8

Republic of the Philippines

Department of Education Regional Office IX, Zamboanga Peninsula

Zest for Progress Zeal of Partnership

Filipino Ikalawang Markahan – Modyul 6

Iba’t ibang Paraan ng Pagpapahayag

Name of Learner: ___________________________

Grade & Section: ___________________________

Name of School: ___________________________

Filipino – Ikawalong Baitang Support Material for Independent Learning Engagement (SMILE) Ikalawang Markahan – Modyul 6: Iba’t ibang Paraan ng Pagpapahayag sa Pagsulat ng Sanaysay Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon

ng karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan

muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito

ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay

ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand

name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito

ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang

makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at

mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban samodyulna ito ay

kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilimbag sa Pilipinas ng

Department of Education – Region IX – Dipolog City Schools Division

Office Address: Purok Farmers, Olingan, Dipolog City

Zamboanga del Norte, 7100

Telefax: (065)212-6986 and (065) 212-5818

E-mail Address: dipolog.city@deped.gov.ph

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Lenie J. Osorio

Editor/ Tagasuri: Ronna B. Laranjo/ Michel P. Enero

Tagalapat: Lloyd Ivonn Mark Ordinaria

Tagapamahala:

Virgilio P. Batan, Jr., CESO VI – Schools Division Superintendent

Lourma I. Poculan – Asst. Schools Division Superintendent

Amelinda D. Montero – Chief Education Supervisor, CID

Nur N. Hussien – Chief, Education Supervisor SGOD

Riela Angela C. Josol – Education Program Supervisor – Filipino

Ronillo S. Yarag - Education Program Supervisor, LRMS

Leo Martinno O. Alejo - Program development Officer II, LRMS

mailto:dipolog.city@deped.gov.ph

1

Alamin

Isa sa kapansin-pansin na pag-unlad sa sarili ng isang mag-aaral ay ang

kahusayan sa pagpapahayag. Ito ay isa sa mga kasanayang dapat matutuhan ng

isang mag-aaral na kagaya mo upang maging mabisang tagapag-ugnay sa

lipunan.

May dalawang paraan upang makapagpahayag nang mabisa-pasalita at

pasulat. Ang pagpapahayag sa anumang paraan ay nangangailangan ng pag-

iisip. Kailangang alamin ng isang magsasalita o magsusulat kung sino ang

kanyang kausap o patutungkulan, kung ano ang layunin sa pagsulat o

pagsasalita at kung ano ang paksa. Kaya sinuman ang paglalaanan ng

pagpapahayag, dapat bigyang-pansin ang iba’t ibang paraan ng pagpapahayag

upang maging mabisa ang paglalahad ng paksa.

Makatutulong sa iyo ang modyul na ito upang maging isa kang mabisang

tagapagpahayag.

Ano-ano ang mga Matutuhan mo sa Modyul na Ito?

Pamantayan ng Pagkatuto:

• Nagagamit ang iba’t ibang paraan ng pagpapahayag (pag-iisa-isa, paghahambing, at iba pa) sa pagsulat ng sanaysay (F8WG-IIf-g-27)

• Naiuugnay ang mga kaisipan sa akda sa mga kaganapan sa sarili, lipunan, at daigdig (F8PB-IIg-h-27)

Balikan

Basahin ang talata. Pagkatapos mabasa ay ibigay mo ang

pangunahing ideya nito.

Ang sarswela ay isang komedya o melodramang may kasamang awit at tugtog na nahihinggil sa mga punong damdamin ng tao. Sinasabing hinango

ng mga Espanyol sa opera ng Italya sapagkat magkaiba ang diyalogong ginamit dito – patula at pasalita. Ang patulang bahagi ay karaniwang diyalogo ng ng mga pangunahing tauhan, bukod sa ito ay nilalagyan ng komposisyon na maaaring awitin. Samatala, ang tuluyang diyalogo ay yaong gamit naman ng mga katulong na tauhan.

Pangunahing ideya ng talata: _______________________________________

2

Aralin 1

Iba’t ibang Paraan ng Pagpapahayag sa Pagsulat ng

Sanaysay Talamak na ang pagiging isipang kolonyal ng mga Pilipino. Ikaw,

bilang isang kabataan may magagawa ka ba upang mabawasan ito? Para sa iyo, paano nakatutulong sa iyong buhay ang mahalagang

kaisipang hatid ng sanaysay na binasa. Maahalaga ba ang pagsaalang-alang sa mga sangkap o element ng

sanaysay sa pagsulat nito?

Tuklasin

Sawa ka na ba sa usaping pandemya? Maiba naman tayo!

