+ All Categories
Home > Documents > J{ontenidO - Fundashon pa Konsumido

J{ontenidO - Fundashon pa Konsumido

Date post: 01-Dec-2021
Category:
Upload: others
View: 3 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
8
J{ontenidO vo lumen n o. IOo iio2oo9 4 8 lO 3 P, al abra di nos Pre si dent e Ki or komp ania di seguro por d ekla ra bo outo total l os 6 lnformash on ku bo mest er sa ora di bai l abor atorio Webu ta kos di komo 9 Obesid at ta un di e motibunan prins i pal di morto rónt mundu K onsumido Sali Teps I konseko reba te reno notar ial L una di desémber , l una di regalu K ons u midó al ertá y p reoku pa Res eta di ayaka Sekshon di kasonan Publ i kashon pa nos follet onan Konsumidó Alerta ta un produkshon di Fundashon pa Konsumido Koo rdin as hon General: Jessica de Palm Re dakshon : Kolaboradór di Fundashon pa Konsumidó 1'\icolinc Iscnia Kons ulcntc di kcho : Jessica de Palm Kolaboradó di rcd aks hon final: Angelica Panis Sirkulashon 10. 000 Pa kualke infonnashon tcp Of rcklamo tu ma kontakto ku Fundashon pa Konsumido na: Adres: De Ruyterkade 53 Telefon: 462-6666 Fax : 462-6350 E-mail: [email protected] Orario: Djaluna te ku Djabierne 8:00 - 12:30 I :30 - 5:00 www. fundashonpakonsum ido .com Puhlikashon pa nos folletonan F undas hon pa Kons umi dó ta saka diferente publikashon interesante pa ko nsumi dó. Tur e publikashom1an aki bou por pasa libremente na nos olisina pa !tu na óf kumpra un ehemplar. GUIA DI KOMPRA GRATIS GUIA PA PASHENT GRATIS GUIA PA BIAHERO GRÁTIS MEDIDA PA DRECHA BO KALIDAT DI BIDA GRÁTIS INFORMASHON DI PRESUPUESTO GRÁTIS GUIA PA KONSTRUKSHON I SPLIKASHON Naf. 10 ,00 TABELNAN PREIS PRODUKTONAN MAKUTU DI BOTIKA GRÁTIS
Transcript

J{ontenidO volumen no. IOoiio2oo9

4

8

lO

3 P,alabra di nos Presidente

Ki or kompania di seguro por deklara bo outo total los

6 lnformashon ku bo mester sa ora di bai laboratorio

Webu ta kos di komo

9 Obesidat ta un di e motibunan prinsipal di morto rónt mundu

Konsumido Salú

li Teps I konseko reba tereno notarial

Luna di desémber, luna di regalu

Konsumidó alertá y preokupa

Reseta di ayaka

Sekshon di kasonan

Publikashon pa nos folletonan

Konsumidó Alerta ta un produkshon di Fundashon

pa Konsumido

Koordinashon G enera l: Jessica de Palm

Redakshon : Kolaboradór di Fundashon

pa Konsumidó 1'\icolinc Iscnia

Konsulcntc di kcho: Jessica de Palm

Kolaboradó di rcdakshon final:

Angelica Panis

Sirkulashon 10.000

Pa kualke infonnashon tcp Of rcklamo tu ma kontakto ku Fundashon pa Konsumido na:

Adres: De Ruyterkade 53 Telefon: 462-6666

Fax: 462-6350 E-mail : [email protected]

Orario: Djaluna te ku Djabierne

8:00 - 12:30 I :30 - 5:00

www. fundashonpakonsum ido.com

Puhlikashon pa nos folletonan

Fundashon pa Konsumidó ta saka diferente publ ikashon interesante pa ko nsumidó. Tur e publikashom1an aki bou por pasa libremente na nos o lisina pa !tuna óf kumpra un ehemplar.

GUIA DI KOMPRA GRATIS

GUIA PA PASHENT GRATIS

GUIA PA BIAHERO GRÁTIS

MEDIDA PA DRECHA BO KALIDAT DI BIDA GRÁTIS

INFORMASHON DI PRESUPUESTO GRÁTIS

GUIA PA KONSTRUKSHON I SPLIKASHON Naf. 10,00

TABELNAN PREIS PRODUKTONAN MAKUTU DI BOTIKA GRÁTIS

Sekshon di }(asonan Palahra di nos presidente

Kaso 1

Konsumidó v/s Dutch Antilles Express (DAE): restitushon s!m di biahe

Konsumidó a reservá un ticket serka DAE pa bai Repúblika Domíníkana. E konsumídó no por a bahia mas debí, ku su saiu no !abata permiti. Konsumídó aserká DAE huntu ku un karta di dôkter ku ta indiká ku konsumidó no ta den posishon pa bula, i alabes hasi un petíshon na DAE pa restitushon di e sên di bíahe ôf pa pasa e ticket na nõmber di un otro miembro di famía. DAE na su turno a nenga esakí argumentando ku ta un pasashí barata, p'eseí no por tin restitushon ní kambío pa un otro persona, pero si por prolongá e pasashi pa un período di seis luna ku e konsumídó mes por bíahakuné.

Konsumidó no a bai di akuerdo dor ku e no tin sigur ku dentro di seis I una su saiu ta pêrmítí.

