# 32 [datum] - 1

Environmental & Safety Services

# 32 [datum] - 2

Prebes 19 November 2015

Hoe omgaan met milieuwetgeving in

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Veerle Van Steen Senior Consultant – Sol & Environnement

# 32 [datum] - 3

Inhoud

Deel 1: vergunningen en exploitatievoorwaarden •  Brusselse Milieuwetgeving •  BIM •  Milieuvergunning vs gemengd project •  Exploitatievoorwaarden (algemene en specifieke) •  Europese Wetgeving Deel 2: verplichtingen •  (Periodieke) verplichtingen •  Inbreuken en de gevolgen hiervan Q&A

# 32 [datum] - 4

Brusselse Wetgeving Milieuvergunningen

•  Ordonnantie betreffende de milieuvergunningen – 5 juni 1997 •  Geen wijzigingen/updates tot nu toe

•  Lijst ingedeelde inrichtingen •  Vastgelegd door de Regering BHG •  Updates mogelijk, check site BIM (laatste versie dd 3/9/2015)

•  Besluiten met de exploitatievoorwaarden

# 32 [datum] - 5

Ordonnantie 5 juni 1997

•  Definities

–  inrichting: elke inrichting die door een natuurlijk persoon of door een publiekrechtelijk of privaatrechtelijke rechtspersoon wordt uitgebaat en waarvan de activiteit in een klasse is ondergebracht.

–  tijdelijke inrichting: wordt niet langer uitgebaat dan 3 jaar voor bouwterrein, 3 maand in alle andere gevallen

•  Bevoegde ambtenaren: Brussels Instituut Milieubeheer (BIM)

•  Indeling inrichtingen in klassen: I A, I B, II en III

•  Wanneer vergunning IA, IB of II aanvragen: –  Uitbating inrichting –  Verplaatsing inrichting –  Opstarten van inrichting waarvan voorgaande vergunning niet binnen 2 jaar is gebruikt

–  Heropstarten inrichting die meer dan 2 jaar niet werd uitgebaat –  Voortzetten van inrichting waarvan vergunning is vervallen –  Verbouwing of uitbreiding van de toegelaten inrichting zodat er een nieuwe rubriek bij

komt

# 32 [datum] - 6

•  Wanneer aangifte klasse III nodig ? –  Uitbating van een inrichting –  Verplaatsing van een inrichting

–  Heropstarten inrichting die meer dan 2 jaar niet werd uitgebaat –  Uitbreiden of verbouwen van een inrichting die hierdoor meldingsplichtig wordt –  Heropstarten vernielde inrichting of tijdelijk buiten gebruik gestelde inrichting

•  Lijst ingedeelde inrichtingen: alfabetisch op Franstalige sleutelwoorden !

# 32 [datum] - 7

Lijst ingedeelde inrichtingen

# 32 [datum] - 8

Lijst ingedeelde inrichtingen

•  Rubrieknummer (+/- 230) hangt van aantallen af in sommige gevallen •  Nog geen CLP benamingen, dus nog steeds rekening houden met enkel vlampunt en ‘oude’

nomenclatuur (rubriek 88)

•  Ligging heeft geen belang: industriegebied, of woongebied op gewestplan is niet in rekening gebracht

# 32 [datum] - 9

BIM

•  Brussels Instituut voor Milieubeheer

Studie, toezicht, beheer

natuur

lawaai

lucht

water

afval bodem

# 32 [datum] - 10

BIM

•  Afleveren milieuvergunningen + naleving opvolgen •  Uitwerken en ondersteunen didactische projecten in Brusselse scholen •  Vergaderingen en onderhandelingen op Belgisch en internationaal niveau •  Ecologisch bouwen •  Wisselwerking tussen gezondheid en leefmilieu

•  BIM = grote administratie, veel afdelingen.

•  Leefmilieu Brussel Thurn & Taxis-site Havenlaan 86C / 3000 1000 Brussel

# 32 [datum] - 11

Organogram BIM

# 32 [datum] - 12

MV versus Gemengd Project

•  Milieuvergunning: nodig in bepaalde gevallen (cfr rubriekenlijst)

•  Gemengd Project: vgl omgevingsvergunning (Vl) - permis unique (Wal) –  Stedebouwkundige vergunning EN milieuvergunning klasse IA of IB nodig –  Wordt samen aangevraagd

# 32 [datum] - 13

Aanvraag MV

–  Formulieren beschikbaar op site BIM ifv nodige aanvraag: IA, IB, IC, ID, II of III