Ano ang unang pumasok sa iyong isipan sa mga nakikita mo sa larawan?

https://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_

lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxB

https://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_%20lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxBhttps://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_%20lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxBhttps://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_%20lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxB

3

Usap tayo!

1. Nangangarap ka ba na makapunta sa Amerika?

2. Anong mga paghahanda ang iyong ginawa? 3. Ano ang maaaring maging epekto sa iyong pagkatao ang pagkakaroon ng

hangaring makapangibang bansa partikular sa Amerika? Paghahawan ng Sagabal

Panuto: Hanapin ang kahulugan ng mga salita sa HANAY A sa HANAY B. Piliin ang titik ng inyong sagot.

HANAY A HANAY B

1. altruistiko a. tumaba 2. barbarismo b. baldado 3. kolonyalismo c. mapagbigay 4. bubulas d. balbal, marahas 5. kapansanan e. mananakop

Basahin ang akda.

Amerikanisasyon ng Isang Pilipino

Ponciano B. P. Pineda Ang de-Amerikanisasyon ng isang Pilipino ay isa sa pinakamalaking tungkuling dapat nating gampanan sa kasalukuyan. Ang Amerikanisasyon ay isang sakit na tumalamak na sa katawan ng ating lipunan. Bunga nito ang maraming kapansanan ng bayan.

Isang simulaing kardinal, katotohanan, palibhasa, na ang isang Pilipino’y

mahalagang sangkap ng buong pamayanang Pilipino. At ang pinagsama-samang indibidwal, ang katipunan ng lahat ng mamamayan ng bansang ito, ang bumubuo ng sangkapilipinuhan. Habang mahina, habang di ganap ang pagka-Pilipino ng kabuoang ito ay di tayo makapagtatayo ng isang lipunang tunay na Pilipino. Ang ugat na dahilan ay nasa uri ng edukasyon ng isang Pilipino.

Tingnan ang isang pangyayari, bilang halimbawa. Ipalagay nating heto ang

isang batang Pilipino. Ang kanyang pamilya’y kabilang sa mga may kaunting pribilehiyo sa buhay. Bagay na isinisiwalat ng kanilang katayuang ekonomiko. Ang batang paksa ng kwento’y nakarating sa unang pagkakataon, at nanggaya sa unang pagkakataon, sa pabulol na pamamaraan ng mga salita ng kanyang ina’t ama. “That’s the light,” sasabihin ng ina, sabay turo sa bumbilyang nagliliyab sa kisame ng bahay. “Now”, sasabihin sa bata, “where’s the light?” ituturo ng bata. “There!” sasabihin ng ina, paulit-ulit. “That’s your mommy,” sasabihin ng ama, “say, Mommy.” Gagayahin ng bata. “He’s your daddy,”

sasabihin ng ina. “Isno,” wika ng bata. “Eagle,” ang wika ng titser. “Igel,” gagad ng bata. Ang paaralang ito nais kong idugtong ay eksklusibo. Para lamang sa may kayang magbayad ng malaki. Ari ng dayuhan at pinamumunuan ng mga relihiyoso.

4

Papasok ang bata sa regular na grado, sa paaralang ito rin: ari ng mga dayuhan at pinamumunuan ng mga relihiyoso. Mababasa na niya ang mga librong bumabanggit ng mga daan sa New York at sa Washington, D.C. Mamamasid na niya ang Central Park at Central Square. Ang batang ito na nagsisimula pa lamang ay may guniguni nang lumipad sa lupalop na malayo sa

kanyang tinubuan. Ang batang paksa natin ay lumalaki, mangyari pa, at nagkakaisip. Tuwing

kakausapin siya ng kanyang Daddy at Mommy ay sa wikang Amerikano. Ngunit may ibang tao sa kanilang tahanan: ang mga taong iyon ay mga alila o utusan kung tawagin ng kanyang Mommy at Daddy. Nakita niyang ang mga ito’y tagapaglinis ng bahay, tagapagluto sa kusina, tagapamili sa palengke, tagapagpaligo niya, at malimit na inaalimura ng kanyang mga magulang. Ang

mga taong ito, kung kausapin ng kanyang Daddy at Mommy, ay sa Tagalog. Hindi siya kinakausap sa wikang iyon ng kanyang Daddy at Mommy. Kaya, sa kanyang batang puso at utak ay tila mandin napagbubukod niya ang kagamitan ng dalawang wika: Ingles ang ginagamit ng kanyang mga magulang sa pakikipag-usap sa kanya; Tagalog, sa pakikipag-usap sa mga alila o utusan. Ito’y kanyang mapagkakalakhan at kahit na tumanda’y iisipin niya, ipapamansag niya sa katunayan, na ang wikang tagalog ay ginagamit lamang sa mga alila.

