hhqla;sh wo
fkdfõ fyg
YS% ,xldfõ W.;a mdvï
yd ixys|shd fldñIka
iNdfõ wiu;aNdjh
wweïkiaá bkag¾keIk,a f,dj mqrd ñ,shk 3lg wêl ls%hdldÍka" wkq.%ylhska we;=¿
idudðl;ajhla iys;j rgj,a yd N=f.da,Sh l,dm 150 mqrd jHdma; j we;s nrm;<
udkj whs;sjdislï W,a,x>khka wjika lsßu msKsi jk jHdmdrhls'
wm f.a o¾Ykh jkafka úYaj udkj ysñlï m%ldYkh we;=¿ cd;Hhka;r udkj
ysñlï m%ldYkhka ys wvx.= udkj ysñlï m%ñ;Ska f,dj mqrd jdih lrk iEu
mqoa.,fhl= úiska u N=la;s ú|skq olskakg ,eìuhs'
wm ish¿ rdcHhka" foaYmd,k u;jdohka f.ka yd wd¾Ól" wd.ñl Wjukdjka f.ka
iajdêk jq ixúOdkhls' wm" idudðl;ajh yd wkq.%ylhska úiska imhk wruqo,a u;
ls%hd lrk ixúOdkhls'
m%:u uqÞKh 2011Amnesty International Ltd
Peter Benenson House
1 Easton Street
London WC1X 0DW
United Kingdom
© weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh
Index: ASA 37/008/2011 Sinhalese
uq,a msgm;( bx.s%is nisks
uqÞKh weïkiaá bkag¾keIk,a úisks
cd;Hhka;r f,alï ld¾hxYh tlai;a
rdcOdksh
ish¿ ysñlï weysßK' fuys whs;sh m%ldYlhka
i;=h' tfy;a fuu m%ldYkfha wvx.= lreKq
fkdñf,a isÿ lrk udkj ysñlï Woaf>daIK
jHdmdr"m%pdrKh yd wOHdmksl wruqKq msKsi
wjirhlska f;drj Wmqgd ±laúh yels w;r
tn|q wjia:djka wm fj; ±kqï Èu fuu
m%ldYkfha n,mEu ms<sn|j ;lafiare lsßug
Wmldr jkq we;' ta yer fuu m%ldYkh
fjk;a ld¾Hhka i|yd msgm;a lsßu" Wmqgd
±laúu" mßj¾;kh fyda wkqj¾;kh msKsi
m%ldYl f.ka ,sÅ; wjirhla ,nd f.k
f.úula o l< hq;= nj i,lkak' ysñlï
wjirh ,nd .eksu msKsi lreKdlr
[email protected] Bfï,a lrkak
lljjrrffhhaa PPddhhddrrEEmmhh(( W.;a mdvï yd ixys|shd
fldñIka iNdj fj; ish ,sÅ; idlaIs yd
meñKs,s Ndr §u msKsi hdmkh ieisjdrfha È
ldka;djka fm< .eis isá wdldrh' 2010
fkdeïn¾ 14
© fikag¾ f*da yshquka rhsÜia ^CHA& YS% ,xldj
http://sn.im/27x7d6
amnesty.org
1 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
hqla;sh(
wo fkdfõ
fyg
YS% ,xldfõ W.;a mdvï
yd
ixysÈhd fldñifï
wiu;aNdjh
weïkiaá bkag¾keIk,a
2 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
weïkiaá bkag¾keIk,a m%ldYkhls
m%:u uqÞKh 2011 iema;eïn¾
weïkiaá bkag¾keIk,a m%ldYk
cd;Hka;r f,alï ld¾HxYh"
msg¾ fnkaika ukaÈrh"
1 wiagka ú§h"
,kavka WC1X0DW
tlai;a rdcOdksh'
WWW.amnesty.org
© weïkiaá bkag¾keIk,a m%ldYk 2011
Index:ASA37/008/2011
m%:u uqÞKh( bx.s%sis nisks
3 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
mgqk
01 yeÈkaúu 04
02 W.;a mdvï yd ixysÈhd fldñifï ieisjdr 23
idlaIslrejka úiska wkdjrKh l< nrm;< udkj ysñlï W,A,x>Khka
ms<sn| ksis ls%hd ud¾. .eksug wiu;a úu
23
idlaIslrejka úiska jd¾;d lrk ,o udkj ysñlï W,a,x>Khka iuyrla( 24
ukqIH >d;k 27
YS% ,xld hqoaO yuqÞj yd t,a á á B ixúOdkh úiska fndaïn fy<su( 30
n,y;aldr meyer f.k hdï yd w;=reoyka lsßï 40
ndr jq t,a á á B kdhlhska n,y;aldr w;=reoyka lsßu ms<sn| fpdaokdj 41
w;a;fkdau;slj r|jd ;nd .eksï(
43
03 W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdfõ rdcH mdlaIslNdjh ms<sn| idOl 44
idlaIslrejka f.ka m%Yak lsßfï È fldñIka a iNdj ish u;h W;a;rdfrdamKh
lsßu
54
rdcH úfõpkhg ,la l< idlaIslrejka yd úfYaI{hska ±ä wêsfhda.hlg ,la
lsßu(
55
úkaÈ;hska f.a ld,;%hkag yd mjq,a idudðlhskag ksis ie,ls,s ±laúug
wiu;aúu
60
idlaIslrejka g t,a, lrk ,o ;¾ck je<elaúug wfmdfydi;a úu(
63
04 W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdj( rcfha m%;spdrh 64
w;a wvx.=jg .eksu 65
bvï 67
NdIdj 67
ks;Sh yd iduh 67
iudc yd wd¾Ól m%Yak 68
05 iaajdëk cd;Hhka;r úu¾Ykhl wjYH;djh 69
4 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
1 yeÈkaúu''''''
z Tjqyq fjä fkd;nk úg fyda fndaïn fkdfy<k úg wms t<suyfka Whd mshd .;af;uq'
kuq;a fndaïn jeis jisk úg wms nxl¾ ;=< Whd mshd .ksñka ðj;a jqfkuq' wfma <uqka
fldmuK ìhg m;a úo h;a Tjqyq i;s .Kkla l:d fkdlf<dah' Tjqyq fndaïn m%ydr ksid
kE±hka ñhefok wdldrh weiska ÿgq idlaIslrefjda jqy' wm jgd we;sß ;snq u<l|ka ms<sn|
u;lh we;a; jYfhka u lsis lf<l wE;a fkdjkq we;Z
hqoaOfha wjidk i;s lsysmh ;=< jkaksfha isr ú isg Èú .,jd .;a ;eke;af;la(
YS% ,xldfõ oYl .Kkdjla È.a .eiaiqk wNsHka;r .egqfï wjidk udi lsysmh ;+< YS% ,xld
rch;a lDDr t,a á á B h;a w;r wfkld mrdch lsßug l< hqoaOfha È oyia .Kkla isú,a
jeishka ñh .sfhdah' fuu hqoaOhg ndysr weiska ÿgq idlaIslrejka we;s úu je<elaúu msKsi
ckudOHfõ§ka yd iajdëk ksßlaIlhska igka ìfuka wE;a fldg ;eìug YS% ,xld rch uy;a
mßY%uhla .;af;ah' tfy;a weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh úiska tla /ia lrk ,o
weiska ÿgq idlaIslrejka f.a m%ldY yd iyk fiajlhka iemhq f;dr;=re wkqj;a wju
jYfhka hqoaOfha wjidk wÈrfha È 10"000 wdikak ixLHdjla ñh hkakg we;' ;jo t,a á á
B h úiska isú,a jeishka ñksia m,syla f,i fhdÞ .;a w;r" <uqka fid,aÞÿjka jYfhka
n,y;aldrfhka n|jd .;af;ah' YS% ,xld yuqÞj isú,a jeishka tla frdla ú isák ia:dk nj
±k ±ku tls ia:dkhka g fndaïn fy¨fjdah' fuys wjidk m%;sM,h jqfha hqoaOhg fldgq jq
isú,a jeishka oyia .Kkla fkdje<elaúh yels f,iu wdydr" c,h yd ksis ffjoH m%;sldr
j,ska f;drj ±ä msvkhlg ,la úuhs'
fuu ls%hdjka wka;¾ cd;sl udkùh ks;Sh W,a,x>Kh lsßuls' YS% ,xld rch j.úulska
f;drj ks±,af,a isáu wka;¾ cd;sl jYfhka hï rgla jrÈka ksfÞdia úu ms<sn| jerÈ
mq¾jdo¾Yhla imhhs' wLKavj isÿjk jrÈka ksfÞdiaúu tla w;lska ;sridr iduhla i|yd
m%n, ndOlhla jkjd muKla fkdj fkdlvjd isÿjk udkj ysñlï W,a,x>Khkag
msgqjy,la o fjhs'1 weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh fj; n,y;aldr w;=reoyka lsßu yd
fmd,sia jOÈï ms<sn| j fkdlvjdu jd¾;d ,efnk w;r YS% ,xld udkj ysñlï fldñIka
iNdj fj; 2009 jif¾ È ,enqk meñKs,s 5"545 w;ßka wvla u ,eì ;snqfka fmd,sia jO Èï
ms<sn| jh'
1 2011 isg 2009 w;r;=r È udkj ysñlï fldñIka iNdjg meñKs,s 11"000 lg wdikak ixLHdjla ,eì ;sfí
Sunday Leader (online), 21 July 2011 http://www.thesundayleader.lk/?p=43073
5 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
flfia fj;;a" ijfoaYSh yd cd;Hka;r n,mEï uOHfha muKla fkdj bkaÈhdj jeks ñ;%YS,S
rgj, n,mEï uOHfha mjd YS% ,xld rch ;ju;a úYajikSh j.úu ms<sn| wjxl m%h;akhla
ord ke;' ta fjkqjg miq.sh oYl fol ;+< wkq.ukh l< wdldrhgu isú,a hqoaO iufha isÿ
jq wlghq;=lï úNd. lsßug hehs wkqudk l< yels ckdêm;s fldñIka iNdjla YS% ,xld
rch m;a lf<ah' kuq;a fuu fldñIkaa iNdj m;a lsßfï iEnE wruqK jqfha cd;Hka;rj yd
foaYSh jYfhka t,a, ú we;s úfõpk ksyv lsßuhs'
fun|q fkdu. heúï ms<sn| j b;du;a uE; kso¾Ykh jkafka ckdêm;s uyskao rdcmlaI
úiska m;a lrk ,o W.;a mdvï yd ixys|shdj kñka ckms%h jq ckdêm;s fldñIka iNdjhs'
wdrïNfha È YS% ,xld rcfha W;aidyh jqfha oeä úfõpk ksyv lsßuhs' kuq;a fïjk úg
fuu fldñIka iNdfõ ieisjdrhka ys È fy<sorõ jq idlaIs wkqj" u;=jk iel lghq;=
wmrdOjka ys nrm;<lu ksid cd;Hka;rj t,a, jk mSvkh ;j;a W;aikak ú we;' W.;a
mdvï yd ixys|shd fldñifuys fkdfhl=;a wvqmdvq ie,ls,a,g .ksñka" cd;Hka;r kS;shg
wkqj hñka ;sridr iduhla o" ish mqrjeishka g hqla;sh yd isÿ jq w,dN iïnkaOfhka
ydksmqrKh lsßu o" msKsi YS% ,xld rchg n,lrk f,ig YS% ,xldfõ ixys|shdj
iïnkaOfhka Wkkaÿjla olajk rdcHhka f.ka" weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh b,a,d
isáhs'
YS% ,xldfõ W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka j.úu ms<sn|j f.!rjkSh hdka;%Khla
fkdfõ'2 tys wêldßh fodaI iys; jk w;r m%dfhda.slj cd;sl mßlaIK fldñIka iNd
ms<sn|j cd;Hka;r m%ñ;shg wkql=, jkafka o ke;' 2010 wf.daia;= ui weïkiaá
bkag¾keIk,a ixúOdkh W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka g ixfoaYhla3 tjñka tu
fldñIka iNdj hqla;sh" i;HdkqfõIKh yd úkaÈ;hskag ydksmqrKh ,nd fok foaYSh
hdka;%Khla f,ig fldmuK wid¾:l±hs fmkajd fok ,È'
2010 Tlaf;dan¾ ui weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh" yshquka rhsÜ fjdÉ yd
bkag¾keIk,a l%hsisia .DDma hk ixúOdk fj; W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka úiska ish
fldñIka iNdj yuqfõ idlaIs fok fuka wdrdOkh lrk ,È' tlS wdrdOkh m%;slafIam l<
fuu ixúOdk úiska fuu fldñIka iNdfõ wm%udKj;a wêldßh;a" iajdëk;ajh ms<sn|j
we;s wj;lafiarej;a" idlaIslrejka wdrlaId lsßug m%udKj;a úêúOdk fkdue;slu;a uq,sl
2 wÞ< Wmudkhka w;r hdj;ald,Sk lrk ,o zjrÈka ksfÞia lsßu ueäu msKsi udkj ysñlï wdrlaIdj yd m%j¾Okh u.ska ls%hdlsßuZ ms<sn| m%ldYkh( United Nations, E/CN.4/2005/102/Add.1, 8 February 2005 http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G05/109/00/PDF/G0510900.pdf?OpenElement
fuu uq,O¾u tlai;a cd;Ska f.a udkj ysñlï fldñIka iNdj u.ska 2005 mej;s 61jk ieisjdrfha È wkqu; lrk ,È E/CN.4/RES/2005/81 of 21 April 2005 during the Commission’s 61
st session. The text of the resolution
is available at: http://www.unhcr.org/refworld/category,LEGAL,UNCHR,,,45377c930,0.html
3 fldñIka iNdj fj; bÈßm;a lrk ,È' Submission to the Lessons Learnt and Reconciliation Commission, 17
August 2010, (TG ASA 37/2010.001)
6 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
W!k;djhla jYfhka fmkajd fok ,oafoah'4 ;jÿrg;a mq¾K iajdëk idudðlhska f.ka
iukaú; fldñIka iNdjla m;a fldg" idlaIslrejka wdrlaId lrñk"a cd;Hka;r yd foaYSh
kS;s ß;s j,g wkql=,j" iel lghq;= fpdaokd iïnkaOfhka mq¾K wmlaImd;s mßlaIKhla
lsßug tlÕúfuka o" Bg miqìu ilia lsßula jYfhka jrÈka ksfodiaúu k;r lsßug;a
fmd,sish yd wêlrKhg wmlaImd;s f,i hqla;sh miÈ,sulg rch bv fokafka kï muKla
fuu ixúOdk YS% ,xld rchg iïmq¾K iyfhda.h fok nj o m%ldY lrk ,È'
Ys% ,xldfõ wid¾:l iajfoaYSh hdka;%Khka f.a Ⱦ> b;sydifha ;j tla mqrella jk W.;a
mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj u.ska hqoaO wmrdO" udkj ixy;shg tfrys wmrdO yd
hqoaOh ksid fomd¾Yjh úiska u isÿ lrk ,o wmrdO iïnkaOfhka úkaÈ;hka jq oyia
ixLHdjlg hqla;sh" i;HdkqfõIKh yd ydksmqrKh isÿfõ hehs ;uka /já,a,lg yiq
fkdúh hq;= njg weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh cd;Hka;r m%cdj f.ka b,a,d isáhs'
weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh iajdëk wka;¾ cd;sl uÜgfï hdka;%Khla jydu msysg
jk f,i tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfhka b,a,d isáhs' tn|q hdka;%Khla msysgqúu fya;=
folla ksid jeo.;a fjhs' ^1& wka;¾ cd;sl wmrdO iïnkaOfhka f.da,Sh uq,O¾uhla jk
j.úu wdrlaId lsßu yd wfkl=;a rgj,a YS% ,xldfõ jerÈ wdo¾Yh wkq.ukh lsßu
je<elaúu ^2& ndysr wmlaImd;s hdka;%Khla msysgqúu uÕska YS% ,xldj ;+< cd;Ska w;r
ixys|shdj we;s lsßug odhl úu'
W.;a mdvï yd ixysÈhd fldñIka iNdj ish ieis jdrhka ys È fy<sorõ jq hqoaO wmrdO"
udkj j¾.hdg tfrys wmrdO we;=¿j wka;¾ cd;sl kS;sh hgf;a .efkk fjk;a wmrdO
yÿkd .eksug wiu;a úu;a" tfiau we;eï wmrdO iïkaOfhka meyeÈ,s idlaIs fy<sorõ ú
;sìh§;a úu¾Ykhla fkdlsßu;a" wka;¾cd;sl ks;Sh ms<sn| m%úK;ajhla we;s wmlaImd;S yd
iajdëk wêlrKhl È wêsfpdaokd bÈßm;a fkdlsßu;a weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh
fuu jd¾;dj u.ska úYaf,aIKh lrhs'
W.;a mdvï yd ixysÈhd fldñIfï m%isO ieisjdrhka ys jd¾;d weïkiaá bkag¾keIk,a
ixúOdkh úiska uekúka úYaf,aIKh lrk ,È' fuu ieisjdrhka ys È isú,a jeishka /È isá
frday,a jeks ia:dkhkg fndaïn fy,su" ukqIH >d;k yd n,y;aldr w;=reoyka lsßu we;=¿
nrm;< wmrdO iïnkaOfhka idlaIs fy<sorõ ú ;sìh§;A fuu fldñIka iNdj tlS wmrdO
iïnkaOfhka ksis mßÈ ls%hd fkdlsßu u.ska flduidßiajre(
4 YS% ,xldj( hqoaO wmrdO fpdaokd wka;¾ cd;sl úu¾Ykhla wjYHhhs' weïkiaá bkag¾keIk,a" yshquka rhsÜia fpdÉ yd l%hsisia .DDma úiska fldñIka iNdj fj; bÈßm;a lrk ,o taldnoaO ,smsh(
14 October 2010 (Index: ASA 37/015/2010)
https://www.amnesty.org/en/library/asset/ASA37/015/2010/en/b8167216-c0aa-48be-99f8-bdcb5cab5d84/asa370152010en.pdf
7 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
t,a á á B" fjk;a wdhqO ikakoaO lKavdhul fyda rcfha ;s%úO yuqÞ idudðlhska
fõjd idlaIs we;akï Tjqka iel lghq;= wmrdOlrejka jYfhka fm!oa.,slj yÿkd
.eksug wiu;a úu¦
idlaIslrejka wdrlaId lsßug yd ìh jeoaÈï" ;¾ck j,ska fírd .eksug wiu;a úu¦
rch úiska isoq lrk ,oehs iel lrkq ,nk udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j
rcfha yd rchg mlaImd;s idlaIslrejka f.ka m%udKj;a mßÈ m%Yak lsßug wiu;a
úu¦
wo olajd wê fpdaokd bÈßm;a lsßu msKasi lsisÿ ;eke;af;l= f.a ku wêlrKhg
ks¾foaY fkdlsßu¦
ish iNd ieisjdr ish,af,ys Èu mdfya idlaIslrejka f.ka ksYaÑ; lreKq
±k.eksug;a" idlaIslrejka úiska bÕs lrk ,o isoaêka Tiafia úfYaIfhka u rcfha
yuqÞ yd t,a á á B ixúOdkh úiska isÿ lf<a hehs lshkq ,nk nrm;< wmrdO
iïnkaOfhka ;jÿrg;a mßlaIK meje;aúug;a flduidßiajreka lsisÿ W;aidyhla
fkd.;a nj uekúka m%o¾Ykh úh' ta ksidu fldñIka iNd ieis jd¾;d rdcH
j.úu ms<sn| m%;sm;a;shg lsisÿ Þhl;ajhla fkdfohs' ±kg YS% ,xldfõ ksoka .;j
we;s jrÈka ksfÞia úfï m%;sm;a;sh ksid by; ls m%;sM, mqÿuhg lreKla o fkdfõ'
YS% ,xldfõ j.úu ms<sn| m%.;s jd¾;dj b;du;a ÿ¾j, nj;a" W.;a mdvï yd ixys|shd
fldñIfï wêldßh wmeyeÈ,s nj;a" tu fldñIka iNdjg iajdêk;ajhla yd
idlaIslrejka wdrlaId lsßu msKsi wjYH úêúOdk fkdue;s jq nj;a" YS% ,xldfõ
fuka u bka mßndysr ksßlaIlhska ms<s .ks;s' W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka
iNdj úiska rchg hïlsis j.úula mejeßug bv we;s nj;a" tuÕska ±kg
lvdlmam,a ú we;s zfoaYmd,k úiÿuZ ms<sn| idlÉPdjg hï wdf,dalhla ,eìh yels
nj;a ;j;a we;eï msßil f.a u;h fõ' kuq;a fun|q u;hl moku l=ula ±hs
meyeÈ,s ke;'
cd;Hka;r m%;sm;a;s iïmdolhska W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIkaa iNdj ms<s .;
yels foaYSh j.úu ms<sn| hdka;%Khla nj;a" tuÕska hqoaO wmrdO .Kfha ,d ie,lsh
yels W,a,x>Khka úNd. lsßug yels nj;a ms<s .eksfï wk;=rla we;' kuq;a h:d
;;ajh kï rch ish lghq;= iïnkaOfhka j.lsu ndr .eksu ;jÿrg;a m%udo lsßu
yd úkaÈ;hskag hqla;sh yd ydksmqrKh lsßu m%udo lsßuh' YS% ,xldfõ ixys|shdj
bÈßhg f.k hd yelafla tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkh ueÈy;a j msysg jkq ,nk
ks¾jHdc" j.úu ms<sn| foaYSh hdka;%Khlska muKs' fkduÕg hk YS% ,xld rch
ujdmdk YS% ,xldj" iEnE YS% ,xldj fkdfõ' tn|q rchla iuÕ w;a je,a ne| .eksu
uÕska úúO ck fldgia j,g wh;a oyia .Kkla ck;dj f.a udkj whs;sjdislï
;jÿrg;a W,a,x>Kh úug wkqn, Èuls'
8 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
cd;Hka;r uÜgfï j.úfï hdka;%Khla msysgqúu(
j;auka ;;ajh(
cd;Hka;r uÜgfï j.úfï hdka;%Khla msysgqúu ms<sn| c.;a jHdhduhg YS% ,xld
rch úiska wl=,a fy<kq ,enqj;a tu jHdhdufha m%j¾Olhskag hï lsis m%.;shla
jd¾;d lr .eksug yels ú ;sfí' isú,a hqoaOh ksuúu;a iu.u 2009 uehs ui YS%
,xldjg meñK W;=f¾ys l< ish ixpdrh wjidkfha tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha
uy f,alï nEka lsx uqka uy;d" YS% ,xld ckdêm;s uyskao rdcmlaI iu. 2009 uehs
ui 23 Èk ksl=;a l< taldnoaO ksfõokhg wkqj uyf,alï jrhd z cd;Hka;r
udkùh yd udkj ysñlï ks;Shg wkqj rcfha j.úu ms<sn| ls%hdj,shla msysgqúfï
jeo.;a luZ wjOdrKh l< w;r" uyskao rdcmlaI z tls ÿla .ekú,s úuid ne,sugZ
tlÕ;ajh m< lf<ah' fuys È uyskao rdcmlaI uy;d zYS% ,xldj cd;Hka;r udkj
ysñlï m%ñ;Ska g yd YS% ,xldfõ cd;Hka;r j.lsï j,g wkql=,j furg udkj
whs;sjdislï wdrlaId fldg m%j¾Okh lsßug ;ud ±ä f,i lem ú isák njgZ m%ldY
lf<ah'5
ckdêm;sjrhd f.a jdÑl lemúu wkqj hñka nEka lsx uQka uy;d YS% ,xldfõ j.úu
wdYS%; .eg¿ ms<sn|j ;udg Wmfoia ,nd .eksug úoaj;a uKAv,hla m;a lf<ah' fuu
uKav,fha idudðlhska jqfha urdiqls oreiaudka ^ bkaÿksishdj& iNdm;s" iaàjka
/Ük¾ ^ wefußldj& hiaóka iQld ^ ol=Kq wms%ldj& h' fuu úoaj;a uKav,fha jd¾;dj
2011 wms%fh,a 12 jk uyf,alï jrhdg ndr fok ,È' tu jd¾;djg wkqj z cd;Hka;r
udkùh yd udkj whs;sjdislï kS;shg wkqj YS% ,xld rch;a t,a á á B ixúOdkh;a
hqoaO wmrdO .Kfha ,d ie,lsh yels ls%hd isÿ lsßu ms<sn|j m%udKj;a idlaIs
;sfnk njg ;uka iEySuglg m;a jkafka hehsZ úoaj;a uKav,h m%ldY lf<dah'6
tu jd¾;dj u.ska jydu uy f,alïjrhdg z wka;¾ cd;sl iajdëk hdka;%KhlaZ msysgq
jk fuka ks¾foaY lrk ,È' tuÕska¦
^1& YS% ,xld rch foaYSh jYfhka iel lghq;= fpdaokd úu¾Ykh lsßu we;=¿ n,
iys; j.úfï ls%hdj,shl ksr; jkafka o hkak kshdukh lsßu yd we.hsug ,la
lsßu iy l,ska l<g uy f,alï jrhdg jd¾;d lsßu¦
^2& wjHdc yd n,iys; foaYSh úu¾Ykh ie,ls,a,g .ksñka isÿ jq W,ax>Khka ms<sn|
j tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkh úiska úu¾Ykhla wdrïN lsßu¦
5 taldnoaO m%ldYkh( tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha uyd f,alï yd YS% ,xldfõ ckdêm;s(
SG/2151, 26 May 2009 https://www.un.org/News/Press/docs/2009/sg2151.doc.htm 6 tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha uyd f,alï úiska m;a lrk ,o úoaj;a lñgq jd¾;dj( úOdhl idrxYh 2jk msgqj , http://www.un.org/News/dh/infocus/Sri_Lanka/POE_Report_Full.pdf
9 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
^3& hqoaOfha wjidk wÈhr yd iïnkaO j.úï i|yd wdÞ< idlaIs tla/ia lsßu yd tlS
idlaIs fukau úoaj;a lñgqj yd fjk;a tlai;a cd;Ska f.a wdh;k úiska tla/ia
lrk ,o idlaIs o wkd.; m%fhdackh msKsi iq/lsj ;eìu¦7
2011 wms%fh,a 25 Èk nEka lsx uQka uy;d YS% ,xldj ms<sn| jd¾;dj m%ldYhg m;a
lrñka ;udg YS% ,xldj iïnkaOfhka iajdëk cd;Hka;r j.úfï hdka;%Khla
ia:dms; lsßfï kS;suh n,hla ke;ehs m%ldY lf<ah'8 fuh mj;akd kS;suh ;;ajhg
yd;amiska u fjkia u;hls' tn|q hdka;%Khla msysgq úu msKsi ;udg tlaflda tlai;a
cd;Ska f.a ixúOdkfha wdrlaI uKav,fhka fyda Ôksjd ys msysá tlai;a cd;Ska f.a
udkj ysñlï ljqkais,fhka wjirhla ,eìh hq;=hehs uyf,alï jrhd lshd isáfhah'
ta w;ru" 2011 iema;eïn¾ ui ðkSjd ys mej;s udkj ysñlï ljqkais,a /isúu
meje;afjk w;r;=r jdrfha È uy f,alï jrhd YS% ,xldj ms<sn| úoaj;a lñgq
jd¾;dj Ôksjd ys msysá tlai;a cd;Ska f.a udkj ysñlï ljqkais,hg ks, jYfhka
bÈßm;a lf<ah'
YS% ,xld n,Odßka úiska úoaj;a lñgqfõ jd¾;dj wmls¾;shg m;a lsßu msKsi
rdc;dka;s%l fufyhqula Èh;a lf<ah' 2011 wms%fh,a 13 jk Èku tkï jd¾;dj msg
jq Èkg miq Èku úfoaY lghq;= wud;HxYh m%ldYhla ksl=;a lrñka ;uka úoaj;a
lñgq jd¾;dj iïmq¾Kfhka u wOHhkh fkdl< kuq;a tu jd¾;dj m%;slafIam lrk
nj lshd isáfhah' ±kg W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj iïnkaOfhka ,eì
;sfnk ish¿ f;dr;=re j,g m%;smlaIj hñka" úfoaY wud;HxYh ish rdc;dka;%sl
fufyhqfï m%Odk b,lalh lr .;af;a W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj mq¾K
n,e;s j.úfï hdka;%Khla nj cd;Hka;r m%cdjg ta;a;= .ekaúughs'
wmrdOlrejka jrÈka ksfÞia lsßu yd isú,a ck;dj jO ysxidj,g fyda lDDr"
wudkqIsl fyda wjuka iy.; ie,ls,a,lg hg;a lsßu ms<sn|j t,a, jk nrm;<
fpdaokd uq,ska Wmqgd ±ñu msKsi n,Odßkag foaYmd,k wêIaGdkhla fkdue;s nj YS%
,xldfõ uE; b;sydih fmkajd fohs' tfiau Tjqyq hqoaOfha wjidk wÈhf¾ È rdcH
ks,OdÍka úiska u wka;¾ cd;sl udkùh yd udkj ysñlï kS;sh W,a,x>Kh l< nj
y|qkd .eksug o" úkaÈ;hskag hqla;sh bIag lsßug W;aidyhla o fkd.kS' ;jo"
udkj ysñlï yd wka;¾ cd;sl udkùh kS;sh W,a,x>Kh l< wmrdOlrejkag wês-
fpdaokd bÈßm;a fldg ovqjï lrk njg 2008 È cSksjd ys udkj ysñlï ljqkais,h
bÈßfha ;uka fmdfrdkaÿ jq nj o YS% ,xld rchg wu;l ú f.disks'
YS% ,xldjg t,a, jk nrm;< fpdaokd úNd. fkdlsßug rch ork m%h;akh" fy<s
orõ fjñka mj;sk hqoaO iufha isÿ jqfha hehs iel lrk wmrdO bÈßfha m%;slafIam
lsßug isÿ fjhs' wdOqkslhska úiska úäfhda yd cx.u ÿrl:k u.ska rE .; lrk ,o
o¾Yk we;=,;a ì%;dkHfhys msysá pek,a f*da rEmjdysks cd,h úldYkh l< zls,sx
7 by; vii
8 YS% ,xldfõ isú,a hqoaOfha wjidk wÈhr iïnkaO tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha uy f,alï m;a l< úoaj;a lñgq jd¾;dj( SG/SM/13524, 25 April 2011
10 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
*s,aâiaZ kï jq úäfhda mgfhys tk o¾Yk" hqoaOhg iïnkaO jq fomd¾Yjh úiska isÿ
l< hqoaO yd udkj ixy;shg tfrys wmrdO ms<sn| ms<s.; yels idlaIshla fjhs' fuys
m%;sM,hla jYfhka úúO rdcHhk"a úfYaIfhka YS% ,xldfõ ñ;% rdcHhka jk bkaÈhdj
yd wefußldj úiska YS% ,xldfõ hqoaO wmrdO úu¾Ykh ms<sn| tlÕ;ajhlg
fkdmeñKsfï rcfha ±ä ia:djrh iïnkaOfhka ish lkiai,a, m%ldY lrñka" YS%
,xld rch j.úfï hdka;%Khla ia:dms; lsßu yd foaYmd,k úi|qula ms<sn| rcfha
ls%hd ud¾.h ms<sn| ;uka iEysulg m;a jk ;=re wka;¾ cd;sl iajdëk mßlaIKhla
ms<sn| b,a,sug iyfhda.h fok nj o lshd isáfhdah'
weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh fuu jd¾;dfjka W.;A mdvï yd ixys|shd
fldñIka iNdj by; ls mshjrhka lrd <Õd úug wfmdfydi;a ú we;s nj fmkajd
fohs' fuu ldrKh is;a ys ;nd f.k tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkh jydu ls%hd;aul
úh hq;=h' uy f,alï nEka lsx uQka yg wka;¾ cd;sl j.úfï hdka;%Khla ia:dms;
lsßfï wêldßhla we;ehs hk ia:djrfha isg" uy f,alï jrhd f.ka yd udkj
ysñlï ljqkais,fhka úoaj;a uKav,h ks¾foaY l< mßÈ wka;¾ cd;sl j.úfï
hdka;%Khla msysgq úug mshjr .kakd f,i;a hqoaOfhka msvdjg m;a jq úkaÈ;hskag
hqla;sh bIag lr foka f,i;a b,a,d isáuq'
tlai;a cd;Ska f.a uy f,alïjrhd udkj ysñlï ljqkais,h" wdrlaIl
uKav,h yd wfkl=;a tlai;a cd;Ska f.a wdh;k iu. iyfhda.fhka ls%hd
lrñka jydu iajdëk wka;¾ cd;sl úu¾Ykhla wdrïN lssßu msKsi mshjr
.; hq;=h'
tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha ish¿u idudðl rgj,a iajdëk wka;¾ cd;sl
úu¾Ykhla ms<sn| fhdackdjg iyfhda.h Èh hq;=h' ;jo" tlai;a cd;Ska f.a
idudðlhska ish iduqysl j.lsu wkqj hñka ;u cd;Hka;r wêldß n,h u;
YS% ,xldfõ isÿ ú hehs iel lrk hqoaO yd udkj j¾.hdg tfrys wmrdO
ms<sn|j úu¾Ykh fldg wês-fpdaokd bÈßm;a lsßug Þhl úh hq;=h'
11 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
miqìu(
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj 2010 uehs udifha È ckdêm;s uyskao
rdcmlaI úiska m;a lrk9 ,oafoa tlai;a cd;Ska f.a uy f,alï nEka lsx uQka úiska m;a lrk
,o úoaj;a uKav,h m%;slafIam lrñka Bg m%;s W;a;rhla jYfhks' uy f,alï nEka lsx uQka
ish úoaj;a uKav,h m;a lrk ,oafoa hqoaOfha wjidk ld, mßÉfþofha t,a'á'á'B
ixúOdkh;a YS% ,xld rch úiska isÿ lrk ,oafoa hehs iel lrkq ,enq njg buy;a m%isêhla
,enq wka;¾ cd;sl kS;sh W,a,x>Kh lsßu yd udkj j¾.hdg tfrysj isÿ lrkq ,enq wmrdO
iïnkaO fpdaokd j,g m%;spdrhla jYfhks'
YS% ,xld rch úiska W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj cd;sl j.úfï hdka;%Khla
jYfhka yÿkajd fok ,o w;r fuu fldñIka iNdj 2011 wfma%,a ui ksl=;a lrk ,o nEka
lsx uQka f.a jd¾;djg ms<s;=re Èug o wdhqOhla jYfhka Ndú;d lrk ,È'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdfõ wêldßhg wkqj Tjqyq YS% ,xld b;sydifha isÿ jq
udrdka;slu hqoaOh wdj¾ckh fldg kej; tnkaola isÿ úu je<elaúu msKsi fhdackd
bÈßm;a l< hq;= úh' 2002 lajQ fmnrjdß ui 21 jeks Èk isg 2009 lajQ uehs ui 19 jeks Èk
olajd jQ ld, mßÉfþoh ;=<§ isÿúh yelsj ;snQ u;= oelafjk lreKq ms<sn|j mÍlaId fldg"
tkï¦
1 j¾I 2002 lajQ fmnrjdß ui 21 jeks Èk ls%hd;aul flreKq igka úrdu .súiqu
wid¾:lùug ;=vqÿka lreKq yd wjia:dkq.; ;;a;ajhka iy bkslaì;sj 2009 lajQ
uehs ui 19 jeks Èk f;la wkqms<sfj<ska jQ isoaëka'
2 lsishï ;eke;af;la" lKavdhula fyda hï wdh;khla iDcqj fyda wkshñka fï
iïnkaOfhka j.lSu orkqfha o hk j.'
