Date post: | 02-Jan-2017 |
Category: |
Documents |
Upload: | truongtram |
View: | 263 times |
Download: | 1 times |
INDEX
Sl.No Chapter Page No.
1. Agriculture Insurance 1 – 2
Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana (PMFBY)
2. Soil Health Card, Soil Conservation & Micronutrients 3 – 5
3. Irrigation : 6 – 8
Prime Minster Krishi Sinchai Yojana & Other Schemes
4. Agriculture Marketing : 9 – 13
National Agriculture Market
5. Organic Farming : 13 – 24
Paramparagat Krishi Vikash Yojana (PKVY)
6. Horticulture 25 – 32
7. Seeds 33 – 36
8. Mechanization and Technology 37 – 59
9. Training and Extension for Farmers 60 – 64
10. Agriculture Credit 65 – 66
11. Plant Protection 67 – 68
12. Sustainable Agriculture 69 – 70
1
CHAPTER-1
AGRICULTURAL INSURANCE :
PRADHAN MANTRI FASAL BIMA YOJANA (PMFBY)
(Sorkar laipui, Mizoram Sorkar leh Agricultural Insurance Company tangho hma lakna
atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui)
I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge?
a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai hrikte
lah boruak in thlakthleng thut avanga chhiatna thleng thei lakah, i sum harsa taka i deh
chhuah luangral mai tur kha Crop (thlai) Insurance hmangin veng him rawh.
b) Crop Insurance Company ah i thlai insure la hlawkna tel rawh.
c) Insurance Scheme pali hman lai mek a awm a, chungte chu :-
i) Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana (PMFBY)
ii) Weather Based Crop Insurance Scheme (WBCIS)
iii) Coconut Palm Insurance Scheme (CPIS) te leh
iv) Unified Package Insurance Scheme (UPIS) (45 districts ah)
d) Thlai thlan bik chin nana loan la te tan PMFBY/WBCIS/CPIS/UPIS huam chhunga mi
a ni ngei tur a ni.
e) Loan la ve lo te tan duh thlanna a ni.
f) Crop Insurance hnuaia hamthatna tel turin heng a hnuaia tarlan te hi biak rawn tur te an ni:
i) District Agriculture Officer (State Sorkar)
ii) Bank hnai ber (Branch)
iii) PACS emaw Crop Insurance Company hnai ber.
II. Eng hamthatna nge dawn theih : (Assistance)
Sl.
No
Scheme Assistance
1 Pradhan Mantri Fasal
Bima Yojana
(PMFBY)
i) State Sorkar-in thlai a thlan bik heng – thlai hnah leh rahte,
chhawhchhi leh hriak nei chi, kum khata vawi khat thar chi te leh
commercial thlai chi te.
ii) Loneitu tana Premium ang khat/rual khat :
a) Kharif-(April-September) inkara thlai chin lah thar chhuah tan sum
assured atanga 2%.
b) Rabi (October-March) inkara thlai thar chi tan 1.5%
c) Kum khata vawi khat thar chi tan sum assured atanga 5%
iii) Rate of Insurance leh Premium pek tur atanga a in thlauhna chu
Central leh State in ang khatin a tum sak ang.
iv) Sum assured leh reduction a claim theih.
v) Thlai chin hun laia boruak in thlak danglam thut avang emaw a hun
taka thlai chin theih loh avangin 25% of sum assured a claim theih.
vi) Thlai thar theih tur ang zat (thlai thlan bikah) beisei zat a phak loh
chuan (chhan hrang hrang vangin) a hloh ang hu thlai insured tu
loneitu hnenah pek a ni ang.
vii) Chhiatna avanga zangna dawmnan Advance Payment 25% thleng pek
theih a ni ang.
viii) Thlipui, ruahpui,leimin avanga loneitu chhiatna tawk te henah an
level ang zelin tanpuina pek an ni ang.
ix) Chhiatna avanga zangna dawmnan Advance Payment 25% thleng pek
theih a ni ang.
2
Sl.
No.
Scheme Assistance
x) Thlipui, ruahpui,leimin avanga loneitu chhiatna tawk te henah an
level ang zelin tanpuina pek an ni ang.
xi) Thlai seng hun laia thlipui,ruahpui te leh thil dang vanga chhiatna
tawk loneitu chu tanpui theih a ni ang.
xii) Khawl thar leh technology thar th;ai thar seng nan pek theih a ni ang.
2 Weather Based Crop
Insurance Scheme
(WBSIC)
a) Thali thlan bik atan Insurance Protection pek.
b) Maximum Premium ang khat :
i) Kharif-(April-September) inkara thlai chin tan 2%
ii) Rabi-(October-March) inkara thlai chin chi tan 1.5%
iii) Kumkhata vawi khat thar chi tan 5% of sum assured.
c) Loneitu in actual premium a pek tur atanga rate of insurance in
thlauhna chu Central leh State in ang khatin a tum sak ang.
d) Thlipui,ruahpui,leimin,borauk hnawng lutuk avangte in Guaranteed
Weather Index in a bithliah aia a nasat chuan leh an thlai thar in an
beisei aia a tlem chuan a nasat dan a zirin zangna dawmna pek a ni
ang.
e) Rial leh chum in chhiatna a thlen chuan an lo level mil in tanpuina pek
an ni ang.
f) Agency chu state sorkarin a thlang ang.
3 Coconut Palm
Insurance Scheme
(CPIS)
a) Coconut chingtute tan Insurance Protection pek an ni ang.
b) Premium rate hi a kum bithliah a zira pek tur a ni ang :
i) Kum 4-15 inkar tan Rs.9.00
ii) Kum 16-50 inkar tan Rs.14.00
c) 50-75% premium subsidy pek theih a ni ang.
d) Hmun bik thlan ah chhiatna loneitu in a tawk in a claim leh hlohna in
thlauhna chu pek a ni ang.
4 Unifies Package
Insurance Scheme
(UPIS)
a) Loneitu hamthatnan sum leh pai te, rot e, nunna te leh zirlaite himnate
ven sak an ni ang.
b) Hmahruaitu ah Section 7 (sarih) hman a ni:
i) Crop Insurance (Thlai insurance) PMSBY/WBCIS
ii) Accident avanga thihna leh ramtuileilo PMJJBY
iii) Zirlaite himnate
iv) In leh lo dinna
v) Agriculture leh
vi) Hmanruate (e.g Tractor etc)
c) Crop Insurance (Thlai Insurance) hi compulsory a ni a.
Amaherawhchu, loneitu-in section pahnih atangin a thlang thei ang.
d) Sample proposal pakhat atangin loneitu in single window kaltlangin
hamthatna application form hmangin a dawng thei ang.
e) Insurance leh a kaihhnawih hlutna bakah Sorkar ruahmanna
(PMSBY/PMJJBY) Flagship Programme pahnih ruahman a ni ang.
f) Pilot Scheme hi single window kaltlanga hma lak a ni ang.
g) Crop Insurance tih loh a, claim siam reng reng mimal claim report
atanga hma lak a ni ang.
Tu nge biak rawn tur chu :
Bank (Branch) hnai ber emaw PACs emaw ruat bik Empanelled General Insurance Company
emaw District Agriculture emaw Block Development Officer (BDO) emaw web-www.agri-
insurance.gov.in te rawn theih an ni.
3
CHAPTER – 2
SOIL HEALTH CARD
SOIL CONSERVATION AND MICRONUTRIENTS
TIH TUR TE:
1. Lei endik result a zira leitha a mamawh ang zat/chin chiah hman zel tur.
2. Lei that nan/ siam that nana bawngek/ hnim tawih leitha (damdawi tello-organic) hman
tur.
3. Leitha in a thawh tur ang taka a thawh theih nan, leh thlaiin awlsam taka a lakluh mai
theih nan, leitha te theh (broadcast) mai lova thlai zung zawnah zel a pek tur.
4. Thlai zung leh a kung te an than that theih nana leitha a bik takin phosphatic fertilizer
(DAP/SSP/Rock Phosphate etc) te uluk tak leh an mamawh zat dik tak pek tur, a bik
takin be lam chi ah te.
5. PGS-India (Participatory organic Guarantee System) certification neih/hmuh tum tan
chuan a tlem berah loneitu 5(panga) tal in tel khawmin Regional Centre of organic
farming hnai berah in ziahluh (register) tur .
SOIL HEALTH CARD: He hi 19th
February 2015 atanga hman tan ani a. He scheme hnuaiah
hian loneituten dik taka leitha an hman theih nan leh, an lei hriselna leh thatna an tih hmasawn
theih nan, loneitute hnenah kum thum danah Soil Health Card (lei hrisel dan ziahna card) pek
thin anni ang.
SHC hnuaia hamthatna awm thei te:
(Assistance of Soil Improvement)
Sl.No. Puih thei dan te Puih theih na zat Scheme/Component
1 Micronutrients (zn, fe, cu etc )
leh lei siamthatna sem Rs.2500/ha Soil Health Card Scheme
2. Chinai thi/ dolomite/ gypsum/
pyrite sem
Rs. 750/Ha aia to lo. (hei hi a
material man za a sawmnga
leh a phurhna man hu vel
tura ngaih ani)
National Mission on
Oilseeds & Oil Palm
(NMOOP)
3. Rannung thahna / natna
damdawi leh hnim hlo etc. Rs.500/ha aia to lo. NMOOP
4. Organic farming (chemical
tello) hmanga lo neih Rs.10,000/ha
National Horticulture
Mission (NHM)/
Horticulture Mission for
North-East and
Himalayan States
(HMNEH)- Sub schemes
under Mission for
Integrated Development
of Horticulture (MIDH)
4. Changpat leitha siamna hmun Rs. 50,000/ unit. (30x8x2.5ft
or 600cft, on prorata basis)
NHM/HMNEH sub
schemes under MIDH
5. HDPE Vermi Bed (Changpat
khawina)
Rs.8,000/- per unit (12x4x2
ft or 96 cft, on prorate basis)
NHM/HMNEH sub
schemes under MIDH
6.
INM( thil chi hrang hrang
atanga thlai chawtha pek dan
inzirtirna) tih hmasawn leh tih
changtlun
Rs.1,200/- per ha ( mi
pakhatin lo Hac 1(khat) aia
zau aneih in, 4 ha thleng a
theih ang)
NHM/HMNEH sub
schemes under MIDH
4
Sl.No. Puih thei dan te Puih theih na zat Scheme/Component
7. Gypsum/ phosphogypsum/
bentonite sulphur sem
Rs. 750/ha aia to lo. (50% of
total cost)
National Food Security
Mission (NFSM),
BGREI
8. Micronutrients (Zn, Fe, Cu etc) Rs.500/ha
(50% of total cost) NFSM & BGREI
9. Chinai/ chinai thi Rs.1000/ ha (50% of total
cost) NFSM & BGREI
10.
Hrik nung hmanga lei tih thatna
(Bio-fertilizers)
(Rhizobium/PSB)
Rs.300/ ha (50% of total
cost) BGREI/NFSM
11. Mobile/ Static Soil Testing
Laboratory thar din
State Sawrkar ah project
siama thehluh tur ani a,
chumi project pumpui atana
75% chu Central Sorkar in a
tum ang. Mahse laboratory
pakhat atan cheng nuai 56
aia to lo tur ani ang.
National Mission for
Sustainable Agriculture
(NMSA)
12. Micronutrients (thlai
vitamin)sem leh tih lar
Rs.500/ ha emaw mi
pakhatah Rs.1000 aia tam lo.
(loneitu pakhat in ram ha 1
aia zau a neihin)
NMSA
13.
Hrik nung hmanga lei tih thatna
(Bio-fertilizer)/ thlai/hriknung
atanga rannung thahna hlo
siam)bio-pesticide siamna
hmun din
Senso zawng zawng atanga
25% (Rs. 40 lakh aia to lo) in
NABARD kaltlangin hmuh
theih ani ang. He khawl din
tur hian 200TPA production
capacity a nei tur ani a,
mimal hnenah emaw, pawl
(Agencies) hnenah pek theih
ani ang.
NMSA
14.
Leitha siamna atana Thei/Thlai
tawih te sawngbawlna hmun tur
siam
Senso zawng zawng atanga
33% (khawl pakhat zelah Rs.
63 lakh aia to lo) in
NABARD kaltlangin hmuh
theih ani ang. He khawl din
tur hian 3000TPA production
capacity a nei tur ani a,
mimal hnenah emaw, pawl
(Agencies) hnenah pek theih
ani ang.
NMSA
15.
Damdawi hmanglo a huan
enkawl nan a mamawhte
(bawngek leitha, changpat
leitha, thlai, neem leh thlai dang
atanga rannung hlo siam etc) tih
lar/uar nan
Rs.5,000/ ha emaw mi
pakhatah Rs.10,000 aia tam
lo. (loneitu pakhat in ram ha
1 aia zau a neihin)
NMSA
16.
PGS Certification hnuai a
organic farming a hlawma
(cluster) a kalpui
Rs.20,000/ha emaw
Rs.40,000/ loneitu , kum
thum chhung atan
NMSA
5
Sl.No. Puih thei dan te Puih theih na zat Scheme/Component
17.
PGS system changtlung nan a
on-line data enkawl dan leh
bangnawi (residue) endik
Rs.200/ loneitu emaw Rs.
5000/ group/year. Regional
council khatah cheng nuai 1
aia tam lo in.
Bangnawi endik nan
Rs.10,000/Sample.
Bangnawi endik hi NABL
laboratory ah tih tur ani.
NMSA
18.
Organic Khua atana ruahman na
hmun bikah te leitha sawngbawl
(manure management) leh
biological nitrogen harvesting
Rs.10 lakh/ khua. Thing
phun (leitha pe thei chi
thing) te, be lam chi chin uar.
( a tam berah kum khat atan
khaw sawm (10 villages) zel
in)
NMSA
19.
Organic Farming (damdawi
hmang lo a lo neih) enchhin/ in
zirtirna
Rs.20,000/ demonstration.
Demonstration khat ah
loneitu 50 emaw aia tam zel
in.
NMSA
20 Lei tha lo siam thatna
Lei al- Rs.25,000/ ha emaw
Rs. 50,000/ loneitu (loneitu
pakhat in ram ha 1 aia zau a
neihin)
Lei Thur- Rs. 3000/ ha emaw
Rs. 6000/ loneitu (loneitu
pakhat in ram ha 1 aia zau a
neihin)
NMSA
Hrechiang duh tana biakpawh na tur:
District Agriculture Officer/ District Horticulture Officer/ Project Director, ATMA
6
CHAPTER – 3
IRRIGATION:
PRADHAN MANTRI KRISHI SINCHAI YOJANA LEH SCHEME DANGTE
Enge tih tur?
- Agriculture hmang a tui leh lei venhim.
- Tuikhuah lian leh te hmang a ruahtui khawl.
- Tuitlintheihna hmun a thlai chi hrang hrang phun, thlai chi siam leh nursery siam.
- Drip leh sprinkler irrigation hmang a 30-37% tui hman tih tlem, thlai thar zat tih tam leh
thlai hrisel thar.
Pradhan Mantri Krishi Sinchai Yojana (PMKSY): Cabinet Committee on Economics Affairs
chuan July ni 7, 2015 khan PMKSY a kum nga (20115-16 to 2019-20) chhunga hman atan Rs
50,000 crore a ruahman a ni.
PMKSY in a thiltum chu ramchhung a huan zawng zawng a thlaitui pekna tur
siam a, tuifar maltin atang a thlai tam zawk thar chhuah a ni a. Hei hian thingtlang ah
hmasawnna a thlen thei dawn a ni. PMKSY hmang hian thlaitui pek theihna tur kawng hrang
hrang a hmalak a ni a. District/State level a tuihna siam kawngah te, tuisem darh kawngah te,
huan a tui hlawk tak a pek kawngah te, technology leh information thehdarh kawngah te hmalak
a ni.
2016-17 Budget-a Irrigation atan a sum ruahman dan chu-
1) NABARD ah Rs 20,000 crore chu long-term Irrigation corpus fund atan ruahman a ni.
2) 80.6 lakh hectare ram a tui pekna tur medium & large irrigation project 89 tih tawp mek
chhunzawmnan Rs 12,517 crore mamawh a ni a. Irrigation project 23 zawhnan Rs 12,517 crore
ruahman a ni.
PMKSY hmang a hlawkna dawn theih te-
SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme
1. Tuilakna pipe HDPE pipe meter khat zelah Rs 50,
PVC pipe tan Rs 35 leh HDPE
laminated oven lay flat tubes tan Rs
20. Farmer pakhat tan a tam berah Rs
15,000. April ni 1, 2016 atang a tan tur
a ni.
BGREI/ NMOOP
2. Oil palm huanah Drip
Irrigation System
NMSA in a ruahman dan ang a kalpui
a ni.
NMOOP
3. Plastic/RCC based water
harvesting structure/farm
pond/construction of
community tank (100
meter x 100 meter x 3
meter)
Dil te/tank te chu pro rate
basis a kalpui a ni ang
Phaiah unit khatah Rs 20 lakh,
tlangramah unit khatah Rs 25 lakh leh
500 micron plastic lining/RCC lining
hectare 10 tan.
MIDH hnuai a
NHM/HMNEH Sub
schemes
4. Huan a tui khawlna dil
te/tuichhunchhuah
Phaiah mipakhat tan Rs 1.50 lakh,
tlangramah mipakhat tan Rs 1.80 lakh
leh hectare 2 tan 300 micron plastic
lining/RCC lining.
MIDH hnuai a
NHM/HMNEH Sub
schemes
7
SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme
5. Pulses leh wheat tan
sprinkler set
Rs 10,000 emaw, a chanve man emaw,
a tlem zawk zawk.
National Food Security
Mission (NFSM)
6. a) Oil palm huan wa bore
well siam
b) Tuikhawlna
Leihnuaitui nasa taka lakchhuah ala
nihlohna hmunah NMSA guideline
angin tuichhunchhuah pakhat zelah Rs
25,000 tanpuina pek a ni.
Phaiah Rs 75,000 leh tlangramah Rs
90,000, liningna telhin.(Sakna man –
Pahiah Rs 125 cubic meter khat zelah
leh tlangramah Rs 150 cubic meter
kaht zelah.
NMOOP
7. Pump set Khawl pakhat tan Rs 10,000 emaw,
khawl chanve man emaw - a tlem
zawk zawk.
NFSM & BGREI
8. Tuichhunchhuah siam Rs 30,000 aia tam lo BGREI
9. Tuichhunchhuah thuk siam Rs 12,000 aia tam lo BGREI
10. Pump Set (up to 10 HP) Pump set pakhatah Rs 10,000 emaw a
chanve man emaw, a tlem zawk zawk.
NFSM
11. Mobile Rain Gun Mobile rain gun pakhatah Rs 15,000
emaw, a chanve man emaw, a tlem
zawk zawk.