–  Welk type aanvragen hangt af van de rubriekenlijst •  Altijd ‘strengste’ aanvragen indien er meerdere rubrieken van toepassing zijn •  1C (asbest-verwijdering, windmolen < 250 kW, indoor antenne) altijd apart

aanvragen, eventueel andere rubrieken op ander formulier invullen

–  Verschil tussen tijdelijke vergunningen (max 3 maanden of 3 jaar bij bouwplaats) en deze van langere duur (15 jaar max)

–  Vergunningen klasse II en III dienen bij de gemeente ingediend te worden, de andere bij het BIM

–  Basis: beschrijving site + activiteiten (plannen, producten, procédés, …)

–  1A meest complexe dossier: effectenstudie (cfr MER); erkend bureau, 1 à 2 jaar tijd nodig !

–  1B: effectenverslag

# 32 [datum] - 14

Aanvraag MV

–  Termijnen ! Verlenging 18 maanden vóór einde 1A aanvragen, 12 mnd 1B, 6 mnd II. Eénmalige verlenging maar mogelijk.

–  Advies Dienst Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp

Formulier invullen (site leefmilieu brussel) DBDMH, ter attentie van de Dienst Preventie Helihavenlaan 15 1000 Brussel

–  Verkennend Bodemonderzoek samen met dossier in te dienen •  Bij overdracht, verlenging of nieuwe aanvraag van MV van risico-activiteit •  Aanvraag MV van terrein in categorie ‘0’ waarbij graafwerken gepland zijn of

waarbij de werken een latere sanering kunnen belemmeren (zelfs zonder risico-act) •  Noodzaak bodemonderzoek via kaart bodemtoestand •  Door erkend deskundige, volgens codes goede praktijk •  Termijn: enkele maanden tot langer !

•  Overdracht MV kan in theorie pas na behandeling terrein •  Bodemsanering is rubriek in MV

# 32 [datum] - 15

Parking ifv Bereikbaarheidszones

Parkeerplaatsen gelimiteerd (Brussels Wetboek Lucht, Klimaat en Energiebeheersing): Zone A: 2 parkeerplaatsen eerste 250 m² vloer + 1 extra plaats/100 bijkomende m² Zone B: 1 parkeerplaats / 100 m² Zone C: 1 parkeerplaats /60 m² Afwijkingen mogelijk mits betaling van tax

# 32 [datum] - 16

Aanvraag MV

–  Energieaudit

–  Dossierrecht betalen ifv soort aanvraag

–  Indienen: •  Op milieudienst gemeente (ligging bedrijf !) •  Juiste aantal papier exemplaren (7 klasse IA) •  Evt extra formulier invullen ivm digitale communicatie via irisbox (enkel BIM

dossiers !)

–  Site bezoek van inspecteur van het BIM

–  Verdere administratieve procedure: kennisgeving (aanplakken), beroep, …

# 32 [datum] - 17

Algemene Exploitatievoorwaarden

•  Van toepassing op alle vergunde inrichtingen, onafhankelijk van hun klasse •  Niet altijd extra vermeld in de milieuvergunning

•  Alle voorschriften die moeten worden nageleefd –  om de veiligheid te garanderen van de omwonenden of van het publiek dat toegang

heeft tot het gebouw waarop de vergunning betrekking heeft, –  om de eventuele problemen te beperken die door de ingedeelde inrichtingen zouden

kunnen worden veroorzaakt, –  en om de kwaliteit van het leefmilieu te beschermen.

•  Thema’s –  Afbraak, verbouwingen en voorafgaande sanering –  Afvalbeheer –  Energieverbruik

–  Geluid –  Transport, leveringen en parkeren –  Waterbeheer

# 32 [datum] - 18

Energieverbruik

•  Energieboekhouding –  Gebouw > 1.000 m² –  Ingedeelde verwarmingsketel (ifv doel en vermogen, rubriek 40)

–  En/of een ingedeelde klimaatregelingsinstallatie –  En/of een ingedeelde ventilator –  Totaalverbruik :

> 500 kW < 500 kW

jaarlijks opvolgingsrapport energieverbruik jaarlijkse meterstanden maandelijkse meteropneming (tools beschikbaar) analyse verbruik: berekening genormaliseerd grote verbruiksposten? jaarverbruik verwarming Evolutie maandelijks/jaarlijks verbruik (3 jaar) ? Quid verschillen? evaluatie verbruik tov Elektriciteitsverbruik daluren? voorgaande jaren en tov Verwarmingsketels in de zomer? gelijkaardige gebouwen Klimaatregelingsinstallaties in de winter? Verwarmingsketels en koelinstallaties simultaan? Benchmarking tov sector

# 32 [datum] - 19

Energieverbuik

•  Jaarlijks vóór 15/09 energieverbruik elektriciteit en brandstof doorgeven (BIM stuurt mailing hierrond).

