K D¬V B +/ ;F -...

@N½¤, 201421h aià

JXÏÞhÐ aÞsÐ_ HLÐÒXcÑ8c jÕMÔÐ

8c iõL¥û8th Issue

21g ahð21st Year

@MÁ, 2014August,2014

aòmû^ \òM«BIGYAN DIGANTA

ibû_Zò_âùìe Ccû PeY cjû«ò

cêL¥iµû\Kgâú~êq aòRd ùKZ^ _…^ûdK

iµû\KWKÖe ai« Kêcûe ùPø]êeú

_eòPÿûk^ûiµû\òKûWKÖe ùeLû \ûi, iPÿòaIWÿògû aòmû^ GKûùWcú

iµû\^ûcŠkúWûqe ^òZ¥û^¦ ÊûAñWKÖe ZâòùfûP^ aògßûkWKÖe Pò©e¬^ cògâA¬ò^òde cûdû]e ÊûAñ_âùìe ^òùa\òZ û ùR^ûiûjò\¨ Cce¨WKÖe ^òeê_cû \ûgWKÖe RdKé¾ _ûYòMâûjúWKÖe cé\êkû cògâWKÖe _âbûZ Kêcûe hWÿwú

RÐ[öRÐ[öÑcÐ_*¼ c^ÔÒeþ aÞsÐ_ ÒmþMÐ `õ[Þ ANõkþ jó½Þ¤ LeÞþaÐeþ DÒ~hÔ Ò_B JXÏÞhÐaÞsÐ_ HLÐÒXÏcÑ ÒjcÐ_*¼WÐeÊþ akÊþ]Þ_ êÞþ ÒmþMÐ AkèþÐ_ LeÊþ\úaÐ jÒréþ MÊaç LcçjÕMÔLÒmþMÐAceþ kþªÆN[ÒkþDRÞ¼¼ÐANõkþÑ RÐ[öRÐ[öÑcÐ_*Ê¼`Ê_aàÐeþ @_ÊÒeþÐ LeþÐdÐDRÞ, ÒjcÐ_*¼`õ^Ð_hÞlL/hÞl¯ÞÆ[öÑ aÐ @^Ôl/@^ÔlÐ*¼ SeÞþAÒeþ ÒmþMÐ HLÐÒXÏcÑ WÞLZÐÒeþ `WÐBaÐLÊ¼¼ÐcÒ_Ð_Ñ[ ÒmþMÐ _Þ¯ÆcÞ[ bþÐÒa ""RÐ[öRÐ[öÑ*¼ LmþceÊþ "" J ""RÐ[öRÐ[öÑ*¼ Ló[Þ'' ªÆc÷Òeþ ""aÞsÐ_]ÞN«Æ''Òeþ `õLÐh LeþÐdÞaÐ D]Ôc SÐeÞþ eþkÞþRÞ¼¼Ð hÞlÐ_Êº¤Ð_eþ cÊMÔ H' ]ÞNÒeþ RÐ[öRÐ[öÑ*Ê¼Ò`õÐ—Ðkþ_ Ò]aÐLÊ aÞÒhi @_ÊÒeþÐ^¼¼Ð

-jÕ`Ð]L, "aÞsÐ_ ]ÞN«'Æ

`Ð¨ÊÆmÞþ`Þ jkþ _ÞSeþ jÕ`ËÀà¤ WÞLZÐ, ½¤ÐÖ`ç ALÐeþþ (Stamp Size)eþ $¼ÒVÐ HaÕÒdÐNÐÒdÐN `ÐBÜÒ$¼Ð_ç _cèeþ, B-Òcmçþ WÞLZÐ(d]Þ\ÐH)Ò]aÐLÊÒmþMLÒmþMúLÐcÐ_*Ê¼`Ê_aàÐeþ aÞÒhi @_ÊÒeþÐ^ LeþÐdÐDR Þ¼¼Ð

-jÕ`Ð]L, "aÞsÐ_ ]ÞN«'Æ

ùfLû ùfLK _éÂû

iµû\KúdGKcûZâ _é[ôaú gâú aòRd ùKZ^ _…^ûdK 1

IWÿògû aòmû^ GKûùWcú K©ðéK 2012 ciòjû _ûAñ 2ùa÷mû^òK i´¡ð^û I _êeÄûe _â\û^ C›a

_é[ôaúI _~ð¥ûaeYbì-Zû_R gqò : GK iê\éXÿ aòKÌ gâú @iòZ¨ Kêcûe ÊûAñ 4@ûaRð^û _â\ìhY : bdue ici¥û gâú iZ¥^ûeûdY iûjê 6cûUòe ùbøZòK MêY I ùiMêWÿòKe _eòPûk^û _âùìe @ûgòh Kêcûe \ûg 8bìcòKµ, iê^ûcú Gaõ @ûc IWÿògû (2) iûjò\¨ Cce¨ 11

_\û[ðaòmû^@ûKòðùcWòi¨ ^òdce Kûfò I @ûRò WKÖe ^òLôkû^¦ _ûYòMâûjú 16

eiûdâòmû^ùKäûeò^¨ : cûâ icûRe gZî ^û còZâ _âùìe _\àùfûP^ ^ûdK 18

Rúaaòmû^Rúa^ Ròmûiê ù^ûùaf¨ ~gÊú (2) WKÖe @bd Kêcûe \kûA 19

Mâûc¥,Méj I iûcûRòKaòmû^,Kéhò I C\¥û^ aòmû^

ù\÷^¦ò^ ùbûR^ ZûfòKûe ù~ûR^û gâúcZú @ûeZò iûc«eûd 22

Lû\¥,_êÁò, ùbhR IPòKò›ûaòmû^MbðaZú cû'e Lû\¥ I aòbò^Ü ùeûM _âZòùh]K Wûqe Kf¥ûYú \ûg 25É^¥_û^ iùaðû©c : gògê _ûAñ @céZic Wûqe @^« @ûPû~ð¥ 27

iìPÿú_Zâ

ùfLû ùfLK _éÂûjéZ¨_òŠe ~^ô Wûqe _ì‰ðP¦â cjû_ûZâ 30Plêe ~^ô Wûqe A¦âcYò iûjê 33ùWwê ùeûMe KûeY I ^òeûKeY gâú aòeûU eûRû _]û^ 38eì_û«eòZ ùiÜjiûe : ùKùZ lZòKûeK ? WKÖe cêeûeò ùcûj^ \ûg 40

MYòZ IKµê¥Ueaòmû^ùcùiðù^ ùcøkòK iõL¥û A¬ò^òde¨ cûdû]e ÊûAñ 42

~ûªòKaò\¥û I_â~êqò aòmûÂ-~ûâûj^ WKÖe ù_âcPû¦ cjû«ò 45

cjûKûgaòmû^ùfûjòZ Mâjùe Rúaê RûZK gâú ^òKê¬ aòjûeú iûjê 47@«cðjûù\gúd aûfûÁòK¨ ùl_YûÈ - 5 WKÖe i\ûgòa aògßûk 49

aòmûâòaò]ûAùaûfû @ûZuùe _é[ôaúaûiú _âùìe @ûgòh Kêcûe cjû«ò 50iêiÚ Rúaê K[û I Mû[û gâú ai« Kêcûe \ûi 54

aòmû^KêAR¨ gâú jòcûõgê ùgLe `ùZiòõj 58

KaòZûùe aòmû^ : GcòZò KûjóKò jêG ? gâú iêaâZ _âiû\ cjû_ûZâ 60

iûAÛê^¨ gâú Z^àd Kêcûe cògâ 61

aòùgh K[âòmû^ iûjòZ¥ I ùfLKu \ûdòZß WKÖe cé\êkû cògâ 62

_âz\_U - cûZé É^¥_û^ i¯ûj @aieùe ... _âz\ I @kõKeY : i^ûZ^ eûCZ

GKcûZâ _é[ôaúaògûk G _é[ôaúö Gùaaò eji¥ûaé© Zûe iéÁò Gaõ

KêùjkòKûcd _é[ôaú_éÂùe _â[c Rúaê Cù^àhö ùiøecŠkùe iì~ð¥uê ùK¦â Keò, _â\lòY Keê[ôaû Mâj_ê¬u c¤ùe_é[ôaú @^¥Zc Mâjö iì~ð¥ c¤ aògûk "@ûKûgMwû' Qûdû_[e@^¥ GK ^lZâö Gjò Qûdû_[ùe _ûLû_ûLô 100 aòfòd^¨ aû1 fl còfòd^¨ ^lZâ "@ûKûgMwû'e ùK¦â Pûeò_ùU ^òŸòðÁ_[ùe Nìeò aêfêQ«òö GcòZò jRûe jRûe MûfûKèò aû Qûdû_[icìje ic^ßdeê jó aògß aâjàûŠe iéÁòö ~\òP aògße iéÁò i´§ùe^òŸòðÁ KûeY RYû_Wÿò ^ûjó I @ûRò _~ð¥« G \òMùe ^òeazò^Übûùa MùahYû Rûeò ejòQò, Z[û_ò a©ðcû^ iÚòZòùe "aòMä¥ûw¨'Z©ßUò aògß iéÁòe cêL¥ KûeY ùaûfò ]eò ^ò@û~ûAQòö

iû]ûeYZü 14 aòfòd^¨ ahð _ìùað aògß aâjàûŠe iéÁòùjûAQò ùaûfò Kêjû~ûGö aâjàûŠiéÁò ùjaûe _âûd 9 aòfòd^¨ ahð_ùe ùiøe cŠke iéÁò Gaõ ùiøe cŠkùe [ôaû MâjcûûiùcZ _é[ôaúe iéÁò _ûLû_ûLô 4.5 aòfòd^¨ ahð _ìùað NUòQòùaûfò ùa÷mû^òKcûûe cZö _é[ôaú _éÂùe 3.5 aòfòd^¨ ahð_ìùað _â[c [e _ûAñ Rúaê iùuZ còkò[ôfûö KûeY bìMbðiÚìòfëê _âû¯ Z[¥ @^ê~ûdú ]eû_éÂùe Rúaê i©û iµKðùeGjûjó iað_êeûZ^ ùeKWðö G_~ð¥« Keû~ûA[ôaû ùa÷mû^òKMùahYû I Z[¥ @^êgúk^ùe, @ù^K cZ ù_ûhY Ke«ò,_é[ôaú aûjûùe [ôaû @^¥ Mâjùe aû @^¥ ùKøYiò ùiøe cŠkeMâjùe Rúa^ [ôaûe i´û\ ùKak @û_ûZZü MâjYù~ûM¥^êùjñ, aeõ i¸ûa^û \éÁòeê @^òaû~ð¥, ~\òP ^òŸòðÁ bûaùe GjòZ[¥ _âcûYòZ ùjûA_ûeò^ûjóö "@ûKûgMwû'e ùKøYiò ^û ùKøYiò^lZâ cŠkùe @ûc _é[ôaú _eò MâjUòG jêGZ [ûA_ûùe, ù~CñVòùKCñ GK ^òŸòðÁ RúaRMZ ejòQò, ~ûjû G_~ð¥« @ûc \éÁòKê@ûiò _ûeò^ûjóö Kò«ê RûYòaû _ûAñ ùPÁû aû _âdûie aòeûc ^ûjóöaòMZ ajêahð ]eò ùa÷mû^òKcûù^ G \òMùe @^êi§û^cìkKMùahYû Rûeò eLôQ«ò Gaõ ùicûûe \éXÿ aògßûi 2034ciòjû iê¡û G aûa\ùe KòQò ^òŸòðÁ Z[¥ ^ò½òZ bûùa còkò_ûeòaö

MZahð Wòùié cûiùe ùR¥ûZòaðòmû^ú iûeû ùiMe(Sara Seager), @ûùceòKû^ ¨ KõùMâie aòmû^, cjûKûg Iùa÷hdòK KcòUòKê RYûA[ôùf - _â[c[e _ûAñ ùa÷mû^òKcûù^_é[ôaú aûjûùe [ôaû @^¥Mâjùe Rúaê i©û ZòÂò ejò[ôaûiµKðùe ùa÷hdòK mû^ùKøgk jûif Keòaûe i¸ûa^û ù\Lô_ûeòQ«òö "^ûiû'e "ùK_¨fe¨' \ìeaúlY ~ª @ûce ùiøecŠkaûjûùe, GcòZò GKû]ôK Mâjuê Vûa Keò _ûeòQò, ù~CñVò RúaîéÁò ùjaûe aû Rúai©û [ôaûe i¸ûa^û C{ßkö Kò«ê ùKakaûùiû_ù~ûMú Mâje i§û^ còkòMùf Pkòa ^ûjó, ùiVò RúaîéÁòe i¸ûa^û ^òcù« iaðûùMâ _âùdûR^úd Zek Rk ejòQò Kò^ûjó Zûjû ^ò½òZ ùjaû \eKûeö @ûc ùiøe cŠke @^¥ZcMâj cwkKê, Rk I Rúa^ i©ûe C_iÚòZò ùÂ @^ê¤û^ KeòaûKê

iµû\Kúd

bûeZúd cjûKûg MùahYû _âZòÂû^ (Aùiâû) "cwk~û^' ^ûcùeGK cjûKûg~û^ _VûAQòö _ìaðeê @ûùceòKû I eêhò@û c¤ cwkMâj iµKðùe @^êi§û^ Rûeò eLôQ«òö GKaòõg gZû±úe_â[cbûMùe ùa÷mû^òKcûù^ ù~Cñiaê ajòü ùiøe RûMZòK Mâjei§û^ _ûAQ«ò, Z^à¤eê GJ581g (WûK ^ûc Rûcòð^û) iaêVûeê@]ôK i¸ûa^ûcd aûiù~ûM¥ ùaûfò ùicûù^ bûaêQ«òö

icÉ @ûgû, @ûguû, MùahYû, _~ð¥ûùfûP^ûeQûA@ûfê@ùLk bòZùe, @\¥ûa]ô ùMûUòG K[û ^ò½òZ ù~, @ûùc aiaûiKeê[ôaû GA GKcûZâ _é[ôaúùe jó Rúa^ I ùR÷aòK i©û aò\¥cû^ö@«eúlùe _â\lòY Keê[ôaû cjûKûg~ûêê _é[ôaúKê fl¥ KùfGjû GK ^úk ewe cUe\û^û _eò _âZúZ ùjaö _é[ôaúe \êAZéZúdûõg icê\âe ^úkRk _æûaòZ Keò[ôaû ùaùk, bìbûMe GKPZê[ðûõg a^û*k \ßûeû @ûzû\òZö iPeûPe RúaRMZ ZòÂò ejòaû_ûAñ, _é[ôaúe _ûeò_ûgßðòK _eòùag jó @^êKìk aûZûaeY ù~ûMûAù\AQòö ùa\ùe c¤ CùfäL ejòQò, _âKéZò I _êeêh Gjò _eòùag_eòiõiÚûe @bò^Ü @wö Gjò _eòiõiÚûùe ù~Cñ _û*Uò C_û\ûêjòQò, ùiMêWÿòK ùjfû aûdê, Rk, cûUò, Cnò\RMZ Gaõ_âûYúRMZö _âùZ¥KUò C_û\û^ _eÆe ijòZ ^òaòWÿ bûùa iõ_éqGaõ _eÆe C_ùe ^òbðegúkö _âKéZò I _eòùage ^òRKêiê]ûeòaû _ûAñ ~ûjû KòQòUû @«^òðjòZ iÚòZòiÚû_KZû @Qò, ZûVûeê@]ôK aòMòWÿòMùf icê\ûd _eòiõiÚû Gaõ _eòiõiÚû @«bêðq ùR÷aaòaò]Zû @i«êkòZ ùjûA~òaö

_âMZòe ùNûWÿûù\øWÿùe ij^úd aû ù_ûhYúd aòKûgKêbêfò~ûA @ûùc ù~_eò _âKéZò I _eòùag C_ùe ^òea]ô @Z¥ûPûeKeò PûfòùQ, Zûe `kÊeì_ _é[ôaúe Zû_cûZâû aé¡ò _ûCQò,~ûjûKò GKaòõg gZû±ú ùgh iê¡û 40 ùi<òùMâW¨ ùjûA_ûùeöGjû a¥ZúZ Rkaûdêùe c¤ iûõNûZòK I @_âûKéZòK _eòa©ð^fl¥ Keû~ûCQòö Gjò _âKâòdû @aûeòZ Pûfòùf RúaRMZe aòfd@ag¥¸ûaúö còkòZ RûZòiõNe _eòùagbò©òK Kû~ð¥Kâc GjòaûÉaZûKê C_f²ò Keò aòMZ 40 ahð ]eò _ûk^ Keò @ûiê[ôaû"aògß _eòùag \òai'e _âiweê _âûd 13 [e _é[ôaú ùK÷¦âòKaòhdaÉê eLû~ûAQòö @[ðûZ¨ _âûd GK ZéZúdûõg [e, @ûc Mâj_é[ôaúe @^^¥Zû I Zûe iêelû Z[û ^òeû_©û _ûAñ aògßÉeùeC\¨ùaM _âKûg Keû~ûAQòö

@\ìe aû iê\ìe baòh¥Zùe @ûùc jêGZ^òR ùiøecŠkùeaû aâjàûŠe @^¥ ùKøYiò ùiøe cŠkùe aûùiû_ù~ûMú Mâj@ûaòÃûe Keò _ûeê aû ^ _ûeê; Kò«ê @\¥ûa]ô ù~Cñ GKcûZâ C_f²@ûce GA iaêR, iê¦e _é[ôaú MâjUò C_ùe Rúa^]ûeY KeòejòùQ, Zû'e C_~êq Gaõ ij^úd ù_ûhY^Kùf, baòh¥ZùeùR÷a aòaò]Zû iuUû_^Ü @aiÚûKê @ûiò ~ûA_ûùe Gaõ _é[ôaú_éÂùe Rúai©û aò_^Ü ùjûA_ûùe, aòfd c¤ NUò_ûùeö

aòRd ùKZ^ _…^ûdK

aòmû^ \òM«2

@MÁ, 2014

IWÿògû aòmû^ GKûùWcú K©ðéK2012 ciòjû _ûAñ ùa÷mû^òK i´¡ð^û I _êeÄûe _â\û^ C›aiÚû^ : Rdù\a ba^, bêaù^gße ZûeòL : 05.08.2014

cû^¥ae cêL¥cªúu ijòZ c*ûiú^ aùeY¥ @Zò[ôaé¦ cû^¥ae cêL¥cªúu ijòZ ùa÷mû^òKaé¦

ùa÷mû^òK i´¡ð^û : _âùìe iZ¥û^¦ @ûPû~ð¥ ùa÷mû^òK i´¡ð^û : _âùìe bùa¦â Kêcûe _…^ûdK

ùa÷mû^òK i´¡ð^û : A¬ò^òde¨ ùMûaò¦ P¦â iûjê ùa÷mû òKC}hð _ûAñ aòRê _…^ûdK_êeÄûe : _âù ieMY_Zò_Šû

iûc« P¦âùgLe _êeÄûe : _âùìe iêgúf¨ Kêcûe \© iûc« P¦âùgLe _êeÄûe : WKÖe aúùe¦â Kêcûe cjû_ûZâ

3aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

IWÿògû aòmû^ GKûùWcú K©ðéK2012 ciòjû _ûAñ ùa÷mû^òK i´¡ð^û I _êeÄûe _â\û^ C›aiÚû^ : Rdù\a ba^, bêaù^gße ZûeòL : 05.08.2014

iûc« P¦âùgLe _êeÄûe : _âùìe iõNcòZâû cjû«ò iûc« P¦âùgLe _êeÄûe : WKÖe @RòZ¨ Kêcûe gûi^ú

~êa ùa÷mû^òK _êeÄûe : WKÖe aûYú Kf¥ûY ÊûAñ ~êa ùa÷mû^òK _êeÄûe : WKÖe \ú¯ò _âKûgò^ú \ûi

~êa ùa÷mû^òK _êeÄûe : WKÖe _êY¥_âòdû cògâ _âûYKé¾ _eòRû ùfûK_âòd aòmû^ _êeÄûe : Wûqe _ìeaú cjû«ò

_âûYKé¾ _eòRû ùfûK_âòdaòmû _êeÄûe :WKÖe ùR¥ûZòcðdú cjû«ò ^òcªòZ @Zò[ôaé¦ Gaõ QûZâQûZâú

aòmû^ \òM«4

@MÁ, 2014

bì-Zû_R gqò :GK iê\éXÿ aòKÌ

gâú @iòZ¨ Kêcûe ÊûAña©ðcû^ ~êMùe gqò iuU I ùi[ôù~ûMêñ gqòe aòbò^Ü

C›e @ûKûe _âKûe MùahYûe GK cêL¥ aòPûeaÉê ùjûAPûfòQòö ù~Cñ ù\g _ûLùe ù~ùZ gqò @Qò, ùi ù\gùiùZ MêeêZß_ì‰ð Gaõ ù~Cñ ù\gùe Gjûe @bûa @Qò,_âùZ¥K Kû~ð¥ iKûùg Zûjû @^¥ C_ùe ^òbðegúkö@û\òKûkeê a©ðcû^ _~ð¥« gqòe MêeêZß iaê icdùe I iaêiÚû^ùe ejò@ûi òQòö aòùgh Keò @ûc eûR¥ IWÿ ògûùeMâúhàKûkùe @Z¥]ôK C©û_ I Z\¨R òZ aò\ê¥Z¨ KûU icdùegqòe aòbò^Ü C› i´§ùe mûê _âPûe-_âiûe @ûag¥KùjûA[ûGö _ûeµeòK gqò-C›e ]úùe]úùe ld ùjaû ij@Y_ûeµeòK gqò aòhdùe c¤ \éÁò_ûZ ù\aû ^òjûZò Reêeúö

@ûùc \êA _âKûee _âcêL gqò C› c¤ùe Rúa^@ZòaûòjZ KeêQêö ùMûUòG ùjfû - @ûc cêŠC_ùe [ôaûiKk gqòe @û]ûe iì~ð¥ö @ûC @^¥Uò ùjfû @ûc _û\Zùk_é[ôaúe @b¥«eùeicûjòZC©¯gòkû I cûMcûZ[û ùZRÄâòd@Y ê-_ecûY êe @õga òùgh, ~ûjûe _e ò_ âK ûgbì-Zû_R gqò eì_ùe ùjûA[ûGö @ûc _ìað_êeêhcûûê GAbì-Zû_R gqò I Gjûe MêY aòhdùe ~ù[Á mû^ [ôfûöC¾_âiâaYùe iÜû^ Keòaû ij Lû\¥ _âÉêZò Keòaûùe ùicûùâòùgh EPò eLê[ôùfö GA gqòe @_ûe lcZû i´§ùe RûYòZû'e C_ù~ûM Keòaû _ûAñ ùicûù^ ùPÁòZ [ôùfö

_é[ôaúe ùK¦âeê bì-Éee \ìeZû _âûd 7500 Kò.cò.ö_é[ôaúe geúeKê Zò^ò Éeùe aòbûR^ Keû~ûA_ûùeö Gjûeaûj¥ @ûaeYKê bìZßK¨ Kêjû~ûG, ~ûjû 5 eê 55 Kò.cò._~ð¥« ùcûUû [ûG, ~ûjû @ûcKê _é[ôaúe @ûb¥«eúY ùlZâe@Z¥]ôK Zû_cûZâû \ûCeê elû Keò[ûGö Zû'e ^òcÜ ÉeKêcû<f¨ Kêjû~ûG, ~ûjû 2900 Kò.cò. _~ð¥« _eòa¥û¯ [ûG

_é[ôaú I _~ð¥ûaeY Gaõ iaêVûeê Zk bûMùe [ôaû ÉeKê ùKûe¨ aû @«ü_UkKêjû~ûG, ~ûjû _é[ôaúe ùK¦â _~ð¥« a¥û_ò ejòQòö GjòZòù^ûUò~ûK Éeùe ^òcÜûbòcêLú Zû_cûZâû aé¡ò _eòcûY iaêùlZâùe icû^ ^ [ûGö C_eÉe bìZßKùe Gjû KòùfûcòUe_âZò 17 eê 300 ùi. _~ð¥« aé¡ò ùjûA[ûGö Zû'e ZkÉecû<fë Zû_cûZâû 650 eê 12000ùi. _~ð¥« ejò[ûG,~ûjû Cy Pû_ Gaõ @ûõgòK eìù_ ZekúKéZ gòkû \ßûeûMVòZö aûj¥ @«ü_Uk @ù_lûKéZ Zek Gaõ ^òcÜ @«ü_UkKVò^ gòkûùe ^òcð òZ, ~ûjûe Zû_cûZ âû 4000 eê70000ùi. _~ð¥« _j*ô ~ûA[ûGö Zû_cûZâûe MZòiò¡û«@^êiûùe Gjû C¾eê gúZk iÚû^Kê i\ûiað\û ~ûZâû KeòaûKêPûjñòaö ùZYê _é[ôôaú bòZùe icûjòZ Zû_cûZâû Mbúeùe[ôaû @«ü @õgeê C_ùe [ôaû aûj¥ @õgKê ~òaû _ûAñ C\¥cKeò[ûGö bì-Mbðeê ajòMðcòZ Zû_cûZâûe ùiâûZ cû<f¨ùe[ôaû gòkû c¤ùe iõaûj^ ]ûeû i*ûk^ Keò[ûG, ~ûjûe`kÊeì_ ù_äU¨ ùUK¨ùUû^òKè¨ _âKâòdû ^òe«e Pûfê ejò[ûG,~ûjû `kùe @gàcŠkúd ù_äU¨MêWÿòK ahðùe 1 eê 5 ùi.cò._~ð¥« aòiÚû_òZ ùjûA[ûGö ù~CñVûùe \êAùMûU ò ù_äU¨_eÆe Vûeê \ìùeA ~ûA[ûG, ùiVûùe cûM¨cû C_eKê@^ê_ûU _~ð¥« PXÿò ^ìZ^ bìZßK¨ iéÁò Keò[ûGö ù~CñVûùe\êAùMûUò ù_äU¨ c¤ùe iõNhð ùjûA[ûG, ùiVûùe ùMûUòGù_äU¨ @^¥ ùMûUòG ù_äU¨ Zùk \aò ejò[ûG, ~ûjû CyZû_cûZâû aògòÁ ùlZâùe _j*ôùf, Cy Zû_, Pû_ GaõRkúd iÚòZò ù~ûMêñ ]úùe]úùe Zekòaûùe fûùM Gaõ cûM¨cûC_e@ûWÿKê aXÿò bìZßK¨ _~ð¥« _j*ô~ûG Gaõ ^òR ij ajêcûZâûùe Zû_ iûwùe ùÂ @ûùiö

~\ò cûMcû bì-@b¥«ee C_e@õg_~ð¥« Pûfò@ûùi,Zû'ùjùf @ûùMÜdMòeò c¤ iéÁò ùjûA_ûùeö Kò«ê @]ôKûõgcûM¨cû bì-@b¥«eùe bìÉeVûeê ajêZ Zùk ejò[ûG GaõGK Cy Zû_cûZâû aògòÁ @*k ^òcðûYKeò[ûG, aòùgheì_ùeù~CñVò bìZßK¨ C_eKê CVò ejò[ûG, ùiVûùe ùi _âKûe@*k ^òcðûY Keòaûùe ijûdK iò¡ ùjûA[ûGö GjûKê gúZkùjaûùe 5 jRûeeê 10 fl ahð _~ð¥« aû Zû'Vûeê aò@]ôK icd fûMò~ûA_ûùeö Gjû a¥ZòùeùK _é[ôaúe

5aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

@ûb¥«eúYùe ajêZMêWÿòG ùZRÄâòd C_û\û^ ejòQò, ~ûjûe^òe«e aòKòeYù~ûMêñc¤bì-@b¥«eùeZû_cûZâû aé¡ò NUò[ûGöbì-Zû_R bŠûee ^òcðûY

KòQòKòQò iÚû^ùe Cy Zû_cûZâû MâûWÿòG<¨ Z[û M¸úe@ù]û-bìÉe Pê¥Zò I `ûU ù~ûMêñ ahðûRk I ae` Zekòaû_ûYò bìMbðùe ajêZ \ìe _~ð¥« Pûfò~ûA[ûGö ùiVûùeGjò Rk @«üiÚòZ C©¯ gòkû ù~ûMêñ Lêa¨ Mec ùjûA~ûGGaõ _êYò bì_éÂ @ûWÿKê C¾ _âiâaY, C©¯ SeYû, C¾ C›,aû¶cêL @û\ò @ù^K eì_ùe _ê^ü _âKûg fûb Keò[ûGö

~\ò ùKøYiò @ùb\¥ gòkû D¡ßðcêLú C¾Rk eûÉûùe@ûiò~ûG, Zû'ùjùf ùiA Rk bìMbðùe jó ejò~ûG GaõùiVûKûe _âùZ¥K Qò\â, e§â I MbðKê beò ù\A[ûGö GA_âKûeùe bì-Zû_RbŠûee ^òcðûY ùjûA[ûG, ~ûjûe jûeûjûeòZû_cûZâû 3500 ùi.eê c¤ @]ôK ùjûA_ûùe Gaõ gqòC¨Z_û\ê GK _âcêL C› ùjaûùe ijûdK ùjûA[ûGö

@ûRòe ~êMùe bìùa ÷m û^ òKu _âùPÁûùe GAbì-Zû_R bŠûee @ûaòÃûe Keò, Zû'e @«^òðjòZ gqòKê cûâZ[û aògßKf¥ûY CùŸg¥ùe _âùdûM Keò_ûeêQòöbì-Zû_R gqòe C_ù~ûMòZû

@ù^K \éÁòeê bì-Zû_R gqò, _ûeµeòK gqò C›Vûeêbò^Ü @ùUö Zûe @ù^K aòùghZû c¤eê cêL¥ C_ù~ûMòZûùjfû - Gjû _eòùag i«êk^ Vûeê @ûe¸ Keò ÊÌ _ê¬òaò^òù~ûM Keò gqò C_ôû\^ Keòaû, ~ûjûe aòaeYú ^òcÜùeCùfäL KeûMfûö1. @Ì bìcò a¥ajûe Keò Gjû i`ûiêZêeû I iêelòZ gqò

C_ôû\^ Keò[ûG, ~ûjû `kùe _eòùag i«êkâRûd ejò[ûGö G[ô_ûAñ ùKøYiò ^\úa§ Zò@ûeòe@ûag¥KZû ^ [ûG Kò RwfKûUòaû \eKûe _ùWÿ ûjóö

2. Gjû ù_ùUâûf, WòùRf¨ @û\òea¥ajûeKê ùeûKòù\A[ûGGaõ gqò-C›e @^¥ cû¤c _âZò ¤û ûKhðY Keò[ûGö

3. Gjû ajêZ gÉû Gaõ aògßi^úd gqò C›, KûeYbì-Zû_R gqò bŠûeeê jó Gjûe C_ôû\^ ùjûA[ûGö

4. Gjûe C_ôû\^ _ûAñ aûj¥ gqòKûeKe @ûag¥KZû^ [ûG Gaõ bì-Rk elû KeòaûVûeê @ûe¸Keò _âKéZòeiê¦eZû aRûd eLôaûùe Gjû ijûdK ùjûA[ûGö

bûeZùe bì-Zû_R gqòe aòKûgbûeZe \éÁòùKûYe ê bì-Zû_R gqòe ]úeMZòùe

aòKûg ùjûAPûfòQòö cêL¥Zü Gjò bŠûe, jòcûkd i^ÜòKU@*k, ùiû^-^cð\û @aaûjòKû Gaõ _½òcNûU _aðZcûkûùe@aiÚòZö Gjû a¥ZòùeùK eûRiÚûê @ûeûakú _aðZcûkû,Kûù´ C_Z¥Kû, ùMû\ûaeú-cjû^\ú @aaûjòKûùe c¤bì-Zû_R bŠûee i¸ûa^û i´§òZ @¤d^ Rûeò ejòQòöùKûAfû LYòe cûZâû]ôK iõL¥û Gaõ ùiMêW ÿòKe aòiáZùLûRLae Z[û ùiMêWÿòKê Zû_R gqò C_ôû\ê _âcêL KûeKcû^òaû Gaõ aòbò^Ü eûR¥ ieKûe \ßûeû bì-Zû_R gqòKêC›ûjòZ ^ Keòaû KûeYeê @ûRò c¤ bì-Zû_R gqòe _âPûe-_âiûe bûeZùe @aùjkòZ @aiÚûùe ejòQòö ùK¦â ieKûeu_leê bûeZúd bìùa÷mû^òK iùaðlY Gjûe cj©ßKê @ûLô@ûMùe eLô GK a¥û_K @^êi§û^ KeòQò Gaõ @ZòKc¨ùe340 bì-Zû_R gqò bŠûe aòhdùe CùfäL KeòQ òöbì-Zû_R Rk c¤ ajêZMêWÿòG aòek C_û\ûê bŠûebûaùe RYûgêYûö Gjò aòhdùe c¤ bûeZùe @]ê^û_êvû^ê_êv @^êi§û^ Rûeò ejòQòö

bûeZùe Rûcê-KûgàúeiÚòZ _êMû iaêVûeê cj©ß_ì‰ðbì-Zû_R @*kö Gjò @Ì-Cy bŠûe _âûd 1.7 ùcMûIßûUäò\ê¥Z¨ C_ôû\^ Keòaûe lcZû eLôQòö bûeZ I dêùeiò@ûù_äUë iõNhð `kùe jòcûkd _aðZ ùgâYúe iéÁò ùjûAQòGaõ GA KûeYeê bì-Zû_Rgqò C_ôû\^ùe jòcûkd @*keaòùgh cj©ß @Qòö Gjò C_-jòcûkd bì-Zû_R @*k bûeZ,Zò±Z, Pú^¨, cò@ûcûe¨ I [ûAfûŠùe _âûd 3000 Kò.cò.f´û I 150 Kò.cò. _âiÚ _eòa¥û¯ GK a¥û_K @*k,ù~Cñ[ôùe 1000 eê @]ôK C¾-_âiâaY @Qòö G[ôeê _âûd50 eê @]ôK bŠûeeê aò\ê¥Z¨ C_ôû\^ Keû~ûA_ûùeö _êeûYK[û^êiûùe bûeZe cYòKe^¨ (cYòK‰ðe @_bâõg)ùe cûZû_ûaðZú ^òRe K‰ðKêŠk jRûA ù\A[ôùf Gaõ ZûjûKêùLûRòaû _ûAñ bìcòKê ùLûkò Pûfò[ôùf, ~ûjû `kùe bì-Ée

aòmû^ \òM«6

@MÁ, 2014

bòZee C¾ Rk]ûeû cêqûcd I cYòe^ô LPòZ aû¶ eì_ùeaûjûeK ê @ûiòaûùe fûMòfû, ù~Cñ[ ô_ûAñ @ûRò cYòKe^¨bì-Zû_R gqòe GK @^¥ C\ûjeY eìù_ aò\¥cû^öaò\ê¥Z¨ gqò C_ôû\^ a¥ZòùeK bì-Zû_R gqòe@^¥ a¥ajûe