Ang batang ito’y patuloy sa paglaki. Palaging librong Ingles ang kanyang binabasa, palaging Ingles-Amerikano, pagkat mga Amerikano ang awtor. Dahil dito’y ayaw na rin niyang bumasa ng anumang sinulat ng kanyang mga kababayan sa wikang kanyang kinagisnan. Ang librong nasusulat sa Tagalog ay nagiging kasuklam-suklam sa kanya. Sa tahanan ay exposed siya sa telebisyon-sa mga programang ginaganap sa wikang kanyang pinagkamalayan. Gayon din ang kanyang pinanood sa mga sine. Kahit Class B o Class C sa kanya’y pinakamagaling pagkat mga artistang Amerikano ang nagsisiganap. Samantala,

ang pelikulang Tagalog ay bulok sa kanya, walang pasubali. Siya’y ganap nang mamamayan, marahil ay mayroon nang pananagutan

sa buhay. Ngunit mayroon siyang sariling daigdig na kinikislapan ng pumikit-dumilat na samot-saring kulay ng ilaw dagitab sa piling ng mga nagsasalita ng Ingles. Malayo sa kanya ang ibang daigdig, ang lalong malaking daigdig. Ito’y ang lipunan ng mga nakabakya, ng nagsisipagsalita ng katutubong wika. At sa ganyan ay sumilang ang malaking pagitan ng mga Pilipinong pribilehiyado sa

buhay at sa masa ng ating bayan. Totoong humaba ang simpleng kwentong aking isinasalaysay. Ngunit gaya

ng inyong napansin, ito’y naglalarawan ng yugto-yugtong pagkahubog ng isang batang Pilipino sa pagiging Amerikano sa isip, sa salita, at sa gawa. Ang trahedyang ito’y nakaturo sa sistema ng edukasyon. Nang pumasok ang mga Amerikano sa Look ng Maynila’y dala nila ang sistema ng paturuang Amerikano. Ayon sa kasaysayang sinulat ng mga dayuhan at ng mga Pilipinong gumagamit

ng salaming-dayuhan-pumarito ang mga Amerikano upang hanguin tayo sa barbarismo. Bibigyan daw nila tayo ng edukasyon. Binigyan nga, edukasyong popular pagkat sa simulain ay bukas sa lahat ng mga mamamayan. Ang wikang panturo ay Kano. Ang mga asignatura ay hulwad sa Kano. Malayo na ang panahong iyon ng pagdaong ni Dewey sa ating dalampasigan, ngunit narito pa rin ang mga bakas. Isa tayong kolonya hanggang ngayon. Ang sistema natin ay tunay na kolonyal.

5

Marahil ay di totoong mga Amerikano lamang ang dapat nating sisihin. Tayo man ay may kasalanan. Sa kabila ng katotohanang binigyan tayo ng kalayaang pampolitika, tayo nama’y pinanatiling nakagapos sa kaalipinang ekonomiko at edukasyonal. Sa pana-panahon ay humihingi tayo ng pag-aaral sa ating mga suliranin sa pagtuturo. Ang hinihiling nating gumawa nito’y ang ating

dating panginoon, ang mga Amerikano. Sila rin ang nagmungkahi sa ating mga kalutasan. At kung di magbunga nang maigi, tayo ang nagdurusa. Kasalanan natin, ngunit di natin gustong magkaganito. Biktima tayo ng kasaysayan. Ganito ang ating palad. Gayunaman, ang tanong ko’y di na ba tayo bubulas, di na ba tayo lalaki at di na ba tayo magiging ganap na bansa – sui juris ng lengguwahe ng batas?

Sa sinundang brodkas ay sinabi namin sa inyo kung ano ang paraang ginagawa sa pagpapalaganap dito ng wikang Amerikano. Ang wika at edukasyon ay magkaugnay. Ngayon ay marami pang tulong sa edukasyon na kaloob ng Estados Unidos. Hindi natin matiyak ang mga tali ng tulong na ito. Sa kawalan ng mapanghahawakang kongkretong ebidensiya’y makapagbibigay lamang tayo ng mga hinuha. Maaaring sabihing ang kaloob sa atin ay udyok ng damdaming altruistiko ng ating dating panginoon. Ito kaya’y kapani-paniwala? Hindi ba’t sa maraming pagkakataon ay lumitaw ang katotohanang sa kapakanang Amerikano

lamang ang paglilingkod na ginagawa rito ng mga Amerikanong kinatawan ng pamahalaang Amerikano, at pati ang kanilang mga ahenteng na-brainwash pagkatapos magtamasa ng kwalta ng iskolarsyip at grant?