3 fun÷ isoaëka h<s we;s fkdjk njg iy;sl lr.kq msKsi tlS isoaëkaf.ka wm
W.; hq;= mdvï iy wmf.a ie,ls,a, fhduq úh hq;= ;odYs%; lreKq'
4 fulS isoaëkaf.ka mSvdjg m;a lsishï ;eke;af;l=g fyda Tjqkaf.ka hefmkakkag
fyda Wreulaldrhkag m%;sixia:dmkhla lrkq ,eìh yels l%ufõoh'
5 fun÷ lsishï isoaëka bÈß ld,fha§ h<s we;sùu j<lajd,kq msKsi;a ish¨ m%cdjka
w;r ;jÿrg;a cd;sl iu.sh iy m%;sikaOdkh m%j¾Okh lr,kq msKsi;a .kq
,eìh hq;= wdh;ksl" mßmd,kuh iy jHjia:duh ls%hdud¾. iy fï wêldß
9 ckdêm;sjrhd úiska 2010 cqks 16 jk Èk ksl=;a l< w;súfYaI .eiÜ ksfõokh uÕska fuu fldñIka iNdj msysgqjk ,È' fldñIka iNdfõ idudðlhska jqfha ckdêm;s kS;s{ Ñ;a; rkacka o is,ajd uy;d" ckdêm;s kS;s{ wdpd¾h wïß;a frdydka fmf¾rd uy;d" uydpd¾h fudfyduâ ;dyS¾ fudfyduâ ð*aß uy;d" uydpd¾h lreKdr;ak y`.j;a; uy;d" pkaÈrmd,a pkauq.ï uy;d" fyajd ud;r .uf.a isßmd, m,sylaldr uy;d" ufkdayß rdukdoka ue;sksh" uelaiafj,a mrdl%u mrK.u uy;d hk whj¿kah' fldñIka iNd kï lsßu ms<sn| idudkH YS% ,xld iïm%Þh jqfha tls fldñIka iNdjka tat a iNdm;sjreka f.a kñka ye|skaúuh' kuq;a fuu fldñIka iNdj ckudOHhka u.ska y|qkajk ,oafoa zW.;a mdvï yd ixyss|shdjZ hk kñks' fuu mßj¾;kfha È jvd;a ckms%h jq W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj hk kuu mdúÉÑ lf<uq'
12 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
m;%fhys kshuhka hgf;a mÍlaIKhg Ndckh lrkq ,enQ lreKq j,ska lsishï
lreKlg wod< tn÷ hï fjk;a ks¾foaYhka lsÍu'10
2010 cqks 06 Èk m%ldYhg m;a l< .eiÜ ksfõokhg wkqj W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka
udkj whs;sjdislï yd udkùh kS;sh W,a,x>Kkh lsßu ms<sn| úNd. lsßu wfmalaId
fkdl<d muKla fkdj wmrdOlrejka wêlrKh bÈßhg f.k tau o n,dfmdfrd;a;=
fkdúh' wks;a w;g W.;A mdvï yd ixys|shd fldñI iNdj o by; ls m%Yak úpdrkq msKsi
ish wêldßh w¾: l:kh fkdlf<dah' kuq;a fuu fldñIka iNdfõ ixhq;sh n,k l< th
mqÿuhg ldrKhla fkdfõ'
fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd jqfha ysgmq kS;sm;sjrhd jk w;r Tyq ish rdcldß iuh ;=<
udkj whs;sjdislï kvqjla jYfhka w;sYhska jeo.;a jq 2006 ckjdß ui yuqÞ úiska Þúv
isiqka mia fofkl= iuq, >d;k ^;s%uf,a mxp mqoa., >d;kh& kvq úNd.h lvdlmam,a lsßu
ms<sn| úfõpk t,a, jqfjls'
W.;A mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj 2010 wf.daia;= ui fld<T È ish ieisjdr wdrïN
lrk ,È' fld<T ieisjdrhg wdKavqfõ fuka u yuqÞfõ ks,Odßkago" mqcH mlaIh yd mquqL
mqrjeishka we;=¿ 140 fofkl=g 2002 igka úrdu .súiqu yd foaYmd,k úiÿula
iïnkaOfhka .; hq;= mshjrhka ms<sn| woyia ±laúug wdrdOkd lrkq ,enqfjdah' fï
fndfyda fofkla j¾;udk rcfha wdOdrlrejka fuka u tys m%;sm;a;s iïnkaOfhka wkq.%yh
olajkafkda jq w;r Þúv cd;slhska 30 fofkl= yd uqia,sï cd;slhska 5 fofkl= yer wfkla
ish¿ fokdu isxy<fhda jQy'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka W;=re yd kef.kysr m<d;a j, o ieisjdr meje;ajq w;r
Bg iyNd.s jq nyq;rhla hqoaOfhka úkaÈ;hska njg m;a jqfjdah'
W.;A mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdfõ ld,h wjia:d foll§ §¾> lf<ah' 2011 uehs ui
ueo Nd.fha È flduidßiajreka ish jd¾;dj ckdêm;sjrhdg Ndr Èug iqÞkï jq wjia:dfõ È
ckdêm;sjrhd úiska fldñIka a iNdfõ ld,h ih uilska §¾> lf<ah' flduidßiajreka ish
jd¾;dj 2011 fkdjeïn¾ ui ksl=;a lsßug n,dfmdfrd;a;=j isák w;r we;a; jYfhka u
isÿfjñka mj;skafka rch;a t,a á á B ixúOdkh;a 2009 § isÿ lf<a hehs fpdaokd lrkq ,enq
hqoaO wmrdO iïnkaOfhka wka;¾ cd;sl mßlaIKhla meje;aúfï fhdackdj hg;a m;a lsßu
msKsi rchg ld,h ,nd Èu muKls'11
10
w;s.re ckdêm;s uyskao rdcmlaI( YS% ,xld m%cd;dka;s%l iudcjdÈ ckrch No CA/3/3/24, http://www.llrc.lk/images/stories/docs/Mandate%20English.pdf 11
2006 ckjdß 02 Èk ;s%l=Kduf,a uqyqÿ fjrf<a /È isá YsIHhka mia fofkl=g YS% ,xld wdrlaI yuqÞ Ng msßila úiska isÿ lrk ,o fjä ;eìula ksid YsIHhka mia fofkla ñh .sh w;r fofofkla ;=jd, ,eîh' mYapd;a urK mßlaIKfha È urKhg fya;=j fjä ;eìu nj;a bka ;sfofkl=g ysig fjä ;nd we;s nj;a wkdjrKh úh' mßlaIK meje;afjk w;r;=r ryia fmd,sish úiska yÈis kS;sh hgf;a wdrlaI f,alïjrhd úiska w;aika lrk ,o /ojqï ksfhda.hla u; ;s%l=Kdu, fmd,sisfha Wm mßlaIl yd úfYaI ld¾h n,ldfha
13 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkhla jYfhka miq.sh oYl foll muK ld,hla ;siafia YS%
,xldfõ udkj whs;sjdislï W,a,x>Khka ms<sn| kshdukh lsßu yd udkj whs;sjdislï
/l .eksu msKsi Woaf>daIKh lrk ,oafoah' úfYaIfhka u miq.sh ld,h ;=< úúO wdKavq
úiska m;a lrk ,o mßlaIK fldñIka a iNd ms<sn| úfYaI wOHhkhla isÿ lrñka
m%dfhda.slj tu fldñIka a iNd i;HdfõlaIKhfy<sorõ lr .eksug;a " hqla;sh bgq lsßug
fuka u úkaÈ;hskag ydks mqrKh lsßug;a wiu;ajq wdldrh fy<sorõ lrk ,È' ;jo"
weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh miq.sh oYl fol uq¿,af,a u udkj ysñlï úkaÈ;hska
njg m;a jq ;eke;a;ka f.a whs;sjdilï fjkqfjka lghq;= lf<ah' tys È jd¾;d jq udkj
ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j tla /ia lrk ,o f;dr;=re wkqj YS% ,xldfõ jOysxid
meñK úu" lDDr" wudkqIsl yd wjuka iy.; ie,ls,sj,g yd ovqjï j,g hg;a lsßu yd
jrÈka ksfÞia lsßu ms<sn| ft;sydisl fm< .eiaula ;sfnk nj meyeÈ,s j fmks hhs' fï
ksid YS% ,xldjg ks¾jHdc foaYmd,k úiÿula f.k taug kï úkaÈ;hskag hqla;sh"
i;HdfõlaIKh yd ydksmqrKfhka bgq l< hq;= nj wmf.a ms<s .eksuhs' fï l¾;Hjh
iïnkaOfhka W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIkaa iNdj YlH;djhlska hq;a hdka;%Khla
fkdfõ'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ ieisjdr ms<sn|j ckudOHhka ys m< jq jd¾;d
b;d ishqïj ksßlaIKh lsßfï È tlai;a cd;Ska f.a úoaj;a lñgqj úiska fuu fldñIka
iNdj ms<sn| l< ks.ukh by; ls ldrKd iu. uekúka .e,fma'
z W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIkaa iNdj msysg jkq ,nkafka 2002 igka úrdu .súiqfï isg
2009 uehs ui hqoaO wjidkh w;S;h úu¾Ykh lsßu ms<sn| rcfha by<u m%;sm;a;sh
jYfhks' fuu fldñIka iNdj YS% ,xldfõ .egqu ms<sn| cd;sl ixjdohla uq, msßug b;du;a
iqÿiq wjia:djla ks¾udKh lf<ah'12 tn|q ixjdohl wjYH;djh úfYaIfhka u úkaÈ;hska
úiska úúO ieisjdr j,È fmkajd ÿkafkah'
flfia fj;;a W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj ijdêk;ajh yd wmlaImd;sNdjh
ms<sn| cd;HkA;r m%ñ;Ska g wkql+, fkdúh' Bg fya;=j fuu fldñIka iNdfõ ixhq;sh yd
tys idudðlhska w;ru uq,a nei f.k ;snq .egqïh' W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj
fï olajd u ^2011 iema;eïn¾& tys wêldßh" tys l%ufõoh yd ffoksl lghq;= mj;ajd f.k
fin¿ka 12 w;a wvx.=jg .kakd ,È' lsisÿ fya;=jla bÈßm;a fkdfldg" kS;sm;sjrhd miqj ryia fmd,sishg iellrejka ksoyia lsßug ksfhda. l< w;r mÍlaIK w;r uÕ úh' 2006 iema;eïn¾ ui ysá wäfhau" ;%suf,a mxp mqoa., >d;kh we;=¿ nrm;< udkj ysñlï oyihla úu¾Ykh lsßug ckdêm;sjrhd úiska ckdêm;s fldñIka iNdjla m;a lf<ah' ñh .sh tla YsIHfhl= f.a mshd jk ffjoH r.swd¾ ufkdayrka fy,sorõ fkdl< ia:dkhl isg úäfhda leurdjla u.ska fuu fldñIka iNdj bÈßfha idlaIs ÿkafkah' tfia lsßug fya;= jqfha ish mq;d f.a >d;kh ms<sn| mßlaIK bÈßhg f.k hdug bÈßm;a úu ksid Tyqg t,a, jq ðú; ;¾ck ksidh' fldñIka iNd jd¾;dj ckdêm;sjrhdg ndr fok kuq;a lsis lf,l m%isO fkdlf<ah'(n,kak, úis jirl udhdj( YS% ,xldfõ mßlaIK fldñIka iNd (Index: ASA 37/005/2009) https://www.amnesty.org/en/library/asset/ASA37/005/2009/en/c41db308-7612-4ca7-946d-03ad209aa900/asa370052009eng.pdf 12
n,kak( weïkiaá bkag¾keIk,a- úis jirl udhdj( YS% ,xldfõ mßlaIK fldñIka iNd (Index: ASA 37/005/2009
14 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
.sh wdldrh wkqj cd;Hka;r udkùh yd udkj ysñlï kS;sh nrm;< f,i W,A,x>Kh l<
wjia:d ms<sn|j úu¾Ykhla lsßfï Wjukdjla m%o¾Ykh lf<ah' oYl .Kkdjla ;siafia È.a
.eiaiqk ck jd¾.sl hqoaOh g ;=vq ÿka .eTqre fya;= úNd. lsßula o fkdúh' fï fjkqjg
fldñIka iNdj ;uka m;a l< wdKavqfõ Wjukdj bgq lsßu ms<sn|j ±ä wjOdkhla fhduq
lr ;snqks' fï olajd W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj hqoaOfha wjidk wÈhf¾ isÿ
jqfha l=ula ±hs ksrdjrKh lr .eksu msKsi wjxl W;aidyhla ork njla fkdfmfka'
fomd¾Yjh úiska u nrm;< f,i W,Ax>Kh lrk ,o udkj whs;sjdislï ms<sn| úêu;a
wmlaImd;s úu¾Ykhla isÿ fkdflßK' úkaÈ;hska g Tjqka f.a wNsudkhg yd f.!rjhg
fya;= jk wdldrhg ie,lsula fkdjqjd muKla fkdj úkaÈ;hska wdrlaId lsßfï jev
ms<sfj<la o fkdúh'
iuia:hla jYfhka W.;A mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj fodaI iys;" n, iys; j.úfï
hdka;%K ms<sn| cd;Hka;r m%ñ;Ska g fkd.e,mqk hdka;%Khla jq w;r YS% ,xldfõ
ckdêm;sjrhd yd uyf,alï jrhd w;r j.úfï ls%hdÞuhla ms<sn| taldnoaO m%ldYkfhka
we;s lr .;a tlÕ;djhg o mriamrh'Z 13
W.;A mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdfõ ÿ¾j, wêldßh(
W.;A mdvï ms<sn| fldñIka iNdj n, iys; j.úfï hdka;%Khla jYfhka YS% ,xld rch
úiska yqjd olajkakg jEhï lrhs' tfy;a fuu fldñIka iNdj msysgqjk ,oafoa tn|q
wruqKlska fkdjk nj b;du;a meyeÈ,sh' uyskao rdcmlaI ckdêm;sjrhd by; ls fldñIka
a iNdj ia:dms; lf<a 2002 igka úrdu .súiqfï isg 2009 uehs 19 Èk isÿ jq .egqï j,ska
hïlsis ;eke;af;l=g w,dNhla isÿ ú kï Tjqkag ydks mqrKh lsßfï l%uhla ielisu
msKsi hehs m%ldY lrhs' tfy;a wÞ< .eiÜ ksfõokh ydks mqrKh hkafkka woyia lrkafka
l=ula±hs ksYaÑ; j i|yka fkdlrhs' tmuKla fkdj ±kg YS% ,xldfõ mj;sk ;;ajh wkqj
fohdldrhl lreKq fuys È jeo.;a fõ' m<uq jekak YS% ,xld wdKavql%u jHjia:dj hgf;a
jqj;a udkj whs;sjdislï W,a,x>Khla iïnkaOfhka jqj;a fY%IaGdêlrKh u.ska jkaÈ ,nd
.eksu b;du;a ÿIalr ld¾Hhla ú ;sìuhs' fojekak wka;¾ cd;sl kS;sh hgf;a .efkk
wmrdO iïnkaOfhka YS% ,xldfõ kvq úNd. b;du;a úr, úuhs' fun|q jd;djrKhl È fuu
fldñIka iNdj jkaÈ f.úu lrkafka flfia o hkak wúksYaÑ;h'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ wruqK zjkaÈ f.úuZ hehs i|yka l<;a " thska
woyia lf<a jkaÈ f.úu iïnkaOfhka kS;suh j.lsula we;s njo tfia ke;akï fjk
lsisjla o hkak meyeÈ,sj w¾: l:kh fkdlsßfuka we;a; jYfhka u ckdêm;sjrhd fuys
È woyia lf<a l=ula ±hs wmeyeÈ,sh'
cd;Hka;r udkj ysñlï yd udkùh kS;s uq,O¾u ms<sn| úia;rhla( 13
Úoaj;a lñgq jd¾;dj(úOdhl idrxYh v msgqj
15 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
hdj;ald,Sk l< jrÈka ksfÞia lsßu u¾okh lrñka udkj ysñlï wdrlaId lsßu yd
m%j¾Okh ms<sn| uq,O¾u ix.%yfha 8 jk uq,O¾uhg wkqj z wêlrK n,dêldßh ms<sn|
.egqï we;súu je<elaúu msKsi fldñIka iNd m;a lrk l,ays tls fldñIka iNdj,g
mjrk ld¾Hhka b;du;a meyeÈ,sj ks¾jpkh l< hq;= w;r lsisu wjia:djl È isú,a
mßmd,k fyda wmrdO wêlrKhka g wdfoaYlhla fkdúh hq;=h'Z kuq;a W.;a mdvï yd
ixys|shd fldñIka iNd wêldßfha fï ms<sn| j lsisjla i|yka fkdfõ'
tu 8 jk j.ka;sh ;jÿrg;a z mßlaIK fldñIka iNdjla úiska hïlsis mßlaIKhlÈ
tla/ia lrkq ,nk f;dr;=re miqld,skj wêlrK mßmd,kh msKsi iq/lsj ;eìh hq;=hZ
hkqfjka i|yka lrhs' ±kg uyckhd w;g m;a ú we;s f;dr;=re u.ska W.;a mdvï yd
ixys|shd fldñIka iNdj tn|q m%h;akhla ork njla fkdlshfõ' we;a; jYfhka u
m%o¾Ykh jqfha fuu fldñIka iNdj rcfha wdrlaI yuqÞ j,g tfrys fpdaokd iïnkaO
idlaIslrejkag ijka Èug mjd ue,slula olajk njhs'14
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNd wêldßh ilia lsßfï È uyck;dj yd úkaÈ;hska
iyNd.s lr fkd.eksu we;a; jYfhka u lK.dgqjg lreKls'15
fï ksid W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIfï flduidßiajrekag u ish fldñIka iNdfõ
úIh m:h yd ls%hdmámdáh ms<sn|j ;SrKh lsßu ndr úh' fldñIkaa iNdfõ nyq;rhla
idudðlhska YS% ,xld rdcH fiajhg wh;a jq by< fmf<a ysgmq rdcH fiajlhska fj;s' Tjqka
f.ka jeä fofkla hï hï wjia:dj,È j¾;udk rch wdrlaId lsßu msKsi rch fjkqfjka
fmks isáñka rchg tfrysj t,a, jk hqoaO wmrdO fpdaokd j,g ms<s;=re iemhqfjda o fj;s'
fï ksid tn|q ;eke;a;ka fun|q fldñIka iNdjlg m;a l< úg by; úia;r l< wdldrfha
wdrlaIdldß ms<sfj;la wkq.ukh lsßu mqÿuhg ldrKhla fkdfõ'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ ieisjdr úYaf,aIKh lssrsfï È flduidßiajre ish
wêldßh wka;¾ cd;sl udkj whs;sjdislï yd udkùh kS;sh W,a,x>Kh lsßu ms<sn| hqla;sh
bIag lsßula jYfhka w¾: l:kh fkdlsßug m%fõYï jqy' óg mriamrj" YS% ,xldfõ
ckjd¾.sl .egqug ;=vq ÿka ksOka.; fya;+ka ms<sn|j uyckhdf.a yd rdcH ks,Odßka f.a
u; úuisu;a" 2002 igka úrdu .súiqu lvdlmam,a úug fya;=" yd ckjd¾.sl .egqu wdYS%;
14
YS% ,xldfjka msg uxj jdih lrk fndfyda fofkla fldñIka iNdj bÈßfha idlaIs §ug leue;a; m< kuq;a fldñIka iNdj ta lsis flfkl=g idlaIs Èu msKsi wdrdOkh fkdlf<ah' 15 hdj;a ld,Sk lrk ,o uq,O¾uhka ys 6 jk uq,O¾uh(z yels;dla ÿrg i;HdkqfõIK fldñIka iNdjla msysgq úug ;SrK ;srKh lrk l,ays tu fldñIka iNdfõ wêldßh yd ixhq;sh ;SrKh l< hq;af;a úkaÈ;hska yd Èú .,jd .;a ;eke;a;ka we;=¿ mq¿,a ck;d u; úuisulska wk;=rejh' úfYaIfhka u iudk;au;d uq,O¾uh mokï fldg f.k ldka;d ksfhdackh iy;sl l< hq;=h' 6 jk uq,O¾uh( udkj ysñlï wdrlaId
lssßu yd m%j¾Okh u.ska jrÈka ksfÞdia lsßu uev,Su United Nations, E/CN.4/2005/102/Add.1, 8 February
2005http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G05/109/00/PDF/G0510900.pdf?OpenElement
16 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
.eg¿ ms<sn|j idlaIs /ialsßu" WÞyrKhla jYfhka ksjdi ms<sn|j f;dr;=re úuid ne,su
jvd;a m%dfhda.sl hehs flduidßia jre l,amkd l< nj fmfka' fldñIka iNdj bÈßhg
idlaIslrejka b;d úYd, ixLHdjla w;=reoyka jq yd kvq mejßulska f;drj r|jd f.k
isák ish ld,;%hka yd {d;Ska ms<sn| meñKs,s l< l,ays fldñIka iNdj jydu tls
;eke;a;kag wjYH f;dr;=re yd uqK .eisï i|yd úêúOdk i,iajk ,È' kuq;a fï ish¿u
mshjrhka udkj ysñlï yd wka;¾ cd;sl udkùh kS;sh W,a,x>Kkh l< wmrdOlrejka
y|qkd .eksu yd Tjqkag wêsfpdaokd bÈßm;a lsßug jvd fuh yd;amsiska u fjkiah'
is' wd¾' o' is,ajd" iNdm;sjrhd jYfhka 2010 wf.daia;= ui 11 jk Èk" fld<T mej;s
fldñIka iNdfõ iudrïNl W;aijfha È ish wêldßh yd wruqK meyeÈ,s lsßug W;aidy
orñka fïfia m%ldY lf<ah' z w;s.re ckdêm;sjrhd úiska m;a l< fuu fldñIka iNdfõ
m%Odk ld¾H jkafka 2002 igka úrdu .súiqu wid¾:l úug ;=vqÿka ksoka .; fya;= y|qkd
.eksu yd tls .súiqu lvdlmam,a úug Þdhl jq ;eke;a;ka yd lKavdhï y|qkd .eksu;ah'
fojkqj" w;S; w;a±lsï ;=,ska fun|q isÿúula h<s isÿ fkdúu msKsi wmg W.; yels mdvï
ljf¾±hs y|qkd .eksu¦
f;jkqj" b;du;a jeo.;a wruqK kï" ish¿ cd;Ska w;r cd;sl tld.%;djh yd ixys|shdj
iy;sl lrkq msKsi YS% ,xldj iduldñ yd fi!Nd.Hu;a hq.hlg wj;s¾K lsßug wjYH
fhdackdj,shla ilia lsßu¦
wmf.a ieisjdr yd úu¾Ykhka ck;d flakaÞSh fjhs' tu ia:djrfha isg wm uyck;djg
fldñIka iNdfõ wêldßh wÞ< ldrKd iïnkaOfhka iyNd.s jk fuka wdrdOkh lruq'
óg wu;rj fuu fldñIka iNdj hqoaOfhka msvdjg m;a m%foaYhka ys o ieisjdr meje;aúug
;SrKh fldg we;' fuu ;SrKh .kakd ,oafoa tlS m%foaYj, ck;djg ish ÿla .ekú,s
bÈßm;a lsßug wjia:djla ,nd Èu;a" w;S;fha È fuka u j¾;udkfha §;a" úfYaIfhka u
hqoaOfhka miq Tjqka uqyqK fok .eg¿ yÿkd .eksug;ah'16
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka W;=re m<df;a ish m%:u ieish jjqkshdfõ mj;ajkq ,enq
wjia:dfõ È" iNdm;sjrhd idlaIslrejka f.ka zw;S;h wu;lZ lrk fuka b,a,d isáñka" ish
fldñIkaa iNdjg ish orejka f.a wOHdmkh" ffjoH myiqlï yd ksjdi myiqlï ms<sn|j
lreKq bÈßm;a lrk fuka b,a,d isáfhah' iNdm;sjrhd ;u ÿla .ekú,s w;r udkj ysñlï
W,a,x>Kh úï ms<sn|j l:d fkdlsßug m%fõYï úh' tfy;a idlaIslrejka fndfyda fofkla
fuu b,a,Sug msgqmd hñka w;=reoyka jq yd kvq úNd.hlska f;drj w;awvx.=fõ ;nd f.k
16
fldñIka iNd iNdm;sjrhd f.a wdrïl foaYkh- (LLRC/PS/11-08-10/01), 1 msgqj
17 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
isák ish ld,;%hka yd {d;Ska ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a lsßug fuu ieisjdr wjia:djla lr
.kakd ,È'17
ukakdru moúfha w.ro .=re rdhamd fcdaYma ysñmdKka 2011 ckjdß ui fldñIka iNdj
bÈßfha fmks isáñka ish m%foaYjdiska úiska uqyqK mE yd uqyqK fok úúO udkj ysñlï
.eg¿ iu. w;=reoyka jqjka" wêlrK ndyH >d;k j,g f.dÿre jqjka yd /oúhka ish
.Kkl f.a kdu f,aLkhla o bÈßm;a lrk ,È' w.ro .=re ysñmdKka fuu jOysxid yd
lDDr" wudkqIsl iy wjuka iy.; ie,ls,a,g hg;ajqjka ms<sn| fuka u hqoaOfha wjidk
wÈhf¾ È isÿ jq i;H isÿúï ms<sn| o jd¾;d lf<ah' fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd ish
w;=re jd¾;dj yd tys ks¾foaY bÈßm;a lrñka w;a wvx.=fõ r|jd ;nd .eksu" bvï yd
NdIdj ms<sn| .eg¿ ms<sn|j Ⱦ> jYfhka idldpPd lrkq ,enqj;a" w.ro .=re;=ud úiska u;=
lrk ,o wdKavqfõ yuqÞ úiska isÿ lrk ,o udkj whs;sjdislï W,a,x>Kkhka lsisjla .ek
i|yka lsßug wiu;a jqfhah'
2011 ckjdß ui Èu ukakdrfï Èu idlaIs ÿka ;j;a idlaIslrefjla fldñIka iNdj bÈßfha
fmks isáuka wêlrK ndysH >d;k yd n,y;aldr w;=/oyka lsßï ms<sn|j úu¾Ykh lrk
fuka b,a,d isáfhah' Tyq ;jÿrg;a w;a;fkdau;slj isrNdrhg .eksu yd ck j¾. w;r
f.dv kef.k wúYajdih ms<sn| j o fldñIka iNdfõ wjOdkh fhduq lrñka fldñIka
iNdfõ ks¾foaY rch úiska fldmuK ÿrg ms<s .ksú±hs iel my< lf<ah' mqÿuhg ldrKhla
fkdjqj;a flduidßiajre ish wêldßh b;du;a ,>q fldg ie,l= ksid Bg m%;spdr ±la jq
fldñIfï iNdm;sjrhd z Tn f.a Ⱦ> foaYkh wmg Wmldr fkdfjhs' ±k .eksug wjYH
ÿla .ekú,s yd Bg úiÿï fudkjdo hkakhsZ hkqfjka lSug miqng fkdùh'18
;jÿrg;a" ckdêm;sjrhd úiska W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj iïnkaOfhka"
mÍlaIK fldñIka iNd mkf;a 14 jk j.ka;sfhys úêúOdkhka wod< úh hq;= hhs
m%ldYhg m;a lsßu u.ska idlaIslrejkag úfYaI wdjrKhla ,nd fok ,È' by; ls 14 jk
j.ka;shg wkqj fuu fldñIka iNdjg ,sÅ;j fyda jdÑlj hï lsis ;eke;af;la úiska
bÈßm;a lrkq ,nk idlaIshla iïnkaOfhka isú,a fyda wmrdO wêlrKhl§ lsisÿ mshjrla
.eksu" wês fpdaokd bÈßm;a lsßu l< fkdyelsh' tfiau fuu mßlaIK fldñIka iNdj
bÈßfha ;nk ,o hï lsis f;dr;=rla iïnkaOfhka isú,a fyda wmrdO wêlrKhlÈ wês-
fpdaokd bÈßm;a lsßu fkdl< yels úh'
fuf,i ckdêm;sjrhd úiska fldñIka iNd msysgqúfï mKf;a 14 jk j.ka;sh hg;g W.;a
mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj m;a lsßfuka" fuu fldñIka iNdjg bÈßm;a lrk ,o
idlaIs iïnkaOfhka ;jÿrg;a ls%hd lsßu j<lajkq ,eìk' fï ksid W.;a mdvï yd ixys|shd
17
fldñIka iNd jd¾;d- Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h jjqkshdj 2010 wf.daia;= 14 http://www.llrc.lk/images/stories/docs/August2010/District_Secys_Office-Vavuniya-14.08.2010.pdf 18
fldñIka iNd jd¾;d- idlaIs wxl 4- ukakdrï Èia;s%lalh 2011 ckjdß 8 19 msgqj
18 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
fldñIka iNdjg cd;Hka;r udkj ysñlï yd udkùh kS;sh W,a,x>Kh lsßu iïnkaOfhka
;jÿrg;a lsisÿ wêlrK ls%hd ud¾.hla .; fkdyels úh'
ish¿u rdcHhka wka;¾ cd;sl kS;sh hgf;a .efkk wmrdO" wêlrK ndyH >d;k yd
w;=reoyka lsßï o we;=¿j wmrdO iïnkaOfhka pqÈ;hskag wês-fpdaokd bÈßm;a lsßu yd
ovqjï meñK úfï j.lsulska neÈ isá;s' wka;¾ cd;sl kS;sh hgf;a by; ls wmrdO i|yd
fmdÿ iudjla §u ;ykï jk w;r tuÕska udkj whs;sjdislï úkaÈ;hskag hqla;sh"
ydksmqrKh yd i;HdkqfõIK whs;sh wysñ lsßula f,i ms,s .efka'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ msysgqúu yd ls%hd mámdáh isÿjkafka ÿn,
j.úfï hdka;%Khla ìys lsßfï jgmsgdjla ;=,h' óg fmr m;a lrk ,o udkj ysñlï
W,a,x>Khka mßlaId lsßug m;a l< mßlaIK fldñIka iNd úiska mßlaIKhg ,la l<
udkj whs;sjdislï iïnkaOfhka hqla;sh bgq fkdjqfha foaYmd,k n,dêldßh úiska
tjekaklg bv fkdÿka fyhsks' weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh lsisu wjia:djlÈ
úfYaIhlska f;drj iïmq¾K iudjla fyda fldkafoais iys; iudjla tfia ke;akï tn|q wka
wdldrhl mshjrhka u.ska jrÈka ksfÞia lsßu" i;HdkqfõIKh je,elaúu yd úkaÈ;hskag
mq¾K ydks mq¾Khla ,nd Èu wjysr lsßug iïmq¾Kfhka wkqu; fkdlrhs'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj fhdackd lrk ,oafoa;a ìysjqfha;a j.úfï
hdka;%Khla jYfhka wid¾Ól jk mßirhlh'w;S;fha È m;a lrk ,o mßlaIK fldñIka
iNd lsisjlg udkj ysñlï W,a,x>Khka iïnkaOfhka hqla;sh bgq lsßu msKsi lsisjla l<
fkdyels jqfha ta ta ld,hka ys n,fha isá md,lhska Bg bv fkdÿka neúks' ysá wäfha m;a
lrkq ,nk fun|q mßlaIK fldñIka iNd u.ska udkj ysñlï W,a,x>Khka iïnkaO
isoaëka ksrdjrKh lsßu wfmalaId l<;a foaYmd,k n,mEï yd idlaIslrejka g ksis
/ljrKhla fkdue;s lu ksid tu m%h;akhka o wid¾:l jqfhah'
miq.sh úisjir ;=< nyq;rhla udkj ysñlï W,a,x,>Khka lsis lf<l;a úu¾Ykh lsßula
fyda wêlrK ls%hd ud¾.hlg fhduq lsßula fyda fkdùh' wêlrK kvq úNd.hlg fhduq
l<;a tn|q kvqlrhka lsis lf<l;a wjidkhla fkd±lafldah' iellrejka idlaIs
W!k;djhka ksid ksoyia flßk¦ ;sfnk idlaIs fkdle|úK¦ mj;ajd f.k .sh kvqlrhka
Ⱦ> ld,hla ;siafia mj;ajd f.k hkq ,eìK¦ iuyr úg we;eï m%isoaO udkj ysñlï
kvqlrKhka ysÈ meñKs,s mlaIh kvq úNd.fhka bj;a úK¦ we;a; jYfhka u fuh isÿ
jkafka úu¾Ykhka yd kvqlrhka mj;ajd f.k hdu i|yd iïm;a fkdue;s lu ksid
fkdfõ' tfia ke;akï wdh;ksl Odß;dj fkdue;s lu ksidj;a fkdfõ' foaYmd,k
wêIaGdkhla fkdue;s lu ksidh' fuu ;;ajh ms<sn|j 2009 cqks udifha È m%ldYhg m;a l<
YS% ,xldfõ mßlaIK fldñIka iNd wid¾:l úu ms<sn| wOHhkfha È z^úis jirl udhdj
fyj;a YS% ,xldfõ mßlaIK fldñIka a iNdZ& keu;s .%ka:fha È
zYS% ,xldfõ mßlaIK fldñIka iNd hqla;sh ms<sn| hdka;%Khla jYfhka ls%hd;aul fkdfõ'
ckdêm;s fldñIka aiNd jkdys tlaflda ish foaYmd,k y;=rkag tfrysj mdúÑú lrkq ,nk"
tfia;a ke;a;ï rch úiska isÿ lrk ,o nrm;< udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn| j
fy<sorõ jk fpdaokdjka ys ier nd, lsßu msKsi fhdÞ .kq ,nk fïj,ula jYfhks'
19 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
wêlrK n,hla rys; fuu ckdêm;s fldñIka iNdj,ska n,dfmdfrd;a;= úh yels WmÍuh
kï úkaÈ;hskag i;H fy<sorõ lrkakg wjia:djla WÞ lr Èu muKsa' m%dfhda.sl jYfhka
iuyr wjia:d j,È úkaÈ;hska f.a mjq,a j,g uq,Huh jkaÈhla ,nd Èug fuu fldñIka
iNd iu;a ú we;;a" tu jkaÈ uqo,a o jkaÈ ,dNs mjq,a j,g ,eì we;af;a wkjYH m%udohlska
miqjh'19
wês fpdaokd bÈßm;a lsßug wiu;a úu(
1989 isg n,y;aldrfhka w;=reoyka lsßï oyia .Kkla ms<sn|j jd¾;d jq w;r" ckdêm;s fldñIka iNd
.Kkdjlska tlS meñKs,s ms<sn|j úNd. lrk ,È' wk;=rej Ⱦ> ld,hla ;siafia weg¾ks ckrd,a ld¾Hd,h
úiska wês-fpdaokd m;% ish .Kkla wêlrKh fj; f.dkq lrkq o ,eîh' tfy;a rcfha ixLHd f,aLk j,g
wkqj 2007 jk úg n,y;aldr r|jd ;nd .eksu fyda w;=reoyka lsßï ms<sn| jerÈlrejka jqfha 30 lg wdikak
ixLHdjls' weïkiaá bkag¾keIk,a fj; jd¾;d jk wkaoug 2007 miq n,y;aldr meyer .eksï yd
w;=reoykaúï ms<sn|j lsisÿ m%.;shla jd¾;d ú ke;'
;jo" jO ysxid meñKúu" lDDr" wudkqIsl fyda wjuka iy.; ie,ls,a,lg fhduq lsßu fyda ovqjï §u ms<sn|
iïuq;s mK;g wkqj wês-fpdaokd m;% ;asia fofkl=g tfrysj wêlrKh fj; f.dkq lrk ,o kuq;a
jerÈlrejka jqfha ;sfofkla muKs' wjidk kvq ;Skaÿj m%ldYhg m;a jqfha 2007 jk w;r 2008 cqks jk úg
;sia fofkl= ish¿ fpdaokd j,ska ksoyia lrkq ,eìK'^jeä úia;r i|yd n,kak(
ls%Id,s mskafgda- chj¾jOk( Study on Prevalence, Determinants and Causes of Torture and forms of
Cruel,Inhuman or Degrading Treatment or Punishment [CIDTP] in Sri lanka, published by Rehabilitation and
Ressearch Centre for Torture Victims [RCT] Denmark 2009 &
weïkiaá bkag¾keIk,a wOHkhka g wkqj isú,a jeishka >d;kh lsßu iïnkaOfhka wdrlaIl yuqÞjkag
tfrysj kvq mjrd we;af;a wjia:d foll È muKs' bka m<uqjekak ckudOH úiska uy;a m%isêhla ,nd ÿka