ùKak aò\ê¥Z¨ gqò C_ôû\^ Keòaû jó bì-Zû_R gqòecìk CùŸg¥ - GA CqòUò iZ¥ ^êùjñö GZ\ä¥ZúZ @^¥û^¥a¥ajûeùe @ûiê[ôaû _âùdûMMêWÿ òK ^òcÜùe C_i Úû_^KeûMfûö1. PòKò›û ùlZâ : cûõiù_gúKê KÁcêq Keòaûö2. Kéhò ùlZâ : `êf-_Zâ, _^ò_eòaû @û\ò aé¡ò Keòaûö3. c›¥ _ûk^ ùlZâ : cûQ, PòwêW ÿò Rû@ûñk @û\òKê

aXÿûAaûùe icdiúcû Kc¨ Keòaûö4. _â~êqòaò\¥û ùlZâ : \êMÛ iõelY, _ò@ûR @û\ò gêLûAaû,

Cf¨ i`û Keòaû, [Šû NeKê Mec Keòaû _ûAñ Gjûea¥ajûeö@ûRò c¤ C¾_âiâaYùe iÜû^ Keòaû Gjûe GK _âcêL

a¥ajûe c¤ùe MY^û Keû~ûA_ûùeö @ûc eûR¥ùe [ôaûZ¯_ûYò I @Uâò C¾-_âiâaYùe iÜû^ Kùf @ù^K ùeûMC_gc ùjûA[ûG ùaûfò @ù^Ku aògßûi @Qòö

ùKûAfû, ù_ùUâûf¨, WòùRf¨, _âûKéZòK aû¿ @û\ò LYòRA§ê \^Kê \ò^ jâûi _ûC[ôaû bŠûe I a¡òðZ cìf¥ Z[û@wûeK aû¿ Gaõ @^¥ _â\ìhòZKûeKMêWÿòKe aûdê cŠkùeÉe aé¡ò ù~ûMêñ iµìYðð aògß _âbûaòZ ùjCQò, ù~Cñ[ô _ûAñC©¯ cjûRûMZòK _âbûa (Global Warming effects)_é[ôaúe _âZò ùKûY-@^êùKûYùe @^êbìZ ùjCQòö _eòùagi«êk^Kê iõelòZ Z[û ~[ûiÚòZò aRûd eLô @ûC @]ôK @a^Zò^ NUûAaû _ûAñ @ûcKê @_â\ìhòZ gqò C›MêWÿòK _âZò ¤û^ûKhðYKeaûKê _Wÿòa Gaõ G[ô_ûAñ bì-Zû_R gqò GK _âcêL bìcòKûMâjY Keò_ûeòaö

bûeZúd bìZû©ßòK iùaðlY, ùceê @¤d^ _âbûa,

èú\ûaû\-121001

@ûaRð^û_â\ìhY : bdueici¥ûgâú iZ¥^ûeûdY iûjê

@ûRò @ûc _é[ôaú, _eòùag Gaõ RúaRMZ_âZò ~ûjûKòGK bdue KûeK bûùa Cbû ùjûAQ ò, Zûjû ùjCQò@ûaRð^û _â\ìhYö G @ûaRð^û ùjZê @ûc _eòùag, _eòiÚû^,Z[û RúaRMZ @«MðZ _âûdZü icÉ _âûKéZòK C_û\û^ ~[û- cé©òKû, Rk, aûdê I @ûKûg AZ¥û\ò C_ùe @Z¥«jû^òKûeK _âbûa _Wÿòaû ijòZ ùiiaê _â\ìhòZ ùjûAPûfòQòö

cAkû, @kò@û, _PûiXÿû bwû \\eû@û\ò aRð¥aÉêKê@ûaRð^û Kêjû~ûGö @ûùc [ùe a¥ajûe Keò `òwò ù\C[ôaûaÉêMêWÿòKê aRð¥aÉê Kêjû~ûGö Giaêe cûZâû @ûc ù\÷^¦ò^Rúa^ùe Lêa¨ ZúaâZe MZòùe aé¡ò_ûA PûfòQòö aòmûê_âiûe ùjZê Giaêe RûZö @ZúZùe @ûRòKûfò _eò G_eòRò^òhe a¥ajûe ùcûùU ^ [ôfûö cûZâ cYòhe aÉêaû\úPò«û]ûeû, RîõL¥û aé¡ò Gaõ MêeêZß_ì‰ð @ûag¥KZû ^òPÿdeijR _eò_ìeYe fl¥ ùÂ G_eò @Z¥« lZòKûeK,_eòùag I RúaRMZ _âZò cûeûcôK C_û\û^ iaêe @ûaòÃûeZ[û a¥ajûe aé¡ò _ûA PûfòQò; ~ûjûKò @ûù¸ QûWÿò _ûeê^ûjêñKò´û QûWÿò _ûeòaê ^ûjóö

G _âKûee _â\ìhYe \ûeêY Mâûieê cûâ icûR Z[ûRúa RMZKê elû KeòaûKê ùjùf ùgâÂ Rúa c^êh¥e _âdûiG _eòiÚòZòùe @Z¥« Reêeú ùjûA _WÿòQòö G[ôùe @aùjkûKeûMùf @ûC @Ì Kûk c¤ùe G cûâ icûR I RúaRMZù~ iµì‰ð eìù_ _é[ôaú _éÂeê ^ò½òjÜ ùjûA~òa, Kjòùf @Zê¥qòùja^ûjóö KûeY - aòbò^Ü _âKûee @ûaRð^û \ßûeû _eòùage_âûKéZòK C_û\û^cû^ ù~Cñ cûZâûùe _âbûaòZ ùjCQ«ò, aûZû'e jû^òKûeK _âbûa _âûYúRMZ C_ùe _WêQò, ZûKê jòiûaKeò aiòùf cYòhe jéZ¨Kµ RûZ ùjaö aòmûê _âiûe`kùe jó @ûRò @ûaRð^û ici¥û _eò búhYZe ici¥û ù\Lûù\AQòö geúeùe K<û ù`ûWÿòMùf, ZûKê aûjûe Keòaû_ûAñ ù~_eò K<ûe @ûag¥KZû @_eòjû~ð¥, ùi_eò aòmûê_âiûe `kùe ù\Lû ù\A[ôaû @ûaRð^û _â\ìhYe icû]û^_ûAñ aòmûê ijûdZû @^ÊúKû~ð¥ @ùUö

7aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

G ici¥ûe aòbò^Ü \òM C_ùe @¤d^ I @^êgúk^Kùf, @ûaRð^û R^òZ _â\ìhY jó @^¥û^¥ _â\ìhYcûûecìk KûeY @ùUö @ûaRð^ûMêWÿòKê ùR÷aòK I @ùR÷aòK G_eò2 bûM Keû~ûGö ùR÷aòK @ûaRð^û gúNâ I ijR ld_âû¯jêG Gaõ Zû'e jû^òKûeK _âbûa Lêa¨ Kc¨ [ôaûùaùk@ùR÷aòK @ûaRð^ûcû^ jó iaêVê bdû^K @ùUö ùiMêWÿòKld ùjaûKê flfl ahð fûMò~ûGö ùiMêWÿòK icÉ \êüiû¤cûeûcôK ùeûM, iÚû^ûbûa, AZ¥û\ò @ù^K ici¥ûe KûeK@ùUö G[ôc¤ùe _äûÁòK¨, KûPÿ, _fò[ô^¨, KéZâòc Z«ê, _ecûYê@ûaRð^û Gaõ ùa÷\ê¥ZòK ~ª_ûZòe bò^Ü @õg _â]û^ö

Giaê C_ùeûq Rò^òhMêWÿòKe _ê^üPKâY I _ê^üa¥ajûe \òMùe RîùPZ^Zû iéÁò Keû~ûA _ûeòùf @ûc_é[ôaú ùiiaêe Keûk Mâûieê a©òð ~ûA_ûeòaö

ici¥ûRûZ KeûC[ôaû @ûaRð^ûcû^ ùjfû -1. KVò^ aRð¥ aÉê : @ûRò _é[ôaúe _âûd iaêVò GKVò^ @ûaRð^û (Solid Waste) cûûe _eòcûY aé¡ò _ûAPûfòQòö Gjû\ßûeû Rwfld, RúaRMZ _âZò aò_~ð¥d AZ¥û\òijòZ _âûKéZòK bûeiûc¥ I ùR÷a aòaò]Zû _âZò bdueici¥û ù\Lû ù\AQòö G[ô c¤ùe Méj I eûÉû ^òcðûY@ûaRð^û, ]ûZê ~ª_ûZ ò, _äûÁòK¨, eae, KûPÿ, KûMR,_fò[ô^¨ AZ¥û\ò @«bêðqö2. KkKûeLû^û RûZ : Kk KûeLû^û, gòÌ AZ¥û\òeêRûZ aòhûq ]ìc, iäûM¨, \ìhòZ Rk, iòùc< KûeLû^û I Zû_Rkaò\ê¥Z¨ ùK¦âeê ^òMðZ KVò^ Gaõ Zek aRð¥aÉêö3. @_ùei^¨ [ôGUe¨cûûeê^òMðZ : ZßPÿû, @iÚò, ùc\,cûõi, _ìR, a¥ûùŠR¨ I @^¥û^¥ eûiûd^òK Jh]ö4. eûiûd^òK @ûaRð^û : GiòW¨, iûe, KúU^ûgK,_âiû]^ iûcMâú, lûeRûZúd _\û[ðö5. ijeRûZ @ûaRð^û : \îZ ijeúKeY ùjZê ije@]ôaûiúu \ßûeû @]ôKeê @]ôK cûZâûùeaòbò Ü iûcMâú a¥ajéZùjûA PûfòQòö `kùe ijecûûùe @Ri â @ûaRð^ûRcûùjûA ejêQòö

6. _ecûYê @ûaRð^û : G[ôùe [ôaû Strontium ICaesium _eò C_û\û^ @ûc geúe _âZò cûeûcôK Gaõ KKðUùeûMe KûeYö @ûRò _é[ôaúùe [ôaû @iõL¥ eò@ûKÖe, _ecûYêKûeLû^û, ~ê¡ I ~ê¡ûÈcûûeê _âZò^òdZ ajê _eòcûYùeaòKúeY RûZ ùjCQòö

7. Kµê¥Ue, ùcûaûAf I ùa÷\ ê¥ZòK ~ª_ûZ ò :C_ùeûq @Kûcú ~ªKê GùY ùZùY ù`û_ûW ÿò ù\aû\ßûe û ùi[ ôùe [ôaû aòhûq C_û\û^cûû iõÆg ðùe @ûiò_eòùag I RúaRMZ ùNûeZe lZòe i¹êLú^ ùjCQòöùi[ôùe [ôaû Ròu¨ , ùfW¨ I @^¥ ùKùZK _\û[ ðiõÆg ðùe @ûiê[ ôaû _âûYúMY RUòk ùeûMe gòKûe ùjûAcéZê¥aeY KeêQ«òö

8. ^ûk ^Ÿðcûe aòhûq _â\ìhòZ Rk I KVò^ @õg :^ûk^Ÿðcûcûûe \ìhòZ aòhûq Rk Rkûgdcûûùe _WÿòRk \ìhòZ ùjCQòö Zjóeê aûjûeê[ôaû \êMð§ aûdê _â\ìhYGaõ cgû, cûQò, KúU_ZwK iõL¥û aòÉûeùe iûjû~¥ KeêQòö

9. cjûKûg @ûaRð^û : aòmûê _âbìZ @MâMZò ùjZê@ûRò @iõL¥ cjûKûg~û^, KéZâòc C_Mâj, ù_ä^¨, ùRU¨,eùKU¨, \ìeaúlY, ùUfòùÄû_¨ ~ª AZ¥û\ò cjûKûgKêù_âeòZ ùjCQòö ùiiaêe A§êê RûZ \ìhòZ _\û[ð, CbdcjûKûg I _é[ôaúe aûdêcŠk _ûAñ aò_\e KûeYö @KûcúùjûA ~ûA[ôaû ~ªKê _êâðûe _é[ôaúKê ùèûA @Yû~ûA_ûeê ^ [ôaûeê ùiMêWÿòK ùiVûùe @ûaRð^û iûRò Rcò ejêQòö

aòbò^Ü @ûaRð^ûeê aò_{^K _eòi ÚòZò iéÁ ò ùjûARúaRMZe Z[û Cnò\RMZe @_~ð¥û¯ lZò iû]^ _ûAñ_[ C^¨cêL KeòQòö G[ô_ûAñ @ûùc GùaVûeê @ûaRð^ûMêWÿòKe _ê^üPKâY, _ê^üa¥ajûe Z[û aòKÌ Kû~ð¥ùeaò^òù~ûM Keò baòh ¥Zùe NUòaûKê ~ûC[ôaû bdueaò_\Vûeê _é[ôaú I RúaRMZKê elû KeòaûKê ~^ôgúkùjaû @ûag¥Kö

iû/ù_û - RêKêeû, cdêeb¬-757075

aòmû^ \òM«8

@MÁ, 2014

cûUòe ùbøZòK MêY IùiMêWÿòKe _eòPÿûk^û

_âùìe @ûgòh Kêcûe \ûggòkûe ldúbìZ @õgKê cûUò Kj«òö aWÿaWÿ gòkûLŠ

MêWÿòK ùbøZòK I eûiûd^òK _âKâòdû \ßûeû LŠaòLŠòZ ùjûAùghùe cûUòKê eì_û«eòZ jêGö ùi[ô_ûA ñ cûUòKê aWÿaWÿgòkûLŠe eì_û«eòZ @aiÚû ùaûfò Kêjû~ûA_ûùeö cûUòKê_eúlû Kùf G[ôùe Zò^ò_âKûee C_û\û^ [ôaû @^êbaKeòjêGö ùiMêWÿòK ^òRðúa ]ûZa _\û[ð (Inorganic Mineral

Matter), ùR÷aòK _\û[ð (Organic Matter) Gaõ @YêRúa(Microorganisms)ö @[ðûZ¨ cûUò ^òRðúa ]ûZa _\û[ð,ùR÷aòK _\û[ð I @YêRúacûû ê ùÂ MVòZö ^òRðúa ]ûZa_\û[ðMêWÿòK ê iû]ûeYZü Zò^òbûMùe aòbq Keû~ûA_ûùeöùiMêWÿòK ùjCQò aûfò (Sand), _Uê (Silt) GaõKŸðc (Clay)öaûfò, _Uê Gaõ KŸðc @õge @ûKûe icû^ ^êùjñö aûfòKêLûfò @ûLôùe ù\Lô ùjC[ôaû icdùe _Uê I KŸðc @õgKêCygqò iµ^Ü @YêaúlY ~ª iûjû~¥ùe ù\LôjêGö _Uê IKŸðc @õge @ûKûe ùQûU ùjùf c¤ ùiMêWÿòKe _eòcûYC_ùe cûUòe ùbøZòK MêY ^òbðe Kùeö cûUòùe [ôaûKŸðc @õge _eòcûY @^êiûùe cûUòe MêY c¤ a\kò~ûGöcûUòe ùbøZòK MêY aòhdùe ^òcÜùe @ûùfûPÿ û Keû~ûCQòö1. ad^ (Texture) : ad^ cûUòe ùbøZòK MêY c¤eê@^¥Zcö aûfò, _Uê I KŸðce _eòcûYKê (gZKWÿû) jòiûaKêùÂ cûUòKê aòbò^Ü ad^ ùgâYúùe aòbq Keû~ûA[ûGöcûUòe Rk]ûeY (water holding) Gaõ Rk i*ûeY (water

transmission) lcZûcêL¥Zü ad^C_ùe KùeöC\ûjeYÊeì_, aûfò@û cûUòùe (aûfò @õg @]ôK) Rk gúNâ ZkKêPûfò~ûG @[aû cûUò gúNâ gêLô~ûGö Kò«ê PòKòUû cûUòùe(KŸðc @õg @]ôK) Rk gúNâ ZkKê ~ûA_ûùe ^ûjó Kò´ûcûUò gúNâ gêùL ^ûjóö cûUòe ad^ @^ê~ûdú cûUòKê icê\ûd12Uò ad^ ùgâYúùe aòbq Keû~ûGö ùiMêWÿòK ùjCQòaûfò@û, ù\ûeiû aûfò@û, aûfò@û ù\ûeiû, aûfò@û KŸðc

ù\ûeiû, aûfò@û KŸðc, ù\ûeiû, KŸðc ù\ûeiû, _Uê, _Uêù\ûeiû, _Uê KŸðc ù\ûeiû, _Uê KŸðc, KŸðcö GK icaûjêZâòbêRe ùMûUòG aûjêKê aûfòe gZKWÿû _eòcûY (0-100),@^¥ ùMûUòG aûjêKê _Uêe gZKWÿû _eòcûY Gaõ @^¥ aûjêKêKŸðce gZKWÿû _eòcûY jòiûaùe aòPûeKê ùÂ aòbò^Üad^ ùgâYú aòbûM Keû~ûGö cûUòe ùKùZMêWÿòG cêL¥ ad^ùgâYúMêWÿòKe ]cð Gaõ flY ^òcÜùe @ûùfûPÿ^û KeûMfûö(K) aûfò@ûcûUò - aûfò@û cûUòùe aûfò @õge _eòcûY@]ôK[ûG Gaõ KŸðce _eòcûY @ù_lûKéZ Kc¨ [ûGö aûfò@ûcûUò ùLûfû I SêeêSêeò@ûö \û^ûMêWÿòK @fMû ùjûA ejò[ûGöjûZùe cKPÿòùf _âùZ¥K \û^ûKê @^êba KeòjêGö I\û[ôfûùaùk aûfò@û cûUòKê cêVûA ]eòùf Zû C_ùe @ûwêVòQû_ ejò~ûG Gaõ cûUò _òŠêkû ùjûA~ûGö cêVû ùLûfòù\ùf_òŠêkû bûwò~ûG Gaõ \û^ûMêWÿòK @fMû @fMû ùjûA~ûGö(L) ù\ûeiû cûUò - G cûUòùe aûfò, _Uê I KŸðc _âûdicû^ @^ê_ûZùe [ûGö Gjò cûUò jûZKê K@ñkò@û fûùMGaõ iûcû^¥ bûùa ^c^údö \êA @ûwêVòùe cKPòùf \û^ûbkò (gritty) @^êba jêGö gêLôfû @aiÚûùe jûZùe Pû_ò]eòùf cûUò _òŠêkû jêG Gaõ Zû C_ùe @ûwêVò \ûM _Wÿò~ûGöKò«ê jûZ ùLûfòù\ùf _òŠêkûUò gúNâ bûwò~ûG ^ûjóö I\û[ôf ûùaùk cûU òùe ijRùe _òŠêkû jêG Gaõ cêVûùLûfòù\fû _ùe _òŠêkûUò gúNâ bûùw^ûjóö _òŠêkûUòKê C_eêZkKê _KûAùf bûwò~ûG Kò«ê \û^ûMêWÿòK @fMû jêG^ûjóö(M) _Uê ù\ûeiû cûUò : Gjò cûUòùe _Uêe _eòcûYgZKWÿû 50 bûMeê @]ôK, ieêaûfòe _eòcûY c¤c GaõKŸðce _eòcûY @Ìö iûcû^¥ I\û [ôùf G cûUòKê bfbûaùe _òŠêkû KeòjêG Gaõ _òŠêkûUò ijRùe bûùw ^ûjóöI\û cûUòKê jûZùe iìZû bkò f´û Keû~ûA _ûùe ^ûjó Zûjûbûwò~ûGö I\û ùjùf gúNâ Kû\ê@ ùjûA~ûG Gaõ ùaûjò~ûGögêLôMùf ùXfû iéÁò jêGö Kò«ê ùXfû gúNâ bûwò~ûA_ûùeöcûUòKê MêŠKùf êc I _ûCWe bkò RYû_ùWÿö(N) Kû\ê@-ù\ûeiû cûUò : G cûUòùe KŸðc _eòcûYùagò I KYòKû MêWÿòK ieê (Fine)ö I\û cûUò ^c^údö I\û

9aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

cûUòKê @ûwêVò iûjû~¥ùe iìZû bkò f´û Keû~ûA_ûùe GaõGjû gúNâ bûwò ~ûG^ûjóö I\û cûUòùe ijRùe _òŠêkûZò@ûeò Keû~ûA_ûùe Gaõ _òŠêkû ijRùe bûùw^ûjóö I\ûcûUò ùc*û ùc*û ùjûA~ûG ^ûjóö Gjò cûUò gêLôMùf UûYùXfû iéÁòjêGö(O) Kû\ê@ cûUò : Gjò cûUòùe KŸðce _eòcûY gZKWÿû50 eê @]ôKö G cûUò ajêZ ^c^úd, @ûwêVò iûjû~¥ùecûUòKê f´û iìZû Kò´û eòa^¨ bkò Keû~ûA_ûùeö @Ì gêLôfû_ùe iìZû LŠLŠùjûA QòWÿò _ùWÿö KŸðce _eòcûY Lêa¨ùagò ùjùf (70-80 bûM) cûUòe ^c^údZû jâûi _ûGö2. cûUòe iõePÿ^û

cûUòe ùbøZòK MêY c¤eê iõeP^û @^¥Zcö cûUòe\û^û (aûfò, _Uê I Kû\ê@) MêWÿòKe aò^¥ûi (arrangement)_âYûkúKê iõePÿ^û aû MV^ Kêjû~ûGö cûUòe iõePÿ^û GK_eòa©ð^gúk (dynamic property) ]cðö Pûh Keòaû, LZI iûe _âùdûM Keòaû, @« Pûh Keòaû (intercultural

operation) \ß ûe û cû U òe iõeP^ ûù e _e òa© ð^Keû~ûA_ûùeö cûUòùe Rk I aûdêe _âùag Z[ûùicûûe iõPÿûk^, MQ ùPee aé¡ò I Lû\¥ ùgûhYe_eòcûY cûUòe iõePÿ^û C_ùe ^òbðe Kùeö aûfò@û cûUòe\û^ûMêWÿòK @fMû @fMû ùjûA ejò[ôaûeê Zûjûe ^òŸòðÁiõePÿ^û ^ [ûGö ùijò_eò @Zò PòKòUû (massive) cûUòec¤ iõePÿ^û ^ [ûGö ùZYê ìf Pûh fûMò @Zò aûfò I@Zò PòKòUû iõePÿ^û fûbR^K ^êùjñö KâcûMZ Pûh GaõùR÷aòK _\û[ðe cògâY `kùe cûUòe C_eÉee iõeP^ûZk Éee iõeP û Vûeê bò^Ü ùjûA[ûGö C_eÉeeiõeP ûiû]ûeYZü @aPê‰ú ðd ( crumby) ùj ûA[ûGö ùZYêC_eÉeùe Rk gúNâ ùb\ò~ûGö @ù^K ùlZâùe fwkiò@ûee Pû_ `kùe ^òcÜ Éee cûUò UûY ùjûA~ûA[ûGöGjò Ée ù\A bòZeKê Rk gúNâ ùb\ò_ûùe ^ûjóö3. cûUòe iû¦âZû

ùKøYiò aÉêe IR^ Z[û ùijò aÉêe N^`ke@^ê_ûZKê iû¦âZû Kêjû~ûGö

iû¦âZû = aÉêe IRâÉêe N^`k

cûUò ùMûUòG iQò\â _\û[ð ùjûA[ôaûeê Gjûe \êA_âKûe iû¦âZû ^ò‰ðd Keû~ûGö(K) iÚík iû¦âZû (Bulk Density) : cûUòùe [ôaû KVò^,]ûZa _\û[ð I Qò\â iÚû^Kê jòiûaKê ùÂ iû¦âZû _âKûgKeûMùf ZûjûKê cûUòe iÚík iû¦âZû aû _âZúdcû^ iû¦âZûKêjû~ûGö

iÚík iû¦âZû = ^ò@û~ûA[ôaû cûUòe gêLôfû IR^ (Mâûc¨)Qò\â ij cûUòe N^`k (N^ ùi.cò.)

cûUòe N^`k Qò\âij jòiûa Keû~ûC[ôaûeê ]ûZa _\û[ðKò´û @ùR÷aòK _\û[ðe KYòKû \ßûeû @]ôKéZ N^`k VûeêGjû ùagúö Kò«ê ùijò ùlZâ`kùe [ôaû cûUòe IR^ icûêjê[ôaûeê iÚík iû¦âZû _âKéZ iû¦âZû @ù_lû Kc¨ö iÚík iû¦âZûijRùe Gaõ gúNâ ak\ò~ûA_ûùeö Pûh Z[û @«PûhKeòaû \ßûeû cûUò ììò@û jêG Gaõ Qò\âe _eòcûY aé¡ò_ûGö`kÊeì_ iÚík iû¦âZûùe _eòa©ð^ ù\Lû~ûGö aûfò@û cûUòLZ Kò´û ùR÷aòK _\û[ð cògûAaû \ßûeû c¤ cûUòe Rk]ûeY lcZû aùXÿ Gaõ Qò\âe _eòcûY aùXÿö Zû ijòZ iÚíkiû¦âZû c¤ Kcò~ûGö

(L) _âKéZ iû¦âZû : cûUòùe [ôôaû KVò^ ]ûZa _\û[ðeIR^ Gaõ ùicûûe N^`ke @^ê_ûZKê _âKéZ iû¦âZûKêjû~ûGö

_âKéZ iû¦âZû = ^ò@û~ûA[ôaû cûUòe gêLôfû IR^ (Mâûc¨)ùKak cûUòùe [ôaû KVò^ ]ûZa _\û[ðe N^`k (N^ ùi.cò.)

(Qò\â _eòcûYKê aû\ù\A)_âKéZ iû¦âZûùe Qò\âe N^`k aû\ \ò@û~ûC[ôaûeê KVò^_\û[ðe N^`ke _eòcûY Kcò~ûG ùZYê @^ê_ûZe _eòcûYaXÿò~ûGö ùi[ô_ûAñ _âKéZ iû¦âZû iaêùaùk iaê_âKûecûUòùe Éìk iû¦âZûVûeê @]ôK jêGö aòbò^Ü cûUòùe _âKéZiû¦âZûe cìf¥ aòùgha\ùk ^ûjóöiû]ûeYZü _âKéZ iû¦âZûecìf¥ 2.60 eê 2.70 Mâûc¨/iò.iò. ejò[ûGö

aòmû^ \òM«10

@MÁ, 2014

4. cûUòùe [ôaû Qò\âZûe _eòcûYcûUòùe [ôaû aòbò Ü KYòKûe aò^¥ûi ù~_eò ùjC^û

KûjóKò KYòKûMêWÿòK c¤ùe KòQò LûfòiÚû^ ejò~ûGö aòbò Ü KYòKûc¤ùe [ôaû Lûfò iÚû^Kê cûUòùe [ôaû Qò\â ùaûfò Kêjû~ûGöKYòKûe @ûKûe I aò^¥ûiC_ùe Qò\âMêWÿòKe @ûKûe I aò^¥ûi^òbðe Kùeö ù~ùjZê cûUòùe KYòKûMêWÿòK ùKøYiò ^òŸòðÁ_âYûkúùe i{òZ ùjûA ejò^[û«ò, ùZYê Qò\âMêWÿòKe @ûKûebò^Übò^ÜGaõ _eòcûYc¤ bò^Übò^Ü ùjûA[ûGöGjò Qò\âMê òKùeRk I aûdê cògòKeò Kò´û @fMû @fMû ejò_ûe«òö

cûUòùe [ôaû Qò\âMêWÿòKùe _ûYò ejê[ôaûeê cûUòeRk]ûeY I ù~ûMûY gqò Qò\âe @ûKûe I _eòcûY C_ùe^òbðe Kùeö ù~ùjZê cûUòKê ù\Lô Qò\âMYò Zûe _eòcûYiÚòe Keû~ûA_ûeòa ^ûjó, ùi[ô_ûAñ Qò\âe _eòcûYKê gZKWÿûjòi ûaùe _âKûg Keû~ ûG Gaõ _eòcûY c¤ _ùeûlbûaùe ùKùZK iìZâ cû¤cùe _âKûg Keû~ûGö _ùeûl_âYûkúùe _eòcûY ^ò‰ðd Kfûùaùk iÚík iû¦âZû I _âKéZiû¦âZû jòiûaKê ^ò@û~ûGö ùZYê ùMûUòG cûUò ^c ê ûe iÚíkiû¦âZ û Gaõ _âKéZ iû¦âZûKê aòmû^Mûeùe a¥ ûajûeòK(practical) _¡Zòùe ^òeì_Y Keû~ûGö ùijò ^òeì_òZcìf¥Kê a¥ajûe Keò ^òcÜfòLôZ iìZâ cû¤cùe Qò\âZû gZKWÿûbûMùe _âKûg Keû~ûGö

iÚík iû¦âZûx 100_âKéZ iû¦âZû% Qò\â iÚû^ = 1-

C\ûjeY Êeì_, N^ ùi.cò. _âZò 1.56 Mâûc¨ iÚík iû¦âZû I2.65 Mâûc¨ _âKéZ iû¦âZû [ôaû cûUòùe Qò\âe gZKWÿû bûM

iÚík iû¦âZû (1.56)_âKéZ iû¦âZû (2.65)% Qò\â iÚû^ =100 1-

@ûKûe @^ êi ûùe cûUòùe [ôaû Qò\â \êA _âKûeeö(K) @ùK÷gòK Qò\â aû aéjZ¨ Qò\â (non-capillary or macro

pores) (L) ùK÷gòK Qò\â (capillary or micro pores)ö@ùK÷gòK Qò\â @ûKûeùe aWÿ I Gjò Qò\âMêWÿòK RkKê gqbûaùe]eòeLô _ûùe ^ûjóö Kò«ê ùK÷gòK Qò\âMêWÿòK @ù_lûKéZùQûUö cû¤ûKhðY ak iù©ß ùK÷gòK Qò\âùe Rk ejò[ûGö

Gjò Qò\âùe [ôaû RkKê MQe ùPe @ù_lûKéZ @]ôK ak_âùdûM Keò ùgûhò ù^ùf Kò´û aû¿úba^ \ßûeû gêLôMùfùijò iÚû^ aûdê \ßûeû _ì‰ð jêGö cûUòe Rk]ûeY lcZûCbd @ùK÷gòK Gaõ ùK÷gòK Qò\âe _eòcûY C_ùe ^òbðeKùeö aûfò@û cûUòùe @ùK÷gòK Qò\âùagò [ûG ùZYê ùi[ôeê_ûYò gúNâ aûjûeò~ûGö KŸðc cûUòùe ùK÷gòK ùagò[ûG ùZYêùijò cûUòùe ùagò _eòcûYe _ûYò ùagò icd eùjöiû]ûeYZü ù\ûeiû cûUòùe gZKWÿû 50 bûM Qò\â[ûGöùijò Qò\âeê @¡ðûõg ùK÷gòK I @¡ðûõg @ùK÷gòK Qò\âö ùijòcûUòe Rk]ûeY lcZû aûfò@û cûUòVûeê @]ôK Gaõ Kû\ê@ûcûUòVûeê Kc¨ö Gjò _âKûe cûUòùe ejò[ôaû RkKê ijRùeMQe ùPe MâjY Keò @ck aé¡ò Keò_ûùeö

C_ùeûq ùbøZòK MêY (]cð)MêWÿòK cûUòe ÊûiÚ¥Kê_âbûaòZ Kùeö GMêWÿòK a¥ZòZ c¤ @^¥ ùKùZMêWÿòG ùbøZòKMêY @Qò ~ûjûKò ìf @ck _ûAñ c¤ @ûag¥Kö ùi MêYMêWÿòKùjfû cûUòe _eòiâaY (infiltration), Rke _eòaûjòZû(hydraulicconductivity),aû¿úba^(evaporation) AZ¥û\òöKò«ê Gjò ùbøZòK MêYMêWÿòK cûUòùe [ôaû aûfò, _Uê I Kû\ê@@õge _eòcûY, Qò\âe _eòcûY ijòZ IZù_âûZ bûaùeRWÿòZöùZYê Gjò iaêMêYe _eòPûk^û Keû~ûA _ûeòùf cûUòùe_eòiâaYe_eòcûY,cûUòbòZùe Rke_eòaûjòZû I aû¿úba^_âYûkúMêWÿòKùe c¤ C^ÜZò @Yû~ûA _ûeòaö

cûU òe @] ôKû õg ùbøZòK MêYMêW ÿòK a\kûAaûiêaò]ûR^Kö ùZYê iaêùlZâùe ùbøZòK MêYùe _eòa©ð^@Yû~ûA ìf Pûh Keòaû \ßûeû ìfe @ck aé¡ò Keû~òaûiùwiùw cûUòe ÊûiÚ¥ùe C^ÜZò @Yû~ûA_ûeòaöijûdK _êÉK1. RkùiP^ I ^òÃûi^ - WKÖe \ûùcû\e ùfuû, IWÿògû eûR¥

_ûV¥ _êÉK I _âKûg^ iõiÚû, bêaù^gße2. Text Book of Soil Physics - Dr. A.K. Saha & A. Saha,

Kalyain Publisher.

