Page 1
Vol.27, No. 106, spring 2021,
Quarterly ISSN: 1608-7070 [email protected]
Exploring the Capabilities of Analytic Network Process in Curriculum-Related Decisions-making Studies
Sima Ghorani Sirjani (University of Birjand, [email protected] )
Mohsen Ayat (University of Birjand, [email protected] )
S.Hassan Ghodsypour (AmirKabir Universiity of Technology, [email protected] )
Mohammad Ali Rostaminejad (University of Birjand, [email protected] )
ARTICLE INFO ABSTRACT
Article History
Received: 2018/12/7
Accepted: 2020/11/22
Key Words:
curriculum development,
analytic network Process,
analytic hierarchy Process
Curriculum methodology,
decision making,
Curriculum development and design of learning systems
have become a sophisticated process due to diverse set of
learning needs and differences in learners' interests,
contents, teaching-learning approaches and the impact of
political, social and economic factors, and, hence,
decision-making about this complex process and its
related factors must be done scientifically. Therefore,
choosing the effective approaches that lead us to make
appropriate decisions is of paramount importance. The
aim of this study is to investigate the role of Analytic
Network Process in decision making for the curriculum
development based on philosophical method. In this
paper, multi-criteria decision-making techniques, and
differences between the Analytic Hierarchy Process with
Analytic Network Process were analyzed. Then, the
nature of the curriculum design and the complexity of
decision-making in this field were discussed, and its
correlation with new methods was analyzed. The
findings indicated the efficiency of the Analytic Network
Process in managing the challenges of curriculum
implementation, recognizing the influential and complex
factors in curriculum development, developing futuristic
outlook toward curriculum changes, and analyzing the
educational needs which are beneficial for researchers
and curriculum planners.
Page 2
2A89B 45@م <>=8>2 ;:67894 2345 روش
)٨٩ - 8OPQ)M٩ت ١٠M، 83Bره ٢٧، 8Aل١F٠٠ 8CDر[email protected] ISSN: 1608-7070
� �����ی���� � روش ه��� ���� �
���م در� ��وه� �&%$ #"زه ه�'( �)�� در�� �'
)[email protected] ؛ W9XYZDد<>8TUه (,+/) .*-'& ,+*()'&
)[email protected] ؛د<>8TUه W9XYZD( 2345 -ی0&
)[email protected] د<>8TUه YC] YZ^_YZ7> 2`a9Q<ن؛ (:9ر ,+2376 .6,&
)[email protected] د<>8TUه W9XYZD؛ ( '?<د 6/45>;& ر,0/&
ت ��� ����ه���
���ــ�ن، ���ــ��، ���ــ� در ــ� �ــ� د��ــ� ��ــ�ع ���زهــ� و ��یــ� ���ــوزه #�"ــ�
����� �� �، �.�-��� و �,�+ـ�د&، �ـ� یـ* ی�د��& و �()� −ه�& ی�دده� روش
���ـ� ��5/ 4�3�0ه �02ی� 1ـ0ه و �+ـ-�/��ی�ـ0 ریـ6& در ـ� و ��ـ& در �ـ�رد
روش� 7ن ��ی��2� 0� � �ی= 1ـ��>; هـ�& �:-ـ� 9ـ�رت ����� ��()���ـد. ��ـ�
� -; �+-�/ روش�ه�& در ـ; ـ�ق دهـ0، ��& ه�& ��� A و .��@ ?� �� ر�
; د�رد. �5��ر �ه-�
�C2ــ ــ� 1 ــ0 ��:� �ی� د روش �ــ�ر ــ�ی� ? ــ0ف ��1 ــ� ه � �ــ ��E� =ــ ــ0 �ی �ی� �& در
/�-+� �����& در �� ���E� =م 01ه � ;. در �ی�G�� �H5: � روش �ری6& در � و
*��C� /�-+� &0 ه��I &�� ��ی�0 ��:�ـ� �J��ره و ��Hوت �>��ر :5: �� �2���
�C21 .; � 01ه ��و ��: �� �& �6Gی����ری6& در � و 4�3�0�� در �د���، ��ه�;
ح و ��� A 7ن �ـ� روش �+-�/L� در �ی= "�زه &هـ�& .0یـ6G� 0یـ� و ��:�ـ� ��
01ه � ;.
�� � ی�C21 ��:�� روش �� ه� ��Mن د�د ?�����& در د���� و �J� �ز "�زه ��J��Lت
� در �، ��1 �ی� ����� 4�3�0ه �����ی�ـ0 �ـ()�در � �ز ,2�� �-?6 در �ـ�Nر در
��������ـ� در ـ� و ���ز ـ�G� ��7ز1ـ� �ـ� ی6& در ـ�، 7ی�ـ0ه ر �P4وهـ� �O��ـ�ت
������ن و QMوهP4 .; � 0�7ری�6ن ?�ر
٩/١٣٩٧/١Sدری��: �ری�
��ی�ش:�ری� ٢/٩/١٣٩٩
:���� و�ژ!ن �
����� ، ری6& در �
bZ3:] cYZd ،
eZ4O] W9ی>Y; 6g^B c>
�MوهP4 ـ �-:� ���E�
Page 3
��م ��وه� ����� ���� ه�� روش ����ی� ������ ����'� در� ه�� &%زه �"!� �� در (� �(�) ٧١
�����
b`=ZA 2ی8ی@h وزهY7> 6D 8C<j kZl;@7 2 وB7@زj c8ه kـO] تWB
678<YD kZPZ_ YZop] 6ـD 2ـA78ـ6 در<YD و kـA> 2ـAدر cq95ـ@<ن ری
bC7 b`=ZA ءqX sیY] 6ـ`;Yd Yـt< ـ@ر درU_ Y2 در هـB7@زj c8ه
c>YD kZPZ_ 64x=7 <یـAw7 s=ـ8ت Dـ6 دvی4ـ2 هu3ـ@ن .B@د 27
cY`U7 ،ـ8ز<ر _ـ8رD 8ن وCX 8D دهY`=d e78a] ،2ی>Yd8y8l] ،cر>W7
[8Z< 8D |A89زهـZ{`7 c8ـY و <>`tـ8ر<ت >@Whیـa78X Wـ6 و <یzـ8د و
WX 2�87 �D897 6D 2U�DیW <ز <هYD 2Q8~ kZ3~@رد<ر <kA [9@ع
زیــ8دD cــ6 _=ــ| ) و ��5ــ6 ٢: ١٣٨M(;A>Yــ`�@<ه و هg3ــ8ر<ن،
q7ــq�) Wه د<ر>ـWــB 6`~89ـB و v8ـD kــZPZ_ 8ـD 2رده8ی>W<8`ـA>1 و
). ١: ٢٠٠٩ه8g3ر<ن،
�8� <ز � bgو ی k=ZD نY� 6a78X ،2;Y� c>YـD >23 رC7 c8ه
sی> �هـ8ی2 <ز �^ZـAw7 6<@d e=8ت Dـ6 وXـ@د jورده <Aـk. �ـ�8
ــq<ی� ZuZhــ2dW و <CDــ8م، CXــB 2<8ــWن و AــZZ{] k5YــY<ت ;> ،
`7 2T`=D>ز و> YTیWـgـ8 یD ر[^8ط> cر>Y�YD 2T<@T� ،2<8CX eD8l
cی� ;89ورY� در c8ـ2 و هـgیqZ; رگqـD ت�gـU7 و YـZZ{] ـ8ل�
W9� c88رهgر<ه W978زZ< 6_ 2583`X> ،@یYD) W9`=8>2 هCX 8>^6 وX
٢٠١٣ :Mز ٠٣> Wه9ـ>@�D 7ـ�>@X Yـd> ،ی�>YـB s6 <یـD 6X@] 8D .(
�هB8< c8ـkQY; 2 هjYD 2�83`�> c8یW9 و �D@<هW9 <ز WC5ه ��8
<ز jن [v@Oت �P< 6D ~@د A@د 8D W<Y^Dی8Z< Wزهa78X c8ـ6 ~ـ@د ر<
�Zh هW9یj ـ| ر< درA897 c8زAY`=D نj 6D نWZAر c>YD ده وY_ 29ZD
).٢٠٠٨ 8z<>2م ده8X) W9روی�،
هـ8 و Aw7=ـ8ت WDیkA> 2C _6 در [�lO <یـa78X sـt< ،6ـ8م
� 23C7 د<B`6 و YD>678 در2A ی2g <ز <l< 2B7@زj sیـ> bC7 ر_8ن
sیـ> sویWـ] Wی9ـ>Y; eـZد� sZ36 هD .kA> 6QY5 s8ت در <ی=Aw7
678<YD نj sویWدر [ـ W8یـD 6ـ24 _ـQ> c8_YـB ت>Yt< 6D 6X@] ه8 و
678<YD 8تZD2 <ز <دaZAو �Z� ،W9B8D 6`B>د k_8رU7 2ـAدر cqری
ــ8ر<ن، g3ــ`23 و ه Aــ8ص د<ده (ر ــ@د <~`: ــ6 ~ D >١٣٩رF :و ١ (
W9ی>Y; 6D ط@DY7 8تa�8�7bZ3:] 6D) cYZd در c8ـ@رهU_ ویـ�ه در
�8ل [@W] c>YD (6aAویYD s>678 درA897 2A| و 8Dز>cYT در >tـ8م
678<YD �هـC7 c8ـb 7`�::ـ8ن <یـs �ـ@زه ریcq در2A <ز �ـ�8
.kA>
1. Lesmes.
2. Jarvis.
ری8P`7 cqوت در �@زه YD>678 در2A ه8t< 6D 6X@] 8D 678<YD c8م
678<YD در Yow7 ن@d8<@d YQ895 و e7>@5 bCA sZZa] ـ8ز وZ< ،2Aدر
bZ3:] 6D 6D �Zد� cYZd kZPZ_ 6D 6X@] 8D ،Y3`=7 W9ی>Y; 95@<ن ی�
هj c8ن، <هY; kZ3<و<ن د<رد. <ی6g9 �6 >@ع [:8D 2]83Z3یW و روش
ریــcq درAــYd 2;`ــB 6ــ@د <ز 7=ــA8A> e�8ــ2 و در �ــ@زه YD>78ــ6
Wریـ Yـt< ز> .kـA> ـ@دهD 6ـ�Z� s2 در <یTUZ3ـ6 دو 3هD ـ�A8h
8D cqZ� 6� bC7 �AYh cqـZ� 6� ه وW<8z9d 2A678 در<YD در Wی
8DیW <ز jن ��ف B@د، q4`=7م g; e35@ر<>kA> 6. <و l`a7ـD Wـ@د
_U7 e� c>YD 6ـ�gت YD>78ـ6 درAـl; 2ـ� د<>ـ� >tـcY _ـ8;2
>k=Z؛ 8D 6g4DیYA 6D W<غ رو2B ر;6D 6_ k د<>� >cYt و 435ـ2
6D .WB8D 6`B>6 دX@] 9 [@أ87نX 2 <زA678 در<YD e�8=7 c83ن وd �
،sZـZa] مW5 و kZa�� مW5 ،2435 دYgدر روی >Y؛ زیW9`=2435 ه
Y]8رdـ8زA 2ـA78ـ6 در<YD e�87=ـ kـZـ8 87هD 6_ kA> WZ_ p] 7@رد
).�٢: 8CX) WB8D١٣٩Mن و ه8g3ر<ن، 27
c@A678 <ز<YD در bC7 85ت@y@7 2 <زgی ،YTـ2، دیAدر cqریـ
678<YD در Yt< WیWz] kZ3و <ه >@`O7 دنY_ �92 و ه83هAدر c8ه
هW] c8ری� YB 8D<ی� در �ـ8ل [}ZZـY و >ـA> sx3�78ـk. در روش
678<YD و eیWـa] 8ـD ه>Yـ6 ه3ـ_ cYZZ{] 29 وZD8زD ،24a; 2Aدر c8ه
Y`ـUZD ـ8م و درz<> رتWـ6 >ـD WـB8D 2ـA678 در<YD 2A8A> ح�Q>
B@د (DـY<در<ن و هg3ـ8ر<ن، 7@<رد ;YZZ{] �l<ت _@�2g <835ل 27
٢٠٠٧cWX8A و cY^_> در el< ١٣٩، >ـ�<د ؛F :٢ kـA> 29ـ`Pd .(
678<YD در Yow7 e7>@5 Yd> 6_ د و@U< 2AرYD 2`A6 درD 2Aدر cqری
678<YD 8ز روزZ< د و@X@7 2583`X> ت>YZZ{] 8D |A89`7 2Aدر cqری
678<YD 2�>Y� و در W9g< YZZ{] ر@U_ k4P� 247>@5 2 <زAدر c8ه
ده9ـW، <یـs <7ـA Yـ^| B@د _6 <یy@7 s@ع ر< [Y� YZop] kO<ر 27
27 678<YD 6_ د@B 678ـ<YD 8هdWز دی> �l; 2Aدر c8ـ2 ه�>Y� ن>qریـ
cWX8ــA و cYــ^_>) W9ــB8D 6`ــB>W< >زم رv ــ8ف�a<> ه وWــB ،ــ�<د<
١٣٩F :٢ .(
YD89D<ی8D sیW در [6ZC و [Wوی8C< 8C<j sیk د�k <835ل Bـ@د [ـ8
،c9@�ـ@ژg] ،2ی� 345ـYـA تv@ـO] 2 <زB8< c88زهZ< c@TD>@X
B8D 2583`X> و cـ6 <�`:8د_ kـA> cورYـy 6`g< s6 <یD 6X@] .W9
bZ33ـ258 [:ـ`X> و c8ره8 و >`ـ8ی� ;9ـ2، <�`:ـ8دZa7 6�Yه c8ه
3. Reid.
Page 4
�� روش ٧٢�-�� �3�١4٠٠ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
bZ3:] 64x=7 ،WB8D Y`UZD 2A678 در<YD bC7 cYZd هWـZuZh و Y] Yـ]
~@<هD W@د؛ زیY< ذهs <>=8ن �8در 6D در >tـd Yـs`;Y [3ـ8م <aDـ8د و
ر<ن، ز7ـ8ن >Z=ـk (ه�8ـ6 و هg3ـ8 �ـ@ر هـb رو<D �Dـ8 یgـWیD YTـ6
٢٠٠٣6D c7@<رد sZ9� در .( �Z9g] cYZd8ر_ bZ3ـ:] c8هـ cYـZd
W9� 6zZ`< 8رZ=D 8رهZa7 .د@D Wه>@~ ��D
ZdـcY در ZdـcY �9ـ8Za7Wره Dـc>Y [:ـbZ3 هc8 [:ـbZ3 روش
Bـ@د _ــ8Za7 6رهــc8 7`¡ـ8د، <>`�ــ8ب DــB sZـY<ی�A> 2ــ`8Pده 27
:١٣٩٠_X@<) W9@<ن و هg3ـ8ر<ن، رو 27 ه8 ر< egU7 8D روqd 6Dی69
هـWB ¢58D cYZd cW9D c8ه دA`6 هbZ3:] c8 ). وW7 kaAل�٢٨
ه8 <ر<�B 6@د _6 <یs <7ـB YـA k~89ـ8~`8ر c>YD 2P4`�7 <یW7 sل
هـUZD 8ـ`D YـY 87هZـk و >ZـW9_ cW9D q. <یs د8C<j 27 Y] 6`A ر< 8Aده
هc8 �7`4ـ� [Zgـ6 د<Bـ`6 و A>YDـ8س ه3ـ8A sZ~`8ر _8ر_Yد W7ل
دهc8X �4`�7 .W 27ه8Za7 c8ره8C<j ،8 ر< در Ydوه
<D cـ6 هـY; ،8<ی9ـZ4O] WـB eـ^6g در ر<e78g] c8`A <یـs روش
6g^ـB eـZ4O] Wی9ـ>Y; .kA> هW7j ن>WZ7 ) c>ANPbZ3ـa] ( 6ی8;`ـ
64=4A eZ4O] W9ی>Y; ) 2^]>Y7AHP2و 7ـ kA> ( c>YـD >ن رj ـ@<ن]
bZ3:] e�8=7 هWZuZh cYZd ی�Y� د _6 <زY_ 8دهP`A> Y]AHP eD8�
qD> و W9`=Z< eل�@la7 ه در <رWـZuZh e�86 7=ـD s`~>دYh c>YD cY]