Isang kababawan, kung di man katunggakan, ang mag-akalang tunay na

nagbubuhos dito ng salapi at panahon ang Estados Unidos dahil lamang sa kapakanang Pilipino. Sa katunaya’y naglilingkod sila sa kapakanan ng Estados Unidos at sa kaluwalhatian ng Unyon. Ito ang hinahangaan ko sa mga

Amerikano, kahit saan sila magtungo, kailan mang panahon, ay nananatili silang Amerikano. Kapos tayo sa bagay na ito. Tayo pa nga ang tumatayong tagapagtanggol nila, na para bagang kailangan pa nating ipagtanggol sila. Ang isang Pilipino, lalo na ang kabilang sa pamilyang ginawa kong halimbawa sa simula ng komentaryong ito, ay madaling maging Amerikano. Kaawa-awa ang bayang ito!

Ang lahat ng ating pagsisikap na maging tunay na Republikang Pilipino ay

mabibigo habang dayuhan ang sistema ng ating paturuang pambansa. Tunay na kailangan ang pagbabago, ang rebolusyon sa larangang ito. Ngayon ay may isang Komisyong nilikha ang Pangulo upang pag-aralan ang sitwasyon ng edukasyon sa ating bayan. Sana’y maging tunay na Pilipino ang ibubunga ng Komisyon. Huwag sanang kaligtaan nito ang kahalagahan ng wikang panturo. Nababatid kong nasa kamay na ng komisyon ang maraming pag-aaral ng Kawanihan ng Pag-aaralang-Bayan ng Lupon sa Kurikulum, pati na ang paninindigan ng Lupon sa Implementasyon. Hindi ako isang manghuhula, ngunit masasabi ko nang

walang alinlangan: na habang nabibidbid ang ating paturuang pambansa ng sistemang Amerikano, at habang tinatagikawan tayo ng wikang Amerikano, mananatili tayong second rater lamang sa edukasyon, manggagaya, at batayang walang bait sa sarili. Ang wikang Filipino’y handa upang gamitin sa de-Amerikanisasyon ng isang mamamayang Pilipino.

-Halaw sa Pluma 8 pp. 268-271

6

Pag-usapan natin!

1. Ano ang iyong pagkakaunawa sa salitang Amerikanisasyon? 2. Tukuyin ang sakit ng lipunan na talamak sa ating bayan na binanggit

sa akda. 3. Sang-ayon ka ba sa sinasabi ng may-akda na hindi tayo

makapagtatayo ng isang tunay na Republikang Pilipino? Bakit? 4. Paano ipinakita ng may-akda sa kanyang teksto na talagang laganap

na ang Amerikanisasyon at pagkakaroon ng kaisipang kolonyal ng mga

Pilipino? 5. Bilang isang mag-aaral at kabataang Pilipino, paano mo isabuhay ang

aral na natutuhan mula sa binasang sanaysay? 6. Magbanggit ng mga halimbawa bilang patunay na talamak nga ang

kolonyalismo sa ating bansa?

Suriin

Ang Amerikanisasyon ng mga Pilipino na iyong nabasa ay isang

halimbawa ng sanaysay.

Ang sanaysay ay isang uri ng panitikan na nasusulat sa anyong

tuluyan na karaniwang pumapaksa tungkol sa mga kaisipan at mga

bagay-bagay na sadyang kapupulutan ng aral at aliw ng mga

mambabasa. Ito ay isang paglalahad ng sariling opinyon o kuro-kuro ng

sumusulat tungkol sa isang bagay o paksa.

Ang salitang sanaysay ay hango sa salitang Pranses na essayer na

ang ibig sabihin ay “sumubok” o “tangkain”.

Iba’t Ibang Paraan ng Pagpapahayag (Paglalahad)

Ang paglalahad ay nagpapaliwanag, nagbibigay-kaalaman o pakahulugan,

at nagsusuri upang lubos na maipaunawa ang diwang inilalahad o nais ipaabot

ng nagsasalita o sumusulat. Maaaring ito ay tumutugon sa mga katanungan

kung ano ang katuturan ng isang salita o bagay, kung ang pagsasagawa ng isang

bagay, kung ano ang kakanyahan ng isang layunin o simulain.

Ginagamit ang iba’t ibang paraan ng paglalahad upang mabigyang-linaw ang

pagpapahayag.

1. Pag-iisa-isa – Ito ay isang paraan ng paglalahad ng isang kalagayan o

sitwasyon sa pamamagitan ng maayos na paghahanay ng mga pangyayari

ayon sa talagang pagkakasunod-sunod ng mga ito. Dito ay malinaw na

naipakikita ang mga dahilan at bunga ng mga pangyayari.