cé©òKû aòmû^ I Kéhò eiûd^ aòbûM,Kéhò cjûaò\¥ûkd, bêaù^gße

11aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

bËþcÞLÆÆ, jÊ_ÐcÑHaÕ Ac JXÏÞhÐ (2)

jÐkÞþ]ç Dceþ`ó\ÞaÑeþ bËþLÆ `õaZ Òl[ö

bËþaÞsÐ_ÑcÐ_*¼ c[Òeþ Ac `ó\ÞaÑeþ bËþ[éLç aÐLWÞ_ `óº¤bþÐN 12 ÒNÐVÞ ÒRÐV aXÏ ÒVÒ•ÆÐ_ÞLç Ò`íVçaÐ aÞaràþ_ÞL bþNï bËþM¨ÆÒeþ aÞbþ¦¼¼Ð bËþ@bþÔ«ÆÆeþeþ _eþcÐcÔÐÃ¤mçþ aÐ `õÐaeþ D`Òeþ bþÐjcÐ_ @ayÐÒeþ eþkÞþ\ÞaÐHkÞþ Ò`íVçNÊXÏÞLeþ jqÐf_ J jÕOià ÒdÐNÊ kÞÜþ @^ÞLÐÕhjc¯ÆÒeþ bËþLÆ_ jó½Þ¤ ÒkþÐB\ÐH¼¼Ð

ÒVÒ•ÆÐ_ÞLç Ò` íVçNÊXÏÞLe þ hÑ[f bþ ÐN LõÒc_ÞcïNÐcÑ ÒkþÐB LõchÓ Drþ©Æ `õÐaeþ c^ÔLÊ @_Ê`õÒahLeÊþRÞ¼¼Ð HkÞþ yÐ_VÞ kÞÜþ ÒkþDRÞ yÞ[ÞyÐ`L h¦ÞÆ jq¯Æ yf[\Ð bËþ$¼ÐV aÞ]eþZÒeþ _Þ´ôÆ[Þ yf¼¼Ð ÒdDÜWÐÒeþ Ò`íVçeþjÑcÐNÊXÏÞL ckþ ÐÒ]hÑ¯ Æ hÞfÐc¨ Æf c^ÔÒe þ eþk ÞþRÞÒjWÐÒeþ aÞLó[Ð¯Æ_ `õLõÞ¯ÆÐ Ò`íVç jÑcÐ [Ëf_ÐÒeþ aókþ[ç@qfLÊ aÔÐ`Þ\ÐH¼¼Ð jcªÆ ÒVÒ•ÆÐ_ÞLç Ò`íVçeþ AbþÔ«ÆÆeÑZ`õ[Þaf Òl[ö eþkÞþRÞ dÐkþÐ `ÒXÏÐhÑ Ò`íVç jkþ `Ðeþ¸¤eÞþLLõÞ¯ÆÐ HaÕ @aÒlèþ _ÞÒl` J _Þ´ôÆ[Þ ÒdÐNÊ jc÷aÒkþÐB\ÐH¼¼Ð bËþ[éLÑ¯Æ Ò`íVç [\Ð hÞfÐc¨ÆfÑ¯Æ Ò`íVçNÊXÏÞLÊM¨Æ aÞM¨ÞÆ[ LeÊþ\ÞaÐ bËþ$¼ÐV J jÕOiÙ[ Òl[öÒeþ OVÊ\ÞaÐjÑcÞ[ bËþLÆ @_Ô ÒdÒL×ZjÞ OVZÐ [Êf_ÐÒeþ aÔÐ`LaÞ`dàÔ¯Æ jó½Þ¤ LeÞþ\ÐH¼¼Ð

jcNõ aÞhèÒeþ OVÊ\ÞaÐ bËþcÞLÆNÊXÏÞL c^ÔeÊþ `õÐ¯Æ90 bþÐN HaÕ jaàaókþ[ç bËþcÞLÆNÊXÏÞL c^ÔeÊþ 81 bþÐN`õÐ¯ Æ 40 kþSÐe þ LÞÒm þÐcÞVe þ Ò]ßOà Ô aÔÐ` Þ eþkÞþ\ÞaÐ@hèM ÊeþÐLó[Ñ¯Æ `õhÐ« ckþÐjÐNeþÑ¯ Æ AÒN ï¯Æ af¯Æ(Pacific ring of fire) c^ÔÒeþ kÞÜþ jÕOVÞ[ ÒkþÐB\ÐH¼¼ÐHkÞþ af¯Æeþ @^ÞLÐÕh bþÐN `õhÐ«ÆÆ Ò`íVçLÊ AawÞ[ LeÞþeþMÞRÞ¼¼Ð @_ÔÐ_Ô Ò`íVçNÊXÏÞLeþ jÑcÐcÐ_*¼Òeþ c^Ô aXÏêþZeþ bËþcÞLÆ jÕOVÞ[ ÒkþÐB\ÐH¼¼Ð H\Þc^ÔeÊþ kÞþcÐf¯Æàà[cÐfÐ @_Ô[c¼¼Ð

ÒjkÞþèÞþ jÐ^ÐeþZ cÐ[öÐeþ bËþcÞLÆ aiàdÐL aÞbÞþ_ï`dàÔÐ¯ÆÒe þ jcNõ aÞhèÒeþ jÕOVÞ[ ÒkþÐB\ÐH¼ ¼Ð HkþÐdÊ¦ÆeþÐ½ö¤eþ LÐmÞþ$¼ÀÙ¤A J AmþÐ²ÆÐ, ÒcµÞÆÒLÐ, NÊAVcÐmþÐ,QÞmÞþ, ÒèÊþ, BÒ¨ÆÐÒ_jÞA, BeþÐ_, `ÐLÞyÐ_, `rÊàþNÐmþeþHÒSÐjà, [ÊLàÑ, _ÊÔSÞmþÔÐ¨Æ , NõÞjç, BVÐmÞþ HaÕ SÐ`Ð_Ò]hÒeþ jÕOVÞ[ ÒkþÐB\ÐH¼¼Ð @ahÔ aÞhèeþ `õÐ¯Æ jcªÆ@qfÒeþ bËþcÞLÆ jÕOVÞ[ ÒkþÐB`ÐÒeþ¼¼ÐbþÐeþ[eþ bËþLÆ `õaZ Òl[ö

Ac bþÐe þ[Ñ¯Æ D`ckþÐÒ]h c^Ô HbþfÞ HLQf_hÑf Ò`íVç D`Òeþ @ayÞ[¼¼Ð bþÐeþ[Ñ¯ Æ Ò`íVçeþDrþeþÒeþ eþkÞþ\ÞaÐ BDÒeþjÑ¯Æ ([Þz[Ñ¯Æ)Ò`íVç jkÞþ[HkþÐeþ jÕOià `õÐ¯Æ 10 ÒLÐVÞ aià `ËÒaà Aeþc÷ ÒkþÐBRÞ,dÐkþÐ HÒa jÊwÐ @aÔÐkþ[ eþkÞþRÞ¼¼Ð HkÞþ Ò`íV ]é¯Æ c^ÔÒeþjÕOià $¼fÒeþ bþÐeþ[Ñ¯Æ Ò`íVç [Þz[ Ò`íVçeþ _ÞcïbþÐNLÊMjÞ dÐB `õaf QÐ` jó½Þ¤ LeÊþRÞ¼¼Ð Dbþ¯Æ Ò`íVçeþ c^ÔbþÐNVÞ jÕOiàS_Þ[ `õLõÞ¯ÆÐ ÒdÐNÊ [Þz[Ñ¯Æ Ò`íVç EwèàNÐcÑÒkþÐB\ÞaÐeÊþ kÞþcÐf¯Æ àà[cÐfÐeþ AaÞbàþÐa OVÞRÞ¼¼Ð HkþÐHL @[Ô«ÆÆ ]Êaàf J jÒcè]_hÑf @qf¼¼Ð HkÞþ @qf

aòmû^ \òM«12

@MÁ, 2014

@[Ô^ÞL bËþLÆ `õaZ¼¼Ð jcNõ kÞþcÐf¯Æ jÒc[ bþÐeþ[eþ`ËÒaàÐrþeþ eþÐSÔNÊXÏÞL HaÕ A¨ÆÐcÐ_J _ÞÒLÐaeþ]éÑ``Ê&¼bþÐeþ[Ñ¯Æ Ò`íVçeþ jÑcÐ«ÆÆÒeþ eþkÞþ\ÞaÐeÊþ bËþcÞLÆ ]ó½Þ¤eÊþ@[Ô«ÆÆ jLõÞ¯Æ eËþÒ` aÞÒaQÞ[ kÊþH¼¼Ð

bþÐeþ[Ñ¯Æ Ò`íVç LõcÐN[ bþÐaÒeþ Drþeþ`Ëaà ]ÞNLÊ@N õje þ Òk þD\ ÞaÐeÊþ [_ê^ÔÒeþ @Ò_L ÒRÐV aXbËþ$¼ÐVcÐ_ jó½Þ¤ ÒkþÐBR Þ¼¼Ð HkÞþ bËþ$¼ÐVN ÊXÞL èþ¸¤e þc^ÔÒeþ jÕdÊ¦Æ¼¼ Ð HkÞþ $¼ÐVNÊX ÞLe þ c^ÔaràþÑ Òl[ öèþ¸¤eþ c^ÔÒeþ ^£ÆÐ aÐ jÕOià ÒdÐNÊ ÒLÒ[L yÐ_ÒeþyÐ_Ñ¯Æ bËþcÞLÆ jÕOVÞ[ ÒkþÐB\ÐH ¼¼Ð bþÐeþ[Ñ¯Æ bËþM¨ÆLÊêÞþ eþMÞ\ÞaÐ bËþ[ÐréÞþL A^Ðeþ aÐ Ò`íVçeþ Drþeþ bþÐNkÞþcÐf¯Æeþ JS_ ]éÐeþÐ @a_cÞ[ ÒkþÐB eþkÞþ\ÞaÐ ÒaÒfÒ`íVçeþ c^ÔbþÐN EwèàNÐcÑ ÒkþÐB ^_Ê j]óh ÒkþÐB `XÏÞRÞ¼¼ÐbþÐeþ[Ñ¯Æ Ò`íVçe þ HkÞþ @qf _c_Ñ¯Æ J arÊàþfÐLÐeþÒkþÐB\ ÞaÐeÊþ Ò`íVç jÕOiàeþ `õbþÐa MÊaç Lcç @_ÊbËþ[ÒkþÐB\ÐH ¼¼Ð Ò[Òa bþÐeþ[Ñ¯Æ Ò`íVç LõcÐN[ bþÐaÒeþ Drþeþ]ÞNLÊ @Nõjeþ ÒkþÐB [Þz[Ñ¯Æ Ò`íVç jkþ _Þe«ÆÆeþ ^LçLÐMÐD\ÞaÐeÊþ bþÐeþ[Ñ¯Æ Ò`íVçÒeþ ÒdDÜ bËþLÆ_ jó½Þ¤ ÒkþDRÞ[ÐkþÐ Ò`íVçeþ ÒLtõbþÐNÒeþ aÞÒhi @_ÊbËþ[ _ÒkþÐB DrþeþJ ]lÞZ bþÐNÒeþ @^ÞL @_ÊbËþ[ ÒkþDRÞ¼¼Ð HkþÐaÔ[Ñ[kÞþc Ðf¯ Æ jkþ AeþajÐNeþ J aÒ= ¼Ð`jÐNeþ ]éÐeþÐbþÐeþ[Ñ¯Æ Ò`íVç D`Òeþ ÒdDÜ `õaf QÏÐ` jó½Þ¤ ÒkþDRÞ[ÐkþÐ Ò]hÒeþ bËþLÆeþ Ah*¼ÐLÊ O_ÑbËþ[ LeÊþRÞ ¼¼Ð

@_Ô`lÒeþ `ËaàeÊþ bþÐeþ[Ñ¯Æ @«ÆÆeþÑ` (Peninsular

India)LÊ bËþcÞLÆ `õaZ Òl[ö eËþÒ` NZÔ LeþÐ_dÐB@Ò`lÐLó[ HL yÞeþ bËþM¨Æ eËþÒ` aÞÒaQ_Ð LeþÐdÐD\ÞmþÐ¼¼ÐHWÐÒeþ jèÁ¤ jÕMÔL jLõÞ¯Æ ÒVÒ•ÆÐ_ ÞLç Òl[ö eþkÞþRÞ,dÐkþÐLÊ `ËaàeÊþ yÞeþ aÐ có[ ÒaÐmÞþ aÞQÏÐeþ LeþÐdÐD\ÞmþÐ¼¼ÐLÞ«ÊÆ HÒa Òj\Þc^ÔeÊþ ÒLÒ[L bËþ$¼ÐV jLõÞ¯Æ ÒkþÐBbËþcÞLÆ jó½Þ¤eþ LÐeþZ ÒkþD\ÞaÐ SZÐ`XÏÞmþÐZÞ¼¼Ð Ò[ÒaHkÞþ @qfÒeþ aÞlÞ©Æ eËþÒ` ÒLÒ[L yÐ_Òeþ @Ò`lÐLó[Lcç bËþLÆ jÕOVÞ[ ÒkþÐB\ÐH¼¼Ð _ÞLV @[Ñ[Òeþ c^ÔccÐ[öÐeþ A«ÆÆÓÒ`íVç bËþLÆ jÕOVÞ[ ÒkþÐBRÞ¼¼Ð D]ÐkþeþZjèeËþ` `¾Þ¤c D`LËfÒeþ ÒLÐ¯ Æ_Ð J QÞ`mþc ç bËþ$¼ÐVÒSÐ_ç, ÒXÏLÐ_ç VöÐ`ç c^ÔÒeþ mÊþ£ÆÐ¯ÞÆ[ mþÐVÊeþ bËþ$¼ÐV

ÒSÐ_ ç, Samþ`Êeþ yÞ[ _cà]Ð-ÒjÐ_ç bËþ$ ¼ÐV ÒSÐ_ç,bþ]öÐQm þcçyÞ[ ÒNÐ]ÐaeþÑ eÞþ$ç¼V ÒSÐ_ç HaÕ aöÐkêþZÑbËþ$¼ÐV ÒSÐ_ç @«ÆÆNà[ aZÐB @qfÒeþ jÕOVÞ[ bËþcÞLÆ`ËaàeÊþ eþkÞþ\ÞaÐ @[ÞlÑZ bËþLÆ `õaZ @qfeþ ^ÐeþZÐLÊHÒa jËÆÀà¤ a]fÐB Ò]BRÞ¼¼ÐbþÐeþ[eþ bËþLÆ `õaZ af¯Æ

D`m•ÆÆ [\ÔLÊ A^Ðeþ LeÞþ 2000 cjÞkþÐÒeþbþÐeþ[Ñ¯Æ bËþ[ÐréÞþL jÒaàlZ jÕyÐeþ bËþÒaßsÐ_ÞLcÐÒ_Ò]heþ HL bËþLÆ af¯Æ cÐ_QÞ[ö (Seismic Zonation

map) `õªÊÆ[ LeÞR«ÞÆ¼¼Ð H\ÞÒeþ ÒSÐ_ç 1eÊþ 5 `dàÔ«ÆÆ@qf ]hàÐdÐB@RÞ¼¼ Ð HkÞþ cÐ_QÞ[ö @_ÊdÐ¯ÆÑ Ò]he þjaàÐ^ÞL bËþLÆ `õbþÐaÞ[ @qf eËþÒ` ]hàÐdÐB\ÞaÐ ÒSÐ_ç-5 ÒkþDRÞ jcNõ kÞþcÐf¯Æ àà[ÐcÐfÐ J NÊSeþÐ[eþ Lo@qf¼¼Ð ÒjkÞþèÞþ ÒSÐ_ç-4 ÒkþDRÞ NÐÒ=¼¯Æ D`[ÔLÐ@qf¼¼Ð HkþÐ ÒSÐ_ç-5LÊ mþÐNÞ eþkÞþ\ÞaÐ @qh ÒdDÜWÐÒeþc^ÔceÊþ aXÏ êþZeþ bËþc ÞL Æ Òkþ ÐB\ÐH¼¼ Ð Ò]heþÒLÒ[L NõªÆ D`[ÔLÐ (Grabens)LÊ ÒSÐ_ç-3 eËþÒ`]hàÐdÐBRÞ¼¼Ð H\ÞÒeþ Ac JXÏÞhÐeþ ckþÐ_]Ñ NõªÆ D`[ÔLÐjÒc[ _cà]Ð-ÒjÐ_ç-]ÐÒcÐ]eþ , ÒNÐ]ÐaeþÑ B[ÔÐ]ÞeþkÞþRÞ¼¼Ð HkÞþ @qfÒeþ có]ÊeÊþ c^Ôc êþZeþ bËþcÞLÆjÕOV Þ[ Òk þÐB\ÐH¼¼ Ð ÒS Ð_ ç-2 eË þÒ` eþkÞ þRÞ NõªÆD`[ÔLÐNÊXÏÞLe þ Q[Ê`àÐhèà ÒOeÞþ eþkÞþ\ÞaÐ @qf¼¼Ð HkÞþ@qfÒeþ có]Ê bËþcÞLÆ @_ÊbËþ[ ÒkþÐB\ÐH¼¼Ð ÒSÐ_ç-1bþÐeþ[Ñ¯Æ @«ÆÆe þÑèþ ÒLÒ[L _Þaór þ yÐ_cÐ_*¼ÒeþeþkÞþRÞ¼¼Ð HkÞþ @qfcÐ_*¼Òeþ @[ÞlÑZ bËþLÆ ÒkþÐB`ÐÒeþ¼¼ÐJXÏÞhÐeþ bËþLÆ `õaZ[Ð

Ac JXÏÞhÐ bþÐeþ[Ñ¯Æ @«ÆÆeþÑèþ Drþeþ`Ëaà bþÐNeþHL @Õh @ÒV¼¼Ð JXÏÞhÐeþ aÞbÞþ_ï yÐ_Òeþ jc¯Æ jc¯ÆÒeþcó]ÊeÊþ c^Ôc êþZeþ bËþcÞLÆ @_ÊbËþ[ ÒkþÐB\ÐH ¼¼Ð @ahÔ`ËaàeÊþ HWÐÒeþ ÒL×ZjÞ aXêþZeþ bËþcÞLÆ ÒkþÐB\ÞaÐeþ_SÞeþ _ÐkÞÜþ¼¼Ð bþÐeþ[eþ bËþLÆ ÒSÐ_ç cÐ_QÞ[ö @_ÊdÐ¯ÆÑAc JXÏÞh Ð ÒSÐ_ç- 1, 2 J 3 c^ÔÒeþ @ayÞ[¼¼ÐckþÐ_]Ñ NõÐÒa_ç @qf jÒc[ jcNõ D`L Ëfar àþÑ@qfLÊ ÒSÐ_ç-3 eËþÒ` QÞkïþV LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð HkÞþ Òl[öÒeþ

13aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

bËþcÞLÆ eÞþQeçþ Ò²ÆmþçÒeþ jaàÐ^ÞL 5.9 `dàÔ«Æ ÒkþÐB`ÐÒeþÒaÐmÞþ ALf_ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð HZÊ HkÞþ @qf c^Ôc `õaZ@qf eËþÒ` aÞÒaQÞ[ kÊþH¼¼Ð @\àÐ[ç HWÐÒeþ bËþcÞLÆ ÒkþÒmþjcÒª Æ @_Êbþa LeÞþ `Ðe ÞþÒa¼ ¼Ð Oeþe þ TþeþLÐ LaÐVÒ]ÐkþmÞ þ dÞa HaÕ ÒaÒfÒaÒf LÐxÒeþ $¼ÐV c^ÔÒ]MÐÒ]B `ÐÒe¼¼Ð HkþÐaÔ[Ñ[ JXÏÞhÐ HL D`LËfaràþÑeþÐSÔ ÒkþÐB\ÞaÐeÊþ HWÐÒeþ jÊ_ÐcÑeþ jc÷Ða_ÐLÊ c^ÔAÒ]× HXÏÐB ]ÞAdÐB _`ÐÒe¼¼ÐJXÏÞhÐeþ bËþLÆ `õaZ Òl[ö

bËþcÞLÆ ]ó½Þ¤eÊþ Ac JXÞhÐÒeþ c^Ô ÒLÒ[L ]ËaàfÒl[ö eþkÞþRÞ¼¼Ð [_ê^ÔeÊþ ÒLÒ[L bËþ$¼ÐV bËþNbàþeþ @bþÔ«ÆÆeþ`dàÔ«ÆÆ èÞ þaÔÐ©¼¼Ð JXÞh Ðeþ `õcÊM bËþ$¼ÐV c^ÔÒeþckþÐ_]Ñ J aöÐkêþZÑ bËþ$¼ÐV @_Ô[c¼¼Ð HkÞþ bËþ$¼ÐV]é¯ÆjcÐ«ÆÆeþÐfÒeþ Drþeþ`¾Þ¤c-]lÞZ`Ëaà ]ÞNLÊ aÞªóÆ[ ÒkþÐBeþkÞþRÞ¼¼Ð HkþÐ jcèmþ`Êe þ-TþÐeþjÊNÊXÏÐWÐe Êþ Aeþc÷ ÒkþÐBÒa×w-[ÐfÒQeþ Ò]B bÊþaÒ_hèeþ-VÐ=¼ÑÒQ×]éÐeþ `dàÔ«ÆÆaÞªÆÐeÞþ[ ÒkþÐB [öÞÒLÐZbËþcÞ c^ÔÒeþ LõÒc mÊþQÞ dÐBRÞ¼¼ÐHkÞþ bËþ$¼ÐV ]é¯Æeþ c^ÔaràþÑ Òl[ö HL NõªÆ D`[ÔLÐÒeþèÞþZ[ ÒkþÐBRÞ¼¼Ð HkþÐeþ `õy `õÐ¯Æ 80-100 LÞ.cÞ.¼¼ÐN¨ Æg Ð_ Ð dÊ NÒeþ Hk Þþ Nõ ªÆ D`[ÔLÐ c^ ÔÒeþÒLÐBmþÐ`\eþdÊ¦Æ ªÆeþÑ¯Æ hÞfÐ @alÞ©Æ ÒkþÐB eþkÞþRÞ¼¼ÐHkÞþ NõªÆ D`[ÔLÐe þ Drþeþ`Ëaà `ÐhèàÒe `ËaàbþÐeþ[Ñ¯ÆLõÐV_ç eþkÞþ\ÞaÐ ÒaÒf ]lÞZ`¾ Þ¤c bþÐNÒe þ `ËaàOÐV`õªÆeþcÐfÐ eþkÞþRÞ¼¼Ð `Ëaà bþÐeþ[Ñ¯Æ LõÐV_ç c^ÔÒeþ AÒNï¯Æ-ªÆeþ Ñ¯Æ Òmþ ×kþ^ Ð[Êd Ê¦Æ hÞfÐ Òl[ ö eþkÞ þ\ÞaÐ ÒaÒfÒjWÐÒeþ NõÐ_ÐBVç hÞfÐeþ aÔÐ`L @«ÆÆÒaàh OVÞ@RÞ¼¼Ð@_Ô`lÒeþ `ËaàOÐV `õªÆeþcÐfÐ HL Qf_hÑf `pÑ(mobile belt) eËþÒ` eþkÞþRÞ¼¼Ð HkþÐ ªÆeþÑ¯Æ-eËþ`Ð«ÆÆeÞþ[ hÞfÐ]éÐeþÐ NWÞ[¼¼Ð @[Ñ[Òeþ @[Ô^ÞL mþcèQÐ` ÒdÐNÊ HkþÐbþ=Þ¼f @ayÐÒeþ eþkÞþRÞ¼¼Ð `ËaàOÐV hÞfÐeþ `¾Þ¤c J Drþeþ`ÐhèàÒeþ eþkÞþRÞ ÒLtõb þÐeþ[Ñ¯Æ LõÐV_ç ¼¼Ð eþÐSÔeþ c^ÔbþÐNÒe þ `ËaàOÐV J Òmþ×kþ^Ð[ÊdÊ¦Æ hÞfÐ Òl[ö ]é¯ÆeþjÕÒdÐN yf @[Ô«ÆÆ jÕOiÙ[ J ]Êaàf¼¼Ð `ËaàOÐV jÑcÐ«ÆÆbËþ$¼ÐVcÐmþLÐ_NÞeÞþWÐeÊþ S¯Æ`Êe-bþaÐ_Ñ`ÐVZÐ-amþÐ=Þ¼eþÒ]B ÒjÐ_` Êeþ `dàÔ«ÆÆ dÐB ckþÐ_]Ñ bËþ$¼ÐV jkÞþ[

cÞhÞ\ÞaÐ ÒaÒf @_Ô HL bËþ$¼ÐV eþÐ¯ÆNXÏÐWÐeÊþ jcèmþ`Êeþ`dàÔ«Æ dÐBRÞ¼¼Ð ÒjkÞþèÞþ D`LËf bËþ$¼ÐV `ÐeþÐ]éÑ`-QÞmÞþLÐ-aÞhÐMÐ`ÐVZÐ c^ÔÒeþ HaÕ Drþeþ`Ëa à JXÏÞhÐjÑcÐ«Æ Æ bËþ$¼ÐV aÐe Þþ`]Ð-aÐÒmþh èe-aÒ=¼Ð`jÐNeþc^ÔÒeþ eþkÞþRÞ¼¼Ð HkþÐaÔ[Ñ[ eþÐSÔÒeþ @jÕMÔ ÒRÐV aXÏbËþ$¼ÐVNÊXÏÞL c^Ô eþkÞþRÞ¼¼Ð @[Ñ[Òeþ ckþÐÒ]hÑ¯Æ aÞQÊÔ[ÞLÐfÒeþ eþÐSÔeþ AbþÔ«ÆÆeþÑZ bþÐNÒeþ jcÊ]ö[VLÊjcÐ«ÆÆeþLeÞþ HLÐ^ÞL aÞªóÆ[ bËþ$¼ÐVeþ jó½Þ¤ ÒkþÐB@RÞ¼¼Ð eþÐSÔeþAbþÔ«ÆÆeþÑZ J D`LËfaràþÑ @qfÒeþ HbþfÞ @Ò_L `õcÊMbËþ$¼ÐV jcÐ«ÆÆeþÐfÒeþ eþkÞþRÞ¼¼Ð AbþÔ«ÆÆeþÑZ @qfÒeþ jó½Þ¤ÒkþÐB\ÞaÐ ÒLÒ[L bËþ$¼ ÐVÒeþ [©Æ`ÐZÞ J @VöÞ bþfÞD»¤¤`õjõaZeþ D`ùrÞþ OVÞRÞ¼¼Ð HkÞþ bËþ$¼ÐVNÊXÞL @]ÔÐa^ÞjLõÞ¯Æ eþkÞþ\ÞaÐ @_ÊcÐ_ LeþÐdÐH¼¼Ð AD ÒLÒ[L jcÐ«ÆÆeþbËþ$¼ÐV ÒdÐNÊ D`LËfaràþÑ JXÞhÐeþ ÒQ×]éÐeþ-LVLWÐÒeþLWÞ_ hÞf ÐhdÔÐ `õÐ¯Æ 500 cÞVeþ Nbþ ÑeþLÊ Nõª ÆÒkþÐB\ÞaÐ ÒaÒf `Þ`Þm ÞþWÐÒeþ LWÞ_ hÞfÐhdÔÐ `õÐ¯Æ1500 cÞVeþ NbþÑeþLÊ NõªÆ ÒkþÐBRÞ¼¼Ð ÒjkÞþèÞþ Qt_`ÊeþJ ÒNÐ`WÐÒeþ HkþÐ `õÐ¯Æ 2500 cÞVeþ _ÞcïLÊ HaÕ `ÊeþÑJ ÒLÐZÐLàWÐÒeþ LWÞ_ hÞfÐ hdÔÐ `õÐ¯Æ 2000 cÞVeþ`dàÔ«ÆÆ _ÞcïNõªÆ ÒkþÐB eþkÞþRÞ¼¼Ð H[]çaÔ[Ñ[ bÊþaÒ_hèeþ-_eþÐS @qf HLÐ^ÞL bËþ$¼ÐV ]éÐeþÐ èÞþÒa½Þ¤[ ÒkþÐBHL bËþ$¼ÐVakÊþf ÒSÐ_Òeþ èÞþZ[ ÒkþÐBRÞ¼¼ÐJXÏÞhÐÒeþ @_ÊbËþ[ bËþcÞLÆ

JXÏÞhÐeþ ÒdDÜ ÒLÒ[L yÐ_Òeþ `ËaàeÊþ jÕOVÞ[bËþcÞLÆeþ _ÐbÞþÒLtõ WÐa LeþÐdÐBRÞ ÒjNÊXÏÞL ÒkþmþÐ,N& ¼Ð c 25 .2 .1860; S* Þ¼A (ÒMÐwà Ð SÞmî þÐ )27 .7 .188 3, 1.9 .1885 J 2.5 .188 6;aÐ]Ðc`ÐkþÐXÏ (c¯ËÆe þbþ&¼ SÞmîþÐ) 1979; $Ê¼mþaÐZÑ14 .1 0.19 82 ; Òe þ= ¼Ð mÞ þ (@ _ÊNÊ f SÞ mî þÐ )14.10.1982 J 11.8.1995; [ÐfÒQeþ (@_ÊNÊfSÞ mî þÐ ) 19 .1 .1 986, 1. 11 .1 993 J18 .9 .200 5; aZ ÐB (j ÊteþNX Ï SÞ mî þÐ )27.3.1995; eþÐ¯ÆNXÏÐ 26.5.1995; jÊteþNXÏ12.6.2001; aÐmÊþNÜÐ (ÒMÐwàÐ SÞmîþÐ) 10.2.2006HaÕ QLõêþ`Êeþ (ÒLtÊTþeþ SÞmîþÐ) 5.11.2011¼¼Ð

aòmû^ \òM«14

@MÁ, 2014

ÒjkÞþèÞþ Ac eþÐSÔÒeþ aÞbÞþ_ï jc¯ÆÒeþ bËþLÆ_@_ Êb Ëþ [ Òk þÐ B\ Þa Ð yÐ _N ÊX ÏÞ L Òk þm þÐ N& ¼Ð c29.6.1837; LVL 1858; eþÐDeþÒLmþÐ 1. 11.1958; Dr þe þ JX Þh Ð 8.5.1963; Òa ×weþ ÐS12.5.1963; LVL-bÊþaÒ_hèeþ 21.11.1993;aökêþ`Êeþ 24. 11. 1993; ÒLtÊTþeþ-aÐeÞþ`]Ð 22.6. 1995; ÒLÐeþÐ`ÊV J aÐÒmþhèeþ 29. 1. 2001;ÒcÐk þ_Ð (NS`[Þ SÞmîþ Ð) 20.9.2002; Q ÊÆA(ÒLt ÊT þe þ SÞmî þÐ ) 16 .11.2002; jÊte þNXÏ-ÒLtÊ Tþeþ -a Ðe Þþ `] Ð 22 .6 .1 995; mþM_ `Êeþ(TþÐeþjÊNÊXÏÐ SÞmîþÐ) 24.12.2003; NZÞA (_¯ÆÐNXÏSÞmî þÐ) 8.4.2004; ÒNÐ`Ðf`Êeþ- bÊ þaÒ_h èe þ-aÐÒmþh èeþ 26.12.2004; Òbþ ÐNe þÐB (aÐÒmþhèeþSÞmî þÐ ) 1.1.2005; NÊZÊ`Êeþ (e þÐ¯ÆNX ÏÐ SÞmî þÐ)24.7.2005 HaÕ ÒXe þÐaÞhÞ (dÐS`Êe þ SÞmî þÐ) JaÐmÞþA`Ðf (aÐÒmþhèeþ SÞmîþÐ) 9.10.2005¼¼Ð

`ËaàeÊþ aÒ=¼Ð`jÐNe þ NbàþÒeþ c^Ô @Ò_L \eþbËþcÞLÆeþ _ÐbÞþÒLtõ WÐa LeþÐd¼¼ÐBRÞ¼¼Ð H\Þc^ÔeÊþ 1881cjÞkþÐ XÏÞÒjcèeþ 31 [ÐeÞþMÒeþ HL bËþLÆS_Þ[ jÊ_ÐcÞjÕOVÞ[ ÒkþÐB JXÏÞhÐeþ D`LËfLÊ jÐcÐ_Ô `õbþÐaÞ[LeÞþ\ÞmþÐ¼¼Ð HkþÐaÔ[Ñ[aÒ=¼Ð`jÐNeþ c^ÔÒeþ @_Ô ]ÊBVÞDÒmîþMÒdÐNÔ bËþLÆ ÒkþmþÐ, bÊþaÒ_hèeþWÐeÊþ d\ÐLõÒc196.2 LÞ.c Þ. J 252.2 LÞ.c Þ. ]ËeþÒeþ jÕOVÞ[ÒkþÐB\ÞaÐ 8.4.1982 J 1.7.1985 [ÐeÞþM ]Þ_eþbËþL¼¼Ð HkÞþ bËþLÆ ]é¯Æeþ cÐ[öÐ eÞþQeþ Ò²ÆmþçÒeþ 5.5eþkÞþ\Þm þÐ¼¼Ð aÒ=¼Ð`jÐNe þ hdÔÐÒeþ jÕOVÞ[ j]Ô[cbËþcÞLÆ (2014 cB 21) H`dàÔ«Æ @_ÊbËþ[ jcªÆbËþcÞLÆ c^ÔeÊþ HkþÐ [Ñaö[eþ \ÞmþÐ¼¼Ð kþÐB]eþÐaÐ]yÞ[bþÐeþ[Ñ¯Æ SÐ[Ñ¯Æ jÐcÊ]öÞL jËQ_Ð ÒjaÐ ÒLtõ (INCOIS)]éÐeþÐ HkÞþ bËþLÆ_eþ cÐ[öÐ eÞþQeçþ Ò²ÆmþçÒeþ 5.8 \ÞaÐALf_ LeþÐdÐBRÞ (bÊþaÒ_hèeþ `ÐZÞ`ÐN ÒLtõ ]éÐeþÐ6.0 ALf_ LeþÐdÐBRÞ)¼¼Ð bÊþaÒ_hèeþWÐeÊþ `õÐ¯Æ 310LÞ.cÞ.]Ëeþ ]lÞZ`Ëaà ]ÞNÒeþ aÒ=¼Ð`jÐNeþ hdÔÐeþ `õÐ¯Æ10 LÞ.cÞ. NbþÑeþ[ÐÒeþ HkÞþ bËþLÆeþ _ÐbÞþÒLtõ jÕOVÞ[

