrijven geven duurzaamheid meer aandacht in hun bedrijfsdoelstellingen. Zo verankert één op de tien MKB’ers met meer dan twintig werknemers duurzaamheid in de bedrijfsdoelstel-lingen, terwijl slechts één op de 33 ondernemers met minder dan vijf medewerkers in dienst dat doet. Dit is in overeenstemming met andere onderzoeken die aantonen dat grotere bedrijven meer oog hebben voor duurzaamheid. Zij hebben over het algemeen meer mogelijkheden om zich met duurzaamheid bezig te houden. Opval-lend is dat deze relatie opgaat tot zo’n vijftig werknemers. Naar-mate de onderneming nog groter wordt, neemt het belang van duurzaamheid in de bedrijfsdoelstellingen in deze steekproef niet verder toe. Uit de enquête blijkt verder dat internationaal opere-rende MKB-bedrijven niet meer aandacht besteden aan duurzaam-heid dan bedrijven die alleen op de binnenlandse markt actief zijn. *Bron: ING Economisch Bureau op basis van TNS-Nipo-enquête onder 1.248 MKB bedrijven.Informatie: www.ing.nl

Mismanagement activa kost miljardenTijdens het Nationale Congres Asset Management (ISO 55001), dat werd geïnitieerd door BSI Group Nederland (The British Standards Institution) bleek dat bedrijven jaarlijks miljarden euro’s verspillen, doordat ze hun fysieke activa zoals gebouwen of gespecialiseerde machines niet optimaal managen. Niet of onvoldoende rekening houden met de volledige levenscyclus van bezittingen leidt tot onnodig hoge en onvoorziene kosten, oplopend tot wel dertig procent van de total cost of ownership. Het nastreven van een ISO-certificatie kan bijdragen tot eenzelfde besparing. Diverse sprekers afkomstig van onder andere het ministerie van Defensie en de Nederlandse Spoorwegen, gaven aan de hand van praktijkvoorbeel-den hun visie op Asset Management.Informatie: www.bsigroup.nl

Facilitaire Vakbeurs Amsterdam RAIBehalve Vakbeurs Facilitair in Den Bosch is er nog een facili-taire beurs in 2015: de Facilitaire Vakbeurs. Deze wordt geor-ganiseerd op woensdag 27 en donderdag 28 mei 2015 geor-ganiseerd in Amsterdam RAI.Organisator CNO-Expo denkt dat de Randstad een succesvolle locatie is voor facilitair aanbieders om extra omzet en bekend-heid te genereren. Op vele fronten wordt de beurs gepromoot, ook de afbouw is een belangrijke sector. ‘Gezien de opleving in de markt moet de aanwas in omzet groot zijn ten opzichte van andere beurzen’, vindt Johan Wolters van CNO-Expo.Informatie: info@cno-expo.nl

Vakbeurs FacilitairEditie 2015 van vakbeurs Facili-tair vindt woensdag 14, donder-dag 15 en vrijdag 16 januari plaats in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. De vakbeurs Facilitair in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch groeide vanaf

zijn oprichting in 1999 uit tot hét vakevenement op het gebied van facilitair management in Nederland en België. Met gemid-deld bijna 20.000 bezoekers en méér dan 400 standhouders per editie - gemeten over de edities 2009 tot en met 2013 - is het evenement op zijn vakgebied zelfs het grootste van de gehele wereld. Informatie: www.vakbeursfacilitair.nl

Productnieuws

8 fmi 11 - 2014

Details maken het verschilOnder het motto ‘Details maken het verschil’ presenteerde Palmberg eind oktober weer productnoviteiten tijdens de beurs Orgatec in Keulen. Een beurs over kantoorinrichting en kantooromgeving. De nadruk lag bij Palmberg dit jaar op het gebied werkplek en ontwerp. De werkplekklassiekers zijn opnieuw bekeken en er is een facelift doorgevoerd, met als doel de producten in de huidige en toekomstige kantooromgeving te laten passen. Informatie: www.palmberg.nl

Camera met onzichtbare kijkrichtingD-Link introduceert drie dome netwerkcamera’s met hoge beeld-kwaliteit en donker glas zodat de kijkrichting van de domeca-mera zeer slecht te bepalen is voor inbrekers of winkeldieven. Hierdoor is het niet mogelijk in te schatten wat de camera’s aan het filmen zijn. Alle drie de camera’s zijn goedgekeurd voor bin-nen- en buitengebruik, wat ze geschikt maakt voor de meeste

toepassingen waarbij bedrijfseigenaren een grote, drukke om-geving willen bewaken. Dankzij beeldsensors met twee tot drie megapixels kunnen bedrijven beelden vastleggen in een hoog-waardige resolutie. De lenzen zijn aangepast, zodat het don-kere glas geen kwaliteitsverlies veroorzaakt.Informatie: www.dlink.nl

Verzegeling brandslanghaspel gaat legionella tegenIn stilstaand water boven de 25 graden Cel-sius kan de legionellabacterie zich eenvou-dig vermenigvuldigen tot aantallen die de gezondheid kunnen bedreigen. Na gebruik blijft in de opgerolde slang van een brand-slanghaspel vaak (stilstaand) water achter. In het kader van de legionellapreventie moeten gebouweigenaren ervoor zorgen dat brandslanghaspels alleen gebruikt wor-den bij brand, en niet om de planten water te geven, de auto te wassen, et cetera. Vaak is het legionellawaarschuwingsbordje, in combinatie met het verzegelen van de hoofdafsluiter voldoende.

In openbare gebouwen zoals scholen en ziekenhuizen is het echter wenselijk om een extra barrière tegen misbruik aan te brengen. Als alleen de hoofdafsluiter wordt verzegeld, kan de straalpijp nog steeds geopend worden en water uit de slang lopen.Hiervoor heeft Saval een nieuwe straalpijp-vergrendeling ontwikkeld. Deze straalpijp-vergrendeling komt in de plaats van de op-hanghaak; de straalpijp wordt in de houder geplaatst waarna de klep gesloten en verze-geld wordt. Het gebruik in geval van brand blijft echter net zo eenvoudig.Informatie: www.saval.nl

Betalen met Facebook of SMSSinds eind oktober kan via de Knab App geld worden overge-maakt met behulp van Facebook of een mobiel telefoonnummer. Tweakers, het grootste online techplatform van Nederland, heeft de nieuwe functie binnen de Knab App voorafgaand aan de lancering uitgebreid getest. Knab Social is ontwikkeld om het overmaken van geld naar vrienden en kennissen te vergemakkelijken. ‘Het komt vaak voor dat je geld wilt overmaken naar iemand uit je vriendenkring. Bijvoorbeeld omdat iemand een lunch heeft voorgeschoten. Bij Knab kun je een bedrag naar iemand overmaken, zonder dat je zijn bankrekeningnummer weet. Je hoeft alleen zijn of haar mobiele telefoonnummer te hebben of bevriend te zijn op Fa-cebook’, aldus René Frijters, oprichter van Knab.Knab heeft de nieuwe functionaliteit voorgelegd aan een

testpanel van Tweakers.net, de toonaangevende ICT-website. De reacties waren positief. Frijters: ‘De ontwikkelingen op het gebied van betalingsverkeer volgen elkaar in rap tempo op. Ik verwacht dat betalen met behulp van Facebook binnen twee jaar de normaalste zaak van de wereld is.’Informatie: www.knab.nl/mobiel-betalen

FMIS | Self Service | Regie en Monitoring | Vergaderservice | CAD ServicesBHV | Huisvestingsmanagement | Vastgoedbeheer | BIM

Waarmeekunnen we u helpen?

Lekkere koffi e...... en op tijd!

Van gewoon koffi e tot comfortabele werkplek

Van zaalreserveringen tot beheer van uw huisvesting en werkplekken. Plus alles wat daar tussen zit en uw bedrijfsvoering helpt. U automatiseert deze processen met Prequest FM Software. Dat betekent 24/7 toegang tot actuele informatie, producten, services en realtime overzicht via een dashboard. Omdat uw service telt!

Passende werkplek

5_181_26_AdvPrequest_A4_130808_V04.indd 1 08-08-13 11:51

1110

Reint Scholten Hoe ziet facility management eruit bij een voetbalclub in de eredivisie?

Welke positie heeft het facilitair bedrijf in zo’n club, die onlangs nog de

bekerfinale won en de Johan Cruijfschaal binnen haalde? Jornt Veldink,

facility manager van PEC Zwolle, neemt u mee naar het facilitaire speelveld

van het IJsseldeltastadion in Zwolle.

FM bij eredivisie-voetbalclubPEC Zwolle

fmi 11 - 2014

Thema LEISURE

In de voetbal is FM een voorwaarde voor een topprestatie

1312 fmi 11 - 2014

Thema LEISURE

> Reint Scholten is manager Services en Klantlogistiek bij GGNet en redactielid van FMI.

aan de hand van een checklist. Alle zaken die vragen om een aanpassing of reparatie, worden geïnventari-seerd en aan speciale klankbordgroepen voorgelegd. Deze klankbordgroepen bestaan weer uit de diverse sponsoren. Met hen worden de grotere klussen en aanpassingen afgestemd. De sponsoren worden in het gunnen van een opdracht als voorkeursleverancier aangeschreven.‘PEC Zwolle heeft als missie om het kloppend hart van de IJsseldelta te zijn op sportief, zakelijk en maatschappelijk gebied. De regioambassadeurs zijn hierbij een belangrijk initiatief om PEC Zwolle en haar partners dichter bij voetballiefhebbers en or-ganisaties in de regio te brengen’, zo staat op de website van de voetbalclub. Jansen: ‘PEC Zwolle is dus een regionale voetbalclub, tegenwoordig met een landelijke uitstraling vanwege de recente suc-cessen. Toch blijven we streven naar regionale sa-menwerking en verbinding, zowel met de supporters als met de sponsoren. ‘Ook in de zakelijke dienstverlening stellen we het stadion en de vergaderlocaties, businessloge en skybox open voor iedereen. Op dit moment maken zestig tot tachtig bedrijven of instanties per week gebruik van deze faciliteiten. Daarmee behoren ze tot de core business van ons bedrijf. Het facilitair bedrijf onder-steunt dit met de vele arrangementen en catering om dit tot een geslaagde dag of dagdeel te maken. Boven-dien levert dit nieuwe sponsoren op, wat weer belang-rijk is voor de continuïteit van een succesvolle club.’

DuurzaamheidJansen spreekt bij PEC Zwolle over een duurzame eredivisie. Jansen: ‘Voorop staat dat je met elkaar een ondergrens van dienstverlening vaststelt en dus ook van duurzaamheid. Als je die ondergrens hebt vastgesteld, zul je daar nooit onder moeten gaan zitten, want dan verlies je aan geloofwaardigheid en vertrouwen. Het stadion is de laatste jaren uitgebouwd tot een regionaal ontmoetingspunt, dat door vele ondernemers mogelijk is gemaakt. Rondom het stadion zijn diverse onderne-mers gevestigd met een aantal winkels, ontmoetings-ruimten en eetgelegenheden. Op het dak van die panden is de tribune van het stadion gebouwd, waardoor er een compact en duurzaam stadion is ontstaan.’Een van de laatste ontwikkelingen op dit terrein zijn de aanpassingen rondom de verlichting van het sta-dion. De bestaande 1.500 lampen worden binnenkort vervangen door ledlampen en daarmee wordt het energieverbruik verder teruggebracht. Voor de club-kleding is er een eigen wasserette in het stadion. Het stadion beschikt over een speelveld met hoogwaardig en duurzaam kunstgras. Dit gras wordt eenmaal per jaar gekeurd. Veldink: ‘Na elke wedstrijd wordt het gras geïnspecteerd en waar nodig aangepast. Constante kwaliteit van het gras staat voorop en voorkomt extra kosten. Zo blijft het kunstgras altijd in de beste conditie.’

Samen met een stagiaire leidt Jornt Veldink, facility manager van PEC Zwolle, het facilitair bedrijf. ‘Vele activiteiten die normaliter door eigen medewerkers worden gedaan in een facilitair bedrijf, worden bij PEC Zwolle uitgevoerd door de sponsoren’, vertelt Veldink. ‘In mijn functie als facility manager heb ik een korte lijn met de directie van dit voetbalconcern. Het faci-litair bedrijf concentreert zich op de gebouwen – het IJsseldeltastadion – en faciliteert bij de uit- en thuis-wedstrijden en bij alle evenementen in het stadion. Ik benader het facilitair bedrijf vanuit een beheerdersrol. Vanuit die situatie stuur ik dagelijks alle processen aan

zodat alle bedrijfsonderdelen in topconditie blijven. Tij-dens een wedstrijd moet je niet verrast worden door al-lerlei verstoringen.’Onder het motto: voorkomen is beter dan genezen, pro-beert Veldink het facilitair bedrijf optimaal te laten functioneren. Onder super-visie van één technisch me-

dewerker worden alle technische zaken en het onder-houd geregeld. De speerpunten zijn in eerste instantie het faciliteren van de spelers en in tweede instantie de verwelkoming van supporters en de daarmee samen-hangende veiligheid.In het verleden had de facilitaire organisatie een wat minder prominente plek in de voetbalorganisatie. De meerwaarde van het facilitair bedrijf werd onderschat. ‘Een facilitair bedrijf is in de voetbal een absolutie voorwaarde om een topprestatie te leveren’, valt Arjan Jansen – tot vorig jaar operationeel directeur; tegen-woordig directeur van de stichting regio Zwolle United – hem bij.Jansen en Veldink geven beiden aan dat het van belang is dat een facilitair bedrijf voorwaardenscheppend is. De afgelopen jaren hebben zij dit bewezen en nu wordt het facilitair bedrijf steeds meer vanaf het begin betrok-ken bij vernieuwingen of andere relevante ontwikke-lingen. Meedenken vanuit het facilitair bedrijf is een voorwaarde om de bedrijfsvoering in een stadion te faciliteren. Vanuit zijn achtergrond als ondernemer, heeft Jansen samen met Veldink deze positie weten te verkrijgen. Facilitair denken is ondernemend denken: wees de aanjager en denk vooruit en met de club mee.

SponsorenZonder sponsoren, geen voetbal. Mede dankzij een breed scala aan sponsoren kan PEC Zwolle een ge-zonde bedrijfsvoering realiseren. Sponsoren zijn op allerlei terreinen actief binnen PEC Zwolle en een van de belangrijkste peilers en drijvende krachten bij de succesvolle club. Om het IJsseldeltastadion in goede conditie te houden, is er een maandelijkse schouw en wedstrijdschouw

fmi 11 - 2014

Grip op veiligheidIn het stadion, waar zo’n 12.500 toeschouwers kunnen zitten, is goed nagedacht over de indeling van het publiek. Jansen: ‘We hebben een leeftijdsfase gebonden indeling gemaakt, zodat iedereen zich veilig en comfortabel voelt tijdens een voetbalwedstrijd. Het publiek is altijd een afspiegeling van de samenleving, en daar houden we rekening mee. Zo is er een kidsclub met speciale fami-liearrangementen, waar ouders met kinderen hun favo-riete wedstrijd kunnen volgen. Het stadion is verder opgedeeld in diverse leeftijdscategorieën, aangezien ie-dereen met een andere insteek komt. Iedereen moet optimaal kunnen genieten van een voetbalwedstrijd. Adriaan Visser, voorzitter van PEC Zwolle, heeft dit recent nog benoemd: Het IJsseldeltastadion is een ont-moetingsplaats voor jong en oud.’Jansen uit over de gevolgen van winnen of verliezen: ‘Voor en na de wedstrijd maken we een schouw van het stadion. Alle tekortkomingen pakken we gelijk aan om het stadion up to date en op een hoogwaardig niveau te houden. Zowel bij winnen als verliezen zijn er altijd extra schoonmaakkosten. Als een club langdurig verliest, en dat geldt niet alleen voor PEC Zwolle, nemen de vernie-lingen toe en dit brengt extra kosten met zich mee. Ove-rigens is er na iedere wedstrijd wel sprake van vernieling.’

