SOv Tto ©Sto

SPECIMEN ACADEMICUM,sist ens

VOCABULUM,KOINONIA

IN SCRIPTiS N. t.

O M n N T M O N)Quod

Confent. Ampi Ord. Philofoph.In Illuflri ad Salam Athenaso,

Sub AufpiciisMAG. JOHANNIS

FLODER I,Graec. Litt. Prof. Reg. & Ord.

Tublieo examitii JuhjicitStipendiarius Regius

Salomon Eklin,JVcxtcnia ■ Smohndus.

In Aud. Car. Maj. D. XXI. MajiMDCCLXXVIT.

Horts ante meridiem folitii.

Upsali/e Typis Edmamnianis.

D. D.

§. I-ui in explicatione Scriptorum N. T. eidem vo~csbuio, piuribus inferto iocis & fententiis, va-riam ac diverfam tribuere notionem religion!fibi ducunt, veriti , ne, fl id fieret, ftilusScripturac, haut fine infigni vitio auctoris, pa-

rum deprehenderetur uniformis; illos incidere nonnun-quam oportet in explicationes, vel coavtas admodum, vela mente Scriptorum prorfus alienas. Ab hac fe opinio-ne non multum abhorrere, indicavit HAMMONDLJS:quam enim voci, xe/vav/«, quibusdam in locis compete-re notionem, manifeftifiimum eft, eam omnibus quo-que ceteris aptandam efie putavit. Quum vero hoc hautfieri queat, fine quadam Scriptum: contortione, in ani-raum induximus, fingula, quas iftud pixeferunt vocabu-lum, Iocaad examen re/ocare, ut conftet, quam id ubi-que fignificationem commodäflime admittere poffit. Quoergo felicius in hoc ftadio d^curramus, e re erit noftra,in notionem inquirere verbi Koivooveivy cui noflrum faoc vo-cabülum natales debet. Profanis Scriptoribus familiäre eftverbum illüd in fenfu neutrali, jun&um vei feeundo veltertio cafui, & exponitur, participnre aliquam remy in com~munionem vel pariem alicujus rei venire: loquendi enimufui convenienter, dicimus 6c myméiv www, &

A HOf

c5?> S ry ( C§i?3W ) 2 V.

vxnvmsiv 7to\Gisy Kiv$vvoiS)laborum,peYicnloritJ7iparticipem effe. Ne-que ab ifta notione abhorrent Scriptores N, T. Paulus ensmdicit, Roro, XV: 27. rd sSvtj ixptmv^ruv reis 7ivevyotrtv.disdvrcov, feil. r00v sv iequcrocÅvjy dy!ojv, gentes pnrticipes faSlßfunt Jpiritualium bonorum, quß prius contigevant CbriflianisHierofolymitana ecclefiß, & 1 Timoth. V: 22. yvj rcivdvsidycc^rlcus diAorqlcus, ne venias in focietatem aHorum pecca-torum. Queis adfinia funt ejusdem Apoftoli verba Eph.V: ir. y*l avynoivcoveire tols sqyois tdis drdqrcois rä moms *ne participetis opera infrugijera tenebrarum: & cum geni-tivo calu Ebr. II: 14. rd rrcudloc rszcivdvrjrs aocgvJs ui-yccros , pueri pnrticipes funt carnis Ef fanguinis. Prsetereavero dicunt BUDAiUS ejusque auRocitate nixus STE-PHANUS, idem hoc verbum fenfu a£tivo ufurpari proparticipem facere, communicare, fed nullurn hujus fignifi-cationis exemplum adferunt. Noflrum ergo eft iftamnotionem uno vel altero exemplo ftabilire. LUCIA-NUS a ) dicit 5 ccKoyoorocrcv sivcu r&s ysv V7req7tKursiv >[gj{ rgv-(pccv é KoivwSvTciS) dv s%8at, Tois 7isvsGTs^ois, abfonum ejjeillos, nempe di vites, opibus abundare Ef luxu difflueve^nectamen quidquam eorurn, qua babent, cum pnnperibus com¬municare- Et alio loco b~) tis yocq dv {p&cvtfaeis rd xotvoovBv-rt Hsy Movri reo v ygrqleov, quis inviderit Uli qui modica datEf coimnwicat. Quomodo etiam Cronofolon apud LUCIA-NUM c) dicit , nes 71k8g18s debere noivoovsiv reis wsvriGt toovdyctSbov j pnrticipes facere panperes bonorum fuorum; Senfueodem, fed forma nonnihil diverfa, dicit Paulu/s Gal.VI. 6. o Kctrr!%8yevos roivoovslrco rd rccrrj%8vri sv 7tdriv dycc-Boisy qui inftruitur, communicet bona faa cum illo, qui il-luvt inßituit. Duplex ifte verbi aoivooveiv ufus dup'icemgenuit notionem fubftantivi, mvuviu. Primo enim, &

fre-

a) ln s7t1^0Accis xgovtmis p. m, 640. b) ibid. p. 64p.c) p. vi. d3j.

s

SU ) 3 ( w

frequentiffime quidem, habita ratione fignificationis verbineutralis , uiurpatur ad defignandam communionem, [ocie-tatcm: led imitatur etiam fignificatum verbi aålvum& notac communicationem, beneficentiam, largitatem, ut re-fpondeac vocabuiis, shsr^oovvh, lv7toiioc y ]j.8tu$oois. Hancgeminain notionem fequitur nunc ut ex Scriptis N. T.paucis confirrnennus j i ta quidem, ut ea primum perlu-ftremus loca, in quibus rotvcovloc notionem communio*ms & focietatis vindicandsm eile putamus.

