+ All Categories
Home > Documents > Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE...

Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE...

Date post: 23-Mar-2021
Category:
Upload: others
View: 2 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
172
Transcript
Page 1: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 2: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

FROM THE

PERSONAL LIBRARY OF

JAMES BUELL MUNN1890- 1967

BOSTON PUBLIC BRARY

lABlWffiLGGEUNQ binder:

16 EAST lati'ST.

NEW VORK

Page 3: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

Digitized by the Internet Arciiive

in 2011 with funding from

Boston Public Library

http://www.archive.org/details/earlyenglishhomiOOaelf

Page 4: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 5: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

OEIGINAL SERIES. 152.

FROM

THE TWELFTH CENTURY MS.

VESP. D. XIY.

EDITED BY

RUB IE D-N. WARNER.

PART I. TEXT.

LONDON:PUBLISHED FOE THE EARLY ENGLISH TEXT SOCIETY,

BY KEGAN PAUL, TRENCH, TRUBNER & CO., Ltd..

68-74 CAETEK LANE, E.G.,

AND BY HUMPHREY MILFORD, OXFORD UNIVERSITY PRESS,AMEN COKNEE, E.G.

1917

Price Fifteen Shillings,

Page 6: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

€kxI^ €mlh\j C^^t Snmty.

Committee of Management

:

Director : Prof. I. GOLLANCZ, Litt.D., KING'S COLLEGE, LONDON.

Assistant Director: JOHN J. MUNRO, Esq.

Hon. Sec. : W. A. DALZIEL, Esq., 67 VICTOEIA ROAD, FINSBURY PARK, N.

/ North & East : Prof. G. L. Kittredge, Harvard Coll., Cambr.,Mass.

for Tmerfca • ^^"*^^^ ^ ^^^^ ' ^^^^- ^^ ^- Bkight, Johns Hopkins Univ., Balti-

^ more.

Dr. henry BRADLEY. HENRY LITTLEHALES, Esq.

Rev. Dr. ANDREW CLARK. ALFRED W. POLLARD, M.A. .

Prof. W. P. KER, LL.D. ROBERT STEELE, Esq.

Sir SIDNEY L. LEE, Litt.D. Sir GEORGE F. WARNER.

Bankers :

THE UNION OF LONDON AND SMITH'S BANK, 2 PRINCES STREET, E.G.

The Early English Text Society was started by the late Dr. Furnivall in 1864 for

the purpose of bringing the mass of Old English Literature within the reach of the

ordinary student, and of wiping away the reproach under which England had longrested, of having felt little interest in the monuments of her early language and life.

On the starting of the Society, so many Texts of importance were at once taken in

hand by its Editors, that it became necessary in 1867 to open, besides the On'gmalSeries with which the Society began, an Extra Series which should be mainly devotedto fresh editions of all that is most valuable in printed MSS. and Caxton's and otherblack-letter books, though first editions of MSS. will not be excluded when the con-venience of issuing them demands their inclusion in the Extra Series.

During the forty-eight years of the Society's existence, it has produced, withwhatever shortcomings, and at a cost of over £30,000, an amount of good solid

work for which all students of our Language, and some of our Literature, must begrateful, and which has rendered possible the beginnings (at least) of properHistories and Dictionaries of that Language and Literature, and has illustrated

the thoughts, the life, the manners and customs of our forefathers and foremothers.

But the Society's experience has shown the very small number of those inheritorsof the speech of Cynewulf, Chaucer, and Shakspere, who care two guineas a year for

the records of that speech. ' Let the dead past bury its dead ' is still the ciy of GreatBi'itain and her Colonies, and of America, in the matter of language. The Societyhas never had monej^ enough to produce the Texts that could easily have been gotready for it ; and many Editors are now anxious to send to press the work they haveprepai-ed. The necessity has therefore arisen for trying to increase the number of

the Society's members, and to induce its well-wishers to help it by gifts of money,either in one sum or by instalments. The Committee trust that every Member will

bring before his or her friends and acquaintances the Society's claims for liberal

support. Until all Early English MSS. are printed, no proper History of ourLanguage or Social Life is possible.

The Subscription to the Society, which constitutes membership, is £1 Is. a yearfor the Original Series, and £1 Is. for the Extra Series, due in advance on the1st of January, and should be paid by Cheque, Postal Order, or Money Order, crost' Union of London and Smith's Bank ', to the Hon. Secretary, W. A. Dalziel, Esq.,

67 Victoria Rd., Finsbury Park, London, N. Members who want their Texts postedto them must add to their prepaid Subscriptions Is. for the Original Series, and Is.

for the Extra Series, yearly. The Society's Texts are also sold separately at theprices put after them in the Lists ; but Members can get back-Texts at one-thirdless than the List-prices by sending the cash for them in advance to ths Hon.Secretary.

Page 7: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

FROM THE TWELFTH CENTURY MS. VESP. D. XIV

EARLY ENGLISH TEXT SOCIETY

Original ^tms, No. 152.

1917 (for 1915).

Pbice 15s.

Page 8: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

Agents for the sale of th6 Early English Text Society's Publications.

NEW YORK: C. Sckibneb & Co.

PHILADELPHIA : J. B. Lippincott & Co.

Page 9: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

FEOM

THE TWELFTH CENTURY MS.

YESR D. XIY

EDITED BY

RUBIE D-N. WARNER

LONDON:PUBLISHED FOR THE EARLY ENGLISH TEXT SOCIETY

BY KEGAN PAUL, TEENCH, TEUBNEE & CO., Ltd.,

68-74 CARTER I/ANE, E.G.,

AND BY HUMPHEEY MILFOED, OXFORD TJNIVEESITY PEESS,

AMEN CORNER, E.G.

M DCCCC XVII.

Page 10: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

PKINTED AT OXFORD, ENGLAND

BY FREDERICK HALL

PRINTER TO THE UNIVERSITY

Page 11: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

TEMPORARY PREFACE

I HAVE here printed all the * English texts (folios 4 b-

169 b) from the early twelfth-century Cotton MS. Vesp. D.

XIV". The bulk of the texts are taken, from ^Ifric's

Homilies, some of the others have been printed elsewhere

;

references will be given in Part 2. A second part contain-

ing an Introduction, Notes, and Glossary is in preparation.

Except in the case of certain Latin headings and the signs

f and 7 all contractions are expanded and denoted by

italics. The punctuation and the use of capitals have been

modernized.

The numbers prefixed to the separate pieces are not in

the MS.

In preparing the text I have made but few alterations

from the MS. reading, but I fear in this respect I have not

been entirely consistent.

The following abbreviations and contractions have been

used :

Camb. MS. = Gg. 3. 28 and is the one from which Thorpe

printed ^Ifric's Homilies.

( ) indicates that the words or letters enclosed are

written above the line.

[ ] indicates words or letters which have been added

by the editor and are not found in the MS.

1has been used in one or two cases in the notes to

indicate the end of a line in the MS.

I should like here to acknowledge the great debt I owe

to the late Professor A. S. Napier, Merton Professor of

* Folio ia corresponding to Wanley's 1 and 2, and Folios 170-224 corre-

sponding to Wanley's 53-6, are in Latin.

Page 12: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

VI TEMPOEAEY PREFACE

English Language and Literature in the University of

Oxford, under whose guidance I worked for several years

and at whose suggestion I undertook this edition. Hedied before the work was in print, therefore I claim

responsibility for all faults ; but whatever there be of merit

is due to his scholarly help and kindly encouragement,

and I dedicate the book in all gratitude to his memory.

K. D-N. W.

Page 13: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONTENTS

EARLY ENGLISH HOMILIES

I. The Creation ....II. Fragment of ^Ifric's Letter to Sigefyr'5

III. The Old English Cato .

IV. The Catholic Faith

V. The Ten Commandments

VI. Concerning Twelve Abuses .

VII. Concerning Eight Vices

VIII. Concerning Eight Virtues

IX, Concerning St, John the Baptist

X. The Feast of St. Peter .

XI. Concerning James, the Brother of John

XII. Concerning the Seven Holy Sleepers

XIII. Concerning St. Peter the Apostle .

XIV. The Eleventh Sunday after Pentecost

XV. The Twelfth Sunday after Pentecost

XVI. The Assumption of St. Mary .

XVII. Homily for the Assumption of St. Mary

XVIII. The Assumption of St. Mary

XIX. The Passion of St. John .

XX. St. Luke xi. 24-28

XXL The Festival of St. Matthew

XXII. The Festival of St. Michael

XXIIL Fragment of XLI .

XXIV. Fragment from the Homilies of St. Augustine

XXV. Concerning Appearances of the Saviour

XXVI. Prophecies

XXVII. Concerning the Coming of Antichrist

XXVIII. The Second Sunday in Advent

XXIX. The Festival of All Saints .

XXX. St. John xiv. 1-13

PAGE

1

3

3

8

9

11

16

17

19

20

21

25

26

28

34

41

47

50

52

58

59

61

65

65

65

66

66

67

73

77

Page 14: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

Vlll CONTENTS

PAGEXXXI. The Gospel of Nicodemus 77

XXXII. The Embassy of Nathan . 88

XXXIII. Signs of the Last Judgement . 89

XXXIV. Concerning Thunder .... 91

XXXV. The Old English Alcuin . 91

' XXXVI. The Festival of St. Clement . 106

XXXVII. The Vision of St. Furseus 109

XXXVIII. Concerning Drihthelm . . . . . 116

XXXIX. Fragment concerning Jonah . 120

XL. The Festival of St. Paul . . . 121

XLI. The Example of Job .... . 123

XLII. Concerning St. Neot .... . 129

XLTII. The Festival of St. Mary . 134

XLIV. Fragment concerning Nebuchadnezzar . 139

XLV. The Old English Honorius . 140

XLVI. The Old English Honorius . 144

XLVII. On the Lord's Prayer .... 145

XLVIII. The Phoenix Homily . . 146

XLIX. The Annunciation of St. Mary 148

L. Shrove Sunday ..... . 149

Page 15: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

EAELY ENGLISH HOMILIES

FROM THE TWELFTH-CENTURY MS. VESP. D. XIV.

I

[Fol. 4 b, 1. Ij [THE CREATION.]

AN anginn is ealra Jjingen, ^ is God -^Elmihtig. He is ordfruma God is the

-^-^7 aende. He is ordfrume for 'pan pe he wses sefre. He is sendse and end of

a buten aslcere gesendunge, for pan pe he by'5 sefre ungeaendod. He5 is ealra kingene kingc, 7 ealra hlaforde hlaford, he healt mid his

mihte heofonas 7 eorcJan, 7 ealle gesceafte butan geswynce, 7 he

besceawatS pa nywelnysse pe under Jjyssere eorSe synde. He aweh'S

ealla dune mid anre hande, 7 ealla eorSen he beluctS on his hande,

7 ne mseig na ping his wille wy'Sstanden, 7 ne mseg nan gesceg,fte No creature

10 fulfremedlice smegen ne understanden ymbe God. Mare cytSSan fectly under-

111*- 1J/-W11 TiiJc stand God.habbeo angles to Gode pone menn, 7 peh hweoere heo ne magon

fulfremedlice understanden ymbe God. He gescop gesceafte pa pe

he wolde. purh his vvysedom he geworhte ealle J^ing, 7 J^urh his

wylle he heo ealle geliffseste. Deos ]?rynnysse is an God; f is se The Trinity

15 Feeder 7 his wysdom on him sylfum [fol. 5 a] sefre aceuned, 7 heora

begra wille, f is se Halga Gast, he nis na acgenned, ac he gaeS of pan

Feeder 7 of pan Sune gelice. pas |5ry hades syndon an ^Imihtig

God, se geworhte heofones 7 eorSan, 7 ealle gesceafte. He gescop God createdT7-7-- ^^^ orders oftyn sengJe werod, y synd engles 7 hehsengles, throm, aommattones, angels, and

7 , . , . TT 1 S^^^ them20 prtnci^tains, potestates, vtrtutes, cherubm, serapnin. Mer syndon free-will.

nygon sengla werod. Heo nabbetS naenne lichame, ac heo syndon

ealle gastes swytSe strange 7 mihtige 7 wlitige, on micelre fseger-

nysse gescapene, to lofe 7 to wm*'5mynte heora Scyppende. j^ teo'Se^^fg*®°ji'^

werod abreatS 7 awende on yfel. God heo gescop ealle gode, 7 let ^eUed and

25 hi habben agenne eyre, swa heo heora Scyppend lufodon 7 folgodon,

swa heo hine forleten. pa wses l^aes teoSan werodes ealdor swytSe

fseger 7 wlitig gescapen, swa ^ he wses gehaten Lucifer, ^ ^^th^t^^th*'^

Leohtberend. pa begann he to modigenne for ]3are faegernysse pQ he order

hafde, 7 cwae^ on his heorte f he wolde 7 eaSe [fol. 5 b] mihte Lucifer.

Page 16: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

2 EARLY ENGLISH HOMILIES

beoii his Scyppende gelic, 7 sitten on norSdsele heofone rices,

7 habben anweald 7 rice ongean God ^Imihtigen. pa gefestnode

he ]3ysne unraed wy?S pan werode J^e he bewyste, 7 heo ealle to ]?am

Lucifer and unrsede gebugen. pa ba heo ealle haefdon bysne unrsed betwoxhis order o o x j r ^

incurred heom gefsestnod : ba becom Godes grame ofer heo ealle, 7 heo ealle 5God's anger

i <« 1 p 1 1and He vvurdeii 01 ha,n fsegren heowe, be heo on gescapene wseron to

them into laSlicum deoflum, 7 swySe rihtlice heom swa getimode, ba ba hedevils

wolde mid modignysse beon betere Ipone he gescapen wses, 7 cwas^

J5at he mihte beon pan yElmihtigen Gode gelic. pa wear8 he 7ealle his geferen forcucSre 7 wirse J?o?ine senig o'Sre gescsefte

; 7 ]?a 10

hwyle pa he smeade hu he mihte dselen rice wy'S God, pa hwile

They were gearcode SO ^Imihtige God him 7 eallen his gefei'en helle wyte, 7

of heaven heo ealle adraefde of heofenrices mirehSe, 7 let beofeallen on f ece

fyr, pe heom gegearcod wses for heora ofermettum. Swa feola heora

wseron f ]?ry niht 7 J^ry dagses heo hruron of heofonum into helle 15

swa swa hregn decS on eortSan. pa sone ]?a nigon werod, pe ]78er to

[fol. 6 a] lafe wseron, bugon to heora Scyppinde mid ealra

^°^,, eadmodnysse, 7 betsehton heora raed to his willen. pa getrymede

ened the ge ^Imihtige God ]?a nigon engle werod, 7 gestaSelfeste swa f heo

orders so nsefre ne mihten ne nolden sycSSan fi-am his wyile gebugen ; ne heo 20

would ne magoji nu, ne heo nylleo, nane synne gewirecen, ac heo sefre byo

and please ymbe p an, hu heo magon Gode gehyrsumian 7 him gecwemen.

Swa mihton eac pa oSre pe J^ser feollon aduu, gyf neo woldon ; for

pj pe God heo geworhte to wlitigum englen gecynde, 7 let hi

habben agenne eyre, 7 heo nsefre ne gebigde ne genydde mid 25

nanum J)ingum to pan yfele rsede ; ne nsefre se yfele rged ne com of

Godes geSance, ac co7«. of ]7as deofles, swa swa we ser cwsedon. NuJ)8engc(S manig mann 7 smea'S hwanene deofel come

;j^onne wyte

he f God gesceop to mseren engle j^one J^e nu is deofol. Ac God

hine ne gesceop na to deofle ; ac j^a pa he wees mid eallen fordon 7 30

forscyldegod ]3urh ]3a mycele uppahafenysse 7 wiSerrsednysse, ]?a

weartS he to deofle awend, se pe ser wses msere sengel [fol. 6 b]

God created geworht. pa|wolde God gefyllen ]?one lyre pe forlore wses of pan

^eTearth" heofenlice werode, 7 cwae^'f he wolde wyrecen mann of eorSe, f se

might*ga^n fcorSlice mann sceolde ge'Seon, 7 geearnian mid eadmodnysse J)a 35

ly^stlto^*"" wununge on heofone rice, pe se deofol forworhte mid modnysse.which the ^ q^^ p^ geworhte senile mann of lame, 7 him on able(o)w gast,

25 MS. ne ne genydde,

26 MS. ne ne com.

Page 17: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH CATO 6

7 hine geliffaeste, 7 he wearcS j^a mann gesceapen on sawle 7 on de-vil lost

lichame ; 7 God him gesette name Adam, 7 he wses ]3a sume hwile pride. God

anstandende. God J^a hine gebrohte on neorxenewange, 7 hine man Adam.

Jjser gelogode, ac he wearS J^urh deofles swicdome ut adraefd.

II

5 EMB CLJENNYSSE pE GEHADEDE MJEN HEALDEN.

Tr^LFIlIC abbod gret Sigefyr'S freondlice. Me is gessed, ^ |3u a fragment

-^-'-'ssedest beo me, ft ic oSer tsehte on ^noliscen gewriten, otSer letter toi-T ^ ^ r 1 T^ Sigefyracon-eower ancor set ham mid eow tseho, for J^an J^e he swutelice seego, ceming the

f hit seo alefd, f masssepreostes wel moten wifigen, 7 mine gewriten priestsr

10 wi'Scwe'SeS ]?ysen. Nu secge ic pe, leofe man, f me is laS to tselen

aegne Godes freond, gyf he Godes riht drifS.

Ill

[Fol. 7 a] [THE OLD ENGLISH CATO.]

ll/I ANN sceal ]3urh his modes snoternysse hine sylfne geglengen Laws for the

-to wisre lare. Ne beo J?u to slsepel ne to idelgeorne, for Jjan Be neither

15 pe slsep 7 idel fedecS unSeawes 7 unhaele ]:8es lichamen. We slothful.

cwe'SeS f f seo betst setforen Gode, f man seo gescadwis 7 geme-

tigen cunne segSer gea his spsece gea his swige, 7 wyte hweenne he

gespecan habbe and hweenne him geandswerod seo. ponne pn When thou

o'Serne mann tsele, j^onne geSsenc ]?u $ nan man nis lehterleas. another,

20 peh ]3in wif hwsene to pe gewreige, ne gelef pn hire to raSe, that no man

for Jjan heo wyrc'S hire oft manege to feond, for pan pe heo '^ *"

bycS ]3an hlaforde holdre pione hire, for |?an heo hate's oft ^ fse hlaford lufe'S. Ne flit ]7u wi'S anwillne man ne wiS ofer- Quarrel not

spsecne. Manegan is forgyfen f he specan maeg 7 swy'Se feawen obstinate

25 f heo syn gescadwise. Wyte |?8es mare ]?anc pe pn habbe, pione

pses pe pe man behate. paer lyt gehaten byS, pser by'S lyt leane.

Ne beo pu. to anwille, for ]?an pe is lihtlicre, f pn seo mid rihte

ofertaled, Jjone [fol. 7 b] pu ofertalie o'Serne mid woge. f byS se

mseste wurSscipe, f man cunne riht gecnawen, 7 hit ]?onne wylle

30 ge'Safigen. Spec offer emb ocSres mannes weldseden, bone emb bine Speak more

^ often of theagene 7 cyo pa manega mannen. Donne ()3u) eald seo 7 manegra good deeds

ealdre cwides 7 lare geacsod habbe, gedo heo ponne J^an gingren to than of

„ thine owh.B 2

Page 18: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

4 EAKLY ENGLISH HOMILIES

ifthonart wytene. Deh J)e man hwylces yfeles belige, 7 Ipn Ipe unscyldigne

heed not'the wyte, ne rech J?u hwset heo rseden ocSSe runigen, heo beteo'S pe ]?8es

speak^of l^^^^^o sylfe ]73ence'5. Donne pn gesaeligest beo, ge'Saenc Iponne Jiset

^^" pn muge pa gesselSen ea'Se ge'Soligen, gyf heo pe on becumen, for

]3an pe se eende 7 f anginn ue byS eallue weig gelice. Ne hope |3U 5

to oSres mannes deacSe, uncu'S hwa le'ngest libbe. Deh pe earm

freond lytel sylle, nym hit to mycele ]?ance. Gyf ]5U earm wur'Se,

geSeenc f J^u hit eaSe getSolige, geSsenc f ]5in moder pe hnacodne

Have not gebser. Ne ondrsed bu be deacS to swySe, ne leofe?) man nahttoo much ° ,

.

fear of death, myriges ]:a hwyle pe he him ondrsett. Ne forgitt pa bine ]?eh 10

it not alto- ealne, belseste bu bornige bees ecen lifes. Gyf be man mid yfelangether, lest .

-

^ _thou lose geleanige ^ ^ )5U to go[fol. 8 ajde do, ne wyt J)u hit na Gode, ac

warne pe sylfen. pe faestere man gehealt f f he hsefS, gyf he him

ondrsett, f hit setsceote. peo man dselS sparlice, pe man nele f hit

forberste. Gyf pa beam babbe, laer heo ]?a craeftes, f heo mugen 15

beo ]5an libben. Uncu'S, hwu heom set sehte getide. Craeft byS

betre J)one aeht. Ne gehat pn nan ping twygge. Hwat sceal hit

pe eft gehaten bute hit wsere ser alogen ] Ne becep p\i J^in witod

Be more on wen. Wvte mare banc bses be bu habbe bone bges be bu wene.thankful for ^^, "^

-, J^ i^iPwhat thou Ne beo pu to weamod. Of eorsunge cumo hatunge, 7 01 J^aere 20

for what geSwaernysse lufe; 7 j^aer ]:aer p\i nede eorsigen scule, gemetega f

pectest. |3eh. Forber oS f |)u eaSe wrecan muge. Ge'Syld bycS mihtene maest.

Help aeigSer gea cu'Sen gea uncu(5en, Jjser ]?u muge ; uncuS hware

Desire not hwa oSres be'Surfe. Ne wilne ba ofer binne mae'Se to wytene embto know too , „ . . Jt'Tmuch of J3a heofonhce J^ing, for |?u eart eorohc mann, axe pe embe ]?an. 25

matters. Ne beo ]?u on ]?inre eorre to ofermodig, for mod adwele<5 ]?one

mann, f he ne maeg riht gecnawen. Beo gehealden on |?an pe pu

habbe. [fob 8 b] Unpleolucar man row© mid lytle bate on lytle

watere J^one mid mycelan scipe on mycele waetere. Ne wen |:'U

ua, f se yfele alit godes gestreone mid his yfele, for ]3an ]?eh hit 30

same hwile forholen beo, hit wurS eft (a) bemeldod. ponne pe

Be consider- tober'S wi'S unspediOTe maenn bone bu sylf beo, forber him 7ate towards ^ > , / ^ . -, ^ !men less geoaenc p wel oft man ofercumo pone pe bme aer oiercom, swa manthan thyself, ou ealden bigspellan cwySS, ' Hwilen byS esnes tid, hwilen o'Sres.'

Ne sech pxx. ua ]?urh hlotes hwu pe gelimpen scule, ac do swa 35

pu betst muge. Ea'Se geraedeS God his wille beo pe 7 pine J?earfe,

peh he hit pe aer ne secge.

4 gesselSen] Cot. MS. Julius A. 2 unsselSa. 11 ])ornige] Julius A. 2 Solie.

22 06] Julius A. 2 oft. 34 esnes] So Julius A. 2.

Page 19: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH CATO 5

Forlast-fbu nabTae to oSres mannes gode ande, for bu swaencst Desire not

at. , 1 • anotherpe sylien swyoer pone nine. man's pos-

Ne beo Tpn to ormod, peh. "pe beo unriht gedemed. Lyt manna

byt5 lange gefagen Jjses Jje beo ocSren setwrsenc'S. Gyf pu wiS hwan6 saca bagfdest, 7 gyt ])onne gesemed wseron, ne eetwit Ipn eft J^a

ealde saca, bute he beo eft geneowed habbe.

Ne do J5u na'Ser, ne pe sylfen ne here, ne pe sylfen ne leh ; Praise not

seig'Ser ]?3ere is dysigre manna peaw, pe swinca'S sefter idele gelpe. the foolish^

pset is Jieh -v\'ise[fol. 9 a]dom, f wis mann Isete dysig, y f is *> mpeste va^nglory!*^

10 dysig, f dysig man Isete wisedom. Swa mann mare speech, swa him

lass manna gelefe'5. Gyf ]7u bwaet on Jpin druncan misdo, ne wit

J3U hit na j^ser drince, for ]?an ]5u his weolde j^e sylf. Nafe |7u to

yfel ellen, )?eh pe hwylc unwille on becume. Oft brync'S seo wyrd

]?one wille, pe eft byS andergelde.

15 Ne wur'Se j^e neefre swa wa, f Jjii pe ne wene betere, for J?an J^e Choose no

se wene be ne Isett nsefre forwurSen. Ne ceos J?u nsenne mann possessions

beo his sehte, ne |?in agen ne amerr. Manig man hsef cS mycel fex on not thine

forheafde 7 gewur^S Jjeh fserlice calow.*'^^'

Bisne pe beo sume maen, for |7an pe selces mannes lif by'S sumes

20 lare 7 forbisne. Ne forswige ]?'a na f untsele gedon beo, J»el3este

msen wenen f hit pe lichige. Gyf pe man for rihtre scylde

brochige, geSole hit wel 7 beo his wel ge'Saefe. Spec J^e gemsetlice

7 eac swa gebser, J^elasst man pe leasunge teo, jjeer ]?u wene, f ]?u

]3ine cyste habbe, 7 pn. pe senigre wille wene. Ne hlyst |?u na Heed not an

25 unscadwises mannes word, for ]?an pe manig man hsefS ]?one j^eaw, able man,

$ he ne cann nytt specan [fol. 9 b] 7 na'Selses ne mseig swigigen. weeping of

Hit byS dysig $ man speca ser, ]?one he J)3ence. Ne rece ]5u na ^oman7

weamodes wifes wopes, for ]?an heo pe |?0enc'S oft mid hire wope

beswican. Ne ondrsed pa pe deacS to swy'Se for nanre Avite, J^eh he

30 pe full god ne ]3yncce, he by]? selces yfeles sende 7 ne cumcS he naefre

ma. Forsih j^ysser wurlde wlsence, gyf |?u wylle beon welig on

j^inen mode. For |?an pa pe ]7as welen gitsige'5, by'S simle weedle 7eremingas on heora mode. Ac beo gehealden on l^ine gecynde,

]powne hgefest pu sefre genoh. Gyf ]?u ]?in agen amerre, ne wit p\x

35 hit na Gode, ac warne pe sylfen. Bruc J^inre sehte J^ahwile Enjoy thy

]5e ]3u hal seo. Se nnhale gitsei'e ah f feoh, 7 ne ah bine sylfne. whilst thou

Ge'Sole J^ines hlafordes 7 ]?ines lar'Seawes eorre 7 his word, J)eh he

pe cide. Gyf j^e pjnce f ]?u towrsene sy, witf>

j^inre ceola, for

4 MS. odren.

Page 20: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

b EARLY ENGLISH HOMILIES

J)an seo ceola is J^eere wambe freoncl, J^anen Ipe cnme'S pa. unnytte

lustes. Dysig mann him ondraett nietes 7 ne ondraett f)one mann,

If thou hast Jje him teale leer's. Gyf J^a straegnccSe habbe, bruc Jjsere to nytte.

use it profit- Gyf }5U [fol. 10 a] wylle godne blyse habben, ne fagene ])a nanes

yfeles. Leoriie sethweige, peh Ipe J^ine welen forlseten, ne forlsete 5

J)e na j^in crseft. Ne beo ]?u na oferspsece, ac hlyst selces mannes

wordan swy'Se georne, for }>an ]5a word geopenigeS selces maunes

wille 7 his J^eawes, ]5eh he heo hwilen behelige. Gyf })u hwylcne

crseffc cunne, bega }?one georne. Swa swa sorge 7 embhogen

Ever learn geecetS mannes mod, swa geecS se crasft his are. Leorne sefre 10from the . - . ^ , , . -^v i

wise, so that gethweige set pan wiseu, f pu muge Iseren pa unwise ; seioer psere

teach the is swySe nytt weorc 7 gerisendlic. Gyf Ipa wylle hal beon, drinc

Ipe gedseftlice ; selc oferfylle 7 selc idel fett unhsele. 'Ne Iset pn na

unlofed f Jju swutele ongyte f f licwur'Se seo;paev J)e aht twenige,

lofe f gemettlice, J^elseste }?e man leasunge teo. Ne treowwe ]?u na 15

smylte waetere, ne bilewitne mann ne forsih. Oft stille wseter staSe

brecaS. Onginn f Ipe to onhagige. Treowlicre hit is beo staSe to

rowen, Iponne ut on sse to segeligen. Gyf pe set hwylcen gesselSen

tossele, acse Ipe, hweSer senigen ser swylc gesselde, Iponne miht

Quarrel not [fol. 10 b] ]7u hit Ipe eS ge(5oligen, Ne flit J^u na wiS rihtwisen 20

righteous msenn 7 wi'S unscyldigne, for pan pe God wrecS unrihte domes.

cent. Deh pe J?in eald gefere abelge, ne forgyt ]5U, gyf he pe sefre ser

gecwemde. Ere mid ]7inen oxen, 7 offre mid J)inre recele. Dysige

byS pa msen, pe weneS, f heo God gecwemen, ponne heo cwelleS

heora oxen. ^Ice dseige J)u byst on (roSe) wene, selce dseige p\x 25

scealt Gode Jjancigeu }>iues lifes. peh pe manig man herige, ne

gelef J)u heom to wel, ac geSsenc pe sylf hwset hit soSes seo, Iset pe

sceomigen pses hlysen. Gyf j^e man onlige, fsegene ]3ses, gyf pe

man so]7 secge, 7 ]?eh gemetelice. Mseng pa blisse wiS ]?a unrot-

nysse, for ]7an gyf heora aSer bytS aht lange buten oSre, ponne is 30

hit ungemsete, 7 ]3u miht pe uneaSe aberen, J)9ss pe ]?e on becumS,

for ]7an heora naSer ne mseig beon seltsewe buten oSren, J^e ma pe

wset mseig beon buten drygen, ocSSe wearm buten cealden, oSSe

Studymany liht bute beostren. Leorne manige bech 7geher manig spell, wytebooks, but -ni -iv in-know what peh hwylcen pu geleien scuie. ieale writeo msen ungeleanices. 35

Ne merr eall f pn habbe, pelseste j^e beSearfe to oSres mannes.

[fol. 11a] Ne recc ]?u toswySe, hwu seo wyrd wandrige. Se pe

25 on (notJe) Cotton MS. Julius A. 2. [J51]ce daeje })a byst unnit jif nelfc

Gode Jjancian Synes lifes. wene] 27 MS. his soSeat] Jtilius A. 2 Jjses

soSes. Ist] Julius A. 2 Ires. 36 MS. beSeurfe.

Page 21: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH CATO 7

fullice ]3as wurld forsicS, ne ondrset he deaS swy'Se. Donne hit He wha

sefre geSwserest seo, ondrsed J?e ])onne ungeSwsernysse, 7 ponne hit the worid,

Ipe frecnest seo, wen pe ponne frofre 7 selre. Beo pe sefre getre- greaUy fear

owre, pone pe man to gelefe, J^elaeste msen wenen, f p\i nane ^^ '

5 [treow^e] nabbe bute wiS hlysen. Se pe him eallne weig ondrsett,

se byS swylce he beo ealne weig cwellende. Gyf pn pe wylle don

maniges betere, ponne do J^u anes wyrse. Gyf ]?u wylle, f pe

manige olsechien, ponne oleece Jju anen georne. Gyf J?u nelle nanen

olsecen, forlaet ponne call, f pn age, bute wiste 7 gewseden 7 tolen

10 to swylce weorca, swylce pn cunne. Olaece ponne Goden ana 7 ne piease God

wilne ponne nanes mannes olsecunge. Gyf ]7u wylt aet manega desfre no

mannen habben f f pe Ilea's, pn scealt eac set manegan habben f pe flattery.

mislicaS. Gyf })u wylt set anen msen habben f pe licaS, pn scealt

him oft ge'Safigen J pe ne Ilea's. Ne scealt ]7U set manega mannen

15 heora god habben, bute pu muge hwilen heora yfel ge'Safigen, for

]3an pe nan J'ing nis full god bute God ane. Ster ]7eh selces yfeles,

swa )?u swy'Sest muge, swa ]7eh, f J)u hit to wyrrsen ne [fol. lib]

gebringe. Ne byS -p yfel to nahten gebett, j^e by'S to wyrsen

gebroht. Gemetnysse by'S ednysse. Gyf senig man by'S a Se

20 wurSere, pe hine manig wis man forsic'S, ponne byS selc dysig manpe unwur(5re, a Se he mare rice hsefe'S. On selcere ea swa wyrse

fordes swa betere fisces. HweSer sceal cepinge pe lofigen, pe se pe

heo syllen sceall, pe se pe heo byggen wyle 'I Wa Jjsere Jjeode, pe woe to the

hsefS sel'Seodigne cyng, ungemetfsestne, feohgeorne 7 unmildheortne, have a^

25 for on ]?sere J^eode by'S his gitsung 7 his modes gnornung on his kin^^^

earde. Se pe anwealdes wilne'S ofer his hlaford, for twam ])ingen

he his willne'S : oSer for he wyle ]:)one hlafo.rd lecgen anunder hine

7 setligen him raid ]3an, f he sylf sitte pe ufer ; o'S'Se he wyle ]7one

hlaford habben up ofer hine sylfne 7 stigen him sylf sefter 7 eac

30 onhangigen, scufen peh simle }x)ne hlaford beforen. Ne acse j^u^gj-^^

nanre wicce rsedes, ne sech ]?u riht set deaden. SoSlice God counseir'^*

ascune'S swylce Jjing. Ne nym ]5u medsceattes, for heo ablsende'S

wisra manna ge'Sancas 7 wsende'S rihtwisra word.

3 selre] Julius A. 2 gesaelSa.

5 treowSe is from Trinity Coll. Camb. MS. B. 9. 17.

Page 22: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

» EARLY ENGLISH HOMILIES

IV

[Fol. 12 a] [THE CATHOLIC FAITH.]

There is one AN Scj^pcnd IS ealra J>ingen, geseowenlicre 7 ungeseowenlicre;

aiHh?ngs, -^-^j we sculen on hine gelefen, for jjan ]?e lie is BO'S God 7 ane

God!'^ ^ iElmihtig, se ]5e nsefre ne ongann, ne nan anginn nsefde, ac he sylf

is angin, 7 lie eallen gesceaften anginn 7 ordfrumen forgeaf,•fheo 5

beon mihten, 7 f heo hsefden agene gecynde, swa swa hit Jjsere

godcundlice fadunge gelicode. Engles he worhte, ]?a synd gastes, 7nabbe'S nsenne lichame. Msenn he gescop mid gaste 7 mid lichame.

Nytene 7 deor, fisces 7 fugeles he gescop on flsesce buten sawle.

Mannen he sealde uprihtne gang, ]?a nytene he let gan alotene, 10

Mannen he forgeaf hlaf to bigleofe 7 ]?an nytene gsers. Nu magen

ge, gebro'Sre, understanden, gyf ge wylleS •^ twa J^ing synden, an is

All things Scyppend, o'Ser is gesceafte. He is Scyppend, se J^e gescop 7

and earth geworhte ealle ]5ing of nahte, f is gesceafte;f

se so'Se Scyppend

created out^ gescop, ^ synd serest heofones, 7 sengles J>e on heofone wunige'S, 7 15

of nothing, gy^'gen ]?as eor^e mid ealle J'a?* ]3e hire on eardige'S, 7 see raid alle

})aw J)e hire on swimme^. Nu synden ealle j^as {^ing mid ane name

gengemnede, gesceafte. [fol. 12 b] Heo nseren sefre wunigende, ac

God heo gescop. pa gesceafte synd feala. An is se Scyppend, Jje

heo ealle gescop, se ane is JElmihtig God. He waes sefre, 7 sefre 20

by'S ]?urhAvun}gende on him sylfen 7 ]?urh hine sylfne. Gyf he

ongunne 7 angin hsefde, bute tweon ne mihte he beon JElmihtig

God. SoSlice ^ gesceaft J?e ongann 7 gescapen is, nsefS nane

Every being godcundnysse, For]3y selc edwiste jj ^ God nis, f is gesceafte; 7 ^

God'^is^^ ^^

^ gesceafte nis, ^ is God. Se God wane's on J^rynnysse untodse- 25

and^every- l^dlic, 7 on annysse anre godcundnysse. SoSlice oSer is se Feeder,

is'ncrt^^^*'^o^er is se Sune, o'Ser is se Halge Gast ; ac ]?eh hweSere ne synd

Creation is ^^ ^Imihtige Godes, ac an ^Imihtig God. pry heo synd on

haden 7 on namen, 7 an on godcundnysse. pry, forJ^y })e se

Feeder by'S sefre Feeder, 7 se Sune by'S sefre Sune, 7 se Halge Gast 30

byS eefre Halge Gast; 7 heora nan ne awsent nsefre of Jjan pe he is.

Se Feeder is God, 7 se Sune is God, 7 se Halge Gast is God. Na]5ry Godes ac heo ealle J)ry an ^Imihtig God untodeelendlic. Godis swa mihtig ^ him nan ]?ing ne wiSstant, ne him nis nan

}?ing digele ne uncu'S. We sceawigeS )3ees mannes nebb, 7 God 55

sceawigetS his heorte. Godes [fol. 13 a] gast afande'S ealra manne

7 M.S. fandunge.

Page 23: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE TEN COMMANDMENTS 9

heorten, 7 J?a J7a on hine gelefe^ 7 hine lufige?^, J^a he clsense'S 7geblisseS on his neosunge, 7 J^seve ungeleaffulre manne heorte he

forbuhS 7 onscuneS. Wyte eac seghwa, f aelc man hsef cS J^ry J>ing

on him sylfen uutodaelendlice 7 togsedere wyrecende, swa swa God God created

5 cwde'3, J)a J)a he serest mann gescop. He cwa?^, ' Uten wyrecen own7ik^-

mann to uren gelicnysse.' 7 worhte ]7a Adam to his anlicnysse. thrbody™

On hwylcen dsele hgefS se mann Godes anlicnysse on him 1 On goui!"^^

]7sere sawle, na on ]?an lichame. pses mannes sawle hsefS on hire

gecynde J>8ere Halgen prynnysse anlicnysse ; for Jian J^e heo haefS on

10 hirQ J?ry ]?ing, ^ is gemynd, 7 andgit, 7 wille. purh'fgemynd se mann

gecSaencS J?a ]?ing Jje he gehyrde, o'SSe geseh, o'SSe geleornode;]?urh

f andgit, he understant ealle ]3a J?ing J^e he gehyr'S ot5(Se gesihcJ.

On ]3an willen cumeS gecSohtes, 7 M'ord, 7 weorc, seg'Ser gea gode

gea yfele. An sawle is, 7 an lif, 7 an edwist, seo J^e hsefS j^as fjry

15 ]5ing on hire togsedere wyrecende untodaslendlice ; for ]3y Jjser

f gemynd by'S, jiaer byS'f

andgitt 7 se wille, 7 sefre heo byc5 Memory,

togse[fol. 13 b]dere. pehhwe'Sere nis nan J^aere pryre sawle, ac seo ing, and will

sawle J7urh f gemynd gemynS, }5urh ^ andgit heo understant, ]?urh soul.

jjan willen heo wyle swa hwaet swa hire Ilea's, 7 heo is j^ehhweSere

20 an sawle 7 an lif. Nu hsefS heo for ^pJ Godes anlicnysse on hire,

for J)an ])e heo hsefeS ]?ry Jjing on hire untodselendlice wyrcende.

DECALOGUM MOYSI.

"ITTE sculen cunnen gemyndelice 7 mannen eac seggen, ]>&, ten The ten

^ ' eelice word, ]?e God tsehte Moysen, 7 mid his fingre awrat on ments which

25 twam staenene tablen on ]?an monte Sinay, eallen mannen to steore, to°Mosest

gea ]?an ealden folcan J^a, gea us ]7e nu synden. ^ synden ]ja ten

beboden, Jje eac God sylf geclypode of ]?an ilcan monte mid

mycelre stsemne, to eallen J^an mannen J^e mid Moyse weeron on

Jjan westene ]3a. Ic earn ]?in God. Ic Jje alsedde of Egyptelande.

30 Nafe ]?u aelfremode godes setforen me nateshwan. ;^ is ^ forme 1. Worship

bebod, ^ we symle wurtSigen ]7one ^Imihtigne God, se J^e ane is mighty God

God, seo halige Jjrynnyse \>e ealle |?ing gescop on anre godcund- idols,

nysse, sefre rixigende, [fol. 14 a] 7 we ne sculen na wurSigen ]?a

dwollice godes. Heo ne synden na godes ac gramelice deofle.

35^ o'Ser bebod is ]?uss, ' Ne underfo J^u on idel Jsines Drihtenes 2. Take notthe Lord's

2 mannel the e written over a, name in-" vain.

Page 24: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

10 EAKLY ENGLISH HOMILIES

3. Keep holythe Sabbathday.

4. Honourthy fatherand thymother.

5. KiUnot.

6. Commitnot adultery.

7. Steal not.

8. Be notfaithless.

name.' Se underfohS on idel his Drihtenes name, se Ipe gelefS

swa on Crist, f he sy gescapen, / nyle gelyfen f he sefre God

waBre mid his JElmibtigan Feeder on anre godcundnysse, 7 mid

J^an Halgen Gaste on anen msegn'Srymme. He nis na gesceafte ac

is soS Scyppend 7 selc gesceaft is so'Slice under'Seodd nu idelnysse, 5

f ,is awsendedlicnysse, for Ipan }?e J^a gesceaften by'S to betere J^ingan

awsende. f Jridde bebod is, ' Ge'Ssenc f Ipn gehalgige Ipone halgen

restendseig.' Under Moyses se msen halgoden Ipone Sseterdseig mid

swy'Slice wurSmynte fram J?eowtlice weorcan, f synden synnen

gewiss pe gebringa'S on J^eowte Jia pa, heo swySest bega(5, swa swa 10

se Haelend cwas^ on his halgen godspelle, 'JElc j^sere pe synnen

gewyrccS is J^sere synne J^eowwe.' We scylen gastlice healden Godes

restendseig, swa f we sylfe beon fram synnen semtige, 7 se dseig

beo gehalgod on us sylfen swa. Feale ]?ing getacneS se foressede

restendseig, ac [fol. 14 b] we healde'S nu sefter j^ses Hselendes 15

seriste J)one Sunendseig freolsne, for J)an Ipe he of deaSe aras on J)an

Easterlice Sunendseige, 7 se Sunendseig is on gescapennysse formest,

7 we sculon eac hine sefre wur'Sigen Gode to wur'Smynte on gast-

lice ]5eowdome. pas Jjreo beboden wseron on anre table awritene,

7 o'Sre seofone on o'Sre table, f feor'Se bebod is, ' Arwui'Se ]?inne 20

feeder 7 eac ]?ine moder.' Se J^e weregaS feeder oSSe moder, se is

dea'Ses scyldig sefter gastlicen andgite. God is ure Feeder, 7 his

halige gela'Sung geleafull folc is ure gastlice moder, on pisere we

by^ acsennode on Ipan halgen fulhte Gode to bearne, 7 we forJ?y

sculen God urne Feeder 7 his gastlice bryde pa, halge cirice symle 25

wurSigen.

f fifte bebod is, 'Ne ofsleh J?u manri.' f is seo mseste synn, fman mann ofslea unscyldigne, o'SSe he his sawle ofslea, gyf he hine

to synne tyht. 7 yfel by'S ]?an msenn, pe mseig helpen j^an

weedligen meenn 7 forwern'S him his godes, 7 Isett hine forfaren for 30

his uncyste. f sixte bebod is, ' Ne unriht hseme ]?u.' ^Ic psere

mannen pe [fol. 15 a] buten rihtre sewe hseme'S, he heeme'S unrihtlice.

f seofo'Se bebod is, ' ISTe stell ]5u,' for )?an j^e se pe stellS, he hsefe'S

wulfes wiche 7 na wises mannes, 7 se riche pe berepS, 7 mid

re6nysse ofsett pa, unscyldige msenn, he is soSlice wurse pone se 35

digele j^eof, for pan pe he deS openlice ^ ^ se oSer do's dearninge

symle. f ehte'Se bebod is, ' Ne beo pu leas.' Hit is so'Slice awriten,

ne by'S se lease gewite ungewitnod nateshwan, 7 se pe specS leasunge,

he sceal losigen sylf. Wa pan pe for sceatte forsylS hine sylfne,

Page 25: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING TWELVE ABUSES 11

7 awgent socS to leasen 7 leas to so^en. f nigo'Se bebod is, 'Ne 9. Covet not

wilne pn oSres mannes wifes.' f teo'Se bebod is, ' Ne gewilne \)\x man's wife.

o'Sres mannes sebte.' Hit by'S riht, f segbwa;f ^ he sylf begytt

habbe, bute he his geunne oSre manne sylfwylles, 7 aeghwa ofgange 10. Covet

5 sefter Godes rihte o'Sres mannes ]?ing, oS'Se he hit forga. pas man's goods.

gesettnysse behead God ]3an folca, pe under Moysesse waeron, 7 us

pe nu synden sefter Crts^es acsennednysse.

VI

DE XII ABUSIUIS SECUNBLrM. DISPUTATIONEyWSANCTI CIPRIANI MARTYRIS.

10 "VTU synd twelf abusiua, f synd twelf unj?eawes pe we eow secge'5 There are

^^ on Leden 7 sytStSen on ^nglisc. [fol, 15 b] Duodecim abusiua

sunt secnli. Hoc est, Sapiens sine operibus bonis. Senex sine

religione. Adolescens sine obedientia. Diues sine elemosina.

Femina sine jiudicitia. Dominxis sine uirtute. Christianus con-

15 tentiosus. Pauper sujierbus. Rex iniquus. ^^-'iscopus negligens.

Plebs sine disciplina, Popnlns sine lege. Et sic suffocatxxv

iusf.icia dei.

Twelf unSeawes synden on ]?yssen wurlde to hearme eallen These vices

mannen gyf heo moten rixigen, 7 heo alecgeS rihtwisnysse 7 fione righteous-

20 geleafe amerre'S 7 mancynn gebringecS gyf heo moten to belle, f is binder

gyf se wyte beo bute gode weorcan, 7 gyf se ealde beo buten

eawfsestnysse. Se junge buten gehyrsumnysse 7 se welige buten

selmesdgeden, wif buten sydefullnysse, 7 hlaford bute mihte, 7 gyf

se cristene by'S sacfull 7 gyf ])earfe by'S modig. Gyf se cyng by'S

25 unrihtwis 7 se biscop gemeleas, f folc buten steore, o'S'Se folc

buten 88. Nu gyf se wyte by'S but[en] gode weorcan se pe o'Sre 1. The wise

mannen scolde syllen gode bisne, hwu ne byS sone his lare ]3an good works.

Isewede mannen unwurS, gyf he sylf nyle don, swa swa he heom

to done tseh'S 1 Ne by'S se lare freomful, gyf se larSeaw mid

30 weorcan towurpS his bodunge. Eft gyf [fol. 16 a] se lar'Seaw

dweleS, hwa by'S his lar'Seaw sySSen 1 Gyf "^ eage ablindeS, ne

by'S seo hand lochigende. Se ealde mann pe by'S buten sewfsestnysse 2. The old

byS J)an treowwe gelic, pe leaf berS 7 blostmen, 7 nsenne wsestme religion,

ne ber'S, 7 by'S unwur'S his hlaforde. Hwset by'S sefre swa stuntlic,

35 swa f se ealde nelle his mod to Gode gewsenden mid goden inge-

Page 26: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

12 EARLY ENGLISH HOMILIES

hyde, J>onne his lymen hym cytSe'S f he ne bytS cwica lange 1 Junge

mannen mseig tweonigen hwe'Ser heo moten libben, 7 se ealde raseig

wyten gewiss him Jjone deaS. j^an ealden is to warnigen wiS ])a

yfele ge^ohtes, for ]?an J^e seo heorte ne ealde??, ne eac seo tunge,

ac ]5as twegen dseles derige'S of psm ealden. Wyte for py se ealde 5

hwset his elde gedafenige, 7 })a J?ing forseo pe his sawle derige'S.

3-.They*'""s Se J^ridde unSeaw is on ]?yssen wurlde, f se junge mann beo buten

obedience, gehersumnysse. Unwur'S byS se on elde f him otSre msenn Ipemgeu,

se pe on jugoSe nele his eldren gehersumigen. Ure Hselend on his

jugoSe waes gehyrsum his magen, 7 his Heofonlice Feeder he 10

gehyrsumode o5 deaS. Swa swa ]?an ealden gedafonigeS dugende

]?eawes [fol. 16 b] 7 geripode syfernysse, swa gerist p&n jungan

f he habbe gehyrsumnysse 7 under'Seodnysse. Godes se beot eac f

mann arwurSige symle his feeder 7 moder mid mycelre underSeod-

4. The rich nysse, 7 gyf he heo weregaS, he byS wurSe deaSes. Se feorSe 15

charity. untSeaw is, f se welige mann beo buten selmesdseden, 7 bedigelige

his feoh, 7 geornlice healde him to hellewite. Ungesselig byS se

gitsere, pe J^urh his gesselcSe losaS, 7 for ]?an gewitegendlice ]?ingan

forwurSa on ecnysse; 7 gesselige byS symle j^a mildheorte, for pan

pe heo gemeteS j^a mildheortnysse eft. Se l^e dselS selmesse for his 20

Drihtenes lufen, se behytt his goldhord on heofone rice, ]?8er nan

sceat5e ne mseig his madmes forstelen, ac heo byS beo hundfealden ge-

There are healden him Jjser. On manegan ]?ingen man mseig wyrcen selmessen,

of alms- on sete 7 on wsete 7 on gewseden eac 7 on cumliSnysse, ^ man

cumen underfo, 7 gyf man seocne geneoseS, oSSe sarigne gefrefro'S, 25

oSSe blindne Isett, oSSe berS wanhale, o'S'Se wanhale gelsecneS,

gyf he Isecedom cann, oSSe rsed tseche'S ]7an J^e rsedes behofeS, o'5'Se

gyf he miltseS l^an msen pe hine abealh, o'6'Se gyf he geheregodne

[fol. 17 a] of hseftno'Se gedeS, o'SSe gyf he fortSfarene fere's to

byrigene ; ealle j^iss byS selmesse, 7 eac f mann beswiuge }3one SO

stunten for steore, se pe steren sceal, for ]?an pe he deS mildheort-

nysse, gyf he ]3one man gerihtlseceS. Ne liege on j?ine horde, fJ?an hafeleasen mseig freomigen to bigwisten, for J)an j^e J)u ne

bruost ane ]?inre welena ]7eh ]?u heo wolice healde. pu gaderest

ma 7 ma 7 msen cweleS hungre, 7 ]?ine welen forrotigeS setforen 35

Jjinen eagen. DoS swa swa Drihten cwas^, ' DseleS selmessen

5. Women 7 ealle J^ing eow byS clsene,' Jjiss he cw*^ on his godspelle. Se

chastity. fifte unSeaw is, f wif beo unseodefull. Unseodefull byS scame for

2i MS. cumen liSnvsse.

Page 27: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCEllNING TWELVE ABUSES 13

wuilde, 7 f unsedefulle wif bytS unwurtS on life, 7 eft asfter life nan

edlean neefS let Gode. Wisedom gerist weren 7 wifen sydefullnysse,

for ]3an seo sydefullnysse gescylt heo witS un'Seawes;

]5ser |38er Chastity

seo seodefullnysse by'S, ]?8er by'S eac clgennysse, 7 f seodefulle wif vices.

5 onscunetS gittsunge 7 ceaste ne astyret?, ac gestilletS gramen 7

forsih'S galnysse 7 grsedignysse gemetegatS. Heo heo warneS wiS

druncannysse 7 wordlunge ne lufeS. [fol. 17 b] Witodlice seo

sydefullnysse gewyllt ealle unSeawes, 7 gode j^eawes heo healt Ipe

Gode lichige'S 7 mannen. Se sixte un'Seaw is, fe se be to hlaforde 6. Eulers

; 1 • Twithout

10 beo gesett, f for modeleaste ne muge his mannen don steore, ac courage.

byS he swa mihteleas on his modes strece, f he his undercSeodden

egesigen ne dearr, ne to nane wisedome he gewissigen nele. Same

hlafordes genealaece'S ]3urh heora hlafordscipe to Gode, swa swa

Moyses se arwurcSe, ]?e to ]3an JElmihtigen spsec 7 sume on heora

15 anweald J^one ^Imihtigen graemige(S, swa swa Saul dyde, Ipe forseh

Godes hsese. Se hlaford sceal beon liSe Jjan goden 7 egefull f)an A good ruler

dysigen, f he heora dysig alecge, 7 he sceal beon wordfaest, 7 wyten true to his

hwset he clypige, hine man sceal lufigen for his liSnysse 7 pa. dysige

scylen ondrseden hine symle. Elles ne byS his gefadung ne fsest

20 ne langsum. He sceal beon swa geworht, f him witS mote specan,

7 swa hwaet swa he wreca, wreca for rihtwisnysse, na for his agene

yrre, ac for Godes ege. Hit is gewriten on bocan, f se by'5 eall

swa scyldig, se Ipe f yfel getSafotS, swa swa se [fol. 18 a] J?e hit detS,

gyf he hit gebeten maeig, 7 emb Ipa, bote ne hogeS. He sceal hine

'25 ge'Seodan mid J^eawfsestnysse to Gode, for pan pe he nane mihte

habben, ne maeig to rihte buten Godes fylste, swa swa God sylf

cwas^. Se hlaford sceal hogien f he habbe Godes fylst, 7 he oitru-

wigen ne sceal ahwar beo Godes fultume. Gyf God by'5 his

gefylste, ne by'S his mihte forseowen, for J^an pe nan mihte nis

30 buten of Gode, se pe ahefS of mixe ]3one mann pe he wyle, ]?eh

he waedle waere, 7 wyrc'S hine to ealdre. He awyrp]? ]7a modige

of heora mihte-setle, 7 ahefS pa eadmede, f eall middeneard beo

Gode underSeodd 7 be'Surfe his wuldres. Se seofotSe unSeaw is f 7. Quarrel-

se cristene mto beo sacfull. Of Cristes name is chrisiianns christians,

35 gehaten, f is se crzs^ene mann, pe on Criste is gefulhtod. Gyf

he ponne by'S sacfull, ne by'S he soSlice cristene. Nis nan mann

so'Slice cristen, bute se pe Criste geefenlaece'S. Crist sylf nolde

fliten, swa swa his Feeder cwse^ beo him, 'Efne her is min cild

36 MS. sodlice.

Page 28: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

14 EA.RLY ENGLISH HOMILIES

pe me is swy'Se leof, 7 ic sette minne Gast so'Slice ofer hine. Ne flitt

he mid ceaste, ue saca ue astyre'S, ne on [fol. 18 b] streete ne gehyrtS

The peace- aenig mann his stsemne.' He cwasi^ eac on his godspelle, f ]?a by'S

the children Godes beam, Ipsi J?e gesibsume byo, 7 saca ne astyrigeo. bwa swa

]7a gesibsume so'Slice Godes beam byS, swa bytS eac pa sacfulle 5

so'8'lice deofles beam. Ealle we clypigecS to Gode 7 cwe'Se'S, 'Pater

noster, pvL ure feeder J?e eart on heofone.' Ac we ne mugen

habben ]?one heofonlice ecSel bute we fram eallen sacan orsorge beon.

8. /^hepoor Se ehtecSe uncSeaw is, f se ]?earefe beo modig. Manig mann nsefeS

sehte, 7 hafeS modignysse swa peh, 7 is earm for wurlde 7 ungeseelig 10

for Gode, |?07ine he arserS his mod mid modignysse ongean Gode,

7 nele on his ermtSe eadmodnysse healden. Crist cwsei? on his

'Blessed are godspelle beo J^an gastlice }?earfen, ' Beati paupeves spivitu

spirit.' g-uoniam ipsorum. est regnuva. ceZorum.* * Eadige synd ]?a ]?earfen,

J3a ]5a on gaste synd )7earfen, for ]3an pe heom byS forgyfen 15

heofonrices myrh'Se.' pa by?) ]5earfe on gaste, J)a }?a for Godes lufe

by'S eadmode, for ]?an pe, Jjses modes eadmodnysse meeig begyten

Godes rice, raSer }5one se hafonleaste ]?e of hen'Se becum'S. Witod-

lice pa. rice, J^e rihtlice libbe'S mugen beon getealde betwux Godes

[fol. 19 a] ]?earfen, gyf heo eadmodnysse habbe'5 7 oferflowednysse 20

forlsete'S, swa swa Dauid cyng c^ded beo him sylfen, ' Ego uero

egenus 7 pauper sum, Deus adiuua me.' ' Ic earn waedle 7 j^earfe,

God fylst |?u me.' Se modige ]7eai'fe, for his modes upahafennysse,

is to ricen geteald rihtlice on bocan, 7 se eadmode rice ]?eh he

^:Y°"

habbe sehte, maeig beon Godes j^earefe, gyf he Gode gecwem'S. Se 25

kings. nigo'Se un'Seaw is, f se cyng beo unrihtwis. Se cyng by'S gecoren

to ]7an pe him cySS his name. Pex we cwe'Se'S cyng, f is gecwecSen

Wissigend, for J^an pe he sceal wissigen mid wisedome his folc,

7 unriht alecgen, 7 bone geleafe arseren, j^onne byS hit earmlic

gyf he by'S unrihtAvis, for J)an pe he ne rihtlsece'S gyf he unrihtwis 30

by'S sylf. pses cynges rihtwisnysse arser'S his cynesetle, 7 Jjses folcas

A good king steora gestaSeleS his so'Sfsestnysse; f is cynges rihtwisnysse f he

righteous, mid riccetre ne ofsitte, ne earmne ne eadigne, ac selcen deme

judgements, riht. He sccal beon bewerigend wydewena 7 steopcildena, 7

tectorofthe stale alecgen, 7 forliger gewitnigen, 7 pa arlease adrsefen of 35^°°'^*

his earde, mid eallen wiccecrseft aleggen, [fol. 19 b] 7 wigelunge

ne gemen. Weotan him sculen rseden 7 he ne sceal beon

weamod. Godes mynster he sceal myndigen sefre, 7 feden Jjearfe,

7 fsestlice winnen wi'S onsigendne here, 7 healden his e'Sel.

Page 29: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING TWELVE ABUSES 15

He sceal socSfseste msenn setten bim to gerefen, 7 for Gode

libben his lif rihtlice, 7 beon earfoc5 on raede 7 eadmod on

stillnysse, 7 his ofsprynge ne ge'Safige f heo arlease beon. Hesceal hine gebiddan on gesetten timen, 7 ser meeltime metes ne on-

5 byrigen. For pan pe hit is awriten, f wa j^sere Jieode pasr se cyng woe to the

bycS cild, 7 pasr pa. ealdormaenn eteS on aernemorgen uneawfsestlice. the king is a

Gyf se cyng wyle mid carfullnysse healden p& foresaede beboden, *^ * •

J)onne by'5 his rice gesundfull on life, 7 sefter life he mot fafen to

Jjan ecen for his earfo'Snysse. Gyf he ponue forsihS J^as gesett-

10 nysse 7 lare, ponne bytS his eard gehearemed foroft, seigcSer gea on

heregunga, gea on hungre, gea on cwealme, gea on wederen, gea on

wild deoran. Wyte eac se cyng hwu hit is gecweSen on bocan gyf

he rihtwisnysse ne healt, f swa swa he ahafen is on his cynesetle

toforen oSre mannen, swa he by'S genySerod on j^an nySemestan

15 witen [fol. 20 a] under j^an unrihtwisen, pe he unraedlice aer geheold.

Se teo(5e un'Seaw is, j5 se biscop beo gemeleas. Episcojpus is 19. Careless

Grechiss name,;f

is on Leden ' Speculator ', 7 on ^nglisc ' Scea-

were/ for ]?an J)e he is gesett to J^an f he ofersceawigen scule mid

his gemene pa laewede, swa swa God sylf cwde^ to Ezechiele Jian

20 witega, ' Speculatorem dedi te domui Israeles,' f is, * Ic pe gesette

to sceawere soSlice mine folca Israeles hirde, f pu gehere min word,

7 of mine mu'Se mine spsece him cy'Se.' Gyf pu J)an arleasen nelt

his arleasnysse asecgen, }?onne swelt se arlease on his arleasnysse,

7 ic ofga set pe mid gramen his blod. Gyf ]3u ponne warnest Jjone

25 arlease were, 7 he nylle gecyrren fram his synnen ]?urh J^e, he

swylt on his unrihtwisnysse 7 j?in sawle by'S alesed. Gyf se biscop

beo gemeleas ]?owne he Godes bydel is, 7 to lar'Seawe gesett ]7an

laeweden folca, ponne losige'5 feale sawlen 7 he sylf forSmid, for his

gemeleaste, ac f folc bytS gesselig ]3urh snoterne biscop, pe heom saei'S The people

30 Godes lare, 7 healt heo under Gode swa swa god herde, f heo beon when the

gehealdene, 7 he habbe pa mede. [fol. 20 b] Se aendlyfte unSeaw a good'^

is, p folc beo buten steore. Feale bycS stuntnyssen, J^aer J^aer nan ^^^^ ^^ '

steo(re) ne by'S, 7 j^ser f dysig bycS orsorh, 7 f gedwyld rixe'S, j^aer without

byS yfel to wunigen senigen wisen maenn. Beo |3an cwa?t?^ se

35 sealmwyrhte J^ysen worden clypigende, ' Apprehendite disdplinam

nequando irascatnv dovainns 7 2}QYeatis de uia iusta '; ^ is, ' Under-

fo'S steore j^elaeste God yrsige wi'S eow 7 ge ponne losigen of ]?an

rihten weige.' Eac Paulus se apostol cwse^ on his pistole, ' purh-

wunige'S on steora, 7 (ge)witodlice byS swylce forligeres, gyf ge

Page 30: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

16 EARLY ENGLISH HOMILIES

12. Peoplewithoutlaw.

Christ Is theway, thetruth, andthe life.

God's pro-mise to thefaithful.

libbetS abuten steore.' Eft se witega Ysaias be pan ilcan cwas^.

' Quiescite agere peruerse, discite bene facere.' ' Geswica'5 |?wyr-

licre dsedon, 7 leornige?5 god to done.' Dauid cwaei?' eac, ' Declina

a malo 7 fac bonum..' ' Buh fram yfele 7 do god.' Gyf Ipu

unscae'StSig seo, gescild pe wiS yfel, 7 gyf pu. scse'SSig waere, 5

gewsend Ipe fram yfele, J^eleeste Ipn steoreleas losige on aende. Se

twelfte unSeaw is, f folc beo buten se. We ne moten nu bealden

Moyses ae on ]?an ealde wisen gefter ures Haelendes tocyme, ac we

scylen gefyllen swa swa (we) fyrmest mugen J^tes Haelendes beboden,

7 J?a by'S us for se, for ]?an j^e we byS buten bim, gyf [fol. 2 1 a] we 10

his beboden ne healde'S. Manege weges synd swa swa se wisedom

clype'S;

]?e mannen JjyncetS rihte, ac heo swa peh. gelsede'S to deaSe

on sende, pa J)a bim dyselice folgige'S. Se pe Godes se forlsett, seo

pe is ure weig, se sceal mistlice faren on manegan gedwylden.

Crist sylf is se weig, swa swa be ssede beo bim. ' Ugo sum uia 7 15

ueritas 7 uita.' ' Ic sylf earn se weig 7 soSfsestnysse 7 lif. Nan

mann ne mseig becumen to minen Heofonlice Feeder bute ]?urb

me/ Ac we by'S ]?urh Crist to heofone gebrobte, gyf we bis

biggenges bealdetS. J>a ]?a buten Godes se 7 Godes gesetnysse

libbeS, ]5a byS buten Gode sefre wunigende. Drihten sylf bebet 20

]7iss pern pe healdeS his beboden. ' JUcce ego uobiscum. sum

omnibus diebus, usque ad consummationem seculi.' ' Ic sylf beo

mid eow so'Slice ealle dagen, oS'Se gesendunge ]3ysser wurlde.' Se

Hselend us gewissige to his wille symle, f ure sawlen moten siSigen

eft to bim sefter ure life, to fan ecen life, f he ure sawlen underfo, 25

pe he assende to J^an lichamen. Sy him a wuldor 7 wurtSmynt.

Amen.

There areeightcardinalsins.

1. Greed.

VII

DE VIII P/?/NCIPALIBf;S VICIIS.

"VTU syndon ehte heafod-lehtres pe us onwinne'S swySe. An is

^^ gecwe'Sen ' Gula ', •^ is ' gifernysse ' on [fol. 21b] ^nglisc, Seo 30

detS f mann ett sei'time 7 drinc'S, o'SSe he eft to mycel nymtS on sete

oStSe on wiste, seo fordecS seigcSer gea sawle gea lichame, for ]?an pe

heo macaS ]5an msenn mycele untrumnysse, 7 to deaSe gebrinccS

mid ormseten drsencen ; be forde'S eac ]7a sawle, for ]?an J^e he sceal

synegian oft, Jjone he sylf nat hwu be fsercS for his feondlice 35

5 MS. scseddig. 32 wiate] C. C. C. C. MSS. 6 w£ete.

Page 31: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING EIGHT VIRTUES 17

drsence. Se o'Ser lehter is forleger, 7 ungemetegod galnysse. Se

is geliaten ' Fornicatio \ 7 lie befylS J?one mann, 7 macaS of Cristes 2. Fornica-

lymen myltestrena lymen, 7 of Godes temple, gramena wununga.

Se Jjridde is ' Auaritia', f is seo yfele gitsung, 7 seo is wyrttrume 3. Avarice.

5 selcere wohnysse, lieo macaS reaflac 7 unrihte domes, stale 7 leasunge

7 forsworennysse, heo is helle gelic, for ]?an ]3e heo habbe'5 bute

unafylledlice grsedignysse, f he(o) fulle ne byS nsefre. Se feorSe

lehter is ' Ira ', ^ is on ^ngli[s]c ' weamodnysse ', se deS f se mann 4. Anger.

nah his modes geweald, ac macaS manslehtes 7 mycele yfela. Se

10 fifte is ' Trist/icia ', ^ is ]7ysser wurlde unrotnysse, J^one se mann 5. Sorrow.

geunrotsotS ealles to swy'Se for his sehte lyre, ]?e [fol. 22 a] he

lufode to swySe 7 citt Jjowne wi'S God, 7 his synne geecne'S. Twaunrotnysse synd, an is j^eos yfele, 7 oSer is halwende, f man for

his synnen geunrotsige. Se sixte lehter is ' Accidia' gehaten, f is 6. sioth.