NFSM
National Mission for Sustainable Agriculture (NMSA) hnuai a tui sawngbawl-
SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme
1. Ruahtui khawl leh sawngbawl
1.1a Mimal tana ruahtui
khawlna
A man chanve (Sakna man- Phaiah
cubic meter khat atan Rs 125 leh
tlangramah Rs 150) Phaiah Rs 7500
aia tam lo leh tlangramah Rs 90,000
aia tam lo.
Non-lined ponds/tanks man chu 30%
in a tlem ang.
NMSA
1.1b Lining tanks/ponds
MNREGS/WSDP etc
hnuai a sak
Plastic/RCC lining man chanve,
pond/tank/well pakhatah Rs 25,000
aia tam lo.
NMSA
1.2 Mimal ram nilovah
plastic/RCC lining hmang
a khawtlang tan tui
khawlna, tank, dil te, check
dam, reservoirs siam
A vai man, phaiah unit khatah Rs 20
lakh chin, tlangramah unit khatah Rs
25 lakh chin. Ram hectare 10 emaw a
aia te emaw ah pro rate basis ah a
innghat ang. Non-lined ponds/tanks
man chu 30% in a tlem ang.
NMSA
1.3 Tuichhunchuah siam A man chanve, unit khatah Rs 25,000
aia tam lo.
NMSA
8
SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme
1.4 Tank te siamthat A man chanve, unit khatah Rs 15,000
aia tam lo.
NMSA
1.5 Pipe/pre-cast distribution
system
Hectare khatah Rs 10,000. Mipakhat
tan emaw, a huho emaw tan a tam
berah hectare 4 thlengin tanpuina a
pek theih.
NMSA
1.6 Tui lakchhuahna hmanrua A man chanve, Rs 15,000 per
electric/diesel/unit leh Rs 50,000 per
solar/wing/unit.
NMSA
1.7 Thil dahkhawlna brick leh
concrete hmang a sak leh
hungna siam
A man chanve, cubic meter khatah
Rs 350. Mipakhat tan a tam berah Rs 2
lakh a pek theih.
NMSA
2. Drip Irrigation DPAP leh DDP/NE & H region
huamchhung ni lovah chuan 45 %
tanpuina chu farmer ram nei zim
hnenah pek tur a ni a.
A bak 35% chu farmer dang hnenah
pek tur a ni.
DPAP/DDP/NE & H huamchhungah
leh tlangramah 60% tanpuina chu
farmer ram nei zim hnenah pek tur a
ni a. A bak 45% chu farmer dang
hnenah pek tur a ni.
Wide spaced crop tan hectare khatah
Rs 23,500 atanga Rs 58,400 a ni a.
Closed spaced crop tan hectare khatah
Rs 85,400 atanga Rs 1,00,00 a ni a.
Tanpuina pek theih tamna ber chu
mimalah emaw, a huhoah emaw
hectare 5 a ni..
Pradhan Mantri Krishi
Sinchai Yojana
(PMKSY)
3. Sprinkler Irrigation State sorkar in tanpuina a pek theih
hrang hrang chu drip irrigation nen a
in ang a ni.
Hectare khatah micro sprinkler tan a
tanpuina pek theih zat chu Rs 58,900 a
ni a, mini sprinkler tan Rs 85,200,
portable sprinkler tan Rs 19,600, semi-
permanent irrigation system tan Rs
36,600 leh large volume sprinkler
irrigation system (rain gun) tan Rs
31,600 te an ni.
Pradhan Mantri Krishi
Sinchai Yojana
(PMKSY)
Rawn tur te –
District Agriculture Officer/ District Soil Conservation Officer / Project Director
ATMA / District Horticulture Officer.
9
CHAPTER – 4
AGRICULTURAL MARKETING
National Agriculture Market
(Ramchhunga Agriculture Market)
What to do?
(Enge tih tur)
Loneitute hian an thlai thar hralh theihna tur zat (price information) te chu Agri marknet
Website (www.agmarknet.nic.in) ah emaw, Kisan Call Centre leh SMS hmangin an hre thei.
I mamawh leh hriat duhte chu I mamawh hun apiangah SMS hmangin I zawt thei.
Buyer Seller Portal pawh www.farmer.gov.in/buysell.htm a awm bawk. Chu chu hralhtur
nei leh leiduhte tana siam a ni.
Thlai seng leh avuak emaw a nuai emawte chu a hun diktaka tih tur ani.
Man a man zawk theih nan hralh tura chhawpchhuah hmain thlai tharte arawng emaw, a
size emaw a that hleih dan a zira thliar hran veka, a hranga pack zela, bawmah
chhinchhiah thlap tur a ni.
A zawrh leh hralhna tur awm tak hmunah (market/mandi) zel man man deuha hralh
theihnan kalpui tur ani.
Mi neih ve loh hun leh a hun lo pawha hralh tur a awm theih nan (off season) dahthat
(chhekkhawl) bawk tur a ni a, hei hi man man taka hralh theihna a ni.
Hlawk lo taka hralh emaw mangan leh buaipui hrep tur ang chi chu pumpelh tum tur.
Thlai thar hralhna tur facilities tha zawk nei thei turin loneitute intelkhawma marketing
cooperative din theih a ni.
Marketing cooperative chuan retail leh wholesale a hralhna hmun an siam thei bawk.
Man lo leh hlawk lo taka an thlaithar an hralh lohna turin loneituten cold storage leh
kudam tha (warehouse) an hmang tur a ni.
What Can You Get?
( I neih theih I hria em)
North East Region emaw North East Region pawn lamah pawh promoter rinngamte tan
Agricultural Marketing Infrastructure (AMI) Scheme dil theih a ni a. North East Region pawn
lam ah chuan Scheduled Caste/Scheduled Tribe tan a nit hung. Hrechiang duh tan Shri
B.K.Tiwari, Dy.Agricultural Marketing Adviser, Directorate of Marketing and Inspection,
Faridabad [Email ID:[email protected]] zawh mai tur.
National Agriculture Market:
( India ram chhunga Agriculture Market Scheme)
Agriculture Marketing reform anih theih nan leh Agriculture thil atana ramchhunga
online marketing tih hmasawnna turte leh loneituten an hah man atam thei ang ber an tel theihna
turin Sawrkar chuan Scheme thar National Agriculture Market (NAM) ni 1.7.2015 khan alo
approved (pawm) tawh a. He Scheme ah hian ramchhunga regulated market 585 tan rualkhai
taka (common e-market platform) online a indawr (trading) computer hmanga market hnathawh
zawng zawng e-permit leh e-payment (permit pek leh pawisa dawn) thlenga chinfel, information
dik tawklo leh regular lo tihbo, langtlang taka indawrna kalpui leh ram puma market hman
10
theihna tur tih chak leh tihhmasawn te hi a hma veka. Hei hian loneitute hamthatna tak tak a
thlen ang. National Agriculture Market hmahruai (bultanna) tur chu April Ni 14, 2016 ah State 8
(pariat) a bazaar 20 (mandi) ah hman tantir (launched) tura tih a ni. Hrechiang duh tan Shri
Subhash Sharma, PMU (for NAM), Small Farmers Agribusiness Consortium (SFAC), New
Delhi [Email ID: [email protected]] rawn theih a ni.
Farmer Producer Organisation (FPO):
(Lonei Thlaithar Pawl)
Loneituten FPO an zawm dan tur
Loneitu rual thlai thar tak tak ho leh Agribusiness lama tui ho chu khawkhat a mi an ni
emaw khaw inhnai vaiho zing ami an ni emaw Company Act, he lam (relevant) hawi hnuaiah
Farmer Producer Company a in register turin a diltheih.
What benefits Farmers will get by forming FPO:
(FPO din avanga loneituten an hlawkpuina turte)
(i) Loneitu nghet taka intelkhawmte chu FPO member an nih angin an thlaithar man man
zawka leikhawma hralh thei bawk turin an lo chak chho zel ang.
(ii) Mumal leh man man zawka hralh anih theih nan thlaitharte lakkhawm a ni a. Tam
thama buaipui anih hian loneituten hralh tura buaipuina, chhekkhawlna, thiarvelna
man leh thil dangah an thawhho avangin a mala tih aiin an in sengso lo zawk.
(iii) Loneituten an thlai thar man man zawka an tihral theih nana a that dan leh lan dan
mila thliar (grading/sorting), bawma dah, phoro, etc value addition kan tih ang hi FPO
in a buaipui.
(iv) FPO alo awm chuan thlai senghma leh seng hnu atana tangkai (infrastructure) Green
House, Machanised Farming, Cold Storage leh Agri processing bakah thildang pawh
a ruahman thei.
(v) FPO chuan hak zauhvin a thawhthin pangngai bakah chakkhai dawr (input store), custom
centre leh thildangte siamin man tlawm zawkin memberten an chhawr tangkai ang.
Contact details for applying to FPOs:
(FPO din tura biakrawn tur)
Atlangpui thuin State Sawrkara Agriculture Cooperation & Farmers Welfare
Department ten Central Sector Scheme hnuaiah FPO te hi an pui (promote) thin.
Farmer (loneitute) ten FPO din an duh chuan Department Director emaw Small
Farmer Agri-business Consortium an dawr thei anga, an hriat duh zawngte pawh an
zawt ang [Email ID:[email protected]]
11
Sl.
No.
Type of facilities
(Tanpuina dil theih) Category (A dawng theite)
Subsidy pek theih zat (ceiling)
Scheme
hming
Rate of
subsidy on
capital
cost (Bul
tanna
atan)
Upto
1000MT
(Rs./MT)
1000 MT
thleng
Upto 1000 to
30000 MT
(Rs./MT)
1000 MT-
30000 MT
thleng
Maximum
(Pek theih
zat
sangber)
(Rs. In
lakh)
1. (i) For Storage
Infrastructure Projects.
Kudam emaw thil
dahkhawlna atan.
Agricultural Marketing
Infrastructure (AMI)
ISAM sub scheme
(Ahma chuan Grameen
Bhandaran Yojana
Scheme tia hriat)
A) N.E States, Sikkim, Union
Territories – Andaman & Nicobar and
Lakhsha dweep leh hilly* areas.
(tlangram thenkhat)
B) Hmun dang atan (other areas)
i) Registered FPO te, Hmeichhia
Scheduled Caste emaw Schedule
Tribe (ST) beneficiaries emaw an
cooperatives**
ii) Category dang tawh phawta
beneficiaries te.
33.33%
33.33%
25%
1333.20
1166.55
875.00
1333.20
1000.00
750.00
400.00
300.00
225
Integrated
Scheme for
Agricultural
Marketing
(ISAM)
12
Criteria for Assistance/Maximum Limit.
(Tanpuina pek theih dan leh pek theih zat tamber):
Sl.
No.
Type of Facilities
(Tanpuina diltheih) Category (A dawng theite)
Subsidy pek
dan rate
Subsidy pek theih zat
sang ber
(Max.subsidy ceiling)
(Rs.in lakh)
Scheme hming
1. For other Marketing
Infrastructure Projects
(Marketing Infrastructure
Project dang atan)
Agricultural Marketing
Infrastructure (AMI), ISAM
sub scheme
( Ahma chuan Scheme for
Development/strengthening
of Agricultural Marketing
Infrastructure, Grading &
Standardization (AMIGS tih
a ni thin.
A) N.E States, Sikkim, States of
Uttarakhand,Himachal Pradesh, Jamu &
Kashmir, UTs of Andaman & Nicobar and
Lakshadweep Islands, Hilly* and tribal
areas (Tlangram leh tribal chenna hmunte)
B) Hmun dang atan (other areas)
i) Registered FPO te, Panchayats, Women
farmers/entrepreneurs, scheduled Caste
(SC)/Scheduled Tribe
(ST)/Entrepreneurs leh an
cooperative** te.
ii) Category dang tawh phawt a
beneficiaries.
33.33%
33.33%
25%
500.00
500
400
Integrated Scheme
for Agricultural
Marketing (ISAM)
* Hilly area tih chuan khawihmun pawh metre 1000 aia sanga awm tihna (msl)
** SC/ST cooperatives te chu, State Sawrkar hemi kaihhnawih Officer in a certify tur a ni.
*** He Scheme hi N.E State leh SC/ST promoter te tan a awm mek, mahse General Category tan erawhchuan 5.8.2014 atang
khan sanction tihtawp hrih a ni.
13
Eligible Marketing Infrastructure:
(Marketing Infrastructure atana pawmte)
Thlai seng hnu buaipui nana mamawh tawh phawtte.
Market pantuten an mamawh tlan tualzawl (market yard) leh a dangte.
Grading, Standardization & Quality Certification, Labelling, Packaging leh an nihdan tak
tidanglam chuang silova value addition atana thil mamawhte (facilities).
Loneitu (producer) ten an thlaithar consumer/processing units/bulk buyers (a hlawma leitu) leh
midang hnena direct a an hralh theih natura infrastructure mamawh.
Reefer vans thlai phurh nana hman, boruak vawt mamawh bik tan.
Storage infrastructure, kudam ang chi, buhhum/fai chana, dailuah, etc dahna tur.
Whom to contact?
(Tunge biak tur)
Commercial banks, Regional Rural Banks (MRB), State Cooperative Bank (Apex Bank) etc.
Cooperative hotan National Cooperative Development Corporation (NCDC).
Thil kimchang chu ISAM Operational Guidance ah a awm a, website www.agmarknet.nic.in en
theih a ni.
14
CHAPTER – 5
OGRANIC FARMING :
PARAMPARAGAT KRISHI VIKAS YOJANA (PKVY)
Paramparaghat Krishi Vikas Yojana (PKVY) : Guidelines
Paramparaghat Krishi Vikas Yojana
(PKVY) :
Organic Area Selection Criteria
Thil tih tum : Organic agriculture chu
thiamna leh hmanraw man tlawm te te
hmanga, kan chenna leh khawsak velna
ram tana himdam si, thlai diptu hlo te,
eichhetu nungcha te leh an natna te
enkawlna atana damdawi kan hman thin, kan
tana tur ni si(pesticides) te thlaia cham bang
tur awm miah lo tura hmang lo va thlai thar
chhuah leh chutiang thlai atanga thil siam
chhuah hi a ni
“ Paramparaghat Krishi Vikas Yojna hi
National Mission of Sustainable
Agriculture(NMSA) hnuaia Soil Health
Management(SHM) peng pakhat, uluk leh
chipchiar taka duan a ni
a). Organic Farming atana zaukhat(cluster)
thlan te chu, a theih chhung chu ram
inngheng reng, acre sawmnga (50) bial
chhung ( buh tin 20 tuh theihna hmuna ) a mi
a ni tur a ni. Hemi atan hian loneitu pakhat
tan a zau berah hactare khat (buh tin 2.5 tuh
theihna hmun) a zau chiah enkawl tir tur a
ni. Zau khat( 50 acre) chhunga loneitu
member-te sum leh paia puih nan, a tam
berah Rs. Nuai 10(sawm) a awm thei ang a,
inhuaihawt nan leh Participatory Guarantee
System(PGS) Certification atan Rs. Nuaili
Singkua Sangnga(4.95 lakh) a awm bawk
ang. Zau khata awmho zingah chuan a tlem
berah za a sawmruk panga (65%) te chu ram
zim te te neite an ni tur a ni. Tichuan, zau
chhungah hian hemi a tel thei tura tehfung
hniam ber tal tling pha tura loneitute awm
tura hmalak tur a ni a, an awm thei ngang lo
a nih chuan tehfunga a tlin theihna turin
khua, veng, block leh district- ang te pawhin
kal pui tur a ni.
b) Organic Farming hi tlang ram, ruahtui
ringawtin a chawm thin, chemical Fertilizer
leh Pesticides te la hmang tlem, zo tlang
sanga chengte zingah chawisan tur a ni.
Engnge tih tur le ?
Paramparagat Krishi Vikas Yojna hi, thlai chi hrang hrangte an that duhna hmun ngeiah, awmze
fel taka kawng hrang hranga chin thinna hmunah chawisan tur a ni
Organic Farming-ah hian bio- chemicals, bio- pesticides leh bio-fertilizers te hman uar zawk tur
a ni.
15
S.
No
Component Pattern of Assistance(in Rs.) Remarks
1st
Year
2nd
Year
3rd
Year
Total
1 Zau(cluster) anga Participatory Guarantee System (PGS)
Certification neih
State sawrkarten Project Sanctioning
Committee hnenah Zau tam taka PGS
certification nei tura kum khat atana
hmalakna turte(Action Plan) chu an
rawt ang
1.1 PGS certification
neih theih nan ram
acre 50 bial chhunga
loneitu awmte
Zaukhat anga hmala
tura huikhawmna
Zau ang zela Organic Farming PGS
Cetification neih a nih theih nan kum
thum chhung chu tanpuina pek thin a
ni ang
1.1.1 Organic Farming
Zau siamna tur rama
loneitu awmte sawi
phurpui nana
meeting neih pui @
Rs.200/loneitu
10,000 0 0 10,000 State sawkar chuan loneitute lo neih
mekna hmun acre 50 a zau, zaukhata
siam atana tha a tih te a hre fel ang.
State sawrkar chuan hemi ram chhunga
loneitute chu huikhawmin meeting a
neih pui ang a, zaukhat siam turin hma
a la chho ang.
1.1.2 Organic Farming
Zau memberte chu
Organic Farming kal
pui mekna hmunah
te kal pui tur @
Rs.200/loneitu
10,000 - - 10,000 Zau siam fel a nih hnu chuan State
sawrkar chuan Organic farming chung
chang an lo hriatzauva a tak taka tih a
nih dan te an hriat theih nan zau
memberte chu organic farming kal pui
mekna hmun tlawh chhuahna hun
hman pui tur a ni.
1.1.3 Zau siam fela,
loneituten PGS
thuthlung lain an
intiama, memberte
zinga mi
hmangchang hre bik
[Lead resourceful
person (LRP)] awm
thur chhuah
0 0 0 State sawrkar chuan zauva memberte
zing atangin zau aiawh tur Lead
Resourceful Person (LRP) a thur
chhuak ang a, chu chu midangte
zirtirtu ber [Trainer of Trainer (TRT)]
a ni ang
1.1.4 Zau memberte chu
Organic Farming
chung changa
Training pek(3
trainings @
Rs.20,000 per
training)
60.000 0
0
60,000 State sawrkar chuan
NCOF/RCOF/ICAR/SAUs a mi
thiamte nen a thawk hoin project tan
tirh thlaruk chhungin training tum
thum, a hrang theuh in zau memberte
tan a buatsaih ang.
16
S.