§. ii.Confociationes omnes & cornmunitates Grascis vo«

cari xotvwviasj ignotum eOe putamus nemini, qui vel me-diocrem collccavit operam in iilorum perluilrandis mo-nimenüs. ÅRISTQTELFS non hoc nomine utitur tan«

tum, ubi de majoribus loquitur locietatibus, quas Res«publicas vocamus, verum etiam ubi de minoribus, Con-jugqli, Paterna, & Heriii fermo illi eft Sic 7rccrqosviéis Kcivmlcc dicitur Societas patris cum filiis: ccv^bs 7r^oeyvvoily.cc koivoovioc, Societas Viri cum uxore: & $80-710 t8 7rgos$8Å8s Kotvoovicc, focictas heriIis d). Quin etiam notvooviccvefle inter quoscunque alios, qui, quacunque ex caufla,confociantur, dicit idem Philolophus: nam r#<r av/u7TÅéov-rccs & T8s uvorT^ccTtooTccc, qui una navigant, unaque militant,conftituere inquit <?) quamdam koivocvIocv. Eodem pror-fus fenfu dicit Paulus Ga'. II: 9. 'lotKooßoc yg] KvjCpccs ygjluocvvvjs, et öcv.8vtss crruA01 elvoct, $-^tccc s$ookocv ego) hg] ßaq-vctßcc rotvcovlocs 1 bi enim uotvwlcc dicitur focietas in Apo-ftoheo munere obeundo, ut indicetur, eminentiores il-los Apoftolos, quum audiviffent, quas Paulo impertitaeflet gratia a Deo, dextram ipfi porrexifTe, ad indican-dam arebusque conftringendam illam focietatem, quamfibi cum illo intercedere deprehendiffent, ut, quemad-

A 2 mö-

d) Nicoin. L, Vlll: c. 12. e) Ibid. c, II.

w ) 4 ( flmodum hacxenus , ita in poflerum fociatl parte laborisfun&uri eflent. Ut vero acidito genitivo catu Latini di-cere fueverunt: Jocietas periculi, laboris, fce/eris, pratnii,ita etiam Grxcis Tunt id genus loquendi rationes perfa-miliares. Quum Paulus Corinthiornm celebrat felicita-tem , quod vocati effent hs koivmvioov ris 'b;o& X^ta-ris i Cor.1:9. ddignatur ar^iflima illa fidelium cum Chriflo conjun-&io & focietas, qua in unum coaliti corpus fiunt evyxhrifovo/jict XfivT8 Rom. VIII: 17. omniumque ejus bono¬rum participes. Cujus araplitudinem fenfüs non adfecu*tus videtur HAMMONDUSj exponit enim xavwlccv X$i*arv per lileralitatem Cbrifti, quas fe le exferat profunden-do in fideles rov dve^rxylocerov 7rkisrov ccvris Eph. III: g. im-pervefligabiles divitias fuas, quidquid humano generipeperit fpirirualium beneficiorurn. Neque quidem nosnegamus, xotvoovlocv illam inferre talium fruitiönem bono¬rum, fed, amplioribus tarnen ejus notioni adfignatis rer-minis, eam exiftimamus pr^cipue referri debere ad iflamfidelium cum Chriflo confociationem, ex qua bonorumhorumce communicatio & fruitio fluit. De hac fide¬lium cum Chriflo communione loquitur Johannes 1 Epiff.It 3. c eoogocKUfjiev xgq oixrjKoocfAev oc7rotyyskkofjt,sv vf/tv, ;va ngt]C/asis xotvoovloov ix^re vy-dv, quod vidimus nempe ver¬bünd in carne manifeflatum, D5 quod audivimus, id vo¬lts adnuntiamus, ut vos ccéatis comrmmioncm nobiscum,nempe cum Patre & filio ejus, ut verbis fequenti-bus indicatur: Ka; y\ xotvoovioo r\ q/uerégoc, fc. lar;, psrd rSTtur^os xyq /Jterd r§ v tis dvrS 'IrjoS X^arS. Qua: vero resimpediat hane xotvuvlotv, & quales efTe debeant, qui deea glorian queant, docet v. 6. & 7. Si, inquit, dixeri-mus nos habere xotvooviocv per duris, fc. X^orS, &: nihilo-minus in tenebris ambulaverimus, menfirour: at con¬tra, fi lucem fe*flemur, e%ofuev v>otvmlotv [asr a'AAjfAav, fu-mus in mutua communione, nempe cum Chrifto, Ne¬

que.

II ) 5 ( ©qne aliter eile explicandum putamus konwIw TtvevparosPhilip. H: i. &, qua? in folemni Eniftolarum claufula rr,yjxQiTi 'it]cr8 XqicrTK K9H vi? ctyctT.v] rS ©eS jun£ta celebra*tur5 Koivooviocv T8 ccylis 7rvsi)[*ioiTo£,J conf. 2 Cor, XIII: 13, Quinvero etiam >7 noimvlct rS>v 7rot^poorm re X^crre Philip. IIii-10. fit communio pafTvonurn Chrifti, neminem dubitareconfido.