ls%Idka;s l=udriajdñ we;=¿ weh f.a mjqf,a idudðlhska yd fhfy<shla >d;kh lsßu ms<sn| kvqjhs'
^weïkiaá bkag¾keIk,a jyd ls%hd lrkak m%ldYk ASA 222/96 1996 iema;eïn¾ 20 & fojekak m<uq kvqj
;rï m%isoaêhla fkd,enq hdmkfha Þúv ldka;djla jq úis foyeúßÈ j,a,dhqoka ms,af,hs rdðks ÿIKh fldg
>d;kh lsßu iïnkaO kvq úNd.hhs' 2011 ud¾;= udifha È fuu kvq úNd.fha ;Skaÿj m%ldYhg m;a l< w;r
ú;a;slrejka jq fid,aÞÿjka ;sfokdg urKSh oKavkh kshu lrk ,È' fuu ;Skaÿjg tfrys j Tjqka wEmE,la
f.dkq lsßug kshñ;h'
oYl .Kkdjla ;siafia jrÈka ksfÞia lsßu mj;ajd f.k hk w;r" wK fok ks,Odßka ovqjï ,eìfuka o
ksoyia ú isá;s' WÞyrKhla jYfhka 1988 È >d;kh l< ks;s{ úchÞi ,shkdrÉÑ >d;kfha ú;a;slrejkag
l+uka;%Kh lsßu yd n,y;aldrfhka r|jd ;nd .eksu iïnkaOfhka 1991 È m%ldYhg m;a l< ;Skaÿj u.ska
,nd È ;snqfka w;aysgjq isr ovqjï muKs' 1995 m;a l< ng,kao fldñIka iNdfõ È h,s;a fuu isoaêh u;= jq
w;r ng,kafoys msysgqjd ;snq ryiH ia:dkhl È ks;s{ úchÞi ,shkdrÉÑg lDDr f,i jO ysxid muqKqjk ,o
nj fy<sorõ jq kuq;a ng,kao fldñIka iNdj úiska tu isoaêh iïnkaOfhka lsisÿ mshjrla fkd.;af;ah'
1989 yd 1990 È weô,smsáfha È mdie,a isiqka úis mia fofkl= >d;kh lsßu iïnkaO kvqfõ o l+uka;%Kh lsßu"
idjoH ukqIH >d;khla i|yd n,y;aldrfhka meyer f.k hdu iy r|jd ;nd .eksu hk fpdaokd i|yd jir
10 l isr ovqjï kshu lrk ,o w;r" wêshdpkfhka miqj yuqÞ fin¿ka i;r fokd iy uOH uyd úoHd,fha
uq,a .=rejrhdg ;jÿrg;a ovqjï kshu lrk ,o kuq;a hqoaO yuqÞfõ Wiia ks,Odßfhla jq ì%f.aäh¾ ,shkf.a g
úreoaO fpdaokd Tmamq lsßug ;rï idlaIs ke;s nj m%ldY lrñka Tyq ksoyia lrk ,È'
19
weïkiaá bkag¾keIk,a- úis jirl udhdj( YS% ,xldfõ mßlaIK fldñIka iNd (Index: ASA 37/005/2009)
20 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
2011 fmnrjdß ui tlai;a cd;Ska f.a úoaj;a uKAv,h bÈßfha È yd weïkiaá bkag¾keIk,a
úiska ixúOdkh lrk ,o m%isO /iaúul È fuka u 2011 cqks ui 3 jk Èk tlai;a cd;Sk
f.a /iaúul Èo" W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd úiska mqoa.,hskag
yd lKavdhï j,g tfrysj ;jÿrg;a úu¾Ykh lsßug iqÿiq meñKs,s yÿkd .kq we;ehs o"
tu isoaëka wefgdaks ckrd,a jrhd fj; fhduq lrkq we;ehs o m%ldY l< w;r ta iu.u
mßlaIK fldñIka iNd ieisjdrhka ys È ;jÿrg;a úu¾Ykh l< hq;= isoaëka lsisjla
wkdjrKh fkdjq nj;a lshd isáfhah' kuq;a ieisjdr jd¾;d wOHhk lrk l< fuu
m%ldYh wi;H fõ'
wka;¾ cd;sl kS;sh hgf;a miq.sh hqoAOfha È isÿ lrk ,o wmrdO úu¾Ykh lsßu yd
wêsfpdaokd bÈßm;a lsßu msKsi msysgqjd we;s wdh;khka úiska m%o¾Ykh lr we;s
ukafÞdaiaidys nj yd W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ wêldßhg wmrdO fpdaokd
bÈßm;a lsßfï n,hla mjrd fkd;sìfuka muKla fkdj fï olajd isÿlr we;s úu¾Ykhka
ys ÿ¾j,;ajh o ksid fuu mßlaIK fldñIka iNdj o i;HdkqfõIKh" hqla;sh yd
ydksmqrKh úkaÈ;hska g ,nd Èug wiu;a hdka;%Khla njg m;a ú ;sfí'
fldñIka iNdfõ iajdëk;ajh ms<sn| W!k;djh(
rdcH mlaImd;S;Ajh" W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ wkkH ,laIKhla jqfha
fya;+ka lsysmhla ksidh' tla w;lska udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn| j.úï fidhd
ne,sug fkdyels ;rug tys wêldßh mgq jqfhah' úfYaIfhka u rcfha yuqÞ úiska isÿ lrk
,o udkj ysñlï W,a,x>Kh jika lsßug bÈßm;a jq rdcH ks,Odßka u fuu fldñIka
iNdjg m;a lsßu fuka o fuu fldñIka iNdfõ ms<s .eksug le<,la we;s lrkq ,eìk'
WÞyrKhla jYfhka fldñIka iNdfõ iNdm;s jrhd jq is' wd¾'is' o is,ajd b;d jeo.;a
udkj ysñlï kvq folla jq ;s%u,fha mxp mqoa., ñksue/ï kvqj yd uq;=¾ ys iyk
fiajlhska 17 fokd >d;kh lsßu ms<sn| kvq úNd.hka ys È tu kvqlrKhka mj;ajd f.k
hdug fkdyels jk wdldrhg Bg ndOd lsßu lrkq ,enq ;eke;af;ls' fuu iuqy ñksuereï
fol we;=¿ udkj ysñlï W,a,x>Khka 16 úNd. lsßug 2006 ysá wäfha ckdêm;s
fldñIka iNdjla m;a l< kuq;a tys jd¾;dj lsis l<l;a m%isO lsßula fyda kvq mejßula
fkdlf<ah' fldñIka iNdfõ idudðlhska úiska is wd¾ is o is,ajd f.a foìä Wjukdjka
úfõpkh l< w;r tu yeisßu fldñIka iNdfõ iajdëk;ajhg yd m<Þhs njg ydkshla
hehs o m%ldY flf<ah'20
20
2006 fldñIka iNdj iïnkaOfhka kS;sm;sjrhd f.a N=ñldj i|yd lshjkak( weïkiaá bkag¾keIk,a úis jirl udhdj( YS% ,xldfõ mßlaIK fldñIka iNd (Index: ASA 37/005/2009)
21 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
tmuKla fkdj we;a; jYfhka u hqoaOh mej;=fka;a" úkaÈ;hska g njg m;a jqfha;a m%Odk
jYfhkau Þúv yd uqia,sï ck;dj jqj;"a fuu wgmqoa., fldñIka iNdfõ idudðlhska
nyq;rhla ^mia fofkla & isxy< mqreIhska jk njg j. n,d f.k ;snqks' tfuka u
idudðlhska jeä fofkla wdKavqfõ by< ;dkdka;r ±re mqoa.,fhda o jqy' iNdm;s is wd¾ is
o is,ajd ysgmq kS;sm;s yd fida,sisg¾ ckrd,a jrhdh' ckdêm;s ks;s{ wdpd¾h frdaydka
fmf¾rd úfoaY lghq;= ms<sn| wud;HxYfha ks;S WmfoaYl jrhdh' uydpd¾h lrekdr;ak
yÕj;a; wêlrK wud;HxYfha ysgmq iyldr f,alï jrhdh' tÉ tï ð tia m,sylaldr
tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha ysgmq ks;H ksfhdað;jrhd jk w;r uelaiafj,a mrK.u
uydêlrK úksYaphldrjrfhls'
mßlaIK fldñIka iNd ms<sn| tlai;a cd;Ska f.a uq,O¾u m%ldYkfha 7 jk uq,O¾uhg
wkqj z mßlaIK fldñIka a iNdj, idudðlhska m;a lsßfï È udkj ysñlï wysñúulg
f.dÿre úh yels ck fldgia yd ldka;djka ksfhdackh jk mßÈ m;a l< hq;=h hkqfjka
i|yka lrhs'
mßlaIK fldñIka iNd ms<sn| uq,O¾uhka ys 7 ^ta& j.ka;sh ;jÿrg;a
zhïlsis mßlaIK fldñIka iNdjla msysgqúfï È tys idudðlhska f.a ksmqK;ajh yd
wmlaImd;sNdjh ñkqï oKavla jYfhka ie,lsh hq;= w;r úfYaIfhka u udkj ysñlï
ms<sn| fuka u udkùh ks;Sh ms<sn| úfYaI{hska o m;a lsßug ie,ls,a,g .;
hq;=h'Zhkqfjka i|yka lrhs'21
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ idudðlhska w;r tlu Þúv cd;slhd jqfha uyd
NdKvd.drfha ysgmq f,alï yd uqo,a fldñIfï idudðl is pkauq.ïh' tlu ldka;dj jqfha
ufkdaydß rdukdoka jq w;r weh wêlrK wud;HxYfha kS;s flgqïm;a fomd¾;=fuka;=fõ
ksfhdacH kS;s flgqïm;a ks,Odßksh jqjdh' fuu fldñIka iNdfõ tlu uqia,sï cd;sl
ksfhdað;hd jqfha jD;a;Sh ks;s{jrfhl= jq ;dys¾ fudfyduâ ð*aßh' YS% ,xld udkj ysñlï
fldñIka iNdfõ ysgmq idudðlfhla jq Tyq fuu lkavdhfï udkj ysñlï ms<sn|
m%úK;ajhla iys; tlu ;eke;a;d jqfhah'
ieisjdrhka meje;aúug fmr yd miqj idudðlhska f.a woyia ±laúu u.sla fuu fldñIka
iNdj uOHia: yd iajdëSk fldñIka iNdj ls hkak ñ;Hdjla njg m;a lf<ah' ish
ieisjdrhka ys È Tjqyq hqoaOh iïnkaOfhka rcfha m%;sm;a;s yd ls%hdud¾. wdrlaId l< w;r
t,a'á'á'B ixúOdkfha jOysxid meñK úï ms<sn|j jeä wjOdkhla fhduq l< nj fmksk'
21hdj;ald,Sk lrk ,o zjrÈka ksfÞia lsßu ueäu msKsi udkj ysñlï wdrlaIdj yd m%j¾Okh u.ska ls%hdlsßuZ ms<sn| m%ldYkh( United Nations, E/CN.4/2005/102/Add.1, 8 February 2005
http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G05/109/00/PDF/G0510900.pdf?OpenElement
22 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
tu fya;=fjka rcfha yuqÞ úiska udkùh ks;SAh W,a,x>Kh lsßu ms<sn| jeo.;a m%Yakh
hgm;a flßK'22
tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha uy f,alïjrhd f.a úoaj;a lñgqj fï yd iudk u
úfõpkd;aul wjOdkhla fuu fldñIka iNdj ;=< is' wd¾' i's o is,ajd f.a N+ñldj
iïnkaOfhka fhduq lf<ah' ;jÿrg;a úoaj;a lñgqj fïfia o m%ldY lrk ,È'
zwka;¾ cd;sl kS;shg wkqj udkùh yd udkj ysñlï kS;sh ms<sn| W,a,x>Khka úu¾Ykh
msKsi msysgqjk òkEu wdh;khla wksjd¾fhka u iajdëk" wmlaImd;S yd m%úk lKavdhula
úh hq;=h' fuys È úfYaIfhka u iajdëk;ajh hkqfjka ljr wdldrhl fyda md,khlska
f;dr úu fuka u uyckhd tn|q wdldrfha iajdëk;ajhla tls mßlaIK wdh;kh i;= njg
iEysulg m;a úu o wjYHh'Z
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj .;a l<" idudðlhska ;sfofkl=g fldñIka iNdfõ
wruqKq yd .efgk ish fm!oa.,sl wêsu;d¾: ksid ;ukag iajdëkj yd wmlaImd;j lghq;=
lsßug ;sfnk bv m%ia:djka wysñ lr.;a w;r uyckhd ;+, o Tjqyq iajdëSk yd wmlaImd;
hehs ms<s .eksula we;s fkdúh' b;d meyeÈ,sju fï fpdaokdjg ,la jk tla ;eke;af;la tys
iNdm;sjrhdh' wfkla ;eke;a;d tlai;a cd;Saka f.a ixúOdkfha ks;H YS% ,dlsl ksfhdað;hd
hqoaOh mej;s wjia:dfõ rch ksfhdackh lrñka rcfha udkqIsl fufyhqu fjkqfjka fmks
isáfhah' f;jekakd úfoaY lghq;= ms<sn| wud;HxYfha cd;Hka;r kS;s WmfoaYljrhd
jYfhka lghq;= lrñka u fuu fldñIka iNdfõ o fiajh lf<ah'
Tjqka f.a wfkla iqÿiqlï ljfrla jqj;a" fun|q m%;súreoaO wNs,dIhka iys; ;eke;a;ka
cd;Hhka;r kS;sh úiska iajdëk yd wmlaImd;s f,i úu¾Ykh l< hq;= hehs ms<s .efkk
úIhla iïnkaO fldñIka iNdjl g m;a lsßu fkdiqÿiqh' ljr wdldrhlska ne¨j;a
ckdêm;sjrhd úiska u rcfha by<u ;k;=rej,g m;a l< fun|q ;eke;a;ka f.ka rcfha
ls%hdÞduh ms<sn| úfYaIfhka u udkj yd udkùh kS;sh W,a,x>Kkh lsßu ms<sn| iajdëk
yd wmlaImd; ;lafiarejla wfmalaId l< fkdyel'23
ñß.=jla jq j.úu(
W.;A mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj j.úfï hdka;%Khla jYfhka wid¾:l jkafka tu
fldñIka iNdj msysgqúu ixl,am .; lsßfï Èu olakg ,enqk W!k;djh ksidh' zw;S;fha
isÿ jq ish,a, b;sydihg ndr fokakZ hkak rcfha ia:djrh nj lsysm wjiaz:djl Èu nEka
22
kso¾Ykhla msKsi my; olajk ffjoH j¾Ordcd uy;d f.a idlaIsh n,kak http://www.llrc.lk/images/stories/LLRC_30.11_-_Dr._T.Vartharajah.pdf 23
kso¾Ykhla jYfhka n,kak( isßmd, m,sylaldr uy;d úiska mj;ajk ,o uydpd¾h fÊ B chiqßh .=KdkqiaurK foaYkh(mYapd;a hqoaO miqìu ;=< YS% ,xldfõ úfoaY m%;sm;a;sh( uefhka jD;a;slfhla jYfhka l:d lrñka fldñIka iNdfõ idudðlfhla jq isßmd, m,sylaldr uy;d zwdrlaIl yuqÞ úiska isú,a ydks yd fjk;a w;sf¾l ydks isÿúu je<elaúu msKsi udkùh wdrlaIK mshjrhka .;a njZ lshd isáfhah' ;jo" wfma yuqÞ Nghska yd foaYmd,k kdhl;ajh iemhq ckdêm;sjrhd YS% ,xldfõ iajdêm;Hhg yd tald.%;djhg ;snq ;¾ck j,ska fï rg uqojd f.k ks¾Ns; yuqÞ Nghska úiska h,s ia:dms; lrk ,oZ nj;a lshd isáfhah' Tyq ;jÿrg;a YS% ,xldfõ ksjdrK rdcH ;dka;s%l Wmdh ud¾. ksid tlai;a cd;Ska f.a wdrlaIl uKav,h ;=< lsisu l|jqrlg fkdne|s isáñka 2009 t,a á á B úfrdaê ls%hdkaú;hg úfoaY rgl ueÈy;a úu j<lajd .eksug wmg mq¿jka jq njg Woka wekSh' úoaj;a lñgq jd¾;dj 85 msgqj
23 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
lsx uqka f.a úoaj;a lñgqjg m%ldY fldg ;sfí' ta wkqj W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka
iNdj lsisu wjia:djl rcfha yuqÞjka ys fm!oa.,sl j.úï ms<sn| wjOdkh fhduq fkdlrk
,o w;r ta fjkqjg mqrjeishka wdrlaId lsßfï foaYmd,k j.lsï flfrys jeä wjOdkhla
fhduq lrkq we;'24
2011 fmnrjdß ui tlai;a cd;Ska f.a úoaj;a uKAv,h bÈßfha È YS% ,xldfõ kS;sm;sjrhd
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj úiska mqoa.,hskag yd lKavdhï j,g tfrysj
;jÿrg;a úu¾Ykh lsßug iqÿiq meñKs,s yÿkd .kq we;ehs o" tu isoaëka kS;sm;s jrhd fj;
fhduq lrkq we;ehs o m%ldY l< w;r ta iu.u mßlaIK fldñIka iNd ieisjdrhka ys È
;jÿrg;a úu¾Ykh l< hq;= isoaëka lsisjla wkdjrKh fkdjq nj;a lshd isáfhah'25 kuq;a
ieisjdr jd¾;d wOHhk lrk l< fuu m%ldYh wi;H fõ' WÞyrKhla jYfhka(
idlaIs wxl 6- kef.kysr m<df;a fp,a,kalkaä ys trdjq¾ m%dfoaYSh f,alï fldGdY
ld¾hd,fha meje;s ieisjdrfha È ldka;djla idlaIs foñka fïfia lshd isáhdh' z;u
ieñhd 2009 uehs ui 23 Èk hqoaO yuqÞj úiska w;a wvx.=jg f.k fudrlgdk hqoaO
yuqÞ l|jqf¾ r|jd ;nkq ,enqfõh' Tyq ksoyia lr .eksu msKsi 2010 Tlaf;d¾n¾ 11
jk Èk weh ish ksji Wlia fldg remsh,a 150"000 la ,nd f.k fudrlgdk hqoaO
yuqÞ l|jqr yd iïnkaOlï meje;ajq ;eke;af;l=g ish ieñhd ksoyia lr .eksu
msKsi tu uqo, ,nd fok ,È' fuu idlaIsldßh uqo,a ,nd .;a w;r ueÈhd ^±kg
ðj;=ka w;r ke;& f.a iy tls lmamï /f.k ish ieñhd ksoyia lsßug fmdfrdkaÿ
wmrdO mßlaIK fomd¾;=fïka;=fõ ks,Odßka fofokd f.a kï o ish idlaIsfha È
i|yka lf<ah'26
idlaIs wxl 8- uvl,mq Èia;s%lalfhka meñKs ;j;a idlaIsldßhla uvdm,a,ï ys
msysgqjd ;snq tia á t*a l|jqfrys ks,Odßfhla úiska 2009 fmnrjdß 19 Èk l=Tqrl
jev lrñka isáh È ish ieñhd n,y;aldrfhka meyer f.k f.dia >d;kh l< nj
;udg m%ldY l< njg idlaIshla bÈßm;a lf<ah'27
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj bÈßfha fun|q f;dr;=re wkdjrKh jqj;a
tu fldñIka iNdj ;jÿrg;a óg iudk f;dr;=re tla/ia lsßug fyda úfYaIfhka u
rcfha md¾Yjfhka isÿ lrk ,o udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn| rcfha j.úu
ia:dms; lsßug wiu;a jqfhah'
24
úoaj;a lñgq jd¾;dj fþo 279–80, 78 msgqj 25
úoaj;a lñgq jd¾;dj fþo 281, 78 msgqj
26
idlaIs wxl 6( ieis jd¾;d(2010 Tlaf;dan¾ 10 m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h tardjq¾ fpkal,a,ä' 27
idlaIs wxl 8( ieis jd¾;d(2010 Tlaf;dan¾ 9 Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h" uvl,mqj'
24 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
2 W.;a mdvï yd ixys|shd ieisjdr(
j.úu úu¾Ykhg ;snq wjia:djka .s,sys .sh ieá
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIfï ieisjdr b;d mq¿,a w¾:hlska .;a l< hqla;sh yd
j.úu msKsi wjYH idlaIs wkdjrKh lr .eksug ;snq lÈu bvm%ia:djla .s,sys hdula
njg m;a úu lKiai,a,g ldrKhls' idlaIslrejkag yd Tjqka f.a idlaIsj,g flduidßiajreka úiska olajk ,o flá
m%;spdr yd wkjOdkh u.ska idlaIslrejka ukafÞd;aidys lrjk ,oafoah' rcfha
ks,Odßka f.ka cd;sl wdrlaIl yuqÞ úiska isÿ lrk ,o wmrdO fpdaokd
iïnkaOfhka lsisÿ wNsfhda.d;aul m%Yak úpdrhla isÿ fkdúh' hqO l,dmfhka
meñKs idlaIslrejka úuisfï È hqoaOhg iïnkaOú isá fomd¾Yjh úiska u isÿ lrk
,o jO ysxid" n,y;aldr w;=reoyka lsßï jeks ldrKd iïnkaOfhka wmrdOlrejka
y|qkd .eksug flduidßiajre lsisÿ Wkkaÿjla fkd±la jqy' ;jo flduidßiajre
idlaIslrejka úiska bÈßm;a lrk ,o fpdaokd úu¾Ykhka lsßug wiu;a jqjd
muKla fkdj ;u mjq,a j, idudðlhska w;=reoyka úu jeks udkisl msvkhg ,la jq
idlaIsalrejka iu. .Kqfokq lsßfï È Tjqka flfrys b;du;a wkjOdkfhka yeisrek
nj o m%o¾Ykh lf<ah' iuia;hla jYfhka .;a l< ieisjdrhka ys È bÈßm;a l<
idlaIs iïnkaOfhka fldñIka iNdj úiska idlaIslrejka b;du;a ,>qfjka l< nj
fmksk'
idlaIslrejka úiska wkdjrKh l< nrm;< udkj ysñlï W,A,x>Khka
ms<sn| ksis ls%hd ud¾. .eksug wiu;a úu(
fld<ôka msg m%:u ieisjdrh mj;ajk ,oafoa 2010 wf.daia;= 14yd 15 hk Èk j,
jjqkshdfõ §h' t;eka mgka iEu ieisjdrhl Èu t,a á á B ixúOdkh yd rcfha yuqÞ
úiska isÿ lrk ,o nrm;< udkj ysñlï yd udkùh kS;sh W,a,x>Kh lsßu ms<sn|
idlaIs bÈßm;a lrk ,È' tfy;a 2010 iema;eïn¾ 13 Èk bÈßm;a lrk ,o W.;a mdvï
yd ixys|shd fldñIka iNdfõ w;=re jd¾;dj úiska fuu fpdaokd iïnkaOfhka lsisÿ
i|ykla we;=,;a fkdjqjd muKla fkdj j.úu ms<sn| ldrKh bÈßhg f.k taula o
olakg fkdúh' fï ish,a, mfil ,d fldñIka iNdj úiska idlaIslrejka úiska uq,a
ieisjdr j,È fmkajd fok ,o Ⱦ> ld,hla ;siafia fkdúiÞ ;snq .eg¿ flfrys
wjOdkh fhduq lrk ,È'
25 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
my; olajkq ,nkafka W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj bÈßfha
idlaIslrejka úiska bÈßm;a lrkq idlaIs igyka wdY%fhka tu fldñIka iNdfõ
ls%hdldß;ajh ms<sn| ixËsma; úYaf,aIKhls'28
idlaIslrejka úiska jd¾;d lrk ,o udkj ysñlï W,a,x>Khka
iuyrla(
n,y;aldrfhka w;=reoyka lsßï we;=¿ mqoa.,hka wd.sh w;la fkdue;s úu¦ w;a
wvx.=fõ ;nd .eksu yd hqoaOfha m%;sM<hla jYfhka we;s jq wd¾Ól wmyiq;d W.;a
mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj bÈßhg meñKs idlaIslrejka jeä fofkl= f.a
idlaIsj, moku úh' fndfyda idlaIslrejka g tla meñKs,a,lg jvd ;snqks' fuu
fldñIka iNdj bÈßhg meñKs idlaIslrejka úúO wdhqO ikakoaO lKavdhï yd
rcfha yuqÞ úiska isÿ lrk ,o udkj ysñlï W,a,x>Khka iïnkaOfhka lreKq
bÈßm;a l<;a wdrïNfha isgu fldñIka iNd idudðlfhda jeä wjOdkhla fhduq
lrk ,oafoa wd¾Ól wmyiq;djhka ms<sn|j idlaIs Èu msKsi Tjqka fm<Túugh'
wjikdjlg fuka fldñIka iNdj udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn| idlaIs
bÈßm;a l< idlaIslrejka f.ka jeäÿrg;a m%Yak lsßug Wkkaÿjla fkd±laúu ksid
nrm;< wmrdO .Kfha ,d ie,lsh yels udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j jeäÿr
úu¾Ykhlg w;a;sjdrula oud .eksug wfmdfydi;a jqy'
idlaIslrejka fndfyda fofkla w;a wvx.=jg .eksï" mjq,a idudðlhka meyer f.k
hdï yd n,y;aldr w;=reoyka lsßï iy ukqIH >d;k iïnkaOfhka rcfha yuqÞ
úfYaIfhka hqoaO yuqÞj yd fmd,sish ^úfYaaIfhka u úfYaI ld¾h n,ldh& fuka u
wdhqO ikakoaO foaYmd,k lKavdhï ^ lreKd lkavdhu29 yd B ms ä m30s fï w;r
lems fmkqks& fj; fpdaokd lf<ah'
hdmkfha wßhdf,a isg meñK idlaIs ÿka ldka;djla 2007 ckjdß udifha È
YS% ,xld hqoaO yuqÞ ks,OdÍka úiska ish mq;d w;awvx.=jg .;a nj;a miqj Tyq
w;=reoyka jq nj;a lshd isáfhah' fuu isoaêhg ish f,a,sh yd weh f.a orejka
;sfokd idlaIs or;s weh ;jÿrg;a lSjdh' 2009 cqks udifha È .ïuqka
28
fldñIka iNd fjí wvúfha olajd ;sfnk mqoa., yd ia:dk kduhka ,súfï È ,shk rgdj fuka u wlaIr jHkdi fodaI nyq,j olakg ,efí' fï ;;ajh wju lr .eksu msKsi mqoa., kdu yd idlaIs igyka wju Wmudkhla hg;g f.k tk ,È' ia:dk kduhka f.a lsisÿ fjkila isÿ fkdlf<uq' . 29 ysgmq t,a á á B kdhlfhla yd á tï ú ms mlaIfha wdrïNlhd o jk ksfhdacH wud;H úkhd.uq¾;s uqr,sorka fyj;a lreKd wïudka wdKavqfõ m%n, wdOdrlrefjls'
30 B,dï ck;d m%cd;ka;%jdÈ mlaIh jkdys wdKavqj iu. ikaOdk .; ú we;s Þúv foaYmd,k mlaIhls'
26 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
lsysmfofkla u ish mq;d ´rd¿ hqoaO yuqÞ l|jqf¾ isákjd ÿgq nj wehg lshd
we;'31
uvqys È idlaIs ÿka ;j;a ldka;djla ish ksjfia isá ieñhd 2008 È mdkaor 1 g
muK ;uka wjqreÿ oyhla muK fyd|ska okakd ryia fmd,sishg T;a;= imhk
;eke;af;l= meñK meyer f.k .sh nj lshd isáhdh'32
fj,a,kdhs ys isg meñK idlaIs ÿka ;j;a idlaIsldßhla ish mjqf,a
idudðlhska kdúl yuqÞ úiska mj;ajd f.k .sh uqr fmd,lÈ w;=reoyka jq
nj;a óg kdúl yuqÞj j.lsj hq;= nj;a lshd isáhdh'33ukakdrfï È idlaIs
ÿka ;j;a ldka;djla ish 23 yeúßÈ mq;d w;=reoyka úu iïnkaOfhka kdúl
yuqÞjg fpdaokd lf<ah'
uvl,mqfõ tardjq¾ ys idlaIs ÿka ;j;a idlaIsldßhla t,a á á B idudðlfhla
jq ish mq;d lsrdka ys msysá áútï ms ld¾hd,hg34 wkqhqla; msßila úiska
meyer f.k .sh nj lshd isáhdh'35
uvl,mqfõ tardjq¾ ys idlaIs ÿka ;j;a idlaIsldßhla úfoaY /lshdjlg hdug
iqÞkñka isá ish ÈhKsh we;=¿ mjqf,a idudðlhska mia fofkla meyer
áútïms mlaIfha idudðlhska úiska 2007 È meyer f.k .sh nj;a " fï
ms<sn|j tardjq¾ fmd,sishg meñKsa,s l< nj;a ta ksid áútïms idudðlhska ish
ksji mqmqrjd yßk njg ;¾ckh l< nj;a lshd isáhdh'36
idlaIslrejka úiska t,a á á B h o ish mjq,a idudðlhska n,y;aldrfhka
n|jd .;a w;r Tjqyq miqj tlaflda wd.sh w;la fkdue;s wh njg fyda
n,Odßka f.a w;awvx.=jg m;aúu isÿúh'
uq,;sõ Èia;s%lalfha f.dúfhla idlaIs foñka ish mjq, fmdlaldks j,
wj;ekaj isáh È t,a á á B h úiska ish ÈhKsh meyer .;a nj;a fjä
jeÈ widOHj frday,a .; j isá weh miqj hqoaO yuqÞj Ndrfha isákq
ÿgq wh isák nj;a lshd isáfhah'37
31 idlaIs wxl 2" hdmkh Èia;s%lal f,akï ld¾hd,h 2010 fkdjeïn¾ 11 32
idlaIs wxl 7" m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h uvq 2011 ckjdß 9 33
idlaIs wxl 2 yd 3" fj,a,dfkhs 2010 fkdjeïn¾ 14 34
úkhd.¾uq¾;s uqr,sorka úiska msysgqjk ,o Þúv ck;d úuqla;s fldá fyj;a á ú tï ms mlaIh t,a á á B ixúOdkfhka leä fjka jq lKavdhula jk w;r j¾;udk kdhl;ajh kef.kysr m<d;a iNd uydud;H ysgmq t,a á á B idduðlfhla jk tia pkaÞldka;ka úiska orhs' 35
idlaIs wxl 16( m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h( tardjq¾ m;a;=j fpkal,a,ä 2010 Tlaf;dan¾ 10 36
idlaIs wx; 19-m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h(tardjq¾ m;a;=j fpkal,a,ä 2010 Tlaf;dan¾ 10 37
idlaIs wx; 02-Èia;s%la f,alï ld¾hd,h( uq,;sõ 2010 iema;eïn¾ 20- LLRC/PS/20-09-10/01
27 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
uvl,mqfõ idlaIs ÿka ;j;a idlaIsldßhla ish mq;d 2006 jhi wjqreÿ
14 È t,a á á B h úiska meyer .;a nj;a Tjqka ish mq;d wjidk jrg
2008 È ls,sfkdÉÑ ysÈ ÿgq nj;a lshd isáfhah'38
ls,sfkdÉÑfha È idlaIs ÿka ;j;a ldka;djla ish mq;d 2008 cq,s ui
4jk Èk t,a á á B h úiska n,y;aldrfhka n|jd .;a nj;a miqj
yuqÞ Ndrhg m;a jq Tyq je,slkao hqoaO yuqÞ l|jqf¾ r|jd isák nj;a
lSjdh'39
fldñIka iNdj bÈßhg meñKs udhsï .ïudk j, jdih l< jeishka
hqoaOh ksid ;uka úiska w;aú|sk ,o ÿla .eyg lshd isáfhdah'
nq;a;, È idlaIs ÿka tla idlaIslrefjla 2009 fmnrjdß 21 Èk uq,shoao
.ïudkfha isÿ jq ld, fndaïn m%ydrhlska úm;g m;a jqjka g Wmldr
lsßug f.dia ;ud ìï fndaïnhlg f.dÿre jq nj;a rdcH fkdjk
ixúOdkhlska ;udg lD;su mdohla ,nd ÿka kuq;a rch lsisu Wmldrhla
fkdl< nj lshd isáfhah'40
ishT,dkavqfõ idlaIslrefjla 1995 fkdjeïn¾ ui t,a á á B úiska isÿ
lrk ,o iuqy >d;khla ksid ish mjqf,a idudðlhska ñh .sh wdldrh
lshd isáfhah'41
hdmkfha lhsÜia Èjhsfka mej;s idlaIs úNd.fha È ldka;djka ;sfofkla
2010 fkdjeïn¾ ui 14 Èk fI,a fjä m%ydr ksid ish ieñhka ñh .sh
nj lshd isáhdh'42
.=rek.¾ ys idlaIs ÿka idlaIslrefjla 1990 È t,a á á B h úiska ;uka
hdmkh k.rfhka msgux l< wdldrh úia;r lf<ah'43
uq,;sõ yd mÈxÑ idlaIsldßhla ;uka 1990 È ;kaksrEÜgq fj; meñK meh
úisy;rla we;=<; ;uka msgux l< wdldrh lshd isáhdh'44
iel lghq;= udkj ysñlï W,a,x>Khka iïnkaOfhka iel lghq;= wmrdOlrejka
iïnkaO jeo.;a idlaIs iemhq idlaIslrejka f.a wdrlaIdj yd wd;au .re;ajh flfrys
flduidßiajreka úiska olajk ,o fkdie,sls,su;aNdjh u;fNaohlg ;=vq fokakls'
38
idlaIs wx; 12-Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h( uvl,mqj 2010 Tlaf;dan¾ 9 39
idlaIs wx; 13-Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h( ls,sfkdÉÑh 2010 iema;eïn¾ 10 40
idlaIs wx; 05-m%dfoaYsh f,alñ ld¾hd,h( nq;a;, 2011 ud¾;= 26 41Ieisjdr jd¾;d-m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h( ishT,dkavqj 2011 ud¾;= 26 , 42
idlaIs wx; 5" 6 yd 7- Ydka; wkaf;daks foajia:dkh 2010 fkdjeïn¾ 14 43
idlaIs wx; 1-.=re k.¾ ixia;D;sl Yd,dj 2010 fkdjeïn¾ 10 44
idlaIs wx; 10-Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h( uq,;sõ 2010 iema;eïn¾ 20 , LLRC/PS/20-09-10/01
28 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
we;eï wjia:dj,È fuu idlaIslrejka f.a kï.ï W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka
iNdfõ fjí wvúfha m%ldYhg m;a lsßu tu idlaIslrejka m<s.eksug yd uyck
úfõpkhg f.dÿre úug bv yßk ,È' meyeÈ,sj u fun|q wjia:d je<elaúu msKsi
cd;Hka;rj ms<s.;a iïu;h jkafka ksis ls%hd ud¾.hlska f;dr j fun|q
idlaIslrejka f.a kï .ï fy<sorõ fkdlsßuhs'
fï iïnkaOfhka jeo.;a jk wfkla ldrKh kï fldñIka iNdj lsisu wjia:djl
idlaIslrejka úiska kï lrk ,o iellrejka f.a kï.ï fy<sorõ fkdlsßuhs'45
ukqIH >d;k(
ukqIH >d;k" W;=re yd kef.kysr m<d;a j, kS;sh yd iduh ì| jeáu ksid me;sß
.sh jHikh ixfla;j;a lrhs' hdmkfha fndfyda ld,hla kS;sh yd iduh ì| jeá
;snq w;r tl, wdrlaIl yuqÞ iy wdrlaI yuqÞjka iu. w;aje,a ne| .;a wdhqO
ikakO foaYmd,k lKAvdhï úiska jHdmdßlhska yd ksjeishka úúO fya;+ka u;
n,y;aldrfhka /f.k f.dia idjoH f,i >d;kh lrk ,o njg idlaIslrejka
úiska fpdaokd bÈßm;a lrk ,È' we;eï idlaIslrejka úiska ñksuereï ms<sn| idlaIs
imhk ,È' uyd ud¾. mfil tfia;a ke;akï ,|q lE,Ej, yuq jq u< l|ka ms<sn|
m%jD;a;s jir .Kkdjla ;siafia u Þúv ck udOHhka ys m%Odk ud;Dldjla ú ;snqfka
fuu miqìu ;+,h'
idlaIs wxl 8- fj,a,ks 2010 fkdjeïn¾ 8(46
idlaIsldßh( 2006 wf.daia;= 19 Èk uf.a ieñhd yd Tyq f.a ifydaorhka ;sfokd rd;s%
uqyqÿ hdug iqÞkï fjñka isáhd' tu wjia:dfõ uf.a ieñhd f.a ku jk uelais
hkqfjka yv .iñka jid ;snq bÈßmi fÞr lvd f.k hïlsis wdhqO ikakO msßila