No
Component Pattern of Assistance(in Rs.) Remarks
1st
Year
2nd
Year
3rd
Year
Total
1.1.4
cont.
a. Training vawikhatna chu hetiangin
pek tur a ni:
i. Nursery siam dan leh enkawl dan
ii. Organic thlai chi thar chhuah dan
b. Training vawihnihna chu zun ek
hmanga leitha siam (Manure) leh thlai
leh hnim hmanga leitha siam
(Composting) chung changah neih tur:
i. Green manure leh contour bund
ko tlanga thlai phun
ii. Changpat leitha (vermicompost)
leh hnimtawih leitha (compost)
siam leh a hman dan
c. Training vawithumna chu Bio-
fertilizer leh Bio-pesticides chung
changah neih tur :
i. Panchagavya, Beejmruth, jeevamruth
siam chhuah dan leh a hman dan
ii. Bio-fertilizers hman dan (thlai chi
/thlai tiak sawngbawl nana hman,
drip irrigation hmanga pek, bio-
fertilizer leh bio-pesticides khawih
vel dan te leh thlai kah nana hman
dan chung changte)
Total 80,000 0 0 80,000
1.2 PSG Certification and Quality Control
1.2.1 LRP te tana PGS
Certification
chung changa ni
hnih chhung
Training pek @
Rs.200/ LRP
400 0 0 0 LRP 20 tan ni hnih chhung Training
hetiangin pek tur :
i. Loneitute Registration
ii. Organic tharchhuah leh a thar dan
kawng te ziak leh thil dang hmanga
siama vawn him that dan
iii. Kum khat atana hmalak dan tur
ruahmanna siam dan
iv. Meeting leh Training register vawn
dan, data ruahman leh enkawl dan
v. Inrelbawlna lam te, PGS Certified
Organic Farming chawisan kawnga
Zaute mawhphurhna leh an tih turte.
17
S.
No
Component Pattern of Assistance(in Rs.) Remarks
1st
Year
2nd
Year
3rd
Year
Total
1.2.2 Trainers - (Lead
Resourceful
Person) mi 20 tan
Ni thum chhung
awh Training pek
@ 250/day/zau
ni thum chhung
atan
0 750 0 750 State sawrkarin NCOF/ RCOF/ ICAR/
SAUs te nena thawh hoin LRP te tan nit
hum chhung awh training hetiangin a pe
ang :
i. Soil sample lak leh Quality Control
ii. Organic thar chhuah te packing,
labeling, branding leh hralh dan
turte
iii. Bio-pesticides leh bio-fertilizers siam
nana an zavaia intawm tlan theih tur
an mamawh chi hrang hrang te.
1.2.3 Loneitute online
Registration tihna
@ Rs.100/zau
member x 50
0 0 5,000 5,000 PGS Certification kal phung angin
Loneitute in register tur, loneitu lo chan
chin te, a thlai chin thin dan kawng te, a
hmanraw hman te, a intiamna thuthlung
te leh tul dang tar lan awm chi apiangte
dah luh tur. Heng data te enkawl hna hi
zau tin atana data entry operator leh
consultant rawih te mawhphurhna a ni
ang.
1.2 PSG Certification and Quality Control (cont.)
1.2.4 Lei(soil) enfiah tur
sample lak leh
enfiah (test) hna(
kumkhatah
zaukhat tan
sample 21) @
Rs.190/sample
kum thum atan
3,990 3,990 3,990 11,970 Agriculture thlai leh Horticulture thlai
chinna hmun te atanga lei enfiah tur
sample lak chu LRP te mawhphurhna a
ni ang, sample te chu State/Central/ soil
testing laboratories-ah te leh
ICAR/SAUs laboratories-ah te test an ni
ang. Lei enfiah result atang hian zau
memberte hnenah organic farming an
tihna tur atana thlai an chin dan tur leh
an enkawl zui dan tur tha awm ber chu
hrilh an ni ang.
1.2.5 PGS certification tih
a nih theih nan
Organic farm a lo
nih theih nana
hmalak dan kawng
hrang hrang te ziak
leh thil dang
hmanga
chhinchhiaha, vawn
that tura siam ;
hmanraw hman te,
thlai hrang hranng
chin kual dan phung
te, zun ek atanga
siam leitha leh
fertilizers hman te
chhinchiah.
@ member pakhat
tan Rs.100 x 50
5,000 5,000 5,000 15,000 Zau office-a thawk data entry operator
leh consultant te chuan thlai chin dan leh
enkawl dan zawng zawng kim chang
taka awmna leh member tin ten PGS
certificate an neih dan chu lehkhaa
inziak in leh computer-a en mai theih(
soft leh hard copy) in an siamin an
vawng tha ang.
18
1.2.6 Zau member-te lo
enfiah @
Rs. 400/endik x 3
(kumkhat
chhungin zau khat
hi vawithum
enfiah tur)
1,200 1,200 1,200 3,600 PGS certification hlenchhuak ngei tura
loneitutin te lova kala enfiah chu LRP
mawhphurhna a ni. Lo neih dan phunga a
thil hmuh zawng zawngte a chhinchhiah
ang a, Loneitu tana thil chhinchhiah tul
te (diary) a vawn sak ang. Loneitutin te
chu organic farming tih dan kawngah a
kaihruai bawk ang a, diary-ah a
chhinchhiah bawk ang.
1.2 PSG Certification and Quality Control (cont.)
1.2.7 Hriselna atana thil
tha lo ningnawi
hlauhawm chambang
awm leh awm loh hre
tura sample te NABL
a enfiah (zau khat
atangin kumkhatah
sample 8) @ Rs.
10,000 per sample
0 80,000 80,000 1,60,000 LRP chuan NCOF/RCOF te thawh
puina in lo thlan chhuah bika thlai
tharte atangin sample a la ang.
Pesticides leh damdawi dang
ningnawi chambang awm leh awm
loh enfiah turin sample te chu
NABL laboratories ah thawn tur a ni.
1.2.8 Certification tih man 0 2,000 0 2,000 PGS certification chu lo enfiahna
atang te, hmalak dan kawng hrang
hrang chhinchhiah atang te leh
sample enfiahna atang te a pek
chhuah a ni ang.
1.2.9 Certification tih nana
inrelbawlna senso
26,150 16,900 19,000 59,950 Zau office enkawlna atana tanpuina
hi, office luah man atan te,
coordinator leh data entry operator
hlawh atan te, office furniture te,
computer te, printer te, stationery te
lei nana hman tur a ni.
Total 36,740 114840 112090 263670
2 Adoption of organic village for manure management and
biological nitrogen harvesting through cluster approach
State sawrkar chuan Project
Sanctioning Committee hnenah
Organic khua siam tura
ruahmanna a siamte a thlen ang
2.1 Zau khat Organic Farming atana Ruahmanna
(Action Plan)
State sawrkar chu organic khua
siam nan Grant-in-aid angin
tanpuina pek a ni ang
2.1.1 Organic kalpuina lova
lehna @ Rs 1000/acre
x 50
50,000 50,000 50,000 2,50,000 Lei enfiahna result te, organic
farming tih dan hmang tha te, thlai
chin te tibawlhhlawhna laka veng
tura ram leilung buatsaihna ( khur
laih, ram ri a kawldai phun kual
chhuah ) te hmang chunga lo neih
dan pangngaia neih thin ram chu
organic lova siam a nih theih nana
kumkhat atana hmalakna tur
ruahmanna siam te puihbawm nan
19
2.1.2 Cropping system
mumal hmanna :
Organic thlai chi lei a
organic nursery siam
@ Rs.500/acre/
year x 50 acre
25,000 25,000 25,000 75,000 Kum khat atana hmalak dan tur
ruahmanna siam tur a ni a, lei
enfiahna hmangin organic cropping
system tha tur awm hman tur a ni.
Loneitu member-tinte chu leilung
buatsaihna kawngah te, thlai ven
himna lamah te, hlawh fa chhawrna
te, organic thlai chi emaw organic
seedling emaw te ama rama thar
chhuah theih nan te puih an ni ang.
2.1.3 Organic leitha,
hmanlai atanga lo
siam chhuah ve thin
heng ; panchagavya,
Beejamruth etc te
siamchhuahna din @
Rs.1500/ unit/acre x50
acre
75,000 0 0 75,000 Loneitu member-tin te hi organic
leitha siamna in sakna tur leh a
siamna tura hmanraw mamawh(
saidawium te, plastic um te, tuizem
te, sprayers te, filter te, leh bungbel
te, etc) leina tur tanpuina pek an ni
ang.
2.1.4 Boruaka Nitrogen
awm hman theiha la
khawm thei
thlai(Gliricidia,
sesbania) chin @
Rs.2,000/acre x 50
acre
50,000 25,000 25,000 1,00,000 Loneitu member-tin te chu Boruaka
Nitrogen awm hman theiha la khawm
thei thlai an chin theih nan a chi man
tur te, a chinna tur hmun buatsaihna,
khur laih te leh hlawhfa chhawrna tur
atan te tanpuina pek an ni ang.
2.1.5 Thlai atanga damdawi
siamna tur
lakchhuahna din @
Rs.1000/unit/50
acre
50,000 0 0 50,000 Thlai atanga damdawi chi hrang
hrang siam theihna tur lakchhuahna
tur siam nan leh a lak chhuah nana
hmanraw mamawh(saidawium emaw
plastic um emaw te, tuizem te, filter
te, leh bungbel mamawh te) lei nan
tanpuina pek tur a ni.
Total 250000 100000 100000 450000
2.2 Integrated Manure Management
2.2.1 Bio fertilizer tui nena
tankawpna (Nitrogen
mantu/phosphate
tizawpraltu/potas-
sium chet tirtu
biofertilizer hman) @
Rs. 500/acre/ x 50
acre
0 25,000 0 25,000 Thlai ti thar tam turin thlai chinna
leia leih turin emaw thlai chi
sawngbawl nan emaw a hman tur
biofertilizer tui lei na tur atan
loneitu member tinte chu tanpuina
pek tur a ni.
2.2.2 Bio pesticides tui
(Trichoderma viridae,
pseudomonas viridae,
pseudomonas,
metarhizium,
Beaviourie bassiana,
pacelomyces,
verticillum ) hman @
Rs.500/acre x 50
0 25,000 0 25,000 Thlai natna hmeh mih nana hman tur,
bio pesticides tui lei na atan loneitu
membertin te chu tanpuina pek tur a
ni.
20
2.2 Integrated Manure Management (cont. )
2.2.3 Thlai tichhe thintu
ven leh beih kawngah
a awmna ramin a
pianken thlai veng
himtute leh hmanraw
awmsa awlai taka
hman theiha awm ang
ang te chu tangkai
takin loneituin a
hmang ang. @
Rs.500/acre/50
0 25,000 0 25,000 Thlai natna leh eichhetute laka ven
leh enkawlna atana hman tur Neem
cake emaw Neem oil emaw leina tur
leh a hmanna atan loneitu chu
tanpuina pek tur a ni
2.2.4 Fertilizer Control
Order(FCO) 1985 in a
nih dan tur a sawi ang
chiah a siam
Phosphate Rich
Organic Manure
(PROM) hman @
Rs.1000/acre/50
50,000 0 0 50,000 Leiin thlai tana Phosphorus leh Zinc
a tlakchham phuhrukna tura hman tur
Phosphate Rich Organic Manure
(PROM) leina tur leh leilunga pekna
tur tanpuina Loneitu member tinte
chu pek tur a ni.
2.2.5 Changpat leitha
siamna (a len zawng
7ft x 3ft x 1ft) @
Rs.5000/unit/x50
250000 0 0 2,50,000 Changpat hmanga leitha siamna
hmun sak nana thil tulte; changpat lei
na te, khur laih te, a bang
leirawhchana siam te, hlawhfa
rawihna man te leh leitha siamna
atana hmanraw mamawh dang te
leina turin loneitu member-tinte chu
tanpuina pek tur a ni.
Total 325000 50000 0 3,75,000
2.3 Integrated Manure Management
2.3.1 Agriculture lam
khawlte hman
(SMAM Guidelines
ang zelin);
i. Power tiller
ii. Cono weeder
iii. Paddy thresher
iv. Furrow opener
v. Sprayer
vi. Rose can
vii. Top pan balance
15000 15000 15000 45000 Organic thlai chinna tur leilung
buatsaihna atan te, a thar chhuah vuak
nan te, tihfai te, a a tha bik thliar hran te,
a sawngbawl zui zel nan te a Custom
Hiring Centre-a Agri. lam khawl hman
tur awmte (power tiller, cono weeder,
paddy thresher, furrow opener, sprayer,
rose can, top pan balance)chu an hman
theihna turin tanpuina sum Zau hnenah
pek a ni ang a, an memberten hemi atana
sum an mamawh te an lo pe thei dawn
a ni. SMAM hnuaiah CHC hi din ni in a
lang a, tanpuina sum mamawh belh a nih
chuan State sawrkarin SMAM hnuaia
atangin a pe mai thei ang.
2.3 Integrated Manure Management
2.3.2 Horticulture rawn pen
luhna kawng hawn
[Mission for
Integrated Dev. Of
Horticulture(MIDH)
Guidelines ang zel in]
0 0 0 0 State Sawrkar chuan MIDH hnuai
atangin puihbawmna sum a pek belh
mai ang.
21
2.3.3 Ran zun ek atanga
leitha siam nana tul
Bawng in/ar vulh
/vawk vulh (Gokhul
Scheme ang zel in)
0 0 0 0 State Sawrkar chuan Gokhul Scheme
hnuai atangin puihbawmna sum a pek
belh mai ang.
Total 15000 15000 15000 45000
2.4 Packing, Labelling and Branding of organic products of Cluster
2.4.1 A khungna bawm
PGS logo chuang
siam + Hologram
printing(laser light
hmanga lemziak)( @
Rs.2500/acre x 50
Organic thar chhuah atanga thil siam
chhuah takte dahna bawm tur leina
tur te, a bawma a sawifiahna chhut
kai nan te, thlalak/milem tha bik
(hologram) chhut kaina atan te leh
thil siam chhuah hming phuah chhut
kaina atan te tanpuina sum pek a ni
ang. Zau LRP ten an buaipui ang.
PGS-India Green Logo hi a huam
chin (area) atan an hmang a, PGS-
India Organic logo hi Organic a siam
vek tawh ram atan an hmang.
Sawifiahna chhut kai hian zau hming
te, district hming te, chu organic thil
siam chhuah hming in a tak nihna
tha danglam bik riau a ken tel te a ti
lang tur a ni.
2.4.2 Organic thil siam
chhuahte thiar velna(4
wheeler, 1.2 tone phur
thei) @ zau pakhat tan
a tam berah
Rs.1,20,000
0 120000 0 120000 Organic thil siam chhuah te
lakkhawm nan leh a zawrhna hmuna
thiar kual velna atan tanpuina sum
pek a ni ang a. He sum hi bungraw
phurhna chi motor lei nan pawh
hman theih a ni ang.
2.4.3 Organic Dawrpui
(Fair) siam ( Zaukhat
tan a tam berah
Rs. 36,330 a puihna
pek a ni ang
Organic Fair buatsaihna atana thil
tul; dawhkan siamna te, thil hawh
man te, hlawhfa rawihna te,
puanzarna senso te, bungraw thiar
velna leh Fair enkawlna atana senso
tul te phuhruk nan tanpuinna sum pek
a ni.
Total 0 218830 62500 281330
22
MISSION ORGANIC VALUE CHAIN DEVELOPMENT FOR NORTH EASTERN REGION
Salient Features :
Ram chhunga Hmar Chhak lam ramah hian Organic Farming tha taka kal pui theihna a awm tih
hriat chian a nih avangin Ministry of Agriculture and Farmers Welfare chuan he Central Sector
Scheme hi a tichhuak a ni
Department chuan Hmar Chhak State ah te hian Organic Farming a chawisang a ni.
India rama Hmar Chhak State-te hi India ram Organic laimu a siam a ni dawn a ni
Farmers interest Group(FIG) emaw Farmers Producers Company te( FPCs) emaw te chu
thiarkhawmna te , dahkhawmna te, thlai thar seng hnu a sawngbawl zuina te leh a zawrhna kawng
chung changah te thuam an ni ang.
Siam chhuahna kawnga hmalakna hrang hrangah te, a siamnaah te, a zawrhnaah te leh siam tura
puitute hmalakna te hmang hian loneitu 50000 in hlawkpuina an tel thei dawn a ni.
North East a awmte anmahni hming pek pu ngei Organic thil siam tih chhuah tir theih.
Bio – diversity(Thlai, Thing, mau, leh nungcha chitin reng a ram a awm te) a hausa tawntaw,
ramah hian kan hman tangkai duhna ang zela chhenfakawm taka hman tur thlai an tam a ni.
He scheme hmanga hnahthawh ten an tum pawimawh tak chu hnathawhna kawng hrang hrang
inkhaidiatah te hian a hlawkna tel zel chunga kal chhoh a ni a, Sumdawnna lian taka la kal pui
theih tura Organic Farming zau awmkhawm lian tham tak siam chu a tum ber a ni a, a bul atanga
a tawp thlenga hmalakna; a thar chhuah atanga thil dang atana siam chhuah te, a hralhna tur
ngaihtuah te leh a leitute hnena pek thlenga thil mamawh te ngaihtuahpui an ni ang.
23
Sl.No. Component Rate (Rs.)
A. A. Value chain Production
A1. Development of Organic Production Clusters
A.1.1 Cluster development and formation of Farmer Producer
Companies, as per SFAC norms
For 100 FPCs each comprising of 500 farmers @
Rs.20.375 lakh/FPC
4075/- per farmer
A.1.2 Assistance for on-farm input production infrastructure @
Rs.3750/ha) and off-farm inputs (@ Rs.3750/ha).
7500/hax2 = 15000/ha
A.1.3 Assistance for quality seed and planting material (50% of
maximum Rs.35,000/ha limited to the actual cost as per
crop)
17500 per ha.
A.2 Support for extension services, input facilitation, training handholding and certification
A.2.1 Assistance for setting up of input delivery, distribution
and agri-machinery custom hiring centre through state
lead agencies
10 lakh/FPO
A.2.2 Support and extension services for training, handholding and certification at production
stage.
A.2.2.1 Training, hand holding, documentation and certification of
crop production through service providers (As per MIDH)
10,000/-per ha
B. Value Chain Processing (For FPC and private entrepreneur through Bank credit linked)
B1. Value Chain Post harvest – setting up of collection, aggregation, grading facilities
B.1.1 Setting up of functional infrastructure for collection,
aggregation and grading units @ Rs.15 lakh (75% subsidy) 11.25 lakh
B2 Setting up of value addition and processing units including packaging, storage and
transportation
B.2.1 Financial assistance for setting up of integrated processing
units with Total Financial Outlay (TFO) of Rs.800 lakh or
more limited to 75% to FPCs and 50% to private as credit
linked back ended subsidy
600.00 lakh
B.3 Value chain packaging, storage and transportation
B.3.1 Integrated pack house
75% subsidy to FPCs on TFO of Rs.50 lakh or more and
50% to private limited to Rs.37.50 lakh
37.50 lakh
B.3.2 Transportation/4 wheeler up to TFO of Rs.12 lakh (50%) 6.00 lakh/FPC. Need based
24
Sl.No. Component Rate (Rs.)
B.3.3.1 Refregerated transport vehicle up to TFO of Rs.25 lakh
(75% subsidy to FPC and 50% to private)
18.75 lakh
B.3.3.2 Pre-cooling/cold stores/ripening chambers 18.75 lakh
C. Value chain Marketing – Branding, labelling, certification, quality control, retail outlets,
awareness and publicity through lead agencies.
