Jaarverslag 2004 - Waag · Culturele Vakken en ICT 13 2.1.2 Persmuseum - Nieuwsflits! 14 2.1.3...

2004JAARVERSLAG

3.1 Evenementen 36

3.1.1 Killerclub DDS/10 jaar publiek domein 36

3.1.2 Killerclub patenten-discussie 36

3.1.3 Killerclub Proxivision 37

3.1.4 Echoes 37

3.1.5 Syntens gaming branche bijeenkomst 37

3.1.6 Open Monumentendag 37

3.1.7 Corpus lezingenserie 37

3.1.8 Rintje maakt muziek 38

3.1.9 Blender conferentie 38

3.1.10 Museumn8 38

3.1.11 HUMlab-presentatie 39

3.2 Creative Learning 39

3.2.1 Gouden @penstaart 39

3.2.2 ScratchWorx 39

3.2.3 Museums and the web 39

3.2.4 Edith Russ Haus, Oldenburg:Aufgemischt! 39

3.2.5 Colleges UniversiteitUtrecht 39

3.2.6 Rondetafelgesprek e-cultuurmet Medy v.d. Laan 40

3.2.7 Rondetafelgesprek e-cultuurWalter Maas Huis 40

3.2.8 Narrativiteit en nieuwemedia 40

3.2.9 Cinekid 2004 Seminar 40

3.2.10 Conferentie DEN: Erfgoed inhet e-culturele tijdperk 40

3.2.11 Chimer Conferentie 2004 40

3.2.12 I en I Conferentie 2004 40

3.2.13 Summerschool ANMI 40

3.2.14 Fontys Hogeschool Sittard 40

3.2.15 Workshop Digitaal VertellenStichting Stap 40

3.2.16 Summerschool Imagine IC 40

3.3 Interfacing Access 40

3.3.1 Opening en lanceringDrawing of Today 40

3.3.2 Interactive Institute 40

3.3.3 OprichtingsvergaderingIDGA NL-Chapter 40

3.3.4 Gastcollege UniversiteitUtrecht 41

3.3.5 Presentatie Open House 41

3.4 Public Research 41

3.4.1 Disc launch 41

3.4.2 Geluids.net expert-meeting 41

3.4.3 4th Int. conference on Videoand Videoconferencing 41

3.4.4 Archive.org presentatie 41

3.4.5 Pioniersbijeenkomst NLKennisland 41

3.4.6 ANMI Creative Commons 41

3.4.7 Open source support 41

3.4.8 Towards a culture of opennetworks 41

3.4.9 Gigaport: New World Symphony 41

3.5 Sensing Presence 41

3.5.1 Flock gametesting 41

3.5.2 Anatomic Futuristic:Federico Bonelli 41

3.5.3 Anatomic: performance Josephine Dorado41

3.5.4 Anatomic: Anyware startanyware 41

3.5.5 Viroid Flophouse 42

3.5.6 Connected! AIR: Beth Coleman 42

3.5.7 Connected! project-presentatie LF:TK 42

3.5.8 Killerclub presentatie Federico Bonelli 42

3.5.9 Marina Koldobskaya enMaria Korosteleva 42

3.5.10 Connected AIR Atelier 42

3.5.11 LifeForm:TeleKinetics 42

3.6 Kwantitatieve gege-vens 42

3.7 De pers over Waag Society 42

3

Waag Society Jaarverslag 2004 /Inhoudsopgave

1. Inleiding1.1 Creatieve industrie 7

1.2 Publiek domein 81.3 E-cultuur 81.4 Onderzoek en ontwikkeling 81.5 Expertisecentrum voor Culturele Vakken en ICT 81.6 Programma’s en evenementen 81.7 Publiek en participatie 81.8 Pers en publicaties 91.9 Personeel en organisatie 9

2.1 Creative Learning 13

2.1.1 Expertisecentrum voor Culturele Vakken en ICT 13

2.1.2 Persmuseum - Nieuwsflits! 14

2.1.3 Frequentie 1550 14

2.1.4 LOGIN:lokaal 15

2.1.5 Kunstgebouw-Monstermedia 15

2.1.6 Edith Russ Haus - Aufgemischt! 15

2.1.7 Narrativiteit en nieuwemedia 15

2.1.8 Museums and the web 16

2.1.9 Gouden@penstaart 16

2.1.10 ScratchWorx 16

2.1.11 Digitaal Vertellen 17

2.1.12 Digitaal Vertellen - Stichting STAP 17

2.1.13 Summerschool Imagine IC 18

2.1.14 BreinBril 18

2.1.15 Interview met Saar van Kouswijk 19

2.2 Interfacing Access 20

2.2.1 Drawing of Today 20

2.2.2 Verhalenaltaar in 2004 21

2.2.3 Register van de dag van gister 21

2.2.4 De Verhalentafel 22

2.2.5 Pilotus 22

2.2.6 Kids en Bits/Lines Online Cinekid 22

2.2.7 Plugin 22

2.2.8 Register van de dag van gister - artikel 23

2.3 Public Research 25

2.3.1 Www.keyworx.org 25


2.3.3 Disc.nl 26

2.3.4 Geluids.net 26


2.3.6 Domein voor InnovatieveContent & Software 27

2.3.7 Waag Sarai Exchange Platform 28

2.3.8 Creative Commons: Creatiefmet auteursrecht 30

2.4 Sensing Presence 31

2.4.1 PhD Sher Doruff 31

2.4.2 LifeForm:TeleKinetics 31

2.4.3 Musicbox 32

2.4.4 Anatomics 32

2.4.5 Connected! 32

2.4.6 Networks Art &Collaboration Festival 32

2.4.7 Artists-in-residence programma 33

2.4.8 Activiteitenoverzicht Anatomic 33

©2005, Jaarverslag 2004 Stichting Waag Society /maatschappij voor oude en nieuwe media Nieuwmarkt 4, 1012 CR Amsterdam, NL | T +31(0)20 5579898 | F +31(0)20 5579880 | E [email protected] | http://www.waag.org

Redactie: Sam Nemeth | Vormgeving: Ron Boonstra

3. Evenementen, presentaties, pers en publieksbereik

4. Personeel

2. Programmalijnen

4.1 Raad van Toezicht 47

4.2 Raad van Advies 47

4.3 Raad van Advies Waag Society Expertisecentrum 47

4.4 Personeel in vaste dienst per 31 december 2004 47

4.5 Freelancers 47

4.6 Stagiaires 47

4.7 Artists-in-residence 47

4.8 Writer-in-residence 47

4.9 Uit dienst 47

5

Waag Society Jaarverslag 2004

1. Inleiding

7

Waag Society Jaarverslag 2004 /Inleiding

Verdieping ennieuwe initiatieven

Voor Waag Society heeft 2004 inhet teken gestaan van hetverdiepen van onze activiteiten. Eris meer ruimte gekomen vooronderzoek, we hebben ons op eenaantal domeinen: het onderwijs, decultuur en de zorg nadrukkelijkgemanifesteerd, het bereik vanonze activiteiten is opnieuwaanmerkelijk toegenomen en er istijd genomen om op ons eigenfunctioneren te reflecteren. In deadvisering rond het Kunstenplan ende Cultuurnota is te lezen dat deactiviteiten van Waag Society zeerworden gewaardeerd. Dezewaardering heeft ook geleid tot deverruiming van onze middelen voorde periode 2005-2008.

Waag Society heeft een groot netwerk en gaat re-laties aan met een grote diversiteit aan organisa-ties en individuen. De keerzijde van het succes isdat we niet op alle verzoeken van derden kunneningaan en dat er grote druk komt te staan op hetselectieproces. Voor een organisatie met eenmaatschappelijke missie is dat niet eenvoudig.Vooralsnog wordt dit als een luxe probleem erva-ren en heeft het er toe geleid dat de discussie overonze missie en de wijze waarop we daar gestalteaan geven intensief wordt gevoerd.

1.1 CREATIEVE INDUSTRIE

Waag Society is nauw betrokken bij het opstellenvan de agenda voor de Creatieve Industrie. Zij ismede opsteller van de notitie SleutelgebiedCreatieve Industrie / ICT & Nieuwe Media en iscontactpersoon voor het Innovatie Platform dateen aantal van de voorgestelde acties heeft opge-nomen in haar lange termijn beleid. Er hebben di-verse bijeenkomsten plaatsgevonden met mensenuit de sector en representanten van de overheid.

In 2004 is veel tijd geïnvesteerd in het ontwikkelenvan Pakhuis de Zwijger. Na jaren van gesprekkenen haalbaarheidsstudies is het met StadsherstelNV definitief tot een haalbaar plan gekomen. Degemeenteraad heeft ingestemd met de financie-ring waardoor de realisatie in een stroomversnel-ling terecht is gekomen. Waag Society zal inPakhuis de Zwijger extra werkplekken en project-ruimtes realiseren en bijdragen aan het publiekeprogramma in de zalen. Ze is tevens aanspreekpuntvoor het Mediagilde en verantwoordelijk voor demediabroedplaatsen. Andere gebruikers van Pak-huis de Zwijger zijn Cultuurfabriek, NederlandKennisland en Salto. Medio 2006 zal Pakhuis deZwijger in gebruik genomen worden.

Als initiatiefnemer van het Mediagilde dat gehuis-vest zal worden in Pakhuis de Zwijger draagt WaagSociety op een substantiële wijze bij aan beter be-geleiden van starters op het gebied van nieuwemedia en ICT. Het Mediagilde gaat jonge media-specialisten op weg helpen als zelfstandig onder-nemer door het bieden van hoogwaardige facilitei-ten en door ze intensief te begeleiden. HetMediagilde zal ook bemiddelen tussen opdracht-gevers en gildeleden. Economische Zaken van deGemeente Amsterdam draagt bij aan dit project.

1.2 PUBLIEK DOMEIN

Waag Society heeft in 2004 een groot aantal cultu-rele en maatschappelijke aanbieders van breed-bandige content en diensten kunnen faciliterenbinnen het project Disc. Er is grote behoefte bijproducenten van publieke content aan kennis overstreaming, het inrichten van servers en hoge band-breedte. Succesvolle projecten genereren veeldataverkeer en worden daar door hun providers opafgerekend. Dat weerhoudt velen van het aanbie-den van breedbandige content. Door de bemidde-ling van Waag Society ontstaat een content aggre-gatie. Omroepen laten deze taak liggen enproviders zien vaak af van het ondersteunen vandergelijke aanbieders door te hoge handling en be-geleidingskosten.

Rond het vraagstuk van intellectuele eigendoms-rechten en de verspreiding van content is WaagSociety samen met haar partners Nederland Ken-nisland en het Instituut voor Informatierecht vande UvA zeer succesvol geweest in het onder deaandacht brengen en ontsluiten van de nieuwe licentievorm Creative Commons. In 2004 is de basis


gelegd voor een verdere uitbouw van dit initiatiefen is een vervolgproject voorgelegd aan het Minis-terie van OCW.

Een belangrijke stap die door Waag Society isgezet is het open source maken van haar KeyWorxplatform. Waag Society maakt zelf veelvuldig ge-bruik van open source software. Zowel aan de ser-verkant als op de desktop. Door de zelf ontwikkel-de software ook open source aan te bieden draagtWaag Society bij aan de openheid en beschikbaar-heid van sourcecode en biedt daarmee andere ont-wikkelaars een zeer geavanceerd multi-user, multi-channel platform aan.

1.3 E-CULTUUR

Waag Society heeft een groot aantal projectenwaarin ze samenwerkt met erfgoedinstellingen.Het betreft zowel kennisoverdracht als het ontwik-kelen van nieuwe toepassingen. Centraal staatdaarbij het eigen producentschap van de bezoe-kers en het ontwikkelen van toepassingen waar-mee zij op eenvoudige wijze hun persoonlijke her-inneringen, documenten en verhalen kunnenverbinden aan de officiële collecties. Waag Societybrengt ook haar expertise in rond creatieve leer-omgevingen en gaming. Erfgoedinstellingen en musea waar Waag Societyin 2004 mee samenwerkte zijn onder andere hetCentraal Museum, het Teylers Museum, het Natio-naal Archief, het Drentsch Archief, ErfgoedActueel en het Kunstgebouw.

Op het gebied van de scheppende kunsten biedtWaag Society met het Connected-programma eenpodium aan performers die experimenteren metconnected events. Er zijn een groot aantal work-shops gerealiseerd in het Theatrum Anatomicumen op internationale festivals. Er zijn een aantalsuccesvolle artist-in-residence projecten uitge-voerd waarbij de interactieve picknickmand vanJeff Mann en Michelle Teran de meeste aandachtheeft getrokken. In dit project werden alledaagseobjecten zoals bestek, scharen en kurketrekkers opafstand bestuurd waardoor een hilarische choreo-grafie tussen objecten in Canada en Amsterdam totstand kwam.

1.4 ONDERZOEK EN ONTWIKKELING

Waag Society zet zich al enige jaren in voor onder-wijsvernieuwing door toepassingen te ontwikkelenvoor ervaringsgebaseerd leren. In 2004 is het on-derzoek gestart rond location based leren, breed-bandige mobiele netwerken en multi-user gaming.Dit onderzoek resulteerde in Frequentie 1550, eenspel dat door scholieren met een snelle UMTS mo-biele telefoon gespeeld wordt. Ook hier is sprakevan een koppeling van verschillende domeinen:het plaatsbepalingssysteem GPS, mobiele telefo-nie, videotechnieken en webtechnologie wordensamen met educatieve opdrachten in een narratie-ve structuur een spannend spel waarin de leerlin-

gen zelf op onderzoek uitgaan. KPN Mobile, deMontessori Scholengemeenschap Amsterdam enhet Gemeentearchief Amsterdam zijn betrokkenbij de ontwikkeling. In 2004 is de deelname aan de BSIK en Freebandonderzoeksprogramma's gestart, respectievelijkMultimediaN en Frux. Het onderzoek in Multime-diaN spitst zich toe op nieuwe vormen van inter-faces en multi-user ervaringen. Er zijn door de pro-jectgroep initiële gesprekken gevoerd met hetRijksmuseum om hen te betrekken bij het projectals eerste gebruiker. Voor het Freeband program-ma Frux, dat onderzoek doet naar ubiquitous encontext aware applicaties, is een grote inspanninggeleverd om zorgpartners te betrekken bij het pro-ject. Resultaat daarvan is de uitbreiding van hetconsortium met deskundigen rond dementie enveroudering van de Vrije Universiteit Amsterdam.

1.5 EXPERTISECENTRUM VOOR CULTURELE

VAKKEN EN ICT

Culturele erfgoedinstellingen doen steeds vakereen beroep op het Expertisecentrum voor voor Cul-turele Vakken en ICT. Het Expertisecentrum voor-ziet het digitale erfgoed van een betekenisvollecontext. Daarbij wordt gebruik gemaakt vangames, adventures en narratieve structuren diehelpen bij het produceren van uitdagende leerom-gevingen.Het Expertisecentrum is in 2004 gestart met hetmaken van een geheel nieuwe site waarbij meer ge-bruik gemaakt wordt van multimediale mogelijk-heden en interactieve functionaliteit.

1.6 PROGRAMMA’S EN EVENEMENTEN

Waag Society heeft een groot aantal lezingen, bij-eenkomsten en workshops georganiseerd. Deze zijn altijd goed bezocht en worden gewaar-deerd om de toegankelijkheid en diepgang. WaagSociety is gevraagd om diverse nationale en inter-nationale festivals, congressen en manifestaties,presentaties en lezingen te verzorgen. De lezingencyclus Corpus over technologie en ana-tomie zette een interessante historische parallelop met de 17de eeuw toen men in het TheatrumAnatomicum wetenschap bedreef en daarbij zowelstudenten, wetenschappers als het geïnteresseer-de publiek toeliet.

1.7 PUBLIEK EN PARTICIPATIE

De evenementen in het Theatrum trokken ook ditjaar een uitgebreid en gemêleerd publiek. De eve-nementen hebben een bereik ver buiten onzelandsgrenzen, omdat vrijwel alles wat zich in hetTheatrum afspeelt op het internet gestreamdwordt. Waag Society organiseerde 106 bijeenkomsten,binnen en buiten de Waag, waar 30.093 bezoekersop af kwamen. De Waag website trok 606.568unieke bezoekers. Dit in vergelijking met 2003,waarin respectievelijk 25.625 mensen onze activi-

8

9


teiten bezochten en de website 257.424 uniekebezoekers trok.

1.8 PERS EN PUBLICATIES

Voor de pers vormt Waag Society in toenemendemate een vraagbaak. Er was veel media-aandachtin 2004, met name kranten en tijdschriften schre-ven over Waag Society-projecten. Parool, Trouw, de Volkskrant en het NRC Handels-blad besteedden aandacht aan verschillende pro-jecten. Het Jeugdjournaal maakte een reportageover de Gouden @penstaart. Creative Commonsgenereerde in binnen- en buitenland een flink aan-tal serieuze publicaties. Geluids.net, een burger-initiatief dat door het Disc-project gehost wordt,trok de meeste persaandacht.

1.9 PERSONEEL EN ORGANISATIE

Voor een organisatie die tien jaar bestaat komt eenmoment om te reflecteren op de organisatie en demanier waarop zij haar processen inricht. Onder denaam ‘Qua Waag’ is in kaart gebracht wat we kun-nen verbeteren aan het productieproces en internecommunicatie. Het managementteam is uitgebreidmet de Creative Director, Hoofd Technologie en deHuman Resource Manager. Waag Society had in 2004 veertig werknemers(31,45 FTE) in dienst.

Deel van de laatste kwartaalnieuwsbrief van 2004

11


2. Programma-lijnen

13

Waag Society Jaarverslag 2004 /Programmalijnen /Creative Learning

2.1

Creative Learning

De programmalijn CreativeLearning is doorgegaan op de wegdie in 2003 is ingeslagen. Reedsontworpen toepassingen zijndoorontwikkeld en er is een grootaantal projecten geëntameerd. Deafdeling tast de mogelijkheden afdie nieuwe media bieden in hetleerproces en vervaardigtleeromgevingen die debetrokkenheid van leerlingenstimuleren door het gebruik vanelementen als drama, spel eninteractiviteit. Creative Learningwerkt samen met verschillendepartners uit het onderwijs, maarook erfgoedinstellingen vinden deweg naar de programmalijn.

∑Vertellen met nieuwe mediaNieuwe media vragen een geheel eigen benade-ring, ook waar het het vertellen van verhalen be-treft. Voor jongeren is het belangrijk dat ze hunverhaal vertellen, maar de doordeweekse schoolsi-tuatie stelt ze daar niet altijd toe in staat. Samenmet Teleac ontwikkelde Waag Society het conceptDigitaal Vertellen, waarbij leerlingen worden uit-gedaagd een persoonlijk verhaal op een creatievemanier vorm te geven. Het uitgangspunt is een-voud: het programma maakt gebruik van ‘off theshelf’-software, waarmee binnen het Digitaal Ver-tellen-concept aan de slag kan worden gegaan.Niet alleen vergroten de cursisten op die manierhun vaardigheid met het vertellen van (hun eigen)verhalen met gebruik van nieuwe media, maar ookblijkt dat de workshop de cohesie binnen de klas

vergroot. Het vertellen van een persoonlijk verhaalis de ingang naar wederzijds respect.