Konsum ídó a aserká Fundashon pa Konsumidó pa intermediá: Despues ku konsumidó a kaba di depositá su keho serka FpK e la dísidf tôg di hasi lastu intento serka DAE ya ku nan ofisina ta keda 2 minüt for di FpK . Pa konsumidó su grato sorpresa DEAa dísidí na hasi un eksonerashon p'e kambiando e pasashí na nômber di un otro miembro di famia i pagando un suma adishonal di naf. 142,-pa e ticketbira un pasashí normal.

Fundashon pa Konsumídó ta duna DAE un "pluímpje" pa e loke ku nan a hasí dí kambia un pasashí barata pa un pasashi normal. ,. ,. ,. ,. ,. ,. ,. ,.,.

Fundashon pa _,_...,...,-Konsumidó

Fundashon pa Konsumídó ta un organisashon ku e meta pa informá e konsumidó riba diferente tereno i protehá ínteres di tur konsumídó. Tambe nos ta mustra e konsumídó ríba su debernan. Ku entre otro e revista informativo "Konsumidó Alerta" nos ke alkansá e meta akí. Yegando na final di ana 2009 nos ta hasí uso di e oportunídat pa drenta bo kas pa medío di nos revista sperando ku bo lo dísfrutá di e diferente rúbríkanan interesante.

Den a na 2009 nos a sigui traha ríba un base sólido pa e konsumídó dor di saka vários komuníkado na prensa ku ínformashon ínteresante pa konsumídó ku ta bon balansa i ophetívo asína pa sígurá ku e derechonan di konsumídó ta wõrdu respetá. Nos filosofia ta keda: "ku un konsumídó bon informá ta un kumpradó ku ta hasi su eskoho na un manera kritiko"! Hopi konsumídó a aserka nos ku nan kehonan tokante produkto i servísíonan ku tin ríba nos merkado i nos atendé esaki ku dílígensha na un manera korekto.

Drentando den e temporada festivo di Fin di Ana laga nos para un ratu ketu na e signifikante di e palabra

Pasku: ({A' a o,5 L . . 'f}!J;nc'j1 /,'d(}Jr-tdal . . t·

'{!lo t íl/(?rH'tJlll·(j 1

J LO (5/.)p iO }1·

Ban purba kada dia di hínka e palabranan aki den nos mente i pone nan lambe den práktíka den nos hogar i trabou pa asina nos tin un mehor komunidat, i un míhó Kõrsou.

E promé lu na di otro ana lo ta karakterísá naturalmente pa elekshon di un gobíêrnu nobo panos país. Na mes momento mester traha duru ríba desaroyo di struktura estatal nobo i desmantelashon di Antia. Teniendo kuenta ku e konsekuensia di e krísis ekonómiko mundialmente. Laga nos Iene man i traha huntu pa un futuro míhó pa nos tur. No solamente durante e temporada di Pasku akí, kaminda sentímentu di union i solidaridat ta predominá, sino durante henter a na.

Nos kier a gradisí tur hende ku di un õf otro manera a duna nos nan sosten ku nos revista. Tambe nos kíer a duna elogio na komersíantenan ku ta kumplí ku e lei di konsumídó, i nos kíer a apoyá nos Gobíêrnu ku e afia aki a duna aporte na e movementu Kõrsou Ban .. fiiiiiii;i;;;;;iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiij

Nos ta spera ku nos lesadónan lo sa di hasí bon uso di e informashon ku nos ta presentá den e edíshon akí. Mirando pa dílantí un Ana Nobo ku yen kambio pa nos pais nos kíer deseá nos pueblo un fel is díanan di fiesta i ku a na 201 O lo trese hopi kos bon panos tu r.

Na nàmber di presidente di Fundashon pa Konsumidó

Skibi dor di Robert de H a as eksperto di seguro:

Kl ORA KOMPANIA DI SEGURO POR DEKLARA 80 OUTO TOTAL LOS

Esaki ta ora e vehíkulo ta kosta 75% mas di e balo r ku e tabatin promé ku e aksidente

Den dianan di fiesta semper tu r hende tin purá i riba nos kareteranan aksidentenan seria sa tuma lugá. Semper ta bon pa bo tin informashon riba bo vehikUIIO i e tipo di seguro ku bo a sera riba dje. Preveni ta mihó ku lamentá p'esei sem per buska informashon na tempu ya bo sa adelantá kiko ta kiko. Robert de Haas eksperto di seguro i Konsehero di Fundashon pa Konsumidó ta duna un splikashon amplio di loke por hasi.

Lei riba seguro di outo: Na 1977 gobiérnu antiano a instituí un lei di seguro pa ou to obligatorio. E lei aki a drenta na vigor dia 1 di aprel 1981. lntenshon di e lei aki !abata mas bien pa protehá e víktima di un desgrasia sea físikamente õf material. E seguro aki nan ta yama WA ku ta nifiká ku e ta kubri e responsabilidat di e asegurado, pues e dano ku e asegurado a okashoná na tersera te na un montante di Naf.90.000.00. E montante aki masha tempu no ta sufisiente, p'esei mes seguronan riba nan mes a disidí di subi e montante aki na Naf. 150.000.00 kual tambe tin kaso ku e no ta sufisiente. Manera kustumber nos ta kopia leinan hulandes, paro lamentablemente ta wordu kopia únikamente loke ta kumbiní esunnan ku a duna konseho ribae lei aki. Di kon nos ta bisa asina ? pasobra segun e lei aki e asegurado tin un dedusibel "eigen risico" obligatorio di 150 florin siendo ku e lei na Hulanda si no tin dedusibel.