C.1 Branding, labeling, packaging, publicity and certification
of processing units etc. (L.S)
As per proposal, Need to be
ascertained
C.2 Seminars/conference, workshops, Buyer-seller meets,
auction meetings, festivals
As per proposal, Need to be
ascertained
C.3 Consumer awareness Information dissemination through
publicity, printed literature films and local advertisements
As per proposal, Need to be
ascertained
C.4 Hiring of space in prime markets As per project proposal
D. Value Chain Support Agencies
D.1 Setting up of Lead agency/Organic Commodity Board/Organic Mission for scheme
implementation and market facilitation. To be set up at state level
D.1.1 Staff, manpower, travel and contingencies, Institutional
strengthening and hire/purchase of machinery and
equipments
5% of total scheme budget
D.1.2 Setting up of organic certification bodies. One time
assistance will be provided for hiring consultants for
preparation of operating manuals, training and exposure of
manpower and facilitating institutional set up. Cost of
manpower to be borne by the state
Whom to Contact?
At the state level: Director (Horticulture/Agriculture) of North Eastern States.
At District level : Distric t Horticulture Officer, District Agricultural Officers/Project Director
ATMA in North Eastern States.
25
CHAPTER – 6
HORTICULTURE
(SUM TAM ZAWK LAKLUH NANA THEI, THLAI LEH PANGPAR CHIN)
Enge tih tur?
Hmun awh zau lo a, sum tam zawk lakluh nan horticultural crops te hi chin tur.
Thal hrisel neih theih nan thlai chi tha hman thin tur.
Thei leh thlai te hi hun rei zawk dah that a nih theih nan, cool storage/cool house ah dah that tur.
Sum tam zawk kan thlai thar atang a kan hmuh theih nan a dan dik taka seng a, tih fai a, thlan a,
sawngbawl a, hralh theih tur/ dahthat thei tur a siam tur ani.
Poly-house hmangin thlai leh pangpar a awm hun pangai nilo a chin thin tur ani.
Enge hmuh theih?
A. Horticulture hnuaia tanpuina
Sl.
No.
Tanpuina awm thei te Tanpuina awm theih dan/a tam lam Scheme /
Component Pawisa a tanpuina
(Subsidy)
Hmun hlawm
khat zel a subsidy
awm thei zat
1. Thlai chi siam chhuah na
(Mi pakhat tan hectare 5 i a
zau lo tur)
NE, phai tribal ho
awmna (TSP), A&N
leh Lakshadweep
thliar kar ah 50%, a
bak state dang zawng
ah 35%.
Thlai chi pangai
(Open) atan Rs.
35,000/- leh thlai
chi tha chi (Hybrid
Seeds) atan Rs.
1,50,000/-
Sub scheme
of NHM &
HMNEH
under MIDH
2. Nursery tha chi (2 - 4 ha unit) A senso za a 40, Hectare 1 atan
Rs.Nuai 25
-do-
3. Nursery te (1 ha unit) A senso za a 50 Hectare 1 atan
Rs.Nuai 15
-do-
4. Ser/thei huan thar siamna ( mi
pakhat tan a zau ber ah hectare 4)
a) Thei (drip hmang a tuipek)
NE, phai tribal ho
awmna (TSP), A&N
leh Lakshadweep
thliar kar ah 50%, a
bak state dang zawng
ah 40%. (thei kung
phun nun dan a zir in
instalment vawi 3 a
pawisa hi 60:20:20 a
pek tur a ni, thei phun
atanga a kum 2 na ah
za a 70 a nung tur ani
a, a kum 3 na ah za a
90 a nung tur ani)
Hectare 1 atan
Rs.40,000 –
2,20,000/-
-do-
26
b) Thei (drip hmang a tui
pek loh)
c) Thlai ( mi pakhat tan a
zau berah hectare 2)
NE, phai tribal ho
awmna (TSP), A&N
leh Lakshadweep
thliar kar ah 50%, a
bak state dang zawng
ah 40%. (thei kung
phun nun dan a zir in
instalment vawi 3 a
pawisa hi 60:20:20 a
pek tur a ni, thei phun
atanga a kum 2 na ah
za a 70 a nung tur ani
a, a kum 3 na ah za a
90 a nung tur ani)
General ho chenna
leh NE leh
Himalayan state te
tan aman za an
40.Phai tribal ho
awmna (TSP),
Andaman &Nicobar
leh Lakshadweep
thliar kar te tan a man
za a 50
Hectare 1 atan Rs.
30,000 – 50,000/-
Hectare 1 ah Rs.
50,000/-
5. Hmuihmer bawlhlo (Spices)
(Mi pakat tan a zau berah
hectare 4)
a) Spices kumhlunlo
(Seed spices and
Rhizomatic spices)
b) Spices kumhlun (thing
hmarcha, thakthing,
lawngpar leh nutmeg)
General ho chenna ah
40%, NE leh phai
tribal ho awmna
(TSP) ah 50%
General ho chenna ah
40%, NE leh phai
tribal ho awmna
(TSP) ah 50%
Hectare 1 ah Rs.
12,000 -15,000/-
Hectare 1 ah
Rs.20,000 -
25,000/-
6. Pangpar (Loose bulbous and
cut flower)
(mi pakahat tan a zau berah
hectare 2)
40% (Small and
marginal farmer),
25% other farmer
(50% in NE and TSP
areas)
Hectare 1 ah Rs.
16,000 – 60,000/-
-do-
7. Thlai rimtui ( mi pakhat tan a
zau berah hectare 4)
General ho chenna
ramah 40%, NE leh
phai tribal hoc
henna(TSP) ah 50%
Hectare 1 ah Rs.
16,000 – 40,000
-do-
27
8. Plantation Crops (Cashew,
Cocoa phun nawn lehna telin)
(Mi pakhat tan a zau berah
hectare 4)
NE lehphai tribal ho
awmna (TSP) ah
50%, a bak state dang
zawng ah 40%. (thlai
kung phun nun dan a
zir in instalment vawi
3 a pawisa hi
60:20:20 a pek tur a
ni, thei phun atanga a
kum 2 na ah za a 70 a
nung tur ani a, a kum
3 na ah za a 90 a
nung tur ani)
Tuia chawmna nen
hectare 1 ah Rs.
40,000/-, tuia
chawmna awm
lohna ah hectare 1
ah Rs. 20,000/-
-do-
9. Thei/Ser huan hlui tharthoh leh
na ( Mi pakhat tan a zau berah
hectare 2)
A senso za a 50 Hectare 1 ah Rs.
20,000/-
-do-
10. Pa (Mushroom)
i) A chin na
ii) A chi siam na
iii) Hnim leh thil tawih
thei chi hrang
hranga leitha siam
Vantlang tan senso
100% leh mimal tan a
senso 40%, a ruhrel
din na a in senso
phuhruk nan, as
credit linked back
ended subsiby
Pakhat atan
Rs.Nuai 8
Pakhat atan
Rs.Nuai 6
Pakhat atan Rs.
Nuai 8
-do-
11. Thlai/Thei inthlah punna puitu
atana khuai khawi (Mi pakhat
tan atam berah khuai bawm
50)
a) Khuai manah
b) Khuai bawm
A senso za a 50
A senso za a 50
Khuai Lalnu 1 Rs.
800/-
Bawm 1 Rs. 800/-
-do-
28
12. Ven himna hnuai a thil chin
(Protected Cultivation)
a) Green House
i) Fan leh chhungthuah
hmang (Mi pakhat tan a
lian berah 4000 sqm)
ii) Naturally ventilated
system (Mi pakhat tan
a lian berah 4000 sqm)
b) Shade Net House
i) Thir hmang a rel ( mi
pakhat tan 1000 sqm i
a tam lo)
ii) Mau leh thing hmang a
rel ( mi pakhat tan a
tam berah 200 sqm,
unit 5 i tam lo)
c) Plastic hmang a lei
hnawnna vawn
d) Plastic tunnel ( Mi
pakhat tan a ta berah
1000 sqm)
A senso za a 50
(Tlang rama chengte
tan za a 15 in a sang
leh)
A senso za a 50
(Tlang rama chengte
tan za a 15 in a sang
leh)
A senso za a 50
(Tlang rama chengte
tan za a 15 in a sang
leh)
A senso za a 50
(Tlang rama chengte
tan za a 15 in a sang
leh)
A senso za a 50
(Tlang rama chengte
tan za a 15 in a sang
leh)
A senso za a 50
(Tlang rama chengte
tan za a 15 in a sang
leh)
Square meter 1 Rs.
700 – 825/-
i)Thir ruhrel
hmaninsquare
meter 1 Rs. 422 -
530/-
ii) Thing ruhrel
hmanin square
meter 1 Rs. 270/-
iii)Mau ruhrel
hmanin square
meter 1 Rs. 225/-
Square meter 1 Rs.
355/-
Mau hmang a rel
in square meter 1
Rs. 180/-. Thing
hmang a rel in
sqyare meter 1 Rs.
246/-
Hectare 1 ah Rs.
16,000/-
Square meter 1 Rs.
300/-
-do-
-do-
-do-
-do-
13. Poly-house a thlai hlu bik
chinna man leh a chi man
Square meter 4000 i a
zau lo ah mi pakhat
tan a senso za a 50
Square meter 1 Rs.
120/-
-do-
14. Poly-house/shade net house a
Nau-ban leh Anthurium chinna
man leh a chi man
Square meter 4000 i a
zau lo ah mi pakhat
tan a senso za a 50
Square meter 1 Rs.
350/-
-do-
15. Poly-house/shade net house a
Derhken hnahsin leh Gerbera
chinna man leh a chi man
Square meter 4000 i a
zau lo ah mi pakhat
tan a senso za a 50
Square meter 1 Rs.
305/-
-do-
29
16. Poly-house/shade net house a
Rose leh Lily chinna man leh a
chi man
Square meter 4000 i a
zau lo ah mi pakhat
tan a senso za a 50
Square meter 1 Rs.
213/-
-do-
17. Thlai seng hnu a sawngbawl
dan tha
a) Thlai pack na in / Huan
a thlai lak khawmna leh
dah that na in
b) Thlai pack na in tha
zawk, thlai thliar na leh
thlanna hmanrua nen a
thuam
c) Thlai lo vawn that lawk
na hmun
d) Thlai lo vawn that lawk
na hmun kal thei
e) Thlai vawn thatna
hmun (A sakna/Tih
lenna leh tunlai
hmanraw tha a thuam
that)
(A lian berah 5000 MT
len theihna)
f) Thlai/Thei um hmin na
hmun ( a lian berah 300
MT len theuhna)
A senso za a 50
General ho ram ah
35%, tlang ram leh
ruat lawk ram ah
50% (as credit-linked
back-ended subsidy)
General ho ram ah
35%, tlang ram leh
ruat lawk ram ah
50% (as credit-linked
back-ended subsidy)
General ho ram ah
35%, tlang ram leh
ruat lawk ram ah
50% (as credit-linked
back-ended subsidy)
General ho ram ah
35%, tlang ram leh
ruat lawk ram ah
50% (as credit-linked
back-ended subsidy)
General ho ram ah
35%, tlang ram leh
ruat lawk ram ah
50% (as credit-linked
back-ended subsidy)
In 1 sak nan Rs.
Nuai 2, a len
zawng 9m x 6m
In 1 sak nan Rs.
Nuai 17.50, a len
zawng 9m x 18m
1 man ah Rs. Nuai
8.75, 5 MT len
theihna a ni tur a
ni
1 man ah Rs. Nuai
8.75, 5 MT len
theihna a ni tur a
ni
i)Type 1 atan MT
1 Rs. 2800/-
ii)Type 2 atan MT
1 Rs. 3500/-
iii) Type 2 atan
MT 1 Rs. 3500/-
leh boruak tih
danglam theihna
hmanrua dah tel
MT 1 Rs. 35,000/-
MIDH hnuai
a NHM,
HMNEH leh
NHB sub-
scheme
30
B. National Agro Forestry & Bamboo Mission (NABM) under MIDH
18. A) A chi siamna
i) Nursery tha chi (2 ha)
ii) Nursery te (0.5 ha)
Vantlang tan a senso
100% leh mimal tan a
senso 40%, as credit-
linked back ended
subsidy
i) Mimal tan 1
Rs. Nuai 40
ii) Mimal tan 1
Rs. Nuai 5
MIDH hnuai a
National Bamboo
Mission (NBM)
sub-scheme
B) A chinna hmun tih zauh
nan i) Forest ram/Vantlang ram
(JFMC/VC/SHGs/MHIP/YMA
leh a dangte kal tlangin)
ii)Forst ram ni lo ah
A senso 100%, kum
3 chhungin
instalment vawi 3 in
(50:25:25)
i) Hectare 1 Rs.
42,000/-
ii) A man 35%
kum 3
chhungin
instalment
vawi 3 in
iii) Drip hmanga
tui pek in
hectare 1 Rs.
14,700/- leh
drip hman
lohin 10,500/-
C) Forest ram a a chi awm
sa/ ram ngaw tha zawk a
enkawl
D) A seng hnua sawngbawl
dan tha
i) A seng hnua dah thatna
leh mau sawngbawlna
hmanrua
Mimal tan a in senso
40%, hectare 2 I a
zau lo.
A senso 40%, as
credit linked back
ended subsidy
Hectare 1 ah Rs.
8,000/-
Rs. Nuai 10
C. National Horticulture Board (NHB)
19. A) Sum dawn na atana
Horticulture siam
i) Lo/Huan pangai dinhmun
ii)Hliahkhuhna hnuai
General ho ramah a
senso za a 40 leh NE,
tlang ram leh thlan
bik ramah a senso za
a 50, as credit linked
back ended subsidy
Senso za a 50, as
credit linked back
ended subsidy
i) General ho
ramah project 1
ah Rs. Nuai 30
ii) NE tlang ram
leh thlan bik
ramah Rs, Nuai
37.50
MIDH hnuaia
National
Horticulture
Board (NHB)
sub-scheme
-do-
31
iii)Thlai thar sawnbawl dan tha
Thlai/Thei um hmin na,Thlai
thar phurhna, a hralhna tur, lo
dah that hrihna hmun, leh a
dangte
a) Thlai dah thatna hmun
General ho tan senso
za a 35 leh NE, Tlang
ram leh thlan bik
tansenso za a 50
Project senso za a 35
(NE, tlang ram leh
thlan bik tan a senso
za a 50) 5000 MT i a
tam dah theihna, as
credit linked back
ended subsidy
Project 1 Rs. Nuai
56
General ho tan
project 1 Rs. Nuai
50.75 leh tlang
ram leh thlan bik
tan project 1 Rs.
Nuai 72.50
Type 1 atan MT 1
Rs. 2660/-
Type 2 atan MT 1
Rs. 3225/-
Type 2 atan MT 1
Rs. 3500/- bakah
boruak tih
danglam theihna
hmanrua
-do-
-do-
D. Coconut Development Board
20. A) A chi tha siam nan leh
sem chhuah nan
i) Sorkar/Mimal hnena a chi
tha(hybrid)/a tiak sem
ii) Coconut chi huan siam/din
iii)Coconut kui tiah na hmun
siam/din
i) A senso za a
25, atam ber ah
acre 1 ah kung
25,000
ii)A senso za a 25,
hectare 4 i a zau lo
vantlang leh mimal
tan a senso za ah za
A tiak 1 Rs. 9/-
Hectare 1 ah Rs.
Nuai 1.5
0.4 hectare a zau
atan Rs. Nuai 2
MIDH hnuaia
Coconut
development
Board (CDB)
sub-scheme
B) Coconut chinna hmun
zauh a) A hmun pangai (kung
hniam chi)
b)Tlang ram leh thlan bik ram
Mi pakhat tan a senso
za a 25, ram hectare 4
i a zaulo, instalment
vawi 2 ah a in angina
pek tur
Mi pakhat tan a senso
za a 25, ram hectare 4
i a zaulo, instalment
vawi 2 ah a in angina
pek tur
Hectare 1 Rs.
7,500/-
0.4 hectare a zau
ah Rs. 15,000/-
-do-
-do-
32
C) technology Mission
Coconut a) Rannung leh natna in a a tih
chhiah coconut huan enkawl
dan duan chhuah leh hman
i)Vantlang tan senso za
ah za
ii)NGOs leh pawl dang
tan a senso za a 50
Vantlang tan a
enkawl dan duan
chhuah nan Rs. Nuai
50, NGOs leh pawl
dang tan Rs. Nuai
12.5
-do-
b)Coconut sawngbawl na leh
coconut atnga a thil siam
chhuan huang zauh na duan
chhuah leh hman
Duan chhuah nan senso
za a 70
hman chhin/tih chhin na
senso za a 50 hman zui
na atana senso za a 25
A duan chhuah nan
Rs. Nuai 26.25,
Hman chhin/Tih
chhin nan Rs. Nuai 5
-do-
D) coconut huan hlui toh
thar thoh leh na leh phun
nawn len na
a) A kung tar toh kih na leh
paih na
b) Phun nawn leh na atana
tanpuina
c) Enkawl dan tha hmanga
coconut huan awmsa tih
hmasawn
Kung 1 Rs. 1000/-,
hectare 1 ah kung 32 I a
tam lo
Senso za a 50, atam
berah hectare 1 ah Rs.
4000/-
Senso za a 25, a in angin
instalment vawi 2
Hectare 1 Rs.
32,000/-
A tiak 1 Rs. 40/-
Hectare 1 Rs.
17,500/-
-do-
-do-
-do-
D) Coconut Kung Insurance
Scheme
Dahkham za a 75, za a
50chu CDB tum tur, a
bak za a 25 chu state
sawrkar tum tur
Kung 1 kum 4-15
inkar Rs. 3.52
Kung 1 kum 16-60
inkar Rs. 4.76
-do-
Mission for Integrated development of Horticulture (MIDH) with sub scheme NHM, HMNEH,
National Bamboo Mission, Coconut Development Board and National Horticulture Board.
Sawi lan anih loh chuan unit hi hectare in a awm
Cost norm awmzia chu subsidy chhut nana a man sang ber an hman
Tute nge biak pawh tur? District level ah chuan District Horticulture Officer (DAO)/Dy. Director (Horticulture) leh State
level ah chuan Director (Horticulture)/Project Director ATMA te biak thin tur an ni.
33
CHAPTER – 7
THLAI CHI
Enge tih tur?
1. Ram leilung leh sik leh sa in a duh zawng thlai chi ching la. Thlai chi chu tam lutuk emaw tlem
lutuk emaw nilovin a tawk chauh chin tur. Mithiamten an hrilh ang che in enkawl ang che.
2. Hetiang hian i thlai chu i thlak thin tur a ni.
(a) Buh, Wheat, Buhtun, Be leh Hriak nei thlai – Kum Thum danah.
(b) Vaimim, Behliang, Bajra, Antam, Nihawi – Kum Hnih danah.
(c) Hybrid leh BT thlai – Kum tin.