f.g we;=,a jqkd' isú,a we|qfuka isá Tjqyq B ms ä ms mlaIhg yd hqoaO yuqÞjg wh;a
wh njg uu y|qkd .;a;d' Tjqka ;=jlal= ngh uf.a k<,g ;nd lE uqr fkd.ik
f,ig ;¾ckh lrñka ldurhlg oud jeiqjd'
rdukdoka uy;añh( ^mßj¾;l g& wef.a ieñhd f.a ku l=ulao@47
idlaIsldßh( ksjiska msg; isá uf.a uf.a jeäuy,a fidfydhqßh f.;a fn,af,ka
w,a,d f.g ;,a¨ lrñka ish¿ fokdgu f.g hk fuka ksfhda. l<d' fï w;r Tjqka
uf.a ieñhd;a fidfydhqrka fofokd;a m%Yak lsßug wjYH nj lshñka /f.k .shd'
45 WÞyrKhla jYfhka YS% ,xldfõ kS;sm;sjrhd úoaj;a lñgq iduðlhska iu. W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNd úiska lsisu wmrdOlrefjla yÿkd .;af;a ke;s nj i|yka lf<ah' úoaj;a lñgq jd¾;dj 281 msgqj yd 78 msgqj
46
fj,a,ks ieisjdrh- 2010 fkdjeïn¾ 14 47
fldñIka iNd ieisjdr jd¾;d fndfyduhl NdId mßj¾:l fj; fhduq lrk ,o m%Yak ljf¾o idlaIsldßh fyda idlaIsldre fj; fhduq lrk ,o m%Yak ljf¾o hkak meyeÈ,sj fjka fldg olajd ke;'
29 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
iNdm;sjrhd( ^ mßj¾;l g& ;u ieñhd iy wfkla wh isák ia:dkhla okafka ±hs
wikak'
idlaIsldßh( key
iNdm;s( ljqre yß Ujqka ÿgqjdo@
idlaIsldßh( key
iNdm;sjrhd( f,alïld¾hxYhg ish¿ f;dr;=re ,nd fokak'
idlaIs wxl 7( pdjdlÉfÉß ixialD;sl uOHia:dkh 2010 fkdjeïn¾ 13(48
idlaIsldßh( 2008 foieïn¾ 12 jk Èk isg uf.a ieñhd w;=reoyka j we;'
iNdm;sjrhd( Tfí ieñhd w;a wvx.=jg .;af;a ljÞ o@
idlaIsldßh( uu okafka key' tl ojila uy ? msßila weú;a jeg <Õ b| f.k
;ïì ;ïì lshd l:d l<d' uf.a ieñhd Tjqka ljq±hs ne,sug t<shg .shd' ñks;a;=
lsysmhlg ioaohla ke;s ksid wms;a t<shg .shd n,kak' t;fldg uu ±lald hqoaO
yuqÞ we|qfuka ieriqk oyhla myf,djla ú;r msßila uf.a ieñhd j weo f.k
hkjd' uqre.ka fldaú, <Õ hqoaO yuqÞ l|jqrla msysgqjd ;snqk w;r ieñhd /.;a ðma
r:h ta foig hkjd ud ±lald'
iNdm;sjrhd( fï msßi ljq±hs idlaIsldßh okakjdo@
idlaIsldßh( lsisu f;dr;=rla key'
iNdm;sjrhd( hïlsis flfkla Tfí ieñhd Bg miafia ÿgqjd o@
idlaIsldßh( key'
iNdm;sjrhd( Tfí ish¿ f;dr;=re '''''''''
idlaIsldßh( ish¿ f;dr;=re ±kgu;a È ;sfnkjd uu wdfõ fï ldrKh Tn;=ud
bÈßfha lshkak'
iNdm;sjrhd( fyd|hs wms ta .ek fidhd n,kak'
idlaIs wxl 9( iduÞk úksYaphlrefjl= jq idlaIslre hdmkh wßhdf,a m%dfoaYSh
f,alï fldGdYfha jdih lrhs' 2006 È ish .fï ys rdcldßfhys ksr; ú isá .%du
ks<Odßhd we;=¿ oi fofkl=g jeä msßila úúO wkaoñka >d;kh lrk ,oafoah'
Tyq fuu jekaoTq mjq,a j,g jkaÈ uqo,la f.úug fhdackd lf<ah'49
ukakdrï Èia;%slalfhys hqoaOfhys wjidk ld,mßÉfþofha È isÿ jq idjoH ukqIH
>d;k 166 l ,ehsia;=jla ukakdrfï w.ro.=re w;s W;=ï wdpd¾h rdhmamd fcdaYma"
úlag¾ iqfihs msh;=ud" fIaúh¾ lDDia msh;=ud" we;=¿ ksfhdað; msßi úiska W.;a mdvï
yd ixys|shd fldñIka iNdjg bÈßm;a lf<ah' tys È w.ro.=re;=ud idlaIs foñka
fïfia o lsfõh'
48
pdjdlÉfÉß ixialD;sl Yd,dj( 2010 fkdjeïn¾ 13 2010 LLRC/FV/13-11-10/02 49
idlaIs wxl 9( m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h( wßhdf,a" hdmkh 2010 fkdjeïn¾ 11
30 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
z fuh iïmq¾K ksjrÈ ixLHd f,aLk fkdfõ' hqoaOh ksid miq.sh wjqreÿ 30 ;+,;a
úfYaIfhka u 2007 isg 2009 hqoaOfha wjidk ld,mßÉfþoh ;+,;a ñksiqka oyia
.Kkla ðú;laIhg m;a jq nj jd¾;d ú we;' fuhska b;d úYd, ixLHdjla ukakdrï
Èia;s%lalfhka o fjhs' WÞyrKhla f,ig wmf.a Èfhdalsihg wh;a ;=kakqldhs ys
f,a,dka l=,ï ys wj;eka jqjka yg iyk ie,isfï fhÈ isá mßldrkað;a msh;=ud
2007 iema;eïn¾ 26 Èk >d;kh lf<ah' óg wu;rj" 1984 foieïn¾ ui 4 jk Èk
ukakdru-ueojoÉÑ uyd ud¾.fha 11 jk ie;emqï lKqj wi, isÿ lrk ,o iuqy
ukqIH >d;kh we;=¿ ukqIH >d;khka w;súYd, ixLHdjla is;du;du hqoaO yuqÞj
úiska isÿ tajdh' weiska ÿgq idlaIslrejka f.a idlaIsj,g wkqj 2009 uehs udihg fmr
mia udih ;+< ñksiqka oyia .Kkla >d;kh jq w;r bka hïlsis ixLHdjla ukakdrï
Èia;s%lalfhka o fjhs'50
jjqkshdfõ fpÜál=,ï ys isg meñKs idlaIslrefjla ;u mq;d t,a á á B h úiska
fyda t,a á á B kñka fmks isá lKavdhula úiska >d;kh l< njg idlaIs ÿkafkah'
idlaIs wxl 5(fpÜál=,ï m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h 2010 wf.daia;= 14(
idlaIslre( uu fuys meñKsfha fpÜál=,ï ys ldka;sk.¾ ys isghs' uu fuys
meñKsfha uf.a mjq, ms<sn|j l:d lsßug kuq;a fuu ieisjdrh foi uu n,d isáfha
f,dl= i;=glska' uf.a mq;d ksjiska meyer f.k f.dia lsf,da ñgrhla muK kqÿre
;ekl È fjä ;nd >d;kh l<d'
ufkdaß rdukdoka uy;añh( ljqo ta >d;kh lf<a@'
idlaIslre( Tjqka ;uka t,a á á B ixúOdkfhka lSj;a t,a á á B ixúOdkfha ku
mdúÉÑ lrñka fjk lKavdhulg;a fï foa l< yelshs' uf.a mq;d B ms ä ms
foaYmd,k mlaIfha m%ldYk wf,ú lrñka isá wjia:dfõ È Tyq meyer f.k f.dia
>d;kh l<d' ug Tyq f.a u< l| wdikakhg hdug bvla fkd,enqfka >d;lhska ta
jk úg;a isoaêh jq ia:dkfha /|s isá ksihs' uu wdfh;a tu ia:dkhg .sfha udi 8
lg miqjhs' uu fpÜál=,ï yd jjqkshd fmd,sia ks,Odßka iu. tu ia:dkhg hk úg
olakg ,enqfka ysia ln,la muKhs' ud;D Yßrfha tu fldgia jeäÿr mßlaIK msKsi
fld<T g hjkq ,enqjd' kuq;a wo olajd u ta .ek lsisÿ fydavqjdjla key' ryia
fmd,sish úáka úg weú;a m%Yak lrk w;r ;=r urK iy;slh ;sfí ±hs wykjd'
tfyu ke;akï ug fï fjä ;eìu l< mqoa.,hska y|qkd .eksug yels ±hs wykjd'
ug tal lshkak ney' fudlo uu okafka ke;s ksid' kuq;a .fï ñksiaiq okakjd'
kuq;a ta wh;a bÈßhg weú;a lshkak nhhs' Bg fya;=j f,aisfhka f;aareï .kak
50
w;sW;=ï wdpd¾h rdhmamd fcdaYma w.ro.=re;=ud úiska fok ,o idlaIsh Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h 2011 ckjdß 8
31 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
mQ¿jka' uu fï fldñIka a iNdfjka b,a,d isákafka uf.a mq;d f.a urK iy;slh
,nd fokak lsh,hs' ^ idlaIslre bj;a fjhs&
YS% ,xld hqoaO yuqÞj yd t,a á á B ixúOdkh úiska fndaïn fy<su(
hqoaOfha wjidk udi lsysmh ;+< frday,a we;=¿ isú,a ck;dj /È isá ia:dkj,g
fndaïn fy<Su udkj whs;sjdislï yd hqoaOh ms,sn| kS;suh úêúOdk j,g wkqj
b;du;a nrm;< jrola f,i i,lkq ,eìK'
oreiaudka jd¾;djg wkqj YS% ,xldfõ j.úu iïnkaOfhka ms<s.; yels idlaIs ;sfí'
z2008 iema;eïn¾ ui isg 2009 uehs udih f;la YS% ,xldfõ hqoaO yuqÞj úiska fndaïn
m%ydrhka fhdÞ .ksñka jkaksh wdl%uKh l< w;r tuÕska oyia ixLHdjla
ðú;Ëhg m;a jqy' jkaksfha isú,a jeishka uqÞ .eksu msKsi Èh;a lf<a hehs m%ldYs;
fuu udkqIsl fufyhqu jkaksfha Þúv jeishka b,lal lr .;a ol=fKa isxy<
fn!oaOhska f.a fufyhqul uqyqKqjr .;a;ls' 330"000 wdikak msßila wdrlaIs;
l,dmh kñka l%ufhka ixfldapkh jk N+f.da,Sh m%foaYfhys fldgq ú isá w;r tla
w;lska rcfha yuqÞ úiska t,a, l< fndaun m%ydr j,g f.dÿre jq w;r t;ekska m<d
hdug bv fkdÈ t,a á á B h úiska Tjqyq m%dK wemlrejka jYfhka ;nd .kakd ,È'
fuu ;;ajh jd¾;d lsßu msKsi udOHhka ork ,o W;aidyhka úúO Wml%u u.ska
je<elaúug rch iu;a úh'
hqoaO uqla; l,dmh kñka yÿkajk ,o l,dm ;=kl isú,a jeishka fldgq ú isá w;r
fuu l,dmhkag nr wú fhdÞ myr fkdÈug ;uka f.a ;snq tlÕ;ajh o W,a,x>Kh
lrñka rch úiska fuu l,dmhka g myr ÿka nj jd¾;dfõ' fuu fndaïn m%ydrhka
u.ska tlai;a cd;Ska f.a wdOdr fnÞ yeßfï iïnkaëAlrK uOHia:dkhgo" ;=jd,
lrejka yd wkd:hka /f.k hdug meñKs wka;¾ cd;sl r;= l=rei ix.ufha
keõj,g o ydks isÿ lf<ah' fuu m%ydrhka isÿ lrk ,oafoa tuÕska jk ydksh ms<sn|
fuka u tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkh yd r;=l=rei ixúOdkhka f.a wk;=re yeÕsúï
ueoh' hqoaOfha wjidk ld,mßÉfÉPfha È isú,a ck;djg jeä mqr ydks f.k fok
,oafoa rcfha yuqÞ úiska t,a, lrk ,o fndaïn m%ydrhka f.ks'
wdKavqj úiska l%udkql+,j igka fmruqfKa ;snq frday,a j,g m%ydr t,a, lf<ah' rch
úiska fuu frday,a msysgd ;sfnk ia:dk fyd|ska u ±k isá kuqq;a ta nj fkdi,ld
jkaksfha msysgqjd ;snq ish¿ frday,a j,g hqoaO yuqÞj úiska fudagd¾ yd wdÜ,ß m%ydr
t,a, flßk'Z51
±kg m%isoaO lr we;s f;dr;=re úYaf,aIKh lrk úg by; lS fpdaokd úNd. lsßu
fjkqjg flduidßiajreka jeämqr ld,hla .; lf<a rcfha hqoaO yuqÞ wdrlaId lsßu
msKsi fmks hhs' flduidßiajreka úiska rcfha idlaIslrejka iïnkaOfhka m%o¾Ykh
51
úoaj;a lñgq jd¾;dj úOdhl idrxYh 2 msgqj
32 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
lrk ,o fuu fjkia lï ksid wdKavqfõ yuqÞ úiska isÿ lrk ,o wmrdO
iïnkaOfhka idlaIs ÿka idlaIslrejka f.ka .eTqre yria m%Yak weisu fkdflrekq
w;r fyda tu fpdaokd t,a á á B ixúOdkh u; megúfï W;aidyhl fhÿk nj
fmks hhs'
tcd úoaj;a jd¾;djg wkqj úkaÈ;hska iïnkaOfhka flduidßiajreka f.a ie,ls,a,
lfGdar fuka u wjuka iy.; úh' isÿ jq udkj ysñlï yd udkùh kS;sh W,a,x>Kh
ms<sn| meñKs,s i,lk ,oafoa Wmydid;aul f,ih' we;eï úg úkaÈ;hska ish
fpdaokd wdrlaIl yuqÞ idudðlhskag tfrysj t,a, l< úg flduidßiajreka yeisß
;snqfka tn|q fpdaokd wi;H úh yels nj;"a idlaIslre mriamr úfrdaë lreKq bÈßm;a
lrk nj;a yeÕfjk mßÈh'52 WÞyrKhla jYfhka 2010 iema;eïn¾ 10 jk Èk
uq,;sõ ys È mj;ajk ,o ieisjdrfha È idlaIslrefjl= kdúl yuqÞ úiska tla;rd
wjia:djl È fndaÜgqjl .uka lrñka isá isú,a jeishka lKAvdhulg fjä ;enq
wjia:dfõ bka wg fofkl= ñh .sh nj m%ldY l< úg flduidßiajreka olajk ,o
m%;spdrh ±laúh yelsh'53
my; ±lafjkafka ;j;a tn|q kso¾Ykhls'idlaIs wxl 3( uq,;sõ m%dffoaYSh f,alï
fldÜGdYh 2010 iema;eïn¾ 20(54
idlaIslre( 2009 uehs 16 jk Èk uu uf.a mjqf,a wh;a iu. ngm,af,a isg
uq,a,jdlal,a yryd yuqÞ md,k m%foaYhg .uka lrñka isáhd' ud;a iu. uf.a
jeäuy,a ÈhKsh" weh f.a orejka fofokd iy nEkd isáhd' wms yuqÞ md,k m%foaYh
we;=f,a §;a fndaïn m%ydr j,g f.dÿre jqkd' wka;sfï È tla ;ekl È jeäuy,a ÿjg
;=jd, ú weh t;ku ñh .shd' ;j;a bÈßhg hk úg wdfh;a ld,;=jlal= m%ydrhlg
f.dÿre jqkd' ta fõ,dfõ uf.a jeä uy,a ñksìßhg ;=jd, jqkd' t;kg wdmq rcfha
yuqÞj uf.a ;=jd, jq ÈhKsh /f.k .shd'
m%Yakh( fuu myr Èï lf<a ljqo@
idlaIslre( fome;af;ka u l<d'
m%Yakh( ±ka Tnf.a ñksìßhka flda@
idlaIslre( wms bÈßhg .uka lrk fj,dfõ nEkd;a uÕ yerekd' msá miafika wdmq
wh lsõjd nEkd ;=jd, fj,d uerekd lsh,d' yuqÞj ndrhg .;a; ÿjg fudlla jqkdo
lsh,d okafka key' ug ±ka wjYH fï <uhd bkafka fldfyo lsh,d ±k .kak'
^ idlaIs ksu úh&
52
úoaj;a lñgq jd¾;dj 91 msgqj 53
by; jd¾;dj yd idlaIs wxl 1 Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h uq,;sõ 2010 iema;eïn¾ 20 , LLRC/PS/20-09-10/01 54
idlaIs wxl 3 Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h 2010 iema;eïn¾ 20 2010, LLRC/PS/20-09-10/01
33 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
idlaIs wxl 4( pdjdlÉfÉß ixialD;sl Yd,dj 2010 fkdjeïn¾ 13(55
idlaIslre( uf.a ieñhd yd mq;d mq;=l=vqbßmamq j, È fI,a m%ydrhlska ñh .shd'
iNdm;s( ta ljoo@
idlaIslre( 2009 ckjdß 22' ±ka ug b;sß fj,d bkafka ÿj,d fokakd muKhs' thska
tla ÿfjl=g;a <uhs fokafkla bkakjd' fï whg ðj;a fjkak úêhla key' fudlla
yß wdOdrhla wjYHhhs'
iNdm;s( wehg wjYH uq,H wdOdrhla' ^ jkaÈhla & Tõ wmsg ta .ek i,ld n,kak
mq¿jka' wehg lshkak wÞ< fmda¾u mqrj,d f,alï ld¾Hd,hg fokak lsh,d'
fndfyda idlaIslrejka fI,a m%ydrhka f.ka fíßu msKsi ;ekska ;ekg m,d .sh
wdldrh úia;r l< w;r tu úia;r fndfyda wjia:dj, b;du;a ixlaIsma; úh'56
mqkd.ß m%dfoaYSh f,alï fldÜGdYh( idlaIs wxl 4(
zfI,a fjä .yk fldg wms ;ekska ;ekg m,d .shd' tl ;ekl bo,d w¿;a ;eklg
.shdu wms fI,a fjä j,ska fífrkak t;k nxlrhla yÞ .kakjd' t;ekg fI,a
fjä .yk fldg t;kskakq;a mek,d hkjd' tfyu ke;sj fI,a fjä j,ska
fífrkak úêhla ;enqfka key'Z
fuu m,d hdfï È idlaIslre ish 17 yeúßÈ mq;d ñh .sh nj m%ldY lf<ah'
my; ±lafjk idlaIslre ;u mq;d t,a á á B ixúOdkh úiska meyer .;a nj;a
hqoaOfha wjidk wÈhf¾ È ;ud fmdlaldks j, iyk fiajd ,nd .eksug fm< .eis
isáhÈ fI,a fjä j,ska jeishka ñh .sh wdldrh ÿgq nj hdmkh kSrfj,a,s
ieisjdrfha È lshd isáfhah'
hdmkh kSrfj,a,s( idlaIs wxl 9(
z uf.a ðú;fha ljÞj;a wu;l fkdj isoaêhla ug Tn ieug lSug wjYHhhs' wms
mqlaldkS lshk m%foaYfha lsß msá ,nd .eksu msKsi fmda,sï .eis isák úg fI,a fjä
ksid b;d úYd, msßila ñh .sh yeá uu weia folska u ±lald' ;j;a wjia:djl t,a á
á B ixúOdkh úiska lEu wf,ú lrk ia:dkhl /|s isáh È t;kg;a fI,a fjä
m%ydr t,a, jqkd' t;k;a 30-40 ú;r ñh .shd' wms we;a; jYfhka u wd¾Ól jYfhka
fyd|g ysáh fmdfydi;a wh' wmsg ,Ekaâ udiagrhla" fckf¾grhla we;=¿ yeu
fohla u ;snqkd' wo wmsg ta ish,a,u wysñhs' wms ±lal foaj,a lsisÞl wu;l lrkak
ney' tajd wfma ysf;a /È ;sfnkjd'
f;d,al( idlaIslre leu;s o leurdjla bÈßfha idlaIs fokak'
55
ieisjdrh pdjdlÉfÉß ixialD;sl Yd,dj 2010 fkdjeïn¾ 13 , LLRC/FV/13-11-10/02 56
idlaIs wxl 4 m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h mqkdlß 2010 iema;eïn¾ 19
34 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
idlaIslre f.a ms<s;=r jqfha( isoaO jq foaj,a iïmq¾K we;a;' Tlafldau,a,d fïjd ±lald'
yx..kak fohla key'
mqkd.Í ys ieis jdrfha È tla idlaIslrefjl=g iúia;rd;aul idlaIshla Èug úr,
wjia:djla WÞjqfhah'
mqkd.Í m%cd Yd,dj- idlaIs wxl 5 ( 2010 iema;eïn¾ 19 Èk(57
wdKavqj ish udkqIsl fufyhqu wdrïN l<dg miafia wms uqlaldkï ys isg ls,sfkdÉÑ
me;a;g .uka l<d' ukakdrï m%foaYfha isg wj;eka jqjka o chdmqrï j,g meñK
miqj t;ekska ls,sfkdÉÑhg meñKshd' wms ls,sfkdÉÑ j, isáhÈ ld,;=jlal=" fI,a
fjä yd .=jka m%ydr j,g È.ska È.gu f.dÿre jqkd' fï ksid wj;eka jq wms
irKd.;hska f,ig mq,shkafmdl=K" jdfkaß yd jÜglÉÑ lshk m%foaY j,g .uka
l<d' fï wjia:dj jk úg t,a á á B mdlaIslhskag ol=Kg yd bkaÈhdjg wdrlaIs;j
m<d hkakg wjia:dj ,enqkd' t,a á á B mdlaIslhska fkdjq ;eke;a;ka yd t,a á á B
ksid ish orejka wysñ jq mjq,a j, idudðlhskag fuu m%foaYfhka msg;g hdug bv
ÿkafka key' t,a á á B h fï wjia:dfõ;a iEu mjq,lska u orefjla Tjqka f.a
foaYmd,k jHdmdrhg mß;Hd. lrk fuka ±kqï È ;snqkd' fuu orejka n|jd f.k
udihl mqyqKqjla j;a fkdÈ igka fmruqKg heõjd' fï w;r t,a á á B h fï
m%foaYfha isá ish¿u jev l< yels msßóka f.ka nxl¾ iEÈu we;=¿ fjk;a ld¾Hhka
i|yd ish Y%uh fok fuka ksfhda. l<d' fï wjia:dj jk úg ñksiqka ±ä f,i
l<lsß isá w;r úYd, udkisl lïmkhlska fm¿kd' iuyr ñksiqka t,a á á B
md,kfhka ñÈ rcfha md,k m%foaYhka g m,d .sh w;r tysÈ Tjqkag rcfha yuqÞ
úiska myr È ;snqkd'
fï wjia:dj jk úg ñksiqkag t,a á á B md,k m%foaYfha bkakjdo tfia;a ke;akï
rcfha md,k m%foaYj, bkakjd o lshk fo.sähdj we;s jqkd' ta w;r rcfha yuqÞj;a
fldhs hï wjia:djl fuys <Õd jkq we;ehs n,dfmdfrd;a;=jla o ñksiqka ;=< ;snqkd'
yenehs ta jk úg rcfha yuqÞ úiska myr Èu ksid fndfyda fofkla ñh .sh w;r
;j;a iuyrl f.a w;mh leä .shd' fndaïn m%ydr È.ska È.g u isoaO fjkak .;a;d u
úYajuvq yd O¾umqrï ys /È isá irKd.;hska t;ekska bj;a jkakg ;SrKh l<d'
wdKavqj fï w;r f;aúmqrï" iqjkaorïmqrï yd úYajuvq ys wdrlaIl l,dmhla
m%ldYhg m;a l<d' ukakdru" uq,;sõ yd ls,sfkdÉÑ ys /È isá ñksiqka fuu
wdrlaIl l,dmhg we;=<a jqkd' t,a á á B idudðlhska fuu msßia iu. wdrlaIl
l,dmhg we;=,a ú hqoaO yuqÞjg myr Èug mgka .;a;d' kuq;a wdKavqfõ yuqÞ fuu
wdrlaI l,dmfha /È isák nyq;rhla isú,a jeishka h hk ldrKh fkdi,ld fI,a
fjä m%ydr t,a, l<d'
57
ieisjdrh mqkdlß fmdÿ Yd,dj 201 iema;eïn¾ 19
35 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
rch úiska w¿;a wdrlaIl l,dmhla mqÿu;,dka yd jÜgfõ,a wdjrKh jk mßÈ mssysgq
jkq ,enqjd' uf.a woyi kï rch .;a fuu mshjßka isÿ jqfha t,a á á B hg
;jÿrg;a ñksiqka m<syla f,i mdÑÉÑ lrñka rchg myr fokakg bv lv i,id
Èula muKhs'
wdpd¾h frdydka fmf¾rd ( Tng úia;r lrkak mQ¿jka o rch úiska t,a á á B hg
uyck;dj ñksia m,syla f,i mdúÉÑ lrkakg bv i,id ÿkakd hkafkka woyia
lf<a l=ula o lshd@
idlaIslre( rch úiska f;aúmqrï" úYajuvq yd iqrkaÈmqrï lshk wdrlaIl l,dm
msysgqjd wfma ñksiqkag t;ekg hkak lsõjd t;k wdrlaIdj fyd|hs lsh,d' tfyu
ke;sj wmg bv ÿkakd kï wmsg u rcfha wdrlaIl l,dmhg hkak lsh,d fï ;rï
ÿla úÈkafka ke;=j wmg hkak ;snqkd'
wdpd¾h frdydka fmf¾rd( ta lshkafka ta m%foaYfha bkak isú,a jeishka g@
idlaIslre( ñksiaiq wdrlaIl l,dmhg .sfha wdKavqj ñksiaiqka g tys hkak lshmq
ksid' tys m%;sM<h jqfka t,a á á B h úiska tu m%foaYh jg lsßuhs' ug ysf;kafka
we;a;gu wdKavqj wdrlaIl l,dm msysgqúfuka lf<a t,a á á B hg wjia:djla
ÿkakd ;uka f.a wdhqO iu. m,d f.dia wdrlaIl ia:dkhlg hkak' .=jka m%ydr ksid
uf.a ;lafiarefõ yeáhg Èklg 350-650 isú,a jeishka ;=jd, ,enqjd' ;j;a 200 ú;r
ñh .shd' ñksiaiq lE<E ue|ska jjqkshdjg m<d hkak W;aidy l< úg t,a á á B h
uÕ /l isá fjä ;sínd ke;akï fmd,ams;s j,ska ;ä nEjd' rcfha yuqÞ j,g fï
f>daIdj wefyk úg Tjqka lf<a m<d hk isú,a jeishka f.a yv j,a Tiafia .=jka
m%ydr t,a, lsßuhs' fï wjia:dj jk úg uu yd uf.a mjqf,a Woúh wdmiq
iqrka§rïmqrï j,ska msg ú mqÿu;,dka m%foaYhg hkak ;SrKh l<d'
fudfyduâ ð*aß uy;d( Tng ksYaÑ; ju Èk jljdkq lsj yelso@
idlaIslre( 2009 ckjdß 19 jk Þhska miqj' tÈk ys rd;%s wms iqrka§rïmqrï t,a á á B
.%yKfhka ñÈ m,d hkakg ;e;a lrk úg Tjqka wmsg wK l<d rcfha
wdrlaIll,dmhg hk f,ig' miqÞ oyj,a jk úg wms wÉÑf;dagï lshk m%foaYhg
<Õd jqkd'wmsg olakg ,enqkd rcfha yuqÞ úiska wms isá m%foaYhg .=jka myr t,a,
l<d' ta m%ydr wdfõ rcfha md,k m%foaYh me;af;ka' fï fndaïn m%ydr ksid tÞ
ldka;djka 17 fofkla yd <uhska 6 fofkla ñh .shd' tÞ rd;s% wms fldfydu yß
wïn,kafldfldkdhs myq lr f.k brkamdf,hs lrd meñKshd' ta wdmq .ufka È wms
ika;l ish¿ foaj,a wmg wysñ jqkd' tal fldhs ;rï ÿIalr .ukla lsõfjd;a
lsf,dañgrhla hkak meh ;=kla .; jqkd' tÈk wms ;dr IsÜ j,ska wgjd .;a;=
wdjrKhla hg rd;%sh .; l,d' Wfoa ke.sg,d n,k fldg y;r jfÜ u u< ñkS
hka;ï Ndf.g j< oud ;snqkd'
wdpd¾h frdaydka fmf¾rduy;d( Tn lshkjd ñksj< j,a msß,d ;snqkd lsh,d' tajd
ljqre lrkak we;s lsh,d o Tn ys;kafka @
36 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
idlaIslre( fï yqÕla j< j,a yEfrkak we;af;a fndaïn m%ydr ksid' fndaïn m%ydr
j,ska ñksiqka ñh .shd u fï j< j,a j,g ou,d kslx mia álla Wäka ou,d ðj;a
fj,d bkak whg hkak jqkd' fï lshk m%foaYh t,a á á B md,k m%foaYhla' kuq;a
uu lshkak okafka key fï urK isoaO jqfka t,a á á B m%ydr ksid o ke;akï
rcfha myr Èï ksid o lsh,d lshkak okafka key'
iNdm;s( Th lshk m%foaYh t,a á á B md,k m%foaYhla kï hqoaO yuqÞj weú;a fï
urK isoaO lf<a fldfyduo@
idlaIslre(
tajd hqoaO yuqÞj úiska fl,ska u myr È,d isoaO jqk urK fkdfjhs' ld,;=jlal= fyda
.=jka fndaïn m%ydr ksid isoaO jqk urK' fï ;;ajh hgf;a ;uhs ñksiaiq t,a á á B
md,k m%foaYhla jq wïn,kafldak yd mqÿu;,dka olajd meñKsfha' ál ojila tys
iduldñ njla ;snqkd' fï m%foaYfha 12"000 muK /È isáhd' fï w;r wdKavqj fï
m%foaYh;a wdrlaIl l,dmhla f,ig kï l<d' kuq;a ta m%foaYfha lsisu f.dú;ekla
;snqfka key' iuyr wjia:dj,È t,a á á B h úiska wdydr mdk imhkq ,enqj;a tajd
mdúÉÑhg .kak neß ;rug krla fj,d ;snqfka' ñksiaiq we;a;gu ysáfha id.skafka'
îug c,h ;snqfka;a key' wÈkak weÿï ;snqfka key' tlu we|qu weo f.k ojia
.Kkla bkak jqkd'keõ j,ska imhkq ,enq wdydr mdk t,a á á B h úiska /f.k
.shd' brkmdf,hs lshk m%foaYfha t,a á á B h i;= fmd,a j;= ;snqkd' lkak fohla
ke;s ksid iuyr wh ta j;= j,g .syska fmd,a lvd f.k wdjd' miafia ta fmd,a
mdÑÑÉ l< wh f.ka t,a á á B h fmd<a j,g remsh,a 500-1000 w;r uqo,la wh
l<d' fmd,a lvkak .sh wh t,a á á B h úiska n,y;aldrfhka /f.k .shd' wm
úkao ÿla .eyg jpkfhka lshkak ney'
ál ojilska hqoaO yuqÞj fï wdrlaIl l,dmh wdikakhg <Õd jqk w;r t,a á á B
Ng msßia yd hqoaO yuqÞj w;r mr;rh wvq fjkak mgka .;a;d' t,a á á B h úiska
f.dv k.mq wekagkd l=¿kq fï m%foaYfha ;snqkd' yuqÞj fï wekagkd l=¿kq j,g
m%ydr t,a, lrkak mgka .;a;d' t,a á á B h;a m%;sm%ydr t,a, l<d' fï ksid
ojilg 300 ;a 400 ;a w;r msßila oskm;d ;=jd, ,enqjd' yuqÞj úiska fmdl=re
fndaïn o fy<kq ,enqjd' fï ksid ñksiqka g nxl¾ j,g ßx.kak jqkd' 2009 wms%fh,a
18jk Èk fï jf.a m%ydrhlska ufÕa ÿj;a ;=jd, ,enqjd' tla fjä WKAvhla weh f.a
uqyqkg jeÿk w;r ta ksid thdf.a lfÜ Tlafldau o;a .e,ú .shd' wo ta <uhd bf.k
.kakjd'
wdpd¾h frdaydka fmf¾rd uy;d'( yuqÞj Tnf.a ÿjg fjä ;nkjd Tn ÿgqjdo@
idlaIslre( Tõ uu ±lald'
wdpd¾h frdaydka fmf¾rd( fome;a;u fjä ;shd .kakjd' hqoaO yuqÞj is;d u;d u Tn
f.a ÿjg fjä ;nkakg ke;=j we;s' fome;a; u fjä ;shd .kak fldg tfyu
fjkak mq¿jka'
37 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
idlaIslre( Tõ' fome;a;u fjä ;shd .;a;d ;uhs' ta;a t,a á á B h fï wdrlaI
l,dmh we;=f,a b|,d fjä ;sh,d mek,d hkjd' kuq;a t,a á á B fhka m<s .eksu
g yuqÞj isú,a ck;djg fjä ;shkjd' fï ksid ydksh fjkafka ck;djguhs' tl
ojila t,a á á B h úiska .eìks uõjreka g yd ;s%fmdaI fokjd lsh,d ldka;dfjda
yd <uhs idudkHfhka tajd fnÞ fok ia:dkfha /ia ú isáhd' fï wjia:dfõ t,a á á
B idudðlfhda zfjdals fgdalsiaZ mdúÉÑ l,d' ta .=jka úÿ,s ix{d wkqj ls%hd l< yuqÞj
fuu ia:dkhg .=jkska myr ÿkakd' fï myr Èu ksid 40-45 ú;r ldka;dfjda iy
<uhs ;=jd, ,enqjd' ta jf.a u geñ,a ßyeì,sfÜIka ´.khsfYaIka lshk ixúOdkh
úiska <uhskag le| fnÞ fok uOHia:dkhla ;snqkd fï m%foaYfha' <uhs /ia fj,d
bkak fõ,djl t;kg;a yuqÞj m%ydr t,a, l<d'
uydpd¾h lreKdr;ak y`.j;a;( Tn fï ish,a, okafka fldfyduo @ Tn fï iEu
;eklu ysáhd o@'
idlaIslre( fï lshk isoaëka fjk fldg uu tu m%foaYfha isáhd'
uydpd¾h lreKdr;ak y`.j;a; uy;d ( fldhs ldf,a o@
idlaIslre( 2009 wms%fh,a udifha' uf.a ÿjg fjä jeÿkg miafia uu thdj mqÿu;,dka
frday,g we;=,a l<d' tu frday,a t,a á á B md,kh hgf;a ;snqk frday,la' t,a á á
B idudðlhska yd Tjqka f.a mjq,a j, whg tys úfYaI ie,ls,s ;snqkd' nrm;< f,âvq
;s%l=Kdu,hg kefjka f.k .shd' t;fldg t,a á á B idudðlhskag yd Tjqka f.a
mjq,a j, whg m%uqL;ajhla ,enqkd' uuj;a uf.a mjqf,a whj;a t,a á á B hg
iïnkaO ke;s ksid ÿjj ;s%l=Kdu,hg f.ks hkak frday,a ld¾h ukav,h Wkkaÿ
jqfka key' uu w;a fol Tiai,d jekaÞ fldfydu yß uf.a ÿj kefjka ;s%l=Kdu,hg
hjkak lsh,d' wka;sfï È ÿj kefjka ;%sl=Kdu,hg heõjd' thd t;kska lka;f,ag;a
miqj jjqkshdjg;a udre l,d'
uydpd¾h lreKdr;ak y`.j;a; ( Tnf.a ÿjg fjä jeÿfka ljÞo@
idlaIslre( 2009 wm%sfh,a 15 jk Þ' t,a á á B ixúOdkh ug uf.a ÿj ta ixúOdkhg
n|jkak b;d úYd, n,mEula l<d'
mrdl%u mrK.u uy;d( Tn m<d hoaÈ jeäfhka u mSvkh wdfõ t,a á á B fhka o
tfyu ke;akï rcfha yuqÞ j,ska o@
idlaIslre( wmsg yqÕla lror ;snqfka t,a á á B ixúOdkfhka' hqoaO yuqÞfjkq;a
lror fkd;snqkd fkdfõ' 2009 wm%sfh,a 24 jk Èk hqoaO yuqÞj mqÿu;,dka m%foaYhg
we;=,a jqkd'
wdpd¾h frdydka fmf¾rd( ug isoaO jqk foh yßhgu meyeÈ,sj ±k .kak wjYHhhs'
±ka Tfí ÈhKsh ;=jd, fj,d' t;fldg thd t,a á á B idudðlhska g yd Tjqka f.a
mjqf,a Woúhg muKhs frdayf,a mquqL;ajh fokafka' t;fldg Tng ÿjg m%;sldr
.kak ffjoHjrhdg jÈkak;a fjkjd' fldhs wjia:dfõ o t,a á á B ixúOdkh Tfí
ÈhKsh n|jd .eksug jEhï lf<a@'
38 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
idlaIslre( ta 2009 wms%fh,a 15;a 20 ;a w;r' Tjqka f.a W;aidyh ug j<lajd .kak
mq¿jka jqkd' tfy;a yqÕla whg tfia lrkak neß jqk ksid ta f.d,a,kag ;uka f.a
orejka wysñ jqkd'
wdpd¾h frdydka fmf¾rd( l,ska Tn lsõjd Tn Tjqkag nE.Em;a jqkd lsh,d'
idlaIslre( uu nE.Em;a jqfka tu frday, t,a á á B idudðlhska yd Tjqka f.a mjq,a
j, whg m%uqL;ajh ÿka frday,la ksid' ta ksid uu w;a fol tl;= fldg fÞia;rg
jekaÞ' wka;sfï È Tjqka ÿjj kefjka ;s%l=Kdu,hg msg;a l<d'
wm%sfh,a 23 fyda 24 jkÞ W±ik jk úg hqoaO yuqÞj mqÿu;,dka yd wïn,kafldakdhs
j,g we;=<a jqkd' hqoaO yuqÞ fjä ;sín;a wjidkfha È wmsj nxl¾ j,ska t<shg
wrf.k wdrlaIs; ia:dkhlg /f.k .shd' 25jkÞ wmsj ;j;a mjq,a .Kkdjla iu.