•  Energieaudit –  Wie ?

•  Gebouwen > 3.500 m² (geen woongebouwen) •  Bij aanvraag of verlenging milieuvergunning klasse1A of 1B (klasse 2, openbaar

nut) –  Wie niet ?

•  Gebouwen die EPB voorstel hebben (nieuwe gebouwen en grote renovaties) •  Onderneming valt onder handel in broeikasgasemissierechten •  Laag energieverbruik/m² (lijst beschikbaar op website BIM: vb ziekenhuis

<197kWh/m² jaar) –  Uit te voeren door erkend auditeur ! –  Volgens type-inhoud (gepubliceerd BS 11/07/2014) –  Uit te voeren ten laatste 1 jaar vóór indiening MV-aanvraag !

•  Handelszaken met koelinstallatie (frigo’s)

–  Ofwel energieaudit-plichtig –  Ofwel bijzondere voorwaarden in MV opgenomen om energieverbruik te beheersen

•  Premies beschikbaar

# 32 [datum] - 20

Transport, leveringen en parkeren

•  Parkings –  > 10 parkeerplaatsen, ingedeelde inrichting (zowel open lucht als overdekt) –  Openluchtparkings:

•  gebruikers, toegangswegen, wegmarkeringen, beperken vervuiling bodem, verlichting, infiltratie regenwater

•  Verplichte controles en onderhoud : algemeen, bedekking, uitrusting (verlichting, infiltratie), KWS (jaarlijks !)

–  Ondergrondse en overdekte parkings •  Ventilatiesysteem, brandbeveiliging •  Verplichte controles en onderhoud: onderhoud CO-detectiesysteem,

noodverlichting (jaarlijks !)

•  Leveringen –  Laad- en loszone eventueel in te richten: geen hinder voor fietsers, voetgangers of

andere voertuigen !

# 32 [datum] - 21

Transport, leveringen en parkeren

•  Bedrijfsvervoerplan –  Vanaf > 100 werknemers

•  Verminderen milieu-impact van het bedrijf

•  Verminderen verkeer in BHG –  Deel 1: analyse huidige situatie bedrijf –  Deel 2: verbeteringsplan –  Formulier op website BIM –  14/10/2014: bedrijven > 200 werknemers –  15/01/15: bedrijven > 100 en < 200 werknemers

–  3-jaarlijks herzien

•  Lokale of regionale overheden moeten wagenpark overschakelen op elektrische auto’s !

•  Parkeerplaatsen voor motorvoertuigen –  Sinds februari 2014 maximum aantal plaatsen (zowel bestaande als nieuwe

kantoorgebouwen) beschreven in Brussels Wetboek Lucht, Klimaat en Energiebeheersing (BWLKE)

–  Spreadsheet beschikbaar om aantal parkeerplaatsen te berekenen (bereikbaarheidszone cfr kaartje+ m² kantooroppervlakte)

# 32 [datum] - 22

Fietsparkeerplaatsen

Fietsparkeerplaatsen bij nieuwe of gere-noveerde gebouwen

Fietsparkeerplaatsen: onderhoud, verlichting, vastmaken fiets, nooit andere voertuigen stallen

# 32 [datum] - 23

Specifieke Exploitatievoorwaarden

•  In functie van bepaalde inrichtingen

–  Opslag gevaarlijke producten

–  Droogkuis –  Statische transformatoren (250 tot 1000 kVA) –  Vaste batterijladers –  Vaste generatoren en noodgroepen –  Carrosseriebedrijven –  Nieuwe verwarmingsketels

–  Bestaande verwarmingsketels –  Overdekte en ondergrondse parkings –  Ondergrondse stookolietanks –  Niet-ingegraven stookolietanks –  Luchtcompressoren en persluchtreservoirs –  Ventilatiesystemen

–  Onderhouds- en herstelwerkplaats voor motorvoertuigen –  Openluchtparkings –  Carwash –  …

# 32 [datum] - 24

•  14 Besluiten ter vermindering van Vluchtige Gechloreerde Solventen (VOCl’s) –  Rubriek 155: verfproductie –  Rubriek 128: farmaceutische producten