).٢٧: ٢٠١١د>c8Z و<�2a ه=`s�) W9 و ه8g3ر<ن،
�Z9g] ه در �@زهWB ی8د c8ه هWB 8دهP`A> 2345 �4`�7 c8ه
دهW9 <یW7 sل یZ_Y] 8^ـ2 <ز jن Dـ8 دیTـ8a�8�7 .kA> Yت >8Uن 27
�Z9g] bZ3:] c8ه W9ـ� cYـZd ـ8ره در �ـ@زهZa7 ،kیYیW7ـ c8هـ
87W8ر ~ــZــ=D ه و >`ــ8ی�WــB >YــX> ــ8ز<ر و <�`:ــ8دD ،2ــAW9C7 ،ت
) Dـ8 ٢٠١٠( A1@دcW97 ر< در 2h د<Bـ`A> 6ـk. �ـ2 و هg3ـ8ر<ن
6D 6g^ـB eZ4O] W9ی>Y; دYgروی cYZdـ2 _8رB2 در <ر<�ـ6 روaـA c>
هWX c8یW در �@زه ~87Wت د<Bـ`W9. درو<�ـ� qd kCXی9� <یWه
هـ8ی2 �ـ@ن هـ8 ر< �YD=ـ| Bـ�h ¤~8یcY <یـs <یـWه 8g7> 8C<jن
Aــ8زc (<XــY<) و �Tــ@>A> 2Tــ`9g] ،c�]>Y@�ــ@ژD ،cــ8ز<ر، Zhــ8ده
<>8Z435 .Wت YDرY_ 2Aده
k_YـB 6د<رد _ـ kـZ3ه> @A نj ز> �ZlO] s87[2 <یWـ~ c8هـ
�ZO7 در kZ�8a; وم>W] kCX هWه3@<ره <ز <ی W8یD 2`D8ر� c8ه c8هـ
>@ <l`A^8ل _W99 و ه9u3ـsZ در ر<Aـ`c8 >ـ@Yd<یd 2ـ8م YDد<ر>ـW [ـ8
1. Lee & Yongtae.
`D eـZد� sZـ6 ه3ـD kAدر .W<6 د<رT< 2y>ی8ن ~@د ر< رY`U7 W9<>@
6�W2 <ز د�g87ت، یW~ شY`=d 6 وaA@] k_YB 24Q> c8ه c8هـ
؛ ٢٠١٠~87W[2 در X@ ر�WB 2<@9_ 2`D8ه <kA (�2 و ه8g3ر<ن ،
).١٣٧: ١٣٩٢>el در ر8zZ3_ cWZBن و ه8g3ر<ن،
ZdـcY [:ـbZ3 _8رcYZd روش ) DـD 8ـ٢٠١٠6( �9�2 و [q>ـ�
�) e8ره دی3`ــZa7W9ــDEMATEL ــ8ز87>2 وA cورj@ــ< YZopــ] ،(
YZop2 [ـT<@T� 2 وD88ز87>2 <رزیA c8l]ر< در <ر cدYg435 e7>@5
kZ4D8� YD >ر cورj@< c9ـ8ور; ka9ـQ �هـc8 هـc8 7ـWیYیk د<>ـ
<>W. >`8ی� >8Uن د<د 6D 6X@] 8D <یZlO] 6g9ـ� و YD 6`;YUZhرY_ 2Aده
k_YـB ـ@دA 97^ـ� cورj@< 6 وaA@] c8هـ sیـ> Yـd> ،kـA> 9ـ8ور;
k_YB cورj@< W9<>@`< 887ی6 هYA و c89ور; c8ه cر>�d ـ�ZlO] c8ه
23< ،W99_ >YX> 2`�>6 رD >6 رaA@] در و k5YـA 6D �ZO7 در W9<>@]
k_YB sی>YD89D .W99_ kD87@ن ~@د ر�>YZh YZZ{] 8ل� c8د:`�> c8ه
kZ4D8� �ه�X c8ب، 6D د<>� ~ـ8ر2X دAY`Aـ8D 2یq;> c>YD W<ی
WZh cYowـ@رت 7ـQ 6D و k5YA 8D >8[2 ~@د رZ435 ل@Q> ده وY_ >
.W99_ ح�Q>
ه8یkA> 2 _6 <ز ز643X 2^A897 69Z7 �@زه �@زه 7j@زش >qZ <ز
6D c>YD 8ر_ �Z9g] cYZd bZ3ـ:] c8ه W9ـ� cYـZd Wی9ـ>Y; ـ8ره وZa7
6g^ـB eZ4O] ) ـ8ر<نg3و ه sـ� .kـA> ـ@رد<ر~YD c>٢٠٠M( ز>
6g^B W9ی>Y; eZ4O] �Z9g] Wی9ـ>Y; ـ�Z9g] ـ6 <ز <د�ـ8م_ �<c د<>
6g^B eZ4O] 27 د@X6 وD �jیـCX ،WـX> kـc> c>Y و W7یYیk د<>
b`=ZA |A897 ـ8~`8رA ـ8دzی> c>YـD 2ـgZ<وY`g�> cYZdیـ8د c8هـ
ــــs�)W و A897ــــ| 7j@زBــــ2 و _ــــ8رY;jیA> 29ــــ`8Pده _Yد>
: ١٣٩٢؛ >el در رBـZzZ3_ cWZـ8ن و هg3ـ8ر<ن،٢٠٠Mه8g3ر<ن،
١٣٨D 8`A>ر s27) . در <ی Yt< 6 2ـA678 در<YD 8تa�8�7 زه@� WAر
��DY2 <ز زیg6 95@<ن یD 8مt< c88ده هP`A> W978زZ< ،2B7@زj c8ه
هkA8. <ز <یs روش
هـ8 در �ـ@زه a�8�7ـ8ت هـO7 c8ـWودc <ز <یـs روش <8P`Aده
cWX8A و cY^_> ،7¥8ل c>YD .kA> 6`;Yd رت@Q 2A678 در<YD د>�<
)١٣٩F 8 95@<نD >2 رlZlO] (»8یA89B6^]در 2 و ر Yow7 e7>@5 cW9D
678<YD bZ3:] دYg8 رویD 2Aدر cqری W9� c88رهZa7 8D cYZd 68>ـd «
e78ـB 6ـ_ Wد>ـY_ 8دC9ـUZh 23`ـ@ریT�> ر@t97 sیWD .W<8م د<دz<>
2. Chang & Tzeng.
Page 5
��م ��وه� ����� ���� ه�� روش ����ی� ������ ����'� در� ه�� &%زه �"!� �� در (� �(�) ٧٣
ریcq درW7 2�>Y� ،2Aل ه8A89B c8یYow7 e7>@5 2 در 8d 678<YDم
ی9ـW ریـcq درAـ2 و <Aـ`8Pده <ز ;Yow7 e7>@5 27@CP7 >Y در YD>78ـ6
64=4A 6ر ر[^ـ@t97 6D 2^]>Y7 678ـ<YD در Yow7ـ e5@<7ـ cW9ـD cqریـ
27 2Aدر .WB8D
در AHP)، _8رYDد 7ـWل ٢٠١٣در YZ7 6�8l7ز<ی2 و ه8g3ر<ن (
Aـ8ز٢٠١M|]Y7 ،( c( YD1>678 درWB 6a�8�7 2Aه <kA. �2 و ی@
YD 2345>678 در2A دوره _8رW7 2A89BیYیk ~ـ87Wت Aـ�k7 ر<
ZA=ـ`b 7ـWیYیk <��5ـ8ت YD>78ـ6 درAـ2 در �hوه8D 2U 95@<ن
<ر<�6 د<د>8A>YDAHP .Wس
6a�8�7 در �<q] و s� �A@] 6_ c>2 )ل ٢٠١١W8 95ـ@<ن 7ـD (
� CD c>YD^ـ@د <��5ـ8ت YD>78ـ6 درAـ7j 2@زBـA>YD 2ـ8س z9A
�Z9g]DANP3 6�D>ر qZ�8<j 8D ی� ،k;Yd رت@Q cY`=_8~ c>
�Z9g] 3@65 <زz7 ه8 و روش c>YD 2D8رزی> c8ه cW9ـDYgZh ،د@^CD
|A897 د و <>`�8بWz7 6�D>ر �z9A b`=ZA sیY] cY`8_=ـ~ c>
ه@CD c>YD W93B^@د <��85ت 7j@ز2B در 7j b`=ZAـ@زش [ـ8ی@<ن
.WB 8دC9UZh
هـ8 در �ـ@زه هWO7 c8ودc _6 <ز <یs روش 8P`A> 6D 6X@] 8Dده
27 �Zh �AYh sی> ،kA> هWB 8مz<> 7@زشj 2^ـA89] 66 �ـ_ Wیj
ه8D 8 �@زه 8a�8�7ت YD>678 در2A وXـ@د د<رد؟ <یـsZD s <یs روش
2dوی� eZ4O] 8D kA> دWQ6�8 درl7 2 <زA678 در<YD 8تa�8�7 c8ه
2dو وی� @A د ی�YDروش ه8 و _8ر sی> c8ه sیـ> ،YـTدی c@A ه8 <ز
[A89| ر< [qzی6 و [W9_ eZ4O و <ز <یY� sی� زA> 6aA@] 69Z7ـ`8Pده
YD>78ـ6 درAـ2 ;ـY<هj bورد. ه8 ر< در �ـ@زه a�8�7ـ8ت <ز <یs روش
sی>YD89D 6ـX@] 8D qZ< 2A678 در<YD 8تa�8�7 ل درW7 s8ده <ز <یP`A>
bZ3ــ ــWه [: ZuZh ی�>Yــ B 6ــ D ــ8ی2 و A89B 8ــ D ــ8ط ــcY در <ر[^ Zd
kو�@ی> Yـt< 6ـD cورYy 8رZ=D ،نj در Yow7 YQ895 و e7>@5 cW9D
27 .WAر
ZdـcY هـc8 [:ـbZ3 در <د<67 <یZ9g] 2;Ya7 s3y ،6�8l7 sـ�
�Wــ ــ`8Pده <ز روش 9 A> 2T<@ــ T� ،ــ8ره Za7ANP ــ@85ت y@7 در
678<YD 27 2AرYD 2Aدر cq2 ریT`=D>و c>د _6 د<ر@B eـD8l`7 c8ه
95ـ@<ن ر<هgـ8رc و 8Dز~@ردc در bZ3:] YQ895 sZD ه=ـ`W9 و Dـ6
1. Li & Yu.
2. Chen& Tzeng.
3. DEMATEL based ANP.
bZ3:] c>YD |A897 678ـ<YD W9ی>Y; در cYZd 2ـ;Ya7 2ـAدر cqریـ
B@د. 27
��وه روش����
8D Yy8� �روش ;8z<> 2P=4م و <ز 7ـWل <Bـ`A> 2�8lـ`8Pده �hوه
8D �lO7 ،cودYD 8هdW6 دیD 6X@] 8D 2�8l`B> دYgدر روی .kA> هWB
k�vج د>Y�`A> دن وY_ cدYD6 _8رD 8هdWر د<دن ی� دی>Y� 89^7 8ه8 ی
هc8 دی8dWه ;29Za7 2P=4 در bZ4a] 2435 6QY5 و [ZDYـq4`A> k<م
). در <یــs رویgــYد ١٠١: h١٣٨٩ــYد<زد (DــcY�8 و هg3ــ8ر<ن، 7ــ2
6D 8D �lO7 م>q4`A> ج>Y�`A> 6D ��97 cYZdد<زد. ه8 27 _8رYh
�Z9g] ع>@<> >W`D> ر@t97 sیWD bZ3:] c8ه W9� cYZd ـ8ره وZa7
2dـ6 وی�_ kـA> هWB 8ن د<دهU< 6 و`;Yd ر>Y� cن 7@رد و<_8وj c8ه
�Z9g] ع@< sـ6 �ـ6 <یD ـ�A8h د د<رد و درYDـ8ر_ cه8 در �6 7@<رد
v>wA27 6`;Yd 6 _8رD 2Uوه�h ت kـZ87ه cWـaD ـ8مd در .W<@ـB
bZ3:] 678ـ<YD در �ـ@زه cYZd c88زهـZ< sZ9ـu3ـ2 و هAدر cqریـ
.kA> هWB د<ده «Zy@] ح وY�7 2::�] زه@� s8[2 در <یa�8�7
� g]> 8DـD 8ـ6 وی�dـ2�D sه در <یWB 6�>85ت <ر��> e�87=ـ c8هـ
ZlO] 2ـ~YD sZ9u32 و هA678 در<YD 8تa�8�7 ـ8م �@زهz<> ـ8تl
�Z9g] ز> c@O< 6D 6_ هWB bZ3:] c8ه W9� cYZd دهYـD هYCD 8رهZa7
هـ8ی2 7^9ـD 2ـA89] Yـ| <یـkA> s، ز69Z7 ر< Dـc>Y <ر<�ـA> 6ـ`vWل
ه2U�D 8D 8 <ز v>wAت �@زه 8a�8�7ت YD>678 درAـ2 ;ـY<هb روش
.kA> وردهj
هـl�97 c8ـ2 و Dـ6 �ـ@ر در 8dم A@م DـA> 8ـ`8Pده <ز <Aـ`vWل
cYZd ه8U< W9`=7 bZ3:] c8ن د<ده WBه <W`=7�Z9g] 6_ kAل و
W9� 8ره روشZa7 6ـD ـ@طDY7 تv>wـA 6ـD �A8h c>YD 2^A897 c8ه
bZ3:] 6�Z� 678ـ<YD در �@زه cYZd 6ـ@ده و >ـD 2ـAدر cqـ8 ریـC9]
هـ8 در �ـ@زه �kZ4D8 _8رYDد د<ر>6aA@] 6D 6X@] 6g4D ،W <یـs روش
6D 2A678 در<YD 8تa�8�7 ورتYـy ح 7ـ952ـ@<ن یـ�Y�7ـ Wـ<>@]
.WB8D
�������ره ه�� ����� ����� ����
�Z9g] bZ3:] c8ـ6 _ـ8ر هD c8ره <�4ـ| در 7ـ@<ردZa7W9ـ� cYـZd
27 64x=7 6 در_ W<�7`4ـ� رو (ـ8رZa7) ¤~8B W9� 8D 8ص~ c>
6D b6 �@ر هDز87ن رو Yـt< 64، درxف 7=ـWهـ kـZD@4�7 ـ@ده وD رو
Page 6
�� روش ٧4�-�� �3�١4٠٠ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
¤~8B s2783 <ی] s`;Yd 6D 8ه bی9ـ6ز7ـ8ن و �ـ@ر هـqd s`;8یـ c>
¤~8B sی> kZD@4�7 W9یjYD نj 6 در_ kA> sـ@د. <یـB 69ZـUZD 8ه
[@<>Q 6D W9@رت _3ـPZ_ ،2ـ2 و یـlZP4] 8ـ2 <ز هـY دو 8Za7ره8 27
k�8� sی� <ز <ی Y6 در ه_ W9B8D bZ3:] ه@O< ،8ـ8وت هP`7 cYـZd
2AW�) kA> ،ر@h٢: �١٣٩.(
bZ3:] 2ـP4`�7 eـ�>Y7 68>ـdW9� c88رهـZa7 8ـD cYـZd :د<رد
kو�@ی> sZZa] ،e�8=7 28یA89B 6ی9ـqd 2D8هـ8 و <>`�ـ8ب ه8، <رزیـ
bZ3ـ@ر [:ـt97 6ـD .69یqd sیY`CD ـ�Z9g] sـ� <یـA@] cYـZd ،8هـ
هــ8 و 8Za7رهــc8 7=ــZa] 64xــa] sZــW<د Bــ8~¤ >�=ــ`4�Y7 sZــ6
27 �3X cWaD 64�Y7 .WB8D 85ت و د<ده��> cورj ـ8زZ< 7@رد c8ه
6D ؛kA> cد<ده �@ر sه8، > _6 <یbZ3ت [:ـ>Yt �ga9ه ر< 7ـWـ<YZd
هــc8 �7`4ــ� هــ8 و Xـ8یqTیs _9ـA .Wــ� A>YDــ8س C<jـqd 8ی9ــ6
27 6_ WB Wه>@~ ¤�U7 bZ3ـ:] W9ـ<>@] �;>Wـ6 <هـD >ه رWـ<YZd
k2 و <و�@یــD8رزیــ> c>YــD روش sیYــ`CD ــ8ب�`<> .W9<8ــAYD cW9ــD
cYZ7>) WB8D و ه8P`A> 27 8ده <ز <ی�Z9g] s هY~j 8یqd 64�Y7 sی69
ZdــcY هــc8 [:ـbZ3 �ــ@ر _4ـ2 روش Dـ6). ١٣: �١٣٩هg3ـ8ر<ن،
W9� egـB 2 _ـ6 در^Z]Y] 6D 8رهZa7١ >YـX> kـA> هWـB ـ8ن د<دهU<
B@د: 27
�������ره (%$ ه�� ����� : ��"!� روش��١� ���� )١٩: ,١٣٩(�"د،
1�"ی�� �/$�� �.�� ) �"ANP(
6g^ــ B eــ Z4O] Wــ ــY; ) c>ANPbZ<ی9 3a] ( eــ Z4O] Wــ ــY; 6<ی9 ی8;`
ــ64 =4A ) 2ــ ^]>Y7AHP2ــ ــk و 7 A> ( e�8ــ =7 c>Yــ D >ن رj ــ@<ن ]