15 ' asolcannysse ' o'S(5e ' slsewcSe ' on vEnglisc, ponne J)an msenn ne

lyst on his life nan god don, 7 by'S him ]7owne mycel yfel f he

ne mseig nan god don, 7 byS sefre ungeare to aelcere dugeSe. Se

seofo'Se lehter is ' Jactantia ', ^ is ' idel-gelp ' on Engliscre spsece, '• Boasting,

fionne se mann byS lofgeorn 7 mid liccetunga fear's, 7 deS for gelpe

20 EJ^ ^^ hwset dselen wyle, 7 by'S ponne se hlyse his edlean Ipaeve

dsede, 7 his wite his anbide'S on J^sere towearden weordle. Se

ehte'Se lehter is 'Superbia' gehaten, j3 is on Engli[s]c 'modignysse' 8, Pride,

gecwedon. Seo is ord 7 sende selcere synne, seo geworhte sengles to

atelicen deoflen, 7 j^one mann macaS eac, gyf he modega'S to swySe

25 ]>se,s deofles gefere, Ipe feoll ser Jjurh heo.

VIII

DE VIII VIRTUTIBi/S,

"\TU synden ehte heafodmgegna, ba mugen oferswiSen ba foresffide There are

j \ ".

o J o J eight cardi-^^ deoflen, }3urh Drihtenes fylste. An is ' Te7n2)erantia', f is nai virtues.

' geme[fol. 22 bjtegung ' on ^nglisc, f man beo gemetegod, 7 to In Je^™^®'"'

3Q mycel ne j^ygge on sete 7 on wgete, ne ser time ne gereordie.

Nyteue etaS swa ser swa heo hit habbeS, ac se gescadwise mannsceal chepen his mseles, 7 Iponne mid gescade his gesettnysse

healden, 'pootue mseig heo oferswiSen swa ]?a gifornysse. Seo o'Ser

mihte is 'Castitas', f is 'clsennysse' on ^nglisc, f se Isewede 2. Chastity.

gg hine healde buten forligere on rihten sinscipe mid gescadwis-

Page 32: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

18 EARLY ENGLISH HOMILIES

4. Patience.

5. SpiritualBliss.

nysse, 7 se geliadode Godes j^eowe healde his clsennysse, pcnne

by'S oferswi'Sed swa eac seo galnysse. Seo }?ridde mihte is

3. Liberality. 'Zargitas', f is 'cystignysse ' on ^nglisc, j5 mann wislice aspende,

na for wurldgelpe |?a J^ing ]>& him God Isende, on Jjyssen life to

brucane. God nyle f we beon grsedige gitseres, ne eac for wurld- 5

gelpe forwurpen ure sehte, ac dselen heo mid gescade, swa swa bit

Gode lichige, 7 gyf we selmesse doS, don heo buten gelpe, Iponne

muge we swa fordon pa deofollice gitsunge. Seo feorSe mibte is

' Facientia ', j3 is ' ge'Syld ' gecwe'Sen, f se man beo ge'Syldig 7

Jjolemod for Gode, 7 lyete eefre his gewitt geweldre ]?one his eorre, 10

for pan pe se Hselend cwse^ J)uss on his godspelle, [fol. 23 a] 'In

2)atientla westra possidehitis animas uestras,' f is on .^ngliscre

spsece, 'On eowre geSylde ge habbeS cower sawle soSlicegehealden.'

Se lieofonlice wisedom cwse^T, f yrre hsefS wununge on J^ges dysigen

bosme, ponne he by'S to reedmod, 7 se ealwealdende Deme dem'S 15

sefre mid smyltnysse, pj we sculen mid ge^ylde oferswiSen f yrre.

Seo fifte mihte is ' Spiritalis leticia\ f is seo ' gastlice blisse', f

man on Gode blissige betwux unrotnysse ]?ysser reSen wurlde, swa

f we on ungelimpen (to) ormode ne beon, ne eft on gessel^'en to swy'Se

ne blissigen, 7 gyf we forleoseS |3as hlsene wurd ping, ponne scule we 20

wyten f ure wunung nis na her, ac is on heofone, gyf we hopegeS

to Gode; J^ider we sculen efstan of J^ysser earfoSnysse mid gastlicre

blisse, J>onne by'S seo unrotnysse mid eallen oferswiSed mid uren

getSykle. Seo sixte mihte is ' Instantia honi 02)eYis', f is ' anrsed-

nysse godes weorcas '. Gyf we byS anrsede on uren gode weorcan, 25

]3onne muge we oferswi'Sen pa asolcannysse, swa for ]7an pe hit byS

langsum bisemser, gyf ure lif byS unnytt here. Seo seofoSe mihte

[fol. 23 b] is seo so'Se lufe to Gode, f we on gode weorcan Godes

lufe cepen, na ideles gelpes pe him is andssete ; ac uten don

selmesse swa swa he us teehte, Gode to lofe, na us to hlysan; f God 30

sy geherod on uren gode weorcan, 7 se idele gelp us beo sefre

8. Humility. unwurS. Seo ehteSe mihte is seo soSe eadmodnysse, gea to Gode

gea to mannen, mid modes hlutternysse, for pan se pe byS wis, ne

by'S he naefre modig. On hwan mseig se man modegien J^eh he

wylle, ne mseig he on geSingc?en, for ]?an pe feala synd ge'Sungenre. 35

Ne mseig he on his sehte, for ]?an pe he his ajndedaeig nat, ne on

nana J?ingan he ne mseig modegigen gyf he wis by'S. Nu ge

habbe'S geherd hwu l^as halge msegn oferswi'SeS }7a lehtres, pe

13 MS. heower.

6. Persever-ance in goodworks.

7. Charity.

Page 33: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING ST. JOHN THE BAPTIST 19

cleofol besawS on us, 7 gyf we nylleS lieo oferswiSen, heo bessencetS

us on belle. "We mugen Ipnvh Godes fylst j^a feondlice lebtres mid

gecampe oferwinnen gyf we chenlice fibte'6, 7 babbe'S us on sende

Jjone ece wurSment a mid Gode sylfen gyf we swinca'S nu ber.

IX

5 OF S. JOHANNB BAPTISTE.

OE godspellere Lucas, awrat on Cristes becb beo acsennednysse ''?^,'^°^''^^

^ffol. 24 al Jobanwes bses fulbteres, buss cweSende, ' Sura concerningL J

.

^. . \ ^i" John the

aewfsest Godes J^eign wses gebaten Zacbarias. His gebedde wses Baptist,

gecegd Elisabetb. Heo bute wseron ribtwise setforen Gode, on bis

10 bebodan 7 ribtwisnysse for'Ssteppende buten tale. Nfes beom cild

gemsene, for ]?an pe Elisabetb wses untemende 7 beo bute wseron j^a

forwerode. Hit gelamp set sumen ssele •^ Zacharias eode into

Godes temple, ]?a mid J^an j^e he on bis gebeden stod, bim seteowde

Godes bebsengel Gabriel 7 bim to cwde^, " Ne beo }3u afyrbt ^abrleltold

15 Zacharia, se vElmibtige Wealdend be bet cy'Sen, ft he geberde bine God would'

_° -f J ' J- & r grant him a

bene, 7 bin wif sceal acsennen sune, 7 bu gecegst his name Johannes, son, -who'

'.

/ J ^ o. ^ should be

hit J^e byo mycel blisse 7 manega on his acsennednysse fagenigeo. called John.

He byS msere setforen Gode, ne sebyrige'S he wines drsenc, ne nan

Jisere wseten j^e msen of druncnigeS. He byS afylled mid j^an

20 Halgen Gaste on his moder inno'Se. He gebegS feole Ipsss folcas

Israeles to Gode, 7 be forstepS his Drihtene on gaste 7 mihte Ipses

witegan Helian, ^ he geSwserlsece fsedera heortan to heora bearnen,

7 ^ he gebege J^a ungeleaffulle to rihtwi[fol. 24 b]sen snoternyssen

7 fulfremod folc Gode gearchigen." Zacharias him andwyrde,

25 " Hwu mseig ic J^ine worden gelefen, for J^an Ipe Avyt synden

forwerede to bearnes gestreone 1 " Se sengel cwas^, " Ic earn Godes

hebgengel, 7 dseighwamlice ic stande setforen bis gesih'Se 7 he messende to be biss to cySene. Nu for binre ungeleaffullnysse beobu Zacharias

r J •! r » J r made dumodumb oSSet min , bodung gefyllod sy." He ba adumbode 7 swa because of

^ o J J y / ^ his unbelief,

30 unspechinde bam gewende. pa sefter feawe dagen geecnode his

wif Elisabetb 7 on gefylledre time sune acsennde. Hire gesib-

blinges 7 nehgebures Jises fsegenoden, 7 wolden })an cilde name

gescyppen Zacharias, ac seo ealde csennestre Elisabeth wi'Scwoe^

Jjan magen,. " Ac beo he gecegd Johannes." Heo andwyrden,

» 4 MS. wurSmment.

c 2

Page 34: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

20 EARLY ENGLISH HOMILIES

The fatherwrote, 'Hisname is

John ', andhis tonguewas loosed.

"Hwy wiScwedst pa uren geSeahten'? Nis nan mann on

pinve msei'Se Johannes gehaten." Heo Ipa becnedan Ip&n dumben

feeder liwset him beo Jjan ge'Subte. Se feeder ]7a awrat, His name

is Johannes, pa mid lpa,n ge write wear's his muS geopenod

7 his tunge unbunden to rihtre spsece. Hwset pa, asprang mycel 5

(h)oge ofer heora nehgebures 7 f wunder wearS swySe gewidmsersod

7 cwse^ seighwa [fol. 25 a] on his geSanca, " Hweet wenst pn f J^iss

cild beon wylle 1" Codes mihte soSlice wses mid ]?an cilde 7 se feeder

wear's mid ]7an Hselgen Gaste afyllod 7 witegende herede God,

" Seo gebletsod Drihten Israele God, for |)an pe he geneosode his folc 10

7 alesde." pset cild Jjeah, 7 wees gestrangod mid Godes gaste. pa

]?a he gewittig wses, he forbeali ]30es folcas neaweste 7 werldlice

unSeawes 7 wunede on westene oS fuUen wsestme. Eall his reaf

wees gewefen of olfeudes hseren, his bigleofe waes stiSlic ; ne dranc

he wines drsenc ne nanes gemsengedes wseten, ne gebrowenes. 15

Ofet hine fedde, 7 wude hunig, 7 oSre waclice j^ing.'

IN FESTO SANCTI PETRI APOSTOLI.

Venit Jesus in partes Cesaree Fhilippi. 7 reZiqua.

Tlie words of "{l/rATHEUS se godspellere awrat on Jjsere godspeliice gesettnysse,

coiicerning buss cweSende' Drihten com to anre burhscire, be is gehaten 20Christ. . . .

'JOCesarea Philippi, 7 befran his gingre hwu msen beo him cwiddedan.

Heoandsvveredan, "Sume maen cweSeS f ]3u seo Johaoines se fulhtere,

sume secgeS f J)u seo Helias, sume Jeremias, oSSe sum oSer witega."

Se Hselend j^a cwae^, " Hwset secge ge f ic seo ?" Petrus him

andswevode, " pu eart [fol. 25 b] Crist, j?8es lyfigenden Godes Sune." 25

Drihten him cwae^ to andswere, " Eadig eart ]?u Simon, culfre

beam, for ]5an pe flsesc ne blod pe ne onwreah ]?as geleafe, ac min

Feeder se pe on heofone is. Ic pe secge, f ]3u eart steenen, 7 ofer

J)ysne stan [ic tymbrijge mine cirice, 7 helle gaten naht ne mugen

ongean heo. Ic beteece pe heofonrices ceegen; 7 swa hweet swa J^u 3.0

bintst on eor'Sen, f byS gebunden on heofone, 7 swa hwset swa ]5u

unbin[t]st on eorSen, f byS unbunden on heofonen."'

29 ic tymbrige isfrom Camh. MS., Camb, Univ. Lib. In MS. Vesp. there

is an erasure, hut ge is visible.

' Thou artthe Christ,the Son ofthe livingGod.'

Page 35: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING JAMES, THE BROTHER OF JOHN 21

XI

OP JACOBE, JOHANNES BRODER.

BMT Judeissce folc brohte pan hundredes ealdren feo. for pj f The Jews

heo mosten Jacoben swa ateon swa lieo wolden, 7 he heom j^aes andim-

leafe sealden. Heo genamen bine pa 7 bine gebseften. pa wear's him.

5 mycel geflit betwux ]?an cristenan 7 J?an bseSeBan. pa cwae^ sum

•p bit ribt wsere jp man Isedde Jacoben forS to beora gesamnunge, 7geberdan bis word sefter beora se, 7 man dyde pa swa. pa cweedon

pa sunderbalgen to Jacobe, ' Hwy bodest ]5u pone Hselend, pe

wses abangen, swa swa we ealle wyten, betwux ]?an sce'S'Sen 1

'

10 Jacobus [fol. 26 a] soSlice wses afylled mid ]?an Halgen Gaste, 7 James -was

beom to cwae^, ' GebyreS nu broSre ]?a leofeste, ge pe telleS eow the Holy

beon Abrabames beam. Ure Drihten bebet Abrabame ure feeder said, 'Listen

f on his saede by'S yrfeweardod ealle ]?eoden. SoSlice bis seed nses recAonyOTir"

na ofer Ismaele, ac ofer Isaac, swa swa God sylf cwdecf to the^children

15 Abrabame, "On Isaac byS ]?in seed geceged," 7 socSlice ure feeder"f Abraham.'

Abraham wses geteald to Godes freond ser J^an pe be embsny'Sen

waere, 7 ser ]?an j^e he freolsdseig wurcSode, 7 ser j^an pe he senige

godcunde se cuSe 0(560 wyste. Gyf J^onne Abraham is geworden

Godes freond gelyfende, hwy mycele swySere byS se Godes feond

20 pe ne gelyfS on bine 1' pa Judees cwsedon, ' Hwset is se pe ne

gelefS on God 1' Jacobws andswerode, ' Se pe ne gelefS ^ on

Abrabames cynne byS geerfeweard ealle {^eode, 7 se pe ne gelyfS pMoyses cwse'Se to his folca, " God awec'5 eow mycelne wytega 7 maerne

of eower gebroSren, (7) j^one ge scylan geheren on eallen J^ingan

25 swa swa me on ]3an J^e he eow bebeott." piss he forewitegode }7urb

God sylfne 7 ]?urb his wissunge. [fol. 26 b] Eft Isaias fore- isaias pro-

Avytegode beo ures Dribtenes tocyme 7 cwae^, " Efne mseden by'5 coming of

"

geeacnod on innoSe, 7 csenS cild, 7 his name by'S Emmanuel, ]> is on ^^ °^ '

smeagunga, God ,sy mid us." Eft Jeremias cwde3, "Eala ]5u

30 Jerwsalera, efne Jjin alesend cumS 7 j?iss by'S his tacne. Blinde

eagen he onlihteS, 7 deafen be forgyfS gebyrnysse, 7 mid his stefne

he awecS deade to life." Eft Ezechiel se wytega cwy'S'S, " Eala ]:u

Syon, J^in king cum(S 7 j^e gesta'Sele'S." Daniel soSlice cwdeff, " Swa

swa mannes-bearn God cumS to mannen, 7 he geahnecS him ealdor-

9 MS. scedSen. • 15 MS. sodlice.

Page 36: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

22 EAELY ENGLISH HOMILIES

God said toDavid, ' Ofthe fruit ofthy bodyshall I setupon thythrone.

'

' My flesh

resteth inhope,becauseThou wiltnot leave mysoul in hell,

nor sufferThy HolyOne to seecorruption.'

St. Jamessaid, ' I praythat everyone of yourepent youof yoursins.'

domes 7 ealle mihten," 7 so'Slice se Halga Gast clypode ]7urh Dauid

7 Jjuss cwas^, " Min Drihten cwae^ to mine Drihtene, pu eart min

bearn for ]9an ic pe todseig assende to mannen." Eft fseder stsefne

waes gehj^rd of heofone ]?uss cweSende, " He gecegS me his fteder

7 ic liine asette ofer eallen eor'Slice kingen." To Dauiden sylfen 5

God cwdecf, " Of wEestme ]?ines innoSes ic sette ofer jpinne hehsetle."

Beo his ]?rowuuge so'Slice Isaias se witega cwas^, " Swa swa

unscaSig lamb God wees gelsedd to siege." Eft Dauid cwae^ ]?urh

Ipone Halgen Gast, " Heo adrifen mine handen 7 mine [fol. 27 a] fet

7 gerimdan ealle mine ban. Heo soSlice me ymbsceawodan 7 me 10

beheoldan 7 todaeldan min reaf 7 hluten heom betwynen." Eft on

o'Sre stowe se witega cwae^ beo ures Drihtenes J^rowunge, " Heo

ssenden on minne mete gealle 7 on minne disenc eced." Beo his

dea'Se soSlice is gecwe'Sen, " Min flsesc restecS on hyhte, for J^an pe

pu ne forlsetest mine sawle on helle, ne J?u ne leetest J^ine halgen 15

geseon nana brosnunge." Eft beo his seriste he sylf cwdeff to his

Feeder, "Ic arise of deaSe 7 ic cume to pe 7 mid pe wunige, 7 for

weedlena ermSen 7 for heofunga Jiearefena ic arise of deaSe " cwas^

Drihten. Beo his upastigennysse is awriten so'Slice f," He asteah

on hehnysse 7 ]?a gehsefte he gelaedde of hseftnysse " 7 eft, " He 20

asteah ofer cherubin ]?an sengle werode 7 swa fleah on heofones."

Eft Anna, Samneles moder, cwas^, " Drihten asteah geond heofones

7 his mihte ateowde," 7 manege oSre gecySnysse synd gewritene on

|?8ere se beo nres Drihtenes upstige to heofone, 7 he nu sitt set his

Feeder swySre, 7 Gum's to demen cwican 7 deaden swa swa se 25

wi[fol. 27 b]tega cwse^, " Ure Drihten Crist witodlice cumS, 7 he

nane swige'S, 7 fyr on his ansyne beorn'S, 7 on his embhwyrfte byS

swySlic hreohnysse ". pas ping synden sume gefyllode eornestlice

on uren Drihtene Hselende Criste 7 for'Sgewitene, 7 pa pa gyt

gewitene ne synd, sculen beon ealle gefyllde, swa swa hit forewite- 30

god is. SoSlice Isaias cwae^ beo ]3an mycelen dome pe toweard is,

f deade arise'S of heora byrigene, 7 by'S geedcwicode ealle }5a ]5a nu

on byrigene reste'S. Eac Dauid se salmscop cwdeff, -j) God hsefS

]?one mihte f he seighwylcen msenn forgelt beo his gewyrhten.'

' Nu bidde ic leofa gebroSre,' cwae^ Sanctus Jacobus, '

f seighwylc 35

eower dsedbote do his synnen, f he j^onne ne ]3urfe yfel onfon sefter

his geearnunge. Se pe hine sylfne wat beo senige dsele scyldigne,

36 MS. don] The long stroke of h in his coincides tvith the second limb ofn in don. •

Page 37: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCEENmG JAMES, THE BROTHER OF JOHN 23

f lie psds J^roAvunge geyfelode Ipe ealne middeneard mid bis rode

alesde, lie Ipads dsedbote do, }?a bwile J^a he on J^yssen life seo, for J^aii

witodlice ne byS nane nigenn daedbote alefd sefter J^yssen life, ac bsefS

seighwylc an swa swa be ber geearne'S swa god swa yfel. Eornest-

5 lice ffol. 28 a] Dauid cwse^burb bone Halgen Gast beo Drihtene, f David said•- ~

. .concerning

J?a Judees agulden him yfel for gode, 7 batunge for bis lufe ]?e be the Lord,

heom gecydde. Witodlice he arserde creoperes of heora cynne, be Jews re-_, ,^- ,„ T n "warded Himaleiede wseron, 7 lireoneii be geclaensode, blmde be onlibte, 7 deonen evil for

be aflegde of wodsican mannen, 7 deade be awebte, 7 swa J^eb ealle hatred for

10 pa, Judees cwsedan anre stefne ^ be wsere deaSes scyldig. 7 eac fwses forewitegod }?urb Dauid bwu bis agen discipul bine belsewde 7to dea^e gesealde, psc be cwas'S, " Qui edehat panem meum ampliauit

aduersum one supplantationem," f is, " Se J?e ett minne blaf mid

me, J^eenc'S me to beswican." Ealle J)as Iping, leofe gebro'Sre,

15 Abrabaraes beam foressedan ]3urb Jjone Halgen Gast. Hwset wene -if j^e believe

Ipe nu gyf ge gelyfen nylle'S on God, f ge mugen setwinden ]3an ecen how think'

wite IpOQine oSre ]?eode gelyfe'S j^sere witegane stefne 7 j^sera irernaf^^

bebfeedera 1 Ic cwe'Se, ^ ge wel AvurSe syn f ge gewitnode beon, ^^^t ?'

ac ge agecS mycele J^earfe, f ge deedbote don eower synnen mid

20 teare gyten, 7 mid beofunge, J^elseste us belimpe f ilea Ipe belamp

pan wi'5err8e[fol. 28 bjdan, pe Dauid embe sing's on bis salmsange,

"Aperta est terra 7 deglutiuit Dathan 7 operuit super congregationem

Ahyron. Seo eor'Se wear's geopened 7 forswealb Datban, 7 ofer-

wreah heora gesamnunge, j^e nolde dsedbote don heora synnen, 7 beo

25 mid lege forbsernde wurdon." ' pas ]?ing 7 o'Sre gelice, Jacobus bodede

p&n folca swa lange, f God ^Elmihtig him getySede swa mycelne

gefean, f call j) folc pe psdr gegaderod wees, anre stefne clypode, 'Eala

pn b(a)lge Jacobus, mycel habbe we gesynegod 7 mycel babbe we to

yfele gedon. We bidde'S eadmodlice nu, f p\x taece us dsedbote to

30 done.' Sa»^ci^(S Jacobits heom andswerede, ' Eale ge leofe gebro'Sre,

ne scule ee natesbwan eow for'Ssencen. Gelyfe'S on God 7 by'S 'Believe in

1 ^ m Ti T ) TTip God and begefulbtnede, ponne by'o ealle eower synnen adilogode. ^iter baptised,

n T AITAI'l T CV T • TV 1^^^ ^^^ J'OUr

feawe dagen so'olice Abiatbar se bseoene biscop geseb y swa mycel sins shall

menige ]?8es folcas on Drihten gelefde. pa astyrede he mycele saca out.'

35 on jpan folca, 7 swy'Slice ceaste })urb his feoh gestreon, swa j3 an of

p&n (sunderhalgen) of 'Sa writeren befeng j^ses halgen sweore mid

anen rape, 7 swa bine gelsedde to Herodes cafertone J)8es [fol. 29 aJ

12 MS. gesealde(n).

36 sunderhalgen u tvritten hy the same hand above an erasure.

Page 38: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

24 EAKLY ENGLISH HOMILIES

kinges. Se wees Archelaus sune. He liet ]?a f me hine beheaf'-=

A cripple digen scolde, 7 pa pa, me hine to beheafdunge laedde. pa geseli

Ir James to^'^ sumne creopere licgende on Lis weige 7 J?uss him to clypigende

heal hira. ^868, ' Sseinte Jacob Hselendes Cristes serendrace, ales me fram

J^yssen sare, for ]?an Ipe ealle mine leomen synd gecwylmode.' Se 5

halge Jacobws him andswerode, ' On mines Drihtenes name

Hselendes Cristes, Ipe onhangan wees on rode galgan, for Ipses lufe

me me last nu to beheafdunge, aris nu upp ansund and bletse ]?inne

Scyppend middeneardes Heelend/ He J^serrihte aras, 7 ongann

blissigende eornen, 7 bletsigen Drihtenes name Hselendes Cristes. 10

When Josias pa se sunderhalge Josias f geseh, pe hine ser to beheafdunge

cripple was gelsedde, ongann feallen to Jacobes foten Jjuss cwe'Sende, ' Ic bidde

prayed to pe for jjines Drihtenes name, f J>u me forgeofenysse sylle Ipses Ipe ic

for forgive. wi'S ]3e agylt habbe, 7 do me dselnymende beou Jjsere ecen myrh'Se.'^^^^'

pa undergeat se halge Jacobtts pset his heorte wees geneosod fram 15

Jjan ^Imihtigen Gode, 7 cwae^ to him, ' Gelyfst J?u f se sy BO'S God,

pe Jja Judees on rode hengan 1' Josias andswerode, ' Ic gele-

[fol. 29 b]fe, 7 ^ is min geleafe nu o'S'S Jjysne time f he is J^ees

lyfigendan Godes Sune,' pa wees eall J^iss gecySd J?an ealdorbiscope,

pe Abiathar hatte, 7 he let pa, gehseften Josiam 7 him to cwas^, 20

Abiathar * Gewisslice gyf ]7u ne gecerst fram Jacobe, 7 weregest ]:ses Hselendes

Jo^S^to^ name pe he bode'S, inid him Jju scealt beon beheafdod.' Josias

name of the andswerode, ' Aweregod beo ]3u 7 ealle ]?ine lease godes, for }?an J^e

^°^^']5u awendest pe fram ]?8es so'Sen Godes beboden. Mines Drihtenes

name, so'Slice Hselendes Cristes pe Jacobus bode'S, is gebletsod on 25

ecnysse.' pa het Abiathar beaten his mu'S J^earle swySe, 7 hine

sy'S'Sen saeude to Heroden, 7 gewrit mid him -p me hine samod

beheafdigen scolde mid Jacobe. pa heo becomen soSlice to Jjaere

stowe |?Eer me hine beheafdigen scolde, j^a cwseS 8unetus Jacobus to

]3an cwylleren, ' Ic bidde eow eadmoddre bene f ser ]?an pe ge us 30

beheafdigen, doS us hider bringan wseter to,' 7 me brohte heom j^a

James asked to sesterfulne wseteres. Se halge Jacobus cwas^ to Josiam, ' Gelyfst

lievestthou pu. on ures Drihtenes namen Hselendes Cristes ]?8es lyfigenden

of the Godes Beam?' He andswerode, ' Ic gelefe.' [fol. 30 a] Se halge

JacobMS hine' begeat ]3a mid pan weetere 7 him to cwaecf, ' Forgyf 35

me sibbne coss.' Mid J>an pe Josias hine cyssinde wses, ]3a asasude

he his hand ofer his heafod 7 worhte Cristes I'odetacn ofer his

forheafde, 7 hine swa gebletsode. Josias wearS pn, fullfremod on

18 oSS )>ysne] Head fram ]ijssen ?

Page 39: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING THE SEVEN HOLY SLEEPEES 25

geleafen ures Drihtenes Haelendes Cristes 7 on senne time samod Josias was

mid J?an apos^ole gemartyrod wearS 7 ferden swa to Drihtene to martyred

heofone rice, pan sy wuldor 7 wur(5mynt a on ealra wurlde wurld. Apostle.

Amen.

XII

5 VI Ki.. AUG. SANCTORUM SEPTEM DORMIENTIU^.

"IT7E wylleS eow eac gereccen scortlice, ^ nu sefter twam dagen The seven

is pasre seofan slsepei'an gemynd, j^aere naman synd J^us gecwe- warriors

dene, Maximianus, Malchus, Martinianws, Dionisi^s, Johannes, Ephesus in

Seraphion, Constantinus. pa seofen geleaffulle Godes csempen Dedu*"!^ who

10 wseron, on Decies dagen pass caseres, wunigende on ]?8ere byrig ^^xi t^em"

Ephesum. Heo weeron ascSelborene for wurlde, and wurden to J)an the?"belief

hseSene cwelmere gewreigde for lieora cristendome. pa nolde he ™ ^°^'

heo swa higendlice acwellen, ac let heom fyrst, for lieora [fol. 30 b]

aeSelborennysse, f heo heo be'Ssencen scolden, 7 bugen to his

15 hseSengylde, |70«,ne he eft come ; oS^e heora lichamen scolden beon

mid mistlicen tyntregan gecwylmede. Deciws Tpa, gewende to o'Sren

burgen, to tyntregian Ipa. cristene, 7 J)a seofen Godes J^eignes

beceapodan heora sehte wiS feo, 7 f ]?earfen digellice dselden, 7eodan of beere byrig into ane myclen scraefe under anre dune, Theyde-

11-11 IT- •! T-ipii parted from20 7 psere on gebedan purhwuneden deeiges 7 nihtes. hit pa pa the city to

Deciws com, pa, het he heo gelangian. pa wearS him gessed f heo they prayed

on ]?an scraefe behydde wseron, 7 he ]?a gehathyrt het fordytten ly, and God

pses scraefes muS mid ormsetan weorcstanen. Ac se mildheorte God long sleep.

hsefde lytle ser heo ealle geswefede binnen J)an scraefe, 7 heo swa

25 slaepende laegen ]?reo hund gearen 7 twa 7 hundseofentig gearen,

o'6t5et cristendom becom ofer eallne middeneard. Eft ]7a aefter

J?yssen fyrste, on pdss caseres dagen Theodosius, se j^e mycel on

Criste belefde, getimede f sume wyrbten afunden Ipone stan set Jjses

scraefes muSe, 7 hine aweig awyligdan. Hwaet Ipa, se -.Elmihtige in the days

30 Scyppend forgeaf pan seofen [fol. 31a] halgen pe on ]?an scraefe dosius Christ

laegen lif 7 aerist, aefter swa lange slaepe; 7 h(i)e gewurden pa ute again,

ameldode pan burhwaren. piss wunder weartS ]7a J)an cristene

casere Theodosie gecydd, 7 he mid bli'Se mode ]:ider siSode mid

eallre j^aere burhware, 7 biscopen, 7 heafodmannen. pa halga

. 35 martyi'es ]?a ut eodan of ]?an scraefe togeanes ]?an casere, 7 heore

Page 40: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

26 EARLY ENGLISH HOMILIES

Maximianussaid toTheodosius,' God raisedus before thegreat day,that thoumightestbelieve in

the resur-rection ofde<id men.'

nebwlite scean swa swa sunne. Se casere J^a Theodosius feoll

setforen heom, 7 heora selcne sunderlice cyste, mycle blissigende, 7cwas^, ' Me is nu swylce ic gesege Hselend Crist, ]?a J^a lie Lazarum

of his byrigene arserde.' pa cwas^ se eldeste, Maximianus, to ]3an

casere, ' Gelef us, for Ipe arserde se J^lmihtige God us of eor'Sen ser 5

]?an mycela dsege, f ]?u buten twyn gelefe f deaddra manna serist

bycS, nu we arisen of dea'Se 7 libbeS. Stande nu J^in cynedom on

sibbe 7 on soSen geleafe, 7 Crist hine gescilde wi'S deofles

costnunge.' J5fter J^yssen feollen heo eft ealle setforen ])an casere,

swa swa God behead, 7 heora gast ageafen. pa wolde se casere 10

wyrecen heom eallen gyldene serine, ac heo 83teowdan heom on

Jjsere ilcan nihte, and [fol. 31 b] ssedon, ' Of eor'San we arisen, Iset

us on eor'Sa geresten, oSSet God us eft arsere.' Se casere Ipa. 7 his

biscopes araerdan msere cirice ofer heora byrigena, to lofe ]:)an

JElmihtigan Gode, se pe leofa'S 7 rixe'S a on ecnysse. Amen. 15

XIII

KL. ATTGUSTI AD VINCULA S^A^CTI PETRIAPOSTOLI.

St. Lukesaid thatHerodwouldpersecutesome of theChurch after

Christ'sascension.

Peter wasimprisoned,bound withfetters andplaced be-

tween twosoldiers.

T UCAS se godspellere us seede on ]?ysse(n) pistolraedinge, f

-'-^Herodes king wolde, sefter Cristes upstige to heofone, geswsencen

sume of ]38ere gelaSunge, 7 ssende werod embe f. pa ofsloh he 20

Jacoben, Johannes broker, J^ses godspelleres, and geseh f hit geli-

code ]3an Judeiscen; 7 Avolde gelseccen Petrum. He pa. hine

gefeng, 7 on cwarterne gebrohte, 7 betfehte hine on }3an hsefte

sixtene csempen to healdene. Hit Avses pa. Eastertid, 7 for pj he

elcode his sieges. Petrws wees J?a gehseft on J^an cwarterne, 7 25

eall seo geleaffulle gela'Sung abuten forlsetenysse him fore bsedon.

pa leeig Petrus, on jjsere nihte J^e Herodes wolde hine on moregen

for'Slgeden, betwux |3an ceempen slsepende, mid twam racategen

getegd; 7 ]?a weardes heo][fol. 32 a]dan ]3ses cwarternes dure,

swa swa heom beboden wses. Efne ]?a com Godes sengel scinende, 30

7 f beostre cwartern eall mid leome afylde. He cnyste pa Petrws

siden, 7 cwae^, ' Aris ra'Se' ; 7 pa racetegen feollen Jjserrihte of

Petres handen. Se sengel cw^^, ' Begyrd pe, 7 scoig j^e, 7 folge

3 MS. .])a ])a] the second a correctedfrom e,

8 MS. Crista,

Page 41: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCEENING ST. PETER THE APOSTLE 27

me.' Fetrus ba him folarede, 7 buhte him swylce hit swefen waere. St. Peter> a ' / T J

-^^as released

Heo ]3a ofereodan |5a twa weardsetlen, o'SSe heo becomen to \?a\ by an angel,

irene geate, 7 ]5(a) tosprang heo })8eiTihte heom togeanes. Heo

eodan for'S, oS ^ heo becomen to anre wic, 7 se sengel him gewat

5 fram. Petrws J^a beSohte hine sylfne, 7 cwse^, ' Nu ic wat to sotSen

^ Drihten assende his sengel, 7 me aredde fram Herodes handen,

7 fram selcere anbidunge Judeisces folces.' He becom jj'a to his

geferen, 7 cnucode 8et fisere dure. Him arn to sum meeden Jjses

geleaffullen werodes, hire name wses gecegd Eode; 7 ]7a |5a heo

10 oncneow Petrus stemne, ne mihte heo for ]5sere blisse ]3a dure

geopenigen, ac gecerde ongean, 7 ssede ^ Petrus J^aer stode. pa

geleaffulle cwsedan•f

hit naere Petrus, ac waere his sengel. [fol. 32 b]

Petrus cnucode forS, oSSet heo hine in leten, and mycele his

wundredan. He rehte heom })a, hwu God hine aredde, ]?urh his

15 sengel, of J^an cwarterne, 7 cwas^, ' CytSeS |)iss Jacobe 7 uren

gebroSren/ 7 eode ]3a to sum ere oSre stowe. Hwaet ]?a, on

moregan wearS mycel styrung betwux J?an csempen ]?e hine healden

scoldan, 7 Herodes gewende to Cesariam, 7 ]?8er he hsefde gemot

wiS Tyrum 7 Sidoniscen. pa mid J^an ]?e he swy'Sest motode, on

20 his domsetle sittende, mid cynelicen reafe gescrydd, ]7a stop him to

Godes sengel, 7 hine ofsloh, for ban be he ne sealde Gode nsenne An angel

^ \ .,-, n •Slew Herod,

wuroment; 7 he jpserrihte mid wyrmen fornumen, gewat of life, because he

preo Herodes we rsede'S on bocan. An wses se Ipe })a cild acwellan honour to

bet on Cristes acsennednysse ; o'Ser wses his sune, se ]?e Johannem

25 })one Fulhtere beheafdien bet, 7 ge'Swserlsehte wiS Pilate, set ures

Drihtenes ]?rowunge;

]5ridde is J^es Herodes, pe we nu embe

recce's. Heo ealle Jry forferdan, 7 eac Pilatus wearS swa mycel

geangsumed f he hine sylfne acwealde, swa swa seo hoc ' Eccle-

siastica Historia ' sseigcS. Eow Isewedan mannen mseig ]?eos an-

30 [fol. 33 ajfealde raca to trymminga, ]:eh ge j^a digolnysse J^seron

ne cunnen. piss wses gedon on }5ysser nihte 7 on ]5an andweardau

dseige^ ]?e we hate's Hlafmsesse.

3 ^(a)] the a written on an erasure.

17 healden] the a alteredfrom 0.

Page 42: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

28 EATJLY ENGLISH HOMILIES

XIV

DOMINICA XI POST PENTECOSTEK".

Gum appropinquaret Jesus Jerusalem. Ut reliqna..

The Saviour (~\^ summere tide wses se HsBlend farende to Jerusalem, J^a ]?a lie

Jerusalem. genelsehte |?aere ceastre 7 he heo geseh, Ipa weop he ofer heo Jjuss

cweSende, ' Gyf j^u wystest hwset J^e toweard is, pi\ weope mid me. 5

Witodlice on Jjyssen dseige Jju wunest on sibbe, ac seo towearde

wraca is nu bedigled fram ]?inen eagen. Se time Gum's f J'ine

feond ])e embsitteS mid embtrymminge, 7 pe on selce healfe genere-

wieS, 7 to eorSen pe astrecce'S, 7 J^ine beam samod J?e on Ipe synd.

Ne forlsete'S heo on pe stan ofer stane, for ]5an pe Ipu ne oncneowe 10

]?one time J^inre geneosunge.' Se Hselend ]?a eode into J^an temple,

7 adrsefde ut pa, ceeapmen pe peer binnen syllende 7 byggende

wseron, cweSende to heom, ' Hit is awriten f min hus is gebedhus,

ac ge hit habbeS gedon scea'Sen to scrsefe.' pa genealeehten him

He healed to blinde 7 healte, 7 he heo gehselde, 7 wses taecende dseighwamlice 15

and halt and bin[fol. 33 b]nen pan temple. Gregorius se tractnere cwae^ f se

inlhe^* ^ Hsslend beweope j^sere ceastre toworpenysse, Jja gelamp sefter his

emp e.Jjrowunge, for Jjsere wraca heora mandeede, f heo |3one Heofonlice

^Seling manfuUice acwellen woldan. He spa?c mid woplicre

stsemne, na to Jjan weorcstanen, o'S'Se to J^sere getimbrunge, ac 20

spsec to p3RTe ceastreware, pa he mid faederlicre lufe besaregode, for

Jjan pe he wyste beora forwyrd rsedlice toweard. !feowertig geara

fyrst Godes mildheortnysse forlet ]?an wselreowen ceasterwaren to

bereowsunge heora mandaeden, ac heo ne gemden nanre dsedbote,

ac mare mandsede gefremedan, swa ^ heo oftorfedan mid stanen 25

Stephen, the bone forme Godes cySere Stephanuw, 7 Jacobum Johannes bro'Serfirst martyr, •> j l ' /

was stoned beheafdoden. Eac bone rihtwise Jacobum heo ascufen of banto death. •

temple, 7 acwealden, 7 ehtnysse on pern oSren apostlen setten.

Seo Godes gelaSung, pe on Jerusalem ]?eere byrig, sefter Cristes

]?rowung, under ]?an rihtwisen Jacobe drohtnigende wses, ferde eall 30

samod of j^sere byrig to anre wic wiS ]?£ere ea Jordanem, for ]?an pe

him com [fol. 34 a] to Godes hsss, f heo scoldan fram j^sere manfulle

stowe faren, ser J?an pe seo wraca come. God j^a oneneow j3 pa,

Judeisce nanre dsedbote ne gemdon, ac mare 7 mare heora man-

dgeden geehten, ssende heom ]3a to Romanise folc 7 heo ealle for- 35

dyde. Vaspasianus hatte se casere, pe on |3an dagen geweold ealles

middeneardes cynedome. Se assende his sune Titum to oferwinnen

Page 43: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ELEVENTH SUNDAY AFTER PENTECOST 29

"ba earme Judeisce. pa eelamp hit swa "B heo wseron gesamnode Vespasian

1 . 1 . T 1 1 1 . 1 1sent his son

Dinnen Jpsere byng J evusalem, six bund pusend mannen, swylce on Titus to con-

ane cwarterne beclysod, 7 lieo wurden ]?a utene ymbsette mid Jews.

Eomanisscen bei'e, swa lange f 'ps&ve feala ]?usenda mid bungre

5 wurden acwealde; 7 for ]38ere menige mann ne mibte beo bebyrien,

ac wurpen pa lie ofer ]?one weall. Sume ]3eb for mseiglicre sibbe

beo bebyrigan woldan, ac heo rsedlice for msegleaste swulten. Gyf

hwa hweet lytles seniges bigwistes him sylfen gearcodan, him

scuten sone to reaferes, 7 Ipone mete him of J^an mucSe abruden.

10 Sume heo cuwen heora scos, sume heora heeteran, sume (fol. 34 b)

streaw, for Jjsere mycelan angsumnysse pses haten hungres. Hit

nis na gedafenlic, f we on J^yssen halgen godspelle ealle J)a scame-

lice erm'Sen gereccen, Ipe gelumpen J^an ymbsetena Judeiscen sefter

Cristes j^rowunge, aer Ipone heo on hand gan wolden. Wear© Jja

15 se mseste dsel psdve arleasre mid Ip&n bisemserlicen huiigre adedd, 7ba lafe bses hungres ofsloh se Romanisce here, 7 ba burh grundlinge Jerusalemr r & > / r & ^ was de-

towurpen, swa f J?ser ne belaf stan ofer stane, swa swa se Hselend stroyed.

8er mid wope gewitegode. peere cnapena Ipe binnen sixtene geare

elde wseren, hundnigentig J^usende heo tossendan to seghwylcen

20 leodscipen to j^eowte, 7 on p&n earde ne belaf nan J?ing J)ses awyre-

gedan cynnes. Seo burh wear's sy'SSen on oSre stowe getimbrod 7mid ]3an Sarrazenisscen gesett. Se Hselend geswutelode for

hwylcen intingan j^eos tostaencednysse Jjsere byrig belumpe pa. pa.

he cwag^, ' For ]?an pe J3u ne oncneowe }?one time J^inre geneo-

25 sunge.' He geneosode pec burhware )?urh his msenniscnysse, ac heo

naeron his gemyndige na'Ser ne ]?urh lufe ne parh. ege. Beo j^sere

gemeleaste spsec [fol. 35 a] se witega mid cearigendre stsemne, j^uss

cwe'Sende, ' Store 7 swealewe heolden ]3one time heores tocymes, 7]?is folc ne oncneow Godes dom.' Drihten cwas^ to J^sere byrig

80 Jerusalem, ' Gjipn wystest hwset pe toweard is, ponne weope })u 'if thou

mid me. Witodlice on |?yssen dseige ]?u wunest on sibbe, ac J)a fiftuxefthen

towearden wracen synd bedigelode fram ]?inen eageu.' Seo burh- thou weep

ware wees wunigende on wurldliere sibbe, ]3a ]?a heo orsorhliee wses^'

under'Seodd flaesclicen lusten, 7 hwonliee hogode embe ]3a towearden

35 erm(5e, pe hire pa, gyt bedigelode wseron. Gyf heo pasre erm'Se

forewittig wsere, ne mihte heo mid orsorgen mode J^sere gesund-

fullnysse andweai'des lifes brucan. Drihten adrsefde of pan temple isa^house^

}7a ceapmsen, ]:uss cweSende, ' Hit is awriten f min bus is gebedhus bu?^e^haVe

7 ge hit habbeS gedon scsetSen to scrasfe.' f tempel wses Gode™enof*^oi -i^ct J thieves.'31 MS. med.

Page 44: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

30 EARLY ENGLISH HOMILIES

The highpriestsallowedbuying andselling inthe temple.

The Lordworkedmiraclesthat thechosenmightbe morefaithful.

gehalgod to his ]3enungen, 7 lofsangen, 7 to gebedan ]?an geleaffullen,

ac J?a gitsigende ealdorbi scopes geSafoden f ]53er ceping binnen

gehaefd wsere. Drihten, pa. pa, he f unriht [fol. 35 b] geseh, he

worhte ane swype of rapen, 7 heo ealle mid gebeate ut ascynde.

pecs todrsefednysse getacnode pa. towearden toworpennysse ]?urh 5

Eomanisscen here, 7 se hryre gelamp swySest ]5urh gyltes ]?8ere

ealdorbiscopen, pe binnen p-an temple wunigende mid gehywedre

halignysse pses folcas lac iinderfengan, 7 psere manna sehten pe

buten laca f tempel gesohten. Hwaet wees f tempel bute swylce

sceaSene scrgef, J^a pa. ealdorbiscopes mid swylcere gitsunge ge- 10

fyllede weeren, 7 |?a leaslice ceapes binnen j^an Godes huse geSafe-

don 1 Hit is on ocSren godspellen gewriten, f ]73er sseten myne-

teres, 7 J^ger wseron gecep(t)e hry'Sere 7 seep 7 culfren. On ]?an dagen

sefter gesetnysse J^sere ealden se, man ofrode Gode hrySere 7 seep 7culfren, 7 for getacnunge Cristes fjruwunge, |?a tyhte seo gitsung 15

pan sacerdan f man Jjyllic oref Jjser to ceape hsefde, gyf hwa

feorran come 7 wolde his lac Gode geofrien, f he on gehsendnysse

to bycgene geare hsefde. Drihten f^a adrgefde ]?yllice cypen of Jjan

halgen temple, for j^an pe hit nses [fol. 36 a] to nan cype gerserd,

ac to gebedan. Him pa genealsehten blinde 7 healte, 7 he heo 20

gehaelde, 7 wses Iserende f folc dseighwamlice binnen ]3an temple.

Se mildheorte Drihten, pe Iset scinen his sunne ofer J?a rihtwisen 7unrihtwisen gelice, 7 seent renes 7 eorSlice wsestmes goden 7 yfelan,

nolde ofteon his lare ]?an pwjreu Judeisscen, for J^an pe manega

wseron gode betwux J^an yfelan, pe mid Jisere lare gebeterode 25

wseron, ]3eh p>a. ]3wyre hire wi'Scwsedon.. He eac mid wundren ]7a

lare getrymde, f ]3a gecorene pe geleaffulre wseron, 7 J^a wiSercorene

nane beladung nab[b]eS5 for ]?an j^e heo ne ]3urh godcunde tacnen, ne

jpurh liflice lare ]?an so'Sfsesten Htelende gelyfen nolden. Nu cwy'S'S

se eadige Gregorius f heora toworpenysse hsefS sume gelicnysse to 80

seighwylcen jjwyrlicen mannen, j^e blissigecS on yfel daeden, 7 on pan

wyrestan ]7ingen fsegenige'S. Swylcere manna besaregeS se mild-

heorte Drihten dseighwamlice, se pe pa losigendlice burehware

[fol. 36 b] mid tearen bemsende. Ac gyf heo oncneowan ]?a geni-

Serunge pe heom onseah, heo mihten heo sylfe mid rarigendre 35

stsemne heofegin. SoSlice }?8ere loslgendlicen sawle belimpcS J^es

sefterfyligende cwide, ' On Jjyssen dseige )?u wunest on sibbe, eac

seo towearde wrace is nu bedigelod fram j^inen eagen.' Witodlice

8 sehten] the n added hy a later hand ?

28 MS. nab|eS] Before e'5 parts of a letter visible on each side of a hole.

Page 45: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ELEVENTH SUNDAY AFTER PENTECOST 31

seo 'bwyre sawle is on sibbe wunigende on hire dseise, bomie heo on The perverse| "^

Jr. • .V

o J soul rejoices

gewitendlicre tide blissigeo, 7 mid wuromynte byS up ahafen, 7 on in the pre-

hwilwendlicen brycen, (7) by'5 ungefoh, 7 on flsesclicen lusten byS and ignores1. T ^ ^ t^s futuretolysed, 7 mid nanre fyrhte pses towearden wites ne byo geegesod, punishment.

5 ac bedigelaS hire sylfen pa sefterfyligenda yrm'Sen, for J^an gyf heo

embe Ipa. smea'S, ponne byS sie wurldlice blisse mid ]?8ere smeagunge

gedrefd. Heo hsefS ponne sibbe on hire dseige, |5one heo nele J^a

andwearde myrh'Se gewsecen mid nanre care j^sere towearden

ungesselSen, ac g^'S mid beclysedan eagen to ]?an witnigendlicen

10 fyie. Seo sawle ]?e on ]?as wisen nu drohtne'S, heo is to geswen-

cenne Iponne pa. rihtwise blissige'S, 7 ealle pa ateorigendJice J?ing,

pe heo nu to sibbe and [fol. 37 a] blisse tale's, byS hire Jjonne to

biternysse 7 to ceaste awsende, for pan pe heo mycele saca wiS heo

sylfe haefS. Swylce byS ]?a geny'Serunge pe heo J?onne ]:oleS, for

15 pj pe heo nolde ser on life heo mid senigre carfulnysse forescea-

wigen. Beo }?an is awriten, ' Eadig byc5 se mann pe simle byS

forhtigende, 7 soSlice se heardmode befeolS on yfele.' Eft on oSre

stowe mynegaS f halige gewrit, ' On eallen ]?inen weorcan beo pu.

gemyndig J^ines endenextan dseiges, 7 on ecnysse Jju ne synegast

20 (na).' Seo halig reeding cwy'SS, ' Se time cumS f J^ine feond pe

embsitteS mid emtrymminge, 7 pe on eelce healfe genearewige'S, 7to eor'Sen pe astrecceS, 7 J^ine beam samod pe on pe synd.' psere The enemies

£awle feond synd Jja hellice gastes pe besitte'S j^ses mannes forSsi??, are the

7 his sawle, gyf heo fyrenfull by'S, to J^sere (ge)ferr8edden heora heU.

25 agenre genySerunge mid mycelre angsumnysse Iseden wylle'S. pa

deofle ateowigeS J^aere synfulle sawle seigSer gea hire yfele j^ohtes,

7 ]7a derigendlice spsece, 7 ]9a manfulle dseden, 7 heo mid manig-

fealden }?reatungen geangsumige'5, f heo [fol. 37 b] on J^an for'SsiSe

gecnawe mid hv/ylce feondan heo embsett by'5, 7 ]3eh nan utfser ne

30 gemett, hwu heo ]?an feondlicen gasten setfleon mage. To eorSen

heo byS astrect |?urh hire scylda oncnawennysse, J^one se lichame

pe heo onleofode to duste byS formolsned. Hire beam on dea'Se

hreoseS, |7onne ]?a unalefedlice j^ohtes, pe heo nu acsenS, hj'^ on psere

sendenextan wrace eallunge toworpene, swa swa se salmscop beo }3an

35 geddigende sang, ' Nelle ge treowigen on ealdormannen, ne on 'P"*T^ot

manna bearnen, on }?an nis nan hsele. Heora gast gewit 7 heo to i" princes.'

6 Between byS and sie parts of letters seo (?) visible on each side of a hole.

16 awriten] the a inlced over hy a later hand.

20 na inked over hy a later hand.

31 3IS. astre(h)ct] the h is partly erased.

Page 46: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

32 EARLY ENGLISH HOMILIES

eoi'San gehwyrfeS 7 on ]?an deeige losiecS ealle heora ge'Sohtes.'

SoSlice on ]7an godspelle fylig'S, ' 7 heo ne forlsete'S, on }?e stan ofer

stan.' f Jjwyre mod, J^one hit geheapS yfel ofer yfele, 7 J^wyrnysse

ofer ]7wyrnysse, liwset deS hit bute swylce hit lecge stan ofer

stane ? Ac j?one seo sawle byS to hire witnunge geleedd, Iponne bycS 5

eall seo timbrung (7) hire smeagunge toworepan, for J)an pe heo

ne oncneowen ]?a tid hire geneosunge. On manegan gemeten^dvisHs geneosaS se ^Elmihtiga God manna sawlen, hwil[fol. 38 ajtiden

men in T mid lare, hwilen mid wundren, hwilon mid untrumnygse, ac aryfdivers ways. ' j ' oj

heo ]3as neosunge forgemeleasige'5, J)an feondan heo byS betseht on 10

hire geaendunge to ecere witnunge, ]?an ]?e heo ser on life mid

healicen lehtren gehyrsumede. ponne by'S ]?a hire witneres on |?an

hellicen susle, ]7a ]?e ser mid mistlicen lusten heo to pan lehtren

forspeonuan. Drihten eoda into j^an temple, 7 mid swypen pa,

The mer. cypen ut adrsefde. pa ceapmgen binnen J^an temple getacnodan 15

the un- unrihtwise lar(5eawes on Godes gela'Sunge. pser waeron eall swa

teachers we ser cwsedon, gecep(t)a oxen 7 seep 7 culfren 7 p^v seeten myne-

church. teres. Oxe tylec5 his hlaforde, 7 se lar'Seaw sylS oxen on Godes

ciricen, gyf he begse'S his laferdes teolunga, f is gyf he bodeS

godspell his under'Seoddan for eorSlicen gestreone, 7 na for god- 20

cundre lufe. Mid scepen he mangeS, gyf he dysigre manna herunge

cep'S on arfseste weorcan. Beo svvylcen cwasi?" se Hselend, ' Heo

underfengan edlean heora weorcan,' f is se hlysa idelre herunge,

pe heom gecweme wses. Se larSeaw by'S culfre[fol. 38 b]cepe, pe

nele Jja gyfe, pe him God forgeaf buten his gearnungen, oSre 25

'Without mannen bute sceatte nytte don, swa swa Crist sylf tsehte, ' Bute

received the ceape ge underfengan pa gyfe, sylleS heo o'Sren bute ceape.' Se pe

to others' mid geheowedre halignysse him sylfen teolaS on Godes gela'Sunge,

price.' 7 nateshwan ne careS embe Cristes teolunga, se byS untwylice

mynetcepe getalod, ac se Hselend todrsefS swylce cepeu of his huse, 30

jjomie he mid geni'Serunge fram geferra^dden his gecoreura heo

totwaemS. ' Min bus is gebedhus, 7 ge hit habbe'S gedon sceaSen

to scrsefe.' Hit getimeS for wel oft f J^a |?wyre becume'S to myceleu

hade on Godes gela'Sunge, 7 heo ponne gastlice ofslea'S mid heora

yfelnysse heora underSeodde, ]?a ]3a heo scolden mid heora bene 35

geliffeesten, Hwset synd J^yllice bute scea'Sen gelice ? ^Eighwylces

The temple mannes mod is Godes bus, swa swa se apostel c^deS, ' Godes

holy. tempel is halig, f ge synd.' Ac |i mod ne byS na gebedhus, ac

13 })e] the e correctedfrom a cmd partly erased.

17 3IS. gecepa*.

Page 47: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ELEVENTH SUNDAY AFTER PENTECOST 33

scea'Sene scrgef, gyf hit forleost unscse'Signysse 7 mid ])wyrlicen

getJohten liogeS oSren dare. '7 he wses tsecende dgeighwamlice

hinnen Tpan temple.' Crist Iserde Jja f folc on his and[fol. 39 a]- Christ

weardnysse 7 he laerS nu dseighwamlice geleaffuh-e mauna mod people to

5 mid godcundre lare smeatSanclice, f heo yfel forbugen 7 god and to do

gefremmen. Ne bytS na fullfremedlic pan gelefedan f he yfeles

geswica, bute he god gefremme. 8e eadige Gregoriws cwas^,

' Mine gebro'Sre, ic wolde eow ane lytle raca gereccen, seo mseig The story of

Jjearle eower mod getimbrigen, gyf ge mid gemene heo geheren wnfe^rning

10 wylleS. Sum seSelboren man wses on Jjsere scire Valeria, se wses chiysauriua

gehaten Crisanrius, se wses swa mycel mid lehtren afyllod, swa ^ ^^"^'

mycelen swa he wses mid eorcSlicen welen gewelegod. He wses

toSunden on modignysse, 7 his flsesclice lusten undertSeod, 7 mid

ungefogre gitsunge ontend, ac J)a Jja God gemynte his yfelnysse to

15 gesendigen, Ipa, gewearS he geuntrumod 7 to forcSsiSe gebroht, pa

on ]?8ere ilcan tide pe he getendigen scolde, pa beseh he up, 7 him

stoden abuten swearte gastes, 7 mid mycelen Jjreate him onsigen fEvil spirita

heo his sawle on |3an for'Ssi'Se mid heom to hellicen clysunge ge^ his soul,

gripen. He ongan j^a befigen 7 blachigen 7 ungefohlice swseten 7

20 mid mycelen [fol. 39 b] reame fyrstes bidden. 7 his sune Maximum,

|?one he geseh muuuc sySSen, mid gedrefedre stsemne clypode 7cwoe^, ' Min cild Maxime gehelp min, onfoh me on }?inen geleafen,

nses ic J^e derigende on senige Jjingan.' Se sune pa Maximws mid

mycelan heofe gedrefed him to com. He wand |?a swa swa weorm,

25 ne mihte ge'Soligen pa egeslice gesicSe ]3sere aweregodra gasta.

He wsende bine to wage, j^sere heo him setwseron, he wsende eft

ongean, ]?sere he heo fuude. pa ]?a he swa swyc5e geangsumed his

sylfes orwene w£es, ]?a remde he mid mycelre stsemne 7 ]?uss cwas^,

' LseteS me fyrst oSSet tomoregan hure J^ingen,' ac mid |5yssen reme

30 }?a blaca feond tugen pa sawle of ]5an lichame 7 aweig gelsedden. giack fiends

Be Jjan is swutel ]> seo gesih'Se him wear's seteowed for otSre manna gouJj'^J^

beterunge, na for his agenre. La hwset fremode him, ]?eh he o^if ^ iTawa"**

forSsiSe pa swearte gastes gessege, ponne he ne moste J3ses fyrstes

habben pe he gewilnode 1 Ac uten we beon carfulle f ure time mid

25 idelnysse us ne losige, 7 we J^oue mid weldseden gecerran wyllen,

ponne us se deaS to for€[fol. 40a]si'Se gecSreateS. pu ^Imihtige

Drihten gemiltse us synfullen 7 urne for'Ssi'S swa gefade f we mid

20 MS. su ne] Between the u and the n there is an erasure.

21 he] Gamh. MS. ic.

*

35 Between mid and weldseden there is an erasure.

D

Page 48: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

34 EARLY ENGLISH HOMILIES

The parableof the Phari-see and the

The Jewsexaltedthemselvesbecause ofthe old law,but theheathenconfessedtheir sinswithhumility.

The Phari-see praisedhimself onaccount ofhis gooddeeds.

gebette synne sefter ]?yssen fracenfulle life J?inen halgen geferlaehte

beon moten. Seo J^e lof 7 wuldor on ealra wurlda wurld. Amen.

XVDOM/MCA XII POST PENTECOSTEN.

"TVZX/^' Jesus ad quosdam qui in se conjtdebant tanquam iusti, et

asjpevnabantur ceteros, paraholam istam. : 7 reliqust,. Drihten 5

saede Jjiss bigspell beo sumen mannen ]3e on beom sylfen trywwedan ^

heo rihtwise wseron, (7) oSre forsegan, Jjus cweSende, ' Twege msen

eoden into Godes temple heo to gebiddene. An waes sunderhalge,

ocSer wses openlice synfull. pa stod se sunderhalge 7 hine J)uss gebsed,

" God, ic Jjanchige ]?e•f

ic ne earn na swylce o'Sra msen, reafere, 7 10

unrihtwis, forligeres, oSSe swylce j^es manfulle ]?e her stant. Ic

feeste twegen dages on J^sere wuca, 7 ic teoSegie ealle mine Eehte."

pa stod se synfulle feorran, ne dorste his egen up ahebben, ac beot

his breost )?uss cwe'Sende, "God -^Imihtig, miltse me synfullen."'

Nu cwae^ se HEe[fo]. 40 b]lend beo J^yssen, ' SoS ic eow secge, ]?es 15

eode ham gerihtwisod swy'Ser J^one se sunderhalge. For ]?an ]?e selc

J^asre \>e hine ahefS byS geeadmet, 7 se ]>e hine sylfne geeadmet bytS

ahafen.' piss godspell mseig beon twifealdlice getractnod ; serest

beo Judeisscen folca, 7 beo hseSene J^eodan ]3e to cristendome

gebugan; 7 eft sy'SSen be selcen ]?e hine sylfne godne taleS, 7 o'Sre 20

forsic'5. f Judeisce folc wses up ahafen swylce ]?urh rihtwisnysse

ficere ealden se, 7 on J^sere heo sylfe heredon; 7 f hse'Sene folc,

feorrene fram Gode, andette mid eadmodnysse his synnen, 7 wearS

[Gode] genealseht 7 ahafon, 7 ^ Judeissce folc gewat fram Gode

forseowen, ]?urh heora upahafennysse on agenre bodunge. iElc 25

man, ]5e hine godne tale's 7 oSre forsihS, by'S fram Gode gesewen

swa swa se sunderhalge wses, |5e hine sylfne ]?urh agene geearnunge

godne tealde, 7 Jjone o'Serne hyrwde. He eode into Godes temple

hine to gebiddene;

]?a nolde he hine gebidden, ac herigen ; tealde

his gode dseden, swylce God heo nyste. He cwas^, ' God, ic ]?e 30

Jjancige f ic ne eam na swylce oSre [fol. 41a] meen'

; ealles to

mycel clypung, f he nsere oSre mannen gelic. Hure gyf he cwsede

^ he nsere sumen oSre msenn gelic, ac he cvfde^, ' Ic ne eam na

swylc swa oSre msen '; swylce he cwaeSe, ' Ic ane eam rihtwis, 7

]>& oSre synd synfulle.' ' Ic fseste twegen dages on ]7sere wuca, 35

7 ic teoSegie ealle mine sehte.' Nis her nan gebed on Jjyssen

13 Between egen and up there is an erasure,

24 Go^e supplied from Camb. MS.25 on a. b.] Camh. MS. 7 agenre bogunge.

Page 49: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE TWELFTH SUNDAY AFTER PENTECOST 35

worden, ac is gelp. Se synfulle stod feorren, gecnsewe his mis- The sinner

. *?., stood afar

dseden, 7 ne dorste his eo'en up ahebben, ac slon his breost, buss offandcon^. . . . fessed his

cweSende, 'De\is,pTcopitiu.s esto mihi peccatori,' j> is, ' God ^Imihtig, sins,

gemiltse me synfullen.' Her is gebed on Jjjssen worden, 7 her is

5 synnen andettnysse. Betere bycS f se inann mid feawe worden, 7mid onbryrden mode to J^an jiElmihtigen Gods clypige, J^one he

manigfealdlice spece, 7 his worden ne geme. Mid anre clypunge

wearS pes synfulle gerihtwisod, swa swa Drihten beo him cw*^,

' SocS ic eow secge, he eode ham gerihtwisod fram ]?an ocSren/ Is

10 swa ]?eh swy'Se freomfullic, f seighwa hine gelomen and geornlice

to Gode gebidde, gyf hismod byS [foL 41 b] to ]?au swy'Se onbryrd.

Eall man sceal scortlice, mid onbryrdnysse 7 bereowsunge hine

gebidden. Ne scule we tellen, gyf we hwset lytles to gode do's, ac

we sculen gerimen ure misdaeden mid wope 7 geomerunge, 7 ]?8ere

15 miltsunge gebiddan. peh hwa mycel to gode do, 7 syStSen mid

gelpe aetforen Gode his weldseden gerime, ponne byS * heo Gode

swa gecweme swa him waeron Ipses gel*pinden sunderhalgen. Nis

Gode nan neod * ure gode dseden, ac heo fremigeS us * sylfen to Jjan Our good

ecen life, gyf heo buten * idele gelpe for his lufe bycS gefre*mede. bring us to

20 He secS godne wille on ure dsedan, na his neode. peh hwa fede if they are'

senne }?earfe oSSe ma, for Godes nama, hwu maeig he f to mycelan out boasting

tellen, pone God fett hine 7 eallne middeneard ? Gyf he sum hus love of God.

Gode araerS, hwset mseig f to wiSmetenysse ]?3ere healicen heofone,

7 psere ecan wununge j^e God him gearcaS to his rice, to edleane

25 }58es lytlen buses? Se wytega Ezechiel awrat beo pan feower

nytenan pe him seteowde waeron, [fol. 42 a] f heo hsefdon egen

heom on selce healfe. An peeie nytena wses on msennisscre ansyne

him ateowd, oSer on leon ansene, J^ridde on cealfes, feor'Se on

earnes. pas feower nytene getacnodan ba feower godspelleres, The fourb6£tsts sliown

so Matheus, MarcMS, Lucas, Johannes, 7 eac ealle Godes bydeles, J^e to Ezekiei

]?a godspellice lare bodedan. pa feower nytena hsefdon eagan on the four

selce healfe heora lichamen, for ]?an pe Godes gecorena sceolen

foresceawigen heora dseden on aelcere healfe, swa f heo symle god

gewilnodan, 7 wiS yfel heo gewaruien. Ac hit getimeS oft, for ure

35 tyddernysse, f we sume ]?ing forgemeleasigetS J^ahwile pe we embe

sume hogigeS, 7 bute twyn nabbe we nan cage |?8ere seo gemeleaste

byS. Efae Jjcs sunderhalge, J^e we ser ymbe spsecau, hsefde opene

7 MS. sp^ce. 16-19 * denotes erasures."

22 fett] A letter has been erased before the f.

D 2

Page 50: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

36 EARLY ENGLISH HOMILIES

eagen to forhsefdnysse, 7 to selmesdsedon, 7 to Jjancigene Gode, ac

he nsefde naenne wserscipe f he ]?a so6e eadmodnysse on his

weldsedan geheolde. La hwset freme'S ]78ere burhware J^eh f port

beo trumlic on selce healfe getimbrod, gyf j^eer by'S an hwsem open

forlseten, f se winnende [foL 42 b] here Jjurh ]?an infare habbe 1 5

We sculen on uren weldseden blissigen mid so'Sre eadmodnysse, 7uren Drihtene geornlice J^ancigen his gyfe, swa he us geuSe f we

No man can mosten his wille gewj'recen burh sume weldsede. Ne meeig nando good

1

except by mann naht to gode don buten Godes gyfe, swa swa se apostel

God, Paulus cwae^, ' pu mann, hweet haefest ]7u J^ebs pe ]?u fram Gode ne 10

underfenge 1 Hwy wuldrest ]?u swylce pn nan J^ing ne underfenge ?