Dano na vehikulo: Naturalmente tin hopi kaso ku no ta e responsabilidat sivil so nos ke sigurá sino lambe e dano ku nos mes por sufri na nos vehikulo. Esei lambe ta posibel e ora ei ta un

ro Casco + WA nos tin di tum a.

E base pa kalku lá prima den tu r dos kaso ta e lokual ta yama e Cataloguswaarde esaki ta e balor na ku ta ku bo outo a bal na e fecha ku bo a kumpr'é. Si bo mester hayabo den un aksidente i bo ou to resultá di ta tota l los, ta for di e montante ei seguro ta bai na kalkulá e balor ku bo ou to ta bata tin promé ku el a dai. Pa yega na e balar nan ta deskontá ta pa e promé a na 25%, pedi dos 20%, e di tres 15% i despues pa kada a na 1 0%. Nos konos'é 2 sorto di total los, e asina yama aktual total los, esei ta nifiká ku en realidat no por drecha e outo i e a sina yama "economische total loss", esaki ta ora kosta 75% óf mas di e balor ku e outo tabatin promé ku e aksidente. Lokual seguro ta paga bo ora bo outo ta total lõs ta e balor ku bo outo tabatin promé ku e aksidente kitando e balar di loke a sobra di bo outo.

Kikota hasi ora ku e outono ta total los: Den kaso ku bo outo no ta total los bo tin derechi di hür un outo durante e dianan ku bo outo ta den garashi ta drecha. Aki tambe nos ta ripara ku un parti di un akuerdo será na Hulanda entre kompanianan di seguro ta keda apliká aki na Korsou. Kompanianan di seguro ta paga únikamente 75% di e gastu di hürmentu di otro outo, pero den kaso ku bo outo ta total los nan ta paga únikamente 5 dia di time los. Si nos subi Google y buska "huur vervangende auto", den e mesun artikulo ku nan ta splikabo di 75% nan ta bisabo lambe ku den kaso di total los ta normal pa paga 10 pa 14 dia pasobra esei ta un tempu normal pa bo por buska otro outo. Nos SA di un kaso aki na Kõrsou ku Hues den promé instansia a dikta ku mester a paga un persona 33 dia di time los pasobra no tabatin piesa pa e ou to.

• •

Ayaka Pa basta afia kaba a bira un tradishon ku tur fin di afia tur hende mester tin Ayaka den kas.

Sirbi: 10 pa 15

Blachi di Ayaka

Ingrediente :

5 lb. di pechu di galina

1 bleki bonchi garbanso

1 boter alkapara

1 bàter aseituna (sin pipi ta)

1 paki preimu

1 paki rasenchi

1 boter grandi di pikalili

1 paki harina marka pan

1 boter di Tabasco of proménté

Reyeno Ekstra:

* oleifi, ougúrk di slais, kashupete, zilveruitjes, promenton korá i bérdé di slais fini i siboyo blanku.

* Método- Blachi di Ayaka: Kõrta e blachinan i pene nan herebé 20 minüt den awa kayente. Saka e blachinan for di e awa i seka nan. Si no ta bai usa nan mesun dia por hunta nan ku zela dushi, sera nan den pléstik i warda nan den frishidér.

Método - Reyeno: Laba galina ku lamunchi. Despues ta pene e galina den un wea riba kandela ku tur spesereinan. Tapa e wea i laga nan smor bira moli. Lag'é fria. Despues nos ta splet e galina chiki chikitu. Brua un tiki di e seus den e galina.

Método- Mansa: Bota basha bo harina den un kõmchi nos ta pene saiu, I ta basha awa leu poko poko I keda drei bon pa e no forma pipita. Agregá un tiki di e sous di galina

Ora bo ta bai usa e blachinan bo ta limpia nan ku un towel pa chupa e zela. H unta un tiki mansa (no muchu diki) riba un pida blachi di ayaka, pene 1 kuchara di galina ku un tiki seus, un preimu, un tiki rasenchi, oleifi, ougúrk, un kashupete , un tiki pikalili, un zilveruitje i un slais di promenton i siboyo. Lera e blachi di ayaka sera i bolbe lor'é den otro pida blachi i mar'é ku ilu di mara ayaka. Herebé e ayakanan den awa kayente ku saiu pa 1 ora. Saka e ayakanan for di e awa i laga nan fria un ratu promé ku nos habri nan pa kome. Si no ta bai kome nan mesun dia, ta laga nan fria bon i warda nan den frizer. Ora ta bai sirbi ayaka, ta pene awa herebé i pene nan keinta mas o ménos 15 minüt den e awa.

5. Se a kreativo si bo no tin hopi fondo. Bo por regalá algu ku bo mesa traha lambe, por ehémpel nos grandinan semper tabata regalá un panbolo na fin di afia komo muestra d.i apresio. Un oiro ehémpel ta d i kumpra un set d i 4 mok i yena kada un ku algu leuk. Asma ak1 bo t1 n 4 d1ferente regalo.

6. No eksagerá djis pa hasi impreshon riba e otro persona. . . . . . . Pensa promé si e regalo ta algu ku e persona realmente por has1 uso d1 dJe 1 SI bo por afort e pre1s. Ora di kumpra kos pa mucha, skohe pa algu edukativo, ku no ta kibra lihé i semper Iene kuenta ku e edat di e mucha. Kõrda semper ku ta e intenshon ta esun ku mas ta konta!