§. III.In expofidone verborum Pauli 1 Cor. X: t 6. ro 7fo-

rrjgiov TYis zvKoylctc, o ivÅoygpev, ny) Kotvama rS c&tpotros rSygtcrrS hn j rov cl^rov, ev kåm/asv , éy) koivcovioc rS &dparosrs X^crre hn; non fatis adcurate mihi ilii verfari viden-tur, qui xctvoüvic&v illam exponunt per arSiflimam conjun-dionem, quae externis dementis cum corpore & fangui-iie Chrifii intercedit; Profe£lo enim ex fcopo & con-textu hujus orationis lucolenter patet, ioqui Apoftolumde illa «V? imaei,- ut CHRYSOSTOMUS f) & THEÖ-PHYLACTUS g) loquuntur, ardiiflima unione & focie-tate cum Chrifto, qu& per panis & vini psroyvjv coit, ita utfideles fiant ev o-wju«, ut Paulus loquitur v. 17. In eo enimverfatur opera Apoftoli, ut ab idololatria abfierreat Co*rinthios, argumento depromto exintimis, quas ipfis7ut-pote (pfovlfMts» ignota efle non poterant, chriftianorumEthnicoruroque myfteriorum penetralibus. Eft autem hxcvis argumentationis: omnis rerum facrarum participatioimportat quamdam mimvIhcv, non inter ipfos tantum quiillas partieipant, led vel ortecipue cum Deo vel idolo.Qui facratum panem & calicem partieipant, perveniuntad aräiffimam tcoimvlow r& aooparos xcy rS cttpccros ygivrs*Qui idolis facrificant, atque ideo ex carnibus, ipfis facra-tis?> vefcuntur, bibuntque ex facro Icypho, transeunt *ex ipforum opinione, in focietatem cum Da?monibus:

quodf) Horn, 24. in Ep. ad Cort g ) in C, X, 1 Ep.ad Cor,.

«sep ) ° \

qnod multis ex gentilium Philofbphorum fcriptis exci-tatis ceftimon-is probavic G OTT FRI DUS OLEA-RIUS b) & Paulus infuper haut obfcure indicac v. 20.& S"?A#, inqui C, vfj.ccs, Ic. ryj edwkokccrgéscc ^ tm éaSleiv toei^ookcSvrov , kcivoovås yeveaSoci roov åc&iptovlocv, 1. e, non volout vos, facrificando nempe Dtemonibus, iplorumque fa-eras epulas parricipando , fiatis Damonum focii , vel Kotw-vlctv cum illis contrahads. Porro vero fundamentum ali-cujus KQiVQvlccs latere in participatjone rerum facrataniraprobat Apoftolus ex juribus (acrorum Hebra?orurn; ßhk-ttstc, inquit v. 18 rov lagcctjk kcctcc acc^kcc. éy) ci eaSlw-tss tds svalas xctv.oovo) rs SvotccaTvjgla etat'9 quafi dicat: qui-cunque ad facrificra comedenda admittuntur, propioriaccelFu non exclufi veniunt ad altarts omniumque Sa-crorum communionem, quse cum altari xotvavlcc patefacitacceftum ad zcivwlocv cum eo, cui altare eft dicatum.Quum ergo, argumentafur Paulus, qui vefcuntur lacropane, qui idem eft corpus Chrifti, ar£11(11 mam contra-hant cum Chrifto comnunionem, ita uf han t sv coofjct,non debetis , (i drtoatccalcts crimen effugere velitis, dae-monibus facrificando atque iilorum epulis vefcendo, inillorum tranfire (ocietafem: quia iftae nctvoovlcu ra x^iorsyfj toov ^cufjovtmv, non bene conveniunc, nec in una (edemorari poftunt. De cetero obfervandum hoc loco eft,Apoftolum uti loquendi ratione, quae non abfimilis eftilli, qua; occurrit Rom. 1: 16. & 1 Cor. I: 18. ubi evange¬lium vocatur åvvccfuis ©?å, quod Deus utitur evangeho-tanquam efficaciffimo inftrumento ad falutem hominibusconferendam. Haut, inquam, abfimili ratione dicif,pöculum benediftum h. e. vinuro facratum & panemeffe Koivxvlocv t8 atofJOCTQS h&f t8 (xtfjoctcs x(pat8, quod

per

b ) in Difp. de tcotvoovlcc cum Chrißo Sf D&momhis qu&inferta eß HASJLl Sf 1KENII Tbefauro.

) 7 ( Hper jUfro%jjv rS civ8 h&{ t8 d$r8 rife ivkoylas perveniturad Koivaivlccv, vel > ut Patres Gracci loquuntur, evmiv cumChrifto.

§. IV.In Epillola ad Phiiemonem, v. 6. laudat Paulus e-

jus xoivoovtav Triersoos' ottcos , inquit , q y.oivoovla rys 77'iorecoscT8 évepyvjs yévyjroti sv STTiyvcfcrei 77avres dya&8 r8 tv vfjuv, eisXgierov 'b-jasv. Prius vero, quam quid koivoovIcc 7r'torsons heicftt, explanemus, obfervafle juvabit, Latinum Metapbra-ßem vel legilTe, vei legendüm putaviße évxgyqs, non ev~egyrjs, quod Grseca exemplaria ferme omnia habent, red-dit enim: ut communicatio fidei tucc evidens fint. Quamlevftionem fecutus CALMETUS ita ha?c verba transfert:de quelle forte la fiberalité, qui nait de votre foit, eclate auxyeux de tout le mond<z fe faifant connoitre par tant de han¬nes oeuvres, qui fe fratiquent dans votre maijon pour F a-mour de ffejus Cbrifl. Qu um vero Vulgatus etiam i Cor.XVI: 9. Hebr. IV: 12. ubi idem occurrit Grascum voca-bulum, habeat, evidens\ quibus tarnen in locis, utiquepofleriori, ifta explicatio non facile tolerari poteft, nequeheic in ejus verfione multum efle videtur momenti adconvellendam Ieäionem manuferiptorum Codd. auåori-tate firmatam. Itaque, non repudiata recepta le&ione, di-fpiciamuSj quid aoivoovla rclorsoos fit, & quo illa fenlu di»catur evegyfjs ev iTTiyvooosi 77avres uya&8. THEOPHYLA-CTUS ita 7ra%a(p(>d£et Pauli verba! gratias ago Deo procaritate tua, hoc etiam obfeerans , ut fides tun, quam com-mumm babes nobiscum, efficax fit£f operativa, ac veluti vi-vens, adeo ut cognojcas omne bonum opus, h. e. amesperagas, Sed neque abhorret ab altera illa expiicatione,qua Kcivcovla redditur fibernlitas: vel > inquit, xoivoovlav 77vrreojs vocat eleetnofynam, ut qu& ex mnlta fide veniat. Aitergo: mentionem tui facio in precibus meis, orans, ut com-municativa liberalisque tun mens nunquam teffet^ fed omne

