Genetics of fishes
1. C values
2. Genome organization
3. Genomes
4. Approahes to Molecular Ecology
5. Speciation
Isochores
(low GC)
LCold-blooded vertebrates
L L L H3H2H1
(low GC) (high GC)
Warm-blooded vertebrates
Pufferfish- Takifugu rubripes
Pufferfish – Tetraodon nigroviridis
Zebrafish – Brachydanio rerio
Three spine stickleback – Gasterosteus aculeatus
Black surfperch– Embiotoca jacksoni
D Brawand et al. Nature 000, 1-7 (2014) doi:10.1038/nature13726
Gene duplication in the ancestry of East African lake cichlids.
1. Allozymes
2. mtDNA RFLP
3. Sanger Sequencing
4. Microsatellites
5. Next generation sequencing
4. Approaches to Molecular Ecology
No Gene flow
Population 1 becomes monophyletic
Population 2 becomes monophyletic
Sorting time for NemtDNA: Ne generationsnuc.DNA: 4Ne generations
Speciation
Time
ESP 01 LFR 02 SCR 01
ACA 01 SCR 02
LFR 01 APA 01
CLI 137 CLI 138 CLI 139 CLI 200 CLI 142 CLI 201
MKF 01 MKF 02 MKF 03
BEL 02 BEL 01
CBR 02 (Blue Morph) CBR 01 (Regular Morph) CBR 03 (Yellow Morph)
H. passer
H. clarionensis
H. limbaughi
H. bernudensis
H. ciliaris
1% seq divergence
54/53/61 100/100/100
62/70/69
-/58/72 100/100/100
-/56/60
100/99/100
100/100/100
86/98/100 90/96/96
51/55/85 66/59/60
TEP
TWA
0°
2000 Km
D. auripinnis D. albisella
D. strasburgi D. trimaculatus
Distribution range of the Dascyllus trimaculatus species complex
0°
2000 Km
D. auripinnis D. albisella
D. strasburgi D. trimaculatus
Distribution range of the Dascyllus trimaculatus species complex
Sympatry Cook Is
0°
2000 Km
KIN
ZAN
EIL
MAY
OMA
SEY
CKE
MAN
CAM VIT
JAP
FIJ
WAL
PAL
GBR
MAR
MOO
RM
PAL XMA
BAK
MRQ
JOH HAW FFS
KUR
Sampling sites
D. auripinnis D. albisella
D. strasburgi D. trimaculatus
0°
2000 Km
KIN
ZAN
EIL
MAY
OMA
SEY
CKE
MAN
CAM VIT
JAP
FIJ
WAL
PAL
GBR
MAR
MOO
RM
PAL XMA
BAK
MRQ
JOH HAW FFS
KUR
Mitochondrial analysis - 591 individuals
D. auripinnis D. albisella
D. strasburgi D. trimaculatus
Clade 1 Clade 2
Clade 5
Clade 3
Clade 4
5 genetic partitions
Maximum likelihood tree
Clade 5
n = 142
n = 37
n = 105
n = 37 Clade 1
Clade 2
Clade 4
n = 267 Clade 3
1 change
OC3
mtDNA:
0°
2000 Km
KIN
ZAN
EIL
MAY
OMA
SEY
CKE
MAN
CAM VIT
JAP
FIJ
WAL
PAL
GBR
MAR
MOO
RM
PAL XMA
BAK
MRQ
JOH HAW FFS
KUR
Microsatellite analysis - 13 variable loci - 316 individuals
D. auripinnis D. albisella
D. strasburgi D. trimaculatus
clutches n average families average %extra extra sp. AAZ 21 414 19.7 54 2.6 19.2 20
clutches n average families average %extra extra sp. ACU 19 305 16.1 52 2.7 22.5 6
Requirements for sympatric speciation
1. Sympatric distribution
3. Monophyletic sister taxa
4. Reproductive isolation
2. History of allopatry is unlikely
5. Pre-zygotic isolation
1. Invasion of an open niche
2. Low competition
3. Low predation
A. Ecological expectations
Biological Invasions
4. Escape diseaseB. Genetic expectations
3. Large population growth
1. Genetic diversity is related to success
4. Strong acting selection
2. Bottlenecks
Introduc$on
N"50""
45"
"40"
35"
30"
25"
10" 20" 30" 40"E"
Longitu
de"
La4tude"
B"S"
Sampling
MaterialsandMethods
Red Sea : 40 Med: 31 Rad: Sbf1, ~ 13,000 loci
Red Sea Mediterranean
12599 loci Neutral Loci
Expected Bottleneck
Results
Polymorphic loci: 8580 8431
Heterogosity: 0.132 0.143
14421
544051676
5295749458 33548425645579
20760
14421
−0.045 −0.050 −0.055 −0.060 −0.065
0.00
200.
0022
0.00
240.
0026
0.00
280.