∑ErfgoedEen belangrijk terrein vormt de digitale ontsluitingvan erfgoed. Van diverse kanten krijgt Waag Socie-ty het verzoek mee te denken bij en het ontwikke-len van het digitaal beschikbaar stellen van erf-goed. Dit resulteerde in een aantal projectenwaarbij de programmalijn Creative Learning metname leeromgevingen ontwikkelt voor het onder-wijs. Zo startte in 2004 LOGIN:lokaal, een projectwaarbij in samenwerking met Erfgoed Actueel eenlesprogramma en online omgeving wordt ontwik-keld die leerlingen uit het middelbaar onderwijskennis laten maken met lokaal erfgoed en spannen-de verhalen uit de regio die daarmee te maken heb-ben.

∑OnderwijsIn 2004 werd ook ‘Nieuwsflits!’ gelanceerd, eenproject in samenwerking met het Persmuseum.Met deze applicatie, voor groep 7 en 8 van het ba-sisonderwijs, leren kinderen spelenderwijs een ar-tikel maken dat ook op het web gepubliceerdwordt. Het programma dwingt ze keuzes te makenen na te denken over de manier waarop media totstand komen. In het verlengde van dit project ligt het in 2004 ge-startte MonsterMedia, een game die kinderen –uitgroep 7 en 8 van het basisonderwijs– bewustermaakt van de media waar ze dagelijks mee gecon-fronteerd worden.

Het team van Creative Learning werd in 2004 ver-sterkt met twee stagiaires: Irene de Vette en AssiaKraan, beiden student Nieuwe media en DigitaleCultuur aan de Universiteit Utrecht. Zij assisteer-den bij respectievelijk de organisatie van de ver-kiezing van de Gouden @penstaart en de Scratch-Worx workshops. Het team van Creative Learningbestaat verder uit Henk van Zeijts (hoofd), Dick vanDijk (projectleider), Ismene Straver (productie) enSaar van Kouswijk (educatief medewerker).

2.1.1 EXPERTISECENTRUM VOOR CULTURELE

VAKKEN EN ICT

Bij het digitaliseren van hun collecties roepen cul-tureel-erfgoedinstellingen regelmatig de hulp vanhet Expertisecentrum in. Het ontbreekt ze vaakaan inzicht in nieuwe vormen van interactie en par-ticipatie en in verwachtingen die leven bij jonge-ren. Het expertisecentrum voorziet met name hetdigitale erfgoed van een betekenisvolle context.Het gebruik van games, adventures en narratievestructuren kan helpen bij het maken van uitdagen-de leeromgevingen. Jongeren op de middelbare school bevinden zich ineen levensfase waarin ze zoeken naar hun identi-teit. Door expressie laten ze zien wie ze –denkente– zijn en hoe ze zich verhouden tot de wereld omhen heen, maar het helpt ze ook bij het zoeken naarhun identiteit.


Expressie door middel van nieuwe technologieën isdaarnaast een eigentijdse vorm voor media-educa-tie. Door niet alleen consument te zijn maar de na-druk te leggen op het zelf produceren van media,ontwikkelen leerlingen gevoel voor media (media-literacy). Expressief gebruik van nieuwe technologieënbiedt niet alleen mogelijkheden in het cultuuron-derwijs, maar ook bijvoorbeeld binnen technischeen maatschappijgerichte vakken.

In 2004 is het Expertisecentrum gestart met hetopzetten van een geheel nieuwe site, met meerruimte voor interactieve functionaliteit en multi-mediale mogelijkheden. De nieuwe site zal medio2005 online gaan.

Onderzoek & Ontwikkeling

2.1.2 PERSMUSEUM - NIEUWSFLITS!

Het Persmuseum en Waag Society hebben in 2004de ontwikkeling van de online applicatie Nieuws-flits! afgerond. Nieuwsflits! is gericht op leerlin-gen uit het basisonderwijs en wordt op school ge-bruikt in combinatie met een bezoek aan hetPersmuseum. Het gaat om een online redactionele omgevingwaarin leerlingen met tekst, beeld en geluidnieuwsrapportages maken over actuele onderwer-pen. Het gebruik van Nieuwsflits! is ingebed in hetlesprogramma en wordt geleverd met lesmateriaalvoor de docenten. De werkstukken van de leerlingen kunnen met eendruk op de knop worden omgezet in html en gepu-bliceerd op de Nieuwsflits! website.

Openingsscherm van www.nieuwsflits.org

In mei 2004 werd voor het eerst Nieuwsflits! onlinegespeeld door leerlingen van groep 7 en 8. De er-varingen van de leerlingen waren positief. Op 10juni is de applicatie officieel gepresenteerd aaneen publiek van docenten en ontwikkelaars. Dathet gemaakte werkstuk (artikel) daadwerkelijk ophet net zal verschijnen op het moment dat de leer-lingen het zélf als goed genoeg beschouwen geeft

een verantwoordelijkheidsgevoel dat ook de kriti-sche blik versterkt. Dit geldt voor verscheidene ge-bieden: inhoud, lay-out, taalgebruik en spelling.Doordat aan de actuele onderwerpen waarmee deleerlingen aan de slag gaan een stelling wordt ge-koppeld worden ze ‘gedwongen’ een mening tevormen. De praktijk laat zien dat leerlingen vooralhierdoor niet over een nacht ijs gaan. Het internetwordt afgepluisd naar verschillende uitingen overhet betreffende nieuwsfeit. De primaire doelstel-ling van het project was dan ook: ‘leerlingen krij-gen inzicht in nieuwsweergave en worden geprik-keld om nog eens na te denken over wat ze in dekrant of op internet lezen of op tv zien’. In de tweede helft van 2004 lag de focus op het in-formeren van scholen die deze applicatie in hunlesprogramma willen opnemen. De applicatie ismeegenomen in de bestaande publiciteitsactiesvan Persmuseum en Waag Society maar er zijn ooknieuwe kanalen aangeboord: presentaties, foldersen mailings. Pas in 2005 zal de applicatie op grote-re schaal ingezet worden.

Logo van Nieuwsflits!

2.1.3 FREQUENTIE 1550

In 2004 startte een inspirerend project dat doorverschillende programmalijnen van Waag Societyis ontwikkeld: het educatieve UMTS-spel Frequen-tie 1550. In deze pilot waarbij gebruik wordt ge-maakt van cutting edge mobiele telefoontechniekstond de programmalijn Creative Learning voor deuitdaging deze geheel nieuwe toepassing van edu-catieve inhoud te voorzien.

Kerntechnologie van het spel is het plaatsbepa-lingssysteem GPS dat op de mobiele telefoons op-drachten activeert zodra de spelers een bepaaldelocatie bereiken. De spelers worden verdeeld inverschillende teams waarvan een deel de straat op-gaat en een deel de thuisbasis, het headquarters,bemant. De strategie van het spel wordt bepaalddoor de thuisbasis, waar op een computerschermexact de bewegingen van alle teams kunnen wor-den gevolgd.

In nauwe samenwerking met programmalijn Inter-facing Access werd de narratieve lijn uitgezet en despelelementen bedacht. Het spel bevat meer dantweederde van het middeleeuwen-curriculum vanhet vak geschiedenis. Educatief medewerker Saarvan Kouswijk schreef de lesbrief en zal de pilotbegin 2005 begeleiden.

14

15


2.1.4 LOGIN:LOKAAL

De LOGIN:lokaal website

Samen met Erfgoed Actueel is Waag Society hetproject LOGIN:lokaal gestart. In LOGIN:lokaalwordt samen met scholen en erfgoedinstellingeneen lesprogramma en een online omgeving ontwik-keld rond lokaal erfgoed en de spannende verhalenuit de eigen regio die aan het erfgoed verbondenzijn. LOGIN:lokaal richt zich op leerlingen uit debasisvorming HAVO/VWO. In 2004 is de stuur-groep voor dit project samengesteld, uitgebreidvooronderzoek verricht naar de bestaande activi-teiten op gebied van erfgoededucatie, zijn regio-nale partners voor de ontwikkeling van de leerom-geving geselecteerd en is het didactisch enfunctioneel concept voor de leeromgeving ontwik-keld. In 2005 wordt het project verder ontwikkelden op scholen getest.

2.1.5 KUNSTGEBOUW – MONSTERMEDIA

Voorproefje van een monster

In 2004 is samen met Kunstgebouw het conceptontwikkeld voor een educatieve game gericht opleerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs.In deze educatieve game, MonsterMedia ge-naamd, wordt het mediabewustzijn van kinderenvia een spannende interactieve omgeving gestimu-leerd. Kinderen leren over de geschiedenis en rolvan de (moderne) media op de maatschappij en devormende waarde ervan met betrekking tot eigengedrag, beleving, fantasie en wereldbeeld. Hetproject zal in 2005 verder ontwikkeld worden.Monstermedia wordt door het Prins Bernhard Cul-tuurfonds Zuid-Holland en het VSB Fonds gesubsi-dieerd.

Programma & Evenementen

2.1.6 EDITH RUSS HAUS – AUFGEMISCHT!

Waag Society heeft in de zomer van 2004 de doorhaar ontwikkelde ‘tools’ ScratchWorx, AnimatieMachine en Digitaal Vertellen ingezet voor eentwee weekse workshop in Oldenburg, Duitsland.De workshop, onder de naam Aufgemischt!, maak-te onderdeel uit van het educatieve zomerpro-gramma van het Edith Russ Haus. Deelnemers aande workshop waren leerlingen van lokale scholen(gymnasia).

Cd-rom met werk van de kinderen uit de eerste week

De workshop Aufgemischt! is de eerste workshopwaarin Waag Society deze ‘tools’ om multimedialeverhalen mee te vertellen gecombineerd heeft in-gezet. Dit resulteerde onder meer in door leerlin-gen gezamenlijk ontwikkelde verhalen (in plaatsvan individuele verhalen), waarbij animaties alsinput dienden voor zowel Digitaal Vertellen enScratchWorx. Ook de stap om ScratchWorx meerals verhalende tool in te zetten in plaats van alsperformance tool was succesvol door de introduc-tie van inhoudelijke thema’s en het gebruik van eenstoryboard.

2.1.7 NARRATIVITEIT EN NIEUWE MEDIA

Op verzoek van Stichting Lezen heeft Waag Socie-ty een discussiemiddag georganiseerd rond narra-tiviteit en nieuwe media, waarin vertegenwoordi-gers van beide organisaties met elkaar in discussiegingen. Concrete aanleiding hiervoor is het feit datnieuwe media ontwikkelingen zich ten dele buitenhet blikveld van Stichting Lezen afspelen. In sa-menspraak met Waag Society is gekeken op welkemanier nieuwe media raken aan de doelstelling vanleesbevordering. De bijeenkomst was opgedeeldin een presentatiedeel van Waag Society, een dis-cussiedeel in kleinere groepen en een plenaire sa-menvatting. Van de bijeenkomst is een verslag be-schikbaar.


2.1.8 MUSEUMS AND THE WEB, 1-3 APRIL 2004,

WASHINGTON

In april 2004 presenteerde Waag Society zich op deconferentie Museums and the web in Washington,VS. De conferentie ging in op de rol en het belangvan het web voor kunst, cultuur en erfgoed inbrede zin. De bijdrage van Waag Society, onder denoemer ‘Incorporating youth culture into culturaleducation’, was een presentatie over de filosofieachter het project Teylers Adventure. Henk vanZeijts en Dick van Dijk waren aanwezig op de vier-daagse conferentie die werd bijgewoond door zo’n800 internationale bezoekers.

2.1.9 GOUDEN @PENSTAART

De Gouden @penstaart is een nationale verkiezingvan multimedia producties voor kinderen. Kinde-ren bepalen zelf wie de winnaars zijn in twee cate-gorieën: cd-roms en websites. De verkiezing van deGouden @penstaart heeft een tweeledig belang:in de eerste plaats gaat het om de onderwijskundi-ge waarde. Door middel van een creatief en sociaalproces waarbij ICT-applicaties worden ingezetkomen kinderen, op basis van argumenten, tot eenmening en kiezen de prijswinnaar. In de tweedeplaats biedt de Gouden @penstaart een onder-steuning voor de ontwikkeling en verkoop vankwaliteitswebsites en cd-rom’s.

De finalisten van 2004 in de schijnwerpers

In 2004 is de Gouden @penstaart-verkiezing voorde vijfde keer gehouden. Naar schatting zevenhon-derd leerlingen in de leeftijd van 10 tot 12 jaar uitgroep 7 en 8 van het basisonderwijs beoordeeldenzeven kinder-cd-roms en twaalf websites. Zevenopenbare bibliotheken boden een programma vaneen halve dag aan waarin leerlingen – met name dewebsites – beoordeelden. Overige jurybijeenkom-sten vonden plaats op basisscholen en pabo’s doorhet hele land. De producenten van de beste drievan beide categorieën werden uitgenodigd voor deuitreikingsdag op 19 maart in het Theatrum Anato-micum van de Waag. De feestelijke uitreiking werdmet hulp van Joris en Sofie en hun klasgenoten vande Zevensprong in Amsterdam een groot succes.De winnaars waren de cd-rom ‘Miel Monteur, huisop stelten’ van uitgeverij Transposia, en de websi-te wnf.nl/rangerclub gemaakt door theFactor.e.

2.1.10 SCRATCHWORX

ScratchWorx @ MSA is één van de projecten voor15- en 16-jarige leerlingen van het VMBO. In tienlessen leren ze uiting te geven aan hun ideeën overde wereld om hen heen door te ‘scratchen’ metbeeld en geluid. De beelden geluidsfragmentendie voor ScratchWorx worden gebruikt, verzame-len de leerlingen in hun eigen omgeving. Om hunblikveld te vergroten, maakte dit jaar een bezoekaan het instituut voor mediakunst Montevideo on-derdeel uit van het lespakket. Vorm en inhoud vanScratchWorx zijn nauw verbonden met de heden-daagse technologische jongerencultuur, waarinfilm, internet en muziek een grote rol spelen. Hetproject startte in 2002 en is in 2003 en 2004 voort-gezet. ScratchWorx biedt speciaal ontwikkeldehard- en software en een multimedia-lespakket,waarmee DJ- en VJ-performances kunnen wordenvoorbereid. Elke lessenserie wordt afgesloten meteen ScratchParty in het Theatrum Anatomicum vande Waag, waar leerlingen hun nieuwe vaardighe-den tonen in een DJ/VJ-sessie aan de ScratchWorxconsole. Het project past binnen het vak CKV voorhet VMBO. ScratchWorx is gericht op andere com-petenties dan gebruikelijk. Vaardigheden als hetherkennen van beeldkwaliteit en het zelf samen-stellen van mediacollages, blijken motiverend tewerken en bij te dragen aan de identiteitsvormingen het zelfvertrouwen van (VMBO)jongeren. Hierinwordt nadruk gelegd op relatie, creatie en donatie:- Binnen de groep waarin ze samenwerken leren ze

van elkaar.- De leerlingen kiezen een eigen thema waardoor

ze een relatie met het onderwerp aangaan.- Ze maken zelf het basismateriaal (creatie).- Uiteindelijk treden ze op voor vrienden en familie

(donatie).

Leerlingen aan het werk met nieuwe media

Docente ScratchWorx Saar van Kouswijk: “De leer-lingen denken meestal dat ScratchWorx een VJ-cursusis waarin ze coole hiphop leren mixen met wat plaat-jes. De uitdaging is om ze te motiveren met een ver-haal aan de slag te gaan en met elkaar samen te wer-ken. Eenmaal over hun onverschilligheid heen, vindenze een lesblok vaak te kort en blijven ze hangen. Ster-ker zelfs, ze vragen toestemming andere lessen overte slaan om hun ScratchWorx presentatie af te kunnenmaken. Een bijzondere ervaring voor leerlingen die

16

17


over het algemeen ongeïnteresseerd tegenover hunopleiding staan”.

In de nieuwste serie lessen verbeelden jongens hetAmsterdamse nachtleven door de ogen van een rat,terwijl meisjes zich uitdosten in traditionele Suri-naamse gewaden voor hun verfilmde impressie vanfeesten op z’n Surinaams.

∑ScratchWorx op CinekidCinekid organiseerde op 21 oktober het internatio-nale seminar ‘New Digital Narratives’, waarin ma-kers van nieuwe media producties, gericht op kin-deren, aan elkaar presenteerden en met elkaar indebat gingen over de mogelijkheden van het narra-tief gebruik van nieuwe media voor en door kinde-ren. Henk van Zeijts presenteerde er ScratchWorx.

2.1.11 DIGITAAL VERTELLEN

In de periode september 2003 t/m december 2004heeft Waag Society workshops Digitaal Vertellengegeven op verschillende middelbare scholen enculturele instellingen in Nederland. Digitaal Vertellen sluit aan bij het curriculum vanhet vak Nederlands in de Basisvorming van hetVoortgezet Onderwijs en is opgebouwd uit tweeonderdelen. Het eerste deel bestaat uit het schrij-ven en leren vertellen van een persoonlijk verhaal.Het tweede deel is de eigenlijke driedaagse works-hop en gericht op het verbeelden van dit verhaalmet behulp van de computer.

Digitaal Vertellen op het MCO

Leerlingen verzamelen aan de hand van een story-board alle ingrediënten voor hun digitale verhaal:stilstaande beelden, bewegende beelden, muzieken een voice-over. Dit vergt een goed organisatie-vermogen van zowel de leerlingen als de works-hopbegeleider. Leerlingen moeten samenwerken,overleggen, vooruit denken en tot handelenkomen. Ze houden zelf bij welke ingrediënten zijnog moeten verzamelen op een schema op hetbord.

Belangrijk is dat leerlingen hun verhaal op een zopersoonlijk mogelijke manier verbeelden. Ze wor-den gestimuleerd gebruik te maken van beeldendie uit de directe leefwereld komen van de leerlin-

gen; thuis en school. Om deze reden kunnen leer-lingen apparatuur mee naar huis nemen of foto’suit een foto-album scannen. Jonge leerlingen (basisvorming) verbeelden op eenheel letterlijke manier. Als zij over een ‘treurigeboom’ vertellen, willen zij ook een treurige boomin beeld brengen.

Hoe ouder de leerlingen, hoe abstracter er ge-werkt kan worden. Het is dan zaak om deze leerlin-gen steeds meer te laten associëren, abstracterebeelden te laten zoeken en filmische techniekenuit te leggen.

Aan het einde van de workshop worden alle digita-le verhalen vertoond met behulp van een beamer.Vlak voor dit grote moment is iedereen zenuwach-tig en lijkt de klas haast te exploderen. Omdat dedigitale verhalen zo persoonlijk van aard zijn, ont-staat er een bijzondere en open sfeer. Vaak reage-ren leerlingen heel loyaal en respectvol op elkaarswerk. Het is dan moeilijk om ze kritisch te laten kij-ken en positieve kritiek te laten geven. Sociale ver-houdingen kunnen veranderen in de klas, tijdens ofna afloop van een workshop Digitaal Vertellen. Zokan iemand die wordt gepest, plotseling heel goedmet computers blijken te zijn en daarmee zijn aan-zien vergroten. Of iemand kan een persoonlijk ver-haal vertellen waardoor de rest van de klas plotse-ling meer begrijpt van de achtergronden van hunklasgenoot. Vooral in brugklassen, waar leerlingenelkaar nog niet zo goed kennen is Digitaal Vertel-len een mooie manier om een open en respectvollesfeer te creëren.