fpÜäl=,ï j,g /f.k .shd'
fï Tlafldau uf.a w;a ±lsï' ug u;l yeáhg lsõfõ'
YS% ,xld hqoaO yuqÞj úiska ±kqj;a u mqÿl=vqbßmamq frday,g 2009 fmnrjdß ui fI,a
fjä m%ydr t,a, l< njg fpdaokd t,a, fõ'58 fuu isoaêh weiska ÿgq idlaIslrefjla
jq ffjoH á' j¾Ordcd uy;dh' Tyq tu wjia:dfõ È mqÿl=vqbßmamq frdayf<a fiajfha
fhÈ isá rcfha ffjoHjrhd jq w;r hqoaOh ksu jq ú.iu Tyq rcfha wdrlaIl yuqÞ
úiska w;a wvx.=jg .kakd ,È' W.;a mdvï ixys|shd fldñIka a iNdj bÈßfha Tyq
idlaIs ÿka wjia:dfõ È Tyq f.ka fkdlvjdu m%Yak lrk ,oafoa t,a á á B yuqÞ
frday<a mßY%h yd ta wjg wdhqO ikakoaOj ia:dk .; ú isá wdldrh .ek ñi rcfha
yuqÞ úiska tu frday<g fndaïn fy<su ms<sn| fpdaokdj .ek fkdfõ'59 ^ ffjoH
j¾Ordcd w;a wvx.=fõ isáhÈ rch úiska ixúOdkh lrk ,o udOH idlÉPdjlg
fmks issáñka l<ska lrk ,o m%ldYhka g yd;amiska u m%;súfrdaê m%ldYhka isÿ lrk
,oafoah'&60
ffjoH j¾Ordcd yd flduidßiajreka fld<T mej;s ieisfha È isÿ jq idlÉPdfjka
Wmqgd .;a fldgia lsysmhla my; ±lafõ'
pkaÈrmd,a pkauq.ï uy;d( ffjoH j¾Ordcd Tn mqÿl=vqbßmamq frday,ska msg j .sfha
ljÞ o@
ffjoH j¾Ordcd( fmnrjdß 3 ke;akï 4 Wfoa'
pkaÈrmd,a pkauq.ï uy;d( tu wjia:dfõ È frday,g fI,a fjä m%ydr t,a, fjñka
;snqkd o@
58
n,kak z ms á fla frday,g YS% ,xld hqoaO yuqÞj úiska fndaïn fy,suZ úoaj;a lñgq jd¾;d 25-26 msgq 59
ffjoH á j¾Ordcd uy;d f.a idlaIsh( 2010 fkdjeïn¾ 30 , http://www.llrc.lk/images/stories/LLRC_30.11_-_Dr._T.Vartharajah.pdf 60
weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh( ffjoHjre i;r fofkla ksoyia( ;j;a tla wfhla wk;=f¾( (UA: 129/09 Index: ASA 37/020/2009) http://www.amnesty.org/en/library/asset/ASA37/020/2009/en/829e6aef-4a2a-4862-97dd-c8a40405b3bd/asa370202009eng.html
39 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
ffjoH j¾Ordcd( fmnrjdß 4 jkÞ wfma ksoyia Èkh' ñksiaiq w;r lgl:djla
;snqkd fmnrjdß 4 jk hqoaO yuqÞj mqÿl=vqbßmamq tÞg w,a, .kakjd lsh,d'fï lshk
Èk rd;s% mqÿl=vqbmamq wjg ta lshkafka ñg¾ 500 jf.a we;=<; ;o igka mej;=kd'
wdrlaIdj msKsi ñksiaiq frday,a mßY%h ;=< tla /ia jkakg mgka .;a;d' fïfia
meñKs msßi f.ka jeä msßil=;a frday,a ld¾H uKav,h;a nxl¾ we;+<g .syska ysáh
ksid ug nxlrhla we;=<g hkak neß jqkd' uu;a ;j;a fofofkl=;a wdrlaIs;
;dmamhla wi< /È isáhd' fI,a fjä m%ydr b;du;a <Õska u weiqk w;r fldhs fjf,a
yß tajd wfma T¿jg jefghs lsh,d;a ys;=kd'
pkaÈrmd,a pkauq.ï( t,a á á B h i;=j mej;s nr wdhqO fu;k ;snqkd o@ tajd
frday,ska fldmuK ÿßka o ;snqfka@
ffjoH j¾Ordcd( ug yßhg u lshkak ney' kuq;a frday, wdikakfha ;snqkd hehs
lshkakg mq¿jka'
iNdm;s( ±ka Tn lSjd frday< wdrlaIs; ia:dkhla ksid fikÕ tu ia:dkhg tla
frdla jq nj'
ffjoH j¾Ordcd( Tõ'
iNdm;s( t;fldg t,a á á B idudðlfhda frday<g we;=,a jqfka keoao@
ffjoH j¾Ordcd( idudkHfhka wdhqO ikakoaOj yd ks, weÿï we| f.k t,a á á B
idudðlhska g frday< mßY%hg we;=<a jkakg bv fokafka key' Tjqka frday,g
tkafka ;=jd,hla isÿ jqfkd;a muKs'
mrdl%u mrK.u uy;d( ñksiqka wdrlaIs; ia:dk lrd hdu t,a á á B úiska
je<elajqjdo@
ffjoH j¾Ordcd uy;d( t,a á á B md,k m%foaYhka f.ka msg;g hdug Tjqka f.a
wjir m;%hla ,nd .; hq;=hs' fuh ffjoHjrekag;a wÞ<hs' Tjqka fuu ;;ajh wka;su
fudfyd; olajd u mj;ajd .;a;d'
iNdm;s( ta lshkafka Tjqka f.a wjirhla fkdue;sj t,a á á B md,k m%foaYfhka
msg;g hk whg Tjqka fjä ;sínd@
ffjoH j¾Ordcd( uu tfyu isoaëka isÿ jq nj wid ;sfnkjd' kuq;a ljÞu;a weiska
±l key' mqÿu;,dka yd uq,a,sjhslald,a ys ñksiqka tfia l:d l<d'
mrdl%u mrK.u uy;d( yuqÞj úiska md,kh l< m%foaYhka g msg;aj hdu i|yd
wjir m;%hla ksl=;a lf<a l=uk mokula u; o@
ffjoH j¾Ordcd( iduld,hka ys È ta lshkafka hqoaOhg fmr Tjqka hïlsis idOdrK
fya;=jla i|yka l< hq;=hs' ^ ux., W;aijhlg( urKhlg hkdÈ jYfhka& fuh
ffjoHjreka g;a j,x.= kS;shla' kuq;a hqoaOh mgka .;a;d g miafia t,a á á B md,k
m%foaYhka f.ka mssgj hdug bv ÿkafka nrm;< f,i ;=jd, ,enq whg muKhs hkak
bv ÿkafka'
iNdm;s( ta lshkafka hqoaOh mej;s iufha nrm;< f,i ;=jd, fkd,enqfjl=g t,a á
á B md,k m%foaYfhka msgj hdug wjir ÿkafka key'
40 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
ffjoH j¾Ordcd( wjir m;%hla ,nd .kakg neß wh tlaflda ysñÈß mdkaoru tfia;a
ke;akï wdKavqfõ md,k m%foaY wdikakfha yuqÞ Nghska .ejfik ia:dk wi,ska
rcfha md,k m%foaYhka g we;=<a jqkd' fïl Èkm;d isoaO fjÉp fohla'
iNdm;s( ta lshkafka t,a á á B h ÿgqfjd;a hïlsisfjla wjir ke;sj m,d hkjd
Tjqkag fjä ;shkjd'
ffjoH j¾Ordcd( Tõ'
mrdl%u mrK.u uy;d( t,a á á B isú,a jeishkag ksoyfia rcfha md,k m%foaYhka g
hdug bv ÿkakd kï ;=jd, ,enqjka f.a ixLHdj óg jvd wvq úug bv ;snqkd'
ffjoH j¾Ordcd( tal b;du;a m%;HlaI fohla' ljqre;a okakjd'
uydpd¾h lreKdr;ak yÕj;a;( Tn lSjd mqÿl=ähq/mamq frday< ;dmamhla wi< /|s
isáh È ta wjg fI,a fjä m;a;= fjk Yíoh weiqkd lshd' uu wykafka ''''
ffjoH j¾Ordcd( ta Yíoh w;s úYd,hs' uu ys;=fõ fI,a fjä uf.a T¿jg jefgkjd
lsh,d'
uydpd¾h lreKdr;ak yÕj;a;( ( uu wyk m%Yakh tal fkfjhs' frday< mßY%h
wdikakfha t,a á á B h úiska ld,;=jlal= wgjd ;snqkd o@
ffjoH j¾Ordcd( hqoaOh b;du;a oreKQ úêhg .shd' ta ksid wms ljqrej;a frday,ska
msg;g .sfha key'
iNdm;s( kuq;a Tn lSjd t,a á á B nr wdhqO frday< wjg wgjd ;snqkd lsh,d'
ffjoH j¾Ordcd( ug ld,;=jlal= j, m%udKh fyda j¾. .ek ±kqula key' kuq;a
tajdhska msg jq Yíoh wkqj tu ld,;=jlal= frday< mßY%h wdikakfha È mdúÑÑ l<
nj meyeÈ,shs'
uydpd¾h lreKdr;ak yÕj;a;( m%Yakh tal fkdfjhs' uu ys;kafka m%Yakh
jerÈhg f;areï .;a;d' uu wykafka t,a á á B ld,;=jlal= frday< mßY%h wdYAS%;j
ia:dk .; lr ;snqkd o lsh,hs @
ffjoH j¾Ordcd( tajd frday< mßY%h wdikakfha ia:dk .; j ;snqkd o lsh,d ug
lshkak ney' kuq;a Yíoh wkqj frday< mßY%h wdikakfha msysgd ;snq nj lshkak
mq¿jka'
uydpd¾h lreKdr;ak yÕj;a;( Tn fuu frdayf<a fiajh l< ksid Tng lshkak
mq¿jka lu ;sfnkakg òkE t,a á á B ld,;=jlal= frday< wdY%fha msysgd ;snqkd o
keoao lsh,d @
ffjoH j¾Ordcd( uu t,shg .shd kï fI,a fjä m%ydr j,ska uefrkjd' fï ksid
t,shg hdu wjÞkï nj wms okakjd' wms ldgj;a wfma ðú; wjÞkulg ,la lrkakg
wjYH kE'
pkaÈrmd,a pkauq.ï uy;d( ;j tl m%Yakhla' Tn frday< bj;a lr .kakd úg Tn
frda.Ska o /f.k .shd' we;a; jYfhka u Tn frday< ysia l<d' ta ksid lsisu
flfkl=g ;=jd, fjkak bvla key' ldg yß ;=jd, jqkd o@
41 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
ffjoH j¾Ordcd( wms frday,a mßY%fhka m,d hk úg ish¿ u frda.Ska o /f.k hdug
j. n,d .;a;d' ta jk úg frday< ;=, nia r:hla .s,ka r:hla yd f,dßhla ;snqkd'
wms fï jdyk mdúÉÑ lr frda.Ska fjk;a ia:dkhlg f.k .shd'
n,y;aldr meyer f.k hdu yd w;=reoyka lsßu(
hqoaOh ksid wd.sh w;la fkdue;s ;eke;a;ka yd n,y;aldrfhka /f.k f.dia
w;=reoyka jqjka ms,sn| meñKs,s fndfydauhla W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka
iNdjg ,eì ;sìk' idlaIslrejka fndfydauhla ish m%ldY j,È fï iïnkaOfhka
YS% ,xld ;s%úO yuqÞfõ úfYaIfhka u hqoaO yuqÞfõ yd úfYaI ld¾H n,ldfha o "
lreKd" B ms ä ms yd t,a á á B jeks wdhqO ikakoaO lKavdhï idudðlhska o
pqÈ;hska jYfhka kï lrk ,È' ±kg m%isO fldg we;s f;dr;=re j,g wkqj
flduidßiajreka fuu pqÈ;hska y|qkd .eksu iïnkaOfhka úia;r ,nd .eksug
lsisÿ Wkkaÿjla fkd±lajq w;r wd.sh w;la fkdue;s ;eke;a;ka kej; fidhd .eksu
msKsi úu¾Ykhka wdrïN lsßug Wkkaÿ fkdúh' n,y;aldrfhka w;=reoyka lsßu
uq,sl udkj ysñlï W,a,x>Khla jk w;r ;ju;a miq.sh oYl ;=k ;=< YS% ,xldfõ
by< uÜgul mej;s n,y;aldrfhka l< w;=reoyka úï iïnkaOfhka lsisÿ
wmrdOlrefjla y|qkd f.k ovqjï lsßu b,lal lr .;a úu¾Ykhla isÿ fkdúh'
;jo n,y;aldr w;=reoyka lsßu YS% ,xldfõ wmrdO kS;sh hgf;a jrola fkdjk
w;r W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj fun|q m%Yak iïnkaOfhka j.úu
ia:dms; lsßug lsisÿ W;aidyhla fkd.;af;ah'
WÞyrKhla jYfhka" tla idlaIsldßhla ish mq;d we;=¿ ;reKhka mia fofkla
n,y;aldr w;=reoyka lsßu ms,sn|j ish idlaIsfha È i|yka l<;a flduidßiajreka
;jÿrg;a m%Yak ÑpdÍu u.ska w;=reoyka jqjka ms<sn|j fidhd ne,sugj;a j.lsj hq;=
wdrlaIl wxY ks,OdÍka y|qkd .eksugj;a Wkkaÿjla fkd±laùh'
uvq m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h( 2011 ckjdß 9 idlaIs wxl 21 61
idlaIsldßh( uf.a mq;d we;=¿ ;reKhska mia fofkla jkakdl=,shkal=,ï ys msysá
jefõ êjr /lshdj lrñka isáhd' fï jej wi, .=jka yuqÞfõ yd hqoaO yuqÞfõ
l|jqre msysgqjd ;snqkd' 2007 uehs 17 jkÞ;a êjr /lshdj msKsi fï lkavdhu
jkakdl=,shkal=,ï jejg msg;a j .shd' jej wdikakfhaÈ hqoaO yuqÞj úiska w;a
wvx.=jg .;a fï msßig Tjqka f.a lñi .,jd w;a Tijd f.k isák f,i ksfhda.
fldg Tjqka l|jqr ;=<g f.k hkq jej wdikakfha êjr l¾udka;fha fhÈ isá
jeäysáhka fofokl= ±l ;snqkd' ijia Nd.fha fï mKsjqvh wmg ,enqk;a wms l|jqrg
hkak úêhla ;snqfka key wkaOldr úug wdikak jq ksid' wms yuqÞ l|jqrg f.dia
fï .ek meñKs,s l<d' w;=reoykaúu ms<sn|j lsis;a fkdokakd nj ls Tjqka lE,Ej
61
idlaIs wxl 21( m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h uvq 2011 ckjdß 9
42 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
;=, fï ;reKhka fidhkakg idyh fok nj lshd wmj wdmiq msg;a l,d' .fï
ñksiaiq Tlafldau ta lshkafka ish .Kkla wjg lE,Ej mSrd ne¨j;a Tjqka yuq jqfka
key' yuqÞj idyh fokjd lsõjg idyh ÿkafka;a key'
uydpd¾h lreKdr;ak yÕj;a;( fï isoaêh jqfka ljÞ o@
idlaIsldßh( 2007 uehs 17 jkÞ' wms wka;¾ cd;sl r;= l=rei ixúOdkh we;=¿ ish¿u
n,OdÍkag fï .ek ±kqï ÿkakd' wo olajd fï ;reKhka ms<sn|j lsisu f;dr;=rla
key'
iNdm;s( wms W;aidy lr, n,kakï hï lsis l|jqrl fï wh bkakjd o lsh,d
n,kak'
idlaIsldßh( ia;=;shs
;j;a tla wjia:djl È ujla t,a á á B h úiska ish mq;d meyer f.k .sh nj
fldñIka iNdj bÈßfha m%ldY l< úg flduidßia jreka f.a m%;spdrh jqfha t,a á
á B h úiska lrkq ,enq wmrdO iïnkaOfhka rchg j.lsula fkdue;s njhs'
isßmd, m,sylaldr uy;d( ^mßj¾:l u.ska& lreKdlr ish orejd /f.k f.dia
;sfnkafka t,a á á B ixúOdkfhka ksid rchg j.lsula .eksug wiSre nj uehg
lshkak' wehf.a fYdapkSh l:d mqj;g wms;a lK.dgq jk nj;a" iNdm;sjrhd
wdrlaIl n,OdÍka u.ska fï orejd hïlsis ia:dkhl isákafka ±hs fidhd n,k nj;a
lshkak'62
ndr jq t,a á á B kdhlhska n,y;aldr w;=reoyka lsßu ms<sn|
fpdaokdj(
fldñIka iNdj bÈßfha idlaIs fok ,o we;eï idlaIslrejka hqoaOfha wjidk
wÈhf¾ È uq,;sõ ys È rchg Ndr jq t,a á á B kdhlhska nia r: j,g kxjd .;a nj
;uka weiska ÿgq nj lshd isá w;r bka miq Tjqka w;=reoyka ú we;ehs lshd isáfhdah'
2010 fkdjeïn¾ ui wßhdf,a ys È idlaIs ÿka ldka;djla 2009 uehs 18 jk Èk
^uqq,;sõ ysÈ& ;u ieñhd we;=¿ mkia fofkl=g wdikak msßila rchg ndr jq miq nia
r: j,g kxjd .;a nj lshd isáhdh'63 ;j;a ldka;djla ;uka tn|q nia r: oyihla
.Kka l< nj lshd isáhdh' fïfia nia r: j,g kxjd .;a msßi w;r" b,ïm;a;s%
^mqÿl=vqbßhmamq ys foaYmd,k kdhl&" rEnka" ndnq yd fj,djka" t,a á á B lúfhla jq
mq;=jdys r;suka;=frhs" wOHdmk wxYh Ndr j isá fíì iqn%ukshï yd l,la t,a á á B
wka;¾ cd;sl wxYh Ndr j isá ;hs,.¾ hk wkaj¾: kduhka f.ka yÿkajk ,o t,a
á á B kdhlhska isá nj ;j;a idlaIsldßhla lshd isáhdh'
62
idlaIs wxl 8( m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h( keÿkal¾ks wf.daia;= 11 2010 63
idlaIs wxl 1( wßhdf,a 2010 fkdjeïn¾ 11
43 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
Lkaojdf,hsys È idlaIs ÿka tla idlaIsldßhla 2009 uehs 18 jk Èk rchg ndr jq miq
w;=reoyka jq ;eke;a;ka w;r ;u mq;d muKla fkdj mqcljrfhla yd Tyq iu. Ndr
jq ;reKshka lsysm fofkla yd w; orefjla o isá njlshd isáfhah' flduidßiajreka
úiska fuu idlaIslrejka f.ka rchg Ndr jq t,a á á B kdhlhska w;a wvx.=jg m;a
miq w;=reoyka úu ms<sn| isoaëka g j.lsj hq;= hqoaO yuqÞ ks,OdÍka yÿkd .eksug
wjYH wdldrfha m%Yak lsßï olakg fkd,eìk'
lkaojd,s m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h( idlaIs wxl 3(64
idlaIsldßh(2009 uehs 17 jk Þ wms /È isáfha uq,;sõ ys jvqjdhsl,a m%foaYfha' 18 jkÞ
W±ik 10'00 g muK hqoaO yuqÞj Yío úldYk hka;% u.ska ksfõokhla ksl=;a lrñka
t,a á á B ixúOdkh iu. iïnkaOlï ;snq ish¿ fokdgu ;uka fj; Ndr fjk
f,i ±kqï ÿkakd' mqcH m%ekaisia yd mqcH frðfkd,aâ hk fofokd jvqjdhsl,a ys isá
uf.a <uhs y;r fokd;a we;=¿j t,a á á B iïnkaOlï ;snq ;eke;a;ka iu. f.dia
rchg Ndr jqk yeá uu weia folska ±lald'
iNdm;s( m%ekaisia msh;=ud ±ka flda@
idlaIsldßh( uu;a thdj fydhkjd fldfya bkakjdo okafka key'
iNdm;s( frðfkd,aâ msh;=ud flda@
idlaIsldßh( uu thdj;a fydhkjd' Tjqka fldfya ±hs ud okafka key'
iNdm;s( Tfí orejka bkafka fldfya o lshd Tng hï woyila ;sfnkjdo@
idlaIsldßh( uu;a fydhkjd'tfy;a ;j u wdrxÑhla key' uu yqol,d fj,d bkafka'
uu yeu ;eku fydhkjd ta;a ;ju orejka yuq jqfka key' uu ys;kjd Tfnka ug
i;=gqÞhl ms<s;=rla ,efíhehs lshd' wvqu ;rñka wkd.; mrmqrj;a idufhka ðj;a úh
hq;=hs' uu uqo,aj;a" bvï fyda foam< b,a,kafka key' uf.a tlu jia;=j jqfka orejka'
ta wh ug ,nd fokak' jeäuy,a orejd" thd t,a á á B idudðlfhla ksid jrola
lr ;sfnkjd kï fydh,d n,,d ovqjï fokak' ta;a wksla fmdä <uhska t,a á á B
idudðlhska fkdfjhs' wehs ta l=vd <uhska msh;=ud iu. hqoaO yuqÞ úiska w;a
wvx.=jg .;af;a'
iNdm;s( Tjqka f.a jhi lSho@
idlaIsldßh( nEkdg 32 hs' ÿjg 29hs' <uhs bmÿfka 2006 È'
iNdm;s( ta wh;a Ndr ÿkakdo@
idlaIsldßh( uq¿ mjq,u w;a wvx.=jg .;a;d' m%ekaisia msh;=ud nEkdhs ÿjhs <uhs
fokakdhs wr f.k .shd' uu msh;=udg wdhdpkh l<d <uhsj ;sh,d hkak lsh,d'
64
ieisjdrh( lkaojd,a m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h 2010 iema;eïn¾ 19
44 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
kuq;a msh;=ud lsõjd uq¿ mjq,u Ndr fjkak òkE lsh,d <uhska f.a w;a foflka
w,a,d f.k .syska msh;=ud tlalu hqoaO yuqÞjg Ndr jqkd'
iNdm;s( m%ekaisia msh;=ud f.a m,a,sh ;sfhkafka fldfyo@
idlaIsldßh( uu thdj okafka key' uu thdj ±lafla Ndr fjkak hk fj,dfõ'
iNdm;s( Tfí nEkd iy m%ekaisia msh;=ud w;r ;snqk iïnkaOh fudllao@
idlaIsldßh( uf.a nEkd t,a á á B idudðlfhla' Tjqka nia r: oyihlska f.k .shd'
Tjqka uq,;sõ yd msysá jvqjd,a ys isg m%Odk mdrg f.k .shd' nEkd t,a á á B nia
tfla ysáhd' kuq;a ÿj yd <uhs ta nia tfla ysáfha key' Tjqka m%ekaisaia msh;=ud iu.