7

2. Paghahambing at Pagsasalungatan – Gunagamit ang paraan na ito sa

paghahambing ng magkakatulad at pagkakaiba ng ga bagay-bagay. Ang

paraang ito ang pinakamalimit na gamitin.

3. Pagsusuri – Sa paraang ito ay sinusuri ang mga salik o bagay-bagay na

nakaaapekto sa isang sitwasyon at ang pagkakaugnay-ugnay ng mga ito.

4. Sanhi at bunga – Tinatalakay rito kung ano ang sanhi o dahilan at kung

ano-ano ang kinalabasan. Sa paraang ito madaling maikintal sa isipan ng

mambabasa o nakikinig ang mga pangyayari.

5. Pagbibigay ng Halimbawa – Ito’y nagpapatibay ng isang paglalahad. Sa

pamamagitan ng pagbibigay ng halimbawa ay madaling makumbinsi o

mahikayat ang nagbabasa o nakikinig. Siguraduhin lamang na tiyak o

makatotohanan ang ibibigay na halimbawa.

Sa pagsulat ng paglalahad ay kailangan ang malawak na kaalaman sa

paksang tatalakayin, pagpapaliwanag sa kahulugan, malinaw at maayos na

pagpapahayag, at walang kinikilingan.

-Halaw sa Pinagayamang Pluma 8

Kumpletuhin Mo!

Panuto: Basahing muli at suriin ang pagkakasulat ng sanaysay. Lagyan ng

smiley emoticons kung sa tingin mo taglay nito ang mahahalagang katangian

ng isang sanaysay at magbigay ng patunay.

Katangian ng isang mahusay na sanaysay

Patunay

Mahusay ang paglalahad

Mabisa

Organisado

Kawili-wili

8

Pagyamanin

Gawain 1

Panuto: Kilalanin kung anong uri ng paglalahad ang ginamit sa sumusunod na

mga pahayag. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

_______________1. Ang isang taong makabayan ay handang magsakripisyo kung sakaling ang bayan ay malagay sa panganib.

_______________ 2. Taglay ng taong tunay na malaya ang mga katangiang

kagaya ng sumusunod:

a. pinapaunlad ang sarili upang maging kapaki-

pakinabang sa bayan

b. sumusunod sa mga alituntunin ng pamayanan

c. handang tumulong sa mga nangangailangan

_______________ 3. Kung ang lahat ng Pilipino ay may malasakit sa bayan mabilis na uunlad ang ating bansa. _______________4. Ang pagtawid sa tamang tawiran, pagsunod sa batas trapiko

sa daan at pati ang paglagay ng basura sa tamang basurahan ay isang halimbawa ng taong nagpapakita ng pagkamakabayan.

_______________ 5. Masayang tunay ang buhay sa probinsya na ‘di kagaya ng sa siyudad na araw-araw ay habol mo ang oras.

Gawain 2

Panuto: Gumawa ng maikling pagpapahayag tungkol sa paksa sa bawat

bilang gamit ang mga paraang nakatala sa ibaba.

1. Pag-iisa-isa (Mga dapat gawin upang maiwasan ang COVID 19)

2. Paghahambing (Kalagayan ng edukasyon bago ang pandemya at ang

kalagayan ng edukasyon sa kasalukuyan)

3. Pagsusuri (Mga dahilan kung bakit matagal na nasugpo ang pandemya

sa Pilipinas)

4. Sanhi at bunga (Ano ang naidulot ng pandemya sa mamamayan,

ekonomiya, at sa buong daigdig?)

5. Pagbibigay Halimbawa (Ano ang iyong magagawa sa paglutas ng

krisis dulot ng pandemya?)

9

Rubriks para sa Pagsulat ng Talata

Pamantayan 5 4 3 2 1

Nilalaman Maikli ngunit tumpak ang nilalaman

Balarila Kaangkupan ng mga salitang ginamit Tama ang pagbabaybay ng mga salita

Kalinisan Malinis ang pagkasulat ng talata.

Paraan ng Pagpapahayag

Nagagamit ang paraan ng pagpapahayag

5- pinakamahusay 2- mapaghuhusay 4- mahusay 1- Nangangailangan pa ng mga pantulong na pansanay 3- katanggap-tanggap

Isaisip

Panuto: Punan ang patlang ng angkop na salita upang mabuo ang katuturan ng pahayag hinggil sa pagpapahayag.

• Ang ___________ay isang uri ng panitikan na nasusulat sa anyong tuluyan.

• Dapat isaalang-alang ang iba’t ibang paraan sa paglalahad upang maging _____________ ang pagpapahayag .

• Sa pagsulat ng paglalahad ay kailangang may __________ na kaalaman sa paksang tatalakayin ang manunulat.