ÒkþÐB\ÞmþÐ¼¼Ð HkÞþ bËþLÆeþ `õbþÐa jcNõ JXÏÞhÐ jÒc[Ò]heþ @_Ô bþÐN d\Ð `¾Þ¤ca=¼, TþÐXÏM¨Æ, aÞkþÐeþ,R[ÞhNXÏ, c^Ô`õÒ]h, ]ÞmîþÑ, [ÐcÞmþ_ÐXÊ J Auõ`õÒ]h`dàÔ«Æ c^Ô @_ÊbËþ[ ÒkþÐBRÞ¼¼Ð Ò[Òa HkþÐ HL c^Ôc[Ñaö[Ð aÞhÞ½¤ bËþLÆ ÒkþÐB\ÞaÐeÊþ ÒL×ZjÞ aXÏêþZeþl¯Æl[Þ OVÞ_ÐkÞÜþ¼¼ÐJXÏÞhÐÒeþ jÊ_ÐcÑ Ah*¼Ð

N[ 2004 cjÞkþÐ XÏÞÒjcèe þ 26Òeþ jÕOVÞ[`õf¯Æ*¼eþÑ jÊ_ÐcÑeþ `õbþÐa bËþLÆeþ _ÐbÞþÒLtõWÐeÊþ `õÐ¯Æ2eÊþ 3 kþSÐeþ LÞ.cÞ. ]ËeþÒeþ eþkÞþ\ÞaÐ D`L ËfaràþÑÒ]hNÊXÏÞLÒeþ aÔÐ`L l[Þ OVÐB\ÞÒmþ c^Ô [ÐWÊÜ Lcç]Ëeþ[éÒeþ \ÞaÐ Drþeþ aÒ=¼Ð`jÐNeþ D`LËfaràþÑ JXÏÞhÐ,`¾Þ¤ca=¼ J a=¼fÐÒ]hÒeþ HkþÐeþ ÒL×ZjÞ `õbþÐa `XÏÞ_\ÞmþÐ¼¼Ð aÞÒhiscÐ_*¼ c[Òeþ HkÞþ jÐcÊ]öÞL bËþLÆeþ`õbþÐa `Ëaà-`¾Þ¤c ]ÞNL Ê aÞªÆÐe Þþ[ ÒkþÐB\ÞaÐ ÒaÒfDrþeþ-]lÞZ ]ÞNLÊ @_ÊbËþ[ ÒkþÐB _\ÞmþÐ¼¼Ð LÐeþZ D¦ÆbËþLÆ Drþeþ-]lÞZ ]ÞNLÊ `õjÐeÞþ[ HL ]Ëaàf Òl[öÒeþjÕOVÞ[ ÒkþÐB\Þmþ Ð, Ò[ZÊ [Ð'eþ `õbþÐa `Ëaà-`¾Þ¤cLÊjÕ`õjÐe Þþ[ ÒkþmþÐ ¼¼Ð ÒLÒ[L aÞÒhis*¼ c[Òeþ Ac`Ëaà D`LËfÒeþ ÒdDÜ bËþLÆS_Þ[ jÊ_ÐcÑeþ Ah*¼ ÐeþkÞ þRÞ, [Ð'e þ _Ðb ÞþÒLt õ d]Þ a=¼fÐ Ò]he þ QÏÞpN&¼D`LËf jcÊ]öÒe þ ÒLtõÑbË þ[ kÊþH, Ò[Òa dÐB HbþfÞjc÷Ða_Ð eþkÞþRÞ¼¼Ð jÊcÐ[öÐ bËþLÆ _ÐbÞþÒLtõeþ `õÐ¯Æ 90XÞNõÑ ÒLÐZÒeþ hõÑmþ*¼Ð J ]lÞZ bþÐeþ[ `XÏÞ\ÞaÐeÊþ HaÕjcÊ]ö NbàþÒeþ bËþ$¼ÐV ÒeþMÐ Drþeþ-Drþeþ`¾ Þ¤c ]ÞNAXÏLÊ eþkÞþ\ÞaÐeÊþ bËþLÆS_Þ[ jÊ_ÐcÑeþ `õ[Ôl `õbþÐaaÞÒhi bþÐÒa hõÑmþ*¼Ð J [ÐcÞmþ_ÐXÊ D`Òeþ kÞÜþ `XÏÞ\ÞmþÐ¼¼ÐÒjkÞþèÞþ aÐ=¼çmþÐÒ]heþ QÞpN&¼ HaÕ cÞAÜcÐeþ Ò]heþ@LÔÐaç c^ÔaràþÑ D`LËf jcÊ]ö Nbàþeþ bËþLÆ`õaZ @qfjkþ jcÐ«ÆÆeþ bþÐÒa eþkÞþRÞAc JXÏÞhÐ¼¼Ð Ò[Òa [\ÔÐbÞþs*¼c[ @_ÊdÐ¯ÆÑ HbþfÞ ckþÐaÞ`dàÔ¯Æeþ `Ê_eþÐaórÞþ (B_$¼XàÒ`íVç ÒLíÐSe çþ Òbþ•Æeþ @_ÊdÐ¯ÆÑ) 100eÊþ 200 aiàc^ÔÒeþ ÒkþaÐeþ jc÷Ða_Ð _ÐkÞÜþ¼¼Ð @ahÔ HkþÐeþ jWÞLç`ËaàÐ_ÊcÐ_ LeþÐdÞaÐ jc÷a _ÊÒkþÜ¼¼Ð

15aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

bËþcÞLÆeþ `ËaàÐ_ÊcÐ_bËþcÞLÆ jÕOVÞ[ ÒkþaÐ yÐ_ J LÐfeþ `ËaàÐ_ÊcÐ_

`ÐB Ü @Ò_L `õL Ðeþ `w[ Þ D¡þÐaÞ[ Òkþ ÐBR Þ¼¼ Ð LÞ«Ê ÆbËþLÆaÞsÐ_ÑcÐ_*¼ NÒaiZÐ ]ÞNÒe þ @¢ÆÐ«ÆÆ èÞþhõcjÒ[é aÞsÐ_ j®¤[ ÒL×ZjÞ bËþcÞLÆeþ _Þ~Ù½¤ cÐj LÞcèÐ[Þ\Þeþ `ËaàÐ_ÊcÐ_ H`dàÔ«ÆÆ jc÷a ÒkþÐB `ÐeÞþ _ÐkÞÜþ¼¼Ð @ahÔDrþc eËþÒ` aÊTþÐ `XÏÞ\ÞaÐ ÒL×ZjÞ bËþ$¼ÐV Òl[öÒeþ ANÐcÑÒLB ]huÞ c^ÔÒeþ aÞ]eþZeþ jc÷Ða_Ð eþkÞþRÞ [ÐkþÐALf_ LeþÐdÐB `ÐÒe¼¼Ð HÒa bËþcÞLÆeþ j[Là jËQ_Ð`w[Þeþ c^Ô aÞLÐh LeþÐdÐB `ÐeÞþRÞ, d]éÐeþÐ AqfÞLªÆeþÒeþ bËþc ÞLÆ jÕOV Þ[ ÒkþaÐ jcèuÞ[ `õÐL çjËQ_ÐcÞfÞdÐB\ÐH ¼¼Ð LÞ«ÊÆ D¦Æ `w[Þeþ jÑcÐ bÞþ[Òeþ bËþ`óº¤aÞQf_ `ËaàeÊþ ÒmþÐÒL jÊeþlÞ[ yÐ_Òeþ Ahõ¯Æ Ò_aÐ`ËaàeÊþ kÞÜþ bËþcÞLÆeþ `õbþÐa @_ÊbËþ[ ÒkþÐB dÐB\ÐH¼¼Ð

@_Ô`lÒeþ bËþLÆS_Þ[ jÊ_ÐcÑeþ ANÊA j[LàjËQÏ_Ð dÒ\½¤ `ËaàeÊþ ]ÞAdÐB`ÐeÊþRÞ ¼¼Ð HÒa jcNõ aÞhèÒeþjÊ_ÐcÑ jcèuÞ[ j[Là jËQÏ_Ð _ÞcÒ«ÆÆ [ÞÒ_ÐVÞ jÞ½¤cçLÐdàÔLÐeþÑ LeþÐdÐDRÞ¼¼Ð `õ\cVÞ `õhÐ«Æ ckþÐjÐNeþ jÊ_ÐcÑj[Là ÒLt õ kþÐg ÐB ]éÑèþ kþÒ_ ÐmÊ þmÊ þWÐÒeþ yÐ`_LeþÐdÐBRÞ, ÒdDÜWÐeÊþ jcNõ `õhÐ«Æ ckþÐjÐNeþÒeþ ]ËeþÐ«ÆÆ@qfeþ jÊ_ÐcÑ jÆLÙ[ j[Là jËQÏ_Ð ]ÞAdÐB`ÐÒeþ¼¼Ð]éÞ[Ñ Æ aókþ[ç `õZÐfÑÒeþ `ÐqÒNÐVÞ AqfÞL j[Là jËQ_Ð`w[Þ eþkÞþRÞ¼¼Ð H\Þc ÔeÊþ ]ÊBVÞ dÊ¦ÆeþÐ½ö¤ AÒceÞþLÐÒeþHaÕÒNÐVÞH ÒmþMÐHÜ SÐ`Ð_, FiÞA J Ò$õ¼q `mÞþÒ_jÞAÒeþ@ayÐ`Þ[ ÒkþÐB@RÞ¼¼Ð [ó[Ñ¯ÆVÞ yÐ_Ñ¯Æ j[LàLÐeþÑ `w[ÞeËþÒ` QÏÞmÞþ J SÐ`Ð_ WÐÒeþ yÐ`_ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð HkþÐaÔ[Ñ[XÊmÊþ\ç, cÞ_ç, Jeçþ, Ò`ÐVàmþÔÐ¨ Æ, _ÊÔSÞmþÔÐ¨Æ, `ÐLÞyÐ_,_ÊÔ aöÞÒV_ç J ÒamþS ÞA_ç LÒ=¼Ð Òeþ _Ë[_ _ÞeþÑlZÒLtõcÐ_ yÐ`_ LeþÐdÐBRÞ¼¼Ð H èÞþÒ`õlÑÒe þ bþÐeþ[jeþLÐeþ c^Ô hõÑmþ*¼Ð jkÞþ[ cÞhÞ HL jÊ_ÐcÑ j[LàjËQÏ_Ð ÒLtõ kþÐB]eþÐaÐ]WÐÒeþ `õ[Þº¤Ð LeÞþR«ÞÆ¼¼Ð`Ëaà`õªÊÆ[Þ

ÒL×ZjÞ bËþcÞLÆe þ `ËaàÐ_Êc Ð_ LeÞþaÐ H`dàÔ«ÆÆjc÷a ÒkþÐB `ÐeÞþ_ÐkÞÜþ¼¼Ð LÞcèÐ HbþfÞ `õÐLó[ÞL ^èÕj mþÑfÐLÊ

AÒ]× A¯Ærþ c^Ô LeÞþ Òkþa _ÐkÞÜþ¼¼Ð LÞ«ÊÆ `õ¯ÆÐj LÒmþl¯Æl[ Þeþ èÞþcÐZLÊ kõþÐj LeþÐdÐB `ÐeÞþa¼¼Ð LÐeþZbËþcÞLÆ cZÞi cÐÒeþ _ÐkÞÜþ, HkþÐ]éÐeþÐ Oeþ]éÐeþ bþÐ=Þ¼dÐHHaÕ cZÞicÐÒ_ Oeþ bÞþ[Òe þ eþkÊþ\ÞaÐeÊþ có[ÊÔcÊMÒeþ`XÏÞ\Ð«ÆÞÆ¼¼Ð HZÊ bËþcÞLÆeÊþ arÙþaÐLÊ ÒkþÒmþ [Ñaö[eþ LÆ_jkÞþ`ÐeÊþ\ÞaÐ Oeþ [ÞAeÞþ LeÞþ eþkÞþaÐ Òhõ¯Æ²Æeþ¼¼Ð

bËþcÞLÆ ÒmþÐLcÐ_*Ê¼ jÐ^ÐeþZ bþÐÒa bþÑ[[öªÆLeÞ þ\ÐH ¼¼Ð HkÞþ jc¯Æ Òeþ jÒ=¼jÒ=¼ Oeþ aÐkþ ÐeþLÊÒ]×XÏÞdÞaÐ @_ÊQÞ[ç¼¼Ð LÐeþZþ ÒLÐWÐ Dèþ ckþmþÐeÊþ akÊþJS_ÞA SÞ_Þi eþÐªÆÐ DèþLÊ `XÏÞ`ÐÒe¼¼Ð Ò[ZÊ `õ\ÒccÐ_j ÞL yÞeþ[ Ð eþlÐ LeÞ þ _Þeþ Ð`rþ Ð jkþL ÐÒeþ OeÊþaÐkÐþeþLÊ QÐmÞþdÞaÐ DQÞ[ç¼¼Ð OeÊþ aÐkþÐeÞþ dÞaÐLÊ d]Þ jc¯Æ_cÞÒf, Ò[Òa ÒLÐWeþÑeþ ÒL×ZjÞ HL ÒLÐZÒeþ ÒVaÊmçþLÞcèÐ MV [Òf Ahõ¯Æ Ò_Òm þ SÑa_ aqÐB Òkþa¼ ¼ÐH\Þ`ÐBÜ S_jÐ^ÐeþZ*¼ c^ÔÒeþ jÒQ[_[Ð jó½Þ¤ D`ÒeþNÊeÊþ[é ]ÞAdÞaÐ AahÔL¼¼ÐD`jÕkþÐeþ

bþaÞiÔ[Òeþ jcªÆ jÒcè]_hÑf Òl[ö NÊXÞLÒeþbËþLÆ_eþ _ÑeþaoÞ_ï bËþ[ÐréÞþL @_Ê^ÔÐ_eþ AahÔL[ÐeþkÞþRÞ¼¼Ð @«ÆÆ[Ó`Òl ÒLÒ[L `õcÊM bËþ$¼ÐV j_ïÞLVÒeþ`õ[ÞºÞ¤[ jkþeþ J NõÐcÐqfÒeþ ÒL×ZjÞ aókþ[ç _ÞcàÐZÒdÐS_Ð LÐdàÔLÐeþÑ LeþÐdÞaÐ `ËaàeÊþ H\Þ`õ[Þ aÞÒhi ^ÔÐ_]ÞAdÞaÐAahÔL¼¼Ð HkþÐaÔ[Ñ[ ÒdÒL×ZjÞ jÊ_ÐcÑS_Þ[`õÐLó[ÞL aÞ`dàÔ¯ÆLÊ `õ[Þkþ[ LeÞþaÐ _ÞcÒ«ÆÆ eþÐSÔeþ jcNõD`LËfÒeþ aÔÐ`L Òk«ÆÆÐf J TþÐDÜaZ jó½Þ¤ LeþÐdÞaÐD`LÐeþ Ñ jÐaÔªÆ Òk þa ¼¼ Ð jÒaàÐ è Þþ je þLÐe þÑ JÒajeþLÐeþ Ñ ªÆeþ Òeþ c^Ô S_jÐ^ÐeþZ* Ê¼ `õÐLó[ÞL]ÊaÙ`ÐL LÐfÒe þ èÞþyÞ[ÞLÊ cÊLÐaÞmþÐ LeÞþaÐ _ÞcÒ«Æ Æ`õhÞlÞ[ LeþÐdÞaÐ aÞÒ^¯Æ¼¼Ð

aeÞþº¤ bËþÒaßsÐ_ÞL (@ajeþ õÐ©Æ), bþÐeþ[Ñ¯Æ bËþ[ÐréÞþLjÒaàlZ

130, HLÐcõaÞkþÐeþ, bÊþaÒ_hèeþ-751 015ÒcÐaÐBmçþ - 9439201911

B-Òcmçþ : [email protected]

aòmû^ \òM«16

@MÁ, 2014

@ûKðòùcWòi¨ ^òdceKûfò I @ûRò

WKÖe ^òLôkû^¦ _ûYòMâûjúUuûUòG ù\ùf Zò^ò jRûe Uuûe iê^û còkòaö GcòZò

GK iêù~ûM _ûAùf @ûùc ^ò½d jûZQWÿû Keòaû ^ûjóö@ag¥ ùKjòùKjò iù¦j _âKU Keò _âgÜ CVûA _ûe«ò :iZùe Uuûe cìf¥ AZ¥aieùe GùZ aXÿòMfû Kò ? Kò´û@^¥ ùKjò Pò«û Keò_ûe«ò : iê^ûe ùNûe @acìf¥ûd^ùjûAMfû Kò ? cûZâ GA bòZeê ùKCñUò c¤ VòK¨ ^êùjñö@ûc cêŠùMûkcûkò@û ùjûA ~ûA[ôaû ùaùk @ûKòðùcWòi¨ÊMðùe [ûA C\ä òMÜ ùjûA_ûe«ò : ""cê ñ CfMÜ ùjûAeûReûÉûùe ù~còZò GK Cnûa^ Keò @û^¦ùe @ûcôjeûùjûA ù\øWÿò[ôfò, Zûjû ~[û[ð ^êùjñ Kò ? ùcû _âZòKâòdû ^òjûZò@cìkK I jûi¥ûÆ\ [ôfû Kò ?''

@ûKòðùcWòi¨ (Lâú._ì. 287-212) iòiòfòe iòeûKê¥i¨Vûùe R^à MâjY Keò[ôùfö ùi RùY aòL¥ûZ MYòZm,_\û[ðaòmû^ú I CnûaK [ôùfö [ùe ùiVûKûe icâûUü\ßûeû aeû\ \ò@û~ûA[ôaû iê^û cêKêUe gê¡Zû _eúlû Keòaû_ûAñ Zûu C_ùe \ûdòZß ^¥É KeûMfûö ùZùa ^òùŸðg\ò@û~ûA[ôfûù~ cêKêUKê Zekû~òa ^ûjó Zûjû @lZ ejòaöPò« ûcMÜ ùjûA Mû] ê@û KêŠùe iÜû^ Keê[ôaû ùaùk@ûKòðùcWÿòi¨ @ûKiàòK bûùa ù~Cñ ^òdcUò _âYd^ Kùf ZûjûùjCQò, ""ù~ ùKøYiò aÉê Zekùe iµì‰ð bûùa aû @ûõgòKeìù_ aêWÿûAùf Zûe IR^ Kcò~òaû _eò @ûùc @^êba KeêöGjò Kcò[ôaû IR^ iÚû^û«eòZ Zeke IR^ iùw icû^ö''@ûKòðùcWòi cêKêU _eò @^òdcòZ aÉêUòe @ûdZ^ _ì‰ð RkKêŠùeaêWÿûA iÚû^û«eòZ Rke @ûdZ^ aûjûe Keòaû _ùe GjûeIR^ ^ò‰ðd Kùfö Zû_ùe iê^û cêKêUe IR^ ^ò‰ðd KeòGjûKê Cq Rke IR^ ij Zêk^û Kùfö G[ôeê iê^ûe@ûù_lòK iû¦âZû RYû _Wÿòfûö Zû_ùe gê¡ iê^ûe @ûù_lòKiû¦âZû (~ûjûe cìf¥ 19.3) ij cêKêUe iê^ûe iû¦âZûKêZêk^û Keò ù\Lôùfù~, cêKêU iê^ûe iû¦âZû gê¡ iê^û ijicû^ ùjC ^ûjóö Gjû _âcûY Kfûù~, KûeòMe VKòQòö

aûÉaòK iê^ûe gê¡Zûe _eòcûY RûYòaûKê Gjû GKR^_âòd iek _¡Zòö Kò«ê ]eû~ûC @ûùc aògê¡ iê^ûùeGcòZò GK Rò^òh cògûA @kuûe _âÉêZ Keòaê ù~, @_cògâY_ùe Zûe iû¦âZû aògê¡ iê^û ij icû^ ejòaö Zûjûùjùf@ûKòðùcWòiü ^òdc @ûC Kûc Keòa ^ûjóö ùZYê VKaYò@ûcûù^ GcòZò gÉû ]ûZêe i§û^ùe [û@û«òö aòbò^Ü ]ûZêKò´û cògâ]ûZê _âZò \éÁòù\ùf @ûc ^Reùe @ûù_lòK iû¦âZû@fMû @fMû [ôaû aÉêcû^ _Wÿ«òö ~[û : @ûfêcò^òdc¨, Áòf¨,_ò©k, AùfKÖâc¨ (iê^û Gaõ eì_ûe cògâ]ûZê) I eì_ûe@ûù_lòK iû¦âZû ~[ûKâùc 2.7, 2.8, 8.4, 8.7 I10.5ö ùZùa GA iaê _\û[ð @_cògâYKûeú aYò@û _ûAñ@^ê_~êqö ùi Pûjóa _âûd 19.3 cìf¥ [ôaû ]ûZêö G[ôiKûùg UwÁ^¨ C_~êqö Gjûe @ûù_lòK iû¦âZû ùKak19.25 ^êùjñ; Gjû iê^û Vûeê ùXe¨ gÉûö aûÉaòK ùMûUòGKòùfûMâûc¨ iê^ûe cìf¥ 30,00,000 Uuû ùjûA[ôaûùaùk ic_eòcûY UwÁ^¨ _âûd jRûùe Uuûùe còkòaö@[ðûZ¨ Zò^ò jRûe MêY gÉû ùjaö ùZYê iê^û bòZùe ùKøgkKeò UwÁ^¨ fêPûA eLô C_eKê iê^ûe _êU ù\A_ûeòùf,@ûKòðùcWòi¨ ^òdc _âùdûM Kùf c¤aYò@ûe VKûcò ]eòùja^ûjóö G[ôeê aYò@û @Z¥]ôK _eòcûYùe fûbaû^¨ ùjaöiZùe ùKùZK iÚkùe @ûùc iê^û-ù\ûKû^Kê Mùf iê^ûKòYê ^ûùjñ Z UwÁ^¨ KòYòùQ ùaûfò Kjò_ûeòaûö UwÁ^ë]cð ùjCQòù~, Gjûe ijùR Kâcld NUò ^ [ûG GaõG[ôùe Kkuò fûMò ^ [ûGö Zû_\ú¯ (A^¨KûùŠùi<¨)AùfKÜâòK¨ aò\ê¥Z¨ afaùe Gjû ajêk bûùa a¥ajéZjêGö GcòZò Pc}ûe MêY [ôaû iù©ß iê^û-\ŠùlZâùe Zûjûe@_a¥ajûe Keò ZûKê a\¨^ûc Keû~ûCQòö

GVûùe Kjòaû aûjêf¥ù~ cûZâ UuûUòG Lyð Kùf_âûd GK beò iê^û KòYòùjaö UwÁ^¨ cû¤cùe GZû\égiê^û VùKA aòhd KòQò ahð ùjfû Pûfò[ôfûö 2002ciòjûùe MêRa CVò[ôfû ù~ Pú^û Zò@ûeò iê^û \Š(ùMûf¨Waûe¨)e C_eòiÚ \êA còfòòcòUe PZêŸðòMùe Lû<ò iê^û [ûG;Kò«ê @b¥«ee aûKò icÉ bûM UwÁ^¨ö GKè-ùe \ßûeû c¤G_eò @_cògâòZ iê^û \Šaûeò ùja ^ûjóö \ŠUòKê KYû Keòù\Lôùfjó Gjû_âcûYòZùjaö _â[ùc_â[ùca¥ûu¨ I cê\âYgûkûG[ô_âZò ùKøYiò MêeêZß ù\A ^ [ôùfö Gjû @i¸a ùaûfò

_\û[ð aòmû^

17aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

ùicûû \éXÿ aògßûi [ôfûö Kò«ê _ùe ù~ùZùaùk 'China

Tungsten'aòhd ùIßaïûAU¨ www.chinatungsten.com ùe@ûcô_âKûg Kfû, ùfûùK G[ ô_ âZ ò iùPZ^ ùjùfö~êqeûÁâùe [ôaû aògße iaðaéjZ¨ iê^ûbŠûe ù`ûUð ^KèG[ôùe _âcû\MYòfûö 2010ùeùjeûGi¨ ù_âiò@i¨ ùcUûfè^ûcK GK A¬ò^òdeòõ iõiÚû _û*gj Mâûcë ^Kfò iê^û\Š_ûA[ôaû aòhd RYûAfûö Kâcgü ^Kfò iê^û _âiw aògßiûeû@ûZu iéÁò Kfûö ùiù_Öé 2013ùe ^ê¥dKð ù_ûÁ \gUò^Kfò iê^û\ŠRùY aògßÉ Wòfe¨Vûeê còkò[ôaû aòhd _âKûgKfûö _ìaðeê 2009ùe @ûAGc¨G`ëê ù~Cñ \êA gj U^ïê^û bûeZKê @ûc\û^ò ùjaûKê [ôfû, Zûe gê¡Zû aòhdùeùNûe iù¦j _âKUòZ ùjûA[ôfûö

CùfäL^úd aòhd ùjCQòù~, iê^û-\Šùe @_cògâYi¸aö ùZYê ù~Cñcûù^ iê^û-\ŠMzòZ Keò iµ©òe iêelûKeòaûKê Pò«û KeêQ«ò, ùicûùâò_\cêq ^êj«òöKò«ê a¥ûuëêiê^û-ùcûje KòYòùf^òeû_\öGjûe KûeY ùjCQòù~ iê^û-\ŠùcûUû, Kò«ê iê^û ùcûje _Zkûö _Zkû _\û[ð c¤ùeUwÁ^¨ ùNûWÿûA eLôaû aò\¥û I ùKøgk Pú^ûe VK-Kµû^úcûù^ @ûjêeò gòLô _ûeò ^ûjû«ò ùaûfò aòùghmcûù^Kj«òö

Z[û_ò Pú^¨ ùjC aû @^¥ ù\ge ùKCñ Lkaê¡òiµ^Ü ùfûbú a¥qò aû iõiÚû ùjC, @\¥ûa]ô CnûaòZ ùjûA^ [ôaû Cq _¡Zò ù~ ^òKU baòh¥Zùe ùKjò KeûMZ ^Keòùa Zûjû KjòùjC ^ûjóö VKcûù^ bf bûùa RûY«òiûeû aògßùe cYòhcûù^ iê^û _âZò ùKùZ @ûiqö Rû_û^ùeiê^ûe MêY _âZò GùZ @û\e ejòQòù~ ùicûù^ MêYa©û aé¡òKeòaûKê Lû\¥ùe Gjû cògûA [û@û«òö iê^û LûA ÊûiÚ¥ iê^û(C©c) Keòaû _ûAñ @ûMâjú - Gjû Lû\¥ùe ùjûA_ûùe aûJh]ùeö aòbò^Ü ù\ge `ùe^¨ eòRbðùe iê^ûe gZûõgeêùiA ù\ge @[ð^úZòe iakZû aòhdùe iìP^û còùkö2013 ciòjûùe aòbò^Ü ù\ge @û[ôðK iÚòZòe ]ûeYû _ûAñCq WûUû _âZò \éÁò \ò@û~ûA _ûùeö _ZêðMûf, ~êqeûÁâ,Rcð û^ú , AUûfú , `â û^è , ù^\e¨f¥ ûŠ, ùÆ^¨, dêùK,iêARe¨f¥ûŠI bûeZùe iê^ûe gZKWÿû jûe ~[ûKâùc84.2, 69.8, 66.3, 64.9, 64.5, 52, 23.3,11.7, 7.8 I 7.5ö Gjû @ûc ù\ge \d^úd iÚòZòe

_eòPûdKö _êYò RYû~ûG ù~, aògß Éeùe jûeûjûeò aûhòðK43,936 U^ iê^ û C_ù~ûM Keû~ûG, ù~Cñ[ôeê28,747 U^¨ @[ðûZ¨ _ê¬ò ^òùagùe 15,779 I iê^û\ŠaòÄêU¨ aû ùcûjeùe 12,968 (~ûjûKò 65.43gZûõg) a¥ajéZ jêGö ùZYê G[ôùe ~\ò ^Kfò iê^û _âùagKeò[ûG, ùZùa ù\ge @[ð^úZò aò_~ð¥É ùjaö (\âÁa¥ :iùŠUûAcè 19, 2013)ö Gjûe MêeêZß C_f²ò Keòi¯\g gZû±úùe aâòUòg¨ _ûfðûùc< iê^û-VKu aò_lùe"jw, Wâû^¨ @ûŠKßûUðe¨W' _eò KùVûe @ûA^¨ _âYd^Keò[ôùf, ~ûjûe Z\ûeL _ûAñ ^òCU^ü _eò aògßaòL¥ûZ_\û[ðaòmû^úuê ^ò~êq Keû~ûA[ôfûö

Gjò _éÂbìcòùe @ûùc @ûKòðùcWòiüê iàeY KeêöLâ úÁ_ìa ð 212ùe ùi^û_Z ò cùiðfïu ù^ZéZßùeùeûcû^¨cûù^ @ûKòðùcWòiü ije iòeûKê¥iKê @]ôKûe KùföùZùa cùiðfï ¨ @ûKò ðùcW òiü ê jZ¥û ^ Keòa ûKê ^òRùi^ûa ûj ò^úuê KW ÿû @ûù\g ù\A[ôùfö iòe ûK ê¥i ë@]ü_Z^ ùaùk aé¡ @ûKðòùcWòi¨ @aòkPòZ bûùa aûfòC_ùe PòZâ KûUò ùKøYiò R¥ûcòZòK _âcûY ùLûRòaûùe a¥É[ôùfö icâûUü @ûù\g iù©ß RùY ^ògûiq ùeûcû^¨ ùi÷^òK@ûKòðùcWòiüê jZ¥û KeòaûKê LŠû C*ûAfûö ùiùZùaùk@ûKðòùcWòi¨ gû« I ^câ bûùa Kjòùf, ""cêñ ZcKê @^êùeû]KeêQòù~, cùZ cûeòaû _ìaðeê ùcûe @iõ_ì‰ð R¥ûcòZòK aé©UòiûeòaûKê cùZicd\ò@ö'' Kò«ê C¡Z I cìLð ùi÷ òKUò G[ô_âZòK‰ð_ûZ ^ Keòaûeê @ûKòðùcWòi¨ Kjòùf, ""VòK¨ @Qòö Zùcùcû geúe ùÂ~û@ö cûZâ cêñ ùcû c^, cÉòÃKê ùÂ ~òaòö''

ùj @ûKðòùcWòi¨ ! GK\û Zùc icâûUu cêKêUe iê^û-VKKê ùMûUòG ^ìZ^ ^òdc aûjûe Keò ]eò[ôfö Gùa iê^û-\Š(jêGZ baòh¥Zùe ùcûje)e VKcûûê ]eòaûKê @ûCGK ^òdc Cnûa^ Keö ~ûjûùjùf c¤ Zc cÉòÃ ZZùc ]eò ~ûA[ôfö @«Zü @ûcKê Zûjû \ßûeû C\äê¡ Keò@ûi^Ü iuU UûkòaûKê ùa÷mû^òK C_ûd aZûA \ò@ö

^òùŸðgK (@aie_âû¯)

eûR¥ _ûV¥_êÉK _âYd^ I _âKûg^ iõiÚû,aWÿùLcêŠò awkû, C}k @ûgâc ùeûW¨,

aâjà_êe-760001ùcûaûAf - 9437026651

aòmû^ \òM«18

@MÁ, 2014

ùKäûeò^¨ : cûâicûRe gZî ^û còZâ

_âùìe _\àùfûP^ ^ûdKùKäûeò^¨ GK ùcøkòK aÉê, ~ûjû iûwùe Kò @ûùc

IZù_âûZ bûùa RWÿòZ, KûeY @ûùc _âZò\ò^ fêY LûC,ù~Cñ[ôùe Kò ùK äûeò^¨ @Q òö ùK äûeò^¨ jRûe jRûeù~øMòKùe @Qòö @ûùc GKè-ùe `òfà Vûeê @ûe¸ KeòeùKU¨ A§^ Z[û Kµê¥Ue¨ùe ùKäûeò^ ¨ ùcøkòK a¥ajûeKeê[ûCö ùKäûeò^¨ _âûd Paòg gj _âûKéZòK _\û[ðùe @Qòö~[û GùKßùWûeò@û^¨ MQ, ùaw _ûLeê @ûe¸ Keò KûVKêLûC[ôaû ùg÷aûk _~ð¥« iaê[ôùe ùKæûeò^ ¨ [ûGö ~\òIGjû ajêk bûaùe _âûKéZòK Gaõ c^êh¥K éZ _\û[ðùe@Qò , Z[û_ò _eòùag aògûe\cûù^ aòg ßûi Ke«òù~,ùKäûeò^¨ GK aò_\~êq _\û[ðö ùKCñ KûeY _ûAñ ùKäûeò^¨_eòùagaòZ¨cûûê GùZ CZ¨lò¯ KeòQò Zûjû G _~ð¥«RYû _Wÿ ò^ûj óö a©ðcû^ aòPûe Keòa û ùKæûeò^¨ cûâicûRe jòZKûeú Kò´û @jòZKûeú ùcøkòKö