bZ3:] هWZuZh cYZd ی�Y� د _6 <زY_ 8دهP`A> Y]AHP eـ� eـD8�
[Yh c>YD cYد<~`WZuZh e�8=7 6D sه در د>W9`=Z< c8Z و <qD<ر la7@ل
ــe ٢٧: ٢٠١١و<�aــ2 ه=ــ`W9 (�ــs و هg3ــ8ر<ن، Z4O] Wــ ). ;Y<ی9
64=4A ـ8وت¡� egB YZZ{] c>YD >2 رB2، رو^]>Y7 6ـD 2ذه9ـ c8هـ
bZ3:] 8رZ`~> 2 درa�>و c88رهZa7 2ر 7ـ>Y� 8نdW<YZd ـ6 دD 6ـ_ Wهـ
�، ی� <qD<ر [:8A k45 bZ3د2d و <>8�aف]8^A8O7 cYی�h cYZd
هـ8 87>9ـAW9C7 Wـ2، 4�7@ب DـZlO] c>Yـ� در D=ـ8Zرc <ز ز9Z7ـ6
،Y32 و [ـ8یCZـA) kـA> هWB k7�A و k=زی �ZO7 ،8رتz]1
٧٧: ٢٠١٠M .(
27 W9ی>Y; sی> bZ3:] فWه W<>@] 6یـv ،فWیـ6 هـv 6D >ر cYZd
2gZ]83B 6یv 8ر وZa7 bZـ=l] 2D8رزیـ> c88رهـZa7 ـ8سA>YD cW9ـD
bZ3:] ی�Y]87 �A ،Wوی�ه >83ی c8د<رهYD و cYZd 6ـD c>YD >ش ر>
هـc8 �7`4ـ� DـX@] 8ـD 6ـ6 دj kAوردن l7ـ8دیY وز>ـB 2ـ8~¤
¤~8B 27ـ eZgـU] 2یv8D 6یv ه8ی2 <ز Yـ8دیl7 8مz<>YـA و Wدهـ
>83یـW _ـ6 وز>v 2ی8Za7 6ر ر< X@] 8DـD 6ـv 6یـ6 هـWف [ZaـsZ 7ـ2
D8 ر<هC<j sیY`dرq ـ8رZa7 ـ8 یـ�z969 در <یZCD حY� .kA> 69ZCD e�
>=^2 ر< <ز ه8B kO] 2�Y� Y~¤ _24 ی8Za7 8رc <ز هـY هـWف
: ٢٠١MدهـW (�ـ2 و یـ@، ;25Y ر< v 6D 6X@] 8Dیv8D 6ی8U< 2ن 7ـ2
٢٠M.(
bZ3:] 64x=7 6g^B eZ4O] W9ی>Y; �3_ 8D 6_ cYZd 6یـqz] c>
27 eZ4O] و g^B ی�Y� د <ز@B27 ر>Y� 6a�8�7 6 6 7@ردg^ـB .دYZd
6B@~ ،YQ895 ز> ،bZ3:] 2ـ@د 7ـX6 وD 8هW<@Zh ز ه8 و> WـaD .Wیـj
e7`:ـ YTیWـgـ6 یD W8یـD 8C<j ،W<WB ¤�U7 6g^B YQ895 6g9ی>
8A>YDس >@ع <ر[^ـ8ط DـQ895 YـY د<~4ـC<j 2ـW<@B 8 _6 <یs <[:8ل
دهW9ه [D YQ895 YZopـ�h YیYد. <ر[^8ط <qX< در 8U< ،6g^Bن <>8zم 27
). ١٢: ١٣٩١یWgیkA> YT (درc و _8وه،
6B@~ درون c88ز~@ردهD �78ت وa] 2«ه8 [83مT`ـ=D>و c8هـ
هــ8 و [3ــ8م [aــ�78ت و 8Dز~@ردهــD c8ــB@~ sZــ6» درو>ــ2
»2T`=D>و>ـ2 وYZD c8ه 7ـ2» هـWـZ78< 2 درو>ـ2 وT`ـ=D>و .W<@ـB
1. Sipahi & Timor.
'&%ی$��()�
*��+� � �+�ره
@+/ABC*+D
-�./�
�1 وزن
F5+)ره)
!5ی&� �34/ب���1
ه!5ی&� 46��5-/7�
ه)IDیGH ��دن
1&��ر��8 ه!5ی&�
34ی9 �رزی$1
Page 7
��م ��وه� ����� ���� ه�� روش ����ی� ������ ����'� در� ه�� &%زه �"!� �� در (� �(�) ٧6
64ZAو sیY`CD 2<وYZD bZ3:] 6_ kA> c> 2ن 7ـ>YـZd @] ـ8ذ�]> W9ـ<>
YZop] bZ8هP7 و W99_ YZop] و cر>�d 6B@~ sZD cYی�h >ر YـQ895 ه8 و
D 6X@] 8Dـ6 یـ� 95:ـY ~ـ8ص در >tـYZd Y>ـW. در <یـQ sـ@رت
هc8 زوe78B 2X هZ_Y] 63^8ت رو<Dـ� 95:ـB@~ /YـD 6ـ8l7 6ی=6
هZd c8ـYد. hـ� <ز <>zـ8م [3ـ8م 8l7ی=ـ8z<> W97 6م 8t< 24gB 27م
eQ8� 2lZP4] 2، >`8ی�Xـ8 27 زوD 2ـlZP4] 8م >`ـ8ی�z<>YA د و@B
Bــ@>W [ــzZ`< 8ــC< 6ــ8یD 2ــ6 دAــj kیــW _ــ6 یgــWیZ_Y] YTــ| 7ــ2
65@3z7 kز <و�@ی> c> eیWD 6D ط@DY7 c8و ه qیـY^] b�85ـ) kـA8ه
). ١١٨: Y�8D١٣٨٩ز<ده jذر،
6g^B eZ4O] W9ی>Y; sی>YD89D 2d83م وی�] c> k7¥^ـ c8هـAHP
ر8Za7 cYZdرهـc8 _3ـ2 و _h 8ـ�یD ،cYـ6 <ز 8A 643Xد8�a<> ،2dف
6D 2PZ_ bدر �¡ـ8وت �@ر ه c8رd8زA 2AرYD kZ4D8� هـ8 ر< ز87ن و
[@<>W <ر[^8�8ت WZuZhه (و<j YD eD8l`7 2T`=Dن 27 د<ر< D@ده و <;qون
6D 8D >ر YQ895 8نZ7 و sZD (8ز~@ردD 6 وg^B 8~`8رA cYZdـ6 _8رD c>
: ١٣٨٩>tـZTD YـYد (زYDدAـY7 ،k<[^ـ2 در 8A c8X~`8ر 4A=ـ64
٨٨.(
6g^ـB eـZ4O] Wی9ـ>Y; 2]6 5^8رD 2ر< 7ـ c> ز دو> egـU`7 ـ@<ن]
6g^ـB ول> �� د<>=�D :kـ�D Y8رهـ8 و زیـZa7 ز> c> 28رهـ8یZa7
ده9ـkA> W _6 د<دوW`A درون b`=ZA 7@رد 6a�8�7 ر< [UـeZg 7ـ2
64=4A) 6g^ـB دوم �<c <ز [ـYZop<ت Z7ـ8ن �Y`9_ |]>Y7ـ2) و �Dـ
6B@~ و YQ895 B ر[^8ط>) kA86هg^ لY6 _9`ـD روش �8در sی> .(c>
kـAـ6 دD 64ZـAـ6 وD 88رهZa7 2 <زP4`�7 6یv sZD eD8l`7 2T`=D>و
B8DـW. هc>YD 2^Z_Y] c8 <ی8zد ی� Y]87Yh@Aی� 7ـj 2وردن <رزش
W9ی>Y; sZD هW35 8وتP] 4=64 ی�A c86 ه^]Y7 24ـZ4O] c>AHP و
>83یـW _ـQ895 6ـY; Yض AHP 27<یANP 6_ kA> sهc8 روش
b`=ZA 6D و W9`=Z< �^]Y7 b8 هD 64 یـ�ZـAـ6 وD 23Zl`=7 YZ� ر@�
64=4A 6�D>6 ر^]Y7 27 6`;Yd ر>Y� YZop] kO] c> .W<@B
>83یـW ه8 ر< ��ف 27 <یWO7 sودی6DANP k هY �8ل، روش
و یــ� ر<�DــD 6ــ8ز~@ردc ر< Dــ8Za7 sZرهــ8 در Aــ�@ح �7`4ــ� و
<یzـ8د و<8Za7 sZD eD8l`7 2T`=Dره8 در ی� 6D8U7 «�A <ز �Yیـ�
_9ــW. ه9u3ــD sZــA> c>Yــ`�Y<ج یــ� Aــ@Y]87Yhی� ;ــY<هb 7ــ2
k2 <و�@یdو وی� >qX> c8ه bZ3:] �4`�7 c8ء ر< هqـX ه دوWـ<YZd
>83یـW (�ـs و در ی� ز87ن 6D 6X@] 8D ی� 8Za7ر _Y`9ل 8l7ی=6 27
).٢٠٠F :MFMه8g3ر<ن،
�$8$����56ر −"� ���56ر �.��.�"��
) >� ���56ر �.�� : �;�وت ���56ر ���٢�$8$� =6) .�"�� ( =6 ��>) �"
)C: ٢٠٠٩(A@�@ و ه���ر"ن،
9���
ه0ف
�J��ره�زی
�J��ره�
� ه��6ی�
� ه� �L )ح1�<(
��ز>�رد
Page 8
�� روش ٧2�-�� �3�١4٠٠ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
����� ���D�� و �(��� در�< Eزه ��ه�G! Hدر "ی ����
6D 2A678 در<YD c>ـ2 د<ر`;Ya7 وY952ـ@<ن یـ� �34ـdWـZuZh هـ8 و
k;>Y° هWـB 6`~89B Y`3_ e�>W� 889~`6 و یB8< 8دaD> د وWa`7 c8ه
23< 6_ kA> 678ـ<YD |8 در ��8ـC9] W<>@] دYـZd ر>Yـ2 �ـAدر cqریـ
). <YD 6�Yd>678 در2A �ـ8ر�@2D ر< �١: �١٣٩(;`2O و <8Xر8dه،
دهـW، و�ـ2 در یـ� د>Zـc8 ;ـ@ق c>YD ی8دcYZd و 7j@زش <ر<�6 27
�WZuZhه �a�� YZـZـh eـD8� YـZ� 83ت در 7ـ@رد 2 وZ39ـ2، [:ـZD
Wــ ــ@<YD c>78ــ6 درAــ2 و ;Y<ی9 `O7 ــ8ت=Aw7 ن درj c>YــX> c8هــ
¢OD ر و>@B2، دB7@زj 65@3z7 6 ی�_ kPd W8یD و kA> qZT<>YD
87>9ــW 5@<7ــe [ــ8ری�c> ،2 <ز 5@<7ــZuZh eــWه و Dــ6 هــA@Zh bــ`6
YـD 2و 435ـ cYـt< ،cـ2، <�`:ـ8دA8ZA ،2T9هY; ،2gژی@�@�Wی>
�d<ر>ـW _ـD 6ـ6 <یzـ8د ریـcq درAـ2 [ـYZop 7ـ83Z 2ت YD>78ـ6[:3
ــ8dWه ــWهc8 دی ــ@< و ;Y<ی9 `O7 ــ@رد ــWدc در 7 a`7 YZــ A8P] ــ8 و ه
678<YD 27ـ Yـz97 2ـAدر cqـ`@ن ری=T9ی@Z�) ـ@دB1 ،ـ8ر<نg3و ه
�١: �٢٠١�.(
<>Wر_8ر<ن YD>78ـB 6@د دg< kA`6 <یkA> s _6 و�`WZAYh 2ه 27
6X>@7 ت�gU7 م >@ع <ز>W_ 8D 2A678 در<YD 8نllO7 8ی W<> 2ـAدر
ــ6 یــ� �Zــ� <ز _99ــW، 7ــ2 �ــ6 7=ــ24�8 ر< a�8�7ــ6 7ــ2 D ــ@<ن]
ه8 یـO7 8`ـ@<c ه7j c8@زDY7 2B@ط j 6Dر87ن [YیY`=d kA8ZA sده
678<YD bZ36 <ز [:ـ`Aن دj 8] 2B7@زj c8د _ـ6 در هYـ8ره _ـB> 2ه8ی
6^9X 8D 78ـ6 ویـ�ه <ر[^8ط<YD یـ� q_Y3`7 ه8Z=D c8ر ~8ص و _�78
27 .W9B8D
هsZ9u3، د<>=`s <یYy 6`g< sورA> cـk _ـD 6ـZa] c>YـsZ و
bZ3ـ:] c8هـ@T�> ،نj kـZ87ه k~89ـB 64 وx=7 ¤Z�U] cYـZd
8P`7و[D 6X@] 8D 2ـA 6ـ�@ح درZdـcY ;ـYدYd ،cوهـ2 و Aـ8ز87>2
6l^� د د<رد _6 در ی�@Xو sز <یـ> cYح �7`:ـYـB ،24ـ_ cW9ـD
B@د: <�T@ه8 در ذیe <ر<�6 27
ــ/ AB C(ــ ــ9KL> .Nه L>@+ :Cــ*د O C*ــ +D c8ــ ــT�> e78@ه B
bZ3:] bZ3:] c8ه@T�> ،2<�l5 cYZd هWـB eیWa] 2<�l5 cYZd
bZ3:] c8ه@T�> ؛ وcد@CB 2 وA8=�> cYZd
@+/AB C(9هKL> .وهـ&: ب*D C*ـ+D bZ3ـ:] c@ـT�> e78ـB
bZ3ــ :] c@ــ T�> ،cqــ ــ8ن 7} ;@� cYــ Zd c@ــ T�> ،2ــ Pد� cYــ Zd
1. Livingston.
bZ3ـــ :] bZ3ـــ :] c@ـــ T�> ـــ23 و A> وهYـــ d cYـــ Zd cYـــ Zd
2;8U`_>−25؛>WD>
BـــT�> e78ـــ@D c+ـــ*C ,ـــ)ز5)'&: ج. <9KLهـــ)AB Cـــ/+@
bZ3:] bZ3:] c@T�> ،2345 روش cYZd c@ـT�> ،2T<ـ8ر_ cYZd
bZ3:] 64ـ�Y7 cYZd bZ3ـ:] c@ـT�> و c> 6`~89ـB8< ـ8مt< cYـZd
).�١٣٩(7j q_Y7@زش W7یYیk دو�`2،
ریـcq درAـ2 و [ZaـYh sZد<زc در �@زه YD>78ـYD89D 6<یYt< ،sی6
bCAbZ3ن در [:ـ@d8ـ<@d YـQ895 و eم 5@<7ـq4`7=ـ vو> ،cYـZd
<8l`5د و 8Dور 8U7 6Dر_k و ه8g3رc وY� bZ] sZD �ZA<�2 و ه3ـ6
c>YـD (87ی8نY;8ن و _8رAرW7 ،ن>YZd>Y; 643X ز>) 678<YD ر<ن>W78CA
رWZAن 6D ی� دی8dWه Y`U7 در 7ـ@رد jن �ZـA> cqـk _ـ6 یـ�
`~8A W9<87) WB8D W8یD 2B7@زj 678<YD (7ـ@زشj و >@`O7 ،678<YD 8ر
8Z<8o د و@B >YX> ه وWB ش د<دهY`=d W8یD 678<YD s6 <ی<@T� 6g9و <ی
bZ3:] c8هW9ی>Y; ه8 و@T�> 8D 289یBj W978زZ< .kA> cYZd
ه� ی��51
89D bZ3:] WB 6`Pd 6u<j 6D 678<YD زه@� c88ر هZـ=D 2ـAدر cqریـ
bZ3:] 2 <زaZAو �Z� ده و@D Y¥g`7 7`9@ع و c8ـ2 ه�qX 9ـ2 وZ5
27 e78B >25 و _�ن ر>q`<> 8] bZ3:] sد. <ی@B د و>Y64 <;ـZA6 وD 8ه
هـZ{`7 c8ـY و 7`9ـ@ع 7j@زBـ2 و در هc8 �7`�4، در Yd �ZO7وه
Bـ@>W _ـy 6ـYورت ورود Dـ8aD> 6د و �A@ح �8dW9>ـYd 6;`ـ6 7ـ2
95ـ@<ن _99ـD .Wـ6 ر< >83یـ8ن 7ـ643XANP 2 هWX c8یW و <ز روش
27 6<@3< 6D 8ره >3@د:[@<نB> Yزی e�8=7
� در >�(��� در� Jی��ه. ١��K� و ��وه
ریـcq درAـ2 و<D=ـ`D 6ـZZ{] 6ـY<ت و jی9ـWه [}YZZ<ت و jیW9ه YD>78ـ6
هـc8 هـWX c8یـW و [=ـD �4ـC7 Yـ8رت �¡ـ@ر ;9ـ8ورX>c`83ع،
هــc8 دیTــY هــWX c8یــA Wــ8ز87ن 9DــcW و BــA> egــ`8Pده <ز C<jــ8
27 W9B8D cورj@ـ< ،kZ��~ W9<87 2;>W6 <هD 2D8Z`Aن دj 6zZ`< 6_
هkA> 64x=7 e� c8 و <dـt< Yـ8م 7j@زBـ2 هـY و [l@ی8C7 kرت
>Tـ�h cYوهWB8^< 2 و >`@<>ـW [@<>ـ8یj 2ی9ـWه _U@رj YD 29`^7 cیW9ه
23< ،W8ء دهl]د ر< <ر@~ c8¡5> ونYD W<>@] 6ر<�ـ> cWZP7 ن>W9� د<د
. DـWون Bـ� DـD 8ـ6 )١٢٠ :١٣٩MدهU_) Wـ8ورزc و هg3ـ8ر<ن،
egB نW7j د@Xو cW9D 678<YD ،6a78X در WیWX c8ـ2 و هAدر c8ه
Page 9
��م ��وه� ����� ���� ه�� روش ����ی� ������ ����'� در� ه�� &%زه �"!� �� در (� �(�) ٧٧
egB qZ< 2`ZDY] .k;8ی W9ه>@~ cWیWX c8ه kـA> زمv ،sی>YD89ـD
678<YD 6D 2Aدر c86 ه<@d ف <ز>Wهـ> sی> �lO] 6_ W<@B 2�>Y� c>
�Zـh eD8� e^� W9ـB8D 29ـZD .ز> sیـ6 رو در دهـ6 <یـYt< YـZ~> c8هـ
dWZuZh6D 2 هW9ی>q; ـ�8| �@رQ �A@] c> kـZDY] و bZ4ـa] ن>Yـt<
.kA> هWB 8دهP`A>
|�8Q 6ـ=Aw7 6ـ_ Wـ<Wl`a7 2`ZDY] ن>Yt< 8ـD 2ـB7@زj c8ه
[v@Oت درو>W9<87 2 [9@ع q;> ،�D897<ی� [aـW<د ;Zd>YـY<ن و [9ـ@ع
هـc8 [ـWری�، [9ـ@ع ه8، �5ی� و [zـ8رب C<jـO] ،8ـ@ل روش >8Zز
6`Bر YـZZ{] 24 وZـ:O] c8ـ8 هـD qـZ< ـ8رت وt< 2 وD8ـ@ه <رزیـO<
[v@Oت YZDو>2 هu3@ن [9@ع jد<ب و رA@م و [Oـ@vت ;YهT9ـ2،
a78Xـ6، دو�ـX> ،k`2583، <�`:8د2A8ZA ،c، 345ـ2 و ;9ـ2 در