'

Beo J»an ilcan cwas^ eac ure Drihten, ' Ne muge ge nan J)ing to

gode don buten me.' peh ure dseden beon gode geSuhte, to hwan

mugen heo, gyf heo Gode ne gelicige'S ? ' vElc ]?8ere pe hine

ahefS bycS geeadmet, 7 se pe hine sylfne geeadmet, by© ahafen.' 15

Ne by'S J^es cwide na simle sone gefyllod on manne gesiccSen,

byS swa J^eh wel oft, swa swa we on bocan seghware rsede'S, f se

The Al- iElmihtige Scyppend foroft ba ofermodige un(5ances ffeeadmette.mightyoften ^ •'^^

^ , -rf , ,

humbles the An psdve wses Nabucodonosor, ooer wees his sune Balthasar, 7he did Nebu- manege ocSre heom toecan, peh. we pas suuderlice nsemmen. Nabu- 20

chodonosor, se hse'Sene cyng, geheregode on Godes folca, on Judea

lande, 7 for heora [fol. 43 a] mandseden God f geSafode. pa

genam he pa, madmfaten, gyldene 7 sylfrene, binnen Godes temple,

7 to his lande mid him gelsedde. Hit gelamp eft sy'S'Sen f he on

swefne ane gesihtSe beo him sylfen geseh, swa swa him sy'S'Sen 25

aneode. ^fter J?yssen emb twelf mon'Sen, eode se cyng binnen his

healle mid ormsetre upahefennysse, herigende his weorc 7 his mihte,

7 cwae^, ' Hwu ne is ]?iss seo mycele Babilonia pe ic sylf getimbrode

to cynestole 7 to ]?rymme me sylfen, to wlite 7 to wuldre, mid

minen agene maeigne 7 strseng'Se 1' Ac him clypode })0errihte to 30

Nebu- swySe egeslic stsemne of heofone, }?uss cwe'Sende, ' pu Nabucodo-

wa^scaTt^out nosor, jjin rice gewit fram pe, 7 ]?u byst fram mannen aworpen, 7

dom'for"^' P^^ wunung by'S mid wildeoran, 7 ]5u etst gaers, swa swa oxa,seven years.

ggpfQu gear, o'S'Set ]?u wyte f se hehlice God gewelt manna rice, 7p he forgyfS rice j^an pe he wyle.' Witodlice on ]:8ere ilcan tide 35

wses Jjeos ilea spsece gefyllod ofer Nabucodonosor, 7 he arn to wude,

7 wunede mid wilddeoran, (7) leofode beo gserse, swa swa nyten,

ocScSet his fex weox swa swa wifmanna, 7 his nsegles [fol. 43 bj swa

5 An erasure between se and winnende, and the de is wntten on an erasure

in different ink, Camb. MS. on \Ymnende.

Page 51: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE TWELFTH SUNDAY AFTER PENTECOST 37

swa earnes clawen. Eft sy'SSen him forgeaf se -S^lmilitige Wealdend

his gewitt, 7 he cvfdeB, ' Ic Nabugoclonosor ahof mine eagen up to Nebu-

heofone, 7 min andgit me wearS forgyfen, 7 ic Jia gebletsode Ipoue confesses

hecstan God, 7 ic herede 7 wuldrode ]7one J^e leofeS on ecnysse, for of God,

5 ]9an l^e his raihte is ece, 7 his rice stant on mserSe 7 on mseg'Se

Eall eor'S-bug(i)nde synd to nahte getealde on his wi(Smetennysse.

^fter his wille he de^ seigtSer gea on heofone gea on eortSen, 7 nis

nan ping J?e his mihte wiSstande, oSSe him to cweSe, '• Hwi dest

pn swa ?" On J^gere tide niin andgit gewende to me, 7 ic becom to

10 wur^mynte mines cynerices, 7 min msennischeow me becom.

Mine wyten me sohten, 7 min mser'Se wses geeacnod. Nu eornostlice

ic msersige 7 wuldrige ]?one Heofonlice Cyng, for pan pe ealle his

weorc synd so^e, 7 his weges rihtwise, 7 he maeig geeadmeten pa pe

on modignysse faretS.' pus geeadmette se -^Imihtige God J?one

15 modige cyng Nabucodonosor. Balthasar his sune feng to rice Balshazzar

setter his feeder geendunge, [fol. 44 a] 7 nees gemyndig his feeder his father,

swingle, ac wearS ahafen on modignysse ongcan J?one vEhnihtigen.

On sumre tide he feormede ealle his wyten, 7 bet beren forS ]?a

gyldene 7 )5a sylfrene madmfaten, pe his feeder on Godes temple

20 binnen Jerusalem genam. Heo druncan ]?a of Jjan halgen faten, 7heredon heora hee'Sene godes ; ac j^serrihte wearcS geseowen swylce

anes mannes hand writende on pssve healle wage, setforen J?an

cynge, ]?as word, Mane, Thechel, Phares. pa wearS se cyng to J^an

swy'Se afyrht, f he eall ascranc, 7 man him Isedde to f)one wytege

25 Daniel. He cwas^ to ]?an witega, ' Esed me ]?iss gewrit, 7 ic pe

forgyfe eall purprene reaf 7 gyldene sweorbeb, 7 ]3u byst se j^ridde

mann on mine rice.' Daniel him andswarede, 'Gyf Jjan pe J)u The writing

wille ]?ine welen, ]?iss gewritt ic pe gerecce. pu noldest pe is inter-

warnigen }?urh )?ines feeder J?reale, ac drunce of Godes madmfaten, Danfel.^

30 7 heredest ]?ine bse'Sene godes, dumbe 7 deafe. Nu aseende se

-^Imihtige God pe j^iss gewrit J^e on J)inre healle wage stant,

Mane, Thechel, Phares. [fol. 44 b] Mane, f is, God hsefS geteald J^in

rice, 7 geeendod ; Techel, f is, he aweeh J?in rice on weege, 7 he hit

fand awaned ; Phares, f is, J^iu rice is todseled 7 forgeofen Meden

35 7 Persan.' pa het se cyng syllen J^an wytegan Daniele purprene

reaf 7 gyldene swurbeh, 7 het cytJen geond eall, "p he wsere se

j^ridde mann to him. On j^eere ilcan nihte comen Medes, 7 ofslogen TheMedes

bone Balthasar, 7 Daria Mede feng to his rice. Feola bisne we shazzar and., , , 1 •, 1 im •! ,• p r Darius suc-

mihten eow gereccen beo pysen andgite, hwu se .aldmihtige loroft ceeded him.

38 MS. Medes.

Page 52: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

38 EARLY ENGLISH HOMILIES

Tpa modige geeadmette, 7 pa, eadmode geuferode 7 ahof. Eac ge

magon beo f>ysen, gyf ge wylleS, mycel understanden, 7 ]3urh Ipa,

race ge mugen eow sylfe gerilitlseeen to socSre eadmodnysse, gyf ge

gesselige by'S. On j^sere ilcan bui'li Babilonie ]?e we embe specacS,

wses on Daries dagen se wytege Daniel Godes beh'Seign haliges 5

Daniel re- lifes mann. pa gedemden Ipa wyten f binnen J?rittig dagen

obey the ne baede nan mann nane bene set Gode buten set pan cynge 7 wolden

all prayers swa besyrwen pone unscyldigen Daniel, for ]?an pe he wses swycSe

made to the dere Darie j^an cynge. pa dyde se wytega swa swa his gewune wses,

noUo God. code into his upflore 7 feoll ]?8ere (fol. 45 a) on cneowen 7 gebsed 10

hine to Gode (on) gebegden lymen oSSet j^a hsetSene comen, pe

hiscewton georne. Heo wreigdon pa Daniel to Darie ]?an cynge,

sseden f he forsege heora eallre gesetnysse 7 wolden hine bescufen

into p?eTe leone seacSe. pa swanc se cyng swy'Se otS sefen, wolde

Jjone wytega bewerigen wiS heom. Ac ]3a Jja he ne mihte na Iseng, 15

Daniel is pa let he hine nymen 7 wiirpen J^an leonen, pe Isegen inne ]7an

the lions' sea'Sc. pa cwae^ Darius se cyng to Daniele J^an wytega, ' pin God

pe ]3u wur'Sest wyle J^e aredden.' 7 he pa geinsegelode wiSuten

]?one sea's 7 wear's swa sarig f he slsepen ne mihte on ealre J^sere

nihte, ne he setes ne gemde. Darius ]?a se cyng on dseigred aras 7 20

eode to J?an sea'Se 7 sarlice clypode, * Daniel pxx Godes man, mihte

la Jjin God wiS ]7a leon pe gehealden 1' 7 he andswarede ]5a sone

God sent His' pu leofe cyng leofe p\x on ecnysse. Min God me ssende to sone

protect him. his sengel 7 he fjsere leone mu'S beleac mid his bsenden, J?3et heora

nan ne mihte mine leome derigen. For J^an pe on me is afunden 26

setforen Gode rihtwisnysse, 7 ic wiS pe cyng ne worhte nsenne

gylt.' Se cyng J^a sone swy'Se J^ses fsegenode 7 he(t) up ateon

[fol. 45 b] ardlice Daniel 7 J^a inn awurpen pe hine wreigdon ser.

Heo wurden |?a gebrohte mid bearnen 7 wifen 7 inn to J^an seaSe

sone aworpene, 7 Jja leon heo gelsehten 7 heora lymen totseren mid 30

grimme to(5en ser heo on grund feollan. pa ssende se cyng sone

aenne pistol geond ealle his leode, 7 heo lufelice grette pjsse worden

Darius com- awritene. Ic wylle f min folc on ealle minre rice anmodlice

men to buge to Danieles Gode 7 hine ondrsedon. He is se lyfigende

the God^of God 7 cce on wurlde 7 his rice ne by'S toworpen nsefre. He is 35Daniel.

soS alesend 7 tacne wyrecende on heofone 7 on eor'Se, se be

geheold Daniel wiS J^a reSe deor, -^ heo him derigen ne mihten,

11 on] In different ink.

13 forsege] The first e has been alteredfrom ae, and the (i) before the g han

heen erased.

Page 53: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE TWELFTH SUNDAY AFTER. PENTECOST 39

Daniel leofecle pa swy'Se leof pem cynge o^et Cjrus cyng to cyrus sue

]?an cynedome feng, 7 Daniel weard pa, |pass cynges gedrinca 7 he Darius.

hine arwur'Sede ofer ealle his Jiegnes. pa wees on Babilone psere

mycele byrig Ipeere hse'Senre god, se wses gehaten Bel, 7 hine man5 deeihwamlice fedde mid feowertig scepen, 7 him man win sealde six

sestres to pRU dseige 7 twelf sestres melewes to his metsunge. Se

cyng hine wurSode 7 com selce deeige hine to, to gebiddene to Bele Daniel re-

}3an gode, 7 Daniel se snotere [fol. 46 a] forseh ]7one Bel 7 gebsed pray to the

hine sefre to Jjan Ji^lmihtigen Gode. pa axode se cyng on anen ^'^

10 dfeige, ' Daniel hwy nelt |?u pe gebiddan to Bele }?an gode 1' pa

andswarode Daniel anreedlice J^an cynge, ' Ic nylle wurSigen ]?a

geworhte godes, ac ic gelefe on ]?one lyfigende God se pe heofone 7eor'Se 7 ealle gesceaften gescop, 7 haefS }?one anweald ealles flassces.'

pa andswerede se cyng eft )?an wytegan, * Hwu ]?incS pe la Daniel

15 f pes derewurSe Bel ne sy leofigende god 1 Ne lyfeS he beo mete,

7 dseighwamlice drincS f we him doS to laca 1' pa cwas^ Daniel,

* Ne dwele Jju la cyng. pes god is eeren wiSuten agoten 7 leemen Daniel told

wiSinnen 7 ne lyfet5 beo mete, ne he nsefre ne set oS pjsne an- Bel had*

wearden dseig.' pa geswearc se cyng sone on mode 7 het pa biggengas the fooli

^"

20 pe Bele J»eowwedon cumen to his speece 7 cwas^ heom ]7us to, |j^°^

' Bute ge me secgen f soS is beo ]7yssen, hwa j^as metes J'yege pe

we machige(5 Bele, ealle ge sculen swelten gyf ic gesund beo. Gyf

ge ]70TCne seteowige'S f he ett ]:as metes, ponxie sceal Daniel swelten

dea'Se se pe tselde Eel 7 to bisemsere hsefde.' pa cwas^ Daniel to

25 ]7an cynge ]?uss, ' Stande J)in [fol. 46 b] word cyng.' 7 heo stopen

to J)an temple, J^aer wseron hundseofentig Jjgere sacerdan ealra, pe

J»eoweden Bele on his bigengen symle. pa cwsedon heo ealle

anmodlice to ]?an cynge, ' We gaS nu ealle ut setforen pe cyng,

7 sete pe sylf ]5a sande him beforen, 7 beluc pa dure gyf p\i us ne

80 gelefst, 7 geinsegele pa dure mid Jjine ringe, 7 Jjonne }7U on serne-

morgan ingsest 7 sceawest gyf J^a lac ne bycS gebrucene j?urh Bel,

beo hit ure lifleaste, 7 gyf Bel heo geet, swelte ]7o«ne Daniel, pe swa

hine hyrewede.' Heo eodan ]?a ealle ut setforen j^an cynge, 7 he sylf

gelogede ]5a lac setforen Bel, 7 Daniel het siften on j^ses cynges

35 gesihcSe axen geond ]3one flor, f he eft mihte tocnawen hwa on }3one

ilor stope, pe onfenge pses metes, 7 se cyng ]?a geinsegelode The priests

ardlice pa dure. Hwset Jja sacerdes j^a mid wifen 7 cilden eodan wives and

into ]7an temple under Jjsere eortSe ealle on Jjsere nihte, 7 seten fjone eat the food

mete swa swa heora gewune wses, 7 f win eall druncan, 7 Bel heora temple.

Page 54: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

40 EARLY ENGLISH HOMILIES

god ne abat jjsere lacan. Eft on aernemoregan eode se cyng mid

Daniele to Ipan temple 7 ]:>a dure sceawode. pa stod heo swa

geinsegelod swa swa [fol. 47 a] heo heo on sefen forleten. Heo

geopenodan Ipa. dure 7 inn besegan. pa clypode se cyng 7 cwse^

to ]7aere anlicnysse, ' Msere eart ]?u la Bel 7 mid \>g nis nan facne.' 5

pa hloh Daniel 7 gelette ]?one cyng f he inn ne eode 7 axode hine

puss, ' Hwset }5incS j^e la cyng hwe'Ser Ipu mnge gecnawen hw8e(t)

Cyrus dis- fotlsesten pu geseo on ]?yssen flore gestapone 1' pa beheold se cyng

covered the •^iT-v-TiT 1 ii ldeceit of the J cwxo to Daniele, Ic geseo on pyssen axen ealdre manna stapes,pries 8.

-yv^jfen y cildre/ 7 he gewearS ]?a eorre. He het pa, gelaeccen Ipa 10

lease sacerdes, 7 heo ]?a un'Sancas setywden him pa, dure under J)an

flore, ]?8ere heo inn eodan 7 ]x)ne mete ]?ycgden pe wses gemynt ]?an

goden. pa het se cyng sone ofslean heo ealle, 7 betsehte |7one god

to Danieles dome, pa tobrsec Daniel Bel ]?one god, 7 towearp his

The Baby- tempel unwurSIice call, pa wses on ]?8erebyrig gewuned an draca7 15

shipped a J>a Babilonissce him mete baeron 7 hine for god wur'Sedan, peh he

wyrem wsere. pa cwae^ se cyng sume dseige to Daniele J?uss, ' 'Me

miht p\x nu cwe'Sen f ]?es ne sy cwice god, gebide pe to him, J)eh

pvL to Bale noldest/ pa andswarode Daniel J)uss 6(561106 ]?an cynge,

[fol. 47 b] ' Ic gebidde me sefre to J^an iElmihtigen Gode se pe is 20

lyligende God, 7 gyf ]?u me geleafe sylst, ic ofslea }>ysn6 draca bute

swurde 7 stafe.' pa cwas^ Cirus se cyng f he cunnigen moste gyf

Daniel killed he buten waepnen mihte j^one wyrm acwellen. Daniel ps. worhte

without ]7an drace J^as lac. He nam pich 7 hrysel 7 punede togsedere, 7 mid

byrsten gemsengde, 7 berede to weleren, 7 seaS heo swy'Se 7 sealde 25

J?an drace. pa tobserst he sone swa he abat pees metes 7 Daniel

cwas^ ]?a to pses dracon biggengan, ' Nu ge mugen geseon hwan ge

swa wur^edon.' pa wur(5en gebolgene ]?a Babilonissce ]?earle, 7comen to }5an cynge 7 cwse'Sen mid grame, ' pes aelSeodige Daniel

hsefS l^inne anweald genumen. He is cyng geworden. He 30

acwealde ]7one draca 7 urne Bel he towearp 7 his biggenges he

ofsloh, Betseh hine nu us, elles we pe ofsleaS.' pa ne mihte se

cyng wiScweSen heom eallen, ac betsehte j^one wytega ]7an witlease

Daniel dwelt folca / heo hine wurepan into }7an wildeoran. peer wseron seofon

wHih^seven l^on J he psdT wunede six dages. JGlce dseig man sealde ser ]?an 35^^°°^-

J3an leonen twa seep to bigleofe 7 twegen [fol. 48 a] leapes oS'Set,

ac heom nses pa geseald, f heo toslitten Daniel, pa waes on Judea-

lande an geleaffull wytega Abachuc gehaten, se haefde riperes

24 MS. pu nede.

Page 55: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE TWELFTH SUNDAY APTEE, PENTECOST 41

abedene to his corne 7 beer beom beora mete. Him com ba fligende J^^e, ^^sei of'

. .^°^ com-

to fserlice Godes sengel 7 bet beren bone mete to Babiloniam ratSe S^P'^ed° ' •• Habakkuk to

7 syllen Daniele, Ipe sset on ]7an pytte. pa cwae^ se Abacbnc to take food to

Jian sengle J5uss, ' La leof ic ne geseh pa burb Ipe |5U (emb) sseigst, ne

5 ic nat ]7one seaS, ne embe secgen ne gebyrde.' pa gelaehte se eengel

Abacuc beo Jjan fexe 7 bger bine swiftlice to 'psere foresaede burb 7to psere leone sea'Se swy'Se swifte flibte. pa clypede Abacuc to J^an

o'Sren witega, ' pu Godes man Daniel n}TB J)ysne mete pe to pe pe

God ssende,' 7 be sone andswarode, ' Eala pn min God ]3U wsere

10 min gemyndig 7 J>u ne forlaetst )5a pe lufigetS J^e.' 7 he set pa sone

of J^gere Godes sande, 7 se sengel ardlice eft Abacuc ferede to bis

lande ongean ofer swycSe langne weig. Eft pa on ]7one seofocSen dseig

eode se cyng sarig to ]3an seaSe 7 beseh into, pa efne sset Daniel

ansund betwux J^an deoran. pa clypode se cyng 7 cwas^to Gode

15 ]7uss, (fol. 48b)' Eala ]7u Drihten God pe Daniel on belefcS, myeel

eart ]5u 7 mibtig,' 7 he bet his msen sone up ateon Daniel of ]?8ere

deora seaSe. He bet pa inn awurepen ]5a pe bine ser forwreigdon, 7heo wurden abitene on anre beorhthwile aetforen }?an cynge fram

]5an frecan deoran. Feale we mihten secgen beo swylcen lease

20 goden, 7hwu bisemserfulle heo waeron, 7 heora biggengas tyhten to

eallen fracodnyssen 7 to endeleasen mor'Sdaeden, mancyn dwylden,

otSSset se Hselend Crist to J^yssen life becom.

XVIIN ASSUMPTIONE SANCTE MARIE.

TERONIM us se halge sacerd awrat senne pistol beo forSsicSe Jerome, the

2,5 Jjsere eadigen Marien, Godes ceennestre, to sumen halgen wrote an

msedene, hire name wses Eustocbium, 7 to hire moder Paulam, seo cerning^the

wses gehalgod wudewe. To Jjysen twam wifmannen awrat se ilea Blessed

JeronimMs, manigfealde tractbec, for j^an pe heo wseron haliges^'^'

lifes msenn, 7 swySe gecneordlaecende on boclicen smeagungan.

30 pes Jeronimws waes halig sacerd, 7 getogen on Ebreisscen gereorda,

7 on Grecisscen, 7 on Leden fulfremedlice; 7 be awsende ure

biblio[t]ec of Ebreiscen bocan to Ledene spsece. He is se fyre-

[fol. 49 ajmeste weallsta'Sel betwux Ebreiscen, 7 Grecan, 7 Leden-

4 (enib)] In different ink.

30 An erasure between Ebreisscen and gereorda.

32 MS. biblio ec] ec is tvritten on an erasure.

33 weallstaSel] Camh. MS. wealh-stod.

Page 56: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

42 EARLY ENGLISH HOMILIES

waren. Twa 7 hundseofentig bocan ]7gere ealden se 7 j^sere nywen

he awsende on Leden to anre bibliotecan, buten d^ren manigfealden

trahtbocan 'pe he mid gecneordan andgite deop'Sancenlice asmeade.

Hecomposed pa £et nexteii he dyhte fjysne pistol to Ipssre halgen wudewan

for the holy Paulam, J to ]?an Godes msedene Eustochiuw, hire dohter, 7 to 5

Paula and eallen ]?an msedenlicen werode, Ipe heora mid drohtnigende "wseroriy

daughter. ]?uss cwe'Sende, 'Witodlice ge nede'S me f ic eo[w] recce hwu sec

eadige Maria, on J^yssen dsegSerlice dseige to heofonlicre wununge

genumen waes, f eower msedenlice heap habbe pas lac Ledenre

spsece, hwu pes maere freolsdeeig geond seghwylces geares embryne 10

beo aspaend mid heofonlicen lofe, 7 mid gastlicre blisse gemsersod

sy, pe Iseste eow on hand becume seo lease gesetnysse pe j?urh

gedwolmannen wide gesawen is, 7 ge ponne ]3a geheowode leasunge

for so'Sre race underfon. SoSlice fram anginne ]?8es halgen god-

spelles ge leornodan hwu se hehsengel Gabriel ]7an eadige msedene 15

Marian Jjses heofonlicen J^^Selinges [fob 49 b] acsennednysse gecydde,

The deeds 7 ]3ses Hselendes wundre, 7 )?8ere gesseligen csennestre J^enunge, 7Blessed hire lifes dseden on |?an feower godspellicen bocan geswutellice

cieariyTef oncneowen.' Johannes se godspellere awrat on Cristes J^rowunge,

four gospels, f he sylf 7 Maria stodan mid dreorigen mode wi'5 Jjsere halgan rode, 20

pe se Heelend on gefsestnod wses. pa cwae^ he to his agenre moder,

' pu fsemne, efne her is ]7in sune/ Eft he cw^ae^ to Johanne, ' Loca

nu, her stant J^in moder.' Sy'S'Sen of ]?an dseige, hsefde se god-

spellere Johannes gemene ]78ere halgen Marian, 7 mid carfulre

The Lord ]?enunge, swa swa his agenre moder gehyrsumede. Drihten, ]?urh 25

His Mother his arfsestnysse, betsehte f eadige mseden his caennestran ]?an clsene

msen Johanne, se J^e on clsenen msegShade symle wunode, 7 he

for pj sunderlice )5an Drihtene leof wses, to ]?an swy^e, f he him

Jjone deorewur'Sen madm, ealles middeneardes cwene, betsecen

wolde. Get wislice f hire clsenesta maegeShad ]7an clsenen msenn 30

geSeodd wsere mid gecwemre geferrseddene on wynsumre droht-

nunge. On heom bam waes an mihte (7 an) gesundes msegShades,

ac o'Ser intingan on Marian ; on [fol. 50 a] hire is wsestmbsere

mseg'Shad. Nu is forj^y gehalgod segSer gea Marian msegcShad, gea

hire wsestmbsernysse J?urh ]?a godcundlicen acsennednysse ; 7 heo 35

ealle oSre oferstihS on mseg^hade 7 on weestmbsernysse. pehhwe-

Sere, |7eh heo sunderlice Johannes gemene betseht wsere, J^ehhwe-

"Sere heo drohtnode gemsenelice, sefter Cristes upstige, mid ]7an

32 7 an] inked over later.

to John.

Page 57: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ASSUMPTION OF ST. MARY 43

apostelicen werode, infarende 7 utfarende betwux [heom], 7 heo After

ealle mid mycelre arwurSnysse 7 lufe hire j^enedan, 7 heo heom Ascension,

cuSlice ealle jjing emb Cristes maenniscnysse gewissode ; for pan dweit^with

pe heo fram frym'Se gewisslice ]7urh Ipone Halgen Gast heo ealle ^^°^

5 geleornode, 7 mid agenre gesihSe geseh;

]?eh J)a apostles ]7urh J^one

ilcan Gast ealle j^ing andergeaten, 7 [on] eallre soSfaestnysse

gelaerede wurden. Se heheengel Gabriel heo ungewsemmede ge-

heold, 7 heo wunede on Johannes 7 on eallra }>0ere apostle gemene,

on Jjsere heofonlicen scole, embe Godes ge smeagende, oSSet God on

10 Jjyssen dseige heo genam to ]?an heofonlice j^rymsetle, 7 heo ofer

sengla werodan geuferede. Nis gergedd on nanre bech nan swutelre

gewissung beo hire ge8endun[fol. 50b]ge, bute f heo nu todseig

wulderfullice of pan lichame gewat. Hire byrigen is sutel eallen The

11.1 A^ 1 11- -11 1sepulchre of

onlochmden 00 bysne andweardan dseag, on midden bsere dene St. Mary isTTCtT'i Id I^^ t^® valley

15 Josaphat. oeo dene is betwux psere dune oyon 7 pan monte of Jehosa-

Oliueti, 7 seo byrigen is seteowwed open 7 semtig, 7 pder on uppen

on hire wur'Smentes is arsered msere cirice mid wunderlicen stan-

weorca. Nis nanen deadlicen msen cucS hwu, o'56e on hwylcere

tide hire halge lichame ]?anen setbroden wasre, o'S^e hwyder heo

20 ahafen seo, oS'Se hweSer heo of dea'Se arise. CwgecSen peh seghwylce

lar'Seawes, f hire Sune, se pe on )7an J)ridden dseige mihtlice of

dea'Se aras, f he eac his moder lichame of deaSe arserde, 7 mid

undeadlicen wuldre on heofone rice gelogode. Eac swa gelice forvvel

manega larSeawes on heora bocan setten, beo |7an geedcucodan man-

25 nen pe mid Criste of dea'Se arisen, f heo ecelice arserde synd.

Witodlice heo andettan f pa arserde ma&nn nseron sotSfseste (ge)wyten

Cristes seristes, bute heo weeron ecelice arserde. Nu wi'ScweSe we We deny

beo ]5aere eadigen Marien J?a ece seriste, J^eh, for wserscipe ge-tionofthe

healdenan geleafeii, us gedafenecS [fol. 51 a] ^ we hitwenen swy'Ser Mary, but

30 ]?one we hit unrsedlice gereccen f pe is uncuS buten gelcere fraced- ^la that

nysse. We rsedetS seghware on bocan, f forwel oft sengles comen to souls to^

godra manna for'SsiSe, 7 mid gastlicen lofsange heora sawlen to heo-

fone gelseddan, 7 f gyt swutellucor is, msen gehyrden on J^an forS-

si'Se wsepmanna sang 7 wifmanna sang, mid mycelan lihte 7 sweten

35 brseSe ; on ]5an is cuS f |5a halge msen pe to Godes rice ]5urh goden

geearnungan becomen, -p heo on oSre manna for'SsiSe heora sawlen

underfoS, 7 mid swylcere blisse to reste gelsedden. Nu gyf se

1 heomfrom Camb. MS. 6 onfrom Camb. MS.12 MS. gesendunldunge.

Page 58: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

44 EARLY ENGLISH HOMILIES

If the Hselend swylcne wur'Smynt on his halgene for'Ssi'Se oft geswutelode,

the souls of 7 heora gastes mid heofonlicen lofsange to him gefeccen het, hwu

brough't'to''^ mycele swy'Ser wenst f)u f he nu todseig f heofonlice werod togeanes

much^more^ ^^^ agenre moder ssenden wolde, •^ he mid ormseten lihte 7 unasecg-

8end*the^ endliccn lofsangan heo to })an })rymsettle gelseddan, pe hire gegearcod 5

host for^is ^^^ fram frymSe middeneardes 1 Nis nan twynung f eall heo-

o-wn Mother, fonlic ]?rym ]?a mid unasecgendlicre blisse hire tocymes fsegenigen

[fol. 51b] woldan. So'Slice eac we gelefe'5 f Drihten sylf hire

togeanes come, 7 wynsumlice mid gefean to him on his j^rymsetle

heo gesette. Witodlice he wolde gefyllen |?urh hine sylfiie f he on 10

his 86 behead, Jduss cwe'Sende, ' Arwur'Se ]?inne feeder 7 J^ine moder.'

He is his agen gewite f he his Feeder gearwurSode, swa swa he

cwae^ to |?an Judeisscen, ' Ic arwurSige minne Feeder 7 ge unwur-

Sige'S nie.' On his meenniscnysse he arwurtSde his moder, ]7a pa

he "wses, swa f halig godspell sssgS, hire under'Seodd on his iugetS- 15

hade. Mycele swy'Ser is to gelefene f he his moder mid unasecg-

endlicre arwur'Snysse on his rice gewur'Sede, J^a ]?a he wolde sefter

This festival f'sere msenniscnysse on ]5yssen life hire geearnigen. pes symbeldseig

others ^evenoferstihcS unwi'Smetenlice eallra oSra halgena msessedages, swa

Mother of^ijcele swa fiiss halige mseden, Godes moder, is unwitSmetenlic 20

God is in- eallen o'Sren msedenan, pes freolsdseig is us gearlic, ac he is heofen-

to all other waren sineallic. Beo byssere heofonlice cwene upstiere wundredewomen. ° •' xr o

se Halge Gast on lofsangan J^uss befrinende, ' Hwset [fol. 52 a] is

l^eos jpe her astihS swylce arisende dsegreome, swa wlitig swa mone,

gwa gecoren swa sunne, 7 swa egeslic swa ferdtrume ]' Se Halge 25

Gast wundrode, for ]3an J?e he dyde f eall heofonware wundrede

]?yssere fsemne upfaereldes. Maria is wlitigre J^one se mone, for

J)an pe heo scinS buten ateorunge hire brihtnysse. He(o) is

gecoren swa swa sunne mid leomen healicre mihte, for Ipan Ipe

Drihten, se pe is rihtwisnysse sunne, heo geceas him to csennestren. 30

Hire fser is wiSmeten ferdlicen trumen, for pan pe heo wees mid

halgen msegnen embtryraed, 7 mid sengla ]3reaten. Beo J^ysser

heofonlicre cwene is gecwecSen get ]?urh J^an ilcan Godes Gast.

He cwae^, ' Ic geseh ]?a wlitige swylce culfre astigende ofer stream-

licen riSen, 7 unasecgendlic brse^S stemde of hire gyrlen, 7 swa swa 35

surrounded on IcDctenlicre tide, heo wees embtrymed mid rosene blostmen 7

14 moder] MS. Vesp. fseder, CaitiK MS. moder.

19 oferstihS] The scribe omitted r, then altered it from s before writing

the folloioing s.

Page 59: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ASSUMPTION OF ST. MARY 45

mid hwite lilian.' Pa rosene blostmen getacnigeS mid heora with roses

. . . , , . • * and lilies.'

readnysse martyrdom, 7 J)a lilian mid heora hwitnysse getacnigeo Roses be-

pfi scinende clsennysse ansundes [fol. 52 b] mgege'Shades. Ealle martyrdom,

ba gecorene be Gode geSugen burb martyrdom o'S'Se Jjurb with their

5 claennysse, ealle beo gesiSedan mid Ipsdre eadigen cwene; for ]?an ]?e pure virgin,

heo sylf is seigcSer gea martyr gea mseden. Heo is swa wlitig swa

culfre, for f>an pe heo lufede Ipa. bilewitnysse, J)e se Halge Gast

getacnode, pa, p'A he wses gesegen on culfren gelicnysse ofer Crista

on his fulluhte. OSre martyres on heora lichamen ]?rowedan

10 martyrdom for Cristes geleafen, ac seo eadige Maria nges na licham-

lice gemartyrod, ac seo eadige wses swy'Se geangsumed mid mycelre

Jjrowunge, ]?a ]?a heo stod dreorig anforngean Cristes rode, 7 hire

leofe cild geseh mid Irene nseglen on hearde treowe gefsestnod.

Nu is heo mare ]3one martyr, for pan pe heo ]7rowede ]7one

15 martyrdom on hire sawle, Ipe otSre martyres J^rowedan on heora

lichamen. Heo lufede Crist ofer ealle oSre mgen, 7 for pj weesc^rjgt^^ifoye

eac hire sarnysse beo him teforen oSren mannen, 7 heo dyde his all otters,

deaS hire agene dea'S, for ban be his browung wiss swa swa swurd suffering°

. .pierced her

burhferde hire sawle. Nis heo nanes haliges msegnes bedeeled, ne soul like a'

^ _sword.

20 nanes wlites, ne nanre brihtnysse; 7 for pj heo [fol. 53 a] wses

embtrymed mid rosen 7 lilian, f hire mihten wseron mid mihten

underwreSeda, 7 hire fsegeinysse mid claennysse wlite weere geeht.

Godes gecorene seine's on heofonlicen wuldre, selc beo his geSing'Sen.

Nu is geleaflic f seo eadige cwen swa mycele mid wuldre 7 briht-

25 nysse oSre oferstige, swa hire ge'Sing'Sen o'Sre halgena unwiSme-

tenlice synd. Drihten cwastf ser his upstige, ^ on his Feeder huse

synden feala wununge. So'Slice we gelefeS f he nu todseig pa

wynsumeste wununge his leofe moder forgeafe. Godes gecorenra

wulder is gemetegod beo heora geearnungan, 7 nis JjehhwecSere

30 nan cearung ne ande on heora senigen, ac heo ealle wunigeS on

soSre lufe 7 heahlicre sibbe, 7 selc blisse'S on oSres geSincSen swa

swa on his agenen. Ic bidde eow blissigen on byssere freolstide. ipr?yy<"^° or./ rejoice in

AVitodlice nu todeeig f wulderfulle mseden heofones asteah, f heo this festival.

unasecgen[d]lice mid Cviste ahafen on ecnysse rixige. Seo heofon-

35 lice cwen wearS todseg generod fram ]3yssere manfullen wurlde.

Eft ic cwe^e, fagenigeS for ]7an pe heo becom orsorhlice to ]7an

heofonlice botle, blissige eall mid[fol. 53b]deneard, for |3an pe nu

todseig us-eallen is ]3urh hire earnungen hsele geeht. purh ure Through

ealdemoder Euan us wearS heofone gaten belocan, 7 eft ]?urh of hEve the gate

eaven

Page 60: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

46 • EAE.LY ENGLISH HOMILIES

was closed, Marian us is geopenod, burh -B heo sylf nu todseig wulderfullicebutthrough n a\\ J . 1 1, 1 Ji 1 I.-Mary it is inierde. (jrod puvh ms witegan us bebead p we sculen hineopened to us. , . , i • i i , i • it i

nerigen 7 meersigen on nis halgen, on pan he is wunderlic ; mycele

swySer gedafeneS (us) f we hine on J^yssere maere freolstide his

eadige moder mid lofsangan 7 wur'Sfulle herunge wur'Sigen sculen ; 5

for }5an ]?e untwilice eall hire wurSmynt is Godes herung. Uten

nu forjjy mid eallreestfullnesse ures modes Ipses mseren freolstide

wurSigen, for ]?an pe f siSfset ure hsele is on lofsangan ures

Drihtenes. pa Ipa. on nisegShade wunigetS blissigen heo, for ]:an Ipe

Keo geearnodan Jjget beon f heo herie'S. Habben heo hoge f heo 10

beon swylce f heo wurSfuUice herigen magen. pa Ipa. on claenen

wudewenhade synd, herigen heo 7 arwuiSigen, for J)an Ipe swutel

is f heo ne mugen beon claene buten ]5urh Cris^es gyfe, seo Ipe wses

fullfremedlice on Marian J^e heo herige'S. [fol. 54 a] Herigen eac

7 wurSigen pa Ipa on synscipe wuniecS, for pan pe ]7anen flow(5 15

eallen mildheortnysse 7 gyfe pe heo herigen magen, Gyf hwa

synfull beo, he andette, 7 na'Selses herige, ]3eh ne beo wlitig lof on

Jjses synfullen muSe;]?ehhwe'Sere ne geswica he J?aere herunge, for

Jjan pe J^anen heom is behaten forgyfenysse. pes pistol is swySe

manigfeald us to gereccene, 7 eow swy'Se deop to geherene. Nu 20

ne onhage'S us na swySer beo ]?an to specane, ac we wylletS sume

oSre trymminge beo Jjaere mgeren Godes moder gereccen, to eowwerMary is the beterunge. SoSlice Maria is seo maeste frofer 7 fultum cristenegreatest °

_'

conifort and manneu, B is foroft wel geswutelod, swa swa we on bocan rsede'S.help of

.

Christians. Suwi man wses mid drycrsefte bepseht, swa f he Criste wiSsoc, 7 25

awrat his handgewrit |3an aweregodan deofle, 7 him manrsedden

befaeste. His name wses Theophilus. He ]3a eft sySSen hine

becSohte, 7 ]?a healice pinunge on his mode weolc ; 7 ferde pa to

sumre cirice pe wees to lofe ]?8ere eadigen Marien gehalgod, 7 J^aer

binnen swa lange mid wope 7 fsestenen hire fultumes 7 J^ingunge 30

bsed, o'SSet [fol. 54 b] heo sylf mid mycelan wuldre him to com, 7cwse^, f beo him geSingod hsefde witS ]3one Heofonlice Deme hire

agene Sune.

33 agene Sune is written in different ink on an erasure. After Sune an

erasure.

Page 61: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ASSUMPTION OF ST. MARY 47

XVII

OMELIA.

M^NN pa, leofeste, liwilon ser we gerehten eow J^one pistol J^eBeloved, we

n -r • 1 /> iV* "iVi T • Ik r •113.V6 rG13.lGClv

se halge Jeronimus sette beo forosioe bsere eadieeu Marien, to you the -

, . . 11 -, 1 IT Epistle of

Cvistes moder, purn pone he adweescte pa dwoUice gesettnysse pe St. Jerome,

5 samlaerede maen sseden beo hire for'SsicSe. Nu wylle we eow gereccen teii you con.

beo j?aii halgen godspelle pe man set ]?yssere msesse eow setforen holy gospel

rsedde. ' Intrauit Jesns in quoddam castellum ' ; et reliqua. Se read at this

Hselend becom into summere eaSelicen byrig, y an wif, Martha

gehaten, gelogode hine to hire gereorde. Heo hsefde ane suster Maria

10 gehaten, seo sset set Drihtenes foten j georne his lare hlyste. Martha

so'Slice hire suster eode carfull emb Drihtenes J?enunge. Heo stod

]?a 7 cwas^ to J^an Hselende, ' Drihten, hwy nelt pu hogigan f min

swuster me Iset ane ]?enigen ? Ssege hire f heo me fylste.' Hire and-

swerede se Hselend y cwdeS, ' Martha, Martha, J?u eart carfull / bisig

15 emb fela Ipmg. Witodlice an ping is neodbehefe. Maria geceas ]5one

seleste dsel, se pe ne byS hire nsefre setbroden.' Ne specS })iss

godspell nan j^ing [fol. 55 a] synderlice beo Cristas moder, ac

man hit rset swa |5eh gewunelice a3t hire msesse, for |38ere ciriclice

gesetnysse. AugustinMs trahtnunge we folgieS on ]?yssen god-

20 spelle. pas twa wif, Martha / Maria, wseren Lazarus geswustre, Martha and

pe se Hselend arserde of deacSe. Heo wseren bute Cristes leor- sisters of

ningmsen, y he gelomen set hire hine gereordode mid his leor- whom Christ

ningcnihten. Heo wseron gecerde to mycelre eawfsestnysse ]?urh death.^""^

Cristes lare y wundren, y he heo lufede for pj. He underfeng

25 ]:sere wifmanna penunge, for ]?an pe he hsefde so'Sne lichame, j^urh

}5one pe him hingrode y ]3yrste. Se underfeng psere wifmanna

J^enimge on J^an huse se pe wses on westene fram senglen gereorded.

Nu ]3sence'S sume msenn f pa wif wseron gesselige f heo swylce

cumen underfengan. BO'S f is, gesselige heo wseron, ac swa Jjeh

30 ne Jjurfe we ceorigen f Drihten seo lichamlice on })yssere wurelde

wunigende nu, swa swa he ]?a wses, f we hine mihten eac to us

gelaSigen, for ]?an pe he cwasi^, ' Swa hwset swa ge do's on minen

nama anen psm Isesten, f ge doS me sylfen.' Martha wses swy'Se Martha was

bisig embe Drih[fol. 55 b]tenes J^enunge, y hire suster Maria sset Mary sat at

35 stille set Drihtenes foten, herecnigende his lare. Martha swanc, feet listen-

7 Maria sa&t semtig. On J^yssen tvvam gesustren wseron getacnode teaching.

4 gesettnysse] ihe n correctedfrom e.

7 After reliqua in written Omelia.

Page 62: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

48 EARLY ENGLISH HOMILIES

These twosisters be-token twolives, onetransitory,the othereternal.

' Mary haschosen thebetter part,which shaUnever betaken fromher.'

twa lif, ]?iss geswyncfulle Ipe we onwunigeS, 7 f ece Ipe we gewill-

nige'S; f an lif is wracfull, f o'Ser is eadig, an hwilwendlic, o'Ser

ece. Martha spsec cuSlice to pan Hselende, (7) wolde f he hete hire

suster hire fylsten set Ipeere ]?enunge, pe heo mycel embe hogode.

pa beladode Drihten Marian, 7 cwae^, ' Martha, Martha, Ipu. eart 5

'carfull 7 bisig embe fela J^ing. Witodlice an ]?ing is nedbehefe. Anping byS gesett beforan eallen o'Sren. Nis f an ping fram manegan,

ac manega ping synd fram j^an anen. Feale j^ing synd geworhte,

ac an is se pe geworhte heofones 7 eorSe, 7 see 7 ealla gesceafte

;

pe ealle gescop 7 geworhte an God, se pe ane is so'S God on prjm. 10

haden wunigende. Efne pa gesceafta synden swySe gode, ac ana

is betere pe heo ealle gescop ; |3yses anes gewilnode Maria, pa j^a

heo sset set Godes foten, his word herecninde. Martha was georn-

full hwu heo mihte God feden ; Marie hogode [fol. 56 a] swy'Ser

hwu heo mihte, J)urh Godes lare, hire sawie gereordigen, for j?an pe 15

]?aes modes gereordung is betere ponne ]?8ere wambe. Seo suster

heo wolde habben to hire bisigan, ac Drihten wees hire forspeca, 7heo sset ]7a orsorgre. Drihten cwas^, ' Maria geceas J)one selestan

dsel, se pe ne byS hire nsefre setbroden.' God wses Marthen ]7en-

unge, ]7a heo ]?an ^Imihtigen J^enode, ac swa ]?eh Maria geceas 20

]?oue selre dsel. Hwy selra 1 For j^an pe hit ne byS hire nsefre

setbrodan. Heo geceas geswync, ac hire is f setbroden, for ]?an pe

Crist heo gebrohte to ecere reste on his rice, swa swa he behet

eallen {pe) him |;enigendan, ]3uss cwecSende, ' ]?ser j^ser ic sylf beo,

];sere byS min ]?eign.' Martha swanc pa swylce on rewette, 7 Maria 25

sset stille set ]?eere hySe. Heo wses bisig emben ane J^inge, 7 heold

paes witegan cwide, pe cwas^ 'Michi autem. adherers deo bonum est,

2>onere in domino deo spem meam.' ' Me is god f ic me to Gode

ge'Seode, 7 sette minne hyht on Drihtne.' SwySe god ]7enung is

7 herigendlic, f seghwa Godes ]pearfen j^enige, 7 swySer ]?an 30

sewfsestau Godes [fol. 56 b] Jieowen ; ac swa ]3eh mare is f man J^a

heofonlice lare ssecge J^an ungelseredan, 7 heora sawle gereordige,

pe nsefre ne ateorigeS, ]?one man ]?one deadlice lichame mid

brosnigendlicen mete afylle. ^g'Sres msen behofigeS, gea big-

leofen gea lare ; ac swa ]?eh hwonlice fremeS ]?8es mannes lif pe byS 35

nytene gelic, pe hawweS symle to pasre eor'Se, f is, to eorcSlice

Jjingan, 7 for andgittleaste ne cann his mod awsendan to J^an

24 ])ej In different inlc.

25 on rewette] MS. Vesp, orewitte, Canib. MS, on rewette.

Page 63: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ASSUMPTION OF ST. MARY 49-

uplicen ))ingan, ne to J^an ecen life. Paulus cwae^, ' 8e pe ne cann,

hine man eac ne cann.' Eft he cwae^, ' pa j^a buten Godes se syn-

gietS, pa losigeS eac buten Godes se.' On Jiysen wraecfulle life we in this

sculen earmra manna helpen. We sculen ]?a hungrie fedan, hnacoda life we ought

5 scryden, cumen underfon, haeftlinges ut alesen, ]?a ungeSwaere gesib- poor!

bigen, untrume geneosigen, deade bebyrigen. pas Jjenungen future^life

^

synden on J)yssen life, pe Martha getacnode. Witodlice on J^anbe^none-

towearden life, pe Maria getacnode, ne by'S }3as neoden, ne Jjas^^^^^ *®^'

]5enunge; J^ser we by'S gefedde, 7 we ]?8er naenne ne fedeS

;j^ser

10 byS fullfremed f Maria her ceas. Beo ]3an [fol. 57 a] life cwae^ se

Hselend, f he decS his halgen sitten, 7 he sylf farende heom J^eneS.

pan he J^enetS ponne, pe him nu j^enigeS ]5urh J?earfena fjenunge ;

for ]?y is Marthan J^enung swySe herigendlic, ]?urh heo wses Maria

geherod. peh se lareaw halig beo, hraSe aslaca'S his tunge to ]?sere

15 godcundan bodunge, gyf he nsefS J^ses lichames foda ; is swa Jjeh

selre f f ece is. We seedan eow 7 gyt secge'S, f J^a twa gesustra

hsefden getacnunge J?yses andweardan lifes 7 J^ses ecan. On ]7an

ane huse wseron twa lif [7] f so(5e lif Crist. On Marthan wses

getacnung ]?ysses andsweardes lifes, on Marian wses f towearde.

20 ^ $ Martha dyde, j^ser we syndan; f ;^ Maria dyde, to ]3an we

hopietJ. ^gcSer is herigendlic lif, ac'fan is swa ]7eh geswyncfull.

iNe beo se carfulle lehterfuU, ne [se] ne lufige idelnysse se pe on

stillnysse is;

pa. pa emben oSre manna bigleofe 7 scrude hogigetS,

Jja geefenlgeceS Marthan; Jia ]3a gemeS pseve heofonlicen lare, J^a

25 geefenlaeceS Marian, pe Drihten swySer herode. Witodlice swa when wer, 1 ii' ii-jf pijf consider

ott swa we emb oore manna neode hogieo, we geeienlseceo other men's

Marthan, 7 swa oft swa [fol. 57 b] we to Godes huse ga^, his lof "mitate

to geherene 7 us to gebiddene, Ave geefenlaececS Marian, piss ^hen we go

godspell is nu scortlice getrahtnod, 7 we secgeS eow f nan mann House, we

30 hine ne sceal beladigen f he Godes cirice ne gesece, J^eh heo him ^ary*^

feorr beo. Swa he feorren Godes hus gesehtS, swa his mede mare

by(5. Nis nan twyn f eow ne beo forgolden selc Jjsere staspe pe ge

to Godes huse stepped, emben eower sawle l^earfe. Hwset wylle weswySer secgen beo ]?yssen simbeldeege, bute f Maria, Cristes moder,

35 wearS on J^ysse dsege, of J)yssen geswyncfulle life genumen up to

heofone rice, to hire leofan Sune, pe heo on life gebser, mid ]?an heo

blisse'S on ecere myrhtSe a to wurlde. Gyf we mare secgeS beo

18 Sefore J) 7 erased. 22 Between the ne'* an erasure.

33 MS. ebnben] The loop of h forms the first two limbs ofva.

E

Page 64: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

5.Q EAllLY ENGLISH HOMILIES

Jjyssen symbeldsege fjone we on halgeu bocan rsedet?, ]>e ]?urh

Godes dyhte gesette wteron, Iponne beo we J^an dwolmannen gelice,

]?e beo heora agenen dyhte, oSSe swefne, feale lease gesettnysse

awriten ; ac ]?a geleaffulle lartSeawes, AugustinMs, Jeronimws, Gre-

gorms, 7 seighwylce oSre, jpurh heora wisedom, heo towurpen. Synd 5

swa ])eh get J?a dwollice bee, seigcSer gea on Leden gea on -^nglisc,

7 heo rsede'S ungersede msen.

XVIII

[Fol. 58 a] [THE ASSUMPTION OP ST. MARY.]Basiiius was "ll^TE wylleS eow gereccen beo geseudunge )78es arleasen Godes

of Cappa- ' ' wiSersacan Julianes. Sum halig biscop waBS Basiiius gehaten, 10

Julian was se leornode on anre scole, 7 se ilea Julianws samod. pa gelamp hit

Emperor. swa j) Basiliws wearcS to biscope gecoren to anre byrig j^e is gehaten

Capadocia, 7 Julianws to casere, peh. he serre to preoste bescoren

waere. Julianws ]?a ongan to lufigene hse'Sengeld, 7 his cristendome

witSsoc, 7 mid eallen mode hseSenscipe beeode, 7 his leode to Ipan 16

ilcan genedde. pa set sumen cere gewsende he to ferde ongean

Perscisce leodscipe, 7 gemette J?one biscop, 7 cwae^ him to, ' Eala

Jju Basiliws, nu ic habbe J^e oferSogen on u'Switegunge.' Se biscop

Basiiius him andswerede, ' God forgeafe f pn u'Switegunge beeodest.'

juifan three 7 he ]?a mid ]3an worde him bead swylce lac swylce he sylf breac, 20

as a^iSess^*^^ f wseren ]?reo berene hlafes, for bletsunge. pa het se wi'Sersaca

juiiaiT onfon j^gere hlafen, 7 ageofen pan. biscope togeanes gaers, 7 cwas^,

inretur^n'*^^' He bead US nytene fode, underfo he gsers to leane.' Basiliws

ened^to****^'underfeng f gsers, }?us cwe'Sende, ' Eale ]?u casere, soSlice we u'Sen

de^^roytbej,g -p^^ -p^ ^g g^,|£g bru[fol. 58 bJcaS, 7 Ipn us sealdest to edleane 25

ungescadwisre nytena bilyfene, na us to fode ac to hospe.' Se

Godes wiSersaca hine pa, gehathyi'te, 7 cwae.^, ' pone ic fram ferde

gecerre, ic towurpe J?as burh, 7 heo gesmeSige, 7 to earSlande

awsende, swa ]3set heo byS cornbaere swy'Ser |:one mannbaere. Nis

me uncu'S j^in dyrstignysse, 7 ]?yssere burhware, pe ]?urh pine 30

tyhtunge ]?a anlicnysse, pe ic arserde 7 me to gebsed, tobrsecon 7towurpon,' 7 he mid J^ysen worden ferde to Persiscen earde.

Hwset J)a Basiliws cydde his ceasterwaren J?8es re'Sen caseres

J^eowrace, 7 heom selest rsedbore wearS, pass cweSende, ' Mine

gebrocSre, bringeS eowre sceattes, 7 uten cunnigen, gyf we mugen, 35

Jjone reSen wiSersaca on his geancerre gegladigeu.' Heo pa mid

Page 65: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE ASSUMPTION OF ST. MARY 51

glseden mode him to gebrohten goldes, 7 seolfres, 7 deorewurSra

gimmen ungerime heapes, 8e biscop ba underfeng ba madmes, 7 The BishopRlld 3,11 ijll6

bebead bis preostan 7 eallen pan folce, f heo beora lac offroden peopleofforGii sril'ts

binnen J^an te??^ple, J^e waes to wur'Smynte J^sere eadigen Marian to the

5 gebalgod, 7 bet beo |?8erbinnen anbidigen [fob 59 a] mid ]?reora Mary that

dagane faestene, f se ^buihtige Wealdend, ]3urb bis moder ]?ing- intercede

rseddene towurpe f^ses unribtwisen caseres andgit, pa on Ipsere ^^'

J>ridden nibte ]?8es faestenes, geseb se biscop mycel lieofonlic werod

on selcere bealfe Jjbbs templen, 7 on midden J^an werode sset seo

10 beofonbce cwen Maria, 7 cwae^ to pan pe bire neb stoden, ' Gelan-

gie'S me J)one martyr Mercurium, f be gewende wiS |)S8S arleasen

wiSersacan Julianum, 7 bine acwelle, se Ipe mid toSundene mode

God minne Sune forsib'S.' Se balge cySere Mercuriws gewsepnod Mary sent

rsedbce com, 7 beo bire bsese ferde. pa eode se biscop into Jjsere martyr

15 oSre cirice, j^ser se martyr inne Iseig, 7 befran Ipone ciricweard to slay

bwar pads balgen wsepnen wseren. He swor f be on sefnunge set

bis heafde witodlice beo geseage, 7 be J^serribte wende to Sawc^a

Marien temple, 7 pan folce gecydde bis gesih'Se, 7 J^ass wselreowan

• forwyrd. pa eode be eft ongean to pses balgen martyres byrigene,

20 7 fand bis spere standen mid blode gegiedded. pa sefter J^rym

dagen com an [fob 59 b] j^ees caseres Jjeignen, Libanws gebaten, After three

7 gesohte |53es biscopes fet, fulbtes biddende, 7 cydde him 7 ealre told the

Jjsere burbware ]?ses arleasen Julianes dea'S, cwas^ f seo ferd wicode the Emperor

wiS })Eere ea Eufraten, 7 seofen weardsetlen wacoden ofer ]?one slain by an

25 casere. pa com psere steppende sum mien's ceempe, 7 bine hetelice warrior.

]?urh]?ydde, 7 J^aerrihte of beora gesib'Se setdwan; 7 Julian?is pa

mid anSrsecen reame forswealt. Swa weartS seo burbware aredd

purh. Saoictava Marien wi'S J:one Godes wiSersaca. pa bead se

biscop ]3an ceasterwaren beora sceattes. Heo cwsedon f beo

30 uSen ]5sere laca }?an undeadlicen Cynge, pe beo swa mibtiglice

genere(de), mycele bet ]7one ]:an (deadlicen) arleasen ewellere. Se

biscop Jieb nedde f folc f heo pone ]?ridden deel j^ses feos under-

fengen, 7 he mid ]3an twam daelen f mynster gegodede. Gyf hwa

smeage bwu J^iss gewur'Se, ponne secge we,'f

]?es martyr bis lif

35 adreah on Isewden bade;

pa wearS be Jjurb bse'Senra manna

ehtnysse for Cristes geleafe gemartyrod, 7 cristene msenn sySSen

11 MS. martyr.

26 setdwan] The set is written in different inlc on an erasure and is scarcely,

legible, hut the dwan is clear.

36 MS. cj.

E 2

Page 66: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

:or us.

52 EARLY ENGllSH HOMILIES

his Lalgen lichame binnen J^an temple wurtSfullice gelogoden,

7 his wsepnen [fol. 60 a] samod. Eft, pa J)a seo halige cwen hine

aseende, swa swa we nu hwon ser stedon, Ipa ferde his gast swiftlice,

7 mid lichamlicen wsepnen Ipone Godes feond ofstang, his weard-

Let us pray setlen onlokinden. Mine gebro'Sren Ipa leofeste, ute clypigen mid 5

ly to the singalen gebeden to })sere halgen Godes moder, f heo us on uren

of God that nedSearfnysscn to hire bearne geSingige. Hit is svvycSe geleaflic

intercede f he hire myceles ]?inges ty'Sigen wylle, se Ipe hine sylfne gemede-

mode, f he ]7urh heo, for middeneardes alesednysse, to msenniscen

msen acsenned wurde, se pe sefre is God baton anginne, 7 nu J)urh- jq

wune'S, on anen hade, soS mann 7 BO'S God, a on ecnysse. Swaswa seghwylc mann wune^ on sawle 7 on lichame an mann, swa is

Crist, God 7 mann, an Hselend, se J^e leofeS 7 rixeS mid Feeder

7 Halgen Gaste on eallre wurlde wurld. Amen.

XIX

nil ZL. SEPTEMBK. PASSIO 8ANCTI JOB.ANN1S 15

BAPTISTE.

Misit Eerodes 7 tenuit Johaimem. Et reliqua.

l\/rARCUS se godspellere awrat on Cristes bee beo ]?an meeren

Herod "im-" fulhtere Johanne, f se wselreowe king Herodes hine gehsefte,

greatBaptist [fol. 60 b] / on cwarterne sette, for his broker wife, seo wses haten 20

account of Herodias, pa, he genam of his bro^re Philippen. Johannes hineero las.

j^j-^atode 7 cwas^ f hit manfullic wsere f he his bro'Ser wif haefde,

7 ^wif Herodias syrewde ymbe Johanne, 7wolde hine to dea'Se gedon

gyf heo mihte. Herodes so'Slice hsefde mycelne ege to pan fultere,

he wiste f he wses rihtwis 7 halig, 7 hine geheold, 7 beo his lare 25

feale j^inga dyde, 7 to langere hwile hine gehyrde. pa becom se

dseig his acsennednysse, 7 he gela'Sede his ealdormsen 7 his weotan

to his feorme. pa eode his dohter inn mid hire maedene, 7 plegede

setforen pan feeder, 7 him j^earle gelicode hire plega, 7 eallen ]3an

gebeorscipe. pa cwae^ se king to his dohter, * Bide me hwaet swa 30

])u wylle 7 pe byS gety^ed.' He swor pa mid mycelen a'Se, f he

hire forgyfan wolde, ]?eh heo healfne dael his rices bsede. Heo ]?a

befran J^a moder, hwset heo bidden scolde. Heo cwae^, ' Bide f he

26 MS. hine.

St. Markwrote that

Page 67: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE PASSION OF ST. JOHN 53

J)e forgyfe Johannes heafod Jjges fulhteres.' pa cwas^ seo dohter Herod's

to pan kinge, ' Ic bidde f Ipu. hate nu rihte beren to me Johannes asked for

[fol. 61 a] heafod on ane disce.' pa wearS se king [gedre]fed for johnthe

Jisere bene, / nolde peh. for bis acSe ne for ]?an gebeoran his word ^^ ^^ *

5 awsegen, ne J?a dohter ahwsenen, ac ssende j^serrihte senne cwellere,

7 bet his heafod bringen on anen disce. Se cwellere J5a beheafdode

J)one meere wytega binnen ]3an cwarterne, 7 f heafod pan kinge

brohte, 7 he hit rsehte his dohter, 7 seo dohter pasve moder. Comen

pa, sySSen his frynd, 7 his lie bebyredon. pes Johannes wges se

10 msereste mann, swa swa Crist beo him cytSnysse j^uss gecydde.

He cwas^, ' Betwux wifa bearnen ne aras nan mserra beam ]5one

Johannes se fulhtere.' Nu habbe ge oft geherd beo his msere

drohtntinge, 7 beo his J^enunge, nu wylle we ymb fiysses godspelles

trahtnunge sume swutelunge eow gereccen. pes Herodes pe This Herod

15 Johannen beheafdigen het, 7 on psds Hselendes j^rowunge Pilate manded

Jjan ealdormaen ge'Safode, -jp man hine to his dome betaehte, wses pass beheaded

otSres Herodes sune, pe on J)an time rixode, ]3a Crist wses geboren ; of the other

ac hit wses swa gewunelic on ]7an time, f rice [fol. 61 b] [msenn] ruled at the

scopen heora bearnen namen sefter heom, sylfen, f hit wsere geSuht chrisr-wa's

20 Jjses pe mare gemynd fises fseder, pa pa. se sune wses his yrfename,°^^'

7 wses for pj gecegd his fseder name. Se wselreowa fseder hsefde

fif sunen, })reo he het acwellen on his feorhadle, ser J»an pe he

gewite him sylf, pa geweai'S he reowlice 7 rsedlice dead sefter

pan pe he ]5a cild acwealde for Cristes acsennednysse. pa feng

25 Archelaus his sune to rice, pa embe ten geara fyrst wearS he

ascofen of his cynesetle, for ]pan pe f Judeisce folc wreiden his

modignysse to }?an casere, 7 he )5a hine on wracsitS afsende. pa

dselde se casere f Judeisce rice on feower, 7 sette j^serto feower

gebrotSre, ]?a synd gecweSene sefter Grecissen gereorde, Tetrarche, ^SO synd fiSerrice. FiSerrice bytS se pe hsefS feortSe dsel rices, pa wses

an Jjyssere gebroSre Philippus gehaten, se gewifode on pais, kinges Philip

dohter Arete, Arabiscre };eode, seo hatte Herodias. pa sefter Herodias,

sumen fyrste wurden beo ungesome, Philippws 7 Areth, 7 he genam of King

pa dohter of his aSume, 7 forgeaf heo his bro'Ser [fol. 62 a] Herode,

35 for ]?an pe he wses fur^ere on wurSscipe 7 on mihte. Herodes ]3a

awearp his riht sewe, 7 forligerlice manfulles sinscipes breac his

3 gedre|fed] Only the last three letters are clearly visible, tJie first part is

almost erased.

18 mffinn can only ie i-nferred, as the word has been almost entirely erased.

Page 68: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

54 EAELY ENGLISH HOMILIES

bro(5er lafe. pa on J^an time bodede Johannes se fulhtere Godes

rihtwisnysse eallen Judeisscen folce, 7 ]?i'eatode J^one Heroden, for

pan fiilen sinscipe. pa geseah Herodes f call seo Judeisce msenige

arn to Johannes lare, 7 his mynegunge geornlice gehersumeden.

Herod im- pa Wear's he afvrht, 7 wende B heo wolden for Johannes lare his 5prisoned

^ J>

/ Y^ iii-

John in cvnedom forseon, 7 wolde ba forradian, 7 gebrohte hme ba onMachaer-

"'

\ .^

.

^ (r i ttuntia. cwarterne, on anre byrig pe is gecweoen Macherunta. Hwset pa

Johannes asaende of ]?an cwarterne tweigen leorningcnihtes to

Criste, 7 hine befrann, J)us cwe'Sende, ' Eart ]?u se J?e toweard is,

o'S(5e we o'Sren anbidien sceolen %' Swylce he cwsede, ' Geswutele 10

me, gyf Ipu sylf wylle ny'Ser astigen to helwaren for manna alesed-

nysse, o'S'Se gyf ic scule cy"Sen J)inne tocyme helwaren, swa swa ic

raiddenearde pe toweardne bodede 7 geswutelode.' Hwset ]?a se

' Hseliend on p?ere ilcan tide, swa swa Lucas se [fol. 62 b] godspellere

awrat, gehselde manega untrume fram mistlicen coSen, 7 woden 15

The Saviour mannen gewit forgeaf, 7 blinden gesihSe, 7 cwae^ sy'5'Sen to

John's Johannes arendracan, ' FarecS nu to Johanne, 7 cySeS him }?a ping

'Go now to pe ge gesegan 7 geherden. Efne nu blinde geseoS, 7 pa healte

make known g^S, 7 reoflige meen by'S geclsensode, deafe gehere'S, 7 pa deade

things ariseS, 7 fiearfe bodied godspell; 7 se by'S eadig pe on me ne byS 20

have seen geseswicod.' Swylcc he cwsede to Johanne, ' pyllice wundre ic wyrce®^^

ac swa ]?eah ic wylle dea'Se swelten for mancynnes alesednysse,

7 pe sweltende sefterfyligen, 7 se by'S gesselig pe mine wundre nu

gehyrecS, gyf he minne deaS ne forsih'5, 7 for )?an dea'Se ne

geortreowe'S f ic God earn.' puss onwreah se Hselend Johanne, 25

f he wolde hine sylfne gemedemigen to deaSe, 7 sy'S'Sen hellware

geneosigen. pa betwux J^ysen, gelam]? f Herodes, swa we ser

cwseden, his wyten gefeormode on ]?an dseige pe he geboren wses

;

for ]3an j^e heo hsefden on pan time mycele blisse on heora gebyrd-

On Herod's tiden. Seo dohter Jja, swa swa we ter cwseden, plegede mid hire ^0

daughter msede[fol. 63 a]nen on ]?an gebeorscipe, heom eallen to gecwemed-

the feast nyssen, 7 se feeder pa mid a'Sa behet, jp he wolde hire forgyfen swa

hwset swa heo gewilnode. preo arlease scylden we gehyrden,

ungesselige msersunge his gebyrdtide, 7 J?a unstseS'Sige hleapunge

Jjses msedenes, 7 J^ses fseder dyrstigen a'Ssware. pan ]?rym }?ingan 35

us gedafoneS f we wi'Scwe'Sen on uren j^eawen. We ne moten ure

gebyrdtide to nanen freolsdseige mid idele meersungan awsenden, ne

ure acsennednysse on swylcen gemynde habben, ac we sculen urne

sendenexten dseig mid bereowsunge 7 daedbote forsceawigen, swa

Page 69: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE PASSION OF ST. JOKK 55

swa hit awriten is, ' On eallen j^ine ]?ingu?ri beo pn gemyndig ]?ines it is written,

endenextes dseiges, 7 pn ne syngest on ecnysse.' Ne us ne things be

gedafeneS f we urne lichame, ]?e Gode is gehalgod on j^an halewende of thy last

fulhte, mid unwislice plegen 7 hygeleaste gescsenden, for pan ]3e^^'

5 ure lichamen synd Godes lymen, swa swa Paulus cwdecf, 7 behead

^ we sceolen gearcigen urne lichame liflice ofrunga pe witS heafod-

lehtres by'S gescyld, 7 ):urh halge mgeignuw Gode anfenge 7 halig.