7. Na momentu ku bo disidí pa kumpra un gift-check" mester informá delantá bou kua kondishon por kumpra esaki. Ta deber di e bendedó nan pa avisá e kumpradó di e "gift-check" pa kuantu tempu esaki ta bálido si tapa 6 1una, 1 afia àf e no ta kaduká. Un oiro problemátiko ku g ift-check ta e pago di OB riba dje. Segun informashon ku nos a kompilá na momentu ku un persona ta kumpra un "gift-check." e akshon aki ta enserá solamente interkambio di sén pa un otro papel d1 balor. Konforme e le1 d1 Omzetbelasting den e fase aki ainda no ta papia di entrega di un produkto õf un servisio, pues no mester paga 08.

J(onsumidó alertá y prekupá

Esaki ta un prekupashon di un Konsumidó ku Fundashon pa Konsumidó a risibí. Hopi hende por biba i sinti pa e ehémpel aki. Pero nos mester bira mas kreativo i buska solushon pa preisnan ku ta sigui oumentá:

Mi ta un konsumidó hopi preokupá ami ku mi kasa. Nos tu r dos ta akadémikonan gradua. Un tempu pasa mi por a hasi hopi kos ku nos salarionan. Awor den un tempu record (e afia aki) kasi nos no por bai kome na restorantnan ku nos ta gusta mas sino sporádikamente. Ta for di afia pasá nos a kuminsá tuma medidanan di ekonomisá. Nos no por spar fuerte manera ántes. Na nos kas mester a tu ma medidanan drástikamente. Uso di awa ta bastante limitá muhamentu di mata, kria piska den akuario etc, a bira hopi karu õf difisil. Mester a baha e kantidat di ora ku ta usa erko i õf usa fan . Nos a limitá korementu den outo ku erko, siendo ku nos ta biba na Banda Bou i traha den stadsdistrict.

Mi no por kumpra na supermarket tur loke mi ta deseá pa motibu ku no por mas. Mi ta hafia esaki hopi preokupante pa un pareha profeshonal ku un yu so pa kria mi ta spera ku por bini un solushon pronto. Nõmber di konsumidó ta konos i pa redakshon di

idóAiertá

Prekupashon di un Konsumidó: FAKULTAT DI UNA NO TA AKREDITA

Fakulteit d i Lei di nos Universidat di Antia no ta akreditá. Esei ta nifiká entre otro ku ora ami términámi estudio na Universidat d i Antia lo mi no por laborá den OM.

Segun informashonnan risibf Hulanda lo mester apuntá un Universidal Hulandes pa asina, si ami di "Antia" - si ami ta deseá esei- lo por finalisá mi Master na Hulanda i wõrdu rekonos'é, i outomátikamente lo por práktika lei na Antia komo naHulanda.

Turesaki mester regia via Rijkswet Mi ta spera ku e parti aki d i nos Universidat di Antia tambe lo por regia pa 10-10-2010, asina ami, lo por terminá mi estudio sabiendo ku a mi lo por kubri i ehersé mi labor riba tereno di lei den tur parti di Reino.

Nómber di konsumldó ta konosi pa redakshon di Konsumld6 A lertá

Kumpra outo for di eksterior: Tin hopi hende ku últimamente ta kumpra outo for di Merka, aki ta masha importante pa bo check e título di e outo promé ku bo kumpr'é pa bo no hafiabo ku problema despues. Bo por bai riba e website di Carfax i hinkando e number di chasis di e outo konserní bota h afia su historia kompletu. Naturalmente esaki tin su kostonan kuné, bo por aserka bo kompania di seguro i nan lo por check tu r kos pa bo kontra pago.

Sa sosodé ku e konsumidó no ta di akuerdo ku e suma ku seguro ta ofresé na momentu ku deklara bo outo total los, paso bo ta konsiderá bo outo den bon kondishon i lubidando kuantu afia bo outo tin, pues e bouwjaar di bo outo. Nos ta duna un ehémpel kon bo por kalkulá e balor di bo outo na momentu ku e seguro deklar'é total los teniendo kuenta ku e cataloguswaarde i e afschrijving di tu r afia.

Djis un ehempel: Un outo nobo a kosta 9 afia pasa Naf.47.891 ,42 (incl. ob). Kiko e balor ta awor aki pa seguro si e outo kibra totallós.

Un minüt promé ku el a aksidentá su balor ta kalkulá di siguiente manera:

E montante aki di Naf.12.980,21 ta lokual e ou to ta bata bal promé ku el a kibra total los.

Seguro awor ta bai paga bo Naf.12.980,21 e balo r di e lokual ku a sobra es desir e ou to kibra manera e ta bal. Figura bo si e sobra ta bal Naf.4.300,00. E ora ei bo ta risib i d i seguro e diferensha di Naf.8.680,21 . Mayoria bahia nan lo duna por ehémpel Naf. 8.700,00i bota keda ku boouto. Pa bo sa si bo outo ta total los ekonómikamente ta si pa drecha e outo ta kosta mas ku 75% di su balo r promé ku aksidente es desir 75% X Naf 12.980,21 = Naf. 9. 735,16

Kôrda riba e obligashonnan di un asegurado:

1. Na momentu di sigurá bisa e kompania tur loke ta importante pa e por balotá su riesgo, pues kontesta tur pregunta korekto, pasobra pa lei tur loke ku bo no kontesta korekto I ku por inOuensha e desishon di e kompania pa disidi si e ta sigurábo si õf no ôf bou di kual kondishon si , lo por trese problema p'abo na momentu ku bo okashoná un aksidente i e kompania hafia sa e bérdat.