–  Rubrieken 82 & 83: drukkerijen –  …

•  Per vergunning specifieke eisen mogelijk ifv ligging, soort exploitatie etc

# 32 [datum] - 25

Opslag gevaarlijke producten

•  Waar? Opslag IN gebouw

•  Wat ? Voorraden (vast én vloeibaar)+ afvalstoffen

•  Waarom? Veiligheid werknemers en bezoekers Voorkomen brand/ontploffingen

Beschermen bodem en (grond)water

•  Aandachtspunten? Toegang: pictogrammen (verboden te roken, verboden toegang), naar buiten draaiende deuren (allemaal !) Volumes: maximumhoeveelheden cfr vergunning, onverenigbare producten scheiden Inkuiping: ontvlambare of gevaarlijke vloeibare producten in adequate inkuiping (juiste volume) Veiligheidsfiches producten Bescherming tegen zon of andere warmtebron

# 32 [datum] - 26

Opslag gevaarlijke producten

# 32 [datum] - 27

Stookolietanks

•  Niet-ingegraven tanks –  > 3.000 l –  Register bijhouden :

•  Kopie plannen tank •  Conformiteitsattesten constructeur, transporteur, installateur •  Controleverslagen (15-jaarlijks): getekend en gedateerd •  Attesten herstellingen •  Evt certificaten afvoer gevaarlijke afvalstoffen

–  Kenplaatje aanwezig

–  Overvulbeveiliging (98% toevoer automatisch afgesloten) –  Dubbelwandig (met lekdetectie) of in inkuiping –  Ontluchting in open lucht –  …

•  Ondergrondse tanks

–  Verboden in waterwingebied of beschermingzone –  Dubbelwandig bij plaatsing nieuwe tank –  …

# 32 [datum] - 28

Europese wetgevingen

•  IED : Richtlijn Industriële Emissies –  Samenvloeien verschillen richtlijnen

–  Ifv activiteit bedrijf en grootte installaties: •  Grote elec-verbruikers > 50 MWh •  Grootverbruikers oplosmiddelen •  lijst IED bedrijven

–  BBT opvolgen: vergunningen worden aangepast door BIM –  Rapportage-verplichtingen

•  E-PRTR: European Pollutant Release and Transfer Register –  Jaarlijkse rapportage uitstoot ifv activiteiten –  Lucht, water, afval –  PRTR-bedrijven

# 32 [datum] - 29

Periodieke verplichtingen

Stock gevaarlijke producten Bureau

met airco

productie

stooklokaal

parking

20.0

00 l

dies

el

trafo

noodgroep

# 32 [datum] - 30

Voorbeeld

•  Opslag gevaarlijke producten •  Transformator •  Noodgroep sprinklersysteem

•  Verwarmingsketel met ondergrondse stookolietank •  Parkeerplaatsen in openlucht •  Airco Opslag:

•  Alle opslag in opslagruimte ? Dagvoorraad maximaal: –  (zeer) licht ontvlambare vloeistoffen: max 50 l –  Ontvlambare vloeistoffen: max 500 l –  Licht ontvlambare vaste stoffen: max 50 kg –  Samengeperste, vloeibaar gemaakte of opgeloste gassen: max 300 l

•  Toegangen (deuren, toegangswegen) vrij houden van obstakels

•  Opslagruimte niet toegankelijk voor ‘onbevoegden’ •  Verluchting werkt voldoende? (giftige of explosieve lucht vermijden) •  Veiligheidsfiches ter beschikking houden •  Maximumhoeveelheden milieuvergunning niet overschreden? •  Emmer met zaagsel altijd aanwezig?

# 32 [datum] - 31

•  Transformator –  Lokaal waterdicht? –  Toegang verboden voor onbevoegden? MAAR deur nooit op slot met sleutel !

–  Geen materiaal opslagen in lokaal –  Ventilatieroosters regelmatig reinigen voor optimale ventilatie (temp altijd < 40°C) –  Geluidsdrempels milieuvergunning naleven –  Elektrisch veld buiten < 5kV/meter buiten lokaal –  Normen magnetische inductiewaarde respecteren –  Geen pcb’s meer toegelaten in transformatoren

–  Jaarlijkse controle door erkend organisme –  Onderhoudsattest 5 jaar bijhouden voor inspectie

•  Noodgroep –  Enkel voor stroomonderbreking of testen ! Niet om pieken in productie op te vangen. –  Lokaal niet als opslagruimte gebruiken

–  Enkel technisch personeel toegelaten –  Jaarlijks brandbestrijdingsmiddelen controleren op perfecte werking –  Bij incident met diesel, absorptiemateriaal gebruiken + Leefmilieu Brussel onmiddellijk

verwittigen (schriftelijk: post-mail-fax)

# 32 [datum] - 32

–  Jaarlijks onderhoud: schouw vegen, controle ventilatie, vervangen filters en smeermiddelen (minimum !)