God sylf forbeot [fol. 63 b] selcne a'S cristene mannen ]?uss

cwetSende, ' Ne swere pn. ])urh heofone, for ]?an pe heo is Godes

10 J^rymsetle. Ne swera pXL j^urh eor^e, for |?an pe heo is Godes

fotscameh Ne swera ]?u J)urh ]7in agen heafod, for |5an pe p\x pQ

ne miht wyrecen an heer ]?ines fexes, hwit oSSe blac. Ic eow

secge, Ne swerige ge J^urh nan J^ing, ac heo eower spsece )3uss ' S-wear not

gesendod, Hit is swa ic secge, oSSe hit nis swa. Swa hwset swa thing.'

J5 psdv mare byS })urh aS, ^ hy'S of Jjan yfelen.' Crist sylf gefsest-

node his spsece, pB. p&. he spsec to anen Samaritaniscen wife mid

J?ysen worde, * Crede micJii,' f is, ' Gelyf me.' pehhwe'Sere gyf

we hwar unwserlice swerige'5, 7 se aS us genede to wyrsen dsede,

ponne byt? us rsedlicor, p we ]?one mare gylt forbugen, 7 ]?one

20 acS wi(5 God gebeten. Witodlice Dauid swor ]?urh God -p he wolde

]7one stunte were Nabal ofslean, 7 ealle his ping adilgien ; ac set

Jjsere forme l^ingunge }5ses snoteran wifes Abigal, he awsende his

swurd in ]?sere scse'Se, 7 herede ps&s wifes snoternysse, pe him

forwernde ]?one [fol. 64 a] pleolice mansliht. Herodes swor ]7urh Herod

25 stuntnysse, f he wolde Jjsere hleapende dohter forgeofen swa hwset foolishness

swa heo bsede;pa for ]?an pe he nolde fram his gebeoran beon he would

gecweden manswara, ]?one beorscipe he mid blode gemsengde, laughter

7 ]3aes msere witegan dea'S j^sere ly^re hoppestren hire glywes to she^sked.

mede forgeaf. Mycele selre him wsere, f he |5one aS tobrsece, })one

80 he swylcne wytega acwellen hete. On eallen J?ingan we sculen

carfullice hogien, gyf we ahware, ]3urh deofles syrewungen, on Jjan

fracodnysse samod befealle'S, f we simle ]?one maren gylt forfleon

J»urh utfsere pses Isessen, swa swa de^ se pe his feonden ofer sumne

weall setfleon wyle, j^owne cepS he hwar se weall unhehst sy, 7 l^ser

35 ofersceott. Witodlice Herodes, j^a pa he nolde, |3urh Johannes

munegunge, j^one unclsene sinscipe awsenden, })a wearS he to

manslihte befeallen; 7 wses seo Isesse synne intinga f'sere maren,

f he for his fulen forligere, pe he georne wyste f Gode andssete

wses, )?ses wytegan blod ageat, j^e he [fol. 64 b] wyste f Gode

18 MS. genede by.

Page 70: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

56 EARLY ENGLISH HOMILIES

gecweme wses. piss is se cwide Jjses godcundlicen domes, be ]?an

J^e is gecweSen, ' Se ]7e halig is, beo he gyt swy'Ser gehalged.'

pis gelamp ]?an fulhtere Johanne,se Jjb wses halig ]?urh manigfealden

John -was geearnungen : 7 he Avses e^yt swySer orehalgod, ba ba he burhstill more

i*"

. ,, ihallowed soofsestnysse bodunge becom to sigefseste martyrdome. Herodes 5whenhe, ii-through the heowede hirie syline unrotne, pa seo dohter hine ]?8es heafdes baed,

truth came ac he blissode on his digolnysse, for Ipan pe heo ]?8es mannes deaS

martyrdom, bsed, JjB he ssr acwellen wolde, gyf he semtan hsefde. Witodlice gyf

f cild bsede Ipses wifes heofod, mid mycele gramen he hit wolde hire

wiScweSen. Naes Johannes mid ehtnysse geneded f he Crista 10

witSsoca, ac peh. he sealde his lif for Criste, pa pa he wses for

sotSfsestnysse gemartyrod. Crist sylf cwse^, ' Ic eam soofsestnysse.'

John was Johannes wses Gristes forrynnel on his acsennednysse, 7 on his

runner of bodunga, on fulhte, 7 on browunffe, 7 hine to hellwaren midChrist.

o' '

deorewurSen deaSe forestop. pa J^a he beheafdod'wses, |?a comen 15

his leorningcnihtes, 7 his halige lie feredon [fol. 65 a] to anre

byrig seo is gehaten Sebaste, 7 heo pssr hine geleigdon. f halige

heafod wearS on Jerusalem bebyriged. Sume gedwole mgen

cwsedon, f f heafod scolde ablawen ]?3es hinges wif Herodiaden, J^e

he fore acweald wses, swa f heo ferde mid winde geond eall wurld; 20

ac heo dweleden mid J»sere sage, for ]5an pe heo leofode hire lif otS

sende sefter Johannes siege. SoSlice Johannes heafod wear's

The head of sySSen geswutelod twam easterne munecan, pe mid gebeden pa

shown to burh geneosodan, 7 heo ]5anen ]?one deoi'ewur'Sen madm fereden to

who brought sumre byrig pe is Edissa gehaten; 7 se ^Imihtige God ]?urh 25

city called $ lieafod ungerime wundre geswutelode. His ban, sefter langenessa.

fyrste, wurcSen gebrohte to J^sere msere byrig Alexandria, 7 ]?8ere

mid mycele wurSmynte gelogode. Nu is to besceawigene hwu se

^Imihtige God, beo his gecorenan 7 ]:a gelufede J^eignes, J)a ]?a he

to J)an ecen life forestihte, geSafeS f heo mid swa mycelen [witen] 30

beon fornumene 7 tobrytte on J?ysen andwearden life. Ac se

apostol Paulus andswerede beo J^ysen, [fol. 65 b] 7 cwasi^, f' God

JjreaS 7 beswingS selcne pe (he) underfoh'S to his rice, 7 swa he

forseowenlicor byS gewitnod for Godes namen, swa his wuldor bytS

mare for Gode.' Eft cwae^ se ilea apostol on oSre stowe, ' Ne synd 35

na to wicSmetene pa |?rowunga fiyssere tide ]7an toweardan wuldre

pe byS on us geswutelod.' Nu cweSS se trahtnere, f nan wildeor,

ne on fiSerfoten ne on creopeuden, nis to wiSmetene yfele wife.

30 witen isfrom Camb. MS. 36 MS. wurlde.

Page 71: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE PASSION OF ST. JOHN 57

Hw^t is betwux fiSerfoten reSre ]?one leo 1 CSSe hweet is

wselreowre betwux nseddre cynne |7one draca 1 Ac Salomon cwse^, Solomon

^ selre waere to wunigenne mid leon 7 mid dracan Ipone mid yfele were better

wife 7 oferspaecen. Witodlice Joharewes on westene wunede betwux with lions

5 eallen deorcynne ungederod, 7 betwux dracan, 7 aspiden, 7 ealle than with*^^

wyrmeynne, 7 he heo ne ondred. So'Slice seo awei'egode Herodias taik^iyg

mid beheafdunge hine acwealde, 7 svva mseres mannes deaS to gyfe "^^o™**^-

hire dohter hleapunge underfeng. Daniel se witega Iseig seofon slew John,

niht betwux seofen leonen on anen seaSe ungewsemmod, 7 f10 aweregode wif Gezabel beswac Ipone rihtwisen Naboth to his feore,

]?urh lease gewittnysse. Se witege Jonas wses [fol. 66 a] gehealden betrayed

unformolten on J?aBs hwseles inno'Se Ipveo niht, 7 seo swicola Dalila

pone strange Sanson, hire agene were, mid olsecunge bepsehte, deceived

7 bescorene fexe his feonden belaewde. Eornostlice nis nan

15 wyrmcynn ne wilddeorcynn on yfelnysse gelic yfelen wife. Se

wyrdwritere Josephus awrat, on Ipasre ciriclice gereccednysse, f se ^ot^ that

wselreowa Herodes lytle hwile aefter JohanTies deaSe rices geweolde, ^g^th of

ac wearS for his mandseden serest his here on gefihte ofslagen, wa^^'eSf'^'*^

7 he sylf sySSen of his cynerice ascofen, 7 on wracsiS asend, swy (5e^^^° ^^®*

20 rihtwisen dome, pa pa, he nolde hlysten Johawwes lare to |)an ecen

life, f he eac rsedlice his hwilwenden cynedom mid hospe forlure.

Augustinws se wise us manecS, to ure sawle j^earfe, mid f^ysen

worden, 7 cwas^, ' Besceawi'S, eow ic bidde, mine gebrocSre, mid

gleawnysse, hwu wrsecfull |3iss andwearde lif is, 7 |3eah ge

25 ondraede'S eow f ge hit to raedlice forlseten. Ge lufigeS J^iss lif, on

J)au pe ge mid geswynce wuniged;

]?u hogest ymbe J)inre neode;

pn eornst, and [fol. 66 b] byst geangsumed; f)u erest, 7 sawst,

7 eft gaderest;

]3U grintst, 7 bacst, }?u wefst, 7 wseden teolest

7 earfo'Slice wast ealre J^inre neoda getsel, segcSer gea on see gea

30 on lande, 7 scealt ealle J)as foressede ping, 7 eac ]?in agen lif mid

earfoSnysse gesendigen. Leornige'S nu for ]5y, f ge cunnen f ece l^^f*"" ^°^'

lif geearnigen, on pan pe ge nan ]5yssere geswynce ne ]?rowige'S, l>e able to

ac on ecnysse mid Gode rixigeS.' On |3yssen life we ateorieS, gyf life.'

we us mid bigleofen ne ferecigeS. Gyf we ne drincaS, we byS

35 mid Jjurste awsehte. Gyf we to lange wacigeS, we ateorie'S. Gyf

we lange standetS, we bytS gewsehte, 7 ponne sitteS. Eft gyf we

to lange sitte?5, us slsepecS ]3a leomen. Sceawige?? eac sefter fiysen,

f nan styde nis ure lichamen. Cildhad gewitt to cnihthade,

16 MS. wyrSwritere. 34 MS. drihcaS.

Page 72: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

Christ;

58 EARLY ENGLISH HOMILIES

7 cnihtbacr "to" ge'Sungenum fwsestme, 7 se fullfremede wgestme

gebehtS to ylde, 7 seo ylde byS mid deaSe geaendod. Witodlice ne

stant ure elde on nanre sta'Selfsestnysse, ac swa mycele swa se

lichame wext, swa mycele by'S his dages gewanode. ^ighware is

on uren [fol. 67 a] life ateorung, 7 werignysse, 7 brosnung Ipsds 5

•What is to lichamen, 7 J^ehhweSere wilneS eeighwa f he lange libbe. Hwset

totoillong?' is lange libben bute lange swincan ? Feawe mannen gelimpS on

]7yssen dagen, f heo gesundfull libben ymb hundehtentig gearen,

7 swa hwset swa he'ofer Ipsm leofe'S, hit byS him geswinc 7 sarnysse,

swa swa se witega cwdeS^, ' Yfele synd ure dages,' 7 J^ses Ipe wyrse 10

Ipe we heo lutige'S. Swa olaeccS J^es middeneard wel manega, f heo

'A true and nylie's heora wraecfulle lif gesendigen. SoS lif 7 gesselig f is,

that will he bomie we arise'S of deacSe, 7 mid Criste rixigeS. On ban life bySwhen werise from gode dages, na swa J^eh manege dagas, ac an ; se nat nsenne

reign with upspring" ne nane gesendunge, pan ne folgeS morgenlic deeig, for 15

pan pe him ne forestop se georstenlice, ac se an d^eig by'S ece, sefre

ungesendod buten aelcre nihte, buten gedreccednysse, buten eallen

]?an geswyncen, pe we hwen ser on ]?yssere rsedinge tealdon. pes

daeig 7 ]?iss lif .is behaten rihtwisen cristenen, to J^an life us

gelaede se mildheorte Drihten, se leofeS 7 rixeS mid Feeder 7 mid 20

Halffe Gaste a buten sende. Amen.

XX

[Fol. 67 b] [ST. LUKE XI. 24-28.]

'When the Q1E Helend cwse^on his godspelle, j^onne se unclsene gast g9e(5 ut

spirit goes '^of ban msenn, beenne fserS he worigende on unwseterigen stowen,out of a man, '

j^ • f ia .>cJf rthen he seccnde him reste, ac he soolice ne fintt. ponne cweoo se lule 25

about seek- gast f he faren wyle into his huse, of ]5an pe he ut ferde, 7 cumtS

truly he |50wne to 7 afint hit gedeeft. He genym'S him ponne to seofen

o6re gastes wyrse ]5one he silf seo, 7 heo wuniaS mid ]3an mgenn,

7 byS pg&s mannes wyse wyrse ]?on8e heo ser wseron. Mid ]?an pe

he ]3uss clypode, ]3a cwas^ him sum wyf to of J^are menige mid 30

mycelre stsemne, ' Eadig is se inno'S pe pe to manne gebser, 7

gesselige sinden pa breosta J^e Jju suca.' Hire andswarede se

Hselend, ' Eadige synden j^a pe Godes word gehyre'5 7 hit

gehealdetS.' Se pe gelefS on God 7 hafS ege, 7 nele JjehhweSere

Page 73: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. MATTHEW 59

god wyrcen, se byS pan deofle gelic, 7 se mann pe nele geleuen on

God, ne naenne Godes ege nsefS, se byS wyrse J?one se deofel.

XXI

[Fol. 68 a] IN XI KL. OCTOBR. DE SANCTO MATHEOAPOSrOLO.

sE godspellere Matbeus, Ipe we todseig wurSigeS, awrat beo him st. Matthew

sylfen hwu se Hselend bine geceas to his geferreedden, Jjuss ewe- the'saviour

Sende, Cum transiret Jesus,, uidit hominexa in theloneo sedentem., sitting at

Msitheum nomine. Ut reliqua. Da|?a se Hselend ferde on summere jj^ said,*"

byrig, "pa geseh he sitten eenne mann set tollsetle, Matbeus gehaten,'Foiiowme.

.10 7 he cwas^ to him, ' Folge me.' Mathews aras Jjserribte fram his

tolle, 7 follgode j^an Heelende, 7 gelaSede bine }7aes dseiges to his

buse. Efne |)a comen feola geferen 7 synfulle meenn, 7 seeten set

Jjsere J>enunge mid ]?an Hselende 7 his leorningcnihten. Hwset Ipa.

Ipsi Judeisce ealdres 7 bocheres f gesegen, beo pa acsoden 7 cwsedon

15 to Cristes leorningcnihten, ' Hwaet la ! hwy ett eower Lar'Seaw

mid ]?yssen manfullen mannen 7 synfullen 1 ' Da ofherde f se

Hselend 7 cwag^, ' Nis nan neod ]3an strangen nanes Isecen, ac ]?an

J)e yfel JJoligeS is mycel neod. FarecS nu, 7 leornigeS hwset |?iss

msene. Ic wille mildheortnysse 7 na offrunge. Ne com [fol. 68 b]

20 ic na to clypigene pa. ribtwise, ac J?a synfulle to dgedbote.' WenymeS f andgit pjses godspelles seig'Ser gea of Matheus gesett-

nysse, gea of Lucas. Matbeus is Ebreisc name, f is on Leden Matthew is

' Bonatus ', 7 on TEnglisc * Forgyfen ' o'SSe ' Gegoded.' God bine name, which

gegodede swa f he bine awsende of tollere to apostle, 7 him forgeaf English

25 ]7a gyfe, f he awrat Jja forme Cristes boc, 7 is godspellere Jjurb 'Endowed.'

Godes mycele mihte. He bine geseh sitten set tolle. He bine ne

geseh na f an mid lichamlicre gesib'Se, ac eac swylce mid incundre

mildsunge, swa f he bine geceas to beofonlicre geSingSe, 7 cwa?^,

* Folge me, folge me na f an on fotlicen gauge, ac eac swylce on

,30 goddre Jpeawen geefenlsecunge,' swa swa se apostel cwas^, * Se pe

cwe'SS f he on Criste wunie, he sceal faren swa swa Crist ferde.'

Mathews aras, 7 forlet bis tollscire, 7 folgede Criste, for |7an pe he Matthew

mid ungesepwenlicre onbrerdnysse his mod Iserde, swa swa he bine followedChrist.

2 MS. fe byS,

Page 74: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

60 EARLY ENGLISH HOMILIES

Matthewprepared agreat feastfor theSaviour.

The Lord is

called 'Heal-ing ' becauseHe healsboth men'sbodies andtheir souls.

* I came notto call therighteous,but sinnersto repent-ance.'

mid his worde wiSuten clypode. Matheus J^a gearcode mycele

feorme pan Hseleude, 7 Mne to his huse ge[fol. 69 aJlaSede. Hegearcode him gebeorscipe on his huse, ac he gearcode mycele

]5ancwui?5ere feoreme on his heorte, ])urh geleafen 7 so'Sre lufe,

swa swa he sylf Crist cwse^, ' Ic stande set Ipsere dure cnuchigende, 5

7 swa hwa swa mine stefne gehyrS, 7 j^a dure me geopene'S, ic

gange into him, 7 mid him wunige 7 he mid me.' God afandeS

selces mannes heorte, 7 se J5e underfohS hine mid goden wille, se

byS geSened wiSinnen J^urh gyfe f>ses Halgen Gastes, 7 God

wune'5 mid him, gyf he on gode weorcan |5urhwuneS. Da ealdres 10

7 \)a boceres Jja cidden f Crist mid pan synfullen mannen wses

etende. Heo waeron mid twifealden gedwylde befangene, for jjan

pe heo pass Hselendes mildheortnysse on |?an synfullen huxlice

teelden, 7 heom sylfen rihtwise tealden. Drihten him cwas5" to,

* 'Ne behofige'S pa hale nanes Isecen, ac pa untrume dotS.' He is 15

' Haelend ' gehaten, for ]?an pe he hselS seg'Ser gea manna lichamen

gea heora sawlen, 7 for pj he com to mancynne, f he wolde pa

synfulle gerihtlsecen, 7 heora [fol. 69 b] sawlen gehselen. Se pe

wen(S f he hal sy, se is unhal, f is se pe truwe'S on his agene riht-

wisnysse, 7 ne hogeS [he] be ]?an heofonlice Isecedome. He cwas^, 20

'Fare's 7 leornigeS hwset f msene. Ic wylle mildheortnysse 7 na

ofrunge.' piss cwse^ sum wytega, ser Jjone Crist to msenn geboren

wur'Se. Ne byS Gode nan ofrung ne nan lac gecweme buten

mildheortnysse. peh sum waelreowe man Gode lac ofrige, ne bytS

heo Gode na gecweme, bate he his weelreownysse geswica, 7 mild- 25

heortnysse lufige. pa Judeissce wuldredan for heora mycelen

ofrunga, 7 Crist ssede f him wsere leofere liSe heortan, 7 bet heo

for pj leornigen hwset se witega msende mid j^sere cleopunge.

Gode is swySe leof f he mancynne mildsige, 7 him is leofere f he

us mildsige Jjurh sumer weldaede, ponne he us for ure gylte geny'Se- 30

rige; 7 ]3a mildheortnysse pe him is gecyndelic, pa he wyle habben

set us swytSer |?one ure lac. He cwae^, ' Ne com ic na to clypien

rihtwise, ac j^a synfulle to dsedbote.' pa synfulle he gebegS to

dsedbote, 7 Jja rihtwise he geeacneS [fol. 70 a] mid mare rihtwis-

nysse. Ne clype'S he him ]?a to, pe heom sylfe rihtwise telle'S, 35

swylce J)a weeron, J^e mid ande ceoroden f he mid ]?an synfullen set.

Eall msennisc wses synfull, ac Drihten gerihtwisode hit, buten

20 7 is written in different ink in the margin,

hefrom Camh, MS,Before be there is a gap,

Page 75: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. MICHAEL 61

geearnungen, Jjurh his gyfe, Ipa ]?a he (ge)ceas, swa swa he dyde

pjsne godspellere Matheum, J)e we nu todaeig wur'Sie^. He wses

bedofen on deoppere nytenysse wurldlicre gewillnunge, ac Drihten

hine setbrsed of j?an fenlicen adelan to heofonlicen geSincSen, 7 hine

5 gesette ealle Jjeodan to godspellere. Sy him J>ses wuldor aa on

ecnysse. Amen.

XXII

IN III KL. OCTOBR.

Accesserunt ad Jesitm discipnli dicentes, Quis futas maior est in

regno coelomm 1 Et reZiqua.

10 T^ISS dEegcSerlice godspell cwy'S'S, jj Drihtenes leorningcnihtes The Lord's

-L' to him genealaehton, jpus cwe'Sende, ' La leof, hwa is formest asked Him,

manna on heofone rice ?' Se Hselend ]3a him toclypode sum lytel first in the

cild 7 het standen heom tomiddes 7 cwae^, ' SoS ic eow secge, ne Heaven?°

fare ge in to heofone rice, bute ge syn awende 7 gewordene swa

15 swa [fol. 70 b] cild. Witodlice se Jse hine sylfne geeadmett swa

swa cild, he byS mare on heofone rice, 7 se \>e uuderfohS senne

swylcne lytling on mine name, he underfoh'S me sylfne. Se \>q

geseswica'S anum Jjyssere lytlingen j^sere J^e on me gelyfecS, selre

him wsere ^ his sweore waere getegd to anen eweornstane, 7 he swa

20 wurde bessenct on deoppre see. Wa middenearde for seswicungen.

Neod is;fswicunge cumen, 7 ]:>eh, wa ]?an msenn ]?e aswicunge of

cumeS. Gyf J^in hand o'SSe J?in fot J>e swichie, aceorf;f

li'S 7 wurp

fram ]3e. Betere J^e byS f Jju wanhal otSSe healt fare to ]7an ece

lif, J)one ]?u mid eallen lymen beo assend to }7an ecen fyre. Gyf

25 l^in eage J^e aswichie, hole hit ut, 7 wurp fram \>%. Selre \)Q bycS

anegede faren to heofonrice, |?one mid twam eagen beon aworpen

on ecere susele. Behealde'S ^ ge ne forseon genne ]7yssere lytlinge.

Ic secge eow ^ heora sengles symle geseoS mines Feeder ansyne se

Jje on heofone is.' [Hsegmon] trahtnetS )?iss godspell, 7 ssegcS, hwu Haymo ex-

SO ]?ses caseres tolleres axoden Petrus ]?one apostel, fia J?a heo geond |ospe1 and

ealne middeneard J)an casere [fol. 71a] toll gaderedan. Heo the ux-^

cwseden, ' Wyle eower larSeaw Crist aenig toll syllen ?' pa cwded fsked'^Peler

Petrus, f he wolde. pa mid j^an J^e Petrws wolde befrinen }?one '^^Hj'^^^Christ pay

1 MS. (ge)cea8j ge is inhed over hy a later hand, bat the letters were any toll?'

originally written very finely, and not in the scribe's usual bold hand.

29 Hsegmon] So Camb. MS., MS. Vesp. has Eac man.

Page 76: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

62 EARLY ENGLISH HOMILIES

Hselend, pa forsceat se Hselend hine, Ipe ealle ]?ing wat, ]?uss,

cweSende, ' Hweet ]?inc(S pe, Petrws 1 Mt hwam nyme'S eor'Slice

cynges gafol o'S'Se toll 1 JEt heora gesiblingan, o'S^e set frsemdan 1

'

The Saviour Tetvus cwas^", '^t frsemdan.' Se Hselend cwas^, ' Hwaet la 1 ,Synd

we offend lieora siblingcs frige 1 pelseste we heo seswicien, ga to Ipseve see, 5

theTea^and / wurp ut J^inne angol, 7 pone fisc pe hine ra'Sest forswylliS,

hook°and^ geopene his ma's, ]?one gefintst ]?u ]?seron serine gyldene wecg, nym

nwutiioniie J'one, 7 syle to toUe for me 7 for J^e.' pa for ]?an intingan pe he

and*thou cwae^, ' Syle for me 7 for pe,' wenden pa ]3a oSre aposdes f Petrws

soiden^cofn"^^ere fyrmest, 7 axodan ]5a ]3oue Hselend, hwa wsere formest 10

toU^forme^ manna on heofona rice. pa wolde se Heelend lieora dwollice

and for geSohtes mid sotSre eadinodnysse gehselen, 7 cwx3', f heo ne

mihten becumen to heofone rice, bute heo wseron swa eadmode,

7 swa unscse'S'Sie swa f cild wses, pe he to him clypode. Bilewite

cild ne gewilne'5 o^re manna sehte, ne wliteges wifes;peh hit beo 15

[fol. 71b] gegremod, hit ne healt langsume nngeSwsernysse to ]7an

pe hit derede, ne hit ne hywecS mid worden, f hit otSer J^sence,

7 o'Ser spece. Swa eac scylen Godes folgeres, f sjmd (J?a) cristene,

habben pa ungescaSignysse on heore mode J^e cild hsefS on ylde.

Se Hselend c\vde3^, ' So'S ic eow secge. Ne becume ge to heofona 20

rice, bute ge beon awende, 7 gewordene swa swa lytlinges.' Nebebead he his gingre f heo on lichameu cild wseron, ac jj heo

heoldan bilewitre cildre unscseSignysse on heora |?eawen. Onsummere stowe he cwas^, ]5a pa man him to bser cild to bletsigene,

7 his gingre f bemsendan, ' GeSafigecS f ]3a cild to me cumen, 25

swylcere is soSlice heofona rice.' Beo j^yssen manede se apostel

St. Paul said, Paulus his underSeodde, 7 cwae^, 'Ne beo ge cild on andgitte, ac

child in on yfelnysse. ByS on andgite fulfremede.' Se Hselend cwas^, ' Swa

ingbifttn* ^^wa swa hine sylfne geeadmet, swa swa |?iss cild, he by'S fyrmest

perfect in ^^^ heofone rice.' Uton habben J^a soSe eadmodnysse on uren life, 30understand-

gy£ ^^ wiUeS habben pa hehlice geSingSe on Godes rice, swa swa

se H3elen(d) cwas^, ' ^Ic Jisere pe hine onhefS, byS geeadmett, 7 se

pe [fol. 72 a] hine geeadmet, he byS onhafen.' Se haefS bilewites

tildes unscseSignysse, pe him sylfen mislica'S, for pj f he Gode

lichige, 7 he bycS swa mycele wlitigre setforen Godes gesihSe, swa he 35

swySer setforen him sylfen eadmodre by'S. ' Se pe underfohS senne

swylcue lytling on minen name, he underfoh'5 me sylfne.' Eallen

Godes ]3earfen man sceal (mid) weldseden J)enigen, ac |?eh swySest

38 (mid)] In different ink.

Page 77: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. MICHAEL 68

]?an eadmedan 7 liSen, ])e mid lieora lifes j^eawen Cristes bebodan

geSwaerieS ; for pan him byS geSenod mid his fiearfone j^enunge,

7 he sylf byS underfangan on heora anfaenge. He cwas^ eac on

oSre stowe, ' Se pe wytegan underfoh'S, he hsefS wytegan mede. ' He who

5 Se pe rihtwisne underfoh'S, he hsefS rihtwisen edlean,' f is, se pe prophet

wytegan, oSSe sumne rihtwisan Godes j^eow underfoh'S, 7 him for prophet's

Godes lufen bigwiste foresceawe'S, Iponne hsefeS he swa mycele mede

his cystignysse set Gode, swylce he him sylf wytega weere, oSSe

rihtwis Godes ]5eowe. ' Se pe eeswica'S anen Jjyssere lytlingen, pe

10 on me belyfeS, selre him wsere f him wsere getegd an ormsete

cweornstan to his sweoran, [fol. 72 b] 7 he swa wur'Se on deoppere

see bessenceS.' Se pe geswicaS o'Sren pe hine on Godes dselen

beswinc'S, f his sawle forloren beo. Se cweornstan pe tyrn'S

singallice, 7 nsenne faereld ne J^urhtihS, getacne'S wurldlufe, pe on

15 gedwylden hwyrftleS, 7 nsenne stsepe on Godes weige ne gefeestne'S.

Be swylcen cwas^ se witega, ' pa arlease turnie'S on embhwyrfte.' • The wicked

Se pe genelseceS halgen hade on Godes gelaSunge, 7 sySSen mid circle.'

mycelre tyhtunge oSSe mid lehterfulre drohtuunga oSren yfele

bisne'S, 7 heora ingehyd towurp'S, Jjonne wsere him selre, f he on

20 wurldlicre drohtnunge ane losode, ]:one he on halgen heowe o'Sre

mid him ]3urh his j^wyrlicen ]:eawes to forwurde getuge. ' Wamiddenearde for seswicungan.' Middeneard is her gecweSen, pa

pe j^ysne ateorigendlicne middeneard lufieS swySer ]?one f ece lif,'

7 mid mistUcen swicdome heo sylfen 7 oSre forpsereS. ' Neod is

25 f seswicunge cumen, J^ebhweSere wa ]?an maen pe heo of cume'S.'

piss wurld is swa mid gedwylden gefylled, f hit ne mseig buten

seswicunge beon, 7 ]3eh wa ]?an msen pe oSerne set his sehte, oS'Se

set his feore [fol. 73 a] beswic'S, 7 J?an byS wyrss, pe mid yfele

tyhtungen oSres mannes sawle to ecen forwurde beswicS. * Gyf 'if thyhand

30 |?in hand oSSe ]?in fot pe seswichie, ceorf of f lym, 7 awurp fram offend thee,

pe.' piss is gecweSen sefter gastlicre getacnunge, na sefter licham- limb, and

licre gesettnysse. Ne behead God nanen msenn f he his lichame thee.'

awerde. Se hand betacneS ure nydbehefe freond, pe us dseihwam-

lice mid weorca 7 fultume ure neode de^ ; ac Jjeh, gyf hwylc

35 freond us fram Godes weige gewsem'S, |3owne by6 us selre f we his

fl8es[c]lice lufe fram us aceorfen, 7 mid twseminge awurpen, ]?orane

we, Jjurh his yfele tyhtunge, samod mid him on ecen forwyrdau

5 edlean] the d alteredfrom a.

15 MS. geSwylden] the bar of 6 partly erased.

Page 78: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

64 EARLY ENGLISH HOMILIES

befeallen. Eallsvva is beo pan fet 7 beo J^an eagan. Gyf hwylc

sibling pe by'S swa deorewur'Se swa J^in eage, 7 oSer swa behefe

swa l^in hand, 7 sum swa geSensum swylce J?in agen fot, gyf heo

pe 'ponne ]?wyrlice tyhte'S to f^inre sawle forwyrde, ]3onne byS Ipe

selre f ]?u heora J^eodrseddene forbuge, ]?one heo forS mid him to 5

' Take heed ]7am ecen forwurden gelseden. ' BehealdeS f ge ne forseon senne

despise none of Jjyssen lytlingan.' Se pe bepeec'S senne Godes ]?eowwe, he

little ones.' abylg'S J^one Hlaford, [fol. 73 b] swa swa he sylf ]?urh his witege

cwaecf, ' Se pe eow dare's, hit by(5 me swa egle swylce he reppe

mines eagen seo.' ' Ic secge eow, f heora sengles symle geseoS 10

mines Feeder ansyne, se pe on heofone is.' Mid ]?yssen worden is

geswutelod f selcen geleaffullen mean is sengel to herde gesett, J^e

hine wi'S deofles syrewunge gescilt, 7 on halgen mseignen gefultume'S,

swa swa se sealmscop beo seighwylcen rihtwisen cwae^, ' God

behead his senglen beo pe, f heo pe healden, 7 on heora handen 15

hebben, Jpelseste pn set stane j^inne fot setspyrne,' Mycel wurj^scipe

cristenra manna, j3 seighwylc habbe fram his acsennednysse him

betsehtne sen gel to hyrdrseddene, swa swa beo J^an apostole Petre

awriten is, pa, fja se sengel hine of J?an cwarterne geleedde, 7 he to

his geferen becom, 7 cnuchigende inganges baed. pa cwsedon pa 20

geleaffulle, * Nis hit na Petrus f j^ser cnuca'S, ac is his sengel.'

pa sengeles soSlice j^e God gesette to herden his gecorenan, heo ne

Godisevery. gewite'S nsefre fram his andweardnysse, for }?an pe God is seighware,

whitherso- 7 swa hwy'Ser swa ]?a sengles [fol. 74 a] ABO'S, sefre heo byS binnen

angels fly, his andweardnysse, 7 his wuldres bruca'S. Heo bodie'S ure weorc 25

ever fn His / gebedan ]?an ^Imihtigan, ]?eh him nan ping digele ne seo, swapresence.

^^^ ^^ hehsengel Eaphael cwae^ to j^an Godes msen Tobiam, ' pa pa

ge eow gebsedon, ic ofrode eower gebedan setforen Gode.* Seo

ealde se sseigS us, f hehsengles synd gesette ofer seighvvylce leod-

scipe, f heo J^ses folcas gemen, ofer J7an o'Sren senglen, swa swa 30

Moyses, on Jjsere fiften bee Jjsere ealdan se, J^yssen worden geswute-

lode, ' pa ]?a se hehlice God todselde 7 tostsencte Adames ofsprjaig,

Jja sette he ]7eode gemsere sefter getaele his senglen.' pyssen andgite

ge'SwserlseceS se witega Daniel on his witegunga. Sum Godes

sengel spsec to Daniele emb |?one hehsengel pe Perscisce J^eode 35

bewyste, 7 cwae^, ' Me com to se hehsengel, Grechiscre J^eode

ealder, 7 uis heora nan min gefylste, bute Michael, Ebreissces

folcas ealder. Efne nu Michael, an jjsere fyrmeste ealdra, com me

6 MS. forwurSen] the S partly erased. 35 MS. Peiscipe.

Page 79: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. MICHAEL 65

to fultume, 7 ic wunode Ipsere witS ]3one cyng Persiscre j^eode.' Mid

fjyssen wordan is geswutelod hvra mycele care J^a hehaengles hab

[fol. 74b]betS heora ealderdomes for mancynne, p& pa he cwas^,

f Michael him to fultume come. Is nu geleaflic f se hehsengel The arcli-

5 Michael habbe to gemene cristenre manna. Se J^e wses J^ses Michael has

Ebreiscen folcas ealdor, J^ahwile J^e heo on God belefdan; 7 ^ he christian

geswutelode, ]?a ])& he him sylfen cirice timbrode betvvux geleaffulre™^°'

]5eoda, on J^an monte Gargano, swa swa we hwon ser rseddan. f is

gedon beo Godes fadunge, f se maere heofonlice aengel beo singallice

10 cristenra manna gefylsta on eorSan, 7 J?ingere on heofone to J^an

jElmihtigan Gode, se pe leofetS 7 rixetJ a on ecnysse. Amen.

XXIIIGod's chosen

[Fragment of XLI.]fn a'is^^''^^

/~^ ODES gecorene synd on gewinne on Jjyssere wurlde, 7 pa, Yhe^wicked

^-^ arlease on hire blissigetS, ac j^aere rihtwisera manna gewinn ^ut't^V"'*'

15 awaent to blisse, 7 pdBve arleasra blisse awaent to bitere sarnysse,riehteous*"^shall turnto joy and

,^_ _ the joy ofXXIV" the wicked

to bitter

[Pragment from the Homilies of St. Augustine.] affliction.

A UGUSTINUS saede on his cwidbocan f nan mann ne mihte St. Augus-

-^^asmeagan Godes se, 7 his bebodan fullice healden, bute se pe no man

smylte mod hsefde, 7 frig selcere gedrefednysse. He saede Jjeh, f sider God'3

20 J?gere waereu swySe feawe oS(5e nan, pe swa frig waere. CwaeS J^eh, keep His

J)nan ne scolde beon swa idel, f he betwux pan bisegan fjysser ments un-

wurlde, sum J^ing ne ongunne [fol. 75 a] leornigen beo his frigdomes a^tranqufl

maeSe, 7 eelc mann eall alaete swa swa he maest muge unnytte was free

embhogen, 7 gesemtige bine to Godes J^eowdome, for pan pe God oSceT^^25 forgelt aelcen maenn beo his daeden, swa swa he sylf cwdeff on his

godspelle.

XXV[Concerning Appearances of the Saviour.]

TOHANNES se godspellere on his gastlicen gesihcSe ]3one John in the

^ Hselend geseh, sySSen he to heofone asteah mid alben gescrydne saw the

30 otS pa ancleowen, 7 mid gyldene gyrdle his breost waes begyrd. He after He had

het us begyrden ure laendene, swa f we forseon }3a fule galnyste, fnto'iieaven

9 M-S. fandunge.

F

Page 80: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

66 EARLY ENGLISH HOMILIES

The prophetDaniel"wrote thathe saw Godand He wasdressed inlinen, andHis loinswere girtabout.

7 he sylf wses begyrd mid gyldene gyi'dle set his halge breostan.

For )7an pe we habben sculen ure modes clsennysse on ure heorte,

symle we ]?e Criste J^enige'S on his halgen |?eowdome. Eft Daniel

se witega awrat on his witegunge, f he God gesega on his gastlicer

gesihSe, 7 he waes lineweard, 7 his Isendene ymbgyrde, 7 Johannes 5

geseh, swa swa we ser ssedon, ]7one Hselend embgyrdne set his halgen

breoste. Nu is us geswutelod soSlice mid ]?an on psere ealden se 7eac on J^sere neowen, f God wyle habben on his gastlice Jjeowdome

halga J)eignes 7 halige l^ineua, pa pe mid [ful. 75 b] claennysse

lichamen 7 modes, f halige husel him geofrigen, swa swa he sylf 10

getsehte ser his jjrowunge.

Propheciesaccording toNew Year'sDay beingon Sunday,Monday,

Tuesday,

Wednesday,

Thursday,

Friday,

Saturday.

XXVI[Weather Prophecies.]

DONNE forme gearesdseig by'S Sunendseig, hit byS god winter,

7 windig Isenctetid, dryge sumer, god hserfest, 7 seep ty'Sorige'S,

7 hit bytS gricS 7 wsestme manigfeald. Donne hit byd Monendseig,

hit by^ scurfah winter, 7 god Isencten 7 windig sumer, 7 storemig 15

7 geswyncfull hserfest. ponne hit by'S Tywesdseig, hit by'S wset

winter 7 windig Iseinten, 7 wset sumer, 7 wifmsen swelte'5 7 scipes

forfare'S 7 cynges sweltaS. ponne hit by'S Wodnesdseig, hit byS

heard winter 7 yfel Iseinten, god sumer 7 geswyncfull hserfest, 7hunig by'S gsesne. Donne hit by'S puresdseg, hit by'S god winter 20

7 windig Iseinten, god sumer 7 god hserfest. ponne hit byS

Fridseg, hit bytS hwerefinde winter, 7 god Isenten 7 god sumer 7god hserfest. Donne hit' byS Sseterdseig, hit by'S scurfah winter

7 windig Iseinten, 7 ealle wsestmes yfeles gewsende, seep cwelleS

7 ealde msenn. 25

It says inholy writ-ings thatafter acourse ofyears, all

the earthwill bethrongedwithheathenpeople.

XXVII

[Fol. 76 a] [Concerning the Coming of Antichrist.]

TTIT sseig'S on halgen bocan, -p sefter gearan ymbryne swa

gewur'Sen scule, f eall middeneard mid hseSenra J^eode ge-

Srynge (by), 7 mid heor(d)an hseftnysse swa swySe gedrecced 7gedrefod wurSe'S, f bine unea'Se senig riht gelefed manu mid })an 30

heofonlicen kinges tacne gebletsigen mote, o'SSe gesenigen durre.

pas geswsencennysse we mugen nu mycele mare on us sylfen

29 by] the b is written on an erasure.

Page 81: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE SECOND SUNDAY IN ADVENT 67

ongyten, bonne we hit on bocan leorniffen. pas witen 7 bas TheseoJ > r o J- / [ troubles and

gedrefodnysse ponne gewur'Se'S, 7 ateowodnysse Jjses awyrgoden tribulations

Antecristes tocyme, se pe on ]5ysne middeneard toweard is to to pass, and

cumene,;f

is se wiSersace (7 se) deofol Ipe set frym'Se wi'S Godes ance of the

5 gesceafte gewann, 7 j^urh his oferhyd aSand. Ssede ^ he mihte christ -who

rixigen ofer heofones 7 beon gelic Godes sune. pa ne mihten

heofones his oferhyd ahebben, ac wear's he mid mihte on helle

grundes mid his gemseccen bessenct. Se nu eft on wurlde emne

from swy'Se facan innoSe onfangen by'S, 7 fram swy'Se besmitenan

10 7 of unclsenan geboren, 7 mid swySe manfullen 7 facnen handen

afedod, 7 he byS on msennisscre gebyrde, [fol. 76 b]| Antichristus

gensemnod. He bytS acsennod on ]?an ungesseligen wongstyde Ipe

Corozaim hatte, 7 he by'S gefedd on Betsaida, 7 he rixe'S on })sere

byrig pe Capharnaum gecwedon is, 7 J)onne blisse'S seo burh ^^'V,^®

15 Corozaim, for ban be he on hire by'S acsennod, 7 bonne gefagena'S zin shall' r r .' ' / r DO rejoice, be-

Betsaida, for ban be he on hire gefedd by'S, 7 ba burhware on cause he is' y t &

i, . .^'^^'^ in ^er,

Capharnaum- mid myceh-e oferhyde onhafene byo, 7 on his rice and Beth-

swySe gefagenigecS. For byssen unge'Swsernyssen, Drihten on his because he. . is nourished

godspelle ]?a ungestelignyssen cydde mid pan ]?rym worden, }?a pa, in her, and

20 he swa cwas^, ' Wa pe Corozaim, 7 wa j^e Betsaida, 7 wa pe Caphar- in Caper-

naum, for }3an pe |?u talest f pn o'S heofon ahafen seo, (sy) })u be exalted

mid fserlicen ryre on helle grundes gereosest.' Mid pan he ]?onne pride and

maende |58es feondes oferhyde, pe on heom rixigeS, 7 on eallen his rule,

middenearde bycS swySe mycele ungetSwsernysse 7 Srahlice witen on

25 manna bearnen.

XXVIII

BOMINICA II IN ADUENTU DOM/NI,

Erunt signa in sole et luna et stellis. Et reliqua.

OE godspellere Lucas awrat on ]?yssen dseig'Serlicen godspelle, Theevan-

^ ure Drihten wses speceude })yssen worden to his leorning- wrote that

80 cnihten, beo l^an tacnen [fol. 77 a] j^e aer J^ysser wurlde geaendunge spoke to His

gelimpeS. Drihten cwae^, ' Tacna gewurSe'S on sunne, 7 on mone, concerning

7 on steorran, 7 on eor'Sen byS |5eoda ge'Srycednysse for gemsenged- which will

nysse sselicra y'San 7 sweges. Msenn forsearige'S for ]?an mycelan ending of

hoge, 7 anbidunge j^sera J^ingen pe becume'S ofer eallen ymbhwyrfte, '^^'^^

3 MS. towweard,

E 2

Page 82: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

68 EARLY ENGLISH HOMILIES

SoSlice heofana mihten byS astyrode, 7 J^owne heo geseoS mannes

bearn cumende on wolcnen, mid mycelan mseignj^rymnie 7 mihte,

J?omie J>as wundre onginne'5, ahebbeS J^onne eowre heafde 7

behealde'S, for ]3an Jie eower alesendnysse genealsece'S.' He sseide

Ipd ]3iss bigspell, ' BehealdeS Ipaa fictreowwe 7 ealle ocSre treowwe, 5

]3onne heo sprytteS, j?onne wyte ge f hit sumerlseceS. Swa eac

ge mugen wyten |?one ge ])as foressede tacnen geseocS, f Godes rice

geuealseche'S. SoS ic eow secge. Ne gewitt ]?eos m8eig"Se o'S'Set

ealle ]?as J^ing gewurSe'S. Heofone 7 eorSe gewiteS, 7 mine word

The holy usefre ne gewite'S.' Se halge Greeorius us tractnode byses 10Gregory has '^

,

7 .

expounded godspelles digolnysse |?uss aginnende, ' Drihten ure Alesend us

mystery of gewiUnecS gearewe gemeten, 7 for j^y [fol. 77 b] cydde ]?a yfel-

nyssen Ipe folgigecS pan ealdigenden middenearde, f he us fram his

lufe gescilde. He geswutelode hwu feala ]3rowunga foresteppe'S

J?yssere wuvlde geendunga, gyf we God on smyltnysse adrsedon 15

nyllecS, gyf we hure his nealascendan dom, mid mistlicen swinglen

afserede, ondrseden.' Her bufen on ]7ysser rsedinge eroded se

Hselend, ' peod arist ongean J^eode, 7 rice ongean rice, 7 mycele

eortSstyrunge byS seighware, 7 cwealm 7 hunger.' 7 sySSen

betwux ]3an j^uss cwas^, ' Tacnen byS on sunne, 7 on mone, 7 on 20

steorren, 7 on eorSen bycS J^eoda gedreccednysse, for gemsenged-

Some of nysse sselicra yt5en 7 sweges.' Sume jjas tacnen we gesegen

we have gefremede, sume we ondrsedeS us towearde. Witodlice on ]?yssenseen acconi- -, • , t , t 1 c^ -i

plished, neowe dagen arisen peoden ongean peodan, 7 heora oiorycednysse

fear in the on eorcSan gelamp swytSer Jjone we on ealden bocan raedeS. Ofte 25

eorSstyrung welgehware feala burgen ofhreas, swa swa gelamp on

Tiberies dseige ]?8es caseres, f ]?reottene byrig Jjurh eorSstyrunge

afeollen. Mid cwealme 7 mid hungre we synd gelomen geswsencte,

ac we nateshwan get swutellice tacnen on [fol. 78 a] suune, 7 on

We read in mone, 7 on steorren ne gesegan. We rsedeS on tungelcrsefta, j) seo 30

that the sun suune byS hwiltiden ]7urh J^ses monelicen trsendles underscyte

times dark- aSeostrod, J eac se fuUe mone fageteS, Jjonne he ]?8es sunnlice lihtes

through the bedseled by6 Jjurh J^aere eorSen scadewunge. Synd eac sume

tl^^iunar steorreu leohtbearaede, fserlice arisende, 7 rsedlice gewitende, 7^"^ '

heo symle sum ])iug neowes mid heora upspringe gebecnige'S. Ac 35

5 bigspell] the s is written on a p which is followed hy a second p.

15 adrsedon] the a separatedfrom draedon is ivritten in the marciin.

17 ondrseden] the second n is written in difftrent ink on an erasure.

26 ofhreas'^] the d is added in difftrent ink and -partly erased.

Page 83: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE SECOND SUNDAY IN ADVENT 69

ne msende Drihten ]7as tacne on ]:8ere godspellicen witegunge, ac

pa egefulle tacnen ]?e pan mycelan dseige foresteppe'S. Matheus The

se godspellere awrat swutellucor |7as tacnen, ]3uss cweSende, * pser- Matthew

rihte sefter J^aere mycelan gedrefodnysse, by'S seo sunne a'Seostrod, clearly

5 7 se mone ne sylS nan liLt, 7 steorran fealleS of heofone, 7 heofone signs.

mihte bycS astyrode, and ]5onne bytS setywwod Gristes rode-tacne

on heofone, 7 ealle eor'Slice mgeig'Sen heofigeS.' peere Bse gemsenged-

nysse, [7] ]?8era y'Sena swegung gewunelice gyt ne asprungan. Ac

jjonne feala psere foresseden tacnen gefyllede synd, nis nan twynung

jQ f ]7a feawe pe Jiser to lafe synd witodlice gefyllde [fol. 78 b] beon.

Mine gebro'Sre, ]7as J^ing synd awritene f ure mod ]?urli woerscipe These

wacole beon, f beo J?urh orsorhnysse ne aslachigen, ne ]?urli written that

, IT VI 1 1 • • our mindsnytennysse geadligen, ac f symle se ege heo gebisegige, 7 seo maybe

ymbhydignysse on goden weorcan getiymme. Drihten cwas^, ' Maenn through

15 forsearigeS for ege 7 anbidunge j?sere J^ingen pe becumetS ofer ^^" ^"*'^'

ealne middeneard. Witodlice heofona raihten bycS astyrode.'

Heofona niihten synd sengles 7 heheengles, J^rymsetlen, ealdor-

scipen, hlafordscipes, 7 anwealde. pas engia werod byS ateow-

wode geseowenlice uren gesihSen on tocyme ]?8es strecen Deman,

20 f he stiSlice set us ofga, •^ ^ nu se ungesewenlice Scyppend emlice

forber'5, ponne we geseoS mannes Beam cumende on wolcnen, mid

mycelre mihte 7 mseignfjrymnie. Drihten gecegde hine sylfne The Lord

mannes Beam gelomlucor ponne Godes Beam, for eadmodnysse self the Son, T n • VI ••11 of man morepsere underiangene meenniscnysse, y he us mynegige mid pan often than

25 gecynde pe he for us underfeng. He is socSlice mannes Beam, 7 na God.

manna Eearn, 7 nis nan o'Ser anes mannes beam bute Crist ane.

He by'S on mihte 7 on mseignj^rymme geswutelod j^an pe hine on

eadmodnysse wunigende gehyren nolden, f heo [fol. 79 a] J^onne

gefelan his mihte swa mycele sti'Slucor, swa mycle swa heo nu

30 heora swuren to his ge'Sylde nelle?5 gebegen. pas word synd

gecwe'Sene beo J^an wiSercorene pe nu Godes bebodan oferhogietS,

7 heora godcunda lar'Seawes mid to'Sundenysse oferseotS. Ac her

fylige'S pa word pe pa gecorene frefrigecS. Se Hselend cw^e^,

* powne }?as wundre onginne'S, ahebbetS Jjonne eowre heafden 7

35 behealde'S, for ]3an pe eower alysendnysse genealsece'S.' Swylce he

8 7] MS. ac written on an erasure.

12 MS. )'*wacole''] pa ioas inserted by the scribe but inked over later, r hat

been added, probably by a later hand.

13 gebisegige] j?r!a? e scarcely legible.

Page 84: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

70 EAKLY ENGLISH HOMILIES

swutellice his gecorena manode, ' ponne middeneardes witen gelom-

Isece'S, ponne se ege ]?8es myceles domes by'S ateowwod, ahebbe'S

ponne eower heafde, f is, gladieS on eower mode, for pj ponne |5es

middeneard by'S gesendod, J^e ge ne lufodan;ponne by© gebgende

In holy sec alesendnysse 7 myrh'Se J^e ge sobten.' On balgen gewriten 5

' head ' is byS gelomen heafod gesett for ]3ses mannes mode, for j^an pe

for the mind'f

beafod gewissetS ]:ian o'Sren lymen, swa swa f mod gedylit p&

cause the ge'Sobtes. We abebbe'5 ure beafden |?o?ii]e we ure mod araere'S to

the other gefean Jjaes heofonlicen e'Sles, pa pa, God lufigeS, J^a synd gema-

as the mind node f heo glsedigen on middeneardes gesendunge, for ]?an ponne 10

thoughts.^ be gewitt, ponne murneS J^a J^e bine lufedan, Ne gewur'Se bit

[fob 79 b] la, f senig geleaffull mann, se pe gewillne'S God to

geseonne, f be beofige for middeneardes bryre. Hit is soSlice

awriten, ' Swa bwa swa wyle beon freond J^yssere wurlde, be bycS

Godes feond geteald,' Witodlice se pe ne bbsse'S on nealsecunge 15

middeneardes gesendunge, se geswutele'S f be bis freond wses, 7 byS

Jjonne ofer[s]t8elod f be Godes freond nis. x^c gewite ]?ysses

middeneardes freondscipe fram geleaffulra manna beortan, 7 fram

]3an pe f o'Ser lif gelefe'S toweard, 7 bit ]?urb weorc lufige'S. pa

sculen beofigen for middeneardes toworpennysse, }3a pa beora 20

beortan wyrtrume on bis lufe aplantodan, 7 ]?a |7e ^ towearde lif ne

sece'S, ne bis forSen ne gelyfeS. We soSlice j^e J^ses beofonlicen

ecSles gefean eallunga oncneowen, sculan anmodlice to Jjan onettan.

Us is to wyscenne f we rsedlice to ]7an faren, 7 ]?urb ]3one scyrtre

weig becumen to ]?an ecen life, for Jjan pe ]?es middeneard is mid 25

manigfealden unrotnyssen geSread, 7 mid ]?wyrnyssen geangsumod.

What is this Hwset is biss deadlice lif bute weig? Understande'S nu bwylc symortal life , ' rr 1 r\ -\ •

i i •

but a way? on weiges geswynce [fob 80 aj to ateorigenne, 7 pea wyl ]?one weig

gesendigen. Dribten cwas^, ' BebealdeS J^as fictreowwa 7 ealla

o'Sre treowwa, ponne beo sprytte'S, ponne wyte ge -p bit sumerlaece'S. 30

Swa eac ge mugen wyten, ponne ge ]3as foressede tacnen geseoS,

f Godes rice genealsece'S.' SoSlice mid ):yssen worden is geswu-

telod f Jjysses middeneardes wsestme is ryre, 7 to J^an be wexst

f be fealle ; to pj be sprytt f be into cwylde fornyme, swa bwset

Jg^'jfjj^^J"'^swa be ser sprytte. pes middeneard is J^an ealdigendan msenn 35

inK°o1d°^'g^^iC' 0'^ geogoSe byS se lichame j^eonde on strangen breostan,

oil fuUe lymen 7 balen. Witodlice on ealdlice gearen byS ]?8es

mannes waestme gebegd, bis sweora aslacod, bis nebb bytS gerifod,

17 MS. ofer tselod. 28 wyl] Camh. MS. nelle.

Page 85: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE SECOND SUNDAY IN ADVENT 71

7 his lymen ealle gewsehte. His breost bytS mid siccetungen

geSread, 7 betwux worden his or'Sung ateore'S;

j^eh him adle on

ne sitte, J^eh for weloft his vinhsel'Se byS for adle. Swa is ]?ysen

middenearde, aet frumen he wses j^eoende, swylce on geoge'Shade, he

5 waes on lichamlicre hsel'Se growende, 7 on spede genihtsumnysse

fsett, langsum on life, stille on lang[fol. 80 b]sumere sibbe, ac he is

nu mid elde ofsett, 7 eac swylce mid gelomlsecenden hefigtyra-

nyssen 7 earfoSnyssen to dea'Se ge'Sreade. Mine gebro'Sre, ne lufige Love ye not

ge J)ysne middeneard ofer gemett, pe ge geseo'S f lange wunigen ne this world,

10 mseig. Beo ]3yssen cwaei^ se apostol, ' Ne lufige ge j^ysne mid- cannot en-

denearde, ne pa, ]5ing J^e on him wunigeS, for ]7an swa hwa swa ^^^ ° ^'

Jjysne middeneard lufecS toforen his Drihtene, nsefS he Godes lufe

on him.' Wei is sumerlicre tide Godes rice wi'Smeten, for pjponne gewite'S ]9a genipe ure dreorignysse, 7 lifes dages ]:)urh

15 brihtnysse j?sere ecan sunne scinetS. Ealle ]?as foressede J'ing synd

mid mycelre gewissunge getrymede Jjurh ]?ysne gefterfyligenden

cwide. ' 86(5 ic eow secge, ne gewitt J^eos mseig'Se oc5'Set ealle ]7as

ping gewur'Se'S.' pas word spsec Drihten to Judeiscre mseig'Se,

7 heora cynn ne gewitt J^urh ateorunga, ser |?one ]5es middeneard

20 gesendeS. Beo J^ysen andgite cwse^ se apostol Paulus, f ' Drihten

sylf astihS of heofone on stsemne ]:ses hehsengles, mid bemen,

7 (]7a) deade serest arisecS, 7 sySSen we pe libbe'S, 7 on lichamen

by'S [fol. 81 a] gemette, we by'S gelaehte forS mid )?an ot5ren on

wolcnen togeanes Gnste, 7 we swa symle mid Gode byS. Fre-

25 frige's eow mid J^yssen worden.' 'Drihten assent his sengles mid 'The Lord, ., ,. 1 I'^i- p -wil] send Hisbemen 7 mid myceJre stsemne, 7 neo gaderigeo his gecorene iram angels withn ' 1 r n ^^' ^>^ 11* 1 ^ trumpetleower wmden, 01 eallen eorolicen gemseren oooe healicen heo- and with a

fonan.' Se apostol cwas^, ' We pe libbe'S.' Ne msende he hine and th°ey^'

sylfne mid pan worde, ac J?a pa on life J^urhwunigecS oStS gesendunge Hjg chosen"^

30 ]5yssere wurelde. Mid ]?an is eac geswutelod, ^ mancynn mid fou?winds.'

eallen ne ateorecS ser ]78ere geaendunge, ac heo habbe'S j^ehhwetSere

scortne dea^, pa. pe ponne on life gemette by'S, for J)an j^e heofonlic

fyr ofergse'S ealne middeneard mid ane bryne, 7 ]?a deade arise'S

of heora byrigene mid J^an fyre, 7 pa. libbende byS acwealde

35 }?urh j^ses fyres heete, 7 Jjserrihte eft geedcwicode to ecan ]?ingen.

Ne dereS ^ fyr nan Jjing ]7an rihtwisen pe ser fram synnen

geclsensode wseron ; ac swa hwa swa unclsensod byS, he gefel'S ]?ses

fyres seSura; 7 we ponno, ealle to |?an dome becumeS. Ne by'S se

3 unhselSe] Camh. MS. hsel.

Page 86: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

72 EAELY ENGLISH HOMILIES

dom on nanen eor'SHcen felde gedemed, ac BJ'S [fol. 81b] swa swa

se apostel her bufen on J^yssere rsedinge cwse^, f we byS gegripene

on wolcnen togeanes Crista, geond ]?as lyft; 7 J^ser byt? seo tweeming

ribtwisra mannen 7 arleasra. pa rihtwise nabwar sy'S'Sen ne

"wunige'S buten mid Gode on beofone rice, 7 })a arlease nabwar 5

bute mid deofle on belle suslen. Se Hselend beleac ]?iss godspell

mid Jiysen wordeu, ' Heofon 7 eorSe gewite'S, 7 mine word nsefre

Heaven and gewite'S.' Ne awsenda'S beofon 7 eorcSe to nabte, ac beo byS

not turn to awgende of |7an beowe J)e beo nu on wunigeS to beteran beowe, swa

they will'^ swa Jobosnwes se godspellere cwse^, ' ponne by'S nywe beofone 10

toabett?r 7 "cowe eortSe.' Ne byS witodlice otSre gescapene, ac ]?as bySform. geednywode. Heofon 7 eortSe gewite'S, 7 ]?eb J^urbwunige^, for pan

J>e beo by'S fram Jjan beowe, ]?e beo nu babbe'S ]7urb fyr geclsensode,

7 swa Ipeh. symle on beora gecynde standet5. powne byd seo sunne

beo seofenfealden bribtre |?one beo nu seo, 7 se mone bsefS ]?8ere 15

sunne liht. Dauid soSlice beo Cristes tocyrae ]?ysen worden

witegode, ' God Gum's swutellice, 7 be ne swigeS. Fyr beorn'S on

bis ge[fol. 82 aJsihSe, 7 on his ymbhwyrfte by'S swySlic storm.'

Se storem adweh'S swa bweet swa f fyr forswsel'S. Beo pan dseige

The prophet cwag^ se witega Sopbonias, ' Se mycele Godes dseig is swy'Se 20

said, 'The gebsende, 7 J^earle swift. Biter by'S l^ses dseges stsemne, pier byS

Go^d is very 86 gtrange gedrefod. Se dseig is eorres dseig, 7 gedrefodnyssenear at hand j- j • ivt- j'-uiand exceed- dseig, 7 angsumnysse dseig, yrmoe dseig, 7 wanunge aseig, peostremgyswi

. jgg'g^ ^ dimnysse dreig, bemena dseig, 7 ceremes dseig.' Mine

gebrotSre, setteS J^ysses dseiges gemynd setforen eowwer eagen, 25

7 swa hwset swa nu byS befigteme ge'Subt, eall hit bytS on bis

witSmetenysse geli'Segod. Geribtlsecie'S eower yfela dseden, wiS-

standeS dtofles costnungan. BugeS fram yfele 7 doS god, 7 ge

by'S swa mycela orsorgre on tocyme j^ges ecen Demen, swa mycela

swa ge nu bis strecnysse mid ege forradigetS. Se witega cwas^, f 30

se mycela Godes dseig is swySe gebsende, 7 ]?earle swift, ]7eb gyt

wsere o'Ser }?usend geare to J^an dseige, nsere hit langsum ; for ]7an swa

hwset swa gesende'S, f byS scort 7 brsed, 7 byS swylce hit nsefre

ne gewur?5e, ponne hit gesen[fol. 82 bjdod by'S. Hwset J?eh hit

langsum wsere to ]?an dseige, swa hit nis, |5eh ne bytS ure time 35

langsum, for pj on uren gesendunge us byS gedemed, hweSer we on

Letusthere- reste otJcSe on wite ]?one gemsenlicen dom anbidigen sculen. Uten

by the'^time for |7y brucan J^ses fyrstes pe us God forgeaf, 7 geearnigen f ece lif

given to us. mid him, se J^e leofe'S 7 rixe'S on eallra wurlda wurld. Amen.

22 gedrefod] the first d hng been alteredfrom S. MS. geSrefodnysse.

Page 87: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ALL SAINTS 73

XXIX

SECUNDim. MATHfit/M.

Videns turbas Jesus.

_r\iET halige godspell, 'pe nu lyttle ser getforen eow g-ersedd Avses, The holy

-L'ruycel get5wserl8eceS Jjyssere freolstide, for pan ]?e hit geendebyrt which has

5 {ja ehte eadignysseu, pe J^a halgen to heofonlicen getSing'Sen ge- read to you

brohton. Matheus awrat on Jjyssen daeig'Serlicen godspelle, f se the eight

Haelend geseh on sumi*e tide mycele menige him sefterfyligende,

pa asteah he up to anre dune, pa pa he gesset, pa genealsehten

his leorningcnihtes him to, 7 he undyde his mu^e, 7 heo Iserde,

10 Jjuss cwetSende, ' Eadige by^ ]7a gastlice J^earfe, for ]?an pe heora

is heofone rice. Eadige by'5 ]3a li'Se mEenn, for [fol. 83 a] J?an pe

heo geahnigeS ^ land. Eadige bytS pa Jja nu wepec? 7 heofige'5,

for ]5an J^e heo byS eft gefrefrede. Eadige by'5 ]?a pe synd ofhin-

grode, 7 ofSyrste sefter rihtwisnysse, for ]7an pe heo byS eft

15 gefyllode. Eadige by'S ]?a mildheorte msenn, for J)an j^e heo

begyte'S mildheortnysse get Gode. Eadige by'S pa clasnheorte

msenn, for ]?an pe heo geseo'S God sylfne. Eadige by'6 ]3a gesibsume

maenn, for ]?an pe heo by'S Godes beam geceigde. Eadige by'S ]?a

]7a j^oligeS ehtnysse for rihtwisnysse, for ]?an pe heora is heofone

20 rice. Ge byS eadige ]?one msen eow weregigeS, 7 eower eht, 7 selc

yfel ongean eow specS leogende for me. Blissige'S 7 fagenigeS

for ]5an j^e eower niede is manigfeald on heofone.' Se wise The wise

Augustinus trahtnode J^iss godspell, 7 ssede, f seo dune pe se expounded

Haelend asteah, getacneS J7a heahlice beboden so'Sre rihtwisnysse. an^dfaid*^'

25 pa Isesse beboden wseron gesette J^an Judeiscen folca, 7 God mountain

JjehhweSere gesette, J)urh his halgen witegan, ]3a Isesse bebodan savi^ur*^^

Judeiscre ]?eoda, pe mid (h)oge 7 mid ande ]7a gyt gebunden betokens the

[fol. 83 b] waeren. He gesette, |?urh his agene Sune Hselend Crist, mfndments

J?a mare bebodan cristene folca, Jja J^a he mid so'Sre lufe, mancynn "[^j^g^y^

30 to alesene com. Sittende he tsehte, f belimp'S to wur'Sscipe "^®^-

lartSeawdomes. Him to genealaehten his disciples, f heo gehsendre

wseron lichamlice, ]3a pe mid mode his bebodan genealaehten. * Se

Hselend geopenode his muS.' Witodlice se geopenode his mu6 to

pBere godspellicen lare, se pe on j^aere ealden se gewunelice geopen-

35 ode Jjsere witegena muS, j^ehhwe'Sere his muSes geopenung

27 (h)oge] the h has been inked over. Camb. MS. ogan.

28 wasren] en has heen loritten on an erasure.

Page 88: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

74 EAELY ENGLISH HOMILIES

'Blessed are getaciia'S ]?a deoplice spsece pe he j^a forS teah. He cwae^, 'Eadige

aiiyifoor,'^ by'S ]?a gastlice j^earfen, for J^an pe heora is heofona rice.' Hwset

is the king- synd J^a gastlice ]?earfe bute j^a eadmeda, pe Godes ege habbe^,

Heaven.' 7 nane toSundennysse nabbe'S 1 Godes ege is wisedoraes anginn,

God is the 7 modignysse is selcere synnen angin. Feala synd J^earfe ]?urli 5

of wfsdom hafenleaste, 7 na on heora gaste, for })an j^e heo gewillnige'S feala

thebegfn-'^ ^^ habbena. Synd eac o'Sre J^earfen, na j^urh hafenleaste ac on

evenr*singa^ste, for ]?an pe heo synd, sefter j^ges apostelicen cwida, ' Swa swa

naht [84 a] habbende 7 ealle J^ing geahnigende.' On j^as wisen

wees Abraham pe&rie, 7 Jacob, 7 Dauid, se pe on his cynesettle 10

ahafen, hine sylfne geswutelode, 7 Jjearfe on gaste ]?uss cwe'Sende,

' Ic soSlice earn j^earfe 7 weedle.' pa modige rice ne bycS ]?earfe, ne

))urh hafenleaste, ne on gaste, for j^an pe heo synd gewelegode mid

sehte, 7 toSundene on mode, purh hafenleaste 7 on gaste synd

]7eai-fe ]?a fulfremeda munecas, j^e for Gode ealle ping forlsete'S to 15

J^an swy'Se, f heo nylleS habben heora agene lichame on heora

anwealde, ac libbeS beo heora gastlice lar'Seawes wissunge ; 7 for

pj swa mycele swa heo her for Gode on hafenleaste wunigecS, swa'Blessed are mycele heo by'S eft on ban towearden wnldre gewelegode. ' Eadige

for they byS pa, li'Se, for ]7an J^e heo f land geahnigeS.' pa synd li6e 20

the land.' 7 gedefe, ba be ne wi'Sstande'S yfelan, ac oferswicSeS mid heoraThey are

^ i 1 vmeek and godnysse bone yfelen. Heo habbeo •fi land be se sealmscop embgentle whoovercome spsBC. ' Drihten ]5U eart min hyht, beo min dsel on Jjsere libbendre

with their eorSe.' psera libbendre eorSe is seo statSelfsestnysse Jjses ecen ear-

[fol. 84b]des, on j^an gerest seo sawle swa swa se lichame on 25

'Blessed are eorSe. Se eard is reste 7 lif gecorenra halgen. ' Eadige byS ]7a

mourn, for pe heofigeS, for pan pe heo by'S gefrefrode.' Ne hj'Spa, eadige, pe

be com- for heiiSen oSSe lyren hwilwendlicre sehten heofise'S, ac ba bySforted.'