De spelers ‘Het facilitair bedrijf regelt in feite alles voor de spelers’, vertelt Veldink, ‘Dit gaat van het regelen van vluchten en hotels tot hoe de supporters ter plaatse of bij uit-wedstrijden worden begeleid. Bij UEFA-wedstrijden komt nog meer kijken. Aangezien alles volgens de vastgestelde UEFA-normen moet verlopen, moeten ter plaatse alle aspecten worden onderzocht en waar nodig aangepast. Dit gaat soms zover dat het niveau van de verlichting – het aantal lux – in de kleedkamers is be-schreven en aangepast moeten worden. De persfacili-teiten staan daarbij voorop, evenals het bieden van voldoende zitplaatsen. Staanplaatsen zijn dan verboden.’Hij vervolgt: ‘Bij het aantrekken van nieuwe spelers heeft het facilitair bedrijf ook een belangrijke rol. Spelers worden opgehaald (soms vanaf een vliegveld) en direct overgebracht naar een hotel. Vanuit het hotel wordt er samen met de speler gekeken naar geschikte woonruimte en alle overige faciliteiten om zo goed te kunnen werken en de juiste prestatie te leveren voor de club.’Met een FMIS werkt Veldink nog niet: ‘We houden in Excel-lijsten het nodige bij. Samen met de klank-bordgroep kijken we naar de mogelijkheden voor een FMIS. Hiermee verwacht ik de meerwaarde van het facilitair bedrijf nog beter inzichtelijk te kunnen maken. Ook zal zo’n systeem ondersteunen bij het inzichtelijk maken van een meerjarenperspectief en de daarmee samenhangende kosten. Daarmee voor-kom ik discussie over de beschikbare budgetten. Het werkt voor alle partijen verhelderend.’

BelevingswaardeIn combinatie met de regiobinding en het zakelijk netwerken, wil PEC Zwolle de belevingswaarde van het voetballen verder vergroten, in combinatie met het bedrijfsleven en alle trouwe aanhangers. Uiteraard wordt dit ook voor de supporters gedaan en zoals al eerder beschreven wil PEC Zwolle met haar stadion het kloppend hart zijn van de sportregio IJsseldelta. De club kent een hechte supportersvereniging, die ook door het facilitair bedrijf wordt ondersteund. Jansen: ‘Een voorbeeld daarvan is de wedstrijd in Praag, zoals die medio september heeft plaatsgevon-den. Naar die wedstrijd vlogen naast de spelers ook nog eens tweeduizend supporters mee. Ook die grote groep mensen worden dan gefaciliteerd, waar-bij de veiligheid voorop staat.’ Jansen kijkt er met gepaste trots op terug: ‘Als ik zoveel supporters in blauw-wit zie, die keurig in een optocht naar het stadion lopen, realiseer ik mij in wat voor geweldige en prachtige speelomgeving ik mij begeef.’ fmi

’Zelfs de verlichting –

het aantal lux – in de kleed-

kamers moet aan UEFA-

normen worden aangepast’

Jornt Veldink: ‘Het falicitair bedrijf regelt alles voor de spelers.’

1514 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

Thema LEISURE

Ziekenhuizen, overheidsinstellingen, banken, verzekeraars en organisaties richten zich steeds meer op het implementeren van een gastvrije omgeving voor hun interne en externe klanten, leveranciers en patiënten. Wanneer het gaat om

gastvrijheid betekent dit dat alle medewerkers van een organisatie moeten zorgen voor een gastvrije sfeer, waarbij een ieder zich welkom en vertrouwd voelt. Het op de juiste manier opleiden en versterken van de aanwezige talenten bij de me-dewerkers, vormt daarbij de basis. De deelnemers: • Gienke Osinga, directeur Academie voor Hotel en Facility Management aan

NHTV internationaal hoger onderwijs Breda• André Duijghuisen, manager Hotelschool Venlo en Bakkerijopleidingen bij

ROC Gilde Opleidingen• Annelien van Gemert studerende aan de Stenden Hotel Management School

en oud-student Hotelschool Venlo• Levie Wennek, hotelmanager bij Hotel Antiek• Rian Dings, manager Facility Services bij MSD Animal Health en lid regioteam

Zuid/Midden van FMN• Irma van Hattem, oprichter 10Facilities, lid van de commissie onderwijs en

afgevaardigde namens de kenniskring hospitality van FMN • Wesley Buitenhuis, directeur Attend Hospitality Group

Ontwikkeling van gastvrijheidWe starten met de stelling dat gastvrijheid iets is wat van nature in je zit en niet aangeleerd kan worden. Onderwijs en het werkveld bleken het grotendeels eens te zijn over het feit dat gastvrijheid in de mens zelf aanwezig moet zijn en dat gastvrijheid voortkomt uit houding en gedrag. Buitenhuis: ‘Wanneer het gevoel voor gastvrijheid en het begrijpen ervan aanwezig is bij mensen, kun je het verder

Eind september spraken afgevaardigden namens het

onderwijs en professionals uit het facilitaire- en hos-

pitalitywerkveld met elkaar over opleiden en gastvrij-

heid. Op de Hotelschool Venlo zaten zij bij elkaar om

onder andere te bespreken of het opleiden van werk-

nemers de basis vormt voor een gastvrije omgeving.

Leonie van ‘t Groenewolt en Nam Chun Melis

‘ Vaardigheden zijn aan te leren, authenticiteit niet’Rondetafel over opleiden en gastvrijheid

Vlnr boven: Nam Chun Melis, Leonie van ’t Groenewolt, Gienke Osinga, Annelien van Gemert, Levie WennekVlnr onder: Wesley Buitenhuis, André Duijghuisen, Rian Dings, Irma van Hattem

1716 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

Thema LEISURE

> Leonie van ’t Groenewolt is eigenaar van HarteKlik!, adviseur op gebied van werving & selectie en gastdocent bij Hotelschool Venlo. Nam Chun Melis is werkzaam als Business Process Expert Business & Facility Services bij USG People en lid van de commissie Marketing & Communicatie bij FMN.

management, liggen die voor de facilitaire professionals hoger dan die voor de hotellerie. Terwijl hotelmede-werkers veelal op onregelmatige werktijden werkzaam zijn.’ Het is dus aan de gastheren en gastvrouwen om aan te tonen dat gemeende gastvrijheid bijdraagt aan een positieve beleving van de gast of klant.

ConclusieOrganisaties kiezen steeds meer voor een gastgerichte aanpak, waarbij vanzelfsprekend de gast, klant of patiënt centraal staat. Echter draait het niet alleen om de inrich-ting, maar ook om het opleiden en het selecteren van de juiste medewerkers. Het is belangrijk om procesmatig te kijken naar de selectie waarbij onder andere gelet wordt op de aanwezigheid van bepaalde soft skills. Kijk naar het individu: wat zijn de drijfveren van de kandidaat en waarom wil die persoon bij onze orga-nisatie werken? Hier moet een goede balans zijn tussen houding en gedrag van de kandidaat en de cultuur van de organisatie. Alle medewerkers zijn namelijk dege-nen die gastvrijheid moeten uitdragen en de beleving van de gast positief kunnen beïnvloeden.Facility managers kunnen vanuit hun dienstverle-nende expertise met gast-vrijheid en een gastgerichte benadering een belangrijke bijdrage leveren aan het onderscheidende vermogen en het versterken van het imago van de organisatie. Inspiratie kan worden op-gedaan bij hotelmanagers, wiens expertise gastvrijheid is. Verder zijn het niet alleen de opleiders die nog meer het bedrijfsleven moeten betrekken bij het geven van inhoud aan de oplei-dingen, maar is het bedrijfsleven ook aan zet om hier actiever op te focussen.Het bedrijfsleven en dienstverleners zien een toene-mende behoefte aan vakbekwaam personeel die vanuit een intrinsieke motivatie bij een organisatie willen werken. Hiervoor is het van belang om het selectieproces in uw organisatie eens goed onder de loep te nemen. Uiteindelijk zorgt een goede samenhang tussen goed opgezette opleidingen én het juiste selec-tieproces er voor dat u uw gasten oprechte gastvrijheid kan laten beleven binnen uw organisatie. Want hier-door zijn uw medewerkers in staat zich te blijven ontwikkelen om daadwerkelijk het verschil te maken en legt u de basis voor een gastvrije cultuur. fmi

Onderwijs en bedrijfslevenDe huidige markt verandert dusdanig snel dat het onderwijs al gauw achterloopt. Van Hattem en Dings verduidelijken: ‘De ontwikkelingen van deze tijd, bijvoorbeeld het gebruik van en de mogelijkheden met een smartphone, worden nog te weinig toegepast binnen het onderwijs. Daarnaast hebben de generaties Y en Z totaal andere behoeftes dan de babyboomge-neratie, waarbij vooral de verhouding tussen werk en privé steeds meer in elkaar overloopt.’ Osinga werpt op: ‘Maar ook het bedrijfsleven zelf is aan zet om in te blijven spelen op alle ontwikkelingen en innovaties.’ Wat dat betreft dus volop kansen voor aanbieders die zich specifiek richten op het trainen en opleiden van professionals. Waarbij de nadruk ligt op het kunnen omgaan met veranderingen, leren communiceren, bedenken van slimme oplossingen en het omgaan met andere culturen.Buitenhuis bevestigt: ‘Bij Attend zien we bij medewer-kers op operationeel niveau een toenemende be-hoefte aan gerichte opleidingen die bijdragen aan hun persoonlijke doelstellingen. Veelal worden studenten gedemotiveerd vanwege de gestandaardiseerde oplei-dingsprogramma’s en werkvormen die onvoldoende aansluiten bij hun verwachtingen. Vaak zien we dat er een zogenaamde gap is tussen de opleiders en mede-werkers- en organisatiebehoefte’. Om die reden ontwik-kelen dienstverleners zoals Attend en 10Facilities eigen academies waarbij niet alleen een baan en opleiding geboden wordt, maar ook een ontwikkelpad kan worden gerealiseerd.

Gastheerschap ondergewaardeerdDe laatste stelling die aan de deelnemers werd voorge-legd is dat gastheerschap een onderschat vak is. Tegen-woordig zijn het veelal de chef-koks die de show stelen en volgt op grote afstand de gastheer of gastvrouw. Het vakmanschap wordt nauwelijks erkend. Uit diverse onderzoeken onder gasten van restaurants en hotels blijkt dat een blunderende bediening of incapabele front-officemedewerkers het algehele oordeel bepalen. Kortom, er zijn volop kansen om het werkelijke gast-heerschap weer op de kaart te zetten. Want wanneer een gastheer of gastvrouw kennis heeft van zaken, de touwtjes in handen heeft en bovenal de kunst verstaat om de verwachtingen van gasten te overtreffen, is dat net zo belangrijk als een kok die zijn vak verstaat. Van Gemert: ‘Het klopt dat het belang van gastheer-schap wordt onderschat. Zowel door de werkgevers als door medewerkers zelf. Van nature zit het niet bij ie-dereen in de genen om gastvrij te zijn. Zeker niet wanneer je dit vergelijkt met bijvoorbeeld buurland België’. Dings vult aan: ‘Gastheerschap is in feite tegen-strijdig met onze cultuur. Nederlanders zijn direct, terwijl gastvrijheid vaak vraagt om tot tien te tellen’. Osinga: ‘Het vak gastheerschap is een onderschat vak, maar vooral een ondergewaardeerd vak. Wanneer ik de startsalarissen vergelijk tussen hotel en facility

besteden we veel aandacht aan het ontwikkelen en versterken van de vaardigheden van de studenten. Zaken als samenwerken, presenteren en het geven van feedback, passeren daarbij de revue. Daarnaast ligt de focus op het belichten van de verschillende rollen van een medewerker gedurende de guest journey’. Duijghuisen: ‘Sturen op houding en gedrag zijn conti-nue aandachtspunten, met name in de niveau-vier-opleidingen. Elke dinsdag is het business-dag en komen studenten netjes gekleed naar school. Daarnaast ge-bruiken we sinds dit schooljaar in onze schoolrestau-rants een feedbackkaartje waarop de gast kan aangeven hoe gastvrij de student gehandeld heeft. Wat was de beleving van de gast en koppel dit terug aan de student. Van Hattem benadrukt daarbij dat het vooral gaat om bewustwording bij het individu. Hoe wil je overkomen bij de ander en welke ervaring laat je achter?

Intrinsieke drijfverenWanneer we verder kijken naar de daadwerkelijke selectie aan de voordeur bij de opleidingen, is er een wezenlijk verschil tussen het mbo en het hbo. De studenten in het mbo zijn qua leeftijd nog leerplichtig en bij het hbo kiest men bewust voor het vak. Duijg-huisen: ‘Uiteraard geven wij tijdens het intakegesprek met de studenten uitleg over het toekomstige beroep en schetsen wij de toekomstmogelijkheden’. Vanuit het perspectief van de dienstverlener geeft Buitenhuis aan dat Attend in eerste instantie selecteert op hou-ding en gedrag. Daarna wordt pas gekeken naar de aanwezige kennis en vaardigheden. Want dat is ten-slotte aan te leren, net zoals omgangsvormen.

ontwikkelen. Daarnaast komt gastvrijheid voort uit de attitude en grondhouding van de mens zelf ’. Van Gemert vult aan: ‘Wanneer je veel passie hebt voor het vak, dan gaat het je gemakkelijker af om je dienst-verlenend op te stellen.’ Verder gaat het om bewust-wording en normen en waarden. Osinga: ‘Wat verder nog meespeelt, is de achtergrond en de opvoeding van een persoon. Wat krijg je van huis uit mee? Daarnaast zijn vaardigheden aan te leren, authenticiteit niet.’Wennek: ‘Of een persoon zich daadwerkelijk gastvrij kan opstellen, blijkt in onverwachte situaties. Hoe gaat men dan om met een situatie en met welke ervaring blijft de gast achter?’ Buitenhuis voegt toe: ‘Als we dat vertalen naar de praktijk is het zaak om de juiste mensen te plaatsen bij een passende opdrachtgever of werkgever. Een juiste selectie van je medewerkers is erg belangrijk, dit wordt vaak onderschat. Het gaat hierbij altijd om de beleving en toegevoegde waarde richting de eindgebruiker’. Dings voegt toe: ‘Het is belangrijk dat je op iedere situatie kunt anticiperen, waarbij het draait om de intrinsieke motivatie van de medewerker.’ Van Hattem: ‘Naast houding en gedrag, is imago ook een factor die de gast beïnvloedt.’ Duijg-huisen rondt af: ‘Volgens mij is het ook een kwestie van ervaring en leren om gaan met iedere situatie die zich voordoet. Gastvrijheid is een minder tastbaar begrip dan het bereiden van een gerecht’.

Houding en gedragIn hoeverre is het noodzaak om meer aandacht te besteden aan houding en gedrag binnen de opleidin-gen facility- en hotelmanagement? Osinga: ‘Bij NHTV

’Nederlanders zijn direct,

terwijl gastvrijheid vaak

vraagt om tot tien te tellen’

Facilitaire loopbaan van…

19fmi 11 - 2014

Naam:

Marko van Viersen

Huidige functie:

manager Facility Services bij

FrieslandCampina (via AOS

Group/Colliers International

Nederland)

Wilde vroeger worden:

etaleur/binnenhuisarchitect

‘Mijn facilitaire carrière begon bij Kodak Soest-duinen waar ik de supervisie had over de techni-sche dienst’, vertelt Marko van Viersen, manager Facility Services bij FrieslandCampina. Van Vier-sen werkt sinds september 2013 bij de AOS Group, waar hij bij opdrachtgevers wordt gede-tacheerd. ‘Ik werk nu bij de afdeling Corporate Support van FrieslandCampina als ad-interim manager Facility Services. Ik zet voor het central office een regieorganisatie op en tref voorberei-dingen voor het afsluiten van maincontracting van de facilitaire diensten.’Van Viersen was eigenlijk voorbestemd voor de handel: ‘Mijn vader was koopman. Hij had een eigen bedrijf en had de wens dat ik de zaak zou overnemen. Voor hem was het dan ook logisch dat ik de Detailhandelschool zou doorlopen.’ Daarna volgde Van Viersen nog zeven jaar avond-studie in de techniek. Later volgde hij diverse FM-opleidingen, de leergang bedrijfskunde voor FM, en hbo Kwaliteits- en procesmanagement.Na Kodak ging Van Viersen bij DHL werken: ‘Daar kreeg ik de ruimte om een centraal facilitair bedrijf op te zetten. Later kwam ik bij USG Peolple. Met zeventien werkmaatschappijen was er een grote behoefte aan een centrale afdeling FM. Deze werd direct onder de executive vice president geplaatst en zo kon ik in de functie van general manager Facility Services doorpakken in het invoeren van een digitale Servicedesk – FMIS – en het standaar-diseren van producten, diensten en prosessen. ‘De keuze voor FM is nooit een bewuste geweest. Het is mij overkomen. Ik merkte al snel dat het facilitaire vakgebied goed bij mij paste. Wat ik nu zie zijn veelal vastgeroeste facilitaire organisaties die bang zijn een stap te nemen. Daar waar het management de durf heeft, zal het facilitair be-drijf nog meer van toegevoegde waarde kunnen zijn. Het vakgebied wordt deels onderschat en vaak op een verkeerde manier gepositioneerd binnen een organisatie.’Zijn eigen uitdaging ligt voor Van Viersen op dit moment op het gebied van verandermanagement: ‘Het neerzetten van een regieorganisatie en zorgen dat er in de nieuwe FM-organisatie genoeg kennis is om contracten te managen.’ En de toekomst? ‘Ik hoop dat ik tot mijn pensioengerechtigde leeftijd nog volop bij het facilitaire proces betrokken kan blijven. Er is namelijk nog genoeg te doen.’