potius

II ) 8 C IIpotius bomtm, quod in vobis eft^h.e. quod tibi näefi, effun-das in cgentes. Hanc verba haec expucandi viam ingres-fi poft THF.OPHYLACTUM lune recentiorum interpre-tum haue pauci. Neque quidem nos negandum efte au-tumamus, Koivoovfav vrlareus comraode pofie defignare be-neficenciarn ex puro fidei fönte emanantem; (ed fic ta¬rnen dubico an ifli notioni fach apte confentiant, quaefequuncur, verba. Ueique TbsophylaBea illa verba hecexponendi ratio haut (e multis forte piobavent. Ica e-nim iiie: precor, ut liberaiis mens tua fit bs^yns, h. e.nunquam cefifet, fed fit iv i7fiyvdaei rruvros dyuSx rS bv/Siv, h. e. effundas in egentes quod boni in te eil. Me¬lius certe, in ceterh THEQPHYLACTUM fecutus, BE¬ZA rationes fubducit: expenit enim verba Ifta perindequafi feriptum eilet: c7rxs rj xoivoovioc 7ilareus o-a iqyco&ircus7rlyvao(rtv vel (pocvéqooaiv 7ruvros ocyu&ti ris b v/ju:b, h. e. uttua3 opis indigis impenla liberalitas manifeftet bonumquod in vobis eft, omnesque adeo agnofcant & experiantur, quam divites fitis in Chrifto, nerope fide &caritate & omni beneficenth. Fnimvero fi itoivwleo yrfceaeeft liberaiicas erga egenos, & ro ccyoc&cv ro b (piÅri/tovt nonfidem tantum in corde refidentera defignat, fed ejus quo-que fruetus, bona opera, confequi videtur, ut Paulus di-cat, benefieentiam manifeftare le ipfam. Nifi dicere ma-lueris xoivanlctv 71'iarsoos referri ad benevolentiae prseftatio-nem, & ro dyaSov ro b (piXy/xovt ad internum mentis ad-feåum aliisque benefaciendi propenfam voluntatem. Utvero non admodum inepte dici pofte videatur, impen*fam liberalitatem prodere interoam caritatem, &, quodinde nafcitur, juvandi ftudium; melius tamen, noftra qui¬dem fententia, & fibimet ipfis & contextui confentientverba hascce, fi Koimviot nlorsods exponatur de fide, quamPhilemon cum Paulo communem habuerif. Primo enimexiftimamus, ro, hs Xparov in fine commatis, re-

«ss3 ) y v w

ferri debere ad vxwavlccv 7fforsas (ottms rt mvowict rv\s Tri¬ersas c8 hs Xgtcrrov )\ neque deinde necefle duciraus,ut nonnullis videtur, ad fupplendam fentenciam, addereverbum eV^uc« ( sv%ofAcu o7ras v\ Koivavloc k. t. Å.) quum noninvito lingu® ufu dici poflit, voculam %7sas heic «queac Matth. XXIII. 35. defignare eventum, quomodo co-gnatum vocabulum, w*, frequentiffime ufurpari conftat.Ut perinde fit, ac Ii Paulus fcripfiftet: ärrs rr,v rrforiv, tjvKoivrjv s%sis q[mv , 7svkafooct tvsgy&f/.åvyjv (conf. Gal. Vi 6.) nctf(pocvsqcv 7toiY\<rcci ro dyocfoov ro iv vfxTv. Sic ergo evadit a-ptiftimus cum antecedentibus nexus & fenlus borum ver¬

borum, quem hoc ferme modo latins exprefleris: tui inprecibus meis femper raemor, gratias ago Deo meo,quod audiam te vera fide ample&i Dominum Jefum o-mnesque fan&os profequi arnore, adeo ut fides, quamnooiscum communem habes, (it efficax, & (ic aliis co-gnofcendum exhibeat bonum, quod in te refidet. Nihilcerte ifta explicatio habet coacti, nihil, quod vel verbo¬rum ufui, vel contextui adverfetur. Sed (ic tamen, fpe-ciminis loco, aliam indicabo viam, qua ad fen(um nonnaulto ineptiorera eafur, quam tamen nemini obtrufamvolo. Scilicet ro, dyuSS, efle poteft genitivus, non ob«jefti cognofcendi, fed fubje£li, quod cognofcat, quomo¬do idem genitivus, dyxfos, ufurpatur Rom. V: 7. Quodfl hoc admittatur, hunc efte fenfum dixeris : audio teamore profequi (an&os, ita ut fides tua non mortuafit,fed viva, & ab omnibus, qui inter vos funt, bonis &cordatis agnofcatur. Neque vero eft quod urgeas, per koi-vwvloov rris 7rforsas ra , non pofte Paulum intelligere fidem,quam Philemon cum iplo communem habuiflefi, quumtunc (cribere debuiftet: rj kotvavicc ttjs 71forsas \jos Vel ypav.Obfervandum enim eft, pronomina ifta, quae fubjiciun-tur duobus fubftantivis, quorum akerum collocatur ingenitivo cafu, aeque commode referri pofle ad antece-

B dens

il ) io c®dens ac ad confequens. Sic loquuntnr Hehrad *TDn V}£i^PI LIX: ii. Deus benignitatis mea i. e. Deus meus be-nigniffimmus. *in3 Pf. XV: i .in monte fanttitatis tux,j. e. in monte tuo fancto i). Eadem ferme ratione dicitheic Paulus, 7] JCOlVOOVtOC TY\S 7IMTT£CtiS <78y pCO , V] KClVQOvJcC <18 TYj£'Ttlarews, tua communio fidei, h. e. fides tua, quam com-munem habcs, mecutin.