�Z:O`�>.W9CX>@7ن و دیYT<ن ;8رغ
cـ8~`8رA ،6یـYt< sیـ> c8دC9ـUZh ـ8~`8رA 6ـg96 <یD 6X@] 8D
6g^B ،2�8^]ر> W9� و c> c>YD 2T9هY; 6 [9ـ@ع_ kA> 2A678 در<YD
ــ2 7 kــ D8o ــ8ن و =gی Yــ Q895 sیqTــ8ی X >2 ر<@d8ــ <@d و ،Wــ 9_
6D ،زه@� sیـ6 7`�::8ن <یYt< s87ت <ی>q4`A> و bZ8هP7 cYZd8ر_
<ز �^eZ <هkZ3 د<دن 8aD> 6Dد WZuZhه <>=8ن و [�78aت <و CX 8Dـ8ن
<D cـX 6ـc8 ه=`8X ،2یqTی29 د<>� [@زی8U7 ،2aر_`2 و Y_>�7ه
�<D cـW<@Zh ،2^]>Y7 6g^B 6^<8X 8 و [2�Y` W9� e78a و 4A=64_9 د<>
6D c89ور; cYZd8ر_ c>YـD 2d7ـ8دj ـ2 وB7@زj sه >ـ@یWـZuZh c8هـ
kZa�@7 ت وv@O] 8D 2روی8روی YZ� c8ـ8ر هgه ر< ر<هYـt`97 2هـ8ی
2`A8_ �;ر c>YD 2ـ2 _9ـ@>2 7ـA678 در<YD c88ریـ8ن، هz<) Wد<>9ـ
١٠: �١٣٩�.(
_ 8z<j ز> sی>YD89D 2 <[�ـ8ذh 2 درA678 در<YD 2dWZuZh 6یYt< 6
<c در �ـ@زه >tـY و 35ـYD e>78ـc> 6 و ;Y< رBـ`6 رB`6 رویYgد 8Z7ن
27 2Aـ6 درP�w7 6ـ6 ه3ـD >ـ6 ~ـ@د رX@] و WB8D cـ8ن و هـ8، ذaP<
�ه8 و y@7@85ت d8<@d@ن �@زه YD>678 در�a7 2Aـ@ف د<Bـ`6 د<>
2 و A89BــA 2ــ9` )، روش١M٢: h١٣٩Fــ@ر و هg3ــ8ر<ن، (ر�3ــ8ن
8a`7رف در <یs �@زه W] 6Dری� �kZ4D8 _8رYDد ~@د ر< <ز دkA د<ده
6=Aw7 2 وB7@زj c8ه��8� 8D 6CX>@7 c>YD ز> W8یD رو �Zh c8ه
ــــk <ز ــــc>Y �83ی D 2`ــــ A2 و درgی�]>Y`ــــ A> ــــ8ت 5��>
bZ3ـــ:] cYـــZd s؛ <ز<یـــW8ده >83ی9ـــP`ـــA> ـــ8نUرو ه8ی W8ز97ـــZ<
cو�@ژW`7 bZ3ـ:] s`;Yـd c>YD WیWX c8ـ�78 و هX 9ـ6 وZCD c8هـ
bCA sZZa]ر>�dYZop] e7>@5 28یA89B ـ8 وC<j sZـD �D>در �ـ@زه رو
678<YD 6ZC] 2 وA678 در<YD 8تa�8�7 6D 2Aدر c8ه c87^9ـ YـD ویـ�ه
>Ytی2dWZuZh 6 ه=`W9 و vزم <D 8D kAـ8ز>cYT و <Qـ�ح 7ـW<وم
هc8 ~@د و <8P`Aده <ز <qD<رهYD c8وز [ـ�ش Bـ@د [ـYD 8>78ـ6 روش
2Aو 345ـ2 ~ـ@د در e78ـ_ c8ـ6 �9ـD 6ـX@] 8ـD 6د _ـ@B 2�>Y�
2<@dYd9@>2 و د_ c88زهZ< .W9_ فY�YD >ه رW9یj 8ب`BYh c8ه
6D 6<@3< 95@<ن �[ـ@<ن <ز BـY<ی� هـ8، 7ـc> 2 <ز <یs >ـ@ع �ـ�8
WZuZhه و �cWaDW9 _�س درس >8م YDد. <یـB sـY<ی� در a�8�7ـ6
9;8d ،Yh>ر �A@] هWB >YX>W<@78ء �٢٠١( 21 و دیqX �B e78B (
5Y;kـA8ZA ن و>YیWـ8ر<ن، 7ـg32، هB7@زj هـ8، 2 _8ر_89ن و 7@<د
6P=4; 6DYz] ،2a3X 2A678 در<YD c8ـ6 ه;Y� 2 و:�B c8و ه c>
6;Y� 6aA@] 27 c> sیـ> sZـD 2ـP97 8ی k^¥7 eD8l`7 �D>6 رو_ WB8D
27 25Y; ء>qX> �_99ـWه ده9ـWه یـO7 8ـWود [@<>B 6D W9ـY<ی� <;ـq<ی
bZ3:] .W<@B Yz97 8نAرW7 cYZd
bZ3ــ ــ2 [: ;Y� ــ64 <ز <ز =4A ــ� ــW در ی ــ8ن 8Dی AرW7 cYــ Zd
kــ Za�>ــ2، و ــ8م <YX<ی g�> ،ــ8ر ــWیYیk ر;` 7 eــ ــ2 ¥7 435 c8ــ ه
;Yه2T9 _ـ�س و −cW9D، [@<>8یYZd>Y; 2<ن، 8A~`8ر <X`2583 ز87ن
�D897 در دY`Aس رخ دهـW. در 7`ـ@<زن >3ـ@دن ZuZhـB 2dWـY<ی�
Z3:] c8هW9ی>Y; 8نAرW7 ،س�_b 6ـD «ـy>6 وX@] ونWD >ر cYZd
ــW _ــ6 روc [:ــbZ3 ;8_`@رهــ8یz<> 2ــ8م 7ــ2 ــYZop ده9 هC<j c8ــ8 [
27 6D 8C<j 6_ k=Z< 29a7 ن>WD sی> .W<ر>�d bZ323 [:ـt978< ر@�
�ـ@ر )؛ 6g4D <یY; s<ی٢6D W9: ٢٠١٨ ZA) W<YZd2`2 و ه8g3ر<ن، 27
ــ6 D ــ� و Z35 Yــ gP] ونWــ D ،293ــ y روش cYZdــ2 _8ر 345 c8ــ ه
bZ3:] YZd27 رخ c .Wده
هـc8 ه8ی2 7@رد >8Zز <Y; W9<>@`D 6_ kA<ی9ـ6D W <یs د�eZ، روش
bZ3:] 2ـ293 ر< 345ـy cYZd «ـy>و ،Y؛ [ـW99ـ_ Y]W7ـjو _8ر Yـ]
sـ6 <ز<یD 8ـD ـ� روZ9g] sZ9ـ� cYZdـ8ن، هـ8ی2 7ـ2 _8رAرW7 ـ@<ن]
هc8 ه7j c8@ز2B و >8Cدهc8 345ـ2 ر< در dـs`;Y [:ـ8A bZ3ز87ن
W9B8D. در �A@ح �7`�4 7@رد >8Zز c> 27 ی8رY_ cد _WZuZh 6ه
٢@L��� و %�م ���L@ در ����� . ���� ه�� >�(��� در�
� <Aـk _ـ6 AYh s6 <یD �A8h ،زه@� sح در <یY�7 e�8=7 2 <زgی
bZ3:] در q_Y3] مW5 8ی2 ی>Ydq_Y3] 8یj cYـZd 2ـA78ـ6 در<YD c8هـ
1. Ruppar, Gaffney & Dymond.
2. Siuty, Leko & Knackstedt.
Page 10
�� روش ٧٨�-�� �3�١4٠٠ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
bZ33ـ2 د<رد؟ [:ـC7 ت>YZop] 8د یـ>Yـ2، <;ـA78ـ6 در<YD 8نdWـ<YZd
[@<>9ـW ه8ی2 ه=`6D 6X@] 8D 6_ W9 [�:¤ و 8C7رت ~@د Yd 27وه
bZ3:] |ـZ_Y] .Wـ<YZTD 2ـA78ـ6 در<YD YـQ895 8رهD23 درC7 c8ه
bZ3:] وهYـd د و>Yـ;> cـ�<رdYZop] ن>qـZ7 8ن وdWـ<YZd ـ8مt< هـ8 در
678<YD 27 وY_) 2 د<ردT`=D 8ره@U_ 2A8ZA 8مt< 6D ،2Aدر cqری
٩٣: ١٣٩١ه8g3ر<ن، v@3a7 .(678<YD 6ـa78X Y2 در هـAدر cqری
YZ� و q_Y3`7 8وتP`7 8مt< رت دو@Q 6D 27 8مz<> q_Y3`7 .د@B
هــQ895 ،8ــY، ریــcq درAــY3`7 2_ــq [3ــl7 278@�ــ6 در YD>78ــ6
6P�w7 �~ ،82 هU7 kـA8ZA ،8ـ2، ه�>Y� YZD>Wدهـ8 و [ـY^هـ8، ر<ه
هـc8 درAـ2 و Dـ6 5^ـ8ر[ZC] 2ـ6 و [@�YX> ،WZ< و <رزBـYD 2D8Z>78ـ6
Y`=d Y]8و د;ـ qـ_>Y7) cqـ_Y7 k7ـ@g� 6ـPZ°2، وA678 در<YD ش
678<YD 678<YD c>YX> 8C9] 834نa7 8ن وZDY7 و _8ر kA> (2`دو� cqری
) و در ١٧٠: ١٣٨٩[z@یB qـWه <Aـk (<7ـsZ ~9ـ2�W و دهlـ8ن،
678<YD YZ� 2Aدر cqون ریqـ;> q_Y3`7 8هTـU<>وز<ر[�8>ـ6، د YـD ،8هـ
ری8U7 cqر_8A kن در YD>678ه7j c8@ز2B و W7ر هYd ،8وه د<>WgUه
kZ�@x=7 ،24O7 878تl7 و W<د<ر c8رg3زم و هv 2�87 �D897 ه8 و
ــ6 D ــ8نU8زه8یZ< ــ� ــA) Wــ^C5 2<8OــWه 7ــ2 ر< Dــc>Y ر; <YZd ــ�<د و <
).٣F: �١٣٩١=8B ،29Zه
678<YD د درYgدو روی sت <یv@ـO] 6ـD 6ـX@] 8ـD ،2Aدر cqری
YD~ـ@رد<رc <ز YAی� 2A8ZA، <�`:ـ8دc و <X`3ـ258 و yـYورت
YD>678 در��a97 2A و 8Aز8dر YZZ{] 8D<ت <X`3ـ258 و ;YهT9ـ2 و
bZ3ــ ــ`Y در [: UZD k_ــ8ر U7 cYــ Zd ــ`23 و Aــ2 (ر B7@زj c8ــ ه
<c 7ـ@رد [@XـU_ 6ـ@ره8 �ـY<ر �ـ@ر ویـ�ه ) ٢6D: ١٣٩Fه8g3ر<ن،
.kA> وردهj د@X6 وD >23 ر��]Yh 6 و �@زه`;Yd
678<YD زد<ی2 در �@زهq_Y3] 8Zh 2ـAدر cqـ@ن ریu3ه8ی2 هW7ـ
678<YD 2 <>�^8قdی� و وی�>YB 8D 2Aدر c8ه �هـc8 97ـ��8، _ـ8ه
8l7وk7 در 8Z< 6D 6X@] ،YZZ{] YD>YDزهYZd>Y; c8<ن، <هkZ3 د<دن Dـ6
c>YـX> 2 و�>Y� ن در>YZd>Y; و sیW�>ن، و>YیW7 ،834نa7 k_8رU7
Z7jــq هــ8، <;ــq<ی� [CaــW و د�^=ــ`D 2TــX> 6ــZl;@7 c>YــYD k>78ــ6
678<YD د c8هbZ3:] Y`UZD شYی�h ،2Aـ8، رC<j kـZPZ_ c8l]ه8 و <ر
6=Aw7 در cYZdی8د kـZPZ_ د@^CD ی� در <7ـ@رY=2، [ـB7@زj c8ه
kودیWـO7 8>ـ8ت وg7> k~89ـB و c4ـ2 و <د<رO7 8وتP`7 c8هـ
6l�97 ،ـ8ر<نg3و ه cYـZh) 6 د>^8ل د<ردD >ر c>١٣٩٠ :� sی>YD89ـD .(
678<YD د@^CD c>YD |ـZ_Y] ـ@هO< ،2AدرbZ378ـ6 [:ـ<YD 8نdWـ<YZd
678<YD sی> q_Y3] مW5 و q_Y3] 6Xد<رد و در kZ38ر <هZ=D 2Aه8 در
27 sZZa] >8ر<ن، رg327 و هY_) W9_٩٣: ١٣٩١.(
ریـcq درAـA 2ـ9`2 و Y3`7_ـq (<ز هYD c8>78ـ6 <ز 8z<j _6 در >8tم
k_8رU7 69ZCD |Z_Y] ر 87)، <ز@U_ 643X 23< 8دهP`A> 8نdW99_ ـ@د وB
� 6D bC7در B@ر<هl< 2A678 در<YD sویW] 2 و�>Y� ل@x=7 c8 هWـC5
6D YTو 7`�::8ن دی kA>@`O7 7@زش، 7`�::8نj ¤:�`7 وی�ه
678<YD 89سBـ2 _8رB7@زj 2D8ZBو <رز c89س ;89ورB2 و _8رAدر cqری
W<ر< د<ر �l< sیY`3_2X8ـ8ر<ن، (�ـg3ـ8ی2 و هXوزYZ; ١٣٩[^ـ8ر� :
١٣ ،( �د<97ـــU7 6ـــ8ر_k در _ـــ8ه� [Ydq_Y3<یـــ58D 2ـــ¢ <;ـــq<ی
bZ3:] 6D ه وWB cYZd 8هTـU<>ـ�» دA وه وی�ه درYـd د و>Yهـ8، <;ـ c8هـ
678<YD ه وWB 69OQ 2 و<ردP4`�7 6D 2Aدر cqری �95ـ@<ن یـ� hـ�وه
ــYوژه h در eــ ــ6 35 D ــ@ف �a7 2ــ 7 Yــ Zd>Y; 2]8ــ a�8�7 c8ــ ــ@د ه B
YC7) ،cW3O78ر<ن، ١٣٨٧g38ف و هD8^5 در el< ،١٠: ١٣٩٢ .(
ریcq در2A، <یzـ8د � [Ydq_Y3<ی2 در YD89D678<YD<یc>YD s _8ه
bZ3:] b`=ZA ی8ی2 در@h 2 وgD8� 69ZCD و cYZd روش c8زA c8هـ
bZ3:] 6D cYZd 2ح 7ـYورت �7ـYـy 95ـ@<ن یـ� Y7ـ> sـ@د. <یـB
6D روش cYZd8ر_ bZ3:] c8ه W9� cYZd 6D 8رهZa7 Wی9ـ>Y; ویـ�ه روش
6g^B eZ4O] 6g^ـB درون �D>ر< _6 رو c> Yـt< ر< در c>2د، 7ـYـZd
6D ن >3@ده و>W9ح 27 دو�Y�7 8زZ< 95@<ن ی� .W9_
هـZ� c8ـY3`7 Y_ـq و رو 6D د�2dWZuZh eZ 87هZـt< kـ8م <یs <ز
cو ذ e7>@5 >W`D> 6_ kA> زمv q_Y3`7 27 6_ cدWa`7 8نaP< W9<>@]
ZdـcY �ـ@زه a�8�7ـ8ت YD>78ـ6 درAـ2 هbZ3:] c8 و 8DیW در >8tم
WBه، �Y<_6 ه8g3رc و [^8دل >8U7 Ytر_k د<8A89B W9B8D 6`Bی2
هc8 در2A ر< CD^@د WZU�Dه و 2D د�`ـ2 هYD kZPZ_ ،8>678 <یYd sوه
ه8 ر< _8ه� دهW<>@] .W _8ر<ی2 و [YD YZop>678 ه8ی8Uن 27 <یWه
ــ� Z9g] 8ده <زP`ــ A> 8ــ D cWــ aD ــ8م d در bZ3ــ :] c8ــ ــcY ه Zd
2d8ره، وی�Za7W9� 2ه8 و [@<>8ی kـ2 و <و�@یـAرYD 8ـC<j c8ه cW9ـD
ه8D 8 >@ع ی8 7@<رد W<@B و ر<6�D و [A89| هW_Y<م <ز <یY;> s<د و Ydوه
bZ3:] 678<YD ن>@`D نj 8سA>YD 8] د@B ¤�U7 cYZd cدYر<ه^ـ c>
<>Wر_8ر<ن <Y7 و 8D در >tـ8D 6^<8X Y _�3 7`�::8ن و دkA و ه63
eز 5@<7ــ> bـ�<ر <5ـdYo> 2و>ـYZD درو>ــ2 و e3ـ278 5@<7ـ] s`;Yـd
; ،c2583، <�`:8د`X> sیWـD د و@B sویW] 6 وZC] 2A8ZA ،2T9هY
e�8=7 YD 8 ی8;`6 وl]2 <رA678 در<YD 2 وB7@زj 8مt< kZPZ_ رت@Q
.W7j ��8; 6`B�d ز> Y`CD 2B7@زj ت�gU7 و
Page 11
��م ��وه� ����� ���� ه�� روش ����ی� ������ ����'� در� ه�� &%زه �"!� �� در (� �(�) ٧٩
[@<>W9 87 ر< در <ی8zد و Y`=dش هYD 27 8 <یs، <یq;> �Z9g] sون
678<YD وب YـD 2ـ2 7^`9ـA78ـ6 در<YD ـ@نu3ه cWیWX 2Aدر c8ه
cـ8[2 ر ی8رZ� e8ت �^4ـ2، 5@<7ـa�8�7 ز> c8رZ=D W9�Yه .W9<8A
ریــcq درAــ2 در Zl;@7ــk در �Dــ� 7jــ@زش، hــ�وه� و YD>78ــ6
>aPــ8ن ه7j c8ـ@زش 5ــ2�8 ر< <ز دیـ8dWه AـW78C<ر<ن و ذAw7 c=ـ6
D 6�@DY7ـt97 6ـ@ر UZhـj k;Yی9ـWه >tـ8م 7jـ@زش 5ـYD 2�8رAـ2
، YB 87> ،W<> YZdCOVID−19<ی� 83ZD W9<87 2<>YODرc هY_ 63ده
6=Aw7 6ر د<د _ـ>Yـ� YZopـ] kO] 8نCX YA>YA 2 ر< درB7@زj c8ه
58D¢ <ی8zد <~`�ل Y`=dده در ZA=ـ`7j bـ@زش و hـYورش و vو>
678<YD cqـ6 ریD 7ـ@زشj kCX YZZ{] |X@7 8Z<8o و WB 2Aدر c8ه
6=Aw7 2783] c>YD 2gZ<وY`g�> 7@زشj k3A .WB 2B7@زj c8ه
678<YD 2 7^`29 درAدر c8ونهq;> ،وب YD وهYd 8د ی>Y;> YD 2هـ8ی
kــ A8ZA ــ@ن u3ــ6 ه 78<YD ــ8ن ــ�<ر<ن، 7`�:: d ،2ــ Aدر cqــ ری