3. Thlai chi i leiin thlai chi tha zawrhna hmunah lei la, hmun dai, ro leh faiah dahthat tur.
4. Thlai chi natna lakah vengtu damdawi nena pawlh, a hlir, a tiak tha tur, hnim chi nen a in pawlh
lo hmang ang che.
Enge kan dawn theih?
A. Thlai chi tan tanpuina pek dan.
Sl.
No Thlai Hming
Thlai chi (certified Seed) tan tanpuina dawn
dan
Scheme
Hming
1.
i) Hybrid Buh Chi Aman zawng zawng 50% (quintal khat tan
Rs.5000/- aia tam lo) BGREI
ii) Certified Buh Chi Aman zawng zawng 50% (quintal khat tan
Rs.1000/- aia tam lo) BGREI
2.
i) Thlai chi thar tam thei
a) Buh leh Wheat Chi Kg khat tan Rs.10/- emaw aman 50%
(a tlem zawk zawk)
NFSM
BGREI
b) Buhtun, Vaimim, etc. Kg khat tan Rs.15/- emaw aman 50%
(a tlem zawk zawk) NFSM
c) Be lam chi Kg khat tan Rs.25/- emaw aman 50%
(a tlem zawk zawk) NFSM
ii) Hybrid Chi
a) Buh Kg khat tan Rs.50/- emaw aman 50%
(a tlem zawk zawk)
NFSM
BGREI
b) Vaimim, Buhtun, etc. Kg khat tan Rs.50/- emaw aman 50%
(a tlem zawk zawk) NFSM
3. Belam chi (Behliang, Dal,
Chana, Be Lian Chi)
HYV Chi Kg khat tan Rs.25/- emaw aman 50% ( a
tlem zawk zawk) kum 10 aia upa lo NFSM
4. Hriaknei thlai (Antam, Badam,
Bekang, Nihawi Antam etc.)
Kg khat tan Rs.25 emaw aman pumpui 50% (a
tlem zawk zawk) kum 10 aia upa lo. Hybrid chi
erawh chu Rs.50 kg khat tan emaw aman pumpui
50% kum 10 aia upa lo.
NMOOP
34
5.
Hriaknei Thlai (Antam,
Badam, Bekang, Nihawi
Antam etc.)
Khua rel chhiatrna avanga loneituin a sen tih
tlem nan, hmun thlaler/ro bik tan hetiang hian
thlai chi tanpuina
i) Hybrid Chi – Rs.3750/qt.
ii) A chi pangngai – Rs.1800/qt.
NMOOP
6.
Thlai chi tiak tipung ve duh tan
(Loneitu pakhat in Acre khat
zau tan)
i) Buh, Wheat, etc. – 50% man pumpui
ii) Hriaknei thlai – 60% man pumpui
Be, Ranchaw chi tan
NMAET
SMSP
7.
Loneitu, self help group
hnenah foundation leh certified
chi pek
Aman zawng zawng 75% NMAET
8. Oil Palm Seedling (Tiak) Aman zawng zawng 85% (Rs.8,000/Ha.) NMOOP
9. Oil Palm phun enkawl zuina Kum li chhung, Kum tin Ha.1 tan Rs.4000 NMOOP
10. Jute leh Mesta (Hrui thlai) Rs.5500/qt. NFSM
11. Hriaknei Thlai Breeder Seed Aman pumpui an hmu let ang NMOOP
B. Foundation leh certified chi siam chhuak tana tanpuina awm thei.
12. a) Hybrid Buh Chi Rs.5000/qt. emaw aman pumpui 50%
BGREI b) Buh & Wheat certified chi Rs.1000/qt. emaw aman pumpui 50%
13. Thlai chi siam chhuahna a tan
thawh hlawk tan
Project man zawng zawng
40% - General/Phairam
60% - Tlangram
Rs.150 lakh/project- Schedule area
NMAET
C. Hriak lam thlai zawng zawng tan.
14. Foundation seed siam chhuak
tan
Rs.1000/qt. (kum 10 kalta released)
Rs.100/qt. (kum 5 kalta released) NMOOP
15. Certified seed siam chhuak tan Rs.1000/qt. (kum 10 kalta released)
Rs.100/qt. (kum 5 kalta released) NMOOP
16. Thlai chi siam chhuahna atana
ruhrel in dinna a tan
Tanpuina hi a hnuaia ruhrel dinnan 50% pek
theih – Godown, A chi vuak/khawn thlakna
chhuat, Tui lakna - Tuichhunchhuah, Tui pump,
Farm cheibawlna,Tui pekna, Lei lehna khawl, Lo
hungna, Electric lakluhna, Farm hungna etc.
NMOOP
35
16.
(a)
Thlai chi siamna Industry
ruhrel dinna
1. Thlai chi sawngbawlna siam: Thlai chi siamna
Industry (Processing plant) dinnan a hnuaiah a
Capacity a zir hian tanpuina a awm
Rs. in Lakh.
Khawl
Capacity
Khawl Hming
Khawl
Lian
Khawl pen
hleh Total
1000 MT 27.90 9.90 37.80
2000 MT 32.90 10.10 43.00
3000 MT 47.10 13.90 61.00
4000 MT 56.20 20.70 76.90
5000 MT 62.80 21.30 84.10
Sub-
Mission
on Seeds
and
planting
materials
(SMSP)
under
NAMET
2. Seed processing building, Material dawnna In, Phoro na tual/Platform
siamna tanpuina
The financial
assistance for
construction
of building
require
annual
capacity of
plant (MT)
Plant building &
receiving shed Drying Platform
Grand
total
(Rs. in
lakh)
Size
(sqm)
Rate
(Rs/sqm)
Total
cost
(Rs.
in
lakh)
Size
(sqm)
Rate
(Rs/sqm)
Total
cost
(Rs.
in
lakh)
1000 450 7000 31.50 100 1200 1.20 32.70
2000 525 7000 36.75 200 1200 2.40 39.15
3000 700 7000 49.00 300 1200 3.60 52.60
4000 800 7000 56.00 400 1200 4.80 60.80
5000 1000 7000 70.00 500 1200 6.00 76.00
Thlai chi sawngbawlna dintu hian aduh ang capacity a thlang thei ang.
36
16.
(b)
Thlai Chi dahna Godown
A hnuaia thlai chi Godown capacity leh
type hrang hrang ang hian tanpuina pek theih a ni.
Particular Capacity
(MT)
Size
(sqm)
Rate
(Rs.
in
lakh)
Total
cost
(Rs.
in
lakh)
Store with
AC/GI Sheet 1000 700 7000 49.00
Ventilated
flat roof store 100 700 7500 52.50
Dehumidified
store 100 100 14000 14.00
Thlai chi industry din tur hian a duh ang capacity a
thlang thei ang.
SMSP
under
NMAET
17. Thlai variety thlan bik chi
siamna
Project man pumpui 75% subsidy a ni a. Thlai
variety thlan hi kum nga(5) aia upa lo. NMOOP
D. National Seed Reserve (Thlai chi kum tam tak tana vawnhim)
18. Khuarel chhiatna avanga
mamawh thlai chi thar rang
1. Thlai chi man – 100%
2. Enkawlna
i) Thlai chi thar sawngbawlna and packing
– Rs.300/qt.
ii) Transport man – Rs.200/qt.
3. Thlai chi sawngbawlna ruhrel dinna =
Rs.57.74 lakh for 10000/qt. capacity
4. Thlai chi sangbawlna khawl
Building, Phoro na
Platform etc. – Rs.70.50 lakh for 10000 qt
Capacity
5.Khawl dinna tura Crane hire na – Rs.50/qt.
6.Kumtin thlai chi sawngbawlna building leh
khawl tih thianghlimna man – Rs.10/qt.
7.Thlai chi hlui tawh leh tha lo paihna.
8. Computer hmanga enkawlna.
SMSP
under
NMAET
Tu nge zawhchian tur
DAO/Agri.Block Development Officer/Project Director (ATMA)/State Seed Corporation.
37
CHAPTER - 8
KHAWL LEH HMANRAW THA
Engnge tih tur?
Lo zau zawng leh thlai chin azirin khawl leh hmanraw tangkai tur ber lei ang che.
Khawl leh a kaihhnawih hmanruate hi a huhova awmze neia inhmantawm theih a ni.
Khawl tha chakna a chuang aliama i hman ral mai lohnan a tul dan azirin hmanraw hman tur bik –
entirnan, lei tihphut leh daikawina hmanraw tha (rotavator), mawimam tha chi (Laser leveler), lei
leh phut nawn ngai lova thlai chithlakna khawl (Zero-till Seed Drill), buhsengna hnu buh bul thlo
lova wheat chinna (happy seeder) leh khawl dang hmanawm chi ber hmang thin ang che.
Khawl chi hrang hrangte hman dan leh enkawl dante hi Farm Machinery Training & Testing
Institutes te, KVK te, leh State Agriculture Universties ten zirtirna an pe thei reng.
Eng khawl leh hmanruate nge neih theih ?
A. Sub-Mission on Agriculture Mechanization (SMAM)
1. Khawl leh hmanraw tha leina tura sum lama puihna:
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl / hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl /
hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
1(A) : Tractors
(i) Tractor (8 - 20 PTO HP) Rs 1,00,000/- 35 % Rs 75,000/- 25 %
(ii) Tractor (20 - 70 PTO
HP) Rs 1,25,000/- 35 % Rs 1,00,000/- 25 %
1(B) : Power Tiller
(i) Power Tiller
(8 HP hnuai lam) Rs 50,000/- 50 % Rs 40,000/- 40 %
(iii) Power Tiller
(8 HP chin chung lam) Rs 75,000/- 50 % Rs 60,000/- 40 %
38
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
1(C) : Buhphunkhawl
(i) Engine nei Buhphunkhawl
(Tlar 4 phun thei) Rs 94,000/- 50 % Rs 75,000/- 25 %
(ii) Engine nei
Buhphunkhawl
a) (Tlar 4-8 phun thei)
b) (Tlar 8-16 phun thei)
Rs 2,00,000/- 40 % Rs 2,00,000/- 40 %
1(D) : Engine nei Khawl dang
(i) Buh phal/buh vawng tel
thei buhsengkhawl Rs 1,25,000/- 50 % Rs 1,00,000/- 40 %
(ii) Leitha (Urea) pekna
khawl Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %
1(E) : Engine nei hman
bikna
awm Khawl dang:
(i) Thlaithar sengna
(ii) Khurlaihna
(iii) Thlai chi lin/chinna
(iv) Thli Khawl hmanga thlai
chi thlakna
Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%
1(F) : Horticulture lama
hman
chi engine nei
khawlte:
(i) Thei lawhna khawl
(ii) Thingzik tanrualna
khawl
(iii) Theirah sengna khawl
(iv) Theirah (pum lian leh te,
a hmin leh a hel)
thliarhranna khawl
Rs 1,25,000/- 50 % Rs 1,00,000/- 40 %
39
(v) Theirah lakkhawmna
tawlailir
(vi) Thlaichi kuinaa thil tul
leh mamawh pekna
khawl.
(vii) Hydraulic khawl
(viii) Khawldang (Tractor,
Power Tiller, etc) a vuah
chi thing zar/tang cut-
na leh kawlawmna
2(A) : Leilet siam thatna,
leilehna leh thlai
china
tur ruahmanna atana
hmanhruate:
(i) Hal lek zum (MB
Plough)
(ii) Hal Bial Vir thei (Disc
Plough)
(iii) Hal Tlar Rin Phutna
(Cultivator)
(iv) Lei tlang Chandipna
(Harrow)
(v) Hrutrualna (Leveler)
(vi) Dum Daina Thir Ke
(Cage Wheel)
(vii) Rih vurna
(viii) Thlur pawnna
(Ridger)
(ix) Hnim Hrutthlukna
(Weed Slasher)
(x) Engzung hmanga
Hrutrualna (Laser Land
Leveler)
(xi) Hal Thlek zawng
tihsawn theih
(Reversible Mechanical
Plough)
(xii) Leitlang char vuakkehna
(Crust Breaker)
(xiii) Hnuhvir Hal (Roto
Cultivator)
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 15,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar
hnuh chi
Rs 19,000/-
50 %
50 % i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 12,000/
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs 15,000/-
40 %
40 %
40
(xiv) Vaivir Hal
(Rotavator)
(xv) Hnuhvir Daikawina
(Rotopuddler)
(xvi) Hydraulic hmanga
Hal thlek zawng
Thlakthleng theih
(Reversible Hydraulic
Plough)
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 35,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs 44,000/-
50%
50%
i) 20 BHP
hnuai lam
hnuh chi
Rs 28,000/-
ii) 20–35 BHP
hnuh chi
Rs 35,000/-
40 %
40%
(xvii) Lei char
chhunkhawhna Hal Zum
(Chisel Plow)
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 8,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs
10,000/-
50 %
50 %
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 6,000/-
ii) 20–35 BHP
hnuh chi
Rs 8,000/-
40%
40%
41
Tractor / Power Tiller hnuh
chi hmanraw chi hrang
hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute tan
bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
2(B) : Thlai chi thlakna,
phunna, sengna leh
chawhna hmanruate:
(i) Khur chawhna
(ii) Alu linna
(iii) Alu chawhna
(iv) Badam chawhna
(v) Leileh paha thlai chi
thlakna
(vi) Tractor hnuh thlai
sengna
(vii) Purunsen chawhna
(viii) Buh lakna hnu buh bul
samna
(ix) Letphut lova thlai chi
leh leitha a ruala
thlakna
(x) Leileh phuta thlai lin
/china
(xi) Fu chi tanna leh linna
(xii) Thlai chi linna
(xiii) Thlaichi thlakna
(xiv) Thlai chi hrang hrang
lin/chinna
(xv) Leiphut lova thla chi
lin/chinna
(xvi) Thlur pawn paha thlai
lin/chinna
(xvii) Thlai chi leh leitha a
ruala thlakna
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 15,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh
chi Rs
19,000/-
50 %
50 %
i) 20 BHP
hnuai lam
hnuh chi Rs
12,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh
chi Rs
15,000/-
40 %
40 %
42
Tractor / Power Tiller hnuh
chi hmanraw chi hrang
hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
(i) Turbo hmanga thlai
chinna
(ii) Thlikhawl hmanga thlai
lin/china
(iii) Thlikhawl hmanga
thlaitiak phunna
(iv) Buhsengna hnuaa
buhbul awm chunga
wheat china
(v) Hnim to loh nana plastic
phahna khawl
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 35,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh
chi Rs
44,000/-
50%
50%
i) 20 BHP
hnuai lam
hnuh chi
Rs
28,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs
35,000/-
40%
40%
2(C) : Thlai hmun enkawlna
hmanruate:
(i) Hnim Samna
(ii) Buhsengna hnu buh
kung samna
(iii) Hlo thlawhna khawl (2
hp engine)
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 15,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs 19,000/-
50%
50%
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 12,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs 15,000/-
40%
40%
2(D) : Thlai rah kawr/fu ran
chaw leh thil dang
atana
sawngbawlna
hmanrua:
(i) Fuherna hnu (a fu)
chansawmna khawl
(ii) Coconut kawr
chansawmna khawl
(iii) Hnim/Hnawm
haikhawmna khawl
(iv) Hnim/Hnawm/buhpawl
telkhawmna khawl
(v) Buhsengna hnu buh
kung lakkhawmna
khawl
i) 20 BHP hnuai
lam hnuh chi
Rs 15,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs 19,000/-
50%
50%
i) 20 BHP
hnuai lam
hnuh chi
Rs
12,000/-
ii) 20–35 BHP
inkar hnuh chi
Rs 15,000/-
40%
40%
43
2(E) : A sengna leh
vuaktilhna
khawl:
(i) Badam kawr khehna
khawl
(ii) Vuaktilhna khawl
(iii) Thlai hrang hrang
Vuaktilhna khawl
(iv) Buh Vuak Khawl
(v) Huansam Khawl
(vi) Thlitfaina/Zahfaina
Khawl
(vii) Sengna Khawl
(viii) Hnim Samrualna Khawl
i) Engine/Electric
Motor 3 HP
hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller
20HP Hnuai
lam pawh/hnuh
tawk
Rs 20,000/-
ii) Engine/Electric
Motor 3-5 HP
hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller
20-35HP inkar
lam pawh/hnuh
tawk
Rs 25,000/-
50%
50%
i) Engine/Electri
c Motor 3 HP
hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller
20HP Hnuai
lam
pawh/hnuh
tawk
Rs 16,000/-
ii) Engine/Electri
c Motor 3-5
HP hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller
20-35HP inkar
lam
pawh/hnuh
tawk
Rs 20,000/-
40%
40%
Tractor / Power Tiller hnuh
chi hmanraw chi hrang
hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
2(F) : Buhpawl
Chansawmna
i) Engine/Electric
Motor 3 HP
hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller
20HP Hnuai
lam pawh/hnuh
tawk
Rs 20,000/-
ii) Engine/Electric
Motor 3-5 HP
hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller 20-
35HP inkar lam
pawh/hnuh
tawk
Rs 25,000/-
50%
50%
i) Engine/Electric
Motor 3 HP
hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller
20HP Hnuai
lam pawh/hnuh
tawk
Rs 16,000/-
ii) Engine/Electric
Motor 3-5 HP
hnuai lam
emaw, Tractor/
Power Tiller
20-35HP inkar
lam pawh/hnuh
tawk
Rs 20,000/-
40%
40%
44
Tractor (35 HP chunglam)
hnuh chi hmanraw chi hrang
hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
3(A) : Leilet siam thatna,
leilehna leh thlai china
tur ruahmanna atana
hmanhruate:
(i) Hal zum (MB Plough)
(ii) Hal Bial Vir thei (Disc
Plough)
(iii) Hal Tlar Rin Phutna
(Cultivator)
(iv) Lei tlang Chandipna
(Harrow)
(v) Hrutrualna (Leveler)
(vi) Dum Daina Thir Ke (Cage
Wheel)
(vii) Rih vurna
viii) Thlur pawnna (Ridger)
ix) Hal Thlek zawng tihsawn
theih (Reversible
Mechanical Plough)
x) Hnim Samna
(Weed Slasher)
xi) Engzung hmanga
Hrutzawlna
(Laser Land Leveler)
xii) Vaivir Hal (Rotavator)
xiii) Hnuhvir Hal (Roto-
Puddler)
xiv) Hydrauli Hmanga Hal
Zum thlek zawng tihsawn
theih (Reversible
Hydraulic Plough)
xv) Leihnuai Khal Rin
pawpna (Sub-Soiler)
xvi) Lei rut khuarna
(Trench Makers)
xvii) Bialtlang Siamna
(Bund Former)
xviii) PTO hmanga Harrow tih
vir chi
xix) Tractor hnunga vuah chi
leivung hai/suahna
xx) Leitlang char vuak kehna
Rs 44,000/- 50 % Rs 35,000/- 40 %
Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %
45
3(B) : Thlai chi thlakna,
phunna, sengna leh
chawhna hmanruate:
(i) Letphut lova thlai chi leh
leitha a ruala thlakna
(ii) Leileh phuta thlai
lin/china Alu chawhna
(iii) Thlaichi thlakna
(iv) Alu chawhna
(v) Tractora vuah chi thlai
sengna
(vi) Purunsen chawhna
Rs 44,000/- 50 % Rs 35,000/- 40 %
(vii) Khur laihna
(viii) Alu chin/linna
(ix) Badam/Alu chawhna
(x) Letphut paha thlai chi
thlakna
(xi) Leileh phutsaa thlai
chin/tuh na
(xii) Buh lakna hnu buh bul
samna
(xiii) Fu chi tanna leh linna
(xiv) Thlai chi hrang hrang
tuh/chin/linna
(xv) Letphut lova thlai chi leh
leitha a ruala thlakna
(xvi) Thlur pawn/khuarna
(xvii) Turbo chakna hmanga
thlai china
(xviii) Thlikhawl hmanga thlai
lin/china
(xix) Thlikhawl hmanga thlai