V-.

Ån vero porro in verbis Pauli 2 Cor. Vllf: 4. &eofjie~vot iifjtoov rrjv koivoovIccv rtjs b'ic*Y.ovlcts rJfc hs rjes ciylns M^ac&ctiYiy-asy ad notionem, quam ha&enus ftabiiivimus, referripoiTit Kcivoovlcc, ambigitur». Ut ergo quid hac de re exi*ftimandum fit conftet, e re erit enodare notionem vo-eis Siukovla, quae in noftro hoc loco jungitur vocabulo,ftoivwlot.. Tav. hccKomv. officium, apud profanas gentes fu-ifle inter convivas diftribuere ciburn, indicat LUCIA-NUS in Cronofolone k), ubi inter vbfxss avfjL7ionv8s■„ hsec ad-fertur: bi åiccxovoi Ttqbs %dqiv ptfj&v) /urjbev, i. e. viinifiri ne-mini pra altero faveant, ita ut uni dent majorem lautio-remve portionera, quam alteri, uti lex ifta convivalisexponitur in fequentibus.. Hinc paflim ab ATHENjEOvocantur pueri, qui pra*fto erant in conviviis, & carnesvel pocula diflribuebant, X8$ei öiocKcvépevci. Qui vero inifthoc verfabantur minifterio proprie dici poflunt <J/axo-mv rqot7re£cu£, quae ffivis lenfu non admodum diverfo u«lurpata occurrit Act. VI: 2. ad defignandam difpenlatio-nem eorum, quae ad victum egenorum in ecclefia Apo-ftolica neceftaria erant: quemadmodum ipfa illarum re-rum adminiftratio dicitur j/attcw», & qni illa fungeban-lur, Åic&xovoi dicti fun(. Ut ergo ifta vocabula generatimreferuntur ad notsndam curationem, qua: pauperum fub-

le?

i) Conj. Gatak. de Stilo AL T. C. ij & Forfl. de belraifmN,. T. c. ß. k) p. ni. 639.

\ tt f ef®»«&P J 1 A V

levandis neceflitatibus adhibira eft; ita modo ad hanc,modo ad iilam fpecialem ifVis profpiciendi rationem re«ftringitur illorum ngtio. Primo enim, qui ex fuis elar-gicur faculcatibus dicitur Aaxovriv. Hoc fenfu jubet Pe-

.trus i Fp. IV. io. exo&GTov, kc&Soos eÄccße %MqiGfxot, hs eccv-rus ct'jro ft)ccy.ovs7v, quod quisque muneris a Deo ucceperit, idminißrando expendere in communem ufum, coni\ tbr. VI:io.Hinc ip'a bonorum erogaoo in egenoum commoda vo*Catur SiotKovicc, ut i Cor. IX. i. sre^i ty\s åixxovlccs rrjs hstts ccylss TtS^icccv /uct iar) ro ygccCpeiv vju7v, quod attinet adcoüationem pecunia in paiiperum Cbrißianorum u(um, non eftquod multa fcribetm. Et quum in fequenribus hujus capi¬tis verficubs verletur Apoftolus in dilaudanda Corinthio-rum beneficentia erga Hierofolycnitanam Ecclefiam, uber-rimoque etiam ad ipfos inde redundaturo friictu com-mendando, non inepte expofueris v. 13. celebratam db-xipyjv rrjs hotKcv'as, de experimento bentfieentice Corin-thiorum, qu® larga fe ftipis collatione exleruiffer. Quaevero verfu raejusdem capitis memoratur, (hcmcvlu rrjs Aet*ru^ylccs-, ea referri poreft vel ad ipfam pecunias collatio-nem, vel ad ejus difhibutionem inter pauperes, quae eftfecunda notio vocabulorum, $iocKove7v & hotv.ovlce. Utcun-que vero hoc fuerit, certum tarnen eft, aliisin locis d/ee-Kovlccv hoc pofteriori fenfu ufurpari ad indicandum mini-fterium impeofum difpenfandis Sc diftribuendis eleemo-fynis. Ubi enim Lucas Act. XI: 29. dicit Antiochenos,conftituifie hs hccKovIcw 7rsfj$ctt ro7s h rrj 'Jd$eK(pc7s, noiValius eile potefl fenfus, quam illos'ftatuis-fe pro ratione facultaturn mittere pecuniam, quae interJudaeos chriltianam fidem amnlexos diflribueretur. Quinedam quum Paulus Rom. XV: 31. precatur, ut y\ hotito-vioc ocvtü , 7} eis , iv7igoa$sKTos yevyjrcci tc7s ctylois.praecipue eum refpexifle exiflimavero ad miniflerium