ه8 و �ZlO] q_>Y7 و [@8ZDY7 ،6aAن، ;YZd>Y<ن، و<�ـWیs و... د<>8TUه
<;Y<د دیW9<87 cYT 7`�:¤ ;89ورc <��85ت، �ـY<ح Z;>Ydـ� و
� 3C7ـ2 ر< در [ZaـQ895 sZـYD Y>78ـ6 درAـ2 l< 6<8A7`�:¤ ر
6D WC56ـX8 �ـ6 درD وب YD 29`^7 2A678 در<YD 6g9ی> .W<ز ه د<ر> c>
هc8 در2A ر< در <~`8Zر ~@د ریq_Y3] 678<YD cq یW5 8م [Y� q_Y3ح
bZ3:] |Z_Y] ه@O< 6D ،k;Yd Wه>@~ YZop8ن و [ـdW<YZd ـ�<ر<ن درd
678<YD 22 و [@<>8یAدر c82 هd2 د<رد و ه8 و وی�T`=D 8نAرW7 c8ه
23< 678<YD Yن ه>@] YـZ� >وب ر YـD 22 7^`9ـAدر kد<>=ـ qـ_Y3`7
،2X>YA)١٣٨M :٨٢ .(
رود _Z� e7>@5 6ـ8[2 7ـYD89D Yow<ی6D s دvیe زی8د8t`<> cر 27
DـZl;@7 Yــk در �ـB 2ــY<ی� YOD<>ــP`7 2ـ8وت <ز 5@<7ــZ� eــ8[2
رو A> 8Dـ`8Pده <ز ;Y<ی9ـW ه3a7 c8@ل W9B8D؛ <ز<یkZl;@7 s در ز87ن
6g^B eZ4O] 8ـA89B ی�Y� ز> c>kی2 و <و�@یـ bـC7 e5@<7ـ cW9ـD
b`ـــ=ZA 2یـــ8ی@h ¢58ـــD 2ـــgZ<وY`g�> cYZdدر یـــ8د kـــZl;@7
bZ3:] Yow7ـ e7>@5 kو <و�@ی kZ3ن <ز <هWB 8هd j 8D ه وWB cYZd
YZop] درو>2 و �D>رو ،W9ی>Y; sدر <ی sیـ> ،YTیWـgی YـD 8ـC<j cر>�d
678<YD دY_ kی>Wه q_Y3] مW5 k3A 6D ،2CX@] eD8� ن>qZ7 6D >ه8 ر
هc8 د�Zـ�، هWX 2345 c8یW و <رزی2D8 در >`8D 6zZ _8رYDد روشو
YZ� kZayدر ی� و W9<87 2<>YOD 2 وaZ^�COVID− 19 �l< ،
.kB>2 دB7@زj W<رو kی@l] 23 ر< درC7
٣N��O� . A�% زشG�J در P<���
kدو� W9�Yه bC7 8ه ،W9`=7@زش 2�85 هj �D897 sZ7p] eO7 sیY]
ه7j c>YD 8@زش 6D 2�85 و64ZA دو��D897 87> k <~`:8ص د<ده WBه
8Aل 8U; k45 6D 6`B�dر 35@27 _8ه� یA> 6`;8ـk ٣٠در �@ل
ه7j c8ـ@زش 5ـ8D 2�8یـ٣١٩6=Aw7 .( W: ٢٠٠M(ه@ و ه8g3ر<ن،
2U�DYo> و kZPZ_ W9<>@`D 8] W<YZd 6 _8رD و W9D8ZD >2 رP4`�7 �D897
g< .W99ـ_ sZ7p] 8ز<رD 6D 2ی@T�A8h c>YD >2 ~@د رB7@زj q�8ـ6 �ـ`
>qـz7 ـ@عy@7 7ـ2�8 یـ� �D897ـ ¤Z6 [�:ـ_ kA> نj ،kZ3ه>
>k=Z و 8DیW در ی� ز69Z7 و2aZA <ز <8g7>8ت و Yow7 e7>@5 دیـWه
). ١�٢: B١٣٩M@د (~YA 2l�8وش و ه8g3ر<ن،
6ZAر@D ،k8>| دو�X 6 35@27 <زXد@D e78B �D897 sهـ8 یـ8 <ی
ی2 ه5�D c8@ض [8lZlOت 35@27 و ~:@Y� ،2Q<رد<دهـ8 _�3
kxZی6 <ز هYCـB ،6Xد@D sZ7p] 8[2 وlZlO] c8ه W7ـjهـ8 و در c8هـ
� ~:@e¥7 2Q در7jـB8< Wـ2 <ز و�ـ� و <هـW< 7ـ2�D .W9ـB8D
�z9ــ A ،�D8ــ 97 ¤Zــ :�] c8هWــ ــY; W<ی9 ــ8Tه 8Dی U<>د sی>YD8ــ 9D
9DـcW ر< _9`ـYل و 7ـWیYیk >83یـW و Yg435د، [D sZ7p@د6X و ز87ن
C7 6ـb و ;ـ@رD cـc>Y هـ8، یـ� و°PZـ رو W7یYیk <یY; s<یW9 <یs <ز
bZ3:] دYg435 د@^CD ر@t97 6D 8هTU<>8ن دdW<YZd 2ـ8ن 7ـB ؛WـB8D
زیD sZ7p] >Y@دUZD c>YD 6Xـ`8C< Yدهـ7j c8ـ@زش 5ـ2�8 7ـD �^]Yـ8
6Xد@D و kA8C<j دYg435 ـ8نU< �ه7j c>YD >qz7 c8@زش و �hوه
هــ8 و هــ8Za7 ،8رهــ8، وزن ده9ــW _ــD 6ــc>Y هــY یــ� <ز �Dــ� 7ــ2
Bـ@د (Aـ8ز87ن هg3ـ8رc و >8P`A> 2<@d8ده 27هW<> cYZd @d c8<زه
،c6 <�`:ـ8دaA@]ـ8ر<ن، ٢٠١٠g3وش و هYـA 2l�8در ~ـ eـl< ؛
١٣٩M :١�١.(
bZ3:] c>YD 643ـX 8ه <زTـU<>د دYـg435 �z9ـA ،8نdWـ<YZd
[@<>ـ7j W@زش و [8Z=D �ZlOر Yg435 .kA> bC7د ی� b`=ZA 7ـ2
U7ــYوط Dــ6 <یــy@7 sــ@ع <;ــq<ی� د<ده Bــ@د _ــ6 97^ــ� _ــD 2;8ــ6
sیqT8یX د. <ز@B 8ص د<ده:`~> bC7 8`^=< c8ه sی> Y�8ـ6 ~ـD ،رو
�هW] c8ری2z در [D sZ7p@دXـ7j 6ـ@زش 5ـ2�8، [�:ـZ¤ _8ه
_ـg435 6ـYد یـ� د<>Uـ8Tه D`@<>ـW �@ر8D �^97 cیB 69ZCD W@د؛ Dـ6
�ـP� e�>Wـ¶ BــWه یـ8 �`ــYD 2[ـY <ز ر�^ـc8 ~ــ@د B8DـW (هــ@ و
8dن در Aــ�» YZd>ــ9D .( WــYD8<یs [:ــF٧٣bZ3: ٢٠٠٧هg3ــ8ر<ن،
7`9ـ@ع و 7`9ـ�8· v@3ـa7 62 _ـ;>Wـ6 <هـD 6ـX@] 8ـD W8یD 8هTU<>د
ه8یUـ8ن ه=`qZ7 6D 6`=D ،W9<ن �D897 <~`:8ص د<ده WBه، <>`�ـ8ب
Page 12
�� روش ٨٠�-�� �3�١4٠٠ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
95ـ@<ن 7¥ـ8ل <dـY هـWف ). Dـ٣٣�6: ٢٠٠Mر< W99_ 69ZCD (ه3ـ8ن،
bZ3:] 6ـD ـ�ZlO] 7ـ@زش وj kـZPZ_ �8dW<YZdن د<>Uـ8Tه <;ـq<ی
[ـB8D YـW، و llO7ـ8ن 7ـ8هY]Y و DYz]8Dـ6وW�`A> 64ZA<م <Aـ`8د<ن
bی69 هqه � ر�h8< .WAیYt< 6D Y 27 هYd cY7> 8یq ز87ن <;q<ی
bZ3ـ6 [:ـD ـ@ر _3ـ�t97 6ـD و eZد� s6 <یD 8ن و ر;ـ�dWـ<YZd
ZdـcY هc8 <[�8ذ WBه �^c>YD 6_ 24 7=ـe�8 [:ـbZ3 >@<�¤ روش
7j@زش W9� 8D 2�85یZa7 sـ8ر یـ8 هـWف (7¥ـe [�:ـZ¤ 97^ـ�)
ZdــD cYــ8 هــc8 [:ـB8D bZ3ـA> ،W9ــ`8Pده <ز [Z9gـ� A897ـ| >3ــ2
<c د<رد. q7یـk <ر<�ـB 6ـWه دیTـ8Za7 Yره8dW9� c8>6 <هkZ3 وی�ه
bZ3:] 2<8^Z`Uh b`=ZA �A@] kA> s8ر <یZa7 W9� YD 29`^7 cYZd
_6 و�`2 دی8dWه رو29B در 7@رد �Tـ@>g435 2TـYد روش وXـ@د
�ـY<ر د<رد، د<رد، _Y; e<ی6D k^=< W9 7ـ@<ردc _ـO] 6ـk [ـj YZopن
). ٢: B٢٠١٩@د (87ر[q9Z و ه8g3ر<ن، [8PB 27 Yف
�Z9g] ی� <ز Y8 _6 هz<j ز> ،sZ9u3ـ2 هdوی� c>هـ8 د<ر c8هـ
YD~ـD 2ـZa] 6ـsZ <هZ3ـk >=ـ^2 یـ8 ~8ص ~@د 27W9B8D، 7ـ¥�
sیqT8یX kو�@ی> bZ364 [:ـxیـ� 7=ـ c87ـ2 ه cYـZd و Wد<ز>ـYh
هـ8 در 8یqTیYDs~2 دیc>YD YT <>`�8ب ی� 3z7@5ـ9ZCD 6ـ6 <ز Xـ
kودیWO7 s`;Yd Yt< در sZ� 27 ،W9`=ه |A897 8ه sـ@<ن <ز <یـ]
ویـ�ه در [�:ـZ¤ هQ 6D 8@رت [8P`A> 2^Z_Yده >3@د _D 6ـ6 روش
c88_`@رهـ; bـ@رت هـQ sیWـD >Y؛ زیـkـA> kـZ3ه> q�8� �D897
sیqTـ8یX 2^=< kZ3س (<ه@=O78< bZ3ـ:] c8هـ bو هـ (cYـZd
kودیWO7) س@=O7 c88_`@ره; c8ـ8 در هC<j sZD �D>و رو (�D897
27 6`;Yd Yt< bZ3:] e�8=7 e� د و در@B هWـZuZh cYـZd e7¥ـ c>
6yY5 8ب�`<> �Zh ت و�ZC=] 8نg7 ه، <>`�8بW99_ ،8ـy8l] 29ZD
2435 cدYDو _8ر Y] 27 Y] ،ـ8ر<نg3ه@ و ه) W9B8D٢٠٠٧ :F٨� .(
bZ3ـ6 [:ـ_ kـA> Y�8~ sیWD sی> kـ6 <و�@یـD b9ـ6 هـZCD cYـZd
sیqT8یX 27 6`=D>و �D897 kودیWO7 6D bه8 و ه e7>@5 sو <ی WB8D
6D W8یD bر ه@� .W<@B 6`;Yd Yt< ز87ن در
, ���D�� . ����� در Q$5O� ��"G% �(��� در�< ����
bZ32 [:ـdWـZuZh و kـZ3ه> Y`UZD در c>YD 678ـ<YD در cYـZd cqریـ
2Aدر �Bـ@د ه2P4`�7 c8 در �7j 6�Z@زش 8B> 2�85ره 7ـ�h 6D 2وه
j 6 در_ bZ3ر< در [:ـ cدWـa`7 c88رهZa7 و e7>@5 8C< cYـZd sیـ> c8هـ
ZdـcY در هـY 7ـ@رد <>W و [:ـbZ3 �@زه و در YD>678 درYow7 2A د<>=`6
�78X 6D 8زZ< .و<>2 د<رد>Y; Yt< kو د� cYT<
<��. ~=ـYوc و هg3ـ8ر<ن 5@<7ـe 7ـD YowـY; Y<ی9ـh Wـ�یYش
s 5@<7ـA>YD eـ8س <>W. <یـ >@jورc در YD>678 در2A ر< YDرY_ 2Aده
ZdـYد، P`7ـ8وت <Aـk. در <j@< 6_ cورc در jن <>8zم 27 >@ع �@زه
<ی�h YD Yow7 e7>@5 �ZlO] sیYش >@jورYD YD c>678 در7j 2A@زش
2d2، وی�A678 در<YD �9هY; e78B 8رZa7 8رC� 6D ن>Y2�85 <ی c8هـ
2dوی� ،cورj@< 8نdW<Yی�h kA8ZA ،cورj@< c8ن ه�_ �ZO7 c8ه
8Za7ر YD e78Bد<Y`U7 kB <ز YD>678 در2A، هWzه زیYZhY<7@ن و
هYD c8>678 در2A، ه@یk رA ،24Z:O] 6`Bـ@<د <��5ـ8[2 <رزش
هــc8 _99ــ8dWن، >ــ@jور Dــ@دن، <رزش Yz7یــ8ن، <>ZTــqش <Aــ`8Pده
ــ`8Pده A> 8دهP`ــ A> شYــ T< ،8نdWــ ــ^2، _99 =< kــ ــ8dWن، q7ی 99_
CـD bـ@دن، �hی8A ،cYد8P`A> ،2dده و ��h ; eD8ی8U7 ،cYهWه jز7@ن
kA8ZA ،c8رd8زA ،c2583، <�`:8د`X> �ZO7 ،7@زشj 8مt< c8ه
27 bZ=l] c2 و ;89ورA8ZA ،ـ8ر<نg3و ه cوYـ@د (~=ـB١٣٩١ :
١٣٨bZ3:] W9ی>Y; Y7> s6 ). <یD ورتYy و egU7 >ر cYZd cYZd8ر_
_W9؛ 8Za7W9� cYZdره ر< دو�W9<ن 27 هbZ3:] c8 روش
_6D 2PZ وWC7 64ZAی@ن و در �hوه� دیQ 6D 6_ cYT@رت ب.
ه8g3ر<ن و 8D هWف 8A89BیD Yow7 e7>@5 2ـZPZ_ Yـk یـ8دcYZd در
،kـ;Yd رت@Q 28هTU<>2 دgZ<وY`g�> 7@زشj q_>Y7ره ١١٧>qـd
8D 6Z27 <و�@CP725 و ١٧Y; 6�@l7� ـ�<رdYZop] 24ـQ> 6�@l7 ره>qd
2D 245 e7>@5 |�8� در cYZdی8د kZPZ_ YD ی�>YـB 69 وZ76، ز�A>و
ZO7 cـ8~`8رA c@ـT�> |ـ8 در ��8ـC<j sZـD �D>8ی2 و روA89B 2�
:WB 6�>ر> eح ذیYB 6D و bZAY]
١U+L(FO &V(+Wو <رز >*)> ،&7>*Y . &یـ)دده C(ه−:C*+Dیـ)د
>8Tه hـd>W@ژیZ�@] ،2gـO7 W`ـ@<، �Y<�ـ2 و 7ـWیYیa] kـ�78ت،
�Y<�2 و<�A و W7یYیk <رز2D8ZB ی8دcYZd؛
<>ZTـqه و <ر[^�8ــ8ت ، 8Bی=ـ`2T . وی?Dـ& >ـ)5\ن <'3ــ)'&:٢
<>=8>2؛
٣:Uی 8A 2<8^Z`UhزW7 ،2<87یYیk و ره^cY؛ . 65ی*
^:GH+5ز . Y7@زش، زیj �ZO7 و Y`=D ،cYZdه�9 ی8دY; k~8A
2d2 و وی�gZ<وY`g�> cYZdل ی8دW7 ،c89ور; b`ـ=ZA ـ8ص~ c8هـ
ی8دY`g�> cYZdو>2gZ؛
Page 13
��م ��وه� ����� ���� ه�� روش ����ی� ������ ����'� در� ه�� &%زه �"!� �� در (� �(�) ٨١
هـــ7j c8ـــ@زش Aـــ8~`8ر و A8ZAـــk: . >9<5ــ` 45+_ـــ&�
).٨٧: ١٣٩٠;89ور<>WC7) 6ی@ن و ه8g3ر<ن، ;Yه�9 −2�85
k_ـ8رU7 68ن د<د _ـU< �_99ـ8dWن یـ8دcYZd ر< در >`8ی� �hوه
_W99 و W<Wl`a7 _ـY`g�> q_>Y7 6و>Q 6D 2gZ@رت el`=7 در >23
Yow7 e7>@5 ،cYZdی8د W9ی>Y; هW<ورj د@X6 وD e7>@5 وYd ن درj در
k~8AY64 زی~>W7 e7>@5 2 وT9هY; 29 و; c8ـ� ه_ Yd 7ـ@زشj ن
.kA> 2�85
) �hوه2U ر< 8D هWف 8DزA89Bـ١٣٩M 2ج. 8CXن و ه8g3ر<ن (
6P�w7 8د وaD> 2PZ_ ر<>6 و@g; e35ـ YـD 2ـ2 7^`9ـA78ـ6 در<YD c8ه
.W<8م د<دz<> 2A678 در<YD 8د<ن �@زه`A> ت>Yt< 8سA>YD نj eZ4O]
هc8 <ی8U< �ZlO] sن د<د _YD 6>678 درg; 2A@ر<>6 د<ر<c هkP ی8;`6
De7ـp] Wa و Yـ6، ه9ـP�w7 �9ـh 8ـD YـgP] ورشYh ،6P�w7 6< 8D 2ی>Yd
زی^89B8~`2 د<ر<c ه6P�w7 kU، <در<´ و >YTش 8D هPـP�w7 kـ6،
bZ3ـــ6، [:ـــP�w7 6ــ8 >ــD 64x7=ــ eــ6، �ـــP�w7 kــUــ8 هD cYـــZd
8D c> .WB8D هO7 6;Y� 27 6P�w7 kPـ@رc و [@C7 6aAـ8رت
B@د <8aDد و 8Za7رهc8 ه8U7 8هWه 27 �@ر_6 در <یs >3@>6 ه83ن
bZ3:] 678ـ<YD 7ـ@زش 5ـ2�8 وj در �ـ@زه cYـZd د وWـa`7 2ـAدر
95ــ@<ن 7¥ــ8ل در hــ�وه� CXــ8ن و هg3ــ8ر<ن ZuZhــWه ه=ــ`D .W9ــ6
)١٣٩Me7p] 29aول ی> WaD ( 6ـP�w7 e78B ی2، ~@د>Yd e7ـp] c8هـ
_h ،e35 sZ� YD WZـ� <ز 8l7 ،2PZQ@] ،e35ی=6 p] ،c8دl`<> ،c>
، [7pـ Y`U7 e7p] 2د 435ـYـ~ YـD WZ_ p] ،247p] ـ8رتt< ،29ـ; e
[@<>9ـW هـ8 7ـkA> 2. در >`6zZ <ی�Z7>W_ 6_ 6`g< s <ز <یـP�w7 sـ6
bZ3:] 23 درC7 �l< 6ـD) WB8D 6`B>2 دa3X c8ه Wی9ـ>Y; وی�ه در
�ـD b_8ـY� Y<�2 و [WویYD s>678 در2A) <هZ3`2 وی�ه د<رد.