1774 ciòjûùe iêAùW^ë Kûfð¨ CAf¨ùjfà ÄòùfùKäûeò^¨ Cnûa^ Keò[ôùfö Gjû iaêR ewe \êMð§ ~êqaû¿ @ùUö ùiûWòdc¨ ùKäûeûAW¨ (fêY) \âaYùe ùa÷\ê¥ZòK_âbûa Kùf ùKæûeò^¨, C\¨Rû^ I KÁòK¨ ùiûWÿû C_ô^Ü jêGöajê Jh] I KéhòRûZúd KúU^ûgKùe c¤ ùKäûeò^¨ [ûGöiòfòK^¨ ù~Cñ[ôeê Kò ajê ùa÷\ê¥ZòK ~ª I `ùUû ùbûfÖûAK¨_\û[ð Zò@ûe ò jêG Zûjû UâûAùKäûùeû iòùf^ëê C_ôû\^Keû~ûGö ùKäûeò^ë @^¥ GK cêL¥ MêY ùjfû Gjû RkKêaògê¡ KeûGö GjûKê GKûKú a¥ajûe Keòùja Kò´û Gjûeù~øMòK ~[û ùiûWòdc¨ @KèòùKäûeûAW¨ (NaOCl) bûùa c¤a¥ajûe Keû~ûA_ûeòaö

eiûd^ aòmû^ ùKùZK ùKäûeò^¨ RûZúd _\û[ð ~[û ùKäûùeûù`äûùeûKûað^¨ (CFC) ùe`òâRòùeUe¨ùe a¥ajûe Keû~ûGö GjûgúNâ Rùk^ûjó Gaõ Kc¨ C©û_ùe Zek ùjûA ejò[ûGöGjûKê iòG`ïò c¤ Kêj«òö 1970 ciòjû iê¡û GjûKê ajêkbûaùe ùe`âòRòùeUe¨ I Gùeûif¨ùe a¥ajûe Keòaû ù~ûMêñGjû aûdê cŠkùe IR^¨ Ée ijòZ _âZòKâòdû Keò ùKäûeò^¨@KèûAW¨ I @cæRû^ iéÁò Kùeö _ùe Gjò ùKäûeò^¨ @KèûAW¨@cæRû^ _ecûYê ijòZ cògò ùKæûeò^¨ _ecûYê I @cæRû^ @YêiéÁò Kùeö Gjû \ßûeû aûdêcŠkùe IR^ Éeùe ajêk lZòùjûA[ûGö GYê ùe`âòRòùeUe¨ _ûAñ iòG`ïòKê @ûC a¥ajûeKeû~òa ^ûjó ùaûfò iò¡û« KeûMfûYòö Gjû a\kùe IR^C_Kûeú jûAùWâû`äëùeû Kûað^¨ (HFCS) ùe`âòRòùeUe¨ùea¥ajûe @ûe¸ KeûMfûYòö

@ûC GK ùKäûeò^¨ RûZúd _\û[ð ùjfû WûAùKäûùeûWûA`ò^ûAf¨ UâûAùKäûùeû Aù[^¨ (DDT)ö GjûKê 1930ciòjû ùakKê aòKgòZ Keû~ûA[ôfûö GjûKê \úNð\ò^ ]eòcgû I cûQòcûû aò^ûg _ûAñ a¥ajûe Keû~ûC[ôfûöa©ðcû^ Gjûe a¥ajûeKê ^òhò¡ KeûMfûYò, KûeY GjûGK aòh~ êq _\û[ ðö ùK äûeò^¨ aj^Kûe ú @ûC GK^òZ¥ù^ ÷c òZ¥ a¥ajûeKûeú _\û[ ð ùjfû _òbòiò aû_fòbò^ûAf¨ ùKäûeûAW¨ö Gjû GK _âKûee ajêkK (_fòce)Gaõ Gjû @Zòaòhûq ùKäûeûAW¨ cù^ûceëê _âÉêZ jêGö Gjò_òbòiò @ûRòKûfò @ûce ù\÷^¦ ò^ _\û[ð ~[û; ùaûZf,_ûYò_ûA_¨, SeKû, KaûU, LûAaûaûi^, Kûe¨ I ùcûUeC_KeY, ùLk^û AZ¥û\ò I Wòi¨ù_ûùRaêf¨ iòeò¬¨ Gaõeq ùaûjòaû cêYû _âÉêZòùe a¥ajûe Keû~ûGö _òbòiòeêa©ðcû^ @w_âZ¥w, Uê[äâiëê @ûe¸ Keò aûfÖò, P_f AZ¥û\òajêZ _\û[ð Zò@ûeò ùjfûYò KûeY Gjû gÉû, iê¦e, jûfêKûewùaewò@û I cRäêZ¨ö Kò«ê a©ðcû^ ùa÷mû^òKcûù _âcûYKùfYòù~, _òbòiò GK aòhûq _\û[ðö C\ûjeYÊeì_ @ûùc@ûRòKûfò Ieò_äûÁ _òbòiò _ûA_¨ a¥ajûe Keê@Qêö Gjò _òbòiò_ûA_¨ c¤ ù\A Rk MZò Kfûùaùk ùKøYiò KûeYeêjûAùWâûùKäûeòK¨ @cæ Gjû ]ûeY Keò @ûc geúe c¤ùe

19aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

_âùag Kùf @ûùc aòbò^Ü ùeûMùe @ûKâû« ùjCö @ûC GKMêeêZß_ì‰ð C\¨ùaMe KûeY ùjfû _òbòiò cûUòùe còùg^ûjòñGaõ GjûKê ù_ûWÿò ù\ùf G[ôeê WûA@Kèò^¨ (Dioxin) ^ûcKaòhûq _\û[ð aû M¥ûi¨ aûjûeòa, ù~Cñ[ôùe _fòùKäûeòù^ùUW¨WûAùaù¬ûWûA@Kèò^¨ Gaõ `êeû^¨ RûZúd eûiûd^òK _\û[ð[ûGö Gjò WûA@Kèò^¨ K¥û^ïe RûZúd cûeûcôK ùeûMKeòaûùe iûjû~¥ Kùeö ùZYê a©ðcû^ ~êMùe @ûùceòKû@û\ò ù\gùe _òbòiò I _òbòiò RûZúd \âa¥Kê ^òhò¡ KeûMfûYòö

a©ðcû^ ùKäûeò^ë ajêk a¥ajûe aòhdùe ùKùZKZ[¥ C_iÚû_^ Keê@Qòö1. 81 _âZògZ Jh] RûZúd \âa¥ùe ùKäûe ò^¨Kê

a¥ajûe Keû~ûGö2. 96 _âZògZ gi¥ RûZúd \âa¥e KúU^ûgK Jh]

_ûAñ c¤ ùKäûeò^¨Kê a¥ajûe Keû~ûGö3. ACùeû_¨ùe 55 _âZògZ a¥ajéZ eûiûd^òKùe

ùKäûeò^¨ a¥ajéZ jêGö4. @ûùceòKû Gaõ ACùeû_¨ùe 98 _âZògZ ùKäûeò^¨

RûZúd\âa¥ RkKê aògê¡ Keòaû _ûAñ a¥ajûeKeû~ûGö5. ACùeû_¨ Gaõ @ûùceòKûùe 30 _âZògZ ùfûK

ùKäûeò^¨ RûZúd eûiûd^òK KûeLû^ûùe Kû~ð¥ Ke«òöùZYê a©ðcû^ _é[ôaúùe ùKäûeò^¨ I ùKäûeò^¨ RûZúd

eûiûd^òK \âa¥ C_ùe ajê ^ìZ^ MùahYû @ûe¸Keû~ûAQòö ~\òI @Ì ùKùZK ùKäûeò^¨ RûZúd \âa¥ cûâicûRe jòZKûeú ^êùjñ, Kò«ê ajê ùKäûeò^¨ RûZúd _\û[ðcûâ icûR _ûAñ CŸòÁö

^òZ¥ a¥ajû~ð¥ \âa¥ ~[û Pûh _ûLeê @ûe¸ Keòcgû-cûQò cûeòaû Gaõ cYòhe jòZKûeú ajê Jh]ùe ùKäûeò äjêkbûùa a¥ajûe Keû~ûCQòö ùZYê ùKäûeò^¨ cûâicûRe gZî ^û còZâ Gjû aòPÿûeù~ûM¥ö

_ò.Gf¨. ^ûdK eòiyð `ûCùŠi^¨,

cù^ûecû ba^, ùMû_a§ê ^Me, KUK - 753004

Rúaaòmû^Rúa^ Ròmûiê

ù^ûùaf¨ ~gÊú (2)WKÖe @bd Kêcûe \kûA

... ù^ûùafüê Zûu RúaŸgûùe Wò^ûcûAU¨ bkòaòùÇûeKe Cnûa^ _ûAñ ""céZê¥e aYòK'' ùaûfò gêYòaûKêcòkò[ ôfûö ùi jó Rúaê iZ¥ RûYòaû _ûAñ Kû~ð¥eZùa÷m û^òKu _ûAñ ù^ûùaf¨ _êeÄûe _âZòÂ û Keò[ ôùföRúaaòmû^ icdKâcùe ùiû_û^ _ùe ùiû_û^ @ûùMAPûfòQòö _âZò ùiû_û^ùe @Mâ\ìZ bûaùe _û\ [û_ò[ôaûaòmû^úcûûê geúeZ©ß aû @ûdêaòðmû^ aòbûM _ûAñ CŸòÁù^ûùaf¨ _êeÄûeùe _êeÄéZ Keû~ûAQòö ...

1902 ciòjûe ù^ûùaf¨ ~gÊúiûe¨ ùeû^ûfØ¨ ei¨

geúeZ©ß aû @ûdêaòðmûâòbûMùe\ßòZúdù^ûùaf~gÊúùjCQ«ò iûe ùeû ûfØ ei¨ (Sir Ronald Ross)ö c¥ûùfeò@ûùeûM NUûC[ôaû _eRúaúKê @ûaòÃûe Keò[ôaûeê Zûuê 1902ciòjûùe ù^ûùaf¨ _êeÄûeùe _êeÄéZ Keû~ûA[ôfûö

1857 ciòjû ùc 13ZûeòLùe ùeû^ûfØ ei¨ bûeZùeR^à Mâ jY Ke ò[ ôùfö aû_ ûùRùêûf¨ iûe¨ Kûcùaÿf¨ ùKäMâû<¨ ei¨ (Sir Compbell Claye

Grant Ross) aâòU òg¨ AŠò@û^ ¨@û cò ðe ùRùê ûf ¨ bûa ùebûeZùeKû~ð¥ Keê[ôaû icdùeZûue R^àö @ûVahð adiùe Zûuê AõfŠ~òaûKê _Wÿò[ôfûgòlû_ûAñö ùRùRaû_û ùf`Ü¨^û<¨ Kùfûù^f jêM¨ ei¨(LieutenantColonel Hugi Ross) c¥ûùfeò@û ùeûMùe @ûKâû«ùjaûVûeê ùi iZZ Gjò ùeûMe ^òeûKeY _ûAñ Pò«òZ [ôùfö

iûe¨ ùeû^ûfØ¨ ei¨

aòmû^ \òM«20

@MÁ, 2014

c¥ ûùfeò@ ûùe @û Kâ û« ùj ûA[ ôùfö G[ô _ûA ñ Zûu êiòK¦eûaû\Kê a\kò Keû~ûA[ôfûö GVûùe ùi Iicû^ò@ûaògßaò\¥ûkde @ûdêaòðmû^ aò\¥ûkdùe Kû~ð¥ Keòaûe iêù~ûM_ûA[ôùfö Gjò iõiÚûùeMùahYû Keê[ôaûicdùe c¥ûùfeò@û_eRúaú GK ^òŸòðÁ cgû ù\jùe ejê[ôaûe ùi @ûaòÃûeKùfö Gbkò cgûKê Wû_f CAwi¨ (dapple wings) ^ûcùeùi ^ûcòZ Keò[ôùfö Gjûjó ùjCQò Gù^û`òfòi¨ cgûö

c¥ûùfeò@û MùahYûKê @]ôK iìPûu Keòaû _ûAñùeû^ûfW¨ ei¨ jêùi^¨ Lû^¨ ^ûcK GK c¥ûùfeò@û ùeûMúeù\jeê Gbòkò cgûKê eq Lê@ûA[ôùf I ùibkò cgû ù\jùec¥ûùfeò@û _eRúaúu ê Vûa Keò[ ôùfö G[ôeê _âcûYòZùjûA[ôfûù~ c¥ûùfeò@û ùeûMe _eRúaú cgû ù\jùeajêMêYòZ ùjaû_ùe cgû cû¤cùe @^¥ cYòhKê iõKâcòZùjûA[ûGö c¥ûùfeò@û ùeûMe GùZ aWÿ i`k @ûaòÃûe_ûAñ Zûuê ù^ûùaf¨ _êeÄûe còkò[ôfûö c¥ûùfeò@û ùeûMMùahYûMûeùe ùeû^ûfW¨ eiü bûeZúd ijù~ûMú [ôùfKòùgûeú ùcûj^ aù¦û_û¤ûdö

bûeZùe ùeû^ ûfWüê Lêa¨ i¹û^ ij cùêLû~ûAQ òö Kf òKZ ûe iûe ¨ ùe û^ûfW ¨ ei ¨ iûeYú,jûA\âûaû\ùe iûe¨ ùeû^ûfW¨ ei¨ A^¨ÁòPê¥U¨ @`¨ Uâ_òKûf¨GŠKcê¥^òùKaf¨ WòRòRi¨, Iicû^ò@û aògßaò\¥ûkdùe iûe¨ùeû^ûfW¨ ei¨ A^¨ÁòPê¥U¨ @`¨ _ûeûiûAùUûùfûRò bkò aòbò^ÜiàûeKúcû^ MXÿû~ûAQòö

1932ciòjû ùiù_Ö e16ZûeòLùeiûeùeû ûfWëi¨ 75 ahð adiùe fŠùe céZê¥aeY Keò[ôùfö

1903 ciòjûe ù^ûùaf¨ ~gÊú^òfè eûAaMð `ò^¨ùi^¨

1903 ciòjûùe geúeZ©ß aû @ûdêaòðmû^ aòbûMùe^òfè eûAaMð `ò^¨ùi^¨ (Neils Ryberg Finsen) ù^ûùaf¨_êeÄûe _ûA[ôùfö fê_êi¨ bfMûeòi¨ (Lupus Vulgaris)^ûcK GK ùeûMe PòKò›û Cnûa^ _ûAñ ùi ùjûA[ôùfù^ûùaf¨ aòùRZûö

fŠùe 1880 ciòjûùe @ûdêaòðmû^ùe C_û]ôMâjY Keò 1881 ùe bûeZúd @ûdêaòðmû^ ùiaûùe ù~ûMù\A[ôùfö KfòKZûe ù_âiòùW^ïò ùRùêûf¨ jÆòUûf ¨(Presidency General Hospital)ùe ùi _â[ùcc¥ûùfeò@ûC_ùe MùahYû @ûe¸ Keò[ôùfö KfòKZû ^òKUiÚ cjû^¦Mâûce GK awkûùe MùahYûMûeUòG iÚû_^ Keòaû ijòZajêZ icd ùiVûùe ejê[ôùfö cjû^¦ I ^òKUa©ðú Mâûccûûe ê cgû iõMâj Keò ùiMêW ÿòKe MêYûakú @¤d^Keê[ôùfö 1883 ciòjûùe Zûuê aûwûùfûeùe iRð^bûaùe ^ò~êqò còkò[ôfûö GjòVûùe ùi RûYòaûKê _ûA[ôùfù~ cgûcûûê _ûYòVûeê \ìùeA eLôùf ùiMêWÿòKe aõgaé¡òijRùe ^òdªY KeòjêGö

1897 ciòjûùe ùeû^ûfW¨ eiüê Zûcòf^ûWêe"CUò' ijeùe PûKòeò KeòaûKê _Wÿò[ôfû, ù~CñVûùe ùi

Gù^û`òfòi¨ cgû

eqKYòKû bòZùe _eRúaú

21aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

1860 ci òj ûWò ùié 15 ZûeòLùe@ûUf û< òK ¨ cj ûi ûMeùe@aiÚòZ ù`ùeû @ûAf¥ûŠ(Faroe Island) eûR¥eeûR]û^ú Uið ûb^¨(Torshavn)ùe ^ò f èR^àMâjY Keò[ôùfö _òZûùj^òi¨ Áòweòc¨ (Hannes

Steingrim) I cûZû ùRûj^¨ù`âûc¥û^ (Johanne Froman)ue ùi [ôùf \ßòZúd i«û^ö

^òfè _âû[còK Éeùe _ûV_Xÿû @ûe¸ Keò[ôùfUiðûb^¨ùeö cûZâ 1874 ciòjûùe ùW^cûKðe eûR]û^úùKûù_^¨ùjùM^¨ (Copenhagen) Vûeê 80 Kò.cò. \ìeùe@aiÚòZ Wû^òi¨ jfðic¨ (Herlufsham) @ûaûiòK Äêf¨ùe ^ûcùfLûA[ôùfö GVûùe c¤ Zûu aWÿbûA _Xê[ôùfö GjòÄêf¨ùe _Xÿòaû icdùe ^òfè ^òRKê PkûA _ûeò^[ôùf I_Xÿû_Xÿòùe VòK¨ _ûe\gðòZû ù\LûA _ûeò^[ôùfö ù~Cñ[ô_ûAñÄêf ë @¤l Zûu aû_ ûu ê RYûA[ ôùfù~ ^òf è aj êZjé\daû^ QûZâ, cûZâ bMaû^ Zûu _ûLùe Äêf¨ ijòZ cògòaû_ûAñ C_~êq lcZû I \lZû ù\A^ûjû«òö Gjò_ûAñ ^òfèuê@ûaûiòK Äêfëê aò\ûd ùâûKê _Wÿò[ôfûö 1876 ciòjûùe

Pcð ~làû (fê_êi¨ bfMûeòi¨)ùe @ûKâû« cjòkû

^òfè eûAaMð `ò^¨ùi^¨

@û Ai¨ f¥ ûŠ(Iceland)e eûR]û ^ú ùeK¨ Rûb òK ¨(Reykjavik)ùe @aiÚ òZ fûe òÄêf ò^¨ (Laeroiskolinn)Äêf¨ùe ùi gòlûMâjY Kùfö GVûùe Zûue _Xÿû_Xÿòecû^ ajêZ aXÿò[ôfûö Äêf¨ gòlû _ùe 1882 eê 1890ciòjû _~ð¥« ùKûù_^¨ùjùM^¨ aògßaò\¥ûkde @ûdêaòðmûâòbûMùe ùi iÜûZK _Xÿò[ôùfö

1896 ciòjûùe `ò^ ¨ùi^ ¨ A^¨ÁòP ê¥U ¨ iÚû_^Keû~ûA[ôfû, ù~Cñ[ôùe ùi _â[c ^òùŸðgK [ôùfö Gjûa©ðcû^ GK cêL¥ K¥û^ïe¨ MùahYû iõiÚûö 1898ci òj ûùe _âùìe bûaùe ^òfè ùK ûù_^ ¨ùjùM^ äògßaò\¥ûkdùe ^ò~êqò _ûA[ôùf I 1899 ciòjûùe ^ûAU¨@`¨\ò @Wðe¨ @`¨ ùWâMð (Knight of Dannebrog) _\aúùebìhòZ ùjûA[ôùfö

^òfè @ûùfûK PòKò›û _ûAñ Gbkò _âiò¡ò fûb Keò[ôùfù~ Zûuê @û]ê^òK @ûùfûK egàò C_Pÿûee R^K bûaùeMYû~ûAQòö iaêVûeê @û½~ð¥e aòhd Gjòù~ @ûùfûK PòKò›ûeùgâd ùi ^òùR Zûu ùeûMMâÉ Rúa^Kê ù\A[ôùfö1983ciòjû ùakKê ùi @ûKâû« ùjûA[ôùf _òKè ùeûM (Picks

disease) \ßûeûö Gjò ùeûMe flY ùjfû ~KéZ, jéZ¨_òŠ,_æòjû @û\òùe Uòiê @ûaeY Kâca¡òð¾ê ùcûUûkò@û ùjaûöGjû\ßûe û Gbkò @wMêW ÿòKe Kû~ ð¥KûeòZûùe Zûkùckeùj^ûj óö Gj ò ùe ûM_ ûAñ ^òf è Kâcgü @] ôK \êa ðkùjC[ôùfö ùgh ùKùZ ahð ^òfèu Rúa^ jêAf¨ ùPdûeùeKUò[ôfûö ùi ùeûM ijòZ ~êSò[ôùf Gaõ ^òRe \éXÿ AzûgqòI Kcð\lZû Zûu ùa÷mû^òK Pò«û]ûeûKê C©c ùiû_û^ùe_j*ûA _ûeò[ôfûö ùi ^òùR Kjò[ôùf ""ùcû ùeûM jó ùcûùZ^ìZ^ Cnûa^ _ûAñ ù_âeYû ù\AQòö''

eqjú^Z û Z[ û \êaðkZ û _ûAñ KÁ _ûC[ ôa ûicdùe c^Kê c^ ùi bûaò[ ôùf @] ôKeê @]ôK icdiì~ð¥ûùfûK MâjY Kùf Zûu ùeûM C_gc ùjaö G[ô_ûAñajêZ icd iì~ð¥ûùf ûKùe Pk_âPk Keê[ ôùfö KòQ òUûC_gc c¤ _ûA[ôùfö cûZâ iì~ð¥ûùfûKe _âKéZ bìcòKû

aòmû^ \òM«22

@MÁ, 2014

aòùgæhY Keò _ûe ò^[ôùfö ùi VòK ¨ bûaùe C_f²òKeò[ ôùfù~ iì~ð¥ ûùfûK eqKYòKû cû¤cùe Rúa C_ùe_âbûa _KûG I RúaKê @]ôKeê @]ôK gqòiµ^Ü Keò[ ûGöGjû_ùe ai« I ~làûùeûMúu Pcð C_ùe iì~ð¥ ûùfûKe_âbûa @^ê¤û^ Keò[ ôùfö

GK iû]ûeY _eúlû cû¤cùe ùi _âcûYòZ Keò[ôùfù~ iì~ð¥u Vûeê @ûiê[ôaû @ZòaûAMYú egàò (Ultra Violet

Rays) Kò´û ùa÷\ê¥ZòK _âKâòdû cû¤cùe iéÁ @Zò aûAMYúegàò ùeûMúe Pcð aòKéZòKê _âbûaòZ Keò[ûGö Gjò egàòe @]ôKicd a¥ajûe UòiêKê C_~êq bûaùe _âbûaòZ Keò ùeûMaòcêq Keò[ûGö

Pcðùe GK _âKûe KÁ\ûdK ~làû ( tuberculosis)jêG, ~ûjûKê fê_i¨ bfMûeòi¨ Kêjû~ûGö iû]ûeYZü GjûcêLe aòbò^ Ü @õg ù~_eòKò @ûLô_Zû, Mkû, IV, KûÂZ¥û\òùe ùMûUcû @ûKûeùe aûjûeò[ûGö GMêWÿòK ùeûMúKêajêZ KÁ ù\A[ûGö ùeûMMâÉ PcðKê ^òŸòðÁ iì~ð¥egàò \ßûeûC_PÿûeòZ KeûA aû ùeûMúKê iì~ð¥iÜû^ KeûA ^òfè Gjûei`k PòKò›û KeûA[ôùfö @aùfûjòZ egàò (Infra Red

Rays) \ß ûe û Lêa¨ ijRùe ùi PcðK ê ùe ûMaòcêqKeûA[ôùfö @ûùfûKegàò cû¤cùe Pcð ~làûe C_~êqPòK ò›û Cnûa^ Keò[ ôaûeê ^òf èu ê ù^ûùaf¨ _êeÄûecòkò[ôfûö @ûRò _~ð¥« ù`ùeû @ûAf¥ûŠeê ùi jó GKcûZâù^ûùaf¨ _êeÄûe aòùRZûö

43 ahð adiùe ù^ûùaf_êeÄûe _ûAaû icdùeùi ^òR Nùe jêAf¨ùPdûeùe Pk_âPk ùjC[ôùf Gaõgêùbzê I a§êcûû Vûeê @bò^¦^ MâjY Keê[ôùfö

1904 ciòjû ùiù_Öé 24 ZûeòLùe ùKûù_^¨ùjùM^¨ ijeùe ^òfè céZê¥aeY Keò[ôùfö

6, Rò.GP¨./1150/iò-15, ùiKÖe-9, iòWÿòG, KUK

ùcûaûAf - 9437296115,A-ù[email protected]

Mâûc¥, Méj I iûcûRòK aòmû^,KéhòI C\¥ûâòmû^

ù\÷^¦ò^ ùbûR^ZûfòKûe ù~ûR^û

gâúcZú @ûeZò iûc«eûd_âùZ¥K Rúa« _âûYú Lû\¥ @ûag¥K Kùeö icùÉ

RûY«ò Lû\¥ lê]û ^òaûeY Kùe I Zé¯ò ù\A[ûG Gaõ^ìZ^ gqò ù~ûMûGö Lû\¥ @ûc ù\÷^¦ò^ Rúaê GK@õgö Lû\¥ @ûc geúe bòZùe ~ûA cògòKeò @ù^K bûaùeKû~ð¥ Keò[ûGö @ûc geúee MV^ Lû\¥e _â]û^ Kû~ð¥öZò^ò ùKRò IRê R^àòZ gògêUòG C_~êq Lû\¥ LûAùfaXÿòKeò 55-70 ùK.Rò. _~ð¥« _ì‰ðadÄ ù_âøXÿùe _eòYZùjûA_ûeêQò, c^êh¥e Gjò @aiÚûùe Lû\¥ geúee_eòù_ûhYGaõ ldlZò _ìeY Kû~ð¥ Keò[ûGö

Lû\¥iûe (Nutrients) geúeùe ùgûh òZ ùjûA@ûcKê Kû~ð¥ Keòaû ^òcù« ^ìZ^ gqò ù~ûMûGö Gjûa¥ZúZ geúe bòZee ab ò^ Ü ~ªcûûe Kû~ ð¥eiê_eòPûk^û Keò[ûGö

Lû\¥ @ûc iûcûRòK Rúaê ùK¦âaò¦êö GjûKê ùÂ@ûce iêL, \êüL I _ìRû_ûaðY, @û^¦ C›a ùjûA[ûGöùKCñ _âKûe iûcûRòK @aiÚûùe ùKCñ _âKûe Lû\¥ Lô@û~òaaû ùKCñ _ûaðYùe Kò _âKûe Lû\¥ ù^÷ùa\¥ ùja ZûeiûcûRòK ^òdc ejò @ûiòQòö _âùZ¥K ]cðùe Gjûe aòbò^ÜZû[ôaû ù~ûMê a§ê còk^ icdùe Lû\¥ ZûfòKûe ù~ûR^ûicÉu @û\éZ ùjaû _eò i~^ôùe KeûjêGö

Lû\¥MâjY _ùe @ûùc Zé¯òfûb Keò[ûCö aòbò^ÜNUYû ijòZ ùKøYiò aòùgh aû ^òŸòðÁ Lû\¥Kê @ûùc cûîòKbûùa MâjY KeòùÂ[ûC; ùi[ôù~ûMêñ R^à\òê Lû\¥ aûcû'u jûZe§û aû aòù\gùe ^òR ù\ge Lû\¥ @ûcKê @û^¦ù\A[ûG Kò´û iáZò ùjûAeùjö

23aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

G[ôùÂ e§ê ù~ûR^û, iûcMâúKâd Gaõ _âÉêZKeòaûùe @ûùc @ù^K icd ù\A[ûC Gaõ Lû\¥ LûAaûe@û^¦ C_ùbûM Keêö _eòaûee @û^¦ _ûAñ @ûde ùagäWÿ @õg Lyð c¤ Keò[ûCö Gjû @ûce ÊûiÚ¥, @û^¦, ùiÜj-ccZû, a§êZß I ^òeû_©ûe ^ò\gð^ö

~êqeûÁâ @ûùceòKûe "aògß ÊûiÚ¥ iwV^' (WHO)@^ê~ûdú "ÊûiÚ¥ Kjòùf ùKak ùeûM, a¥û]ô ^[ôaû ^êùjñ;Gjû gûeúeòK, cûîòK Gaõ iûcûRòK eìù_ iµì‰ð iêiÚejòaûö' ùZYê RYKe @ûag¥KZû @^ê~ûdú Lû\¥MâjY Keòaû^òcù« ùMûUòG C©c ù~ûR^ûe @ûag¥KZû ejòQòö RûZúd_êÁò iõiÚûe (National Institute of Nutrition, I.C.M.R.,

Hyderabad)aògûe\cûù^ùi[ô òcù« Èú-_êeêhue Rúaê_âùZ¥K @aiÚûùe @ûag¥Kúd _êÁò [ûA Lû\¥ ZûfòKûe^òùŸðg^ûcû ù\AQ«òö GjûKê @^êieY Keò _âùZ¥K a¥qò_ûAñ^òùŸðgòZ ùjûA[ôaû @ûag¥KZûKê _ìeY Keòaû _eò Lû\¥_êÁòLû\¥ ù~ûR^ûùe ejòaû @ûag¥Kö _âùZ¥K adiúu ^òcù«^òùŸðgòZ ùjûA[ôaû @ûag¥KZûKê ù\÷^òK _êÁò @ûag¥KZûaû R.D.A. (Recommended Daily Allowance)Kêjû~ûGöGjò ^òùŸðg^ûcû @^ê~ûdú RYKe ù\÷^òK @ûag¥Kúd_êÁòiûe, ùgßZiûe, ùiÜjiûe, Rúaiûe Gaõ ]ûZafaYAZ¥û\ò ùijò R.D.A. @^ê~ûdú _eòcûYeê _ìeY ùjaû CPòZöG[ô^òcù« "RûZúd _êÁò iõiÚû'e aòùghmMY iê_ûeòi¨ Keò[ôaû_âû¯adÄ _êeêh 55 ùKRò ùjûA[ôaû ùaùk ÈúùfûK^òcù« 45 ùKRò eLû~ûAQòö aiòejò Kû~ð¥eZ _êeêhu^òù« 2400 K¥ûùfûeú, c¤c ]eYe Kû~ ð¥eZu2800 K¥ûùfûeú Gaõ @]ôK _eògâc Kû~ð¥eZu ^òcù«3900 K¥ûùfûeú ù\÷^ òK @ûag¥K ùaûfò ùicûùîê_ûeòi¨ KeòQ«òö ùijò_eò Èú ùfûKu ^òcù« c¤ aiòejòKû~ð¥eZu ^òcù« 1900 K¥ûùfûeú, c¤c ]eYeKû~ð ¥eZu ^òcù« 2200 K¥ ûùfûeú Gaõ @] ôK_eògâcúu ^òcù« 3000 K¥ûùfûeú iê_ûeòi¨ KeòQ«òöMbðaZúcûû ^òcù« @]ôK 300 K¥ûùfûeú @ûe¸ ùjûA

\ßòZúd bûMe ê Gjû @]ôK 700 ùjûA[ûG Gaõ GjòK¥ûùfûeúe _eòcûY gògê GKahð ùjaû _~ð¥« É^\ûZâúcûZû ^òcù« Kûdc eùjö ùijò_eò iê_ûeòi¨ _êeêh aû ÈúùfûKu ^òcù« _êÁòiûe, ùiÜjiûe, ùgßZiûe Gaõ aòbò^ÜRúaiûe I ]ûZêiûee _eòcûY ^òùŸðgòZ ùjûAQòö R^àeQ'cûi c¤ùe gògê, aûf¥ûaiÚûùe I ùK÷ùgûeûaiÚ ûùegògê ^òcù« c¤ _âùZ¥K Lû\¥ _eòcûY ^òùŸðgòZ ùjûAQòöùZYê ùMûUòG iêPò«òZ Lû\¥ ù~ûR^ûùe G_eò bûaùeLû\¥\âa¥ ejòaû CPòZ ù~Cñ[ôùe RYKe "@ûag¥Kúd_êÁò' còkò_ûeòaö

_e òa ûeùe aòb ò^ Ü adie , aòb ò^ Ü @aiÚ ûei\i¥cûù^ ejò[û@û«òö Lû\¥ ù~ûR^ûUò G_eò ùjaû CPòZù~_eò Zjóeê _eòaûee icÉ a¥qòu @ûag¥Kúd _êÁòcòkò_ûe òaö GMêWÿòK ùicûû adi, Kû~ð¥ùg ÷kú GaõgûeúeòK @aiÚûKê ùÂKeò ùjaû CPòZö Gjû ijòZ ù\LôaûKêijR Lû\¥ ù~ûR^û ù~_eò \úNð Gaõ _eògâc iûù_l^jêGö Gjû a¥ZúZ Lû\¥ ù~ûR^û G_eò ùjaû @ûag¥K~ûjûKò _eòaûee @û[ôðK iûc[ð¥ c¤ùe ùjûA_ûeòaö Lû\¥Zûf òKûe cìk CùŸg¥ ej òa ù~_eò _âùZ¥K i\i¥ùicûûe @ûag¥Kúd _êÁò _ûA_ûeòùaö G[ô_ûAñ EZê@^êiûùe còkê[ ôaû _eòaû_Zâeê Lû\¥\ âa¥ Pd^ ùjûAù~ûR^û Keû~òaû CPòZö Giaê iù©ß _âùZ¥K i\i¥ebffûMòaû ^fûMòaû _âZò c¤ \éÁòù\aû CPòZö @[ðûZ¨ _âùZ¥Ki\i¥u EPò _âZ ò c¤ ¤û^ ù\aûKê ùjaö G[ ôùecûõiûjûeú, gûKûjûeúu EPò, ùKøYiò aòùgh _eòaû aûgûM _âZò @^ûMâj GiaêK ê ¤û^ùe eLô Gjûe icKl_êÁòKûeK @^¥ _eòaû_Zâ aû Lû\¥ _\û[ðKê ù~ûR^ûùeiûcòf¨ Keû~ûA _ûeòaö Giaê _eµeû aû eúZò^úZò @^ê~ûdúùjaû CPòZ ¨ Gaõ Lû\¥_\û[ ð Pd^ùe aòaò]Zû [ôaû@ûag¥Kö aòbò^Ü _âKûe Lû\¥_\û[ð MâjY _êÁòe @ûag¥KZûùc<ûAaûùe iûjû~¥ Kùeö Lû\¥ ù~ûR^ûùe _âÉêZ Lû\¥icÉue iù«ûhR^K ùjaû @ûag¥Kö iû]ûeYZü \ò^ùe

aòmû^ \òM«24

@MÁ, 2014

Zò^ò[e Lû\¥ Lô@û~ûG, icùd icùd @ûC ùMûUòG [eRkLô@û c¤ Lô@û~ûA[ûGö ùZùa aé¡, ùQûU gògê GaõùeûMúcûû ^òcù« @]ôK [e ùjûA[ûGö Lû\¥ù~ûR^ûùeiÚû^úd còkê[ôaû Lû\¥_\û[ðcû^ ejòaû CPòZö iaêiÚû^ùeLû\¥ù~ûR^û ùiVûùe còkê[ôaû Lû\¥ _\û[ð _eòaj^C_ùe^òbðe Kùeö