0030
0.00
32
log10(q value)
fst
●
●
●●●●●
● ●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●
● ●
●
●
●
● ●●●●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●●●●●
●
●●●●
● ●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●●
●● ●●
●
●● ●●
●●● ●●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●● ●●
●●
●●
●
●
●●
●
●●●●
●
●
●●●
●●
●●●●
●
●
●●
●● ● ●●
●
●
●
● ●
●
●●●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
● ●
●
●●●●●
●●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●●
● ●●●●
● ●●
●
●●
●● ●
●●
●●
●
●●●●
●● ●
●
●
●● ●
●●
●●●●
●●●
●● ●●●● ●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●●
● ●● ●
●
●●
●●●
●
●●
● ●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●●
●●
●
●●● ●●
● ● ●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●●●
●
●
●●
● ●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●●
● ●
●●
●●
●
●● ●
●
●
●
●
●●●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●●
●●●
●●
●●
●●
●
● ●
●
●
●
●●●
●● ●
●
● ● ●●●
●●●●
●
●● ●
●
●
●●●
●●
●
●●
●●●● ●
●●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●●
●●●
●● ●
●● ●
●
●●●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
● ●
● ●●●
● ●●
●
●●
● ● ●●●
●
●●●
●
●
●●● ● ●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
● ●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●
● ●●
●
●
●
●● ●●
●
●●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●
● ●●●
●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
● ●
●●
●●●
●
●
●
●
● ●
●
● ●●
●
●
●●●
●
● ●●●● ●●●●
●
●● ●●
●●
●
●● ●●
●
●
●●
●
● ●●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●●●
●●●●
●●
●●●
●
●
●●
●●
●●● ●●●
●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●●●●●
●●●
●●
●
●
● ●●
●●
●●
●●
●
●
●
●●●
●●
● ●
●●●
●●●
●
●●
●●
●
●●
●● ●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
● ●
●
●● ●●●
●●●
●
●
●● ● ●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●●
●●
●
●●●
●
●
●●●
●●
●●●●●● ●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●● ●●
● ●●●
●
●
●
●
●
●
●● ●
●
●
●●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●
●
●●
●
● ●●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
● ●●
● ●●●●
●● ●
●
●
●●
●●
●
●●● ●●
●
●
●● ●●
●●
●●
●
●
●●
●● ●
●
●●
●● ●●●●●
● ●●●
●●
●●
●
●
●●●
●●
●
●● ●●
●●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
● ●●●●
●
●● ●●
●
●●●●
●●
●
●
●●●●
●●
●●● ●
●●●●
●●
●
●
●●
●●
●●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●●● ●
●●●
●●
●●
●●
●
●●
●●
● ●
●●
●
●●
●●●
●● ●
●
●
●
●
●● ● ●●
●
●●●
●
●●●
●●
●
● ● ●●
●●
●●● ●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
● ●●
●
●
●
●●●●
●●●
●
●
●
●●
●
● ●
●
●●
●
●
●●●●●
●
● ●●
●
●
●● ●
●
● ●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●●●
●
●
● ●● ●
● ●●
● ● ●●
●●
● ●●
●
●●
●
●
●●●●● ●
●●●
●●●
●●●● ●●
●●●● ●
●●●
●● ●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●● ●
● ●●
●
●●●
●●
●●
●
● ●
●
●●
●●●
●● ●●●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●● ●
●●
● ●● ●
●
●
●
●
●●
●
●
●● ●● ●●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
● ●●
●
●●●
●
●
●●●●
●● ●●
●
●●
● ●●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●● ●
●
●
●●● ●
●
●●
●●
●●
●
●● ●
●●
●
●●
● ● ●
●●
●●●
●
●
●●
●● ●●●
●●
●
●● ●●
●
●●●
●●
● ●
●
●
●●●
●●
●
●●●● ●● ●
●
●
●●● ●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
● ●●
●
●●
●
●●●
●
●●
●
●
● ●
●
●
●●
●●
●
●●●
●●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●● ●
●●
●
●
●
●●●
●●●●●
●
●
●●
●
●●● ●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●●●
● ●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●●
●●
●●
●
●
●
●●
● ●●
●●
●
●●
●
●●
●●●
●●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●●●
● ●
●●●
●●
●
●●●●
●
●●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●●●
● ●● ●● ●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
● ●●●
●
● ●● ●
●
●●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●●
●●●
●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
● ●
●
●●●
●●
● ●●●
●
●● ●●
● ●
●
●
●
●
●
●●
●● ●●●●
●●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●●●
●
●●
●
●
●
● ●●
●
●
● ●●
●
●
●●
●● ●
●
●
●●●
●●●
●●
●
●●●
●
●●
● ●●●
●
●
●●
●●●
● ●● ●●
●
●● ●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●●●
● ● ●●●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
● ●●
●
●
●●
●●● ●●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●●●
●
● ●
●
●
●● ●●
●
●
●●
●●
●
●●●●
●
●●●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●● ●
●●●●
●●
● ●● ●●
●●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
● ●● ●
●●
●●
●●
●●●
●
●
●●● ●●
●
●
●●
● ●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●
● ●● ●● ●●●
●●
●●●
●
●●●● ●
●●●●
●●●
●
●
●
●
●
● ●
●●
●
●
●
●●●
●
●
● ●
●
●
●
●
●●●
●
●● ●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●●●● ●
●●
●
●● ●●●
● ●
●
●
●
●
●●
●● ●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
● ●
●●●
●●
●●
● ●
●
●●
●
●●
●
●
● ●● ●●
●
●● ●●●●
●
● ●●
●●
●
●●
●
●●
●● ●
●
●●●
● ●
●
●●
●●
●
● ●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●●
●●
●● ●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●●●●
●●
●●
●
●
●●
●
●●●●
●
● ●● ●●
●●● ●
●
●● ●●
●●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●● ●
● ●●
● ●●●
●●
●
● ●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●● ●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●● ●●
●
●●●
●
●
●
●
● ●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
● ●
●●
●●
●
●●●●●●
●
●
●
●●
●●●●●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●● ●●
●
●●
●● ●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●● ●●●
●●●
●●
●●●
●
● ●
●●
●●●
●
●
● ●●
●●●
●●●
●
●●
●●
●
●●
●●●●●●●
●●
● ●●●●●
●●●
●●●●
●
●● ●●
●
●●
●●●
●●
●
● ●●
●●
●
●
●
●●
●●●
●
●● ● ●●
●●●●
●●
● ●
●
●● ●
●●
●
● ●●
●
●●●
●●
●● ●
●
●
● ●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
● ●
●●
●●
●
●●●
●●
●● ●●
●●
●
●●● ●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●●● ●●●●●
●
●
●
●●
●
● ●●
● ●●
●
●●
●
● ●
●●
● ●●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●●
● ●
●
●
● ●●
●
●●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●●●●
●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●● ● ●
●●●
●
●
●●
●●●
●● ●● ●
●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●
● ●●
●●
●
●
●●●
●●
●
● ● ●●
●●
●●●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●● ● ●● ● ●
●
●●
●
●
●●
●
●
●● ●●
●
●
●
●● ●●
●
●●●● ●
● ●●
●
●
●
●
●
● ●●
●●
●●●●
●●
●
●
● ●●●●●
●● ●●●●●
●●●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
● ● ●●
●
●
●
●●
● ●
●
●
●● ●●
●
●●
●●
●
● ●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
● ●
●●●
●●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
● ● ●●●●●
●● ● ●
● ●●●●
● ●●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
● ●
●●
●● ●
●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
● ●
●
●
●●
●
●● ●●
●
● ●
●
●●●
●●●
●
●● ●
● ●●●
●●●
● ●●
●
●
●●
●
●●●
●
●● ●
● ●
●
●●●
●
●
●●●
●
●●●
● ●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
● ●
●
●●●
●●
●●
●●●●
●●● ●
●
●●●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●●●●
●●
●●
●
●
● ●
●
●●●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●● ●●
●
●●
●
●●● ●●●
●
● ● ●●
●
●
●● ●●●●●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
● ●●
●●
●
●
●●
●
● ●●
●● ●●
●
●● ●●●
● ●● ●
●●
●
●●
●●●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●●
● ●●●●● ●● ●
●
●
●● ●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●●
●
●●
● ●
●
●
●●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●● ●
●●
●
●●
●
● ●●
● ●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●● ●
●
●●●● ●
●●
● ●
●● ●
●
●●●
● ●●● ●●●● ●
●●
●
●●
●●● ●●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●●
●
●● ●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●●●●
●●
●●●
●
● ●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●●
●●●●●
●
●●●
●●● ●●●●● ●
●
●
●●
● ●
●●
●
●
●●
●●●
●●
●
●
●●●
●
●
●●● ● ●● ●
●
●
●
●●
●● ●
●
●
●
●
●●●●
● ●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
● ●●
●
●●
●
●
●
●●● ●
●●●
●
●●
●
●
●
●●●
●●
●
●● ●●● ●● ●●
● ●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●●●
●
●
●
●●●
●●
● ●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●●●
● ●
●
●
●
●●
●
●
● ●●
●●
●●●
●●
●●
●
●
● ●●●● ●
●●
●
●
●
●
●
● ● ●●
● ●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●●●●
●●●
●●●● ●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
● ●●
●
●● ●●●
●
●●●
●●
● ●
● ●
●●
●
●
●
●
●
● ●● ●
● ●
●●
●●● ●
●
●● ●●
●
●●
● ●
●
●
● ●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●●●
●
●●●
●
●●
●●
●● ●●●
●●
●
●●
●●● ●●
●
●●●
●●
●● ●
●
●
● ● ●●
●●
●
●●●
●
●
●●
●
●●● ● ●
● ●●●
●●
●● ●
●●●
●
●
●●●
●
●● ●●
●●
●●
●●
●●
●●
●
●
● ●
●
●●
●●
●●
●
●
●●
●
●●● ●
●
●●●
●●
●
●
● ●●●
●●
●● ●
●
●●
●●●●●
● ●●
●●●●●
●●
● ●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●●●
● ●
●
●
●●● ● ●
●
●
●● ●
●● ●
●●
●● ●
●
●
●●
●●
●
●●●
●●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●● ●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●●
●
●● ●
●
●●●
●●●●
●●
●●
●●
●
●
●●●
●
● ●●
●●
●
● ●●
● ●●
●
● ●
●
●●
●
●
● ●
●●
●●
●● ●●●●●
●●
●
●●●
●●●●
●●● ●
●●●
●
●
● ●●●
●
●●
●●●
●
●●●●
●● ●
●●
●●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●●●
●
●●
● ●●
●
●
●●●●●
●
●
●●
● ● ●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●● ●
●●
●
●● ●●●● ● ● ●
●
●
●● ●
●●● ●
●● ●●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●● ●●●
●
●
●
●
● ●
● ●●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●●●
●
●
●●●
● ●●
●●
●
●
●●
●
● ●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●●
●
●●●●
●●
●
●●● ●
●● ●●●
●
●● ●●
● ●
●
●
●●● ● ●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
● ●
●
● ●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●● ●
●
●●
●●
●●
●
●●
●
●● ●●
●
●
●●●
● ●
●
●●●
●●●
●
●
●●●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●●● ●
●●●
●
●
●
●
●
●● ● ●●
●● ●
●
●●● ●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●● ●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●●● ●● ●●
●●
●●●●
●●●●
●
● ●●
●●●●●
●●●
●● ●
●●
●
● ●●
●
●●
●
●
●●
●
●● ●
●
●
●
● ●●
●
●●
●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●●
●● ●
●●
●
●
●
●●●●
●●
● ●● ●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●● ●
●●●
●
●●
●
● ●●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
● ●
●
●
●
●
●
● ●●
●●●
●●
●
●●●
●●●
●●●
●●
●●●
●
●● ●
●
● ●●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●●
● ●●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
● ●●
●●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●● ●●
●
●
●
●●
●
●●
●●●●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●● ●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
● ●
●●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●●●●
●●●
●●
●●
●●
●
●
● ●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●●●
●
●
●
●●●
●● ●●●●
●●
●
●
●
●●
●●
●● ●
● ●●●● ●●
●
●●●
●●
●
● ●
●●● ●
●
●●●
● ●●●●
●● ●●
●●
●
●
●●●
●
● ●●●
●●
●
●
● ●
●● ●
●● ●
●
●
●●
●
●● ●
●●● ●●●
●●● ●
●
●●
●
● ●
● ●●●
● ●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
● ●●
●● ●
●
●●
●
●●
●
●●
● ●●
●● ●
●●
● ●●●
●
●●●
●●●
●●
●
●●
● ●●
●●
●
●●●
●
●●
●
● ●
●●●
●
●●
●
● ●● ●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●●
●
●●
●●
●
●
●● ●
●
●
● ●●●
●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●●● ● ●●● ●●
●●
●
●●
●●●
●
●●
●
● ●
●
●●●
●
●
●● ●●
●
●●● ●●
●●
●●
●●
●●●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●● ●●
●● ●
●
● ● ●●●●
● ●●
●●
●●●
●
● ●●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●●●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●●
●
●●●
● ● ●●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●●●●●●●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●●●
●
● ●●
●
● ●●●
● ●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●●●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●● ●● ●
●●●
●● ●
●
● ●●
● ●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
● ●●
●●●●
●
●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●● ●
●●
●
●
●● ● ●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●●
●● ●●
●●
● ●●
●
●
●●
●●
● ●
●
●
●
●
●
●● ●●
●
●● ●● ●
●
● ●● ● ●
●
●●
●●●●
●
●●●
●
●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●●● ●● ●
●
●●
●
●
●
●●
●●● ●
●
● ●
●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
● ●●●
●
●
●● ●
●●● ●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
● ●●●
●●
●●
●
●●●
●
● ●
●
●●
●
●
●
●
●
● ●●
●●
●●
●
●●
● ●●
●●
●
●
●● ●
●
● ●●
●●
●●
● ●●● ●
●
●●
●
●●●●●
●●
●
●●●● ●●●
●
●
●
●●●
●●
●●●
●●
●● ●
●
●
● ●●●
●● ●
●
●
●●
●●●●●●
●●●
●
●●
●●
●
●●
●●●
●●●
● ●
●
●
●
●●
●●
●●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●● ●
●●● ●
●●
●●●●
●● ●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
● ●●
●
●
● ●●
●
●●●
●
●
● ●●●
●●●●
●●
● ●
●
●
●
●●
● ● ●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
● ●
●●●
●● ●
●●
● ●● ●
●●
●●●
●●
●
●
●●●
●●
●● ●● ●●●
● ●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●●●
●●
●●●
● ●●
●
● ●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●● ●●
●●●
●●●
●● ●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●●●
●
●●●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
● ●
●
●●●
●
●
●
●●●● ●
●
●●
●
●
●●●
● ●●
●
●●
●●
●● ●
●●
●● ●●
●
●●
●●
●●
●
●●●●
● ●
●
●●●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
● ●●●
●●
●●
●
● ●●
●
●●● ●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
● ●●●
●●
●●
● ●●
●●
●●●
●●●●
●●●
●●●
●
●
●●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●
● ●● ●
●●
● ●
●●
●●●
●●●
●
●●
●●
●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●●
●●●
●● ●●
●
●●●
● ●
●●●
●●●
●
●
●●
●●● ●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●●
● ●●
●●
●
●● ●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●●
●● ●
●
●
● ●●
●●
● ●
●●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●● ●●● ●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
● ● ●● ●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●●
●
●●
●
●●
●●
● ●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●●
●●
● ●●
●
●●● ●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●●
●
●
● ● ●
●●●
●
●
●
●●●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●● ● ●
●●
● ●
●
●
●●
●
●
●
●●●●
●●●● ●● ●
●●●
● ●●● ●
●
●●
●●
● ●●
●●
●
●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
● ●●● ●
●●
●●
●●
●●
●●●
● ●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●●●●
●
● ●
●
●●●
●
●
●
●●●
● ●●●
●●●●
●
●
●
●
●●
● ● ●●●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
● ●●
●
●
●
●●
●●●●
●●
●
●
●●
●● ●
●
●
●●
●
●●●
●●
●●●
●
●● ●●
●
●
● ●●●
●
●●
●
●
●● ●
●●●
●
●●● ●
●
●● ●
●●●
● ●
●
● ●
●●
●
●●
●●●
●
●●● ●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●● ● ●●
●●
●●
● ●●
●
●
●● ●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●● ●●●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
● ●●●
● ●●
●
● ●
●●●●●
● ●●
●●●●●
●
●●
●●
● ●●●●
●●
●
●
●
●
●
●●● ● ●
●
●
●●
●
●
●
●●●
● ●●
●●●●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●● ●
●
●
●
●
●● ●●
●
●
●
●
●
●●●
●● ●●●●
●●●●
●● ●●● ●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●● ●
●●
●
●●
●
●
●●
●
● ● ●●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●● ●
●● ●
●●
● ●●●●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●● ●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●●●
●●
●
●●● ●
● ●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●●
●● ●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
● ●●
●●
●●
●●●●
●●●
●●
●
●
●●
●●●
●
●●
●
●
●●●
●●●
●● ●
●
● ●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●●●
●
●
●●
● ●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●● ●
●
●
●●
●●●
● ●
●●●
●
●
● ●●●
●●●●
●●
●
●
● ●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●● ●
●●
●
●
●
● ●●●
●●
●
●
●
●●
● ●
●
● ●●●
●
●
●
●
●●
●●
●
● ●●
●
●● ●
●
●●●●●● ●●●● ●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
● ●●
●●
● ●●
●
●●● ●●
●●
● ●●● ●
●●
● ● ●●
●
●
●
●●
●
● ● ●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●●●● ●
●●● ●●
●●
●●
●●● ●●
●
●
●●●
●●●●
●● ●● ●
●
●
●
● ●●●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●●● ●
●●
●
●
●
●
●
● ●●●
● ●●●
●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●●
●●●●●
●
●● ●
●
●
●
●
●
●
●● ●●● ●
●●
● ●●●
●●
●
●
●●●●
●●
●
● ●
●
● ●●●
●●●
●
● ●
● ●●●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●● ●
●●
● ●●
●●
●●
●
●●
●
● ●●
●
●
●●
●
●● ●●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●●●
● ●
●● ●
●●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●●● ●
●
●
●●●●
●
●●
●
●●● ●●●
●
●
●
●●
● ●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●● ●
● ●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●●●●
●●
●●
●
●
● ●●
●●
●●●●●
● ● ●●
● ●●
●●
●
●
●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●●●
●●●
●
●
●
●
●●
●● ●●● ●●●●●●●
●●
●●●
●● ●
●
●
●
●
●●
●●●
●●
●●●●
●
●●
●●●●
●
●
●●●
● ●●●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●● ●
●●
●●● ●●
●
●●●
●
●
●●
●
● ●●
●
●●
●●●
●
● ●●
●●
●●
●
●●
●
● ●● ●●
●
●● ● ●●
● ●● ●●
●●
●●
●●
●●
●
●●●
●
●●
● ●
●●
●
●●
●● ●
●
●●
●
●●● ●
●● ●
●
●
●
●
●● ●
●
●
●●
● ● ●●●
●
●● ●
● ●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●● ●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●●
●
● ●
●● ●
●
●● ●● ●
●
●
●
●
●●
● ●
●
●●
●
●●●● ●●
●● ●
●●● ●
●●
●●● ●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●●●●●●
●
●●
●
●
●
●●●
● ●
●
●
●
●
●
●●
●●
● ●
●●
●
●
●● ● ●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●●●●
●●
●●
●●● ●
●●
●●
●● ●●●
●●
●●
●
●●●
●●
●●
● ● ●
●
●●●●●
●
●●●
●●●
● ●
●●
●●●●● ●
●●●
● ● ●●
●●
●
● ● ● ●●
●●●●
●●
●
●●
●●
●
●●●●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
● ●
●●
●
●
●
● ●
●
●●
●
●
●
●
●
● ●●●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
● ●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●● ●●
●
●●
●●
● ● ●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
●● ●
●●●●●●●● ●
●
● ●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
● ●
●●● ●
●●
●
●●●●
● ●
●
●●
● ●●●
●
●
● ●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●●●
●
●●●
●●● ●
● ●
●
●●
●●
●
●●
●● ●●●
●●●●● ●●
●●●●
●
●●●
●●
●
●●●● ●
●●●●
●●●●
●●●● ●●●●● ●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●● ●●●
●●●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
● ●
●
●
●●
●
●●● ●
●●
●
●
●
● ●●●
●
●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●● ●
●
●
●
●●●
●
●● ●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
● ●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
● ●
●●
●●● ●
●●
●●
●● ● ●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
● ●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
● ●●
●●
●●
●
●●●
●
●● ●
●
●
●
●
●●
●
●●●●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●●
●
●●● ●●
●● ●
●●● ●
●
●●
●●
● ●
●
●●●
●● ●
●
●●
● ●
●
● ●●
● ●
● ●● ●
●●
●
● ●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
● ●
●●●
●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
● ●●●
●
●
●●●
● ●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●●● ●
●
●
●●
●● ●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●● ●●●● ●
●
●●●●
●
●●●
●●●●●●
●●
●
●●●●
●●
●
●
●●●●
●
●●● ●
●●● ●
●●
●
●●
●●● ●●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●
●●
●● ●
●●●
●●
●●● ●●
●●
●●
●
●● ●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●●● ●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●●
●
●●
●● ●
●●
●●●
●
●● ●●
●●●
●
●●● ●●●
●●●
●
●
●● ●
●
●
●● ●●
●●
●
●●
●● ●●
●●●
●
●●
●●
●
● ●●● ●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
● ●●
●
●●
●●
●
●
● ●● ●●
●
●
●
●
●●●
●●
●●●
●●
●● ●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●●●●
● ●
●
●
●
●
●● ●
● ● ●
●
●●●
●
●●
●●
●
● ●
●
●
●●●
●
● ●●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●●
●●
●●●
●●●
●● ●
●●
●● ●●●●●
●
●●
● ●
●●
● ●●●
●
●●
● ●●
● ●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
● ●●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●●
● ●
●
● ●●●
●
●
●
●
●●●● ●
●●
●
●●●
●●●
●
● ●●
●●
●●
●
●●●
●
●
●●●●
●
●
●● ●●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
● ●●
●●
●●● ●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●●
●
●●
●● ●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
● ●
●●
●
●●●
● ●●●
●
● ●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●● ●●●
● ●●
●
●
●
●● ●
●●
●
●●
●●●
●
●
●●
●
●
●
● ●●●
●●
●
●
●● ●
●●●
●
●●
● ●●●●●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●●●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●●●
●
●●
●●
●
●●●
● ●● ●●
●●●●●● ●● ●● ●
●●
●
●●
●
●●
● ●●●● ●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●●
●
●
●● ●●● ●
●●●
● ●●
●
●●
●●●
●●● ●●
●
●
●●
●
●
●● ●● ●●●
●
●●●
●
●● ●●
●●● ●
● ●
●●●●
●
●
●● ●
●●
●
● ●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●●
●● ●
●●
●●
●●
●●● ●
● ●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●● ●
●●
●
●●
●●●●● ●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●● ●●●
●
●
●● ●● ●
●●
●●
●
●
●●
●
●●● ●●
●●●●
●●● ●
●
●●●●● ●
●●
●●
●●
●●
●● ●
●
●● ●
●●●
●● ●●●●
●●
●●
● ●
● ●●●●
●
●●●
●● ●
●
●●
●●
●
●
●●
● ●
●
●
●●●
● ●●
● ●
●
●●● ●
●
●
●
●● ●●
●
●●
●
●
●● ●●
●
●●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●●●
●●●
●
●●●
●
●●
●●●
●● ●
●●●● ●
●● ●
● ●●
●
●
● ●●
●
●
●●● ●
●
●●
●
●●
● ●
●●●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●● ●
●
●●
●●
●
●
●●●●
●
●●●
●● ●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●●
● ●
●●
●
●● ●
●●●
●●
●
● ●●●●●
●●
●●●
●
●
●●
●
●●
●● ●●
● ●●
●
●●●
●
●
●●●●
●●
●●●
●●
●
● ●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●● ●●
●●●●
●
●●●
●
●
●
●●● ●
●● ●
●●
●●
●
●
●
● ●●
●●
●
●
●●
● ●● ●●
●
●●
●
●
●●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●●●● ●
●
●
●●●
●
●
●●
●
● ●
●
●● ●
● ●●
●
●●●●
●
●●
●● ●●
●
●
●
●●
●
●
● ● ●●
●
●●●
●
●
●●●●
●
●
● ● ●
●
●●
●
●●
●
●●●
●
● ●●
●
●
●●●● ●
●
●●● ●
●●●
●●
●
●● ●
● ●●●
●
●
● ●
●
●●
●
●
●
●● ●
● ●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●● ●
●
●
●
●●
●● ●
● ●●
●
●
●●
●● ●●
●
●●
●●●●
●
● ●● ●
●
●●
●
●
●
●●
● ●●●● ●●
●●● ●●● ●
●●●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●
●●● ●●
●●●●●
●
●●
●●
●●●●●
● ●
●
●
●●
●
● ●
●
●●
●
●
●● ●●
●●●
●●
●● ●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●● ●
●● ●●
●
●
●● ●
●
●
●●
● ●●
●●
●●
●
●●
●
●●●
●
●●
●●
●
●
●● ●●
●
●● ●
●●●
●●
●●
●● ●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
● ● ●
●
●
● ●
●● ●
●●
●
●● ●●
●●
●
●
●
●●
●● ●
● ●
●● ●
●● ●
●
●●●
● ●
●●●
●
●●
●
●
●●●
●●
●●
●
●
●●
● ●●
●●
●●
●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●●
●●
●
●●●●●●●●
●●
●
● ●●
●●
● ●●
●
● ●●●
●●
●● ●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●●
●●●
●
● ●
●
● ●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
● ●●
●
●●
●
●●
●
●●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●
●● ● ●●
●●
●
●
●●
●●
●
●● ●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
● ●
●
●●●
●
●●
●
●●
●●●
●● ●
●
●
●●
●
●●●
●
● ●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●● ●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●●
● ●
●● ●
●
●● ●
●●●●●
●● ●
●●
●
●
●●●
●●
●
●● ●
●
●
● ●
●
●●●
●
● ●●
●●●
●●●●●
●
●
● ●●●●●
●● ●
●
●●● ●●● ●
●
●
● ●
●
●●
●
●●●
●●●
●
●●●
●●
●
● ●● ●
●●●
●
●●●
●
●
● ●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●
●
● ●●
● ●●●●●●●
● ● ●●
●
●● ●● ●
●
●
●
●●●● ●
●
●
●● ●
●
●
●
●●
●● ●
●
●
●●
●
●
● ● ●●
●
●●
●
●
●
●●
●
● ●
●●● ●
●● ●
●
●
●
●●
●●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●●●●●●
● ●
●
●
●●
●●
●●
●●●●
●
●
●●
●
● ● ●
●
●●
● ●●●●
●● ●
●
●
●●
●●
●
● ●
●
●●
●
●● ● ●
●
●●
●●
●●
●●
●● ●
●
●●● ●
●●●●
●●
●● ●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
● ●
●
●
● ●●●●●●
●●
● ●●
●●
●● ●
●●●
●● ●● ●
●
●
●●●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
● ●● ●● ●
●
●●●●● ●●●
●
●
●
●
●● ●
●● ●●
●
●
●●●
●
●
●
●●● ●
●●
●
●●●
●●●
●
●
●
●●●●
●
●
●●●●
●
●
●
●●●● ●
●
●
●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●●●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●● ●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●● ●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
● ●●●●
●
●
●●
●●
●
● ●●●●●●●
●●
●
●●
●
●● ●
●●
●
● ●
●●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●●
●●●
●
●● ●
●● ●● ●
●●
●●●
● ●
●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●●●●●
●●●●●●
●●
●●
●● ●●●
● ●● ●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●● ●
●
●
●
● ● ●● ●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
● ●
●
●
●●
●●●
●
●●
●●
● ●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
● ● ● ●
●
●●●●
●●
● ●● ●●
●●
●●●
●
●
●
●
● ●●
●
●●
●●● ● ●
●
●●
●●● ● ●
●●
●
●
●●●●● ●
●
●
●
● ●●
●●
●
●● ●
●●
●
● ●●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●●
●
●●●
●●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
● ●●
●
●
●●
●
●
●
●●
● ●● ●
●
● ●●
●●●●
●●
●
●●
●●
●● ●●
●●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●● ●
● ●●
●●
●
●
●● ●●
●●●
●●
●
●●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●●● ●●● ●●●
●
●●
●
●●
● ●●
●●●
●●
●●
●●
●
●●
●
● ●●
● ●●
●●●
●●
●
● ●●
●● ●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●●
●●● ●
●
●●
● ●●●
●●
●
●
●
● ●
●
●
● ●●
●● ●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
● ●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●● ●●
●
●
● ●
●
●●●●●●
●●●
●
●●●● ●
●●
●● ● ●●● ●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
● ●
●● ●●
●
● ●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●●
●
●● ●
●●●●
●●
●
●●
●●
●●
● ●●●●
●
● ●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●● ●●
●
● ●
●●
●●
●
●●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●
●●
●
● ●
●
●
●●
●●●●
●
●●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●● ●●
●● ●
●●
●●
●●●●
●●
● ●●●
●
●
●●
●●
●
● ●●
●
●● ●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
● ●
● ●●
●
●
●
●● ●●
●●
●
●● ●
●
●●
●●●●●●●
●
●●●
●
●
●●
●●●●
●●
●
● ●●
●●
●
● ●●
●●
●●
●
●
●●
●
●● ●
●
●
●
● ●
●
●
●
●●
●
● ●
●●●
●●●
●●
●
●●
●●
●●●●●
●
●
●●●
●●
●
●
●● ●●●
●●
● ●
●
●
●
●●
●
●●●● ●●
●●●
●●●
●● ●●
●●
●
●● ●
●●●●●● ●●
●●●
●●●●
●
●●● ●●
●●●
●●●●
●
●●●●
●● ●
●●
●●
●
●●●●●
●●
●
●●●
●●
●●●●●
●
●
●● ●
●●
●●●
●●
●
●●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●● ●●
●
●
●
●
●
● ●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
● ●
● ●
●
●●
●● ●
●
●
●
●●● ●
●
●●
●
●●●
●●●●
●●●
●
●
●
●●●
● ●
●●●●
●
●● ●●●
●
●● ●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●● ●
●
●●
●●
●● ●●
●
●
●
●●
●●
●
●● ●
●
●●
●● ●● ●●
●
●
●
●●●
● ●●●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
● ●
●
●
●●●
●
● ●
●●
●●●●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●
●●
● ●●●
●●
●●●
●●
●
●●
●
●●
●●●●
●
●
●
●
●● ●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●
●●●
●●
●●●
●
●●●●
●●
●
● ●
●●
●
●
●●
●
●●
●●●
●
●●
●●● ●
●
●●●●
●
● ●
●
●●●
●
●
●● ● ●●
●●●
●
● ●
●
●●
●●
●●
●●●
●
●●●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●● ●● ●
●
●
●
●
● ●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●●● ●●●
●
●
●●
●
●● ●●● ●
●
●
●
●●
●●
●
● ● ●
●
●
●
● ●●
●●
●
●
● ●●●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●● ●●
● ●● ●●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
● ●●●●
●●
●
●
●●
●●●
●
● ●●
●
●
●
●
●●
●
●
●● ●●
●
● ●
●
●●
●●
●●
●
●●
●
●●
●●●●
●
●●● ● ●
●
●●
●
●
●
●
●
●● ●●●
●●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●●●
●
●●
●
●●● ● ●●●
●●
●
●
● ●● ●● ●
●
● ●●
●
●
●
●●
●
● ●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●● ●
●●●
● ●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
● ●●● ●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●●●
●● ●●
●●
●
●●●
●●
●●
●
●●
●
● ●● ●●
●●●●
●●●
●●
● ●●
●●● ●● ●
●
●
●
●●
●
●
● ●●●●
●●
●●●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
● ●
●
● ●●
● ●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●● ●
●
●
●●●
●
●●
●●
●●●●●●●
●
● ●●
●●
●● ●
●●
●
●
●●●●●
●
●●
●
● ●●
● ●
●●
●
●●●
●
●●●●●
●●
●●
●
● ●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●● ● ●●
●●
●
●
●
●●●
●●
●
●●●
●●●
● ●
●●
●● ●●
● ●
●●
●●
●●
● ●
●●
●●
●●
●●
●
●●●
●
●●
●
●
● ●
●
●●
●● ●
●●
●
●●●
●●
●
● ●●●●
●●
●
●●●
●●
●
● ●●●●
● ●
●
●
●●
●
●●●●●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●● ●
● ●●
●
●
●
●●
●●●
●
●● ●
● ●
●
●●
●
●●
●
●● ●
●●
●●● ●
●● ●
●●
●
●●●
●●
●● ●●
●
●●
●
● ●
● ●●
●●
●● ●●
●
● ●
●
● ●●
●●●
●
●
●
●
●
●● ●●
●
●●
●●
●
●●●●
● ●
● ●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●●
●●●
●
●●
●
● ● ●●
●
●
●
● ●●
●
●●
●● ●
●●
●●
●
●
●●●
●
●●
●●
●
●
● ●
●●●● ●
●
●●●
●
●
●●●
●
●●●
●●●
● ●
● ●
● ●
●
●●
●●
● ●●●
●
●● ●
●
●●
●
●●
●●
●●
●●
●●● ●●
●
●
●
●
●●● ●●●
●● ●●
●●
●
●●●
● ●●●
●
●●● ●
● ●●
●
●
●●
●●●
● ●●
● ●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●●●
●●● ●
●●
●●●●
●
●
●
● ●
●●
●
●●
●● ● ●
●●●●●
●
●●
●
●
●
●●●● ●●
● ●
●
●●
●●
●●
●●●
●
●●
● ●
●
●●
●
●
●●
●●
●
● ●
●●
●
●
●
●●
●●●
● ●
● ●
●
●●
●●
●
●● ●
●
● ●●●
●
●●●
●● ●
●
● ●
●●
●
●
●● ● ● ●●
●
●
●●
●●●●
●
●
●●
●●●●
●
●●●
●●●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●●●●
●● ●
●
● ● ●●
●
●
●●
●
●● ●●
●
● ●
●
●
●●
●●●●
45579
51676
42565440
3354852957
2076049458
Figure3
Heterozygosity0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
0.00
0.05
0.10
0.15
Fst
Fst
p>5%p<=5%p<=1%
50%quanAle10%"5%"5%"
ArlequinArlequin Bayescan
a b
Evidence of selection
Results
25 3317
4767
69Bayescan Arlequin
Stacks
25 3317
4767
69Bayescan Arlequin
Stacks
Figure'S3'
Outlier loci
Results
Metabolism 7%
Genetic Information Processing 4%
Environmental Information Processing 11%Cellular Processes 21%
Organismal Systems 14%
Diseases 43%
Outlier Loci
Figure'S4'
Outlier loci
Results
Immune response
Osmoregulation
Background
• AnthropogenicburningoffossilfuelshasincreasedatmosphericCO2to400ppm
• AtmosphericCO2isakeycontributorto
climatechange– Trapssolarradia$on– Dissolvesintoocean
Photo courtesy of Tenera Environmental
http://theotherco2problem.wordpress.com
• 30% of atmospheric CO2 emissions are absorbed by the oceans (Feely et al. 2004)
• Ocean surface waters have decreased by 0.1 pH units since 1750
OceanAcidifica$on
EffectsofOAonMarineOrganisms
• Biologicaleffectsaregenerallylargeandnega$ve(Kroekeretal.,2010)– Decreasedreproduc$on– Decreasedgrowth– Decreasedcalcifica$on– Decreasedsurvival
• Fishexpectedtobemoretolerantthaninvertebrates(Portner,2005)
EffectsofElevatedpCO2onFish
• SeawaterwithCO2hadhighertoxicitythanseawateracidifiedwithHCl
• Lethalforadultsatextremevalues30,000+ppm(Ishimatsuetal.,2004)
• Mosteffectswillbesub-lethal