Producten & Diensten

2.1.12 DIGITAAL VERTELLEN - STICHTING STAP

De workshop Digitaal Vertellen was onderdeel vanhet scholingsprogramma van Stichting Stap. Hetscholingsprogramma is ontworpen voor alle mede-werkers van Stichting Stap, met als doel hen kenniste laten maken met een scala aan kunsteducatieveactiviteiten. De insteek van de workshop Digitaal Vertellen voorStichting Stap was dan ook ‘Teach the teacher’. Behalve dat de deelnemers een digitaal verhaalleerden maken, leerden zij hoe zij zelf deze works-hop zouden kunnen geven, door gebruik te makenvan specifieke werkvormen. Omdat de deelnemen-de medewerkers van Stichting Stap vanuit verschil-lende kunstdisciplines kwamen, is er ook gebrain-stormd over hoe de workshop Digitaal Vertellenhet best gegeven zou kunnen worden vanuit deeigen discipline.

2.1.13 SUMMERSCHOOL IMAGINE IC 2004

De workshops ScratchWorx en Digitaal Vertellenwaren onderdeel van het workshopprogramma van


18

de Summerschool bij Imagine IC. Net zoals het jaardaarvoor konden kinderen van 12 tot 18 zich in-schrijven voor een workshop van een week. Aan heteinde van de week was er een feestelijke afsluitingen werden de resultaten van de workshops aan el-kaar getoond.

Beeld uit een van de gemaakte filmpjes bij Imagine IC

∑ScratchWorxPer week konden maximaal 9 jongeren deelnemenaan de workshop ScratchWorx. Het thema van deSummerschool bij Imagine IC was Streetlife. Aanhet begin van de workshops werd inhoudelijk ge-brainstormd over Streetlife en een thema gekozen,bijvoorbeeld straattaal.Aan de hand van het thema werd een storyboardgemaakt, verzamelden de deelnemers scratchma-teriaal (foto’s, filmpjes, audiofragmenten) enwerkten zij toe naar een Scratch performance vaneen kwartier.

∑Digitaal VertellenPer week konden maximaal 10 jongeren deelnemenaan de workshop Digitaal Vertellen. De nadruk bijdeze workshop lag niet zozeer op streetlife, als welop de persoonlijke leefomgeving en culturele iden-titeit.Ook werden medewerkers van Imagine IC tijdensde Summerschool opgeleid als workshopleider Di-gitaal Vertellen, zodat zij de workshop na de Sum-merschool zelf konden geven.

2.1.14 BREINBRIL

Voor het Universiteitsmuseum in Utrecht maakteWaag Society een online-spelletje vooral voormensen jonger dan achtien: Je bent nachtwaker bij het Universiteitsmuseum ende stroom valt uit. Met behulp van een superbrilmoet je uitvinden of alles er nog staat. De bril heeftallerlei functies zodat je in het donker toch je wegdoor het museum kan vinden. Het spel is te spelen op de website van het Univer-siteitsmuseum.

Screenshots uit het spel BreinBril

19


2.1.14

INTERVIEW:

SAAR VAN KOUSWIJKWaag Society's educatief medewerker Saar van Kouswijkover de workshop in het Edith Russ Haus in Oldenburg,door Sam Nemeth

Saar van Kouswijk is in 2004 in dienst gekomen bijWaag Society als educatief medewerker. Behalve alsbegeleider van workshops is Saar actief betrokken bijde educatieve invulling van een groot aantal Waag So-ciety projecten. In 2004 werd Waag Society uitgenodigd door hetEdith Russ-Haus in Oldenburg. In samenwerking metcurator Paula von Sydow werd een workshop samen-gesteld uit drie ‘tools’ die Waag Society onder meervoor het onderwijs ontwikkelde: de Animatiemachine,een apparaat waarmee op een eenvoudige manieranimaties gemaakt kunnen worden, ScratchWorx,waarmee live video kan worden bewerkt en DigitaalVertellen, een concept dat gericht is op het presente-ren van persoonlijke belevenissen met behulp vannieuwe media. Saar begeleidde twee weken lang leer-lingen van de plaatselijke gymnasia in Oldenburg endoet hieronder verslag.

Wat was je eerste indruk van het Edith Russ Haus? Het is een instituut voor mediakunst dat midden inOldenburg zit, voorzien van goede infrastructuur enook de rest van mijn verblijf was prima geregeld: ikverbleef in een goed appartement met alle comfort.

Wat waren precies de plannen?We wilden kijken hoe we deze tools gecombineerdkonden inzetten met een andere thematische inhouddan gebruikelijk.We hebben van tevoren medewerkers van het EdithRuss Haus getraind in het werken met Digitaal Vertel-len. Dat is namelijk meer een concept dan een machi-ne: Digitaal vertellen maakt voornamelijk gebruik vanstandaard software waarmee vanuit een bepaald con-cept aan de slag wordt gegaan.

En kwam dat ook over bij de Duitse leerlingen?Het waren nogal serieuze kinderen, voor Nederlandsebegrippen, die eigenlijk niet zo goed raad wisten methet persoonlijke karakter van Digitaal Vertellen. De docenten reageerden in het begin aarzelend opDigitaal Vertellen. Het format is gebaseerd op belang-rijke, cruciale momenten uit het leven van de leerlin-gen waar ze met behulp van nieuwe media een verhaalover maken. Uitgangspunt is het verhaal, in de vormvan een voice over. Daar worden dan simpele beeldenbij gezocht: foto's en een videofilmpje. Bij de Duitse begeleiders kwam dit aanvankelijk nietover. Ze wilden er meer een videoproductie vanmaken, iets wezenlijk anders dus dan het gebruikmaken van nieuwe media. In de loop van de workshopveranderde dit en kwamen ze bij het eigenlijke Digi-taal Vertellen-concept terecht, wat wel een bewijs isvan de kwaliteit.

Wat was de reactie op ScratchWorx?Een van onze vragen was of we het in principe non-li-neaire ScratchWorx als lineair medium konden gebrui-ken en het lineaire Digitaal Vertellen non-lineair kon-den inzetten. Bij het gebruik van ScratchWorx gingenwe voor het eerst uit van een verhaal. Aanvankelijkwerkte dat niet zo, tot we het script gingen indelen inscènes. Toen ontstond er iets wat meer was dan de som derdelen. Op die manier hebben we een slag gemaakt inde ontwikkeling van ScratchWorx. Tot dan was deleerling meer op zijn of haar intuïtie aangewezen; ermoesten zogenaamde ‘moodboards’ gemaakt wordendie als uitgangspunt werden gebruikt. De indeling inscènes zorgde ervoor dat ScratchWorx als narratiefmedium beter uit de verf kwam.In 2005 maken we een versie 2.0 en de ervaringen uithet Edith Russ Haus komen daarbij goed van pas.

Is er verschil tussen de Duitse situatie en de Nederlandse?Ik heb de indruk dat het onderwijs er beter, in iedergeval gedisciplineerder is, dat vooroordeel werd inieder geval bevestigd. Het waren natuurlijk niet deminst begaafde kinderen, analytisch kwamen ze ergsterk over, maar ik vond ze wel tamelijk afwachtend.Er werd bijvoorbeeld tijdens de ScratchWorx-sessiesnauwelijks gedanst, terwijl in Nederland de hele klasstaat te swingen. De leerlingen gingen allemaal op degrond zitten en waren doodstil. Nederlandse kinderenzijn lastiger, maar op een bepaalde manier welcreatiever.

Hoe verliep het contact met de Duitse collega's?Die waren erg enthousiast. Ieder vrij uur kwamen zenaar het Edith Russ Haus, ook als hun aanwezigheidniet echt nodig was. Ik kreeg enorm veel input en heb een schat aan didac-tische ervaring en vooral praktijktips gekregen. Overhet algemeen waren de leraren erg gedreven met hunvak bezig. Ook waren ze erg geïnteresseerd in hetwerk van Waag Society en nieuwe vormen van educa-tie. Ik ervaarde dat als erg motiverend.

Wat was precies de rol van de Animatiemachine?De Animatiemachine is een tool die zonder veel uitleggebruikt kan worden en de Duitse scholieren storttenzich vol overgave op het maken van animaties. Zezaten er vaak urenlang toegewijd mee te werken. Alleswerd ook hier weer heel gedegen voorbereid, met eenstoryboard als uitgangspunt. De medewerkers van het Edith Russ Haus hadden ookallerlei materialen verzameld om animaties mee temaken en dat werkte erg inspirerend.

Wat is je conclusie als je terugkijkt op de workshop?Kijk, ik ben onwijs trots op wat we hier doen. Ik hebecht het idee dat we pionierswerk verrichten. Ik ziemezelf als een bruggenbouwer: tussen nieuwe mediaen educatie gaapt een diep gat en dat moet langzaammaar zeker worden ingevuld. Ik ben blij als ik dat opeen educatief verantwoorde manier kan doen, zonderdat de lol die je ook kunt hebben bij het gebruik vaninteractieve media verloren gaat.

Waag Society Jaarverslag 2004 /Programmalijnen /Interfacing Access

20

2.2

Interfacing Access

Toegang hebben tot informatie-technologie is een essentiële voor-waarde voor deelname aan hetdemocratische bestel. Maar eenonoverzichtelijke en onvriendelijkevormgeving van een interfacewerpt voor velen een te hoge drem-pel op.

Gebruikers moeten zich aanpassen aan de ‘lookand feel’ van hard- en software. In plaats van zichmet de functionaliteit van het programma bezig tehouden worden gebruikers maar al te vaak ge-dwongen zich langdurig in de interface te verdie-pen.

Interfacing Access benadrukt de wenselijkheid vanintuïtieve, op de doelgroep gerichte interfaces. Ineen aantal projecten wordt de methode ‘Users asDesigners’ gehanteerd, die gebruikers in staatstelt om deel te blijven nemen aan en in sommigegevallen zelfs mede-ontwikkelaar te worden vannieuwe applicaties. Op deze manier leveren zij eenactieve bijdrage aan de ontwikkeling van het digi-taal cultureel erfgoed van onze samenleving. Naast het maken van concrete producten, organi-seert Interfacing Access het debat waarin kunste-naars uit verschillende disciplines, ontwerpers,technici en mediatheoretici met elkaar in gesprekkomen. De Interfacing Access-expertise komt in een aantalWaag Society-projecten expliciet tot uitdrukking.Register van de dag van gister en Frequentie 1550zijn voorbeelden van samenwerking tussen de ver-schillende Waag Society-programmalijnen. HetVerhalenaltaar, een project in samenwerking metMuseum Amstelkring/Ons’ Lieve Heer op Solder iseen Interfacing Access-project en kreeg in 2004definitief zijn plek. Maar goed beschouwd zijn alle Waag Society-pro-jecten doordesemd van de uitgangspunten van In-terfacing Access. Het uitvoeren van interfaces naar

de menselijke maat en het uitdrukkelijk betrekkenvan doelgroepen in het ontwerpproces zijn ele-menten die onlosmakelijk verbonden zijn metWaag Society.Het in 2004 gestartte project Frequentie 1550 bij-voorbeeld, dat ook dwars door alle Waag Societyprogrammalijnen loopt, is voor een groot deel doorInterfacing Access-medewerker Aske Hopman ont-worpen. Tom Demeyer werkte naast zijn Interfacing Access-activiteiten door aan het KeyWorx-platform, debasis waarop veel Waag Society-projecten ge-stoeld is.Janine Huizenga, hoofd Interfacing Access, houdtzich bezig met de algemene strategische lijn van in-terface-design bij Waag Society. Daarnaast is zijeindverantwoordelijk voor de vormgeving van alleWaag Society-uitingen.


2.2.1 DRAWING OF TODAY

Drawing of Today is een initiatief van kunstenaarsRam Katzir en Yariv Alter Fin. Katzir maakte eerder‘Your Coloring Book’, waarin mensen werden uit-genodigd onschuldig ogende kleurenplaten vanNazi propaganda in te kleuren.Alter Fin is bekend van onder andere zijn interfaceDominique, waarmee gebruikers met de uitdruk-kingen van een vrouwengezicht kunnen spelen.

Drawing of Today interface

Nieuws is altijd gekleurd, door de ideologie van demedia, het perspectief van de journalist of de con-text van het artikel. Drawing of Today biedt hetnieuws aan in de vorm van lijntekeningen. Die zijngebaseerd op nieuwsfoto’s van The AssociatedPress. In de loop van 2004 werden ze steeds geac-tualiseerd. Met behulp van eenvoudige tools kun-nen de tekeningen worden aangepast, waarna zeverschijnen op de Lines Online website. Het resul-taat is een kleurrijke gemeenschappelijke‘newsroom’ die uitnodigt om bij te dragen.

21


Waag Society werkt regelmatig samen met kunste-naars in projecten met een cultureel, politiek ofmaatschappelijke thema. In de resulterende toe-passingen komen artistieke en technologische cre-atie samen. Het doel is altijd om mensen te stimu-leren uitdrukking te geven aan hun identiteit encultuur. Voor Drawing of Today is gebruik gemaakt van hetKeyWorx platform, een tool voor gezamenlijke on-line creatie en interactie. Het uitgangspunt van het onderzoek naar samen-werkende creatie (‘collaborative creation’) is de re-latie tussen tekeningen (een ‘ouderwetse’ tech-niek) en de mogelijkheden die het world wide webbiedt. Op het moment is het gros van de uitingenen uitwisselingen op het net tekstueel: MSN, e-mail, chatrooms, en er zijn maar weinig middelenom op een simpele manier creatief en samenwer-kend met beeld en tekeningen om te gaan op hetnet. Tekenen is de oudste taal ter wereld, en is eenuniverseel middel met vele mogelijkheden. De uit-daging was het realiseren van communicatie doormiddel van het gebruik van tekeningen. In LinesOnline hebben is er een nieuw werk gecreëerd dattoegankelijk is voor een breed publiek en de kansbiedt voor visuele collaboratie en synergie.

Lijntekening om in te kleuren uit Drawing of Today

Voor alle gerealiseerde onderdelen van Lines On-Line, geldt dat er een nieuwe intuïtieve interfaceontworpen is, gebaseerd op een van de basisvaar-digheden van mensen, namelijk het maken van lijn-tekeningen.

2.2.2 VERHALENALTAAR 2004

Het Verhalenaltaar is ontwikkeld door Waag Socie-ty in samenwerking met Museum Amstelkring. Inhet project wordt onderzocht wat de mogelijkhe-den zijn van nieuwe media voor het vastleggen vanerfgoed. ‘Emergency Anthropology’ noemdeJudith Koelemeijer het bij de opening van de ten-toonstelling: het vastleggen van verhalen uit de20ste eeuw voordat ze voorgoed verdwijnen we-gens de hoge leeftijd van de vertellers.Een Ken Barbie, een anecdote over kippenvoer vanhistorica Koelemeijer en een communiejurkje be-horen tot de eerste trofeeën van het Verhalenal-taar. Die staat opgesteld in Museum Amstelkring,Ons’Lieve Heer op Solder, een voormalige schuil-kerk in Amsterdam. Van 15 mei tot 3 oktober 2004

was in het museum de tentoonstelling ‘Van Dooptot Dood’ te bezichtigen, over de zeven sacramen-ten. Bezoekers waren uitgenodigd om een per-soonlijk voorwerp mee te brengen dat verbondenis aan hun beleving van een van de sacramenten. Inhet Verhalenaltaar, dat het uiterlijk heeft van eentabernakel, is een digitale camera verwerkt. Hetmeegebrachte voorwerp wordt in het altaar op eenfluwelen kussen gelegd. De bezoekers kunnen opzeer eenvoudige wijze de belichting instellen enhet object vervolgens fotograferen. Op de compu-ters die naast het altaar staan, verschijnt de foto inhet web-album van het Verhalenaltaar. De bezoe-kers kunnen hier de anecdote die bij de foto hoortachterlaten. Gedurende de tentoonstelling ver-richten een aantal instituten onderzoek naar hetverzamelen van persoonlijke verhalen in musea.Deelnemers aan het onderzoek zijn het SCO Kohn-stamm Instituut, Meertens Instituut, Antenna Stu-dio, Reinwardt Academie en ACT 2. Het bij het Ver-halenaltaar verzamelde materiaal vormt de basisvan het onderzoek.

2.2.3 REGISTER VAN DE DAG VAN GISTER

Het Register wordt in gebruik genomen

In november en december 2004 startte in de biblio-theken van Gouda, Boskoop en Bodegraven hetpilotproject ‘Register van de dag van gister’. In ditkunstproject wordt het klassieke verhalen vertel-len gemixt met de nieuwste multimediale moge-lijkheden. Register van de dag van gister is opgezetvoor senioren die geïnteresseerd zijn in het ont-dekken van mogelijkheden om via de bibliotheektoegang te krijgen tot nieuwe media. Hierbij staatplezier in het ontdekken van mogelijkheden diedeze media bieden voorop. Waag Society heeftvoor dit project de digitale interface ontwikkeld inde vorm van een multimediameubel dat in verbin-ding staat met de website www.gister.nl. Vanaf2005 trekt dit project langs andere bibliotheken inZuid-Holland.Het kabinet is een zeer toegankelijk multimedia-meubel in Art Deco-stijl. Mediakunstenaar Rosan-ne van Klaveren werkte mee aan de start van hetverhalenproject. Zij heeft voor het project de helebiografie toegevoegd van Norma Voombergh vanNispen. Onder begeleiding van Rosanne van Klave-


22

ren kunnen deelnemers op eenvoudige wijze per-soonlijke verhalen in de vorm van tekst, foto’s, ge-luid en voorwerpen toevoegen of ze kunnen reage-ren op de verhalen van Norma Voombergh vanNispen. Deze verhalen zijn direct te printen enterug te vinden op de aan het Verhalenkabinet ge-linkte website www.gister.nl.

Alle verhalen samen vormen een uniek digitaal col-lectief geheugen van Zuid-Holland. Het materiaaldat voortkomt uit dit kunstproject zal zichtbaarzijn voor anderen in de bibliotheek, op de websiteen zichzelf vermeerderen met bijdragen van senio-ren uit andere regio’s in de provincie Zuid-Holland.Het is bovendien mogelijk om thuis, met behulpvan internet, te reageren op de toegevoegde ver-halen.

Logo van Register van de dag van gister

Register van de dag van gister is een samenwerkingtussen Kunstgebouw, ProBiblio, Waag Society enmediakunstenaar Rosanne van Klaveren. Het pro-ject is samen met senioren en vertegenwoordigersvan de bibliotheken van Gouda, Boskoop en Bode-graven ontstaan. Register van de dag van gister isgesubsidieerd door de provincie Zuid-Holland.