Foto

: ©N

FP Ph

oto

grap

hy - D

en

nis A

- Tjak

2120

juridisch

fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

De werkkostenregeling (WKR) vervangt het ‘oude’ systeem van (belasting)vrije vergoedingen en verstrekkingen aan werknemers. Op dit moment hebben werkgevers nog de keuze om hetzij de WKR, hetzij de oude regels toe te passen. Het keuzeregime zal echter eind 2014 eindigen.

Werkkostenregeling vanaf 1 januari 2015 verplicht

Met ingang van 1 januari 2015 is iedere werkgever verplicht de werkkostenregeling (WKR) toe te passen. Het is voor werkgevers dan ook van belang zo spoedig mogelijk na te gaan of ze klaar zijn voor de invoering van de WKR, rekeninghoudend met de hierna bespro-ken, in het Belastingplan 2015, voorgestelde wijzigingen.

NoodzakelijkheidscriteriumHet noodzakelijkheidscriterium wordt beperkt inge-voerd, uitsluitend met betrekking tot gereedschap-pen, computers, mobiele communicatiemiddelen en dergelijke apparatuur. Uitgangspunt hierbij is dat, indien de werkgever van mening is dat deze voorzie-ningen noodzakelijk zijn voor de bedrijfsvoering, dergelijke voorzieningen aan de werknemer kunnen worden vergoed of verstrekt zonder dat deze (deels) als belastbaar loon worden aangemerkt. Dit betekent bijvoorbeeld dat een werkgever, onder voorwaarden, aan (bepaalde) werknemers een smartphone of tablet kan vergoeden of verstrekken zonder dat dit ten koste gaat van de vrije ruimte.

AfrekensystematiekDe afrekensystematiek, in geval de vrije ruimte wordt overschreden, wordt vereenvoudigd. Werkgevers kunnen ervoor kiezen slechts één keer per jaar te berekenen wat de verschuldigde eindheffing is in het kader van de WKR. De eventueel verschuldigde be-lasting dient de werkgever dan (uiterlijk) tegelijk met de belasting over het eerste tijdvak van het nieuwe kalenderjaar af te dragen.

ConcernregelingBinnen de concernregeling wordt een collectieve vrije ruimte gecreëerd voor alle tot het concern be-horende werkgevers. Er is sprake van een concern indien een moedermaatschappij een belang van ten minste 95 procent houdt in de (klein)dochter-maatschappij(en). Op het uiterste afrekenmoment kan een concern ervoor kiezen de regeling wel of niet toe te passen. Indien de regeling wordt toegepast geldt deze voor alle concernonderdelen die het ge-hele kalenderjaar voldoen aan het 95-procent-crite-rium. De eventuele eindheffing bij overschrijding van de vrije ruimte moet worden afgedragen door het

concernonderdeel dat de grootste loonsom heeft. Consequentie is wel dat alle concernonderdelen hoofdelijk aansprakelijk worden voor de gehele door het concern verschuldigde eindheffing.

Vrijstelling branche-eigen productenEr wordt een gerichte vrijstelling ingevoerd voor branche-eigen producten. De ‘oude’ regeling voor personeelskorting wordt daarmee onder de WKR voortgezet. Aan deze vrijstelling is de voorwaarde verbonden dat het voordeel van de werknemer niet meer is dan twintig procent van de waarde in het economische verkeer van deze producten, met een maximum van vijfhonderd euro per jaar. In tegenstel-ling tot de oude regeling is het niet mogelijk het niet-gebruikte deel van de personeelskorting door te schuiven naar het volgende jaar.

Werkplekgerelateerde voorzieningenDe WKR kent nu een nihil-waardering voor een aan-tal werkplekgerelateerde voorzieningen die door de werkgever worden verstrekt (waaronder ter beschik-king gesteld). Voor deze voorzieningen wordt een gerichte vrijstelling ingevoerd om het verschil tussen vergoeden en verstrekken weg te nemen.

Verlaging vrije ruimte naar 1,2 procentOm de besproken wijzingen van het Belastingplan 2015 zonder budgettaire derving mogelijk te maken wordt de vrije ruimte verlaagd van 1,5 procent naar 1,2 procent. Bent u klaar voor de WKR?

> Dit artikel is geschreven door Simone Rutgers, advocaat en fiscalist bij Certa Legal te Amsterdam.

> Certa Legal, een full service juridische dienstverlener, behandelt in deze rubriek diverse juridische aspecten die van belang kunnen zijn voor het facilitaire werkveld.

Wie wat waarCamelot Europe breidt directie Nederland uitZowel de groei van de omzet als de verdere professionalisering van leegstandbeheerder Camelot Europe, maken een uitbreiding van de directie noodzakelijk. COO Remco van Olst benoemde in oktober 2014 twee directeuren, afkomstig uit de eigen gelederen, die samen de directie gaan voeren over Camelot Nederland. De zes kantoren in Amsterdam, Eindhoven, Utrecht, Rotterdam, Heerlen en Zwolle zullen aan dit tweetal gaan rapporteren.Dennis Elfferich (1971) zal als operationeel directeur verantwoor-delijk zijn voor het aansturen van de teams beheer, bewonersza-ken, technische dienst en onderhoud. Elfferich heeft een achter-grond in de beveiliging en bij defensie. Richard de Roo (1968) zal als commercieel directeur de sales en account teams aansturen.Informatie: www.cameloteurope.com

Erik Jaspers (Planon) in RvT IFMA

Erik Jaspers, CTO bij Planon, is benoemd tot lid van de Raad van Toezicht van de IFMA Foundation. Als medevoorzitter van het onderwerp Knowledge Management, zal Jaspers zijn bijdrage leveren door onderzoeksonderwerpen aan te dragen voor de agenda van de stichting. Als lid van de financiële commissie is hij medeverantwoordelijk voor het beheren van de financiële middelen van de stichting. ‘Ik voel mij zeer vereerd dat ik nu medevoorzitter en lid van de financiële commissie ben’, aldus Jaspers. ‘Ik wil graag perspectief toevoegen om ons beroep in-ternationaal verder te ontwikkelen. Onderzoek en kennisbeheer zijn de belangrijkste onderdelen van de foundation en dragen bij aan de ontwikkeling van het gehele FM-vakgebied.’Informatie: www.ifma.org

Daniëlle Overweg nieuwe directeur MasterKey Groep

Daniëlle Overweg volgt Jan Halfman op als algemeen directeur van MasterKey Groep. Zij zal daarbij leidinggeven aan de vier bedrijven binnen de groep: Master-Key, MasterKey Interim, Clean Concepts en MasterKey GmbH. In de afgelopen periode is onder leiding van Daniëlle Overweg een nieuwe strategie ontwikkeld voor de MasterKey Groep. De implementatie van de nieuwe strategie van de MasterKey Groep past bij de ervaring van Daniëlle Overweg. Met de nieuwe invulling van het directieteam is de basis gelegd voor het verder uitbouwen van de marktpositie. Jan Halfman blijft actief betrokken bij Master-Key Groep en maakt als directeur onderdeel uit van het directieteam. Hij gaat zich richten op technologische doorontwikkeling van MasterKey en verdere groei van de activiteiten in Duitsland. Informatie: www.masterkey.nl

Actiemodel

Wanneer de dagelijkse was u boven het hoofd groeit.

Krachtig en betrouwbaar – dàt zijn de actiemodellen ECO SPEED. Ze zijn ontwikkeld voor het gebruik in bedrijven en instellingen, en wassen tij-dens hun gehele levensduur maar liefst zes keer zo veel als een gewone wasmachine voor huishoudelijk gebruik. En dat met extreem korte was- en droogtijden, compacte afmetingen en een bijzonder gunstig energie-verbruik. Dan is het niet erg als de dagelijkse berg was groter uitvalt ...

Lees meer over onze actiemodellen en zorg er nu voor dat u de speciale Miele actiekorting ontvangt: www.miele-professional.nl/ecospeed

Nu tot wel € 1.029,-

extra korting!*

* Beperkte oplage met actiekorting excl. BTW ten opzichte van de vergelijkbare gebruikelijke Miele-modellen

drogen in maar

36

wassen in maar

49

drogen in maar

36

wassen in maar

49

Actiemodel

Wanneer de dagelijkse was u boven het hoofd groeit.

Krachtig en betrouwbaar – dàt zijn de actiemodellen ECO SPEED. Ze zijn ontwikkeld voor het gebruik in bedrijven en instellingen, en wassen tij-dens hun gehele levensduur maar liefst zes keer zo veel als een gewone wasmachine voor huishoudelijk gebruik. En dat met extreem korte was- en droogtijden, compacte afmetingen en een bijzonder gunstig energie-verbruik. Dan is het niet erg als de dagelijkse berg was groter uitvalt ...

Lees meer over onze actiemodellen en zorg er nu voor dat u de speciale Miele actiekorting ontvangt: www.miele-professional.nl/ecospeed

Nu tot wel € 1.029,-

extra korting!*

* Beperkte oplage met actiekorting excl. BTW ten opzichte van de vergelijkbare gebruikelijke Miele-modellen

Krachtig en betrouwbaar

Snelle programma’s wassen 49 minuten, drogen 36 minuten

Wast en droogt zes maal zoveel wasgoed als huishoudelijke apparatuur

Geschikt voor bedrijven en instellingen

Uitstekend hygiënische wasresultaat

Info: (0347) 37 88 84www.miele-professional.nl

www.miele-professional.nl/ecospeed

Nu tot wel € 1.029,- extra korting!*

2322 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

Thema LEISURE

Erik Ernst en Rianne Kuik

De Bonte Wever (voormalige bontweverij in Slagharen - afgebrand in 2001), Speelstad Oranje (in een oude aardappelmeelfabriek), Preston Palace (feestlocatie in een oud ziekenhuis in Al-melo – inmiddels verkocht) en in Duitsland:

Wunderland Kalkar en Kernies Familienpark. Het is nog maar een greep uit de recreatie- en amusementsgelegenheden die ondernemer Hennie van der Most, vaak in leegstaande bedrijfspanden, begon. Met een sigaartje in zijn hand treffen we de no-nonsensondernemer aan bij een van de locaties van zijn productiebedrijven. Want Van der Most is meer dan ho-reca en recreatie: hij heeft zijn bedrijf zo opgebouwd dat hij zichzelf kan voorzien in nagenoeg alles wat er nodig is en wil trouw blijven aan waar volgens hem on-dernemerschap om draait: het creëren van werkgelegenheid.

Alles in eigen beheer‘Als je wilt dat je mensen hun werk met een glimlach doen en volledige aandacht hebben voor de gasten, dan moet je niet uitbesteden’, vindt Van der Most. ‘Ik heb dat ooit één keer geprobeerd met de schoonmaak in een van mijn hotels en ik heb het heel snel weer teruggedraaid. Ik kreeg klachten van gasten. Als ik het werk uitbesteed, moeten de mensen als eerste namelijk zorgen dat ze zoveel mogelijk werk in zo weinig mogelijk tijd doen. Dan draait het niet meer om gastvrijheid, maar om efficiency; dat gaat ten koste van de gasten en dat wil ik niet. Ik vind het belangrijk dat iedereen met plezier zijn werk kan doen en dat de gasten een mooie dag hebben. Als we aan het einde van de rit ook nog geld over-

houden, dan ben ik tevreden. Maar geld is niet het doel, het is een middel om te kunnen ondernemen en om werkgelegenheid te scheppen.’Van der Most benadert het ondernemen op een prak-tische en eenvoudige manier, zo ook het facilitair bedrijf. ‘Voor mij is het heel eenvoudig’, zegt Van der Most. ‘Ik vertrouw op mijn mensen en geef ze veel verantwoordelijkheid. Voor al mijn bedrijven heb ik een eindverantwoordelijke manager. Hij is eindver-antwoordelijk en stuurt het bedrijf aan. Onder de manager werken afdelingshoofden en daaronder de medewerkers, maar de afdelingshoofden zijn ook allemaal meewerkend. Iedere eindverantwoordelijke is zelf verantwoordelijk voor het creëren van zijn superteam. Een afdelingshoofd moet de manager wel

toestemming vragen om een vacature in te vullen, maar hij bepaalt zelf wie hij aanneemt. Hij moet er immers zelf mee werken.‘Op deze manier is iedereen maximaal betrokken bij wat hij doet en dat komt ten goede van de gastvrijheid. Daarom werken we in de meeste parken ook met all-inprijzen. Zowel gasten als medewerkers hoeven dan nergens meer bij na te denken. Afrekenen hoeft maar één keer en dat scheelt ingewikkelde kassasy-stemen bij alle uitgiftepunten. Hierdoor kan de gast

Denk je aan leisure, dan denk je aan Hennie van der Most.

Deze Overijsselse ondernemer staat bekend om de

wijze waarop hij oude bedrijfspanden weet om te bou-

wen tot horeca- en amusementsgelegenheden, zijn doel:

een gunstige prijs- kwaliteitverhouding. De redactie van

FMIt was benieuwd naar de werkwijze van deze eigen-

zinnige ondernemer en ging met hem in gesprek.

‘ Bij uitbesteden draait het om efficiency, niet om gastvrijheid’De gast centraal bij ondernemer Hennie van der Most

> Hoe het begonHennie van der Most (Slagharen, 23 maart 1950) werd geboren als boerenzoon. Hij volgde drie jaar de LTS en had diverse baantjes. In 1974 begon hij een handel in oud ijzer. Zijn recreatieondernemingen zijn ontstaan uit een privézwembad met sauna in zijn schuur in Slagharen. De hele buurt mocht er tegen betaling gebruik van maken tot de gemeente Hardenberg hem verbood om zijn schuur voor publiek open te stellen. In 1980 kocht hij daarom een leegstaande bontweverij in zijn woonplaats Slagharen om daar sauna- en zwemcentrum De Bonte Wever van te maken. Diverse andere projecten volgden.

> Tips van Hennie van der Most voor het facilitaire werkveld:• ga gewoon ondernemen• wees kritisch bij uitbesteden en stel jezelf de vraag of een

uitbestede medewerker hetzelfde doel kan nastreven als een inbestede medewerker

• probeer als branche de wetgeving niet te ver te laten doorslaan; het moet wel werkbaar blijven

• zie geld als middel om je ondernemersdoelen te behalen en niet als doel op zich

Hennie van der Most

25fmi 11 - 2014

volledig genieten en medewerkers kunnen zich rich-ten op het de gast naar de zin maken.’