.

"^ o' r J

They are eadige, be heora synnen bewepeo, for ban be se Halgre Gast heoblessed who „ „ £ -, ^ n , •

bewail their geirefreo ; se pe deo forgyfouysse ealra synnen, se is gehaten 30

Paraclitus, f is ' Frefrigend ', for ]?an pe he gefrefreS J»8ere bereow-'Biessed are sigendra heortan ]5urh his gyfe. ' Eadige byS Jja pe synd ofhingrode

hunger and 7 ofSyrste sefter rihtwisnysse, for ]5an pe heo byS gefyllede.' Se

righteous- byo ofhingrod 7 ofoyrst sefter rihtwisnysse, se pe Godes beboden

they shall lustlice geher'S, 7 lustlicor mid weorcan gefyllS, se byS ]?owne mid 35

]5an mete gefyllod pe Drihten embe spsec, ' Min mete is, f ic wyrce

mines Fseder wille, f is rihtwisnysse.' po?^ne meeig he cwe'Sen

mid pan salmscope. ' Drihten, ic beo setywwod mid rihtwisnysse

on l^inre gesih'Se, 7 ic beo gefyllod, ]7owne ]7in wuldor geswutelod

be filled.

Page 89: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ALL SAINTS 75

by^.' ' Eadige WcS ba mildheorte, for ban be heo beeyteS mild- 'Blessed are

, 1. 1 -, -, the merci-heortnysse. Eadige byo ])a pe eai'ma mannen [fol. 85 aj ]?urh ful, for they

mildheortnysse gehelpe'S, for ])a^^ ])e heom byS swa geleanod, f heo mercy.'

sylfe byS fram ermSe alysede. 'Eadige byS pa clsenheorte, for * Blessed are

5 pan J?e heo geseo'S God sylfne.' Stunte synd J^a J?e gewillnigeS hearted, for

God to geseonne mid flsesclicen eagen, )?omie he byS mid j^sere see God

heorta geseowen; ac heo is to claensigenne fram leahtren, ^ heo

God geseon mage. Swa swa eor'Slic liht ne mseig beon geseowen

bute mid claenen eagen, swa eac ne by'S God geseowen bute mid

10 clsenen heorta. ' Eadige byS ]?a gesibbsume, for ]3an |3e heo byS 'Blessed are

Godes beam gecigde.' On sibbe is fulfremednysse j^ser ]?ger nan for they

J)ing ne ]7wyre'5. For |?y synd pa, gesibbsume Godes beam, for called the

l^an pe nan ]5ing on him ne wi'Sere'S ongean God. Gesibbsume God.'

synd ]5a on heom sylfen, pe ealle heora modes styrungan mid

15 gescade gelogige'S, 7 heora flsesclicen gewillnungen geweldeS, swa

f heo sylfe by'S on Godes rice, piss is seo sibb pe is forgyfen on

eor'Sen ]?an mannen pe bytS godes willen. God ure Feeder is

gesibbsum ; witodlice for pj gedafena'S ]?an bearnen f heo heora

Feeder geefenlsecen. ' Eadige bytS pa. pe j^olige'S [fol. 85 b] ehtnysse 'Blessed are

20 for rihtwisnysse, for ]?an pe heora is heofona rice.' Feala synd pa, sufer^er-

pe ehtnysse j^oligeS for mistlicen J^ingen, swa swa doS manslagen, rfghteous^*"

7 sceaSen, 7 seighwylce synfulle, ac seo ehtnysse him ne becumS ";^|jrs is

to nanre eadignysse ; ac seo ehtnysse ane pe by'S for rihtwisnysse ^omof^'

ge'Soled, becum'S to ecere eadignysse. Nis to ondrsedene ]?wyrra heaven.

25 manna ehtnysse, ac mare to forSyldigen, swa swa Drihten cwas^ to

his leorningcnihten, ' Ne ondreede ge eow ]5a Jia eowerne lichame

ofslea'5, for J^an pe heo ne mugen eower sawle ofslean, ac ondraede'S *

eow G-od, pe meeig eeigSer gea sawlen gea lichamen on helle pine

fordon.' Ne scule we ]?eh pa, pwjre meenn to ure ehtnysse gremigen,

80 ac swySre, gyf heo astyrede by'S, mid rihtwisnysse astilligen. Gyf

heo ponne J^eere ehtnysse geswican nylleS, selre us by'S f we

ehtnysse jjoligen, ]7one we riht forlseten oSSe forswigien. Elite

eadignyssen synd on Jjyssen godspelle geeendebyrde. Is J)eh get

an cwide beeften, pe is geSuht swylce he seo se nigeSe [fol. 86 a]

35 steepe, ac he soSlice belimpS to ]73ere ehteSen eadignysse, for ]7an

pe heo bute specaS beo ehtnysse for rihtwisnysse 7 for Criste. pa

ehte eadignyssen belimpeS to eallen geleaffulle mannen, 7 se

2 MS. earmma] the second m has heen altered from a partly erased r.

] 8 MS. geSafenaS] the first ^ has the bar partli/ erased,

20 An erasure before for rihtwisnysge.

Page 90: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

76 EARLY ENGLISH HOMILIES

The eight sendemeste cwide, beh he syndorlice to ban aposden gecwecSenbeatitudes iTJti ii/-i- i n , iibelong to all weere, belimpo eac to eallen (^ristea Jymen, lor paw pe he nis

men, and nige'Se, ac folge'S ]78ere ehte'Sen eadignysse, swa swa we ser spedon.

sentencealso Se Hselend cwse^, ' Eadige ge BJ'S ]?one man eow werega'S, 7 eower

bers of" eht, 7 selc yfel ongean eow speccS ligende for me.' Se byS eadig 5

'Blessed are 7 gesselig Ipe for Ci'ists ge'Sole'S wyregunge 7 hospes for leasen

men curse Hcceteren, for ]?a?^ Ipe seo lease wyregung becumS pan rihtwisen to

secute 7011^ eadigra bletsunge. ' Blissige'S 7 fagenige'S, for Ipan Ipe eower mede

speaifeveiT ^^ manigfoald on heofone.' Geleaff'ulle mannen getSafoneS f heo

Toufor^M^*wuldrigen on gedrefodnysse, for ]?a»i 'pe seo gedrefodnysse wyrcS 10

Sake.' geSyld, 7 f ge'Syld afandunge, 7 seo afandung hyht. Se hyht

socSlice ne byS nsefre gescynd, for pan Ipe Godes lufo is agoten on

ure heorten ]?urh pone Halgen Gast, se pe us is forgyfen. Beo

J>ysen cwae^ se a^postel Jacobws, ' Eala ge mine bro'Sre, wene'S eow

selcre blisse, )>one ge byS on mistlicre costnungan, for pan pe seo 15

afandung eowres geleafen is mycele deorewurSre ]7one gold pe byS

'Vessels of J^urh fyr afaiidod.' Eft cwyS f halige gewrit, 'Lamene faten by'S

tried in a on ofne afandode, 7 rihtwise meenn on gedrefodnysse heora cost-

righteous nunge.' Beo Jjyssen cwae^ [fol. 86 b] eac se Hselend on oSre

affliction of stowen to his leorningcnihten, ' Gyf J^es middeneard eow hate's, 20

atiras.^"^^^ " wyte ge f he me hatode ser eow; 7 gyf heo min ehton, ponue

ehteS heo eac eower.' Crist sylf waes fram arleasen mannen

acweald, 7 swa eac his leorningcnihtes 7 martyres, (7) ealle pa pe

gewillnige'S arfsestlice to drohtniene on geleaffulre gelaSunge, heo

sculen ehtnysse ]?oligen, fram ungesewenlicen deoflen, ocSSe fram 25

geseowenlicen arleasen deofles lymen. Ac ]7as hwilwendlice

" ehtnysse oSSe gedrefodnyssen we sculen mid geSylde for Cristes

name gec5afigen, for pan pe he |5uss behet eallen geSyldigen mannen,

' BlissieS 7 fagenigeS, efne eower mede is manigfeald on heofone.'

We mihten ]?as halge rsedinge manigfealdlice trahtnigen setter 30

Augustinus smeagunge, ac us tweoneS hweSer ge mugen mare

deopnysse Jjser on ]3earlice tocnawen. Ac ute bidden inweardre

heorten Jjone ^Imihtigen Wealdend, se pe us mid manigfealdre

msersunge ealra his halgena nu todeeig geblissode, f he us getySige

genihtsumnysse his miltsunga, Jjurh heora manigfealden ]?ingrsedden, 3.5

f we on ecere gesihSe mid him blissigen moten, swa swa we nu

mid hwilweudlicre pennnge heo wur'Sige'S. Seo wuldor 7 lof

18 afandode] the second d is written over another letter.

28 geSyldigen] the d has been altered from g.

32-3 Camh. MS. bidden ... mid i. h.

i

Page 91: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

ST. JOHN 77

Hselende Criste, se ])e is anginn 7 sende, Scyppend 7 Alysend ealre

halgena, mid Feeder 7 mid ]?aii Halgen Gaste a on ecnysse. Amen.

XXX[Fol. 87 a] [St. John xiv. 1-13.]

XOHJ^iV^^ES se godspellere awrat hu se Hselend spsec to his John the

^ " leorningcniliten 7 cwa?^, ' Ne beo eower heox'te gedrefed. Ge wrote how

gelefecS on God, belefeS eac on me. On mines Feeder huse byS said to His

feala wunungen. Gyf hit oSerlucar wsere, ic eow hsefde geseed, for ' Let not'

ic fai-e (to) gearechigen eow styde, 7 gyf ic fare 7 gearchie eow be troubled,

]?one styde, eft ic cume 7 genyme eow to me sylfen, f ge beon Ipser, fn Godf^^

10 Jjsere ic beo,' Thomas him cwse^ to, ' Drihten nyten we hwyder iniiX^^^**

Ipu fserst, 7 hwu muge we ]?one weig cunnen 1' Se Heelend cwa?^, Thomas said

' Ic eam se weig, 7 socSfsestnysse, 7 lif. Ne cumS nan (mann) to ' Lord, we-IT 1 1, /u u n / knownot

minen Jb seder bute purh me. Gyi ge gecneowen me, ge gecneowen whither

gewiss minne Feeder, 7 heonenfor'S ge hine gecnawe'5, 7 ge hine and how '

15 habbecS gesegen.' pa cwas^ Philippws,- ' Drihten, eeteowe us j^one the way ?

'

Feeder, ]7onne habbe we genoh.' Se Heelend cwae^, ' Swa mycelne

fyrst ic habbe mid eow gewuned, 7 ge me ne gecnaweS Philippe ?

Se mann ]?e me gesicS, he gesicS eac minne Feeder. Hwu segst Ipu,

Sceawe us Ipone Feeder 1 Ne gelefst }?u {f) ic beo on mine Feeder 7 'Beiievest

20 se Feeder is on me ] pa word [fol. 87 b] J?e ic to eow speca, ne speca that i am in

ic heo fram me sylfen, ac min Feeder wunigende on me, he deS Ipu and the

weorc. Gelefe ge f ic eam on psm Feeder 7 se Feeder on me. Me ? '

^

gelyfeS hure for pa sylfen weorcan. So'5 ic eow secge, se mann

]?e on me belef 'S, ]?a weorc Ipe ic wyrce he wyrcS, 7 get mare he

25 wyrctS, for ic fare to minen Feeder, 7 call f ge beseceS eet mine

Feeder on minen name, eall ic hit do.'

XXXI[The Gospel of JSrieodemus.]

DE RESURRECTIONE BOMINI.

iMS deeiges be ure Heelend for ure alesednysse ge'Solede pine On the day' ^ X when ourf)

30 -L'on beer halgen rode, ba wees beere neh sum were standende, se SavioursuffGrcd

wees Joseph gensemned, 7 he wees god were 7 rihtwis, 7 nees neefre pain on the

his willes, ]?3er me ]3one Heelend forwreigde, on nanen gemange. tor our re-

He wees of peere ceastre pe is geueemned Barimathia. He oubad there was a

on Jerusalem forS f se Heelend wees ahangeu, 7 to (J^an) sefene he Joseph

35 eode to Pilate, 7 abeed eet him Cristes lichame, 7 hine of ]3eere rode near.'"^

23 MS. ne gelefe

Page 92: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

78 EARLY ENGLISH HOMILIES

In the even- crenam, 7 on claeiie scete bewand, 7 liine on his iieowe bruh aleiede,ing he went o ' / ' / r & >

toPiiateand on hsdve be nan ooer mann on ne Iseg. pa ba Judees -ft seherdan,asked for

r r & r r i & >

the body of f Joseph hsefde ]?aes Hselendes lichame abeden, pa, sohten heo hine,

he laid it in [fol. 88 a] 7 pa twelf cnihtes J^e saegden, f he naere on dernelegere

' acsennod, 7 NichodemMS 7 manega oSre pe ser mid pern Hselende 5

speecen, 7 his gode weorc gesegen, 7 on hine gelefden ; ealle J)8er

heo heom sylfen bedigeledan 7 behyddan buten Nichodemws ane,

for ]3an pe he wses an ealdor of J^an Judeisce folca. pa com he to

heom, ]?aer psdv heo heora samnunge hsefdon, 7 cwas^ to heom,

' Hwy comen ge hider on ]7ysser gesamnuiige,•f

ic hit eerre nyste 1' 10

1

pa andsweredan pa Judees 7 cwsedan, ' Ac hwu wsere pM swa

dyrstig, f ]?u dorstes inueu ure gesamnunga gan, ]?u pe wsere

werigend 7 midspecend }3an Hselende '? Ac seo he sefre mid pe here

7 ec on l^aere toweardan wurlde.' Nichodemws cwas^, ' Amen,

Joseph amen.' Eallswa gelice Joseph sefter hine seteowde, 7 heom to com, 15

Jews, 'Why 7 ]?uss cwse^, ' For hwy synden ge swa unrote ongean me 1 Is hit

angry with for ]7an pe ic absed J^ses Hselendes lichame set Pilaten 1 SocS hit is

because I f ic hine absed, 7 on clsenen syndonissce hreeigle befeold, 7 hine on

body of the minen Jjruge geleigde, 7 setforen ]7an scrsefe mycelne stan ahwylfde,

from 7 ic secge to so'Sen, f [fol. 88 b] ge nan ]?ing wel ne dyden ongean 20^ ^ ^

]3one Rihtwisen, f ge hine on rode anhengan 7 mid spere sticoden.'

pa pa Judees f geherdan, pa gefengan heo hine, 7 heten hine on

cwarterne fseste beclysen 7 cwse'Sen to him, ' Oncnaw nu 7 ongit,

f hit pe sceal lytel fremigen, f ]3u to jpohtest. "We wyten f pu ne

eart nsefre wyrSe f ]5U bebyried beo, ac we sculen syllen ]3in flsesc 25The Jews heofone fugelan 7 wilde deoran.' pa Judees hine ba on cwarterneimprisoned o / j^ s

him and gebi'ohten 7 ]?a dure fseste belucan, 7 Annas 7 Caiphas ]3a locan

Caiaphas fseste geinsegelodan, 7 bserto herdes gesetten, 7 ge'Soht worhtenflrmlysealed

.

' / r ».

*the locks •vvi'S Jjan (ge)ferrsedden (on) hM'ylcen dea'Se heo hine syllen mihten 7sidered ofslean, ac heo nolden for ban restendseige. 7 heo pa beSohten onwhat death

'

, ,^ & / r ov

they might hwu heo wyrest mihten hine ateon. Da gesamnoden heo on pan

]?ridden dseige, Annas 7 Caiphas 7 ealla heora lySre geferen,

7 comen to J)an cwartern, 7 ]?a locan unsegeloden, 7 mid J^an cseigen

]?a locan unlucan, ac heo j^serinne Joseph ne funden. pa wundre-

Among [fol, 89 ajden heo ealle 7 wurSen afyrhte. Onmang ]?an ))a stod 35one of the bsere sum of ban csempen, be scolden habben gehealden bsessoldiers who

"^

.,

"^

^^

guarded the Hselcndes byrigene, 7 heo sseden hwylc eorostyrung heora com to,Saviour'stomb. 4 MS. derne legere.

6 gesegen] the second e is written on an erased letter and is indistinct.

19 Stan] a letter has been erased after the n.

29 geferraedden] the ge has been inked over. 34 An erasure after ne.

Page 93: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE GOSPEL OF NICODEMUS 79

7 Godes sengel heo j^ser gesegen, swylce legeraesc, 7 Ms hreaf

swylce snau, ' 7 we wurden ealle afyrhte, 7 ]38er Isegen swylce we

deade wseren, 7 we geherdan J?one sengel cwe'Sen to j^an wifen,

f Godes Sune wsere of deaSe arisen. 7 se sengel cwae^, " ' Ne

5 ondrsede ge eow, foi* ]3an ic wat f ge Jjone Hselend sece'S, ac he nis

na her, ac he is arisen swa swa he ser beforen ssegde. Ac cumetS

7 sceawigeS hwar he aleigd wses, 7 fareS hraSe 7 secgeS his

leorningcnihten f heora Hlaford is of deaSe arisen, 7 f heo cumen

to him on Galileam, peer heo hine mugen geseon swa swa he heom The Jews

10 ser ssegde." ' .Da Judees, J?a heo f geherden, heo leten ratSe ealle ]?a is the

csempen heom to gefeccen, J^e ]?ses Hselendes byrigene scolden -Jho was

healden 7 heom to cwseden, ' Hwar is se Hselend Ipe eow betseht to vou?^'

waes 1 OStSe hware synd J^a [fol. 89 b] wif ]7e se sengel (wi'S) spsec ?

Witodlice se Hselend is arisen of dea'Se, ac for hwan ne heolde ge

] 5 }?a wif ])e Jjider comen 1 ' pa csempen heom andswereden 7 cwseden,

'We nysten hwaet J)a wif wseron, ne we hit wyten ne mihten, for

J?an ]?e we wseron onfyrhte, f we J^ser lagen swylce we deade

wseron for J^ses sengles ansyne, 7 for psin we j^a wif gefon ne

mihten.' pa cwseden pa. Judees, ' Beo ure Scyppende, we ne

20 gelefetS eow na.' pa weardmsenn andsweredan, ' Hwy nolden ge

belefen on hine 1 Witodlice he wses Godes Sune.' pa cwseden ba The Jews^ ' said,' Unless

Judeas, ' Bute ge us bses Hselendes lichame o-esvllen, ge sculen on ye give us'

.-"^

,

to J ' &_ the Saviour's

yfele dea'Se browigen.' (pa weardmsen andswereden,) ' TEteowiS body, ye•^ r o \r

^ shall suffer

US Joseph pe ge on cwarterne beclysden, 7 we eow gesylleo J^one a cruel

25 Hselend. Josep we mugen begyten, he is on his ceastre (on)

Barimathia.' pa csempen andswarodan, ' Gyf Joseph is on Bari-

mathia, ]?onne is se Hselend on Galilea, swa swa se sengel J?an

wifen sseigde.' pa wurden heo ealle afyrhte 7 cwseden, ' Gyf j^iss

en's byS ^ se Hselend of dea'Se arisen beo, ponne eall to feale wyllecS

30 [fol. 90 a] on hine gelefen.' 7 heo gegaderedan mycelne sceatt

7 geafon heom, 7 bseden ^ heo scolden secgen, p his cnihtes comen

7 ]5one lichame heom forstselen, pa. j^a heo slsepende wseron, ' y gyf

hit en's byS Pilaten, we byS for eow, 7 eow hogelease gedo'S.' 7 heo

onfengen pan feo, 7 sseden ^ heom wsere se lichame forstolen. Ac

35 heora leasunge ealle wur'Sen geupped. pa comen J^sere }3reo msere came from

weres of Galilea to Jerusalem. Se eldeste wses msessepreost 7 wses to jeru-

gehaten Finees, se o'Ser Aggeus, se J^ridde Pi'eceptor. Heo sseden lideTtwas*^

^ heo Jjone Hselend pQ onhangen wses, gesegen on Galilea, 7 mid p^jnees thesecond

1 lesrereescl rsesc is written on an erasure. h^^^^^' ****-^ third Pre-

37 Preceptor] the Latin version has Adda praeceptor. ceptor.

Page 94: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

80 EAELY ENGLISH HOMILIES

They said his ciiihten get, 7 wis heom spsec, 7 Thomas his wunden sceawede.they had

' r'/

seen the 7 se Hselend het heo faren geond ealhie middeneart, bodigendeSaviour in tt i /^Galilee, and lulleht on namen pses jsedei' 7 Suuen 7 Halgen Gastes, 7 ealle ]3a

manded His ]?e underfo'S fulht, heo habbe'S ece lif on domesdseige on heofonerice,

go through 7 |?a J^a swa ne do's, heo sculen habben helle wite. 7 he J:a on ]?an 5

preaching feowertihSe dseige his seristes, he asteah to heofonerice of Oliuetes

^ ^' dune, 7 saede [fol. 90 b] ^ he wolde hider cumen on domesdseige,

7 pa rihtwise into heofene ricemid him gelseden, 7 J^a synfulle

into helle assendeu, ' 7 we ne dorsten eow J^iss forhelen.' piss heo

atealden eall on heora sinoSe. pa wurSen heo ealle swySe sarige 10

7 afyrhte. pa Judees heo (]5a) haelsodan \\xxW heora 8e hweSer

hit soS wsere, 7 heo ealle sworen jj hit eall soS waere. pa abeeden

The Jews ealle ]3a Judees, f heo scolden feo nymeu 7 liata gewsenden, 7 na

they would mare hit cySen on ]pan lande, 7 heo saeden •}) heo (swa) wolden,

and go home J beo fengeu to J^aa feo, 7 heo leteu heo laeden of })an lande, j^reo 15and not ^ v 1 i -i t i

•i

make it oore weres, p heo nane hwile on Jerusalem wunigen ne mosten.

further in Annas 7 Caiphas cwseSen to eallen |?an sinoSe, ' Nis hit na soS f^ ^'^

• |5a csempen sseigden•f

se Hselend of deaSe arise, ac wseron his

]?egnes cumen, 7 heom feo geafen, 7 J?one Hselend foi'staelen %'

Nichodeiims j^a upstod 7 cwas^, ' WyteS f ge riht specan beo 20

Israele bearnen ; wel ge geherdan hwset ]3a }?reo weres saeden, ]?e

of Galilea comen, beo ]?an Hselende.' pa Judees smeaden hware

Elias se witega wsere. Eliseus heom saede f he on [fol. 91a]

heofone wsere. pa cwseden heo sume |?a get, ' Wen is ^ he seo on

Israele monte gesett mid his gaste, ac uten us weres geceosan, 7 ]?a 25

montes gefaren, wealte ]?eh we hine mugen gefinden.' Heo bseden

];a HeliseM7/i 7 ]?a weres ]?e ]583r betst waeron, ^ heo scolden faren

7 Helias Becen. 7 heo ferdon on ]?a muntes j^reore dagene faec,

ac heo hine finden ne mihten ; ac heo gemetten Joseph on Bari-

mathia on his ageure ceastre. pa heo ham comen, ]3a saeden heo 30

hwu heo gefaren hsefden, 7 hwu heo hine finden ne mihten, 7 hwuThe Jews heo Joseph funden on his agenre ceastre. pa wseron ba ealdressent a letter

^ °^^ •j.o i

to Joseph, 7 ]?a msessepreostes 7 eall ^ folc swyoe bhoe, 7 heo maceden

to come to mycele somnunge 7 gemot hwu heo Joseph to heora gelaSigen

mihten, 7 ssenden an gewrit to him ]5uss gewriten, ' Sibb seo mid 35

pe Josep, 7 mid eallen J^an ]?e mid j^e byS wunigende. We wyten

^ we gesyneged habbeS, aegSer gea ongean ]?e, ge ongean God, ac

1 ist] MS, sset hat the s h,as been partially erased.

11 })a] in different ink. 14 swa] hi different ink.

30 on] in different ink.

them.

Page 95: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE GOSPEL OF NICODEMUS''

81

we biddeS Ipe f pn cume to us for J)inre miltse. [fol. 91b] Wewyten f we (a)wergendlice getSauc ongean pe J^ohten, ]?a Jja we Ipe

beclysden, 7 belucan on cwarterne.' pa serendracen comen, 7 him

f gewrifc on hand sealden, 7 he hit raedde 7 cwae^, ' Seo gebletsod

5 se Ipe nolde f niin blod waere gespillod; ^ is se Drihten Crist, pe

me under his fitSeren gescillde.' pa Joseph up astod, 7 pa weres

cyste 7 heCo") wurdlice underfeng. pa ou morgen ferde Joseph to inthemorn-

T 1 -^ 1 r -J r. J n I,ing Joseph

J erusaiem mid geleate, 7 mid pan serendracau ealie on heora assen weat with

ridende. pa f folc of pasve ceastre f geherde f Joseph wses sengers to

10 gecumen, p& comen heo ealle him togeanes 7 cwaedon, ' La, feeder

Joseph, sibb sy mid pe 7 on l^ine ingange.' Joseph heom and-

swei'e(d)e 7 cwaec^, ' Sibb seo mid eallen pan maimen pe God

lufigetS,' 7 heo ealle to him abugen 7 hine cysteu. Nichodemws Nicodemus

ba mid wurSscipe hiae to his byrig onfeng. On morgen ealle pa him with^ ^

. . , . f honour, and15 Judees, Annas 7 Caiphas 7 preostes 7 diacones hine bseden: "fe he the Jews

',/ r / i* /

, TT 1 1asked him

scolde heom swuteligen, ' 7 s2cge us hwu bu paes Hselendes to teii themhow he

lichame .bebyredest, 7 hwu p\i uf paere cluse come, pe we pe on escapedfrom

beclysden, pa, we [fol. 92 a] pe ne funden, pa us mycel fyrht

forgrap 7 ege. Gode feeder sege hit us.' Joseph cwas^ to heom, ' pa

20 pa ic beclysed wses, pa feng ic on mine gebeden fortS to psere middre

nihte. pa wses f bus beo pan feower hyrnen up onhafen, 7 ic

pone Hselend pa geseh eall swylc hit legersesc wsere, 7 ic for pan

ege nitSer on eoicSen afeoll, 7 he ine beo psere hand geheold 7 up

ahof, 7 me gecyste 7 cwae^ to me, " Ne ondrged pu pe, Joseph

;

25 besih on me, 7 ongeot f ic hit earn." pa beseh ic 7 cw de3f, " Eart

pu f Elias, ure lartSeign 1 " pa cwas^ he to me,^ " Ne eam ic na

Elias, ac ic eam se Hselend pe pu his lichame bebyredest." pa Joseph

cwae^ ic to him, " JEteowe me ba byrigeles hwar ic pe leigde." Se Saviour. Mil 1 IT 1 • took me by

Hselend me pa beo psere rihthand genam 7 me ut Isedde hwar ic the right

30 hine byrede, 7 sySSen he Isedde me to Barimathia, to minre agenre led me to

rice 7 cwae^, " Sibb seo mid pe 7 mid pinen hirde, Joseph, 7 ne far buried Him,

pu na of pinre rice ser binnen feowertig dagena fsece. Ic wylle to wards He

Galileam to minen cnihten gan." ' [fol. 92 b] Da pa Judees eall Ari-

piss geherdau, pa feollan heo adun 7 cwsedon, ' Hwset mseig piss^^

35 tacne beon pe on Israele lande geworden is ? We cuSen seigSer

gea fseder gea moder pses Hselendes. Mihte piss eall beon soS

geworden 1' Joseph pa up stod 7 cwas^ to Aiiuam 7 Caii^ham, ' SoS

2 Erasure after i> we. (a)wergendlice] the final e has been partially erased.

11 MS, anJswerere**. 22 legeraesc] raesc is written in different ink.

Page 96: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

83 EARLY ENGLlf5H HOMILTES

Truly He ig to wundriweiine i he of deacSe is arisen. Witodlice feale mannaawoke many

.

from death he of deaSe awehte on his seriste, 7 heo of heora byrigene arserde,at His resur-

.

' '^ . .

rection. y sume heo eac lifes wseron. Ealle we cuoen bone rihtwisenWe knew ' . ta • 1 i • •

Simeon's Simeon be urne Drihten beer on his earmen luto ban temple, ])etwo sons, A- 1 • /^ •

who have seiTe pan lame wees. Wei we cuoen his twegen sunen, Uiirinws 7 5

many years, Leutici^ts, pe wsei'on for feale gearen deade. Ga we lochigen, nu

are in Ari- bycS heora byrigene opene, 7 heo synden inne padve ceastre Bari-

living and mathia, samod libbende 7 God herigende. Ac uten faren to heompraising ^.^ eallen eadmodnysse (7) wurSmynte, 7 gelseden heo to us,

7 bidden heom for heora Drihtenes name, f heo wi'S us specan 7 us 10

atellen ealle pa geryna pe beo Godes seriste gewordene waeron.'

[fol. 93 a] Da |3a Joseph hsefde Jjuss gespecan, ]3a wses eall f folc

blissigende wi?5 him, 7 to Barimathia j^sere ceastre ferden, 7 Jjsere

gewyten woldeii, hwe'Ser hit soS waere f Joseph ssede. pa heo

J)ider comen, Annas 7 Caiphas, Nichodemtts 7 Gamaliel, pa, eodan 15

heo to fiaere byrigene, 7 funden heo femtig, 7 ]7a eodan heo into

pan ceastre 7 gemetten Carinas 7 Leuticius on gebedan licgende

The Jews mid gebegedan cneowen, 7 heo sone ealla cysten, 7 mid arwurSunge

Carinas and to Jerusalem to heora sinooe gelaooden, 7 bser inne belocanenLeucius 11 T -1 Thow they geaten heo waeron nymenda ba hoc, be seo drihtenhce se wses on 20were raised . , ,

-1 i • of.

from the gewriten, 7 heom on hand setten 7 puss cwsedon, ' We hselsigeo

eow J^urh J?one uplicen God, 7 ]?urh pa drihtenlice se, pe ge gehealden

habbe'S, f gyf ge gelefe'S on ]?an ilcan pe eow of dea'Se arserde, f ge

secgen us hwu ge of dea'Se arisen.' Carinws 7 Leuticiws heom

andsweredan, pa eldres 7 pa msessepreostes heom pa funden blaec 25

Then said 7 feSere, 7 me heo todselde on twa, 7 mycel folcas mid heoraCarinus and r«,,-,. ^^Leucius, fol. 93 bl seigoer. pa cwae^' Carinws 7 Leuticii^s, ' Drihten Crist,'Lord Christ,'"-'.. ^

.

Thou art the ure Hselend, }7u eart lif 7 serist eallre deadre. We biddeS ^ ]5u us

resurrection geSafige, f we pa soSe geryne mugen geswutelien, }:»e gewordene

dead; give synd )?urh pe, 7 )3urh ]7inne deaS, 7 J)urh J?inne a?rist.' Heom 30

declare thy com j^a stefne of heofone ]?uss cweSende, 'Beo Godes mihtemysteries.'

7 leafe, writaS 7 gesvvutelie'S eallen mannen.' Carinws 7 Leuticiws

pa ongunnen writen, ' Efne we wseron ]7a mid eallen uren fsederen

on Jjsere deopen helle, pser becom mycel brihtnysse ofer us ealle

swylce sunne leome. Sathanas 7 eall helle werod wseron afyrhte, 35

and ]3uss cwsedon, " Hwset is ]?iss liht, f her swa fserlice scinS ?"

pa wses sone eall f msennisc cynn blissigende, 7 Adam mid eallen

9 eadmodnysse is written on an erasure.

23 An erasure before on. 30 furb J>e is tvritten on an erasure.

Page 97: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE GOSPEL OF NICODEMUS 83

hebfsederen 7 witegan for j^an mycelan lihte, 7 heo }7uss cwsedeu,

" piss liht is of Godes lihte, eallswa us God behet, j) he us ^ ece lif |This light

7 liht assenden wolde." pa clypode Isaias, se witega, 7 cwae^, light of God,GYtsn flS Grod

" puss is f fsederlice liht setforen Godes Sune hider assendod, swa ic promised

5 foressedCj Ipa ])& ic on eorSe wses, ]3a ic cwae^ 7 forewitegode f, f land would send

Zabulon 7 Neptalim wiS ^ [fol. 94 a] waeter Jordanewi, 7 f folc pe iife\nd'

on Jjeostre sseten, scolden habben mare liht. piss ic witegode on '°"

eorSe, 7 nu hit is gecumen to us, 7 us onliht, Ipe gefyrn on deaSes

dimnysse seeten. Ac uten we bu ealle blissigen pass lihtes."

10 Simeon se rihtwise mid blisse heom to cwae^, " Wuldrie'S pone

Drihten Crist, Godes Sune, )?one pe ic bser on minen earmen into

pa,n temple, 7 ic ]3a ]3us cwae^, ' pu eart liht 7 frofer ealle J^eoden

7 wurtSmynt eallen Israele folca/ " pa blissode Adaw 7 eall his

ofspryng, j?a com jpser stefne swylce J?unreslege, y pa, halgen ongean

15 clypode, "Hwset eart pul" 7 he cwas^, " Ic earn Johawwes J?ges hehste

witegan forrynel, 7 her ic bodige ^Imihtiges Godes Sune hidercyrae,

swa swa ic on eorSen dyde," pa p& he in com, pa. brihtode eall

belle Adam wses ba to his sune cweSende, be wees gensemned Adam said

Seth, " Gerece nu binen bearnen 7 hehfsederen, ealle ba bin-w be bu 'Relate now'. ^ '^ > IT r o r r everything20 fram Michaele, ban hehsengle, geherdest, ba ba ie be sende to which thou

J J JliGiirdGst

neorxenewanges gate, f |3u s.coldest Drihten bidden f [fol. 94 b] from

he mid pe his sengel assende, f he pe ]7one ele syllen scolde of j^an archangel

treowe ]?aere mildheortnysse, f ]3u mihtest minne lichame mide thee to the

gesmerien, J^a ]?a ic untrum wses." Seth Adames sune, wses Paradise,'

25 nehlsecende pan hehfeederen 7 J^an halgen witegan 7 cwse^, " Efne

]?a ic wses Drihten biddende set neorxenewanges gate, |?a seteowde

Micael, se hehsengel, 7 me to cwae^, ' Ic eam assend fram Drihtene

to pe, 7 ic eam asett ofer eall meennisc lichame. Nu secge ic J^e

Seth, ne ]?eart pu swincan biddende, ne J^ine teares geotende, f p\x

30 ]5urfe bidden ]3one ele of ]?an treowe J^aere mildheortnysse, f ]7u

Adam ]?inne faeder mide gesmerigen mote, for his lichames sare,

for get ne synden gefyllede fif j^usend wintre 7 ]?a fif hundred, pe

sculen beon agane, aer Jione he gehseled wurSe.'" pa cvvas^ Adam," Nu heo synden gefyllde 7 agane 7 for'Sgewitene," Hit w^s pa,

J*^^ "^^^y

35 swySe grislic 7 ea'eslic, ba Sathanas, bsere belle ealdor, cwae^ to when Satan' ® ' ° ' -f '

••; '. said to Hell,

helle, "Gearca pe, belle, f ]3u muge Crist onfon, se pe bine sylfne 'Prepare

gewuldred hsefS, 7 is Godes Sune 7 eac maun, [fol. 95 a] 7 ec is receive

hine ondrsedende. 7 ic eam swa unroth, f me J^incS sar min lif, f ic

forneh dead eam. He is wiSerwinne ongean me 7 ongean J^e

;

G 3

Page 98: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

84 EARLY ENGLISH HOMILIES

7 feale Ipe ic hsefde to me atogen, bisne 7 healte, lame 7 reoflen,

ealle lie beo fram me ateab." pa seo belle egeslice 7 grislice ancl-

swerede Satbanas }>an ealden deofle, 7 cwas^, " Hwset is se, f seo

swa Strang 7 swa mibtig, gyf be man is, f be ne seo deaS ondrsed-

ende, pe wyt gefyrn beclysd beefden 1 For cSen ealle pa J>e anweald 5

Hell an- ^^ eortSe hsefdon, J3U beo mid Ipinve mibte to me getuge^ 7 ic beo

thxfuartnow ^stc gebeold, 7 gyf ])\i mibtig nu eart, swa pu ser wsere, bvvset

"sthoifwert ^^ ^® mann 7 se Haelend, pe ne seo ]3one dea'S 7 J?ine mibten

who'is'theondrsedende 1 Ac to so(5en ic wat, gyf be on msenniscnysse swa

manandthe jjjiijtjg jg ^ ]^q na'Ser ne unc, ne ]x)ne dea'S ne oudraett, ponue 10

^^•^ fears gebint be pa 7 j^e byS sefre wa sySSen," Satbanas jja^ peeve bellen

and thy ealder, andswerede 7 cwae^, " Hwaet tweonest bu of be ? Hwsetpower? ' ' ...

ondraedest ]:u pe J^one Hselend to onfone, minne wiSerwinne 1

[fob 95 b] Ic bis costnode. Ic gelgerde eall f Judeisce folc, f beo

wseron ongean bim mid eorre 7 mid ande, 7 ic dyde f be wses 15

geseald 7 mid spere gesticod, 7 ic dyde f man treowene rode

gearewede 7 bine ]5geron anbeng, 7 bine mid nseiglen gefsestnode

;

7 set nexten ic wylle bis deaS to pe gelseden, 7 be sceal beon

under]?eod, seig'Ser gea pe gea me." Seo belle pa. swa swytSe

grislice ]3uss cwae^j " Wyte f |?u swa do, f be fram me }?a deade 20

ne ateo,, for }5an ]7e bere feale synden pe synden geornfulle

' I know fram me, f beo on me wunigen nelle'S. Ac ic wat f beo fram me

not depart*^ ne gewitecS ]jurb beora agene mibte, bute beo se ilea God me

through ,benyme, pe me benam Lazarum, J>one pe ic beold deadne feower

power°^" iiilit fseste gebunden, 7 ic bine eft cwicne ageaf Jjurb bis beboden." 25

same^God P* andswerede Satbanas 7 cwae^, " Se ilea bit is pe Lazarum of

Lazarus'^ deaSe awebte 7 of unc bam genara." Seo belle f»a andswerede 7

of them^^^ cw5e^, " Eala, ic bselsige pe )7urb Jjine maegn /e-a.c ]?urb minne, f ]5u

nsefre ne ge'Safie f be on inne me becume, for J?an ic geberde

[fol. 96 a] fja word bis bebodes. Ic wses mid mycelan ege afyrbt, 30

7 ealle mine arlease J^eignes waeron mid me gedrebte, swa f we ne

mibten Lazarum gebealden. Ac be wses bine scacende swa swa

earn, ]3one be wyle mid retSen flibte for (5 afleon. 7 be wses fi-am

us arisende, 7 seo eorSe J?e Lazarus deaden licbame beold, beo bine

cwicne ageaf. 7 'fic wat nu, f se mann pe eall f dyde, be is on 35

Gode Strang 7 mibtig; 7 gyf ]?u bine inn gelsedest, ealle pa pe ber

synd on J^yssen wselreowen cwarterne beclysede, 7 on ]?yssen bsenden

mid synne gewriSene, ealle be mid bis godcundnysse fram us atibtS,

14 An erasure before Ic his. 32 An erasure after Ac,

Page 99: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE GOSPEL OF NICODEMUS 85

7 to life gelsedecS." Eala, msen \)a, leofeste, hwu lacSlic 7 hwu

grislic wses Jjsere deoflene gemot, J)a geo helle 7 se deofel heom

betweonen cidden ! Onmang Ip&u Tpa. com 'pasr mycel stefne 7 gastlic There came

clypigende swylce J^unreslege, 7 J^uss cwe'Sende, " AttolUte portas,'^ saying,

5 f fers segc5, " Ge ealdres, untyneS Ipa gaiten, 7 up ahebbeS Ips. everlasting

sendelease gaten, 7 IseteS inn Jjone wuldrigende Godes Sune." 7 seo let in the

helle f geherde, ]?a cwae^ beo [fol. 96 b] to J)an beafde, Beelzebub, ff°God!^

" Gewit fram me 7 far of minre wununge; 7 gyf ]?u eart swa

mibtig swa J5U ser cwsede, |5onne winn ]7u ongean bine, 7 gewurSe

10 ]7e 7 bim." 7 seo helle J^one deofel ut adra,f, 7 cwse^ to ]?an arleasen

]3egnen, " BelucacS fseste J^a eendelease gaten, 7 toforen sceote'S pa

serene 7 |?a irene scytteles, 7 him strange wi'Sstande??, 7 J^iss weorod

bebealde(5, f we ne beon bereafod." Da f geberdan Ipa, bebfsederes

pe Jjser inne wseron, ]?a clypedan heo ealle anre stefne to Ipddve

15 helle, " Geopene ]?ine gaten 7 Iset inn {^one King, J^ses ecen wuldres

Sune." pa c\\de3' Dauid, " piss ic witegode "pa. ic ofer eor'Sen wses

cweSende, ' AndettecS Dribtene bis mildbeortnysse, for pan pe he

wyle his mildbeortnysse mannen cySen.' " pa cwse^ Isaias, "Ic saede

on eorSen f deade rasenn scolden arisen, 7 helle scolde beon

20 geheregod, 7 sarignysse eall to blisse gewsend ]?urh wuldres Beam."

pa ba halgen -6 g^eberden, ba blissedan heo ealle 7 to bsere helle The saints^^ .r n^r replied and

cwseden, "Geopene ]?ine [fol. 97a] gaten, pn scealt beon untrum said, 'Open

7 unmihtiff 7 mid eallen oferswi'Sed." pa wses baer geworden thou shallIP 11-1 1 ^ r-ibe infirm

mycel stefne, 7 mycel hht swylc ]?unreslege 7 jjuss cwasiJ, "Ge and weak

25 ealdres, geopenige'S 7 untyne'S eower gaten, f muge in gan se King gether over-

pe of beofone is ascend." pa geherde seo helle f hit wses twygge

geclyped, ]?a cleopode heo ongean 7 Jjuss cwae^, " Hwaet is ]?es King

pe is gewuldred 1 " Dauid cwae^ 7 hire andswarede, " Hit is

Drihten of beofonerice; 7 }:iss ic on eortSen serre cwse5", f he scolde

30 of beofone to eorSe, 7 ]?3er geberen ))a geomerunga his gebundenra

]?eowen. Ac nu fule 7 f)u stinchende helle, geopene ra'Se J^ine

gaten, f muge in gan j^aes ecen wuldres King." pa Dauid ]7uss

gespecan hsefde, J^a j^ser to becom se wulderfulle King on mannes The glorious

gelicnysse, 7 pa gaten tobrsec, 7 pa j^eostre ealle onlihte,,7 Jrser ps. in the^iike-

35 synbsendes ealle tobrsec, 7 ure ealdefsederes ealle geneosode, Jjser and\urst*'*

heo on J^an j^eostre lange gewuned bsefden. Seo helle 7 se .deaS gates and

7 heora arlease j^egnes, pa beo J^set [fol. 97 b] gesegen 7 g^eberden, thedark-^^

heo wseron forhtigende mid heora wselreowen fteignen, for |7an pe"^^^*

heo on heora agene riche swa mycele brihtnysse gesegen, pa

Page 100: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

86 EARLY ENGLISH HOMILIES

gesegen heo bine sitten on |7an setle Jje lie sylf geabnede, J?a cwaeden

"^®^m'J^' beo, "Nuwe synden ealle oferswitSene 7 ofercumene. Ac'sege us,who Thou 'J / J t! '

art, who bwset eart bu, bu be buten selcere wsemmunge, 7 buten flite usart without r J r r o j /

any defile- bfefest ealle ofercumene 7 genyoered? 7 bwtet eart |?u swa

mycellic 7 lytel 7 beblic, 7 swa wunderlic on anes mannes beowe, 5

f ]?u baefest vis ofercumen? pu Igege dead 7 bebyred, 7 eart

leofigende bider gefaren to us, 7 on J^ine deacSe ealle tunglen

7 gesceafte wur'Sen gestyrede. 7 ]?u eart freols geworden betwux

eallen o(5ren deaden, 7 eall ure werod pi\ bgefest swy'Se gedrefed,

7 bfefest nu bider swa mycel libt gebrobt, 7 mid fiinre bribtnysse 10

synden ealle j^as ]?eostre gelibte. 7 eac gelice ealla lpa,s ealdres

]7ysere belle synden swy'Se afyrbte." pa wseron p&, deofle ealle

clypigende anre stefne 7 cwse'Sen, " Hwanen eart J?u, la Haelend,

swa Strang mann, 7 swa [fol. 98 a] bribt on mseigne, 7 wunigende

buten selcen lebtre, 7 clsene fram aelcen wsemme 1 Eall middeneard 15

'Earnestly US w£es simle underSeodd for"S f nu. Eornestlice we axigecS bwset

Thou art, pn seo, ]?u pe swa unforbt us eart to gecumen, 7 wylt us benymen

art come to eall f we bider babbeS gestrynd, fif ]?usend (7 fif bundred) wintre

lessiyand on pine J on synbsende gebroht bsefden, bwe'Ser bit wen seo, f

usof aU*"^^ ]>vi seo se ilea Heelend pe Satbanas embe spgec, ure ealder, 7 ssegde 20

we°hav^°™

f be Avolde purb ]5ine dea(5 anweald babben ealles niiddeneardes 1

game. ^^ ^^ wulderfseste Cyng 7 ure beofonlice Hlaford nolde Ipsere

deoflena gema'Seles naraare blysten, for )?an beo wolden mid beora

ma(5ele bine dreccen; 7 Beelzebub fleab pa into belle botme, 7 ure

Dribten bim strangode sefter, 7 bine befran bwy be swa swySe ny'Ser 25

bis setle gecure, 7 serre cwse^ j> eall wurld wees bis, 7 be bine

gegrap }?a, 7 fseste geband mid anes draca bseclinge, 7 bine peer belle

sealde on anweald to babbene aa buten tende. Eala msen, bwugrislic bit wees pa pa (seo) deo [fol. 98 b] fellice belle Jjone feond

Beelzebub underfeng, 7 bine fseste gebeold! For ]3an se deofol 30

wses ser ]?8ere belle blaford, 7 eallra ]53ere deofellicre j^ingen pe bire

Hell said, on wseron. pa cwae^seo belle, " La bu ealdor eallra forspillednvsse.' Lo, thou ' 1. J >

prince of all for bwy dyrstlsebtest pu bone Haslend to nymene, 7 on ba Judeasdestruction,

^ i v i tuntil the besppudest on beora beorten, -p beo bone Haelend onbensren 1 7 buday of . .

o / i'

"

judgement nu burb ]?9ere rode-treowe ealle ]?ine blisse (bsefest) forspilled. Nu 35thou Shalt ,i/.,rij T,r.^-.be bound fu hsetcst ytele geclon ongean me, 7 ongean pe, 7 ]3u foro to domes

suffer dseige scealt beon ]7uss gebunden, 7 feala ece tintregen on metorments,' ge'Srowigen, 7 on cwicsusle beornen." pa f Crist geberde, bwu seo

belle |?one deofel Beelzebub, mid mycele gryre ge'Sreatode, 7 mid

27 anes is written on an erasure.

Page 101: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE GOSPEL OF NICODEMUS 87

• worde tyrwede, ]7a cwse^ he, " Beo nu se deofol, helle ealdor, on

l^inen anwealde, 7 git bute on forspillednysse aa buten sende," 7 se

wulderfulle Cyng aSenede his hand 7 cwae^, " Ealle mine halgen pe The glorious

mine gelicnysse habbe'S, cume'S to me." pa ealle Ipa halgen stretched

5 genelsehten to his hande, 7 se Haelend pa, Adam [fol. 99 a] beo hand and

psere riht hand genam, 7 him to cwse^, ''Sib seo mid J)e, Adam, 7 mid My saints

Jjinen bearneri." Adam wses Ipa. ny'Ser feallinde, 7 Ipass Hselendes My^simUi-

cneow cyssende, 7 mid tearen geotende, 7 mid stefne clypigende, 7 toMe!°™^

]?uss cwe'Sende, " Ic herige pe, heofona Hlaford, f pu me of ]?yssere

10 cwicsusle woldest onfon." Se Hselend ]7a his hand a'Senede, 7 rode

tacne ofer Adam geworhte, 7 ofei' ealle ]7a o'Sre halgen, 7 he

Adam beo Jjsere swySre hand fram helle ateah, 7 his |7a gecorena.

7 Dauid cwae^, " Singe's ealle halgen ure Drihtene neowne sang."

7 heo sungan, " On doxa wyste uoysena, aWeluia., aWeluisj." Mi- God de-

15 mihtig God betsehte ba Adam Michaele, ban hehgengle, 7 he heo Adam toTWj(»jiQpj and

gebrohte to neorxenewanga mid wulderfulre blisse, 7 )7a j^a heo He brought

inn foren, ]?a gemetten heo twegen weres. pa cwsedon heo, " Hwset Paradise

synden ge pe mid us on helle nseron, 7 eower lichame swa ]5eh glorious joy.

libbende is." pa cwas^ se otSer, " Ic earn Enoch, 7 ic ]?urh Drihtenes

20 word wses hider geleedd, 7 Jjiss is Helias pe [fol. 99 b] mid me is,

se wees on fyrene chearte hider gefered, 7 get wyt deaSes ne

onbyrigden. Ac wyt sculen mid Godes tacne Antecristes anbidian,

7 ongean hine fihten, 7 on Jerusalem beon Jjurh bine ofslagene, 7on feor'Se healfen dseige beon eft gecwicode, 7 J^urh gehnipe eft to

25 eow up onhafene." Onmang j^an J^a com ]?aer an scacSe, 7 an rode

tacne on his exle bser. pa cwse^ f werod, " Hwset eart ]?u pe eart

anen scacSe gelic ?" " Bo's ge segge'S ^ ic sca^e wees, 7 eall yfel

wyrcende. Ac pa Judees wiS J)one Hselend onhengen me, 7 ic his

miltse ba?d, 7 he me gety'Sede, 7 of synne alesde, 7 mid his worde

30 hider assende to J)an sengle mid j^yssen tacne, ]?e ge on minen halse

geseocS, 7 bet me her eower abiden." pa cwsedon heo ealle, " Seo

gebletsod se mildheorte God se pe us are and mildse forgeaf." Heandswerede 7 cwae^, " Amen." ' Diss wseron pa. halige geryne pe These were

Carinas 7 Leuticiws awriten, 7 Carinws up astod 7 his carten mysteries

35 Annam 7 Caipham 7 Gamaliele on hand sealde, 7 Leutici^s his Carinusand

carte Nichodeme7 Josephe on hand [fol. 100 a] gegealde 7 cwseden,

'Godes sibb seo mid eow eallen.' 7 Carinws 7 Leuticirts wseron J>a

fseringe on fsegeren heowe swylce sunne leome, 7 on ]?gere briht-

nysse fram |?an folca gewiten to ecen life. 7 ]?a jja gewriten

14 See note, 18 MS, cowlwer.

Page 102: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

88 EARLY ENGLISH HOMILIES

gersedde weeron, J)a vvgeron heo gelice gewritene, f |?8er rises on

When the nacSer mare )7one on o'Sern ane staefe, ne forSen ane prica. pa Ipa,

heard them soSfseste hit geherdan, pa. cwseden heo, ' Seo Drihten gebletsod aa

' Blessed be on eallra wurlde wurld. Amen.' 7 heo ferden ham mid mycelen

ever.' ege 7 blisse. 7 Joseph 7 Nichodemws ferden to Pilaten 7 him 5

heoi-a gewrit seteowden, 7 Pilatws hit ssende Claudium to Eomanebyrig, 7 gewrit hwu hit beo pan Hselende geworden wees on Jeru-

salem, 7 hwu heo hine belaewden, 7 hine him sy'SSen sealden, 7 hwuheo hine anhengen, 7 on byrigele alegden, 7 hwu he of deatSe aras,

7 hwu heo Jjoue medsceatt pan weardmsenn sealden, 7 swa J^eh hit 10

forhelen ne mihten. ' Nu leofe casere, ne gelef J?u na ]?fere Judea

leasunge, for }7an ]?iss is -eall soS f hit swa is geworden. Seo

Drihtene lof 7 deofle sarege. Amen.'

XXXII

[Fol. 100 b] [NATHANIS JUDAEI JLEGATIO.]

A nobleman f\^ Tiberies dagen j^ses mycele caseres, hit gelamp binnen lyttle 15

who lived"^' fsece sefter ]?an pe Crist ahangen wses, f sum eetSele mann wses,

Libya^had P^^ name wses Tirus. 7 he wees on Equitania rice king undercancer.

Tiberie ]7an casere, 7 he wses gelomest wunigende on J^gere ceastre

Libie. 7 he wses se ilea Tirus swa unhal on his andwliten, f fadle, pe cancre hatte, him wses on |7an nebbe fram Jjan swy'Sre 20

nosjjyrlle, o'S(5et hit com to J)an ege. 7 wses, 1^ sum man wses

Nathan, the farende of Judea lande, pses name wses Natan. He wses anes

was sum- ' burhmannes sune onlsraele lande, ]7ses name wses Nau; 7 se ilce

Eomebythe Nathan wses forli'Sen,.^ he wses gefaren fram selcen lande to o'Sren,

Tiberius, 7 fram sse to sse, swa f he hsefde ealle eor'Se gemseren }?urhfaren. 25

south wind 7 se ilca Nathan wses gessend fram Tiberie j^an casere to Romes-

to Libya.'" t)yrig, to ]7an f he scolde his serende Iseden Claudium, 7 he ferde

for'S on J)sere sse, 7 se su'Serne wind hine bedraf to ]?sere burh

Libia. 7 Tirus ]?ser burge hlaford f gefran 7 gecneow beo heora

fserelde, f heo of Judea [fol. 101 a]lande wseron, 7 cwas^, ' Nsefre 30

ic ser swylcne wunder ne geseli, f of Judea lande scipen scolden

Tyrus sent hider cumeu.' 7 Tirus ]5ider ssende 7 het f l^ider scolde to him

and asked" cumeu, se pe eldest wsere on j^an scipe. Nathan him soxie com to,

hec^e!°°^ 7 Tirus him sone axede, ' Hwset eart f)u,7hwanen come ]7u hider?

'

He him andswerede, ' Ic earn Nathan, Naos sune, 7 ic earn of 35

Grecane rice, 7 ic of Judean wses )7an Pontisscen Pilate underSeodd,

Page 103: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE EMBASSY OF NATHAN 89

7 ic earn gessend (fram) ]pan casere Tiberie to Claud[e] 7 me wees

se sutSerne wind beseften, / bider adraf 7 awreec, -p ic nat, hwar ic

earn.' Tirus ba cwaeff, ' La, gyf bu mibtest senisre bote me finden of Tyrus asked

• T 1 r 1 1 1 r>• I^athan if

minen yfele, ic pe wolde gyren gold 7 seolfer swa mycel swa pin he could

5 scip heonne ferigen wolde.' 7 he him his yfel seteowde. pa cwdeff remedy forhis discRSG *

Nathan, ' Lset pe fulhtigen on name ]78es Feeder 7 Ipdss Sunen 7 j^ses and Nathan

Halgen Gastes, ])onne byst fm sone bal.' Tirns his worden gelefde, baptized in

7 fulbt underfeng, 7 he wees sone hal J^urh rihten geleafe, 7 swa the Fatherp . ^ 11.1 I'ij'-i and the Sonfeeger 7 swa Strang, swa he wees pa pa he Avees prittig wmtre

; 7 and the

10 he [fob 101b] ]?a ealle bis J^eode to cristendome aweende, 7 his and^mmedi-

godes on fyre forbeernde, 7 halige mynstres areerde, 7 halige rode shallbe'''^

]:eer inn gesette. 7 he Ipa. Nathan 7 his serendraca eefter his brotSre"^^°'®-"

Titws 7 Vaspasius seende, 7 witSinnen feower wucan comen to him

mid mycelen ferde, 7 heo j^a befrinen ]5one casere, hweet beo

15 scolden, 7 he beom atealde of ]?an Nazarenisscen kinge, hwu he

gepined wees, 7 ealle ]?a wundra, pe he on Jerusalemes lande Tyrus was

worhte, 7 he eeteowde his unhsele, 7 hwu be fullubt underfeng 7 and he told

ciricen hreerde, 7 Jjseron belefde, 7 begen his bro'Sren pa to cristen- Vespasian

dome aweende, 7 heo to Jerusalem aseende, 7 mid mycele ferde ]5a King of

20 burhware uten belagen. Titus 7 Vaspasitts 7 Tirus ferden geond and the

eall f land, 7 ealle ]7a Judees ofslogen, pe Criste nolden heren 7 which He

fulluht underfon, 7 heo lagen abuten pa ceastre, f heo neefden in j^-^

neenne bigleofe; 7 beo inne j^eere ceastre namen to hrsede, f heora ^ ^^'

eelc oSerne ofsloh. 7 heo J^a eall f land to cristendome aweenden.

25 pa com Godes bebod ofer beom, eall swa heo eer abeeden, f wees his

[fol. 102 a] wraca, f beo sySSen eefre unwurtSe weeron on heora

lifdagen, 7 get synden underlinges, for ]?an pe heo heora hlaford

beleewden ; ne wurcS of beom neefre cyng ne ealdor ofer land ne ofer

burh. piss synd J^a gedone ]?ing, pe beo uren ^Imihtige Hlaford

30 Godes Sune gedone weeron, ]7an seo lof 7 wille 7 wyrSmynt

Feeder 7 Sune 7 ]?an Halgen Gaste aa buten eende. Amen.

XXXIII

[SIGNS OP THE LAST JUDGEMENT.](~\^ J^an nexten fiftene dagen beforen domesdeege, sculen gewurcSen signs will

foretacnen, pe bodieS .7 tacnie]? ]?one styrnlicne ege, pe God the last

35 sceawetS )?an arleasen, J^one be demen sceal ribtwisen 7 unriht- before theJudgement

1 3IS. to Claud written in the margin to the extreme edge.

Page 104: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

90 EAULY ENGLISH HOMILIES

Tiie first wiser). On pan formen dseige, se sas heo onhefS ofer ealle dunen

wJl rise up feowertig elnen on helmysse swa swa weall, 7 swa hit by'S framlike a wall. v r /^-u* ^ • i • •'i' •

morgen 00 seien. Un pan ooren dspige, seo sae besmco mn agean

swa deope, f uneaSe man gesicc? f ufemeste, 7 swa hit hy'^ eallne

dseig. On Ipan ]:'iidden dseige, heo gecer'S to hire rihte gecjnde 5

mid eallen hire streamen, J)e heo hsefde set frymtSen, Ipa ])a GodThe fourth serest toscelede wseter fram lande. On ban feor'Sen daeiffe, ealleday all sea-beasts and sselice [fol. 102 I)] deor 7 fissces heo a^teowigiecS bufe ban ySen 7fishes will 1 n . j^ . -, . 1 11^appearabove beligigeo swa swa mid msennisscre reorde, ac pehhweoere ne

and shout understant nan mann heora gereord bute God ane; 7 f by (5 to 10

human tacnunge Ipsere eorre, j?e God cy'SS pan synfullen on domes dseige.

On pan fiften dseige, ealle wyrte 7 ealle treowwes ageafe'S read swat

swa blodes dropen. pset do<S pa wyrten, for pj f pa synfulle msen

heo trseden, 7 ]?a treowwen, for ]7an pe pa synfulle hsefden freome

of heom 7 of heora waestmen. On ]?an sixten dseige sculen slean 15

togsedere ealle stanes lytle 7 mycele, 7 3s\c stan tobrytt on feower

hloten, 7 selc pasre hloten fiht wi'S oSer, oSSet heo eall to duste

gewui'SecS. f lieo do^ forj^an, f ]?a arlease msenn of heom worhten

steples 7 castles, f heo ps&r mid swsencten geleaffulle magnn 7

The seventh Godes ]?earefen. On J^an seofe'Sen dseige wur'Se'S geemnode denen 20

vafieys^and 7 dunen, swa f eall eor'Se byS smeSe 7 emne. f betacned, f God

madeTevel.^ ne forsihS ]?ses J^earfendan ansene, ne ne wur'Se'S ]7ses mihtiges

mannes modignysse, ac besic'S to selces [fol. 103 a] mannes ge-

wyrhten. On })an ehteSen dseige gewurStS swylc eorSstyrung, feall middeneard beofeS fram eastdsele to westdsele, for ]7an pe he 25

abser |7ser mannen unrihtwisnysse. On J^an nige'Sen dseige tofealleS

castles, 7 steples, 7 hus, 7 circen, 7 ealle getimbrunge lytle 7 mycele,

for ]5an pe })a synfulle hsefden })seron heora wununge. On J^an

ten^en dseige, heo gegaderige"S ealle deaddre manna lymen, swa

f gyf an mann wsere dead on middewearden, 7 his an hand o'SSe 30

fot wsere on eastdsele, 7 his o'Ser lym on westdseLj, J^ehhweSere heo

cume'S togsedere selc to his lichame, 7 selc lichame arist o'S his

The byrigeles brerd. On )5an sendeleften dsege eornetS wilddeor beo

day wild tunen, 7 felden, 7 manna wunungen, swa swa heo beon wittlease.

run through On ]?an twelften dseige eorne'S msenn geon{d) eall middeneard 35

fields and byfigende 7 drsedeude Cristes tocyme to demene cwican 7 deaden,

ingsasif^ ^^^ f se were ne gret his wif, ne f wif hire were, ]?eh heo heom

mad.^^^^*' gemeten, ac by'S swa swa wittlease 7 unspecende, Neheo ne etetS,

ne heo ne drincacS. On j^an j^reottende dseige fealle'S siinne 7 mone,

Page 105: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

COXCEKNING THUNDER 91

[fol. 103 b] 7 ealle steorren, for ]?an pe heo geafen leome )7an

yfelen mannen. On pan feowertenSen dseige, ealle libbende msenn The four-

ge\vur(Set5 deade, swa f heora nan ne byS gebyrod, ac fyr Gum's all living

7 forb^rnS J^a eorSe, for pan pe heo fostrede pa, synfulle 7 pa die"so that

5 arlease. On J?an fiftenSe dseige Gum's flod 7 geswyleS J^a sesscen, wm'^be^^

7 beseencS ealle pa unclaennyssen into psere eorSe deopnysse, swa Are will"

f on middenearde ne belaefS naht unclpenes gesene. earth"''^^^

XXXIVEMB pUNRE.

/^N Januariws monSe, gyf hit )5unreS, hit bodeS toweard mycele concerning

10 windes, 7 wel gewEende eorSe wsestme, 7 gefiht. On ¥ehrua- January.

rius monSe, gyf hit |5unreS, hit bodeS manegra manna cwealm, 7 ^ ^^^^y-

msest fisere ricen. On Mserces monSe, hit bodeS mycele windes, 7 j^j^i-g],

wsestmes wel geweende, 7 folc unsehte. On April, hit bodeS April.

blisful gear, 7 yfelre manna deaS. On Mai, hit bodeS hunger gear. ji^y.

15 On Junitts monSe, hit bodeS mycele windes, 7 wulfene wodnysse, june.

7 leona. On Jvlms monSe, hit bodeS waestme wel gewEende, 7 juiy.

oref forfaerS. On Hserfest, hit bodeS god gear, 7 meen siceliS. On August.

Setewibre, hit bodeS god gear, (ac) riccere manna siege. On September.

Octobre, hit bodeS mycelne wind 7 wsestme toweard 7 treowena October.

20 wgestme gsesne. On Nouembre, hit bodeS blisfull gear, 7 wsestme November.

toweard. On Decembre, hit bodeS god gear on tilSe, 7 sibb, 7 December.

sehte.

XXXV[THE OLD ENGLISH ALCITIN.]

DE SCIENTIA.[Fol. 104 aj

25 717^REST ealre j^ingen eeighwylce mten is to secene, hwset seo se Everyman

-^-"-^soSe wisedom, oSSe hwylc seo seo soSe snytere, for ]?an J^e se truevrisdom

wisedom ]?yssere wurlde is dysignysse beforen Gode. Se soSe knowledge,

wisedom is, f man fram deofles l^eowdome gewite, 7 his synne wisdom of

forleete. 7 seo fullfremede snytere is, f man Gode J^eowige eefter is foollsh-

30 his bebodan 7 soSfsestnysse, for ]7an pe ]?nrh |?a twa J^ing byS f God.

18 MS. (ac) 7. 26 3IS. ]?e see] between Jie are7 see erasure.

Page 106: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

92 EARLY ENGLISH HOMILIES

eadige lif begeotan, swa se sealmscop cwas^, ' Gecerr fram yfele 7do god.' Buten tweone ne mseig nane maen to ecere hsele gehelpen,

Everyman f he yfeles geswica, bute he god do. Ac sotSlice aelc man, ]?e swa

wise that he wis by'S, f he yfeles geswica 7 god do, he byS eadig on ecnysse. uceases from

t. t t n ' i it -IIevil and f eadige 111 IS oncnawenysse psere godcundnysse, 7 seo oncnawe- 5 Ndoes good, - i j • • i v .

is blessed nysse psere godcundnysse is mseign godes weorcas, 7 f mseignfor ever.

godes weorcas is wsestme psere ecen eadignysse.

DE FIDE.