2. Paga bo prima na tempu.

3. Duna turbo koperashon na momentu di .lf. un aksidente.

4. Avisá e kompania na momentu ku bo • bende bo vehíkulo dor di entreg'é un kopia di e formula rio ros ku bo mester yena na ontvanger. .• )(-.

LABdeMED ( ántes Laborator io de Médicos):

INFORMASHON KU BO MESTER SA ORA DI BAI LABORA TO RIO

Tu r hende ta wôrdu konfrontá ku e hecho ku nan mester bishita un laboratorio médiko. Esaki ta sosodé por lo general riba indikashon médiko. Den un laboratorio ta analisá sanger, urina, sushi (fekal) ôf otro material di orfgen humano. Laboratorio ta un di e maneranan mas efisiente ku médikonan por utilisá pa identifiká malesa (diagnósis) i pa por sigui ôf vigilá tratamentu di malesa (terapia).

Pa análisis di laboratorio por lo general * ta prek e pashànt pa tuma muestra di

sangerôf ta kolektá urina ôf sushi den un pôchi. Kiko ta importante pa Iene na kuenta ora ta bishita laboratorio pa análisis:

Yuna Ta importante pa informá serka e médiko ôf laboratorio si e làslnan ku mester hasi la rekerí pa e pashànt ta na yuna. Na yun a ta nifiká ku for di 10'or, e anochi promé ku prek, no tin mag di kome. E pashênt por bebe solamente awa, ôf te sin suku i sinlechi.

Urina Pa e tàst di urina, ta preferibel pa unna na laboratorio mes. Tin biaha pashàntnan no por uriná na laboratorio. Den kasonan asin'aki ta rekomendabel pasa laboratorio tuma un pochi ku ta adekuá pa por kolekta urina. Si bini ku urina for di kas, ta importante pa e pochi ôf bôler ta limpi laba ku awa kayen te i bon seku, promé ku pone urina aden. Nunka no usa pochi di remedi pa pone urina aden, ya ku esaki por kontené supslansha ku

~ lo afektá resultado di e tàstnan.

ldentifikashon i seguro )f. Ora ku presentá na laboratorio pa hasi tàst, mester

presentá ku un dokumento di identifikashon válido (por ehàmpel sédula, reibeweis ôf pasport).

• Pashànlnan (kl ientenan) ku t in seguro mester presentá karnàt ôf karchi di seguro ôf karta di garantia válido.

Algun di e têstnan mas komun ku dôkter por pidi pa hasi:

* Suku (Glucose): Si bo ta un pashênt diabétiko ta importante pa mantené bo nível di suku bon kontrolá pa evitá diferente komplikashon ku por resultá komo konsekuensha di malesa di suku. Ta konsehabel pa regularmente kontrolá bo nível di suku sea na kas ôf na laboratorio riba rekomendashon di bo dôkter.

* Kolesterol (total): Kolêsterol ta un sustansha vêt ku ta presente den sanger. Un nível hallu di kolesterôl den sanger ta subi e chêns pa malesa di kurason i di sirkulashon. Pa hopi pashànt e nivel di kolesterôl total mester keda mantené bou di 200 mg/dl. Si bo nível di kolesteról ta haltu bo dôkter por rekomendá kambionan den bo dieta i (mas) ehersisio. Den algun kaso hasta lo ta nesesario usa remedi. HDL-kolesterõl: HDL-kolesteról ta un tipo di koleslerôl ·bon·, ku ta protehá bo kurason. Pa mayoria di hende e nivel di HDL-kolesterôl mester ta mas haltu ku 35 mg/dl.

* LDL-kolesterôl: LDL-kolesterôl ta e tipo di kolesteról "malu". Nível hallu di LDL­kolesterôl ta hasi e chêns pa problema di kurason mas grandi. E nível ideal di LDL­kolesteról pa mayoria di hende mester ta mas abou ku 100 mg/dl. Si bo nível di LDL-kolesterôl ta haltu, bo dôkter lo por rekomendá kambio den bo dieta i (mas) ehersisio .

'Tuma Nota'

Teps i konseho riba tereno notarial

Poko dia pasá nos a keda aserká pa un se nora ku ta soltero i semper a keda biba serka su mayoman. E ker a sa si, awó ku tur dos e mayornana baisosegá, e por tumae kasp'e, ya ku su dos rumannan a bai biba Hui anda mas ku 20 a na pasá i einan a kumpra nan propio kas.

E seiiora sin embargo nos mester a splika ku e dos rumannan na Hulanda lin mes derechi riba e kas ku su persona. Esta kada un di nan a heredá un terser parti di e kas i lambe di kualkier otro propiedat ku e mayornan !abata disponé di dje.

Pues si e ke keda ku e kas, e lo tin ku 'kumpra' e dos-terser parti di e kas serka e rumannan of yega na un akuerdo ku nan ku e por keda den e kas pagando nan hür pa nan 2/3 parti.