Isagawa

Panuto: 1. Pumili ng larawan sa kahon sa ibaba bilang paksa sa gagawing

sanaysay o

Figure 1 Bundok Apo Figure 2. Talon ng Maria Cristina Figure 3. Amanpulo Island Palawan

https://www.tripadvisor.com.ph/ShowUserReviews-g298459-d320862-r317475057-Mount_Apo-

Davao_City_Davao_del_Sur_Province_Mindanao.html https://magagandangtanawinsapilipinasxx.weebly.com/blog/talon-ng-maria-

cristinahttps://www.google.com/search?q=amanpulo+island+pictures&tbm=isch&ved=2ahUKEwiL1d6EtPzsAhUFFIgKHXWIDzAQ2-

https://www.tripadvisor.com.ph/ShowUserReviews-g298459-d320862-r317475057-Mount_Apo-Davao_City_Davao_del_Sur_Province_Mindanao.htmlhttps://www.tripadvisor.com.ph/ShowUserReviews-g298459-d320862-r317475057-Mount_Apo-Davao_City_Davao_del_Sur_Province_Mindanao.htmlhttps://magagandangtanawinsapilipinasxx.weebly.com/blog/talon-ng-maria-cristinahttps://magagandangtanawinsapilipinasxx.weebly.com/blog/talon-ng-maria-cristina

10

cCegQIABAA&oq=amanpulo+island+pictures&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECAAQQzoFCAAQsQM6AggAOgYIABAHEB46CAgAEAgQBxAeOg

QIABAYUMvqBFjWqAVgsrMFaAFwAHgAgAHKAYgBux6SAQYwLjIxLjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=8tmsX

4uUC4WooAT1kL6AAw&bih=657&biw=1366&rlz=1C1GCEA_enPH852PH852

Figure 4. Kennemer Foods International Figure 5. 21st Mindanao Trade Expo Figure 6. Davao Expo

http://www.kennemerfoods.com/2013/09/06/cacao-industry-in-western-mindanao-booms/ https://news.abs-cbn.com/life/03/12/17/look-davao-expo-highlights-products-from-mindanao

https://news.abs-cbn.com/life/03/12/17/look-davao-expo-highlights-products-from-mindana

https://sa.kapamilya.com/absnews/abscbnnews/media/2017/life/03/12/031217_davao1.jpgo

Panuto 2. Sumulat ng sanaysay batay sa napiling larawan. Gamitin ang iba’t

ibang paraan sa pagpapahayag.

Panuto 3. Isaalang-alang ang rubriks sa ibaba sa pagsulat ng sanaysay.

Rubriks para sa Pagsulat ng Sanaysay

Pamantayan 5 4 3 2 1

Nilalaman Malinaw ang pagkakalahad ng ideya

Mabisa Kaangkupan ng mga salitang ginamit

Tama ang pagbabaybay ng mga salita

Organisado Malinis ang pagkasulat ng talata. Taglay ang tatlong bahagi ng sanaysay(Panimula, Gitna, Wakas)

Paraan ng Pagpapahayag/kawili-wili Nakagagamit ng iba’t ibang paraan ng pagpapahayag

Tayahin

A. Panuto:Basahin at unawaing mabuti ang pahayag sa bawat bilang.

Pagkatapos, piliin ang titik ng inyong sagot.

PIN

AK

AM

AH

US

AY

MA

HU

SA

Y

KA

TA

NG

GA

P-T

AN

GG

AP

MA

PA

GH

UH

US

AY

NA

NG

AN

GA

ILA

NG

AN

PA

NG

MG

A

PA

NT

UL

ON

G N

A P

AN

SA

NA

Y

http://www.kennemerfoods.com/2013/09/06/cacao-industry-in-western-mindanao-booms/https://news.abs-cbn.com/life/03/12/17/look-davao-expo-highlights-products-from-mindanaohttps://news.abs-cbn.com/life/03/12/17/look-davao-expo-highlights-products-from-mindana

11

2

1. Ang Amerikanisasyon ay isang sakit na tumalamak na sa katawan ng

ating lipunan. Bunga nito ang maraming kapansanan ng bayan. Ano ang paraan ng pagpapahayag ang ginamit sa pahayag sa kahon? a. pag-iisa-isa c. pagsusuri b. sanhi at bunga d. pagbibigay halimbawa