tiak phunna
(xx) Buhsengna hnuaa buhbul
awm chunga wheat china
(xxi) Pangbal chinna
(xxii) Hnimtawih leitha
thehdarhna
(xxiii) Thlai chi leh leitha a
ruala thlakna
(xxiv) Leitha thehdarhna
(xxv) Hnim to loh nana
thelretpuan phahna khawl
(xxvi) Buhchikuina khawl
(xxvii) Fertilizer tui chi leh thlai
chi thlak kawpna
Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %
46
Tractor (35 HP chunglam)
hnuh chi hmanraw chi hrang
hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
3(C) : Thlai hmun enkawlna
hmanruate:
(i) Hnim Samna
(ii) Buhsengna hnu buh kung
samna
(iii) Hlo thlawhna khawl
(2 hp engine)
Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%
(D) : A sengna leh vuak
tilhna khawl:
(Engine/Electric Motor 5 HP
chung lam emaw, Tractor/
Power Tiller 35HP chunglam
pawh/hnuh tawk)
(i) Badam kawr khehna
khawl
(ii) Thlai hrang hrang
Vuaktilhna khawl
(iii) Buh Vuak Khawl
(iv) Vaimim Vuak/Nuaina
Khawl
(v) Buhpawl channa
(vi) Ranchaw Channa Khawl
(vii) Sava Hlauh
(viii) Hnim Samrualna Khawl
Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%
47
3(E) : Thlai rah kawr/fu ran
chaw leh thil dang
atana
sawngbawlna
hmanrua:
(i) Fuherna hnu (a fu)
chansawmna khawl
(ii) Coconut kawr
chansawmna khawl
(iii) Hnim/Hnawm/Buhpawl
haikhawmna khawl
(iv) Hnim/Hnawm/buhpawl
telkhawmna khawl
(v) Buhsengna hnu buh kung
zialkhawmna khawl
(vi) Thing Channawina
(vii) Sugarcane Ratoon
Manager
(viii) La kung pawh phawina
(ix) Buhsengna hnu buh kung
lakkhawmna khawl
Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%
Tractor (35 HP chunglam)
hnuh chi hmanraw chi hrang
hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
(x) Ranchaw atana Buhpawl
Tiankhawmna Khawl
(xi) Hnim/Hnah/Thingtang
Pawhsawmna Khawl
(xii) Hnim/Hnah/Thingtang
Chansawmna Khawl
(xiii) Thlai sengna hnu a kungro
rawtna Khawl
Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%
48
Mihring leh ran hmanruate:
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
4(A) : Leilet siam thatna,
leilehna leh thlai china
tur ruahmanna atana
hmanhruate:
(i) Hal lek zum (MB
Plough)
(ii) Hal Bial Vir thei
(Disc Plough)
(iii) Hal Tlar Rin Phutna
(Cultivator)
(iv) Lei tlang Chandipna
(Harrow)
(v) Hrutrualna (Leveler)
(vi) Rih vurna
x) Thlur pawnna (Ridger)
xi) Lei tihkawina
Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %
4(B) : Thlai chi thlakna leh
Tuhna hmanruate:
(i) Buhphunna
(ii) Thlaichi leh leitha thlakna
(iii) Leileh phuta thlai tuhna
(iv) Planter
(v) Dibbler
(vi) Buhchikuina hmanrua
(vii) Thlai chi treatna hmanrua
Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %
(viii) Buhchi chiahpuam tuh
(tlar 4 awm)
(ix) SRI Marker
(x) Fertilizer thehna
Rs 15,00/- 50 % Rs 12,00/- 40 %
(xi) Buhchi chiahpuam tuh
(tlar 4 aia tam) Rs 19,00/- 50 % Rs 15,00/- 40 %
49
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
4(C) : Thlai rah sengna leh
Vuaktilh/khehna
hmanhruate:
(i) Badam pil khehna
(ii) Buh vuakna
(iii) A si leh tawm tihfaina
(iv) Thinglawnna
(v) Thlairah thliarna
(vi) Buhpawl channa (3’)
(vii) Buhpawl channa (3’ aia
lian)
Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %
(viii) Buhpawl channa (3’) Rs 5,000/- 50 % Rs 4,000/- 40 %
xii) Buhpawl channa (3’ aia
lian) Rs 6,300/- 50 % Rs 5,000/- 40 %
4(E) : Thlai hmuna hman
chi
hmanruate:
(i) Hnim samna
(ii) Hlo thlawhna
(Conoweeder))
(iii) Nawrlirh Hlo thlawhna
(Hand wheel hoe)
(iv) Chuktuah huana
hmanchi hmanraw chi
hrang hrang
Rs 600/- 50 % Rs 500/- 40 %
50
5. Horticulture lam leh Thlai Thar Enkawl leh Sawngbawlna Hmanruate:
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Engine nei Khawl chi hrang
hrang horticulture lama
hman chi:
(i) Thingzaikhawl
(Chainsaw) / Wheel
Burrow / Theihai rah
thliarna khawl/ leh
Khawldang Horticulture
lama tangkai chi.
Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %
Mihring hman chi
horticulture lama hman
chite:
I. Auminium Leilawn
II. Aluminium Ban
III. Thei lawhna
Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Chaw lam chi thlai thar leh Hriak nei thlai sawngbawlna leh Horticulture lam hmanruate:
Thlai thar senghawi leh a
chhiat mai loh nana dah
thatna siam leh a hlutna
tipung tur leh a ekchhia eng
pawh (a si, a vai, a kawr, a
mu, a fe) thil danga tangkai
tura sawngbawlna khawl bun
nan
Rs 1,50,000/- 50 % Rs 1,25,000/- 40 %
51
I. Buh her khawl
(Mini Rice Mill)
Rs 1,50,000/- 50 % Rs 1,25,000/- 40 %
II. Dal Pil Dum Nuaifaina
(Mini Dal Mill)
III. Buhtun Herna (Millet
Mill)
IV. Hriak Herkhawl (a
thlitfimna telin)
V. Theitui Sawrna Khawl
VI. Theibuhfai tui Sawrna
VII. Apple Sawngbawlna
VIII. Thlai leh thei tihro /
tihhnawn leh vawnthatna
IX. Tuam leh Funna Khawl
(Packing Machine)
X. Thlai leh Thei Pil kheh,
nuaitilh, A mu
kherchhuah, a hling
thenfaina lam chi Khawl Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%
XI. Chhuanso, Tuihua urna,
Tihrona lam chi Khawl
XII. Silfai leh tihthianghlimna
Khawl
Rs 44,000/- 50% Rs 35,000/- 40%
XIII. Rawtsawmna/
Tihphutna Khawl
XIV. Thenfai, a chhia leh a
tha thliar, a lian leh a te, a
hmin leh hel thliarna lam
chi Khawl
6. Sub-Mission on Agricultural Mechanization (SMAM) hnuaia thlai vawnhimna hmanruate:
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India Hmarchhak
State-a loneitute tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan bithliah
6 (A) : Hlo Kahna Bur
(Manual Sprayer)
i) Hnungpuakchi
ii) Kea rahchi
Rs 600/- 50 % Rs 500/- 40 %
6 (B) : Hlo Kahna Khawl
(Powered Sprayer)
i) Engine nei Hnungpuak
chi (8-12 litre)
Rs 3,100/- 50 % Rs 2,500/- 40 %
52
ii) Engine nei Hnungpuak
chi (12-16 litre) Rs 3,800/- 50 % Rs 3,000/- 40 %
iii) Engine nei Hnungpuak
chi (16 litre) Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %
6 (C) : Tractor/Power
Tillera vuah chi Hlo Kahna
i) 20 BHP hnuai
Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %
ii) 20-35 BHP inkar Rs 13,000/- 50 % Rs 10,000/- 40 %
iii) 35 BHP Ccunglam Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %
6 (D) : Eng hmanga
Rannung Manna Rs 1,400/- 50 % Rs 1,200/- 40 %
6 (E) : Electronics hmang
Hlo Kahna Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %
7. Nizung Chakna hmang Tui Pump:
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Nizung hmang Tui Pumpte:
i) Tui chhung leh a pawna
dah chi (2 HP) Rs 55,440/- per HP Rs 50,400/- per HP
ii) Tui chhung leh a pawna
dah chi (2 to 5 HP) Rs 47,520/- per HP Rs 43,200/- per HP
iii) Tui chhung leh a pawna
dah chi (2 HP) Rs 63,360/- per HP Rs 57,600/- per HP
iv) Tui chhung leh a pawna
dah chi (2 to 5 HP) Rs 59,400/- per HP Rs 54,000/- per HP
8 SMAM hnuaia a hohova awmze neia inhmantawm chi khawl dahkhawmna (Custom Hiring
Centre) dinna: Hemi atan hian loneitu inhlawmkhawm (Farming Society) zau khata leilet neite
tan khawl leh hmanraw leina turin hetiangin tanpuina pek theih a ni:
Sl
No
Custom Hiring Centre (CHC) dinna
tura Khawl leh Hmanraw leina atana
sum senso ngai zat
CHC pakhat zela
tanpuina pek thei zat
Puih theih dan
bithliah
I Rs 10,00,000/- thlenga a nihin Rs 4,00,000/- 40%
II Rs 25,00,000/- thlenga a nihin Rs 10,00,000/- 40%
III Rs 40,00,000/- thlenga a nihin Rs 16,00,000/- 40%
III Rs 60,00,000/- thlenga a nihin Rs 24,00,000/- 40%
53
9 A huhova awmze neia inhmantawm chi Khawl lian leh changkang (Hi-Tech, High
Productive Equipment for Custom Hiring) leina tur tanpuina: Khawl lian leh changkang,
Buhsengkhawl lian chi, Fusengkhawl lian, La par enna khawl leh khawl dangte loneitu
inhlawmkhawm (Farming Society) ten Custom Hiring atana an leina turin hetiangin tanpuina pek
theih a ni:
Sl
No
Custom Hiring Centre (CHC) dinna
tura Khawl leh Hmanraw leina atana
sum senso ngai zat
CHC pakhat zela
tanpuina pek thei zat
Puih theih dan
bithliah
I Rs 1,00,00,000/- thlenga a nihin Rs 40,00,000/- 40%
II Rs 1,50,00,000/- thlenga a nihin Rs 60,00,000/- 40%
III Rs 2,00,00,000/- thlenga a nihin Rs 80,00,000/- 40%
III Rs 2,50,00,000/- thlenga a nihin Rs 1,00,00,000/- 40%
10 Thingtlang khaw thlan bik Khawl leh Hmanraw thaa tih hmasawn nan : An mamawh
ang zelin Thingtlang Khaw thlan bika Farmer Group-te tan Custom Hiring Centre din nan Khawl
leh Hmanruate leina tur tanpuina hetiangin pek theih a ni:
Sl
No Item Tanpuina pek thei zat
Puih theih dan
bithliah
1 A tlem berah loneitu 8 tal
intelkhawm tan Rs 10,00,000/- thlengin Khawl man 80%
11 Custom Hiring Centre huang chhunga loneituten an khawl an hmanna tur tanpuina: CHC
chhunga loneituten an khawl neihte a hman hawh (hire) man tur hectare khat zelah hetiangin
tanpuina pek theih a ni.
Sl
No Item
Senso phal zat
(Permissible Project
Cost)
Puih theih
dan bithliah A tihdan tur
1 i) Sl No 10-na
anga din CHC
huam chhunga
Loneitu’n
Khawl a hman
hawhna senso
Lo khatah atam berah
hectare khat zel
i) Tractor/Power Tiller
hmang tan Rs 2000/-
zel
ii) Ran hnu chi hmang
tan Rs 1000/- zel
iii) Mihring hman chi
hmanraw hmang tan
Rs 750/-
Hectare khat
thawh nana
senso 50% zel
Inzirtirna nip ah
fawmin Khawl la hman
ngai lohna hmun/zau
leh buh leh bal thar
hlawk vak lohna (low
productivity area) thlan
hram tur a ni. Khawl
hman hi mi pakhatah
tum khat chauh pek tur
a ni.
54
ii) Lo hmunah
ngei Khawl
hman dan
inzirtirna (Field
Demonstration)
senso
CHC khat zelah
Season khatah 120
hectare-ah tal
demonstration neih
tur.
Rs 4000/- ha
CHC huam chhung
ami khaw khatah 120
ha tal huam tur a ni
12 Hmarchhak States tan bika Khawl lama Hmasawnna tura duan bik: Hmar chhak States, buh
leh bal hlawk taka thar theihna tur nisi, Khawl leh hmanraw tha la tlakchhamna nisi tan a bik taka
tanpuina chhenfakawm tham siam a ni:
Sl
No Item
Senso phal zat
(Permissible Project
Cost)
Puih theih
dan bithliah A tihdan tur
1
iii) Khawl leh
hmanraw tha
leina tura sum
lama tanpuina
iv) Custom Hiring
Centre atana
Khawl tulte lei
nan
Rs 1,25,000/- thleng
pek thei. CHC khat
zelah Season khatah
120 hectare-ah tal
demonstration neih
tur.
Centre khatah Rs
10,00,000/- thleng
Khawl man
pum daih tur.
Khawl man
95% thleng
Hmarchhak States 8
chhunga Loneitu mi
8-10 atanga mi 150
thleng intelkhawm
ten hlawk zawk leh
tih dan tha zawk
hmanga buh leh bal
leh thlai an chin a, an
enkawl theih nan a
ruahman a ni.
PTO – Power Take Off
Farm Machinery Training & Testing Institure (FMTTI) leh Department of Agriculture,
Cooperation & Family Welfares (DAC&FW)-in endik tura a ruat bik Zirna In (institutes) ten
khawl leh hmanrua tha tawka an ngaihte chu http\\farmech.dac.gov.in ah hmuh theih a ni.
FMTTI leh DAC&FW-in endik tura a ruat bik Zirna In (institutes) ten khawl leh hmanrua tha tawk
an tithe chauh leina atan tanpuina pek theih a ni..
A chunga kan sawi bak khawl dang States-in lei a duhte chu DAC&FW-in uluk taka a ngaihtuaha
a pawmpui theih chuan a remchanna zawn atangin tanpuina a pe thei ang.
13 National Food Security Mission hnuaia Subsidy-a Khawl leh Hmanraw lei theihte:
Sl
No Hmanraw hming Puih theih dan bithliah
Thlai chin tur bik
Rice Wheat Pulses Coarse
Cereals
(i)
Hlo Thlawhna
Nawrlirh
(Conoweeder)
Khawl pakhatah Rs 600/- or
50% a tlem zawk zawk
55
(ii)
Hnungpuak/
Kea Rahchi Hlo
Kahna
Khawl pakhatah Rs 600/- or
50% a tlem zawk zawk
(iii) Buhchi
Chiahpuam Tuhna
Khawl pakhatah Rs 1,500/-
or 50% a tlem zawk zawk
(iv) Engine nei Hlo
Kahna
Khawl pakhatah Rs 3,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(v) Hal letkhawkthuk chi
(Chiesel Plough)
Khawl pakhatah Rs 8,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(vi) Hlo Kahna
Tractor Vuahchi
Khawl pakhatah Rs 10,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(vii) Thlai chi Thlakna Khawl pakhatah Rs 600/- or
50% a tlem zawk zawk
(viii) Thlai Chi Thlakna
(A letkhawk lo chi)
Khawl pakhatah Rs 15,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(ix) Thlai Chi hrang
hrang Tuhna Khawl
Khawl pakhatah Rs 15,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(x)
Thlai Chi hrang
hrang Tuhna Khawl
(A letkhawk lo chi)
Khawl pakhatah Rs 15,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(xi) Thlur pawn leh
Khuarna
Khawl pakhatah Rs 15,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(xii) Engine nei
Hlothlawhna
Khawl pakhatah Rs 15,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(xiii)
Motora phurh chi
ruah ang maia tui
phuhna
(Mobile Rain Gun)
Khawl pakhatah Rs 15,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(xiv) Leilehphutna Vir chi
(Rotavator)
Khawl pakhatah Rs 35,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(xv) Buh leh Thlai dang
Vuakna Khawl
Khawl pakhatah Rs 40,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
(xvi)
Engzung hmang
leilet siam zawlna
(Laser Land Leveler)
Khawl pakhatah Rs
1,50,000/- or 50% a tlem
zawk zawk
(xvii) Engine nei
Buhsengkhawl
Khawl pakhatah Rs 75,000/-
or 50% a tlem zawk zawk
56
14 Mini Mission-I National Mission on Oil Seeds and Oil Palm (NMOOP) hnuaia Subsidy-a
Khawl leh Hmanraw lei theihte:
Khawl chi hrang hrangte
SC,ST, loneitu harsa zual,
hmeichia te leh India
Hmarchhak State-a loneitute
tan bik
A bak zawng hamthatna
dawngtute tan
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
Khawl/hmanraw
pakhat zela puih
theihna sang ber
Puih theih
dan
bithliah
A) Thlai venhimna atana hmanruate:
a) Khawl ngai lo chi
(i) Eng hmanga
RannungManna (NCIPM
model) leh Hnungpuak/
Kea rahchi Hlo Kahna
Rs 800/- 50% Rs 600/- 40%
(ii) Thlai Chi natna hrikin a
bawm lohna tura
sawngbawlna
(20 -40kg dawng)
Rs 2,000/- 50% Rs 1,750/- 50%
b) Engine hmang Hlo Kahna
i) Hnungpuakchi / Tawan
model (16 litre aia tam lo) Rs 3,800/- 60% Rs 3,000/- 50%
ii) Hnungpuakchi / Tawan
model (16 litre aia tam) Rs 10,000/- 50% Rs 8,000/- 40%
B) Hmanraw tha dangte:
(i) Leileh thukna Hal
(Mihring/Ran Hman chi) Rs 10,000/- 50% Rs 8,000/- 40%
(ii) Tractor hnuhchi Leilehna
Virchi/ Thlaichi
thlakna/Letkhawk lova
Thlaichi Thlakna/Thlai chi
hrang hrang tuhna/Thlu
pawn leh Khuar
Siamna/Lehphutsaa thlai
chinna/ Badam Pil Khehna/
Thlai chi hrang hrang
vuaktilhna
Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%
57
15 Mini Mission-II (Oil Palm) National Mission on Oil Seeds and Oil Palm (NMOOP):
Sl
No Components Puih theih dan bithliah
1. Khawl leh
Hmanrua
State Agriculture/Horticulture Departments ten tul an tih ang hmanraw
leina tur 50% tanpuina
i) Kuta hman chi Oil Palm kuang/rah sahna/lawhna leina atan Rs 1,500/-
ii) Oil Palm Huan Hungna tur Wire-Mesh leina atan huan pakhatah Rs
15,000/-
iii) Engine nei lei chawhkhawhna (Motorised Chisel) lei nan Rs 15,000/-
zel.
iv) Thirzang chi Leilawn (Aluminium Ladder) lei nan- Rs 3,000/- zel
v) Oil Palm Hnah Chansawmna (Chaff Cutter) lei nan Rs 7,000/- zel
vi) SC,ST, Huan/lo Zau lutuk lo neitu leh Loneitu Hmeichhia te tan
Tractor te chi (20 HP chin) leh a trailer lei nan ( a man 25%, Rs
75,000/- thleng), FPO-a tel ve Loneitu Intelkhawm mi 5 aia tlem lo
leh NE States mite tan Tractor te chi (20 HP chin leh Trailer lei nan
Rs 1,00,000/- thleng
vii) Oil Palm chingtuten an hman thin hmanrua ICAR/SAUs-in tha tawka
a ngaihte chu Annual Action Plan-ah Tualchhung mamawh
phuhrukna atan telh theih a ni ang.
viii) Ram dang siam khawl - Oil Palm lawhna Khawl te, Oil Palm la lian
lutuk lo tana Hlo Kahna te, FFBs thiarkhawmna tur ang chi te leina
tur tanpuina atan chuan NMOOP hnuaia Standing Committee
pawmpuina lak tur a ni.