This know- Ac J^eos oncnawednysse )?sere godcundnysse, 7 Ipsere so(5fgestnysse

divinity and wisedom is to leornigen J^urh ]7one rihtne geleafe, for j^an pe nan 10

truth is to mann ne mseig Gode lichien [fol. 104 b] bute rihten geleafen.

through SoSlice SO bytS geseelig, ]>e on riht leofetS, 7 wel libbende |3one

faith.^"^ fulfremede geleafe liealdetS. Witodlice se geleafe byS unnytt buten

J)an gode weorcan, swa eac pa, gode weorc bute pan rihten geleafen

nane meen ne helpc5. Beo j^an Jacobus se apostol cvjde^, ' Hwset 15

helpS, broSre mine, ^ hwa secge, -^ he geleafe habbe, ponne he pa

gode weorc ngefe'S ? WeneS he, mseig hine seo geleafe gehealden ?

'

Faith •with- SocSlice se geleafe bute gode weorcan, he by'S deaden gelic, 7 se

works is lichame by'S dead buten ]?an gaste. Beo |5ges geleafen hehnysse us

dead, and IS eft to specane, for ]5an pe f gewrit, pe ]7u pe basde awriten beo 20

without'^the Godes bebodaii mid feawe wordan, ne mseig befon pa deopnyssespirit is , -i , i rdead. pses nhte geleafen.

DE CARITATE.

Charity is On eallen Godes bebodan seo so'6e lufe hsefS ]7one ealdordom,

all the'com- buten J^sere fullfremednysse Gode naht lichigen ne mgeig. For 25

of^God"^"^ Paulus se apostol ]5uss cwa?^, ' Ne martyrhad, ne ]?ysser wurlde

forhogung, ne selmesdsede, ne by'S Gode gecweme bute J^eere so'Sen

lufe.' Beo Jjsere eac ure Drihten fram sumen writere geascod w£es,

hwaet wsere f maeste bebod, 7 J^uss he andswe[foL 105 a]rode 7cwse^, ' Lufe |?inne Drihten God of eallre |?inre sawle 7 of eallen 30

J?ine mode.' 7 Jjsere eac to geehte 7 cwas^, ' OtSer is Jjyssen gelic,

" Lufe )?inne nexte swa swa pe sylfne, for J^an pe on pjse twam

bebodan call Godes se 7 witegene bee by'S gefyllede." ' Witodlice

pa }5a he cwas^, ' Of eallre heorte, 7 of eallre mihte, 7 of eallra sawle,

7 of eallen mode,' f is mid eallen andgite, 7 mid eallen wille, 7 mid 35

eallen gemynde, God beon to lufigene. So'Slice call seo Godes lufe

Page 107: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH ALCUIN 93

is on Jjsere geliealdnysse liis beboden, swa swa he sylf cwas^ on oSre

stowe, ' Gji me hwa lufe^, ponne liealde'S lie mine beboden.' 7 eft

he cwse^, ' On |7an onciiawe'S msenn, f ge byS mine J^eignes, gyf ge

habbecS soSe lufe betwux eow.' 7 eft se apostol cwa?^, ' Seo sotSe

5 lufe is fullnysse Godes se.' 7 Johannes se godspellere cwdeS', ' piss ' This com-

bebod we habbeo fram Gode, f se pe God lunge, he eac lufige his we have

J)one nextan.' Gyf ]3one hwylc man axige, hwa beo his nexte, ]5onne that he who

wyte he swySe rihtlice selcne Cristene mann beon his nexte, for loveth his

]?an we ealle byS on j^ses fulhtes bseSe, Gode to bearnen gehalgode, "fsf."

10 to ]?an ^ we seon gastlice gebrocSre on psere [fol. 105 b] socSenlufe.

SotSlice setSelre is seo gastlice gebyrd, fione se flgesclice. Beo Jigere

ure Drihten cwas^, ' Bute hwa seo eft acsennod of wsetere 7 of })an

Halgen Gaste, ne mseig he becumen to heofone rice.' -lErest msen

sceal leornigen, hwset sien Godes beboden, 7 heo sySSen healden,

15 swa swa man geornest mage. Se pe ponne swa decS, ponne mseig

he oncnawen, f he hsefe'S on him pa. so'Se lufe J^sere Godes bebodan.

Ic wylle nu J)inre estfullnysse, min se leofeste sune, feawe nsemnende

setywwigen, f on pan feawen ongytenen, J)u J^e ecS muge J^sere otSre

manega oncnawen.

20 DE SPE.

Se setSele beode LaicSeaw, heforesette (on) breo wisen ure sawlen "^^^ "°^^®

jfn-v'ii A-Master held

neodoearflice, y is hyht 7 geleafe 7 soolufe, 7 bsere is msest seo *^ree things

111 ' '• > to be neces-sooe lufe. Ne sceal nan mann, peh he seo ofsett mid ungemsettre saryforour. , , . . - souls, hope,byrdene his synnen^ geortreowigen beo J^aere cewfsestnysse pddve faith- and

25 godcundan mildheortnysse, ac mid witendan hyhte 7 mid deeig-

hwamlice tearen him forgyfonysse biddan, for J?an pe swySe rihtlice

he maeig him forgyfenysse wenen, se pe geswicaS ]?8ere yfelre

[fol. 106 a] weorcan. For J^an hyhte J^sere forgeofonysse we ne

sculen singallice synegian, for J)an pe God swytSe rihtlice J^a synne

30witne?S; ne we eac ne sculan orwenen beo J^aere forgeofenysse,

ac seig'Ser J^ysser frecnysse we sculen forbugen, we sculen ure yfele

]3eawes forlseten, 7 us on God symle gehyhten. Swa eac on eelces

geswynces nearenysse us is to gernene to J^seie uplicen aerfaistnysse

fultumes, for ]3an J^e on Goden ane is aelc hyht 7 aelc haele, swa swa35 se witega cwas^, ' On Gode is min haele 7 min wuldor, God is min

fultumend, 7 min hyht is on Gode.'

30 MS. ne orwenen

Page 108: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

94 EAELY ENGLISH HOMILIES

DE SCRIPTURARI//W LECTIONE.

The reading Seo iseding lialigre gewritan is oncnaAvenysse ]?8ere ecen eadig-

scriptures is nysse. Oil ]7an halgen gewriten se raann hine sylfne mseig

of the sceawigen svva swa on hwylcen sceawere, liwylc he bytS, 7 hwyder

happiness, he hygeS. Seo siiigale reeding haligre gewriten, heo clsensa'S ])& 5

sawle J?8es rsedendan, heo gebrinc'S on his mode J^one ege helle-

wites, 7 heo his heorte arsereS to ]?an upplicen gefean. Se j^e wyle

sirale mid Gode beon, he sceal him oft gebiddan, 7 he sceal oft

halige gewriten isedan, [fol. 106 b] for pan pe |?onne we us

gebidda'S, we specaS to Gode, 7 ponne we halge bech rsedaS, God 10

spec's to us. Seo halige rseding twifealde gyfe heo brine's ]3an

isediudan. ^rest heo leer's his modes andgit, f hit pa, scearpere

by'S, 7 eac f heo fram ]7ysses middeneardes idelnysse to Godes

lufe gelsede'S. Seo reeding haligre gewritan is swy'Se arfsestlic

As the body weoi'c, 7 heo swySe help's to sawlen geclsensunge. Gelice heo 7 se 15

with carnal lichame by'S gefeded mid flsesclicen meten, swa eac se innre mann,foods, so also y • ni-Vi-jj-j-L i jthe inner f'

IS SCO sawle, byo geiedd mid pan godcundan spaecen, swa se

fsThe soul, sealmscop cwae^, ' Swettre by'S mines muSes gomen J^inre spsece,

ihe'^diWne pone hunig oS'Se beobread.' Se byS swySe gesselig, se pe J)a

sayings.halge gewriten rsede'Sj gyf he ]3a word gewsend to weorca. SoSlice 20

ealla J)a halge gewrita synden gewritena for ure hsele, f we mugen

ongyteu ]?urh pa so'Sfsestnysse. For ofter spyrneS se blinde, J^one

se lochigende, swa eac se pe nat Godes bebodan ofter he synegaS,

swa swa he nat, ]?one do se pe heo wat. Gelice 7 se blinde buten

larSeawe, swa eac se maun buten lar'Seawe swy'Se unea'Se he mseig 25

gan on ]3one rihtne weig Godes bebodan.

DE PACE.When the FFol. 107 a] Se Hselend, pa pa he on heofone asteah, he sealdeSaviour .

*-. ^ ' ' ^ . . . ,

ascended his beigueu sibbe bebodan, 7 buss cwae^, ' Mine sibbe ic sylle eow, 7into heaven, ... .

He gave to mine sibbe ic Isete mid eow.' He sealde ba farende, y he wolde eft 30JTjg (iisciDl6S

the com- cumende on heom eallen gemeten. psere sibbe fraetewe se Hselend

of peace. on oSre stowe seteowde wunderlice, 7 pn&s cvfde'ff, ' Eadige byS ]?a

gesibsume, for ]?an pe heo byS Godes beam geceide.' GehereS nu,

f se by'S Godes beam geceid se pe wyle gesibsum beon, 7 nele se

na beon Godes bearn gensemned, se J^e nele sibbe healden. Se 35

forsacS him God to Feeder, se pe sibbe forhoga'S. Ac swa j^eh |)eos

sibb mid pan gode mannen, pe Godes bebodan lufigeS, is to

4 MS. hwySer] but the bar of the ^ is paitiaUy erased.

Page 109: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH ALCUIN 95

healdene, na mid J^an unrihtwisan, iie mid J^an scyldigen, pe habbecS

sibbe betwux heom on heore synnen. Seo Cristes sibb heo fi-eme'S

to ecere haele ; seo sibb, pe on deofle is, heo becum'S to eceie for-

wyrde. Simla we sculen habben pa sibbe mid pan godan manneii,

5 7 gefiht wiS pasie yfelra manna un'Seawes. We sculen fleon pa.

unSeawes, na ]?a msenn sylfe, J^eh heo yfele seon, for heo synd

Godes gesceafte. SoSlice seo sibb, pe on ]3an [fol. 107 b] goden

mannen is, broSra ge'Swsernysse 7 J^a so'Se lufe Jiaere nextan heo

gegaderaS. Seo sibb bone gast synderlice heo geearne'5. Seo sibb Peace is the

. ic T f 1 -IT -n mother of

10 IS moder j^sei'e sooe lufe, 7 heo is halignysse tacn. Beo pBdve charity, and

Drihten cwaeff |:uih ]?one witega, ' LufietS sibbe 7 soSfsestnysse.' holiness.

Seo sibb by'S pses folcas hsele, 7 Jjses sacerdes wuldor, 7 heo byS

eallra heora feonden ege geseowenlicra gea ungeseowenlicra. Seo

sibb is mid ealle maeignen to healdene, for pan pe simle mid Gode

15 wune'S, se pe on J^sere halge sibbe wuneS. Se sacerd sceal f folo

mid sibbe leeren, 7 f folc sceal mid eadmodnysse heren.

DE UlSERICORDIA.

Mildheortnysse is swySe hehlic god, beo baere se Hselend sylf Mercy is

cwse^, ' Eadige byS pa mildheorta, for J^an pe heom mildheortnysse excellent.

20 sefterfolgetS.' Ne mseig se synfulle him nanre mildheortnysse wenen man can

to Gode, se pe ne cann nane mildheortnysse pan pe wiS hine mercy trom

gesynegiaS. Ac forlsete se man nu J^a hwilwendlice scylde, to J^an knows no

f he geearnige to onfone -jj ece god. Gyf we nu wilnie(S, f ure wards those

sawlen syn geclsensode fram synne [fol. 108 a] fulnysse, |7omie ne against

25 scule we na wi'Ssacan, -p we mildheortnysse (ne) habben ofer pa'"''

msen, pe us nu abelge'S, f on domesdseige Drihtenes mildheort-

nysse to geearnienne mid mildheortnysse weorcan, f we seon

gefultumede. Hwu mseig se him senigre mildheortnysse wenen to

Gode, se pe byS wselreow on his efen})eo\vwes 1 JElc mann, swa swa

30 he wylle, f him God milde seo, eft swa he sceal gemiltsigen J^an J^e

hine abelgeS. SwySe sicore forgyfonysse se maeig him biddan set ' Be ye

Gode, Be ]3u nu wyle forgyfen J)an pe wiS hine agyltecS. Drihten your

sylf us eac swySe se'Selice trymede to mildheortnysse weorcan on Father is

]3an godspelle, ]3a J^a he cwae^, ' BeotJ ge swa mildheorta, swa swa He lets the

35 eower Heofonlice Feeder is mildheorte. He Isete'S his sunne scinen on the good

ofer ]?a goden, 7 ofer J^a yfelen, 7 he saendeS ren ofer }?a rihtwisen evil,"and He

7 ofer ]?a synfulle.' ^Ic mildheortnysse wyrc'5 hire sylfre stowe on^tte'^^"*

sefter hire agenre geearnunge. Se pe mildheortnysse de(5, he amfon'thesinful.'

Page 110: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

96 . EARLY ENGLISH HOMILIES

In every brincS Gode swy'Se gecweme lac. On iBlcen deme sceal beon

inuft^be^*^^ seigSer gea mildheortnysse, gea wraca, [fol. 108 b] for J)an )5eheora

and\en-*^^ na(5er ne mseig beon wel abuten otSren, J^elseste on Jjfere mildheort-geance. nysse ane forgyfe his bei-ingmanuen orsorhnysse to synegien, otSSe

eft for psdve wraca anre J^ses agyltendan raod sec gehwerfed on 5

orwennysse, 7 se deme Iponne fram Gode nane mildheortnysse ne

geearnetS, ac pas mildheortnysse se mann sceal serest on him sylfen

aginnen. Hwu mseig se beon on o'Sre msen mildheorte, se pe bytS

on him sylfen wselreow, se ]?e him geareca'S J)a (ece) wite ]?urh his

synnen 'i Ac se byS swycSe mildheort, se pe Ipa. mildheortnysse 10

serest on him sylfen anginnetS, 7 hine wiS synnen georne healdetS, f

he ne Jjurfe beon on ecnysse mid deoflen gecwylmed, 7 J)onne sySSen

f him on him sylfen licode, he eac o'Sre mannen sylle.

DE INDULGENTIA.

The Lord Drihten cvfde^ on his godspelle, ' ForgyfetS, J^onne byS eow 15

goapeVFor- forgyfen.' 7 eft he cwas^, ' Gyf ge forgyfe'S J?an mannen, pe wiS

shaVbe^for-^^"^ synegieS, )?onne forgyfS eow se arfseste Feeder eower synnen.

given.' Qy.£ Jjonne ge nylle'S forgyfen ]?an mannen, pe wiS eow synegia'S,

Ipone eac nyle se Heofonlice [fol. 109 a] Feeder eow forgyfen

eower gyltes.' SoSlice Ipsds Drihtenes cwiden swySe mycele mild- 20

heortnysse heo hleo'Sre'S ofer us J?an mannen, pe hine on riht

ongytan magen. Witodlice beo ure agena dome us demetS eft

God, 7 sumen gemete hit is on uren anwealde, hwu we beon eft

gedemde. Gyf we mildheortlice demo's beo }?an mannen, J^e wiS

us agylted, J:onne demtS he mildheortlice beo us, pe wiS hine 25

synegie'S. Behealden we Godes ^Imihtiges bisue, swa swa se

se'Sela ]?eoda larSeaw cwae^, ' Forgeofe we betwux us, gyf ure senig

to oSren 8e[n]igne gylt wyte ; swa swa God on Oriste forgeaf us

ure synnen, swa eac forgyfe we j^an pe witS us synegieS.' 7 eft he

cwa?^, ' Ne scealt ]7U nane msenn gelden yfel mid yfele.' Eac on 30

o'Sre stowe he cwae^, ' Ne beo pn oferswiSed mid ]?an yfele, ac

Everyman oferswi?5 f yfel mid gode.' CuSlice hit is to wytene, f seighwylc

tbrgiv^eness ^^^^ swylce forgyfonysse onfohtS set Gode, swylce he her his J)an

according as ^^xten, pe wicS hine agylltecS sylleS. SwySe raSe geheretS se

herfTo^his* ^Imihtige God ure gebedau for ure synnen, gyf we wylleS geheren 35

whosins'^' l^^^ra manna benen, pe wiS us agyllteS, ponne [fol. 109 b] heo set

against him.

33 An erasure before his.

Page 111: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH ALCUIN 97

US forgyfenysse bidda'S. Se pe mildheortlice cann forgyfen J^an ]?e

wiS liine synegie'S, buten tweone he onfall's miltse aet Gode.

So'Slice swa us bycS forgyfen eft, swa swa we nu forgyfeS Jjan pe us

mid hwylcere unecSnysse sca'Sie'S.

5 DE PACIENTIA.

Hit cweStS on J?an godspelle, ' purh eower ge'Syld ge mugen Patience is

habben eower sawle hsele.' On eallen bses mannes life ge'Syld is during the

*. .whole life oi

neodoearflice to habbene. Swa swa we sculen geoyldelice arefnen man.

pa teonen, ]?e us o(5re msenn do's, swa us is eac neod'Searf, f we eall ]?a

10 broca 7 pa geswync, pe us on becume'S, ge'cSyldelice arefnen. Swy'Se

oft on Jjyssen wurlde pa. gode maen by'S fram ]7an yfele mannen

geswsencte. For |)an ]5eb. hwylc mann sefter bis gode weorcan

broca 7 geswync reefne, ne sceal he na'Ser ne cwe'Sen ne ]:gencen,

' Ic forleas min gode weorc, pe ic ser worhte,' So'Sliee gyf hwa15 }3uss cwy'S, ponne byS hit geherd, ^ he na for Godes lufe, ac for

]?ysses wurldes gesselignysse, 7 for manna lofe god weorc geworhte*

Oft God cunne'S mid his swinglen [fol. 110 a] mid hwylcen mode

se mann god do, o'SSe on hwylcre strseng'Se he araefne pa costnunge,

pe him on becum'5. ' So'Sliee eower cunne'S God,' cwae^se apostel, f20 he wyte, hwe'Ser ge bine lufigen. Eallinge seo costnunge wyrece'S

ge'Syld, 7 f ge'Syld wyreceS fullfremod weorc. Eadig byS se pe ]3a

costnunge oferswiS'S, for J)an ponne he afandod by'S, he onfoh |3one

lifes beh, pe God behet J>an pe bine lufeden.' Ne by'S nan mann No man is

wel wis, gyf he ge'Syld nsefS. On )7an ge'Sylde is to secene forgyfe- if he has not

25 nysse sped, 7 na hwu se man muge his teona e'Sest gewrecan.

Sume meen synden, pe for pan sume hwile heora teona geSyldelice

forbere'S, f he wyle abidan, hwsenne he hire ea'S gewrecan muge.

Ac ]3a maen nabbe'S na J^a so'Se ge'Syld. Seo soSe ge'Syld is, J^set

mann hwylce une'Snysse on anweardnysse ellenlice arsefne, 7 nsefre

30 emb ]3a wrsece ne J^sence, ae hit on his beorte forgyfe^ We muge

beon martires buten irene 7 lege, gyf we j^a ge'Syld so'Sfsestlice on

ure mode gehealde'S mid uren ban nextan. Herigendlicre is, He whoP -, . , .

patiently

f man swylcne [foL llObj teona swigende forbuge, )3one hine endures evil

man andswerigende oferswi'Se. Se pe geSyldelice arsefne'S yfel on world

35 bysser wurlde, on bsere towearde wurlde, he onfohS ecne wulderbeh. a crownofglory in theworld to

31 we] MS, ge. *=°"i^'

H

Page 112: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

98 EARLY ENGLISH HOMILIES

DE HUMILITATB.Wecan SwvSe eatSe we maffen oncnawen on Drihtenes wordan, hwueasily under-

. .

stand by the mvcel fi maeiafn is eadmodnvsse. He cwae^to Phariseum, to ban -fi

Lord's words J r ov-. • "^vhow great he beora ofermette gebegde, 'JElc 'pe bine sylfue upp abeftS, be

of humility, by© geeadmedod, 7 se ]?e bine sylfne geeadmede'S, be by'S upp 5

aljafen,' Eadmodnysse stapen we mugen to beofone bebnysse

gesteon. pone bebne God ne meeig bine man ]5urb ofermeta

gersecen, ac ]?uib eadmodnysse, swa swa beo bim awriten is, ' God

Avi'Sstande'S J^an ofermodan, 7 j^an eadmedan be syll'S bis giefe.'

Beo Jjan bit is on seahnen gecweSen, ' Se heage God gesibcS ]?a 10

eadmedan, 7 ]?a bege be feorrene gecnawtS.' pa bege be sette ber

for J)an ofermodan. pa eadmoda be gesibS, to J?an f be beo to bim

nyme. pa bege, f is ]?a ofermoda, be on feorren gecnaw'S, to J^an

f be beo fram bim awurpe. [fol. Ilia] Leornige we eadmodnysse,

f we mugen })urb pa, Gode licbigen 7 geneleecen, swa swa be sylf 15

cwae^ on bis godspelle, ' Leornige'5 set me, for }3an J)e ic earn milde,

7 eadmede on beorta, 7 Jjonne gemete ge reste eower sawlen.'

Through purb oferbyde seo wunderlice gesceaft senglen feoll of beofone,

wonderful / ]?urb Godes eadmodnysse, seo tyddernysse mannes gecynde up to

angels fell beofone asteab. Se gewune eadmodnysse is swy'Se arwurSe 20

and through betweonen mannen, swa swa Salomon cwas^, ' peer J^ser ofermette

of GodThe ^ by'S, l^ser byS fracodue 7 ungerisne, 7 J^Esr J^ger eadmodnysse bycS,

man'Jnature P^^ by(5 wisedom.' 7 eft o(5er wismaun cwag^, ' Swa pn geSung-

heaven!** senra seo, swa geeadmode pu pe swySer on ealle Jjingan, ponne

gemetest ]7u gyfe beforen Gode.' 7 eft Dribteu cwaeff, ' To bwan 25

lochige ic bute to ]?an eadmodan, 7 to }?an stillen, 7 to ]7an pe heom

mine word ondrsedeS.' Swa bwa swa eadmod 7 stille ne byS, ne

mseig on bim eardigen seo gyfe J^ees Halge Gastes, God wees for ure

bsele eadmod geworden. For J?an sceal selce msen sceamigen, f be

ofermod seo. vElces mannes beorte swa [fob 111b] beo bycS 30

swytSer ofdune gebelded for eadmodnysse, swa beo byS ufer abafeu

beforen Gode. So'Slice se pe eadmod byS, be by'S upp abafen

on |?an ecen wuldre. Se sereste stape eadmodnysse is, f mansoSfsestnysse word eadmodlice gebere, 7 bit on bis gemynde bealde,

7 'fbe ^ soSfsestnysse word Isere lustlice 7 gefrsemme. Witodlice f 35

mod, f seo so'Sfsestnysse ne gemetetS mid eadmodnysse gefyllod,

sone seo so'Sfsestnysse bit befligS. God is seo soSfsestnysse. ^Ic

12 he gesih'S] the h of he is formedfrom b.

23-4 geSungaenra] t/ie second g isformedfrom w.

Page 113: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH ALCUIN 99

mann swa swa he hine swySere geeadmede'S, swa bytS he mare The more

heforen Gode, 7 se ofermode swa he hine sylfne wunderlicre humiliates

seteowe'S beforen mannen, swa he aworpenre bycS beforen Gode. greater'he

Se pe buten eadmodnysse god decS, he byS gelic Ipan ])e on God.

5 mycele winde dust bar's. To hwan la ofermodegeS seo eorSe

7 seo axe, f is se mann, ponne he ]5urh J^aere oferhygde wind

byS toblawena, pa gode weorc, pe he aer ]?urh fsesten 7 ]?urh

selmesdseden gegadeiede ? Geherest Jju, man, ne wuldre ]7U na on

]7inen agena meeignen, j^u [fol. 112 a] hsefest oSerne deme, na pe

10 sylfne. On |38es gesic'Se ]7U scealt pe sylfne geeadmeden on jjinre

heorte, -jp he J^e upp ahebbe on ]3a time his tocymes. Stih nu ondun,

f ]?u muge ponne asteon up. Geeadmede pe nu, f |5u seo ponne up

ahafen 7 geheged. Se j^e him sylfen j^ynceS yfellic, he by'S fseger

beforen Gode, Beo ]3u lytel beforen Jjinen agene eagen, f pn seo

15 myeel beforen Godes eagen. Swa mycele deorewurtSre ]?u byst

beforen Gode, swa mycele |7u pe sylfen forseowenlicre )?yncest. On

J?8ere hegesten are sitt seo maeste eadmodnysse. Eadmodnysse

mseign is selcre are lof.

DE COTHPUNCTIONE CORDIS.

90 Seo onbrerdnysse bses mannes heortan cumec? of eadmodnysse, Compunc-jf.

ti*''^ springs

7 of psere onbrerdnysse ondetnysse, 7 of psere andetnysse cumeo from humi-

seo dsedbote, 7 of pssre soSe dsedbote cumS seo forgyfonysse Jjsere pun'ction of

gylten. Seo onbrerdnysse ]7sere heortan is eadmodnysse J>3es modes, humility of

]3onne se mann gemune'S his ]5urhtogene synnen, 7 ]?a mid tearen

25 mseneS, 7 him ondrsede'S ]?one andrystlice Godes dom. Of twi-

fealden onbryrdnysse [fol. 112b] aspringe'5 7 gewunige'S teares

flowen ; hwilon ]5one se mann, swa swa ic ser cwa?^, gemune'S his

yfele weorc 7 for ]7an wepeS; hwilon eac, j^one se gode mann for

his gode weorcan wilnetS, f he heonan mote, 7 he for J?an wepe'S,

30 pe him lystecS Godes andweardnysse, 7 ]?ses gefean, pe he a;r sefter

swanc. Beo J?an se witege cwae^, ' Minre sawle j^yrste to }3an

lyfigende Gode, hwaenne ic cume 7 me seteowige beforen Godes

ansene.' preo cynn synden ]?8ere onbrerdnysse lufen, mid ]3an fmod |38es rihtwisen mannes swy'Se halweudlice byS onbryrd. An

35 is f gemynd his jjsere purhtogena synnen, o'Ser is seo sceawung his

24 MS. ])urligotene] Assmann Jjurhtogene.

35 MS. ])urhgotena] Assmann Jurhtogena.

Page 114: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

100 EARLY ENGLISH HOMILIES

sel'Seodignysse on ]?yssen earmen life, ]5ridde is seo gewillnung ]?3es

heofonlicen eSles, f he sum hwsenne Jjserto becumen muge. ponne

J?eos on ]78es mannes heorte becum'S, ]>onne is to gelef'ene, f God

God through J'urh his gyfe seo andweard Jjses mannes heortan, beo ]7an eac hit

raesMUn'^ gecwe'Sen is on sealmen, ' God, min lif ic cyStSe J^e 7 mine teares 5

«ie^heai-t ofj^ ggj.^^ beforen ]?inre gesihSe, swa swa on j^inen foregehaten.' f

foregehat is forgyfenysse, 'pe we habbe'S fram Gode. He awecceS

on ure heorta daedbote [fol. 113 a] teares, f is swySe wilsumlic

goldhord on mannes heorte, seo swetnysse |?8ere onbryrdnysse Ipses

mannes sawle. ponne heo bycS onbryrd on ]?an msen, psdv he set 10

his gebeden byS, swySe hit hire gehelpeS to ]psere ecen heele.

ponne J^urh gebeden seo anbryrdnysse b}© ut agoteuof ]?3es mannes

heorte, nis hit nan tweonung, f se Halge Gast beo andweard on

J^sere heorte.

DE CONFESSIONE TECCATORUM. 15

Holy Gelomen us Isere'S f halige gewiit, f we fleon to ]3an Isecedome

often teaches so'Sre audetnysse ure synnen, ne sw^a J^eh f God be'Surfe ure

the remedy andetnysse, ]?an eall en's is, gea f we do3, gea f we speca'S, gea

fession for" 'fwe J^senceS ; ac we for J^an elles ne mugen beon hale bute we

our sins.andetten 7 bereowsigende beon, f we to unrihte dyden Ipurh geme- 20

leaste. Se pe nu hine sylfne to his scrifte wregeS for his agene

synnen, ne mot hine eft deofol wregen on domes dseige, gyf he

Jjonne J^ehhweSere Ipa, synne, pe he ondett, puvh reowsunge adilegeS,

7 heo sy'S'Sen eft (ne) geneowe'S. Jacobus se apostel cwae^,

' Andette'5 eower synnen betwux eow, 7 gebidde eower selc for 25

oSerne, f ge mugen beon hale.' [fol. 113 b] 7 eft se apostel

cwae^, ' Seo andetnysse j^ses muSes becumeS l^sere sawle to hsele.'

7 Salomon cwae^, synfulle mannen to lare, ' Se J^e ahydeS his

'He who unrihtwisnysse, ne by'S he gereht beforen Gode. Se J>e heo

and forsakes geandette'5 7 forlsete^, sone he begytt Godes mildheortnysse.' f is 30

receives at swytSe mycel haele Isecedom, f we eft ne gecerren to ]5an unrihten,

mercy of l^e we ser geandettan, ne we ne geednywigen pa. dolhswa'Se J^sere

serrena wunden. Eac Johannes se godspellere cw5e^, ' Ondette we

ure synnen, for pan pe God is swy'Se getreowe^ he us forgyfS ure

synna, 7 he us eac geclsenseS fram selcen unrihte.' Swa eac se 35

galmscop cwae^j ' Ic secge 7 ic ondette mine Drihtene eall min

2 sum] the m has leen inked over.

8 heorta] the t is written on an erased a.

24 (ne) has been inked over.

God.'

Page 115: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH ALCUIN 101

tinriht wi'S me sylfen, 7 Ipu Drihten me forgeafe minre synne

arleasnysse.' Ondette se synnfuUe, "pa hwile Jje he on Jjyssen life Let the sin-

seo,-f

•^ he to unrihte dyde, for J^an ]?e mid hellwaren nis nan confess that

waestmbsere ondetnysse, ne j^gere nan bereowsung to hsele becumen wrong, -while

5 ne mseig. Ac nu is Gode anfeenge tid, 7 nu synden hsele dseges, nu life, for

is forgyfonysse tid J)an reowsigendan, 7 aefter dea'Se by(5 wreece tid inhabitants

J^an [fol. 114 a] pe nu byS gemelease, f heo heora synnen ne is no fruitful

andetten, SoSlice ealle )3a arlease msenn habbecS swy'Se bitere

dsedbote on ]3an ecen wite, 7 heom seo ne gehelpe'S to nanre

10 forgyfonysse, ac heora ingehyd heo Jirseste'S heora wites to ecan.

Heo mihten heom gebyrgen Jja unmsetnysse ]?8ere wite ]7urh

ondetnysse 7 ]?urh daedbote, ac heo hit forgemeleasoden. For

J^an gelice se lege heo uten beerne'S, heora ingehyd heo innen

Jjrgeste'S. Hwu mseig se Isece geh^len pa. wunde, J^e se untrume

15 Sonne's f he him eowie 1 For j^an wilne'S God ure andetnysse, fhe ]?a rilitlucor muge ure synnen forgyfen. Se j^e his synnen

adilgatS 7 heo scuneS, 7 he heo halewendlice andettetS, God se ]?e

hire byS nu gewite, he heora by?? eft werigend. BecSsence seghwa

nu bine sylfne, 7 bine beo his synnen deme, ]?e leeste hine God eft

20 gedeme to J^gere ecen nySerunge. Twifealdne wop sceal selc man

habben on dsedbote, serest f he J^urh gemeleaste forlet f god, f he

don scolde, 7 eft f [fol. 114b] he J)urh Jristnysse, f he don ne

scolde, JJurhtihS. Seo andetnysse heo gerihtwise'S ]?one man.

purh ])Si andetnysse cumeS J^eere synne forgyfenysse. ^Ic for- Through

25 gyfonysse hyht is ]?sere andetnysse. Seo andetnysse is mildheort- comes the

nysse weorc, 7 heo is J^ses untrumen bsele. Seo andetnysse is se of sins.

Isecedom ure synnen mid pasre so'Sen dsedbote.

DE PENITENTIA.Dsere soSen dsedbote mseign se Hselend sylf on his godspelle Concerning

30 seteowde, Jjuss cwe^ende, ' DocS dsedbote eower synnen, ]7o»^ne ance the

genelsece'S eow heofona rice.' 7 Johannes se fulhtere cwas^, ' DotS Himself

medeme wsestmes dsedbote.' f is se medeme wsestme J)sere dsedbote, you of your

f man J^a geworhte synne bewepe, 7 Ipe ]5a he ponne bewepe, J?a he kingdom of^

eft ne wyrce, swa swa f halige gewrit cwy'S'S, ' Ne geec J>u na draw nigh*

35 synne ofer synna.' 7 Drihten cwae^ ]5urh Isaiam ]?one witega, "** "^ ^^^'

' ASweaS eow 7 byS clsene. Se by?S a'Swegen 7 by(S clsene, se Ipe

his ]?a geworhte synnen bewepetS, 7 pa, pa, he ponne bewepetS, eft

13 MS. gelice 7 s. L

37 MS. gseworhte] the g is written on an erasure.

Page 116: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

103 EARLY ENGLISH HOMILIES

ne wyrce.' Se eadige apostel Petrus cwae^ beo ]3an mannen, ]7e

heora synnen bewepeS, 7 eft eefter |?an [fol. 115 a] wope ]?a ilea

synne wyrceS, ]?e heo ser fore weopan, f hit wsere gelicost, ]?an J3e

se hund wsere eft gecerred to his spyw'Sen, 7 eft frsete f ilea, f he

ser speaw. Eac f halge gewrit cwe'SS, ' Gyf ]5u sume synne dest, 5

ne geech pn 'pa, synne mid oSre synnen, ae ]?u God georne bide,

True repent- ft he be ba gefremda synne forgyfe.' Seo soSe dsedbote ne by'S naanceisnot ^ r IT ^ ^ -r , n n 1reckoned sefter geara gerime geserifen, ac beo |?3es synfulles mannes modes

the number sarignysse, for p&.n se eadige apostel Petrus sone set Gode forgeofe-

according to nysse onfeng, pQ he swy'Se biterlice weop j?sere preofeaidan forsaca- 10

of heart of nysse synne. Seo dsedbote })eh heo beo lytle hwile, gyfheoby'S

mid inneweardre heorta sarignysse gedon, fram Gode }5a% rihtwise

Deme ne byS heo forseowen, se pQ seighwylcere heorta digelnysse

sceawetJ. Ne secet? God na swa swy'Se ]?a lenge J^sere tide, swa he

sceawecS j^sere lufe smyltnysse ]7ges dsedbetenden. SoSlice se pe, 15

mid ealle moda on Crist getreowe'S, ]peh he manega synnen swelte,

on his geleafe he leofecS on ecnysse, swa swa he sylf on his godspelle

cwae^, ' Ic eam serist 7 ic earn lif ; se ]?e on [fol. 115 b] me gelefS,

]7eh he dead seo, he leofeS; 7 selc Jjsere ]?e leofeS 7 on me gelefS,

ne swelte'S he nsefre.' piss he cvvse^ beo J'eere sawle dea'Se, se \>q 20

her Bum's ]?urh ]?a untrumnysse synne. God is swy'Se mildheort,

7 he is geare, to ]?an'fhe ]3urh his mildheortnysse heele ps, J^a he

gemete'S ]38es wur'Se, ;^ he heo ]7urh heora rihtwisnysse hselen mseig.

God desires God wyle, f selc mann sy hal, nele he, f senig forwur'Se. He eacthat every -ri • /-% ii i-man shall be cwae^ j^ui'li Jjone witega, ' On swa hwylcen dseige swa se synfulle 25

that none gecerred byt5 to Gode,. he leofeS on life 7 he ne swelte'S.' Seo se

man swa swycSe synfull swa he seo, gyf he to dsedbote gecerren

wyle, ne twynige him na, f he ]?urh Godes miltse mgeig his synna

geearnigen. Godes mildheortnysse help's, 7 se gefultumeS ]?an

mannen, }?e on ]3yssen wurlde heora synna dsedbote do's. On ]3sere 30

towearde wurlde ne mugen we nane dsedbote don, ae ]3ser we sculen

ure weorca 7 ure unrihte(s) ageldan. On ]?ysser wurlde is se frigdom

dsedbota, sefter dea'Se nis nane msenn nan bote gelefd.

DE CONUERSIOWE AD DOyW/Nt/M.

[Fol. 116 a]

It is read in Hit is gersedd on |5an godcunden gewriten 7 is J^uss gecwe'Sen, 35

writings, ' Sune, ne elca pn na to Gode (to) gecerran, for ]?an }?u nast, hwset se

not"'o turn towearde dseig ]3e bringeS.' Se \)Q elcaS, ^ he to Gode ne gecerS,

16 getreoweS] ihe r isformedfrom w.

Page 117: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH ALCUIN 103

he de^ on plih his asene sawle, for ban be se deatS hit na ne elcaS to God, for

na. Se deao gyf he cumo to ban be elcao, f he to Gode gecerran knowest not

1 1 • T 1 jf • V • ^ what thenele, bute tweone he hme Isedeo to J)an ecen Avite, y is swyoe future may

unhalwendlic ge'Soht, f hwa emb pei movgenlice cerringe J^sence,

5 7 ]?a anweardan forgemeleasige. Geherest pix synfulle, to hwan

elcest Ipn, f Ipu. to Gode gecerre 1 For hwan ne ondrsedest ]:u ]3e,

f pe fser-deaS bereafige J^ses dseiges J)inre gehwerfenysse ? Nast

pu, f msenn fserlice swelteS 1 Nu sySSen f god is, ^ man forlsete

his synnen 7 to Gode gecerre, do f selc man ra'Se, for pem pe God

10 us behate'5 forgyfonysse, gyf we to him gecerran wylleS, 7 he us

nsenne fyrst-mearca ne behatt langes lifes. For j^an gehwerfe selc

man hine to Gode, 7 forlsete se arlease man his unrihtwisnysse

wages, [fol. 116 b] for ]?an gyf fseringe cumS Ke utemeste daeig,

ponne byS gelosed seo elcunge, 7 J^ser byS to lafe seo wite |?an

15 synfulle msenn. Gyf ]?u nelle losien, gecerr to Gode, ]3onne leofest 'if thou wilt

Jju. Ne scealt J^u na georwenen beo J)inre synne forgyfenysse, ac turn to God,

gecerr to Gode 7 do dsedbote. pu cweSst, ' Cras,' f is Leden word phalt live.'

7 is on ure j^eodan ' Tomorgen.' 'Ac for hwan nelt Jju todaeig 1

'

pu cwytst, ' Hwylc yfel is, f ic cwa?^, tomorgen 1' Jc cwet5e,

20 ' Hwylc yfel is f, f pa todseig to Gode gecerre V Nu gyf ]?u cwetst

' Min lif bytJ lang,' ]3onne cwe^e ic, ' Gyf hit lang seo, seo hit god.

Gyf hit scort seo, seo hit eac god. Gyf pu tun bygst, Jjonne ]?u

wylt godne. Gyf ]3u wif nymst, pn wilnest, f heo god seo. Gyf ]3u

beam hsefest, J)u wyscest, ^heo seon gode. Swa swa ic eac nu beo

25 pSLix wacasten ]?ingen cwe^e, gyf ]?a scos bygst, nelt Jju, p heo seon

yfele, 7 wylt, f J?in lif seo yfel 1 On hwan abealh pe |)in lif? For

hwan wylt ]7U beon ane yfel betwux eallen Jjine gode ? Ne elca

pu, f ]3U to Gode ne gecerre, ne elca J^u hit of dseige to dseige.

piss synden Godes word na mine. Ne [fol. 117a] geherst J)u ]?as word

30 fram me, ac wyt heo gehere'S begen fram Gode. Nu gyf Jju cwetst,

" Cras, Cras," f is piss hrsefenes stefne. Se rsefen ne gecerde na 'Cras'isthe

to Noes area, ac seo culfre cerde. Gyf J7U fjonne wylt don dsedbote, raven. The

]7onne )5u synegian ne miht, ]?onne forlseteS j^e J^ine synnen, na ]?u not return

heo.' Genoh frsemde se mann bytS fram rihten geleafen, se pe nele ark, but the

35 his synnen dsedbote don, ger he eald seo. Hit is to andrsedene, f turned!"

he seo genycSered eft, ]5one he him mildheortnysse wen's. So'Slice

ne mseig se mann him ]5onne nanre mildheortnysse wenen, ne

2 na] written in the margin in another hand.

Page 118: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

104 EAELY ENGLISH HOMILIES

forgyfenysse, se ]?e nu forleose?5 "pa. getaese tide j^sere deedbote. pser

ne inseig se mann geearnigen ^ ^ he biddeS, se )7elier nolde geheren

f f God bebead. Se pe nu peere forgyfena tide 7 ]?8ere deedbote

forleoseS, on idel he eft cleopaS beforan Cristes hehsetle. Nusceal selc man efsten, f he to Gode gecerre |?a hwile pe he muge, 5

pe Iseste, gyf he nu nelle pa hwile pe he muge, eft J5one he wyle, he

ne niseig.

DE TIMORE BOMINI.

'The fear of 'Godes ege is se frume wisedom.'-f

is swy(5e [fol. 117 b] mycel

beginning wsei'scipe wi^ synnen, f him selc mann simle Godes andweardnysse 10

ondrsede. Se pe fulfremedlice him God ondrsede'S, he hine sylfne

swy'Se geornlice witS synne healdeS. ' pa msenn, pe heom God

ondrsedeS, by(5 on pan ytemesten dseige swy'Se wel, 7 heora mede

wuneS on ecnysse.' Se pe him scamige, f he beforen mannen egen

synegie, swySer him sceal scamigen, f he beforen Godes egen senig 15

unriht wyrc'S. God pa. weorc ne gesceawe'S, ac J?a inwearda heorta.

pa p-A mid ]3an halgen ege heom God ondrsedeS, heo simle sececS f fGode lice's. O^er bytS ]?8ere bearne ege, oSer byt5 pseve ]?eowen.

pa j^eowwes heom ondrsede'S heora hlafordes for wite, pa beamheom ondrsede'S heora fsederes for lufe. Nu we Godes beam synden 20

geceigde, ondrgede we us hine of ]?aere soSe lufe swetnysse, na of

J?ses eges biternysse. Se wise mann on eallan his weorcan he him

God ondrsede'S, 7 he geSsenceS, f he Godes andweardnysse nahwyder

befleon ne mseig, swa swa se salmscop cwag^, ' Hwyder gange ic

fram j^inen [fol. 118 a] gaste, o'SSe fram j?inre ansene hwyder fleo 25

ic ?' 7 eft he crwae'ff, ' Ne fram eastdsele, ne fram westdsele ne

He wlio fears openeS nane stowe God on to (be)fleone.' Se J^e him God ondrsedeS,

His teach- he onfohS his lare ; se j^e wacaS on Godes beboden, he gemeteS

ece bletsunga. Eadig byS ]?ses mannes sawle, J^e him God

ondrsedeS, 7 heo wune'S gesund fram ponce deofollice costnunge. 30

Eadig by'S se man, pe simle for Godes ege forhteS, 7 him forgyfen

byS, f he simle Godes ege hafeS beforen his eagen. Se pe him

ondrsedeS God, he abugS fram selcen J^weoren si'Sfsete, 7 gerecceS

his weges to msegne(s) pa'Sen. Se Godes ege, he ut adrifS p&

synnen, 7 he gegadereS mseign. Se Godes ege gedeS, -^ se mann 35

byS wserr, 7 behealden wiS ^ ;fhe ne syngige. psere se Godes

9 An erasure before i>.

Page 119: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH ALCUIN 105

ege ne byS, Jjgere by?S ealles lifes talnesse. Se pe him God on

gesunden j?ingen ne ondrsedeS, on ungesunden he to him ne

beflihcS, he for Ipau swingaS, f he eft hseleS. Eadig by'S se were,

se pe him God ondraet, 7 on his beboden bycS swySe geornfull. Se

5 Godes ege, he [fol. 1 1 8 b] nt adrifS |5one helle ege. Swa ondrseden

we us God, f we hine lufigen, for ]7an J^e seo fullfremede lufe ut

adrifS })one jjeowlice ege.

DE lEIUNIO.

Dset byc5 fulfremed faesten, pe mid selmessen 7 mid gebedan by'S Tliat fast is

10 up ahafen, heofones hit burhleo('S)re'(5, 7 becumetS to bees hecstan which is

1A, ,. 1 ii*< made withhehsetle; ponne byo se mann gastlic geworden, 7 he mseg pe eo to aims and

Gode getSeodan, ]?one seo forheefednysse his licharaen bytS ]3urh

gebeden, and })urh eelmessen upp ahafen. purh fsesten 7 ]?urh

gebeden by'S geopenede ]?sere heofonlice geryne digolnysse, 7 ])8es

15 godcundan gerynes digolnysse bytS onwrigen. Adam, pa, hwile j^e

he hine fram ]?ses unalefdes treowes blsedon forhgefde, he wunede on

neorcsenewange, 7 sone swa he heo set, he wees ut adrifen. ffsesten is swytSe strang wsepen wiS deofles costnunge. ^Ic deofles Every

costnung mseig swySe ra(Se ]7urh fsesten beon oferswiSed. Swa eac of the devil

20 ure Drihten Iserde, $ we heora onhrynes mid fsesten 7 mid gebeden quickly over-

oferswi'Sen scolden, 7 j^uss cwag^, ' piss deofolcynn ne mseig fasting.

[fol. 119a] man ut aweorpen ne oferswi'Sen bute mid fsesten 7 mid

gebeden.' pa unclsene gastes by'S simle ]?ider baldeste, psdv Jjser

heo geseotS ofersetes 7 druncanysse oft rsedlice begangen. Seo

25 forhsefednysse heo gehlsense'S J^one lichame, ac heo gefsette'S pa

heorte. Heo gewanhsele(S f flsesc, ac gestrangecS pa sawle. Us is

eac to wytene, f }7a fsestene by'S Gode ealra J^inga gecwemeste, mid

o'Sre gode weorcan. pa msenn, |5owne heo feesteS 7 eac otSer yfel The men

dots, heo sefterhyrige'S deoflen, pe ne be'Surfen nanes lichamlices also do evil,

30 meten, ac heom by'S simle on se gastlice ni'S. Ac se feesteS swy'Se devils, who

wel metes, se pe hine sylfne eac fram yfele weorcan, 7 fram |?ysses bodily food

middeneardes geornfullnysse awsende'S. Betere is, f man his mod malice is

gereordige on pan gebeorscipe haligre lare, ]5one he his deadlice thenZ

flsesces wambe mid manigfealden meten gefylle, his sawle to

35 forwyrde on ecere pine.

1 MS. tal nesse]. Between tal and nesse an erasure.

18 MS. Strang J)ing wsepen with a line above and below Jjing.

Page 120: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

106 EAELY ENGLISH HOMILIES

XXXVI[THE FESTIVAL OF ST. CLEMENT.]

Foolish men /^FT liwonlice gelefde maenn smegeS mid heora stunteti

why the ^gescade, hwy se JElmihtige [fol. 119 b] God sefre ge'Safigen

God should wolde, f psk hse'Sene his halgen mid sti'Sen tyntregen acwellen

the heathen mosteD. Ac we wylleS nu eow gereccen sume geswutelunge of 5

saints, Ipsere ealden se, 7 eac of Ipsere neowen, hwu mihtiglice se "Wealdende

Drihten Ms halgen wi'S hse'Sene here, o'S'Se wseh-eowen ehteren

gelomen aredde, 7 heora wi'SerAvinnen bisemasrlice gescsende, swa

swa (he) hit gelomen gesutelede. Hit gelamp on ]3an feowertetJen

Sennacherih geare Ezechien, Jjees Judeiscen cynges, f Sennacherib, Sirie cyng, 10

Assyria.sent manega leodan mid mycelan crsefte to his anwealde gebegde, 7 swa

Eahshakeh wolde eac ]?one belefde cyng Ezechiam, 7 assende his hertoge

saying, Hapsaccn to Jjsere byrig Jerusalem mid mycelan prjmvoe, 7 mid

god that can ferendgewriten, 7 pses ^Imihtigen Godes mihten gehyrwde, J3uss

ci*ty agains^t cwe'Sende to ]7an embsettan folca, ' Ne bepsece Ezechias eow mid 15ruyarmy?

jgj^ggjj hope, f God eow wi'S me ahredde. Ic gewellde 7 gewann

feola ]?eodan, 7 heora godes ne mihten heo gescilden wiS minne

]?rymme. Hwset is se god j^e muge J^as burh wiS mine here

bewerigen 1' [fol. 120 a] Hwaet Iph, se cyng Ezechias awearp his

purprene reaf, 7 dyde hsere to his lice, 7 bser pa gewriten into 20

Godes temple, 7 astrehten lymen bine abaed, |)uss cwe'Sende,

' Drihten, werede God, pu pe sitst ofer sengle j^rymme, pu eart ane

God ealre |7eode;

j^u geworhtest heofones, and eor'Se, 7 ealle

gesceafte. Aheld J^ine earen and geher, 7 geopene ]?ine eagen 7

gesih Jsas word, pe Sennacherib assende to hospe 7 to tale pe 7 j^inen 25

folca. So'Slice he towsende pa h8e"Sene, 7 heo forbsernde, for ]?an

pe heo nseren godes, ac wseron manna handgeweorc, treowene 7stsenene, 7 he heo for ]:;y tobrytte. Ales us nu, Drihten, fram his

gebeote 7 mihte, f ealle ]?eodan gecnawen f }3U ane eart ^Imihtig

God.' Ezechias eac assende his weotan mid hseren gescrydde to 30

|7an witegan Isaian, jjuss cwe'Sende, 'Ahefe J^ine gebeden for

Israele l^eodan, f se J^^lmihte God gehere ]?a tale pe Sirie cyng

assende to hospe, 7 to edwite his mycele mseignSrymme.' pa

andswerode se witega Isaias ]?an boden, ' Secge'S eowwer [fol. 120 bj

God Al- hlaforde, f he unforht seo. God ^Imihtig cwecS'S, " Ne asceott 35mighty said,

2 MS. gelefSe] the iS ivas originally d, hut a bar has been added.

2 31S. 7 smegeS. 9 (he)] written in different ink.

10 cyng nearly erased. 31 Isaian] the n alteredfrmn m.

Page 121: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. CLEMENT 107

iSennacherib flan into j^sere byrig Jerusalem, ne mid his scelde heo 'Senna-

ne gewelt ; ac ic geslea senne wreo'Se on his nose, 7 eenne bridel on not shoot

his weleren, 7 ic hine gelEsde ongean to his leoden, 7 ic do'f

he Jerusalem,

feall'S under swurdes ecge on his agene eSele; 7 ic ]5a burh come it with

5 gescilde for me 7 for mine J^eowe Dauid."' pa on ]?aere nihteferde

Godes sengel, 7 ofsloh j^ses Sirien cynges here an hund |?usend

mannen, 7 fif 7 hundehtentig ]?usende; 7 Ipses on moregan aras

Sennacherib, 7 geseh pa, deade lie, 7 gecerde mid mycelre

scame ongean to psere byrig Niniue. Hit gelamp J^a f he hine

10 gebsed to his deofolgelde, 7 his twegen sunen hine mid swurde

acwealden, swa swa se witeea burh Godes Gast gewitegode. Eft Afterwards' ^

. -IT Nebuchad-syooen Nabugodonosor, se Caldeisce cyng, het gebinden handen 7 nezzar com-... -,,. . ,

mandedtbefet pa. ]?reo gelefde cnuates, Ananias, 7 Azarias, 7 Misael, 7 into three beiiev-

anen beornenden ofne awurpen, for pan pe heo nolden heo gebidden to be cast

15 to his deofelgelden. Ac se iElmihtige God, pe heo anrsedlice on burning

gelef[fol. 121 ajden, aseende his sengel into )7an ofne mid ])an cause they

cnihten, 7 he |5a toscoc ]?one lege of f)an ofne, swa f f fyr ne mihte pray to his

heom derigen, ac sloh ut bufen ]7an ofne nigen 7 feowertig fsedmen,

7 forswselde p& cwelleres J^e f fyr onselden. pa sceawode se cyng

'20 ]?aere ]5reora cuihta fex 7 lichamen, })uss cwe'Sende, ' Seo gebletsod

eower God, se pe assende his sengel, 7 swa mihtiglice his ]5eowen of

pan beornendan ofne alesde.' Eac sy'SSen, on Cires dagen cynges, Also later in

wreigden pa Babilonisce |7one witega Daniel, for J>an J^e he towearp cyrus the

heora deofolgyld, 7 se cyng hine heom betsehte, 7 heo hine awurpen Babylonians

'25 into anen sea'Se, on |5an waeron seofen hungrie leon, ac God hine i)a*i^eUhe

bearh, f heo him forbaeren, oSSet on morgen f he wses hal 7 gesund because he

up atogen. Se cyng pa swy'Se eadmodlice herede 7 j^ancode Danielestheir*^idoL

God, 7 let bescufen in ]?one sea's ]7ses Avitegan ehteres, 7 ]5a leone

heo sone totseren. pa cwdeB' se cyng, ' Forhtigen 7 ondrseden ealle

30 eorSe bogigende Danieles God, for pan pe he is Alesend 7 Hselend,

wyrecende tacna 7 wundre on heofone 7 on eor'Se.' [fol. 121b]

On psdve neowen gecy'Snysse sefter Cristes J)rowunge, 7 his seriste, 7 in the New

upstige to heofone, wurSen ]?a Judeissce mid ande gefylled ongean the Jews

his aposdes, 7 gebrohten heo on cwarterne. On paeve ilcan nihte -with envy

35 Godes sengel undyde ]?a locan J^ses cwartei-nes, 7 heo ut alsedde, Jjuss A^posties,^

cweSende, ' GaS to ]?an temple 7 bodie'S Jjan folca lifes word.' 7 thenfhito

heo swa dyden. • Hwset ]5a Judeisce Jjses on morgen J7ohten emb p^^^°"-

21 of] MS. on.

Page 122: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

108 EARLY ENGLISH HOMILIES

Herod, theking ofJudea, putthe Aj)ostlBPeter intoprison, andbound him"with twochains andset ifeeperswithin andwithout.

No earthlyman canrelate howthe Al-mighty hassaved Hischosen fromdivers perils.

Jjsei'e apostle forwyrde, 7 ssenden to Jjan cwarterne f me lieo fette."

pa c-vvelleres jja geopenodan f cwartern 7 nsenne ne gemetten.

Heo pa cydden heora eldren, '

f cwartern we fundon fseste beclysod,

7 ]?a weardes wiSuten standende, ac we ne gemetten nsenne

wi(5innen.' Eft sycSSen Herodes, Judea cyng, sette J>one apostel 5

Petrum on cwarterne mid twam rachetegen gebunden, 7 weardes

wi'Sinnen 7 wi'Suten gesette. Ac on ]?8ere nihte ]3a se arlease cyng

hine on morgen acwellen wolde, com Godes sengel scinende of

heofone, 7 gelsedde hine ut Ipurh J?a isene geaten, 7 stod eft on

morgen f cwartern fseste belo[foL 122 a]can. Domician-M^, se 10

hse'Sene casere, het awurpen J^one godspellere Johannem on

weallenden ele, ac he, Jjurh Godes gescyldnysse, swa gesundfull ut

code swa he inn aworpen wses. pan ilcan Johanne sealde sum

hse'Sengelda atterdrincan, ac he sefter J^an drynce ansund 7ungedered jjurhwunede. Paulus se apostel awrat beo him sylfen 7 15

cwae^, f he aenne dseig 7 ane niht on ssegrunde adruge. Eft set

sumen ssele hine gelsehte an nseddre beo J^an fingre, ac he ascoc

heo into beornendan fyre, ac he Jjses attres nan J^ing ne gefelde.

Leofe msen, ne maeig nan eorSlic mann mid gewritan cy'Sen, ne mid

tungen gereccen hwu oft se ^Imihtige Wealdend his gecorene of 20

mistlicen frsecodnysse aredde, to lofe 7 to wurSmynte his mseign-

]?rymnysse. Ac he ge'SafeS for wel oft f ]?a arlease his halgen

]3earle geswsence'S, hwilon mid hefigtemen ehtnysse, hwilen mid

siege, f seo re'Se ehtnysse becume )?an rihtwisen to ecere reste, 7

J)an cwelleren to ecen wite. Se salmscop cwas^, ' Feola [fol. 122 b] 25

synd Jjsere rihtwisra gedreccednysse, ac Drihten fram eallen j^yssen

heo alest.' On twam wisen alest God his gecorene, openlice 7digollice. Openlice heo bycS alesde, J?onne heo on manna gesihtSe

bytS ai'edde, swa swa we nu cow rehten. Digollice heo byS alesde,

J?onne heo ]?urh martyrdom becume'S to heofonlicen gecSing'Sen. 30

Gyf heo for so'Sen geleafen oStSe for rihtwisnysse ]3rowie?5, heo bytS

)?onne martyres. Gyf heo |7onne unscyldige byS gecwelmede, heora

uns.cse'SSignysse heo gelsett to Godes halgene geferrgedden, for J^an

Ipe unscsetStSignysse sefre orsoreh wuneS. Gyf hwa Jjonne for synne

ehtnysse ]?oletS, 7 hine sylfne oncnaw'S, swa f he Godes mildheort- 35

nysse unweardlice bidde, |?onne forsceott f hwilwendlice wite ]5a

ece genitSerunge. For mandseden wseron ]?a twegen sceaSen gewit-

node, Ipe mid Criste hangodan, ac heora oSer mid mycelan

geleafe gebsed hine to Criste J^uss cwe'Sende, ' Drihten, geSsenc min

Page 123: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE VISION OF ST. FURSEUS 109

fjonne pn to Jjinen rice becumst.' Crist him andswerode, ' SoS ic

pe secge, nu todseig pn byst mid me on neorcxeneswanges myrh'Se.'

Unwilles we mugen [fol. 123 a] forleosen fja hwilwendlice god, ac Unwillingly

we ne forleose'S nasfre unwilles pa, ece god. peh se recSe reafere us the transi-

5 set aehte bereafige, otStSe feores benseme, he ne mseig us setbredan but we can

urne geleafe ne f ece lif, gyf we us sylfe mid agene wille ne willingly'

foi-psereS. Se soSe Drihten us aredde fram ealleu fraconnysse, 7 to e°ternaf

pan ecen life gelaede, se pe leofecS 7 rixecS abuten eende. Amen. ^°°'

XXXVII

SANCTUS PURSEt/S GESIHDE.

10 IV/r^N pa leofeste, Paulus se apostel, eallra ]?eode lartSeaw, awrat Paul the

beo him sylfen, f he wsere gelsedd up to heofone, oSSet he wrote that

becom to J^sere ]?riddan heofona; 7 he wees to neorxenewange, to paradise,

7 Jiser pa gastlice digolnysse gehyrde 7 geseh ; ac he ne cydde ne not make

eorSlice mannen, pa, |5a he ongean com, hwset he geherde o'S'Se earthly men,

15 gesege, j^yssen worden writende beo him sylfen. ' Ic wat jjoue returned,

mann on Criste, pe waes gegripen nu for feowertene gearen, 7 ^eard or^

gelsedd oSSe J)a J^ridde heofone ; 7 eft he wees geleedd to neorxene- we wiii"now

wange, 7 J^ser geherde pa digele word pe nan eorSlic man specan the^tlsioifof

ne mot.' Sume rsede'S ]?a lease gesettnysse, pe heo hate's Paulus ^mi^^^20 [fol. 123 b] gesihSe ; nu he sylf ssede, f he ]?a digele word gehyrde,

pe nan eorSlic man specan ne mot, ac we wylletS eow gereccen

oSres mannes gesihSe, j^e unleas is, nu se apostel Paulus his

gesih(5e mannen ameldigen ne moste. Sum Scottisc preost waes There was

gehaten Furseus, se'Selboren for wurlde, arwurtSes lifes, 7 gelefd m-iest called

25 swySe. He waes fram cildhade gelsered, on claennysse wunigende, noble birt°h,

estfull on mode, lufigendlic on gesihcSe, 7 on halgen maegnen daeig- lif^Tnd

hwamlice Jpeonde. pa forlet he faeder 7 moder 7 maeges, 7 on ocSre^^^^ ^^ '

earde aeltSeodig leornode. uiEfter J^yssen he hraerde mynster, 7 f mid

aewfaeste mannen gesette. Eft, aefter fyrste, getimede him untrum- After death

30 nysse, swa ^ he wear's to for'SsiSe gebroht. pa genamen twegen with white

aengles his sawle, 7 fleogende mid hwiten feSerhamen, betwux heom his soui° and

feredan; 7 an |5ridde aengel fleah him aetforen, gewaepnod mid fiew^before*^

him armed.

21 ac has been parlly erased and then inked over.

Page 124: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

110 EAELY ENGLISH HOMILIES

hwite scelde 7 scinende swurde. pa j^ry sengles gelicre brihtnysse

scinende wseron, 7 ]?8ere sawle wunderlice wynsumnysse mid heora

fe'Serswege on belsedden, [fol. 124 a] 7 mid heora sanges dreame

mycel gegleededden. Heo sungen, ' pa halgen fare's fram mihte to

mihte ; eallre godene God byS geseowen on Syon.' pa geherde he 5

eft o'Serne sang swylce uncuSne manegra ]?usenda aeugla, J^uss

An angel of cwe'Sende, ' Heo eoden togeanes Cviste.' Hwast, ]3a, an sengel of

host com- ]?an uplicen werode behead J)an gewsepnodan sengle 'pe Ipa, sawle

angel who geleedde, f heo eft heo ongean leeden scolden to ]?an lichame, pe heo

to take it of gelsedd wses. pa cwde^ se sengel him to, j^e liim on pa. swySre 10

bodyfrom^ hand fleah, ' pu scealt eft }?inne lichame underfon, 7 agyfen Gode

wasbrou°-ht. J'inre carfuhiysse weorc 7 fremminge.' pa cwse^ se halge Furseus,

f he nolde his gewilles heora geferrseddan forlaeten. Se eengel him

andswerede, '^fter j^inre carfullnysse goddre fremminge, we cumeS

eft to l^e, 7 pe genyme'S eft to us.' Heo J>a sungen, 7 seo sawle ne 15

mihte undergyten hwu heo on Jjan lichame eft becom, for ]?8es

dreames wynsumnysse. pa betwux hancrede Iseig se halge were

geedcwicod, mid rosene heowe ofergoten, 7 J^a licmsen his nebb

[fol. 124 b] Jjserrihte unwrigen. pa befran Furseus, hwy heora

gehlyd swa mycel wsere, oSSe hwses heo swa mycel wundredan. 20

Heo ]?a him andsweredan, 7 sa^don, f he on sefnunge gewite, 7

f his lie Isege on flore eall pa niht oS hancred. He pa up gesset,

smeagende his gesih'Se, 7 het hine huseligen, 7 swa untrum leofode

twegen dages. Eft ]5a on psere j^ridde nihte amidden, astrehte his

handen on gebedan, 7 bli'Se gewat of Jjyssen swyncfulle life, pa 25

comen eft J^a ]?reo foressede sengles, 7 hine gelsedden. Hwset pa.

comen pa aweregode deoflen on atelicen heowe psere sawle togeanes,

The devils 7 heora an cwas^, ' Uten forstanden heo forne mid gefihte.' pa

tiery darts deofle fihtende scuten heora fyrene flan ougean pa sawle, ac pa

so^*, but the deoflice flan wurden pserrihte ealle adwsescte ]3urh Jjses gewsepnoden 30

arrows were sengles gescyldnysse. pa sengles cwsedan to ]3an aweregodan gasten,

guished"' ' Hwy wylle ge letten ure siSfset 1 Nis J^es man dselnymende eowres

protection of forwurdes 1' pa wiSerwinnen cwsedon, f hit unrihtlic wsere, f se

the armed^

aagel. 4 geglsedejdden] the second d is prefixed to the third in the margin and has

oeen inked over.

14 MS. freminge] the in is alteredfrom m.

18 heowe], ^Ae o is partly erased.

19 befran] all the letters folloiving b have been erased, htit the lower portions

of e, f, and r are clearly visible.

30 gewsepiioden] the second n is alteredfrom a long a.

Page 125: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE. VISION OF ST. FURSEUS 111

mann j^e yfel geSafede, scolde bute wite to reste fseren, ]?onne. hit

awriten is, f pa. byS eall [fol. 125 a] swa scyldige Ipe f unriht ge'Sa-

fige'S, swa swa ])a pe hit gewyrececS. Se sengel J?a feaht ongean ]?a

aweregode gastes to ]5an swy'Se, ,f Ipan halgen were waes ge'Suht f

5 pses gefihtes hream 7 J^sere deofla gehlyd mihte beon geherd geond

ealle eorSen. pa deofle eft cwsedon, ' Idele sjDellunge he beeode, The devOs

ne sceal he ungedered pses ecen lifes brucan.' Se halge sengel practised

cwae^, ' Bute ge pa, heafod-lehtres him on befaestnigen, ne sceal he versation,

for ]?an Isessen losigen.' Se ealde wregere cwdecf, ' Bute ge forgyfen he'^afi^not

10 mannen heora gyltes, ne forgyf'S se Heofonlice Fagder eow eower ®^J°,y**t®™a'

gyltes.' Se sengel andswerede, ' On hwan wrsec Jjes mann his

teona 1' Se deofol cwas^, ' Nis na awriten ^ heo wrecan ne sculen,

ac bute ge forgeofen of eower heortan |?an pe wiS eow agyltecS.'