RealiteitszinVan der Most concludeert dat bij velen de realiteits-zin weg is. ‘Mensen gaan het gesprek niet meer aan. Ze vergaderen wat af, maar ze spreken niet uit wat er echt aan de hand is. Directeuren verstoppen zich in kamertjes achter secretaresses; dat kan niet goed

gaan. In mijn bedrijven komen medewerkers naar mij toe als er iets is. Ik loop rond en eet een kroketje met de jongens mee als ze aan het lunchen zijn. Geen moeilijk gedoe.’Van der Most gaat verder: ‘Het wordt de ondernemer van nu door alle regels bijna onmogelijk gemaakt om te

kunnen ondernemen. Neem nu het ontslagrecht; dat is vooral geschreven richting de medewerkers. Prima om de medewerkers enigszins te beschermen, maar nu wordt het ondernemen onmogelijk gemaakt. Het slaat te veel door, waardoor het juist tegen zowel de werkgevers als de werknemers werkt. Daarom geloof

> Erik Ernst is projectleider bij FrieslandCampina en redactielid van FMI. Rianne Kuik is eigenaar van K&K Connect, initiatiefnemer van durfteverbinden.nl en redactielid van FMI.

ik ook dat een duidelijk en transparant ontslagrecht mogelijk is. Als je maar eerlijk met elkaar praat, kom je heel eenvoudig tot een ontslagrecht dat goed is voor de werkgever en voor de werknemer.’ Piek en ziekOok ‘piek en ziek’ wordt in de bedrijven van Van der Most zelf opgevangen. Slechts zelden maakt hij ge-bruikt van uitzendbureaus: ‘We werken met een grote groep oproepkrachten. Deze mensen hebben wij in dienst en zij weten dan ook precies waar het bij ons om gaat: het de gast naar de zin maken.‘In al die jaren dat ik ondernemer ben, heb ik geleerd dat hoe je van binnen in elkaar zit en of je je werk met passie doet, het verschil maakt. Onder druk van de banken heb ik wel eens dure en hoog opgeleide men-sen aan het werk gehad. Maar als ze geen passie had-den voor de gast, dan kwam het nooit goed. Als ie-mand iets echt wil dan kan hij alles leren.’ fmi

’Met all-inprijzen hoeven

zowel gasten als medewerkers

nergens meer bij na te denken’

Facility Management Simplified

Met TOPdesk heeft u alles in huis om meldingen, reserveringen en andere taken razendsnel af te handelen. U hoeft alle informatie slechts op één plek te beheren, terwijl elke afdeling zijn eigen veilige werkomgeving behoudt. TOPdesk is de enige tool die facility management, ICT en HRM perfect integreert.

Met het Facility Management Informatie Systeem (FMIS) van TOPdesk heeft u uw reserveringenbeheer altijd op orde.

Het laatste wat u wilt is dubbel geboekte vergaderruimtes, teveel bestelde catering en no-shows. Met de module Reserveringenbeheer heeft u altijd inzicht in de beschikbaarheid van de te reserveren bedrijfsmiddelen en ruimtes. En diensten als koffie of lunch heeft u zo bijgeboekt.

Meer weten?Bezoek www.topdesk.nl/fmis

Ontdek TOPdesk voor facility managementDe beste manier om uw klanten te bedienen

Bezoek TOPdesk op de vakbeurs Facilitair

van 14 t/m 16 januari. Stand 1F.081.

Foto

’s: ©

NFP

Pho

togr

aphy

- Pi

eter

Mag

iels

en

L E C T O R E N D I A L O O GRuud Welten (docent Filosofie en Bedrijfs- en organisatie-ethiek aan de Universiteit van Tilburg en lector Ethiek bij het kenniscentrum Hospitality van Saxion) en Bernard Drion (lector FM aan NHTV en directeur bij Hospitality Consultants), discussiëren en filosoferen elke maand op het kruispunt van FM en ‘de wereld waar niets nog is zoals het was’.

DRION – WELTEN

Beste Bernhard,

Veel dank voor je mooie antwoorden in je laatste brief. Je vertelt erin over de rol van hospitality binnen FM. Ik wil het daar graag over hebben, want ik ben het helemaal met je eens dat hospitality het hoogste goed van facility management zou moeten zijn. Wel, laten we de koe eens bij de horens pakken. Wanneer je wilt beschrijven wat hospitality is, wordt het vaak even interessant als abstract, maar volgens mij voldoet het om te kijken naar praktijken van hospitality. En die hebben, zoals je ook aangeeft, alles te maken met uitnodigen, verleiden; met het zeggen van ‘welkom’. Een goed FM’er weet dat ook gebou-wen ‘welkom’ kunnen zeggen.Ik breng mijn werkzame leven door in gebouwen met klaslokalen en al sinds de lagere school verbaas ik mij over de ongastvrijheid daarvan. Ik bedoel niet zozeer de inrichting van klaslokalen (waar kleuterjuffen vaak erg creatief in zijn), maar ik bedoel de manier waarop deze lokalen zijn gebouwd en door hun standaard inrichting eigenlijk direct al een onder-wijsvisie afdwingen: ‘Jullie blijven allemaal zitten en ik, docent, ben de komende twee uur aan het woord’. Slechte docenten zeggen dat ook nog eens tegen de studenten, maar dat is helemaal niet nodig, want de facilitaire inrichting straalt deze boodschap al uit. En mocht een innovatief docent of student iets anders willen, zoals een andere werkvorm, dan is het probleem allereerst facilitair van aard. Hogescholen en universiteiten kennen tegenwoordig allemaal van die grote bioscoopzalen waar de studenten nog net niet zitten vastgenageld aan hun stoel met uitklapbaar schrijftafeltje, met de bedoeling dat ze twee uur lang naar een talking head turen die slechts zichtbaar is als schaduw op zijn Powerpoint, in het licht van een zoemende beamer. Innovatie beperkt zich dan slechts tot, in het beste geval, nieuwe stoelen, een nieuwe beamer en Prezi in plaats van Powerpoint. Natuurlijk ken ik ook die mooie experimentele lokalen in onze onderwijsinstituten, maar het probleem blijft dat ze uitzondering zijn op de regel. Wat ik wil tegen alle facility mana-gers in het onderwijs in Nederland wil zeggen is: het moet anders, het kan anders en dit keer zal het niet van onderwijskundigen, maar van jullie moeten komen. En dit be-tekent dat je niet vanuit facilities moet denken (middelen) maar vanuit het hoogste goed van uitnodigend onderwijs: hospitality. Ik denk dat we met hospitality navigation in plaats van het verouderde facility management een hoopvolle weg in slaan.

Ruud

24/7100 JA

AR

16208_11 NVD Corporate 190x135 adv.indd 1 01-09-14 11:31

W W W. G I R O D I K I K A . N L

Zes etappes door Noord-Italië995 kilometer

2 8 J U N I T / M 3 J U L I 2 0 1 5

stopper_190x135.pdf 1 25/09/14 13:45

2928 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

’De informatie geeft

inzicht in het gebruik van

een gebouw’

Door het toepassen van wifi-analyses (wifi analytics) wordt eenvoudig inzicht gegenereerd in hoe, hoe vaak en hoeveel mobiele apparaten zich bewegen

in, door of om gebouwen. Ook kunt u real time zien waar de apparaten zich bevinden en hoe lang zij op een specifieke plaats verblijven. De infrastructuur leent zich er dan ook voor om te integreren met applicaties zoals een routeplanner om medewerkers of bezoekers te faciliteren en ondersteunen in het vinden van een bestemming in een gebouwencomplex. Of voor het lokaliseren van bijvoorbeeld alarmen van een BHV-applicatie of het oproepen van BHV’ers op basis van hun positie.Informatie ten aanzien van facility management is er op gericht inzicht te krijgen in het gebruik van een gebouw. Om op basis van de uitkomsten het aantal vier-kante meters (op specifieke dagen) te verkleinen of af te stoten omdat er klaarblij-kelijk te veel capaciteit is. Op die manier draagt de data bij aan het verhogen van de efficiency van huisvesting, energie, schoonmaak, et cetera.

Hoe werkt wifi analyticsIeder mobiel apparaat waarvan wifi aan staat, stuurt automatisch probe requests naar alle draadloze datanetwerken dat het apparaat ziet. Probe requests zijn kleine datapakketten om een associatieproces te starten, en een verbinding met een draadloos netwerk te realiseren. Dit proces wordt gestimuleerd doordat mo-biele apparaten zo geprogrammeerd zijn dat deze wifi prefereren boven bijvoorbeeld een 3- of 4G-verbinding. Onderdeel van het probe request is het unieke MAC-adres waaraan een mobiel apparaat wordt herkend. De probe requests worden geregistreerd door de aan-wezige access points, die in verbinding staan met de analytics engine. De analytics engine vormt het hart van het systeem en verwerkt de activiteiten van de mo-biele apparaten in bruikbare data middels specifieke algoritmes, waarna deze wordt geïntegreerd met plattegronden en voorzien in databases met bruikbare inzichten. Desgewenst integreert de dienstverlener op het gebied van wifi analy-tics WiFiProfs video analytics om data zoals leeftijd, geslacht en het percentage wifi-gebruikers te rapporteren en deze ratio te extrapoleren op de totalen.

AccuraatheidDe nauwkeurigheid van de data is afhankelijk van de locatie, de dichtheid van het aantal access points en de intelligentie van de gekozen analytics engine. Door gebruik te maken van triangulatie is WiFiProfs in staat de locatie van een mobiel apparaat op een paar meter nauwkeurig te bepalen. Triangulatie is het bepalen van de locatie van een mobiel apparaat door het meten van hoeken uit bekende punten aan weerszijden van een vaste basislijn. Het punt kan dan worden vastgesteld dat het derde punt van een driehoek met een bekende kant en twee bekende hoeken. Deze methode wordt ook wel een drie-hoeksmeting genoemd.

VerstoringenDoordat het aantal radiogolven waarop een licentie-vrij wifi-signaal in Europa mag worden uitgezonden, beperkt is tot drie kanalen op de 2.4 GHz en negentien kanalen op de 5Ghz – zonder overlap, is een profes-sionele netwerkplanning belangrijk. Want zodra twee of meer dezelfde kanalen overlappen, ontstaat inter-ferentie of te wel verstoringen. Het is dan ook belang-rijk modulaire access points toe te passen die enkel monitoren en voorzien in wifi-dekking. Want moni-torende access points zenden geen signaal uit. Door de toepassing van deze modulaire access points is WiFiProfs in staat een netwerk te ontwerpen dat nauwkeurig data verzameld, maar waarbij tevens uitstekende draadloze verbindingen beschikbaar zijn voor mobiele apparaten.

Privacy Het MAC-adres van een mobiel apparaat kan wor-den beschouwd als persoonlijke informatie omdat het uniek is, en kan worden gekoppeld aan een individu. En om dit te voorkomen verzorgt WiFi-Profs dat elk MAC-adres met een one way hash-algoritme onomkeerbaar wordt gemaskeerd, en verzamelt de analytics engine geen aanvullende informatie over een individu. Hierdoor zijn de systemen niet in staat data te verzamelen, noch te rapporteren, noch een individu te identificeren. De verzamelde data wordt vervolgens versleuteld en beveiligd tijdens de overdracht naar bijvoorbeeld een private of public cloud waarbij de data is ge-waarborgd en wordt beschermd onder strikte contractuele verplichtingen. Voor personen die geen onderdeel wensen uit te maken van het geheel, voorziet het systeem in een opt-out. Middels de opt-out kunnen personen zelfstandig hun mobiele apparaten uitschrijven.Organisaties die gebruik maken van deze dienstver-lening zijn winkelcentra, retailketens en organisaties met meer dan vijfduizend vierkante meter vloerop-pervlak. De gemeenschappelijke deler van bedrijven die er gebruik van maken is dat zij hun efficiency

verhogen door het gebouwbeheer, facility management en aantal benodigde vierkante meters afstemmen op data. Hiermee zijn zij in staat bijvoorbeeld schoon-maakkosten af te stemmen op het gebruik, locaties efficiënter in te richten en beveiligsmederwerkers daar te plaatsen waar deze het best tot hun recht komen.

SamenvattendOp basis van aanwezige draadloze netwerken kan in de meeste gevallen worden gestart met het verzame-

len van data over het gebruik van een locatie. Afhankelijk van de gewenste inzichten kan het wenselijk zijn aan-vullende access points te plaatsen om de nauwkeurig-heid te verhogen. Een vol-waardig systeem respecteert en bewaakt de privacy van personen en is afgestemd op de locatie. De gewenste in-

zichten zijn leidend in een goed design en de output dragen bij aan het verhogen van de dienstverlening en efficiëntie van het facility management. fmi

Remco Jongerius

Een BHV’er oproepen op basis van zijn positie in het pand,

of de schoonmaak afstemmen op het daadwerkelijk

gebruik van sanitair. Door wifi is inzichtelijk waar mensen

zich bevinden, hoe lang en hoe zij zich verplaatsen.

Wifi-analytics Efficiency verbeteren of potentieel privacyprobleem?

> Remco Jongerius, Consultant, WiFiProfs

3130 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

Over enkele weken verdwijnt Chipknip. Tot en met 31 december 2014 kunt u via Chipknip geld ontvan-gen. Het is echter aan te raden om voor die tijd te zorgen voor alternatieve betaalmogelijkheden, zodat u er zeker van bent dat uw klanten ook na 2014 bij u kunnen blijven betalen. Vermeld duidelijk bij de kassa welke alternatieve betaalmethode in uw orga-nisatie Chipknip vervangt. Heeft u nog geen besluit genomen over welk alternatief voor uw organisatie het meest geschikt is, neemt u dan zo snel mogelijk

doen er daarom goed aan te overwegen of pinnen in hun situatie een bruikbare vervanging is.Pinnen hoeft niet altijd een passend alternatief te zijn, onder meer door de verhouding tussen marges en kosten en door technische of fysieke belemmeringen bij de inbouw van een betaalautomaat. Dat kan bijvoor-beeld het geval zijn in de vendingbranche. Bij recent overleg tussen de banken en Nederlandse Leveranciers voor Betaalsystemen (NLB) is dit aan de orde gekomen. Een oplossing hiervoor is contactloos betalen.

Contactloos betalenBij contactloos betalen moet de betaalpas of de mobiele telefoon kortstondig dichtbij de betaalautomaat worden gehouden. Bij bedragen tot en met 25 euro is geen pin-code nodig. Boven dit bedrag moet de klant wel een pincode intikken op de betaalautomaat of op de mo-biele telefoon. Wanneer de contactloze of mobiele beta-lingen bij elkaar de drempel van 50 euro overschrijden moet er ook een pincode ingetoetst worden. Contactloos betalen is in het buitenland al langer mogelijk. Het is gemakkelijk en snel. Voor vending-automaten is er daarnaast het voordeel dat ook zonder numeriek toetsenbord contactloos kan worden be-taald. U kunt zelf kiezen of u contactloos of mobiel wilt aanbieden aan uw klanten. Het is een aanvulling op gewoon pinnen.Vanaf 2015 bieden bijna alle Nederlandse consumen-

tenbanken contactloos betalen aan hun klanten aan. Iedere bank bepaalt zelf de volgorde en snelheid. De bank kan daarbij voorrang geven aan klanten die zelf aangeven snel contactloos te willen betalen. U kunt uw klanten hierop attenderen. Het verschilt per bank of haar klanten contactloos kunnen betalen met een betaalkaart, met een mobiele telefoon of met beide.Behalve pinnen en contactloos betalen, zijn er nog andere mogelijkheden:• prepaid betaalproducten waarbij marktpartijen

samenwerken met Maestro en/of V PAY. Consu-menten zonder bankrekening kunnen op deze manier toch contactloos betalen

• gesloten betaalsysteem (met opladen en betalen in eigen beheer bij de exploitant)

• drie-partijen betaalsysteem (door één partij aan-geboden aan zowel betalers als exploitanten)

Een combinatie van pinnen en gesloten of drie-partijen betaalsystemen is ook mogelijk, al dan niet tijdelijk. Het aantal nieuwe betaalautomaten dat is uitgerust met een zogenaamde NFC-chip, en daarmee in staat zijn om alle contactloze betalingen – of dat nu met een pas of een mobiele telefoon is – te accepteren, groeit snel. We verwijzen u naar www.checkout.nl voor het complete assortiment betaalautomaten dat in Nederland verkrijgbaar is. Op die website vindt u informatie over upgrademogelijkheden van bestaande betaalautomaten en over verkrijgbare nieuwe automaten die geschikt zijn voor contactloos betalen.

Informeer bij uw bank en leverancier(s) naar de alternatieven die voor uw situatie geschikt zijn. Rele-vante websites: www.chipknip.nl en www.pin.nl. fmi

Vanaf 1 januari 2015 verdwijnt Chipknip. Er kunnen vanaf dat moment

geen betalingen met Chipknip worden gedaan en er kan geen geld meer

mee worden ontvangen. Pinnen lijkt een voor de hand liggend alternatief,

tegenwoordig ook heel gebruikelijk bij kleine bedragen. Maar er zijn meer

mogelijkheden. Heeft u al nagedacht over welke betaalmogelijkheden u

wilt bieden binnen uw bedrijf?