Gjû a¥ZúZ cù^ eLôaû CPòZù~ Lû\¥eê còkê[ôaûiµì‰ð gqò (Calories) ùgßZiûeeê cûZâ 75 _âZògZ ùjaûCPòZö ùMûUû gi¥ ù~_eò iòSû aêU, MRûcêM, ùPûKWÿijòZ Mjc @Uû aû PûCk Gaõ Mjce cògâYeê _âÉêZ Lû\¥Giaê Lû\¥e MêYûcôKcû^ aXÿûGö gi¥aúRe MêYûcôKcûâXÿûAaû ^òcù« gi¥aúR Gaõ iò´òKaúRe _êÁòiûee@^ê_ûZ 4:1 ùjaû CPòZö _êÁò aògûe\cûû C_ù\g@^ê~ûdú _êÁòiûe aû ù_âûUò^ (Protein) iað\û geúe IRê1 ùKRò ^òcù« 1 Mâûc¨ ùjaû CPòZö _âûYúR _êÁòiûeeMêYûcôKcû^ ~\òI @]ôK ùjûA[ûG _êÁòiûee iµì‰ðb©û aû@ûfûC^è (Allowance) _âûYúR I Cnò{ \êAUò~ûKeê ùjaûCPòZö Lû\¥ùe `k ejòùf C©c cûZâ ~\ò ù~ûR^ûùeGjû ^[ûG ùZùa gûM UòKòG @]ôK ù\aû @ûag¥Kö `kKêK*û @ai Úûùe Lû\¥ùe iûcòf Keòaû C}éÁö ù~CñLû\¥_\û[ðùeL\Wÿû @õg (roughage) @]ôKejòQò ùiMêWÿòKêLû\¥ ù~ûR^ûùe eLû~òaû @ûag¥Kö Lû\¥ ù~ûR^ûùe_âZò\ò^ @Zò Kc¨ùe 100 cò.fò. \êMÛ aû \jò ejòaû CPòZö@ŠûKê Lû\¥ ZûfòKûùe eLôùf GjûKê gi¥ ijòZ cògûAù\aû CPòZö RYKe iµì‰ð gqò (calories)e 15-20%ùZ÷k Gaõ ùiÜjiûeeê Gaõ 5% Pò^ò I MêWÿeê ùjaû CPòZöLû\¥ ù~ûR^ûùe iûfûW¨ aû eûAZû eLôùf Lû\¥ùe

Rúaiûee @ûag¥KZû ùc<òaû ijòZ Lû\¥ ù~ûR^ûKê Gjû@ûKhðYúd Kùeö ~\ò Kc¨ gqò b©û ^òcù« ^òùŸðg [ûG,ùZùa QYû\âa¥ ù~ûR^ûùe êjòaû CPòZ¨ö 1/3 @õg_êÁò (Nutrients) aû gqò (Calories) Gaõ _êÁòiûe (Protein)c¤ûjÜ I eûZâò ùbûRêê ùjaû CPòZö

RûZúd _êÁò iõiÚûe aòùghmcûù^ Lû\¥ ù~ûR^ûùe_û*aMð aògòÁ Lû\¥ aòbûMeê aòbò^Ü Lû\¥ Pd^ Keòaû^òcù« _eûcgð ù\AQ«òö GMêWÿòK ùjfû (1) Mjc, aûReû,cûŠò@û AZ¥û\ò gi¥, (2) jeWÿ, cêM, aòeò, ùKûk[ AZ¥û\òWûfò Gaõ QêAñ RûZúd, (3) \êMÛ I G[ôeê _âÉêZ \jò,Lê@û, @Šû, cûQ, cûõi RûZúd Lû\¥, (4) `k, gûM,ù_ûUk, KLûeê AZ¥û\ò _eòaû Gaõ @ûkê, K¦cìk AZ¥û\òcìk RûZúd _eòaû, (5) Paòð I ùZf Nò@ RûZúd GaõPò^ò, MêWÿ, cjê AZ¥û\òö G[ôeê aûQò Lû\¥ù~ûR^û _âÉêZKùf Gjû iêhc ùjûA[ûGö

Lû\¥ ù~ûR^ûùe gi¥ 30 bûM, Wûfò RûZúd 30bûM, ùMûUòG @Šû, cûõi RûZúd 50 bûM, \êMÛ 100cò.fò., cìkRûZúd _eòaû 100 bûM I @^¥û^¥ _eòaû100 bûM, `k 100 bûM, Pò^ò 5 bûM, ùZ÷k, Nò@ 5bûM ejòaû CPòZ¨ö

Gjò ^òdcMêWÿòKê \éÁò ù\A, iaê \òMKê aòPûe Keò~\ò _eòaûee Lû\¥ ù~ûR^û _âÉêZ Keû~ûG, ùZùa_eòaûee icÉuê iêhc Lû\¥ ù~ûMûA ùjaöRef. : Nutritive Value of Indian Foods- National Institute

of Nutrition, Indian Council of Medical Research,

Hyderabad, India.

iû]ûeYZü @ûùc jk\úKê ZeKûeúùe Kò´û ù\jùe fMûAaû _ûAñ a¥ajûe Keêö jk\úKê c¤ Jh] eìù_a¥ajûe Keû~ûGö ^òKUùe @ûùceòKûe KòQò ùa÷mû^òK jk\úeê GK _âKûe ùR÷a _\û[ð "KeKê¥cò^¨'Kê É^ KKðUùeûMe Jh] eìù_ MùahYûMûeùe _âÉêZ KeòQ«òö Gjò KeKê¥cò^¨ jk\úùe 10-12 gZûõg [ûGö Gjû ù\LôaûKêMûXÿ fûf eweö' GjûKê _âùZ¥K \ò^ 15 Mâûc¨ ùfLûGñ LûAùf É^ K¥û^ïe C_gc ùjûA[ûGö - cêL¥ iµû\K

@aie_âû¯ _âû¤û_òKû, Méjaòmû^, G-18, @ùgûK^Me, bêaù^gße

25aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

Lû\¥,_êÁò, ùbhRI PòKò›û aòmû

MbðaZú cû'e Lû\¥I aòbò Ü ùeûM _âZòùh]K

Wûqe Kf¥ûYú \ûgMbðaZú ^ûeúe ~^ô ùâû KûjóKò ?

@ûc ù\g bûeZahðùe cûZé I gògê céZê¥jûe @ZòC\¨ùaMR^K Éeùe @Qòö còkòZ RûZòiõN (UN)e 16ùc, 2017 ciòjûe eòù_ûUð @^ê~ûdú iûeû _é[ôaúùe @ûcù\g cûZécéZê¥ùe iað_â[cö icMâ _é[ôaúe MbðaZú ^ûeúcéZê¥e GK ZéZúdûõg ùKak bûeZ I ^ûAùReò@ûùe jó2010 ciòjûùe ù\Lûù\AQòö

1991 ciòjûùe _âZò GKfl gògêR^àùe 437RY cû'ue céZê¥ ùjûA[ôfûö Gjò jûeKê 2015ùe 109 KêKcûAaûKê fl¥ ]û~ð¥ Keû~ûA[ôùf c¤ 2007-2009ùe Gjû 212 ùe _j*ôQòö

@ûc ù\gùe C_~êq ~^ô ùâû \ßûeû 90%cûZécéZê¥Kê _âZòùeû] Keòùjaö bûeZahðùe GjòiõL¥û _âZòGK fl gògêR^àùe 212 ùjûA[ôaû iÚùk @ûc eûR¥IWÿògûùe Gjû 258 @ùU (UûAcï @`¨ AŠò@û, RêfûA11,2011)ö iêLe K[û, R^^ú iêelû ù~ûR^û Gaõ@ûgû Kcðúcûû iûjû~¥ùe aòbò^Ü Mâûcû*kùe iêelòZ _âiaùjaûe a¥aiÚû ùjûA_ûeêQò Gaõ MbðaZú cjòkûcûù^ ajêiêaò]û _ûA _ûeêQ«òöMbðûaiÚûùe i«êkòZ @ûjûee @ûag¥KZû

MbðûaiÚû I i«û^ R^à iû]ûeY ^ûeúe ÊûiÚ¥ C_ùeMêeêZePû__KûGöG[ôùeajê _eòcûYegqò @ûag¥KùjûA[ûGö

1. iû]ûeY @aiÚû @ù_lû MbðûaiÚ ûùe _âùZ¥K\ò^300 K¥ûùfûeú @]ôK gqò @ûag¥K jêGö ZûjûeKûeY ùjfû :-

(K) cû' geúeeZ«ê, Reûdêe cûõiù_gúMêWÿòKe @bòaé¡òö(L) MbðiÚ gògêe @bòaé¡ò I Mbð`êfe @ûag¥KZûö(M) É^¥_û^ ^òcò© _âÉêZò _ûAñ gqòe @ûag¥KZûö2. R^àùaùk âRûZ gògêe IR^ VòK¨ [ôùf _ùe

ùi C©c eìù_ aXÿò_ûùe I iêiÚbûùa a*ô_ûùeöGjû MbðûaiÚûùe cû'e i«êk òZ @ûjûe C_ùe^òbðe Kùeö

3. iû]ûeYZü GK MbðaZú ^ûeúe MbðûaiÚûùe 10ùK.Rò. IR^ aXÿò[ûG :10% - _â[c 10 i¯ûjùe20% - 20 i¯ûjùe30% - 30 i¯ûjùe40% - MbðûaiÚûe ùgh @ûWÿKêöMbðûaiÚûe _â[c 3 cûiùe aû«ò I @eêPò ùjûAMbðaZú ~ù[Á Lû\¥ LûA_ûùe ^ûjóö Mbðe ùghcûi @ûWÿKê gògêe \îZ gûeúeòK @bòaé¡ò ùjC[ôaûeêùi icdùe cû'e Lû\¥e @ûag¥KZû aXÿò~ûGöiû]ûeYZü MbðûaiÚûùe jRc _âKâòdû ]úe c^ÚeùjûA~ûGö

GYê MbðaZúe Lû\¥ :- fNê_ûK- _êÁòKe (_êÁòiûe, bòUûcò^¨, còêûf)- ijRùe jRc ùjûA_ûeê[ôaö

Gaõ Gjû- MbðaZú ^ûeúe ÊûiÚ¥elû Keò_ûeê[ôaö- MbðiÚ gògêe iaê @ûag¥KZû _ìeY Keê[ôaö- _âia icdùe MbðaZúKê ~ù[Ágqò ù~ûMûC[ôaö- C©c É^¥_û^ _ûAñ ~ù[Á gqò ù~ûMûC[ôaö

MbðaZú ^ûeúe Lû\¥MbðaZúe Lû\¥ @]ôK ùZf cifû I MeòÂ ùjaû

@^êPòZö @ûag¥Kúd _eòcûYe Gaõ i«êkòZ @ûjûe cû' Igògêe ÊûiÚ¥ _ûAñ C_Kûeúö

aòmû^ \òM«26

@MÁ, 2014

GK MbðaZú cjòkûe _eò_ì‰ð @ûjûe1. ù\÷^òK 1/2-1 fòUe lúe (1 fòUe lúe = 1 Mâû.

K¥ûfïòdc¨) (@Zò Kc¨ùe 1-2 Mäûi¨ lúe)ö2. @Šû - 13. ùMûUòG ù_äU¨ cûQ aû cûõi ZeKûeú4. `k - _ûPòfû _òRêkò, K\kú, @céZbŠû, ùiC,

^ûi_ûZò AZ¥û\òö5. iR û,_ûkw,ùc[ô gûM, ZUKû iaêR _eòaû ZeKûeúö6. @Ì ùQ^û aû Wûfò7. 2-3 _U eêUò, @Ì bûZö

Giaê RùY MbðaZú ^ûeúeGK _eò_ì‰ð @ûjûe @ùUöG[ ôe ê @ûag¥Kúd _e òc ûYe ù_ âû Uò^ ¨ (_ êÁ òi ûe ),Kûe¨ùaûjûAùWâU¨ (gKðeû aû ùgßZiûe), ùiÜjiûe (ùZf,Nò@), bòUûcò^¨, ]ûZa faY AZ¥û\ò [ûGö Giaê ij ~ù[Á_eòcûYe Rk I @ûag¥K cêZûaK faY ùâû @ûag¥Köù_âûUò^¨ (_êÁòiûe)

1 Mâûc¨ ù_âûUò ëê 4 K¥ûùfûeú gqòcòùkö MbðiÚ gògêegeúe MV^, Mbð`êfe MV^ I Kû~ð¥KûeòZû, Reûdê IÉ^¥e @bòaé¡ò I gògê É^¥_û^ _ûAñ Gjû @ûag¥Kö

ù_âûUò^¨ (_êÁòiûe) Lû\¥ùe 50% _â[cùgâYú ù_âûUò^¨(_âûYúR ù_âûUò^¨ ~[û - cûQ, cûõi, @Šû AZ¥û\ò) ejòaû\eKûeö G[ôeê @ûag¥Kúd @ûcòù^ûGiòW¨ còùkö cûQ, cûõia\kùe Wûfò Kò´û ùiûdûaò^¨ ù_âûUò^¨ LûAùf c¤ ù_âûUò^ë@ûag¥KZû _ìeY ùjûA[ûGö ù_âûUò^¨ @bûa ùjùf cû' Igògê \êaðk jê@«ò Gaõ gògêe MV^ aû]û_âû¯ jêGöùgßZiûe (KûùaðûjûAùWâU¨)

1 Mâûc¨ ùgßZiûe Lû\¥eê 4 K¥ûùfûeò gqò còùköbûZ, eêUò @ûce cêL¥ gKðeû RûZúd Lû\¥ö @ûc Mûñ MjkùeMbðûaiÚûùe ù_âûUò^¨ a\kùe GjûKê @]ôK LûA[û«òö `kùeIRâé¡ò I ùc\aé¡ò NUò[ûGö GYê Gjûe _eòcûY jâûi Keòù_âûUò^ë _eòcûY aXÿûAaû CPòZö

PaòðRûZúd (ùiÜjiûe)ùiÜjiûe 1 Mâûcëê 9 K¥ûùfûeú gqò còùkö G[ôeê

Vit.A c¤ còkò[ûGö GYê ùZf, Nò@, fjêYú AZ¥û\ò ÊÌ_eòcûYe LûAùf MbðaZúe KòQò @^òÁ ùja^ûjóö cûZâ@]ôK LûAùf geúeùe ùc\aé¡ò I Cy eqPû_ ùjaûei¸ûa^û @Qòö

50 Kò.Mâû. IRê MbðaZú cjòkûu Lû\¥e ZûfòKûiû]ûeY@aiÚû Mbðe \ßòZúdû¡ð É^¥_û^ icdùe

1. @ûag¥Kúd K¥ûùfûeò 2200 2500 29002. _êÁòiûe 50 Mâûc¨ 60 Mâûc¨ 70 Mâûc¨3. K¥ûfïòdc¨ 500 cò.Mâû. 1000 cò.Mâû. 1500 cò.Mâû.4. ùføjiûe 18 cò.Mâû. 60 cò.Mâû. 30 cò.Mâû.5. bòUûcò^¨ - A 500 I.U. 600 I.U. 800 I.U.

6. bòUûcò^¨ - D 400 I.U. 400 I.U. 400 I.U.

7. B1 1.1 cò.Mâû. 1.5 cò.Mâû. 1.5 cò.Mâû.8. B2 1.1 cò.Mâû. 1.5 cò.Mâû. 1.5 cò.Mâû.9. bòUûcò^¨ - C 45 cò.Mâû 60 cò.Mâû. 60 cò.Mâû.10. `fòK¨ GiòW¨ 0.5 cò.Mâû. 1 cò.Mâû. 1 cò.Mâû.11. bòUûcò^¨ - B

122 cûAùKâûMâûc¨ 2 cûAùMâûMâûc¨ 2 cûAùKâûMâûc¨

27aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

K¥ûfiòdc, ì¨ ei, @ûAe ¨, bòUûcò ¨ AZ¥û\òMbðiÚ gògêe @iÚò I \û«e _âÉêZò _ûAñ K¥ûfïòdc¨

@ûag¥Kö MbðûaiÚûe 4[ð cûieê ù\÷^òK 1-2 Mäûi¨ lúe_òAùf Gjû còkò[ûGö Gjû a¥ZúZ Pì^û cûQ, ùQ^û, @ŠûeùKge, fjêYú, ZUKû _^ò_eòaû, gûM, `k I KWÿ kòbeùZfeê Gjû còùkö K¥ûfiòdc I ìèië @bûaeê cû' Igògêe @iÚò \êaðk jêGö cû' Osteo malaria I gògêUò R^à _ùeRicket ùeûMùe @ûKâû« jêG Gaõ gògêe \û« MV^ùe ZîUòù\Lû\òGö ù\÷ òK 500 cò.Mâû. K¥ûfiòdc LûAaû @ûag¥Köùføjiûe

MbðûaiÚûùe ùføjiûe (Iron) e GK cêL¥ bìcòKû@Qòö Iron @bûaùe eqùe [ôaû jòùcûùMäûaò^¨ Kcò~ûAùeûMòYúe eqjú^Zû (Anaemia) jêGö @ûAe^¨ I `fòK¨GiòWë @bûa ùjùf cû' I gògê \êùjñ \êaðk ùjûA~û@û«òöMbðiÚ gògêe ~KéZùe (liver) ùføjiûe400-500cò.Mâû.i*ôZ ùjûA eùjö R^à _ùe gògê É^¥_û^ KfûùaùkcûZé\êMÛùe ùføjiûee @bûa Gjò @ûAe^ _ìeY Kùeö

MbðaZú ^ûeúe geúeùe i*ôZ @ûAeê @bûaùjùf, aûe´ûe Mbð]ûeY Kùf Gaõ Mbð ûai Úûùe@ûag¥Kúd @ûAe^¨ ^ LûAùf gògêUò i*ôZ @ûAe^¨ @bûaij R^àfûb Kùe Gaõ Zû'e geúee @bòa é¡ò gúN âùjûA_ûùe ^ûjóö G[ôij R^àe ahðK bòZùe Gjò gògêeeqe _eòcûY Kc¨ eùj Gaõ cûõiù_gúe @bòaé¡ò VòKëìù_ùjûA_ûùe ^ûjóö

iû]ûeY @aiÚûùe RùY cjòkûe Lû\¥ùe ù\÷^òK10-12 cò.Mâû. @ûAe^ [ûGö MbðûaiÚûùe cûiòK EZêiâûaa¦ùjûA _âûd 250 cò.Mâû. @ûAe^¨ i*ôZ jêGö MbðiÚ gògêI Mbð`êfùe 550 cò.Mâû. @ûAe^¨ [ûGö MbðûaiÚûùe eqe_eòcûY 40% aXÿò ~ûC[ôaûeê ùcûU 1000 cò.Mâû. @ûAe^¨@ûag¥K jêGö a¡òðZ Reûdêe cûõiù_gú c¤ @ûAe^¨@ûag¥K Kùeö GYê MbðûaiÚûùe ù\÷^òK @ûAe^ LûAaû\eKûeö 60 cò.Mâû. aUòKû \ò^Kê LûAaû @ûag¥Kö

MbðûaiÚûe @ûe¸eê i«êkòZ @ûjûe LûAùk @ûAe^¨@bûa jêG^ûjóö ù^ûjòùf 4-5 cûi Mbðû]ûêê @ûAe ¨

aUòKû LûAaû \eKûeö MbðûaiÚûe ùgh _~ð¥ûdùe ~\òMbðaZú @Zò eqjú^ I @Zò Kc¨ jòùcûùMäûaò^¨ ij _âia_ûAñ @ûùi ùZùa Total dose Iron Kò´ûBlood transfusion

ù\aûe @ûag¥KZû ù\Lû ù\A[ûGö@ûAe^¨ ùKCñVê còùk

ùQ^û, cûõi, cûQ, KfòRû, lúe, @Šû, Pì^ûcûQ,Wûfò, gûM, iR^ûQêAñ, ZUKû _^ò_eòaû, _ûPòfû @céZbŠû,_òRêkò, K*û I _ûPòfû K\kú I @^¥û^¥ `k, ùPûKWÿ cògû@Uûe eêUòùe Gjû còùkö bòUûcò^¨-iò (_ûPòfû I iR`k)ù\ùf geúeùe @ûAe^¨ ùgûhY aé¡ò _ûGö

MbðûaiÚûùe @ûAe^¨ @bûa NUòùf MbðûaiÚû I _âiaKûkùe eqiâûa ùjùf ùeûMòYú céZê¥ cêLùe _ùWÿö GYêMbðûaiÚûùe eqùe jòùcûùMäûaò^ë _eòcûY RûYòaû GKû«Reêeúö cjòkûcûù^ @uêgKécò, c¥ûùfeò@û, @ûcûgd,a\jRcò I @gð ù~ûMêñ eqjú^Zûe gòKûe jê@«òö G[ôijaûe´ûe Mbð]ûeY Kùf @]ôK \êaðk jê@«ò I MbðûaiÚûùe^û^û RUòkZû ù\Lû\òGö GYê MbðûaiÚûùe ù\÷^òK 50-60 cò.Mâû. @ûAe^¨ LûAaû @ûag¥KöLû\¥ ij aòbò^Ü bòUûcò^¨

MbðûaiÚûùe aòbò^Ü bòUûcò^ë @ûag¥KZû ejòQòöbòUûcò^¨ A, B, C I D cû' I gògê _ûAñ @ûag¥KöVit. - A : MûRe, @Šû, lúe, fjêYú, fòbe I KW¨ fòbeùZfeê còùkö Gjû ùeûM ^òùeû]K gqò \òGöVit. - C : ZUKû LUû `k, ùKûkò, Kckû ùf´ê, KûMòRòùf´ê, gûM, i_êeú I @ñkûeê còùköVit B Complex : MRû cêM, MRû aêU, gûM, ZUKû_^ò_eòaû, XòuòKêUû PûCk I @Uûeê còùkö`fòK¨ GiòW¨1. geúe MVê cìk_òŠDNA I RNA MV^ Kùeö

geúe `fòK¨ GiòW¨Kê ^òùR Zò@ûeò Keò_ûùe ^ûjó,GYê Lû\¥ ij MbðaZúKê Gjû ù\aûKê _Wÿò[ûGö

2. `fòK¨ GiòW¨ eq Zò@ûeòùe @ûag¥Kö

aòmû^ \òM«28

@MÁ, 2014

É^¥_û^ iùaðû©c :gògê_ûAñ @céZic

Wûqe @^« @ûPû~ð¥ù\ge iêiÚZû aòhd aòPûeKê ù^ùf cûZécéZê¥jûe

K[û c^c¤Kê @ûiò~ûGö ù~Cñ ù\ge gògêcéZê ¥jûe IcûZécéZê¥jûe Kc¨ ùijò ù\g C^ÜZ I ùijò ù\g iêiÚöcûZécéZê¥jûe @ù_lû @ûcù\gùe gògêcéZê¥jûe @]ôKöcûZécéZê¥jûe @ûcù\gùe GK flùe 178 [ôfûùaùkgògêcéZê¥jûe GK jRûeùe 46 RY, ùZYê gògêcéZê¥jûeKcûAaûKê ùjùf gògêKê icÉ ùeûMe _âZòùh]K UúKûOral Colostrum Vaccine (O.C.V.) aûOral Breast Feeding

Vaccine (O.B.V.) aû É^¥_û^ 24 N<û c¤ùe ù\aû\eKûeö@ûùc gògê R^àe 24 N<û c¤ùe gògêVûùe ù_ûfòIùeûMe _âZòùeû]lcZû aXÿûAaû _ûAñ O.P.V. (Oral Polio

Vaccine) ù\A[ûC I ~làûùeûMe _âZòùeû]lcZû aXÿûAaû_ûAñ B.C.G. UúKû ù\A[ûCö GMêWÿòK iò^û ùMûUòG ùMûUòGùeûMe _âZòùeû]lcZû aXÿûG cûZâ É^¥_û^ icÉ ùeûMe_âZòùeû]lcZû gògêVûùe C_ô^Ü KeûA gògêKê céZê¥cêLeêelûKùeö ùiA[ô_ûAñ Z cû@ûlúee @^¥^ûc @céZö @ûRKêZò^òjRûe ahð_ìùað cjhðò PeK Kjò[ôùf -

Rúa^õ aéjYõ iûcôõ ùiÜj^õ cû^êhõ_dü^ûa^õ eq_ò©i¥ Z_ðYõ PûlòùeûMòYûc¨@[ðûZ Gjû _âûY elûKûeú, icÉ]ûZêcûûeù_ûhK,

_âZòK âòdû aòjú^ I ùiøc¥MêYa¡ðKö cû' lúe eq_ò©(Bleeding Disorder) ùeûMúVû ùe î¥Kcðùe IPlêùeûMúcûû Vûùe Z_ðYKâòdûùe a¥ajû~ð¥öR^àe @]N<û c¤ùe Khlúe :_âZòùh]K iaêùeûMe

cû' lúe gògê _ûAñ Bgßeu iaðùgâÂ ae\û^ Z[ûiùaðû}éÁ Lû\¥ö cû'lúe GK iµì‰ð _âûKéZòK I iêhc Lû\¥@ùUö É^¥_û^ Cbd cû' I gògê_ûAñ @Z¥« jòZKûeúögògêKê cû'lúe a¥ZúZ @^¥ ùKøYiò lúe ù~_eò MûB, cAñhò

3. Mbð`êf ReûdêbòZùe VòK¨ bûùa fûMòaû _ûAñ Gjû\eKûeö GYê `fòK¨ GiòWë @bûa ùjùf Abruptia

Placentae jêGö (Mbð`êf Reûdê Kû^Úeê QûWÿò~ûAeqiâûa jêG Gaõ cû' I MbðiÚ gògêe céZê¥ ùjaûe@ûguû ù\Lû\òGö)

4. MbðûaiÚû _ìaðeê `fòK¨ GiòW¨ ù\ùf Zûjû iÜûdê^kúeù\ûh ZîUò (~[û- Spina bifida, Anencephaly)AZ¥û\òKê _âZòùeû]Kùeö GYê ù~Cñ cjòkûue _ìaðeêGjò_eò ZîUò ij i«û^ R^àò[ôùa, Zûuê Mbð]ûeYeGK cûi _ìaðeê `fòK¨ GiòW¨ ù\aû @ûe¸ Keò Mbðe12 i¯ûj _~ð¥« 4 cò.Mâû. _âZ¥j ù\aû CPòZö

5. `fòK¨ GiòW¨ ù\ùf MbðiÚ gògêe @bòaé¡ò VòK jêG GaõIUGR ùjûA^[ûG (cûi @^ê~ûdú gògêe IR^ @Ì)ö_âùZ¥j`fòK¨ GiòW1 cò.Mâû. eê 4 cò.Mâû. ù\aû CPòZö

`fòK¨ GiòW¨ ùKCñVê còùk ?Mjc, aò^¨, PYû, QZê, `êfùKûaò, cûõi, KfòRû,

gûM, MRûcêM, MRûaêUeê Gjû còùköùeûM _âZòùeû]K (Immunisation)1. UòUûî¨ UKèGW¨ (TT) \êA[e :

- _â[c Mbðû]ûê 12 eê 24 i¯ûj c¤ùe- \ßòZúd _â[c ùWûRë 4 eê 8 i¯ûj _ùe

2. MbðûaiÚûùe [ôfûùaùk ùKùZMêWÿòG UòKû \ò@û~òaûCPòZ ^êùjñ, ~[û Rubella, Chicken pox, BCG GaõNasal spray flue UòKû

3. Mbð]ûeY _ìaðeê ùKùZK UòKû ùâû @ûag¥K ~[û :Measles & Chicken pox

MbðûaiÚûùe cû'e C_~êq ~^ô ùÂ @ûag¥KúdLû\¥ I ùeûM _âZòùh]K a¥aiÚû Kùf @ûùc GK iêiÚ cû'ùKûkùe GK iêiÚ gògê ù\Lôaû - G[ôùe iù¦j ^ûjóö

aeòÂ _âiìZò I Èú ùeûM aòùghm,

230, 8aò-ùc^¨, 2Wò Kâi¨, GP¨@ûe-aäK¨-1,Kf¥ûY ^Me, ùawûfêe-43, K‰ðûUK

ùcûaûAf¨-9437627421, 09972947996

29aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

aû Waû lúe Kò´û cjê, MêWÿ, MäëùKûR¨ _ûYò @û\ò bkò @^¥ùKøYiò Zek _\û[ð ù\aû @^êPòZö gògê R^à ùjaûe @]N<ûG (30 cò^òU¨) c¤ùe cû'lúe Lê@ûAaû @Z¥«@ûag¥Kö Gj ò lúeùe ùKûfÁ âc¨ [ûG; ~ûj û gòg êKêùeûMiõKâcYeê elû Keòaû ij _âZòùeû]K gqò c¤ aé¡òKeòaûùe ijûdK ùjûA[ûGö

cû'lúeùe gq ò _â\û^K ûeú ùKûfÁâc¨ _âPêe_eòcûYùe ejò[ûG; ~ûjû gògêKê Zek SûWÿû, ^òùcû^ò@ûbkò ùKùZK cûeûcôK ùeûM iõKâcYeê elû Keò[ûG Gaõgògê geúeùe ùeûM _âZòùeû] gqò c¤ aé¡ò KeòaûùeijûdK ùjûA[ûGö gògê R^à ùjaûe @] N<ûG (30cò^òU¨) c¤ùe É^¥_û^ ^òjûZò @_eòjû~ð¥ö @ù^K @*kùeGjò Kh lúeKê @_eòÃûe lúe Kjò `òwò \ò@û~ûG; cûZâ Gjûiµì‰ð bêf¨ ]ûeYûö GWòõ ùKûfÁâc¨ aû Kh lúe gògêKê@ûag¥K [ôaû _êÁòiûe, iìlàù_ûhK, ùeûM _âZòùeû]K gqò@û\ò _â\û^ Keò[ûGö gògê R^à ùjaû _ùe_ùe É^¥_û^KeûAaû \ßûeû cû'e Mbðûgd c¤ iuêPòZ ùjûA[ûG; `kùe_âia R^òZ eqjû^ò jâûi jêGö @ùÈû_Pÿûe \ßûeû _âiaKeû~ûA[ôaû gògêKê cû'e @aiÚû iÚòe ùjaû cûùZâ 4 eê 6N<û c¤ùe É^¥_û^ Keû~òaû @ûag¥KöQ'cûi _~ð¥« ùKak É^¥_û^ : cû' gògêuê\òG iêiÚ Rúa^

gògêe @bòaé¡ò _ûAñ cû'lúeùe icÉ _âKûe _êÁòiûe,ù_ûhK Z©ß @û\ò be_ìe ùjûA ejò[ûG Gaõ gògê GjûKêVòK¨ bûaùe jRc Keòaûùe ic[ð ùjûA[ûGö cû'lúegògêKê iêjûAaû bkò ChàZû aRûd eùL Gaõ gògêKê aê¡òcû^ùjaûùe iûjû~¥ Keò[ûGö Gjò lúe gògêKê c]êùcj,CyeqPû_, jé\¨ùeûM I ùc\ ajêkZû bkò ùeûMeê iêelû_â\û^ Keò[ûGö cû' lúeùe [ôaû @ûcòù^ûGiòW¨ gògê @ûLôùeùeUò^ûe aòKûg Kùeö `kùe gògê bf ù\Lô_ûùeöÉ^¥_û^ ù~ûMêñ gògêKê aûj¥ iõKâcYe @ûguû c¤ ~ù[ÁKc¨ [ûGö iùaðû_eò É^¥_û^ \ßûeû cû' I gògê c¤ùe iµKð\éXÿúbìZ ùjûA[ûGö ^òdcòZ É^¥_û^ cû' _ûAñ c¤ @Z¥«

C_ù~ûMú, Gjû\ßûeû cû'ù\jeê Paòð Kcòaû ij É^ KKðU,Mbðûgd I Wò´ûgd KKðUe @ûguû c¤ Kc¨ ejò[ûGö gògêKêQ'cûiadi ùjaû _~ð¥« MûB, cAñhò I Waû lúe Kò´û cjê,MäëùKûR¨ _ûYò @û\ò ù\aû @^êPòZ¨, Gjû \ßûeû gògêe cû'lúe_ûAaûe _eòcûY Kcò~ûG Gaõ GMêWÿòK ùeûM iõKâcYecû¤c ùjûA_ûùeö gògêKê Q'cûi ùjaû _ùe É^¥_û^ ij@¡ð Zek iòSû Lû\¥ ù\aû @ûe¸ Keòaû CPòZö ù~ùZ cûi_~ð¥« i¸a gògêKê É^¥_û^ KeûAaû @ûag¥KöÉ^¥_û^_ûAñ jê@ùeiûjû : _eòaûee \ûdòZß Gjû

Q'cûi _~ð¥« gògêKê ùKak cû' lúe Lê@ûAaû cû'u\ûdòZß Gaõ G[ ô ^òcù« _e òaûee @^¥ i\i¥ Ii\i¥ûcûûe c¤ ijù~ûM ùfûWÿûö gògêUò R^à ùjaû _ùeMéje ù\÷^¦ò^ Kû~ð¥Kâcùe _eòa©ð^ jêGö gògêUòKê Q'cûi _~ð¥« ùKak É^¥_û^ KeûAaû _ûAñ _eòaûeeicùÉ cû'Kê C›ûjòZ Keòaû \eKûeö cû' c¤ cûîòK IgûeúeòK bûùa _âÉêZ ùjaû @ûag¥KöG[ô ^òcù« _eòaûeeicùÉ cû'Kê icd ù\aû \eKûeö Zûu icÉ Kûcùeiûjû~¥ I ijù~ûM ù\aû @ûag¥K Gaõ iùaðû_eò cû'uÊûiÚ¥ I _êÁò _âZò ÊZª ¤û^ \ò@û~òaû \eKûeö G[ô ^òcù«cû'uê ù~_eò _êÁòKe Lû\¥ _~ð¥û¯ _eòcûYùe còkò_ûeòaùi[ô ^òcù« ~^ôaû^ ùjaû ^òjûZò @ûag¥KöÉ ¥_û _ûAñ ÊZª ¤û^: iêelòZKùegògêRúa^