bZ3ــ:] c88رهــZa7 دWــa] kــA> 2CیWــD 64x7=ــ ،cYــZd
:]bZ3 egU7 >ر cYZd ،27د (~8دY_ Wه>@~ Y]٣١: ٢٠١٢ >Y؛ زیـ(
c>YD <[�8ذ ی� [:8D W58=7 bZ3یD W`@<ن، <رزش هY ی� <ز >`ـ8ی�
�Zh ،WB Wه>@~ eQ8� bZ3:] ز <[�8ذ> �h 6_ >9ـ2 <�`2�83 رZD
6D ده وY_ رزش> s293 <یy 8ی=ـ6 �@رl7 23_ 8سZl7 25@< 8D >ه8 ر
@3< 2AرYD >ر kZl;@7 و <�`83ل c88رهـZa7 �د. <یs _ـ8ر Dـ8 <;ـq<ی
bZ3:] هWZuZh 8رZ=D 8ر_ cYZd ه و ~8رج <ز [@<>ـ8ی2 <>=ـ8نWB c>
27 .WB8D
R ���D�� . در >�(��� در�Sی�� (��ز��"�1
<ز >8llO7 Ytن و �8Z78ن YD>678 در8D 2A رویgـYد یـ8دcYZd 7ـ8د<م
8ت <�8A89B ،Y3aی8Z< 2زهc8 و<�6a78X 2a و ;Zd>YـY یgـ2 <ز <�q<7ـ
2) و _4Z;8ـ٢٠٠FW( YD 2�>Y� bC71>678 درT<v .kA> 2Aـ@رث
)٢٠٠٨_p] ( مW5 6 وa78X 24{B و c8د:`�> c88زهZ< YD فYQ WZ
وی�ه ;YZd>Y<ن ر< در 8A89Bی8Z< 2زه8 7@رد 8U7 6D W97ر_Y;> k<د 6��5
؛ >lـe در ٢٠٠٨و _4Z;8ـ٢٠٠F ،W <>T<v) Wـ@رث، <>`8lد �Y<ر د<ده
[Yیs 7=ـ64x در ز9Z7ـ6 یYD89D . (bC7 ،s<١٣٩٢_Yی23 و ه8g3ر<ن،
_W� YD WZس و 83dن د8Z< kAز p] ،2z9A 678<YD ر_8ر<نW<> و cqریـ
8D 2z9A روش A> 2345ـk. <یـllO7 sـ8ن W5م [@q� 6D 6Xوم >8Zز
Wه هـc8 �ـWس زده Bـ W<Wl`a7 [8 _9@ن YD>678 در8A>YD 2Aس د<ده
_ـ8ر X@7ـ| <>W. <یs در8Dره >8ZزهYZd>Y; c8<ن و W] 6a78XویWB sه
bZ3:] ده8 وY^8ده8، ر<هC9UZh 8] هWB cYZd ��>و YZ� 8نU89>6 و ه8یZD
Yزی cر@x] ی� W�8; ،8ر<نg3ی23 و هY_) WB8D 289یD٩٢: ١٣٩٢.(
T/<�S�5) و ����
kـZ4D8� 2ـ8یA89B فW8 هـD �هـc8 هـc8 یgـ2 <ز روش <ی�h sوه
k83ی� bZ3:] هW99_ 6g^B eZ4O] 29 روشaی cYZd ـ@رt97 6ـD c>
678<YD د@^CD 678<YD 2 وAدر c87@زش 2�85 هj 8مt< 2 درAدر cqری
.WB 8مz<> eهـ8 و 5@<7ـYZ{`7 YZop8ن د<د _6 [ـU< 6a�8�7 s8ی� <ی`<
kCX YD 2<و>2 و دروYZD �ZO7 8وتP`7 678ـ<YD هWی9ـj cYـZd c8هـ
� q=D<ی2 د<رد.l< 2A9 درDوزY7> هWZuZh 8نCX در sی>YD8 66 ه3ـ_
69Z79^6 زX ـ8م ه8 وt< در W8یـD ،W9`ه=ـ YـZZ{] در �8ل k5YA 6D 8ه
�Y<�2 و YD 8Dر2A و 8Dز>W7 cYT<وم، [�ش B@د _7j 6@زش 2�85
678<YD cYT<8زD و sویW] هW9یj YD 29`^7 2Aدر c8ه WـB8D 2وه�h 8ـ]
2<@dYd9@>2 و د_ c88زهZ< 6 [83مD W<>@`D c8هYh ـ�A8h هWی9ـj 8ب`B
.W78ـ6 ده<YD ن، 7`�::ـ8ن و>YیWـ6 7ـ_ kA89a7 ن>WD sن <ی>qریـ
YZop] دWa`7 e7>@5 8] W<8ز د<رZ< 2Aه2 درW<87ـ8زA ـ6 وZC] YD ر>�d
kZ�8a; 678<YD 2345 و c8ه k8ی2 و <و�@یA89B >2 رAدر c8ه cW9D
د<د ZP7ـd Wــ8م >83ی9ـW و در CXـk <ر[lـc8 <5¡ـc8 ~ـ@د و DـYون
.W<د<رYD
1. Longworth.
2. Coffild.
Page 14
�� روش ٨٢�-�� �3�١4٠٠ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
27 8`A>ر s3@5ـ6 در <یz7 ز [@<ن> eز 5@<7ـ> c> 2dW43ـ6 ز>ـX
[YZd>Y; 24Z:O<ن �^e <ز ورود 6D د<>8TUه، >O@ه 7jـ@زش j>ـ8ن در
دور<ن [eZ:O �^4ـz] ،2ـ8رب و jرزوهـj c8>ـ8ن، <ر[^ـ8ط رBـ`6 و
678<YD 6;Y� دنY_ 2، د>^8لa�>2 وdW<8 زD ط@DY7 2Aدر c8ه YZ� c>
aA@] ،24Z:O] 6`B8 رD �^]Y7 6aـA@] ،Wـ@<هB 2D86 [@<>8ی2 <رزیـ
ه8 در YB<ی� [8l`<> YgPد24Z4O] ،c، <ر[^2�8 و 8C7رت _8رYDد <یWه
8D >ر WیWX 678ـ<YD ـ8 درC<j ن>Wـl; 6D 6X@] ـ@د وX@7 2ـAدر c8هـ
�د<دهـt< c8ـ8م هc8 <ی8zد WBه در <Yo _8ه� _ZPZـD kـYون ��8
7j@زش 5ـ2�8 ر< A89Bـ8ی2 >3ـ@د _ـD 6ـh c>YـYورش د<>Uـz@ی8ن
6D و W<@ـB 6`;8یWـBر 95@<ن <;Y<دW9<>@`D 6_ c <ز >g; YtـcY _ـ�78
j 2 درTUZ3ه cYZdی8د bC7 د و@B 698دیC< 8C< 3ـ�_ W9<>@`D 6g<j Y]
.kA> زمv ،W96 >83یa78X 6aA@] 6D 2�@^� eD8�
) O7`ــ@<YD c>78ــ6 ١٣٩٧) و (١٣٩M_Uــ8ورزc و هg3ــ8ر<ن (
}YZهـ3C7 c8ـ2 هW] c8ری� ر< <ز 43Xـ6 7` در2A و _kZPZ روش
27 6_ W9`=<>ه دWی9ـj 2ـ8ی<>@] WـBر YـD Wی8ن [@<>ـ@zـU<>وهـ2 د�h
)، 785ــ١٣٩M e[dYZopــ�<ر B8DــW. ه9u3ــsZ 5^ــcW و هg3ــ8ر<ن (
6a78X 2�87ـ@زش 5ـj هW9یj 2A678 در<YD 24Q> 6�Wر< د� cر@O7
<>W. <یY<ن Y_ 2;Ya7ده
ـــWق ـــ8ن و روی9 ـــ@ر>٢٠١F2( 1<ر_ ـــ@ )؛ _ g9X2 )؛ �٢٠١(
ـــ8ر<ن g38س و هgـــ A٢٠١( 3ز<و<دM29Z�8ـــ X>Y_ ؛ ٢٠١٩( 4)؛(
)؛ ٢٠٢٠( 6)؛ د<´ دو< و هg3ــ8ر<ن٢٠١٩( xX5@>ــ� و هg3ــ8ر<ن
ــ8ر<ن g3ــ� و ه ــ٢٠٢٠6( 7ه@<> D ( روش cYZd8ر_ Wــ ــWX c8ی ه
bZ3:] 678<YD YZZ{] ،6aA@] 69Z7ر< در ز cYZd c8ـl]2 و <رAدر c8ه
kZ�8a; kZPZ_ 6`=<>د Yow7 2B7@زj c8ه >.W<
sی>YD89D ،bـC7 sـ6 <یـD 2ی@Tـ�A8h c>YDkـAر دWـ8ر<ن و <>ـ_
678<YD 2Aدر cqـ6 ر<�`ـ2 در ریD W9ـ<>@`D 6_ W9`=ه cر>qD> W978زZ<
2dWZuZh s8ن <یZ7 bZ3ـ:] s`;Yـd c>YـD >ر YZ=7 ده وY_ k_Y� 8ه
.W983ی< eZC=] kAدر c8و ه k~89ـB ـ6 د>^ـ8لD k6 د�D W8یD 8ن<j
kــ ــc>Y <و�@ی D 6ــ _ W9ــ B8D 2Xــ8ر ــ2 و ~ ــc8 د<~4 ــYZ{`7 cWه 9D
1. Erkan & Rouyendegh.
2. Korniejenko.
3. Zavadskas, Antucheviciene, Turskis, & Adeli.
4. Kraujaliene.
5. Jeong, , González-Gómez & Cañada− Cañada.
6. Duc Doa,e at el.
7. Huang, Hsieh & Usak.
bZ3:] qـZ< و kA> cورYy 2A678 در<YD 8تa�8�7 در �@زه cYZd
bZ3:] م>W�> Yه YD 6_ 2ه8یW9ی>Y; و e7>@5 YZopـ8ن [ـ<j cYZd ـ�<رd
s؛ <ز<یkA> 6D ـ� روZ9g] cYZd8ر_ bZ38ن [:ـ^Z`ـUh c8و هـ cYـZd
<Z4O] W9 cـB eـ^6gوی�ه ;Y<ی 8Za7 W9� cYZdره 6D هbZ3:] c8 روش
[@<>W در <یj 6D bC7 s>8ن ی8رc رW<8A _6 <یD Y7> sـD@< 6ـ6 ~ـ@د 27
sZــ Za] و bــC7 8رZــ=D �ــWه >lــ ــ8م _99 t< ــ8~`8رA kــZPZ_ در c>
678<YD 678<YD 2 وAدر cq2 د<رد. ریAدر c8ه
_ZـD WـA89B Yـ8ی2 5@<7ـe <ز دیYT ی8;`6 p] �هـc8 <یـh sـ�وه
هـ8یD 2ـc>Y ریـcq درAـ2 و ر<ه [�dYZop<ر W5 YDم [Y3_ـq در YD>78ـ6
kو�@ی> bZ3:] ر@t97 6D e7>@5 sی> cW9D ز> .kـA> kـAدر cYZd
678<YD 6_ 8z<j ر>Y� Yd> ،kA> 8مz<> در �8ل W<2 ی� روAدر cqری
ه8 و <>`8tر<ت در <WZP7 kA و<�� B@د 8DیYZZ{] c@T�A8h W <رزش
WB8D 7@زشj .ـt< زد<ی2 درq_Y3] شY`=d 8د وzی> c>YD sی>YD89D 8م
678<YD یـ� k3ـA 6ـD W8یـD ـ@رU_ 2ـAدر cqریـ» cد�7`ـ8ر@~
2B7@زj «6ـD نj رنW7 c89a7 در cد�7`8ر@~ .bویYD �Zh 95ـ@<ن
).٢: ٢٠١٠ W9_8 (یk و<ی7j c>YD c> ،@4@زش 8h 27 e35ی6
b`=ZA ،8ره@U_ ز> c8رZ=D ـ2 در^Z_Y] k3A 6D 2B7@زj c8ه
6=Aw7 cد�7`8ر@~ �T�A8h@یUZD 2ـ`Y ه7j c8@ز2B و <ز <;q<ی
27 �Zh bZ3ـ:] ،YـZZ{] sـ6 <یـzZ`< ـ6 در_ W<ـ�» روA در cYـZd
ـــ ـــ8دc د<رد (> ـــk زی Z3ـــ6 <ه =Aw7،s34Z9 ٣١ :٢٠١٩ sـــ ) <ی
bZ3:] �7`4ـ� و 7`9ـ@25 <ز e5@<7ـ s`;Yـd Yt< 8 درD W8یD cYZd
هـc8 درAـ2، هـj c8ن، Aـ8زW<87هYD 2>78ـ643X 6 97ـ�D8 و هqی9ـ6
یYیk _8ر_9ـ8ن <ز 43Xـ6 هW] c8ری�، W7 هc8 در2A، روش _`8ب
kZ�@x=7 sZZa] ،ق@l� 8سZl7 ،ج>Y~> ،م>W�`A> ،2ـB7@زj c8هـ
kA8ZA ت>Yt< 6D 6X@] 678<YD ر<ن، 7`�::8ن>�d ،2ـAدر cqریـ
bC7 63و <ز ه sیW�>8ن، وZDY7 ـ�» <ر[^ـ8طA ن و>YـZd>Y; 6D 6X@] Y]
�7j@ز<ن و �ZO7 زی=j k>ـ8ن و <یzـ8د YD>678 در8D 2A ز>2dW د<>
YD 2`QY;j 6��5 و kZ��~ WBر c> Y7ـ> sد _6 <یYی�h رت@Q 8C<
هـc8 _ـ8ر<ن <7ـY ر< Dـ6 _ـ8رYDد [Z9gـ� <>ـWر <;qون د6X@] kA روز
bZ3:] 27 |4� 8رهZa7W9� cYZd .W9_
در >8ZزAـ2z9 �ـ@زه a�8�7ـ8ت ANPدر ز69Z7 _8رYDد روش
6D ،2A678 در<YD 6د _ـYـ8ن _ـZD W8یD ،�95@<ن ی8;`6 دیYT <ی�h sوه
8. Yat Wai Lo.
9. Neeleman.
Page 15
��م ��وه� ����� ���� ه�� روش ����ی� ������ ����'� در� ه�� &%زه �"!� �� در (� �(�) ٨٣
W9�Y678ه<YD sویW] 23 درC7 64�Y7 2z9A8زZ< W9ی>Y; c82 هAدر
[ـ@<ن <kA و <ز <��85ت 6D دW7j kAه در ه8T9م >8ZزAـ2z9 7ـ2
bZ3ــ :] c>Yــ D bــ U� ــ8ره Dدر cYــ Zd ،Wــ Q8l7 ،ف>Wــ ــW<زه8، <ه <>
2dو وی� cYZdی8د c8رده>W<8`A> 2]6 5^ـ8رD ن و>YZd>Y; 4�7@ب c8ه
bZ3:] c>YD 6P�w7 63در 7@رد ه cYZd c88ده هP`ـA> 2ـA78ـ6 در<YD
هYD c8>78ـ6 درAـB 2ـ@د _ـ6 [:ـbZ3 >3@د و <یs <7ـ58D Yـ¢ 7ـ2
در8D ،kAور�hی6D ،Y دور <ز هa] 6<@dY:| و jز7@ن و ~�8، 7^`29
6;YQ 8D 2 وl�97 ل@Q> YD 87> ،W<@B 8ذ�]> �D897 ی2 در ز87ن و@X
DـY دAـ`D 2D8Zـ6 <��5ـ8ت >2A8A> 6`g در <رزی8Z< 2D8زهـ8 <;ـqون
9Dـ8Z< cWزهـD 8ـc>Y �ـD eـ6 7@�ـ� >8Zزه8، <هkZ3 <و�@یـk در8Dره
�Z9Zg] 6D ورود kZ36 <ه_ kA> egU7 bZ3ـ:] c8یـ8د هـ cYـZd
27 6`=XYD >ر �_WZ <ی�h sوه p] ه و 7@ردWB .W9_
9DـcW ) 7^`9ـD 2ـY ر[^ـ٢٠١F6( �h1وه� k3CA و هg3ـ8ر<ن
>8ZزهYD 6aA@] c8>678 درW7 2A<رس و z_ 6a�8�7@رc و ه8g3ر<ن
95@<ن هW] c8ری� ر< 2z9A 6D روش ) _P{7 6@ل W<87ن >8Zز�٢٠١(
678<YD k;YUZh 23 <زC7 ��D ر>Yـ2 �ـAرYD ـ2 7ـ@ردB7@زj c8ه
6D Wیw7 ،W<روش د<د sZ9� cYZd8ر_ .kA> 6�Z� sه8ی2 در <ی
ه�gU7 ،sZ9u3ت ذ<[Y; 2<یW9ه�D897 ¤Z:�] c8 و D@دXـ6
bC7 2 <زgی WیWX c8دهYg6 رویD 8زZ< eیvد sیY]bZ3و [:ـ cYـZd
8Za7ره در >8tم 7jـ@زش 5ـW9� cYZd 2�8 هbZ3:] c8 _8رYDد روش
27 ¤Zـ@ه [�:ـO< زم وv �D897 W8یD �D897 ¤Z:�] c>YD .WB8D
هـX> c8ـj >Y>8ن ر< <ز >qZ7 Yt<ن [lOـ� <هـW<ف و ه9u3ـsZ هqی9ـ6
هـ8 در A>YAـCX Yـ8ن DـU7 8ـbZ9_ eZ4O] eg. <ز 8z<j _6 د<>8TUه
رو ه=ـ`W9 (هـ@ و k در D@دXـ6 روDـ6_8ه� D@دXـ6 یـO7 8ـWودی
) و _ــ8ه� <5`^ــ8ر<ت ٢٠١F 2؛ >lــe در 87هــ٢٠٠M،Wهg3ــ8ر<ن،
kـQY; 8D ه>Y335@27، ه c8ـ2 <ز یـ� ;¡ـB8< c8هWیـWC] هـ8 و
_9D ،W9ـYD8<ی8h8< sیW<ر، [@<>8ی8A 2ز8dرc ی� Aw7=6 ر< WO7ود 27
6=Aw7 sروش ه8 در [�ش <ی sیY`CD 6 <ز_ W<> ¤Zـ:�] c>YـD 8ه
�D897روش .W98ده >83یP`A> 6_ �D897 6 وXد@D ¤Z:�] 2`9A c8ه
<>D ،WـA 6ـk5Y _ـ8ر<ی2 ~ـ@د ر< <ز دAـk هـA> 8ـ`8Pده BـWه 8Aل
[@<>ــW ده9ــW و در و<�ــ� <[gــD 8ــA> 6ــ`8Pده 7ــW<وم <ز C<jــ8 7ــ2 7ــ2
|ZAj ن>Y^X c8و ه W7ـ@زش 5ـ2�8 و<رد _9ـj b`ـ=ZA 6ـD cYـ�یh8<
1. Seehamat, Sarnrattana ,Tungkasamit & Srisawasdi.
2. Mahd.
8Z=D 2P97 ت>YZop] 64x=7 sی> s`;Yd هW8دی<b`=ZA YD cر زی8د c8هـ
kB>�d W2 ~@<هQ@:~ 7@زش 2�85 دو�`2 وj.