Chipknip verdwijntVendingbranche ontdekt contactloos betalen

> Geen dip & go in de vendingIn sommige landen wordt dip & go-betalen met de betaalpas in de kaartlezer maar zonder pincode, als betaaloplossing voor vendingautomaten aangeboden. Voor Nederlandse kaarthouders is deze betaalmogelijkheid uitsluitend beschikbaar bij parkeren en tolwegen. Er komt geen uitbreiding naar vending of andere sectoren. De versnelde invoering van contactloos betalen maakt dat overbodig.

> Contactloos betalenAan dit logo herkent u of een betaalpas geschikt is voor contactloze betalingen. Het staat op de voor- of achterkant van de betaalpas.  

Op steeds meer plaatsen kan contact-loos worden betaald. Een betaalautomaat dat geschikt is voor contactloos betalen, is te herkennen aan dit logo. Het staat op de zijkant van een automaat of in het scherm. Het geeft de plaats aan waar u de betaalpas of mobiel tegen de betaal automaat moeten houden als u wilt betalen. Daarnaast is er speciaal promotiemateriaal voor op en bij de betaalautomaat (www.pin.nl/webshop).

contact op met uw bank en leverancier(s). Het is namelijk absoluut niet mogelijk om na 1 januari nog Chipknip te accepteren.

OplaadpuntHeeft u een Chipknip-oplaadpunt? Vanaf 1 januari werkt het oplaadpunt niet meer. Via www.chipknip.nl kunt u een sticker bestellen voor op het oplaadpunt, om uw klanten te wijzen op het einde van Chipknip en de mogelijkheid om ook via uw oplaadpunt het Chipknip-saldo terug te storten naar hun bankrekening. Wanneer uw organisatie voor 1 januari stopt met de acceptatie van Chipknip, dan kunt u zelf afwegen of u het oplaadpunt tot het einde van het jaar laat hangen, zodat uw klanten hun Chipknipsaldo terug kunnen storten op de betaalrekening, of dat u het oplaadpunt eerder verwijdert. Oplaadpunten in uw eigendom kunt u zelf loskoppelen en afvoeren via de gemeentelijke milieustraat. Neem contact op met de leverancier van uw oplaadpunt wanneer u het apparaat gehuurd heeft.

PinnenOndernemers die al eerder zijn gestopt met Chipknip zijn voor een groot deel overgestapt naar pinnen. Pinnen is in alle sectoren de meest gebruikte oplossing voor elektronisch betalen. Acceptanten van Chipknip

> Dit artikel is samengesteld door de redactie van FMI.

3332 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

’Samenwerking met een

softwareleverancier staat

of valt met partnership’

Al 52 jaar speelt Randstad een toonaangevende rol in de arbeidsmarkt. Randstad helpt mensen bij het vinden van een baan en geeft hun carrières vorm. Ook ondersteunt Randstad bedrijven bij

het realiseren van hun doelstellingen door de inzet van de best mogelijke mensen en innovatieve maatwerkoplossingen. Jeroen Oort, projectmanager ICT bij Rand-stad en Frans Hardenbol, projectmanager Huisvesting bij Tempo-Team over de overstap binnen de Randstad Holding naar het facility management informatie systeem (FMIS) van Axxerion.Oort: ‘Ruim een jaar geleden werd duidelijk dat we gingen overstappen naar een nieuw FMIS. We oriënteerden ons al enige tijd op een werkmaatschappij-overstij-gend systeem, zodat we binnen onze holding op een eenduidige manier konden samenwerken. De afzonderlijke werkmaatschappijen gebruikten op dat moment nog verschillende versies van een FMIS-systeem dat niet meer aan onze eisen voldeed.’ Hardenbol: ‘Tempo-Team gebruikte zelfs nog helemaal geen FMIS, wij werkten met Access en Excel. Het was voor ons direct duidelijk dat de komst van één FMIS, met uiteraard enkele werkmaatschappij-specifieke aanpassingen, een zeer positieve ontwikkeling zou zijn.’Na een aanbesteding bleek het FMIS van Axxerion het meest compleet en confi-gureerbaar. Met bovendien een intuïtieve gebruikersinterface. Oort: ‘We waren overtuigd. Daarna ging het snel. Betrokkenen werden ingelicht, werkgroepen ingedeeld en we hadden regelmatig overleg.’ Oort kwam aan het roer van de projectorganisatie te staan en werkte daarbij intensief samen met Hardenbol.

DoelstellingenHardenbol: ‘Die samenwerking verliep perfect. Het pakte goed uit dat Jeroen en ik veelvuldig konden schakelen. Goed overleg tussen de verschillende werkmaat-schappijen versnelde de besluitvorming. Het vlotte en oplossingsgerichte hande-len van Axxerion speelde hierin een cruciale rol. Hierdoor is het ons gelukt om

in een relatief korte periode verschillende belangen af te zetten tegen onze gezamenlijke projectdoelstel-lingen. Ik bewaarde namens onze werkmaatschappij het overzicht en vertegenwoordigde mijn collega’s uit de verschillende werkgroepen. Voor onze werkmaat-schappij was de behoefte groot om met het nieuwe FMIS één verzamelplaats te creëren voor al onze data. Denk aan huurcontracten, opdrachtverstrekkingen en het volgen van storingen op de vestigingen.’Oort: ‘En voor mij kreeg het in goede banen leiden

van de complete implemen-tatie de hoogste prioriteit. Zoals Frans al aangeeft, was dat een kwestie van balance-ren tussen het tegemoet ko-men aan de uiteenlopende voorkeuren binnen de Rand-stad Holding, en ons streven naar een zo gestandaardi-seerd mogelijk systeem. Bin-nen budget en op tijd de

gewenste functionaliteit implementeren vormde daarnaast een harde eis. Dat was voor mij dus een doelstelling waar geen rek in zat, ik zat er bovenop. Ik kan niet anders zeggen dat Axxerion ook hierin een waardevolle ondersteunende rol vervulde. Er werd goed en snel gecommuniceerd, er was volop transpa-rantie. Hierdoor konden we steeds op tijd evalueren en indien nodig bijsturen. Ik heb aardig wat ervaring

met softwareleveranciers, en een samenwerking valt of staat wat mij betreft met partnership. Tijdens im-plementatietrajecten heb je nu eenmaal altijd onvoor-ziene situaties en voortschrijdend inzicht. Als je dit als partners kunt opvangen is dat een groot goed.’

State of the artIn de oude situatie had Randstad een Self Service Portal, maar alleen ten behoeve van de ICT dienst-verlening. De FMIS-functionaliteiten op het gebied van meldingen en reserveringen zijn door Axxerion aan deze bestaande portal toegevoegd. Oort: ‘Dat was een technische uitdaging, maar is zonder pro-blemen geïmplementeerd. De eindgebruiker ervaart één portal en merkt dus niet dat er achter de scher-men verschillende applicaties bij betrokken zijn.’ Hardenbol: ‘Dit portal is zowel technisch als func-tioneel state of the art. Alle zesduizend medewerkers in het land kunnen in Axxerion met Single Sign On (SSO) inloggen. SSO is belangrijk voor ons, omdat we onze medewerkers zo min mogelijk willen be-lasten met inlog issues. Medewerkers kunnen laagdrempelig een melding doen van een storing die gekoppeld is aan hun vestiging.’In totaal heeft de Randstad Holding in Nederland 400 eigen vestigingen, met daarnaast nog eens ruim 250 inhouse-vestigingen bij klanten. Dubbele sto-ringsmeldingen zijn dankzij de portal niet aan de orde, iedereen kan zien welke meldingen openstaan,

Bemiddelaar op de arbeidsmarkt Randstad Holding

heeft een landelijk dekkend vestigingsnetwerk, waar

tevens de vestigingen van Yacht en Tempo-Team deel

van uitmaken. De gehele holding is onlangs overge-

stapt op een nieuw facility-management-informatie-

systeem (FMIS).

Inez van Kesteren

Randstad Holding kiest voor werkmaatschappij-overstijgend FMIS’Axxerion meest compleet’

Jeroen Oort (l) en Frans Hardenbol

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

35fmi 11 - 2014

> Inez van Kesteren is tekstschrijver ( Lente Communicatie)

in behandeling zijn genomen en zijn afgerond. Zodra een storing is ingediend wordt deze door de Facilitair Service Desk, de interne front office van Randstad, Yacht en Tempo-Team, doorgegeven aan de juiste leverancier in de betreffende regio. Oort: ‘Over state of the art gesproken, voor de meldingen op het gebied van technisch onderhoud hebben we eveneens een hoogwaardige koppeling gerealiseerd. Deze zorgt ervoor dat onze portal verbonden is met het Focus-platform van Strukton. Als een melding voor Strukton is, wordt deze online doorgezet. Vanaf dat moment worden alle updates aangaande deze melding vanuit Strukton via dezelfde koppeling teruggestuurd naar ons systeem. Het is dus een tweeweg-interface die ervoor zorgt dat de informa-tie aan beide kanten real time gesynchroniseerd is. Hierdoor is bijna geen mondelinge afstemming meer nodig. Zo zit dit FMIS dus vol handigheden.’

MonitorenOok de huisvestingsprojecten van Randstad zijn ondergebracht in het FMIS van Axxerion. Hardenbol: ‘Ja, dat is voor mij natuurlijk extra interessant. Indien we een verbouwing hebben aan een van onze vesti-gingen, dan vormt Axxerion ons uitgangspunt voor het verstrekken van alle opdrachten aan leveranciers. Als vanwege ziekte of vakanties iets moet worden overgenomen van een collega, dan kunnen we de status van zijn of haar opdrachten raadplegen en hier zo nodig op anticiperen. Daarnaast hebben we een

standaard planning voor verbouwingen opgenomen in het FMIS. De daaraan gekoppelde workflow is voor iedereen inzichtelijk. Zo kunnen we altijd monitoren of de leveranciers geïnformeerd zijn, welke offertes zijn aangevraagd, welke bestellingen uitstaan en wan-neer een verbouwing is afgerond.’Oort vult aan: ‘Ook rondom onze huurcontracten kunnen we nu alles gemakkelijk monitoren en afwik-kelen. Van alle panden staan de huurcontracten in het FMIS opgeslagen. Dankzij een self billing-functiona-liteit worden facturen snel goedgekeurd. Vervolgens worden ze automatisch betaald via een koppeling met de bank. Wederom een voorbeeld van een enorme efficiencyverbetering. En niet alleen wij zijn enthou-siast, we krijgen uit het hele land positieve reacties. ‘Oort en Hardenbol zijn trots. Oort: ‘De overstap naar een nieuw FMIS is natuurlijk niet zomaar iets. Dus als zo’n omvangrijk project succesvol en efficiënt verloopt, dan is dat een enorme opsteker.’Die credits gaan ook naar de consultants van Axxerion, aldus de heren. Hardenbol: ‘Die dachten altijd een stap vooruit en bleken steeds weer in staat om zaken te vereenvou-digen en ons als organisatie te ontzorgen. En het re-sultaat mag er zijn. Dankzij dit nieuwe FMIS hebben we meer grip op onze processen en geldstromen.’ fmi

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

Veel bedrijven hebben vandaag de dag behoefte aan een verregaande personalisatie van hun documenten en zoeken een oplossing voor multichannel-communicatie. Om aan deze behoeften te voldoen, heeft Neopost OMS-500 ontwikkeld. Gebruiksvriendelijke, nieuwe software die automatisch, gepersonaliseerde en beveiligde klant-communicaties kan produceren. Verzend documenten met een inhoud, aangepast aan het profiel van uw klanten en verdeel ze aan de juiste persoon. Wanneer u wil en via het gewenste kanaal!

Meer info op www.neopost.nl/OMS-500

AUTOMATISEER EN PERSONALISEER UW KLANTCOMMUNICATIE

MULTI-CHANNEL COMMUNICATIE MAKKELIJKER DAN U DENKT !

OMS-500 NLNL.indd 1 14/03/2014 14:11:58

3736 fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

‘ Veel informatie wordt

niet meer op papier

ontvangen maar via

e-mails en usb-sticks’

Veel elementen van informatiebeheer vallen onder het vakgebied facility management, terwijl het traditiegetrouw bij documentaire informatievoor-ziening of informatiemanagement (IM) is onder-gebracht. Meestal vindt er echter weinig samen-werking plaats en dat is een gemiste kans.Vaak is er bij bedrijven veel aandacht voor bij-

voorbeeld huisvesting en ICT-middelen, maar niet, of veel minder, voor informa-tie- en archiefbeheer. Zo komt het regelmatig voor dat bij een verhuizing poten-tieel archiefmateriaal wordt weggegooid, of dat er bij het invoeren van het nieuwe werken geen rekening wordt gehouden met de papieren archieven en informatie-bestanden. Bij herinrichting van een kantoorruimte is er in de meeste gevallen minder kast- en plankruimte. De bestaande papieren bestanden moeten dus op-geruimd worden. Tegelijkertijd moet alle voor de medewerkers dagelijks benodigde informatie digitaal beschikbaar zijn om plaats- en tijdonafhankelijk te kunnen werken. Hier kunnen FM en IM elkaar versterken: IM beschikt over de kennis die nodig is om informatiebestanden te schonen en documenten dusdanig te digitaliseren, dat ze aan de eisen uit de archiefwet blijven voldoen, terwijl FM de kennis over inkoop, IT en logistiek bijdraagt.

BoekenkastNa zo’n opruimactie is er meestal nog een tweede actie nodig: het digitaliseren van de papieren dossiers en informatie, die medewerkers bij hun werkzaamheden nodig hebben. Overigens is het niet altijd handig om informatie te digitaliseren: in het geval dat veel wordt gewerkt met wetboeken, is het bladeren door een wetboek een-voudiger dan het scrollen of zoeken in een digitale versie. Bij zo’n bedrijf kan dan ook, in overleg met de kantoorinrichters van FM, een boekenkast worden neergezet waarin alle wetboeken zijn geplaatst, zodat iedereen er gebruik van kan maken. Wat ook vaak gebeurt, is het digitaliseren van alle fysieke informatie die nog op de afdelingen aanwezig is. Dit brengt hoge kosten met zich mee: alle dossiers

moeten worden voorbereid en vervolgens gescand worden. Meestal worden overbodige documenten (verouderde informatie, kopieën) of afgesloten dos-siers hierin meegenomen. Dit is niet alleen kostbaar, maar veroorzaakt ook een soort informatie-infarct: er komt te veel, ongesorteerde en mogelijk verou-derde informatie ergens op een gemeenschappelijke schijf te staan. FM en IM kunnen samenwerken om dit te voorkomen: voorafgaand aan de digitalisering moet gezamenlijk worden bepaald waar de bestanden worden opgeslagen en beheerd, welke delen wel of juist niet worden mee-genomen en of informatie niet op een andere wijze te verkrijgen is. Zo kun je er als bedrijf voor kiezen om abonnementen op papieren uitgaven om te zetten in digitale abonnementen of lidmaatschap van openbare databases en informatiebestanden. Ook is daar scan-ning on demand ingevoerd voor reeds afgesloten dos-siers: deze worden gedigitaliseerd op het moment dat ze als nog nodig zijn voor het werk.

Waarde van informatieEen ander belangrijk punt is databasebeheer. Het komt regelmatig voor dat bij de aanschaf van nieuwe soft-ware, de oude wordt weggedaan, zonder de waarde van informatie die zich daarin bevindt te schatten. Ook databases vallen onder de archiefwet en hebben een wettelijke bewaar- of vernietigingstermijn. Waar FM de kennis over de lifecycle van de software heeft, heeft IM die over de lifecycle van de ingevoerde in-formatie. Beide kennisvelden zijn noodzakelijk om

een goede beslissing te nemen over de toekomst van een softwarepakket.Elke organisatie heeft overigens al heel veel informa-tie digitaal beschikbaar. Naast de al genoemde data-bases is deze informatie beschikbaar in het docu-ment-managementsysteem (DMS), maar veel vaker op netwerkschijven, persoonlijke schijven of e-mailboxen. Veel informatie wordt bovendien al niet meer op papier ontvangen: e-mails en usb-sticks komen via medewerkers de organisatie binnen, vaak zonder dat zij het archief of het DMS bereiken. Deze situatie is onwenselijk: de informatie is niet voor iedereen die daartoe toegang moet hebben beschik-baar. Ook hier moeten FM en IM de samenwerking zoeken. Beide vakgebieden gecombineerd hebben een prima overzicht in de gebruikte media, de waarde van de informatie en de manier waarop dit bewaard kan en moet worden.