2.2.5 DE VERHALENTAFEL

De Verhalentafel is één van Waag Society’s spraak-makendste projecten: een multimediameubel datmet twee knoppen te bedienen is, speciaal voorouderen. In 2004 is de Verhalentafel doorontwikkeld en bo-vendien is er door het Centrum voor Verouderings-onderzoek van de Vrije Universiteit onderzoek ver-richt naar de effecten van de Verhalentafel. In de loop van 2005 wordt een nieuwe versie van deVerhalentafel gepresenteerd alsmede de uitkomstvan het onderzoek.

2.2.6 PILOTUS

Pilotus is Waag Society’s communicatiesoftwarevoor mensen met een verstandelijke beperking.Bestaande software is voor deze doelgroep vaak tecomplex en bovendien onveilig. Pilotus combi-neert een groot aantal functionaliteiten met eenaantrekkelijke en eenvoudige interface. Daarnaastis Pilotus een gesloten omgeving, wat inhoudt dat

het programma alleen toegankelijk is voor degroep rond de gebruiker. Doel van de ontwikkeling in 2004 was, samen metpartners RDG Kompagne en Sogeti, om in het beginvan 2005 Pilotus als zelfstandig pakket op de marktte brengen.


2.2.7 KIDS EN BITS/LINES ONLINE CINEKID

Van 15 tot en met 23 oktober vond het Cinekid-fes-tival plaats in Amsterdam. Het festival kent een di-gitaal onderdeel: Kids en Bits. Waag Society plaatste er een terminal met de LinesOnline-interface.

2.2.8 PLUGIN

In 2004 ging Waag Society Plugin van start, eenproject dat het voor iedereen met een videocame-ra mogelijk maakt live op het internet videobeel-den uit te zenden. In een van de –niet gebruikte–deuren van het Waaggebouw is een paneel beves-tigd waar een videocamera in kan worden geplugd.Op het internet worden vervolgens de beelden diehetzij live worden opgenomen, hetzij door de ca-mera worden afgespeeld, direct vertoond opplugin.waag.org.

De (voormalige) toegangsdeur van het Theatrum Anatomicum

Het paneel om een videocamera in te pluggen

23


2.2.9

REGISTER VAN DE DAG

VAN GISTER

door Ron Boonstra

Het is een mooie herfstdag in oktober als Bas van Abelen ik met een gehuurd bestelbusje naar Den Bosch rij-den. We gaan naar meubelmaker Tom van der Zandtom het Register van de dag van gister, kortweg het Re-gister, te voorzien van apparatuur en mee te nemennaar Amsterdam. Het Register is een kast waarmee ouderen in Zuid-Hol-land door middel van beeld, tekst en geluid herinne-ringen kunnen invoeren en bekijken. De ingevoerdeherinneringen kunnen vervolgens worden bekeken viade website www.gister.nl.

Na enig zoeken vinden we op het industrieterrein deloods waarin het bedrijf van Van der Zandt huist. Eenwat magazijn-achtige omgeving, met veel stalen rol-deuren, waar je misschien niet direct een ambachtelij-ke meubelmaker zou verwachten. De loods blijkt op-gedeeld in segmenten. De eerste die we tegenkomenstaat vol met porseleinen vaasjes en andere prullaria.Eenmaal op de juist plek gekomen blijkt waarom dezezo geschikt is: je hebt er alle ruimte en je kan er zoveellawaai maken als je wilt. Als de freesmachine draaitzijn oorbeschermers geen overbodige luxe!

Tom van Zandt in zijn werkplaats in Den Bosch

De houten zuil van het Register is al vrijwel klaar. Di-rect valt op met hoeveel vakmanschap de kast is ge-maakt. Hij doet me direct denken aan een levensgrotetoren uit het schaakspel: een naar boven taps toelo-pende vierkante kast. De hoekdelen zijn van massiefeikenhout gemaakt, de vlakke delen van plaatmate-riaal, bekleed met eiken fineer. Het geheel oogt zo so-lide als een honderdjarige eik. Op de hoeken prijkenkleine ‘kantelen’, die later nog goed van pas blijken tekomen als handgreep. De kast bestaat namelijk uittwee delen. In het onderste deel zit een lade voor eenplatenspeler, komen luidsprekers en is er plaats vooreen printer. Daarboven zit een plateau voor de compu-ters en randapparatuur (ondermeer usb- en ethernet-hubs). In het bovenste gedeelte huizen twee plattebeeldschermen met touchscreen, een digitale fotoca-mera met belichting, geluidsopname- en weergave-apparatuur, luidsprekers, een webcam, een toetsen-

bord en, in een aparte bakbovenin, een scanner. Aanons de schone taak om aldeze apparatuur in dekast te monteren en aante sluiten. Aan de buiten-kant domineert de hou-ten, huiskamervriende-lijke uitstraling, detechnologie blijft voorde gebruiker verborgenin het binnenste.

We hebben voorlopigalleen de belangrijksteen als eerste te monte-ren apparatuur mee-genomen. De rest zallater in Amsterdamworden ingebouwd.Voor sommige onder-delen, zoals de web-cam, zal Tom nog watkleine aanpassingenmoeten maken. In de werkplaats is al het daar-voor benodigde gereedschap aanwezig. Hiermee kanhij een houten manchet voor de iSight webcam maken,waardoor deze in exact de goede hoek staat. Deze ca-mera maakt desgewenst een pasfoto van degene dievoor de kast zit.

Een beeldscherm wordt, met wat moeite, vastgezet

In de vrij beperkte ruimte van de bovenkast is het knaplastig werken. Met behulp van een paar aluminiumprofielen lukt het ons om de monitoren vast te zetten.Een zwarte viltstift doet goede dienst om een kleinrandje grijs tape van het touchscreen (een soort foliedat op het eigenlijke beeldscherm is geplakt) te mas-keren. Het is zaak dat de schermen op precies degoede plaats komen te zitten in de uitsparing.

De scanner blijkt niet passen in de daarvoor bestemdebak, althans, de kabeltjes passen er niet in. Uiteinde-lijk is de oplossing komen dat er twee gaatjes in de bakkomen, waardoor het met wat moeite nét gaat. Het-zelfde probleem doet zich voor bij het toetsenbordje,dat in een lade wordt weggewerkt. Dit zal later wor-den opgelost door wat plastic weg te halen, hoewelhet niet eenvoudig is om dit te doen zonder brokkente maken. Veel apparaten worden tegenwoordig niet


meer met schroefjes vast gezet, maar met clipjes ge-sloten die makkelijk afbreken.Later op de dag bezoeken we een lokale ijzerwaren-winkel voor een paar passende schakelaars en hand-grepen. Alle apparaten zitten namelijk weggewerktachter deurtjes of in lades. Om die open te kunnentrekken willen we stijlvolle, bijpassende messing gre-pen. Helaas is onze keuze niet voorradig. Voorlopigopenen we alles met stukjes tape, wat in elk geval me-teen duidelijk maakt dat we hier nog te maken hebbenmet een werk in uitvoering.

Nog even een ringetje voor de webcam in de juiste hoek zagen

Aan het eind van de dag laden we de twee delen Re-gister in onze bus, die tamelijk ruim bemeten is voorhet eiken torentje. We zijn nog niet honderd meter depoort uit of de lading gaat schuiven. Met een paarspanbanden erom blijven de kastdelen wél goed zit-ten en kunnen ze voor het eerst op reis. Een bloedro-de ondergaande zon begeleidt ons door het laagland-se rivierenlandschap. Je zou het zo kunnen invoerenals eerste herinnering, ware het niet we niet Zuid-Hol-land zijn...

Het Register wordt ingeladen

24

25

Waag Society Jaarverslag 2004 /Programmalijnen /Public Research

2.3

Public Research

In het Public Research-programmastond 2004 de omgang metintellectuele eigendomsrechtencentraal. Intellectueleeigendomsrechten hebben eengroeiende impact op de structuurvan het medium internet.

De traditionele omgang met intellectuele eigen-domsrechten die ook nu nog op het internet vantoepassing is oriënteert zich op de structuren vanbroadcast media. Het internet biedt echter in te-genstelling tot traditionele media iedere gebruikerde mogelijkheid zelf informatie aan te bieden enook informatie van derde partijen te gebruiken. Ineen situatie waar alle informatie op het internetautomatisch auteursrechtelijk beschermd is, wordthet creatieve potentieel van individuele gebruikersen maatschappelijke organisaties teveel beperkt.Waag Society probeert op verschillende terreineneen open omgang met informatie en content te be-vorderen zodat de internetgebruiker ook in toe-komst uit een rijk publiek domein kan putten. Ditstreven heeft zijn wortels in de tijd van De DigitaleStad (Amsterdam) waaruit Waag Society in 1996ontstaan is.

Er zijn drie projecten waarin intellectuele eigen-domsrechten in 2004 aan de orde geweest zijn. Inhet DISC programma werd het Creative Commonslicentie systeem voor Nederland succesvol geïm-plementeerd. Ook in het Waag Sarai ExchangePlatform (en de nieuwe partner het Alternative LawForum in Bangalore) was dit het geval. En tenslotteis het Creative Commons systeem opgenomen inhet in maart 2004 opgestarte project ‘Towards aCulture of open Networks’. Centraal binnen al dezeprojecten staat de vraag naar concrete oplossingenvoor een situatie waar de technologische ontwik-kelingen steeds meer mensen in staat stellen omsteeds meer informatie en kennis te raadplegen ofte (her)gebruiken. Tot nogtoe werden deze moge-

lijkheden steeds vaker op basis van het uitdijendeintellectuele eigendomsrecht beperkt.

Met de Creative Commons-licenties hebben ma-kers en collectiehouders van met name digitaalwerk een werktuig in handen om hun informatie,kennis en werk ter beschikking te stellen aan hetpublieke domein op een manier die aan de eisenvan het medium voldoet.

Het Alternative Law Forum heeft in het afgelopenjaar met ondersteuning van Waag Society researchnaar open content modellen verricht. In de tweedehelft van 2004 heeft het Alternative Law Forumeen belangrijke rol gespeeld in de voorbereidingvan de conferentie Contested Commons/Trespas-sing Publics, die in januari 2005 in Delhi (India)heeft plaatsgevonden.

In het kader van het door de EU gefinancierde en insamenwerking met Public Netbase in Wenen enSarai/CSDS in Delhi uitgevoerde programma‘Towards a Culture of Open Networks’ wordt in-tensief gekeken naar de voorwaarden voor duurza-me samenwerkingsverbanden tussen organisatiesop basis van open content en open source softwareoplossingen.


2.3.1 WWW.KEYWORX.ORG

Ook bij Waag Society hebben intellectuele eigen-domsrechten in 2004 een belangrijke rol gespeeld.De broncode van de KeyWorx-platform is onderdrie verschillende open source licenties (GNUGPL/MPL/LGPL) vrijgegeven. Meer informatie overde ontwikkeling van het KeyWorx-platform in deKeyWorx-paragraaf van het Sensing Presence ge-deelte van dit jaarverslag.

KeyWorx website

2.3.2 TOWARDS A CULTURE OF OPEN

NETWORKS

In aanvulling op het bestaande uitwisselingsplat-form van Sarai en Waag Society is in maart 2004


26

een door het EU-India Economic Cross Cultural Pro-gramme ondersteund project van start gegaan.Binnen dit kader werken Waag Society,Sarai/CSDS en Public Netbase tot einde 2006samen. Het programma heeft drie onderdelen:evenementen in Europa en India, het ondersteunenvan open source software-ontwikkeling voor deculturele sector en onderzoek naar structuren voorinformatie-uitwisseling in open netwerken. WaagSociety coördineert de activiteiten van de drie pro-jectpartners die hun activiteiten zelfstandig uit-voeren. Waag Society heeft in 2004 in nauwe samenwer-king met de partners een gezamenlijke websitevoor het programma ontworpen en gerealiseerd.Hierbij is met nadruk niet voor een documenteren-de website gekozen, maar voor een experimenteelplatform. Daarin zijn de inhoudelijke verbindingentussen de verschillende activiteiten van het pro-gramma maar ook van discussies rondom het pro-gramma gevisualiseerd. De website is op basis vanhet KeyWorx-platform gerealiseerd en wordt dooralle drie projectpartners van content voorzien. Decontent wordt niet naar datum van publicatie ge-rangschikt, maar in de context geplaatst. Zo wor-den naast het actueel gekozen item de inhoudelijkmeest relevante items geplaatst. Dit gebeurt dyna-misch zodat de relatiepatronen tussen items veran-deren naarmate meer informatie toegevoegdwordt.

2.3.3 DISC.NL

Logo van www.disc.nl

Disc is een project van Stichting Nederland Kennis-land (KL) en Waag Society (WS) dat gefinancierdwordt door het ministerie van Onderwijs Cultuuren Wetenschap en het Nationaal ActieplatformElectronische Snelwegen. De hieronder beschre-ven activiteiten zijn in nauwe samenwerking metmedewerkers van Nederland Kennisland en WaagSociety gepland en doorgevoerd. De personele in-breng van Waag Society in het project lag rond40% van de totale activiteiten.Het idee achter Disc is door middel van activiteiteneen gezonde stimulans te geven aan de ontwikke-ling van innovatieve, maatschappelijke en culturelecontent en software. In dit hoofdstuk gaan we inop de open source software activiteiten

Op www.disc.nl zijn bijna vijftig projecten uit denon-profit sector geanalyseerd op hun gebruik vanopen source software. Initiatiefnemers vertellenover de toepassing van open source software bin-nen de organisatie, over de samenwerking metsoftware-ontwikkelaars en over de ervaringen vangebruikers. Daarnaast worden ook specifieke soft-ware-applicaties die door projecten zijn ontwik-keld geanalyseerd. Voorbeelden zijn de chat-appli-catie van de Kindertelefoon, het online ruilsysteemvan LETS of de PHP-scripts van Amsterdam Zuid-Oost online.De website www.disc.nl is door Waag Society ont-worpen en ontwikkeld. De dagen rondom de lance-ring had de website, mede vanwege de media-aan-dacht, meer dan 80.000 bezoekers. Inmiddels ligthet aantal bezoekers op ongeveer 200 per dag.

2.3.4 GELUIDS.NET

Stichting Geluids.net is eind 2003 opgericht om deimpasse in de discussie rond Schiphol en geluids-overlast te doorbreken. Aanleiding was de bericht-geving over de vermeende moeilijkheden rond hetmeten van vliegtuiggeluid. Geluids.net wil demon-streren dat het wel degelijk mogelijk is om doormiddel van meting vliegtuiggeluid op betrouwbarewijze in kaart te brengen.

Burgers meten zelf het vliegtuiglawaai

Geluids.net heeft met financiële steun van DigitalePioniers een proefnetwerk opgezet voor 25 meet-punten. Waag Society en Nederland Kennislandsponsoren de benodigde serverfaciliteiten. Demeetpunten zijn in bruikleen van TNO TPD. Sindsbegin april hebben de meetpunten gezamenlijk almeer dan 600 miljoen metingen over de geluidsbe-lasting in dit gebied uitgevoerd. Het doel van deproef is om het concept van Geluids.net op een-voudige wijze te testen en te demonstreren. De reacties van regiobewoners op de proef zijnzeer positief: van hen ontvingen wij inmiddels hon-derden e-mails. Velen gaven aan zeer blij te zijn‘dat er nu eindelijk gemeten gaat worden’. Hon-derden bewoners hebben zich opgegeven voor deplaatsing van een meetpunt in de toekomst. Verderheeft Geluids.net ruime aandacht gehad van dag-bladen, radio en tv en is Geluids.net in de tweedekamer aan de orde geweest.Inmiddels hebben de ervaringen van de pilot ge-

27


leid tot de ontwikkeling van een nieuw meetpunt.Het nieuwe meetpunt filtert nu individueel vlieg-tuiggeluid uit omgevingsgeluid met behulp vanfrequentie-analyse. De eerste plaatsen waar hetnieuwe meetpunt geïnstalleerd gaat worden zijnAmsterdam, Heemskerk, Oegstgeest en Maas-tricht. Een nieuwe database-server staat inmiddelsklaar op het NIKHEF en is gesponsord door hetVirtual School Lab. Scholen die deelnemen aan hetproject kunnen de data die wordt verzameld ge-bruiken om leerlingen verbanden te laten leggentussen geluid, weersomstandigheden en anderefactoren. Geluids.net heeft zich in een jaar ontwik-keld van een burger-initiatief tot een informatief,door gemeenten, scholen en universiteiten gedra-gen project buiten het bestaande politieke kaderom. Waag Society heeft met veel genoegen mee-gewewerkt aan de opstartfase van dit project.



NETWORKS

∑Writer-in-residence: Ananya VaypejiIn oktober en november 2004 vond de eerste resid-ency in het kader van het programma Towards aCulture of Open Networks bij Waag Society plaats.De Indiase historica Ananya Vajpeyi was achtweken te gast om onderzoek te doen naar de re-presentatie van interne conflicten in de Europesemedia. Haar aandacht was met name op de gebeur-tenissen in de jaren 90 in het voormalige Joegosla-vië gericht. Waag Society heeft hiervoor contactenmet onder meer het NIOD, het audiovisueel archiefvan de publieke omroepen in Nederland en andereonderzoeksinstellingen gelegd.

Beeld uit de presentatie van Ananya Vaypeji

Doel van haar verblijf was het verzamelen van ver-gelijkend materiaal voor haar doorlopend onder-zoeksproject naar de mediarepresentatie van in-terne conflicten tussen de verschillende religieuzegroeperingen in het hedendaagse India. De conclu-sies van haar onderzoek werden door Vajpeyi tij-dens een publieke bijeenkomst op 17 november in

het Theatrum Anatomicum gepresenteerd. Bij dezebijeenkomst waren rond 50 bezoekers aanwezig.

∑Overige activiteitenIn het kader van het project vond verder eenresidency bij Sarai in New Delhi plaats. ZilvanZurbrugg en Viktoria Donkersloot hebben hiervoorin samenwerking met de Cybermohalla groep vanSarai een nieuwe versie van OPUS (zie jaarverslag2003) gerealiseerd. APNA_OPUS is een op het Bit-torrent protocol gebaseerde samenwerkingstoolen dat binnen de Cybermohalla labs wordt getest.Het stelt individuele gebruikers in staat met mate-riaal van andere gebruikers te werken en de ontsta-ne relaties tussen de creaties te visualiseren. Ver-der heeft het Sarai Media Lab een interactiefkunstwerk (‘network of no_des’) gerealiseerd. Ditwerk heeft in juli de UNESCO Digital Arts Award2004 gewonnen. In december hebben de project-partners in Bangalore onderzoek verricht naar eenconcept voor het in november 2005 geplandeWorld Information City event. Voor het realiserenvan dit evenement is een brede coalitie van ‘civilsociety’ instellingen in Bangalore gevormd. Opbasis van deze coalitie wordt het concept voor hetWIC-event uitgewerkt.

2.3.6 DOMEIN VOOR INNOVATIEVE SOFTWARE

& CONTENT (DISC)

Naast de website zijn er de afgelopen periode eenaantal activiteiten georganiseerd om de bekend-heid met open source software te vergroten.