.shd' miafia zfydiag,a Z tfla ysgmq ldka;djla ug lsõjd m%ekaisia msh;=udj frday<g
f.k .shd lsh,d' uu m%ekaisia msh;=ud m<uq jrg ±lafla uf.a mjq, hqoaO yuqÞjg Ndr
fokak wdmq fj,dfõ' jjqkshdfõ ;sfhkjd fmdhsl=,ï foajd,h lsh,d foajd,hla'
t;k fudkaáfidaßhla ;sfhkjd' tafla .=re;=óh ug lsõjd thd ±lald lsh,d m%ekaisia
msh;=ud hqoaO yuqÞj úiska frday<g f.k hkjd' ta .=re;óh ug lsõjd thdg m%ekaisia
msh;=udg l:d lrkak òkE jqk;a hqoaO yuqÞj ysáh ksid nhg l:d lf<a key lsh,d'
iNdm;s( fyd|hs wms ta .ek fydh,d n,kakï'
w;a;fkdau;slj r|jd ;nd .eksï(
t,a á á B idudðlhska" tfia;a ke;akï idudðlhska hehs iel l< ;eke;a;ka fyda
lsishï iïkaOhla t,a á á B h iu. ;snqfka hehs iel fldg w;awvx.=jg .;a
;eke;a;ka ms<sn|j W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdjg ish .Kkla meñKs,s
Tjqka f.a ld,;%hka yd {d;Ska úiska bÈßm;a fldg Tjqka läkñka ksoyia lrk
fuka b,a,d ;snqks' fndfyda meñKs,s iïnkaOfhka fldñIka iNdj jeä úia;r ,sÅ;
j b,a,d isá w;r tu meñKs,s iïnkaOfhka n,OdÍka iu. fidhd n,k njg
m%;s{djla fok ,È' miq wjia:djka ys È úfYaIfhkau fldñIka iNdj ish w;=re
jd¾;dj ksl=;a l<dg miqj fldñIka iNdfõ ms,s;=r jqfha YS% ,xld rch úiska zúfYaI
hdka;%KhlaZ msysgq úug kshñ; nj;a tuÕska w;a;fkdau;slj r|jd isákakka
läkñka ksoyia lsßug lghq;= lrk nj;ah'
hqoaOfha wjidk wÈhf¾ È t,a á á B h iu. iïnkaOlï ;snqfka hehs iel lrk ,o
;eke;a;ka 11"000 lg wdikak m%udKhla w;a;fkdau;slj r|jd .kakd ,È' bka
fndfyda fofkla hqoaO yuqÞjg Ndr jq ;eke;a;kah' ;j;a fndfyda fofkla irKd.;
l|jqre j,È w;a wvx.=jg .eksk' fuhska nyq;r msßila rch úiska zmqkre;a:dmk l|
jqreZ kñka y|qkajk läkñka ks¾udKh lrk ,o /ojqï l|jqre ;=< ufyaia;%d;a
jrfhl=g bÈßm;a fkdfldg r|jd isá;s' /oúhka g tfrysj fpdaokd f.dkq fldg
fkdue;s w;r kS;s{ iydh ,nd .eksug o myiqlï i,id ke;' ;jo" 1"900 lg
wdikak msßila ;%ia; úu¾Yk tallh úiska nqiafia fuka u fld<T ;%ia; úu¾Yk
tallfha r|jd f.k isák w;r Tjqka iïnkaOfhka o úu¾Yk lghq;= ;ju;a
45 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
wjidk fldg fkdue;' fuhska we;eï /oúhka wjqreÿ .Kkdjla lsisÿ fpdaokdjla
bÈßm;a fkdfldg r|jd f.k isák /oúhkah' l%ula l%ufhka /oúhka f.a
ld,;%hka g yd {d;Skag iuyr /oúhka uqK .eisug wjir ,eì we;;a fndfyda
/oúhka" /ojqï uOHia:dkfhka /ojqï uOHia:dkhg úáka úg udre lsßu ksid Tjqka
f.a ld,;%hka g yd {d;Ska g fuu /oúhka r|jd isák ia:dkh ±k .eksug wiSre
úu ksid uqK .eisu o wisre lghq;a;la ú we;'
3' W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ rdcH mdlaIslNdjh ms<sn|
idOl(
wdKavqfõ idlaIslrejka úNd. lsßfï È wdKavqfõ lghq;= ms<sn| iúia;rd;aulj
úu¾Ykh lsßug wiu;a úu
isú,a jeishka fldñIka iNdj bÈßfha idlaIs Èfï È Tjqka g ksfYaOd;aul f,i
i<lkq ,enqj;a wdKavqfõ ks,OdÍka idlaIs Èfï È Tjqkag b;du;a yrißka ie,l=
njg idOl tug yuqfõ' fldñIka iNd idudðlfhda fldkafoais úrys;j u f.daGdNh
rdcmlaI we;=¿ rcfha idlaIslrejka g rch úiska ksrka;rfhka u zY=kH ydks Z
ms<sfj;la wkq.ukh l< nj yd wjidk ;s%úO yuqÞ ls%hdkaú;h jkdys udkqIsl
fufyhquls hkak mqk mqkd lsug uqksj; /lal nj fmks hhs'65 fldñIka iNdj
fj; ta jk úg;a rcfha yuqÞ úiska hqoaO lsßu ms,sn| ðksjd iïuq;sh yd wfkl=;a
kS;s nrm;< f,i W,a,x>Kh l< njg idlaIs ;sìhÈ rcfha idlaIslrejka f.ka ta
ms<sn|j iúia;rd;aulj úuisug W;aiql fkddjqy'
wdrlaIl wud;HxYfha f,alï f.daGdNh rdcmlaI úiska fok ,o idlaIsfha WoaOD;
lsysmhla(
f.daGdNh rdcmlaI uy;d( ckdêm;sjrhd lshd isáfha fuu fufyhqu jkdys hqoaOuh
ls%hdkaú;hla fkdj W;=f¾ ck;dj uqojd .eksfï udkqIsl fufyhqula ksid fuu
ls%hdkaú;h udkqIsl fufyhqula f,ig y|qkajkakg Wmfoia ÿkakd' Tn okakd mßÈ
j¾I .Kkdjlau hqoaO yuqÞfõ Ndú;h fuh fkdjq ksid lsis hï flfkla fuh iq¿
fldg ;lkakg mq¿jka' tfy;a by< isg my<g ckdêm;sjrhd úiska ÿka fuu
mKsjqvh wkqj ls%hd l< hq;= jq w;r ish¿ fokdu úiska u fuu l%shdkaú;h udkqIsl
fufyhqula f,i i,ld ls%hd lsßu wfmalaId l<d' ta ksid fuu ls%hdkaú;h udkqIsl
fufyhqula f,i wms kï l<d' fï w;r ;j;a jeo.;a mshjrla wms .;a;d'
65 f.daGdNh rdcmlaI uy;d úiska fok ,o idlaIsh( 2010 wf.daia;= 17 fld<T ieisjdrh
http://www.llrc.lk/images/stories/docs/August2010/Gotabaya%20Rajapakshe.pdf
;jÿrg;a n,kak( .=jka yuqÞm;s ví'wd¾'tï'fÊ'.=K;s,l 2010 iema;eïn¾ 8 http://www.llrc.lk/images/stories/docs/Roshan%20Gunatillake%20-%20Air%20Force%20Commander.pdf
46 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
ckdêm;sjrhd yd wdrlaIl uKav,h úiska ;SrKh l<d zY+kH ydks Z m%;sm;a;sh
;Èka u ls%hd;aul l< hq;=hs lshd' fï wkqj ish¿u ls%hdkaú; ksfhda. YS% ,xld hqoaO
yuqÞjg" kdúl yuqÞjg yd .=jka yuqÞjg ksl=;a lsßfï È tu ksfhda.hka ys Ys¾Ihg
fuu ixl,amh we;+<;a l<d' fï wkqj by< isg my<g ;s%úO yuqÞfõ ish¿ fokdu
fuu ixl,amh wkqj hñka ls%hdkaú;fha È isú,a jeishka g wju ydkshla úfï
mokfï isg ls%hd l<d'Z66
flduidßiajreka rcfha ks,OdÍka f.ka hqoaOh mej;s wjia:dfõ È ta iïnkaOfhka
uyckhd fj; ksl=;a lrk ,o f;dr;=re j, ksrjoHNdjh ms<s|j ljr wjia:djl §
m%Yak fkdlf<ah'fuf,i uyckhd fj; ksl=;a lrk ,o f;dr;=re w;r b;du;a
u;fNohg ;=vq ÿka m%jD;a;sh jqfha jkaksfha fldgq ú isá isú,a jeishka f.a ixLHdj
ms<sn| m%jD;a;shhs' 2009 wdrïNfha È rcfha ks, ia:djrh jqfha jkaksfha fldgq ú
isák isú,a jeishka f.a ixLHdj 100"000 njhs' miqj rch úiska u tu ixLHdj
300"000 jk nj ms<s .ksñka isú,a jeishka isák m%foaYhkays È ;s%úO yuqÞj nr wdhqO
mdúÉÑ fkdlrk nj lshd isáfhah'67
flduidßiajreka rcfha ks,OdÍka f.ka fuka u j.lsj hq;= foaYmd,k{hska f.ka o
hqoaOh wjidk wÈhf¾ È isÿ jq udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j iúia;rd;aul
m%Yak lsßula fkdl<y' flduidßiajreka wud;H v.a,ia foajdkkao" wud;H ú
uqr,sorka yd kef.kysr m,d;a uydud;H tia pkaÞfialrka f.a idlaIs úNd.fha È
fuh uekúka lems fmkqks' fuu ;sfokdu Þúv wdhqO ikakoaO lKavdhï ys
kdhlhska jk w;r m%Odk Odrdfõ foaYmd,khg we;=<;a úfï m%;sM<hla jYfhka
rdcH wkq.%yh o fkdu|j N=la;s úÈkafkdah' fudjqka f.a wkq.dñlfhda nrm;< udkj
ysñlï W,a,x>Khka lsßu ms<sn| ksrka;rfhka u fpdaokd j,g b,lal jqfjdah'
fuu foaYmdk{hska ;sfokdu fldñIka iNdj bÈßhg meñKs wjia:djka ys b;d
Ⱦ> jYfhka bvï yd kej; mÈxÑ lsßu wd¾Ól ixj¾Okh cd;sl tald.%;djh jeks
.eg¿ ms<sn|j idlÉPd l<;a w;=reoyka úï lmamï .eksï jeks Tjqka ish n,h
mj;ajd f.k hk m%foaYhka ys isÿ lrk udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j m%Yak
lsßug .kakd ,oafoa b;du;a iq¿ ld,hla muKs'
wud;H v.a,ia foajdkkao(
v.a,ia foajdkkao B,dï ck;d m%cd;ka;%jdÈ mlaIfha ks¾ud;D yd kdhlhd jk w;r
j¾;udk wdKavqfõ iïm%Þhsl l¾udka; yd l=vd l¾udka; úIh Ndr leìkÜ
66 f.daGdNh rdcmlaI uy;d úiska fok ,o idlaIsh( fld<T ieisjdrh 2010 wf.daia;= 10
http://www.llrc.lk/images/stories/docs/August2010/Gotabaya%20Rajapakshe.pdf
67 weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh( YS% ,xldj( rch hqoaOfha mßudj ms<sn| wi;H f;dr;=re mjihs' (Index:
ASA 37/012/2009) http://www.amnesty.org/en/library/asset/ASA37/012/2009/en/0a7a7b9b-93b8-4dc1-bb2b-3e1955c7e567/asa370122009en.html
47 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
wud;Hjrfhla fjhs' B ms ä ms mlaIh 1990 .Kka j, È t,a á á B ixúOdkfhka
leä fjka jq w;r t;eka mgka wdKAvq iu. lghq;= lrk hdmkh ;+< n,hla we;s
mlaIhls' udkj ysñlï kssßlaIlhska f.a jd¾;djka g wkqj B ms ä ms mlaIh udkj
ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j Ⱦ> b;sydihla we;s mlaIhls' W.;a mdvï yd ixys|shd
fldñIka iNdj bÈßhg meñKs idlaIslrejka úiska B ms ä ms mlaIh úiska hqoaOh
wjidk wÈhf¾ rcfha wkq.%yh ,nk wdhqO ikakoaO lKAvdhula f,ig isÿ lrk
,o meyer f.k hdï yd idjoH ñkasia >d;k we;+¿ udkj ysñlï W,a,x>Khka
ms<sn|j idlaIs bÈßm;a lrk ,È'
2010 iema;eïn¾ 03 Èk mej;s ieisjdrfha È flduidßiajrfhla jq isßmd, m,sylaldr
uy;d wu;dH v.a,ia foajdkkao iu. Ⱦ> ixjdohlska miqj fïfia weiSh' z t,a á á
B h ;=rka fldg yudrh' kuq;a fuu fldñIka iNdj bÈßhg meñKs hdmkfha
jeisfhda ;ju;a t,a á á B h úiska lrk ,o meyer f.k hdï yd lmamï .eksï
we;+¿ lDDr wjuka iy.; jOysxid j,g iudk ls%hd ;jÿrg;a fkdlvjdu isÿjk
nj;a th ljfrla úiska lrkafka ±hs fkdokakd nj;a fuu fldñIka iNdjg
meñKs,s lr isáfhdah' Tng fï ;;ajh je<elaúu msKsi bÈßm;a l< yels fhdackd
lsisjla ;sfío@Z68
wud;H v.a,ia foajdkkao wdrïNfha È fï ms<sn| j.lsu t,a á á B fldgia ;ju
fYaIú isák nj m%ldY lrñka Tjqka u; j.lsu megúug W;aidy orñka Tjqka
iïnkaOfhka ±ä mshjrla .kakd fuka fldñIka a iNdfjka b,a,d isáfhah'
flduidßia mrK.u uy;d kej; jrla W;aiydhla orñka wdKavqj iu. w;aje,a ne|
f.k isák foaYmd,k mlaIj,g fuu fpdaokdj t,a, jk nj m%ldY l<;a B ms ä ms
mlaIfha ku pqÈ;fhla jYfhka iDcqju i|yka lsßug miqng úh'
mrl%du mrK.u( wms ^ hdmkfha È & isú,a jeishka uqK .eiqk úg Tjqka wdKAvqj yd
iïnkaO Þúv foaYmd,k mlaI yd tu mlaIj, wkq.dñlhska úiska n,h whq;= f,i
Ndú;d lrñka ù f.dùka f.ka lmamï .kakd nj wm iu. lshd isáhd' 69
wud;H v.a,ia foajdkkao wdKAvq mdlaIsl foaYmd,k mlaI wkq.dñlfhda wdhqO
ikakoaOj isú,a jeishkag jOysxid muqKqjk nj ms<s.;a w;r ±ka ;;ajh md,kh ú
we;ehs lshd isáfhah'
wud;H v.a,ia foajdkkao( Tõ' Tn yß' ±ka ;;ajh iïmq¾Kfhka u md,kh lr,hs
;sfnkafka' iuyr m%Yak ;ju;a b;sß fj,d ;sfnkjd' tajd .ek uu m%isoaêfha l:d
lrkafka key' ´kEu iudchl fyd| yd krl ñksiaiq bkakjd' úfYaIfhka u
mYapd;a hqoaO ld,Sk iudchl fuh iq,n fohla' biair jegl udhsulg wdrjq,la
we;s ÿr È. .sfhd;a wr .kafka ukakd msysh' ±ka wr .kafka á 56 la tfyu ke;akï
w;a fndaïnhla yß ìï fndaïnhla' Þúv m%cdj ;=< isoaO jq wjdikdjka; isoaëka tlal
68
wud;H v.a,ia foajdkkao úiska fok ,o idlaIsh( fld<T ieisjdrh 2010 iema;eïn¾ 03 69 by; idlaIsh
48 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
wjidkfha we;s jq ixialD;sh ;uhs fïl' ixys|shdj hgf;a Tng fï .ek;a ys;kak
fjhs'70
fï wjia:dfõ È iNdm;sjrhd úiska wud;H v.a,ia foajdkkao iu. ieisjdrh
wjidk lf<ah'
ksfhdacH wud;H ú uqr,sorka(71
ú uqr,sorka ^lreKd fyda lreKd wïudka & YS% ,xld ksoyia mlaIfha j¾;udk Wm-
iNdm;sjrhd fuka u kej; mÈxÑ lsßu ms<sn| úIh Ndr ksfhdacH wud;Hjrhd o
fjhs' ksfhdacH wud;H uqr,sorka f.a foaYmd,kh wdrïN jkafka t,a á á B
ixúOdkfha È kef.kysr m<d; Ndr kdhlhd jYfhks' miqj t,a á á B
ixúOdkfhka leä fjka jk Tyq á tï ú ms fyj;a ;ñ,a ulal,a úÿ,dhs mq¨lald,a
mlaIh msysgqjd .;a w;r miqj fyf;u Ys% ,xld ksoyia mlaIfha idudðl;ajh .ksñka
á tï ú ms mlaIfhka bj;a ú m%Odk foaYmd,k Odrdjg tla úh' t,a á á B
ixúOdkh hgf;a ksfhdacH wud;H uqr,sorka yg 1990 kef.kysr m<df;a fmd,sia
ks,Odßka >d;kh lsßu yd uqia,sï isú,a jeishka >d;kh we;=¿ nrm;< udkj
ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j fpdaokd ,enqfjls'
ksfhdacH wud;H uqr,sorka iu. fldñIka iNd ieisjdrfha È j¾;udk á tï ú ms
mlaIh úiska isÿ lrkq ,nk lmamï .eksï we;=¿ jO ysxid ms<sn|j idlÉPd lrkq
,enq w;r jeä wjOdkhla fhduq lrk ,oafoa ;jÿrg;a udkj ysñlï W,a,x>Khka
isÿ úu je<elaúu yd jkaÈ f.úu iïnkaOfhka ñi hqla;sh" i;HdfõlaIKhyd mq¾K
ydksmq¾Kh ms<sn| j olajk ,oafoa b;du;a wvq wjOdkhls'
isßmd, m,sylaldr uy;d( ksfhdacH wud;H;=uks" Tfí iyNd.s;ajhg b;du;a
ia;=;shs' wms uvl,mqfõ ixpdrh l< wjia:dfõ È fndfyda isú,a jeishka t,a á á B
ixúOdkh ;=rka jqj;a ;ju;a t,a á á B úiska mj;ajd f.k .sh lmamï .eksï wdÈh
muKla fkdj kd|qkk lKAvdhï úiska mqoa.,hska meyer f.k hdï wdÈh ks;r
isÿjk njg meñKs,s l<d' iuyr wjia:dj,È á tï ú ms mlaIfha ku mjd i|yka
l<d' isú,a jeishka ±ä msvkhlska bkak nj fmakjd' Tn wud;H jrhd jYfhka fï
;;ajh j<lajd .eksug fhdackd lrk úi|qï fudkjdo@
ksfhdacH wud;H uqr,sorka( uu ys;kafka miq.sh wjqreÿ fol ;=< uvl,mqfõ nrm;<
isoaëka lsisjla jd¾;d jqfka key' b;du;a iduldñhs' t,a á á B md,kh mej;s
ld,fha fndfyda isoaëka isoaO jqfka t,a á á B h úiska isú,a jeishka n,y;aldrfhka
ish ixúOdkhg n|jd .;a;d" meyer f.k .sh ksid' wka;sfï È igka fmruqfKa ñh
.sfha ljqo lsh,d lshkak neß ;rug ixúOdkh jHdl=, fj,hs ;snqfka' úfYaIfhka u
70 by; idlaIsh 71 ksfhdacH wud;H úkhd.uq¾;s uqr,soka úiska fok ,o idlaIsh fld<T ieis jdrh 2010 foieïn¾ 2010
49 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
f;dmams., igfka È t,a á á B idudðlhska b;d úYd, msßila ñh .shd' miqj uu
m;a;r j, ±lald á tï ú ms ixúOdkhg;a fodia mjr,d ;snqkd we;eï isÿúï
iïnkaOfhka' uu ;jÿrg;a á tï ú ms idudðlfhla fkdfjhs' uu ±ka YS% ,xld
ksoyia mdlaIslfhla' uu rchg;a iïnkaO jqkd' ±ka á tï ú ms mlaI kdhlhd
kef.kysr m<df;a m%Odk wud;Hjrhd' fï ojia j, kS;sh yd iduh msysgqjd ;sfnk
ksid uu ys;kafka kE Tjqka fï jf.a jev lrkjd lsh,d' ±ka .sks wú isú,a jeishka
wf;a kE' lsisfjla .sks wú /f.k ta fï w; hkafka kE' fmd,sish úiska ish¿u .sks
wú tl;= l<d' we;a;gu fmd,sish W;=re yd kef.kysr iduh yd kS;sh ls%hd;aula
lsßug b;d fyd| fufyjrla lrkjd' ta;a iuyr mqoa.,hka l,n, we;s lsßu msKsi
hï hï isoaëka we;s lrkjd' Bfha;a uu ±lald mqj;a m;l m< fj<d ;snqkd fld<T
rka wdNrK fj<| ie,la fld,a, lkak wdmq yh fofkla fmd,sish w;ska uereï
ld,d ;snqkd' ;jÿrg;a t,a á á B ixúOdkh fyda fjk;a ixúOdkhla ke;s ksid
;jÿrg;a biair fjÉp isoaëka h,s;a we;s fjhs lsh,d lshkak ney'Z72
bka wk;=rej flduidßiajreka úiska ud;Dldj fjkia lrñka úúO m%Yak weisug
ld,h .;af;ah' z t,a á á B ixúOdkh úiska 1990 kef.kysr >d;kh lrk ,o
uqia,sï cd;slhska i|yd jkaÈ f.úu iqÿiq o@Z ^idlaIslre Tõ & ;ud t,a á á B
ixúOdkhg n,y;aldrfhka n|jd .;af;la o@ ^ idlaIslre key& ljr wdldrhl
foaYmd,k úiÿula iqÿiq o@ ^ idlaIslre nyq;r ck fldgi tlÕ jk& úúO ck
fldgia w;r ixys|shdj we;s lsßu msKsi Tn fhdackd lrk ks¾foaY fudkjdo@
^idlaIslre Þúv foaYmd,k{hska tlaj lghq;= lrñka ckdêm;sjrhdg iyfhda.h
Èh hq;=hs'&wdKavqj W;=re yd kef.kysr m<df;a ck.yK jHdma;sh fjkia lsßu
msKsi isxy<lrKhla ls%hd;aul lr ;sfí o@ ^idlaIslre ke;&
fldñIka iNdfõ idudðl isßmd, m,sylaldr uy;d h,s;a jrla uq,a m%Yakh
idlaIslreg bÈßm;a l< kuq;a tu m%Yak lsßu bÈßhg f.k hdug wfmdfydi;a jq nj
fmfka'
isßmd, m,sylaldr uy;d( ksfhdacH wud;H;=uks" Tn f.a ms<s;=re j<g b;du;a
ia;=;shs' kuq;a Tn uf.a m%Yakfha wjidk fldgig ;ju;a ms<s;=re ÿkafka key' wms
uvl,mqjg .sh wjia:dfõ È isú,a jeishka f.ka ;ju;a lmamï .eksï yd
n,y;aldrfhka n|jd .eksï kdÿkk lKavdhï úiska isÿ lrk njg meñKs,s
,enqkd' fï ;;ajh je<elaúu msKsi wmg l< yelafla l=ulao@' Tn fhdackd lrkafka
l=ula o@ fuh ixys|shdjg tfrysj hkakla' fïjd isú,a jeishka wmg lshk ,o
foaj,a' fïjdg l=ula o l< yelafla@ .; hq;= mshjrj,a fudkjdo@
ksfhdacH wud;H uqr,sorka( uu fuu fldñIka iNdjg .re lrkjd' fï
iïnkaOfhka lreKq lsysmhla lshkak leu;shs' uu uvl,mqfõ ksfhdacH fmd,sia
72
by;
50 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
wêldßjrhdg fï ms<sn|j ±kqï ÿkakd fï ms,sn|j fidhd n,k f,ig' lmamï
.eksï iuyr mqoa.,hska lrkjd' iuyr úg wfma ku;a mdúÉÑ lrkjd' ÿr
l:kfhka tn|q ;¾ckhka lrmq lsysm fofkl= f.a ÿr l:k wxl uu fmd,sishg
,nd È mßlaIK mj;ajkak lsjd' n,y;aldrfhka n|jd .eksï isÿjkak úêhla key'
±ka t,a á á B h fyda fjk;a wdhqO ikakoaO lKavdhï ke;s ksid' tn|q isoaëka
folla ;=kla jd¾;d jq nj ud;a ms,s .kakjd' fun|q isoaêhla jqkdu ug;a ±kqï
fokak lsh,hs ;sfhkafka' t;fldg uu;a fmd,sishg ±kqï fokjd fï .ek fidhd
n,kak lsh,d' fï wkqj ls%hd lrmq fmd,sish lsysm fofkla u w;a wvx.=jg .;a;d'
uu ys;kafka ;;ajh hym;a w;g yefrñka ;sfhkjd' Tfí m%Yakhg uf.a ms<s;=r kï
fuh fmd,sisfha rdcldßh njhs uf.a yeÕsu' iEu ia:dkhl u fmd,sia ia:dk msysgqjd
;sfnk ksid kS;sh yd iduh /l .eksu fmd,sisfha rdcldßhla'
fuu wjia:dfõ È flduidßiajrhd ud;Dldj fjkia l< w;r h,s;a lmamï .eksï
yd meyer .eksï ms<sn| ud;Dldjg fkdmeñKsfhah'
1990 uvl,mq fmd,sia ks,Odßka 600l f.a >d;kh ms<sn|j óg fmr fldñIka iNd
ieisjdrhlÈ fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd yd ksfhdacH wud;H uqr,sorka w;r È.=
woyia yqjudrejla we;s úh' iNdm;sjrhd f.a m%:u m%Yakh jqfha tu >d;kh
iïnkaOfhka ,nd .; yels idlaIs fudkdj±hs woyila we;a o hkakhs' idlaIslre
zt,a á á B h ;ukag hg;a jq fmd,sia ks,OdÍka .%yKhg f.k >d;kh lsßu isÿjk
wjia:dfõ ;ud isáfha hdmkfhah' ta isoaêh ms<sn|j ;ud f.a lsisÿ j.lsula fkdue;'
isoaêfha iïmq¾K j.lsu t,a á á B wêm;s m%Ndlrka úiska yd >d;kh ls%hd;aul
lrk ,o nqoaê wxYfha kdhlhd jq fmdÜgq wïudka úiska ±ßh hq;=hZ' ^ fï fofokdu
±ka ñh f.disks& lshd isáfhah'
Zfuu isoaêh isÿ jqfka 1989 bka§h idu yuqÞj YS% ,xldfjka msgj .sh jydu hehs
is;ñ' m%Nd ish¿ fokdgu m%ydr Èh;a lrk fuka ksfhda. lf<ah' we;a; jYfhka
fuu isoaêh isÿ jq wjia:dfõ uu isáfha uvl,mqfõ fkdj hdmkfhah' kuq;a ug fï
isoaêh wdrxÑ jqkd' Tjqka w;a wvx.=jg f.k nqoaê wxYfha kdhl fmdÜgq g Ndr §
we;s w;r Bg miq Tjqkag l=ula ú±hs ;uka fkdokakd nj lshd isgfhah' fïl ;uhs
i;H l:dj' ish¿u lDDr isoaëka fufyh jk ,oafoa m%Nd úisks' uu ñ,agß wxYh
Ndrj isá tla kdhlfhla muKS' ta ksid wms mq¾K ld,Skj hqO fufyhqï fufyh
msKsi igka fmruqfKA isáfhuq' fndaïn msmsrúï" isú,a jeishka >d;kh hkdÈ
ish,a,la u isÿ lrk ,oafoa Tjqka úisks' wjia:d lsysmhlÈu uu m%Ndlrka ksjrÈ
lsßug W;aidy lf<ñ' iEu isoaêhlgu miq uu Tyqg h,ss;a fujekakla fkdlrk
fuka b,a,d isáfhñ' wms fï jHdmdrhg ne|qfka úuqla;sldñ wr.,lrejka jYfhkS'
ukqIH >d;k lsßu wmsg fkdfydì' Tyq ksis ms<s;=rla fkdÿka w;r >d;k k;r
51 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
lf<a o ke;' kej; kej;;a ,xld nexl= uq,ia:dk fndaïnh" o<Þ ud,s.d fndaïnh
hkdÈ jYfhka È.ska È.gu Tjqka fndaïn msmsrúï isÿ l<d' 73
YS% ,xldfõ isú,a hqoaOh iïnkaOfhka fuu isoaêfha ;sfnk fM;sydisl jeo.;alu yd
lreKd úiska i|yka lrk ,o isoaëka iïnkaOfhka flduidßiajreka iúia;rd;aul
m%Yak úpdßula fkdlf<dah'
Uydud;H tia'pkaÞldka;(
isjfkaid;=frhs pkaÞldka;ka fyj;a ms,af,ahdka kef.kysr m<df;a uyd
weu;sjrhdh' <ud fid,aÞÿfjla jYfhka t,a á á B ixúOdkhg ne|qk ms,af,ahdka"
miqj á tï ú ms mlaIfha ksfhdacH kdhlhd njg m;a jq w;r lreKd f.a kslau
hdfuka miq tu mlaIfha kdhlhd jqfhah' t,a á á B idudðlfhla jYfhka fukau á
tï ú ms mlaIfha kdhlhd jYfhka o isú,a jeishkag iDcqj m%ydr t,a, lsßu
iïnkaOfhka Tyqg úreoaOj fpdaokd t,a, ú ;sfí' uy weu;s ms,af,ahdka f.a
wkq.dñlhska úiska meyer f.k hdï ys >d;kh lsßï we;=¿ fkdlvjdu lrkq ,nk
udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn|j fpdaokd fldñIka a iNdjg bÈßm;a lrk ,È'
fuu isoaëka fndfyduhla á tï ú ms mlaIfhka leä fjka ú .sh lreKd md¾Yjfha
wdOdr lrejka g tfrys j lrKq ,nk nj o i|yka lrk ,È' tia' pkaÞldka;ka
iïnkaOfhka fldñIka a iNdj wkq.ukh l< ms<sfj; wfkla idlaIslrejka
iïnkaOfhka wkq.ukh l< ms<sfj;g jvd zÈhdreZ tlla úh' fuu idlaIslre
iïnkaOfhka fldñIka a iNdj fj; wka ish¿ idlaIslrejka g jvd meñKs,s ,eì
;snqk;a fldñIka a iNdj tlS fpdaokd iïnkaOfhka fuu idlaIslre f.ka
iúia;rd;aul m%Yak lsßug fkd.sfhah'74
isßmd, m,sylaldr uy;d( Tng bÈßm;a lsßug m%Yak folla ;sfnkjd' m<uqfjks
m%Yakh ;uhs wms uvl,mqfõ ixpdrh l< wjia:dfõ È isú,a jeishka fndfyda
fofkla t,a á á B ixúOdkh ;=rka l<;a Tjqka f.a jOysxid ;jÿrg;a tf,iu
isÿjk njg meñKs,s l<d' lmamï .eksï" <uhska meyer .eksï yd ck;djg
wvkaf;aÜgï lsßu ;jÿrg;a tf,iu isoaOjk nj i|yka l<d' fï iïnkaOfhka
Tnf.a woyi l=ulao@ yd wms l=uk mshjrla .; hq;= o@'
uydud;H pkaÞldka;ka( we;a; jYfhka u hï hï isoaëka isÿ jq nj jd¾;d jqkd'
Tng iDcqj u lshkak mQ¿jka kï wij,a isoaêh iïnkaOfhka lshd ug jvd;a ksYaÑ;
ms<s;=rla fokak mq¿jka' ta jf.a u wfkl=;a m<d;a j,;a wfkl=;a m%foaY j,;a fï yd
iudk isoaëka isÿ fjkjd' tu isoaëka iïnkaOfhka kS;sh yd wêlrKh yryd ksis
ls%hd ud¾. .eksug wms lghq;= lrkjd'
73
by; 74 kef.kysr uydud;H isjfkaIka pkaÞldka;ka úiska fok ,o idlaIsh( fld<T ieisjdrh 2010 Tlaf;dan¾ 20
52 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
isßmd, m,sylaldr uy;d( .; yels ls%hdud¾. fudkjdo@
uydud;H pkaÞldka;ka( Tng isoaëka ms<sn|j ksYaÑ; j i|yka l< yels kï ug
hula ksYaÑs;j lsj yelshs' meyer f.k hdï tlla fyda folla kï isÿ jqkd ;uhs'
isßmd, m,sylaldr uy;d( fyd|hs' uu ys;kafka uu ksYaÑ; j m%Yakh bÈßm;a l<d
lsh,hs' uu ys;kafka uvl,mq ck;dj hïlsis foaYmd,k mlaIhl ku mjd i|yka
l<d hehs lsh,hs'
uydud;H pkaÞldka;ka( uu;a tajd mqj;am;a j, ±lald' tajd rfÜ wfkl=;a m<d;a j,
isÿjk isoaëka g iudkhs' ñg jvd fndfyda isoaëka 2002-2008 w;r ld,fha È isÿ ú
;snqkd' wfma foaYmd,k mlaIfha jHqyh .;a;du tlu mjqf,a wh f.ka iuyrla t,a á
á B wfkla wh átï ú ms' b;ska fï fof.d,a, w;r wek fldgd .eksï we;s fjkjd'
ta ksid kS;suh rduqjla" kS;suh moaO;shla wjYHhhs fï jf.a m%Yak úiokak'
flduidßiajreka fuys§;A ksYaÑ; m%Yak bÈßm;a lsßug wiu;a fjkjd muKla fkdj
wik ,o m%Yak j,g imhk ,o zÈhdreZ ms<s;=re yTd f.dia úkaÈ;hska fjkqfjka
hqla;sh yd ydksmq¾Kh bgq lsßug wiu;a jq nj uekúka fmks hhs' miq wjia:djl È
bvï m%Yakh ms<sn|j we;s jq idlÉPd j,È" idlaIslrejka uydu;dHjrhdg ìfhka
we;eï lreKq bÈßm;a lssßug wleue;s flduidßiajreka g ta;a;= .sh nj fmksk'
ufkdaydß rdukdoka uy;añh( wms uvl,mqfõ ixpdrh fldg wdmiq meñKsfha b;du;a
lK.dgqfjka' uvl,mqfõ fndfyda fofkla leurdj bÈßfha idlaIs Èug bÈßm;a jqkd'
hqoaOfhka Tjqka wj;eka jq ksid ;ukag ;uka f.a bvï j, h,s mÈxÑ úug fyda
úlsKsug fkyels ;;ajhla WÞú we;s nj m%ldY l<d' wms weyqõjd wehs Tng nh o
lsh,d@'
uydud;H pkaÞldka;ka( ug fndfyda lK.dgqhs' tfya ;;ajh tal kï ug Tjqka .ek
b;du;a lK.dgqhs'
ufkdaydß rdukdoka uy;añh( Tjqka Tng nhhs lshk tl i;Hhla o lg l:djlao@
uydud;H pkaÞldka;ka( Tjqka ìh úh hq;= key' ;uka f.a whs;sjdislï wdmiq ,nd
.kakg fyda whs;sjdislï N=la;s ú|sug Tjqka miqng úug fyda ìh úug fya;=jla
key' fun|q m%Yak we;s jq jydu uu ta ia:dkhg f.dia tu m%Yak úi|sug jEhï
lrkjd' Tng mq¿jka kï Tng ud .ek iy;sl úh yels kï yd ud úYajdY lrkjd
kï tu meñKs,s ug lshkak' uu tajd wOHkh lr,d úiokakï'
ufkdaydß rdukdoka uy;añh( Tjqka wmsg lSjd Tng nhhs lsh,d'
mqÿuhlg fuka W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj ms,a,hdka iïnkaOfhka
idlaIslrejka úiska m< lrk ,o Ns;Shg ;=vq ÿka fya;+ka jgyd .eksug wiu;a jqjd
muKla fkdj ysgmq ^ iy j¾;udk& wdhqO ikakoaO lKavdhï kdhlfhl=g iydh
±lajq njla yeÕs hhs'
uydud;H pkaÞldka;ka f.a idlaIs úNd.fha È fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd kej;
jrla 1990 kef.kysr m<df;a fmd,sia ks,OdÍka 600 fokd f.a >d;kh iïnkaO
m%Yakh idlpPd lrkakg W;aidy lrñka hg;a jq fmd,sia ks,OdÍka idlaIslre hgf;a
53 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
isá i|yka lrñka tu iuqy >d;khg ;ud iïnkaO njg fpdaokd ;sfnk nj
fmkajd ÿkafkah' kuq;a tu >d;kh isÿ jq wdldrh meyeÈ,s lr .eksula fyda j.lsj
hq;= mqoa.,hska y|qkd .eksulg Wmldr jk wdldrfha m%Yak lsßulska f;drj
fldñIka a iNdj W;aidy lf<a m%isO iudjla .eksu ms<sn|j idlaIslre f.a
ia:djrhhs'
jHdl+,;ajhla we;s lrñka fldñIka iNdj fuu isoaêh iïnkaOfhka j.lsu ndr
.eksug fhduq fkdfldg fuu isoaêh;a ;sia wjqreÿ hqoaOfha ;j;a tla nrm;<
isÿúula f,ig jd¾;d lsßulg isud lf<ah'
uydud;H pkaÞldka;ka fuu >d;kh ms<sn| iïnkaO;djh m%;slafIam l< w;r
;udf.a j¾;udk tÈßjdÈhd jk ksfhdacH wud;H uqr,sorka fhdackd l< m%isoaêfha
lK.dgqj m< lsßu jvd iqÿiq hehs fhdackd lf<ah'
iNdm;s( pkaÞldka;ka ue;s;=uks' Tn okakjd 600 lg wdikak fmd,sia ks,OdÍka
ixLHdjlg hg;a jk f,i ±kqï È Tjqka fm< .iajd fjä ;nd >d;kh lsßu
iïnkaOfhka Tfí lKavdhfï idudðlhska ueÈy;a jq nj' ±ka Tn ys;kafka keoao
jd¾.sl ixys|shdj we;s lssßu wruqKq fldg f.k Tfí lKAvdhu úiska tu rcfha
ks,OdÍka f.a mjq,a j, idudðlhska f.ka m%isêfha lK.dgqj m< lsßula l< hq;=hs
lshd'
uydud;H pkaÞldka;ka( Tn b;du;a jeo.;a m%Yakhla u;= lf<a' ta lshkafka wmsg
iudjla b,a,kak lshkafka t,a á á B idudðlhska yeáhgo @
iNdm;s( iudj b,a,sula fkdfõ lK.dgqj m< lsßula'
uydud;H pkaÞldka;ka( l,ska idlaIs j,§;a uu lshd isáhd 1990 cqks 11 jk Èk uu
mdie,a YsIHfhla' ta ojia j, t,a á á B h fndfyda m<d;a w,a,d f.khs ysáfha' uu
t,a á á B ixúOdkhg ne|qfka 1991 fmnrjdß 04 jk Þ' ug u;lhs ñksiaiq lSõjd
t,a á á B h úiska jg lrk ,o fmd,sia ks,OdÍka miqj t,a á á B h úiska f.k
f.dia i;s fol ;=klg miq >d;kh l<d lsh,d' Tn lshkjd kï wms ta wh f.a mjq,a
j,ska m%isoaêfha iudj b,a,d isáh hq;=hs lsh,d uu ys;kafka jvd;a u iqÿiq mqoa.,hd
tjlg kdhlhdj isá lreKd uy;auhd'
my; Wmqgd olajk woyia yqjudrej o is;a l<Ths' uydud;H pkaÞldka;ka f.ka Tyq
YsS% ,xld wdrlaIl yuqÞ m%pKav ls%hdjka ys ksr;jk nj oqgqfõ ±hs úuiq l< Tyq f.a
ms<s;=r jqfha ;reKfhla f,ig 1990 .Kka j, tn|q isoaëka ;udg ÿgq nj lshd
isáfhah' kuq;a flduidßjreka f.a m%Yak lsßï ;=<ska jHx.fhka Ojks; lrk ,oafoa
tn|q isoaëka zhqoaOhl fldgilaZ njhs' kej; jrla idlaIslre f.ka ;ud ÿgq isoaëka
isÿ jqfha fldfyo ljÞo hkak iy;sl lr .eksug wjYH m%Yak úpdßula isÿ fkdúh'
flduidßiajreka f.a ks.ukh jqfha jvd;a u iqÿiq m%;spdrh jkafka m%isoaO iudjla
b,a,d isáu njhs'
mrdl%u mrK.u( iNdm;sjrhd Tfnka úuiq m%Yakh ksid Tn is;kak mq¿jka wms iEu
úgu t,a á á B h l< jerÈ muKla wikjdlshd' Tng;a idOdrKhla jkakg Tng
54 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
lshkak mq¿jka o wfma wdrlaIl yuqÞ hïlsis nrm;< wmrdO l< wjia:djka
;sfnkjdo lshd@'
uydud;H pkaÞldka;ka ( uu 1990 tn|q isoaêhka rdYshla weiska ÿgqjd'
mrdl%u mrK.u uy;d( isoaëka lshla ú;r@
uydud;H pkaÞldka;ka( uf.a wi,ajeisfhla jq iSkak ;ïì keue;a;d wdrlaIl yuqÞ
úiska >d;kh l<d' mdrj,a j, yeu ;eku ndf.g ms<siaiq u< l|ka úisß ;snqkd'
fjÜgq mdá fyj;a lmd fldgd ouk lKavdhu f,i yeÈkajq úfYAi lKavdhula wfma
.ug wdjd' uu ±l,d ;sfhkjd ñksiaiqkaj weo f.k .syska tlaflda lm,d tfyu
ke;akï fjä ;sh,d .Õg úiS lrkjd' uf.a wi,ajeishka fofofkla ;j rdid
lsh,d flfkla uy ? wdñ tflka weú;a wr f.k .syska oK .iai,d wdñ tlg
jÈkak lsh,d Bg miafia t;ku fjä ;sh,d ±ïud' uf.a jhi t;fldg wjqreÿ 16 hs
ug;a wdñ tflka .y,d ;sfhkjd'
mrdl%u mrK.u uy;d( kuq;a tajd ta ld,fha ;snqk hqoaOfha fldgila fkao@'
uydu;dH pkaÞldka;ka( Tõ'wkSjd¾fhka u' fuu isoaëka msgqmi we;s foaYmd,k
miqìu Èyd wms n,kakg òkE iy fun|q isoaëkag wkqn, yd wdYs¾jdo l< ish¿u
foaYmd,k kdhlhska m%isêfha fmdÿ lK.dgqjla m%ldY lrkak òkE'
iNdm;s( uydud;H pkaÞldka;ka ue;s;=uks' uu ys;kjd rch;a m%isO lKd.dgqjla m<
l< hq;=hs lsh,d' uu fï wjia:dfõ fuys meñK wjxlju ;uka f.a woyia m%ldY
lsßu .ek uu ia;=;sjka; fjkjd' Tn bÈßm;a l< we;eï woyia b;du;a
m%fhdackj;a wms tajd wmf.a ks¾foaYhka ilia lsßfï È i,ld n,kakï'
^ieisjdrh ksu úh&
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj bÈßhg meñKs wud;H v.a,ia foajdkkao¦
ksfhdacH wud;H ú uqr,sorka yd tia pkaÞldka;ka we;+¿ ish¿u idlaIslrejka fuu
fldñIka iNdj msysgqúfï È" mßlaIK fldñIka iNd mkf;a 14 jk j.ka;sh fuu
fldñIka iNdjg wÞ< lsßfuka" idlaIslrejkag ks¾uqla;shla iemhSu u.ska idlaIs
mokï fldg f.k kvqlrhka mj;ajd f.k hdu j<lajk ,È'
idlaIslrejka f.ka m%Yak lsßfï È fldñIka iNdj ish u;h
W;a;rdfrdamKh lsßu(
fldñIka iNdj bÈßhg idlaIs Èug meñKs idlaIslrejka úNd. lsßfïÈ fldñIka
iNd idudðlhska we;eï úg ish fm!oa.,sl u;h W;a;rdfrdamKh lsßug W;aidy
ork ,o njg idOl ;sfí'
fldñIka iNdfõ iNdm;s is wd¾ o is,ajd yd jkaksfha m%Odk wKfoK ks,Odß
fïc¾ ckrd,a lu,a .=Kr;ak w;r we;s jq woyia yqjudrej(
55 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
iNdm;s( ckrd,a;=uks" wms tla ldrKhla ms<sn|j ie,ls,su;a fjkjd' Tn mjik
foh wms iïmq¾Kfhka u f;areï .;a;d' t,a á á B idudðlhska Ndr úfï
ls%hdmámdáh yd Ndrjqjka >d;kh lsßu ms<sn| Tn lshk ldrKh cd;Hka;r
udOHhka ys m< jq jd¾;d' tfyu fpdaokdjla ;sfnkjd ;uhs' wm f.a wjidk ks¾foaY
ilia lsßu msKsi fï iïnkaOfhka Tnf.a woyia m%ldY lrkak'
fïc¾ ckrd,a lu,a .=Kr;ak( ta fpdaokd iïnkaOfhka uu tlÕ jkafka key' uu
l,skq;a m%ldY l<dla fuka wms fuu udkqIsl fufyhqu isÿ lf<a b;du;a meyeÈ,s
ukilska hqla;jhs' hqoaO yuqÞjg Ndr jq ish¿ fokdu wms n,Odßkag ndr ÿkakd ñi
lsis flfkla j >d;kh lf<a key'
iNdm;s( we;a; jYfhkau lshkjd kï hqoaOfha wjidk wÈhf¾ Ndr jq ;eke;a;ka
wms úiska m%Yak l<d' Tjqka lsisu flfkla ;uka fyda fjk;a Ndr jq ;eke;af;l=g
hqoaO yuqÞj úiska wudkqIsl f,i yd lDDr f,i ie,l= njla wm iu. m%ldY lf<a
key' we;eï wjia:dj,È wdrlaIl yuqÞj ;ukag iuyr wjia:djkays ìï fndaïn iy
wfkl=;a ndOl uÕ yßñka wdrlaIl ia:dk j,g hdug Wmldr l< nj;a i|yka
l<d' uu fï m%Yakh Tfnka weiqfõ ta ksihs' Ndr jq ;eke;a;kag lsishï wdldrhl
n,mEula wdrlaIl yuqÞ úiska lf<ah hk fpdaokdj Tn m%;slafIam lrkjd fkao@'
fïc¾ ckrd,a lu,a .=Kr;ak( yßhgu yß' uu ;Èka u ta fpdaokdj m%;slafIam
lrkjd' jD;a;Sh ksmqK;ajhla we;s yuqÞ ks,Odßka jk wms okakjd Ndr fjk t,a á
á B idudðlhska f;dr;=re ,nd .eksu iïnkaOfhka fldhs ;rï fyd| uq,dY%hla o
lsh,d' ta ñksiqka g fyd|g fyd|g ie,l=jdu yojf;a ;sfhk foa lshkjd'
fldñIka a iNd idudðl isßmd, m,sylaldr uy;d iy kdúl yuqÞfõ wK fok
ks,Odß ;sir iurisxy w;r we;s jq woyia yqjudrej(75
wK fok ks,Odß ;sir iurisxy( uu wjidk jYfhka lshkak leu;shs 2009
ls%hdkaú;h Ndr isá uu b;du;a lssÜgqfjka wka;¾ cd;sl r;= l=rei ixúOdkh iu.