ArchiefwetSamenwerking is de sleutel tot een succesvol infor-matie- en archiefbeheer. Zo werken we bij één klant nauw samen tussen IM, het secretariaat (dat veel van de informatie van de afdelingen beheert op een projectenschijf) en FM om een nieuw DMS in te richten. IM zorgt ervoor dat op de achtergrond direct het informatiebeheer in het DMS wordt ingericht, zodat aan alle eisen van de Archiefwet wordt voldaan. FM was al vroeg in het proces betrokken, namelijk bij het aanbestedingstraject voor het DMS en het voorbereiden van het ICT-netwerk. Ook werden

ideeën aangeleverd voor een versnelde, want geautoma-tiseerde, schoning van de gemeenschappelijke schij-ven, waarbij overbodige in-formatie wordt verwijderd. Daarnaast wordt er nauw samengewerkt bij de herin-richting van de ruimtes en het verplaatsen en vernieti-gen van op de afdelingen

aangetroffen informatiebestanden. Er is een geza-menlijke verantwoordelijkheid voor de invoering van het DMS. Dat wordt op die manier bovendien beter geborgd in de organisatie. Ook is door de zo optimaal mogelijke voorbereiding het risico op fouten of onnodige kosten minimaal.Samenwerking tussen alle ondersteunende proces-sen zorgt ervoor dat een zo optimaal mogelijk re-sultaat wordt bereikt. fmi

Denny Schouten

Goed georganiseerd informatiebeheer speelt een

steeds belangrijker rol. Dit heeft een dubbele oorzaak:

een groter aanbod van informatie en steeds verder-

gaande digitalisering. Informatiebeheer kenmerkt zich

door het veelomvattende karakter ervan: het gaat niet

alleen over documenten, maar ook over databases,

technische hulpmiddelen, werkplekken, 24/7 beschik-

baarheid en IT-middelen.

Het belang van informatiebeheer

> Denny Schouten is adviseur Informatiemanagement bij Becis

3938 fmi 10 - 2014 fmi 10 - 2014

Besides health, comfort and safety, buildings and properties play an important role in productivity, energy conservation, sustainability and cost man-agement. Sometimes it takes a crisis (e.g., steep fines or criminal indictments for code violations, roof collapses, indoor air quality problems, power out-ages, unexpected downtime, security breaches) to communicate to management that improvements are necessary.Managers of facilities and properties must conduct periodic condition assessments to determine the status of their invested capital. Information is required to compare existing performance with required con-ditions and for budgeting financial reserves necessary to restore, preserve, rebuild or adjust capacity.Many facilities have been acquired through mergers and acquisitions. It is not uncommon to find over-stressed building systems, underutilized spaces, and infrastructure that is functionally obsolete or in various states of disrepair. Too often systems and space utilization are not in conformance with the original design intent and there are serious violations of codes and standards. Some important areas to assess include

physical condition of building systems and compo-nents, energy conservation, indoor environmental quality, waste minimization, space utilization and layout, ergonomic factors and maintenance.

Making informed decisionsAs a facility or property manager, you have sufficient knowledge in areas that impact the performance of the buildings that you presently use or plan to pur-chase, improve, lease, construct, renovate or remod-el. In order to perform your job well you need certain information about buildings and properties as they impact the people, processes and technologies that they support.It is imperative is to establish facility performance requirements and standards, and to conduct system-atic performance evaluations of facilities and proper-ties. The basic purpose for conducting evaluations is to obtain information needed to make informed de-cisions and identify any improvements to the building or property that may be necessary. The quality of de-cisions that facility managers make is directly related to the quality of information available to them.

What is benchmarking?It is only through constant evaluation that things can be improved. Benchmarking is a continual process that involves measuring current business operations and comparing them with codes and regulations, internal standards, performance levels of your toughest com-petitors, or leaders in any industry performing similar functions. Managers also need information about the total performance of their facilities to determine whether they are in conformance with requirements of owners, users and outside regulatory bodies.The data points collected from the benchmarking process are invaluable in identifying company strengths and weaknesses and uncovering alternative practices and processes which could lead to a com-petitive advantage. Those interested in using a prop-erty, whether leased or owned, to plan projects, im-prove occupant health, comfort and safety, better serve customers and increase productivity and bottom-line profitability must conduct ongoing evaluations of their facilities and real estate assets.You must first know your facility requirements in order to meet them. There are about as many different types of facility evaluations as there are facility-related items to manage. Think about the key areas of facility management that are your responsibility. Responsibil-ities may include real estate acquisition and disposal, space management, budget management, maintenance and operations, worker comfort and productivity, environmental control, energy conservation and sustainability, code compliance and life safety, waste disposal, security and project management.Standards must be developed for each key facility management area, against which performance can be measured. It is strongly recommended that facility managers systematically and routinely compare ob-served performance and measured performance with

criteria and standards. Development of standards will enable you to evaluate alternatives, decide whether improvements are needed and measure progress to-ward meeting the objectives.

If you can’t measure, you can’t manageIf we are to improve something we must first be able to measure or count it. You must first determine what performance criteria (output) to measure and then establish what variables to measure that impact per-formance. The output might be air or water flow rates, temperature, humidity, dust or contaminant count, space or equipment usage or repairs (machine down-time hours and costs). For example, measuring the effect of temperature and humidity adherence on performance might lead to acceptance of less stringent temperature and humidity criteria or identify the importance of improved heating, ventilation, air conditioning and humidity controls. Instruments may be used to record temperature, humidity, static pres-sure, fan speeds, air quantities and power usage.Benchmarks must also be established for operating cost and environmental performance standards. The bench-marking process helps identify facility problems that require a design solution. Benchmarks define owner objectives, priorities and design criteria for facility development projects. Competitive success mandates that businesses continually benchmark the performance of their facility assets and strategically invest in them to maximize return on investment. Today’s re-source-constrained, highly competitive business envi-ronment, combined with increasing government reg-ulations, business transparency, rapidly emerging technologies and new management methods, forces owners and managers of facilities and properties to continually improve the return on assets or run the risk of becoming irrelevant and functionally obsolete. >

An important but often neglected responsibility of people who own or

manage facilities and real estate assets, is to establish performance metrics

and evaluate the condition of their properties on a routine basis against

those metrics. According to building codes and government regulations

(such as those outlined by the Occupational Safety and Health Admini-

stration in the U.S.), owners and operators of facilities are responsible for

the safe and sanitary operation of their facilities at all times.

Richard Sievert

If You Can’t Measure, You Can’t ManageHow to perform a benchmarking study of your facility assets

4140 fmi 10 - 2014 fmi 10 - 2014

Evaluations can be broad-based or narrowBuilding evaluations can be broad based, such as a comprehensive pre-acquisition survey or post-oc-cupancy evaluation of total building performance. Some audits can be narrow in scope and may focus on specific performance attributes such as code compliance, indoor air quality, energy efficiency, operating cost reduction, user satisfaction, comfort and productivity, space utilization and workflow. Studies often are required to establish the condition and life expectancy of existing building systems to determine the financial reserves necessary to main-tain the systems properly and to meet planned needs. Code compliance issues and performance standards must be considered.Building code regulations make owners and operators responsible for the safe and sanitary maintenance of their facilities at all times. If a building inspector approved or overlooked a building defect or code violation, it does not mean that you are off the hook. As a result, some lawyers recommend periodic per-formance evaluations of occupied buildings to deter-mine code compliance and guard against potential claims from people who may blame building misman-agement for their physical or psychological health problems. Owners and operators are being asked if they did everything reasonably possible to prevent alleged occurrences.Building codes and government regulations mandate the minimum requirements and standards for public health and safety. An emerging code compliance issue today is meeting energy conservation codes, measuring usage and disclosing actual energy consumed in build-ings to the public. Besides complying with the local municipal energy code, consider voluntary energy standards developed by industry organizations which may exceed the mandatory requirements identified in building codes and government regulations.In addition to indoor air quality issues, consideration should be given to thermal comfort, illumination, acoustics, architectural and interior design, and er-gonomic issues as they relate to occupant and public health, safety, morale and productivity. There are numerous legal and quasi-legal organizations devot-ed to developing standards for building system per-formance. IFMA researches critical performance qualities and publishes the results of benchmarking surveys of buildings serving a variety of market sec-tors. You must decide which standards you will es-tablish to compare and measure the performance of your facilities before you fund a building project.

Value engineering studies to develop new performance standardsThe term evaluation contains a form of the word value. Value engineering analysis can be employed as a tool for facility cost reduction and development

of building performance standards. Value engineer-ing studies are necessary to assure that facilities are designed, constructed and operated in the most economical way, taking into consideration life cycle costs. The approach is to examine the systems and components with the greatest expenditures, to challenge the costs and functions and compare them with alternatives on a cost/benefit basis. Systematic evaluation of buildings and properties, development of performance criteria or standards will lead di-rectly to significant improvements.Before you plan the requirements for a new facili-ty project you need to be aware of problems, bot-tlenecks and inefficiencies with respect to your current facilities and operations, so they are not repeated. Collect data and develop facility manage-ment metrics to identify gaps between current and desirable conditions:• Identify what is to be benchmarked• Identify standards to be adopted• Determine data collection method and collect data• Determine current performance variance• Develop action place for future

Let your specific objectives drive the benchmarking study. Is your objective to:• Reduce costs?• Move products in and out of the plant more quickly?• Comply with codes?• Improve occupant morale, comfort and productivity?• Justify or determine departmental budgets?• Increase the efficiency and effectiveness of FM?• Determine if you are spending money intelligently?• Reinforce capital expenditure needs and scheduling?• Attract customers and improve overall customer

satisfaction?Facility management is a balancing act. As organi-zations audit their facility costs, they may find a sizeable amount of money spent with little manage-ment control. Ongoing evaluation of your facility operations and its contribution to your business objectives is a management function that you can-not afford to overlook. fmi

> Richard W. Sievert, Ph.D. is a professor at Drexel University in Philadelphia, Pennsylvania, USA. He teaches classes in facilities and property management, value engineering, project management, design as a competitive edge, building systems and contracts and specifications. Sievert’s certifications include Certified Facility Manager®, Project Management Professional, Certified Value Specialist and Certified Cost Professional. He may be reached at rsievert@sievertgroup.com.

Samenwerken

Rolf Nijdam, secretaris

@FMNbestuurtweet

Samenwerken; het moet. Dat weet u natuurlijk. U doet niet anders bij een facilitaire afdeling of in de dienstverle-ning. En, ook al ben ik niet zo’n trend-watcher, het lijkt er zelfs op dat in de nabije toekomst dé kansen voor FM liggen in het samenwerken. (In welk werkveld eigenlijk niet?) En met sa-menwerken bedoel ik intern de spil-functie vormen tussen de secundaire processen en de hospitality van een organisatie. Maar vooral ook extern. Had ik het in mijn vorige column over de samenwerking tussen inkoper en leverancier, nu doel ik op de context van ons werkveld – het gebouw. Samen-werking in de keten die het gebouw ondergaat, van ontwerp via bouw en exploitatie, tot sloop.En de kansen in deze keten zijn er. Wat mij nog het meest is bijgebleven van onze laatste ALV in juni tijdens vast-goedbeurs Provada, is dat niet alleen de vastgoedbedrijven steeds meer de klant en de exploitatie van een gebouw van belang achten (beter laat dan nooit zullen we maar zeggen ), ook architec-ten zien dat in. Zij zijn actief op zoek naar samenwerkingsverbanden, zo bleek uit het betoog van Willem Hein Schenk, voorzitter van de Bond van Nederlandse Architecten.En de perfecte term voor het ketenden-ken vormt natuurlijk de circulaire

economie. Zodoende ben ik dan ook erg benieuwd naar de uitkomsten van het Green Buildings-congres dat op het moment van schrijven nog plaats moet vinden. Een congres dat elk jaar perfect wordt georganiseerd door CFP (samen met partners), met dit jaar Circulaire Gebouwen als thema.Als we met deze blik de stap maken naar het thema van deze FMI, Leisure, dan zien we enerzijds dat we veel kunnen leren van deze markt. Een markt waar-in de facilitaire processen deel uitmaken van de core business, en hospitality noodzaak is voor het bestaan. Ander-zijds zijn er in de keten van ontwerp, realisatie en exploitatie nog veel verbe-teringen mogelijk. Uiteraard worden er maatregelen genomen om te voldoen

aan bepaalde duurzaamheidscriteria en zijn de eerste duurzame recreatiebun-galows gebouwd, maar waar blijven de circulaire pretparken en vakantiepar-ken? In de praktijk blijkt men investe-ringen die daarvoor noodzakelijk zijn, vaak toch liever uit te stellen. En ook is er net als met kantoorpanden in de leisure sprake van leegstand. Deze leegstand is meer verborgen, maar als we naar recreatieparken kijken dan is deze er wel degelijk. Aan de bovenkant van de markt zien we nog steeds de meest luxe parken verschijnen in Ne-derland, terwijl we al jaren weten dat het aantal vakanties in Nederland niet meer zal groeien. Aan de onderkant zijn er dus parken die leeg komen: deze worden gebruikt voor al dan niet le-gale bewoning of ze renderen gewoon onvoldoende. Een rendement dat de ontwikkelaar van het gebouw al lang heeft behaald, maar waar de eindge-bruiker momenteel het nakijken heeft.

Samenwerken; het kan. Kansen volop, we can do it – let’s make it People, Planet, (P)leisure!

P.S. Als bestuur van FMN zien we na-tuurlijk ook dat samenwerken kansen biedt. Kansen om de vereniging en dus ons vakgebied nog beter te maken. Wij staan open voor uw suggesties!

COLUMNbestuur

4342

FMNactueel Volg FMN op Twitter: @FMNbestuurtweet

fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

Aan tafel met...

In de rubriek Aan tafel met… gaat iemand uit het FMN-bestuur in gesprek met een FMN-lid of met iemand die veel voor het facilitaire werkveld betekent. Het initiatief voor het gesprek kan zowel vanuit het bestuur als vanuit de gesprekspartner ontstaan. Deze keer gaat FMN-bestuurslid Werner Leenders het gesprek aan met Martin van Nieuwaal, directeur-eigenaar van Maasdam en een van de gewaardeerde sponsoren van FMN (www.maasdam.nl).

Werner Leenders: Jij bent een echte onder-nemer. Kun je dat worden of moet je het zijn?Martin van Nieuwaal: ‘Bijna iedereen kan ondernemer worden. Er zijn omstandig-heden die helpen en natuurlijk moet je voor het ondernemerschap wel over wat meer specifieke karaktereigenschappen beschikken. Een pianist zonder vingers is ook lastig. Vrijheid, maar ook passie moet belangrijk voor je zijn.‘Ik begon tijdens mijn studie al met on-dernemen. Ik verkocht vloerbedekking aan medestudenten. Maar ben ik nou als ondernemer geboren? Dat weet ik niet. Ik maakte gebruik van de omstandighe-den en een oudere ondernemer hielp me in het zadel. Een ondernemer ziet kansen en pakt die ook. Ik ben bevoor-recht doordat ik qua studie de kans heb gehad mij in de breedte te kunnen ont-wikkelen. Ondernemers die nu starten moeten op de lagere school al bijna hun keuze maken.’

Leenders: Kansen is één; doorpakken is twee.Van Nieuwaal: ‘Dat klopt. Keuzes maken is belangrijk. Het moet uiteindelijk ook bedrijfseconomisch iets opleveren, maar volg wel je hart. De vloerenmarkt is van oudsher een bijzondere en vooral traditi-onele markt. Ik trok, ook omdat ik zelf niet uit die markt kwam, andersoortige men-sen aan. In een conservatieve markt vielen wij dus al snel op en daardoor konden we marktleider worden.’

Leenders: Heb je last van de crisis?Van Nieuwaal: ‘Natuurlijk is de markt hypercompetitief. Misschien is Maasdam iets te groot geworden voor de huidige markt. Het totale volume daalt en grote organisaties kopen soms rechtstreeks in bij de fabrikant. Overigens onverstandig bij een halffabricaat als vloeren, als je het mij vraagt. Ik zie ons juist als ver-lengstuk van een professionele inkoop-organisatie. Onze ervaring, maar ook onze kennis, bijvoorbeeld van de prijs-

historie, kan een inkooporganisatie op dat gebied nooit evenaren.’