Tuma Nota' ta un kolumna ku teps i konseho riba tereno notarial, spesialmente kompilá pa Fundashon pa Konsumidó dor di NotariskantoorChallein B.V.,

NOTARISKA

Pos Cabai Office Park Unit 5, Schouwburgweg z/n na Kõrsou.

Lona di desember, lona di regalo; algon tep pa tene l(oenta ko n'e:

L una di desêmber ta unI una di fies ta.

Ta I una di San Nikolas, di " lootjes trekken", di Papa Pasku, ta I una di duna regalo na sernan kerí i ku bota apresiá. Pero I una di desêmbertambeta un lu na di hopi gastu. Ta p'esei nos kierdunaalgun teppa botene kuenta ku n'e na momento di kumpra regalo.

1 . Promé ku tur kos ta importante pa bo traha un presupuesto! Hasi un kalkulashon di kuantu sên bo por gasta na tur e gastunan àkstra ku luna di desàmber ta trese kuné, entre otro karchi di Pasku, adorno pa kas, fiesta i komementu i regalo na oiro persona. No lubidá di Iene kuenta ku subida di uso di koriente relashoná ku e lusnan ku nos ta usa pa dôrna kérstbom, kasetc. !

2. Traha un lista ku nômber di tur e personanan ku bo kier regalá algu i disidi adelantá kuantu sàn bo kier gasta na regalo pa kada persona, teniendo kuenta ku bo presupuesto. Skirbi kiko bo tin idea di kumpra pa regalo na kada persona. Di e forma aki bo tin mehor kontról riba loke bota gasta na regalo.

3. No kumpra riba krédilo! Kumpra regalo ku credit card ôf riba krédito ta hasi e regalo defakto mas karu pasobra bo tin ku paga interes riba dje. Si bo no por paga e regalo cash ta pasobra bo no por afort pa kumpr'é.

4. Kompará preis i kalidat promé ku kum!la. Check avisonan den korant i foyetonan ku komersiantenan ta saka ku oferta. No warda te na último momento pa bai hasi kompra, hopi biaha falta di tempu ta pone • ku bo ta kumpra oiro kos for di loke bo tabatin pensa i asina bo ta gasta mas ku loke bo tin presupuestá.

KONSUMIDO SALU

No ta eksisti dieta milagroso pa baha di peso: Kome saiu i hasi gemnastik ta e klave di éksito

Un bes aki e temporada di Pasku i fin diana ta tras di lomba i ta kuminsá e preokupashonnan pa wak kon ta baha e kilonan di mas ku nos a akumulá. E sei'ialnan ku e ayaka, e salmou, ham di pasku i e kalakuna ta laga, ta sigur nota bel na nos kurpa: e stoma a reis un tiki , nos kurpa a akumulá toksikos, malestar dor di abusu di alkohól, kansansio pa motibu dje hopi aktividatnan i hopi sintoma mas, tu r esaki huntu ku e par di kilonan ku nos a subi.

Pa tal rason, dikon no ta strana ningun hende ku den e resolushonnan di ai'ia nobo un dje deseonan prinsipal tapa baha di peso? E pregunta ta sinembargo, kuantu di nos ta kumpli ku e propósito aki? Si ta tin un instansha ku ta registra e datonan di kuantu hende lo a logra kumpli ku e meta stipulá, anto lo bo ripara ku sigur un 90% lo no a logra kumpli ku nan meta.

Ekspertonan den nutrishon ta sigurá ku un dje motibunan prinsipal ku mayoria konsumidó no ta logra den nan propósito di baha di peso ta ku hopi ta spera di hai'ia e dieta mágiko ku ta pone nan baha di peso den mas tiki tempu posibel.

Dietanan konosi manera esun di alcachofa, e sópi di siboyo, dieta di sópi di toma ti, e dieta di anasa, entre otro ta masha na moda entre esnan di sekso femenino. Pero e bêrdat ta ku niun di nan tin resultado berdadero. AI kontrario, dietanan asin'aki si e no wórdu kompai'iá pa un plan di alimentashon saiu por asta trese komplikashon pa esnan ku ta sigui un dieta asina.

)(. Importante ta pa tu r hende realisá ku pa superá e eksesonan di e dianan di Fiesta, ta kuestion di hasi

w esfuerso i no konta riba e dieta mágiko. T E ophetivo mester tapa banda di baha e kilonan

ku nos a subi, nos limpia nos sistema interno lambe, eliminá tur e toksikos di tur e kuminda i

• bebida dje dianan di Fiesta i probechá dje oportunidat pa adoptá un sistema nobo i saludabel di alimentá bo mes. ~ purba na mantené esaki pa hinter a na.

Mayoria hende ta na altura ku kuminda hasá, kuminda lihé (fastfood) eiskrim etc etc no ta bon panos kurpa. Ta un alimentashon korekto kompai'iá pa un nutina di hasi gemnastik lo ta e klave pa por kontrolá e vêt akumulá, mantené nos nível di kolesteról, i protehé nos kurpa di malesanan relashoná ku mal alimentashon.

Nos mester ta kuidadoso ku loke nos ta konsumí . I nos mester sina resisti tentashonnan. Buska alimentunan manera berdura i fruta ku ta saiu pa nos kurpa i ku ta yuda mantené e suku den nos kurpa na nível stabil loke na su turno ta eliminá e sintimentu di ke kome kada ratu.