_âia _ùe Zêe« gòg êK ê cû'_ûLKê ùÂ~ òaû@ûag¥K Gaõ gògêKê cû'e QûZòùe (cû'Pcð ij gògêe PcðfûMòaû \eKûe) eLô gê@ûAaû \eKûeö Gjû gògêKê GKN<û c¤ùe É^¥_û^ KeûAaûùe @ù^Kûõgùe `k_â\jêGö É^¥_û^ KeûAaû _ûAñ Éê @Mâ bûM I Gjû ijfûMòejò[ôaû ùMûfûKûe ]ìie bûMKê _eòÃûe Keò ù~ùZ\ìei¸a gògêe _ûUòùe b©òð Keòaû \eKûe; ~\ßûeû gògê bfbûaùe É^¥_û^ Keò_ûùe Gaõ _a^ _ûU ò bòZeKê~ûA_ûùe ^ûjó `kùe gògêe aû«ò jêG^ûjóö gògê ~\ò ùKakÉê @MâbûMKê ùgûùh ùZùa _~ð¥û¯ _eòcûYe lúe_ûA^[ûG Gaõ cû'e É^ùe lZ iéÁò ùjûA[ûGö ù\÷^òK

aòmû^ \òM«30

@MÁ, 2014

@«Zü 8 eê 10 [e Gaõ Cbd_ûgßð 5-10 cò^òU¨ _~ð¥«cû'gògêKê É^¥_û^ KeûAaû @ûag¥Kö `k_â\ É^¥_û^ _ûAñ cû' _â[ùc ^òùR @ûeûcùe

aiò gògêKê ùKûkùe ]eò É^¥_û^ KeûAaû CPòZö bd, Mäû^ò, C\¨ùaM, @ûguû, @gû«ò c^ c¤ùe ^

eLôaû CPòZö É^¥_û^ _ì að eê jû Z bfb ûaùe iûa ê^ùe

i`ûKeòaû ijòZ É^Kê `êUû_ûYò bòRû _eòÃ ûeK_Wÿûùe ù_ûQòù\aû CPòZö

5-10 cò^òU¨ _ìaðeê Éê _eòa©ð^ Keòaû CPòZ^êùjñö

É^¥_ûdú cû' _ûAñ _âZ¥j 2700 Kûùfûeò~êqiê_ûP¥ I iêÊû\ê Lû\¥ \eKûe ùZYê cû' ZûRû `k,_^ò_eòaû, i«êkû, fûC, iR^ûQêAñ, K\kú, \ê],\jò, gûM ù~ùKøYiò Wûfò _âZò\ò^ LûAaû CPòZö

É^¥_û^ _ìaðeê cû' lúe `kei, iê_¨ Kò´û _ûYò^òjûZò _òAaû CPòZö

gògêKê É^¥_û^ _ùe cû' gògêKê Kû§ùe _KûA _òVò[û_êWÿûAaû \eKûeö

@ûdêùað\ PòKò›û]ôKûeú, iê¦eMWÿ

jéZ¨_òŠe ~^ôWûqe _ì‰ðP¦â cjû_ûZâ

@ûce jéZ¨_òŠG_eò GK ~ª ~ûjûKò cûZéMbðeê Kû~ð¥Keòaû @ûe¸ Keò ù\A[ûGö Gjò Kû~ð¥ Rúaê ùgh icd_~ð¥« \òêûZò _âZò cêjì©ðùe Pûfê ejò[ûGö jéZ¨_òŠe iêiÚZûù~ûMê jó @ûùc iêiÚ bûaùe Rúa^ aòZûA Pûfò[ûCö GjòK[ûKê cù^ eLôaû _ûAñ 2000 ciòjû Vûeê _âZòah ðùiù_Öé cûi 30 ZûeòLKê "aògß jéZ¨_òŠ\òai' eìù__ûk^ Keû~ûCQòö Gjò \òÛòe Zû_ô~ð¥ _âùZ¥K a¥qò C_f²òKeò ^òRe jéZ¨_òŠKê Kò_eò iêiÚ eLô Rúa^ @Zòaûj òZKeò_ûeòùa, Gjò Pò«û c^Kê @ûgòaû \eKûeö

Rúa^Kûk c¤ùe cêL¥Zü ~êaK I ù_âøXÿ @aiÚûùe@ûù¸cûù^ ^òRKê GùZ Kû~ð¥eZ eLêù~ aûÉaòK¨ @ûùcjéZ¨_òŠe iêelû aòhdùe bêfò~ûA[ûCö Gjû`kùe @KiàûZ¨@ûce jéZ¨NûZ Kò´û cÉòÃ @ûNûZ (stroke) ùjûA[ûGö GKjòiûaeê RYû~ûAQòù~ _âZòahð jéZ¨_òŠe ùeûMûKâû« @aiÚûù~ûMêñ _é[ôaúe 17.3 ^òdêZ (1 ^òdêZ = 10 fl) a¥qò_âûY jeûCQ«òö \êüLe aòhd ùjfû @û¸cûûe @iûa]û Zûù~ûMêñ Gjò iõL¥û Kâùc aXÿòaXÿò PûfòQòö Gjû ùKak @ûceiùPZ^Zûe @bûaeê jó ùjCQòöKûeY

jéZ¨_òŠe ùeûMMâÉ @aiÚû _ûAñ @ûù¸cûù^ jó \ûdú,Gjûe cêL¥ KûeY C_ùe @ûùc ¤û^ ù\aû ^òjûZò \eKûeö@ûce eqaûjú ^kú (]c^ú) GK @ûa¡ ^kú ~ûjû c¤ù\A jéZ¨_òŠeê eq i\ûiað\û _âaûjòZ ùjûA Pûfò[ûGö@ûùc LûC[ôaû _âùZ¥K Lû\¥iûcMâú jRc ùjûA eqùecògò[ûGö @ûùc LûC[ôaû Lû\¥ iûcMâúcûûùe ~\ò Paòð@õg @]ôK ùjfû Kò´û @ûùc @ûag¥KZû Vûeê @]ôK _eòcûYeùgßZiûe aû _êÁòiûe RûZúd Lû\¥ MâjY Keê ùi icÉPaòðùe _eòYZ ùjûA[ûGö Gjò PaòðRûZúd Rò^òh Kò´û @^¥KòQò @_âûKéZòK Rò^òhcû^ eq ùiâûZùe aêfòaêfò Kâùc ]c^úbòZùe, ]c^úe Kû^Úùe fûMò ejò ùMûUûkò iéÁò Keò[ûG(plaque)ö Gjû`kùe ]c^úe ^kú ieê ùjûA~ûG, eqi*k^ùe aû]û iéÁò ùjûA[ûGö ~\ò Gjò KûeY ù~ûMêñ]c^úe eq _âaûj a¦ ùjûAMfû, ùZùa ùijò ]c^ú

@ûRòKûfò ajêk bûùa a¥ajûe Keû~ûC[ôaûKúU^ûgK Jh] "^òI^òKï' Gaõ "`òù_âû^òf¨' ù~ûMêñcjêcûQò, _eûMiwcKûeú KúU_Zw ^Á ùjûA ~ûCQ«òGaõ Gjû Lû\¥ gévkKê _âbûaòZ KeêQò ùaûfò RYû_ùWÿöA<e^¥ûi^ûf¨ dê^òd^ è¨ K¬eùbi^¨ @`¨ ù^Pe(@ûA.dê.iò.G^¨.) @û^êKìf¥ùe GK aòùghm \k iÜûdêKêaòhûq Keê[ôaû Gjò KúU^ûgK Jh]MêWÿòK WòWòUò Vûeêc¤ 5,000 eê 10,000 MêY @]ôK ldKûeK GaõLû\¥gévke ^òcÜbûMKê Gjû iµì‰ð eìù_ cìkù_ûQ Keòù\A[ûGö

- cêL¥ iµû\K

31aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

ù~Cñ @*kKê iêiÚ eq ù~ûMûC@Qò Zûjû a¦ ùjûA~ûGöùi @*kUò eq ^ _ûA céZ @aiÚûKê @ûiò~ûA[ûGöùeûMûKâû« @aiÚû

jéZ¨_òŠKê iêiÚ I Kû~ð¥Kûeú eLôaû _ûAñ @ûùc iað\ûùPÁûeZ ejòaû \eKûeö ùZùa @ûce jéZ¨_òŠKê iùZR IKû~ð¥Kûeú eLôaû _ûAñ Kùeû^ûeú ]c^ú iað\û Kû~ð¥eZö~\ò Gjò Kùeû^ûeú ]c^ú bòZùe eq _âaûj aû]û_âû¯ùjfû Kò´û a¦ ùjûAMfû @ûùc jéZ¨NûZ (heart attack)ùbûMò[ûCö ~\ò G_eò @aùeû] @ûce cÉòÃ c¤ùe [ôaûieêieê ]c^úcûû bòZùe ùjfû, ùZùa @ûùc cÉòÃ@ûNûZ (stroke) ùbûMò[ûCö_ea©ðú Rúa^

iû] ûeYZü _â[c jé\¨NûZ Kò´ û cÉ òÃ @ûNûZùbûMòaû _ùe c¤ a¥qò a*ô ~ûA[û@û«òö Wûqe Zûue@ai Úû @^êiûùe _ea©ðú Rúa^ Kò_eò aòZ ûAa ùiaòhdùe _eûcgð ù\A[û@û«òö @ûRòKûfò Wûqeú PòKò›ûaòmû^ G_eò @MâMZò KfûYò ù~ a©ðcû^ jéZ¨_òŠe PòKò›û_ûAñ heart bypass surgery, angioplasty Gaõ stenling

_âYûkúcû^ a¥ajûe Keû~ûCQòöjé\¨NûZe _âû[còK iìPÿ^û

jé\¨NûZ ùjaû icdùe cÉòÃùe _âZò cò^òU¨ùe _âûd1.9 ^òdêZ RúaùKûhcûûe céZê¥ ùjûA~ûGö

~\ò Zêùc ^òcÜfòLôZ flYcû^ RûYò _ûeêQ, ùZùaaòk´ ^ Keò iùwiùw stroke clinic Kê ~ûA PòKò›û @ûe¸Keòaû \eKûeö flYMêWÿòK ùjfû -1. geúee ùMûUòG _ûLùe (cêjñ, aûjê Gaõ ùMûWÿùe)

G_eòKò @Ì icd _ûAñ \êaðkZû aû Ægð gqò jeûAaû@aiÚû @^êbìZ ùjaû.

2. Kc¨ icd _ûAñ ùjùf c¤ K[û Kjòaûùe Kò´û K[ûaêSòaûùe @iêaò]û ùjaû @aiÚû fl¥ Kùf,

3. ùMûUòG _U @ûLôùe RûfêRûfê@û (blurring of vision)ù\Lû~òaû,

4. @Êûbûa òK bûaùe cêŠa¥[û (Gjû ijòZ aû« òùjûA_ûùe, ùjûA ^ _ûùe),

5. jVûZ¨ ^òRe bûeiûc¥ jeûAaûö

jé\¨NûZe aò_{^K @aiÚûcû^, ~ûjû _ûAñ @ûùciûa]û^ ejòaû CPòZ¨, ùiMêWÿK ùjfû -1. Cy eqPû_, Cycûê ùK ûùfùÁef¨, Cy

Triglyceride Kò´û eq gKðeûe _eòcûY aé¡òö2. ]ìc_û^, c\¥_û^, ZcûLê ù~ ùKøYiò _âKûeùe

(iòMûùeU¨, aòWÿò, MêŠò AZ¥û\ò) a¥ajûe Keòaûö3. @Ì _eòcûYe `k Kò´û _^ò_eòaû LûAaûö4. ùcûUû @aiÚû / _é[êkKûd a¥qòZßö5. gûeúeòK _eògâc ^ Keòaûö6. @Z¥]ôK cûîòK Pû_MâÉ @aiÚûöjéZ¨_òŠKê iêiÚ eLôaû _ûAñ Lû\¥ MâjY

K'Y K'Y LûAùa1. @]ôK _eòcûYe `k I _eòaû_Zâ LûAùaö2. @fòb ¨ ùZf, iì~ð¥cêLú ùZf, K¥ûù^ûf ùZf,

ùiûdûaò^¨ ùZf, eûAi aâû^¨ ùZf, ùiûeòh ùZf,Kêiêc ùZf LûA _ûeòùaö ùZùa RùY cûiKê 500cò.fò.eê @]ôK ùZf LûAaû CPòZ¨ ^êùjñö

3. Paòð ^ [ôaû ùQûUùQûU cûQ, KêKêWÿû cûõi, @Šûe]kû@õg LûA _ûeòùaö

4. IUï, ùiûdaò^¨, eûgò, ù_gò LûA _ûeòùaö5. lúeeê ie aûjûe Keòaû _ùe [ôaû lúe Kò´û

ùNûk\jò LûAùaö6. ^ûfò PûCk, ùPûKWÿ cògû @Uû, ùPû_û fMû Wûfò

AZ¥û\ò C©c Lû\¥ö7. MRûcêM, MRûaêU, PYû RûZúd Lû\¥, iûfûW¨, aû\ûc

RûZúd Rò^òh @]ôK Lû@û«êö8. ù~ûMûi^, iKûk I C_eùakû 30 cò^òU¨ ùfLûGñ,

aûjûùegûeúeòK _eògâc, Pûfòaû, ù\øWÿòaûAZ¥û\òReêeúöK'Y K'Y LûAùa ^ûjó

1. QYûQYò, bRûbRò LûAaûKê iµì‰ð aûeY Keû~ûAQòöiòwWÿû, _ùKûWÿò, @ûkêP_¨, aeû AZ¥û\ò LûAùa ^ûjóö

2. Nò@, ùZf RûZúd Lû\¥ LûAaû c^ûö3. Paòð~êq cûõi (red meat), ùQkò, ùc‹û, Nêhêeú

cûõi, Paòð~êq cûQ LûAaû c^ûö4. ùKK¨, ù_ÁâòR¨, Kâ*¨ `âûGR¨ AZ¥û\ò LûAùa ^ûjóö

aòmû^ \òM«32

@MÁ, 2014

5. lúe ie, còVû, Lê@û, @Šûe ùKge LûAùa ^ûjóö6. ]kû ù\Lû~ûC[ôaû _\û[ð - iêRò, cA\û, _ûÉû,

PûIcò^¨ AZ¥û\ò Vûeê \ìùeA ej«êö7. `ûÁ¨ `êW¨, Zò@ûeò ùjûA eLû~ûA[ôaû Lû\¥, @]ôK

fêY, fêYò aòÄêU¨ , còKèPe Lû@û«ê ^ûjóö8. IR^ CVûAaû a¥ûdc Ke«ê ^ûjóöLû\¥ cû¤cùe jéZ¨_òŠe iêelû

jéZ¨_òŠKê iêiÚ eLôaû _ûAñ RùY iêhc Lû\¥ _âZ¥jLûAaû \eKûeö Zûu _ûAñ GK Lû\¥ ZûfòKû -

iKûk : GK K_¨ Pû aò ûPò òùe Kò û @]û PûcP¨ Pò òcògûA _ò@«êö Gjû iòjZ 2/3Uò aò^û Pò ò~êq aòÄêU¨ LûA_ûe«òö

RkLô@û : ~a RûZúd gi¥ KòQò iaêR PUYú ijKò´û ~a RûZúd gi¥e C_cû Kò´û AWòfò ié ijòZLû@û«êö Kò´û ùiûdûaò^¨ ùeûUò, ùNûk\jò ijòZ Lû@û«êöùMûUòG `k (ùiI, Kckû, ^ûi_Zò, _òRêkò, @céZbŠûKò´û ZebêR) Lû@û«êö

Leûùaùk : iûfûW¨ - 1 ù_äU¨, ^ûfò PûCk bûZ,GK K_¨, Wûfò 1 K_¨, _eòaû ZeKûeú, ùQûUùQûU Paòð ^[ôaû cûQ (oven ùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû) 1 K_¨ö

C_eùakû - iaêR Pûjû 1 K_¨, PûeòùMûUò ù_Éûaû\ûc¨ aû @ûLùeûU¨, Kò´û MRûcêM aû iòSû cUe 1 K_¨ö

eûZâòùe : iê_¨ 1 K_¨, iµì‰ð Mjc ùeûUò 3/4ùMûUò, _eòaû ZeKûeú, iûfûW¨, ie aûjûe Keû~ûA[ôaûlúe 1 Mäûi¨ (500 cò.fò.) _òAùaö

ù~Cñ _eòaûeùe _ìað _êeêhcûûe jé\¨NûZ Kò´ûstroke ùe céZê¥ ùjûAQò ùi _eòaûee a¥qòue c¤ ùi_eòùeûM ùbûMòaûe i¸ûa^û @Qòö @ûRKê 4/5 ahð _ìùaðKû^ûWÿûe RùY ùa÷mû^òK \gðûAQ«òù~ 9p21 Rò^¨ ~ûjûKòcYòhcûûe 9 ^é ùKâûùcûùRûc¨ùe @aiÚû_òZ Zûjû@ûce jéZ¨_òŠR^òZ ùeûM _ûAñ \ûdúö GK International

Research Team _eúlû Keò \gðûQ«òù~, ù~Cñ _eòaûee_ìað_êeêhcûù^ jé\NûZùe céZê¥aeY KeòQ«ò, ùi _eòaûeea¥qòcûù^ _âùZ¥K `k Gaõ K*û _eòaû_Zâ LûAaû \ßûeû GRò^ë Kû~ð¥KûeòZû gqò Kcò~ûA[ûG aû ^Á ùjûA ~ûA[ûGö

Jamie Engert, ù~ Kò Mcgill University Health

Centre Kû^ûWÿûe Kû~ð¥Kûeú i\i¥ - Zûu cZùe ""Gjû@û½~ð¥e K[ûù~ ÊûiÚ¥Ke Lû\¥ Gjò Rò^ë Kû~ð¥KûeòZûKêjâûi Keò\òG Kò û ^Á Keò\òGö'' ùZùa jéZ_òŠKê iêelû ù\aû_ûAñ RùY _âZ¥j `k Kò´û iR _eòaû_Zâ LûAaû \eKûeö

Engert Gaõ Zûue @^¥ ijù~ûMúcûù^ @ûea,ACùeû_, \lòY Giò@û, Pú^¨ Gaõ fûUò^¨ @ûùceòKûe8000 RY a¥qòue Lû\¥ cû¤cùe ÊûiÚ¥ _eúlû KeòGjò cZ ù_ûhY KeòQ«òö ùicûù^ c¤ `ò^¨f¥û Še19,000 a¥qòue ÊûiÚ¥ _eúlû Keò Gjò iò¡û«ùeC_^úZ ùjûAQ«òö ùicûûe iò¡û« ùjfû ""@Z¥]ôK_eòcûYe `k Gaõ _eòaû_Zâ _âZ¥j LûAaû \ßûeû @ûce9p21 gene ~ûjûKò cêL¥Zü jê\¨ùeûM _ûAñ \ûdú, ZûjûeKû~ð¥KûeòZû gqò jâûi _ûA[ûG Kò´û ^Á ùjûA ~ûA[ûGöùZùa Kò_eò Gjû i¸a_e ùjCQò, Zûjû VòK¨ bûaùeRYû~ûA ^ûjóöjé\¨NûZe _âKûe

_â[c jé\¨NûZeê RùY a*ô ~òaû_ùe c¤ @ù^Kahðiû]ûeY bûaùe Rúa^~û_^ Keò[û@û«òö

iû]ûeYZü a¥qòcûûê ù~Cñ jé\¨NûZ jêG ZûjûKêIschemic storke Kêjû~ûGö Gjò @aiÚûùe cÉòÃKê ~ûC[ôaûeq^kúùe ùKøYiò eq RcûU aû§ò~òaû ù~ûMêñ ùjûA[ûGöjV ûZ ¨ eq ù~ûM ûY a¦ ùjûA~òaû ù~ûM êñ cÉ òÃeRúaùKûhcûù^ ceò~û@û«òö Gjû `kùe a¥qòue _ìað _eòKû~ð¥ - ~[û (Pûfòaû I K[ûaû©ðû AZ¥û\òùe)ùe a¥ûNûZiéÁò ùjûA[ûGö

~\ò cÉòÃ bòZùe ùKøYiò eqaûjú ^kú jVûZ¨`ûUòMfû, ùZùa Haemorrhagic strokeùjûA~ûGö @ûce@iêelòZ CyeqPû_ ù~ûMêñ G_eò @aiÚû iéÁò ùjûA[ûGö

cÉòÃKê eq Gaõ @cæRû^ ù~ûMûY a¦ ùjûAMùf@ù^K RúaùKû hue cé Zê ¥ ùjûA[ûG ö G_e òRúaùKûhcûù^ _êYò iRúa @aiÚûKê @ûiò ^ [û«òö ùZùabf Lae ùjfû cÉòÃe ùKùZK RúaùKûh ceò~ûA ^[û«ò, ùicûù^ iûcdòK bûaùe @ûNûZ_âû¯ ùjûA[û@û«òöGjò lZòMâÉ RúaùKûhcûù^ _êYò ^òRKê bf @aiÚûKê @ûYòKû~ð¥lc ùjûA~ûA [û@û«òö Gjò ceûcZò Kûc Pûfê ejò[ôaû

33aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

icdùe geúee Kû~ð¥cû^ KâùcKâùc C^ÜZZe ùjûAPûfò[ûGö ù~Cñ @*kcû^ lZòMâÉ, ùi @*ke Kûc @agòÁ@*ke RúaùKûhcûù^ aj^ Keò[ û@û« òö a¥qòueK[ûbûhû, Zûue iàeYgqò KâùcKâùc C^ÜZ ùjûA[ûGöKòQò _eòiõL¥û^

aòg ß ÊûiÚ ¥ iwV^ \gðûAQ« òù~ 2015 iê¡ûbûeZùe 50 ^òdêZ a¥qò _âZòahð jé\¨NûZùe _âûY jeûAùa~ûjûKò 2010ùe Gjò ùeûMùe _âûY jeûA[ôaû ùfûKue\êAMêY ùjaö Gjû c¤ RYû_WÿòfûYòù~ 31 gZûõgbûeZúd, ù~Cñcûù^ ijeû*kùe aiaûi Ke«ò, ùicûù^@Z¥]ôK ùcûUû Kò´û _é[êkKûdö 100 ^òdêZ a¥qòuebûeZahðùe CyeqPû_ ejòQòö \êüLe K[û Gjòù~ Indian

Council of Medical Research and Report @^êiûùe 25ahðeê 69 ahð adi c¤ùe ù~Cñcûù^ céZê¥aeYKeêQ«ò,ùicûû c¤eê 25 gZûõg a¥qò jé\¨ùeûMùe jó ceêQ«òö_é[ôaúe ùfûKcûû c¤eê _âûd 60 gZûõg ùfûKjé\ùeûMúöPòKò›û

jé\¨ùeûMùe @ûKâû« ùjaû a¥qòcûù^ @ZògúNâ _ûLWûqeLû^ûKê ~ûA C_~êq PòKò›û _ûAùf @ûùeûM¥ fûbKeòaûe ~ù[Á i¸ûa^û [ûGö Streptokinase e a¥ajûeù~ûMêñ eq^kúùe [ôaû @aùeû] \ìe Keû~ûA[ûG, `kùea¥qò @ûùeûM¥ fûb Keòaûe i¸ûa^û @Z¥]ôK ùjûA~ûGöùKùZ ejòaû K[ûFasting Blood Sugar - (60-110) mg/dlGlucose P.P. - (70-140) mg/dlCholesterol Total <200, 200-240 Borderline

>240 High risk :Cholesterol HDL - 40-60 mg/dlCholesterol LDL - <130, mg/dlTriglyceride - (30-150) mg/dlBlood Pressure - 120/80/mm/Hg

Pulse - 72-80/Min.

@aie_âû , C_^òùŸðgK,

_gê_ûk^ I _gêPòKò›û aòbûM, IWÿògûcû`ðZ¨-gâú iêaâZ Kêcûe cjû_ûZâ,(ùafMzò@û ù_ùUâûf _µ¨ ^òKU)

_ò-57, a^ûei ùeûWÿ, jûIßWû-711105

Plêe ~^ôWûqe A¦âcYò iûjê

Plê geúee iaðùgâÂ @wö Gjû iûjû~¥ùe @ûùc_é[ôaúe iê¦e _âKéZòKê C_ùbûM Keò[ûCñö Gjûe @bûaùecYòhe ù\ ÷j òK, cûî òK, ùaø¡ òK, @û[ô ðK @b òa é¡ òùjûA_ûùe ^ûjóö G_eò GK @cìf¥ @we ~[û icdùeC_~êq ~^ô ùâû Rîû]ûeYu K©ða¥öMbðaZú cû' I âRûZ _òfûe Plêe ~^ô

Plêe ~^ô cYòh bïY @aiÚûùe cû' ù_Uùe [ôaûicde ê @ûe¸ ùj ûA[ûGö C\ ûjeY Êe ì_ R^ àMZùcûZò@ûaò¦êe iìZâ_ûZ bïY @aiÚûeê jó ùjûA[ûGö MbðaZúcû'Kê bìZûYê R^òZ ùeûM ùjùf Kò´û cû'e Lû\¥ _âûY "G'I "Wò 'e @bûa ùjùf Kò´ û R^à _ìa ðeê cû' ù\je ê@ZòcûZâûùe eqiâûa ùjùf R^àMZ ùcûZò@ûaò¦ê ùjûA[ûGöùZYê cû'Kê bòUûcò^¨~êq _êÁòKe Lû\¥ ù\aû iùwiùwbìZûYê ùeûM I eqiâûae PòKò›û KeûAaû CPòZö

ùijò_eò cû' ~\ò GWï¨, iò`òfòi¨ Kò´û Mùêò@ûùeûMùe @ûKâû« ùjûA [û@û«ò, ùZùaR^à_ùe _òfûe Plêùe_â\ûj ùjûA Plê ^Á ùjûA_ûùeö ùZYê MbðûaiÚûùe GiaêùeûM [ôùf PòKò›û KeûA ùâû CPòZö

cû' c¤ ùKøYiò cû\K \âa¥ Kò´û ]ìc_û^ KeòaûCPòZ ^êùjñö G_eò cû'uVêñ R^àòZ _òfûu Plêùe aòbò^ÜùeûM ùjûA[ûGö

_òfûUò R^à_ùe _eòÃûe Zêkû I\ûKeò ]úùe]úùe_òfûe PlêKê _eòÃûe Keòaû CPòZöâRûZ gògê Plêe ~^ôâRûZ gògêe ù^Zâ _â\ûj :

âRûZ gògêe @ûLôeê fêj aûjûeòaû CPòZ ^êùjñöG_eò ùjùf Gjû R^àMZ ù^Zâ _â\ûj (Ophthalmia

Neonatorum)e flY bûaò PòKò›û KeûAaû CPòZö G_eò^Kùf jêGZ 24 N<û c¤ùe Plê \êAUò ^Á ùjûA~òaûei¸ûa^û [ûGö

aòmû^ \òM«34

@MÁ, 2014

ùfûKZ_[ @aùeû] (Lacrimal Sac Obstruction) :ùfûZK_[ MV^ùe @iµì‰ðZû ù~ûMêñ c¤ iû]ûeYZü

ùMûUòG @ûLôeê fêj aûjûùeö G_eò ùeûM ùjùf \ò^Kê Zò^òPûeò[e @ûLô ùKûY I ^ûK c¤iÚ iÚû^Kê c^Ú^ Keò RúaûYê^ûgK Jh] _KûAaû CPòZöR^àMZ ùcûZò@ûaò¦ê (Developmental Cataract) :

R^ àMZ ùc ûZ ò@ ûa ò¦ ê ùjùf _ê@ ùW ûkû ]kûù\Lû~ûGö _òfûe \éÁò gqò Kcò~ûG I @ûLô ùUeû ùjûA~ûGöWûqeu _eûcgðùe Gjûe gf¥ PòKò›û KeûAùâû CPòZöVòK¨ icdùe Gjò gf¥ PòKò›û KeûA "A<âû@Kêfûe ùf^è@ûLô bòZùe ùeû_Y ^Kùf @û´fûI_ò@û (Amblyopia)^ûcK GK \éÁò ù\ûh ùjûA[ûG, ~ûjû`kùe ùKøYiòC_ûdùe \éÁò gqò ùèò@ûùi ^ûjóö

Kòùgûe I ~êaûaiÚûùe Plêe ~^ô@ûLô]eû (Conjunctivitis) :

Gjû GK _â\ûj R^òZ ùeûMö Plêùe @ûfRòð Kò´û@ûNûZ ùjùf c¤ Gjû ùjûA[ûGö_â\ûj R^òZ @ûLô]eû :

aòbò^Ü _âKûe RúaûYêRYK Vûeê iõÆgð ù\ûheêKò´û ùeûMúe aòQYû, Pû\ea¥ajûe ù~ûMêñ ùjûA[ûGö

flY : Zúaâ bûùaPlê ^ûfò ùjûA `êfò~ûGöPlêeê ùf¬eû aûjûùeöiKûkê CVòùf @ûLô_Zû\ê AU ò fûM ò~ ûG ö Vò Kïcdùe PòKò›û ^KùfGjò iõKâcY KkûùWûkûK êa¥û_ò[ûG I KkûùWûkûùe Nû' ùjûA \éÁòjú^Zû iéÁòKùeöG_eò ùeûMú iõÆgðùe @ûiòaû CPòZ ^êùjñ Gaõ ùeûMúeaòQYû, ZCfò@û, P\e_âbéZò a¥ajûe Keòaû@^êPòZöPlêùeZêkûKê Chêc _ûYòùe aêWÿûA Pò_êWÿò ù\A @ûLôKê ùijò I\ûZêkû iûjû~¥ùe i`û Keòaû CPòZö Gjò_eò RúaûYê ^ûgKJh] @«Zü \g\ò^ a¥ajûe Keòaû CPòZö

@^¥û ¥ @ûLô]eû ~[û Wò_¨ù[eò@û R^òZ, bìZûYê R^òZ,UâùKûcû I @ûfRòð R^òZ ùjûA[ôùf aòùghmu _eûcgð ^ò@«êö

@ûLôùe ùcûZò@ûaò¦ê

R^àMZ Pû_ aé¡ò (Congenital Glaucoma) :_òfûu @ûLôùe Pû_ aé¡ò ùjùf @ûLô aWÿ ù\Lû~ûGö

GjûKê aéhbûLô Kêjû~ûGö @ûLôeê fêj aûjûùe, cêŠaò§ûù~ûMêñ _òfûUò aeûae Kûù¦ö Gjûe PòKò›û aòùghmu_eûcgðùe VòK¨ icdùe ^Kùf _òfûUò iaê\ò^ _ûAñ iµì‰ð@§ ùjûA~ûA[ûGö_òfûu Plêùe KKðU ùeûM (Retinoblastoma) :

ùeUò ù^ûaä ûùÁ ûcû ^ûcK Pl ê KKðU _òfûuêùjûA[ûGö _âû[còK @aiÚûùe ùcûZò@ûaò¦ê _eò _ê@ ùWûkû]kû ù\Lû~ûGö _ùe Gjû aXÿò bdue eì_ ^òGö GjûcÉòÃKê @ûKâcY Keòaû \ßûeû _òfûUò céZê¥ cêLùe _ùWÿöùZYê ~[ûgúNâ Gjûe PòKò›û aòù]dö

@ûLôùe KKðU ùeûMe_âû[còK @aiÚû

@ûLôùe KKðU ùeûMe @Z¥]ôKa¡ðòZ @aiÚû

UâùKûcûR^òZ @ûLô]eû

35aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

\éÁòù\ûh (Reflactive Error)Kòùgûe I ~êaûaiÚûe _â]û^ùeûMö \ìeKê bf ù\Lû

^Mùf, GjûKê icú_ \éÁò ù\ûh Kêjû~ûGö _ûLùe bfù\Lû ^Mùf GjûKê \ìe\éÁò ù\ûh Kêjû~ûGö \ìe I _ûLbf ù\Lû ^~ûA @le auûUuû ù\LûMùf GjûKê aKâ\éÁòKêjû~ûGö Giaê \éÁò ù\ûhùe Kæû« Plêe icÉ flY _âKûg_ûG ~[û - @Ì _Xÿû_Xÿò Kùf @ûLôùe KÁ ùjaû, \ìe I_ûL bf ù\Lû ^~òaû, @ûLôeê fêj ùaûjòaû, @ûLô_Zû KêŠûAùjaû, @ûLôùe ùMûWÿò _Wÿòfû bkò fûMòaû I cêŠaò§ò icdicdùe aû«ò ùjûA[ûGö

PòKò›û : Giaê \éÁòù\ûh Plê aòùghmu ^òKUùePlê _eúlû KeûA Phcû, Kò´û K<ûKÖ ùf^è a¥ajûe KeòaûCPòZö ù~Cñcûù^ @û[ôðK \éÁòeê Êzk ùicûù^ a¥dajêkfûiòK¨ @_ùei^¨ c¤ KeûA _ûe«òöKµê¥Ue R^òZ ici¥û I _âZòKûe

@ûRòKûfò Kòùgûe I ~êa_úXÿò G_eòKò aû¡ðK¥ùe aò^ûKµê¥Ueùe i`kbûùa Kû~ð¥Keò ùjC^ûjóö @ù^K icd]eò Kµê¥Ue i¹êLùe Kû~ð¥ Keòaû \ßûeû Gjûe Kê-flY~[û-cêŠa¥[û, @ûLôeê _ûYò ùaûjòaû, @ûLôe @û\âðZû Kcò~òaû\ßûeû @ûLôùe KÁ @^êba ùjaû, @ûLô KêŠûA ùjaû, _òVò,@<û I jûZ @ûwêVòùe KÁ ùjaû _âKûg _ûCQòö ùZYê ^òcÜfòLôZ C_ûd @af´^ Kùf G ici¥ûeê elû còkòaö1. @ûùfûKòZ Nùe aiò Kµê¥Ue Kû~ð¥ Keòaû CPòZö2. Kµê¥Ue Äâò^¨ I @ûLô c¤ùe \ìeZû 25 A* _ûLû_ûLô

ùjaû CPòZö3. Kµê¥Ue Äâò^ë C_eòbûM I ZkbûM @«Zü 300

a¥a]û^ ejòaû CPòZö4. _âZò 40 cò^òUëê D¡ßð Kûc _ùe @ûLôKê 10 cò^òU¨

aògâûc ù\aû CPòZö5. \éÁò ù\ûh I Pûkògû ùbûMê[ôaû a¥qò Phcû Kò´û K<ûKÖ

ùf^è a¥ajûe _ìaðK Kµê¥Ue Kûc Keòaû CPòZö6. Nì‰ðûdcû^ ùPøKòùe aiò Kûc Kùf cSòùe cSòùe