Leenders: ‘Betekent dit dat Maasdam zijn koers verlegt?’Van Nieuwaal: ‘Zeker, wij richten ons nu volledig op de totaalinrichting. Niet al-leen vloeren, maar ook het totaalpakket, inclusief meubilair. We willen de klant ontzorgen. Het is voor ons ook de juiste tijd om te switchen naar projectafbouw en projectinrichting. We hebben de ken-nis, de producten en de juiste merken in huis. Wij kunnen echt toegevoegde waarde in de keten leveren.’

Leenders: Het inzetten van jullie ervaring en expertise aan de inkoopkant gebeurt nog niet zo veel. Ik vind dat mooi en vernieuwend.Van Nieuwaal: ‘Wij werken steeds vaker aan de kant van de aannemer en inkoper van grote organisaties. Wij zijn juist heel interessant voor de grote inkopende or-ganisaties. Maasdam zit, zeg maar, steeds begripvol in het midden. Wij snappen wat de architect wil, maar spreken ook de taal van de aannemer en de inkoper.’

Leenders: Dat zijn van nature tegenpolen. Maar het gaat uiteindelijk om exploitatiekosten.Van Nieuwaal: ‘In het algemeen zie je een verschuiving van bezit naar gebruik. Emotionele acceptatie van producten wordt daarmee belangrijker. De juiste inrichting – internal of workplace branding – doet organisaties efficiënter en duurza-mer werken. Per saldo dalen dan de ex-ploitatiekosten.’

Leenders: Welke kant gaat de markt volgens jou op? Meer richting totaalconcepten? Van Nieuwaal: ‘Conceptmatig denken heeft de toekomst. Zeker ook als het over inrichtingsvraagstukken gaat. Bedrijven, instellingen in de gezondheidszorg, maar ook scholen, gebruiken steeds meer het interieur om hun klant te verleiden. Vol-strekt logisch overigens, ga je eigen

keuzes na. Inrichtingsconcepten moeten meebewegen met de toenemende vraag naar flexibiliteit bij de klant.’

Leenders: Waar wil jij met Maasdam heen?Van Nieuwaal: ‘Maasdam focust op drie segmenten: zorg, onderwijs en utiliteit. Daar kan in de toekomst nog een vierde – bijvoorbeeld het hotelwezen – bij. Het gaat om werkomgevingen die veel vra-gen. Met onze nieuwe koers zijn we in staat om prestaties van gebouwen en hun gebruikers te verhogen met project-inrichting.’

Leenders: Ik heb stage gelopen in een zie-kenhuis in Australië. Het leek wel een hotel en dat kwam vooral ook door het gebruik van vloerbedekking. Het Meander Medisch Centrum in Amersfoort vind ik overigens een goed voorbeeld hoe vloeren de beleving positief kunnen beïnvloeden.Van Nieuwaal: ‘Dat is toevallig een van onze projecten. Ik ben ook overtuigd van het concept healing environment. Overi-gens niet nieuw. In het ziekenhuis waar ik geboren ben, was het toen al een publiek geheim dat de patiënten die aan de park-kant lagen, sneller beter werden. Met onze projecten dragen we bij aan de juiste omgeving. Dit kun je alleen doen als je van mensen houdt. Het gaat om de eind-gebruiker.’

Leenders: Ook voor mij als FM’er geldt dat. Hoe creëer je die veilige omgeving waarin mensen optimaal kunnen presteren? Dat kan alleen als je oprecht van mensen houdt.Van Nieuwaal: ‘Dat is een mooie kant van FM’ers, maar ze zouden ook beter moeten worden in interne bedrijfspolitiek. Dat zou veel organisaties echt helpen. FM’ers zijn vaak te bescheiden. Een projectdirecteur is meestal alleen geïnteresseerd in de oplevering; de rest interesseert hem vaak minder. Een FM’er kan helpen om juist verder te kijken en ook de exploitatie in beeld brengen.’ Werner Leenders (l) en Martin van Nieuwaal

4544

FMNactueel Volg FMN op Twitter: @FMNbestuurtweet

fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

Onze partnerships

Looptijd

Dekking

Aantal sponsors

Exclusiviteit branche

Communicatie

Netwerken

PR

Tarief per jaar

Partner

1 - 2 jaar

Landelijk/regionaal

Ongelimiteerd

-

€ 5.000,-

Zilver

2 - 3 jaar

Landelijk

5 - 10

-

€ 7.500,-

Goud

2 - 3 jaar

Landelijk

4 - 10

-

€ 12.500,-

Platina

3 -5 jaar

Landelijk

2 - 6

€ 25.000,-

Van sponsor- naar partnerbeleidAl sinds de oprichting van FMN in 1995 heeft FMN sponso-ren. Als vereniging zijn we daar uiteraard blij mee! Want het stelt ons in staat om bijvoorbeeld activiteiten voor onze leden te organiseren. Maar na een kleine twintig jaar is het tijd voor verdieping.

Tot nu was sponsoring vooral gericht op de verkoop van adver-tenties; vanaf nu richten we ons meer op het delen van (facili-taire) kennis, relatiemanagement en verbinden. Sponsoren zijn daarmee niet alleen meer medefinancier van FMN-activiteiten, maar worden échte partners van de vereniging.Partners van FMN zijn altijd toonaangevende bedrijven in de markt. Deze bedrijven zijn ondernemend en lopen voorop bij innovatieve ontwikkelingen. Binnen deze bedrijven zit veel ken-nis en ervaringen waar we als leden veel van kunnen leren. Laten we dat delen!Binnen FMN vinden we duidelijkheid en transparantie ook be-langrijk. Daarom hebben we een nieuw partnermodel ontwik-keld, dat zo is ingericht om iedere professional te kunnen aan-

spreken. De hoofdlijnen van het partnermodel zijn te zien in het schema. FMN nodigt iedereen van harte uit om op de website te kijken en te ontdekken hoe je deel kunt uitmaken van de FMN Business Club. FMN kijkt uit naar een vruchtbare samenwerking!Voor meer informatie kun je contact opnemen met Werner Leen-ders, bestuurslid Sponsoring (bestuurslid_sponsoring@fmn.nl) of met Roel Masselink, verenigingsmanager (roel.masselink@fmn.nl).

Facility Management Marktonderzoek 2014Leden van FMN krijgen met deze editie van FMI het Facility Management Marktonderzoek 2014 meegestuurd. In deze uitgave wordt verslag gedaan van onderzoek dat FMN in samenwerking met organisatieadviesbureau Twynstra Gud-de afgelopen zomer heeft verricht.

Sinds 2008 brengt FMN in samenwerking met Twynstra Gudde iedere twee jaar een onderzoekspublicatie uit over de cijfers, trends en ontwikkelingen op de Nederlandse facility-manage-mentmarkt. De huidige editie is alweer de vierde editie van het onderzoek waarmee het een duidelijke en herkenbare plaats heeft veroverd en voorziet in een transparant overzicht van de facilitaire markt. De uitkomsten zijn interessant voor iedereen die actief is in of op de Nederlandse FM-markt of dat wil worden. Het Facility Management Marktonderzoek 2014 bestaat, net als

de voorgaande edities, uit een kwantitatief deel (enquête) en kwalitatief deel (interviews). Het geeft onder andere inzicht in de belangrijkste trends en ontwikkelingen van dit moment en in de verwachtingen voor een periode van twee tot drie jaar. Sommige trends uit de vorige editie zetten door, zoals een focus op kostenreductie en het doorontwikkelen van de faci-litaire regieorganisatie. Trends als hnw, mvo/duurzaamheid en facilitaire concepten, zijn in 2014 daarentegen uit de top vijf van trends verdwenen. Zij hebben plaats gemaakt voor trends die te maken hebben met voortschrijdende technologische ontwikkelingen, het verzamelen van data en met klantma-nagement.Bent u geen lid van FMN? U kunt de publicatie tegen betaling ontvangen. Kijk voor meer informatie hierover op de website van FMN: www.fmn.nl, of bel 035-6943503.

Actieve leden versterken onderling netwerkFMN kan als vereniging niet bestaan zonder leden die zich belangeloos inzetten voor de vereniging. Als dank hiervoor waren alle ac-tieve leden van FMN eind september welkom in het Amsterdam Art Center, waar eerder op de dag het afstemmingsoverleg plaats vond.

Na een rondleiding door het bijzondere pand werd de paellapan van één meter doorsnee tevoorschijn gehaald. Samen met een Spaanse wijnproeverij zorgde dit voor een gezellig samenzijn.Wilt u ook een actieve bijdrage leveren aan FMN? Stuur dan een mail naar Roel Masselink, roel.masselink@fmn.nl.

46 fmi 11 - 2014

Kenniskring Zorg

Met persuasive gamen - of gamification - wordt bedoeld: het toepassen van spelelementen in al-ledaagse processen met als doel om gedrag te veranderen of te stimuleren. Om het te laten slagen is een hoge funfactor en een beloning noodzakelijk. Enkele voorbeelden uit de zorg:

Erasmus MC: AbcdeSIMMet deze software kunnen studenten zich voorbe-reiden op het het Abcde-(Airway, Breathing, Circu-lation, Disability, Exposure) onderwijs. Er zijn vijf scènes van elk vijftien minuten beschikbaar waar-bij de game reageert op de handelingen van de speler. Universiteit Twente heeft zo’n veertig jaar aan fysiologisch onderzoek in de game verwerkt.

Persuasive-gametechnieken in de GGZAfgelopen september concludeerde men tijdens de invitational conference aan de TU Delft dat door het inzetten van persuasive-gametechnieken GGZ-patiënten de zorg als prettiger kunnen ervaren.

Daarbij moet worden opgemerkt dat deze technie-ken geen behandeling kunnen vervangen, maar bedoeld zijn als aanvulling. Bij het ontwerp van deze games kunnen thera-peutische doelen worden verwerkt in een game-omgeving. Uiteraard is het de bedoeling dat de opgedane ervaringen ook worden toe-gepast in de dagelijkse omgeving. Patiënten kunnen altijd en overal inloggen, waardoor het gemakkelijk is voor behandelaars (en bijvoor-beeld ouders) om vorderingen te volgen.

FysioGaming: DokterKinectDit systeem maakt gebruik van de bekende Micro-soft Kinect-sensor, waardoor de patiënt en al zijn bewegingen in het spel worden geprojecteerd. Deze interface is erg intuïtief en daardoor mak-kelijk in het gebruik. De spellen kunnen afleiding bieden bij repetitieve oefeningen en dagen uit om telkens de grenzen te verleggen.En kunnen ‘gewone’ video games meer dan slimme afleidingen? Volgens de website Persuasive Games, opgericht door Georgia Tech-professor Ian Bogost, wel. Het biedt gratis advergames die zijn gebouwd voor ‘overredingskracht, instructie en activisme’. Zo kun je hier leren hoe het griepvirus zich verspreidt, of hoe er schone energie kan worden opgewekt met windmolenparken.

Toepassingen binnen FMHogeschool Rotterdam maakt al enige tijd gebruik van hun KoffieApp. Een slimme app die de klant (student) beloont met een kop koffie voor het doen van storingsmeldingen. Dit is een mooi voorbeeld van de mogelijkheden die er zijn om op een positieve manier het gedrag van onze klanten te beïnvloeden. Maar denk ook aan het motiveren van teams door ze op ludieke manieren tegen elkaar te laten ‘strijden’. Het verstevigt relaties en vraagt medewerkers om wellicht andere compe-tenties aan te spreken dan men standaard doet.

Even serieus: gamen?

In deze rubriek belicht de werkgroep Trends & Ontwikkelingen van de Zorgkring innovaties in de zorg vanuit verschillende invalshoeken.

> De werkgroep bestaat op dit moment uit: Job Heerink, Jan Jurriens, Annemarie Minkes en Mathijs Ras. In onze columns belichten we innovatieve zaken (in de zorg) vanuit verschillende invalshoeken.

Kan jouw organisatie nogzonder strategische partners?

De tijd van samenwerken is begonnen,en wij openen de juiste deuren.

Wie wij zijn? Wij zijn FMN, dé beroepsvereniging voor FacilityManagement in Nederland. Al sinds 1995 verbinden wij professionalsvia onze community en bieden wij organisaties een rijke basis voor

het delen van kennis en het profileren van ons vakgebied. Samen ontwikkelen we het facilitaire domein.

FMN zoekt naar nieuwe partners om in duurzame samenwerking de community van professionals uit te breiden.

Meer info hoe je met jouw organisatie kunt bijdragen vind je op www.fmn.nl/partners of je kan contact opnemen met

Roel Masselink via 035-694 35 03.

4948

FACILITAIRE AANBIEDERS

fmi 11 - 2014 fmi 11 - 2014

SCHOONMAAK

SCHOONMAAKBEDRIJVEN

Asito b.v.Postbus 375 7600 AJ AlmeloTel.: 0546 48 49 50 Fax: 0546 48 49 55info@asito.com / www.asito.comdhr. H. Kroeze

CSU Cleaning Services Veghelsedijk 25406 TE UdenTel.: 0413 28 51 11Fax: 0413 28 52 79ruud.van.swieten@csu.nl / www.csu.nlRuud van Swieten

Dolmans Facilitaire DienstenLage Dijk-Noord 14Postbus 693400 AB IJsselstein Tel.: 088-3656200info@dolmans.com / www.dolmans.com

EW Facility Services Postbus 4486800 AK ArnhemSweerts de Landasstraat 27Tel.: 026-445 24 00Fax: 026-4429304info@ew.nlwww.ew.nlDhr. Bas Haagen

Gom Schoonhouden BVKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 11 44Fax: 010 298 12 74info@gom.nl / www.gom.nlDhr. R. Alsema

Hago Nederland B.V.Postbus 2619 6401 DC HeerlenTel.: 045 573 87 38 Fax: 045 571 52 64www.hagonederland.nl

SCHOONMAAKEQUIPMENT

Electrolux Professional BVVennootsweg 12404 CG Alphen a/d RijnTel.: 0172 - 468468www.electrolux-professional.nlde heer E.C. te Winkel

Miele ProfessionalDe Limiet 2Postbus 1664130 ED VianenTel.: 0347 37 88 83Fax: 0347 37 84 29professional@miele.nl www.miele-professional.nl

VERHUIZING

ADVISERING

Ucility BVWolga 22491 BJ Den HaagTel.: 088 - 0023088Fax: 088 - 0023085info@ucility.nlwww.ucility.nlH. Bloemen

VERHUUR VERHUISMATERIAAL

Roldo Rent BVPostbus 2733850 AG ErmeloTel.: 0341 56 43 40Fax: 0341 56 41 97info@roldorent.nl / www.roldorent.nlmw. G.E. Leeuwis

OPLEIDINGEN

ALGEMEEN

Academie Diedenoort Facility ManagementHogeschool van Arnhem en NijmegenLaan van Scheut 106525 EM NijmegenPostbus 69606503 GL NijmegenTel.: 024-3530700info@han.nl / www.han.nl

Facility Management HboHogeschool Rotterdam - VT en DTG.J. de Jonghweg 4-63015 GG RotterdamTel.: 010 241 48 80www.ism.hro.nlMira Ruiken, Willie Leferink (DT)

Hanzehogeschool GroningenPostbus 700309704 AA GroningenTel.: 050 595 28 71Fax: 050 595 28 85r.m.d.van.der.weerd@pl.hanze.nl www.hanzehogeschool.nlmr. drs. Ron van der Weerd

HBO Facility Management (voltijd)NHTV internationale hogeschool BredaMgr. Hopmansstraat 14817 JT BredaTel.: 076 530 2 203Fax: 076 530 22 05communicatie@nhtv.nl / www.nhtv.nlMarion Beerta

HBO Facility Management (voltijd en deeltijd) De Haagse HogeschoolJohanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den HaagTel.: 070 445 81 23/79 57Fax: 070 445 76 67FM-info@hhs.nlwww.dehaagsehogeschool.nl/fm Drs. A.J.M. Otto

Hogeschool Inholland HBOFacility Management vt en dtWildenborch 61112 XB DiemenTel.: 020 495 15 28info@inholland.nl / www.inholland.nldhrs. R.W. Kuhn

Saxion HogescholenHBO facility management deeltijd & voltijd Postbus 5017400 AM DeventerTel.: 0570 60 36 63Fax: 0570 66 31 23www.saxion.nl / k.vanheerde@saxion.nlmevrouw drs. K. van HeerdeOok Master Facility Management (MsC) en Real estate. zowel voltijd (1 jaar) als deeltijd (2 jaar).