Prof. Bernt Hugenholz tijdens de opening van disc.nl

Op 23 maart 2004 ging www.disc.nl online. Ruimzeventig vertegenwoordigers uit de open sourcecommunity, non-profit organisaties en overheids-instanties waren daarbij aanwezig. Tijdens dezemiddag werden ook de plannen van Disc voor hetkomende jaar gepresenteerd.Sinds de lancering is er een aantal aanvullende bij-eenkomsten georganiseerd. Zo kwamen op 21 juni2004 een aantal theatermakers bijeen om te be-spreken wat de voornaamste behoeften zijn vantheatermakers en podia op het gebied van ICT.Disc presenteerde tegelijkertijd de mogelijkhedenvan open source software voor de theaterwereld. Op 23 oktober 2004 kwam de groep weer bij elkaarom te kijken hoe een open source strategie eruit


28

kan zien. Disc assisteert bij de formulering van diestrategie en verbindt de partijen met software-ontwikkelaars. Deze vraagbundeling maakt hetvoor betrokken partijen overzichtelijker en uitein-delijk misschien goedkoper om tot implementatievan een (open source) ICT-strategie te komen.

∑Creative Commons Nederland

De lancering van Creative Commons licenties

In aanwezigheid van bijna 200 vertegenwoordigersuit de kunst-, de cultuur-, de juridische en de over-heidssector presenteerde op 18 juni 2004 Lawren-ce Lessig, initiatiefnemer van het licentiesysteem,de Nederlandse versie. Sindsdien blijkt er veel be-hoefte te zijn aan extra informatie over de moge-lijkheden van open content. Het gaat dan om vra-gen zoals hoe content onder Creative Commonsbeschikbaar kan worden gesteld, hoe content her-gebruikt mag worden, wat de wettelijke basis vande licenties is, hoe leden van collectieve belangen-organisaties het kunnen gebruiken en hoe metopen content het commercieel vruchtgebruik vanauteursrechtelijk beschermd werk benut kan wor-den.

∑ Creative Commons presentatiesDisc hield diverse presentaties over de CreativeCommons licenties. Onder meer voor Amsterdam-se Nachtwacht Collectief, Den Haag Cultuur Digi-taal, als onderdeel van de ANMI Summer School enop het Symposium van programma OSOSS.

Aan het eind van het jaar (op 15 december 2004,vijf maanden na de lancering van de Nederlandse li-centies) werden de licenties door 13.847 websitesgebruikt. opgedeeld in de verschillende licentievariaties ontstaat het volgende beeld:

Naamsvermelding: 327Naamsvermelding-Gelijk Delen: 957Naamsvermelding-Gelijk Delen - Niet Commercieel: 8840Naamsvermelding-Geen Afgeleide Werken-Niet Commercieel: 3440Naamsvermelding-Geen Afgeleide Werken: 272Naamsvermelding-Niet Commercieel: 11

∑Disc hostingEén van de kenmerken van projecten in het publie-ke domein op internet is dat ze geen commercieeldoel nastreven. Het is meestal ook niet mogelijkom inkomsten uit de website of het initiatief te ge-nereren, zelfs al wordt er een grote gebruikers-groep bediend. Succesvolle maatschappelijkeinitiatieven zien met de toegenomen bezoekers-aantallen ook de hoeveelheid dataverkeer toene-men en daarmee de kosten voor hosting en techni-sche ondersteuning. Hier staan echter geensubstantiële inkomsten tegenover. Disc biedt daarom aan kleinschalige maatschappe-lijke en culturele internetinitiatieven, die voldoenaan een aantal inhoudelijke en technische criteria,de mogelijkheid hun project en de content te ont-sluiten via de Gigaportconnectie in Waag Society.Projecten hebben de mogelijkheid hun website opde publieke server te plaatsen of een eigen dedica-ted server te installeren.Aan het eind van 2004 werden 17 verschillendeprojecten gehost (6 met een eigen server en 11 opde dischosting server).

2.3.7 WAAG SARAI EXCHANGE PLATFORM

Het Waag Sarai Exchange Platform is de opvolgervan het Waag Sarai Exchange Programme waarinWaag Society en het nieuwe media centrumSarai/CSDS uit New Delhi van 1999 tot 2003 sa-mengewerkt hebben. (zie ook de jaarverslagen2001, 2002 en 2003). Het Exchange Platformstreeft ernaar om tot 2007 nog twee of drie verde-re nieuwe mediacentra in het samenwerkingsver-band te integreren. De activiteiten in 2004 stondenin het teken van een inventarisatie van mogelijkepartners en het intensiveren van onze samenwer-king met het Alternative Law Forum (ALF) in Ban-galore. Daarnaast heeft Waag Society ook in 2004technische ondersteuning op het gebied van hos-ting aan Sarai en ALF verleend.

Foto onder: Workshop in Bangalore in het kader van de WaagSarai Exchange (foto: Paul Keller)

29


In het kader van de samenwerking waren mede-werkers van Waag Society in maart en december tegast bij de partners in Bangalore en New Delhi.

∑Short term fellowshipsIn maart 2004 heeft het Exchange Platform twee‘short term fellowships’ uitgeschreven. Inhoud vande fellowships was het uitwerken van een plan vooreen nieuwe media centrum in een ontwikkelings-land. Uit tweeëndertig ingezonden voorstellenwerden uiteindelijk twee voorstellen van twee ver-schillende initiatieven uit Sao Paulo gekozen. Deinitiatiefnemers zijn gevraagd binnen drie maan-den een opzet voor een nieuwe media centrum tepresenteren. De twee short term residents (Tatia-nan Wells van midatactica.org en Felipe Fonsecavan het initiatief metareciclagem.br) zijn uitgeno-digd om hun plannen tijdens een workshop in Ban-galore te presenteren (en aan de workshop deel tenemen). Op basis van hun presentaties heeft hetSarai Waag Exchange platform besloten om in2005 met beide groepen verder aan een nieuwemedia centrum in Sao Paulo te werken.

∑ALF fellowship Van maart tot en met december 2004 hebben Clif-ton de Rozario van het Alternative Law Forum inBangalore een fellowship van het Exchange Plat-form ontvangen. Doel van deze fellowship was hetintensiveren van de nieuwe media activiteiten vanhet ALF. Het Alternative Law Forum is een advoca-tencollectief in Bangalore dat naast hun dagelijksepraktijk op twee terreinen met nieuwe media bezigis. Leden van het collectief (met name LawrenceLiang) spelen een belangrijke rol in de discussieover intellectuele eigendomsrechten op het inter-net. Verder heeft het ALF in het afgelopen jaar ge-poogd om hun juridische expertise voor een breedpubliek toegankelijk te maken. Door het beschik-baar stellen van kennis en informatie willen zij hel-pen om rechtszaken te voorkomen of buiten het derechtszaal op te lossen. Hiervoor hebben zij in 2004een breed spectrum aan nieuwe media instrumen-ten ontwikkeld.Er zijn in totaal vier database cd’s geproduceerdmet onderwerpen als homoseksualiteit in Bolly-wood, censuur op het gebied van filmproducties,gezondheidszorg en intellectuele eigendomsrech-ten op het internet. Het ALF heeft in in samenwer-king met een lokale vakbond in Bangalore eeninformatievideo over de gezondheidsvoorzienin-gen voor straatvegers in Bangalore geproduceerd.Het ALF heeft intensief aan de voorbereiding vande Sarai conferentie ‘Trespassing Publics/Contes-ted Commons’ bijgedragen die in januari 2005 inNew Delhi plaats heeft gevondenDe samenwerking met het ALF wordt ook in 2005voortgezet. Het is de bedoeling dat het ALF in2005 naar een groter pand in de binnenstad vanBangalore verhuist waarin ook een klein medialabgevestigd gaat worden.

∑WorkshopIn samenwerking met het ALF heeft het Exchange

Platform in november 2004 een tweedaagseworkshop in Bangalore georganiseerd. De work-shop onder de titel ‘Networks and Collaborations’was gericht op Indiase NGO’s uit de mediasector.In totaal hebben vijfendertig vertegenwoordigersvan drieëntwintig organisaties en initiatieven aande workshop deelgenomen.

Publicaties

In het kader van de Creative Commons licentiesheeft Disc de stripverhaalpublicatie ‘Open Con-tent: wat is het en hoe kan je het gebruiken?’ ge-publiceerd. De oplage van 2.500 is inmiddels volle-dig verspreid.

Eerste deel van de folder over Open Content


30

2.3.8

CREATIVE COMMONS:

CREATIEF MET

AUTEURSRECHT

door Björn Wijers

Velen van ons zullen er wel eens mee te maken hebbengehad. De fonts die met pijn en moeite in elkaar zijngezet, die illustratie die pas na ettelijke pogingen totzijn recht kwam of die foto waar zo vroeg voor is op-gestaan om het juiste licht te hebben en dan ‘leent’ ie-mand het even! Zomaar. Zonder het te vragen, zondereen vergoeding of zelfs maar een naam te vermelden.

Alle informatie is te vinden op www.creativecommons.nl

∑Auteursrecht en het ontstaan van SneeuwwitjeAlles wat gemaakt wordt is in principe auteursrechte-lijk beschermd. Natuurlijk zitten hier nog wat hakenen ogen aan, maar al het werk dat geproduceerdwordt – of dit nu professioneel is of niet – wordt be-schermd door de Auteursrechtenwet. Deze wet steltdat het werk wat door iemand is gecreëerd, be-schermd is gedurende het leven van die persoon envoor een periode van 70 jaar na zijn of haar dood. Metandere woorden: als je op je dertigste iets maakt ende respectabele leeftijd van 80 jaar hebt bereikt, danzijn die fonts, illustraties of foto’s nog 70 jaar daarnabeschermd. Dat is een beschermingsduur van 120 jaar.En dat is lang. Hoezo lang? Er is toch zeker hard aan gewerkt, er tochiets tegenover staan? Natuurlijk mag dat, maar eenbeschermingsduur van over het algemeen meer daneen eeuw is absurd. Vooral als je weet dat het over-grote deel van de werken niet zómaar ontstaat. Je zietiets wat je inspireert, je leest iets wat je aan het den-ken zet, iemand vertelt je een verhaal of je hoort eennummer op de radio. Jij op jouw beurt creëert iets watgebaseerd is op datgene wat je heeft geïnspireerd enmisschien bevat het daar wel elementen uit. Bewustdan wel onbewust bouw je voort op het werk van an-deren.Een goed voorbeeld hiervan is Sneeuwwitje. Een ty-pisch volksverhaal dat door de eeuwen heen gestalteheeft gekregen en via de Gebroeders Grimm uiteinde-lijk in 1937 werd verfilmd door Walt Disney. Uit ditvoorbeeld komt duidelijk naar voren dat het ‘zomaarontstaan’ van werken een sprookje is.Is er dan geen manier waarop werk beschermd kan

worden, zonder dat dit verstrekkende gevolgenheeft? Jawel, er is een oplossing, en die heet CreativeCommons.

∑Wat is Creative Commons?Creative Commons (CC) is een initiatief om de distri-butie en het gebruik van auteursrechtelijk bescherm-de literatuur, fotografie, muziek, film en wetenschap-pelijk werk via het internet zoveel mogelijk testimuleren, zonder dat inbreuk wordt gemaakt op hetauteursrecht. Het traditionele auteursrecht gaat uitvan het voorbehouden van alle rechten (‘all rights re-served’ of ‘alle rechten voorbehouden’) op een werk.Het aanbieden van werk onder een Creative Com-mons-licentie betekent niet dat alle auteursrechtenworden vrijgegeven. Het betekent dat sommige vande rechten (zoals kopiëren, verspreiden, tonen, op- enuitvoeren) onder bepaalde voorwaarden worden aan-geboden voor wie er gebruik van wil maken.In de CC-licenties worden de voorwaarden voor ge-bruik gedefinieerd. Zo kan een maker het voorbehoudmaken dat je als gebruiker het werk alleen openbaarmag maken als de naam van de maker vermeld wordt.De maker kan ook bepalen dat het werk alleen voorniet-commerciële doeleinden vrij gebruikt mag wor-den. Een andere licentievorm verbiedt het maken vanaanpassingen in het oorspronkelijke werk. In totaalzijn er elf verschillende licenties die de maker al naargelang zijn persoonlijke voorkeuren kan kiezen. De li-centies zijn aangepast aan het Nederlandse recht. Viaeen eenvoudige webapplicatie kunnen makers in en-kele stappen één van de CC-licenties aan hun werktoevoegen.Sinds 2003 zijn ruim 4 miljoen werken onder een CC-li-centie uitgebracht. Let wel: CC valt nog steeds onderhet auteursrecht en dus zijn de werken onder de CCnog steeds beschermd voor de duur van het leven vande maker plus 70 jaar. Maar onder een CC-licentie zijnniet alle rechten voorbehouden. En dus kan dit als eengoed compromis gezien worden tussen volledig be-schermen en het volledig vrijgeven.

∑Licenties en mediaCC is geen organisatie die de CC-licenties handhaaftof controleert. Dus wie iets onder CC-licentie uit-brengt dient nog steeds zelf in de gaten te houden ofiemand het werk ‘leent’. Met de licentie kan in iedergeval aangetoond worden wie de maker van het werkis - en dat kan helpen bij het nemen van eventuele (ge-rechtelijke) stappen.In de praktijk moet de licentie ook nog duidelijk zicht-baar worden gemaakt voor de gebruiker van het werk.Voor elke type media is daar een methode voor – ofdeze is in ontwikkeling. Een aanrader hiervoor is dedoor Creative Commons USA ontwikkelde CCPublis-her die het erg makkelijk maakt om een licentie aan dediverse media te koppelen. Zie ook de Creative Com-mons site voor meer info hierover.

Het gebruiken van de Creative Commons-licentiesbiedt de mogelijkheid het publieke domein te behou-den en tegelijkertijd het eigen werk te beschermen,zodat we ook in de toekomst op elkaars werk kunnenvoortbouwen.

31

Waag Society Jaarverslag 2004 /Programmalijnen /Sensing Presence

2.4

Sensing Presence

Sensing Presence is het WaagSociety programma voorgenetwerkte performances,onderzoek naar virtuele en fysiekeaanwezigheid en hoe communicatiemet nieuwe technologie een rolspeelt in creatieve processen.

In 2004 is de aandacht onder meer uitgegaan naaronderzoek, onderhoud en ontwikkeling van appli-caties op basis van KeyWorx, door Waag Societyontwikkelde software voor (internet-) kunste-naars. KeyWorx is in 2004 open source geworden,wat inhoudt dat het gratis te downloaden is. In-middels heeft het als platform, de basis waarop in-ternetapplicaties gemaakt worden, een veel bre-dere toepassing gevonden: de meerderheid van deWaag Society-projecten maakt op een of anderemanier gebruik van KeyWorx (www.keyworx.org).Het reeds bestaande KeyWorx-programma, datvoornamelijk in kunstenaarskringen werd ge-bruikt, heeft nu als werknaam KwArt of KeyWorx-classic gekregen. De ambitie is om in 2005 eennieuwe applicatie te ontwikkelen voor kunste-naars. Verder onderzoek is verricht naar samenwer-king-composities tussen kunstenaars die zich metgenetwerkte kunst bezighouden (onderwerp vande PhD van Sher Doruff) en het verspreiden van despecifieke kennis die Waag Society heeft opge-daan met deze technologie.Het programma ‘Connected! The making of a LiveArt Exchange’ (opgestart in 2003) is voortgezet inde vorm van diverse kunstprojecten, artist-in-residencies en de wekelijkse open studio ‘Anato-mic’. Een groot gedeelte van het Connected-pro-gramma is in dit jaar afgerond.

∑Medewerkers en partnersAan Sensing Presence werkten in 2004:Guy van Belle (Anatomic)Just van den Broecke (KeyWorx en kunstenaars-on-dersteuning)Sher Doruff (hoofd programma)Fokke de Jong (KeyWorx en kunstenaars-onder-steuning)

Jan-Kees van Kampen (Anatomic en kunstenaars-ondersteuning)Arjen Keesmaat (Anatomic en kunstenaars-onder-steuning)Lodewijk Loos (KeyWorx)Eric Redlinger -USA- (KeyWorx)Floor van Spaendonck (hoofd programma)

Het Sensing Presence-programma werkte in 2004samen met de volgende buitenlandse partners:Athens(GR) – Fournos; Manthos SantorineosBoulder (USA) – University of Colorado; JohnHopkinsBrussels (BE) – f0am; Maja Kuzmanovich and Code31; Gert AerstenManchester (UK) – Futuresonic; Drew HammentNew York (USA) – [Share] digital media lab; EricRedlinger and Keiko UenishiPrague (CZ) – MediaArtLab Centrum Pro SoucasnéUmeníReykjavik (ISL) – Haraldur KarlssonRiga (LVA) – RIXC; Rasa Smite and VoldemarsSao Paolo (BRA) – FILE – Festival Internacional deLinguagemEletronica; Paula PerissinottoSofia (BGR) – Bulevart Association; Lyobov KostovaTblissi (GEO) – maf_Media Art FarmTokyo (JPN) – Tama Art University; Akihiro KubotaToronto (CAN) – Interaccess, Kathleen PierryAdams


2.4.1 PHD SHER DORUFF

Het promotie-onderzoek van Sher Doruff naar sa-menwerking-composities aan St. Martinscollege(Universiteit van Londen) heeft zich dit jaar ver-taald naar een aantal presentaties. De dissertatievan het proefschrift zal plaatsvinden in juni 2006.Doruffs promotie is het resultaat van haar jarenlan-ge onderzoek naar netwerkstructuren en de manierwaarop kunstenaars hier gebruik van kunnenmaken.

2.4.2 LIVEFORM TELEKINETICS (LF:TK)

De Canadese kunstenaars Jeff Mann en MichelleTeran zijn in 2002 een kunstproject en onderzoekgestart naar communicatie, interactie en het ple-gen van interventies met behulp van kinetische ob-jecten in de vorm van alledaagse gebruiksvoorwer-pen. De eerste fase werd besloten met eentelekinetisch diner dat tegelijkertijd en gezamen-lijk in Amsterdam en Toronto (Canada) plaatsvond.De tweede fase van het LiveForm:TeleKinetics Pro-ject is dit jaar gerealiseerd op uitnodiging vanWaag Society in samenwerking met de Melkweg,BEAP (Perth Australië) en SAT (Montreal, Canada).LF:TK is een creatie van locatie-gebonden installa-ties verbonden met hybride/virtuele ruimtes door


32

gebruik van streaming media en genetwerkte kine-tische objecten. De ontwikkeling van fase twee isopgezet als laboratorium waarbij eerst onderzoekis verricht naar sociale netwerken en openbareruimtes in Amsterdam (later in Perth, Australië) ende relatie met hun technologische tegenhangers.

LF:TK laboratorium in Perth

Het laboratorium werd opgezet in een een publie-ke werkruimte in de Melkweg/Amsterdam en uit-eindelijk reizend voortgezet in Australië, om laterweer in Amsterdam op verschillende openbare lo-caties te worden opgesteld (De Balie, café Latei).Een expositie van het laboratorium (de test-kitchen) heeft twee weken als installatie in WaagSociety gestaan.