–  Permanent register ter beschikking houden: –  Keurings- en onderhoudsrapporten –  Veiligheidscertificaten

–  Werkingsuren

•  Verwarmingsketel –  Logboek bijhouden:

•  opleveringsattest, •  periodieke controleattesten,

•  Onderhoudsattesten en evt onderhoudsprogramma •  Kenmerken gebouw •  Technische kenmerken ketel (plannen, dimensionering, beschrijving instellingen)

–  Jaarlijks keuren door erkend technicus –  > 1 MW: NOX-metingen in verbrandingsgassen meten –  Ketel > 15 jaar oud: diagnose laten stellen door EPB-verwarmingsadviseur (niet-

bindend!) –  Uitgangen vrij houden + stooklokaal opslaglokaal

# 32 [datum] - 33

•  Ondergrondse stookolietank –  Controleverslag van installatie –  Corrosiviteit van de bodem (metalen tank)

–  5-jaarlijkse controle (dubbelwandige tank) of jaarlijks (enkelwandige tank): •  bij probleem binnen 8 dagen Leefmilieu Brussel verwittigen+attesten herstelling

nadien opsturen •  Bij probleem met mogelijke bodemverontreiniging: onmiddellijk tank ledigen,

ontgassen en verwijderen (afval=gevaarlijk afval!). Attesten bijhouden in register + verkennend bodemonderzoek opstarten

–  Register beschikbaar houden: •  Plannen tank •  Conformiteit aflevering door constructeur, transporteur en installateur •  Controleverslagen •  Attesten herstellingen of interventies •  Certificaten verwijdering gevaarlijke afvalstoffen

–  Bij levering mazout: leverancier dient aanwezig te zijn en juiste leidingen te gebruiken (verantwoordelijkheid vd klant!)

–  Lekdetectiesysteem > 5 dagen buiten werking: Leefmilieu Brussel verwittigen

–  Bij incident onmiddellijk schriftelijk LB op hoogte brengen

# 32 [datum] - 34

•  Parking in open lucht –  Propere toestand: afval, bladeren –  Markeringen regelmatig controleren (verboden zones, fietspaden, parkeerplekken, …)

–  Jaarlijks onderhoud: •  Toegangen (slagboom bvb) •  Verlichting •  Opvangsysteem regenwater

–  Indien vloeistofdichte bedekking: KWS regelmatig controleren en slib laten verwijderen (erkend ophaler gevaarlijk afval!)

•  Airco (> 20.000 m³/u)

–  Controle leidingen op dichtheid/lekkage –  Installatie schoon houden –  Jaarlijkse controle en onderhoud:

•  visueel check lekken herstellen van leidingen, aanhechtingen en steunpunten •  Vervangen filters en ventilatorriemen •  Onderhoud ventilatoren en batterijen •  Schoonmaken luchttoevoeropeningen en evt warmtewisselaars

–  Register: luchtschema, keurings- en onderhoudsrapporten 2 jaar,

# 32 [datum] - 35

Inbreuken

•  Wie mag controles uitvoeren? –  Politie –  Agenten van het BIM

–  Gemeente-ambtenaren –  Regionale afvalinspectie (BHG) –  Agenten Ministerie voor grondwaterbescherming

•  Welke controles mogen ze uitvoeren? –  Ten allen tijde bedrijven binnen gaan –  Geluidsmetingen uitvoeren

–  Stalen nemen van producten, grond, grondwater, etc –  Mensen ondervragen om info te bekomen –  Documenten opvragen die nodig lijken

•  Inbreuk? –  Niet naleven algemene of specifieke exploitatievoorwaarden –  Niet meewerken aan procedure MV-aanvraag

–  Controles niet laten uitvoeren •  Vervolg?

–  Waarschuwing met evt deadline om conform te worden –  Noodmaatregelen mogen onmiddellijk genomen worden (stopzetting bedrijf ook) –  Administratieve boete tot 125.000 euro

# 32 [datum] - 36

?

# 32 [datum] - 37

Dank voor uw aandacht

Veerle Van Steen

Veerle.vansteen@sertius.be Tel: 010/39.00.80

Sertius SCRL – Chemin du Cyclotron, 6 - 1348 Louvain-la-Neuve