)؛ هــ@ و ١٩٩٨( 24)؛ _ــ@<´ و �ــ١٩٩M( 73:ــ�2P و dــ@و
)؛ هــ@ و ٢٠٠٧( 5)؛ ;Z4Zــ� و 9DــA@_ 8ــ`٢٠٠M8هg3ــ8ر<ن (
) cن و د@=TZـ8ر<ن٢٠٠٧هg3ـ| و هZDv ٢٠١( 6)؛F]؛ 7ـ8ر( q9Z
8)؛ B@Bــ�9 و هــ8یz@<ن٢٠١٩( 77ـ8ر[q9Z و هg3ــ8ر<ن )؛٢٠١٨(
ــ٢٠١٩6( D 6ــ _ Wــ ــ8ن >3@د> ZD ( روش sــ ــ6 _8رcYZd <ی 9Z7ــ8 در ز ه
�Z35 �9ZD ¢58D �D897 ¤Z:�] bZ3:] ،Y] sی3ـ> c8در ه ،Yـ]
Y`U7 <ز _8ره6D k^=< Y`U7 �� ،8 <هW<ف و 6D دAـj kوردن
k8یy27 >`8ی� ر ��D .د@B
) _ـC°> 6ـ8ر �٢٠٠( 9یs و ر<یـkهa�8�7 ،sZ9u3ـ8ت dـ@دو
A 6<@dYف <ز هWه W9`B>دb`=Z bZ3:] ز> k83ی� c8ر<�ـ6 ه> cYZd
�Z35 و در �9ZD یـ� ر<ه qـ@یz] c8ـX 6ـD ،ع@y@7 6D k^=< Y]
e�»«ZOQ «6`;82783 ی] ،kA> 27 WZیp] >6 رa�8�7 sی> c8ه W9ـ_
10)؛ >lـe در7ـ� _ـ8رc و هg3ـ8ر<ن،�٢٠٠( یs و ر<یـd)k@دو
٢٠١� :F١٠.(
���U�Vده�
<�Y`gو>2D�l<> 8D 2gZ _ـ6 <ز 8z<j _6 ی8دcYZd <ز �Yی� 7j@زش. ١
6D و<j@< 6�Aورc در ;89ورc ر<ی8>6 <ی8zد WBه <A 6D ،kAـk5Y در
kZl;@7 و Y]Yow7 c>YD ،kA> WB8ل ر� YZopـ] W8یD ،نj دن@D Y]qZ7j
YD kZl;@7 2]8Z� e7>@5 رو7j b`=ZA c@زش <�Y`gو>qz] 2gZیـ6
27 sی>YD89D .د@B c8دl`<> eZ4O] 6 وg^ـB eـZ4O] ـ@<ن <ز روش] c>
Dــa�8�7 c>Yــ6 5@<7ــe 7`9ــ@ع <ز <aDــ8د �7`4ــ� ZA=ــ`7j bــ@زش
<�Y`gو>YD 29`^7 2gZ وب <8P`Aده _Yد. د<>=ـ`s [ـYZop هـY یـ� <ز
cــ6 ذD 2ــgZ<وY`g�> cYZdیــ8د eــ8ن _3ــ� 7ــ2 5@<7ــaP< 8ــ] W9ــ_
kA8ZA ـ2 وgZ<وY`g�> 7ـ@زشj b`ـ=ZA kیYیW2، 7ـB7@زj c8ه
3. Mustafa & Goh.
4. Kwak & Lee.
5. Phillips & Bana e Costa.
6. Labib, Read, Millar & Smith.
7. Martins, Zaraté, Almeida & Morais.
8. Shusheng & Haijuan.
9. Goodwin & Wright.
10. Maccari, Martins & Martins.
Page 16
�� روش ٨4�-�� �3�١4٠٠ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
د<>ـ� و 7ـWیYیj kن ه8T3م WBن YZZ{] 8D<ت 8CX>2 ر< در _=ـ|
<ی8zد _W99؛٢ c8ز _8رهـ> c8رZ=D 6D8U7 �D897 ¤Z:�] 6g96 <یD 6X@] 8D .
678<YD bZ3:] و cq9ـ8ن د<ده ریZ3�> مW5 �4`�7 8 <>@<عD ،cYZd 8هـ
هY3<ه <kA و >qZ <ز Y� 6_ 8z<j<�2 ی� >8tم [sZ7p 2�87 در ��8|
cو ذ e7>@5 �l< نj �78 _6 درX 2ی@T�> U7 �4`�7 8نaP< ¤�
ه2A8A> c8 در >8tم 7jـ@زش WBه WB8D، ی2g <ز >8Zزه8 و Yyورت
هـB c8ـ@د DـA> 8ـ`8Pده <ز روش 8C9UZh ،WB8Dد 7ـU_ 2�85 2@ر 27
bZ3:] W9� cYZd 6ـD 8رهZa7 eZ4O] Wی9ـ>Y; 6 وی�ه روشg^ـB در ،c>
kو <و�@ی kZ364 <ول <ه�Y7 ه وWـB ¤ـ�U7 e5@<7ـ sیـ> cW9D
69ZCD c@T�> �A 69Z7ز sدر <ی c> د؛@B ر<�6 د<ده>
هـB ،8@د 8D <رزی2D8 و 8A89Bی2 د<>�، C7ـ8رت . 8C9UZhد ٣27
ه8 و Dـ6 ه8 و <>qZTه X@7@د <c8¡5 هxZـk 345ـ2 د<>Uـ8Tه [@<>8ی2
2T`=8یB 2]9ـ6 و°ـ8ی� 5^8رZCD ـ8مz<> c>YـD ـ8ن<j 6_ 27زv c8ه
هـYD c8[ـY در WD 6�@O7<ن >8Zز د<ر>W و [X@7 64Q8; eZ4O@د 8D ر[^6
2T`8ی=ــB sZD ــ�» 47ــ2 وA 8ده <ز روش هــ8 درP`ــA> 8ــD ،2443ــ�>
eZ4O] 6g^B k6 <و�@یD ،c> 6و ر[^ـ cW9ـD 2ـB7@زj c88زهـZ< cW9ـD
95ـ@<ن <;ـY<دc _ـUZD 6ـ`Yیs هD 8ـc8¡5> 6 هkxZ 345ـ2 د<>Uـ8Tه
678<YD cر< رو cر>�dYZop] 6`~>دYh ،W<7@زش 2�85 د<رj 2Aدر c8ه
678<YD 8زه8 وZ< k8یC< 2 7 و درB7@زj c8ه s8ز در <یـZ< و 7@رد �^]Y
ز69Z7 <ر<�B 6@د؛
F8هTU<>7@زش . دj ر<�6 ی�> c>YD 2�85 7@زشj 8ت=Aw7 ه8 و
kZ�8a; cرو W8یD �78X 678ـ<YD c878ـ6 هـ<YD ـ2 وAدر c8هـ cqریـ
�ZـO7 6D c2 زی8دT`=D 7@زشj sی> kZPZ_ .W9B8D q_Y3`7 2Aدر
678<YD ی8ن و@zU<>7@ن د>YZh �ZO7 2 وB7@زj 8ت=Aw7 c88دل ه^]
8D ~8رج <ز �ZO7 د<>8TUه د<رد. <یYZ{`7 sهـc8 درو>ـ2 و YZDو>ـ2
ه8، هY� W9<87 6<8�D8`_ ،8<�2 د<>8TUه، <8g7>8ت ورز8TD>@~ ،2Bه
هـ8 و ز>ـX> 2dW`3ـ258 در _ZPZـA kـYوی� هـj �4A ،8ز87ی8TUه
678<YD YD نj 6 د>^8لD 7@زش وj 678ـ<YD ـ2 وAدر c8ـ2 هAدر cqریـ
27 YZop] ؛W<ر>�d 7ـ@ر> eZCو [=ـ kـZD@4�7 ¢58D e7>@5 sی> >Yزی
هــB c8ــ@د _ـD 6ــ8 _3ـ� روش Bــ@>9D .WـYD8<یUZh sــ8C9د 7ـ2 7ـ2
bZ3:] W9� cYZd 6D 8رهZa7 وی�هANP یـ� Yه kZ3و <ه k؛ <و�@ی
<ز <یe7>@5 s درو>ـ2 و YZDو>ـYD 2رAـB 2ـWه و >`ـ8ی� Dـt97 6ـ@ر
bZ3:] د؛@B 6�>ر> Y7> 8نdY^~ 6D Y`CD cYZd
�D 6X@] 8D . Y`ـ=D YـD 2ـB7@زj c8هـ>@`O7 ونq6 <ر<�ـ6 روز<;ـ
<یk<Y`9 و ;¡8z7 c8زc و <;q<ی� 7j bCA@زش <�Y`gو>gZـD ،2ـ6
27 Yt< �Z9g] 6aA@] WAر bZ3:] c8ه YـD 29`^7 8رهZa7W9� cYZd
cورj@ــ< cــ2 هــ8 و ;9ــ8ورQ8~ kــZ3ه <ز <هWی9ــj در WیــWX c8هــ
s؛ <ز<یkA> رد<ر@~YD 27 8دC9UZh روش رو sد <ی@B D 78ـ6ه8 و<Y 8هـ
ــ2 4Z3g] ت�Zــ :O] ��8ــ l7 ــ� ZlO] دروس روش eــ :;YA در
6D د؛@B هW<8z9dc@O< ـ�Z9g] s8 <یD 8نllO7 ی8ن و@zU<>هـ8 _6 د
6D 89 و [@<نBj 69Z78 ر< در زC<j cYZdـ`6 _8رB>2 ~ـ@د د::�] c8ه
.W9B8D
Page 17
���م ��وه� �� ���� ����� روش �ه� ������ ی��������'� �)�( �&%زه �"! �ه� در (� ٨6 �در
P<���
١. cWX8ــ A ــ8ن ــ8 و jر7 ــcY، >8دی ــ8ی2 و «)، ١٣٩F>�<د ( <_^ A89B
ریــcq درAــD 2ــ8 رویgــYد 5@<7ــe 7ــYow در YD>78ــ9D 6ــcW ر[^ــ6
bZ3:] 68>ـdW9� c88رهـZa7 8ـD cYZd« ،ـ��� ���'&%%ـ$ #"!ـ �
، هـ/+ �ـ:ی� در 9ـ.ی ی)، �456ـ/د و 01ـ/�.�ر+ ,�ـ + *()
.١١−١ص
<l7 ،cYZ7:ـ@د؛ <�3ـW د<رAـ`Y; 2<8<هـ8>2 و C7=ـO7 8^ـ@ب .٢
) 2AW�١٣٩� ،(<�&4= .ـ8ر<ت 9@�ـ/ره ,� + <"ـU`<> :ن>YـC] ،
د<>8TUه8Z_ 2ن.
[ـD 247pـY «)، ١٣٨٩<l7 ،2�W9~ sZ7:@د و yY7ـ6Z دهlـ8ن ( .٣
[Ydq_Y3<یq_Y3] ،2زد<ی2 و 8DزUdـz7 kـWد DـYdq_Y3] 6<یـ2 و
k�v2 دAرYD cYـt97 :ن>Y2 <یـA678 در<YD 8مt< c>YD 8C<j c8ه
WیWX« ،ن�5$ و رو��، ٢، Bـ83ره ١١، دوره D/"Eـ$ C9/'@/ت =
.١٨F −�١Mص
F. �dYــ ــYو؛ > =~ ،cY�8ــ D ) 24ــ A@] 6ــ ^Z� 8دی6 وzــ A١٣٨٩ ،(
، هــ/+ LــKوهJ در I%0ــ!H =@%ــ�> و = ��ــ) رویG دهــ/ و روش
.2583`X> 2 وT9هY; 8تa�8�7 هWgUوه�h :ن>YC]
2A@7 ،cYZh؛ W3O7 8�5ر<ن و yYZ45ـZ_ 8ـ978� و ��yY7ـ8 .�
sZ78ــ6«)، ١٣٩٠>ــ�<د ( �=ــ<YD ــ@رO7 6ــAرW7 2ــAدر cqریــ
، »ریــcq درAــ2 ر<ه^ــYدD cــq_Y3] c>Yزد<یــ2 <ز >tــ8م YD>78ــ6
JوهKL $Dدر H9/� � .٢٧−١، ص١، 83Bره ١، دوره ه/+
M. 2X8� 24ـa7�� ـ2 وg47 s؛ �=ـsـ=O7 ،2ـ8یXوزYZ; ـ8ر^]
) cW3�>١٣٩� ،(» 27@ـCP7 c@ـT�> 2z9ـA2 و <5`^8ر�>Y�
_8ه� ;B W:� 678<YD 64Q8ـWه، <XـB >YـWه و _=ـ| BـWه در
�/9ـۀ درDـ$، »>8tم 7j@زش 35@27 <یY<ن ��P یH و O&ـN در ،
.٣٠−�، ص٧، 83Bره 8AFل
ــ8 .٧ yY7�� ــ23 و A8l�>@D> ــ@د 3O7 ــ8؛ ــYوش، ;Yی^ A 2l�8ــ ~
�Y<�ـT�> 2ـ@c [�:ـ١٣٩M ،(» ¤Z>�<د و Y7یb دو�@ ( Yd<ی2
، ٣٩، Bـ83ره ١١، Aـ8ل �456ـ/د 9ـ/'$، »7j �D897ـ@زش 5ـ2�8
.١M٩−١F٧ص
~=Yو6D@^O7 ،c؛ _@روش ;`2O و <8Xر8dه و �=ـg47 sـ2 و .٨
) cش«)، ١٣٩١د<ریــ@ش >ــ@روزYــ�یh cو<_ــ8و cورj@ــ< c8هــ
sZیـj :6ـa�8�7 7@زش 2�85 (7ـ@ردj 8مt< 2 درA678 در<YD 678ـ<
ــ8Tه U<>ــ2 د Aــ6 در 78<YD cYT<ــ8ز D (ن>Yــ ــc8 <ی ــ%"/H9 ، »ه 4I
��5$ رو�ن = $D/"E 8لA ،83ره ٩B ،١−�١٣، ص٢٧M�.