LF:TK installatie in het Theatrum Anatomicum

2.4.3 MUSICBOX

Musicbox is een geluidsinstallatie door Beth Cole-man (NY) en Howard Goldkrand (NY). Het projectbehelst een experimentele installatie waarin ge-speeld wordt met live-interactie, ideeën over ge-luid, architectuur, software interfaces en cyberne-tische bewegingen met de Vernacular software.Vernacular is een associatieve data-processor, ont-wikkeld door Coleman en Goldkrand om in een 3D-omgeving geluid en beeld aan elkaar te koppelen.De toepassing van de Vernacular software voor deMusicbox-installatie was als sonische ervaring in-gezet. In het verduisterde Theatrum Anatomicum stondde luisteraar onder een raster van 16 speakers di-rect verbonden met de Vernacular software. Bewe-gingen van de luisteraar beïnvloedden de diverseklanken.Tijdens de openingsavond van de installatie was er

een screening van Sun Ra’s ‘Space is the Place’(1974).

2.4.4 ANATOMIC - PARAMETERS UITZETTEN EN

DE WERELDWIJDE OMHELZING

Het Anatomic-initiatief is een plek waar een dyna-mische groep van jonge kunstenaars, theaterma-kers elkaar ontmoeten om ideeën uit te wisselen,te improviseren en te leren om stukken en perfor-mances op te zetten met internet of netwerkomge-vingen. Nieuwe thema’s, inhoud en vormen wer-den geïntroduceerd door het technische enartistieke team, wat heeft geresulteerd in meer pu-blieke optredens. De actieve participatie van dedeelnemersgroep bij andere optredens en evene-menten die op dit gebied plaatsvinden is hierbijvan belang, net als het betrekken van reeds be-staande initiatieven op het net. Het programma van wekelijkse open studio-bijeen-komsten voor kunstenaars met interesse in nieuwetechnologie is geïnitieerd binnen het Connected-programma om nieuwe concepten te ontwikkelenop het gebied van genetwerkte performances. Bo-vendien wil het programma actief de creatieve ge-meenschap in Amsterdam uitdagen om deel tenemen en contact te creëren. In de tweede fase van de Anatomic-opzet zijn nieu-we internationale partners gezocht om samen ini-tiatieven te ontwikkelen en te participeren in deperformances via internet – met name kunstenaar-sinititiatieven in Belgrado, Praag en Budapest. Deperformances met behulp van internet of een ge-netwerkte omgeving zijn de zogenaamde ‘connec-ted performances’ .

2.4.5 CONNECTED! THE MAKING OF A LIVE-

ART EXCHANGE

De ervaringen met theater en performances ge-combineerd met nieuwe media en internet hebbenWaag Society voor enkele onderzoeksvragen ge-steld die in het huidige Connected-programma opverschillende manieren worden uitgewerkt. Cen-traal staat de genetwerkte interactie die live totstand komt. De vragen worden onderzocht doorkunstenaarsprojecten, residenties en Anatomic, dewekelijkse open studio sessies.


2.4.6 NETWORKS, ART & COLLABORATION

FESTIVAL

De academische conferentie ‘Networks, art & col-laboration’ Department of Media Study, georgani-seerd door The State University of New York inBuffalo (USA) over collaboratieve strategieën wasexperimenteel opgezet door aan de hand van ‘pa-pers’ performances en discussies op te zetten, inplaats van podium-presentaties. Het grote aantalEuropese deelnemers kwam voornamelijk uit de

33


hoek van de theorie, activisme, hacktivisme, colla-borative performance, open source software,net.art en interventie. Verschillende relevante ses-sies voor Waag Society en KeyWorx vonden plaats:

∑ The role of the network in the collaboration ofwomen media practitioners De J3-groep uit Colorado presenteerde het werkmet behulp van de KeyWorx-software, waarbij defunctionaliteit van het programma goed werd uit-gewerkt. Bij de volgende sessies waren medewerkers vanWaag Society betrokken:

∑ The Art of CooperationEen discussie met Patrick Lichty (Intelligent Agent,Rtmark, YesMen) & Nathan Martin (Carnegie Mel-lon University, Carbon Defense League) leverdeeen geanimeerd gesprek op en erg veel toeschou-wers. Naast een levendige discussie wees Patrickop een artikel van Eric Redlinger in eMag Intelli-gent Agent waarin KeyWorx en het gebruik vandoor vj/dj’s in de New Yorkse kunst-scene wordtbesproken. Patrick gaat KeyWorx gebruiken in zijnvolgende project.

∑ KeyWorx - global network streaming practicesDeelnemers namen laptops mee om deel te nemenbij de demonstratie van het multi-user, multi-chan-nel, multi-media collaboratieve platform voor ge-distribueerde performance en interventies. Dezesessie vond plaats onder leiding van Arjen Kees-maat .

2.4.7 ARTIST-IN-RESIDENCE-PROGRAMMA

Binnen dit programma-onderdeel zijn in 2004 drieinternationale kunstenaars uitgenodigd om te wer-ken aan projecten die bijdragen aan de LiveArtExchange die Connected! voorstaat.

∑ Josephine Dorado - april 2004

Viroid Flophouse - Josephine Dorado

Josephine Dorado is een New Yorkse mediakunste-nares, performer en schrijfster. In haar werk onder-zoekt ze de reikwijdte van performances mettechnologie, soms gebruikmakend bewegings-gebaseerde, sensor-gedreven synthesis en genet-werkte telepresence.

In 2003-2004 heeft Josephine een Fullbright scho-larship ontvangen voor een residentie bij WaagSociety, tijdens de residentie heeft ze intensief ge-werkt met de Anatomic-groep en heeft ze zich hetcomputerprogramma Keyworx eigen gemaakt. Deresidentie heeft geresulteerd in twee performan-ces: Son(net) Subterfuge en Viroid Flophouse. Viroid Flophouse was een performance binnen eenonline gaming omgeving waarin beweging, motiontracking, streaming technologie en telematischeperformance bij elkaar kwamen binnen het geza-menlijke thema ‘virus’. De hybride game/networked performance omge-ving was gemaakt door ADaPT (Association forDance and Performance Telematics), de genet-werkte performance/game vond plaats op drie fy-sieke lokaties; Arizona State University (Tempe,Arizona), Nottingham Trent University (Notting-ham, UK) en Waag Society.De diverse lokaties vertegenwoordigden ieder eenkamer in een ‘flophouse’ (bordeel/motel), waarbijde deelnemers op locatie in contact konden tredenmet de remote/virtuele deelnemers. De ADaPT leden : Arizona State, John Mitchell, Waag Society, Josep-hine Dorado, Johannes Birringer (NottinghamTrent University).

∑ Beth Coleman en Howard Goldkrand - mei tot september 2004Beth Coleman and Howard Goldkrand waren ar-tists-in-residence van mei tot september 2004waar ze werkten aan het ontwikkelen van deVernacular software en de Musicbox-installatie. Deontwikkeling en toepassing van geluidsapplicaties(o.a. Supercollider software) werden in het media-lab uitgevoerd, de fysieke installatie in hetTheatrum Anatomicum (een raster van pvc-buizenwaaraan zelfgemaakte luidsprekers hingen) werddoor de kunstenaars ontworpen en uitgevoerd.

Musicbox Vernacular installatie in het Theatrum Anatomicum

2.4.8 ACTIVITEITENOVERZICHT ANATOMIC

∑ Laptop & Martini’sOp vrijdag 9 januari 2004 gaven leden van de Ana-tomic-groep een gastoptreden met <TAG> bij ‘tPaard van Troje in Den Haag. Laptop & Martini’s is


34

een semi-improvisatie avond voor de digitale me-demens. Bezoekers werden uitgenodigd, daarwaar mogelijk, te participeren in een performancewaarbij op (on)gecontroleerde wijze het werk vanN&N wordt gecombineerd met het werk uitge-voerd door Anatomic. Tevens heeft Anatomic viahet internet een audiovisuele performance ver-zorgd met deelnemers buiten de muren van ‘tPaard van Troje.

∑ Medi@terraGuy van Belle en Arjen Keesmaat presenteerdenvan 30 januari tot en met 2 februari 2004 het Ana-tomic-initiatief met een inleiding over de techno-logie, software en netwerkmodellen gevolgd dooreen performance op het Medi@terra Festival inAthene. Het concept van de performance illus-treerde wat er in de inleiding was verteld door eensamenwerking via het netwerk met de jonge enveelbelovende, Griekse mediakunstenaar EleniIkoniadou.

De tekst ‘rules’ van Samuel Beckett (uit zijn novel-le ‘Malloy’) werd geïnterpreteerd op een genet-werkte communicatieve wijze maar bleef dicht bijde oorspronkelijke tekst.De tekst werd geïnterpreteerd door algoritmischemanipulatie met behulp van drie computers uitge-rust met de volgende software: KeyWorx, Max-msp-jitter en Osc. Een belangrijke toevoeging wasde live netwerk-verbinding met prof. AkihiroKubota van de Tama Art University Tokyo. Dit ex-periment werd erg enthousiast ontvangen door hetpubliek en was geheel in lijn met het hypertext-thema van de expositie.

∑Futuristische reconstructie van het universum vankunst en lawaai-verjaardagOp donderdag 11 maart 2004 vond er een futuristi-sche manifestatie plaats in het kader van Anato-mic.In samenwerking met SUb lab en de Italiaanse im-provisatie groep ‘Unorosso’ heeft Anatomic eenhappening op 11 maart georganiseerd met futuris-tische gedichten, muzikale improvisatie en ener-gieke uitbarstingen: een futuristische viering vanhet futurisme onder leiding van Federico Bonelli.11 maart is de verjaardag van twee futuristischemanifesten: het eerste manifest is L’Arte dei Ru-mori (de kunst van het lawaai ) van de schilder LuigiRussolo (Milaan, 11 Maart 1913), het tweede mani-fest la Ricostruzione Futurista dell’Universo (futu-ristische reconstructie van het universum geschre-ven door Giacomo Balla and Fortunato Depero).

∑ Son(net) Subterfuge De performance onder leiding van Josephine Dora-do op 10 april was een uitnodiging aan performersom Shakespeare’s sonnets te interpreteren/samp-len/re-mixen/re-genereren/creëren. De Connec-ted performance was een samenwerkingsprojectmet de New School University, New York Universi-ty (New York, New York), InterCollege (Nicosia, Cy-prus) en Sibelius Academy’s Center for Music and

Technology (Helsinki, Finland).Deelnemers waren: Brian Maniere, Tom Ainslie,Morgan Barnard, Mohit SantRam, Meghan Trainor,Guillermo Acevedo, Luis Alvarez y Alvarez (NYUITP/New York), Africa Clue Nieto, Mabel Bejarano,Malijn Maat, and Alejandra Perez (Amsterdam),John Plenge/ToneFactory (New York), Emre Balik(New School/New York), Nektarios Vilanides (Ni-cosia), John Hopkins (Helsinki).

In Amsterdam werkten mee: Mabel Bejarano (dan-ser), Africa Clua Nieto (danser), elpueblodechina(geluidsbijdragen), Dirk Oosterbosch (streamingcamera), Arjen Keesmaat (technische ondersteu-ning), Malijn Maat (wireless camera), Adrian Vacca(technische ondersteuning), Sher Doruff (audiomixing), salsaman (online communicatie).

∑ Dance Unlimited ‘Knowing How Workshop’Tijdens een twee weken durende intensieve work-shop die startte op 8 mei 2004 voor post-docchoreografie en nieuwe media studenten was deAnatomic groep uitgenodigd voor 20 minuten-pre-sentaties van projecten en programma’s waarmeezij hun werk maken.De presentaties dienden twee doelen: – Jonge kunstenaars de kans te geven om hun inte-

resses te tonen en kennis uit te wisselen in eenopen dialoog;

– Kennismaking van studenten met de lokale com-munity van media-kunstenaars die open staanvoor samenwerking en hulp kunnen bieden bijhet maken van applicaties. De lezingen werdenlive uitgezonden (gestreamed) via internet, waarze nog steeds zijn te bekijken zijn als QuickTime-films.

Publicaties

HUH? Humans Understanding Humans: Interplayand Powerplay in collaborative networks door S. Doruff in de publicatie ‘Free Cooperation’ /re-dactie Geert Lovink (NL) and Trebor Scholtz(D/USA).

35


3. Evenementen,presentaties,publieksbereiken pers

Waag Society Jaarverslag 2004 /Evenementen

36

3.1

WAAG SOCIETY

EVENEMENTEN

Het Theatrum Anatomicum is hetkloppende hart van Waag Society.Behalve de plaats waar onze artistsin residence hun werk presenterenis het Theatrum steeds meer hètpodium voor uitwisseling endiscussie op het gebied van E-Culture. De activiteiten in het Theatrumstaan onder redactie van Floor vanSpaendonck.

3.1.1 KILLERCLUB ‘DE ONDERGANG VAN DE

DDS’ EN VOORUITZICHT 10 JAAR PUBLIEK

DOMEIN

Datum: 14 en 15 januari 2004Bezoekers: 150http://dds.waag.org

Een terugblik en vooruitzicht op het Publieke Domeinwerd georganiseerd naar aanleiding van het 10 -jarigebestaan van het DDS-initiatief. Op 15 januari 2004 was het precies tien jaar geledendat De Digitale Stad haar poorten opende. Met destart van De Digitale Stad werd in Nederland voor heteerst het internet voor het grote publiek ontsloten.Met alleen maar tekst, het was voor de komst van hetworld wide web, kreeg de burger voor het eerst toe-gang tot bepaalde delen van het internet en ook, endat was belangrijker, een e-mailadres.De kranten meldden al snel dat alle modems in Am-sterdam en omstreken waren uitverkocht. Een halfjaar later kon De Digitale Stad haar 100.000ste gebrui-ker inschrijven.De Digitale Stad bood ruimte aan eigen initiatief, ex-perimenteerde met nieuwe hybride vormen van mediaen met nieuwe vormen van interactieve beleidsvoe-ring. Aan de hand van DDS zetten talloze organisatieshun eerste schreden op het Internet. Daaronder warenculturele en maatschappelijke organisaties, politiekepartijen, gemeentehuizen, onderwijsinstellingen,NRC Handelsblad en Het Financiële Dagblad.De Digitale Stad heeft een onuitwisbare invloedgehad op de opkomst en de perceptie van de moge-lijkheden van het Internet. Niet alleen in Nederland.De socioloog Manuel Castells omschrijft De digitaleStad in zijn boek The Internet Galaxy uit 2001 alsvolgt: “The most famous citizen computer network. () Anew form of public sphere combining local institutions,grassroots organisations, and computer networks in thedevelopment of cultural expression and civic participa-tion”.

Waag Society organiseerde twee bijeenkomsten rond

de ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar:

Aankondiging voor de Killerclub over de DDS

∑ 14 januari Killerclub: Waarom hield DDS op te be-staan? De Digitale Stad werd in 2001 een private onderne-ming waarbij het publiek domein karakter voor-goed verdween. Wat ging er mis en hoe heeft hetzo ver kunnen komen? Een openbare (zelf)analysevan de achtergronden en redenen voor het stran-den van de publieke ambities van DDS werd eensucces.Initiatiefnemers, deelnemers van de DDS, weten-schappers, geïnteresseerden en media kwamen ophet debat af.

∑ 15 januari 2004: Toekomst Publiek Domein op hetinternet en opening Archeologische DienstOp 15 januari was in de middag een besloten bij-eenkomst georganiseerd waarbij de vooruitblikcentraal stond en nieuwe initiatieven werden ge-presenteerd. Zo werd een ‘sneak preview’ gegevenvan Disc – het Domein voor Innovatieve Softwareen Content.

Disc is de samenwerking van Waag Society en Ne-derland Kennisland om het publiek domein op In-ternet een extra impuls te geven. Aansluitend vond de feestelijke opening van de Ar-cheologische Dienst van de DDS plaats. Vooraf wasaan de betrokken dds’ers gevraagd om historischmateriaal: een screenshot van de eerste homepa-ge, artikelen in de pers, discussiebijdragen, foto’svan bijeenkomsten, eigen bevindingen.

3.1.2 KILLERCLUB

Activiteit: patentendiscussie met onder andere Richard Stallman en Michael HartDatum: 23 februari 2004Bezoekers: 65 http:// connect.waag.org

In samenwerking met Stichting Vrijschrift / Wiebe vander Worp werd een discussie over softwarepatentenen auteursrechten met Richard Stallman en MichaelHart (Gutenberg-project) onder leiding van VincentEvers georganiseerd. Naast presentaties van de spre-kers was er een paneldiscussie. Naast een heftigewoordenwisseling tussen Stallman en het publiek

37


vond er een discussie plaats met D66 europarlementa-riër Johanna Boogerd en Ruth Towse, hoogleraar eco-nomie van de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

3.1.3 KILLERCLUB PROXIVISION

Activiteit: Workshop onder leiding van Menno Groot-veldDatum: 8 april 2004Bezoekers: 20http:// connect.waag.org

PROXiViSION is een buurttelevisie-project in Amster-dam, dat is gemodelleerd naar Italiaans voorbeeld.PROXiViSION zet het medium televisie op z’n kop.Terwijl televisie de bedoeling heeft meerdere pro-gramma’s onder zoveel mogelijk (potentiële) kijkerste verspreiden, gaat het bij PROXiViSION om een me-dium dat zich met één programma op een heel kleinedoelgroep richt: de buurt. Vaak zal het bereik nietmeer zijn dan een paar straten, en soms zelfs dat nieteens. Dat is geen probleem, omdat het programmalouter over buurtgerichte onderwerpen gaat (overlastop straat, burenruzies, maar ook de mening van degroenteboer op de hoek over de oorlog in Irak). Buurt-bewoners worden ook nadrukkelijk uitgenodigd zelfmet ideeën te komen en items voor het programma temaken. Met name kinderen zullen een grote inbrenghebben.

PROXiViSION trekt zich eveneens niets aan van de be-staande infrastructuur voor televisie (de kabel), maarmaakt gebruik van kleine, zelfgebouwde zenders enontvangstantennes. Om PROXiViSION te kunnen kij-ken, moet je - tijdelijk - de kabel uit de televisie trek-ken en een antenne aan je toestel hangen. Het signaalmoet dus sterk genoeg zijn om in de huiskamer door tedringen, want niemand heeft nog een antenne op hetdak staan. Dat is in technisch opzicht ook de grootsteuitdaging: hoe bouw je een zender met een zwak ver-mogen (om opsporing tegen te gaan), die toch sterkgenoeg is om in de huiskamer door te dringen?

In de aanloop naar de start van PROXiViSION is er eenserie workshops (de eerste was op 7 februari in HetBuitenland) georganiseerd waar geïnteresseerden teweten konden komen hoe een zender gebouwd kanworden. Daarvoor was niet veel meer nodig dan eenoude videorecorder, een gewone signaalversterker uitde elektronicazaak, wat kabeltjes en een antenne. Ditgedeelte van de workshop, dat ‘hands-on’ was, werdverzorgd door Richard Trevors. Menno Grootveldschetste de achtergronden van het project en deed debeweegredenen uit de doeken.