Pues e úniko solushon pa e resolushon di afia nobo esta ban baha e kilonan di mas - lo ta si nos tu r adoptá un sistema nobo di alimentá. Si nos djis kome, na e manera mas korekto, lo nos por tin sigur ku nos lo logra nos ophetivo di baha di peso i alabes logra un kurpa i mente muchu mas saludabel.

Algun rekomendashon pa kuida nos mes: Baha man na kome karni kórá Purba di no kome anochi. Pane pa bo mes ku despues di .p.e. 7or no ta kome mas óf kome algu leve No subi kama mesora despues di kome. Duna e kuminda chêns di baha De bes en kuando purifiká bo kurpa. Tuma un dia pa bo limpia bo sistema Bebe hopi awa. Ekspertonan ta bisa 8-10 glas di awa ta bonpabosalu Hasi ehersisio. Kana, jog, kore, hasi kiko ku bo kier. basta bo move! Evitá uso di vêt saturá Mas variashon bo tin den bo alimentashon, mas garantia bo tin ku e kuminda ta mas balansa i ta kontené e nutrishon nesesario. Baha man na alimentu ku ta kontené hopi suku i saiu.

• Tr iglyserida: Triglyserida ta otro tipo di sustansia vêt ku ta presente den sanger. Nível haltu di Triglyserida huntu ku nivelnan haltu di kolesteról total i nível haltu di LDL­kolesteról ta hasi e chêns grandi pa malesanan di kurason I sirkulashon.

• Hemoglobina: E hemoglobina ta duna sangersu kolo kórá. Hemoglobina ta e parti di e sêlnan kórá ku ta pêrkurá pa oksígeno (zürstóf) yega tu r parti di e kurpa. E nível di hemoglobina ta duna un indikashon si bo tin anemia ( sanger abou), óf si e kantidat di sêlnan kórá ta abou. Ku otro palabra e nível di hemoglobina ta indiká si bo ta sufri di "sanger abou". Sanger abou no ta un malesa, mas bien e ta un sintoma ku por kompaf'iá vários kondishon.

Den kaso di malesa, ora dókter trata esaki, mayoria bes e sintoma di sanger abou lambe ta disparsé. Nível normal di hemoglobina pa hende hómber i hende muhé ta varia. Edat tambe ta hasi un diferensha. General mente nível di hemoglobina mester ta entre 13,5 pa 16,0 g/dl pa hende hómber y pa hende muhé e nivel mester ta entre 12,0 pa 14,0 g/dl.

* Urea y Kreatinina: E sustanshanan aki ta produkto di aktividat di e kurpa y ta sustansha ku tin ku wórdu saka for di e kurpa dor di e nir. Esaki ta e motibu pakiko e têstnan aki ta wórdu usa pa kontrolá funshonamentu di e nir.

* Thrombotest : Pashênt ku problema di sirkulashon i ku ta haiia tratamentu pa esaki mester kontrolá Thrombotest óf TT regularmente. Mayoria bes e pashêntnan aki ta wórdu regulá ku un remedi ku ta tene e sanger awa.

Komo ku pa análisis di laboratorio mester di analistanan i spesialistanan di laboratorio ku estudio avansá pa hasi e têstnan i interpretá resultadonan. manera riba entre otro: áreanan di enfenmedat di hormona (Endokrinologiá). enfermedatnan reumatológiko i enfermedatnan di nir, problema ku fertilidat den un pareha ku ker hai'ia yu i têstnan riba droga narkótiko. Pa por ehekutá e análisisnan aki, LabdeMed ta konta ku un mayor grado di profeshonalismo na nível akadémiko i nível profeshonal di HBO.

LabdeMed(antes Laboratorio de Medicas) ta ofresé servisionan di laboratorio mas spesialisá,

LabdeMed ta utilisá aparatonan i téknika sofistiká pa por hasi análisis di laboratorio, miéntras e ta mantené su mes na reg lanan i prosedernan internashonal di entre otro orga nisashonnan ma nera Organisashon Mundial di Saiu (WHO), Komité Nashonal pa Standardisashon den Laboratorio Klín iko (NCCLS) i Asosashon Amerikano di Diabétis (ADA) LabdeMed ta implementá programanan di kal idat interno rigoroso i ta partisipá éksitosamente den programanan di kontról eksterno ku ta wórdu ofresé dor di institutonan prestigioso manera Stichting Kwaliteits-ewaking Ziekenhuis Laboratoria (SKZL), The College of American Pathologists (CAP) i the Centers for Disease Contrai (CDC).

Laboratorio de Médicos por reportá resultado di su têstnan na Hulandes, lngles I Spai'ió. Den mayoria kaso resultado di têstnan ta kla dentro di 24 ora, pero den kaso di urgensha resul tadonan por keda reportá den un tempu hopi mas kórtiko, por ehêmpel dentro di 4 ora. Tambe pa brinda mihó servisio na komunidat, Laboratorio de Médicos tin seis (6) sentro pa prek sanger den diferente bario di Kórsou.