2. Paano mo bibigyan ng pagpapakahulugan ang pahayag na nasa kahon sa bilang isa? a. Ang sobrang pagtangkilik ng mga Pilipino sa bansang Amerika ay

naging kahinaan ng ating bayan. b. Ang palaging pagtangkilik ng mga mamamayan sa bansang kanluran

ay isa sa ating kalakasan. c. Pabor sa atin ang pagtangkilik natin sa bansang Amerika dahil

kaibigan nila tayo. d. Kung mangarap tayo ay dapat ang pangarap na makapunta ng

Amerika. 3. Ang mga sumusunod na sitwasyon ay nagpapakita ng pagiging isipang

kolonyal maliban sa isa? a. Wow, imported! Mamayamanin. b. Subok na ito ng mga doktor sa Amerika. c. Ang ganda ng pelikula. Iba talaga ang gawa ng mga Kano! d. Ang galing ni Manny Pacquiao. Matibay talaga ang puso ng mga

Pilipino! 4. Batay sa akda, saan unang nabuo o nahubog ang pagiging isipang

kolonyal ng isang Pilipino?

a. sa tahanan c. sa paaralan b. sa pamayanan d. sa mga kaibigan

5. Ano ang layunin ng may-akda sa pagsulat ng sanaysay na “Amerikanisasyon ng Isang Pilipino”? a. Maimulat sa mga Pilipino ang maaaring kahihinatnan ng labis na

pagtingala sa mga banyaga b. Maipamukha sa mga Pilipino ang na hanggang ngayon ay nakagapos

pa rin tayo c. Matuto ang mga Pilipino na pahalagahan ang sariling atin

d. Magising ang mga utak kolonyal sa katotohanan

6. “Malayo na ang panahong ito ng pagdaong ni Dewey sa ating dalampsigan, ngunit narito pa rin ang mga bakas.”

Paano mo bibigyan ng halimbawa ang kaisipan na nasa loob ng kahon? a. I really hate Filipino subject! c. We’ll make babad on the beach. b. Ewww…kadiri ka cockroach! d. Let’s make gala na naman.

7. Alin ang pinakamalapit na kaisipan ng pahayag sa bilang anim?

a. Maraming taon na ang nakalipas na dumating si Dewey sa Pilipinas ngunit nananatili pa rin ang kanyang bakas sa paa.

b. Maraming taon na ang nakalipas nang makalaya tayo sa mga Kano ngunit nananatili pa rin sa ating sistema ang kanilang pamamaraan.

c. Maraming taon na ang nakalipas ngunit naiwan parin ang barko ni Dewey sa dalampasigan.

d. Maraming taon na ang nakalipas ngunit naiwan sa atin ang tsinelas ni Dewey.

12

8. Ano ang ginamit na paraan ng paglalahad ang ginamit sa pahayag sa bilang anim? a. pagsusuri c. paghahambing at pagsasalungatan b. sanhi at bunga d. pagbibigay halimbawa

9. Alin ang angkop na karugtong ng pahayag sa ibaba? “Habang mahina, habang di ganapang pagka-Pilipino ng sangka Pilipinuhan ay di tayo______________.” a. magkakaroon ng sariling wika at kultura. b. makapagtatayo ng lipunang tunay na Pilipino. c. makikilala sa buong mundo. d. magiging kagaya ng bansang Amerika.

10. Isang kababawan, kung di man katunggakan, ang mag-akalang tunay

na nagbubuhos dito ng salapi at panahon ang Estados Unidos dahil lamang sa kapakanang Pilipino. Ano ang himig o tono ng may-akda batay sa pahayag sa loob ng kahon? a. nagpapatawa c. seryoso b. galit d. nang-uuyam

B. Panuto: Maglahad ng sariling pananaw, opinyon, at saloobin kaugnay ng

akdang tinalakay. Itala ang sagot sa kahon.

Mga Negatibong Epekto ng Labis na Pagpapahalaga sa Wikang Ingles

Mga Paraan o Hakbang Upang Ito ay Maging Kapakinabangan Para sa

Atin

Halimbawa: Higit na pagpapahalaga sa wikang Ingles kaysa Pilipino

Gamiting sandata sa pakikipagkalakalang Internasyonal

1. 1.

2. 2.

3. 3.

Karagdagang Gawain

Gamitin sa sariling pahayag ang mga simbolong ginamit sa akda.

1. Kapansanan sa bayan

2. Pagmamay-ari ng mga relihiyoso

3. Mayroon ng pananagutan sa buhay

13

Tayahin

1.b 6. a

2.a 7. b

3.d 8. a

4.a 9. b

5.a 10. b

Pagyamanin

A.