jev l<d' tu ixúOdkfha fmda,a uy;d wmf.a fiajh w.h lrñka wmsg ,smshla ,shd
ia;=;sh m< l<d' iuyr úg fuu ,smsfha msgm;la wdrlaIl f,alï jrhd f.a
ud¾.fhka ,efnkakg;a we;s' rfÜ by<u ;ek isg my<g ldkaÿ jq mKsjqvhg wkqj
bgq lrk wfma fufyjr udkqIsl fufyhqula lsßu jq nj;a wju w,dN jk njg
iy;slhla ;snq nj;a wfma W;a;Í;r jD;a;Sfha f.!rjh /l f.k ls%hd l< nj;a
m%ldY lrkakfka wka lsisfjla fkdj wka;¾ cd;sl r;= l=rei ixúOdkfha m%Odkshd'
isßmd, m,sylaldr uy;d( udkùh uq,O¾u j,g .re lrk Tn f.a jD;a;Sh lemúu
ud mqoa.,slj okakd ldrKhla' fuys meñK idlaIs ÿkakdg b;du;a ia;=;shs' uu
ys;kafka Tn jkaksfha t,a á á B Ndrfha isr ú isá 300"000 isú,a ck;dj f.a tlu
n,dfmdfrd;a;=j Tnf.a N+ñldj u; /ÿk wdldrh meyeÈ,s l,d' Tn lshd isáhd
75
kdúl yuqÞm;s ;sir iurisxy úiska fok ,o idlaIsh( fld<T ieisjdrh 2010 iema;eïn¾ 08
56 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
isú,a jeishka g wjYH iemhqï imhd wdmiq tk w;r jdrfha ;=jd, ,enq isú,a
jeishka mjd wdrlaIl ia:dk j,g /f.k wd nj' ta w;r t,a á á B idudðlhska o
isákakg we;s' fï ish¿ úia;r fldñIka a iNdjg ,nd fokak'
uu Tfnka m%Yakhla wykak leue;shs' wmf.a wêldßhg wkqj wm úiska igka úrdu
.súiqu iïnkaOfhka W.;a mdvï fudkjd±hs úuish hq;= fjkjd' fï iïnkaOfhka
Tn f.a woyia fudkjdo@'úfYaIfhkau igka úrdu .súiqfuka kdúl yuqÞj bj;a lr
;snqkd' fï ksid kdúl yuqÞfõ kshdukfhka f;dr jq ksid id.rh t,a á á B hg
ksoyia jqkd' fuf,i igka úrdu .ssúiqfuka bj;a l< kdúl yuqÞj hqoaOfha wjidk
wÈhf¾ È t,a á á B .%yKfha isá isú,a jeishka ksoyia fldg f.k tau
WÊf;dafldaálhlaa' Tn fyd|ska ±k isákakg we;s isú,a jeishka g imhk wdydr mdk
j,ska fldgila t,a á á B idudðlhska w;g m;ajk nj' Tn fï ;;ajhg uqyqK
ÿkafka flfiao@
rdcH úfõpkhg ,la l< idlaIslrejka yd úfYaI{hska ±ä
wêsfhda.hlg ,la lsßu(
idlaIs Èug meñKs rdcH ks,OdÍka iïnkaOfhka uDÿ Ndjhla fmkakqï l< fldñIka
iNdj rdcH úfõpkh l< idlaIslrejka yd úfYaI{ idlaIslrejka iïnkaOfhka ±ä
úfõpk t,a, lf<ah' we;eï wjia:d j,È rcfha idlaIslrejka f.a idlaIs Wmqgd
olajñka tn|q idlaIslrejka f.a idlaIs m%Yak l< w;r ;j;a iuyr wjia:dj,È
idlaIslre f.a idlaIs §ug ;sfnk j,x.=Ndjh m%Yak lf<ah'
fldñIka iNdfõ iNdm;s is wd¾ o is,ajd uy;d yd tx.,ka; iNdfõ w.ro .=re w;s
W;=ï vq,sma ä Ñflard w;r woyia yqjudrej(76
w;s W;=ï vq,sma ä Ñflard( hqoaO yuqÞj hqoaOfhka miq hym;a jev fldgila bgq lr
;sfnkjd' ta ms<sn|j lsisu újdohla key' kuq;a fhdackdjla ;sfnkjd 100"000 yuqÞ
mjq,a fï m%foaYfha mÈxÑ lsßfï fhdackdjla ;sfnkjd' tu fhdackdj" ta lshkafka
±kg fï m%foaYfha isák ck.ykfhka y;frka tlla fuf,i mÈxÑ lsßu ksid fï
m%foaYfha ck.yk jHdma;sfha fjkila fjkjd'
iNdm;s( we;a;gu fuu m%Yakh wms wdrlaIl f,alï f.daGdNh rdcmlaI f.ka
úuiqjd' Tyq iaÓr jYfhka u iy;sl fldg m%ldY l<d rcfha tn|q ie,eiaula ke;s
76
w;sW;=ï vq,sma ä Ñflard w.ro;=ud( tx.,ka; iNdj Wka jykafia 2001 uehs udifha isg 2010 foieïn¾ 31 olajd fuu Oqrh ±ßh'
57 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
nj' we;a; jYfhka u hqoaO yuqÞ mjq,a mÈxÑ lsßug rcfha lsisu ie,eiaula ke;s nj
wdrlaI f,alï úiska iaÓr f,iu m%ldY l<d' wm bÈßhg meñKs we;eï
idlaIslrejka o rch hqoaO yuqÞ mjq,a mÈxÑ lsßu ksid ck.yk jHdma;sfha we;s úh
yels fjkia lï ms<sn|j ìh-iel m< l<d' wdrlaIl f,alï fuh iïmq¾Kfhka u
neyer l<d'
t,a á á B h úiska iq¿;rhla jq Þúv ck;dj fjkqfjka fjku rdcHhla msysgqúfï
wêsm%dh fya;=fjka YS% ,xldfõ ;sia wjqreÿ hqoaOhg jd¾.sl idOl we;=<;a jqfhah' ta
ksid YS% ,xldj ck.yk jHdma;sh wkqj fnÈug ;e;a lsßfï m%;sM,hla jYfhka
m<d;a n| ck.yk ixhq;sh foaYmd,k jYfhka b;du;a ixfõÈ idOlhla fjhs' fï
w;r ±ka hqoaOhn ksu ú we;s ksid ol=fKa isxy<hka W;=rg yd kef.kysrg
ixl%uKh ú kj wd¾Ól wjia:djka Wr.d ne,sug ;e;a lsßu je<elaúh fkdyel'
tfia;a ke;akï hqoaOh wdrïN úug fmr ;uka mÈxÑj isá W;=re yd kef.kysr uq,a
.ïìï n,d wdmiq mÈxÑhg hdu o ;¾ldkql=,h' fï w;r hqoaOh ksudúu;a iu.u
hqoaO yuqÞ idudðlhska m%uqL isxy<hska ish mdrïmßl .ïíï wdl%uKh lr;s hk
NS;sh Þúv ck;dj ;=< we;s úu o je<elaúh fkdyel' fï ish¿ m%jKk;djhka
úiska mdrïmdßlj Þúv ck;dj N=la;s úkao N+ñhg yd wd¾Ól iïm;a i|yd
;rÕldß;ajhla we;s lrkjd muKla fkdj foaYmd,k yd ixialD;sl n,mEula t,a,
lrhs' ck;dj ;+< we;s ú ;sfnk fuu ielh ish¿u foaYmd,k{ hska úiska ish
jdishg yrjd f.k ;sfí'
uqia,sïjreka o wfkla iq¿ cd;Ska g jvd ixLHdfjka ck ixLHdfjka wvq iQ¿ ck
fldgila jk w;r nyq;rhla uqia,sïjre Þúv ni jHjydr lr;s' mdrïmdßlj uqia,sï
jreka W;=re yd kef.kysr m<d;a j, Þúv cd;Ska iu. ðj;a jqy' hqoaOh weú,s hoaoS
foaYmd,k{hska úiska Þúv yd uqia,sï cd;Ska w;r we;s úIu;d m%fhdackhg .eksfï
m%;sM<hla jqfha fuu ck fldgia w;r o jd¾.sl .egqï we;s ú fomd¾Yjfhau udkj
ysñlï W,a,x>Khka isÿ úuh' WÞyrKhla jYfhka kef.kysr m<df;a uqia,sï yd
Þúv cd;Ska iuq, >d;kh;a t,a á á B h úiska 1990 È hdmkfhka uqia,sï cd;Ska
msgqjy,a lsßu;a i|yka l< yelsh'
fldñIka iNdfõ idudðlhska yd uqia,sï f;dr;=re uOHia:dkfha úOdhl wOHlaIl
tï whs tï fudysãka w;r we;s jq woyia yqjudrej(77
wdpd¾h frdaydka fmf¾rd uy;d( fudysãka uy;auhdfKks Tnf.a woyia ±laúfï È
Tn uq;=¾ ys È t,a á á B h yd wdrlaIl yuqÞ hk fomd¾Yjh úiska u isú,a jeishka
>d;kh l< nj Tn i|yka l<d' fï isoaêh ;jÿrg;a meyeÈ,s lrkak mq¿jka o@'
fuys È isÿjqfka is;du;du isú,a jeishka g myr Èula o tfia ke;akï isú,a jeishka
rcfha yuqÞ yd t,a á á B w;r fjä yqjudrejlg ueÈ jqkdo tfia;a ke;akï t,a á 77
tï whs tï fudys§ka uy;d úiska fok ,o idlaIsh( fld<T ieisjdrh 2010 iema;eïn¾ 3
58 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
á B h úiska isú,a jeishka ñksia m,syla f,ig mdúÉÑ l<d o hkak lreKdlr
meyeÈ,s lrkak'
tï whs tï fudysãka uy;d( uqia,sï cd;slhska ys;du;du b,lal lrd hehs lshkakg
ney' kuq;a uq;=¾ isxy< .ïudkhla jqkd kï wdrlaIl yuqÞ óg jvd mßiaiï fjkjd
jf.a u uq;=¾ Þúv .ïudkhla jqkd kï t,a á á B h;a fï úêhg yeisfrkafka key'
ud fmkajd fokakg W;aidy lrkafka rcfha wdrlaIl yuqÞ fuka u t,a á á B h o
uqia,sï cd;slhska f.a wdrlaIdj ms<sn| j ;elsula lf<a key lshk tlhs Tfí
m%Yakhg uf.a ms<s;=r'
fï uq;=¾ isoaêfha È t,a á á B h uqia,sï cd;slhska 200 muK m%dK wemldrhska
f,ig f.k .shd' meh 48 hk ;=re wdydr fyda mdkSh c,h .ug ,enqfka key' rcfha
yuqÞ fyda rcfha ks,OdÍka fuu iykdOdr iemhsu ish j.lsula f,i ie,l=fõ key'
uu fu;k È fmkajd fokak yokafka wysxil ñksiqka úkaÈ;hska njg m;a fkdjk
;ekg jev lsßfï j.lsula rchg ;sfnkjd lsh,hs' fïl hqoaO wmrdOhla'
fomd¾Yjhu wysxil ñksiqkag fjä ;sínd" fndaïn .eyqjd ú;rla fkfjhs frdlÜ
m%ydr mjd t,a, l<d' fï m%ydr j,ska mdie,a frday,a m,a,s úkdY jqkd'
uf.a w;a±lsu kï wms rcfha yuqÞj, ms<sirK fkdfidhd isáhd kï wmsg wk;=rla
fjkak ;snqk bv b;du;a wvqhs' wmg wdrlaIdj iemhsug lSkshdfõ isg uq;=¾ j,g
yuqÞ Nghska 400 udre l<d' fïl t,a á á B hg wjia:djla jqkd uq;=¾ j,g meñK
yuqÞjg myr fokak' Tjqka yuqÞjg muKla fkdfjhs tlaflda uqia,sï cd;slhka g;a
myr ÿkakd tfia;a ke;akï m%dK wemlrejka f,ig w,a,d f.k .shd' t,a á á B h
uqia,sï cd;slhskag jOysxid meñK jqfha kef.ysr m<df;a muKla fkdfjhs' W;=re
m<df;a;a ;;ajh taluhs' Tjqka g Wjukd lf<a mq¿jka ;rï uqia,sï cd;slhska
>d;kh lrkak' hqoaOh Bg b;d fyd| wjia:djla WÞ l<d' kuq;a wdrlaIl yuqÞ
uqia,sï cd;slhska wdrlaId lrkak lsisu mshjrla .;af;a key' fuh iïmqrKfhkau
fkdi,ld yeßula' wms W.;a mdvu kï wdrlaIl yuqÞ lsisu wjia:djl wm flfrys
ie,ls,a,la olajkafka ke;s njhs' òkEu flfkl=g wmsg ydks lrkakg bv §,d
wdrlaIl yuqÞ n,d isák njhs wmsg fmks hkafka' uqia,sï cd;slhska ;%ia;jdohg
iyfhda.h fkdÿkak;a wms ish¿u n,dfmdfrd;a;= iqka lr f.khs ðj;a jkafka'
wdpd¾h frdaydka fmf¾rd( Tn úiska meyeÈ,s l< ldrKd idrxY fldg olajkjd
kï Tfí ia:djrh jkafka is;du;d myr ÿkakd fkdj isú,a jeishka iïnkaOfhka
m%udKj;a /ljrKhla Èug wfmdfydi;a jq njhs' fïl o Tfí ia:djrh@'
tï whs tï fudysãka uy;d( uf.a ia:djrh ud h,s;a meyeÈ,s lrkakï' uq;=¾ isxy<
.ïudkhla jqkd kï wdKAvqfõ yuqÞ fjk;a ls%hdud¾.hla .eksug bv ;snqkd' uq;=¾
Þúv .ïudkhla jqkd kï t,a á á B h fjk;a ls%hdud¾.hla .eksug bv ;snqkd'
tfyu jqfka ke;af;a fïl uqia,sï .ïudkhla jq ksid' fïl uqia,sï cd;slhskag
tfrys j lrk ,o hqoaO wmrdOhla'
59 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
uydpd¾h lreKdr;ak y`.j;a; ue;s;=ud( Tn m%udKj;a wdrlaIdjla iemhsug
wfmdfydi;a úu ksid uqia,sï ñksiqka >d;kh lrk njg Wml,amkh lrkjd' fuh
ikd: lsßug idlaIs ;sfnkjdo@ uu ys;kafka idlaIs key lsh,hs' uu tfyu lshkak
fya;=j kef.kysr m<df;a muKla fkdj W;=re yd W;=re ueo m<df;a isxy< .ïudk
j,g;a t,a á á B h myr ÿkakd'isú,a jeishkaj .ïudk j,ska fkrmd yeßhd' t;k
È wdrlaIl yuqÞ isú,a jeishka g wdrlaIdj Èug wiu;a jkafka Tjqka isxy<hka úu
ksido@
tï whs tï fudysãka uy;d( uu Tjqka iDcqju uqia,sï cd;slhska b,lal l<d hehs
lshkafka key' uq;=¾ ys uqia,sï cd;slhska 32 ñh .sh w;r 7 fofkla ;ju;a wd.sh
w;la key' uu ys;kafka fuh hqoaOh úiska uqia,sï ck;dj f.a Wjukdjka g úYd,
ydkshla l< njg m%udKj;a idlaIshla'
uydpd¾h lreKdr;ak y`.j;a; ue;s;=ud( uu tal ms<s.kakjd' ta;a wks;a cd;Skag;a
fï jf.au ydks isoaO jqkd'
tï whs tï fudysãka uy;d( uqia,sï cd;slhska iïnkaOfhka m%fõYh iEuúgu
fjkia tlla jqkd'
ñg iudkju W;=re yd kef.kysr m<d;a j, fldñIka 78iNdj mj;ajk ,o ieis jdr
j,È we;eï úg m%Odk idlaIslrejka YS% ,xld rch fyda hïlsis ksaYaÑ; udkj ysñlï
W,a,x>Khla ms<sn|j lreKQ bÈßm;a lsßfï È flduidßiajreka rch wdrlaId lssßug
W;aiql jq nj fmks .sh wjia:d lssysmhlau úh' W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a
iNdj fï wdldrhg yeisßu ms<sn| b;du;a lÈu kso¾Ykhla Ndr jq t,a á á B
78
fldñIka iNdj 2010 wf.daia;= 14 jk Èk isg 2011 fmnrjdß 19 Èk w;r;=r ld,fha È fld<ôka msg Èia;%Slalhka ys ieisjdr .Kkdjla mj;ajk ,È' 2010 wf.daia;= 14 m%df,a jjqkshdj( m%df,a fpÜál=,ï( ueKsla *dï irKd.; l|jqr¦ 2010 wf.daia;= 15 m%df,a keÿkal¾ks" ls,sfkdÉÑ yd uq,;sõ( 2010 iema;eïn¾ 18 m%df,a ls,sfkdÉÑ yd mÉÑ,hsm,a,s 2010 iema;eïn¾ 19 m%df,a mqkdlÍ 2010 iema;eïn¾ 20 m%df,a uq,;sõ 2010 iema;eïn¾ 20 uq,;sõ wdrlaIl yuqÞ uq,ia:dkh 2010 Tlaf;dan¾ 09 m%df,a uvl,mqj 2010 Tlaf;dan¾ 09 m%df,a Tg¾udjä uvl,mqj 2010 Tlaf;dan¾ 11 m%df,a tardjq¾m;a;= uvl,mqj 2010 fkdjeïn¾ 11 m%df,a wßhdf,a hdmkh 2010 fkdjeïn¾ 12 m%df,a .=rek.¾ hdmkh 2010 fkdjeïn¾ 12 m%df,a jdvqlafldafvhs kef.kysr 2010 fkdjeïn¾ 12 m%df,a is;a;rl¾ks 2010 fkdjeïn¾ 14 Ydka; wkaf;daks foajia:dkh lhsÜia 2010 foieïn¾ 03 Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h ;s%l=Kdu,h 2010 foieïn¾ 04 m%df,a uq;=¾ 2011 ckjdß 11 Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h mq;a;,u 2011 ckjdß 08 Èia;%slal f,alï ld¾hd,h ukakdru 2011 ckjdß 09 m%df,a uvq 2011 fmnrjdß 18 Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h ud;r 2011 fmnrjdß 19 Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h .d,a,
60 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
idudðlfhla úiska idlaIs Èfï È meyeÈ,s úh' fuu idlaIslre hqoaO uqla; l,dmfha
t,a á á B ixúOdkh úiska nr wú mdúÉÑ fkdl< nj m%ldY l< úg fldñIka a
iNdj rcfha i:djrh ikd: lsßfï jEhul ksr; jqfhah'
fldñIka a iNdfõ idudðl isßmd, m,sylaldr uy;d yd rchg Ndr jq t,a á á B
udOH wxYh fufyh jq by< fmf<a kdhlfhla w;r we;s jq woyia yqjudrej( Ydka;
wkaf;daks foajia:dkh lhsÜia 2010 fkdjeïn¾ 14
isßmd, m,sylaldr uy;d( isú,a ck;djg isÿ jq ydks ms<sn|j Tng hïlsis woyila
;sfí o'@
idlaIslre key
isßmd, m,sylaldr uy;d( t,a á á B ixúOdkh isú,a jeishka ñksia m<syhla f,ig
fhdÞ .;af;a ke;akï isú,a jeishka f.a urk ixLHdj ñg jvd fndfyda fihska
wvqúug bv ;snqkd fkao@
idlaIslre( we;a; jYfhka u isoaO jqfka hqoaOfha wka;Su ojia j, isú,a jeishka
ud;,ka iy ldldkdhs ys mgq ;Srhlg fldgq jqkd' fï ;eka j, b| f.k t,a á á B
h úiska hqoaO yuqÞjg fI,a fjä .eyqjd' wdKavqfõ yuqÞ;a t,a á á Bh Tjqka /È isá
ia:dk b,lal fldg m%ydr t,a, l<d' fï ksid isú,a jeishka úYd, ixLHdjla ñh
.shd' ta ksihs uu lsõfõ isú,a jeishka ñh hdu .ek fome;a;u j.lsj hq;=hs lsh,d'
hqoaOfha wjidk ojia j, t,a á á B h isú,a jeishka g msg ú hdug bv ÿkakd kï
fndfyda fofkl= f.a ðú; fífrkakg ;snqkd'
isßmd, m,sylaldr uy;d( t,a á á B h úiska wdhqO hqoaO uqla; l,dmhg /f.k
wdjdo@
idlaIslre( wdhqO kï olskakg ;snqfka key'
isßmd, m,sylaldr uy;d( hqoaO uqla; l,dm ;=kla ;snqkd' t,a á á B h m%ydr t,a,
lf<a fï hqoaO uqla; l,dm j, b| f.k'
idlaIslre( fome;af;ka tl me;a;la j;a hqoaO uqla; l,dmh ms<sn| ie,ls,su;a jqfka
key'79
úkaÈ;hska f.a ld,;%hkag yd mjq,a idudðlhskag ksis ie,ls,s ±laúug
wiu;aúu(
79 ieisjdrh Ydka; wkaf;daks foajia:dkh lhsÜia 2010 fkdueïn¾ 14 http://www.llrc.lk/images/stories/Kayts_Public_Sittings_Amended.pdf
61 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj úiska hqoaOh mej;s m%foaYhka ys m%isO
ieisjdr mj;ajk nj ksfõokh lsßu;a iu.u oyia .Kkla isú,a jeishka fldñIka
iNdj bÈßfha idlaIs Èug bÈßm;a jqfjdah' fuhska fndfyda fofkla jekaoTq
ldka;djka jq w;r Tjqyq ish ñh .sh tfia;a ke;akï yuqÞ w;a wvx.=fõ isák fyda
w;=reoyka jq ish ieñhka" orejka fyda mjqf,a idudðlhska ms<sn| f;dr;=re fidhd
meñKsfhdah' kuq;a fndfyda fofkl=g fldñIka iNdj bÈßfha idlaIs §ug bvla
fkd,enqk w;r Tjqkag ,sÅ;j ish lreKq bÈßm;a lrk fuka b,a,d isák ,È'
idlaIs Èug wjir ,enq ;eke;a;ka we;eï idlaIslrejka úiska fomd¾Yh u isÿ lrk
,o lDDr jO ysxid fy<sorõ lrk ,oafoa tu f;dr;=re fy<sorõ lsßu ksid ish ðú;
j,g mjd t,a, úh yels ;¾ck fkdi,lñks'
W;=re yd kef.kysr m<d;a j, mj;ajk ,o ieisjdrhka ys È fldñIka iNdj
bÈßfha idlaIslrejka úiska hqoaO iufha isÿ jq lDDr jOysxid ms<sn| idlaIs úYd,
ixLHdjla bÈßm;a lrk ,oafoah' fndfyda wjia:dj,È fuu ieisjdr b;du;a flá úh'
flduidßiajreka f.a idlaIs úNd.hka ms<sn| wkjOdkfhka isák nj fmkqk w;r
iúia;rd;aul m%Yak lsßulska i;H lreKq /ia lsßug ;uka ;=< Wkkaÿjla ke;s nj
uekúka m%o¾Ykh lf<dah' fndfyda úg wkq.ukh l< Wmdh jqfha flá m%Yak fol
;=kla wid wfkla úia;r ,sÅ;j f,alï ld¾hxYhg ndr fok fuka Wmfoaia Èuh'
my; ±lafjkafka fldñIka iNdfõ fjí wvúfha m< fldg ;snq ieisjdr foll
jd¾;d j,ska Wmqgd .kakd ,o fldgiah' fuu fldgia ksßlaIKh lrk úg
idlaIslrejka iïnkaOfhka flduidßiajreka ;=< udkj ohdjla fkd;snqk nj
uekúka fmks hhs'
ls,sfkdÉÑ Èia;%sla f,alï ld¾hd,h(2010 iema;eïn¾ 18( idlaIs wxl 980
idlaIslre( uf.a mq;d je,slkao /ojqï l|jqf¾ r|jd f.k isákjd' uf.a ieñhd
nrm;< f,i frda.d;=r ú T;am,hs' wfkla orejka y;r fokd u .Ekq <uhs' hqoaO
yuqÞj t,a á á B h iu. iïnkaO;d ;snq ish¿ fokdgu ish kï ;uka fj;
,shdmÈxÑ lrk fuka ±kqï ÿkakd' ta wkqj uf.a mq;d;a tys f.dia ,shd mÈxÑ jqkd'
kuq;a Tyq w;a wvx.=jg wr f.k ±kg udi yhla fjkjd' fï olajd Tyq ;du ksoyia
lf<a key'
flduidßiajrfhla( wehg lshkak wms ksis n,Odßka g ,sÅ; ±kqï fok nj'
idlaIslre( lreKdlr wmsg Woõ lrkak' jjqkshd fmd,sisfha fï .ek wms meñKs,s
lr ;sfnkjd' lsysu j;djla u jjqkshd fmd,sishg .shd" t;a jevla jqfka key'
80
ieisjdrh( Èia;s%lal f,alï ld¾hd,h ls,sfkdÉÑh 2010 iema;eïn¾ 18 LLRC/PS/18-09-10/01. http://www.llrc.lk/images/stories/docs/Sep2010/Killinochchi_Div_Sec_-_Amended.docx
62 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
Tjqka mq;dj udi yhlska ksoyia lrk nj lsõjd' ±kg wjqreoaola fjkjd ;ju ksoyia
lf<a key'
flduidßiajrfhla( yß yß'
.=rek.¾ ixialD;sl Yd,dj( hdmkh( 2010 fkdjeïn¾ 1281
iNdm;sjrhd( w;=reoyka jq ;eke;a;ka ms<sn|j Tn úia;r ,nd ÿkakd o@
mßj¾;l( ^ iNdm;s jrhdg& weh Bfha th ,nd ÿkakd'
iNdm;s( Tn Bfha ÿkakd kï wo fjk fldg wmsg fj,d uÈ'
idlaIsldßh( ug <uhs y;r fofkla bkakjd' ug ldf.kaj;a Woõjla key' ug
uf.a ieñhd fidhd fokak' thd fldfya bkakjd±hs ud okafka key'
iNdm;s( wms fidhd fokak W;aidy lrkakï'
idlaIsldßh( uf.a f,dl= mq;dg wjqreÿ 14 hs'thd ;ju mdie,a YsIHfhla'
iNdm;s( ^ mßj¾:lg& thdg lshkav' §,d ;sfhkafka Bfha' wou tal lr,d fokav
mq¿jkao@
hdmkfha ieisjdrhka ksßlaIKh l< isú,a ixúOdkhka f.a u;h jqfha fldñIka
iNdj w;s úYd, idlaIslrejka msßila n,dfmdfrd;a;= fkdjq neúka Tjqka f.a iqÞkï
úu wm%udKj;a jq njhs' tla idlaIslrefjl= fjka lrk ,o ld,h b;du;a flá jq
w;r m%udKj;a NdId mßj¾:lhska ixLHdjla o fkdisáfhdah'
hdj;ald,Sk lrk ,o fldñIka iNd msysgqúu ms<sn| wka;¾ cd;sl iïuq;shg wkqj
zhï lsis idlaIs úNd.hl È idlaIslreg fyda idlaIsldßhg iydh úu msKai iudc
fiajlhska wdÞ< wjia:djka ys È fi!LH fiajlhska yd ufkda Ñls;ailhska f.a fiajh
,nd .; hq;=h' úfYaIfhkau mßj¾:lhska f.a idyh idlaIs Èug fmr yd miqj;a ,nd
Èu jeo.;a fõ'82 fulS fiajdjka iemhSu iïmq¾Kfhka u rcfha úhoñka l<
hq;=fõZ'83
2010 iema;eïn¾ 18 jk Èk mÉpÑ,a,m,af,hs m%dfoaYsh f,alï ld¾hd,fha meje;s
ieisjdrh wd¾ïN lrk ,oafoa kshñ; fõ,djg jvd m%udo ùh' idlaIs l=vqjg ke.=k
m%:u idlaIsldßh fï ldrKh iïnkaOfhka meñKs,s lrkakg miqng fkdúh'
81
idlaIs wxl 12" .=rek.¾ ixialD;sl Yd,dj hdmkh 2010 fkdjeïn¾ 12 82 10^b& jk uq,O¾uh hdj;ald,sk lrk ,o udkj ysñlï wdrlaId fldg m%j¾Okh lsßu u.ska jrÈka ksfÞia úu ueéu ms<sn| uq,O¾u ix.%yh( 2005, United Nations, E/CN.4/2005/102/Add.1, 8 February 2005
http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G05/109/00/PDF/G0510900.pdf?OpenElement 83 tu 10 ^c&
http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G05/109/00/PDF/G0510900.pdf?OpenElement
63 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
zwms fu;k meh follg jvd n,d f.k ysáhd' wmsg ±kqï ÿkafka fldñIka
iNdfõ jev 2'30g mgka .kakjd lsh,d' kuq;a ±ka 4'30 hs' yqÕla idlaIslrejka wdmiq
.shd'Z84
o fikag¾ f*da yshquka rhsÜia keu;s YS% ,xlsl rdcH fkdjk ixúOdkh úiska 2011
ckjdß 8 jk Èk ukakdrfï mej;s fldñIka iNd ieisjdrh ms<sn|j woyia
olajñka lshd isáfha we;eï idlaIslrejka g úfYaI ie,ls,s ±la jq w;r idudkH
ck;djg t;rï ie,ls,a,la fkd±la jq njhs'
ckjdß 8 jk Èk 9'30 g wdrïN lsßug kshñ; jq ieisjdrh wdrïN lrk ,oafoa
10'30g h' yshquka rhsÜia ixúOdkhg wkqj /iaúï Yd,dfõ m%udKj;a wdik
fkd;snqk fyhska b;d ÿr neyer isg md .ukska /iaúï meñKs msßia j,g t<s
uyfka ;eka ;eka j, /È isáug isÿúfuka ±ä fjfyildß ;;ajhlg m;a jqjka g
idlaIs Èu msKsi wjia:dj ,nd fok ,oafoa iji 4'30 g muKh'
fuÈk ukakdrfï w.ro.=re w;sW;=ï rdhmamd fcdYma ysñmdKkka we;=¿ wd.ñl yd
m%cd kdhlhska lsysm fofkla fldñIka iNdj bÈßfha idlaIs ÿkafkdah' foaYSh yd
cd;Hhka;r udOHfõÈka fuu idlaIslrejka f.a ieisjdrh wdjrKh lsßug uy;a
Wkkaÿjla olajk ,oafoah' ;jo" fuu idlaIslrejka ish idlaIs bÈßm;a lsßu msKssi
b;d Ⱦ> ld,hla .;a fyhska hqoaOh ksid úúO jOysxixjka g f.dÿre jq idudkH
isú,a jeishkag ish idlaIs bÈßm;a lsßug;a wjia:djla fkd,eìu fuu ieisjdrhka
ksu lrk ,oafoah'
tfiau fuu ieisjdrfha È W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd
ish w;=re jd¾;dj u.ska uyck;dj uqyqK È isák .eg¿ j,g úiÿï imhd ;sfnk
nj m%ldY l< kuq;a bx.s%is niska l< tu l:dj oñ, nig mßj¾:kh fkdl< ksid
iNd Yd,dfõ isá nyq;rhlg iNdm;sjrhd lshkafka l=ula±hs fkdf;aßk'85
YS% ,xld rch we;a; jYfhka u ^ cd;Ska w;r & ixys|shdj m%d¾:kd lrkafka kï i;H
fy<sorõ lr .eksug yd hqla;sh bIag lsßug wjxl W;aidyhla ±ßh hq;=h' hqoaOh
ksid isú,a jeishka g uqyqK Èug isÿjq ÿla .eyeg úuid ne,sug lsishï hdka;%Khla
msysgqjkafka kï" tu hdka;%Kfha wruqKq wdjrKh lrk wêldßhla yd
l<ukdlrKhg wjYH iïm;a m%udKj;a mßÈ iïmdokh l< hq;=jd muKla fkdj
tu hdka;%Kfha fiajh m;k isú,a jeishka g idOdrK iyNd.s;ajhla o iy;sl l<
hq;=fõ' tn|q W;aidyhl È idlaIslrejka f.a wdrlaIdj iy;sl l< hq;=jdla fuka u
udkqIsl fuka u" rcfha ks,Odßkag fuka u tl iudkj ie,lsu o wfmalaId flf¾'
84
ieisjdrh mÉp,hsm,a,s m%dfoaYsh f,alï ld¾hd,h 2010 iema;eïn¾ 18 LLRC/PS/18-09-10/02, page 1 85
rxð; ls¾;s f;kakfldaka z W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNd ukakdrï ieisjdrh( n,dfmdfrd;a;= yd lkiai,a, w;r foda,khlaZ http://www.srilankaguardian.org/2011/01/llrc-mannar-sessions-oscillation.html
64 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
idlaIslrejka g t,a, lrk ,o ;¾ck je<elaúug wfmdfydi;a úu(
YS% ,xldj úfYaIfhka u W;=re yd kef.kysr m<d;a ys isú,a ck;dj n,y;aldr
w;=reoyka lsßï yd wêlrK ndysH >d;k we;+¿ úúO ;¾ckhka g wLKavj uqyqK
ÿka nj jd¾;d fõ' úfYaIfhka u w;a wvx.=fõ miqjk ysgmq t,a á á B idudðlhkag
yd Tjqka f.a ld,;%hka fuka u hïlsis iïnkaOhla ;snq ;eke;a;ka o b;du;a