Se sengel cwse^, ' Us by'S gedemd setforen Gode.' Se ealde scucca The angei

15 eft cwas^, ' Hit is awriten, " Bute ge beou swa bilewite on unscseS- shall be

Signysse swa swa cild, nabbe ge infser to heofone rice." ' piss fore God."

bebod he nateshwan ne gefylde, Se Godes sengel hine beladode,

7 cwde^, ' Miltsunge he hsefde on his heorte, ]?eh he manne gewune

heolde.' Se deofol andswerede, [fol. 125b], 'Swa swa he f yfel

20 of ]?an msennisce gewune underfeng, swa underfo he eac ^ wite fram

Jjine uplicen Deme.' Se halge sengel cwas^, ' We byS setforen Gode

gesemed.' pa wicSerwinnen wur'Sen pa, oferswi'Sde purh pms

sengles gewinn 7 ware, pa het se halge engel ]?one eadigen were The holy

beseon to middenearde. He ]3a beheold underbsec, 7 geseh swylc manded the

25 an Jjeosterfull dene, swytSe neoSerlic, 7 geseh p-3dv feower ormsete to look at

fyr atende, 7 se sengel cwa?^ him to, * pas feower fyr ontende'S and he saw

ealne middeneard, 7 onseleS ]3sere manna sawle pe heora fulhtes mous fires

andetnysse 7 behsese )?urh forgsegenysse awseiden. ^ an fyr ontent

]33ere manna sawlen, pe leasunge lufedan ; f oSer, jjsere pe gitsuoge

30 fyligdon; ^ ]?ridde, J^sere pQ ceaste 7 twirsednysse styredan

; 7 ^feor'Se fyr forbsern'S ]?sere manna sawle pQ facne 7 arleasnysse

beeodan.' pa genelsehte f fyr ]5an halgen were, 7 he sone afyrht

to f)an sengle a^ded, '

f fyr genelseceS wi'S me.' Se sengel and-

swerede, ' Ne beorn'S on }3e ]?ui-h wite, [fol. 126 a] ;p f ]3u on life ne

35 onseldest ]?urh lehtres. peh J)iss fyr egeslic seo 7 mycel, j^ehhwe-

Sere hit onselS selcne beo his gewyrhten. Swa se lichame by'S

ontend pMvh unalefde lustes, swa eac beornS seo sawle p\ivh nead-

wite.' Se gewsepnode sengel p-d. fleah him setforen, todselinde Jjone

lege, }3a oSre twegen him flugen on twa healfen, 7 hine wiS Jjses

Page 126: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

112 EARLY ENGLISH HOMILIES

The angelasked, ' Inwhat hasthis mannot fulfilled

his Master'swill ?

'

The devilsaid, 'Thisman pro-mised thathe wouldforsake all

worldlythings, andhe after-

wards lovedworldly-thingsagainst hispromise.'

fyres frecednysse aredden, 7 gescillden. pa deofle J7a mid gefihte

ongean ]?a sawle scuten, 7 heora an to Ipsm senglen cwas^, ' Se Jjeowe

pe wat Ms hlafordes wille, 7 nele heo gefremmen, sceal beon gewit-

nod mid mycele wite.' Se halge sengel befran, ' Hwset ne gefyllde

Jjes mann his Hlafordes wille 1' Se scucce andswerede, ' Hit is 5

awriten, ^ se behlice God bateS unribtwisre gyfe.' He hsefde

genumen lytle ser sumne da's set sumen sweltende msenn. pa

cwas^ se sengel, ' He gelefde;fseighwylc J^e him aenige geofe geafen,

bereowsunge on his life dyde, ^ he swa mihte.' Se deofol and-

swerede, '^rest [fol. 126 b] he scolde heora dsedbote afandigen, 7 10

sy (5'Sen heora sylene underfon.' Se aengel andswerede, ' Uten

sceoten to Godes dome.' Se aweregode gast andswerede, ' God

cwagi?, f ale synne ]?e nsere ofer eorSen gebett, scolde beon on Jjysser

wurlde gedemed. pes man ne geclsensode his synnen on eorSe, ne

her nane wite ne underfohS. Hwar is nu Godes rihtwisnysse ?' 15

Se sengel heom Jjreade, 7 cw^e^, ' Ne tsele ge, for ]?an j^e ge nyten

Godes digle domes/ Se deofol andswerede, 'Hwset is her bedi-

geled ?' Se sengel cwae^, 'vEfre byS Godes mildheortnysse mid ])an

msenn, ]7a hwile \iq ]?aer byS gewend senig bereowsung.' Se deofol

andswerode, ' Nis nu his time to bereowsine on j^yssere stowe.' Se 20

sengel andswerede, ' Nyten ge ]3a mycele deopnysse Godes geryne ?

Wealte ]?eh him beo get alefd bereowsung.' pa cw^e^ sum oSer

deofol, 'Hit is awriten, "Lufe J?inne nexte, swa swa j^e sylfne.'" Se

sengel andswerede, ' pes were dyde god his nexten.' Se wiSerwinne

andswerede, ' Nis na genoh'fman his nextan god do, buten he 25

hine [fol. 127 a] lufige swa swa bine sylfne, 7 him fore gebidde.'

Se sengel andswerede, ' pa gode dseden synd geswutelunge J^aere

soSe lufe, 7 God forgelt selce nisenii beo his dseden.' Hwaet se

deofol J?a mid hospe cwas^, ' pes man behet -p he wolde ealle

wurld(5ing forlseten, 7 he sySSen lufede wurldSing ongean his 30

behsese, 7 ongean ]?ses apostles bebodan, J:e ]?uss cwae^, "Ne lufige ge

jjysne middeneard, ne \>& ]?ing J^e on middenearde synd."' Se halge

sengel andswerede, ' Ne lufede he wurldlice sehte for his neode ane,

ac to dselen eallen wsedlinge.' Se ealde wregere eft cwae^, ' Hit is

awi'iten, " Bute ]3u gestande ]5one unrihtwise, 7 his unrihtwisnysse 35

13 MS. nse re] an f erased between the nse a7id the re.

21 An erasure after aengel.

22 wealte] Camb. MS. weald.

28 hvvset] the t is icritten in different ink on an erasure.

Page 127: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE VISION OF ST. FURSEUS 113

iiim secge, ic ofga his blodes gyte set |?inen handen." pes inann

nolde cytSen ]?an synegiendan heora syunen.' Se sengel cwas^,

' Hit is awriten beo ]7an yfele timen, f se snotere sceal swigigen,

Ipone he gesih'S f seo bodung nsefS nsenne for'Sgang.' On eallen in all these

5 J>yssen gefliten vvses J^sere deofle gefiht swySe stiSlic ongean J^a sawle, fighting of

7 ]7a halge sengles, o'SSet Ipurh [fol. 127 b] Godes dom J>a witSer- was very

winnen warden gescynde. 7 se halge were ]?a gewearcS mid ormeten against the

lihte befangen. pa beseh he up, 7 geseh fela sengla werod on holy angels?

mycelre brihtnysse scinende, 7 ]?8ere halgene sawlen witS him

10 fleogeude mid unaseggen[d]lice lihte, 7 aflegden ]3a deoflen fram

heom, 7 J)ses fyres ogan hira fram adyden. pa gecneow he betwux

J)an halgen twegen arwurcSe sacerdes, Ipe ser on life Avseron his

landes msen swySe namecu'Se. Heo Jja genelsehten, 7 him cuSlice

to spsecon. An J^eere hatte Beanws, otSer Meldanws. peer wearS Two vener-

is pa geworden mycel smyltnysse Ipsere heofone, 7 twegen jengles Beanus and'

flugen swylce J?urh ane dure into J^sere heofone, 7 Ipssr sloh J?a approached

mycel liht ut sefter Jian senglen, 7 wses geherd feower sengle spoke to

wereda sang, j^uss cweSende, ' Sanctus, sanctus, sanctum, Dominus

Dens sabaoth.' pa ssede se aengel ]5an eadigen were, f se dream

20 wsere of j^an uplice weorede, 7 het bine georne ]?oes heofonlioes

sanges hlysten, 7 cwas^, ' So'Slice on Jjyssen heofonlice rice ne

becumS nsefre [fol. 128 a] unrotnysse buten for manna lyre.' Eft

J5a comen fleogende of j^sere heofonlice digelnysse sengles, 7 cydden

f he scolde eft to wurlde gecyrren. Furseus pa gewearS, puvh pas

25 bodunge ablygd, 7 j^a twegen foressede sacerdes abseden set j^an

aenglen, f heo mosten bine gespecan, 7 cwseden him to, ' Hwses

ondrsetst Jju pe 1 Anes dseiges fsereld pu hsefest to siSigene.'

Furseus ]?a befran beo gesendunge J^ysser wurlde. Heo cwaedon, Furseus

* Ne bytS seo gesBndunge J^ysser wurlde get, jseh heo gehende seo, quired con-

30 ac mancynn wurcS swy'Se geswsenct mid hungre 7 mid cwealme. ending^of^

purh feower )?ing losietS manna sawlen, f is, ]3urh lehtres, 7 ]3urh ^^"^ *

deofles tyhtunge, 7 j?urh larSeawes gemeleaste, 7 }?urh yfele gebis-

nunge unrihtwisra heafodmannen. Ofer J^an lartJeawen is Godes

eorre swytSest astyrod, for]7an pe heo forgemeleasige'S ]?a godcunde

85 bee, 7 embe ]3a wui Idj^ingen ealliuge hogigeS. Biscopen 7 sacerdan

gedafenatS•f

heo heora lare gemen, 7 J?an folca heora J^earfe

[fol. 128 b] secgen. Mynster mannen gedafenecS f heo heora lif ou

15 geworden] the o is alteredfrom e.

X

Page 128: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

114 EARLY ENGLISH HOMILIES

They said, stillnvsse adreoffan. pu soSli^e cyS bine ffesihtSe on middenearde,'MakeknoAvn ,-,.,.-, ^. , , •,••, 7 ».thy vision in / beo hwiltiden on digolnysse, 7 hwiltiden betwus mannen. ponne

)7u on digelnysse beo, heald Jjonne georne Godes beboden ; 7 eft,

]5one ]}n ut faerst betwux mannen, far for heora sawle hsele, na for

wurldlicen gestreone. Ne beo J)u carfull embe wurldlicen gestreon, 5

ac miltse eallan J)ine wi'Serwinnen mid hluttre heorta, 7 ageld god

for yfele, 7 gebide for ]?inen feondan. Beo ]7u swa swa getreowe

dyhtere, 7 nan J?ing Ipe ne geabnie, bute bigleofe 7 scrud. Afed

]?inne lichame mid alefden mete, 7 selc yfel forsih.' iEfter Jjyssen

mynegungan 7 manigfealden oSre laren, gewende call f heofonlice 10

werod up to J?an heofonlicen ]?rymme, 7 |)atwegen saeerdes, Beanus

w^th^the 7 Meldamfs, samod. Furseus so'Slice mid J^an j^reom senglen

returneTto^gewsende to eorSen. Heo becomen ]?a eft to pan witnigendlice fyre,

earth. y gg gewaepnode aengel rymde [fol. 129 a] him weig )7urh f fyr, to-

dselinde |?one lege on emtwa. Hweet pa, deofle pa, scuten of )?an 15

'^^t'^i7'n- ^y^®' 7 awurpen ane unrihtwise sawle beornende vippen ]?one

righteous eadigen Furseum, swa fe his sculdre 7 bis hleor wurden ontende midsoul burning ° ' ^ '

upon j)an witnigendlicen fyre. Furseus sone oncneow pa sawle ; se wses

whore- bis tunmann ser on life, 7 he genam aet his lice sumne da's, swa swacognized

.

that it we lytle ser eow sasigdon. pa sengles ]5a gelsehten pa sawle, 20

townsman 7 awurpen eft into ban fyre. pa cwde^ sum bsere deoflen, ' Swafrom whose ^ , ^ -, -, ^ ^ ^ • r ^ -,

corpse he swa bu underfcnge ser his god, swa bu scealt beon his efenhlytte onhad taken >•,(-,> 1 -i n -vt ic ^ ^ •

-i•

a garment, his wite. iTodes sengel andswerede, 'JNe underreng he his pmgfor nanre gitsunge, ac for his sawle alesodnysse.' 7 ^ fyr sone

geswac. pa cwae^ se Godes sengel to J^an were Furseum, '

•f f , Jju 25

sylf onseldest, Jjset barn on pe. Gyf pw ne underfenge J)ysses syn-

God's angel fullen mannes reaf set his forSsiSe, ue mihte his wite pe derigen.

Furseus, Bode nu ealle mannen dsedbote to donne, 7 andetnysse to sacerdan,

to all men oStS ende nextan tide heoras lifes ; ae [fol. 129 b] swa poh nis to

and to make underfonne nanes synfulles mannes sehte ne scrud on his gesendunge, 30

to priests, ne his lic ne seo on haligre stowe bebyriged ; ac beo him gessed,

hour of their ^^ ]5one he gewitc. ]?a tearte wite, ^ his heorte mid ]5sere biternysse^^^^'

beo gerepod, ^ he eft muge set sume ssele beon geclaensod, gyf he

his unrihtwisnysse hure on his forSsiSe bereowseS, 7 genihtsum-

lice selmessen dseltS. Ne underfo se sacerd swa peh nan J)ing ]:ses S5

synfulles mannes sehte, ac me heo dsele ]?searfen set his byrigene.'

^fter |?yssere spsece comen ]3a sengles mid |?8ere sawle, 7 gesseten

uppen )5sere cirice hrofe, jsser ^ lic Iseig mid mannen besett; 7 j^a

sengles heten hine oncnawen his agene lichame, 7 bine eft underfon.

Page 129: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE VISION OF ST. FURSEUS ' 115

Furseus J^a beseh to his lichame swylce to uncu'Sen reafe, 7 nolde

him genealsecen. Se halge sengel cwde'S, ' Hwy onscunest J?u to

underfonne j^inne lichame, }?one J)e pn miht buten lehtre gewinne

heonanforS habben 1 So'Slice J)u oferswySSesfc on ]?yssere [foL

5 130 a] gedrefednysse Ipa, unalefedlice lustes, f heo heonenforcS

ongean pe naht ne mugen.' pa geseh he geopenigen his lichame

under ]7an breoste, 7 se sengel him cwse^ to, ' ]3onne ]?u geedcucod

byst, ofergeot J^inne lichame mid fantwsetere, 7 J?u ne gefelst nane

sarnysse bute Ipa bsernete pe Jju on J^an fyre gelaehtest. Do wel on 'Do well all

10 eallen pine life, 7 we sy'S'Sen aefter ]?inen weldsedeu bliSne pe eft after thy

genymeS to us.' Se halge were Furseus aras ]3a of dea'Se oSre we shall

siSe, 7 geseh him abuten mycele menige laewedra mannen 7 gehad- happy to us

edra, 7 mid mycelre geomerunge heora msennissce angin 7 dysig

bemaende. He gesset pa, 7 ssede beo aendebyrdnysse ealle his

15 gesihtSe, pe him ]5urh Godes sengles on j^aere hwile geswutelod wses.

He wearcS begoten mid fantwsetere, swa swa se sengel het ; wees J^eh

f bsernetj pe he geleehte set j^an unrihtwisen were, on his sculdre 7on ansene sefre gesegen. Mycel wunder -^ hit wear's gesene on J^an

lichame, f f seo sawle [fol. 1 30b] ane underfeng. He ferde pa, geond Fqrseus

20 eall Irland, bodigende pa ping pe he geseh 7 geherde, 7 wses mid overall*

Godes gyfe wunderliee afylled, naues eorSlices l^inges wilnigende preaching

nses. Eallen goden mannen he wses lufigendlie, unrihtwisen 7 -whieh^hf^

synfuUen egeslic. On godcunden wundren he scan-, 7 aflegde deofien hearirand"

fram ofsette mannen, 7 pearfen geherte. Ferde pa twelf gear bodi- among^aii^

25 gende betwux Iren 7 Scotten, 7 sySSen ofer eall ^Englecynn, 7 eac nationfthen

sum mynster on l^yssen eglande araerde ; wsende sy'S'Sen suS ofer gou^°yer

sse to Francene rice, 7 psere mid mycelre arwurcSnysse underfangen ^g kingdom

wseSj 7 mynsterMf arserde.- pa sefter lyttlen fyrsten wearS he p^*^geuntrumed, 7 gewat to heofone rice, to ]?8ere ecen myrhtJe, pe he

30 ser geseh, on j^sere he leofetS gesselig simle mid Gode. Amen^ His

lie wear's bebyrod mid mycelre arwurSnysse, 7 eft embe feower

, gear ansund, buten- gewsemmedlicre brosnunge, on oSre stowe

bebyriged;

]?8er byS setywde his geearnunge J)urh wundre, ]^an

iElmihtigen to lofe, se pe is ealre leode Wealdend.

2 genealsecen] the se is alterecUfrom e.

4 MS. 7 heonanforS.

20 eall Irland] Camb. MS. eal Yrrland and Scotland.

30 Amen] Camh. MS. and.

I 2

Page 130: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

116 EARLY ENGLISH HOMILTES

XXXVIII

[Fol. 131 a] OP DRIHTELME.

Bede wroteconcerninga certainman's resur-rection in

this island.

A thegncalled Driht-helm inNorthumber:land died inthe evening,but he arosefrom deathearly in themorning.

He forsookall worldlythings, andentered themonasterywhich is

calledMelrose.He relatedhis vision,'A shiningangel cameto me andled me insilence to

the East.'

• The angelled mefurther to a(ilark place.'

T)EDA, ure lar'Seaw, awrat on Ipsdre bech pe is geliaten ' IlisiortA

^-^Anglomm,' be sumes mannes seriste on Jpyssen eglande, |jyssen

worden reccende. On Ipsnx time wses sum J^egn Drihtelm getaten,

on NorShumberlande, bilewite on andgite, gemeiegod on Jjeawen, 5

sewfest on life, 7 his beowrsedden to J)an gewissode. pa weartS be

geuntrumed, 7 to sende gebrobt. He pa gewat on aefnunge, 7 bis

lie I'seg ealle pa, niht inne besett, ac be aras of deaSe on serne-

morgen. pa licmsen pa ealle mid fyrbte fornumene, flugen a"v^eig,

bute f'an wife ane, pe bine swySest lufede, beo belaf |)aere afyrht. 10

He J7a beo gefrefiede, 7 cwae^, ' Ne beo ]5u afsered, for ]?an pe ic

aras of deaSe ; me is alefd eft to libbene mid niannen, na swa Jjeh

swylce life swa ic set leofede.' He aras J^serrihte, 7 eode to cirice,

7 jpurbwunede on gebeden eallne ]7one morgen. Dselde sySSen his

sebte on ]3reo, senne dsfel bis wife, o'Serne his cilden, j^ridde Jjearfen. 15

Forlet sy'S^en ealle wurld[fol. 131 b]J?ing, 7 beah to fian mynstre

pe is Magilros gehaten, 7 wearS bescoren, 7 ]7an abbode ^(Selwolde

under'Seodd, 7 beo bis lare his lif adreah, on summere digolnysse,

on mycelre forbsefdnysse modes 7 licbamen, oS bis lifes sende. Hessede his gesib'Se j^sere leode kinge, ^Ifrede, 7 seighwylcen sewfeste 20

manne, J^u'ss i-eccende, ' Me com to an scinende sengel, on ]7an sefne

pe ic gewat, 7 gelsedde me to eastdsele swigende. pa become wyt

to aure dene, seo wses ormsetlice deop 7 wid, 7 forneah on Isenge

ungeaendod;[seo wses weallende mid anSrecen legen on anre side,

on o'Sre side mid hagele 7 grimlice cele, blaWende buten foi'laete- 25

nysse. Seo dene wses afyllod mid manna sawlen, f^a scuton

bwiltiden of j^an wellinde fyre into J^an andrsecen cele, 7 eft of J?an

cele into J^an fyre, buten 8elcei"e forlsetenysse. pa j^ohte ic f ;f

wsere seo belle, pe ic oft on life embesecgen geberde ; ac min

lad'Seaw andswerede Jjserribte min en geSanca, 7 cwag^, ' Nis J^eos 30

wife seo belle pe pa [fol. 132 a] wenst.' Se sengel me Isedde J?a

furSere to anre J?eosterfullre stowe, seo wses to J^an swy'Se mid

]?iccan j^eostren oferSeht, f ic nan J^ing geseon ne mibte bute mines

i

13 leofede] a letter has been erased before the 1.

27 MS. wel 1 linde.

Page 131: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNmG DRIHTHELM 117

lafSeawes scinende heow 7 gewseden. Efae |3a faerlice seteowden

gelomlaecende leges sweartes fyree up astigende, 7 rain ladSeaw me

J)8er ane forlet on fjan j^eostre midden. Ic J?a beheold )?one ornaaeten 'i then

lege pe of ]?8ere neowelnysse asteah. Se lege waes mid manna immense

5 sawlen afylled, 7 heo asprungan up mid Ipan fyre, swa swa spearcan, ascended'*'

7 eft ongean into peeve neowelnysse; 7 sloh ut of j^sere nywelnysse aby^s, the

ormeete stsenc mid pan eSnien, 7 se afyllede ealle fta jjeosterfulle fln^^wMi

stowe. pa |)a ic J>aer lange stod, ormod 7 ungewiss mines fsereldes, men!°"^^°*

pa geherde ic f pa deofle gelsedden fif manna sawlen, hreowlice

10 gnornigende 7 grimetende, ** into Jjan swearte fyre. Sum peeve

waes preost, sum * Isewedmann, sum wimman; 7 Jja deoflen

sseigden, hlude hlehhende, jp heo ]5a sawlen for heora syn[fol.

132]b]nen habben mosten. Betwux ]3an ascuten j^a aw^rgode

gastes sume of peeve nywelnysse wiS min, mid beomendan egan, 715 of heora mucSen 7 nosSyrlen stod stincande steam, 7 wolden me

gelseccen mid heora beoi'nenden tangen, ac heo ne ,mihten |?urh

Godes gescyldnjsse me reppen. Efne ]?a fserlice seteowde min

lafSeaw swa swa scinende steorra, feorren fleogende, 7 witS min

onette. pa toscuten )?a deoflen sone pe me mid heora tangen

20 gelseccen wolden. Se sengel me Isedde Jraerrihte to eastdsele, on • The angel

myceles lihtes smyltnysse, into anre byrig, ]?ser binnen wses swy'Se a city,

sme'Se feld 7 brad, mid blowenda wyrten 7 grennysse eall afylled, a very

7 mid brihtere lihte ]3one senig.sunne scinende; binnen J>an wealle broad field,

wseren ungerime menige hwittre manna, on.mycelre blisse. Ic ]5a, light"^^'

25 betwix Jjan werodan ]?an sengle folgede, 7 |?ohte f hit wsere thalfany

heofonerice, ** ac min lafSeaw cwae^•f.hit ** swa ngere. He Isedde tCw^is^'"

me pB,gjt furSer, 7 ic geseh Jrser setforen us mycele mare liht, 7 ici^gg ni^J'tl-

*"

peeve wynsume stsemne ormj3e[fol. 133ajtes dreames geherde, 7 [n'^hite^'in

wunderlices brsecSes swsec of peeve stowe ut fleow. Hwset J^a min ^^'^^^ J^^*

30 lafSeaw laidde me ongean to {jsere blostmbsere stowe, 7 me befran,

hweSer ic wyste hwset }5a J'ing wseren pe ic gesegen hsefde 1 Ic

cw5e^ f ic nyste. He andswerede, 7 cwae^, ' Seo mycele beornende

dene, pe pn serest gesege, is witnungstowe, on peeve by(5 J^sere

manna sawlen gewiinode 7 geclaensode, pe nolden heora synnen

35 pVLvh. andetnysse 7 deedbote gerihtleecen on gehalen j^ingen, hsefden

swa peh bereowsunge set heora sendenexte dsege, 7 swa gewiten

mid peeve bereowsunge of wurlde, 7 becume'S on domes dsege ealle

10-26 * deno!es erasures.

17 MS. fereppen.

Page 132: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

118 EARLY ENGLISH HOMILIES

to heofone rice. Eac heo sume, J)urh freonda fultum, 7 aelmesse

The angel dsede, J swjScst burh halige msessen bytS alesde of ]?an witen ser

black abyss j^aii mycele dome. Witodlice seo swearte nywelnysse J)e ])u gesege

of hell ; this mid })an ovmseten J^eostren 7 fulen stsencen, se is helle muS, 7 se J^e

bearing 86116 \^v inn befealcS, ne wuicS lie nsefre on ecnesse J^anon alesed. 5

Swefiing of peos wynsume 7 ]:eos blostmbsere stowe is psere [fol. 133 b] sawle

ended in wununge \q on gode weorcan gesendoden, 7 swa J^eh naerengoo wors.

g^^ fullfremede•fbeo ]?«ririhte mosten into heofone rice, ac swa

]?eb heo ealle becamecS to Crisies gesihSe 7 myreh'Se sefter J)an

mycele dome. Witodlice ]?a ]?e fullfremede by'S on gecSohte, on 10

worde, 7 on Aveorca, swa raSe swa heo of wurlde gewite'S, swa

becumeS heo to heofona rice ; of ]?an ]?u gesege ^ mycele liht mid

J^an wynsume brseSe, 7 ]:)aneii ]?e |?u geherd«st ]?one fsegerne dream.

pu soSlice, nu Jju to lichame gecerst, gyf |?u wylt J^ine dseden 7fieawes gerihtlsecen, }?onne underfohst ]7U sefter forSsiSe }»as 15

wynsume wununge, ]?e ]7u nu gesihst. pa j^a ic ane J^e foilet on

]?an ]3eostren, ]?eo ic dyde swa, j) ic wolde wyten embe })in fser,

hwu se ^bnihtige ymb ]7e wolde. pa ]5a se aengel Jjuss gereht

hsefde, ]?a mislicode me J^earle ^ ic eft to ]?an lichame scolde fram

]:sere stowe wynsumnysse 7 Jjaere halgen geferrsedden, ne dorste ic 20

swa ]?eh nan ]jing wicScwecSen. pa sefter ]3y[fol. 134 a]sen ic wearcS

Drihthelm gebroht 7 geedcucod betwux mannen.' Drihtelm wunede \'a on

seclusion of J^ses mynstres digolnysse o'S his lifes sende, sti'Slice drohtnigende.

He eode gelomen on winterlice cele to ]78ere ea, 7 stod on his

gebeden on )?an wsetere hwilen to his gyrdle, hvvilen to his sweora. 25

Eoda him sy??Sen mid ]3an ilcan claSen, o'S f heo on his lichame

gewearmeden, 7 adrugedan. pa ]3a msenn him axedan hwu he

mihte Jjone mycelne cele adrigen, he andswerede, ' Mycele mare

cele ic geseh, 7 wyrse.' Eft j^a ]?a heo axoden hwu he mihte swa

stearca forhsefdnysse forberen, he andswerede, ' StiSre 7 wyrse ic 30

geseh.' Swa he hit macode on his life, 7 manege o'Sre gerihtlsecede

mid worden 7 mid gebisnunge. We rsedeS seighware on bocan, ^oft 7 gelomen msen warden of ]5ysse life gelaedde, 7 eft to life

The holy arserde, 7 heo feola witnungstowe 7 eac halgena wununge gesegen,

gory wrote swa swa Gregoriws, se halge pape, awrat on |?8ere boc ]5e is gehaten 35

aman.'that ^ Diologum^ [fol. 134 b] beo ane msenn, ^ his sawle wearS gelaedd

led from this of jjyssen life, 7 feala j^ing geseh. pa betwux ]?an oSren, geseh he

he\awmany hwar man bytlode ane gebytle, eall mid sniaete golde, 7 |)a worhtenthings. ,

27 as|xeaan.

tery untilhis life's

end.

Page 133: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING DRIHTHELM 119

heo J>a gebytle on pan Seeterdseige, 7 wses |?a forneah gesendod.

He befran Ipa, hwan Jja gebytle gemynte wseron, swa mserlice He asked for

getimbrode. Him wees gassed, -ft heo w^ron gemynt anen sutere on building so

Romane byrig, 7 bine eac nsemde. JEdev J^yssen aras se deade, 7 flcentiy

5 axode geornlice embe ])oue sutere, hwu he geworbt wsere on intended,

wurldlicre drohtnunge, 7 mann afunde ]7a f his gewune wees, f he

worhte his weorc to seofen nihten, 7 sealde on ]?one Saeterdseig

;

nam ]?a of his crsefte him bigleofe, 7 dgelde Ipone ofereca ]?earfen

mid estfulle mode; 7 wseron for j^y on |5an daeige J^a gebytle

10 swycSest geworhte, Jie he J?a selmesse gewunelice dselde. Mycel is

Godes mildheoi'tnysse ofer mancynn, fian J^e wel wylle^. We on

Jjyssen life mugen helpen ]?an forcSfarene J^e on witnunge by^, 7we mugen us sylfe betwux us on life selc [fol. 135 a] oSren

fultumigen to j^an uplicen life, gyf we Ipaes cepetS; 7 j?a ]7a fullfre-

15 mede wseron, 7 to Godes rice becomen, mugen fultumigen segSer

gea us gea f)an forSfarene pe on witnunge synd, gyf heo mid eallen

forscyldigede ne by cS. We rsedetS aeghwar on halgen gewriten f se We read in

halige msesse mycel freomige segtSer gea Jjan libbendan gea Ipan ings that the

forSfarena, swa swa Beda, se snotere larSeavv, awrat on Historia benefits both

20 Anglomm. beo sumen Jieigne J^yssen andgite reccende. On ]?sere and the"^

tide ]?e JElfred, NorShumre king, 7 ^Selred, Myrcene king, wunnen

heom betweonan, |?a set sumen gefihte wearS an I'eign ^Selredes

kinges mid o'Sren csempen afelled, se wses Ymme gehaten. Se The thegn

Iseig dseig 7 niht geswogen onmang jpan ofslagenan. He wearcS J^a senseless

25 gehert, 7 his wunde gewraS, 7 wolde him sum gener secen. Hine slain, and

gelsehten ]7a sume |)ses ISTor'Serne folcas, 7 to heora ealdermsenn people

gebrohten. He ]3a liet hine Isecnigen, 7 ]7a J^a he hal wses, het hine and bound

binden, J?e Isest he fleames cepte, ac his bsendes tobursten swa bonds burst^

[fol. 135 b] hra(5e swa he gebunden wses. He hsefde senne brother, as^ewas^

30 Tuna gehaten, msessepreost 7 abbod, 7 \)& J^a he his broj?er siege^^^^'

ofaxede, J)a ferde he to ]5an wsele his lie secende, 7 gemette senne

o(5erne mann him swySe gelicne, 7 ferode Jjone to his mynstre mid

arwur'Snysse, 7 gelomlice for his sawle alesednysse sang msessen, 7

]3urh ]5a halge msessen tobursten Jjses bro'Ser bsendes. pa axode se The alder-

35 ealdormann ]?one hseftling, bwe'Ser he Jjurh drycrseft oSSe )5urh the captfve

rynstafes his bsendes tobrsece. He andswerede, 7 cwas^ ^ he J)ses ijuj-st t^^e

^

crseftes nan J^ing ne cu'Se, " Ac ic habbe senne msessepreost to through

8 bigleofe] the i is icritten on another letter. or through

14 MS. he >se3 cep'6.""""^e^-

21 Alfred] Camh. MS. Ehfrid.

Page 134: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

120 EARLY ENGLISH HOMILIES

The alder-

man soldhim to aFrisian ofLondon.

They knewthen thathis bondsburst at t^^e

hour whenhis brotherofferedthe livingsacrifice for

his soul's

redemption.

brotSer on minen se'Sele, 7 ic wat f he wencS f ic ofslagen sy, 7

gelomen for minre sawle meessen singS. Witodlice gyf ic nu on

oSre wurlde wsere, Ipssr wurde min sawle of wite alesed ]?urli Ipa

halge rasessen.' ^fter ]?yssen sealde se ealdermann hine sume

Frisan of Lundene. Se Frise hine gewracS oft (7) oft 7 gelomen, ac 5

hine ne mihte nanes cynnes liseftung gehealden. Emben undertide,

]?a ]?a se broker wses gewunod to msessigen, [fol. 136 a] tobursten

]7a bsendes oftest. Se Frise pa, ]?a he hine gehseften ne mihte, let

hine faren on his treow'San gefter J^an feo j^e he for him gesealde, 7

he swa dyde. He pa com to liis brocSer, 7 his siS beo sendebyrd- 10

nysse ssede. pa gecneowen heo f his bsendes tobursten on ]?3ere

tide pe se bro'Ser mid estfuUe mode, for his sawle alesednysse, ]?an

yElmihtigen Gode pa, liflice lac geofrede. Eac se halge pape

Gregoriws awrat on ]?8ere bee DialogovxxTa. hwu mycele seo halige

msesse manegan freomede. Seo hoc is on ^nglisc awend, on J^an 15

mseig seighwar beo ]?yssen genihtsumlice geheren, se pQ heo

oferrseden wyle, gyf he•fandgit understanden cann.

God spake toa prophetcalled Jonah,' Go to thecity ofNineveh,andannouncethere thesewords whichI will say tothee.'

A whaleswallowedthe prophet,and carriedhim to theland towhich hehad to go.

XXXIX[FRAGMENT.]

/"I OD spsec to anen witege, he waes Jonas gehaten, ' Far to ]?aere

^^ byrig Niniuen, 7 bode j^sere ]?as word pe ic p& secge.' pa wearS 20

se witega afyrht, 7 wolde befleon Godes gesihSe, ac he ne mihte.

Ferde pa, to see, 7 steah on scip. pa pa, ]3a sciprasenn comen ut on

see, |?a sgende heom God to mycelne wind 7 hreohnysse, swa;fhto

wceren orwene heoras lifes. Heo ]7a wurpen heora [fol. 136 b]

ware ofer-bord, 7 se witega Iseig [7] slep. Heo wurpen J^a tan 25

betwux heom, 7 bseden f God scolde geswuteligen hwanen him ^

ungelimp become, pa com Jjses witegan ta up. Heo axoden hine,

hwset he weere, o'SSe hwu he faren wolde. He cwae^, f he waere

Godes peow, se pQ gescop see 7 land, 7 •fhe fleon wolde of Godes

gesiht5e. Heo cwseden, ' Hwu do we embe pQ 1' He andswarede, 30

* WurpetS me ofer-bord, ]?onne geswic'S J^eos drecednysse.' Heo ]?a

swa dyden, 7 seo hreohnysse wearS gestillod, 7 heo ofredan Gode

heora lac, 7 ferde(n) for'S. God J^a gearcode senne hweel, 7 he

forswealh ]7one witega, 7 abser hine to ]?an lande, p& he to scolde,

7 hine J?sere ut aspeaw. pa com eft Godes word to pan witegan, 7 35

5 MS. lundend] on thefinal d an e written.

25 7] suppliedfrom Cainh. MS.

Page 135: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. PAUL 121

cwse^, ' Aris nu, 7 ga to ]78ere mycele byrig Niniue, 7 bode swa swa

ic pe eer ssede.' He ferde, 7 bodede J^ser, f heoni wses Godes giame He went and

onsigeude, gyf heo to Gode bugen nolden, pa aras se king of his that God's

kynesetle, 7 awearp his cynewurSe reaf him of, 7 dyde hseren to coming upon

5 his lice, 7 axon uppen his heafod, 7 bead f selc man swa don wo^uWnot''^

scolde ; and seigSer gea pa, msen gea pa, sucende cild, 7 eac "™ ° ^^'

[fol. 137 aj pa, nytene fsesten, 7 ne onbyrigden nanes metes binnen

Jjreom dagen. pa, ]?urh J^a gecerrednysse, f heo yfeles geswican,

7 Jjurh f strange faesten, heom gemiltsode God, 7 nolde heo fordon,

10 swa swa he eer ]3a twa burhware Sodomam 7 Gomorram, for heora

lehtren, mid heolonlice fyre forbsernde, swa swa we eow gereccen

mugen.

XL[THE FESTIVAL OP ST. PAUL.]

Q1OD is to secgene, J^a J^a wyrecetS on Godes wille, J^a becume(5 on it is true to

15 '^ myrhSe. Deet godspell cweSt5, ' JE\c psere pe forleet, for mine those whoi* J ^^ 1 1 "V -V^ i ' C ^^ 1 *^o ^"® will

name, iseder oooe moder, gebrooi'e oooe gesustre, wit oooe beam, of God

land o'SSe gebytle, beo hundfealdeu him byS forgolden, 7 he hsefS to joy!

Jjser toecan f ece lif.' Hundfeald getel is fullfremed, 7 se pe forlsett

]ja ateorigendlice J^ing for Godes name, he underfohS |?a gastlice

20 mede beo hundfealden set Gode. pes cwide belimp'S swySe to

munuchades mannen, ]3a pa for heofone rices myrehtSen forlsetecS

feeder, 7 moder, 7 flsesclice siblinges. Heo underfo'5 manega

gastlice feederes 7 gastlice gebroSren, for J)an pe ealle J^ees hades

maenn, pe regollice libbeS, by'S him to fsederen [fol. 137 b] 7 to

25 gebroSren getealde, 7 J^eer toecan he by'S mid edleane ]?ses ecau lifes

gewelegode. pa ba ealle wuildbing beo Godes heese forseo'S, 7 on Those who at

. . ,

r & ' / God's 00m-gemaene Jjjngen bigwiste habbeS, heo byS fullfremede, 7 to J^anmanddes-

apostlen geendebyrde. pa o'Sre pe ]5as geSinc'Se nabbe'S, f heo earthly

ealle heora aehte samod forlseten ne mugen, heo don ]7onne Jjone he reckoned

30 dsel for Godes name, pe him to onhagige, 7 him by (5 beo hundfeald- Apostles.

en ecelice geleaued, swa hwset swa heo beo aufealden hwilwendlice

daelecS. Mycel gedal is betwux ]?an gecerrede mannen. Sume heo

geefenlseceS ban apostlen, sume heo geefenlsecige'S Judan, Cristes Somelmltate° ^ ^, ^

^ °^^

Judas, somebelaewen, sume, Anania?i 7 Saphiram, sume, Giezi. pa ba ealle Ananias and

11- 1-/ r ' '

r \>^ r Sapphira,

35 gewitendlice ping to jjsere apostlene efenlaecunge forseoo, for and some

intingen j^ses ecen lifes, heo habbeS lof 7 fia ece edlean mid Cristes

31 An erasure after beo.

Page 136: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

122 EARLY ENGLISH HOMILIES

apostlen. Se ])& betwux munecan drohtnigende, (for) mynsties

aehten mid facue swicacS, he bycS Judan gefere, ])e Crist belaewde,

7 his wite mid helwaren underfoh'5. Se ]?e mid twifealden ge'Sanca

to [fol. 138 a] mynsterlicre drohtnunge gecerS, 7 sumne dsel his

eehte dael'S, sumne bimi sylfen healt, 7 iiaefS naenne truwen to J»an 5

^Imihtigen, ^ he him foresceawige bigleofe 7 gewseden, 7 ocSre

neode, he underfoh'S |?oiie aweregode cwide mid Ananian 7

Saphiram, ]?e swicodan on heora agena aehte, 7 mid fgerlicen deaSe

setforen j^an apostelan steorfinde feollen. Se Ipe on muneclicre

drohtnunge earfoShealde by'S, 7 gernS psdve J^ingen l^e he on 10

wurldlicre drohtnunge naefde, o'S'Se begiten ne mihte, bute twyn

him genelsece'S se hreofle Giezi, ]?8es witega cnape, 7 ^ f he on

The servant lichame ge'Srowede, j^aet JjroweS pes on his sawle. Se cnape

great pro- folgode Ipaii msercn witege Eliseum. pa com him to sum msere

mann of Ipan leodscipe ])e is Syria gehaten, his nama wses Naaman, 15

7 he wees hreoflig. pa becom he to ]5an Godes witege Eliseum, on

Judea lande, 7 he Jjurh Godes mihte fram ]73ere co^e bine gehselde.

pa bead he J>an Godes maen for his hselSe, deorevvur'Se sceattes.

Se witege him andswerede, [fol, 138b] 'Godes mihte pe gehselde,

na ic. Ne underfo ic j^in feo, J^ance Gode |?inre gesundfullnysse, 7 20

bruc Jjinre sehte.' Naaman ]?a gecerde mid eallre his fare to his

agenre leode. pa wses pses witega cnape Giezi, mid gitsunge

undergripen, 7 forarn, ]:5one J^eign Naaman J?uss mid worden

liccetende, ' Nu fserlice comen twegre witega beam to minen

larSeawe, asaend him twa scrud 7 sum pund.' Se ]?eign him 25

andswerede, 'Waclic by'S him swa lytel to saendene, ac genym

feower scrud 7 twa pund.' He pst, gewsende ongean mid pan

sceatte, 7 bedigelode his faer wiS Jjan witega. Se witege hine

befran, ' Hwanen come |5u, Giezi 1' He andswerede, ' Leof, naes

The prophet ic On nanre fare.' Se witege cwas^, ' Ic geseh fiurh Godes Gast, }?a 30

through the se ]?eign alihte of his crsete, 7 eode togeanes j^e, 7 ]?u name his

that the sceattos on feo 7 on reafe. Hafe pe eac forS mid j^an sceatte his

alighted hreoflen, })u 7 eall Jjin ofspryng aa ecnysse,' 7 he gewende of his

chariotfand gcsihtJen mid snawhwite reoflen beslagen. Is nu for pj munec-

his treasures hades maunen mid mycelre geornfulnysse to forbugene Jias yfele 35

andki"^^ gcbisnvmge, [fol. 139a] 7 geefenlsecen ]?an apostlen, f we midraimen

. heom and mid Gode f ece lif habben moten. Amen.

1 for is written hy the scribe, above an erasure. Camh. MS. has on.

33 aa is written on an erasure.

Page 137: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE EXAMPLE OF JOB 123

XLI

FOBBISNE OP JOB.

IV/r INE gebrotSre, we rsedeS nu set Godes j^enunge beo pan eadigen -wewiii nowwere Job. Nu wylle we eow hwset lytles beo him gereccen,

cernin'"the

_ for l^an j^e seo deopnysse J^eere race oferstihcS ure andgit, 7 eac blessed man

swySer ]?3ere leewedre. Man sceal Isewede mannen secgen beo

heora andgittes mseSe, swa f heo ue beon J^urh pa deopnysse

semode, ne Jjui'h pa, langsumnysse gesetSrytte. ' Sum were wees

geseten on Jjan lande J^e is gehaten Hus, his name waes Job. Se

J^ were wses swy'Se bilewit 7 rihtwis, 7 ondreedende God, 7 for-

^j^^ j^^^^^

bugende yfel. Him wseren acsennede seofon sunen 7 ]?reo dohtren.^ee]?^J,^

He hsefde seofen ]?usend scepen, 7 ]?reo J?usend olfendan, fif hund "^i'^*''?^'

ffetemen oxena 7 fif hund assen, 7 ormeete mycel bird. Se were fearing, and>= ' ' ' '' eschewed

wses swy'Se msere betwux eallen Easternen, 7 his beam ferden 7 ®^''-

^_ ]7enede selc o'Sreu mid his goden on embhwyrfte pet his huse, 7 p^x

to heora sustre gela'Seden. Job sotSlice aras on pan ehteSen deeige

[fol. 139 b] on sernemorgen, 7 ofrode Gode seofefealde lac for his

seofen sunen, J)e Isest heo wiS God on heora ga'Sanca agylten. puss

dyde Job ealle dagen for his sunen, 7 heo swa gehalgode. Hit one day

2(v gelamp on sume dsege, ]?a pa Godes sengles comen, 7 on his gepih'Sern'^cfe'ls^sttod

stoden, }5a wses eac swylce se scucce heom betwux, to fjan cwas^ g^^^'^^^g

Drihten, "Hwanen come bu 1 " Se scucca andswerode, " Ic ferde '^®^'^^*.?°'*' I ' among tnem.

geond ]5as eorSe, 7 heo beeode." Drihten cwae^, " Ne beheolde ))u

la minne ]?eowwe Job, ;^ nan mann nis his gelica on eor'Se, bilewit

g^ mann 7 rihtwis, 7 ondrsedende God, 7 yfel forbugendel" ' Swa stod

se deofol on Godes gesih'Se, swa swa deS se blinde on sunne. Seo

sunne embscin"S ]5one blinde, 7 se blinde ne gesih'S }3sere sunne

leome. God geseh ]?one deofel, 7 se deofel swa J^eh wses bedseled Qodsawthe

Godes gesih'Se 7 his wuldres. Eort5e is gecwetSen Godes fotscamol,fhld'evli*

OQ 7 seo heofon is his ]7rymsetle. Nu stod se scucce, swylce set Godes ^^^^^1'* +1,

fotscamele, uppeu J^sere eorSe, \a J)a se vElmihtige hine axode sight of God

hwanen he come. [fol. 140 a] He cwas^ ^ he ferde geond Jias si^J'^y-

eorcSe, for J?an j?e he fsertS, swa swa Petrus se apostel cwas^, ' By©

syfre 7 wacole, for J)an pQ se deofol, eower wiSerwinne, fserS

onbuten swa swa grymetende leo, secende hwsene he abite ; witS-

5 ills'. Isewedre mann] maun is added in the maryinhy another hand.

Page 138: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

124 EAELY ENGLISH HOMILIES

standeS Ipan strange on geleafe.' Mycele wseren |)ysses mannes

geearnungen, j^a se -^Imihte beo him cw5e^, -p his gelica nsere on

eorSe. Ge magen geheren sume his j^eawes, swa swa he beo him

Job said, ' I sylfen awrat. Job cw^e^, ' Ic alesde hremende j?earfen, 7 ])an

with right- stcopbearne, ])e buten fultume wses, ic geheolp, 7 weodewen 5eousnessand 1 ,. r r j t ttt i-i-ii'a father of heoitan IC geireirede. ic wass ge[ejmbscryd mid rihtwisnysse, ic wses

blinde mgen ege, 7 healten fot, 7 j^earfene feeder. Of fleosen minen

scepen wseren gehleowde Jjearfena siden, 7 ic J^earfen ne forwernde

]53es Jje heo gernden ; ne ic ne set ane minne hlaf buten steop-

bearnen, ne ic ne blissode on minen manfgfealden welen. Ne 10

fsegenode ic on mines feondes hryre, ne Iseig selSeodig man wiSuten

minen hegen, ac min dure geopenede symle weg[fol, 140b]feren-

dan. Ne behydde ic mine synnen, ne ic on minen bosme ne bedig-

elode mine unrihtwisnysse.' Ne ssede Job Ipiss for gelpe, ac for

]?an pe he wses ealle mannen to bisne gesett. pus mserne mann 15

The devil wolde se manfulle deofol, J^urh J^a mycele costnunge pe he him to

Lord, 'Job dyde, fram gode gewsemmen, 7 'cwas^to Drihtene, " Ne ondrsett Job

God in vain, on idel God;

jiu embtrymedest hine 7 eall his sehte, 7 his hand-

thingswhich geweorc J?u bletsodest, 7 his sehten weoxen on eorSen. Ac astrece

and^he^wfir hwon |?ine hand, 7 getill ealle ]7a ping pe he ah, 7 he pe on ansene 20

to'rhy face.'^^^^g^^'" Drihten cwse^ to Jjan scuccan, " Efne nu ealla pa f>ing

pe he ah, synden on ]7inre hande, bute J^an anen, f Jju on him sylfen

J>ine hande ne astrece." ' Ne derede Jobe naht J)8es deofles costnung,

ac fremede for ]7an pe he wses fullfremedre on ge'Sinc'Sen, 7 Gode

near sefter J^ses scuccan ehtnysse. Se deofol gewsende |5a fram 25

A messenger Godes gesihSe, 7 acwealde his sehte eall anes dseges. ' Sum eeren-

and said,° draca com to Jobe, 7 cwae^, " pine sylh eoden, 7 pa assen wiS heo

Sabeans Isesedan, pa feerlice comen Sabei, 7 heo ealle us benamen, [fol.

deprived us ^^l a] 7 ]7ine eorSlinges ofslogen, 7 ic ane setbaerst, f ic pe Jjiss

slew thy cydde," Mid |5an pe se eorSling |3iss saede, pa com sum o'Ser, 30

men!'"^*^" 7 cwas(?, " Fyr com fserlice of heofone, 7 forbsernde ealle J?ine seep, 7pa herdes samod, 7 ic ane setwand, f ic pe ]?iss cydde." pa com se

Another Jjridde serendraca, 7 cwde^, " pa Caldeisce comen on J?reom floccan,

Chaldeans 7 ure olfenden ealle gelsehten, 7 J^a herdes mid swurde ofslogen, ic

seized^aii ^^^ setfleah f ic pe fiiss cydde." Efne ]?agyt com se feorSe arend- 35

and slew ttie^'^^^ "^j 7 cwas^, " pine sunen 7 jjine dohtren aeten 7 druncan mid

t^he swor^!^^ ^6ora eldeste broSer, 7 efne ]?a fserlice swegde swytSlic wind of J)an

13 MIS. behrydde.

Page 139: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE EXAMPLE OF JOB 125

westene, 7 tosloh fe bus get ban feower hwgemmen, 6 hit hreosinde ' A strong. . . wind struck

\)me beam ofSryhte 7 acwealde, ic ane sebserst f ic ]?e }?iss cydde." the house,

Hwset pa Job aras 7 totser his tuuece, 7 his loccas forcearf, 7 feoll failing it

to eor'Sen, 7 cwa?^, " Hnacod ic com of minre moder inno(5e, 7 nacod children?

K ic sceal heonen gewsendan. Drihten me forereaf ba sehte, 7 Drihten Job said,

1- T 1 1- . 1 1 1- 'The Lordheo eft genam ; swa swa him gehcode, swa hit is gedon ; beo his gave me the

, n, i-rr-i 1-1 1 possessions,

name gebletsod. On eallen pyssen pmLfol. 141 bjgen, ne synegode and the Lord

Job on his weleren, ne nan bing dyselices ongean God ne spsec/ them again,

Eall |5iss dyde se ealde feond to gegremigenne J)one godne mann, His Name.'

10 7 symle he Isefde senne cwicne, him to cytSenne his sehte lyre, f his

mod wurSe fram Gode awend, Ipa J?a he ]7a ungelimp geaxod hsefde.

f fyr com ufen J>e jja seep forbaernde, ac hit ne com na of heofone,

J^eh hit swa gehywod wsere, for psm Ipe se deofol nses on heofene

nsefre syS'Sen he ]3anen J?urh modignysse afeoll mid his geferen.

15 Eall swa decS Antecrist, J?one he cumcS ; he assent fyr ufen, swylce

of heofone, to bepsecenne f earme mancynn pe him on belefS. Acwyte seighwa, f se ne niseig na of heofone fyr assenden, se pe on

heofone him sylf cumen ne mot. ' On eallen J^yssen j^ingen ne syneg- ' in all these

ode Job on his weleren.' On twam wisen msen synegieS on heora sinned not

20 weleren; J is, gyf heo unriht specacS, oSSe riht forswigeS ; ac Job lipa.'

ne synegode on his weleren, for J^an pe he dyselice ongean God ne

spsec, ne eac Godes herunge ne forswigode. He cydde f he buten

git[foL 142a]sunge swa mycele sehte hsefde, pa pa he swa ecSelice

buten unrotnysse heo forlet. ' Eft sySSen, on sume dseige, pa ]7a Again the

25 Godes sengles stoden on his gesihtSe, ]3a wses eac se scucca heom appeared in

betweonen, 7 Drihten him ewae^ to, " Hwset la, ne beheolde pn minne and said,

]?eowe Job, f his gelica nis on eorSe, 7 get he healt his un- forth now

scsetScSignysse 1 pu astyredest me ongeanes him, f ic ):'earfleas hine anJ touch

geswsencte." Se scucca andswerode, "Fell sceal for felle, 7 swa hwset his flesh and

30 swa man hsefvS, he syltS for his life. Astrece nu Jiine hand, 7 hrepe Thee to Thy

his ban 7 his flsesc, Jjonne gesihst )?u f he pe on ansene weregetS."^''^'

Drihten cwas^ to Jjan scuccan, " Efne he is nu on |?inre hand, swa

JjehhwecSere heald his sawle." ' Ne ge'Safede God |?iss to forwyrde

J)an eadigen were, ac f he wsere to bisne eallen geleaffullen mannen,

35 7 wurcSe swy'Ser gemsersod ]?urh his mycele ge'Syld 7 earfocSnysse.

' pa gewende se deofol of Drihtenes gesihSe, 7 sloh Job mid l^sere

wyrste wunde, fram his hnoUe ufewearden o'S'Se his iles neotSc'

8 MS. welerenen.

Page 140: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

126 EARLY ENGLISH HOMILIES

Job satthere pain-fully in onegreat wound,and his wifesaid, ' Yetthou con-tinuest inthy meek-ness, curseGod, anddie.'

The threekingsEliphaz,Bildad, andZopharvisited him.

As the hire-ling awaitshis reward,so awaitsthe spiritual

soldier hisaward fromGod.

wearden. Job sset ]7a sarlice, eall on [fol. 142 b] anre wunde,

uppen his mixene, 7 ascrop pa, weormes of his lice mid anen croc-

scearde. His wif him cwas^ to, " Get J?u ]7urhwunest on J^inre

bilewitnysse ; werege God 7 swelt." Job hire andswerede, " pu

spsece swa swa an stunt wif. Gyf we god underfengen of Godes 5

hande, hwy ne scale we eac yfel underfon 1 " On eallen J^yssen

]?ingen ne syuegode Job on his weleren.' Se swicola feond genam

f wif him to fylste, f he pone halge were ]7urh heo beswica, swa

swa he ser Adam ]7urh Eue beswac ; ac se ilea God J?e getSafede f \

he swa gecostnod wsere, heold hine witS ]?8es deofles syrwungen, 10

7 wits his sawle lyre. ' Witodlice J^a geaxoden Ipreo kinges, pe him

gesibbe wseron, eall his ungelimp, 7 comen him to of heora xice, fheo hine geueosoden. Heora naman wseron ]?uss gecegde, Eliphat,

Baldad, Sophar. Heo cwsetSen, f heo samod cumende hine geneos-

eden 7 gefrefredan. Heo J^a comen 7 hine ne oncneowen for 15

Jjsere ormsete untrumnysse, 7 hremden |78errihte wepende. Heo

totseren heora reaf, 7 mid duste heora heafod streowedan, 7 him mid

sseton manege dages.' Hit wees [fol. 143 a] swa gewunelic on

ealden dagen, f gyf hwam sum fserlic sar become, f he his reaf

totsere, swa swa Job dyde, 7 eac pas ]?reo kinges. Heo comen hine 20

to frefrigen, p& awenden heo heora frofre to edwite, 7 hine mid

heoi'a worden tregedon, swylce he for his synnen swa getucod

wsere, '7 cwseden, " Wite com ofer pe, 7 J5u ateoredest ; sarnysse pe

hrepode, 7 p\i eart geunrotsod. Hwar is nu ]?in Godes ege 7 J^in

strengSe 1 Hwar is j^in getSyld 7 J^inra dseden fullfremednysse 1 "' 25

7 mid- manegan ]?rafungan hine geswsenctan. ' Job cwae^, " Eala

gyf mine synnen 7 mine eremcSen, pe ic ]?olige, wseron gewegen on

anre waege, J?one wseron heo swserere geseowene J5one sandcorn on

sse. To J^reagienne ge logigetS eower spsece, 7 ge JjsenceS to

awsenden eowerne freond. Mannes lif is campdom ofer eorSen, 7 30

swa swa medgeldan dages, swa synd his dages." ' He cwas^ fmannes lif wsere campdom ofer eor'Sen, for ]7an pe selc j^sere pe Gode

ge'Sih'S, byS on gewinne wi'S )7one ungeseowenlicne deofol, 7 ongean

his [fol. 143 b] agenen lusten, J?ahwile pe he on life bytS; 7 swa

swa se hyringraan his edleanes anbidetS, swa geanbidetS se gastlice 35

csempe his edleanes set ]?an ^Imihtigen Gode. Godes gecorene

synd on gewinne on j^yssen wurlde, 7 J^a arlease on hire blissigetS;

ac peeve wisra manna gewinn gewsent to blisse, 7 J^sere arleasre

16 MS. (7) wepende.

Page 141: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE EXAMPLE OE JOB 127

blisse to bitere sarnj'sse on |5sere ecan wurlde, Ipe gewelegaS ]?a

Jjolemode. Ealle ]?as deofles costnunge, 7 J^aere aehte lyre, his ah these

bearne deat5, 7 his agen untrumnysse, his wifes gewittleaste, 7 his of the devil

freondan edwit, ne mihten awsendan Job of his modes anrgednysse, turn Job

5 ne fram his mycelen geleafen, pe he to J^an J^^lmihtigen Gode ste^fast-

syrale hsefde ; ac se scucca weartS gescend, J^e hine beswican wolde. nor^fromWs

Job cwde3i eft, ' Min fleesc is erabscrydd mid forrotednysse 7 mid ^"^fch he''

dustes horewen, min hyd is forsearod 7 is forscruncan.' Eft he fn^the^

cw5e^, ' Me habbetS geswsencednysse dages, 7 on niht mine ban by'S ^^'^'^^^

10 mid sarnysse j^urhSydd; 7 J)a Jja me ete^ ne slsepeS.' Ic earn

lamen wiSmeten, 7 yselan 7 axen geanlicod.' Eft he cwas^, * Are

me, Drihten ; ne synd mine dages nahte.' Eft [fol. 144 a] he

cw5e^, ' Ic wat so^lice f min Alesend leofe'S, 7 ic on Jjan endenextan

dseige of eor'Sen arise, 7 ic beo eft mid mine felle befangen, 7 ic on

15 mine fl8e[s]ce God geseo, ic sylf 7 nan oSer; J^es hyht is on m[i]nen

bosme gelegd.' We sseigden eow, 7 get secge'S, f we ne mugen

eall ]7as raca eow beo sendebyrdnysse secgen, for Jjan ]?e seo boc is

swytSe mycel, 7 hire digele andgit is ofer ure mse'Se to smeagenne.

pas ]5reo kinges j^e hsefden langsume spaece wi?5 J^one gedrehten These three

20 Job, gewsenden heom ham sy'SSen, ac God heo gespsec pa, 7 cwas^, a long

f he heo[m] eallen jjreom gram wsere, for ]7an pe heo swa rihtlice the afflicted

setforen him ne spsecan, swa swa Job his peign. God cwae^ heom afterwards

to, ' Neome'S eow nu seofen hrammes, 7 faretS eow eft ongean to

minen j^eowe Job, 7 geofrie'S j^as lac for eow ; Job so'Slic[e5] min

25 ]5eowe, gebitt for eow, 7 ic his ansene underfo, f eow ne beo to

dysige geteald, f ge swa rihtlice to me ne spsecon swa swa min

Jieowe Job.' Hit wses gewunelic on ealden dagen, f ma[n] Gode

J)yllice lac ofrode on cwican orfe, 7 J^a acw[eal]de ; ac seo ofrung

is nu unalefedlic sefter Crwfe[s] [fol. 144 b] ]5rowunge. Elifaz pa,,

30 7 BaldatS, 7 Sophar fei'den ongean to heora mseige Jobe, 7 dyden

swa swa heom God bebead, 7 Drihten underfeng Jobes ansyne, 7heora synnen J?urh his j^ingrsedden forgeaf, J)eh Jobes ansene wsere

atelice toswollen, 7 his lie eall maSen weolle, swa ]7eh is awriten, f

se iElmihtige underfeng his ansyne, pa. ]5a he for his freonden

35 gebsed. Drihten eac p^ gecerde to Jobes bereowsunge, ]5a pa, he The Lord

for his magen gebsed, 7 hine gehselde fram eallen his untrumnysse, and healedMm, and

12 nahte] the a is alteredfrom i.

12 Folio 144 has been cuts there is no margin, and some of the letters at the

end of the lines are missing.

Page 142: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

128 EARLY ENGLISH HOMILIES

gave him J his seMe him eall forgeald beo twifealden. Beo Jiysen is to

of all his understandene, ^ se \% for otSren gebitt, freomeS him sylfen mycel,

swa swa f halige gewrit sseigtS, ^ J3a ]?a Job for his freonden

gebsed, }7a gecerde God to his bereowsunge, 7 swa etSelice hine eft

gehselde, swa he hine ser geuntrumede. Job hsefde ser his untrum- 5

iiysse seofen J^usend scepen, 7 J^reo ]5usend olfenten, fif hund

getemen oxen, 7 fif hund assen ; him wseron eft forgoldene feower-

tene ]?usend scepen, 7 six Jjusend olfendan (7 J^usend getemen

oxen) 7 ]3usend assen; 7 Drihten hine gebletsode swytSer on

sende Jjone on anginne. [fol. 145 a] He hsefde seofen sunen 7 10

Why would Jjreo dohtren ser, 7 sySSen eft eall swa feale. Hwi nolde God him

him back forgeldan his beam beo twifealden, swa swa he dyde his sehte?

by twofold? He nolde for j^y ]?e his beam nseren forlorene, swa swa his sehte

were not wseron ; his sehte wseron ealle amerrede, 7 his ten beam acwealde,

kept among ac }5a beam wseron swa ]?eh gehealdene on J^an digelen life, betwux 15

souls.°^ halge sawlen, 7 he for ]?y underfeng ]3aere beam getel beo

anfealden, for Jian ]?e J^a otSre him wseron gehealdene, ]:e J)urh ]5ses

deofles ehtnysse acwealde wseron. Hwset ]3a Jobes gebrotSre,

7 gesustren, ealle J^a \% hine ser cu'Sen, comen him to, 7 hine gefre-

frodan, 7 his mycel wundredan, 7 hi»i geofe geafen. Nseren gemette 20

on eallre eor'Se swa wlitige wifmsen swa wsei'on Jobes dohtren.

He so'Slice leofode sefter his swingle an hund gearen 7 feowertig

gearen, 7 geseh his bearne beam oS ]?a feorSe mseigSe. On eallen

his life heo leofode twa hund gearen 7 ehte 7 feowertig gearen.

He wses se fifte mann sefter Abrahanie ]7an hehfsedere. On J?an 25

time wses swytSe langsum lif on mancyiine. Gyf hwylc ge[fol.

145b]l3ered mann ]?as raca oferrsede, oSSe rseden gehere, }>onne

bidde ic ^ he )?as scyrtinge ne tsele. Him mseig his agen andgitt

siggen fullice beo ]3ysen; 7 eow laewedan mannen is J)iss genoh,

]5eh ge J?a deope digelnysse J)8er on ne cunnen. Hit gelamp J^uss 30

soSlice beo Jobe swa swa he sylf awrat, ac swa f)eh seo gastlice

getacnung ]?8ere gereccednysse belimp'S to Crzsies msenniscnysse 7If mis- to his gelatSunge, swa swa lartSeawes trahtnodan. Gyf ure senigenfortune befall t i , i i t ,

any of us, sum ungeiimp becume, po?^ne scule we beon gemyndige pysses

mindful of mseren weres, 7 getSyldige beon on ]7an J^wyrnyssen jse us se 35

man. ' iElmihtige on bessent, 7 habben mare care ure sawle }?one ]7sere

scortan gessel'Se j^e we sculen forlseten. Seo wuldor 7 wui'tSmynt

27 MS. oferrseSe.

Page 143: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING ST. NEOT 129

"pan welwillendan Scyppende eallra his wundra 7 his weldseden, se

Ipe ana is God a on ecnysse. Amen.

XLII

OF SEINTE NEOTE.

ll/r^N Ipa leofeste, we wyllecS eow cySen bee sumen dsele emb

5 ]?yssen halgen, Ipe we todseig wurcSigeS, f eower geleafe Ipe

trumre seo ; for pan mancynn behofeS godcundre lare, f heo [fol.

146 a] purh Ipa, mugen to lifes wage becumen. Hit ssegS on ]7an it is said

halgen godspelle, f f liht on Godes gela'Sun[ge] na behydd beon light of

ne sceal, ac up asett ofer ]?an candelstafe, ^ ]?a J>e jjser in ga(5, must not be

10 mugen |)one leome geseon 7 on lihte beon. Swa eac ne mihte also st/Neot

Sanctus Neotus behydd beon ne bedigelod, ]?a J)a God hine hidden when

geupped habben wolde. He wses on juge'Se, Jjses Ipe bee secgetS, to have him

boclicre lare gesett, 7 to godcunden J^eawen becom, 7 georne smeade

]5a he andgitfull wses emb f ece lif, 7 hwu he stiSlucest her on life

15 for Gode libben mihte ; swa hit awriten is, f se weig is sticol 7

neare, Ipe to ]?an ecen life belimpS, 7 nan mann Ipser to ne becum'S,

bute ]3urh mycel geswync 7 forhsefednysse. Swa dyde Sanctus

Neotus, forhsefde hine sylfne fram gelustfullunge J^ysses lifes. Hewaes mantSwsere 7 milde ealle mannen 7 he dseighwamlice to his

20 Drihtene clypode sefter Dauides sange pnsa cwe'Sende, 'Drihten, Ipine

weges ic lufige, 7 Ipine se ic folgigen Jjsence. Do beo me sefter

J^inre mildheortnysse 7 tsec me j^ine rihtwisnysse.' So'Slice f ilea

gebed us is alefd, gyf we [fol. 146 b] wylleS inweardlice to Gode

clypigen 7 his mildheortnysse biddau. Hit sseigtS on gewritan, f it is written

25 pes halge were to Glsestingebyrig gecerred wsere on fancies ^Elfeges holy man

dagen bses halgen biscopes, 7 set him underfeng bone halge sacerdhad, Glastonbury

1 iivi m in the days

7 hme wel geheold, 7 pser under wel geoeah, 7 wses eallen mannen of St.

eadmod 7 lufigendlic, 7 his salmes 7 otSre gebedan he geornlice received

beeode dseiges 7 nihtes; 7 his gewune wses, f he wolde on dseig

30 gelomen his cneowe gebegen, 7 eac swylce on niht to pan

^Imihtigen Gode, swa se halge apostel Sanctus Bartholomews

dyde, hund siSen (on niht 7 eall swa oft on dseg). He gemunde

8 MS. gelaSun. After gelaSun, which ends the line, there is a stroke

which is used systematically throughout the MS. to denote a hypheit. na is

written on an erastire.