ــ2 ( .٩ <>YZh «Zــ Dــ2 و ذ CZl; 8ــ yYZ45 ــ@<د؛ X ،ــ8ن CX١٣٩M ،(
»6P�w7 8د وaD> 2PZ_ 2A89B8زD c8هـ YـD 2ـ2 7^`9ـA78ـ6 در<YD
��5ـ$ LـKوهg; e35« ،J@ر<>6 = H9ـ/�، �٠، Bـ83ره ١٢، Aـ8ل
.�٠−٢٣ص
<ر<�W7 6ل <>`�8ب ر<ه^Yد «)، ١٣٩١درYCD ،cوز و WZz7 _8وه ( .١٠
ـــ8ز87ن A در �ـــ ـــWیYیk د<> 7 Wـــ ـــYد ;Y<ی9 gـــ8 روی D 8ـــ ه
eZ4O] 6g^B c>« ،H9/"%4ـIدو JوهKـL Q�هـ/+ 9ـ.ی ی) 9"ـ/
�$ د��TـS/ه *ـ/Q9 �9ـ/م /0�، ١، Bـ83ره A ،Fـ8ل 01jـ���
.�٢−١ص
)، h١٣٩Fـ@ر ( ر3O7 ،23`Aـ@د؛ زهـYgD >Y<>ـ2 و <;=ـ8>6 >^ـ2 .١١
»bZ38~`8ر [:ـA 2ـA78ـ6 در<YD 2ـ�>Y� 4�7ـ@ب در cYـZd
���، »7j@زش 2�85 ��� !"# $�/0� .�'&%%$ 9.ی ی) و O%:م �
ر8ZzZ3_ cWZBن، 8yYZ45؛ 8CDر �8Pرc و Yhی=8 �^�8^ـ8ی2 .١٢
ــ8«)، ١٣٩٢( ZDد> Yــ D cورYــ 7eZ4O] Wــ ــ^6g ت ;Y<ی9 B c>« ،
�$ د��TـS/ه Vز�د /0�H9/"%4I 9.ی ی) W"@5$ د��GT.ه O%:م �
.١FF−١٣٣، ص٢F، 83Bره ٨، 8Aل �9YD$ و�D .1"".ج
hــ@ر، 3O7ــW؛ Aــ�م یlaــ@2D و ;YیــWون BــYی8ZPن و ر�3ــ8ن .١٣
) c2 �8درP�:7١٣٩F ،(»6یـYt< در �ـ@زه cورj@< cد<زYـh
ZuZh b45 ل@Q> c89^7 YD 2A678 در<YDk�v2: دdW c>YD 2ه8ی
2A678 در<YD e35 ـ$، »�@زهDدر H9ـ/� ��C9 �&Z/'@ـ/ت � ،
.١M٢، ص١٣دوره
١F. ) ی8رW9PA> ،kAدYD١٣٨٩ز ،(»eZ4O] W9ی>Y; دYD6 _8رg^ـB c>
)ANP678<YD ـ`8ی2 ) درAو رو cYCB cqه" هـ/+ ، »ری Hـ یT�
.٩٠−٧٩، ص83B ،F١ره ٢، دوره زی]/، 9@&/ر+ و D )E/ز+
Page 18
�� روش ٨2�-�� ١4٠٠ ��3ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
١�. 2<8O^A ،ـ8ه>�<دB 6^Zz< و cWC7 ) 29Zـ2 «)، �١٣٩١=ـAرYD
678<YD 8م 7:@بt< �lO] 2435 c88رهgر<ه YـZ� 2Aدر cqری
�/q_Y3`7« ،H9 د<>8TUه2 �، ٩، Aـ8ل ری\+ درKL $DوهJ در
.F٧−٣٣، ص٨، 83Bره ٢دوره
١M. ) ه8دY; ،2X>YA١٣٨M ،(» 278ـd :وب YـD 29`^7 2A678 در<YD
ریـcq 8م YD>78ـq_Y3] c@A 6D6زد<ی2 یـU] 8ـWیY3] W_ـq در >tـ
�/9ــH درDــ$، »درAــ2 �، B ،Fــ83ره ١، Aــ8ل C9/'@ــ/ت
.٨F−M٩ص
_ــ8رYDد «)، 5١٣٨٩ــY^] b�8یــq، <_^ــY و 3O7ــD WــY�8ز<ده jذر ( .١٧
eZ4O] W9ی>Y; 6g^B 6^]ر kCX c> sZ7p] cW9D e8ن و 5@<7ـdW99_
bZ3:] 8D �^]Y7 sZ7p] هYZz<در ز cYZd«ی6 _ـ8وشYـU< ، c8هـ
.�١٣−١١٢، ص8٣ره ، W7٢3BیYی8D kزر8A ،2<8dل
8D8^5ف، زهYه؛ _@روش ;`2O و <8Xر8dه و l7:@د ;A>Y`�@<ه و .١٨
ــq<ده ( Z45YC7 6ــ 4�>W١٣٩٢ی ،(» c>Yــ D 2ــ Aــ6 در 78<YD ــ@<د A
W7رsZA د<>8TUه <ز >Tـ8ه W7رAـ8ن �ـ@زه a�8�7ـ8ت YD>78ـ6
2Aـ/'$، »درO 9ـ:زشV $ـDدر H9/� �، دوC9 H9/"%4I/'@/ت
.٢٩−٧، ص٧، 83Bره 8AFل
YD<ه8BYZ7 bZه PaXـcY و W3O7رyـ4Z< 8ـ2 و WZ3� ،cW^5؛ < .١٩
[^ZــYD sZ>78ــ6 درAــj 2ی9ــWه در «)، h١٣٩M@ر ( AــWZa رXــ8ی2
bU� �lO] c8`A>ر k�8Aزه8 و ر>W<> ن>Y7@زش 2�85 <یـj c8ه
�/9ـH درDـ$ 9Vـ:زش ، »١F٠Fدر <;� �دوC9 H9/"%4I/'@/ت
$'/O 8لA ،83ره ٨B ،١M٨٨−�٩، ص.
٢٠. 245 ) 89ZA ،١٣٩>�<دF ،(»8ده <زP`A> روش bZ3ـ:] c8ه cYZd
AHP وFTOPSIS ـ@رt97 6ـD |ـA897 69یqd 8ب�`<> kCX
2<Wa7 2�>@< c8زA8زD«8ی8نh ، هWgU<>د WB2 <رA89B678 _8ر<
.W9XYZD 8هTU<>2 دAW9C7
)، YD>78ـ6 درAـD 2ـA 6ـ@c �١٣٩;`2O و <8Xر8dه، _ـ@رش ( .٢١
.�Zیj :ن>YC] ،WیWX kه@ی
8ر�@ �ـ@_� ;A>Y`�@<ه، l7:@د؛ 5^8س 8Dزرdـ8ن هY>ـcW و _ـ .٢٢
)١٣٨M ،(»8t< 6�D>2 رAرYD 7ـ@زش مj kـZPZ_ sZ3ـ¡] c8ه
69Z78 زD 2�85 7ـ@رد YـD WـZ_ p] 8ـD 2583ـ`X> ـ2 وT9هY; c8هـ
، ٣١، Bــ83ره �/9ــO H%ــ:م �*5&ــ/B c>« ،$Oــ89~`2 <یUl9<>Yــ6
.٢٠−١ص
٢٣. 2AW� ) sـ@ر، �=ـh١٣٩� ،(H%0ـ%D Nی"ـ. =[%�ـ� I $=]ـ�9
)AHP(24h) YZ^_YZ7> 8هTU<>8ر<ت دU`<> ، ].(ن>YC] �Z9g
٢F. 245W3ـO7 ی8ن وW3ـO7ی8ر sZ=�W3O7 ؛cWC7 ،c8ورزU_
) c١٣٩>ــ8دM ،(» 6aــA@] YــD 2ــ2 7^`9ــA78ــ6 در<YD c>@ــ`O7
ــWه ــj 2ی9 PZ_ �ــ�وه h :ن>Yــ ــ2�8 <ی ــ@زش 5 7j وه2 در�h« ،
�/9ـH درDـ$ 9Vـ:زش Oـ/'$ �، ٨، Aـ8ل دوC9 H9/"%4I/'@/ت
.١٣٨−١١٩، ص83B١Mره
و 3O7ـ8U_ 245WورزcWC7 ،c؛ sZ=�W3O7 ی8ر3O7ـWی8ن .�٢
) cــ8د ــ6a روش«)، ١٣٩٧> A@] Yــ D 2ــ ــWری� 7^`9 ] c8ــ ه
LـKوه�h« ، Jوه2 در 7j@زش 2�85 <یY<ن: �hوه� _j 2PZیW9ه
H9/� � .٢٩−١M، ص٢٩، 83Bره �١، دوره ری\+ درD$ در
٢M. s3CD 6Z3ـــA ـــ2؛¡]Y7 ،27ـــY_ 24Z583ـــA> رزوj و cـــ8دDj
)١٣٩١ ،(»bZ3:] 8~`8رA 678ـ<YD 2ـ�>Y� 4�7ـ@ب در cYZd
ــ2 و 345 kــ xZه c8ــ ــ8dWه <5¡ ــ2�8: دی ــ@زش 5 7j 2ــ Aدر
2A678 در<YD 7`�::8ن« ،H9ـ/� �، ریـ\+ درDـ$ KLوهJ در
.١٠F−٩٢، ص٣F، 83Bره 8A٩ل
ــYی� .٢٧ B 2Pــ� ــY و 7: ــ8 >: yرW3�> 6؛lیWــ Q ،2ــ _Yی3
)١٣٩٢ ،(»�هYD c8>678 در7j 2A@زش 5ـq�> 2�8<87ت و ��8
YZdـ6 یـ8دa78X دYـg8 رویDc« ، H9ـ/� �دو4Iـ%"/C9 H9/'@ـ/ت
$'/O 9:زشV $D8ل درA ،F 83رهB ،١٢−٨٩، ص٨M.
WC7ی@ن، روح <�64؛ 3O7ـ7YC� Wـ8>2 و l7:ـ@د ;A>Yـ`�@<ه و .٢٨
_ZPZـk یـ8دcYZd در Y7<_ـq «)، 3O7١٣٩٠@د <A8l�>@Dـ23 (
�Tــ ی7j« ، Hــ@زش <�Y`gو>gZــ2 د<>Uــ8Tهa�8�7 :2ــPZ_ 6ــ2
، �A ،Fــ8ل $رDــ/�$ د��TــS/ه =[b�bـ/ت 5#/�ــ.�ر+ و �Yaع
.١٠٠−٧٧، ص83B�٨ره
هc8 ;4=ـYt< 2PیـsZZ^] 6 وی�2d«)، �١٣٩>8zری8ن، Yhو<>6 ( .٢٩
2A678 در<YD ن درj 87ت>q4`A> 2 وdWZuZh« ، ـ/ت �9ـ/ن@'/C9
H5Eر $�/0� .١٣٧−�١٠، ص83B ،Fره ٨، دوره �+ در O%:م �
<Qـ}3O7 YـcW و <AـQ eZ583ـX@< 2O�8@<ن، cWC7؛ 245 .٣٠
ZdــcY �9ــ8Za7Wره در [:ــbZ3هــc8 _ــ8رYDد روش«)، ١٣٩٠(
ــ6 78<YD 6ــ l�97 و cYCــ B cqــ ــY روشری D Wــ Z_ p] 8ــ D c> c8ــ ه
TOPSIS وSAW« ،+ )E (9.ی ی H9/"%4Iـ83ره دوB ،٢٨ ،
.٢٩M−�٢٨ص
Page 19
���م ��وه� �� ���� ����� روش �ه� ������ ی��������'� �)�( �&%زه �"! �ه� در (� ٨٧ �در
31. Brew, A. (2013), “Understanding the scope of
undergraduate research a framework for curricular and
pedagogical decision−making”, Higher Education,
Vol. 66, No. 5, PP. 603−618.
32. Chen, D. C., Chen, Ch. P., Lee, Ch. Y. You, C.S.
and Jao, Ch. H. (2011),“Using an analytic hierarchy
process to develop competencies on mould product
creativity for vocational college students”, World
Transactions on Engineering and Technology
Education, Vol.9, No.1, PP. 54−59.
33. Chen, S. H., Lin, H. T., and Lee, H. T., (2004),
“Enterprise partner selection for vocational education:
analytical network process approach”, International
Journal of Manpower, Vol. 25, No. 7, PP. 643−655.
34. Chen, Ch. H., and Tzeng, G. H., (2011), “Assessment
Model for Improving Educational Curriculum
Materials Based on the DANP Technique with Grey
Relational Analysis”, International Journal of
Information Systems for Logistics and Management,
Vol. 6, No. 2, PP. 23−36.
35. Chang, H. F. and Tzeng, G. H. (2010), “A Causal
Decision Making Model for Knowledge
Management Capabilities to Innovation
Performance in Taiwan's High-Tech Industry”,
Journal of Technology Management & Innovation,
Vol. 5, No. 4, PP. 137−146.
36. Doa,e, A. D., Phamb, M. T., Dinhc, T. H., Ngod,
Ch., Luue, Q. D., Phamf, N.Th., Hag, D. L. and
Vuongh, H. N. (2020) , “Evaluation of lecturers’
performance using a novel hierarchical
multi−criteria model based on an interval complex
Neutrosophic set”, Decision Science Letters, 9, PP.
119−144.
37. Hale, H., Makouyi, A., and Dabaghi, A., (2003)
,“Offering the Mathematical Model and Software to
Helping Decision making in order to choosing
wife”, Journal of Women’s research, Vol. 5, No. 2,
pp. 57−80.
38. Ho, W., Higson, H.E. and Dey, P.K. (2006),
“Multiple criteria decision−making techniques in
higher education”, International Journal of
Educational Managemen,Vol. 20, No. 5, PP.
319−337.
39. Ho, W., Higson, H.E. and Dey, P.K. (2007), “An
integrated multiple criteria decision making
approach for resource allocation in higher
education”, Int. J. Innovation and Learning, Vol. 4,
No. 5, PP. 471−486.
40. Huang, Y.M., Hsieh, M. Y. and Usak, M.(2020), “A
Multi−Criteria Study of Decision−Making
Proficiency in Student’s Employability for
Multidisciplinary Curriculums”, Mathematics, 8,
897.
41. Jarvis, P. (2008), Globalization, lifelong learning
and the learning society, London and New York:
Rutledge.
42. Jeong, J. S., González−Gómez, D. and Cañada-
Cañada, F., (2019), “Prioritizing Elements of
Science Education for Sustainable Development
with the MCDA-FDEMATEL Method Using the
Flipped E-Learning Scheme”, Sustainability, 11,
3079.
43. Khademi, N., Mohaymany A. S. Shahi, J. and
Zerguini, S. (2012), “An Algorithm for the Analytic
Network Process (ANP) Structure Design”, Journal
of Multi−Criteria Decision Analysis, Vol. 19, PP.
33−55.
44. Kraujaliene, L. (2019), “Comparative Analysis Of
Multicriteria Decision−Making Methods Evaluating
The Efficiency Of Technology Transfer”, Business,
Management and Education, Vol. 17, PP. 72−93.
45. Kwak. N. K. and Lee, Ch. (1998), “A multicriteria
decision-making approach to university resource
allocations and information infrastructure planning”,
European Journal of Operational Research, Vol.
110, No. 2, PP. 234−242.
Page 20
�� روش ٨٨�-�� ١4٠٠ ��3ر /١٠2ش/ ٢٧س/ ���� .�%م
46. Kojuri , J. Amini
, M. Karimian
, Z. Dehghani
, M.
R. Saber , M. Bazrafcan
, L. Ebrahimi
, S. & Rezaee
,R.(2015), “Needs assessment and evaluation of a short
course to improve faculties teaching skills at a former
World Health Organization regional teacher training
center”, J Adv Med Educ Prof, Vol. 3, No. 1, PP. 1−8.
47. Korniejenko, K. (2015), “The Possibility Of Using
Multi−Criteria Methods As Innovative Tools For
Supporting Postgraduate Education”, Czasopismo
Techniczne, Mechanika Zeszyt 4-M (26), s. 69−80.
48. Li, T., Yu, S. (2016), “Curriculum Information
Management system Based on AHP”, International
Conference on Smart City and Systems Engineering,
pp. 206−209.
49. Livingston, K., Hayward, L., Higgins, S., &Wyse,
D. (2015), “Multiple influences on curriculum
decisions in a supercomplex world”, The
Curriculum Journal, Vol. 26, No. 4, pp. 515−517.
50. Lesmes, D. Colombia, B., Castillo, M., Zarama. R.,
Colombia. B. (2009), “Application of the Analytic
Network Process (ANP) to Establish Weights in
order to Re-Accredit a Program of a Universi”,
Proceedings of the International Symposium on the
Analytic Hierarchy Process.Retrieved from
http://isahp.org/2009 proceedings/ Final_Papers/44
Lesmes catilloZarama_ANP pin Weighting
university programs_REV_Fin. Pdf.
51. Labib, A. Read, M. Gladstone−Millar, Ch. Tonge,
R. and Smith, D. (2014), “Formulation of higher
education institutional strategy using operational
research approaches”, Studies in Higher Education,
39:5, PP. 885−904.
Martins, C. L. and Zaraté, P. and Adiel T. D. and Costa
Morais, D. (2019), “Multi criteria Web−Based Dss
for Resource Allocation in Higher Education
Organizations”, In: 5th International Conference on
Decision Support Systems Technologies (ICDSST),
PP. 27−29.
52. Maccari, E. A., Martins, S. B. and Martins, C. B.
(2015), “Multi−criteria Project Prioritization In A
Professional Master’s Program”, Journal of
Information Systems and Technology Management,
Vol. 12, No. 2, pp. 393−416.
53. Mah’d, O.A. (2014), “Allocating Resources in
Higher Education: Evidence from Private Jordanian
Universities”, International Journal of Business and
Management, Vol. 9, No. 5, PP. 169−183.
54. Mirzaei, D. Neyestani, M.R. Heydari, M. H. and
Darabi, S., (2013), “Application of Analytical
Hierarchy Process (AHP) in the Curriculum”,
Journal of Education and Practice, Vol. 4, No. 10,
pp. 127−137.
55. Mustafa, A. Goh,M. (1996), “Multi-criterion
Models for Higher Education Administration”,
Omega, Int. J. Mgmt Sci, Vol. 24, No. 2, PP.
167−178.
56. Neeleman, A. (2019), “The scope of school
autonomy in practice: An empirically based
classifcation of school interventions”, Journal of
Educational Change, 20, pp. 31−55.
57. Phillips, L. D. and Bana e Costa C.A. (2007),
“Transparent prioritisation, budgeting and resource
allocation with multi-criteria decision analysis and
decision conferencing”, Ann Oper Res, 154, pp.
51−68.
58. Siuty, M. B. Leko M. M. and Knackstedt, K M.
(2018), “Unraveling the Role of Curriculum in
Teacher Decision Making”, Teacher Education and
Special Education, The Journal of the Teacher
Education Division of the Council for Exceptional
Children, Vol. 41, No. 1, PP. 39−57.
59. Shusheng, L. and Haijuan,. L. (2019), “ANP−based
private capital into higher education comprehensive
benefit evaluation”, international Journal of New
Developments in Engineering and Society, Vol. 3,
No. 1, PP. 104−113.
Page 21
���م ��وه� �� ���� ����� روش �ه� ������ ی��������'� �)�( �&%زه �"! �ه� در (� ٨٩ �در
60. Seehamat, L., Sarnrattana U. Tungkasamit , A.,
Srisawasdi, N. (2014), “Needs Assessment for
School Curriculum Development about Water
Resources Management: A case study of Nam
Phong Basin”, Procedia - Social and Behavioral
Sciences, 116, PP. 1763−1765.
61. Sipahi, S. and Timor, M. (2010), “The Analytic
Hierarchy process and Analytic Network process:
An Overview of Applications”, Management
Decision, Vol. 48, No. 5, PP. 775−808.
62. Erkan, T. E. and Daneshvar Rouyendegh, B. (2014),
“Curriculum Change Parameters Determined by
Multi Criteria Decision Making (MCDM)”,
Procedia−Social and Behavioral Sciences, 116, PP.
1744−1747.
63. Yat Wai Lo, W., (2010), “Decentralization of higher
education and its implications for educational
autonomy in Taiwan”, Asia Pacific Journal of
Education, Vol. 30, No. 2, PP. 127−139.
64. Zavadskas, E.K., Antucheviciene, J., Turskis, Z and
Adeli, H. (2016), “Hybrid multiple−criteria
decision-making methods”, A review of applications
in engineering, Vol. 23, No. 1, PP. 1−20
65. Martins, C. L.(2018), Multicriteria WEB-BASED
Decision Support System For Resource Allocation
In Brazilian Public Universities. Universidade
Federal De pernambuco Centro De Tecnologia E
Geociencias Departamento De Engenharia De
Producao Programa De Pos-Graduacao Em
Engenharia De Producao
66. Ruppar, A. L., Gaffney, J. S., & Dymond, S. K.
(2015), Influences on teachers’ decisions about
literacy for secondary students with severe
disabilities. Exceptional Children, 81, 209-226