3.1.4 ECHOES

Activiteit: bijeenkomst onder leiding van GrahamSmithDatum: 28 april 2004Bezoekers: 35

Canadese veteranen vertelden in Toronto over hunoorlogservaringen via een directe internetverbindingmet Waag Society. Het beeld van de spreker werd ge-projecteerd op een stoel zodat het gesprek levensecht

was. Het betrof een try-out van het project Echoes,dat in 2005 tijdens de viering van zestig jaar bevrijdingop grote schaal een vervolg krijgt. Tijdens de proefsessie namen enkele veteranen in Tor-onto plaats in een stoel om hun ervaringen uit deTweede Wereldoorlog te delen met vertegenwoordi-gers van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Met behulpvan geavanceerd technologie - de zogenaamde ‘tele-presence’- werd een gesprek gehouden in ‘real time’.

3.1.5 SYNTENS GAMING BRANCHE

Activiteit: bijeenkomstDatum: 9 september 2004Bezoekers: 40

Syntens is een onafhankelijke organisatie met alsdoelstelling het stimuleren van innovatie in het MKB.De games industrie is wereldwijd in opkomst. Ook inNederland zijn er diverse bedrijven bezig met de ont-wikkeling van games en interactieve software. Debranche is op dit ogenblik nog niet georganiseerd. Vanuit Syntens kwam het initiatief om de partijen uitte nodigen voor een bijeenkomst. Met deze bijeen-komst met sprekers, netwerkmomenten en interactiewilde Syntens bereiken dat deze partijen zich gingenverenigen. Ook het oprichten van een kennis- en ex-pertisecentrum stond op de agenda.

3.1.6 OPEN MONUMENTENDAG

Datum: 11 september en 12 september 2004Bezoekers: 1500

Het thema ‘verdediging’ van de Open Monumenten-dag was een mooie aanleiding om, met een begelei-dend boek geschreven door Ernest Kurpershoek, debezoeker kennis te laten maken met het oude Amster-dam. De nadruk lag op de eerste en enige stenen ommuringvan Amsterdam, waar de Sint Antoniespoort een deelvan uitmaakte. Eigenlijk is de Waag, samen met deSchreierstoren en de Munt, een van de oudste onder-delen van de verdediging van de stad.

3.1.7 CORPUS LEZINGENSERIE THEATRUM

ANATOMICUM

Activiteit: vier maal een lezing onder redactie van SamNemethDatum: 15, 22, 29 september en 6 oktober 2004Bezoekers: 200http://corpus.waag.org

Waag Society is sinds de oprichting letterlijk verbon-den met het gebouw waarin het is gehuisvest. HetWaaggebouw was in de zeventiende eeuw thuisbasisvoor het chirugijnsgilde, dat in het Theatrum Anatomi-cum openbare lijkschouwingen uitvoerde. Niet alleenwetenschappers uit die tijd hadden er toegang, ookleken konden tegen betaling komen kijken. Maar behalve een openbare snijzaal was het the-atrum een centrum van kunst en wetenschap, com-pleet met een uitgebreide bibliotheek en kunst-verzameling.Corpus laat de directe lijn zien van de Waag als 17deeeuws instituut naar een 21ste eeuwse organisatie die


38

Aankondiging voor de Corpus lezingenserie

zich bezighoudt met grensverleggende toepassingenvan nieuwe technologie.

∑ 15 september: anatomieNa een lezing door Luuc Kooijmans, die onder de titel‘de Doodskunstenaar’ een studie heeft verricht naarhet werk van chirurgijn Frederik Ruijsch, was het debeurt aan de anatomische afdeling van het AMC die deverschillende preparatietechnieken sinds Ruijsch derevu liet passeren.

∑ 22 september: beeldvormende techniekenBeeldvormende technieken is de verzamelnaam voorde manieren waarop het mogelijk is in een menselijk li-chaam te kijken zonder het open te snijden. Maar watzien we eigenlijk op scans? Hoe verandert het de ma-nier waarop we naar onszelf kijken? Een lezing doorprof. dr. Van Waes over de nieuwste beeldvormendetechnieken.

∑ 29 september: de anatomie van het webEen avond over moderne webtechnieken (onder ande-re semantisch web) die de medische wetenschap revo-lutionair aan het veranderen zijn. Anita de Waard vanElsevier Science hield een inleiding waarna Frank vanHarmelen, hoogleraar ArtificiëIe Intelligentie aan deVrije Universiteit Amsterdam en Marc Weeber van deVakgroep Medische Informatica van de Erasmus Uni-versiteit Rotterdam meer vertelden over hun werk opdit gebied.

∑ 6 oktober: anatomie in de kunstAvond vier was ingeruimd voor de anatomie in dekunst. Opmerkelijk veel kunstenaars voelen zich aan-getrokken tot de anatomie. Het blootleggen van on-derliggende structuren is zowel de opdracht van dewetenschap als de kunst. Op deze avond gingen, naeen kunsthistorische inleiding, enkele kunstenaars,waaronder Fredie Beckmans en Martin Uitenboogaardin op dit thema.

3.1.8 RINTJE MAAKT MUZIEK

Datum: 16 oktober 2004Bezoekers: 200http://rintje.waag.org

Speciale webpagina voor ‘Rintje maakt muziek’

Een speciale voorstelling van ‘Rintje maakt muziek’van Sieb Posthuma. Tijdens de Kinderboekenweekreisde Sieb met twee acteurs door het land met devoorstelling ‘Rintje maakt muziek’. Kinderen mochtenvoor hondenpubliek spelen. Deze voorstelling werdlive gestreamd voor kinderen die de voorstelling nietkonden bijwonen.

3.1.9 BLENDER CONFERENTIE

Activiteit: Jaarlijkse 3D opensource-software confe-rentieDatum: 22, 23, 24 oktober 2004Bezoekers: 300http://www.blender3d.org

Waag Society is elk jaar gastvrouw van de Blenderconferentie, een initiatief van Ton Roosendaal. Tij-dens de internationale conferentie waren er 3D ToolAnalyses, demonstraties, workshops en de uitreikingvoor de mooiste blender-animaties, de zogenaamdeSuzanne Awards.

3.1.10 MUSEUMN8 2004

Datum: 6 november 2004Bezoekers: 3000http://n8.waag.orghttp://www.n8.nl

Museumnacht-bezoekers waren uitgenodigd in hetTheatrum een anatomische animatie in elkaar te zet-ten op de Animatietafel. De Animatietafel is een in-stallatie waarmee korte animatiefilms kunnen wordengemaakt. Het resultaat wordt direct op de tafel ge-projecteerd. De Animatietafel is gemaakt door MIEGen Waag Society.

Tevens vond een anatomische rariteiten fotoshootplaats: trotse bezitters van een derde tepel, een elfdeteen of vinger en littekens konden zich laten vastleg-gen om zo onderdeel te worden van het anatomischerariteitenkabinet. De nacht beleefde zijn hoogtepuntom twaalf uur toen professor Höllenkampf tijdens eenseance in gesprek ging met Nicolaas Tulp. De Permanent Mobiel Bar van André Noorda verzorg-de de drankjes.

39


Website voor de Museumn8

3.1.11 HUMLAB-PRESENTATIE

Activiteit: Lezing ‘Living at the intersection of the Hu-manities and Information Technology’ door PatrikSvensson, directeur HUMlabDatum: 30 november 2004Bezoekers: 40http://www.humlab.umu.se/

De verhouding tussen geesteswetenschappen en ICTis vaak problematisch. Terwijl ze elkaar veel te biedenhebben. In het HUMlab in Zweden gaan de geestesweten-schappen en ICT een symbiose aan. In een ‘interdiscip-linaire omgeving’ wordt gewerkt aan innovatieve pro-jecten, die zonder deze manier van samenwerken niettot stand zouden zijn gekomen. In het HUMlab vindenstudenten, docenten, onderzoekers, kunstenaars,technici en nieuwe media specialisten elkaar en wer-ken er samen -met gebruikmaking van nieuwe werk-methodes en technologie- aan interdisciplinaire pro-jecten.Behalve een huiselijke, mensvriendelijke omgevingbiedt het HUMlab de bezoeker een keur aan appara-tuur. Directeur Patrik Svensson vertelde over het HUMlaben ging in op vragen.

3.2

CREATIVE LEARNING


Activiteit: Verkiezing Gouden @penstaartData: februari 2003 - 17 maart 2004Locaties: scholen, pabo's, bibliotheken, TheatrumAnatomicumMedewerkers: Irene de Vette, Keimpe de Heer, Astridde Weerd, Roland Hoogendoorn, Sanne Hazemeijer,Joost Bloemendal, Jeroen Nagtegaal, Ferry VollebregtPartners: Universiteit Utrecht, Hogeschool vanUtrecht, Faculteit Communicatie en Journalistiek,Nationale BibliotheekcentraleDeelnemers: ca. 700 juryleden 10-12 jaarhttp://www.goudenapenstaart.nl

3.2.2 SCRATCHWORX

http://scratchworx.waag.org

∑ScratchParty ROC ASAActiviteit: ScratchPartyDatum: 5, 6 en 7 april 2004Locatie: ROC ASA, AmsterdamMedewerker: Saar van KouswijkDeelnemers: groepjes van 10 jongeren

∑ScratchParty MCOActiviteit: ScratchPartyDatum: 13, 14 april 2004Locatie: MCO, AmsterdamMedewerker: Saar van KouswijkDeelnemers: groepjes van 10 jongeren

∑ScratchParty MCOActiviteit: ScratchPartyDatum: 1, 2, 3 juni 2004Locatie: MCO, AmsterdamMedewerker: Saar van KouswijkDeelnemers: groepjes van 10 jongeren

3.2.3 MUSEUMS AND THE WEB

Activiteit: PresentatieDatum: 1-3 april 2004Locatie: Washington, USAMedewerkers: Henk van Zeijts, Dick van DijkBezoekers: ca. 800 internationale bezoekers http://www.archimuse.com

3.2.4 EDITH RUSS HAUS, OLDENBURG:

AUFGEMISCHT!

http://www.edith-russ-haus.deActiviteit: Twee workshopsData: 21 juni 2004 en 2 juli 2004Locatie: Edith Russ Haus Oldenburg, DuitslandMedewerkers: Saar van Kouswijk, Fokke de Jong, Basvan Abel, Lodewijk Loos, Arjen KeesmaatDeelnemers: twee gymnasiumklassen uit oldenburg

3.25 COLLEGES UNIVERSITEIT UTRECHT

Activiteit: Colleges Universiteit UtrechtDatum: 1 september 2004, 30 novemberLocatie: resp. Universiteit Utrecht, Waag Society


40

Medewerkers: Henk van Zeijts, Assia KraanDeelnemers: 120 studenten en geïnteresseerden

3.2.6 RONDETAFELGESPREK E-CULTUUR MET

MEDY VAN DER LAAN

Activiteit: Discussie over de kansen die e-cultuur biedtvoor (technologische) innovatieDatum: 3 september 2003Locatie: VPRO, HilversumDeelnemers: Mw. M.C. Van der Laan (Ministerie vanOCW), Mw. S. Naeyé (Cinekid), Dhr. E. Blom (VPRO),Dhr. R. Bruijnzeels (Vereniging van Openbare bibliot-heken), Dhr. H. van Zeijts (Waag Society), Dhr. J. Tae-kema (DEN), Prof.dr. W.J. van den Akker (KNAW),Mw. M. Thijssen (Ministerie van OCW), Mw. H. vanBockxmeer (Ministerie van OCW)

3.2.7 RONDETAFELGESPREK E-CULTUUR

WALTER MAAS HUIS

Activiteit: Gesprek over e-cultuur in het Walter MaaHuis (muziekeducatie)Datum: 13 mei 2004Locatie: Walter Maas Huis, BilthovenMedewerker: Henk van ZeijtsDeelnemers: 12http://www.waltermaashuis.nl

3.2.8 NARRATIVITEIT EN NIEUWE MEDIA

Activiteit: Discussiemiddag in samenwerking metStichting LezenDatum: 29 juni 2004Locatie: Theatrum Anatomicum, de Waag, AmsterdamMedewerker: Dick van DijkBezoekers: 30

3.2.9 CINEKID 2004 SEMINAR ‘NEW DIGITAL

NARRATIVES’

Activiteit: Presentatie ScratchWorxDatum: 21 oktober 2004Locatie: de Balie, AmsterdamMedewerker: Henk van ZeijtsBezoekers: 45

3.2.10 CONFERENTIE DEN: ERFGOED IN HET E-

CULTURELE TIJDPERK

Activiteit: PresentatiesDatum: 1-2 december 2004Locatie: Musisch Centrum ArnhemMedewerker: Henk van ZeijtsBezoekers: 100

3.2.11 CHIMER CONFERENTIE 2004

Activiteit: PresentatieDatum: 9 september 2004Locatie: Bedrijfsregio Den HelderMedewerkers: Henk van Zeijts, Tineke de DanschutterBezoekers: ca. 800

3.2.12 I EN I CONFERENTIE 2004

Activiteit: Presentatie LOGIN:Lokaal Datum: 24 november 2004Locatie: Bedrijfsregio Den HelderMedewerkers: Henk van Zeijts, Tineke de DanschutterBezoekers: ca. 300

3.2.13 SUMMERSCHOOL ANMI: HOOGGEËERD

PUBLIEK!

Activiteit: Presentatie over veranderende rol van hetpubliek ten aanzien van digitaal erfgoedDatum: 27 augustus 2004Locatie: Post CS gebouw AmsterdamMedewerker: Henk van ZeijtsBezoekers: 25

3.2.14 FONTYS HOGESCHOOL SITTARD

Activiteit: Lezing visie Waag Society op innovatie inhet onderwijsDatum: 11 oktober 2004Locatie: Schouwburg SittardMedewerker: Henk van ZeijtsBezoekers: 300

3.2.15 WORKSHOP DIGITAAL VERTELLEN

STICHTING STAP

Activiteit: Workshop 'Teach the teacher'Data: 6, 7,8 juli 2004Locatie: Stichting StapMedewerker: Saar van KouswijkBezoekers: 30

3.2.16 SUMMERSCHOOL IMAGINE IC 2004

Activiteit: Workshops ScratchWorx en Digitaal VertellenData: 13 t/m 30 juli 2004Locatie: Imagine ICMedewerker: Saar van KouswijkBezoekers: 57 leerlingen

3.3

INTERFACING ACCESS

3.3.1 OPENING EN LANCERING LINES ONLINE /

DRAWING OF TODAY

Activiteit: Opening website en webapplicatie ‘Drawing of Today’, in samenwerking met Ram Katzir,Yariv AlterfinDatum: 17 maart 2005Locatie: Waag, Theatrum AnatomicumBezoekers: 70Medewerker: Fokke de Jonghttp://www.dot.linesonline.net/

3.3.2 PRESENTATIE INTERACTIVE INSTITUTE

Activiteit: Delegatie Share-onderzoeksgroep van hetInteractive Institute uit Zweden kreeg presentatieover educatieve en interface-projecten Datum: 2 april 2004Medewerkers: Aske Hopman, Janine Huizenga en TomDemeyerBezoekers: 30

3.3.3 OPRICHTINGSVERGADERING IDGA NL-

CHAPTER

Activiteit: Presentatie Waag Society en games-ge-schiedenisDatum: 9 september 2004Medewerker: Aske HopmanBezoekers: 25

41


3.3.4 GASTCOLLEGE STUDENTEN SOCIALE

GEOGRAFIE UNIVERSITEIT UTRECHT

Activiteit: Gastcollege over ICT en sociale/cultureleprojecten Waag Society, in het bijzonder AmsterdamRealtimeDatum: 21 oktober 2004Medewerkers: Aske Hopman, Sam NemethBezoekers: 45

3.3.5 PRESENTATIE OPEN HOUSE

Activiteit: Presentatie Waag Society op het OpenHouse van het MIT Europe in het WTC Amsterdam Datum: 23 november 2004Medewerkers: Sam Nemeth, Marleen Stikker,Margreet Riphagen, Remy Bouwhuis en Floor vanSpaendonckBezoekers: 200

3.4

PUBLIC RESEARCH

3.4.1 DISC LAUNCH

Activiteit: Lancering Disc website (www.disc.nl) Datum: 23 maart 2004Medewerkers: Paul Keller, Björn Wijers, MarleenStikker, Janine Huizenga Bezoekers: 80

3.4.2 GELUIDS.NET EXPERTMEETING

Activiteit: Presentatie Geluids.net aan beleidsmakersDatum: 8 juni 2004Medewerker: Paul KellerBezoekers: 35

3.4.3 4TH INTERNATIONAL CONFERENCE ON

VIDEO AND VIDEOCONFERENCING IN EDUCA-

TION

Activiteit: Presentatie over Waag Society activiteitenin verband met multimedia en streamingDatum: 30 juni 2004Medewerker: Henk BuursenBezoekers: 40

3.4.4 ARCHIVE.ORG PRESENTATIE EN BRAIN-

STORM - EU.ARCHIVE.ORG

Activiteit: Presentatie van het internet archive doorBrewster Kahle Datum: 30 juni 2004Medewerker: Paul KellerBezoekers: 60

3.4.5 PIONIERSBIJEENKOMST NL KENNISLAND

Activiteit: Presentatie Digitale PioniersDatum: 1 juli 2004Medewerker: Paul KellerBezoekers: 40

3.4.6 ANMI SUMMERSCHOOL: CREATIVE

COMMONS WORKSHOP

Activiteit: Eéndaagse workshop voor mediaprofessio-nals over het licentiesysteem Creative CommonsDatum: 25 augustus 2004Medewerkers: Paul Keller, Björn Wijers

Bezoekers: 253.4.7 OPEN SOURCE SUPPORT: BLENDER

CONFERENTIE

Activiteit: Jaarlijkse conferentie gebruikers/ontwikke-laars open source 3-D software Blender Datum: 22, 23, 24 oktober 2004Medewerker: Floor van SpaendonckBezoekers: 200


NETWORKS

Activiteit: Presentatie writer-in-residence:Ananya VajpeyiDatum: 17 november 2004Medewerkers: Paul Keller, Janine Huizenga, Björn WijersBezoekers: 35

3.4.9 GIGAPORT: NEW WORLD SYMPHONY:

HOSTING HOGE KWALITEIT VIDEOCONFEREN-

CING

Activiteit: Componist begeleidt orkest in VS via super-snelle videoverbinding Datum: 2 december 2004Medewerker: Henk BuursenBezoekers: 3

3.5

SENSING PRESENCE

3.5.1 FLOCK GAMETESTING

Activiteit: Performance multi-user gametesting in sa-menwerking met HKUDatum: 23 januari 2004Medewerkers: Sher Doruff en Floor van SpaendonckBezoekers: 50

3.5.2 ANATOMIC FUTURISTIC-

FEDERICO BONELLI

Activiteit: Performance in het kader van futuristischebewegingDatum: 11 maart 2004Medewerker: Arjen Keesmaat, Floor van Spaendonck,Guy van BelleBezoekers: 55

3.5.3 ANATOMIC: PERFORMANCE JOSEPHINE

DORADO

Activiteit: Paas-performance in het kader van het Con-nected-programmaDatum: 10 april 2004Medewerker: Floor van Spaendonck, Guy van BelleBezoekers: 65

3.5.4 ANATOMIC: ANYWARE START- ANYWARE

COLLABORATION-KITCHEN (NEWYORK)

Activiteit: Connected-performance i.s.m. ShareDatum: 15 april 2004Medewerkers: Eric Redlinger, Arjen Keesmaat, Bezoekers: 20

3.5.5 VIROID FLOPHOUSE

Activiteit: Viroid Flophouse, een performance in hetkader van het Connected-programma


42

Datum: 10, 11 april 2004Medewerkers: Floor van Spaendonck, Guy van BelleBezoekers: 65

3.5.6 CONNECTED! AIR - BETH COLEMAN EN

HOWARD GOLDKRAND

Activiteit: Presentatie artist-in-residence Beth Cole-man en Howard Goldkrand, audio-performanceDatum: 25 mei 2004Medewerker: Floor van Spaendonck en Jan-Kees vanKampenBezoekers: 55

3.5.7 CONNECTED! PROJECTPRESENTATIE

LIVEFORM:TELEKINETICS

Activiteit: Presentatie concept Jeff Mann en MichelleTeranDatum: 24 juni 2004Medewerker: Floor van SpaendonckBezoekers: 15

3.5.8 KILLERCLUB : PRESENTATIE FEDERICO

BONNELLI

Activiteit: Presentatie computergegenereerde grafiekDatum: 28 juni 2004Medewerker: Floor van SpaendonckBezoekers: 45

3.5.9 MARINA KOLDOBSKAYA EN MARIA

KOROSTELEVA

Activiteit: VideoperformanceDatum: 1 juli 2004Medewerker: Floor van Spaendonck, Sher DoruffBezoekers: 65

3.5.10 CONNECTED AIR ATELIER

Activiteit: Vernacular geluidsinstallatieDatum: 6 augustus – 27 augustusMedewerker: Fokke de Jong, Jan-Kees van Kampen,Margreet Riphagen, Floor van SpaendonckBezoekers: 165

3.5.11 LIVEFORM:TELEKINETICS

Activiteit: Connected!-project, tentoonstelling LF:TKtestkitchenDatum: 6 – 19 december 2004Medewerker: Sher DoruffBezoekers: 95

3.6

KWANTITATIEVE

GEGEVENS

(A) InstitutenWaag Society registreerde in 2004 vrijwel alle activi-teiten in het Theatrum Anatomicum met het drie-ca-mera-video-systeem. Dit zorgde onder andere vooreen gestaag groeiend bezoekersaantal van de websi-te.Informatieverstrekking zijn de bezoekers van de me-dialounge. De bezoekers van de Waagsite zijn apart indit staatje opgenomen.