wk;=reÞhl ;;ajhl miq fj;s' udkj ysñlï yd nrm;< wmrdO iïnkaO
idlaIslrejka >d;kh" ;¾ckh lsßu yd whq;= n,mEï lsßï YS% ,xldfõ by<
mßudjlska isÿ jkakls'
hïlsis úu¾Ykhl È idlaIslrejka f.ka m%udKj;a f;dr;=re ,nd .eksug kï Bg
iqÿiq jd;djrKhla ks¾udKh l< hq;= w;r idlaIslrejka g tfrysj lrkQ ,nk
;¾ck je<elaúug jev ms<sfj<la ;sìh hq;=h' hdj;a ld,Sk lrk ,o uq,O¾u 10 g
wkqj idlaIslrejka f.a Ydßßl wdrlaIdj yd úfYaIfhka u udkisl iqj;dj ms<sn|
ie,ls,su;a úh hq;= w;r b,a,d isákafka kï úkaÈ;hska f.a yd idlaIslrejka f.a
fm!oa.,sl;ajh wdrlaId lr Èug o fldñIka a iNd ne|s isáh hq;= hehs lshfõ'
fldñIka a iNdj ish ieisjdr meje;ajq fndfyduhla ia:dkhka ys idlaislrejka fuka
u isú,a ixúOdk ksfhdað;hska o msvkhlg yiq lsßfï wruqKska fkdfhl=;a ;dvk
msvk lrk ,È' 2010 fkdjeïn¾ ui lhsÜia ys mej;s ieisjdrfha È B ms ä ms
ixúOdkfha hehs iel lrkq ,enq ;eke;a;ka úiska ieisjdr meje;afjk w;r ;=r È
idlaIslrejka PhdrEm .; fldg bka fkdkej;s isú,a ixúOdk ksfhdað;hska o
PdhdrEm .; lrk ,o nj jd¾;d úh'
fikag¾ f*da yshquka rhsÜia ixúOdkh úiska jd¾;d l< wdldrhg uvq ys
fmßhmÉpkaßpdka m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,fha mej;s ieis jdrfha È hqoaO yuqÞj
úiska idlaIslrejka PdhdrEm .; lf<ah' tu ieisjdrh W±ik 9g wdrïN úug
kshñ; j ;snq kuq;a 10'15 g muK ieisjdrh wdrïN lsßug fmr tys meñKs hqoaO
yuqÞ ks,OdÍka neyeßka meñKs fldñIka a iNd ld¾H uKav,h yd idlaIslrejka
PdhrEm .; lf<ah' fldñIka a iNd ieisjdrh wdrïN lrk ,oafoa fï PdhdrEm .;
lsßfï lghq;= ksuúfuka miq WoEik 10'45g muKh'
kuq;a W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdj g idlaIslrejka wdrlaId lsßfï ls%hd
mámdáhla fkd;snqks' flfia fj;;a furg wêlrK moaO;shg o idlaIslrejka
wdrlaId lsßfï mámdáhla fkdue;' kS;s flaI;%fha úfYaI{hska f.a úfõpk uOHfha
jqjo YS% ,xld md¾,sfïka;=jg 2007 È m%:u jrg y|qkajd fok ,o idlaIslrejka
wdrlaId lsßfï mk;a flgqï m; kej; 2008 È bÈßm;a lrk ,o kuq;a th o iïu;
jqfha ke;'
fldñIka a iNdj bÈßhg meñKs idlaIslrejka iuyrla fokd úúO ;¾ckhka g
f.dÿre jqj;a" ckdêm;sjrhd fj; hjk ,o W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a
65 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
iNdfõ w;=re jd¾;fõ o idlaIslrejka wdrlaId lsßu iïnkaO ks¾foaY lsisjla
we;=,;a fkdúh'86
4 W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdj( rcfha m%;spdrh
2010 iema;eïn¾ ui È87 W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdj úiska ish w;=re
jd¾;dj ckdêm;sjrhdg ndr fok ,oafoah' tys idlaIslrejka úiska meñKs,s lrk
,o fndfyda ldrKd iïnkaOfhka ks¾foaY bÈßm;a lr ;snqks' kuq;a w;S;fhys isÿ jq
jOysxid ms<sn|j j.úu iïnkaOfhka lsisÿ ks¾foaYhla bÈßm;a fkdflßK'
2010 Tlaf;dan¾ ui wka;¾ wud;HxY WmfoaYl lñgqjla W.;a mdvï yd ixys|shd
fldñIka a iNdfõ w;=re ks¾foaY ls%hd;aul lsßu msKsi msysg jk ,È' w;a wvx.=fõ
miqjk /oúhka¦ kS;sh yd iduh¦ mßmd,kh yd NdId yd iudc yd wd¾Ól .eg¿
WmfoaYl lñgqj úiska wduka;%Kh lrkq we;ehs wfmalaId flßk' 88
w;awvx.=fõ ;nd .eksu(
nkaOkd.dr yd .eiÜ m;%fha m< lrk ,o /ojqï uOHia:dk" fmd,sish yd
mqkre;a:dmk l|jqre yd úúO wdhqO ikakoaO lKavdhï úiska mj;ajd f.k hk
/ojqï uOHia:dk we;=¿ úúO ia:dk j, ;%ia;jdoh je<elaúfï mK; yd yÈis kS;sh
hgf;a lsisÿ fpdaokdjlska f;drj oyia .Kkla ldka;djka yd mqreIhska r|jd isáhs'
2010 iema;eïn¾ w;=re jd¾;dfõ fï iïnkaOfhka my; i|yka ks¾foaY bÈßm;a
lrk ,È'
w& fuu /oúhka ms<sn| fpdaokd fjk fjk u úNd. lsßu msKsi úfYaI jev
ms<sfj<la ilia lrkq we;' ;jo fuu ld¾Hh g iyfhda.h fokq msKsi kS;sm;s
fomd¾;=fïka;=fõ úfYaI ld¾H Ndr ks,hla msysgq úh hq;=h'
wd& fldñIka a iNdj bÈßfha fndfyda fofkla úiska ish mjqf,a Woúh wdrlaI wxY
úiska w;a wvx.=jg .;a miq l=uk ia:dkhl r|jd we;a±hs fkdokakd w;ru fuu 86
rxð;a ls¾;s f;kakfldaka z W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj ukakdru ieisjdrhz n,dfmdfrd;a;= yd lkiai,a, w;r foda,khlaZ http://www.srilankaguardian.org/2011/01/llrc-mannar-sessions-oscillation.html 87
z W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdj( rchg bÈßm;a lrk ,o w;=re jd¾;djZ Groundviews, 11 November 2010, http://groundviews.org/2010/11/11/llrc-interim-report-to-government/ 88
fuu lñgqfõ iNdm;s;ajh Wiq,k ,oafoa kS;sm;sjrhd jq fudydka msßia úisks' lñgqfõ wfkla idudðlhska jqfha wdrlaI wud;HxYfha f,alï f.daGdNh rdcmlaI" rdcH mßmd,k yd iajfoaY lghq;= wud;HxYfha f,alï ms ì wfífldak" wêlrK wud;HxYfha f,alï iqyo .ï,;" wd¾Ól ixj¾Ok wud;HxYfha f,alï wdpd¾h ú,s .uf.a" mqk/;a:dmk yd nkaOkd.dr m%;sixialrK wud;HxYfha f,alï ta Èidkdhl yd úfoaY lghq;= wud;HxYfha f,alï frdfïIa chisxy hk uy;ajrekah' fuu lñgqfõ f,alï jqfha W;=r ixj¾Okh i|yd msysgqjk ,o ckdêm;s ld¾h idOl n,ldfha f,alï ä tia Èjdr;ak uy;dh' zDiplomatic lapses put SL under world pressure,” Sunday Times, 6 March 2011 http://www.sundaytimes.lk/110306/Columns/political.html
66 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
/oúhka mjqf,a idudðlhskag ±kqï Èulska f;drj /ojqï ia:dkfhka /ojqï ia:dkhg
udre lrk njg o meñKs,s bÈßm;a úh'
fï wkqj fldñIka a iNdj úiska my; i|yka .eg¿ úiÈu msKsi wêlrK
wud;HxYfhys fjk u tallhla msysg úh hq;= hehs ks¾foaY lrk ,È'
1- /oúhka f.a kdu f,aLkhla m%isoaO lsßu
2- hïlsis /oúfhla ksoyia lrk úg Tyqg fyda wehg ksoyia l< njg
iy;slhla ksl=;a lsßu¦ tuÕska w¿;a idlaIs wkdjrKh jqjfyd;a ñi
ksoyia l< /Èúhka kej; w;a wvx.=jg .eksu j<lajkq we;'
3- wêlrK moaO;sfhys ±kg mj;sk wkjYH m%udoh je<elaúug mshjr
.eksu89
wka;¾ WmfoaYl lñgqfõ m%.;s jd¾;djg wkqj kS;sm;s jrhd úiska t,a á
á B iellrejka f.a úu¾Ykhka läkï lsßu msKsi ksfhdacH fid,sisgr
ckrd,a jrhd iNdm;s;ajfhka isõ mqoa., lñgqjla m;a lrk ,È'90 fuu
m%.;s jd¾;dj ta iïnkaOfhka jeä úia;rhla bÈßm;a fkdlrk kuq;a
weïkiaá bkag¾keIk,a fj; jd¾;djk wkaoug 2011 ud¾;= ui
;%ia;jdoh je<elaúfï mk; hgf;a nqiafia r|jd isá t,a á á B
iellrejka 118 ksoyia l< ckudOH u.ska m%isêhla fokq ,enqj;a we;a;
jYfhka u isÿ ú we;af;a ;%ia; úu¾Yk tallh hgf;a isá Tjqyq nqiafia
l|jqfar isg yÈis kS;sh hgf;a mqkaf;dagï l|jqrg udre lsßu muKs'
fï olajdu /oúhka ms<sn| wx. iïmq¾K kdu f,aLkhla m%isO fldg
ke;s w;r 3"000 wdikak msßila tfia r|jd we;ehs jd¾;d fõ'91
2011 cqks udifha È fmd,sia udOH m%ldYl úiska ;%ia;jdÈ úu¾Yk tallh
u.ska fmd,sia w;a wvx.=fõ isák /oúhka ms,sn| f;dr;=re mjqf,a whg
muKla ,nd .eksu msKsi uOHia:dk ;=kla msysgqjk nj m%ldY lrk ,È'
m<uqjekak jjqkshdfõ ksfhdacH wêldß ld¾hd,fha o fojekak fld<T
;%ia; úu¾Yk tall uq,ia:dkfha o ;=kajekak nqiafia o msysgqjk nj
jd¾;d úh'/oúhka úiska b,a,d isáh;a mjqf,a whg yer fjk;a lsisu
mqoa.,fhl=g fyda ixúOdkhlg /oúhd ms<sn| f;dr;=re ksl=;a fkdlrk
njo ta iu.u ±kqï È ;snqks' 2011 cqks ui 24 Èk fmd,sia udOH m%ldYl
m%idka; chfldä m%ldYhla lrñka jjqkshdj nqiai yd fld<T msysá
f;dr;=re uOHia:dkhka f.ka 1300 lg wdikak msßila fm!oa.,slj
meñK o ;j;a 250 lg wdikak msßila ÿr l:k u.ska f;dr;=re úuid
89
fldñIka iNdfõ w;=re jd¾;dj iema;eïn¾ 2010 90
tu 91
tia fia,aj¾l=ud¾ “KP rehabilitated, says Keheliya” The Nation (Sri Lanka), 10 July 2011 http://www.nation.lk/2011/07/10/news5.htm
67 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
isá nj;a kuq;a wjYH f;dr;=re ,nd Èug yels jqfha bka ishhg 7 lg
muK m%udKhlg nj;a m%ldY lf<ah' fuu f;dr;=re uOHia:dk fj;
,enq b,a,sï nyq;rhla hqoaO yuqÞj úiska w;awxv.=jg .;a ;eke;a;ka
ms<sn|j yd r|jd .eksfï ksfhda.hlska f;drj fmd,sish úiska w;a
wvx.=fõ ;nd f.k isák ;eke;a;ka ms<sn|j úh' by; ls f;dr;=re
uOHia:dk u.ska ,nd .; yelafla ;%ia; úu¾Yk tallh i;= f;dr;=re
muKla nj;a Tyq ;jÿrg;a lshd isáfhah' fï wkqj fu kj jev ms<sfj<
hgf;a f;dr;=re ,nd .eksug W;aidy fndfyda fofkl= f.a
n,dfmdfrd;a;= wjidkfha È iqka jqfhah'92
2011 cq,s ui YS% ,xldfõ leìkÜ uKav, m%ldYl 2011 wjidkh jk úg
yÈis kS;sh l%ufhka ,sys,a lsßug n,dfmdfrd;a;= jk nj m%ldY lf<ah'
óg fmr wjia:d lsysmhl Èu rch yÈis kS;sh bj;a lrk nj m%ldY l<;a
yÈis kS;sfhys uq,sl fjkila lsßug rch wfmdfydi;a jq ksid fuu
m%ldYh kshdukh l< hq;a;ls'93
bvï(
wka;¾ wdh;k WmfoaYl lñgqj j i|yka lrk wdldrhg z we;eï m%Yak
i|yd wjYH úi|qï mj;sk kS;suh rduqj hgf;a we;s úi|qï bÈßm;a l<
fkdyelZs nj lshñka bvï ms<sn| m%Yakh ksrdlrKh lsßu msKsi bvï
mßyrKh ms<sn| kj l%ufõohla ilia l< hq;= hehs lshhs' tu lñgqj YS%
,xlslhska g YS% ,xldfõ òkEu ia:dkhl jdih lsßug ;sfnk whs;sh
ms<s.;a w;r isú,a jeishka n,y;aldrfhka mÈxÑ lsßfï m%;sm;a;shla
fkdue;s nj o i|yka lrhs' YS% ,xldfõ rch wê wdrlaIl l,dmhka ys
msysgd we;s bvï wdrlaIl fya;+ka u; yer l%udkql+,j ksoyia lsßfï ls%hd
j,shlg uq, msßh hq;=h' tu lñgqjg wkqj hdmkfha m,d,shs ys msysá
ksjdi 256 la isú,a jeishkag kej; Ndr Èug mshjr f.k ;sfnk njo
i|yka lrhs' tu jd¾;dj ;jÿrg;a ìï fndaïn bj;a lsßfuka miq isú,a
ck;djg wdmiq Ndr §u msKsi fylaghd¾ 2500 lg wdikak N+ñ m%udKhla
fjka fldg we;s nj o i|yka lf<ah'
NdIdj(
92
wd.sh w;la ke;s ;eke;a;ka f.ka f;dr;=re ;sfnkafka 7] f.a muKs' ” Daily Mirror 24 June, 2011 http://www.dailymirror.lk/news/12099-only-seven-per-cent-get-information-on-detainees.html 93
kso¾Ykhla jYfhka n,kak “Govt. to relax Emergency Regulations”, Daily News, 28 July 2011 http://www.dailymirror.lk/news/12658-govt-to-relax-emergency-regulations.html iy “Prolong Emergency Regulations not Govt’s Desire”, The Official Government News Portal of Sri Lanka, 28 July 2011
68 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
NdIdj ms<sn| wka;¾ wdh;k lñgqfõ ks¾foaYh jqfha rdcH NdId
m%;sm;a;sh iïnkaOfhka ±kg ksl=;a fldg we;s .eiÜ ksfõok yd
pl%f,aLk ls%hd;aul l< hq;= nj jq w;r 2010 fhdað; Þúv fmd,sia
ks,Odßka m;a lsßfï jev ms<sfj<;a w.h lf<Ah'
kS;sh yd iduh(
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdj bÈßhg úfYaIfhka u hdmkfha
È idlaIs Èug meñKs idlaIslrejka úiska lmamï .eksï" meyer .eksï yd
wfkl=;a nrm;< wmrdO W;aikak úu;a kS;sh yd iduh ì| jeáu;a
wjOdkhg fhduq lf<ah' fndfyda isoaëka iïnkaOfhka fpdaokd t,a,
lrk ,oafoa wdrlaIl yuqÞ ks,OdÍka fj;h' fldñIka a iNdfõ w;=re
lñgq jd¾;dfõ tla ks¾foaYhla jqfha wdhqO ikakoaO lKAvdhï ksrdhqO
lsßuh' wka;¾ wdh;k lñgqj jd¾;d lf<a YS% ,xld rch t,a á á B h
kef.kysr m<df;a mrdch lsßfuka miq ls%hd;aul l<dla W;=re m<d;
iïnkaOfhka o ish¿u wkjir .sks wú jydu ndr fok wjidk Èkhla
m%ldYhg m;a lrk f,ih' Tjqyq ;jÿrg;a rch .sks wú wd{d mk;
ixfYdaOkh lrñka wkjir .sks wú yd fndaïn ika;lfha ;nd .eksu
wem ,nd fkdÈh hq;= jrola jYfhka kS;s .; lsßug n,dfmdfrd;a;= jk
nj;a th fndfyda úg wkjir .sks wú ndr fok ;=re muKla j,x.= úh
yels nj;a lshd isáfhdah'
2011 cqks udifha wjidkh jk úg;a hdmkh Èia;s%lalh ;=< meyer .eksï
yd >d;k È.ska È.gu jd¾;d jq ksid by; lS ldrKh iïnkaOfhka hï
m%.;shla we;s jqfha o hkak ksYaÑ;j lsj fkdyelsh'94 wmrdO isoaëka
iïnkaOfhka iel lrkq ,enq mqoa.,hska wdhqO ikakoaO l,a,s j,
idudðlfhda jk nj;a Tjqyq wdrlaIl yuqÞ iuÕ b;d lsÜgq iïnkaOlï
mj;ajk nj;a lshkq ,efí'
2011 cq,s ui wdrïN m%dfoaYSh iNd ue;sjrK iufha È hdmkfha foaYmd,k
lghq;= j, kshq;= jq úreoaO foaYmd,k mlaI idudðlhskag lrkq ,nk
fkdfhl=;a ;¾ck ms<sn|j úfYaIfhka u ue;sjrK kSßlaIK lKavdhï
fj; ,enqk meñKs,s j,ska lshúk'
weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkfha ia:djrh jkafka wdhqO ikakoaO
l,a,s ksrdhqO lsßfuka muKla u ±kg f.dv ke.s we;s m%pKAv ls%hd
/,a, wjidk l< fkdyels njhs' j.úu wkSjd¾h fõ' by; ls wdldrfha
94
b;du;a wdikak;u kso¾Ykh kï 2011 cqks 26 Èk hdmkh wÉpqfõ,s ys ls%vd msÜgkshla nd,pkaÞka id;=yqkrdcd >d;kh fldg f.da,a lKqjl t,a,d oud ;snqks ' fï >d;kh iïnkaOfhka hqoaO yuqÞ nqoaê wxYfha ks,Odßfhla iel lrk ,o w;r >d;khg fya;=j fm!oa.,sl fya;=jla úh yels kuq;a udOH jd¾;djka g wkqj nd,pkaÞka ksoyia jq t,a á à B idudðlfhla nj o m%ldY úk'
69 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
m%KAvls%hd isÿjk nj ms<s .ksñka tls m%pKAv ls%hd úu¾Ykh fldg
wmrdO lrejka kS;sh bÈßhg /f.k ta YS% ,xld n,Odßka miqng jk;dla
Èjhsfka we;s ú wjkS;sh tf,iu mj;skq we;'
iudc yd wd¾Ól m%Yak(
wka;¾ wdh;ksl WmfoaYl lñgqfõ m%.;s jd¾;dj" uykqjr isg hdmkh
olajd jeá we;s ta 9 uyd ud¾.h .ukd .ukh i|yd újD; lsßu wd¾Ól
iudc yd ixialD;sl whs;Ska úIfhys b;d úYd, m%.;shlS i|yka lrhs'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdj ta 9 ud¾.h újD; lsßu ks¾foaY
lrkakg bÈßm;a jk kuq;a fuu fldñIka a iNdj m;a lsßug fmr 2009
§u ta 9 ud¾.h .ukd.ukh msKsi újD; l< nj Tjqkag wu;l ú we;s
fiah'
isú,a ls%hdldrlï h:d ;;ajhg m;a lsßu msKsi Èia;s%lal f,alïjreka yd
wdrlaIl yuqÞ w;r lsÜgq iïnkaOhla we;s lsßu wjYH nj ks¾foaY lrhs'
fuu ks¾foaYfha m%.;sh iïnkaOfhka idfmalaIl jYfhka wka;¾ wdh;k
WmfoaYl lñgqjg we;a; jYfhka u lSug hula fkd;sìk' zisú,a jeishka
ðú; h:d ;;ajhg m;a lsßug ix.=mamsä md,u újD; fldg isú,a jeishka
ta wjg mÈxÑ lsßu u.ska Tjqkag ëjr l¾udka;fha fhfokakg wjia:dj
WÞ ú hehs lshhs'
we;a; jYfhka u W;=r ;ju;a ±äj ñ,agßlrKhlg hg;a fldg ;sfí'
Èjhsfka wfkl=;a m<d;a j, wdrlaIl wud;HxYh isú,a md,khg ueÈy;a
jkjdg" jvd W;=f¾ isú,a mßmd,kh" iyk fiajd yd ixj¾Ok lghq;=
hqoaO yuqÞj yd wdrlaIl wud;HxYh Ndrfha mj;S'
5'iajdëk cd;Hka;r úu¾Ykhl wjYH;djh(
YS% ,xldfõ wid¾:l mßlaIK fldñIka a iNd ms<sn| b;sydih;a W.;a
mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdfõ is;a l<lsrjk ls%hd l,dmh;a .;a
l< weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh fuu fldñIka a iNdj udkh
ysñlï W,a,x>Khka ys úkaÈ;hska njg m;ajq YS% ,xlslhskag hqla;sh
i;Hdjf,dalkh yd ydks mq¾Kh ,nd fo;s lsisfia;u fkdi,lhs'
hqoaOfha wjidk wÈhf¾ isÿ jq wmrdOhka ys mßudj i,lk l< tn|q
mßudjlska isÿ jq wmrdO úu¾Ykhg iqÿiq hdka;%Khla jYfhka W.;a
mdvï yd ixys|shd fldñIka a iNdj ie,lsh fkdyelsh' iEu uÜgulÈu
tkï wêldßh yd ixl,amh¦ ixhq;sh yd Ndú;h .;a l< tys jxpksl
iajNdjh fy<sorõ fõ' ;jo j¾;udk foaYmd,k ikao¾Nh ;=< o j.úula
isÿ úug ;sfnk bvlv b;du;a úr,h' jrÈka ksfÞia lsßu l,d;=rlska
70 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
isÿjkakla fkdj rfÜ kS;sh njg m;a ú ;sfí' oYl .Kkdjla u udkj
ysñlï W,a,x>Khka bjid isák rdcH;ka;%hla YS% ,xldj ;=< j¾Okh ú
we;' hqoaOfhka miq we;sjq cfhdakaudoh ksid wdrlaIl yuqÞ úiska isÿ
lrk ,o udkj ysñlï W,a,x>Khka ms<sn| j.lsu rch iïmq¾Kfhka u
m%;sla fIam lrkjd muKla fkdj fuu m%;sm;a;sh úfõpkh lrk
;eke;a;kag ovqjï lsßfï iïm%Þhla o mj;ajd f.k hhs' YS% ,xld rch
;ju;a ðj;=ka w;r isák t,a á á B idudðlhska yg o Tjqka úiska isÿ
lrk ,o wmrdO iïnkaOfhka kS;suh ls%hdud¾. .eksfï Wkkaÿjla ke;'
kuq;a ld,hd f.a wejEfuka YS% ,xldfõ foaYmd,k kdhl;ajh úiska
i;Hdjf,dalkh" hqla;sh yd ixys|shdj g tfrysj ne| /yeka ,sys,a lrkq
we;ehs wfmalaId lruq' kuq;a fuls mßj¾;kh isÿ úug jir .Kkdjla
hkq we;ehs is;sh yelsh'
lDDrlï fy<sorõ lsßu jeo.;a jk w;r tlai;a cd;Ska f.a úoaj;a lñgq
jd¾;dj ta iïnkaOfhka jeo.;a mshjrls' uyf,alï nEka lsx uQka úoaj;a
lñgq jd¾;dj ms<sn|j ììis h iu. cqks ui meje;a jq iïuqL idlÉPdjl
È zud úiska fuu jd¾;dj uyckhd fjkqfjka m< l< w;r isÿ jqfha
l=ula±hs ±ka ish¿ fokdu oks;ShsZ lsfõh' kuq;a udkj ixy;shg tfrys
wmrdO fy<sorõ lsßu muKla m%udKj;a fkdfõ' hïlsis iqNjdÈ fjkila
we;s lsßug kï YS% ,xldfõ hqoaO wmrdO úu¾Ykh lsßu ms<sn|j
Wkkaÿjla olajk úúO md¾Yjlrejka f.a fmdÿ tlÕ;ajhlska ksYaÑ;
ls%hdud¾.hla .eksu wjYH fõ' rdcH ;dka;s%l uÜgñka YS% ,xldj g
cd;Hka;r úu¾Ykhla i|yd lrk b,a,Su ÿ¾j, úu" ish¿ wdldrfha
j.úï ms<sn| j foaYShj fuka u cd;Hka;rj;a ;sfnk Woaf>daIKh
wvmK lrhs'
YS% ,xlsl rdcH ;dka;s%lhka fkdlvjdu W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka
a iNdj wdrlaId lsßu uÕska cd;Hka;r kS;sh hgf;a .efkk wmrdOhka ys
úkaÈ;hskag hqla;sh bgq lsßu" ydks mqrKh yd i;Hdjf,dlkh wysñ lsßu
ms<sn| b;d Nhdkl iïm%Þhlg uq, msßuls' YS% ,xldj ish cd;Hka;r
j.lsï meyer yeßuls'
YS% ,xldj iïnkaOfhka cd;Hka;r kS;sh hgf;a .efkk wmrdO ms<sn|
fpdaokd wm%udoj úu¾Ykh lsßu" YS% ,xldj úiska .kq ,nk mshjrhka
fkd;ld tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkh úiska úu¾Yk lsßu Tjqka f.a
j.lsuls' tn|q úu¾Ykhla cd;Hka;r m%ñ;Ska g wkql+, úh hq;= w;r
iajdëk tlla o úh hq;=h'
YS% ,xldj úiska i;Hdjf,dalkh yd ixys|shdj iïnkaOfhka .kq ,nk
mshjrhka kshdukh lsßu o tn|q mshjrhka u.ska j.úu bgq jkafka ±hs
fidhd ne,su o tlai;a cd;Ska f.a ixúOdkfha j.lsula fjhs'
71 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
cd;Hka;r W;aidyhka tfia ;sìhÈ YS% ,xldjg o udkj ysñlï wdrlaId
lsßfï yd j.úu iy;sl lsßfï j.lsula ;sfí' hqoaOfha wjidk wÈhf¾ È
YS% ,xlsl wdrlaIl yuqÞ úiska uyd mßudKfha ðú; ydkshla isÿ jq nj
m%isoaêfha l<ukdh' úkaÈ;hska f.a whs;sjdislï yd wêsudkhg .re
l<ukdh' YS% ,xldj b;d blaukska udkj ysñlï W,a,x>Kh lrk
wmrdOlrejka kS;sh bÈßhg f.k tk cd;sl m%;sm;a;shla msysgqjd .;
hq;=h' W;=f¾ ±kg;a isÿjk meyer f.k hdï yd >d;khka ms<sn|j kj
jd¾;d úu¾Ykh l< hq;= w;r wmrdOlrejka y|qkd f.k Tjqyq o kS;sh
bÈßhg f.k wd hq;=h'
®
-
72 | P a g e
Amnesty International September 2011 Index: ASA 37/008/2011
iEu fokdgu hqla;sh" ksoyi yd
wNsudkh iys; ck;d iyfhda.fhka
f.dv kef.k f,djla i|yd
ñys;,fha wê;s%j;djfhka hqla; .egqï
j, isg yqol,d;eka ys flfrk wr.,
olajd wweïkiaá bkag¾keIk,a
ixúOdkh fmks isáhs'
Tng l< yelafla l=ula o@
f,dj mqrd ls%hdOrhka udkj ysñlï u¾okh lrkq ,nk n,fõ.
iu. ch.%dys f,i igka l< yels nj Tmamq fldg we;' fuu
iudc jHdmdrfhys fldgialre fjl= jkak' ìh yd wjudkh
m;=rkakka g tfrys jkak'
• udkj ysñlï W,a,x>Khka wjika lsßu msKsi weïkiaá
bkag¾keIk,a idudðl;ajh f.k" f,dj mqrd f.dv kef.k
Woaf>daIK jHdmdrfhys fldgia lrefjla jkak'
• fjkila i|yd weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkhg w; fokak'
tla j isáfuka wm f.a yvg ijka fhduq jkq ksielh'
weñkiaá bkag¾keIk,a idudðl;ajh ,nd .eksu msKsi jeä úia;r ±k
.eksug leue;af;ñ
ku
,smskh
rg
úoaHq;a ,smskh
weïkiaá bkag¾keIk,a fj; uu Þhl úug leue;af;ñ' ̂Tn f.a Þhl uqo,a
ì%;dkH mjqï" weußlka fvd,¾ fyda hqfrda hk uqo,a tall u.ska f.úh yel'&
uqo,
lreKdlr uf.a .skqug ner lrkak úid udiag¾ ldâ
ldâ wxlh
wj,x.= jk Èkh
w;aik
fuu whÿï m; Tn f.a rfgys weïkiaá bkag¾keIk,a ld¾hd,hg fhduq lrkak'
úia;r ,nd .eksu msKsi fuu fjí wvúhg msúfikak'
www.amnesty.org/en/worldwide-sites
Tn mÈxÑ rfgys weïkiaá bkag¾keIk,a ld¾hd,hla fkdue;s kï
Tn f.a wehÿï m; my; i|yka ,smskhg tjkak
Amnesty International, International Secretariat, Peter Benenson House,1 Easton Street, London WC1X 0DW, United Kingdom
uu idyh
úug
leue;af;ñ
amnesty.org
hhqla;sh wo fkdfõ fyg
YS% ,xldfõ W.;a mdvï yd ixys|shd
fldñIka iNdfõ wiu;aNdjh
YS% ,xldfõ ;sia jirl hqoaOfha fya;= fidhd ne,su msKsi uyskao
rdcmlaI ckdêm;sjrhd úiska 2010 msysg jkq ,enq fuu rdcH
fldñIka iNdjg oyia ixLHd; isú,a jeishka msßila
idlaIslrejka jYfhka bÈßm;a jqfjdah' tfia;a ke;akï meñKs,s
bÈßm;a lf<dah' cd;Hhka;r kS;shg wkqj hqoaOhg iïnkaO
fomd¾Yjh úiska u isÿlrk ,±hs pqÈ; nrm;< wmrdO iïnkaO
fyda hqoaO wmrdO iïnkaO iellrejka ms<sn| iúia;rd;aul
f;dr;=re W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdjg bÈßm;a l<
idlaIs j, wvx.= úh' kuq;a fuu fldñIka iNdj tlS fpdaokd
iïnkaOfhka ksis ls%hd ud¾.hla .eksug wiu;a jqfjdah'
W.;a mdvï yd ixys|shd fldñIka iNdjg bÈßm;a lrk ,o
idlaIs úYaf,aIKh l< weïkiaá bkag¾keIk,a ixúOdkh fuu
fldñIka iNdj fldmuK kï wjia:d uÕ yßñka
fkdie,ls,su;a f,i lghq;= fldg we;a ±hs uekúka fy<sorõ
lrhs' fldñIka iNdj idlaIslrejka g wmlaImd;S f,i
fkdie,lSh' bÈßm;a lrk ,o udkj ysñlï ms<sn| fpdaokd
iïnkaOfhka miqúmrï lsßug m%h;akhla fkd±Íh'
idlaIslrejka wdrlaId lsßug fyda m<s .eksfuka j<lajd ,sug
lsisjla u fkdlf<dah'
YS% ,xldfõhqla;sh ia:dms; lsßu msKsi msysgjkq ,nk wid¾:l
foaYSh hdka;%Khka ms<sn| kj;u WÞyrKh fuu W.;a mdvï
yd ixys|shd fldñIka iNdj fjhs' W.;a mdvï yd ixys|shd
fldñIka iNdj iïnkaOfhka cd;Hhka;r m%cdj uq,d fkdúh
hq;=h' YS% ,xldfõ isÿ jq oreKq hqoaOfha È oyia .Kkla isú,a
jeishka f.a nrm;< f,i W,a,x>Kh l< udkj whs;sjdislï
iïnkaOfhka i;H fy,sorõ lsßu;a ydksmqrKh yd hqla;sh bIag
lsßu;a l< yelafla úkaÈ;hskag lka fok wka;¾ cd;sl uÜgfï
úu¾Ykhlska muKs'
amnesty.org
Index: ASA 37/008/2011 September 2011