,collectam in Macedonia & Achaea ftipem HierofolymamB 2 per

• ) 12 ( Üperferendi & diftribuendi. Id enim ab ipfo obeundumf« ifte rnunus indicat ipfe v. 25. nunc, inquir, proficifcorHierofolymam, ho&Kcvuv rots riylofs, ut miniftrena fan&isperferendo nempe & diftribuendo ryv zavmlctv rrjv eisrås 7rroo%és z. r. K ut dicit verfu (equ. Quum ergo Schinc & ex 2 Cor. VIII: conficiatur, curam in Judsea dijjfpenfandi fymbolas in M^cedonia & Achaea collatas de-mandatam, inter alios, fuifte Paulo, facile adfequimur,quid fit zowwlcc rys hoczovlces. Quamvis enim fumto vo-cabulo, KciMvlcc, pro liberalitate, zoivoovlco ttiocxovloc-s efie pos-fit idem, ac kommhoc hctzovnjjikvy, miniftrafa liberalitas: quo-modo Cap. VIII: v. 19, nominatur %cc^is hcczovsfjihy 5c v.20. ocfyorys oicczov8fJiévri, pro larga ftipe Pauli minifterio e-jusque fub aufpicio coa&a; quum tarnen yjxqis Sc xoivoo*vice heic conjungantur, malim quidem ego explicare %a-ftv per collatam a Macedonibus fymbolam , & zotvrnictvctuKovlcts per communionem vel focietatem difpenfationisejusdem inter pauperes, ut fenfus fit: rogaverunt me,ut fufeiperem ego quod in pauperum Hierofolymitano-rum lubfidium contulerunt, & cum ceteris ab illis dele-öis coirem focietatem laboris Hierofolymam id perfe¬rendi & diftribuendi.

§. VI.Priroos Chriftianos hoc ornat Lucas A&. II: 42. e-

logio, quod fuerint 7t^oczot^rs^åvrss rr\ ftiScvxfi r^v o&7rocrrc-Åoov, }{gj\ Ty Koivoovlct ngtj ry zÅcccei rs oégrs KgOf roCis 7;qcrrzvyjzis,

^In quorum explicatiohe verborum diftentiunt interpre-f/s. Quidara enim ea explicant per figurjftm diftam h

i Stoc Jucw, quafi xofvoovloc x&j zhcüns forer, pro zotvowtoe zÅoi-1cscüs, Neque quidem habet ifta explicatio quidquam ,

quod vel Sacris Scriptoribus folemni loquendi modo,Vel veritati adverfetur, quum conftet, primos Chriftia¬nos, & preces & facram coenam una, h. e. in communiccetu, celebrafte, atque adeo viguifte inter illos quamdara

KOf-

8 ) 13 (KoivGovluv precandi, & panem frangendi. Sed fic tarnen^quum feorfum fpe&ata verba haec, fenfum fundanc nonminus commodum, & a plerisque imerpretibus rj Kotvoå-yla disjungatur a fequentibus, difpiciamus oportet, quidea hoc in loco fignifteetur. Sunt non pauci, qui haneprimorum Chriflianorum ttotvowlwv, referant ad illorumconfociationero, qua fidei ac religionis vinculo conjun-£t\ féparatam conftituerint focietatem, & quafi rempu-blicam certis teroperatam legibus ac inftitutis. Verumlicet & hoc verum fit, & Graecis frequentata notio vo-cabuli hujus iftam non refpuat explicationem, quum ta¬rnen Lucas heic videatur docere, quibus fe virtutibuscommendaverint illi, qui Chriftianam coierant focieta¬tem, exiftimavero potius laudatam heic Kotvoovlav refpice-re ad Cbriftianas caritatis officia, qua? facultatum com-municatione fe exferuerant. Adeo ut verba hascce non

inepte explicari pofle videantur ex iilis, qua? in fequen¬eibus hujus capitis verficulis memorantur, ubi primi Chri-ftiani habuifie dicuntur a?ravra noivd v. 44. non quafi in-ter illos viguifTet perfefia bonorum communio, quse o-mnem excludit proprietatem, fed fenfu potius, quemverba indicant fequentia, quod nenope qui in re erantlantiori, bona fua vendiderint, & conflatum inde pre-tium dillribuerint inter illos, qui alienae opis indigi e*ranr. Quo ferme modo ARISTOTELES /) exponit vul-gi ore tritum illud: doeh(pois iralgofs ndvra %oivd : in-dicari enim dicit, neminem fratrum & fodalium quid-quam ita fibl proprium putare, ut non libenter id con-ferat ad focios, quoties opus fuerit, fublevandos, Sicetiam heic dicuntur primi Chrifliani perfeveravifle ev rijy.ctvoovlcc, in bonorum communione, ita quidem, ut quocfquisque habebat impertiretur aliis. Sed utcunque haec

B 3 exi-

l) Nicom, L. VIII: c. 11»

^Ss 'S T A f) 1T* '

«exiftimata erunt, cereum ramen eft, aliis in loris, hanenotionem tribuendam omnino efle tr\ koivocvIm: ut quumPaulus dicit Rom. XV: 26. sv^okyjtuv MW/teåovlct y&j Ar/jxtooKonoovloiv rtvoc 7Z0iYjcr<x(rScc{ hs rås 7rron^ås y indicacur Mace-doniam & Aebceam incolentes Chnlhanos contulillé fti-pera, ad levandam Hierololymitaoorum egertatem. Ecquum Ebr. XII': 16. ewtclx & koivöovIm conjunguntur, nul-lum eft dubium, quin poiterius (it priori focSvvoty.ov, nifiSEB. SCHMIDiUM m) fecutus, dicere veiis bina iftavocabula diftiogui ut genus & fpeciem; ut quum ev-ytöitx, fit generation beneficenria, refiringatur yotvoov'cc addefignandara communLationern cum fratribus in Chri-flo. Verum utique eft, in leriptis Paulinis hane bene-ficentiae fpeciem koivmIks nomine notari confueviffe.