Aantal Aantal Aantaleenheden gebruikers gebruikers

fysiek virtueel

Evenementen 106 16.453 145.476

Congressen/symposia 12 2.540 —

Workshops/lezingen 76 1.522 3.126

Informatie-verstrekkingen 1 — 65.997

Publicaties/brochures 37 14.578 –

Waagsitealgemeen – – 391.969

Totaal 231 30.093 606.568

3.7

DE PERS OVER

WAAG SOCIETY 2004


–Jeugdjournaal, 19.03.04: item, 1 minuut–Goudsche Courant, 20.03.04: ‘Wnf-website beste

jeugdwebsite’–Haagsche Courant, 20.03.04: ‘Wnf-website beste

jeugdwebsite’–Zeeuwsche Courant, 22.03.04: ‘WNF-Rangerclub

beste website’–Friesch Dagblad, 24.03.04: WNF-Rangerclub beste

jeugdwebsite’–Utrechts Nieuwsblad, 26.03.04: WNF-Rangers win-

nen Gouden @penstaart’–Tam Tam, 06.06.04; ‘Gouden @penstaart’–Stentor Gelders Dagblad, 09.10.2004: ‘Verwarring

en Plezier’

3.7.2 CLUB VAN AMSTERDAM

– Parool, 08.06.04: ‘Frenk lanceert de Club van Am-sterdam’

– Volkskrant, 19.06.04: ‘Verzin een list, creatief Am-sterdam gaat ten onder’

43


3.7.3 GELUIDS.NET

–Witte Weekblad, 04.01.04: ‘Bewoners mogen vierkeer van alles roepen over Schiphol’

–De Uitgeester, 26.01.04: ‘Grip op Schiphol houdtregio gezond!’

–Hoofddorpse Courant, 03.02.04: ‘Gemeente gaatzelf vlieglawaai meten’

–Noordhollands Dagblad, 02.03.04: ‘College: ‘Laststof en herrie meten’

–Hoofddorpse Courant, 03.03.04: ‘Raad: extra pun-ten voor meten vlieglawaai’

–De Haarlemmer, 03.06.04; ‘Vliegtuighinder belang-rijk punt op dorpsvergadering Spaarndam’

–Parool, 09.06.04: ‘Burger meet Schipholherrie graag’–Binnenlands Bestuur, 11.06.04: ‘Burgerinitiatief

weggehoond, Stichting Geluidsnet presenteert deeerste resultaten’

–De Kennemer, 30.06.04: ‘Heemskerk gaat meerderegeluidsmeetpunten plaatsen’

–Parool, 02.07.04; ‘Met die Combino komt het nietmeer goed’

–Haarlems Dagblad, 14.07.04: ‘Burgerinitiatief; Vel-sen Noord gaat zelf vliegtuigherrie laten meten’

–IJmuider Courant, 14.07.04: ‘Velsen-Noord zelf her-rie laten meten’

–Nederlandse Staatscourant, 14.07.04: ‘Meten isweten, ook bij vliegtuiggeluid’

–Noordhollands Dagblad, 14.07.04: ‘Inwoner van Vel-sen-Noord wil Geluidsnet’

–De Beverwijker, 15.07.04: ‘Weinig meldingen over-last Schiphol’

–Heemskerkse Courant, 15.07.04: ‘Weinig meldingenoverlast Schiphol’

–Noordhollands Dagblad, 21.07.04: ‘Vliegtuiglawaaimeten in Oostzaan en Neck’

–Noordhollands Dagblad, 21.07.04: ‘Gemeentendoen mee aan proef Geluidsnet’

–Cobouw, 27.07.04; ‘Gemeenten rond Schiphol latenzelf geluid meten’

–De Volkskrant, 02.08.04: ‘Brommer’–Witte Weekblad, 24.08.04: ‘Stichting Geluidsnet

zoekt kopers van ‘eigen’ meetnet’–Witte Weekblad, 25.08.04: ‘CDA wil meetpunten

Schiphol’–De Krommenieëer, 01.09.04: ‘Kaartjesactie tegen

vlieglawaai’–De Zaankanter Noord 01.09.04: ‘Kaartjesactie tegen

vlieglawaai’–Noordhollands Dagblad, 01.09.04: ‘Geluidsoverlast

Krommenie blijkt erger dan verwacht’–De Volkskrant, 02.09.04: ‘Schipholland’–Witte Weekblad, 14.09.04: ‘Vijfhuizen vraagt op-

nieuw aandacht voor geluidsoverlast’–Nieuwsblad van Castricum, 15.09.04: ‘Dinos meet

vliegtuiggeluid maar is nog lang niet operationeel’–Noordhollands Dagblad, 15.09.04: ‘Dinos nooit eer-

der vertoond in de wereld’–Haarlems Dagblad, 15.09.04: ‘Dinos meet alleen

vliegtuigherrie en niks anders’–Noordhollands Dagblad, 16.09.04: ‘Partijen gaan

vliegtuiglawaai zelf meten’–Noordhollands Dagblad, 17.09.04: ‘Castricum als hét

kenniscentrum’–Noordhollands Dagblad, 17.09.04: ‘Castricum wordt

‘kenniscentrum’–Noordhollands Dagblad, 17.09.04: ‘Systemen hel-

pen bij begrijpen vlieglawaai’–Nieuwsblad van Castricum, 22.09.04: Proef met

nieuw meetsysteem vliegtuiggeluid’ –Heemskerkse Courant, 23.09.04; ‘Vijf meetpunten

geluidsoverlast Schiphol in Heemskerk’–Hoofddorpse Courant, 23.09.04: ‘Dorpsvereniging

Vijfhuizen vraagt gemeente steun geluidsmetingSchiphol’

–IJmuider Courant, 23.09.04; ‘Afwijzing geluidsmeet-punten Velsen-Noord’

–Binnenlands Bestuur, 24.09.04: ‘Castricum koplopermet klachten’

–Witte Weekblad, 28.09.04: ‘Bewoners Zwanenburg-West zoeken steun bij dorpsraad’

–De Castricummer, 29.09.04: ‘Platform vlieghinder inoffensief’

–De Uitgeester, 29.09.04: ‘Platform vlieghinder inoffensief’

–Intermediair, 30.09.04: ‘Alweer een 747, waaromNoord Holland wakker ligt’

–Haarlems Dagblad, 01.10.04: ‘Geluid van vliegtuigenharder dan gedacht’

–Haarlems Dagblad, 01.10.04: ‘Geluidhinder rondSchiphol valt hoger uit’

–IJmuider Courant, 01.10.04: ‘Geluidhinder rondSchiphol valt hoger uit’

–Noordhollands dagblad, 02.10.04: ‘Overlast Schip-hol erger dan berekend’

–Computer Idee, 11.10.04: ‘Flitsjes’–Oegstgeest Centraal, 19.10.04: ‘Politiek café over

overlast en oplossingen’–Witte Weekblad, 20.10.04: ‘Politiek café over over-

last en oplossingen’–Leidsch Dagblad 22.10.04; ‘Progressief Oegstgeest

praat over vliegtuigen’–Uithoornse Courant, 03.11.04: ‘Geen subsidie voor

meten van vliegtuiglawaai’–Leidsch Dagblad, 10.11.04; ‘Oegstgeest krijgt vijf

meetpunten’–Haarlems Dagblad 16.11.04; ‘Vliegherrie verschuift

richting Lijnden’–Haarlems Dagblad, 17.11.04: ‘badhoevedorpers

woedend over nieuwe vlieghinder’–Haarlems Dagblad, 17.11.04: ‘Actie tegen vliegla-

waai boven dorp’–Uithoornse Courant, 08.12.04: ‘Presentatie over

meten vlieglawaai’–Hoofddorpse Courant, 09.12.04: ‘Gemeente peilt

mening burgers over Schiphol’–Noordhollands Dagblad, 09.12.04:’ Ondanks weinig

animo toch burgermeetpunt Schiphol’–Dagblad de Limburger, 13.12.04: ‘Geluidsmetingen

Awacs-toestellen op website’–Limburgs Dagblad, 13.12.04: ‘Geluidsmeting Awacs

direct op website’–Noordhollands Dagblad, 22.12.04: Geluidsmeetpunt

vliegtuigen naar Wormerveer’–De Haarlemmer, 30.12.04; ‘Gemeente wil meedoen

aan metingen Schiphol’

3.7.4 CREATIVE COMMONS

–NRC Handelsblad, 14.06.04: ‘Internet zonder houdgreep’


44

–De Journalist, 09.07.04: ‘Redelijk auteursrecht’–Datanews, 10.09.04: ‘Vergeten creativiteit’–Nederlanse Staatscourant, 18.10.04: ‘Nederlands

auteursrecht is nog jaren houdbaar’–Computerpartner, 02.11.04: ‘A, B. C(opyright)-tje

voor auteurs’–Groene Amsterdammer, 05.11.04: vermelding in

‘van het net geplukt’–BN, de Stem, 20.11.04: ‘De Wired CD: Rip, sample

mash & share’–Informatie Professional, 31.12.04: ‘Creative Com-

mons ook in wetenschap’3.7.5 10 JAAR DDS

–Het Parool, 08.01.04: ‘Jubileum Digitale Stad leidttot ruzie’

–De Volkskrant, 20.04.04: ‘Meer geld voor internet-kunst, niets voor Wereldvideofestival’

3.7.6 DIGITAAL VERTELLEN

–Noordhollands Dagblad, 21.06.04: ‘Sfeer van open-heid en vertrouwen’

3.7.7 DISC

–Friesch Dagblad, 31.03.04: ‘Gratis software voorverenigingen en clubs verzameld’

–Telegraaf, 06.04.04: vermelding in ‘Net Ontdekt’

3.7.8 LINES ONLINE

–Volkskrant, 04.06.04: o.a. vermelding in weblogVolkskrant online

3.7.9 VERHALENALTAAR

–Dagblad Kennemerland, 30.03.04: ‘Amsterdamsmuseum belicht sacramenten’

–Nederlands Dagblad, 31.03.04: ‘Museum wil ver-halen helpen ophalen’

–Parool, 18.05.04: Arehanhalva en andere Roomseverhalen’

–Trouw, 03.06.04: ‘Zeven sacramenten tot levengebracht’

–Barneveldse Krant, 23.07.04: ‘Museum slaat brugnaar persoonlijke verhalen’

–Katholiek Nieuwsblad, 23.07.04: ‘Levendige her-inneringen in een schuilkerk’

–Rotterdams dagblad, 28.09.04: ‘Expositie sacra-menten verlengd’

–Brabants Dagblad, 04.10.04: ‘Tentoonstellingover sacramenten blijft’

–Telegraaf, 29.10.04: ‘Verhalenaltaar uniek expe-riment’

–Metro, 09.11.04: ‘Museum slaat brug naar erva-ringen’

3.7.10 DE ZWIJGER

–Parool, 14.07.04: ‘Pakhuis de Zwijger gaat door’–Telegraaf, 15.07.04: ‘Oud pakhuis wordt culture-

le broedplaats’

3.7.11 REGISTER VAN DE DAG VAN GISTER

–Gouwe Koerier, 13.10.04: ‘Verhalen ouderen di-gitaal verzameld’

–Postiljon, 13.10.04; ‘Mediaproject voor seniorenin bibliotheken’

–Goudse Post, 27.10.04: ‘Register van de dag van gister’

–Rijn en Gouwe, 09.11.04: ‘Ouderen vertellen oververleden aan verhalenkabinet’

3.7.12 ANMI

–Bosveen Bode, 10.11.04: ‘Senioren vertellen ver-haal aan ‘kastje’

–Rijn en Gouwe, 24.11.04: ‘Zweven tussen feit enfictie’

–D Zone, 31.12.04: ‘ANMI, Amsterdam moet inter-nationale allure krijgen’

3.7.13 ALGEMEEN

–Gezinsblad Assen, 06.01.04: ‘Prijs voor Drentsverhalenkabinet’

–De Volkskrant, 10.06.04: ‘E-Cultuur, wat is dat?’–Telecombrief, 15.10.04: ‘KPN en Waag Society

samen in onderwijsproject’–NRC Handelsblad, 22.10.04: ‘Rintje op Internet’–Ravage, 23.12.04: ‘Wikipedia creëert eigen ge-

schiedenis’

3.7.14 PLUGIN

–Goudsche Courant, 30.08.04: ‘Intieme momentente kijk op internet’

45

Waag Society Jaarverslag 2004 /Personeel

4. Personeel

45

47

Waag Society Jaarverslag 2004 /Personeell

4.1 RAAD VAN TOEZICHT

–Tanja Cuppen (Rabobank Nederland)–Caroline Gehrels (managing director Berenschot

Communicatie)–Job Hengeveld (jurist)–Jurriënne Ossewold (directeur Communication and

Multimedia Design/Academie voor Kunst en Vorm-geving Sint Joost/Academie voor ICT & Manage-ment, Breda)

–Johan van Wamelen (management consultant OrdinaNederland)

4.2 RAAD VAN ADVIES

–Bart R. Bakker–Pierre Ballings (directeur Paradiso, Amsterdam)–Rosi Braidotti (professor Vrouwenstudies in de Kun-

sten, Universiteit Utrecht)–Paul Kuypers (cultuurcriticus)–Bert Mulder (oprichter de Informatiewerkplaats)–S.J. Noorda (voorzitter College van Bestuur, Univer-

siteit van Amsterdam) –Karin Spaink (publicist)–Ing You Tan (lid PvdA fractie Eerste Kamer, senior

consultant Berenschot)–John Thackara (directeur Doors of Perception)–Jan IJzermans (dean Utrecht School of Music and

Technology)

4.3 RAAD VAN ADVIES

WAAG SOCIETY EXPERTISECENTRUM

–Peter van Dorp (consultant Van Dorp Consultancy)–Martien Kuitenbrouwer (hoofd projecten en imple-

mentatie afd. Welzijn en Onderwijs, Gemeente Am-sterdam/Stadsdeel Geuzenveld Slotermeer)

–Emilie Randoe (directeur Instituut voor InteractieveMedia, Hogeschool van Amsterdam)

–Robert-Jan Simons (hoogleraar 'Didactiek in digitalecontext'/Universiteit Utrecht, hoofd Expertisecen-trum ICT en onderwijs)

–Hilde Swets (onderwijsbegeleider en adviseur/Ontop of the Hill)

4.4 PERSONEEL IN VASTE DIENST

PER 31 DECEMBER 2004

–Bas van Abel–Ron Boonstra–Remy Bouwhuis–Henk Buursen–Willy Collewijn–Tom Demeyer–Sher Doruff–Dick van Dijk–Maria Heesen–Klaas Hernamdt–Sander Hooreman–Aske Hopman–Janine Huizenga–Fokke de Jong–Marcel de Jong–Jan-Kees van Kampen–Arjen Keesmaat

–Paul Keller–Saar van Kouswijk–Ronald Lenz–Sanna Leupen–Charles Lofton–Lodewijk Loos –Marco Meijer–Sam Nemeth–Margreet Riphagen–Ralph de Rijke–Michiel van der Ros–Floor van Spaendonck–Marleen Stikker–Ismene Straver–Bart Tunnissen–Iuliana Varodi–Jim van Velzen–Björn Wijers–Henk van Zeijts

4.5 FREELANCERS

–Tom van der Zandt–Michaël van Eeden–Okke de Koninck–Rosanne van Klaveren–Manuel Rodrigues–Tineke de Danschutter–Edo Paulus–Joes Koppers–Cathelijne Hoeneveld–Allard Roeterink–Jeroen Stultiens–Annie Wright–Thomas Boonstoppel–Justin Albstmeijer–Annemoon van Hemel

4.6 STAGIAIRES

–Assia Kraan–Irene de Vette

4.7 ARTISTS-IN-RESIDENCE

–Beth Coleman–Josephine Dorado–Howard Goldkrand

4.8 WRITER-IN-RESIDENCE

–Ananya Vaypeji

4.9 UIT DIENST

–Thorun Björnsdottir–Bente van Bourgondiën–Wilma Bulhof–Marleen Eek–Mylène van Noort–Floor Remmelzwaal–Annie Toop

Date post:	03-Jul-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	0 times
Download:	0 times

Jaarverslag 2004 - Waag · Culturele Vakken en ICT 13 2.1.2 Persmuseum - Nieuwsflits! 14 2.1.3...

Documents