PERSONEEL

INTERIM MANAGEMENT

Ucility BVWolga 22491 BJ Den HaagTel.: 088 - 0023088Fax: 088 - 0023085info@ucility.nlwww.ucility.nlH. Bloemen

YaskRivium 1e straat 752909 LE Capelle aan den IJsselPostbus 50712900 EB Capelle aan den IJsselTel.: 010 288 93 77info@yask.nlwww.yask.nl

WERVING & SELECTIE

FGB Facility GroupWolwevershaven 30P3311 AW DordrechtPostbus 7373300 AS DordrechtTel.: 078 611 10 30info@fgbfacilitygroup.nlwww.fgbfacilitygroup.nlI. (Ingrid) Vasenna

Temp-rite International BVGoeseelsstraat 304817 MV BredaTel.: 076-5424343info@temp-rite.nlwww.temp-rite.nlde heer L. Zwaanenburg

KANTOOR- EN PROJECTINRICHTING

Koninklijke Ahrend NVLaarderhoogtweg 121101 EA Amsterdam-ZuidoostTel.: 020 430 92 01Fax: 020 430 92 00info@ahrend.comwww.ahrend.comM.Stolk

Wuestman Projectinrichting en AVDeventerweg 93843 GA HarderwijkPostbus 103840 AA HarderwijkTel.: 0341 - 46 20 89Fax: 0341 - 46 20 82d.kroes@wuestman.nl www.wuestmanprojectinrichting.nlde heer D. Kroes

VLOERBEDEKKING

Forbo Flooring SystemsPostbus 131560 AA KrommenieTel.: 075 647 74 77Fax: 075 628 37 71contact@forbo.com / www.forbo-flooring.nl

MAINCONTRACTING

ADVISERING

Imtech Building ServicesRivium Boulevard 1222909 LK Capelle a/d IjsselPostbus 85843009 AN RotterdamTel.: 010 44 77 400www.imtech.nl

ALGEMEEN

Facilicom Facility SolutionsKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 14 50Fax: 010 298 14 11solutions@facilicom.nl / www.facilicomfs.nlDhr. H. Hinfelaar

Sodexo Altys B.V.Stationsplein Schiphol-Oost, gebouw 101Postbus 750451117 ZN SchipholTel.: 020 502 80 00Fax: 020 502 88 00info.nl@sodexo.com / www.sodexo.nlJacqueline Bakker

Strukton WorkspherePlanetenbaan 13606 AK MaarssenTel.: 0346 58 88 88Fax: 0346 58 80 00johan.winnubst@strukton.com.www.struktonworksphere.comdhr. J.E.W. Winnubst

YaskRivium 1e straat 752909 LE Capelle aan den IJsselPostbus 50712900 EB Capelle aan den IJsselTel.: 010 288 93 77info@yask.nlwww.yask.nl

OFFICEMANAGEMENT

RECEPTIEDIENSTEN

YaskRivium 1e straat 752909 LE Capelle aan den IJsselPostbus 50712900 EB Capelle aan den IJsselTel.: 010 288 93 77info@yask.nlwww.yask.nl

Breijer Bouw en Installatie BVGeyssendorfferweg 53088 GJ RotterdamTel.: 010 297 65 00Fax: 010 423 20 43info@breijer.nl / www.breijer.nlDhr. E. Diekmeier

LEEGSTANDSBEHEER

Camelot Beheer BVGyroscoopweg 4b1042 AB AmsterdamTel.: 088-226 35 68info@camelotbeheer.nl www.cameloteurope.commw. B. Papen

HUISVESTING

ADVISERING

Ucility BVWolga 22491 BJ Den HaagTel.: 088 - 0023088Fax: 088 - 0023085info@ucility.nlwww.ucility.nlH. Bloemen

APPARATUUR

Miele ProfessionalDe Limiet 2Postbus 1664130 ED VianenTel.: 0347 37 88 83Fax: 0347 37 84 29professional@miele.nl www.miele-professional.nl

BOUW

De Meeuw BouwsystemenPostbus 185688 ZG OirschotTel.: 0499 57 20 24Fax: 0499 57 46 05info@demeeuw.com / www.demeeuw.comdhr. R. van den Akker

HUISMEESTERS

Ucility BVWolga 22491 BJ Den HaagTel.: 088 - 0023088Fax: 088 - 0023085info@ucility.nlwww.ucility.nlH. Bloemen

YaskRivium 1e straat 752909 LE Capelle aan den IJsselPostbus 50712900 EB Capelle aan den IJsselTel.: 010 288 93 77info@yask.nlwww.yask.nl

INRICHTING

GROOTKEUKENINRICHTING

Albron Catering Postbus 703454 ZH De MeernTel.: 030 669 56 95Fax: 030 669 56 00www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur salesdhr. H. Jacobs, directeur

Bouter B.V.Signaalrood 152718 SH ZoetermeerTel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 info@bouter.nlwww.bouter.nl / www.bouterwebshop.nl

Electrolux Professional BVVennootsweg 12404 CG Alphen a/d RijnTel.: 0172 - 468468www.electrolux-professional.nlde heer E.C. te Winkel

Metos b.v.Spoorstraat 627261 AG RuurloTel.: 0573 45 84 55Fax: 0573 45 83 99info@metos.nl / www.metos.nl

ARCHIEF

BEHEER

UTS Archiefservices BVHendrik Figeeweg 32031 BJ HaarlemTel.: 023 - 5327790Fax: 023 - 5329903info@uts.archiefservices.nlwww.utsarchiefservices.nlM. Wilmot-Klink

AUDIOVISUEEL

VERKOOP EN VERHUUR

MK2 AudiovisueelMinervum 73524817 ZH BredaTel.: 088-652 65 65Fax: 088-652 65 66info@mk2.nl / www.mk2.nl

Wuestman Projectinrichting en AVDeventerweg 93843 GA HarderwijkPostbus 103840 AA HarderwijkTel.: 0341 - 46 20 86Fax: 0341 - 46 20 82a.noordermeer@wuestman.nl www.wuestmanaudiovisueel.nlde heer A. Noordermeer

AUTOMATISERING/ICT

FMIS

Atos Worldline B.V.Wolweverstraat 182984 CD RidderkerkTel.: 0180 44 24 42Fax: 0180 44 24 43info-atosworldline@atos.netwww.atosworldline.nl

Axxerion Facility Services B.V.Ressenerbroek 26B6666 MR HeterenTel.: 026 474 24 20verkoop@axxerion.com / www.axxerion.coming. J.J. Verschuren

Facility Kwadraat BVAustralielaan 8 A5232 BB Den BoschTel.: 073-6444644info@facility2.nlwww.facility2.nlde heer D. Vink

FAMAS FM Solutions BVPostbus 14605004 BL TilburgTel.: 013 46 36 808 Fax: 013 46 36 815 www.famas.nl / info@famas.nldhr. B.J. Kassels

Planon B.V.Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 info-NL@planonsoftware.comwww.planonsoftware.comNick Nijkamp

PrequestPostbus 1483980 CC BunnikTel.: 030 659 74 11info@NPQmail.com / www.prequest.nldhr. E. Herrebout

SmartWare Solutions BVBrabantsestraat 17Bedrijfsruimte G3Grondstoffenmagazijn 1.133812 PJ AmersfoortPostbus 1433800 AC AmersfoortTel.: 033-3031089info@smartwaresolutions.nlwww.smartwaresolutions.nlIvo Korteweg

ONDERHOUD EN BEHEER

Axxerion Facility Services B.V.Ressenerbroek 26B6666 MR HeterenTel.: 026 474 24 20verkoop@axxerion.com / www.axxerion.coming. J.J. Verschuren

BEVEILIGING

BEVEILIGING EN BEWAKING

SecuritasGroenezoom 11171 JA BadhoevedorpTel.: 088 - 322 11 00 www.securitas.nl

Trigion Beveiling BVKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 11 33Fax: 010 298 11 31info@trigion.nl / www.trigion.nldhr. R. Franken

TOEGANGSBEHEERSYSTEMEN

Atos Worldline B.V.Wolweverstraat 182984 CD RidderkerkTel.: 0180 44 24 42Fax: 0180 44 24 43info-atosworldline@atos.netwww.atosworldline.nl

Nedap Security ManagementParallelweg 2 E7141 DC GroenloTel.: 0544 471 111info@nedap-securitymanagement.com www.nedap-securitymanagement.com

CATERING

ADVISERING

Catering Adviescentrum HTC B.V. Edvard Munchweg 611328 MK AlmereTel.: 036-3030500advies@htcadvies.nl / www.htcadvies.nldhr. H.E.J. Simons

Sense FMPostbus 430963540 AB UtrechtTel.: 06-55707999 / 06-52093485info@sensefm.nl / www.sensefm.nlDhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer

CATERINGBEDRIJVEN

Albron CateringPostbus 703454 ZH De MeernTel.: 030 669 56 95Fax: 030 669 56 00www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur salesdhr. H. Jacobs, directeur

Prorest Catering BVKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 11 99Fax: 010 298 12 55info@prorest.nl / www.prorest.nldhr. D. Bennink

SAB CateringZwanenburgerdijk 2751161 NL ZwanenburgPostbus 591160 AB ZwanenburgTel.: 020 407 92 00Fax: 020 497 73 85info@sabcatering.nl / www.sabcatering.nlMw. B. Wester

SodexoRivium Boulevard 2 2909 LK Capelle aan den IJsselPostbus 291003001 GC RotterdamTel.: 010 288 40 99Fax: 010 288 42 22info.nl@sodexo.com / www.sodexo.nlJacqueline Bakker

GROOTKEUKENAPPARATUUR

Bouter B.V.Signaalrood 152718 SH ZoetermeerTel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 info@bouter.nlwww.bouter.nl / www.bouterwebshop.nl

Metos b.v.Spoorstraat 627261 AG RuurloTel.: 0573 45 84 55Fax: 0573 45 83 99info@metos.nl / www.metos.nl

KOFFIEAUTOMATEN

Autobar Holland BV Calandstraat 413316 EA DordrechtTel.: 078 654 45 44 Fax: 078 654 45 01 info@autobar.nl / www.autobar.nl

FACILITY MANAGEMENT ADVIES

ADVISERING ALGEMEEN

FGB Facility GroupWolwevershaven 30P3311 AW DordrechtPostbus 7373300 AS DordrechtTel.: 078 611 10 30info@fgbfacilitygroup.nl www.fgbfacilitygroup.nlR.J.C. (Ron) Dillen

HumanagementPostbus 5352600 AM DelftTel.: 015 215 00 15Fax: 015 215 00 10mail@humanagement.nl www.humanagement.nlGerard M.J. de Bruijn

Planon B.V. Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 info-NL@planonsoftware.comwww.planonsoftware.comNick Nijkamp

S&PM managing facility conceptsKloosterweg 6d3481 XC HarmelenTel.: 0858 77 96 1506 55 12 88 66info@spm-facility.nl / www.spm-facility.nldhr. R.J.P. Kotvis

Sense FMPostbus 430963540 AB UtrechtTel.: 06-55707999 / 06-52093485info@sensefm.nl / www.sensefm.nlDhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer

YaskRivium 1e straat 752909 LE Capelle aan den IJsselPostbus 50712900 EB Capelle aan den IJsselTel.: 010 288 93 77info@yask.nlwww.yask.nl

FMIS ADVISERING

Axxerion Facility Services B.V.Ressenerbroek 26B6666 MR HeterenTel.: 026 474 24 20verkoop@axxerion.com / www.axxerion.coming. J.J. Verschuren

Planon B.V. Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 info-NL@planonsoftware.comwww.planonsoftware.comNick Nijkamp

PrequestPostbus 1483980 CC BunnikTel.: 030 659 74 11 info@NPQmail.com / www.prequest.nldhr. E. Herrebout

INTERIM MANAGEMENT

FGB Facility GroupWolwevershaven 30P3311 AW DordrechtPostbus 7373300 AS DordrechtTel.: 078 611 10 30info@fgbfacilitygroup.nlwww.fgbfacilitygroup.nlR.J.C. (Ron) Dillen

S&PM managing facility conceptsKloosterweg 6d3481 XC HarmelenTel.: 0858 77 96 1506 55 12 88 66info@spm-facility.nl / www.spm-facility.nldhr. R.J.P. Kotvis

TOTAL FACILITY MANAGEMENT

AAFM Facility Management B.V.Postbus 800095600 JZ EindhovenTel.: 040 233 28 00Fax: 040 233 28 53info@aa-fm.comwww.aa-fm.com

Facilicom Facility SolutionsKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 14 50Fax: 010 298 14 11solutions@facilicom.nl / www.facilicomfs.nlDhr. H. Hinfelaar

FACILITAIR PROJECTMANAGEMENT

Facilicom Facility SolutionsKarel Doormanweg 43115 JD SchiedamTel.: 010 298 14 50Fax: 010 298 14 11solutions@facilicom.nl / www.facilicomfs.nlDhr. H. Hinfelaar

YaskRivium 1e straat 752909 LE Capelle aan den IJsselPostbus 50712900 EB Capelle aan den IJsselTel.: 010 288 93 77info@yask.nlwww.yask.nl

GEBOUWMANAGEMENT

ADVISERING

Facility Kwadraat BVAustralielaan 8 A5232 BB Den BoschTel.: 073-6444644info@facility2.nlwww.facility2.nlde heer D. Vink

Imtech Building ServicesRivium Boulevard 1222909 LK Capelle a/d IjsselPostbus 85843009 AN RotterdamTel.: 010 44 77 400www.imtech.nl

Planon Building Management B.V.Postbus 380746503 AB NijmegenTel.: 024 641 31 35Fax: 024 642 29 42info@planon-bm.com / www.planon-bm.comLeila van der Schaaff

AIRCO VERHUUR

AircoRent BVPostbus 683740 AB BaarnTel.: 0800-5555512verhuur@aircorent.nlwww.aircorent.nlmw. J. Bezuyen

SHARED SERVICE CENTER

TBI Direct B.V.Amsterdamseweg 51D3812 RP AmersfoortPostbus 473800 AA AmersfoortTel.: 0900 824 34 73Fax: 033 467 15 80info@tbidirect.nl / www.tbidirect.nldhr. Ing. M. van der Graaf

GEBOUWINSTALLATIES

Imtech Building ServicesRivium Boulevard 1222909 LK Capelle a/d IjsselPostbus 8584 3009 AN RotterdamTel.: 010 44 77 400www.imtech.nl

TECHNISCH BEHEER EN ONDERHOUD

Axxerion Facility Services B.V.Ressenerbroek 26B6666 MR HeterenTel.: 026 474 24 20verkoop@axxerion.com / www.axxerion.coming. J.J. Verschuren

50

Advertentie index

SPONSOREN

FACILITAIRE AANBIEDERS

OVER FMN Facility Management Nederland (FMN) is de beroepsver-eniging voor facilitair professionals, die werkzaam zijn op het gebied van facility management of zich daarop voor-bereiden. Onze leden zijn werkzaam in uiteenlopende sectoren en diverse facilitaire branches, waarin jaarlijks 63 miljard euro wordt omgezet. FMN bindt en verbindt eindgebruikers, leveranciers, docen-ten, adviseurs en studenten en biedt hen een waardevol netwerk waarin kennis verzameld, gedeeld en toegepast wordt. De circa 2400 leden ontmoeten elkaar tijdens nati-onale, regionale en thematische bijeenkomsten en online via fmn.nl en social media. FMN wil de positie van de facilitaire professional en het vakgebied versterken en hun belangen behartigen. Dat doen wij door samen te werken met verwante organisaties op nationaal en internationaal niveau, door contact te onderhouden met de media en politieke beïnvloeders en beslissers en door de toegevoegde waarde van facility management gericht voor het voetlicht te brengen. Kijk voor meer informatie op www.fmn.nl

fmi 11 - 2014

Axxerion Facility Services BV . . . . . . . . . . . . . 2Facility Management Nederland . . . . . . . . . 47Miele Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Neopost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34NPQ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9NVD Beveiligingsgroep . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Planon BV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Topdesk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24SG|Facilitor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Bijsluiter:Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid

Vakbeurs FacilitairFacilitaire services

NEXT

FMI_2013.indd 3 25-9-2013 13:47:00

planonsoftware.com

Integraal ontworpen en toekomstbestendige

softwareoplossingen voor Real Estate - en

Facility Management.

Efficiënte onder-houdsplanningen uitvoering

Renderend vastgoed en portfoliobeheer

Productieve huisvesting en werkplekken

Integrale dienstverleningen monitoring

Duurzame gebouwen en processen