Di djaluna te ku djabiêrnê por akudi na LabdeMed pa servisio na e siguiente lokalidatnan:

Laboratorio prinsipal na Kaya Flamboyan 3 Roi Katochi (banda di BoticaAnti llean Drugstore)

H abri entre: 07:00 -17:00 o r Pa mas informashon tokante filialnan por yama libramente na e siguiente telefon o faxTelefon 736-1030

e-mail: [email protected] Fax:7361130

WEBU TA KOS DI KOME

E tin su balo r nutritivo

Den transkurso di tempu webu a bin hana un mal reputashon pa motibu ku e tin un nível haltu di kolesteràl. Pero kolesteról den webu ta kontribuí ku un porsentahe masha chikí na e nível total di kolésteról den nos sanger. E produkshon di kolesteràl den nos kurpa ta sinku biaha mas grandi ku loke nos kurpa ta tu ma den konsumo di kolésteràl. Ku otro palabra si bo ke bo por kome webu pro lo ménos 3 biaha pa siman. Webu ta kontené ingredientenan nutri titivo manera proteína, vitamina i tambe

)f. mineralnan. lambe un webu ta kontené un gram di vét saturá i 4 gram di vét no­saturá.

• Vet saturá ta loke e kurpa no ta kibra i vét no-saturá ta loke e kurpa ta apsorbé sin ku e ta hasi dano na e kurpa. Vét no saturá ta yuda ku riesgonan di hana ataka di kurason i problemanan di vena.

• Anto ta bon pa bo sa ku un webu tin apénas 70 kaloria. Kuminda i Saiu ta kana huntu i tin hopi di haber ku e relashon entre kuminda i e guera kontra diferente tipo di malesa.

Obesidat ta un di e motibunan prinsipal di morto rónt mundu

Kome konsiente i kome ménos kuminda " fastfood"

E organisashon mundial di Saiu WHO, analisando motibunan pa den nan último rapórt titulá "Global Health Risks", ta analisá 14 faktor ku ta afektá saiu di hende i e ta identifiká e menasanan di mas grandi pa saiu. Sobr'é peso i obesidat ta kai den kategoria number 5 pa loke ta trata menasanan na saiu. Sobr'é peso i obesidat ta den kategoria number 5 kousando por lo ménos 5% di mortonan global mas ainda pa esnan ku ta bou di peso.

Huntu e sinku riesgonan identifiká e malesanan króniko manera males a di kurason diabétis, i tu r tipo di kanser. Huntu esakinan ta kousa sigur un kuart di 60 mion morto ku ta tuma lugá tur ai'ia

E estudio ta mustra ku den kaso di un atake di kurason por mira bek otro aktornan ku ta kousa morto rónt mundu nan ta 8 entre otro:

* uso demasiado di alkohól • preshon haltu den sanger • uso di tabako • konsentrashon haltu di vét den e kurpa • kolesteról haltu • uso mínimo di fruta • uso mínimo di berdura • i liki aktividatnan físiko.

Esaki ta konta sigur pa 75% di e kasonan i mayoria di e mortonan ku ta !uma lugá den paisnan den desaroyo. Ta sumamente importante pa emiti mensahenan importante riba komementu saiu i un sistema di bida saiu ku ta redusí promoshon di "junk food" na nos hóbennan esaki ta sumamente importante ora ku mester wak ku hóbennan mester di un kondishon di bida saiu i pa bringa e menasanan di saiu ku nan por konfrontá. E rapórt ta sigui amplia riba importansha pa emití mensahenan positivo pa hóbennan kome saiu i tambe kon por mehorá dieta i bringa tur tipo di menasanan kontra di saiu. E rapórt ta konkluí ku e menasanan aki ta bisa ku mester Iene kuenta ku e 5 riesgonan ku por aumentá kantidat di bida pa un total di5aiia. E otro riesgonan identifiká den e rapórt ta preshon haltu ku ta responsabel pa 13% di mortonan rónt mundu, uso di tabako ta 9%, suku haltu den sanger

ta 6% i falta di aktividat fisiko ta 6%

Kon paketá tas di skol di nos muchanan: Kiko ta saiu pa kome i kiko no ....

Tas di skol di e muchanan di awendia ta kontené mas di 12 telep di suku i ta bale la pena wak dikon esaki ta e kaso. Consumar lnternational ta menshoná ku segun statistiknan, rónt mundu kasi 22 mion di nnucha bou di 5 aiia ta sufri di obesidat. Den e último investigashon mundial ku a hasi a resultá ku e tipo di merkadeo ku ta hasiendo riba kurn inda fast food tin un impakto masha grandi riba un mucha su kustumber di kome i ta un faktor importante dje alto grado di obesidat bou di nos hóbennan

Tin kumindanan di paki ku ta kontené diferente informashon nutritivo riba e empake, kreando e impreshon ku nan ta Saiu, pero de fakto nan ta yen di saiu i suku. Un paki di e produkto "Dairylea Lunchables Ham 'n' Cheese Crackers" por ehémpel ta k.ontené 1.8 gram di saiu ku ta mas ku mi ta r di e uso dia rio pa un mucha di entre 4 pa 6 ana. Kada bõter di e djus Frui! Shoot Orange ta konsistí di mas ku 23 gram di suku ku ta kasi 5 telep. Un bara di 25 gram di frosties Cereal Milk Bar ta konsistí di 8 gram di suku. Diferente dje alimentunan popular aki a resultá di tin mas saiu ku un saku di palato chips óf mas suku ku un donuts. Tin diferente forma pa yuda famianan skohe e )f. kumindanan mas saludabel. Ku reglanan mas ríg ido kon por yega na produktonan mas saludabel i por wak tambe nutrishon. Esaki por • pene mas preshon riba fábrika nan pa stop di produsí produktonan ku ta konten'é ~nos suku, fel, saiu i peper. Esaki ta hasi produktonan • mas saludabel. .• )(-.


Recommended