16 12th
Plan chhunga Mission for Integrated Development of Horticulture (MIDH) hnuaia
Subsidy-a Khawl leh Hmanraw lei theihte:
Item A man awm vel Puih theih dan bithliah
i) Tractor (20 PTO HP
chin) Rs 3,00,000.00
25%, Rs 75,000/- thleng
General Category-a Loneitute
tan,
35%, Rs 1,00,000/- thleng,
SC,ST, Small & Marginal
Farmers, Loneitu Hmeichhia
leh NE States-a loneitute tan
ii) Power Tiller
a) Power Tiller
(8 BHP aia tlem) Rs 1,00,000/-
Rs 40,000/- thleng General
Category-a Loneitute tan,
Rs 50,000/- thleng, SC,ST,
Small & Marginal Farmers,
Loneitu Hmeichhia leh NE
States-a loneitute tan
58
b) Power Tiller
(8 BHP chin chuinglam) Rs 1,50,000/-
Rs 60,000/- thleng General
Category-a Loneitute tan,
Rs 75,000/- thleng, SC,ST,
Small & Marginal Farmers,
Loneitu Hmeichhia leh NE
States-a loneitute tan
iii) Tractor/ Power Tiller Hnuh chi hmanruate:
a) Leilet siam thatna leh
leilehna hmanruate Rs 30,000/-
Rs 12,000/- thleng General
Category-a Loneitute tan,
Rs 15,000/- thleng, SC,ST,
Small & Marginal Farmers,
Loneitu Hmeichhia leh NE
States-a loneitute tan
b) Thlai chi thlakna,
tuh/phunna, sengna leh
laih/chawhna
hmanruate
Rs 30,000/-
Rs 12,000/- thleng General
Category-a Loneitute tan,
Rs 15,000/- thleng, SC,ST,
Small & Marginal Farmers,
Loneitu Hmeichhia leh NE
States-a loneitute tan
c) Hnim to loh nana
plastic puan phahna
khawl
Rs 70,000/-
Rs 28,000/- thleng General
Category-a Loneitute tan,
Rs 35,000/- thleng, SC,ST,
Small & Marginal Farmers,
Loneitu Hmeichhia leh NE
States-a loneitute tan
iv) Engine nei thlai leh thei
sengna khawl Rs 2,50,000/-
Rs 1,00,000/- thleng General
Category-a Loneitute tan,
Rs 1,25,000/- thleng, SC,ST,
Small & Marginal Farmers,
Loneitu Hmeichhia leh NE
States-a loneitute tan
17 India Ram Khawchhak lama Hnianghnara Buh leh Bal, Thlai leh Thei Tharchhuah theihna
tura Beihpui Thlakna (Bringing Green Revolution to Eastern India) (BGREI):
Sl
No Hmanraw hming Puih theih dan bithliah
Thlai chin tur
bik
Rice Wheat
(i) Buhchi Chiahpuam
Tuhna (Drum Seeder)
Khawl pakhatah Rs 1,500/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(ii) Letphut lova Thlaichi
Thlakna
Khawl pakhatah Rs 15,000/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(iii) Thlai chi Thlakna Khawl pakhatah Rs 15,000/- or 50% a tlem
zawk zawk
59
(iv) Leilehphutna Vir chi
(Rotavator)
Khawl pakhatah Rs 35,000/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(v) Engine nei
Buhphunkhawl
Khawl pakhatah Rs 75,000/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(vi)
Nawrlirh Buh Hmun
Thlawhna
(Conoweeder)
Khawl pakhatah Rs 600/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(vii)
Hnungpuak Hlo
Kahna
(Manual Sprayer)
Khawl pakhatah Rs 600/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(viii)
Engine nei
Hnungpuak Hlo
Kahna
(Powered Sprayer)
Khawl pakhatah Rs 3,000/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(ix)
Engine nei
Hlothlawhna
(Power Weeder)
Khawl pakhatah Rs 15,000/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(x) Buhvuakkhawl
(Paddy Thresher)
Khawl pakhatah Rs 40,000/- or 50% a tlem
zawk zawk -
(xi)
Thlai chi hrang hrang
Vuakna Khawl
(Multi-Crop
Thresher)
Khawl pakhatah Rs 40,000/- or 50% a tlem
zawk zawk
(xii)
Engzung hmang leilet
siam zawlna
(Laser Land Leveler)
Khawl pakhatah Rs 1,50,000/- or 50% a
tlem zawk zawk -
Hriatfiah duh i neih chuan –
District Agriculture Officer / District Horticulture Officer / Project Director ATMA te rawn theih an
ni e.
60
CHAPTER – 9
TRAINING AND EXTENSION FOR FARMERS
Enge I tih tur?
Extension Reforms Scheme hnuaiah ATMA kal tlangin Block tinah BTM 1 leh ATM 3, lo neih
leh a kaihhnawih eizawnna hrang hranga i mamawh hun apianga irawn theih tur an awm ani.
Heng mite leh State sawrkar Agriculture leh line department hrang hranga thawkte I mamawhna
apiangah rawnin scheme kalphungte, scheme hnuaia I chanvo neihte hriat tumin I be pawp thin
dawn nia.
Farm school/Demonstration neihna ah tel tum thin la, tin nangmah ngeiin Farm
school/Demonstration plot neih tum ve ang che.
Website atangin thil nihna tak hriat tum la, tin I huan/lo chu BTM/ATM te hand-held device
kaltlangin register ngei ang che.
Lo neih leh a kaihhnawih thil ena ngaihthlak tur hrang hrang awmna heng Doordarshan leh
Radio programme-te hi ngaihvenin itan thil tangkaite chharchhuah tum thin ang che.
He nambar 1800-180-1551 ah hian nitin zing dar 6 atanga zan dar 10 thlengin, ni 365 chhung
chu lo neih leh a kaihhnawih thil ihriat duh hrang hrang ahte mithiam a thlawnin irawn thei ani.
Agriculture-a thiamna neite chuan thla 2 chhung athlawna training neiin Agri-Clinics/Agri-
Business Centre, Bank loan 36% subsidy hmangin an din thei a, SC/ST, Northeast, tlangram a
chengte leh hmeichhiate tan chuan subsidy hi 44% ani.
Lo neih lama entlak thil tlawha zin leh training-ahte tel thin ang che.
Internet pawh kher ngailo a thil pawimawh bik SMS(Interactive SMS-USSD) dawng thei turin I
phone nambar register ngei ang che.
Thlai chindan tha zawk, thlai chi/leitha/hlo etc. leina tur leh I mamawh hrang hrangte hre turin
Farmers Portal hmang tangkai la, Internet kiosk/Common Service Centre-te hmangin Farmers
portal I hmang thei tih hria ang che. SMS portal hmang tangkai turin I phone nambar te Kisan
Call Centre ah emaw Common Service Centre ah emaw register la, tin nangmah pawhin
51969/9212357123 ah hian SMS thawnin I in register thei ani. Hetiangin: KISAAN
REG<Hming>,<State hminga a hawrawp hmasa pali>,<District hminga a hawrawp hmasa
pali>,<Block hminga a hawrawp hmasa pali>.
61
Enge I Dawn Theih?
A : Loneitute training pek theihna leh dante
S.No. Tanpui theih dan Tanpui dan tur Scheme/Component
1. Thlai chi siamchhuah leh a
kaihhnawih hrang hranga
loneitu pawl, mi 50-150
tana training
Pawl 1tan Rs. 15,000/- Seed Village
Programme (SMSP-
NMAET)
2. Thlai chi siamchhuah leh a
kaihhnawih hrang hranga
loneitu mi 50-150 tana
training
Training 1 ah Rs. 15000/-
(i) Thali chi theh hunlaiin:
thlai chi siam chhuah dan
training, a theh/chin dan
leh a kar hlat zawng, a
enkawl dan.
(ii) Thlai par dawn hnaiah.
(iii) Thlai thar hnuah leh a
chi sawngbawl laiin.
Certified seed
production of oilseeds,
pulses, fodder and green
manure crops through
Seed Village
Programme, SMSP-
NMAET.
3. Zirna in thlan bika loneitute
training (stipend, ei leh riah
man, an veivahna tumsak)
Loneitu 1 tan thla khatah Rs.
5200/-
Post Harvest
Technology
Management.
4. Loneitute Training Loneitu mi 30 in ni hnih
chhung training na atan Rs.
24,000 ( Loneitu 1 tan Rs. 400
ni khat atan)
NMOOP
5. Loneitu mi 40 tan thlai
venhim(plant protection)
lama training.
(i)NGO leh mimal Farmer
Field School 1 atan Rs.
29,200/-
(II)Sawrkar anih chuan Rs.
26,700/-
Plant Protection Scheme
6. Lo neihna a khawl mamawh
hrang hrangte thlan dan,
siam that leh enkawl dan,
thlai seng hnu a enkawl zui
dan
Mi 1 tan kar khatah Rs.
4000/-
Sub-Mission on
Agricultural
Mechanization (SMAM)
7. Thlai tharchhuah dan leh a
kaihhnawih hriat tur
chungchanga loneitute ni
hnih chhung training
Veivahna tel lovin mi 1 tan
Rs. 1500/-
Vegetable Initiative for
Urban Clusters(VIUC)
8. Loneitu inzawmkhawm
pawl, mi 15-20 vel atam
thei ang ber siama, Bank
lampangte nena inzawm tir.
Kum 3 chhungin installment
vawi thumin, avaiin loneitu
pakhat tan Rs. 4075/-
VIUC
9. National Institute of
Agricultural Marketing
(NIAM), Jaipur in a kalpui
Gramin Bhandaran Yojana
tih lar nana programme
siam(ni 3 chhung atan)
Programme 1 ah Rs. 30000/- Gramin Bhandaran
Yojana
62
10. Block 1 tan State pawna man-
days 50 zel training
Mi 1 tan Rs. 1250 ni 1 atan,
riahna, ei leh in, vei vahna tel
vekin
ATMA Scheme(NMAET),
Sub schemes,
NHM/HMNEH under
MIDH
11. Block 1 tan State chhunga
man-days 100 zel training
Mi 1 tan Rs. 1000 ni 1 atan,
riahna, ei leh in, vei vahna tel
vekin
ATMA Scheme(NMAET)
12. Block 1 tan District chhunga
man-days 1000 zel training
Mi 1 tan Rs. 400 ni 1 atan,
riahna, ei leh in, vei vahna tel
vekin: Rs. 250, riah lohin
ATMA Scheme(NMAET),
Sub schemes, NHM/
HMNEH under MIDH
13. Demonstration (Block 1 tan
demonstration 125 zel)
Demonstration plot 0.4
hectares ah Rs. 4000/- chin.
ATMA Scheme(NMAET)
14. Farm School (Mi 25 tan
season khatah training vawi 6
zel)
Farm School 1 ah Rs.
29,414/-
ATMA Scheme(NMAET)
15. Exposure visit, state pawnah
ni 7 chhung(Block 1 ah mi 5
zel)
Mi 1 tan Rs. 800 ni 1 atan,
riahna, ei leh in, vei vahna tel
vekin
ATMA Scheme(NMAET)
16. Exposure visit, state chhungah
ni 5 chhung(Block 1 ah mi 25
zel)
Mi 1 tan Rs. 400 ni 1 atan,
riahna, ei leh in, vei vahna tel
vekin
ATMA Scheme(NMAET),
Sub schemes, NHM/
HMNEH under MIDH
17. Exposure visit, District
chhungah ni 3 chhung(Block 1
ah mi 100 zel)
Mi 1 tan Rs. 300 ni 1 atan,
riahna, ei leh in, vei vahna tel
vekin
ATMA Scheme(NMAET)
18. a) Loneitu pawlte sawhngheh
leh tih changtluna tanpuina
(Block 1 ah pawl 20 zel)
b) Loneitu pawl ten sum an
thawhchhuah zel theih nana
atira tanpuina
c) Food security groups
(Block 1 ah FSG 2 zel)
Pawl 1 tan Rs. 5000/- zel
Pawl 1 tan Rs. 10000/- zel
Pawl 1 tan Rs. 10000/- zel
ATMA Scheme(NMAET)
19. Khaw thlan bikah Soil testing
hmanga Front Line
Demonstration(FLD) buatsaih
Front Line
Demonstration(FLD)
Demonstration 1 ah Rs.
20000/-
100% a tanpuina ICAR leh
ICRISAT te tan hetiangin
thlai hrang hrangah hectare 1
zelin: Groundnut, Rs. 8,500/-,
Soyabean, rapeseed, mustard
leh sunflower, Rs. 6,500/-,
Sesame, safflower, niger,
linseed leh castor, Rs. 5000/-,
Polythene Mulch Technology
in Groundnut(ICAR) Rs.
12,500/-
National Project on
Management of Soil
Health&Fertility
NMOOP
63
Front Line
Demonstration(FLD) ICAR
institute te buatsaih
(i) Rice, wheat and Pulse
(ii) Coarse cereals
2. Front Line Demonstration,
Pulses bik atan KVK
buatsaihin
Thlai engah pawh
demonstration 1 aia tam lo,
hectare 1 ah mi 1 tan. FLD
neihna chu hectare 1 tur ani a,
0.4 hectare aiin azim tur ani lo
Hectare 1 ah Rs. 7500/-
Hectare 1 ah Rs. 5000/-
Hectare 1 ah Rs. 7500/-
NFSM
NFSM
NFSM
20. State in “Improved Packages
of Practices” a demonstration
a neihna tur
(i) Rice &wheat
(ii) Pulses
(iii) Coarse Cereals
State in cropping system mila
demonstration a kalpui na tur
(i) Rice
(ii) Wheat& Pulses
Hectare 1 ah Rs. 7500/-
Hectare 1 ah Rs. 75000/-
Hectare 1 ah Rs. 5000/-
Hectare 1 ah Rs. 12500/-
Hectare 1 ah Rs. 12500/-
NFSM&BGREI
NFSM
NFSM
NFSM&BGREI
NFSM
21. Field level a Retting
technology, Jute crop a
demonstration
Demonstration 1 ah Rs.
20000/- (Rs. 17000-inputs,
Rs. 3000-contingency)
NFSM: Commercial crop
Jute
22. Production
technologies/intercropping,
Jute a FLD
Hectare 1 ah Rs. 8000/- (Rs.
7000-inputs, Rs. 1000-
contingency)
NFSM: Commercial crop
Jute
23. Integrated Crop Management
(ICM) a Front Line
Demonstration
Hectare 1 ah Rs. 7000/- (Rs.
6000-inputs, Rs. 1000-
contingency)
NFSM: Commercial crop
cotton
24. Desi, ELs leh ELs Cotton
Seed production a Front Line
Demonstration
Hectare 1 ah Rs. 8000/- (Rs.
7000-inputs, Rs. 1000-
contingency)
NFSM: Commercial crop
cotton
25. Intercropping a Front Line
Demonstration (0.4 hectare)
Hectare 1 ah Rs. 7000/- (Rs.
6000-inputs, Rs. 1000-
contingency)
NFSM: Commercial crop
cotton
26. High Density Planting system
enchhinna
Hectare 1 ah Rs. 9000/- (Rs.
8000-inputs, Rs. 1000-
contingency)
NFSM: Commercial crop
cotton
64
27. Sugarcane-a intercropping leh
single bud chip technology
demonstration
Hectare 1 ah Rs. 8000/- (Rs.
7000-inputs, Rs. 1000-
contingency)
NFSM: Commercial crop
sugarcane
28. Session 4, Crop Based
Training
Session 1 ah Rs. 3500/- emaw
Training 1 ah Rs. 14000/-
NFSM&BGREI
29. Tractors leh agriculture khawl
thildang mamawh zawng thlan
dan, khalh leh enkawl dan
training
Mi 1 tan stipend Rs. 1200/-
zel, veivahna tumsak bawkin.
(Riahna athlawnin kar1-6
chhung, ahmang mek tawhte
training naah bik chuan)
Promotion and
Strengthening of
Agricultural Machines
through Training, Testing
and Demonstration
B. National Mission for Sustainable Agriculture (NMSA) hnuaia loneitute Training leh Extension
lam awm theite
30. Loneitute Training pek leh
an lo/huana demonstration:
Loneitute hmasawnna atana
an lo/huan ngeia tlawh
chhuaha heng Integrated
Farming, Climate change
adaptation, Good
Agriculture Practice on soil,
water &crop management
chungchangahte zirtirna pek
Training session 1 zelah Rs.
10000/- mi 20 emaw a aia
tam an nihin
Demonstration 1 zelah Rs.
20000/- mi 50 emaw a aia
tam an nihin
NMSA
31. On-farm water
management/Micro
irrigation a training
Training programme 1, ni 2-
3 awh zelah Rs. 50000/-,
training mi 30 an nihin
NMSA
32. Soil Health chungchanga
training leh demonstration
Training pek leh lo/huana
demonstration neihin:
Training session 1 ah Rs.
10000/-, mi 20 achin chung
lamah
Front Line Demonstration 1
ah Rs. 20000/-
NMSA
Tute nge biakrawn tur?