§ VII.In ipfo Eoiftola? ad Phiiippenfes limine meminit Pau¬

lus 7regi rrjs twv (piÅi7r7rY](rl<x>v xcivoovlocs hs re evotyyeXm. Ubimagni nominis interpretes haut pauci, exponunt ko tv ta-vlotv per participarionem: quafi Apofiolus indicaret gra¬das le agere quod Phiiippenfes venifient in communio-nem Evangelii & fidei. Et licet eorum fententia hautfe contemnendis argumentts tueri poiTe videatur, in eo¬rum tamen tranfire cafira nos quidem haut pigebit, quide communicacione & fubfidio, quo Evangelii progres-fum juverant Phiiippenfes, vocabuium hocce exponunt.To avvccvTihctyßofveaSoii, inquic CHRYSTOMUS n) koivoo-vlcc icrh hs ro 'Evotyyihiov; i. e. fnbfidium ferie, hoc eft com-mnnicatio in Evangelium. Qua? vero ad hane ampleden-dam fententiam nos permoveant, paucis indicabimus.Philippenles quum alias fsepe fublevaverant Paulum ege-nosque Chriftianos facultalibus fuis c. IV: v. 15. 16. tumvero Romarn ad eum miferant Epaphroditum cum pe-

cu-

m) comment% in b. I, n) Horn, l in Epifi, ad Philipp•

cSSa 'S TP { s£%|o&p / 1J V «BS5

cunia , quam in ejus levationem egeftatis contulerancc„. IV: v. 18. Iftum roov (ptht7F7rri<rloov u^crroKov x&j Aet»r&gyov rtf? %^stcis ccvtü remifit nunc Paulus C. II: v. 2y.ad perferendas liteeras hafce. Fuit ergo ratio, cur in i*pfo illarum limine gratum Tibi efle eorum Evangeliiprogreflui pro viribus confulendi ftudium teftificaretur.Et quidem huc eum fpe&are, haut improbabile redduntfequentia, Quum enim v. 5. & 6. dixiflet, gratias feDeo agere bu rv\ koivwIcc hs ro 'EvayyéÅtov & confiderefe , futurum efle , ut Deus, qui iltarn ipfls largitus efletvirtutem, eam porro perficere pergeret, dicit v. 7. hoca?quius efle ut talia de illis fentiret, quod ne invinculis quidem ejus deferuiflent eum,fed eflent ovyxo<-yccvo) dura rtjs1 %dqtros. Ubi %ccqtv non interpretamur gra-dam fidei & Evangelii, (ed aöfliåionem. T/ irrt r&ro ;inquit CHRYSOSTOMUS , tj %d^is tS ATrocrcAe fjv ro$ecrpetcrScu, ro eAccvveaScci, ro fjivgicc 7tda%eiv betvd, i. e. Quidhoc efil Apoftoli gratia erat, vinciri, jaSiari, fexcentasferre acerbitates. Grad# autem loco, habuifle Apofto-lum incurfantes in (e undique adfltöiones, quum aliasin fuis Epiflolis teflatur, tum vero prascipue in hujusFpiftol# C. I: v. 29. Adeo ut Philippenfes fuifle dican-tur avyxotvavo) dura rrjs- yjdqtros, quod fuerint auyxctvavq-o-ctvrez dura rv\ 3-A/\J/f/ C. IV: v. 14. Id quod de Philippen!!-bus prasdicatur, non tantum quod malevolotum infefta-tionibus & calamitatibus, #que ac Paulus, expofiti eflent,verum etiam quod curam ejus gefliflenr, roiflis ad illumvite fubfidiis: b yd? y inquit THEOPHYLACTUS , rSXC6Å0V n \J.eroirX£t?idcy.bop auve?yoov Kgd ßoij&oov Ttcicri r?biiotsfxs(>tärvis oivrS tö e?ya ybereu, i. e. qui l>o?2i quidquam at-tentünti auxihatur omnibasqae modis fuccurrit, partieeps eifit qperis. Sic ergo pulcerrime conlpirant primi hujuscapitis verflculi ad declarandam laudandamque Philip-penflum liberalitatem,. Gratias, inquit, ago Deo, quod

toto

rflt 1 iß ( «St»J 10 \

toto "hacienus animo cogitaverids de Evangelii progres-fu , pro veitra virili, juvando, & in pofrerum id vosetiam faäuros efle hoc majori jure confido , quod nemei quidem abfentis, & in carcere decenti, curam depo-fueritis, led me veltris facultadbus fublevando, in com-munionem adfliåionum mearum veneritis. Praeterea,fi Kwooviccv us ro 'Et>ctyyéXiov interpreteris communionem fi-dei, emergit hic lenfus: gracias ago Deo, quod partici-pes litis Evangelii, ex quo primum die ejus participes fa-&i eflis, ad hoc usque tetnpus. Quod tolerari quidem pos-le videtur, Ii Paulum dicamus laudare Philippenfes, quoda primo die, quo fidem fulceperant, indeflexo curlain ea perfeveravillent: fcd fic tarnen multo eum con-cinnius locutum fuiUe fatearis oportet, fi ty\v ^ooryjv «-fccv referre placuerit ad primum praedicati inter eos E-vangelii tempus, & rrjv 'kcivoqvimv defignare dicas lufce*ptae fidei fruftumj nempe ad juvandum Evangelii pro«grefium impenlas facultates. Sic enim fit lenfus admo-dum concinnus: ex quo fidem fulcepiftis, non praeter-miliftis vos exhibere beneficos Evangelii cauffa: id quodconlentic illis, quae Apoftolus dicit C. IV: v. 15. Necdcnique abs re fuerit oblervare, kwwvIccv ubi commu¬nionem defignat, ferme lemper Tibi genitivum cafumjun&um habere: ut koivwioo trcc&yifxcctoov, Philipp. III: 10.Kdvciovtcc '17JT8 XqKrTis, i Cor. I: 9. Kotvoov'icc 7rlvreoos Phiiem.v. 6, adeo ut fi de communione Evangelii fermo heicPaulo fuifiet, Icripturus fuille videatur, tcoa/avia tS'EvctyvfA/ö, non éis ro "Evc&yyéhiov. Non equidem ignoro, qui-bus altera illa explicandi ratio magis adridet, ut, quodadverfus illam ab inlolentiori loquendi forma depromipofle vident, argumentum removeant, dicere eile heicenallagen praepofitionum , hs pro lv, neque ineptius di-ci, Kctvavtc&v eis To ^EvccyyeXiov, quam v7roTccytiv tyjs ofxoXo-yiocs us ro 'EvccyyéXiov 2 Cor. IX: ij» Verum, praeter-