1.Pagsusuri 2.Pag-iisa-isa 3.Sanhi at Bunga 4.Pagbibigay Halimbawa 5.Paghahambing at Pagsasalungatan

1.c

2.d

3.e

4.a

5.b

Susi sa Pagwawasto

14

Sanggunian

AKLAT: Baisa-Julian, Ailene .et al. Panitikang Filipino:Pinagyamang Pluma 8. Quezon City:Phoenix Publishing House. Inc. 2017. Garcia, Hilda N., et al. Canao-Yaman ng Diwa. Quezon City:Vibal Publishing

House, Inc. 2007 Enrijo, Willita A.et al. Panitikang Pilipino: Filipino Modyul para sa

Mag-aaral.Mandaluyong City: Printwell, Inc. 2013

INTERNET:

• www.slideshare.com

• https://www.youtube.com/watch?v=8QeW3lapm38&feature = share

• https://www.google.com/search?q=products+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc_aau7MbrAhUFzIsBHZDQAaEQ2-cCegQIABAA&oq=products+in+mindanao&gs_lcp=Cg

• https://www.google.com/search?q=products+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc_aau7MbrAhUFzIsBHZDQAaEQ2-cCegQIABAA&oq=products+in+mindanao&gs_lcp=CgN

• https://www.google.com/search?q=tourist+spot+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwj2wd3B7cbrAhUUI6YKHbNpD5kQ2-cCegQIABAA&oq=tour&gs_lcp=CgNpbWcQARgAM

• https://www.google.com/search?q=maria+cristina+falls&tbm=isch&ved=2ahUKEwjz6ZG_9cbrAhWxzIsBHd_TCikQ2-cCegQIABAA&oq=maria+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABC

• https://www.google.com/search?q=rubriks+sa+paggawa+ng+sanaysay&tbm=isch&ved=2ahUKEwj0_OzL9cbrAhUBAqYKHdARChgQ2-cCegQIABAA&oq=rubriks+&gs_lcp=CgNpb

• https://www.google.com/search?q=chocolate+pictures&tbm=isch&ved=2ahUKEwiF6ufyicfrAhVP4ZQKHZCpAZUQ2-cCegQIABAA&oq=choco&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIAB

• https://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxB

http://www.slideshare.com/https://www.youtube.com/watch?v=8QeW3lapm38&featurehttps://www.google.com/search?q=products+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc_aau7MbrAhUFzIsBHZDQAaEQ2-cCegQIABAA&oq=products+in+mindanao&gs_lcp=Cghttps://www.google.com/search?q=products+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc_aau7MbrAhUFzIsBHZDQAaEQ2-cCegQIABAA&oq=products+in+mindanao&gs_lcp=Cghttps://www.google.com/search?q=products+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc_aau7MbrAhUFzIsBHZDQAaEQ2-cCegQIABAA&oq=products+in+mindanao&gs_lcp=CgNhttps://www.google.com/search?q=products+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc_aau7MbrAhUFzIsBHZDQAaEQ2-cCegQIABAA&oq=products+in+mindanao&gs_lcp=CgNhttps://www.google.com/search?q=tourist+spot+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwj2wd3B7cbrAhUUI6YKHbNpD5kQ2-cCegQIABAA&oq=tour&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMhttps://www.google.com/search?q=tourist+spot+in+mindanao&tbm=isch&ved=2ahUKEwj2wd3B7cbrAhUUI6YKHbNpD5kQ2-cCegQIABAA&oq=tour&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMhttps://www.google.com/search?q=maria+cristina+falls&tbm=isch&ved=2ahUKEwjz6ZG_9cbrAhWxzIsBHd_TCikQ2-cCegQIABAA&oq=maria+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABChttps://www.google.com/search?q=maria+cristina+falls&tbm=isch&ved=2ahUKEwjz6ZG_9cbrAhWxzIsBHd_TCikQ2-cCegQIABAA&oq=maria+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABChttps://www.google.com/search?q=rubriks+sa+paggawa+ng+sanaysay&tbm=isch&ved=2ahUKEwj0_OzL9cbrAhUBAqYKHdARChgQ2-cCegQIABAA&oq=rubriks+&gs_lcp=CgNpbhttps://www.google.com/search?q=rubriks+sa+paggawa+ng+sanaysay&tbm=isch&ved=2ahUKEwj0_OzL9cbrAhUBAqYKHdARChgQ2-cCegQIABAA&oq=rubriks+&gs_lcp=CgNpbhttps://www.google.com/search?q=chocolate+pictures&tbm=isch&ved=2ahUKEwiF6ufyicfrAhVP4ZQKHZCpAZUQ2-cCegQIABAA&oq=choco&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIABhttps://www.google.com/search?q=chocolate+pictures&tbm=isch&ved=2ahUKEwiF6ufyicfrAhVP4ZQKHZCpAZUQ2-cCegQIABAA&oq=choco&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIABhttps://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxBhttps://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxBhttps://www.google.com/search?q=statue+of+liberty&tbm=isch&ved=2ahUKEwi-tNXGi8frAhUKZ5QKHSOvB8EQ2-cCegQIABAA&oq=sta&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxB