y häc thùc hµnh (713) - sè 4/2010

104

sceening for prostate cancer. J natl Cancer Inst. Jun 18; 95(12), 868-878.

7. NguyÔn Ph­¬ng Hång (2000), "Sö dông PSA trong viÖc ph¸t hiÖn ung th­ tuyÕn tiÒn liÖt", Tạp chÝ ngoại khoa, 4, tr. 47-51.

8. §ç ThÞ Kh¸nh Hû (2003). Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc cña u ph× ®¹i tuyÕn tiÒn liÖt vµ ®¸nh gi¸ vai trß cña PSA huyÕt thanh trong chÈn ®o¸n vµ tiªn

l­îng bÖnh. LuËn ¸n TiÕn sü Y häc, Tr­êng ®¹i häc Y Hµ Néi, tr. 117-119.

9. §µo Hång Nga (2000). PSA tù do vµ toµn phÇn trong huyÕt thanh ë nam giíi khoÎ m¹nh vµ u tuyÕn tiÒn liÖt. T¹p chÝ th«ng tin Y d­îc sè chuyªn ®Ò 11, tr.368-372

10. Villers A., Rebillard X., Soulie M. (2003). Prostate cancer screening. Prog Urol. Apr: 13(2): 209-214.

Gi¶i phÉu mµng n·o, m¹ch m¸u n·o vµ øng dông

trong nót m¹ch truíc mæ u mµng n·o

TrÇn V¨n ViÖt, NguyÔn V¨n Huy Tãm t¾t §iÓn h×nh u mµng n·o (UMN) lµ khèi t¨ng sinh

m¹ch trªn DSA. §èi víi c¸c khèi u ®­îc cung cÊp bëi c¸c nh¸nh tõ ®éng m¹ch c¶nh ngoµi, ®éng m¹ch nu«i gi·n to th× kh¶ n¨ng nót m¹ch mang l¹i nhiÒu kÕt qu¶, do cã ®­êng ®i Catheter, hÕt h×nh ¶nh t¨ng sinh m¹ch sau nót.

§èi víi UMN ®­îc nu«i bëi hai nguån ®éng m¹ch c¶nh trong vµ c¶nh ngoµi th× ­u tiªn nót nguån nu«i tõ ®éng m¹ch c¶nh ngoµi tr­íc bëi lÏ ®éng m¹ch c¶nh ngoµi dÔ thùc hiÖn kü thuËt h¬n ®éng m¹ch c¶nh trong. Khi nguån nu«i UMN b¾t nguån tõ ®éng c¶nh trong vµ c¶nh ngoµi hai bªn th× thùc hiÖn bªn ­u thÕ tr­íc. Sau ®ã tiÕn hµnh nót c¸c nh¸nh nu«i u tõ ®éng m¹ch c¶nh trong (nÕu cã thÓ nót ®­îc). Nh­ng khi thùc hiÖn nót m¹ch tõ ®éng m¹ch c¶nh trong hÕt søc l­u ý, vËt liÖu nót m¹ch cã thÓ ®i qua vßng nèi nguy hiÓm g©y thiÕu m¸u n·o vµ tæn th­¬ng d©y thÇn kinh sä. V× vËy nót chän läc hay siªu chän läc tuú thuéc vµo vÞ trÝ u ë tõng bÖnh nh©n cô thÓ, cã ®­êng tiÕp cËn u hay kh«ng.

Tõ khãa: u mµng n·o. Summary Research on meningitis and cerbral vascular

surgry and applications in circuit node before meningiomas surgery.

Typical menigioma are developed arteries on DSA.For tumors which are provided by the external carotid artery branches then circuit node capability bring back many result.because of the road catheter all images are increased after birth circuit node for meningioma which are nourished by two sources in the carotid arteries and the scene outside, it is prior to external carotid artery because this artery is easier implemented than internal carotid artery. When power supply for meningioma is derived from the carotid artery and the scene outside the two parties, the dominance is done first.Then carry out tumor braches rearred from internal carotid artery buttons( if there is ply accupuired) but when making buttons from the carotid artery in the circuit we must make every effort mindfully because stuff circuit node can travel through

the circuit node connected and cause anemia and brain damage cranical nerves. So elective or super- elective buttons depend on tumor positions in each specific patient and a way to reach not.

Keywords: menigioma. §ÆT VÊN §Ò Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó cuéc phÉu thuËt

nãi chung vµ phÉu thuËt UMN nãi riªng thµnh c«ng, ®ã lµ h¹n chÕ mÊt m¸u tèi ®a trong mæ. §Ó ®Ó can thiÖp c¸c bÖnh lý m¹ch m¸u n·o b»ng kü thuËt nót m¹ch tr­íc mæ u mµng n·o th× c¸c nhµ ®iÖn quang can thiÖp ph¶i hiÓu râ gi¶i phÉu mµng n·o, m¹ch m¸u n·o vµ ®Æc biÖt h×nh ¶nh u mµng n·o trªn phim chôp DSA.

§èi víi UMN, ®a sè t¨ng sinh m¹ch, cã nhiÒu cuèng nu«i, c¸c cuèng nu«i th­êng gi·n to, v× vËy kü thuËt nót m¹ch cã thµnh c«ng hay kh«ng, nót m¹ch lµm mÊt hoµn toµn hay mét phÇn khèi t¨ng sinh m¹ch phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sè l­îng, vÞ trÝ, kÝch th­íc cuèng nu«i nµy. Khèi UMN, tuy lµ khèi u lµnh tÝnh nh­ng vÊn ®Ò cÇm m¸u trong khi mæ ®Ó lÊy u th­êng lµ khã kh¨n cho phÉu thuËt viªn. Khi phÉu thuËt ch¶y m¸u nhiÒu dÉn ®Õn tö vong trong mæ hoÆc sau mæ.

§Ó n¾m v÷ng h¬n vÒ gi¶i phÉu mµng n·o, m¹ch m¸u n·o ®Æc biÖt cÊu tróc UMN trªn phim chôp m¹ch DSA lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®­êng vµo, nguån ®éng m¹ch nu«i d­ìng u, tõ ®ã ®­a ra quyÕt ®Þnh lùa chän dông cô nót m¹ch vµ vËt liÖu nót m¹ch thÝch hîp.

Gi¶i phÉu mµng n·o, m¹ch m¸u n·o lµ mét trong nh÷ng chñ ®Ò lín cña gi¶i phÉu ®Çu cæ. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn gi¶i phÉu mµng n·o, m¹ch m¸u n·o cã liªn quan vµ øng dông cña nã trong nót m¹ch tr­íc mæ u mµng n·o.

Gi¶i phÉu mµng n·o - m¹ch m¸u n·o 1. Mµng n·o. Theo NguyÔn Quang QuyÒn hÖ thèng TKTW bao

gåm n·o bé vµ tuû sèng ®­îc bao bäc vµ b¶o vÖ bëi

y häc thùc hµnh (713) - sè 4/2010

105

hÖ thèng mµng n·o vµ dÞch n·o tuû. Mµng n·o gåm 3 líp mµng cøng, mµng nhÖn, mµng mÒm [4].

1.1 Mµng cøng( dura mater) Mµng cøng dai, kh«ng ®µn håi, mÆt ngoµi xï x×

dÝnh chÆt vµo mµng x­¬ng ë vµi chç nh­ lç chÈm vµ nÒn sä. §i trong mµng cøng lµ c¸c xoang TM cña hép sä ®­îc néi m¹c bao phñ. Mµng cøng ®­îc nhiÒu m¹ch m¸u nu«i d­ìng.

Mµng cøng t¸ch ra n¨m v¸ch, v¸ch lÒu tiÓu n·o, liÒm ®¹i n·o, liÒm tiÓu n·o, lÒu tuyÕn yªn vµ lÒu hµnh khøu.

LÒu tiÓu n·o (tentorium cerebelli) lµ mét v¸ch to, t¹o lªn mét m¸i trªn hè sä sau, ng¨n c¸ch mÆt trªn tiÓu n·o víi thuú chÈm cña b¸n cÇu ®¹i n·o. LÒu cã hai bê, bê trong lµ vßng nhá tù do, lâm s©u hîp víi yªn x­¬ng b­ím t¹o thµnh khuyÕt lÒu tiÓu n·o vµ lµ giíi h¹n trªn cña trung n·o.Bê ngoµi lµ vßng lín dÝnh vµo x­¬ng chÈm däc theo mét r·nh chøa xoang tÜnh m¹ch ngang råi theo c¸c mÐp cña mét r·nh däc mÆt trªn phÇn ®¸, t¹o lªn xoang tÜnh m¹ch ®¸ trªn. LÒu tiÓu n·o tiÕp tôc ch¹y ra phÝa tr­íc g¾n vµo mám yªn sau.

LiÒm tiÓu n·o (falx cerebelli) lµ mét phÇn nhá cña mµng cøng, ë ngay d­íi ô chÈm trong, bê sau dÝnh vµo mÆt trong x­¬ng chÈm vµ chøa xoang tÜnh m¹ch chÈm, bê tr­íc h­íng vµo trong l¸ch gi÷a hai b¸n cÇu tiÓu n·o.

LiÒm ®¹i n·o (falx cerebri) lµ mét v¸ch ®øng däc gi÷a, h×nh l­ìi liÒm, dÝnh vµo toµn bé vßm sä, däc theo ®­êng gi÷a, ®i vµo khe däc gi÷a hai b¸n cÇu ®¹i n·o, t¹o nªn mét v¸ch sîi. §Çu tr­íc g¾n vµ bäc lÊy mµo gµ x­¬ng sµng. Bê trªn liªn tôc ra sau tíi tËn ë ô chÈm trong. Tõ ®ã bê d­íi tù do ch¹y cong theo mÆt trªn cña thÓ trai. LiÒm ®¹i n·o tiÕp gi¸p víi xoang tÜnh m¹ch däc trªn ë phÝa trªn. Nã ng¨n c¸ch c¸c b¸n cÇu ®¹i n·o ph¶i vµ tr¸i.

Ngoµi ra cßn c¸c xuÊt ph¸t kh¸c cña mµng cøng: lÒu tuyÕn yªn, v¸ch xoang tÜnh m¹ch hang.

CÊu t¹o cña mµng cøng lµ mét mµng x¬ cã nhiÒu líp sîi t¹o keo vµ Ýt sîi chun. Trong mµng cøng còng cã mét hÖ thèng mao m¹ch kiÓu xoang th«ng víi c¸c tÜnh m¹ch cña n·o vµ tÜnh m¹ch cña sä. Gi÷a mµng x­¬ng, mµng cøng vµ mµng nhÖn cña n·o kh«ng cã khoang ng¨n c¸ch.

1.2 Mµng nhÖn ( arachnoidea). Mµng nhÖn máng, trong suèt gåm hai l¸ ¸p s¸t

vµo nhau t¹o nªn mét khoang ¶o, mµng nhÖn b¾c cÇu qua c¸c r·nh b¸n cÇu ®¹i n·o cña c¸c cuèng n·o kh¸c h¼n mµng mÒm, gi÷a mµng nhÖn vµ mµng mÒm cã mét khoang gäi lµ khoang d­íi nhÖn (cavum subarachnoideale), chøa ®Çy dÞch n·o tuû (DNT), qua khoang d­íi nhÖn cã nh÷ng bÌ m¶ng liªn kÕt nèi mµng nhÖn víi mµng mÒm. Mµng nhÖn cã t¸c dông hÊp thu DNT.

CÊu t¹o mµng nhÖn lµ mét mµng liªn kÕt kh«ng cã m¹ch, ch¹y ngay s¸t d­íi mµng cøng. Hai mÆt cña mµng nhÖn ®­îc phñ bëi c¸c tÕ bµo trung biÓu m«. Mµng nhÖn vµ mµng mÒm nèi víi nhau bëi c¸c d©y

x¬ vµ c¸c l¸ x¬, gi÷a hai mµng lµ khoang chøa dÞch n·o tuû vµ m¹ch m¸u.

1.3 Mµng mÒm( pia mater) Mµng mÒm ®­îc cÊu t¹o b»ng m« liªn kÕt th­a,

chøa nhiÒu vi m¹ch ®Ó nu«i d­ìng n·o bé nªn cßn ®­îc gäi lµ mµng nu«i. Mµng mÒm ë trong cïng, bao phñ toµn bé mÆt ngoµi vµ len lái s©u vµo c¸c r·nh n·o. Cïng víi c¸c tÕ bµo thÇn kinh ®Öm cã vai trß n©ng ®ì vµ nu«i d­ìng c¸c n¬ron, mµng mÒm t¹o nªn mµng nu«i ®Öm, h×nh thµnh c¸c khoang quanh m¹ch m¸u thuéc khoang d­íi mµng nhÖn vµ cïng chøa DNT. Hai mÆt cña mµng mÒm ®­îc phñ bëi mét líp tÕ bµo trung biÓu m«. Mµng nu«i còng lµ cÊu tróc mµ qua ®ã cã sù trao ®æi chÊt gi÷a c¸c mao m¹ch víi dÞch n·o tuû ( t¸i hÊp thu cña dÞch n·o tuû).

Khoang d­íi nhÖn chøa dÞch n·o tuû l­u th«ng vµ nh÷ng chç réng cña nã ®­îc gäi lµ c¸c bÓ d­íi nhÖn. Tuú theo vÞ trÝ mµ nh÷ng bÓ nµy cã c¸c tªn gäi kh¸c nhau. DÞch n·o tuû tiÕt ra chñ yÕu trong c¸c n·o thÊt bëi ®¸m rèi m¹ch m¹c. DÞch n·o tuû ®­îc hÊp thu vµo xoang tÜnh m¹ch däc trªn bëi c¸c h¹t Pachioni vµ c¸c nhung mao cña mµng nhÖn. DÞch n·o tuû ®­îc t¸i hÊp thu vµo c¸c xoang tÜnh m¹ch lín ë mµng n·o b»ng tÝnh thÊm thô ®éng. Sù tiÕt vµ hÊp thu dÞch n·o tuû th­êng b»ng nhau. Sè l­îng dÞch n·o tuû tiÕt ra ë ng­êi lín mçi ngµy tõ 50-100ml ( 0,3 ml/phót)

Khi hÖ thèng n·o thÊt bÞ t¾c, huyÕt t­¬ng tõ c¸c m¹ch m¸u trong khoang d­íi nhÖn t¹o ra dÞch n·o tuû qua c¸c kho¶ng quanh m¹ch m¸u.Trong c¸c ng¨n dÞch n·o tñy l­u th«ng chÇm chËm tõng khèi mét. Trong hÖ n·o tuû kh«ng cã van nªn mäi t¾c nghÏn ®Òu lµ bÖnh lý.

1.2 HÖ thèng cÊp m¸u. N·o vµ mµng n·o ®­îc nu«i d­ìng b»ng hÖ thèng

m¹ch m¸u h×nh thµnh tõ c¸c cuèng m¹ch chÝnh: Hai §M c¶nh ngoµi, hai §M c¶nh trong vµ hÖ §M ®èt sèng th©n nÒn

HÖ ®éng m¹ch c¶nh trong cÊp m¸u cho kho¶ng 2/3 tr­íc cña b¸n cÇu ®¹i n·o. HÖ ®éng m¹ch sèng nÒn (mµ nh¸nh tËn cïng lµ ®éng m¹ch n·o sau) cÊp m¸u cho kho¶ng 1/3 sau cña b¸n cÇu ®¹i n·o.

2.1. §éng m¹ch c¶nh trong. §MCT cÊp m¸u cho phÇn lín b¸n cÇu ®¹i n·o,

ngoµi ra nã cßn cÊp m¸u m¾t vµ c¸c phÇn phô cña m¾t. Mét sè nh¸nh nhá cña §MCT cßn cÊp m¸u cho tr¸n vµ mòi. Trong 15-20% tr­êng hîp §MCT t¸ch ra nh¸nh §MNS tõ chç nã chui vµo trong sä tíi khi nã tËn cïng b»ng §M n·o tr­íc vµ §M n·o gi÷a.

UMN th­êng nhËn m¸u tõ líp mµng cøng, nghÜa lµ c¸c m¹ch t©n sinh b¾t nguån tõ §M c¶nh ngoµi, tuy nhiªn vÉn cßn mét sè m¹ch t©n sinh kh¸c xuÊt ph¸t tõ §M vá n·o b¾t nguån tõ §MCT. Cã nh÷ng tr­êng hîp m¹ch t©n sinh th­a thít, khi mæ lÊy u t­¬ng ®èi thuËn lîi, tr¸i l¹i cã nh÷ng tr­êng hîp m¹ch t©n sinh rÊt ph¸t triÓn, khi mæ ch¶y m¸u d÷ déi, thËm chÝ cã tr­êng hîp tö vong v× kh«ng bï m¸u kÞp thêi trong khi phÉu thuËt.

y häc thùc hµnh (713) - sè 4/2010

106

§MCT t¸ch ra c¸c §M n·o tr­íc vµ gi÷a. §M n·o sau lµ nh¸nh tËn cïng cña ®éng m¹ch nÒn. C¸c ®éng m¹ch n·o ®Òu ph©n chia thµnh c¸c nh¸nh n«ng vµ c¸c nh¸nh s©u. C¸c nh¸nh n«ng cÊp m¸u cho vá n·o, c¸c nh¸nh s©u cÊp m¸u cho c¸c nh©n x¸m trung ­¬ng vµ bao trong.

§M n·o tr­íc lµ nh¸nh tËn nhá cña §MCT, cÊp m¸u chñ yÕu cho mÆt trong b¸n cÇu ®¹i n·o, mµng n·o. §M n·o tr­íc ®­îc chia lµm 3 ®o¹n tõ A1 - A3, mçi ®o¹n ®Òu cã c¸c ngµnh bªn:

- §o¹n A1 ®i ngang tõ gèc §M n·o tr­íc ®Õn chç nèi víi §M th«ng tr­íc. §éng m¹ch heubner vµ c¸c §M xuyªn t¸ch ra tõ ®o¹n A1 t¹o nªn nhãm §M bÌo v©n, ®i tíi chÊt thñng tr­íc cÊp m¸u cho ®Çu nh©n ®u«i vµ c¸nh tay tr­íc cña bao trong.

- §o¹n A2 tõ chç nèi víi §M th«ng tr­íc tíi chç nã chia nh¸nh thµnh §M viÒn thÓ chai, ®o¹n A2 n»m trong khe gi÷a hai b¸n cÇu, uèn cong quanh gèi thÓ chai. ë ®o¹n nµy §M n·o tr­íc cho c¸c nh¸nh bªn lµ nh¸nh æ m¾t tr¸n trong vµ §M cùc tr¸n lµ hai nh¸nh n«ng.

- §o¹n A3 lµ phÇn cßn l¹i, lµ khu vùc c¸c nh¸nh tËn cña hai ngµnh cïng lµ §M quanh thÓ chai vµ viÒn thÓ chai. C¸c nh¸nh xa cña §MNT th­êng chång víi c¸c nh¸nh cña ®éng m¹ch n·o gi÷a trªn t­ thÕ nghiªng nªn khã nh©n d¹ng.

§M n·o gi÷a. §M nµy ph©n lµm 4 ®o¹n tõ M1- M4.

- §o¹n M1(®o¹n ngang) kÐo dµi tõ §M n·o gi÷a ®Õn chç ph©n ®«i hoÆc ph©n ba ë r·nh Sylvius, cã nh¸nh bªn lµ §M bÌo- v©n bªn cÊp m¸u cho nh©n bÌo, nh©n ®u«i vµ mét phÇn bao trong.

- §o¹n M2 (®o¹n thuú ®¶o) ®o¹n nµy vßng lªn trªn ®¶o råi ®i ngang sang bªn ®Ó tho¸t khái r·nh Sylvius, ë ®o¹n nµy §M n·o gi÷a cho ra c¸c nh¸nh §M æ m¾t tr¸n ngoµi. §M r·nh rolando tr­íc vµ sau, nhãm c¸c §M th¸i d­¬ng tr­íc, sau gi÷a.

- §o¹n M3, M4 lµ nh¸nh tËn cña §M n·o gi÷a tõ chç tho¸t ra ë r·nh Sylvius råi ph©n nh¸nh lªn bÒ mÆt b¸n cÇu ®¹i n·o, cÊp m¸u cho mét phÇn thuú chÈm vµ nèi víi mét sè nh¸nh tËn cña §M n·o sau.

§M n·o sau. §M nµy ®­îc ph©n chia ba ®o¹n tõ P1- P3.

Trªn phim chôp ®éng m¹ch ®èt sèng DSA, ®o¹n P1 lµ ®o¹n ®Çu cña §M n·o sau nh­ng kh«ng dÔ thÊy do chóng ch¹y ra ngoµi vµ ë tr­íc §M n·o gi÷a, tõ gèc §M n·o sau ®Õn chç nèi víi §M th«ng sau, n»m trong bÓ dÞch n·o tuû, gian cuèng n·o. §M n·o sau ë ®o¹n nµy cho c¸c nh¸nh bªn nh­ ®éng m¹ch ®åi thÞ vßng qua ®o¹n ®Çu vµ l­ng cÊp m¸u cho ®åi thÞ. §M mµng m¹ch sau b¾t nguån tõ ®o¹n P1 hay ®Çu gÇn cña ®o¹n P2 vµ ch¹y däc theo phÝa tr­íc- gi÷a cña m¸i n·o thÊt III cÊp m¸u cho gian n·o, phÇn sau ®åi thÞ, tuyÕn tïng, vµ ®¸m rèi mµng m¹ch cña n·o thÊt III.

§o¹n P2 bao quanh gian n·o, kÐo dµi tõ chç nèi §M th«ng sau ch¹y vßng qua trung n·o lªn trªn tiÓu n·o. Nh¸nh bªn chÝnh lµ §M mµng m¹ch sau bªn

cÊp m¸u cho phÝa sau ®åi thÞ vµ ®¸m rèi mµng m¹ch bªn. §M mµng m¹ch sau vµ §M mµng m¹ch gi÷a cã sù nèi th«ng nhau.

§o¹n P3 lµ ®o¹n cñ n·o sinh t­, ®o¹n nµy ch¹y sau trung n·o, xung quanh n·o thÊt IV, cho c¸c nh¸nh bªn nh­ sau:

- §M th¸i d­¬ng d­íi, cÊp m¸u cho phÇn n«ng ë mÆt d­íi thuú th¸i d­¬ng vµ nèi víi c¸c nh¸nh th¸i d­¬ng cña §M n·o gi÷a.

- §M ®Ønh - chÈm ®i vµo r·nh ®Ønh chÈm trong, cÊp m¸u cho 1/3 phÝa sau cña mÆt trong b¸n cÇu vµ cã sù nèi th«ng víi c¸c nh¸nh th¸i d­¬ng n«ng cña §M n·o tr­íc.

- §M quanh chai, cÊp m¸u cho phÇn låi thÓ chai vµ nèi víi §M quanh chai cña §M n·o tr­íc.

Tãm l¹i, do §MCT chia thµnh c¸c nh¸nh nhá nh­ ®éng m¹ch m¹ch tr­íc, ®éng m¹ch n·o tr­íc, ®éng m¹ch n·o gi÷a vµ ®éng m¹ch th«ng sau. C¸c ®éng m¹ch n·o tr­íc vµ gi÷a ®Òu ph©n nh¸nh thµnh c¸c nh¸nh n«ng vµ s©u. C¸c nh¸nh n«ng cÊp m¸u cho mÆt ngoµi vá n·o, c¸c nh¸nh s©u cÊp m¸u cho nh©n x¸m trung ­¬ng. Vïng nµy rÊt nh¹y c¶m víi thiÕu m¸u. H¬n n÷a c¸c nh¸nh nµy ®­êng ®i vßng vÌo, ®Æt catheter khã, do ®ã ph¶i ®i b»ng Microcatheter khi thùc hiÖn nót m¹ch

Nh÷ng khã kh¨n lµ (1) Nh¸nh nu«i UMN tõ §MCT rÊt nhá, uèn khóc, thay ®æi ®ét ngét ®­êng ®i nªn kh«ng thÓ ®Þnh h­íng ®Æt Microcatheter vµo trùc tiÕp khèi u, (2) mÆt kh¸c UMN l¹i nhiÒu cuèng nu«i. NÕu UMN ®­îc nu«i bëi mét cuèng vµ cuèng gi·n to th× dÔ lµm t¾c hoµn toµn, víi dÊu hiÖu lµ mÊt h×nh ¶nh t¨ng sinh m¹ch sau khi chôp DSA. Cßn ®èi víi UMN ®­îc nu«i bëi nhiÒu cuèng m¹ch vµ c¸c cuèng m¹ch ®Òu nhá, thËm trÝ nh­ ®¸m mao m¹ch th× hiÖu qu¶ nót m¹ch thÊp, do kh«ng cã ®­êng vµo cho Catheter, th­êng chØ lµm t¾c ®­îc mét phÇn khèi u.

2.2. §M ®èt sèng th©n nÒn. §M ®èt sèng xuÊt ph¸t tõ §M d­íi ®ßn cïng bªn,

®éng m¹ch nµy ®i lªn trong c¸c lç cña mám ngang cña c¸c ®èt sèng cæ tõ C6- C1. Khi lªn trªn, §M uèn quanh sau khèi bªn cña ®èt ®éi ®Ó qua lç chÈm vµo hép sä, ®Õn phÝa trªn cña hµnh n·o, hai §M ®èt sèng nhËp l¹i thµnh §M th©n nÒn.

§M mµng n·o tr­íc lµ nh¸nh cña §M m¾t, nh¸nh bªn cña §M c¶nh trong. §M mµng n·o gi÷a lµ nh¸nh cña §M hµm trong, nh¸nh tËn cña §M c¶nh ngoµi. §M mµng n·o sau (nh¸nh chÈm) lµ nh¸nh bªn cña §M ®èt sèng. HÖ TM n·o bao gåm c¸c xoang TM mµng cøng vµ c¸c TM n·o. Xoang TM lµ xoang chøa m¸u nhËn m¸u TM n·o trë vÒ. C¸c xoang TM n·o n»m trong bÒ dÇy cña mµng cøng.

Xoang TM däc trªn ch¹y tõ tr­íc ra sau, n»m trªn ®­êng gi÷a, gi÷a bê trªn cña liÒm ®¹i n·o vµ vßm sä. Xoang nµy lµ mét cÊu tróc ®­êng cong n»m s t b¶n trong vßm sä vµ th­êng xuÊt ph t gÇn mµo gµ x­¬ng sµng (crita galli) vµ t¨ng dÇn kÝch th­íc tõ tr­íc ra sau.

Xoang th¼ng n»m däc theo ®­êng tiÕp gi¸p gi÷a liÒm ®¹i n·o vµ lÒu tiÓu n·o, ®­îc t¹o bëi sù hîp nhÊt

y häc thùc hµnh (713) - sè 4/2010

107

cña TM Galen vµ xoang däc d­íi, sau ®ã xoang ch¹y däc nãc lÒu tiÓu n·o tíi ô chÈm trong( h×nh16).

Xoang däc d­íi n»m trong bê tù do cña liÒm ®¹i n·o.Sù hiÖn h×nh cña xoang nµy vµ c¸c nh¸nh cña nã lµ rÊt biÕn ®æi. Cã thÓ thÊy phÝa tr­íc cã c¸c nh¸nh h×nh mãc tõ liÒm n·o, thÓ trai. Xoang nµy ch¹y däc ra sau vµ t¨ng dÇn kÝch th­íc, xuèng d­íi ®Ó tíi chç hîp nhÊt víi c¸c TM n·o trong.

C¸c xoang TM ®æ vµo hai n¬i chÝnh lµ xoang hang ë nÒn sä vµ héi l­u Herophile ë vßm sä. C¸c xoang ngang ®i tõ héi l­u xoang th­êng cã ®­êng cong låi nhÑ ch¹y ra tr­íc. C¸c xoang nµy dÉn l­u m¸u tÜnh m¹ch cña n·o vÒ tÜnh m¹ch c¶nh trong ®Ó vÒ tim.

C¸c xoang sigma tiÕp theo xoang ngang, ng¾n vµ låi ra tr­íc khi ch¹y xuèng d­íi vµ vµo trong ®Ó tíi vÞnh tÜnh m¹ch c¶nh. VÞnh nµy cã thÓ gi·n to låi lªn trªn tr­íc khi chóng tiÕp tôc xuèng d­íi qua lç chÈm ®Ó trë thµnh tÜnh m¹ch c¶nh trong.

Xoang chÈm lµ mét trong nh÷ng xoang mµng cøng nhá nhÊt, hiÕm khi thÊy trªn h×nh chôp m¹ch DSA. Khi thÊy xoang chÈm ®i lªn trªn tõ ®¸m rèi tÜnh m¹ch nÒn quanh lç chÈm tíi héi l­u Herophili.

1.2.5 Hµng rµo m¸u n·o ( blood brain barrie) Gi÷a m¸u vµ m« thÇn kinh cña n·o h×nh thµnh

mét hµng rµo chøc n¨ng ®ã lµ hµng rµo m¸u - n·o. Hµng rµo m¸u n·o sÏ ng¨n c¶n mét sè chÊt cã trong m¸u kh«ng vµo ®­îc n·o. Sù gi¶m tÝnh thÊm mao m¹ch lµ b¶n chÊt ho¹t ®éng cña hµng rµo m¸u - n·o do c¸c tÕ bµo néi m« quyÕt ®Þnh.

Nh÷ng tÕ bµo néi m« h×nh thµnh c¸c mao m¹ch ®· liªn kÕt víi nhau nhê c¸c d¶i bÞt, c¸c l¸ bµo t­¬ng cña chóng kh«ng cã cöa sæ, mÆt kh¸c c¸c tÕ bµo néi m« cßn s¶n sinh ra mét sè enzym ®Æc biÖt ®ãng vai trß cã ý nghÜa trong viÖc lµm gi¶m tÝnh thÊm thµnh m¹ch.

øng dông trong nót m¹ch tr­íc mæ UMn

1. H×nh UMN trªn phim chôp DSA. Chôp m¹ch m¸u sè ho¸ xo¸ nÒn (DSA digital

subtraction angiography) lµ ph­¬ng ph¸p cho h×nh ¶nh m¹ch m¸u ®éng theo thêi gian cã ®é ph©n gi¶i cao. HiÖn nay nã vÉn lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc ®¸nh gi¸ cao ®Ó nghiªn cøu m¹ch m¸u n·o, mÆc dï cã nhiÒu kü thuËt kh«ng x©m ph¹m nh­ chôp m¹ch céng h­ëng tõ (angio-MRI), hoÆc chôp m¹ch c¾t líp vi tÝnh( angio- CT).

Chôp m¹ch m¸u (angiography) lµ ph­¬ng ph¸p do Monzi (1927) ®­a ra. Chôp ®éng m¹ch c¶nh b»ng c¸c chÊt c¶n quang tan trong n­íc ®Ó lµm râ c¸c m¹ch m¸u ®ã trªn phim xquang vµ qua sù thay ®æi cña h×nh d¹ng hoÆc cña sù l­u th«ng m¸u ®Ó chÈn ®o¸n u n·o nãi chung vµ UMN nãi riªng. N¨m 1953 kü thuËt Seldinger ra ®êi ®· ®ãng gãp rÊt nhiÒu trong kü thuËt chôp m¹ch vµ t¨ng kh¶ n¨ng chÈn ®o¸n c¸c bÖnh u n·o trong ®ã cã UMN.

Ngµy nay chôp m¹ch m¸u lµ c¸ch c¬ b¶n ®­îc sö dông nh»m ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng can thiÖp lµm t¾c

m¹ch vµ t×m mèi quan hÖ gi÷a u vµ m¹ch m¸u n·o, bao gåm c¶ kh¶ n¨ng x©m lÊn m¹ch m¸u.

Chôp m¹ch ®­îc chØ ®Þnh ë nh÷ng bÖnh lý u néi sä nãi chung vµ UMN nãi riªng ®Ó gióp chÈn ®o¸n ph©n biÖt UMN víi c¸c khèi u kh¸c nhê sù ph©n bè m¹ch m¸u, ®Æc biÖt gióp phÉu thuËt viªn cã quyÕt ®Þnh thÝch hîp trong phÉu thuËt, ngoµi ra nã còng lµ b­íc ®i tr­íc can thiÖp nót m¹ch tr­íc mæ UMN.

1. Khèi UMN lín dÝnh vµo thµnh vßm sä 2. Gi·n lín §MMN gi÷a

3.NhiÒu nh¸nh nu«i gi·n tõ §M mµng n·o 4,5. C¸c nh¸nh nu«i gi·n tõ §M vá n·o

6. Nhu m« n·o bÞ ®Èy vµo trong

Trªn phim chôp m¹ch sè ho¸ xo¸ nÒn. §iÓn h×nh UMN lµ u giÇu m¹ch m¸u, th­êng t¨ng quang sím vµ kÐo dµi ë giai ®o¹n ®éng m¹ch, chËm ë giai ®o¹n tÜnh m¹ch. NhiÒu UMN cã h×nh ¶nh ®Æc tr­ng d¹ng nan hoa ( Spokewheel) hay h×nh ¶nh tia s¸ng mÆt trêi (sunburst) cña m¹ch m¸u t¨ng sinh do u ngÊm thuèc tõ trung t©m råi lan dÇn ra ngo¹i vi.

2. U mµng n·o vïng vßm sä. §©y lµ vÞ trÝ u hay gÆp nhÊt, khi u ë phÝa tr­íc

kh«ng liªn quan ®Õn xoang tÜnh m¹ch. VÞ trÝ nµy m¹ch m¸u nu«i khèi UMN hÇu hÕt lµ c¸c m¹ch m¸u mµng cøng ë vÞ trÝ u b¸m vµo. C¸c nh¸nh nµy th­êng b¾t nguån tõ ®éng m¹ch c¶nh ngoµi vµ ®éng m¹ch c¶nh trong. Trung t©m khèi u ®­îc nu«i tõ c¸c nh¸nh cña ®éng m¹ch mµng n·o gi÷a ( hÖ c¶nh ngoµi). Vïng ngo¹i biªn cña u ®­îc nu«i tõ c¸c nh¸nh mµng mÒm (hÖ c¶nh trong). V× vËy khi chôp m¹ch DSA b¾t buéc ph¶i chôp m¹ch n·o 4 trôc ®ã lµ:

- Chôp ®éng m¹ch c¶nh ngoµi hai bªn - Chôp ®éng m¹ch c¶nh trong hai bªn - Chôp ®éng m¹ch ®èt sèng hai bªn §èi víi u mµng n·o c¹nh ®­êng gi÷a, u ph¸t triÓn

däc theo hai bªn xoang tÜnh m¹ch däc trªn, ®Æc biÖt lµ 2/3 sau, u g©y ra huyÕt khèi tÜnh m¹ch.Trªn phim chôp DSA th× tÜnh m¹ch thÊy TM däc trªn bÞ u lÊp kÝn, dÉn ®Õn t¾c xoang.

§¸nh gi¸ x©m lÊn xoang tÜnh m¹ch däc trªn ®èi víi UMN c¹nh ®­êng gi÷a lµ rÊt quan träng trong viÖc

y häc thùc hµnh (713) - sè 4/2010

108

chuÈn bÞ kÕ ho¹ch phÉu phuËt. DÊu hiÖu t¾c xoang tÜnh m¹ch lµ khuyÕt thuèc c¶n quang ë xoang hang.

C¸c tÜnh m¹ch vá n·o kh«ng ch¹y ®Õn vïng khuyÕt thuèc, cã ø trÖ thuèc c¶n quang ë tÜnh m¹ch. TÜnh m¹ch dÉn l­u vµo xoang ë ®o¹n xa h¬n hay ®æ vµo xoang tÜnh m¹ch kh¸c.

Nguyªn t¾c khi thùc hiÖn nót m¹ch tr­íc mæ u mµng n·o lµ nót cµng nhiÒu nh¸nh nu«i u cµng tèt. Th«ng th­êng ®éng m¹ch nu«i khèi u gi·n lín cã thÓ cã nh÷ng ®éng m¹ch bÊt th­êng trong khèi u, ngÊm m¹nh thuèc c¶n quang, cã nhiÒu m¹ch m¸u t¨ng sinh.

Nh­ vËy, ®èi víi UMN ®­îc nu«i hoµn toµn bëi §M c¶nh ngoµi th× nót m¹ch t­¬ng ®èi thuËn lîi v× c¸c m¹ch nu«i gi·n to nh»m cung cÊp huyÕt ®éng tíi u, h¬n n÷a m¹ch nu«i gi·n t¹o ®­êng vµo ®Æt catheter, mirocatheter khi ®ã dÔ dµng b¬m h¹t PVA g©y t¾c. V× vËy, khi chôp kiÓm tra sau nót, ®a sè thÊy mÊt h×nh ¶nh t¨ng sinh m¹ch.

3. UMN nÒn sä. UMN ë nÒn sä cã thÓ bao quanh, x©m lÊn c¸c

®éng m¹ch lín nh­ ®éng m¹ch c¶nh trong g©y hÑp. UMN vïng håi khøu cã thÓ xuÊt hiÖn sím dÊu hiÖu mÊt ngöi do tæn th­¬ng d©y thÇn kinh khøu gi¸c.UMN vïng yªn th× triÖu chøng rèi lo¹n xuÊt hiÖn sím, tæn th­¬ng d©y thÇn kinh thÞ.

Trªn phim chôp DSA, th«ng th­êng nh÷ng khèi UMN vïng nÒn sä cã t¨ng sinh m¹ch, ®éng m¹ch cung cÊp m¸u cã thÓ b¾t nguån tõ nh¸nh mµng n·o gi÷a cña §M c¶nh ngoµi. Tr­êng hîp UMN cã nguån nu«i nh¸nh quÆt ng­îc cña ®éng m¹ch m¾t (nh¸nh tËn ®éng m¹ch c¶nh trong) th× kh«ng nót ®­îc v× khã x¸c ®Þnh ®­êng ®i catheter, h¬n n÷a nÕu g©y t¾c m¹ch th× nguy c¬ mï m¾t rÊt lín.

4. UMN vïng gãc cÇu tiÓu n·o. UMN vïng nµy th­êng ph¸t triÓn tõ bê tù do cña

lÒu tiÓu n·o, cã thÓ UMN ph¸t triÓn lªn trªn g©y chÌn Ðp hè th¸i d­¬ng, hay ph¸t triÓn xuèng phÝa d­íi g©y chÌn Ðp hè sau. §éng m¹ch cÊp m¸u nu«i u th«ng th­êng b¾t nguån tõ nh¸nh chÈm (nh¸nh tËn cña ®éng m¹ch ®èt sèng th©n nÒn). V× thÕ khi chôp m¹ch ph¶i chôp ®éng m¹ch ®èt sèng hai bªn ®Ó ®¸nh gi¸ m¹ch nu«i.

5. Mét sè h×nh ¶nh bÊt th­êng 5.1. H×nh ¶nh ph×nh ®éng m¹ch mµng n·o gi÷a Theo nghiªn cøu cña Hisdetsugu th× h×nh §M

mµng n·o gi÷a lµ tæn th­¬ng hiÕm gÆp. ChÊn th­¬ng lµ nguyªn nh©n th­êng gÆp cña chøng bÖnh ph×nh ®éng m¹ch mµng n·o gi÷a, Ýt gÆp bÖnh nh©n kh«ng cã tiÒn sö chÊn th­¬ng, chØ cã 20 tr­êng hîp ®· ®­îc th«ng b¸o gÇn ®©y. Tæn th­¬ng nµy th­êng liªn quan ®Õn bÖnh Paget, dÞ d¹ng ®éng tÜnh m¹ch mµng cøng, ch¶y m¸u xoang sä, t¾c ®éng m¹ch n·o, neurofibromatosis type 2( NF), bÖnh Moyamoya vµ meningioma.

DiÔn biÕn cña ph×nh ®éng m¹ch n·o kh«ng do chÊn th­¬ng kh«ng râ rµng v× hiÕm thÊy. Trong 20 cases ®· ®­îc th«ng b¸o, 9 tr­êng hîp cã ch¶y m¸u

trong sä. V× vËy ®iÒu trÞ tèi ­u cho bÖnh nµy vÉn cßn ®ang bµn c·i. Trong sè 20 bÖnh nh©n bÞ ph×nh ®éng m¹ch mµng n·o gi÷a ®· nªu trong y v¨n th× 12 tr­êng hîp ®­îc phÉu thuËt, 4 tr­êng hîp can thiÖp néi m¹ch.

Tõ khi chôp DSA trë lªn phæ biÕn th× tû lÖ ph×nh ®éng m¹ch mµng n·o gi÷a t¨ng lªn.Tuy nhiªn chØ cã hai tr­êng hîp ph×nh ®éng m¹ch mµng n·o gi÷a cã liªn quan ®Õn meningioma. C¶ hai tr­êng hîp nµy ®Òu tiÕn hµnh nót m¹ch UMN b»ng PVA vµ ph×nh m¹ch b»ng NBCA cho kÕt qu¶ tèt. UMN kÕt hîp víi NF2 th× nót m¹ch b»ng NBCA víi tû lÖ 20% NBCA trén lÉn víi iodized oil.

MÆc dï ph×nh ®éng ë bÒ mÆt mµng cøng vµ cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc b»ng phÉu thuËt nh­ng can thiÖp néi m¹ch ph×nh ®éng m¹ch mµng n·o gi÷a an toµn, Ýt cã biÕn chøng, h¹n chÕ vì m¹ch tr­íc mæ.

5.2. Th«ng ®éng tÜnh m¹ch mµng cøng Th«ng ®éng tÜnh m¹ch mµng cøng kÕt hîp víi sù

ph¸t triÓn UMN vïng x­¬ng b­ím. Theo Leuraud th× tæn th­¬ng nµy chiÕm 10-15% c¸c dÞ d¹ng m¹ch m¸u néi sä, cã liªn quan ®Õn sù bÊt th­êng cña m¹ch m¸u vïng xoang trong thêi kú thai nghÐn.

Trong mét vµi nghiªn cøu kh¸c th× cho r»ng th«ng ®éng tÜnh m¹ch mµng cøng x¶y ra sau huyÕt khèi xoang, chÊn th­¬ng, c¾t bá u, nhiÔm trïng....T¸c gi¶ th«ng b¸o mét tr­êng hîp th«ng ®éng tÜnh m¹ch mµng cøng liªn quan ®Õn UMN, xoang nµy ph¸t triÓn lín dÇn cïng víi khèi UMN.

kÕt luËn Trªn c¬ së nh÷ng hiÓu râ vÒ gi¶i phÉu mµng n·o,

m¹ch m¸u n·o ®Æc biÖt trªn chôp m¹ch sè ho¸ xo¸ nÒn DSA. C¸c nhµ ®iÖn quang can thiÖp nãi chung vµ can thiÖp thÇn kinh nãi riªng cÇn cã th¸i ®é xö trÝ ®óng trong chÈn ®o¸n vµ khi lµm can thiÖp m¹ch n·o ®Æc biÖt nót m¹ch tr­íc mæ UMN.

1. §iÓn h×nh UMN lµ khèi t¨ng sinh m¹ch trªn DSA, do khèi u ngÊm m¹nh thuèc c¶n quang ë giai ®o¹n ®éng m¹ch. NhiÒu UMN cã h×nh ¶nh ®Æc tr­ng d¹ng nan hoa (Spokewheel) hay h×nh ¶nh tia s¸ng mÆt trêi. §èi víi c¸c khèi u ®­îc cung cÊp bëi c¸c nh¸nh tõ ®éng m¹ch c¶nh ngoµi, ®éng m¹ch nu«i gi·n to th× kh¶ n¨ng nót m¹ch mang l¹i nhiÒu kÕt qu¶, do cã ®­êng ®i Catheter, hÕt h×nh ¶nh t¨ng sinh m¹ch sau nót

2. §èi víi UMN ®­îc nu«i bëi hai nguån ®éng m¹ch c¶nh trong vµ c¶nh ngoµi th× ­u tiªn nót nguån nu«i tõ ®éng m¹ch c¶nh ngoµi tr­íc bëi lÏ ®éng m¹ch c¶nh ngoµi dÔ thùc hiÖn kü thuËt h¬n ®éng m¹ch c¶nh trong. Khi nguån nu«i UMN b¾t nguån tõ ®éng c¶nh trong vµ c¶nh ngoµi hai bªn th× thùc hiÖn bªn ­u thÕ tr­íc. Sau ®ã tiÕn hµnh nót c¸c nh¸nh nu«i u tõ ®éng m¹ch c¶nh trong( nÕu cã thÓ nót ®­îc). Nh­ng khi thùc hiÖn nót m¹ch tõ ®éng m¹ch c¶nh trong hÕt søc l­u ý, vËt liÖu nót m¹ch cã thÓ ®i qua vßng nèi nguy hiÓm g©y thiÕu m¸u n·o vµ tæn th­¬ng d©y thÇn kinh sä. V× vËy nót chän läc hay siªu chän läc tuú thuéc vµo vÞ trÝ u ë tõng bÖnh nh©n cô thÓ, cã ®­êng tiÕp cËn u hay kh«ng.

y häc thùc hµnh (713) - sè 4/2010

109

Tµi liÖu tham kh¶o 1. Clarisse J (1999), H×nh ¶nh häc sä n·o - H×nh ¶nh

häc èng sèng (tiÕng viÖt), Héi X quang TK Ph¸p. 2. Ph¹m Ngäc Hoa (2001), Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm

l©m sµng vµ h×nh ¶nh trªn CLVT cña u mµng n·o néi sä, LuËn ¸n tiÕn sÜ y häc - Häc viÖn qu©n y.

3. §ç Xu©n Hîp (1971), Gi¶i phÉu ®¹i c­¬ng, gi¶i phÉu ®Çu mÆt cæ.Nhµ xuÊt b¶n y häc, tr 146-171.

4. NguyÔn Quang QuyÒn (1998), Bµi gi¶ng gi¶i phÉu häc tËp II, nhµ xuÊt b¶n y häc, tr.361 - 373

5. Ph¹m Minh Th«ng (2004). §iÖn quang thÇn kinh. Bµi gi¶ng sau ®¹i häc - §¹i häc Y Hµ néi, tr 43.

6. Alvernia JE et al (2004). Preoperative neuroimaging findings as a predictor of the surgical plane of cleavage, prosective study of 100 consecutive cases of intracranial meningioma. J Neurosurg 100. 422-30.

7. Dezamis E et al (2003). The molecular genetics of meningiomas and genotypic/ phenotypic correlation rev neurol (paris). 159(8-9).727-38.

8. Maekawa H, Michihiro Tanaka, Hiromu hadeishi(2009).Middle meningeal artery aneurysm associated with meningioma. Acta neurochir 21, february.

9. Lorenzo curto, Stefano Squadrito, Barbara Almoto ( 2007). MRI finding of simultaneous coexistence of growth hormone secreting pituitary adenoma with intracranial meningioma and carotid artery aneurysms: report of a cases. Pituitary 10, 299-305

10. Netter F.H( Ng­êi dÞch, NguyÔn quang QuyÒn), Alast gi¶i phÉu ng­êi. Nhµ xuÊt b¶n y häc tr 26-29,156-159.

11. Osborn A.G (1994), Diagnostic neuroradiology.2nd edit, Mosby, 117-153, 284-329

12. Osborn AG. (1994), “The anterior cerebral artery”, In: Diagnostic neuroradiology. St Louis: Mosby, 132-136

13. Osborn A.G, et al (1999) “Diagnostic cerebral angiography”, Section II: normal gross and angiographic anatomy of the Craniocervical vasculature; Lippincott Williams & Wikins; Second edition; 3-217

PH¢N TÝCH HIÖU QU¶ CñA “MINERAL TRIOXIDE AGGREGATE”

TR£N C¥ Së C¸C NGHI£N CøU L¢M SµNG

TRÇN §×NH TUY£N Tr­êng ®¹i häc Y d­îc Th¸i Nguyªn

§Æt vÊn ®Ò §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ néi nha phô thuéc vµo

rÊt nhiÒu yÕu tè nh­ t×nh tr¹ng bÖnh lý tñy r¨ng, h×nh th¸i èng tñy, qu¸ tr×nh söa so¹n èng tñy vµ lµm s¹ch..vv. Trong tÊt c¶ qu¸ tr×nh ®ã kh«ng thÓ tr¸ch khái nh÷ng lçi lµm tæn th­¬ng c¸c thµnh phÇn gi¶i phÉu cña r¨ng còng nh­ c¸c thµnh phÇn liªn quan. V× vËy mét vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c nhµ ®iÒu trÞ néi nha lµ söa ch÷a nh÷ng lçi ®ã, víi nh÷ng tiÕn bé cña ngµnh vËt liÖu nha khoa ®· lµm cho viÖc kh¾c phôc nh÷ng lçi ®ã trë nªn dÔ dµng h¬n vµ ngµy cµng hoµn thiÖn.

Nh÷ng vÊn ®Ò th­êng gÆp nh­ thñng sµn buång tñy, thñng thµnh èng tñy, tæn th­¬ng vïng chãp r¨ng. Dïng Ca(OH)2 lµ mét gi¶i ph¸p truyÒn thèng cña c¸c B¸c sü r¨ng hiÖn nay ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn. GÇn ®©y trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn vµ sö dông mét lo¹i vËt liÖu míi MTA(Mineral Trioxide Aggregate), lµ mét xi m¨ng néi nha hçn hîp cña 2 hîp chÊt lµ xi m¨ng portland vµ oxid bismut ngoµi ra cßn chøa thªm SiO2,

CaO, K2SO4, Na2SO4. §­îc ®­a ra vµ sö dông lÇn ®Çu vµo n¨m 1993, hiÖn nay cã hai lo¹i MTA: mµu x¸m (GMTA), mµu tr¾ng (WMTA) víi nh÷ng ­u ®iÓm v­ît tréi nh­ kh¶ n¨ng t­¬ng hîp sinh häc ®¹t møc tèi ­u, diÖt vi khuÈn cao, c« lËp tèt, kÝch thÝch sù h×nh thµnh cÇu ngµ nhanh, kÝch thÝch qu¸ tr×nh kho¸ng hãa.

Tuy nhiªn t¹i ViÖt Nam ch­a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo nãi vÒ MTA, còng nh­ øng dông vËt liÖu MTA trong ®iÒu trÞ néi nha. V× vËy chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi nµy víi môc tiªu:

- §¸nh gi¸ tû lÖ thµnh c«ng trong ®iÒu trÞ khi sö dông MTA trong ®iÒu trÞ néi nha.

Ngoµi ra cung cÊp th«ng tin vµ c¸c thö nghiÖm hiÖu qu¶ l©m sµng vÒ MTA trªn thÕ giíi ®Ó t¹o nªn c¬ së ban ®Çu cho c¸c B¸c sü trong viÖc sö dông MTA t¹i ViÖt Nam.

§èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §èi t­îng nghiªn cøu. - C¸c nghiªn cøu thö nghiÖm l©m sµng cña MTA

trong viÖc ®iÒu trÞ néi nha. Tiªu chuÈn lùa chän: lµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu

thö nghiÖm l©m sµng vÒ MTA, ®­îc ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ nghiªn cøu cã uy tÝn.

Tiªu chuÈn loai trõ: c¸c bµi b¸o tæng quan m« t¶. 2. Ph­¬ng tiÖn nghiªn cøu. - M¸y tÝnh, t¹p chÝ vÒ nha khoa. - C«ng cô t×m kiÕm nh­ google, pudmed, scopus - C¸c tõ khãa nh­ MTA endodontic, pulp capping,

pulpotomy dressing, root-end filling, root repair [resorption and perforations] and apexification. GMTA, WMTA.

3. C¸c b­íc tiÕn hµnh nghiªn cøu. - Sö dông m¸y tÝnh cã tr×nh duyÖt web IE6.0 ho¨c

firefox 3.2. - Dïng c«ng cô t×m kiÕm google, pubmed, scopus. - §¸nh c¸c tõ khãa vµo trang cÇn t×m kiÕm, t×m

kiÕm c¸c nghiªn cøu tõ n¨m 1993 ®Õn 2008 cã ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ l©m sµng cña MTA.