quam,

&!fa N * —i f SO*J 1 / \

quam, quod ad ejusmodi haXKayccs non temere con«fugiendum eft, ubi alia luppetit elabendi via, age di-fpidamus, an pofteriora ha?c Pauli verba ita explicariqueant, ut adpareat efie illa prioribus iftis tfafaAAjjA«,etiamfi rctineatur horum fenfus, quem nos ha&enus fta-bilitum ivimus. Exiftimamus autem primo omnium ro,hs tc 'Evayyéhtw, non pendere a priori voce, iheoruyvi;led a pofteriori, Tvjs ofxoKoylus, Quid ergo eft ofxoÅoyloous to ÉvotyysXiov * nihil, noftra quidem fententia, aliud,,nifi xoivoovlct us to 'EvayysKlov. Scilicet LXX. interpretesreddunt Hebrarum HSIJ modo per éx8(ricv, modo percfJioÅoylc&v. Deut.. XII: 6. habet Hebraea veritas ÖDttariVDD*rO"Ul "DSYfcy nqw, quns verba LXX reddunt:X&f o'<rere ixs7 reo c Kex avTCKsy.ci.Tci v uta v xg,f reo sy.éaioc v/xZv,uti verba leguntur in editione JOH. ER. GRABII. SedREINECCIUS, qui in fua editione Bibliorum Quadrilin-guium, Grab'tanam editionem fecutus eft, obfervat in Va-ticano Cod. & Manufcriptis pluribus addita efte verba hsec-ce: n&j rus ofxoKoylccs v[/.Zv, quos fecuti deinceps, au&oceditionis Bafilienfis, quas prodiita a. 1545. Heredes WE-CHELII, MILLIUS aliique, in texturn receperunt u-trumque vocabulum: ita enim verba ha?c ibi adbrnata1com paren t: x&j ciaeTt ixs7 r» cKcxccvTco/uaToc v(j.oovy tdtx&aicc vfj.oov, H&j reis ofxoÅcylocs v/uav, Unde fufpicari licetprius vocabulum, ütpote notius, adfcriptum fuifle in mar-gine vetufti cujusdam Codicis, ad declaranduro quid intextu comparens vox, d/ucAoy/«, fignificaret, atque hincfa<ftum efte, ut & illud ab exferiptore quodam in textutnfit illatum. Ceterum vero Ezechielis verba Cap. XLVI:V. 12. renj wtfifan {"IWJP' *3 > ita reddunt iidem interpre¬tes: eccv os 7rcir\<T7\ o ooCpnyéf^evos c/jicXcylciv. Defignabat ergocfAoXoyloi in Lingua Alexandrina, idero ac Hebr. HDli,donum Jpontaneum. Quam notionem fi verbis Pauli tri-buere velis, erit v?roruyrj rys o^cKoylus its to 'Evctyyehtcv^

C fab*

) i8 ( $Tubje&io, vel obfequium, declaratura rn ojjtoXoyloc hs r&"Evxyyéhiov, voluntario munere in Evangelium, vel cvan-gebi cauftä, collato. Et tanto quidem minus iftbsecexplicatio quemquam offendat, quod ignotum eile nonpoteft, confuevifle Paulum ad iftiusroodi argumenta trans-fenre vocabula, quac de faerificiis Hebraeorum ufurpataerant. Sic Philipp. IV. 18. vocat munera per Ep2ohro-difum ad fe mifia, ocr^v évooölocs, oWcnjv, ivotgsa-rov

©<?£, quod id genus caritafis officia fmc oblacionesE>eo acceptse & vi&imarura quafi vicem fupp eant. Sicergo vocantur Corinthiorum munera opoXoyloc hs ro 'Eu-ecyyeXicv, fi referantur ad Deum ejusqueEvangelium,cujuscaulla dabantur, quique ea grafiftimie Obi oblationis lo-eo habebat j atque cc7rÅon\s rv\s koivwIccs hs r-és tptoo-%8Sj refpe&u pauperum quibus (ubiidio fuerunt. Sedhane explicafionem nemini obtrufam volumus. Retinea-mus, fi placet, reeeptiorern illam, qua-utTsrciyn r*}s epo*Åoylccs exponitur lubmifiio palam declarata iftss caritttisoffieiis, tanquam certiflimis fufeepti Evangelii indieibus,quum fic etiam palam fit, non tam ea ffia-et defignartCorinthiorum fidem, quam ejus fru&um nempe liberali-tatem evangelii caufia exereitam, neque adeo aliud, quam

quod declaratur altera lila, mtvoovlcc hs ro 'EvuyysKiov.

7 t r — ..on ego grat&r,Dum Cathedram feandens cxculto , qua paret, urbiQuam juver ingenuas peftus coluifie per arres ,

Comrnonttras., & opes recludis mente repoflas.Qnos Tibi Thymbcseus merito deeernit honoves,Cernere jan» videor, Mulnsque aiuiire canentes ,

Qnos iabor & virtus peperic Tibi rara triumphos.Vive rnemor tioftri, qnorfum & Te fara vocarint,Turgida ftent ventis fcrnpci- Tua vela fecundis!

JOSIPHUS ASPELIN.