District Agriculture Officer/District Horticulture Officer/Project Director, ATMA
65
CHAPTER – 10
AGRICULTURAL CREDIT
(HUAN/LO NEIHNA SENSO INRIN TAWNNA AVANGA HAWHTIR/PUKTIR)
Enge tih tur ni ta?
Pung tam tak awma pawisa puk tir thin tute lak atang an him theih nan loneitute hian Bank
atangin loan an la thei a ni
Loan hi Bank lian leh te atang pawhin a lak theih vek a, loneitute mamawh tawk phuhruk nan
loan chi hrang hrang alak theih a ni
A hun taka Bank loan hi rulh tur a ni
Loan lak dan chu uluk takin loneitu chuan a chhinchhiah thin tur a ni
Loan kan lakte a hmanna tur ang takin kan hmang tur a ni
Engtenge kan neih theih chu ni ta?
A: Loneituten an mamawh a ba thlau pawha an neih theih te
Sl.No. A ba a lak theih A ba a lak theih te
1 A pung awm zat Thlai chinna tur loan hi a pung 7% chauhin Rs.
Nuai 3 thleng a lak theih a. A pung hi 4% atanga
3% chauh pawhin an loan rulh that dan azirin
tihhniam theih a ni.
Dahkham ngailo loan Rs. Nuai 1 thleng thlai chinna loan lak dawnin
dahkham ngai lovin loan a lak theih a ni.
2 Kisan Credit Card (KCC) Loneitu chuan thlai chinna senso atan Kisan
Credit Card hmangin loan ala thei a. A tam lam
chu a thlai chinna hmun zau zawng azir a ni ang.
Kisan Credit Card hinkum 3-5 chhung atan a
hman theih a. Engemaw tawhsual tawh palh thu
hla ah loneitu tan zangnadawmna keng telin,
khuarel chhiatna lakh Crop Insurance Scheme
hmangin a thlai chinte tan zangnadawmna a kengt
tel bawk.
3 Investment Loan Kuthnathawktuten loan rulhna tura hun ngai rei
chi (Investment Loan) heng- irrigattion, Leilehna
khawl chi hrang hrang, leilet siamna senso, thei
chi hrang hrang phunna, thei leh thlai thar
sawngbawlna hmanrua atan te an la thei bawk a
ni.
Tute nge kan biakrawn tak ang?
Kan awmna atanga hnai ber Bank leh Agriculture Cooperative Society te an ni
66
B: Buh leh bal/thlai tharchhuah hralhna – Hriak nei thlai, be lam chi leh la tharchhuah te tan Price
Support Scheme (PSS) chu Minimum Support Price (MSP) puihna atan siam ani Scheme
hming
A tum Tanpuina
dawng theite
A buaipuitute Eng thlai te
nge
Loneitu tana
hamthatna
te
Tanpuina pek
dan tur
Price
Support
Scheme
(PSS)
Fur leh
thlasik laia
hriaknei
thlai, be lam
chi leh la kan
chin te
Sorkarin a
man a
bithliah
(minimum
support
price) aia a
hralhna a
hniam a nih
chuan tha
zawka sum
an hmuh
theih nan a
pui ang
Indianram
chhunga
hriaknei thlai, be
lam chi leh la
chingtu zawng
zawngte
i) Central Sorkar ah-
NAFED leh Small
Farmers Agri-
business
Consortium(SFAC)
ii) State ah- State
cooperative
marketing
iii) Thingtlang leh khaw
dangah- Cooperative
marketing society,
Farmer producer
organisations/compa
nies (FPO/FPC)
Behliang,
Dal chi hrang
hrang, La,
Badam a
kawr telin,
Nihawi chi,
Bekang,
Chhawhchhi
Thlai chi
hrang
tarlante hi
bazara an
hralhna chu
Minimum
Support Price
–Sorkarin a
bithliah aia
ahniam
chuan a man
tur bithliah
tawk an
hmuh theih
nan puihna
pek an ni ang
i) Loneitu –
Sorkarin a
man a bithliah
anga sum
ahmuh tur
chu thlai a
hralh atangin
pek a ni ang
ii) Central a
buaipuitute –
Thlai thar
hralhna an
puihna senso
cho Central
Sorkarin a rul
let vek bawk
ang.
iii) State
chhunga
buaipuitu- A
man tlawm a
thlai thar an
hralh an puih
letna chu
Central
Sorkarin an
dahthatna
senso te nen a
rul lek vek
ang
Tute nge zawhfiah tur ?
1. Joint Secretary (Cooperation), Department of Agriculture & Cooperation, Krishi Bhawan, New
Delhi
2. State khawpui tina NAFED leh SFAC office te
3. District ah chuan Cooperative Marketing leh Commodities federations office te
4. Block office awmna ah chuan Marketing Cooperative Society te
Engtik hunah nge zawhfiah tur?
Kumtin in Sorkar laipui hian fur leh thlasik thlai chi thlak hma June leh October thla ah te
hriaknei thlai, be lam chi leh la ah te a hralhna man hniam thei ber (Minimum Support Price) tur an
bithliah thin a. Hei hian loneitu in an duh ang thlai an chin theih nan leh lo in ruahman nan a pui nasa
hle. An thlai chinte hralh theih alo nih hunah an hralhna tur hmuna a rate chu Sorkar bithliahsa aia a
tlawm anih chuan a chunga thuneitu tarlante hi an bepawp thuai tur a ni.
67
CHAPTER- 11
BUH LEH THLAI VEN LEH ENKAWL CHUNGCHANG (PLANT PROTECTION)
ENGTE NGE TIH TUR TUL ( WHAT TO DO? )
1. Buh leh thlai eichhetu rannung leh natna hri (Pest & Diseases) ven nan leh enkawl nana a thahnahlo ( Chemical
Pesticides) hman aiah thil nung veka suattu ( Bio-pesticides) hman uar in zirtir tur a ni.
2. Loneitu in Rannunthahnahlo eng pawh a hman hmain a Lo ah thlai eichhetu rannung eng ang nge Loneitu thian
( Beneficial ) nge thlai eichhetu (harmful insect) awm dan a hre hmasa phawt tur a ni.
3. Kan buh/thlai chin duh ber (main crops) hrulah emaw, hualin emaw, chin kar thlak in emaw thlai dang rannung
tangkai ( beneficial insect ) hip khawm turin chin tel thin a tha a, hei hian rannung chimawm ( harmful insect
pests) an suat thin dawn a ni. Hei hi Bio-pesticide hman tangkai dan chi khat a ni. Entirnan-Mutih (Castor as trap
crop) chin emaw Derhken (Marrigold as repellant crop) chin
4. A bik takin nipui lai ( Summer season ) a lei kan leh in thuk deuh hleka leh thin tur a ni.
5. Buh leh thlai tichhetu rannung leh natna do thei chi ( resistant varieties ) chin tum hram tur a ni. Tin, chin kar
thlak ( intercroping), chin thlak kual ( crop rotation ) leh a venghim tura thlai dang chin hual (Trap cropping)
hman tangkai tur a ni.
6. Thlai tichhetu rannung (insect pests) thlah tu ( Adult moth ) man na thang ( light trap ) te, thil ban (sticky trap)
te, kam thin tur a ni. Hei hian engemaw chen a veng him thei a ni.
7. Buh leh thlai eichhetu rannung leh natna hri lo suat ve leh chhawng tu rannung tangkai (
Beneifical Insects) hman tangkai in ziritir tur a ni. Hei hi ( Biological Control) an tih chu a ni. Entirnan: Sazu suat
tu atana rul hman tangkai te, Buh tichhetu stem borer suat tu etc.
8. Rannung thahna ( Chemical pesticides) hi chhiatna a thlen dawna kan hriat ah chauh hman tur a ni. A hman dan
dik leh hman hun chungchangah Agriculture mithiamte rawn thin tur a ni. Tur (Poison) hlauhawm tak a nih
avangin a hman dan chungchangah fimkhur hle tur a ni.
9. Rannung thahna ( chemical pesticides) kan hman reng rengin fimkhur tura zirtirna ( safety precautions) kan
zawm ngei tur a ni.
10. Rannungthahna ( chemical pesticides) hmanga buh leh thlai kan kah (spray) reng reng in hmai kawr, kut kawr,
tarmit, lukhum, pheikhawk, te a inthuam ngei tur a ni. Tin, kah zawh ah sahbawn nena fai taka inbual tur a ni.
11. Pesticides kaptu kha thli beng loh lamah awm tur a ni a, a si per leh a huin bawh tir loh tur a ni.
12. Rannungthahna ( pesticides ) kahna bur (sprayer) leh hmanrua te naupang khawih theih ah dah loh tur a ni.
13. Rannungthahna (pesticides) lei dawn in a bur a him tha em tih en chian a, a thi tawh em tih chik thin tur a ni.
14. Pesticides hman avanga mahni ah enge maw danglamna leh that lohna (effect) a awm chuan a rang thei ang
ber a Doctor rawn vat tur a ni.
15. Pesticides kan hman reng rengin a kaihhruaina (instruction on the label) hriat chian hmasak tur a ni.
16. A bur hman ruah tawh kha paih mai mai lovin thuk deuh hleka laih khuar a leiah phum tur ani.
17. Pesticides hmanga buh/thlai kan kah (spray) laiin zuk leh hmuam ei leh in kan chawl hmak tur ani. Kan
hmanrua leh thawmhnaw te kan kah zawh ah fai takin sawhbawn nen sil fai thin tur a ni.
68
ENG TE NGE TANPUINA AWM THEI ( WHAT CAN YOU GET )
SN Tanpuina awm thei te Tanpuina awm thei zat Scheme awm thei te
1. Directorate of Plant Protection, Quarantine &
Storage, Faridabad, Haryana in a ruahman
angin 35 Central IPM Centres a dah a, chu
chuan Training Programme hrang hrang a
keng a, chungte chu a hnuaia tarlan ang hian
kuthnathawktu te hmathatna siam a ni a chung
programme te chu:
a) Ni 2 atana training NGOs leh Pesticides
dealers-CIPMC enkawlna hnuaiah thingtlang
khua leh kawpuiah te ruahman a ni.
b) Ni 5 chhung training programme,
kuthnathawktu hlawhtlingte leh Department a
Officerte CIPMC kaihhruaina hnuaiah neih
thin tur a ni.
c) Farmers Field School Central Integrated
Pest Management kal tlangin CIPMC hnuaiah
tho neih thin tur a ni. He mi programme hi a
bik in Field ah neih thin tur a ni.
d) Farmers Field School KVK(Krishi Vigyan
Kendras) kaltlanga neih thin tur a ni.
Rs. 38,600/- training
vawi khat atan
Rs. 1,52,100/- vawi khat
training atan.
Rs. 26,700/- Farmers
Field School vawi khat
training atan.
Rs. 29,200/- Farmers
Field School vawi khat
training atan.
National Mission on
Agricultural Extension
and Technology
(NMAET)-Sub Mission
on Plant Protection and
Plant Quarantine
(SMPP)
2. Integrated Pest Management (IPM) tih
hlawhtlinna tur in thlai venhimna lam
(Pesticides), thlai chaw mamawh pek dan
(Nutrient management and Fertigation) leh
thlai venghimtu (Tree Guard) ruahman bawk
tur a ni.
A man chanve Rs.
5000/- aia tam lo
1hactare zel ah.
Special Programme on
Oil palm Area
Expansion.
3. Integrated Pest Management(IPM)
kaihhruaina hnuaiah thlai venhimna pesticides
leh biopesticides sem darh thin tur a ni.
Hectare kahtah Rs. 500/-
emaw a man chanve
(50%) a tlem zawk zawk
a ni tur a ni.
National Food Security
NFSM & BRREI
4. Hlotur (Weedicides) Hectare khat atan Rs.
500/- emaw 50% a tlem
zawk zawk
NFSM & BRREI
5. Thlai natna leh enkawl dan chungchang a kaih
hruaina Horticulture thlai bik ah.(Integrated
Pest Management)
Mi pakhat tan hectare 4.
Hectare khat zelah Rs.
1000/-
NHM/HMNEH sub
schemes under MIDH
Rannung thahna hmanruate leina emaw lakna hi SMAM hnuaiah Chapter 5 Mechanization & Technology
Plant Protection Equipment leh Mini-Misson – I (oil seed), National Mission on Oil seed and Oil Palm (NMOOP)
hnuaia awm a ni.
TUNGE BIAK RAWN TUR?
District Agriculture Officer emaw Project Director, Agriculture Technology and Management Agency
(ATMA)
69
CHAPTER – 12
KHUAREI DAIH BUHBAL THARCHHUAH DAN
(SUSTAINABLE AGRICULTURE)
Engnge tih tur?
Kan ram leilung leh sik leh sa mil thlai thlanchhuah leh chin uar.
Thlai chi hrang chin pawlh emaw a inchhawka chin emaw ran vulh, sangha khawi leh thildang
nena kaihkawp.
Tanky emaw, tuikhuah emaw tuichhunchhuah siama thlai chawmna tur tui lakna hnar siam.
Tui leh hnawng vawnthatna atan agriculture thiamna hrang hrang heng- bialko/bial tlang siam,
lei chunglang tha luangral tur dan nan awihtlan tan zawnga khur emaw lei pawng emaw siam,
khuar leh pawng inkarthlaka thlai china tur lei sawngbawl te, lei hnawng a kal ral mail oh nan
thlai leh hnim ro hmanga khuk leh thil dang dang hman tangkai.
Eng tanpuina nge i hmuh/dawn theih?
National Mission for Sustainable Agriculture (NMSA) Scheme atangin tanpuina hrang hrang a hnuaia
tarlan ang hian hmuh/dawn theih a ni:-
Sl.
No. Tanpuina awm theihna hna hming Tanpuina awm thei zat
Scheme/
Programme
hming
A INTEGRATED FARMING SYSTEM (HUAPZO LO NEIH/THLAI CHIN
DAN)
1
Buh/Wheat/Vaimim/hriak nei thlai/be
lam chi leh thlai dang a
inchhawk/inkarthlaka chin.
(Rice/Wheat/Coarse Cereals/ Pulse based
Cropping System)
Hmanrua leh mamawh (Input)
hrang hrang leina e.g., thlai chi,
lei tha etc. man za zela 50,
hectare khat zelah Rs. 10,000/-
aia sang lo leh mi pakhat tan a
tam berah hectare hnih (2) thleng.
National
Mission for
Sustainable
Agriculture
(NMSA)
2
Horticulture thlai leh thlai chi dang a
karthlak emaw a inpawlha chin
(Horticulture based Farming System)
e.g., Plantation thlai (Thingpui, Coffee
leh a dangte) leh thlai dang chin pawlh.
Hmanrua leh mamawh (Input)
hrang hrang leina e.g., thlai chi,
lei tha etc. man za zela 50,
hectare khat zelah Rs. 25,000/-
aia sang lo leh mi pakhat tan a
tam berah hectare hnih (2) thleng.
-do-
3
Thing phun/thing phun leh ran vulh (a
chaw china hmuna tlattirin) inkawp/
thing (timber) ni lo ramhnuai thlai leh
hnim vawnhimna e.g., Plantation thlai
(Tung, Coffee, Jathropha etc) leh
phaitual hnim / phul (grass) lam chi chin
pawlh
Hmanrua leh mamawh (Input)
hrang hrang leina e.g., thlai chi,
lei tha etc. man za zela 50,
hectare khat zelah Rs. 15,000/-
aia sang lo leh mi pakhat tan a
tam berah hectare hnih (2) thleng.
-do-
70
4 Ranvulh-a innghat Lo neih/Thlai chin dan (Livestock based Farming System)
4.1
Bawng chi tha (Cross bred) leh
Lawi emaw vulha thlai hrang hrang
leh ran chaw nena chin pawlh
Hmanrua leh mamawh (Input) hrang, ran
leina man leh a chaw leina man (kum khat
chhung atan) za zela 50 (50%), hectare khat
(1) atan Rs. 40,000/- aia tam lo leh Ran
vulhtu/beneficiary pakhat tan hectare 2 aia
zau lovah.
-do-
4.2
Kel/Beram vulh + thlai hrang hrang
chin pawlh + ran tlatna hmun siam.
Ar/Varak vulh + thlai chi hrang
hrang chin pawlh.
Ar/Varak vulh + Sangha khawi +
thlai chi hrang hrang chin pawlh.
Ran leh mamawh dang, ran chaw
(Concentrated feed) kum khat chhung daih
leina man za zela 50 emaw hectare khat
(1)-ah Rs. 25,000/- aia tam lo leh
beneficiary/ran vulhtu pakhat (1) tan a tam
berah hectare hnih (2) atan.
-do-
5
Sangha khawi-a innghat Thlai chin
dan (Fishery based Farming
System)
Hmanrua leh mamawh (Input) hrang hrang
leina man za zela 50, hectare khat zelah Rs.
25,000/- aia sang lo leh mi pakhat tan a tam
berah hectare hnih (2) thleng.
-do-
6
Changpat leitha siam/ Organic
input (damdawi tello leitha, thlai
chi, hnim tawih etc) siamchhuahna,
Hnim leh thlai hnah lei nena leh
pawlha leitha siam.
Hmanrua leh mamawh (Input) hrang hrang
leina man za zela 50, cubic ft 1 atan Rs. 125
aia tam lo. Structure nghet (permanent) atan
unit khat zelah Rs. 50,000/- aia tam lo leh
HDPE vermin bed atan Unit khat zelah Rs.
80,000/- aia tam lo.
Hnim/thlai hnah atanga leitha siam nan
hmanraw mamawh (input) leina man za
zela 50 emaw hectare 1 atan Rs. 2,000/-
zel, mi 1 tan hectare 2 aia tam lovin.
-do-
7
Kumtluana thlai hring ran chaw tur
a awm theih nan thlai/hnim hring
um (ferment) leh dahthat.
Ran chaw umna khur (Silo pit)
cubic feet 2100 atanga 2500-a lian,
brick leh cement hmanga siam, ran
chaw chansawmna khawl leh bukna
telin.
Ran chaw um (Silage) siamna atana senso
zaa za (100%) emaw ranvulhtu
chhungkaw pakhat tan cheng nuai 1.25
aia tam lo.
-do-
8
Ramngaw atanga thil tarchhuah
(Thing nilo) dahthat/vawnthatna
(Storage) emaw man zawka hralh
theihna tur atana sawngbawlna
siam, a bik takin thingtlang khua
(small village)-a chengte sum
lakluh a pun theihna atana thil thar
sawngbawl emaw dahthatna tenau
deuh siam.
Hmanrua leh mamawh (Input) hrang
hrang leina man za zela 50 emaw,
ramngaw atanga tharchhuah dahthatna
emaw sawngbawlna siam nan sq. meter
khat zelah Rs. 4,000/-, unit khat atan a
tam berah cheng nuai hnih (2) thleng.
-do-
Tunge rawn/zawhfiah tur?
District Agriculture Officer emaw District/Divisional Horticulture Officer emaw, Project Director,
ATMA – District tina awmte hnenah Office hun chhungin zawhfiah