22 MS. Sodlice. 27 MS. gedeah.

K

Page 144: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

130 EARLY ENGLISH HOMILIES

symle his synnen, j^e he on his iuge'Se gefremede, 7 Ipa geornlice

beweop 7 bereowsede, 7 otSre gode forbisnen geteowde. He geneos-

ode Eomeburh seofe siSen Criste to lofe 7 Seinte Petre, 7 J^sere

his synnen forgyfenysse underfeng. He wees on eallen Godes

He sought a beboden swy'Se fullfremed. Sohte ]?a weste stowe geond eall J^iss 5

to live in, land on to wunigene, 7 jja gemette he ]?urh Godes foresceawunge ;

God's pro'? sec is wsestdseles J^ysses landes, ten milen fram Petrocesstowe

found'^it in [foh 147 a] Ipa, me hatt 'Neotes stoca'; 7 he him Ipser wununge

part^nhis" getimbrode on swySe fsegeren stowe, 7 myrige WceterseacSes J)8sr

^" abuten standeS, 7 |?a synden swycSe wynsume of to ]?ycgene. pser 10

se Godes |)eowe Sanctus Neotws his lif adreah on myceh-e forhaefed-

nysse, ofer msen oSre modes 7 mseignes Jjeowwigende }?an, j^e hine to

J)eo\ve geceas, f wses Gode sylfen. Ne mseig nan mann fullice

gecySen, hwu stitSlice he his lif adreah ser his maessepreosthade ne

sefter. Ne giseingde he his lichame mid deorewurSen scrude, ne 15

he mid estmeten his innaS ne gefyllde. Mid ]?an pe he j^uss lange

gedrohtned hsefde on Ipsdve stowe, J^e we won ser fore sseden, pa

ongann se ungeseowenlice feond him togeanes andigen, swa him selc

The invisible god ofSincS. Ongann ba ssenden his settrige weepnen, f syndenemy sent

r t r cvhis poison- costnungeu, togeanes ]7an halgen were. Ac he |^one feond oierswao 20

which are ' mid rihten geleafen ]?urh Godes gescyldnysse. Him comen gelomen

against the ' to halige Godes sengles and hine gefrefreden 7 wel geherten, 7 hine

manoden, f he ne geswice [fol. 147 b] Godes word to bodigenne

ealle mannen oSS his lifes sende, 7 beheten him gewiss ^ ece lif, j^e

he nu mid myrhSe onwuneS. He dyde swa se sengel behead. 25

Bodede ealle mannen rihtne geleafe;

))an synfullen 7 )7an ]>q heora

synnen andetten wolden 7 sefre geswican, he behet Godes godnysse

7 his mildheortnysse, 7 j^ser toecan f ece lif;

]?a gode he manode,•f

It happened heo on heora godnysse Jjurhwunedan. Hit gelamp sume dseige,

the holy f se halge were on sernemorgen digellice ferde to his wseterseatSe, 7 30

to his pond ]58er his drohtnunge 7 his salmsanges on J)an wastere hnacodanand lost one , , i i . v. i j i j^ •

of his shoes, leomen adreah, swa his gewune wses. pa geherde he iseringe

ridenda menige. He pa hraedlice mid myceleu ofste fram psere

welle onette, nolde ;p his drohtnung senigen eorSlice msen cuS

wurde on his life bute pan anen, pe ofer eallen rixeS. Forleas pa 35

6 he has been inked over.

13 A large hole before geceas.

29 A large hole after on.

35 MS. wurSe] the bar is added in different inic and partly erased.

Page 145: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCEKNING ST. NEOT 131

on }?an fserelde his senne scoh, 7 o'Serne mid him to his gebedhuse

ham gebrohte. Mid ]3an pe he his salmes 7 his gebeden 7 rsedingan

embhydiglice smeade, pa becom him to gemynde [fol. 148 a] his

d^er scoh, -^ he hine on pan fgerelde foi'leas. Clypode pa him to

5 his ]5eign, 7 behead him ^ he him his sco gefeccen scolde. He J^a

wses his feeder bebodan gehersum, 7 hrsedlice ferde to j^sere welle,

7 ]33ere on ]?an wegge wunderlice wise gemette; f is ^ an fox, pe a fox, the

, ^ T 1 11 1 IT most cun-is geapest ealra deora, pser arn geond dunen 7 denen wundernce ning of all

beseonde mid egen hider 7 Jjider, 7 faeringe becom to Jjeere stowe, came to'the

10 Jjsere se halge were his fet getSwoh, 7 J^one scoh gelgehte, 7 setfaren tiie'^hoiy

*^^

Jjohte. pa beseh j^ser, to se arfaeste Drihten 7 nolde, f his J^eowe hisfe^f,^^

on swa medemlice J^ingen geunrotsed wsere. Gessende J^a slsep on ^^g g^^g^

J»one fox, swa f he his lif alet, habbende J^a J^wanges of J»an sco on

his fracede mu'Se. Se J^eign pa ]3ser to geteignde 7 ]?one sco genam

15 7 ]5an halge gebrohte, 7 him cydde eall hwset j^ser gelumpen wses.

He pa, se halge, J^ses mycele wundrode, 7 behead ]jan ]:eigne on j^ses

Hselendes name, •6 he hit nauen ne cydde ser his lifes sende. On At that

, . , T 1 . time Alfredban time wses ^Elfred king, 7 to ban halgen gelomen com emb his wasMng,and

, ° often camesawle bearfe. He hine [fol. 148 b] eac breade manega worden to the saint

^ • 1 r-• -nnii' i ii Concerning

20 7 him to cwaea mid lorewitegunge, Jiala, pu king, niycel scealt pu the needs of

]?oligen on ]?yssen life, on )5an towearden time ; swa mycele angsum-

nysse ]?u gebiden scealt, f nan msennisc tunge hit eall asecgen ne

mseig. Nu, leof beam, geher me, gyf pn. wylt, y J^ine heorte to

mine rsede gecerre. Gewit eallinge fram pinre unrihtwisnysse, 7

25 jsine synnen mid selmessen ales, 7 mid tearen adigole, 7 gebring

J)ine lac to Eomeburh, Martinum J^an pape, pe nu wealt Engliscre

scole.' Se king Alfred dyde ]?a swa se halge hine behead, 7 his

beboden georne hlyste, 7 he him feala foressede mid forewitegunge,

swa him sySSen aneode. Se halge eft c\fde3^ o'Sre wordan, ' Ic

30 nylle pe bedigeligen, gode king, f me toweard is forneh se dseig

mines for'Ssi'Ses, j^one ic gernde simble mid ealre heorte. Ac ic 'isay

secge get, f sefter minen for'Ssi'Se ]3U feale |)oligen scealt, 7 fram after my

Deniscre J^eode pu aflemed byst of })inen cynerice, 7 ]?ine ceempen 7 shalt suifer

heretogen pe fram gewitecS 7 tostsencte by'S ; swa hit on Drihtenes driven from

35 ]3rowunge awriten is ]?aet, [fol. 149 a] "}5one se herde aflemed 7 dombythe

ofslagen by'S, ]:onne bycS ]?a seep ealle tostaenete." Ac jsonne ]7e.p|o*pfe.'

ealre angsumest byS on ]?ine mode, ge'Seenc pu min, 7 ic pe

17 MS. aend e] There is a small hole hetzveen the d aiid the e, not sgndue

as in Wulker (Anglia III, p. 104 fF.).

K 2

Page 146: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

13.2 EARLY ENGLISH HOMILIES

The in-

flrmity ofthe saintincreased,and on thelast day hegave up hisspirit withjoy-

The wordswere all tobe fulfilled

which thesaint fore-

told concern-ing the king

The womansaid to theking, ' Turnthe cakes, sothat they donot buni.'

gescilde on Drihtenes name/ pa se king J'as word geherde, ]?a

forhtode lie ]7earle swy'Se, 7 his bletsunge ated, 7 aweig gewende.

Him aneode syStSen swa 8anctus Neot»s him foressede. Dses

halgen untrumnysse weox pa. fram dsege to dseige, 7 Ipa, on ]9an

ytemesten dseige his handbreden up to heofone astrehte, 7 raid 5

blisse his gast asende, 7 to reste gewende. SoSlice engles togeanes

his sawle comen, 7 heo gelaedden mid mycelen gefean to heofo[n]rices

myrhSe. His leorningcnihtes J^a bebyrigden his lie mid mycelen

wurtSmynte innen J^gere cirice, Ipe he sylf on ser gesette. peer

becom pa on J^sere hwile mycel swetnysse stsene, swylc hit call 10

gestreawod wsere on psere stowe mid wynsume blostmen 7 wyrt-

gemangum;

]?ger warden eac feale untrume gehselde imm mistlicen

brocen ]7urh Godes mihten 7 ]?8es halgen geearuunge. 7 eft binnen

seofen gearen his ban up ge[fol. 149b]numen wuicSen 7 on oSie

stowe mid wurdmynte aleigd, neh J^an altere, 7 Jjser eft wearS mycel 15

swotnysse stsenc geworden on piBve styrunge. Hwset ! J?a word

ealle gefyllede beon scolden, pe se halge foressede beo p&n kinge.

Com J^a Gu'Srum, se haeSene king, mid his wselreowen here serest on

eastdeele Sexlandes, 7 ]?fer feala manne ofsloh. Sume eac fleames

cepten, 7 sume on hand eodan. pa ^Elfred king, pe we ser embe 20

spsecon, f ofaxode, f se here swa sti'Slic wass, 7 swa neh Engle-

lande, he sone forfyrht fleames cepte, 7 his csempen ealle forlet, 7

his hertogen, 7 eali his Jjeode, madmes 7 madmfaten, 7 his life

g«bearh. Ferde ]3a lutigende geond heges 7 weges, geond wudes

7 feldes, swa f he ]?urh Godes wissunge gesund becom to -^cSeling- 25

ege, 7 on suraes swanes huse his hleow gernde, 7 eac swylce him 7his yfele wife georne herde. Hit gelamp sume dseige, f J^ses swanes

wif hsette hire ofen, 7 se king j?8er-big sset hleowwinde hine beo j^an

fyre, }?an heowen nyten[fo]. 150 a]de, f he king wsere. pa wear's

f yfele wif faeringe astyrod, 7 cwas^ to j^an kinge eorre mode, 30

' Wsend p\x pa. hlafes, f heo ne forbeornen, for pan ic geseo dseig-

hwamlic-e, f J^u mycel sete eart.' He wses sone gehersum pan

yfele wife, for ]?an pe he nede scolde. He ]?a, se gode king, mid

mycelre angsumnysse 7 siccetunge to his Drihtene clypode, his

mildse biddende. Hwset ! ]?a abuten him aneode ealswa se halge 35

him foressede on ser, 7 mare earfoSe he adreah, ]5one we nu areccen

35 MS, bute] abuten is Wiilke/s emendation.

Page 147: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

CONCERNING ST. NEOT 133

niugen, ac he wearS eft forrac5e gefrefrod jjurh Ipone halgen The king

Neoten. He com to him anes nihtes on swefne swy?5e brihte forted by

scinende, 7 him to cwae^, ' Eala, Jju king, hwaet wylt ])u. to mede Neot.

gesyllen fjan Ipe pe fram J^yssen une'Snyssen alyse'5.' He wear's

5 afyrht on swefne fserlice swytSe, 7 })eh ]?an halgen geandswerode,

' Eala, leof/ he cwae^, ' hwset mgeig ic syllen ? Ic earn ealles godes

bensemed 7 mines kynerices.' Se halge him andswerode, ' Ic earn

Neotus, ]?in freond, 7 ic nu blissige mid heofene Kinge. Gehyht

nu on his mihte, j^onne [fol. 150 b] becumst J)u sefter Eastern to

10 j^inen seSele, 7 'pe togeanes cumS Ipin todraefed here, 7 J^ines cymes

Jjearle faegenigeS. Ic pe toforen fare, J?u me sefter folge, 7 }?in folc

samod. Ic socSlice todrsefe ealle ]?ine wiSerwinnen, 7 J)one king, J^e

Ipe togeanes winS, to geleafen gebege.' Hit gelamp ]>a. call swa, 7GuSrum se hee'Sene king com to ^Ifrede J^an cristene kinge, mid Cuthrum,

15 freottene csempen, 7 friSes wilnode, 7 to fulhte feng, 7 he twelf king, came

dages sefter j^an her on lande wunede mid mycelre blisse, 7 sySSen and asked

gesund gewende mid his herelafe to his agenen earde mid ealre received

sibbe. pa weox yElfredes cynerice, 7 his word wide sprang, f he *^ '^°''

on godcunden gewriten wel gelsered wses, swa f he oferSeah

20 biscopes 7 meessepreostes 7 hehdiacones, 7 cristendom wel fieah on

j^an gode time. Eac is to wytene, f se king Alfred manega bee

]?urh Godes gast gedyhte; 7 binnen twam 7 twentig gearen his

cyneriees J^iss eorSHce lif forlet, 7 to psm ecen gewende, swa him

God geu?5e for his rihtwisnysse. Eala, msen pa leofe, pa wseron Tftose were

25 gode dages on f»an [fol. 151 a] gode time for cristenes folcas on°account• 1 , . 1 p 1 -KT • • 1 -L c of the merits

geearnunge, 7 rintwisra neaiodmanna. JNu is seignwanen neor 7 ofaOhristian

c 1 1 r r 1 J. •'V people andwop, 7 oreicwealm mycel lor folces synnen, 7 wsestmes, seigoer gea righteous

on wude gea on felde, ne synd swa gode, swa heo iu wseron, ac ®^ ^^^'

yfeleS swy^e call eorSe wsestme, 7 unrihtwisnysse mycele wexeS

30 wide geond wurlde, 7 sibbe tolysnysse 7 tselnysse, 7 se f'inc'S nu

wserrest 7 geapest, pe ocSerne mseig beswican, 7 his sehte hiwi of

anymen. Eac man swerecS man mare J?one he scolde, pj hit is

pe wyrse wide on eor'Se, 7 beo ]?an we mugen understanden, f hit is

neh domesdsege. Ne spare's nu se feeder j^an sune, ne nan mann

35 oSren, ac selc man winS ongean oSren, 7 Godes lage ne gemeS, swa

swa me scolde. Beo pan we mugen ongyten, f ]?i3s wurld is

aweigweard 7 swy'Se neh ]?an sende J^ysser wurlde. Eale ! gesselig

byS se pe hine sylfen on time gebyrege'S. Uten nu bidden georne

23 MS. 7 >iss e. 1.

Page 148: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

134 EARLY ENGLISH HOMILIES

Seinte Neoten 7 o'Sre halgen, f heo ure ]?ingeres beon to pan

Heofon-kinge, f we nsefre ealles to yfelne time ne gebiden on

]?yssen earmen life, 7 f we moten sefter for'SsiSe to ecere reste

becumen.

XLIII

SERMO IN FESTIS SANCTH MARIE VIRGINIS. 5

[Fol. 151b]

Theevange- OE godspellere Lucas sseigtS on ]7yssen godspelle, f se Hselend

says that the com into sumen csestele, 7 sum wif hine underfeng into hire

came into a buse, psdve wses to name Martha. Sec beefde ane suster Ipe wees

stronghold, gensemd Maria. Seo wses sittende set ures Drihtenes Ibten, 7

whose^^nanf" blysts his worden. Ac Martba beswanc 7 bestuddede ]?a licham- 10

reclived*^* ^i^e behefSen. Seo stod 7 cwse^ to J^an Hselende, ' La, Drihten,

he"house. ^^^ 1^® ^^ gemynde, f min suster Isett me anen j^enigen 1 Seege

s^ter'clned ^^^^^ f ^^^ ^^ fylstc.' Se Hselend hire andswerede 7 cwdeff,

Mary, e Martha, Martha, \)u. eart bisig 7 gedrefd on feale Jjingan, ac

anlypig j^ing is behefe. Maria hsef'S gecoren f betste dsel, f hire 15

nsefre ne byS wi(5togan.' Sume ungelserede masnn wundrigeS,

hwset Yiss godspell belimpe to Tpsere eadigen Marien Cristes moder,

7 hwi man set hire p)enunge gersede J^iss godspell, ac us }?inc'S,

f hit rihtlice to hire gebyrecS, beo Ip&n pe [fol. 152 a] ure larSeawes

This strong- US doS to understandene. Des csestel, ]7sere ure Drihten in com, 20

which Our betacne'S rihtlice f synderlice unwsemme mseden Maria Cristes

rightly be- moder. For csestel is geclypod sum heh st^pel, pe bycS mid wealletokens the i, > y • c>c els' i •v-'Vspecially betiymed, swa f seigoer oore bewereo wio unwmen gewmne.

Manf, the"* Dyssen csestele is rihtlice wi'Smeten f synderlice mseden Marie

Christ° Cristes moder, for heo wses fsestlice betrymed mid mseigne 25

unwsemmes msege'Shades on lichame 7 on geSanca, swa swa mid

strangen csestelwealle, swa j3 hire nsefre ne mihte genelsecen nan

lichamlic galnysse, ne fortSen to hire ge'Sanca nan ungelefed

hseme'Se, 7 for J^an J^e msegeShad stranglice mseig wiSstanden

fjsere galnysse, f hit ne by'S ]?urh f oferswicSen, modignysse gelomen 30

gewinS pa infare, for ]7an wses eadmodnysse stepel on hire, 7 wal

pe afersetS ealle modignysse fram J^an msegeShade, 7 for Jjan pe

eadmodnysse wiSstant modignysse, f heo ne by'S ]7urh f oferswicSen,

galnysse gelomen gewinS ]?a infare, for J)an J)ses msegeShades weall

31 wal is written on an erasure and is indistinct.

Page 149: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. MAUY 135

on hire, Ipe stranglice [fol. 152 b] aferrseS ealle galnysse fram

eadmodnyssen steple; 7 swa is msegeShades weall, 7 eadmodnysse

stepel 7 seig^er mid ocSren gestrangod, f on hire msege'Shade nsefre

ne mihte gefaestnigen modignysse, ne on hire eadmodnysse nan

5 besmitenysse. Ac sefre hire wses on eadmede msege'Shad, 7 clsene

eadmodnysse. Genyme we us f godspell to gevvittnysse hire Let us take

rasegeShades 7 hire eadmodnysse. Da ]?a se asngel hire cydde, f a witness of

heo csennen scolde Godes Sune, heo andswerede 7 acsode, 'Hwu andhumi^

sceal J^iss gewurSen, for ic ne cann naht of weres gemane 1' Gyf '

^'

10 genige msedene, J)e hsefde gemynt were to underfone, wsere gessed

f heo scolde sune geberen, ne ]?uhte hit hire sellic, ne heo axigen

nolde, ' Hwu sceal hit gewurSen, f ic sune gebide ?' Ac eacSe '

]?eos mihte axigen, ' Hwu sceal j^iss gewurSen, f ic sune habbe 1

'

For |7eh heo Josepe gehandfsest wsere, j^ehhwetSere he hsefde

15 anrgedlice on hire gemynte, f heo nsefre weres gemaennysse nolde

cunnen. Emb hire eadmodnysse we mugen eac secgen. Da pa, se The angel

aengel hire brohte gretinge fram heofone rice, [fol. 153 a] 7 greefings"^

gewiterede heo, hwu heo wees Jjan (Hselende) to moder gecoren, heavenly

7 ]?ehhwe'Sere gehealdene msegeShade and gebletsod ofer ealle anTto"™her

20 wifen, heo andswerede mid eadmodnysse, ' Ic eam Drihtenes J^enen.' been chosen

On oSre stowe heo cwas^, ' Drihten, beseh to minre eadmodnysse, saviour's

7 ])urh pset me sculen ealle meegtSen eadige tellen.' Eale hwu heh ™'>*'ii*^*'-

maeden Godes moder ! Hwset mihte beon herre 1 Eala hwueadmode moder Godes ]?inen ! Hwu mihte heo eadmodlucor

25 andswerigen 1 Sume nsemmeS ]?one caestel Magdalum, pe Maria

wses of Magdalenisc geclypod, 7 f becumcS wel to ]?yssere trahtnunge.

For Magdalus is ' stepel ' geclypod, 7 betacneS eadmodnysse. Here

he nis beo name gecycSed, ac is gessed ' sum ' caestel, 7 f nis na on

idel gedon. For ' sum ' csestel, f is ' sunderlic ' csestel, f woes f

30 mseden Maria. For J^eh manege o'Sre habben msege'Shades weall,

7 eadmodnyssen stepel, swa f heo maedene beon 7 eac eadmode,

]?ehhwe'Sere ne mugen heo gehealde ne maegeShade 7 niodres beon,

ne beam geberen, swa j^eos synderlice dyde, 7 for )?an heo is [fol.

153b] rihtlice geclypod 'sum' caestel, f is 'synderlic' csestel.

35 For heo waes synderlice moder 7 maeden, swa nan o(5er ne mihte.

ne nsefre ma ne maeig, 7 }?eh hit call gelumpe, f aenig haefde pa

ge'Sinc'Se, f heo mihte maeden beon 7 eac cildes moder. pehhwe'Sere

1 An erasure he/ore aferrseS.

10 MS. 7 wsere] 7 is in the margin.

Page 150: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

136 EARLY ENGLISH HOMILIES

ne fullcum'S iisefre nan to Jjsere mser'Se, f heo }pone ilea sune

gebere, o'StSe segne his gelica. For )?an rihtlice heo is syndeiiice

The pate ge ilea csestel, baer ure Drihten in com. -6 geat, bser he inn com,tlirough

^

' J o J

which Our }; is hire ffftleafe. For burh -h, -fe heo baes sena^les worden gelefde,Lord came ^. ° y r^ r

i . i -^

is her faith, hit wearo fullfremod on hire;f ^ se sengel hire ssede. Ne for J^ses 5

Hselendes infare, nses se csestel hire msegeShades ne hire eadmod-

nyssen gewsemmed. For he is Hselend / naawerdend. pa awerde

J^ing he gehsel'S, 7 pa. gehale he gefsestne'S on strenctSe. His weorc

synden, swa swa his name sweigc5. Sum wif hine underfeng on

hire hus, J^sere wses Martha to name. Seo hsefde ane suster Ipe 10

These two wges geclypod Maria. Das twa gesustre, beo Jjan Ipe ure lar'Seawes

token the us [fol. 154 a] cyoeo, betacnigecS ])a twa lif, ]?e man laett on riht-

Martha the wisuysse. Martha -6 geswyncfulle lif be we one drohtnigeS, Marialife of toil Ml • r n -«r 1which we all ^ ece lif pe we to willnigLenJ. Martha swanc 7 becarcade to

the eternal geforSigene Ipan Haelende 7 his J^eowen pa, lichamlice behefSen. 15

we long for. Maria feestlice wunede abuten ]7an Haelende 7 hlyste his worden.

Seo studdede emb pa uterlice ]?ing, j^eos o'Ser j^a inweardlice J'ing

gemyndelice besceawode. Swa swa ure hlsefdige is synderlice ]?ses

Hselendes moder, swa byS eac synderlice on hire gehealdene, ]7a

weorc ]?8ere twegre lifen, pe J>as twa gesustre betacnige'S. On 20

nanre oSre nses Marthe studdinge on nanen time swa fullice

geforSed toweard Gode, 7 toweard his leomen, swa on ures

Drihtenes moder. Ne Marien besceawunge, ne hire hlystinge to

Godes worden, nses nsefre on nanre o'Sre swa fullice geforSed swa

Let us now on ure Drihtenes moder. Uten nu getrehtnigen Marthen weorc, 25

Martha's 7 syScSen Marien sceawunge, 7 swa f we hit pses [fol. 154 b] pe

then Mary's opeulucor mugeu understauden, trahtnigen we hwset o'Sre halgen

tion. wyrceS on Marthen wisen, 7 hwset J)eos, 7 hwset oSre halgen

behealdeS 7 hercnige'S on Marie wisen, 7 hwset j^eos. OtSre undei'-

foS sumne cume leoflice for pass Hselendes lufe, ac ]?eos nsenne 30

otSerne cume bute })one Hselend sylf, na synderlice on oSren

herbyrge, bute on hire agene innoSe. OSre bescryde'S sumne

bnacodne mid ateorigendlicen reafe, ac J^eos gelichamede Godes

ungeseowenlicne Sune mid clsenen 7 unbesmitenen lichame, pe

nsefre on ecnysse ne seareS, ne ne forrote'S, ac on unwsemme 35

JjurhwuneS. OtSre fedeS sumne hungrigne oScSe J?urstigne mid

14 MS. to willnig is added in the margin in different ink, and, probably

owing to the lack of space, the en has been omitted by the scribe.

Page 151: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. MARY 137

uterlicen mete o'ScSe drsence, ac ]?eos na feorlucor bute of hire

agene breostes meolca fedde, 7 fostrode ]?one J)e is God 7 mann, ]?a

pa, he waes on msenniscen gecynde hungrig 7 J^urstig. And swa

swa we hit mugen scortlice beluean, ealla Jja six mildheortnysse

5 weorcas, pe God geopeneS on domesdaeige loc [fol. 155 a] hwsenne

he cwe'S'S, ' Eall f f ge dyden anen minre lassten, f ge dyden me ' All that ye

eylfen/ ealla pa, ilea heo dyde synderlice 7 furSerlucor ]7one senig of the least

oSer, na on senigen o'Sren lytlen, ac on J^an sylfen Godes Sunen. did unto

Swa swa leofne gyst heo hine husede 7 innlice herebyregode.

10 Donne he hnacod wses, heo hine bewreah mid lichame 7 mid reafe.

Donne he waes hungrig 7 Jjurstig, heo hine estlice gefylde mid hire

meolca. On his cildlicen unfernysse, heo hine baSede, 7 beSede,

7 smerede, 7 bser, 7 frefrede, 7 swaSede, 7 roccode, swa f man mseig

rihtlice beo hire secgen, ' Martha wses bisig 7 cearig emb ]5a

15 penxmge.' Da J?a he wses genumen 7 on rode gefestned, swa swa

on cwarterne gedon, ]?8er heo com, swa swa hit awriten is, * Big

jjses Hselendes rode stod Maria his moder.' Onmang ]7yssen Concerning

J^ingen heo wses bisig 7 gedrefd. Gedrefd heo wses, pa, ]3a heo Mary was^''

fleah into Egypte for Herode kinge, j^e hire Gild wolde fordon. trou'biedf'^

20 Gedrefd heo wses, |ja ]3a heo understod f f [fol. 1 55 b] Judeisce

folc wi'Ssette hire Sune to deacSe. ^t pa.11 sende heo wses inlice

gedrefod, 7 swa swa Symeon hire hwilen ser gewitegode, his siege

]7urheode hire sawle, )?a pa heo geseh hire swylcne Sune nymen,

binden 7 swingan, 7 bespseten his ansene, cynehelmigen hine mid

25 ]3ornen, earplsettigen, 7 on rode fsestnigen, sweltan 7 bebyrigen.

Beo hire man mgeg rihtlice secgen, ' Martha, Martha, )5u eart bisig

7 gedrefed on feala J^ingan.' Ne tweonige nane msen, f seo no man

gedrefde moder nolde beon gescild wiS )3sere (ge)drefednysse, 7 f that the

hire Sune, gyf him gewill wsere, hire gehulpe mid j^sere godcunden mother

30 strseng(Se pe heo on him wyste, pe betacneS Marie Magdalene, protected

Dset betacne(5 f Martha bemsende to Jjan Hselende, f heo nsefde sorrow^ mid

fultum of hire suster to |3an lichamlicen geswynce, J)iss is Marthe ^ouid^hefp"

dsel. Ac hwa mseig, swa wurSlice swa hit gebyrede, gereccen^f^j^^*^

hwu herigendlice is on ]7sere eadigen Cristes moder Marien dsel, strength.

35 [fol. 156 a]'f ^ se Hselend herede? SySSen hit is swa swa we

sseden, 7 betere })one we sseden on Jjses Hselendes moder, Marthan

geswyncfulle wica, j^e se Hselend naht ne herode, ac ]?ehhwe'Sere he

12 beSede] Kluge unnecessarily alters to beddede {A. S. Lesebuch, S. 71 ff.).

28 gedrefednysse] the ge is written in different ink.

Page 152: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

138 EAELY ENGLISH HOMILIES

hit na ne tselde. Hwylc wses on hire f dael pe Maria geceas, Ipe

ure Drihten herede 7 cwae^ f hit selest wsere, 7 heo eac eadig, for

Lohowgreat hit iisefre hire ne wurde benumen. Eala hwu mycel swotnysse

sweetness in W0es mid Ipsare eadige cwen, Ipa, pa. se Halge Gast on hire becom,

-woman 7 J^ses hecsten mihte heo bescadewode, swa f heo of pan ilcan 5

Holy Ghost Halgen Gaste wearcS bearneacninde. Hwset wanode hire of Godescame o er.

.yyjgg^Qjmg^ p^ ^g^ jjjjjg ]jjj.g lutede eall Godes wisedom, 7 God sylf

on hire innocSe timbrede him sylfen msennisc lichame. Se apostel

Paulus cwse^, ' On Griste synd beclysede Godes mihten 7 his

wisedom, 7 ealle j^a hord wittes 7 wisedomes,' 7 Crist on Marien, 10

7 swa is Godes mihte 7 his wisedom 7 ealle pa, hord wittes 7 wise-

domes on Marien. Deos sset wel J?an Haelende set [fol. 156 b] foten

7 set heafde hlystinde his worden. Heo understod ealle Jja word

j^sere senglen, 7 pss^ve herdan, 7 pssre tungelwitegan, 7 eac for'Sen

]38es sylfen Hselendes, 7 heold gemyndelice on hire heorte. Naefre 15

ser ne sefter, nan oSer swa forSlice ne gesmsehte, hwu swote is ure

Drihten. Heo wses wel beo Jises witegan cwide ]7urhdr3enct mid

Jjsere welle Godes huse, 7 of ]?an streamen his esten hire wses wel

In her was gescsenct, f nses nan wunder, for innen hire wses se rihte spryng

spring of the pdBve lifes welle, |?8er of flow's eall seo fullfremednysse ]?8ere twegre 20

lifen pe Ave embe specaS. Emb feala j^ing heo wses swa swa

Martha bisig 7 cearig. Anlypig ]3ing hire wses este 7 gemynde

swa swa Marian, for an j^ing is beheflic, pa feala ping hire byS

wiStogene, f an hire is belsefd, for ]7an we secgeS f heo synderlice

fullforSede Marthen geswyncfulle wica, 7 synderlice heo gehealt 25

f seleste Marien dsel. Ac hire is Marthe dsel benumen, for heo nis

na [fol. 157 a] Iseng bisig to fostrigen hire Sune swa swa cilde, nu

him J^enigeS senglena werod swa swa Hlaforde. Nu ne carcaS heo

to befleon Herodes ehtnysse into Egypte mid hire Cilde, for he is

gestogan into heofone, 7 Herodes is beflogen his ansyne into helle 30

l^eostre. Nu nis heo namare gedrefd for Jjsere Judean ehtnysse

toweard hire Sune, for ealle J^ing him synd underSeodde. Nesoulen namare ]?a Judees hire Sune swingan ne cwellen, for he is

arisen of deaSe, 7 ne swelt naefre ma. HeonenforS nsefS se deaS

She is nsenne styde on him. Duss hire is Marthen geswyncfulle lif eall 35

above the setbroigden, 7 to hire freome hire is Marie deel belsefd,;^ hire naefre

she sees her ne byS benumen, for heo is up ahafen ofer senglene werod, 7 eall

dwells in hire wille hire is geforSed on godnysse, for heo gesihS hire Sune

•with Him. eall ealswa he is, neb wiS nebb, 7 wuneS on ecere blisse mid him.

Page 153: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE FESTIVAL OF ST. MARY 139

Diss is f seleste dael f hit wsefre ne byS hir[e] wicStogeu, |)8es God grant

daeles us geunne God J^urli hire ]?ingunge f we beon dselnymende her inter"^

]?urh his mildheortnysse. [fol. 157 b] We wylle'S eow nu (bi) maybepar-ji 11 -Li,'!.'!! takers of thesum dsel gereccen emben hyre neamagen pe hire besibbe wsej-on. best part.

5 Anna 7 Emeria wseron gesustre. Of Emeria wses geboren Elisa-

beth, Johannes moder j^ses fulhteres. Of Anna wees geboren

Maria Cristea moder, 7 ]7a pa hire were Joachim wses forSfaren, J^a

genam Anna sefter Moyses se otSerne were, Ipe wses gensemd

Cleophas. Of ]?an heo hsefde an o'Sre dohter, seo wees eac geneemd

10 Maria sefter J^sere aerre dohter, ]?as man cleopeS Maria Cleophe, for

heo wses his dohter. Da beweddede Cleophas Josephe his broSre Then

Marian |7ges Hselendes moder, Ipe wses his steopdohter, 7 his agene betrothed

dohter Marisen he geaf Alpheon, of |)£ere wses geboren Jacob se mother of

Isesse, 7 se o'Ser Joseph. Des Jacob waes geclypod Jacobus to his

15 Alphei, for he wses Alphees sune. Daget sefter Cleophas dea'Se, Joseph.

Anna sefter j^sere.lage genam ]3one ]?ridde were, j^an wses to name

Salomas, of him [fol. 158 a] heo hsefde pa Jiridde dohter, 7 pa

heo gensemden eac Marien, for Jjsere deorewui'Snysse of psere

forme dohter, 7 for ]7an pe se sengel brohte fjone name. Seo wses

20 bewedded Zebedeo, of |5sere wseron geborene Jacob se mycele,

7 Johannes se godspellere. Maria ]:ses leesse Jacobes moder,

7 Maria ]?ses mare Jacobes moder, 7 Johannes J^ses godspelleres.

7 Maria seo Magdalenissce sohten urne Drihten mid smerigeles

inne his pvnge, ]7a pa he bebyriged wses.

XLIV

25 [FRAGMENT.]

\T7E rsedeS on bocan f Nabugodonosor geheregode Jerusalem, Weread

7 genam f Judeisce folc pe he ]?ser fand, 7 Isedde heo to his chadnezzar

burh Babilone, 7 dyde heo J^sere on }?eowte hundseofentig wintre, Jerusalem

7 l^ahwile pe heo peer wunedan, heo geswican heora lofsangen 7 people to^

30 heora blissen. Ac j^a ]:a, ]?a sixtig wintre agane wseren, J?a com fnd enslaved

Darius king, and gewann j^a ceastre Babilonie, 7 freode f Judeissce sevMity'^

folc swa swa God wolde, 7 ofsloh ponne kyng pe he Jjsere fand. y^^^^-

Sum[e] [fol. 158 b] ]?8es folcas ]?a gecerden to heora earde Jerusalem,

1 liir is writien hi the margin with insertion sign between byS and wiStogen.

5 ilfS. OfEme|meria.

26 geheregode] The ge is icritten in smaller letters and in different ink.

31 Darius is ivritten in different inJc on an erasure.

33 MS. sum] out of -place in the line above the last on thefolio.

Page 154: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

140 EARLY ENGLISH HOMILIES

Afterseventyyearsanotherking, called

Cyrus, let

the Jewishpeople re-

turn to

Jerusalem.

7 sume J>aget J)ser bseften belsefden, ])a blissodan |?a pa, to heora

earde comen, ac seo blisse uses na fullfremod for heora wifen

7 cilden 7 siblingan j^e Jiaget wseron on Babilonie belsefde. Ac pa.

pa. hundseofontig geare wseron fullice aganO; ]?a com sum otSer king

Cyrus gensemned, 7 let faren ham to Jerusalem f Judeisce folc, pe 5

]?8er belsefd wseron, 7 J)a p& heo togsedere comen, ]7a wses heora

blisse fullfremod. pas hundseofentig gearen betacnigecS J?a seofon

elden Jjysses lifes, fram j^an time pe Adam of Paradis ascofen wses,

OS'S pa. geendunge ]?ysses middeneardes, 7 swa swa Dariws king

on pan sixtuge'Sen wintre alesde f folc, 7 ssende to heora earde 10

senne dsel l^ses folcas, swa ure Drihten on Jjaer sixten elde heregode

helle, 7 alesde mancynn, 7 gebrohte sume to heofone-rices blisse,

7 sume get here anbideS oScSet seo seofo'Se elde agan beo. For

ponne we cumeS to fullfremedre [fol. 159 a] blisse mid sawlen

7 mid lichamen, seo elde pe we nu lytle ser embe speecon, is geteald 15

beo seofon ]5usende (gearen), pe agane scule beon ser ]?es middeneard

gesendige, swa swa hit awriten is. Mann ssegcS f fram Jian time

pe serest Adam gescapen wses, oSSe Cristes tocyme, wseron agane

fif jjusend 7 fif hundred 7 fif 7 twentig geare, swa swa writen segges.

XLV

It is saidthat sin is

nothing : if

that is true,it is strangethat Godcondemnsmen for athing whichis naught.

Man is theauthor ofsill, and thedevil is theinstigator.

[THE OLD ENGLISH HONORIUS.] 20

C<UM mann sseig'S f synne nis nan ]5ing, 7 gyf f sot5 is, ponne is

^hit wunder, f God fordemS J^a msenn for J5a J^inge pe naht nis,

7 gyf synne is senig l?ing, J^owne geworhte God hit, for he geworhte

ealle ping, 7 gyf f soS is, ponne fordemtS he eft mid uurihte pSL

msenn pe doS f ^ he sylf gescojD. Of Gode synden ealle ping, 25

7 ealle he geworhte heo gode, 7 for ]?an we understandeS f synne

nis nan ping on antimbre, for selc antimber is god, ac yfel ngef c5

nan antimber, 7 for j^an hit nis naht. Hwa is wyrhte J>aere synne 1

Mann is wyrhte ]?ere synne, 7 deofol tyhtere. [fol. 159 b] Is hit

hefigteme ]?ing f man synegige 1 An lytel synne, ]?one man heo 30

lisefS gedon, beo his gewittscipe, heo is mare Jjone call middeneard,

7 eall f sefre senig man da's to synne, eall hit gewsent ure Drihtene

to wurSmynie, 7 for ]?an ne maeig nan mann betellen, f on eallen

Godes gesceaften beo aht, bute God. Hwu? Nis mauslege 7 for-

19 swa swa writen segges is written in red ink in capitals.

Page 155: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH HONORIUS 141

leger yfel 1 Sume sitJe bytS manslege god, swa hit wses pa. ]?a sometimes

DauiA sloh Goliam, 7 Judith Holofernem. Ac ponne bytS manslsege right, as it

yfel, J)onne man hine de'S beo his agene gewille unscellice, 7 David slew/. , • 1 J- J" 1 •!. /• /^ 1 •11 Goliatli.andforleger is on eelcen time synne, lor hit nis naetre Gode gewill, ne judith Hoio-

5 beo his heese gedon. SycS'Sen God geworhte J?a gode 7 J)a yfele,^™^®'

7 hit is gewriten f God ne hatetS nan Jjsere jjingen pe he geworhte,

hwu sculen we understanden f God lufet5 pa gode 7 hataS pa.

yfele ? God lufeS ealle pa ping pe he geworhte, ac he ne gebringcS

beo na ealla on anre wununga. Swa swa se litigere pe lu[fol.

10 160 aJfetS selces heowes lit, ac naht ealla gelice, 7 aelc lit he fsestnetS

on swylcen styde swa J^ser to berist, swa detS ure Drihten beo Jjan

raannen of ]?yssen middenearde, 7 for J?an man saeigS f he lufetS ]5a

pa. he bring'S into his rice, 7 hataS J)a pa. he bescufS into belle.

Hwset is agen eyre 1 Hwset is frigdom to geceosan god oScSe yfel 1 Wliat is free

15 pone frigdom hsefde mann on neorxenewange, ac nu is se fridom

geSeowtod, for se mann ne cann nan god, bate God ]?urh his geofe

him taece. Ne |7aget ne mseig he hit geforSigen, bute God him

fylste Jjserto. Hwset is beo |3an mannen pe forwurpeS ^ wurld,

7 gewaendeS heora lif to drohtnunga for heora synnen, 7 j^serto

20 nymecS heow 7 gewaeden, 7 binnen lyttlen fyrste leggeS J?a adun,

7 gewur'SetS eft wyrse Jjone heo ser weeron 1 Manega synden pe

beginnetS god to donne, 7 eft hit forlsetet?, 7 gecerrecS to ]5an yfele.

Of swylce mannen is gewriten f heo grasmigeS God. On swylcen

[fol. 160 b] wisen (J^egne'S) se deofol ure Drihtene. Hwu ]?egne(S

25 he him 1 For he nolde beon mid uren Drihtene on wuldre mid

wele 7 mid blisse buten geswynce, J>a geaf God him ane wica

f he naefre ne bycS (ge)swyncleas, for he is smiS, 7 his heor?5 is seo

gedrefodnysse, 7 seo tyntrega. pa hameres 7 }3a beliges synden }?a

costninga, ]5a tangen synden ehteres, ]5a fielen 7 ])a sagen synd

30 jjaera manna tungen, pe wyrceS hatunge betweonen heora emcristene,

7 bli'Selice specatS yfel. purh swylcne smi'5 7 Jjurh swylce tol,

geclsensa'S ure Drihten |;aere halgena sawlen, ac of ]?an yfela

mannen God sylf nymS J?a wraece. Hwy synden (]7a) ly'Sere maen why are

swa welige on wurlde, 7 habbeS of heore wille genoh, 7 ]3a gode prosperous"

35 maenn habbe'S swa feola erm'Sen 7 byrstes eelces godes 1 Eall f is and why*' '

for |?an gode mannen, f heo (a)scunigen 7 lytel tellen 7 unwur'S of men°have so

]3an wele pe J)a yfela maen bycS of swa swySe asadede, 7 f>a gode mfseries?

maenn synden byrstige 7 gediefde 7 unfere, pe laeste heo toswy'Se

blissoden on heora lichames haele, 7 [fol. 161 a] on heora wuild-

Page 156: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

142 EAllT.Y ENGLISH HOMILIES

welen, 7 gyf heo hwset lytles habbe'S gegylt, 7 gedon ongean Godesr

wille, f beo gecleensod 7 forgeofen Iparh. J^eere drohtnunge, 7 heo

Again, why by'S gewulderbegede for heora J5olemodnysse. Hwy is eft f sum]s It txi3.tj onegood man god mann beefo on wurlde senoffe welen 7 sebte, 7 lichames hsele,has wealth ° iv>j? ^ J.andawicked 7 sum yfel mann hsefo ermoe 7 nsefte 7 unhgeloe 1 For ban hseto 5.man miseiy -r\-i ^ ^and sick- ure Drihten getyoed pan gode mannen wele 7 sebte, f heo mugen

on nytt beteon f God pe heom is leof, 7 God heom sceaweS beo

J?an, f sy'S'Sen )?a ateorigendlice J^ing byS swa behefe 7 leofe to

brucane, wel swy'Se mycele betere 7 fremfullre by'S pa, heofonlice

welen, pe naefre ne forealdige'S, ac sefre jpurhwunigecS on godnysse, 10

7 for ]?an God gyfS j^an gode mannen mihte, f heo gefor'Sigen f god

f heo beginneS, serest for heom sylfen, 7 sy'SSen for oSren Godes

l^eowen, f heo heom helpen, swa wel swa heo mugen, 7 eft for f)an

f heo geletten pa lySere maenn, f heom ne onhagige ofer ))an goden

to yfeligen [fol. 161 b] eall f heo wolden, 7 heo habbe'5 heora hsele, 15

pe Iseste oSre gode magnn beon unrote for heora unfernysse, ac fheo beon bliSe for heora heele. 7 eft l^sere byS sume yfele msenn,

pe byS swySe byrstige 7 unfere, for ]3an f heo understanden beo

]?an, ^ bitere bycS pa saregan pe heo sculen on belle on ecnysse

"Why is it geSrowigen, for heora unmihte. Hwu is ^ ^ manig yfel mann 20

bad man leofe'S lange, 7 manig god mann sone swelt, 7 eft sum god mann

time and leofeS lange, 7 sum lySer mann lytle hwile 1 God Isett libben )3a

man soon yfele mseun for Jjan f ]?a gode beon ]5urh heom gefandode, o'6Se fheo heo becSseucen 7 gecerrea of heora hindernysse, 7 bute heo

gecerren, heora pine wur(5 pa mare. 7 J)a gode msenn swelte'S 25

raSe, for J^an pe God nele f heo Iseng drohtnigen on ]?an swicolan

middenearde, ac habben pa reste, 7 |?a blisse pe heo habbecS geearnod.

7 eft sume ]?a gode habbeS lang lif, for ]3an ]?e heora earninga ehS

selce dseige mid [fol. 162 a] godnyssen, 7 for ]?an f J^a yfela msenn

scolden nymen forbisne set heom of goden |?eawen, 7 gecerren fram 30

heora unSeawen. 7 eft sume arlease msenn sone swelte'S, f heo sone

habben-f f heo sefter eodan, 7 eac for Jsan -p sume ]5a gecorene J)e

sume dsele dwelige'S, beon )?urh heora dea'S afyrhte 7 gemanede to

Are the men Godes ]3enunga pe heo forelcodan. Synden ]3a msenn gesselige ]3e

have no nabbeS on Jiyssen wurlde nane erm'Se 1 Ac ]3a syndon eremingas 35

in this 7 ungesselige, pe on eallra ednysse libbeS heora lif, 7 habbeS eallworld ?

heora gewill, for heo by'5 swa swotlice gefostrede to beornen

stranglice on helle fyre. Ac eadige byS fia J^a habbeS on Jjyssen

wurlde mycelne wane 7 erm^e, 7 is mycel sefter of heore wille, for

Page 157: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH HONORIUS 143

Jjurh swylcere swingle heo byS gela'Sede to Godes rice, swa swa

hit is gewriten, ' God swingS selcne sune ]?e he gem's 7 lufe'S.' pa

arlease msenn J^eh heo hab[fol. 162b]ben on J^ysser wurlde sum The wicked

dsel heora gewilles, j^ehhweSere heo byS unmihtige, 7 ne by'S heo are power-

5 nsefre teonlease. 7 J3a gecorene Ipeh heo habben set sumen ssele never free

earfocSnysse on |5an middenearde, j^ehhwe'Sere heo habbe'S mycele jng, but the

mihte of Gode, 7 heom getitt mycel geSing'Se. Do me f to under- much^hefp^

standene. Yfele msenn nabbe'S nane mihte, for j^an ])e God is^^^^^ " '

heom gram, heo ne mugen willnigen nanes godes, ac yfel heo

10 gewillnige'S, 7 -p heo mugen don, 7 we habbeS beteald f yfel nis

nan ]?ing, 7 for J^an heo ne mugen nan J^ing, for heo ne mugen

buten yfel. Heo ne byS nsefre teonlease, for heo by'S geteontregeS

mid hindre ge'Sanca, 7 heo by'S sefre on mycelan ege, f mann heo

nyme oSSe slea, oS'Se heora sehte heom benyme, ac gode maenn

15 habbeS mycele mihte of Gode, for heo habbeS Ipa geofe set Gode, fheo wylleS god don, 7 wel mugen, 7 nelleS nan yfel dou. pa habbetS

mycele mede [fol. 163 a] for heo habbeS blisse for Ipseve sicornysse

Godes rice. Get ic ]?e wylle an o(5er seggen, f nsefre ne sceal yfele

mannen na god getidan, ne gode mannen nan yfel. Hwy ssegst pu

20 swa 1 Ne byS yfele msenn welige on middenearde, 7 fsegere, 7spedige of sehte, 7 of fsegere gebytlen, 7 of fsegere wifen, 7 of

deorewurSe reafen 1 / Ip-a, gode msenn byS bereafode, 7 geswungene,

7 acwelmode on hungre 7 on cele. Deh hit Ipjnee mannen, f Although it

arlease msenn habben wele on |?yssen wurlde, heo byS ]?ehhwe'5ere men that

25 swa swa )?a fissces ]>e habbeS mycele blisse, ponne heo gegripeS are prosper-

f ses, 7 ne by'S na ]?aget gewserre ]?ses angles pe |?ser inne sticaS, worid.never-

7 heo beswictS to dea'Se. Eall swa pa rice msenn for ]3an estlice are fiS; thi

meten 7 for ]5a gode drsencen, heo sculen beon gefyllde mid rejoke^hen

biternyssen, swa swa wses se rice mann on helle pe f godspell bai'fand^re^

30 gemunS, 7 for ]3sere fsegere wifmanna lufen heo sculen drigen the hook°^

brynstanes stsenc on helle, 7 for J)sere [fol. 163 b] scrude fseger-*^^^'"®^°"

nysse, heo byS bewsefde mid tale 7 mid scande, 7 for ]3an orfe, 7 for

}5an gebytlen, heo habbeS weoremes 7 hellepinen. Ac pa gode

msenn pe habbeS pine on |3yssen middenearde, for pan cwarterne, 735 for pa hseftungan, heo sculen habben pa heofenlice selen, 7 for ]5a

swinglen, heo gebideS frofre 7 blisse.

26 na is ivritteii in the margin.

Page 158: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

144 EAELY ENGLISH HOMILIES

XLVI

[THE OLD ENGLISH HONORIUS.]

Why did TTWY aras ure Drihten (of deatSe) J^ses formeste dsejes J^aere

rise from the -*--- wuca 1 FoT he woldc tone forwordene middeneard eft arserendead on the

.

-^

.

first clay of on Jjan ylcan dseije, ])& he serst 5etimbrod wses. Hware wicode he

{])&) feowertij dajes sefter his seriste ] Swa swa we jelefetS, he 5

wunede on ]?3ere eortSlicen neorxenewanje mid Helian 7 Enoche, 7]?a ]5a mid him arisen of deacSe. Hwylce wlite hsefde he sefter Ipan

seriste ? Beo seofenfealden brihtere J>onne sunne. On (h)wylcen

heowe 5ese5en hine his leorningcnihtes gefter his seriste 1 On Ipan

ylcan, ]?e heo ser weeren bewune hine to 3eseone. Com [fol. 1 64 a] he 10

How often to heom 5escrydd 1 He jenam reaf of pan leofte. Hwu oft 8eteo(w)de

appear to he hine his singran 1 Twelf sicSen ; "bses formesten dseises hisHisdis-

.' °

.*. ,cipies? He seristes he wajs seteowod eahte sioen. ^rest he com to Josepe, bserappearedtwelve bser he wses on cwarterne for ures Drihtenes lichame, be he hsefdetimes, eight '., . jr,v -xt'iitimes on the bebyrijed, swa swa pa ^ewriten us cyoeo, pe JNichodemws us 15

wrohte. -^t J^an oSre sitJe he com to seiute Marian, his moder,

swa swa Sedulie us sse5'S. ^t j^an |?ridden siSe, he com to seinte

Marian Magdalene, swa swa Marcus us cu6S. ^t ]7an feorSan

sit5e, he com to ]7an twam Marian, j^ser ])ser hi 5ecerden fram pan

]7ruwe, swa swa Matheus us ssei3'S. ^t ]>an fifte si'Se, he com to 20

saoicte Jacobe, swa swa sancte Paulus bercS jewitnesse ; for he hsefde

forhaten, j^set he nolde metes abiten fram J?an Fridseije, ]je he

jepined wses, ser }?onne he of deaSe arisen wsere, f he hine 5ese5e on

life, ^t ))an sixten sicSe, he com to sancte Petre, swa swa Lycas

awrat on his godspelle ; for he wses uurot for J^sere forsacunge, f 25

he hsefde Crist forsacan, 7 wses toscyled fraw J^sere apostlene

jeferrseddene [fol. 164 b] 7 Jjurhwunede on wope. JEt Tpan

seofo'Sen siSe, he com to ]?an twam leorniwgcnihten, ]?e eoden to

Emmaus, swa swa se sylfe Lycas eft sette on 5ewrite. JEt Ipan

eahtecSe siSe, he com to heom ealle belochene gate, ]7ser Jjser heo 30

wgeren togsedere on sefen, swa swa Johannes us cySS on his Rewrite.

^t ]?an ni3e'Sen si'Sen, Ipa Ipa Thomas grapode his wundeu. JEt

Ipan teoSe siSe he com to heom set ]?sere see Tiberiadis, ^t j^an

sendeleofte sicSe, on Galilea dune. JEt J?an twelfte sit5e, he com to

11 MS. seteode] the w inserted above the line ietiveen the e and o, obviously

a scribal error.

25 awrat] the a is written in the margin and has been inked over.

Page 159: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE OLD ENGLISH HONOKIUS 145

J^an sendeleofonan apostlen, ]33er J^ser heo saeten togsedere, J^a ]}a he

tsekle heora un3eleafsumiiesse. Hwy sseijS se godspellere, f lie why does

Line serest seteowde Marien Magdalene 1 Da godspelles wseren list say that

mid swytSe mycelen wisdome 7 scele jewritene, 7 heo nolden ]3ser appeared to

5 on writen nan f'ing, bute f f wses heom eallen en's. Steah he ane Magdalen ?

into heofene ? Ealle, |)a ]?a of deaSe arsered wseren, astujen mid

him. On hwylcen heowe steah he up 1 On J^an heowe, Ipe he

haefde beforan his Jjrowunge, he steah up otS ]?a wolcnen, 7 J^a Jja

he com bufen Jjan wolcnen, Tpa. jenam he swylc heow swylc he

10 [fol. 165 a] hsefde on pan munte Thabor. Hwy ne steah he to Why did He

heofene, sone swa he arisan waes of deatSe 1 For Jsrim J^ingan. to Heaven

Daet sereste |?ing, for ]?an Ipe ]?a apostles scolden witen sicerlice, f he He rose fromj?i'^i?T_ !• 1 1 ' •

-Ithe dead ?

arisen wses 01 deaoe ; tor heo 5ese3an hine etan 7 drincan mid

heom. Dset otSer j^ing wses, for fian he wolde sefter feowertij da5en

15 stijen to heofene, f he cydde mid J)an, f ealle, f)a Ipe jefylletS j^a

ten bebodan of jjsere se, beo Jjsere feower godspellere lare, J)a sculen

sefter him to heofene. f j^ridde is•f

•p cristene folc sceal stijen to

heofene binnen feowertij dajen sefter Jjser pine, pe heo J^olijeS

under Antecriste.

XLVII20 [ON THE LORD'S PRAYER.]VTE becymtS nan mann to Godes rice, buten he sy afondod; for No man shall

-^~ pi ne sceole we na biddan f God ure ne afandige, ac we sceole k°in|dom*of

biddan f God us gescylde, f we ne abreotSen on psere fandunge. he haSenDeofol mot selces mannes afandian, hweSer he aht sy, oSSe naht •

^^^^^'

25 hweSer he God mid inneweardre heorte lufise, pe he mid heowungefare. Swa swa mann afandacS gold [fol. 165 b] on fyre, swaafandaS God J^ses mannes mod on mistlice fandunje, hwetSer he

anrsede sy. 36^ioh wel wat God, hu hit 5etime'S on fisere fandunge;

, ac peah hweSere se man nafe'S nane mycele jej^ingtSe, buten he

30 afandod sy. purh j^a fandunge he sceal 1 jej^eon, jif he ]3an Through

costnunjen wiSstant. 5^^ he fealle, he eft arise, f is jif he agylte, flourish if he

he hit jeome jebete, 7 sy cSSen jeswice ; for ]?i ne byS nan hot naht, the temp^a-

buten ]38er beo ^eswiconesse. Se man pe wyle ^elomlice syngian,*^°"^"

7 3elomlice beten, he gremecS God; 7 swa he swy'Ser synget?, swa

35 he deofle jeweldre byS, 7 hine jjonne God forlset, 7 he feeiS swa

28 anrsede] the se is alteredfrom e. 30 J)an] the n is alteredfrom r.

33 syngian] the y is alteredfrom u.

L

Page 160: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

146 EARLY ENGLISH HOMILIES

him deofel wisseS, swa swa tobrocen scip on sae, pe swa fsertS swa

hit se wind todrifS. Se gode man swa he swySer afandod bycS,

swa he rottere bycS, 7 near Gode, oScSet he mid fulre 3e'Sinc'Se faretS

7 se yfele swa he oftei* on jjsere

The goodman, themore he is

tried, the .

more cheer- of J^isse hie to pan ecan hie.

be, and the fandunge abryS, swa he forcucSre by(5, 7 deofle near, otSSet he faertS 5

God. of pjsse life to }?an ecen wite, 5if he ser 5eswicen nolde ]5a ]?a he

mihte 7 moste. For Ipi anbideS God ofte J?es yfeles [foh 166 a]

mannes, 7 Iset him fyrst, f he his mandsede 5eswice, 7 his mod to

Gode 5ecyrre ser his sende, 5if he wile, ^li he nele, ]?set he beo

butan aelcere ladunge swiSe rihtlice to deofles hande asceofen.

For ]?i is nu selre cristene mannan, Jjset heo mid earfoSnesse 7 mid

^eswince 5eearnian f ece rice 7 ]7a ecan blisse mid 3ode 7 mid

eallen his haljen, ]?onne he mid softnesse 7 mid yfele lusten

jeearnian Jja ece tintreje mid deofle on helle wite aa.

10

The angeltook St. Johnand broughthim to Para-dise.

There is

there neitherfrost, norsnow, norhail, norrain, butthere is thewell of life.

Paradise is

above in theEast of thisworld, thereit is nevernight, butperpetualday. .

XLVIII[THE PHOENIX HOMILY.] 15

^AJUCTUS Johannes jeseh ofer garseg swylc hit an land wsere.

pa jenam hine se sengel 7 3ebrohte hine to neorxeuewange.

Neorxenewange nis naSer ne on heofene ne on eor'Se. Seo hoc

saej^ f Noes flod wses feowrtig fedmen heh ofer J)a hegesta dunen

pe on middenearde synden, 7 neorxenewang is feowrti5 fedme herre 20

J?one Noes flod wses, 7 hit hangetS betwonen heofon^ 7 eorSen

wunderlice, swa hit se Eallwealdend jescop, 7 hit is eall [fol. 166 b]

efenlang 7 efenbrad, Nis psere natSer ne dene ne dune. Ne J^sere

ne byS ne forst ne snaw ne hagel ne reign, ac j^ser is fons uite, f is

lifes welle. ponwe Kalendas Januarii inn gacS, pomie flowtS seo 25

welle swa fsejere 7 swa smoltlice 7 na deoppere, ]3one mann mseij

3ew8eten his finger on forewarde, ofer eall f land. 7 swa jelice

selce monSe ane suSe, ponne se monS inn Gum's, seo welle ongintS

flowen; 7 Jjser is se fsegere wudeholt pe is jenemmed Radion

saltus;

]?ser is selc treow swa liht swa bolt 7 swa heh, ^ nan eortSlic 30

mann ne jeseh swa heh, ne seggen ne cann hwilces cynnes heo

synden. Ne fealleS pddv nsefre leaf of, ac heo byS singrene, wliti^

7 wynsum, welena unrim. Neorxenewauge is upprihte on easte-

wearde J>isse wurlde. Nis psdv ne hete ne hunger ; ne ]5aer niht

nefre ne bytS, ac simble daei^. Sunne peer scineS seofen siSe 35

5 MS. fandunde byS] the reading fandunge abrytS isfrom Camb. MS.19 ssejS] the se is altered from e.

Page 161: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

THE PHOENIX HOMILY 147

brihtlycor Jjone on J^issen earde. pser wunetS on Godes sengles

unrim mid })an halgen sawlen otSS do[fol. 167a]mes daeij. pser Therein

wunetS on an fugel fseser Fenix gehaten, lie is mycel 7 msere swa beautifulbird, c3.116

d

se Mihti3e hine jescop, he is hlaford ofer eall fugel cynn. Ulcere Phoenix.

5 wuca ane si(5e se f8e3ere fugel hine ba'SetS on psere life(s) welle; 7 he bathes

Tponne flihS se fugel 7 5esett uppe f hegeste trow on5ean Jjsere the weU of

haten sunne. ponne Bain's he swa sunne leome 7 he gliteneS swilc

he gyldene seo. His fecSeren synden sengles feSeren gelice, his

breost 7 bile brihte scinecS, faejere 7 fage. Feawe synden swylce.

10 Hwat ! his eagene twa setSele synden swa claene swa cristal 7 swa

scire swa suneleome. His fet synden blodreade be5en, 7 se bile

hwit. Hwset ! se fsegre fugel flihcS of his earde, se pe is fsejere

Fenix 5ehaten. powne wunetS he witodlice on Egiptelande fiftene

wucan feste togaedere. powne cumetS him to, swa swa to heora

15 kinge fageninde swySe, eall f fugel cinn 7 fsejere jegreteS ealle

Fenix, writi5eS 7 singeS ealle abuten him, aelc [fol. 167 b] on his

wisen, ealle hine heri3e(S. powne ferS f folc feorrene swytSe,

wafijetS 7 wundrige'S, wylcumi^ecS Fenix. Hal beo pu Fenix ! fugele Hail

f8e5erest ! feorren pn come, pu glitenest swa read gold, ealra most beauti-

20 fugela king, Fenix gehaten. pomie wyreceS heo of wexe 7 writeS thou art

Fenix, 7 metetS hine f8e3ere psev se madme stant. ponne fagenegeS afar < Thou

]38ere fugeles ealle faegere 7 fage, feale togaedere fealleS to foten, pure gold,

Fenix gretecS. His stemne is swa briht swa heme, 7 his sweora birds^^

swylce smete gold, 7 his forebreost fae3ere 3eheowed, swylce

25 marmelstan maere scinnes, 7 him on read heow rudeS on Jjan

hrynge gold felle jelic gliteneS Fenix. ponne faerS eft se fugel

faejere to his earde emb fiftene wucan, 7 fugeles mani5e ealle him

abuten efne ferden ufene 7 nySene, 7 on aelce healfe, oSSet heo

nehi3e'S neorxenewange. paer inn 3efaer'S Fenix, fugele fae5erest,

30 7 eall oSer fugel cinn to heora earden 5ewaende(S. Nu S8ei3(5

[fol. 168 a] her Sanetus Joha«?^es soSen worden, swa se wyrhte cann,

f aefre binnen an J)usend wintren J^ynceS Fenix, f he forealdod Every thou-

seo;3egadered togaedere ofer eall Paradis pa deorwurcSe boges 7 the Phoenix

heapeS tosamne, 7 })urh Godes mihte 7 Jjaere sunne leome, se heap has grown

35 byS onaeled; 7 ponne fealleS Fenix on middan f micele fyr, 7 wurS faiik into the

forbaerned eall to duste. ponwe on j^an J)riddan dae3e ariseS se great fire and

fae3ere fugel Fenix of deaSe, 7 byS eft ed3ung 7 faercS to psere lifes dust™ut onthe third

14 MS. swa swa to I to. 29 MS. nehiset. day he rises

„_ , n ,7 /» , , , ,from death.

37 edjungj thejinal e lias been erased.

L 2

Page 162: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

l48 EAELY ENGLISH HOMILIES

welle, 7 ba'Sa'S hine pssv inne, 7 him wexecS on feSeren swa fsejere

swa heo aefre fsejerest wseren. puss he deS sefre binne J^usend

wintren. He hine forbaerntS 7 eft ed5ung upp ariseS, 7 nsefS he

naenne jemaca, 7 nan mann ne wat, hweSer hit is pe karKugel, \)e

cwenefugel, bute God ane. pes halge fugel is Fenix jehaten, wliti5 5

7 wynsiim, swa hine God 5escop. 7 )7uss he sceal drigen Drihtenes

wille, se pe is on heofone heh 7 halij, ealra kiuge King. Crist us

jenerije f we on wynne wunijen mote mid pan pe leofecS 7 rixeS

a bute sende. Amen.

XLIX[THE ANNUNCIATION OP ST. MARY.] 10

[Fol. 168 b]

There was a OUM sewfest Godcs ]3eign wses gehaten Zacharias, his gebedde

pious ser- wses gecegd Elizabeth, peos Elizabeth waes on hyre elide

called beam echnynde. To ]?yssere huse becom seo eadige Maria,

and his wife and grette hyre magan Elizabeth. Da mid ]7am pe J^set wif

Elizabeth, gehyrde J>ses msedenes gretynge, pa blissode j^set cild Johannes 15

bfessed Mary on his moder innotSe, 7 seo moder wear's afylled mid pan

greeted her Halegan Gaste, 7 heo clipede to Marian mid micelre stemne, 7

EHzabeth!'^ cwseS, ' pu eart gebletsod betwux wifum, 7 gebletsod is se westm

Jjines innotSes. Hu jetimode me Jjset mines Drihtenes modor com

to me 1 Efne mid Jjam J^e seo stemn J?inre gretinge swegde on 20

minum earum, ]7a blissode min cild on minum innoSe [7 hoppode]

The child ongean his Drihten, pe J)u byrst on J?inum innoSe.' Ac J^set cild ne

yet greet his mihte J)a gyt [fol. 169 a] mid wordum his Helend gretan, ac he

with words, gegrette hine mid blissegende mode. Heo cweeS, ' Eadig eart f)u,

greeted Him Maria, for Jjan pe pn gelyfdest j^an wordum pe pe fram Gode 25

M mfndJ gebodade wseron, 7 hit byS gefremmed swa swa hit gecydd wses.'

Da sang Maria );8errihte ]3one lofsang pe we singatS on Godes

cyrecan, set selcum sefensange. ' Magnificat anima raea Z^omiwujn ',

7 forS 06 ende. f is, ' min sawl msersaS Drihten, and min gast

blissatS on minum halwendan Gode. For pan pe he geseah j^a 30

eadmodnisse his J?inene. Efne nu for p^ ealle maegSa mancynnes

18 cwseS] the se is altered from a.

21 7 hoppode] In MS. Vesp, there is an erasure, 7 hoppode is from

Camh. MS.22 Ac is written below the line.

25 J)an] the n is alteredfrom m. 27 MS. singat.

Page 163: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

SHKOVE SUNDAY 149

hatatS me eadige, 7 gesselige, 7 Godes mildheortnys is fram mseg'Se

to maggSe ofer Ipa, Ipe hine ondrada'5. He gefremode micele mihte

on his streng?5e, 7 tostencte pa modigen.'

[Fol. 169 b] [SHROVE SUNDAY.]5 OE Hselend cwae^ on his godspelle, ' Ic earn weig, 7 so^fsestnysse,

7 lif.' Se mann ]3e nan ping ne cann pses ecen lihtes, he is The man who

blind; ac [gyjfhe gelefS on }jone Heelend, ponne sitt he witS ]3one thing of the

weig. Gyf he nele bidden J^ses ecan lihtes, he sitt ponne blind beo fight is

J>an weige unbiddende. Se pe rihtlice gelefS on Crist, 7 geornlice he believes

10 bitt his sawle onlihtinge, he sitt beo ]?an weige biddende. Swa hwa g'^vJ'our he

swa gecnawS J^a blindnysse his modes, clypige he mid inweardre ^ay^^Kheheorte, swa swa se blinde clypode, pe big sume weige sset pser se

^jav'for the

Hselend fortSferde. He cw*^, ' Hselend Dauides Beam, gemiltse^^'^^u^^hlfnl

min.' Seo msenige pe eode beforen ]?an Hselende cidden J7an blinde, ^5^.^® 7^^'

15 7 heten f he stille wsere. Seo geferraedden getacne'S unlustes 7 prayer.

lehtres pe us hefegige'S, 7 ure heorte ofsittetS, f we ne mugen us swa

geornlice gebidden, swa us behofede. Hit gelimptS gelomlice, J»one

se mann

7 gyf] the f only is visible, as an ink-blot has effaced the other letters.

Page 164: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 165: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 166: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 167: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 168: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 169: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 170: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 171: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.
Page 172: Early English homilies : from the twelfth century ms. Vesp. D ......TEMPORARYPREFACE IHAVEhereprintedallthe*Englishtexts(folios4b- 169b)fromtheearlytwelfth-centuryCottonMS.Vesp.D.

Recommended