@<ûKê G_U ùi_U Keòaû CPòZö

7. Kû§, @ûwêkò I MŒò KÁeê elû _ûAaûKê ùjùf cSòùecSòùe Kµê¥Ue Kûc a¦ Keòaû CPòZö

8. @ù^K icd ]eò Kµê¥Ue i¹êLùe Kû~ð¥ Kùf@ûLô gêÃ ùjùf @ûLôe @û\âðZû aXÿûAaû Jh] KéZâòcùfûZK Jh] _KûAaû CPòZö

Plêùe @ûNûZGjò adie _òfcûù^ aòbò^Ü _âKûe ùLk ~[û -

Mêfò\Šû, KâòùKU¨, aûW ¨cò<^ I ]^êge ùLk AZ¥û\òùLkòaûKê bf _û@û«òö Gjò ùLk icdùe @ûLôùe @ûNûZfûMò @ûLô ^Á ùjûA[ûGö ùZYê _òZûcûZû I @^¥û^¥@bòbûaKcûù^ _òfûcûûê ùLk icdùe iûa]û^ ejòaûKêGaõ Mêfò\Šû I Zúe ùLk ^ ùLkòaûKê _eûcgð ù\aûCPòZö @ûNûZ fûMòùf iùwiùw aòùghmu _eûcgðùePòKò›û Keòaû aòù]döaûY R^òZ Plêùe @ûNûZ

\ú_ûakò, aòaûj I @^¥ C›acûûùe `êUê[ôaûaûY ù~ûMê ùaùk ùaùk \êNðUYûagZü @ûLôùe búhY@ûNûZ ùjûA[ûGö MêeêR^cûù^ Gjò aûYe bdûajZûiµKðùe _òfûuê ùPZûA ù\aû ij ^òùR G[ô_âZò iZKðejòaû CPòZö \êNðUYûagZü @ûNûZ fûMòùf iûùwiûùwPòKò›û Keòaû @ûag¥KöPlêùe eûiûd^òK _\û[ð _Wÿò~òaû R^òZ @ûNûZ

eûiûd^òK _\û[ðiû ]û eYZ ü Pì ^ Kò ´û@c æR ûZ úd ùjûA[ûG ö\êNðUYûagZü Gjû @ûLôùe_W ÿòMùf [Šû _ûYò ùe@ûLôKê ù]ûA aòùghmu_e ûcgð ùâ û CP òZöùjûfò _aðùe aòbò^Ü eûiûd^òK cògâòZ ew @ûLôùe _Wÿòùf@ûLô ^ûfò ùjûA @ûLôùe ~ªYû jêG I @ûLô ^Á ùjaûei¸ûa^û [ûGö GYê ùjûfò icdùe Gjò iaê eûiûd^òKew a¥ajûe ^ Keò ùKak @aòeùe ùLkòaû ^òeû_\ö

i`û _ûYòùe @ûLô ù]ûAaû

aòmû^ \òM«36

@MÁ, 2014

]ìkò Kò´û ]ûZêMêŠR^òZ Plê @ûNûZG_eò ùjùf @ûLôKê ^ \kò [Šû _eòÃûe _ûYòùe

ù]ûAaû \eKûeö ~\ò ^ aûjûeòfû ùZùa aòùghmuiûjû~¥ùe Gjû aûjûe KeûAùâû jó ^òeû_\ö

iì~ð¥_eûM I @ûLô_òfûcûù^ iì~ð¥_eûMKê ùKøZìjkùe Lûfò @ûLôùe

ù\Lô\ò@«òö Gjû `kùe lZòKûeK egàò (Infrared rays)\éÁò _Uke ùK¦âKê ^Á Keòaûeê \éÁò ù\ûh jêGö ùZYêiì~ð¥_eûM Lûfò @ûLôùe ^ù\Lô KkûKûP Kò´û ùUfòbòR^cû¤cùe ù\Lû~ûA_ûùeöSùkA icdùe aûjûeê[ôaû @ûùfûK I @ûLô

]ûZê SùkA Kfûùaùk ùi[ôeê aûjûeê[ôaû lZòKûeKegàò (Ultraviolet rays) @ûLô C_ùe_Wÿòùf @ûLôe KkûùWûkû^Á ùjûA~ûGö ùZYê G_eò @ûùfûK KkûKûP (Welding

Shield) cû¤cùe jó ù\Lôaû CPòZö

\éÁò ù\ûh (Refractive errors)_Xÿû_Xÿò ùaùk aòbò^Ü _âKûe \éÁòù\ûh ~[û icú_

\éÁò (Myopia), \ìe \éÁò (Hypermetropia) I aKâ \éÁò(Astigmatism) ù\ûh ùjûA[ûGö Gjò iaê ù\ûhe PòKò›û^Kùf @ûLôKê ^\ògòaû ij @leKê @le cògò~òaû, auûUuûù\Lû~òaû, @ûLôeê _ûYò ùaûjòaû, cêŠaò§ò aû«ò fûMòaû, @ûLôKêŠûA ùjaû I ù_ûWÿòaû AZ¥û\ò flY _âKûg _ûGö GYê_òfûe _Xÿòaû @ûMâj Kcò~ûGö _ùe @ûLô ùUeû (Squit)jêG aû ù\ûjùf (Nystagmus)ö GYê G_eò flY _âKûg_ûAùf aòùghmu _eûcgðùe Phcû aû Ægð ùf^ï(Contact Lens) a¥ajûe Keòaû CPòZöPlê Pû_ aé¡ò (Glaucoma)

R^àMZ PlêPû_ aé¡ò Gjò adiùe c¤ _âKûg _ûGöKkûùWûkû aWÿ I ]ì@ûñkò@û jêGö cêŠaò§û ù~ûMêñ _òfûcûù^@Éa¥É jê@«ò, aeûae Kû¦«òö \éÁògqò Kcò~ûGö PòKò›û VòKïcdùe^ Kùf \éÁòiÜûdê Leû_ ùjaûeê _òfû @§ ùjûA~ûGö

G_eò ùjùf aòùghmu _eûcgðùe Jh] Kò´û gf¥PòKò›û KeûAùâû CPòZöPlêùe @ûfRòð

Gjò ùeûMùe @ûLô búhY KêŠûA jêG I @ûLôeê iìZû_eò ùf¬eû aûjûùeö _òfû LeûKê Pûjó_ûùe ^ûjóö GjòùeûMùe ÁòeGW¨ Jh] @ûeûc ù\ùf c¤ Gbkò Jh]ùagú \ò^ a¥ajûe Kùf KkûùWûkûùe Nû, @ûLôùe Pû_aé¡òI ùcûZò@û aò¦ê ùjûA[ûGö Plê Wûqeu ij _eûcgð KeòcSòùe cSòùe Jh] a¥ajûe Keòaû CPòZö LeûùeMfûùaùk Kkû Phcû c¤ _ò§òaû \eKûeö Gjò ùeûM5 eê 15 ahð _òfûKê jêG I Zû'_ùe c^Kê c^ Kcò~ûGöKkûùWûkûùe Nû'

Gjû RúaûYê, bìZûYê ù~ûMêñ Kò´ û @ûfR òð ù~ûMêñùjûA_ûùeö KkûùWûkûùe Nû' ùjûA @ûLôeê _ûYò aûùf¬eû aûjûùe, @ûLô I cêŠaòù§ I \éÁògqò Kcò~ûGöùghùe Kkû ùWûkû `êUò~ûA @ûLô ^Á ùjûA~ûG Kò´ûKkûùWûkû @Êz ùjûA \éÁòjú^Zû ùjûA[ûGöadÄ a¥qòu Plêe ~^ô

ùg÷ga I ~êaûaiÚûùe ù\Lû~ûC[ôaû @ûLô]eû, @ûLôùe@ûNûZ, \éÁò ù\ûh AZ¥û\ò ùeûM adÄa¥qòu @ûLôùe c¤ù\Lû~ûGö Kò«ê ùKùZK ^òŸòðÁ ùeûM aòùghZü Gjòadiùe ù\Lû~ûGö1. Pûkògû : _âûd 40 ahð _ûLû_ûLô ùfûùK ^òKUeêùQûU Rò^òh ù\Lô_ûe«ò ^ûjóö ùQûU @le _Xÿò _ûe«ò ^ûjóöGjûKê Pûkògû Kêjû~ûGö Pûkògû [ùe @ûe¸ ùjùf aXÿòaXÿò Pûùfö ùZYê G_eò ùeûMùe Pûkògû Phcû Kò´û K<ûKÖùf^è a¥ajûe Keòaû \eKûeö2. ùcûZò@ûaò¦ê aû KûUûeûKÖ : Gjû adÄ a¥qòueGK iû]ûeY ùeûMö G ùeûM ùjùf _â[ùc \ìe Rò^òhaû\f ù\A ù\Lôfû _eò ^òcðk ù\Lû~ûG ^ûjóö Pûkògû[ôùf Kcò Kcò ~ûGö ùghùe \éÁògqò @ZòcûZâûùe Kcò~òaûeê ùfûùK @§ ùjûA~û@û«òö

37aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

G ùeûMùe gf¥ PòKò›û \ßûeû @ûLô bòZùe Kê*^gúkA<âû@Kêfûe ùf^è fMûAùf \éÁò gqò ùèò @ûùiö3. PlêPû_aé¡òû aû MäùKûcû : Gjò Plê Pû_aé¡ò _âû[còKKò´ û @û^ êiw òK ùjûA _âû[còK _êY ò cêqùKûY ú Kò´ ûiõKú‰ðùKûYú ùjûA_ûùeö

_âû[còK cêq ùKûYúùe PlêPû_ aé¡ò _ûG, \éÁòùlZâùe @§ùlZâ iéÁò jêG, \éÁò iÜûdê PKâòKû PhK^ (Optic

Disc Cupping) jêG I \éÁò ùlZâe _eòiúcû^kú bkò iéÁò(Tubular Vision) jêGö

Kò«ê iõKú‰ðùKûYú PlêPû_ aé¡òùe @ûLô ^ûfò ùjaû,@ûLôùe ~ªYû, cêŠaò§û I aû«ò jêGö

@û^êiwòK PlêPû_ aé¡ò ù~Cñ ùeûM ù~ûMêñ ùjûA[ûGZû'e flY _âKûg _ûGö

_âû[còK PlêPû_ aé¡ò ùbhR I gf¥ PòKò›û, iõKú‰ðùKûYúùe c¤ ùbhR I gf¥ PòKò›û, @û^êiwòK Plê Pû_aé¡òùe Gjû Plê Pû_ aé¡òe KûeY PòKò›û ij Plê Pû_aé¡òe PòKò›û aòùghmu \ßûeû Keû~ûGö

VòK¨ icdùe PòKò›û ^ Kùf @ûLôe \éÁòiÜûdê Leû_ùjûA ùeûMú iµì‰ð @§ ùjûA~ûGö4. adiR^òZ ùK¦âúd ùeUò ûf aòKéZò (Age related

Macular Degeneration) : @ûRòKûfò ùfûKu c¤ùeÊûiÚ¥ iùPZ^Zû aé¡ ò, gòlûe aòKûg I PòKò›û gûÈeùa÷_æaòK C^ÜZò ù~ûMêñ iû]ûeY ùfûùK c¤ ùagú \òâ*ô_ûeêQ«òö adi aé¡ò iûùw @ûLôe ùeUò^ûe ùK¦âiÚk(Macula)ùe aòKéZò NUò Gjò ùeûM iéÁò ùjûA \éÁòjú^ZûeGK _â]û^ KûeY bûùa Cbû ùjûAQòö Gjò ùeûMùe \ìe\éÁòjâûi_ûG I @ûLô @ûMùe ùlZâ (Scotoma) iéÁò jêGö

ùiøbûM¥agZü Kµê¥Ue I ùfRe iûjû~¥ùe GùeûM ^ò‰ðd I PòKò›û i`k eìù_ Keû~ûA _ûeêQòö

Giaê ùeûM a¥ZúZ adÄ a¥qòu @ûLô_Zûùe @ûfê@(Style) ajòað©^ (Ectopion), _Zûe _Zû]ûe _â\ûj

(Blepharitis), _là @_a©ð (Trichiasis), ùfûZK Mâ^Úòùe_â\ûj (Dacryocystitis), AZ¥û\ò c¤ ùjûA[ûG, ~ûjûKòaòùghmu \ßûeû i`kbûùa PòKò›û Keû~ûGö

c]êùcj I Cy eqPû_ R^òZ ZeUòù^û_û[ôùeùfRe iûjû~¥ùe `ùUû ùKû@ûMêùfi^¨, ùeUò^ûe aòbò^ÜùeûM aòùghZü ùeUò^ûiÚk (Detachment of Retina) gòeû@aùeû], ]c^ú @aùeû]e c¤ ùkRe PòKò›û IbòùUâùKÖûcò \ßûeû Keû~ûCQòö ùijò_eò bòUâòdi _ûPòMùfEndophthalmitis ùe bòUâòdi¨ c¤Kê RúaûYê ^ûgK AõùRKèI bòùUâûùKÖûcò c¤ Keû~ûCQòö

céZê¥ _ùe Plêe ~^ôcéZê¥ _ùe c¤ @ûLôe KkûùWûkû RúaòZ ùeûMúe

@Êz KkûùWûkû iÚû^ùe ùeû_Y \ßûeû \éÁògqò ùèûA\ò@û~ûA _ûeêQòö G[ô_ûAñ ùfûùK Plê\û^ _ûAñ RúaòZ@aiÚûùe Pêq òa¡ jê@«ò Kò´ û céZê ¥ _ùe_ùe ^òKUiµKðúdcûù^ ÊúKéZò _â\û^ Kùf Plê iõMéjúZ ùjûA Plêa¥ûu¨ùe aòbò^Ü cû¤cùe eLû~ûA ùeûMú @ûLôùe ùeû_YKeû~ûGö céZê¥e 6 N<û c¤ùe Plê iõMâj Keû~ûGö Gjòicd c¤ùe Plêùe RúaûYê ^ûgK Jh] _KûA céZ a¥qòePl êK ê Xûu òeLû~ûA aòù ghmuê Lae \ò @û ~ûG öaòùghmcûù^ @ûiò Plê \êAUòKê ùÂ ùeûMúe Plê @ÊzKkû ùWûkû iÚû^ùe ùeû_Y Kùf \êARY @§ a¥qò \éÁògqòùèò _û@û«òö

Gjò_eò Plêe ~^ô cû'ù_Uùe bïY [ôaû icdeêaòbò^Ü adiùe I céZê¥e 6 N<û c¤ùe ^ò@ûMùf @ûceûR¥ Z[û ù\gùe @§Zße jûe Kcò~òa I ùfûKcûù^@ûeûc\ûdK Rúa^~û_^ Keò_ûeòùaö

@aie_âû¯ cêL¥ @¤û_K, Plê aòbûM,

"cûkZòKû', gòLe_e, C_iûjò, KUK-753003ù`û^¨ - 0671-2440534ùcûaûAf - 9438618786

aòmû^ \òM«38

@MÁ, 2014

ùWwê ùeûMe KûeYI ^òeûKeY

gâú aòeûU eûRû _]û^ùWwê ùjCQò GK cgûaûjòZ bìZûYêR^òZ ùeûMö

Gjû iõKâcòZ cûB GWÿòg¨ cgû iêiÚùfûKKê KûcêWÿòaû\ßûeûa¥û_ò[ûGö iõKâcòZ cgû KûcêWÿòaûe _âûd 4 eê 7 \ò^c¤ùe ùWwêe flYûakú _âKûg _ûA[ûGö GWÿòg¨ cgûebìZûYê cgû iõKâcòZ ùjaû _ùe aõgaòÉûe Kùf, _ea©ðú_úXÿòKê iõKâcòZ ùjûA[ûGö

@ûc ù\g Z[û eûR¥ùe ùWwêe _âùKû_@ûc ù\gùe 1956 ciòjûùe Zûcòf^ûW ê eûR¥e

ùbùfûe Ròf äû ùe ia ð_ â[ ùc ùWwê ùeûM ú Pò j ÜUKeû~ûA[ôfûö Gjû_ùe _½òcawe ùKûfKûZû ijeùe1963 ciòjûùe Gjû cjûcûeú eì_ ùÂ[ôfûö _ea©ðú_~ð¥ ûdùe ù\ge @]ôKûõg eûR¥ I ùK¦ âgûi òZ @*kùeGjû ù\Lû~ûCQ ò Gaõ @ù^K eûR¥ùe cjûcûeú eì_ù^CQòö ùijò eûR¥MêWÿòK c¤ùe @û§ â_âù\g, \òf äú,ùMû@û, jeò@ûYû, MêRêeûU, K‰ðûUK, ùKek, cjûeûÁâ,eûRiÚû^, C©e_âù\g, _ŠòùPeú, _¬ûa, Zûcòf^ûW êGaõ _½òcawùe _âûd _âZòahð ù\Lû~ûA @ûiêQòö @ûceûR¥ IWÿògûùe @ûMeê @Ì iõL¥K ùeûMú PòjÜU ùjûA[ôùfc¤ MZah ð 2011 ci òj ûùe Gjû cjûc ûeú eì_ùÂ[ôfûö IWÿògûe @]ôKûõg Ròfä ûùe Gjò ùWwê ùeûMúPòj ÜU Keû~ûAQ òö ùZùa ùWwêe aûjK GW ÿòg ¨ cgûIWÿ ògûe _âûd icÉ Ròfä ûùe ù\Lû~ûC[ôaûe ê Gjû ù~ùKøYi ò cêj ì©ðùe icM â @*kKê a¥û_ò_ ûùeö ùKak@ûag¥KZû ejòQ ò ùWwê bìZûYêe @[ðûZ¨ ùWwêùeûMú ~\òùKøYiò @*kKê ~ûCQ« ò Gaõ ùiVûùe GW ÿòg ¨ cgûKûcêùWÿ Zû'ùjùf, Gjû iêiÚùfûKKê iõKâc òZ ùjaûei¸ûa^û @]ôKö

ùWwêe aûjK GWÿòg¨ cgûKê PòjÜòaû Kò_eò ?Gjò GWÿòg¨ cgû \êA _âKûeeö ùMûUòG ùjfû - GWÿòg¨

ARò_Ö ò (Aedes aegypti) Gaõ @^¥U ò ùjfû - GWÿòg¨@ûf¨ùaû_òKÖi¨ (Aedes albopictus)ö Cbd _âKûee cgûùWwê iõKâcY KeûA[û«òö Gjò cgû iû]ûeYZü \ò^ùakûùMûW ÿûA ùMûW ÿûA KûcêW ÿò[ûG Gaõ iKûk I iõ]¥û_ìaðicdùe aòùghbûaùe KûcêWÿò[ûGöGWÿòg¨ cgûe aõg aòÉûe

iû]ûeYZü Gjò cgûK ê ijeû*k cgû (Urban

Vector) ùaûfò Kêjû~ûGö Kò«ê; a©ðcû^ @]ôKûõg Mûñ c¤GK ùQûU ijee eì_ ù^CQòö ùZYê a©ðcû^ GjûMâûcû*kùe c¤ ù\Lû~òaûe i¸ûa^û @]ôKö Gjò cgû@_eòÃûe iÚòe _ûYò ij KVò^ Ée [ôaû iÚû^ùe Wò´ù\A[ûGö aòùghKeò @ûùc a¥ajûe Keê[ôaû eêc¨ Kêfe¨,Uûdûe¨, UòY Waû, @a¥ajéZ _ûYò _ûZâ, aûi^ Kêi^, _ûYòUûuò, KûP ùaûZf, `âòR¨ ùUâ, MQ ùKûeWÿ, KUû ^Wÿò@ûGaõ _AWÿ ùVûfû; _äûÁòK¨ Wâc¨, jûŠò, cûVò@û Gaõ ùijò]eYe ù~ ùKøYiò _ûZâ I C_KeYö GjûQWÿû KUû aûCñg,_äûÁòK¨ Wòi¨ù_ûùRaêf¨ Mäûi¨, K_¨ @û\òùe _ûYò Rcò ejòùf,Gjò cgû Wò´ ù\A[ûGöùWwê ùKùZ _âKûee ?

ùWwêe bìZûYê @^êiûùe GjûKê PûeòbûMùe aòbqKeû~ûAQòö ùW^¨-1, ùW^¨-2, ùW^¨-3 Gaõ ùW^¨-4@ûKûeùe Gjû _eòPòZö @ù^K ùlZâùe ùWwê Rße iû]ûeYRße _eò bf ùjûA~ûGö Kò«ê; ùWwê eqiâûaú (Dengue

hemorrhagic) Gaõ ùWwê iK¨ flYûakú (Dengue Shock

Syndrome) ùjùf, Gjû cûeûcôK ùjûA[ûGö G_eòKòùeûMúe céZê¥ ùjaûe i¸ûa^û c¤ [ûGö VòK¨ icdùeC_~êq PòKò›û \ßûeû ùeûMú bf ùjûA~ûA_ûùeöùWwê Rßee iû]ûeY flYûakú- jûWÿ I MŒò búhY ~ªYû jêG I Pûfòaûùe KÁ jêGö- @ûLô ùKûeWÿe _QbûMùe búhY ~ªYû jêGö

39aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

- cêŠaòù§, Rße ùjaû ij [Šû iŸòð bkò @iêiÚ fûùMö- còkòcòkû bkò ù\jùe Nòcòeò @ûKûeùe `kò~ûGö- aû«ò aû«ò fûùM Gaõ aû«ò jêGö- @ûfê@Kê @^ûAaûùe KÁ jêGöùWwêe aò_{^K flYûakú- _ûUò, \û«, ^ûK, @ûLô bòZeê Z[û Pcðeê eq aûjûeòaûö- Kkû SûWÿû ùjaûö- @Z¥]ôK aû«ò ùjaû Gaõ aû«òùe eq _Wÿòaûö- ù_Uùe @]ôK ~ªYû ùjaû I ~ªYû fûMò ejòaûö- Pcð [Šû fûMòaû I ckò^ _Wÿò~òaûöùWwêe _âZòùh]K I PòKò›û

ùeûM ùjaûe iù¦j ùjùf ^òŸòðÁ "Gfògû' _¡Zòùeeq ^cê^û iõMâj Keò eq _eúlû Keû~ûGö ùWwê _ûAñùKøYiò _âZòùh]K Kò´û UúKû ^ûjóö Gjûe PòKò›û _ûAñ c¤ùKøYiò ^òŸòðÁ Jh] ^ûjóö ùZùa flY ù\Lô Gjûe PòKò›ûKeû~ûGö Rße @]ôK jùf _ûYò _Uò Z[û I\û ZCfò@ûùeù\j, jûZ, ùMûWÿ ù_ûQò \ò@û~ûGö @ûag¥KZû @^êiûùe_ûeûiòUûcf aUòKû \ò@û~ûGö ùeûMú Wûqeu _eûcgð@^êiûùe Jh] ùia^ Keòaû @ûag¥Kö^òeûKeY _ûAñ _\ùl_

iû]ûeYZü GWÿòg¨ cgû [Šû I @§ûeê@û iÚû^ùe GaõcYòhe aûiiÚkú ^òKUùe aògâûc ùÂ[ûGö Ne bòZùe[ôaû QZû, ùRûZû, e¥ûM¨ Gaõ @ûf¨còeû, ùPøKò, ùUaêfZk, _fu Zk @û\ò ùjCQò aògâûc iÚû^ö ùijò_eò NePûeò_ûùL [ôaû Nûiaê\û, @^ûa^û MQ, fZû @û\òùe c¤Gjû aògâûc ùÂ[ûGö

ùeûM ^ ùjaû _ûAñ Gjò cgûe aõgaé¡òKê ùeûKòaûij cgû KûcêWÿûeê \ìùeA ejòaû @ûag¥Kö- eêc¨ Kêfe¨ Z[û _ûYò eLû ~ûC[ôaû _ûZâ, `êfKêŠ,

Méj_ûkòZ _gê_lúu LûAaû _ûZâ @û\òKê 3-4 \ò^ùe[ùe _ûYò aûjûe Keò gêLûAaû @ûag¥Kö

- Ne PZêü_ûgßðùe [ôaû bwûUòY, Uûdûe, jûŠò, cûVò@ûZ[û @^¥û^¥ C_KeYMêWÿòKê cûUòùe MûZ ùLûkòù_ûZòù\aû @ûag¥Kö

- _ûYò _ûZâ Z[û _ûYò Uûuòe ùNûWÿYúKê bfbûaùeùNûWÿ ûA eLôaû CPòZ, ù~_eòKò cgû bòZeKê~ûA_ûeòa ^ûjóö

- Ne Pûeò_ûùL iûZ \òêê ùagò _ûYò Rcò ejê[ôùf,ùijò iÚû^Kê _eòÃûe Keòaû @ûag¥Kö ~\ò @]ôK\ò^ _ûYò Rcò ejê[ûG, Zû'ùjùf ùijò iÚû^ùe cgûfûbðûLô@û Mû´êiò@û cûQ QûWÿòaû @ûag¥Kö Gjò cûQcgûe fûbðûKê LûAù\A[ûGö

- eûZò bkò \ò^ùe c¤ KúU^ûgK C_PûeòZ cgûeúa¥ajûe Keòaû CPòZö

- Nee SeKûMêWÿ òK ê cg ûe ú Rûfò \ß ûe û @ûa¡Keò_ûeòùaö

- cgû NCWÿ ûAaû _ûAñ ^ò´ _Z â I SêYû ]ì@û ñù\A_ûeòùaö

- cgû KûcêWÿûeê iêelû _ûAñ ù\jùe ^ò´ I Ke¬ùZf fMûA_ûeòaö

- ù\j, jûZ fêPê[ôaû Z[û icÉ geúeKê ùNûWÿûAùjaû bkò ù_ûhûK _eò]û^ Keò_ûeòùa ù~_eòKòcgû ijRùe KûcêWÿòa ^ûjóöGjû a¥ZúZ ^òRe _eòùagKê i`ûiêZeû eLôùf

Z[û ùKøYiò a¥ajéZ _ûZâùe GWÿòg¨ cgûe fûbðû _ûAùf,ùijò _ûZâ aû C_KeYKê bfbûaùe ù]ûAaû ij K_Wÿû\ßûeû/Mec _ûYò \ßûeû i`û Keòaû @ûag¥Kö KûeY - GWÿòg¨cgûe Wò´ iê¯ @aiÚûùe (desication) GK ahð _~ð¥«ejò_ûùeö VòK¨ icdùe C_~êq _\ùl_ ùâû ijC_ùeûq _âZòùh]K a¥aiÚû MâjY Kùf, @ûùc ùWwêùeûMKê ùeûKòaû ij Gjûe ^òeûKeY Keò_ûeòaûö

ùawcêeû, _Šeú, a^je_ûfò, SûeiêMêWÿû-768234

ùcûaûAf-9937271923A-ùcf - [email protected]

aòmû^ \òM«40

@MÁ, 2014

eì_û«eòZ ùiÜjiûe :ùKùZ lZòKûeK ?

WKÖe cêeûeò ùcûj^ \ûgùiÜjiûe Lû\¥e Êû\ aXÿûG I @ûcKê gqò \òGö

a©ðcû^ iûeû _é[ôaúùe eì_û«eòZ ùiÜjiûe C_ùe PyðûPûfòQòö @ûc bûeZúdcûûe jé\¨ùeûM _âZò I QYûQYòLû\¥_âZò @û^êaõgòK _ìað_âaYZû ejòQòö _eòiÚòZò a©ðcû^G_eò @ûZuòZ @aiÚûùe _j*ôfûY òù~ @ûce ~êaK/~êaZúcûù^ "`ûÁ`êW¨' aû "Ru¨ `êW¨' _âZò @Z¥]ôK @ûKhðòZùjûA jé\¨NûZe gòKûe ùjCQ«òö

eì_û«e òZ ùiÜjiûe/ùiÜj ûcæ GK _âKûe @iõZé¯ùiÜjiûe (unsaturated fatty acid), Kò«ê Gjû iõZé¯ùiÜjiûe (saturated fatty acid) _eò a¥ajûe Kùeöeì_û«eòZ ùiÜjiûeKê AõeûRúùe Uâûî¨ `¥ûU¨ (trans fat)Kj«òö Gjûe _âûKéZòK C› ùjfû cûõi I \êMÛö ùZfKêMec Kùf Uâû^ï `¥ûU¨ C_ô^Ü ùjûA[ûGö ùiûdûaò^¨ IK_ûc¬ò @û\ò ùZfKê GK CZ¨ù_âeK (catalyst) I C\¨Rûâû¿ ijòZ Cy C©û_ I Pû_ùe Mec Keû~ûGö Gjò _âKâòdûKêjûAùWâûùRùî^ aû "C\¨Rû^ iõù~ûR^' Kj«òö _âKâòdûicû¯ ùjfû_ùe @iõZé¯ ùiÜjûcæMêWÿòK iõZé¯ ùiÜjûcæùeeì_û«eòZ ùjûA~û«òö ~\ò C\¨Rû^ iõù~ûR^ @iµì‰ð eùj,ùZùa ùi[ôùe Uâû^ï`¥ûU¨ iéÁò ùjûA[ûGö Zek Cnò\RûZùZf Gjò _âKâòdûùe a¥ajéZ ùjûA a^ÆZò I WûfWû _âÉêZKeû~ûGö a^ÆZò/WûfWûKê Lû\¥\âa¥ _âÉêZòùe a¥ajûeKeòa ûe _â]û^ KûeY ùjfû - ùi[ ôùe _âÉ êZ Lû\¥ajê\ò^]eò ejò_ûùe (longer self life) I Leû_ jêG^ûjóöKò«ê ùiMêWÿòKùe Uâû^ï`¥ûU¨ _eò_ì‰ð ùjûA ejò[ûGö Gjò_eòbûaùe ÊûiÚ¥Ke ùZfKê @ÊûiÚ¥Ke a^ÆZò I WûfWû Nò@ùe_eòYZ Keû~ûGö C\¨Rû^ iõù~ûR^ C_ùe _âÉêZ Z[ûK[ôZ a^ÆZò/WûfWû Nò@e KVò^Zû ^òbðe Kùeö

Wûqe ^òZ¥û ¦ ÊûAñu "Uâûî `¥ûU¨' aòhdùe fòLôZI 'Science Vision' _ZâòKûùe _âKûgòZ _éÂû 39 @^êùz\e@aòKk ^Kf _ûVKcûû mûê _eòie aé¡ò ^òcò© ^òcÜùeCùfäL KeûMfûö

@ûõgòK C\Rû^ iõù~ûRê @ûag¥KZûùZfKê ù~ùZùaùk iµì‰ðeìù_ C\¨Rû^ iõù~ûRòZ

Keû~ûG, ùiùZùaùk ùi[ôeê _âÉêZ a^ÆZò aû WûfWûajêZ KVò^ jêGö ùi[ô_ûAñ @ûõgòK C\¨Rû^ iõù~ûRê@ûag¥KZû [ûGö `kùe C_ô^Ü ùjC[ôaû @iÚòe (unstable)ùiÜjûcæ ùfû_ _ûGö ùZYê @ûõgòK C\¨Rû^ iõù~ûRòZùiÜjiûe fjêYò, _ûc¨ùZf I ^Wÿò@û ùZfe aòKÌ bûaùe_âKâòdûKeY Lû\¥ \âa¥ùe a¥ajéZ jêGö @ûõgòK C\¨Rûîõù~ûRòZ ùiÜjiûe @¡ð-KûVò^¥ iÚòZòùe eùj I Uâû^ï`¥ûU¨ C_ô^Ü Kùeö

ùiûdûaò^¨ ùZfKê iµì‰ðeìù_ C\¨Rû^ iõù~ûRòZKùf, ùi[ôeê C_ô^Ü iõZé¯ ùiÜjiûeKê Áò@ûeòK¨ GiòW¨(stear ic acid) Kj«ò ö Á ò@ ûe òK ¨ Gi òW ¨ GfW òGf¨ùKûùfùÁefe _eòcûY aé¡ò Keò^[ûG, KûeY geúe GjûKêgúNâ GKK @iõZé¯ (monounsaturated) IùfAK¨ GiòW¨(oleic acid)Kê _eòa©òðZ Keò_ûùeöUâûî¨ `¥ûUe _êÁòKûeK MêY

Uâ ûî ¨ `¥ ûU ¨ @ûc Êûi Ú¥e ùKøYi ò jòZ iû]^Kùe^ûjóö Gjû c¦ ùKûùfùÁefe (GfWòGf) aé¡òùeijûdK jêG I jé\¨NûZe @ûguû aXÿûGö Gjû c¤ bfùKûùfùÁefe (GPWòGf¨) _eòcûY jâûi Kùeö Cnò\RûZ

The unsaturated fatty acids can remain

in two alternative configurations namely cisand trans. If the groups of the fatty acidmolecule are on the same side of a double

bond, it is said to be in cis form, whereas intrans from the groups lie on opposite sides ofthe axis of a double bond. The structural

differences between cisand trans formshavebeen shown below.

C = C

X Xcis

C = C

X

X

trans

41aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

ùZfeê bòUûcò^¨ "ùK' ^Á Kùeö GK iùaðlYeê RYû~ûAQòù~ ù~Cñ a¥qòcûù^ ùagú _eòcûYe Uâû^ï `¥ûU¨ Lû@û«òùicûù^ jé\ùeûMùe _úWÿòZ jê@«òö Uâûî `¥ûU¨ IùcMû-6ùiÜjûcæe Pdû_PdKê ^òùh] Kùeö cjòkûuVûùe GjûÉ^ KKðU, a§¥ûZß, c]êùcj, @ûfRòce, _é[êkZû I ~KéZùeûM iéÁò Keò[ûGö Uâûî¨ `¥ûU¨ cYòhe ùKøYiò C_Kûe^Keò GùZ cûZâûe lZò Keê[ôaûeê Zû'e ùKøYiò "^òeû_\cûZâû' (safe level) _âÉêZ ùjûA^ûjóö aeõ Gjûe _eòcûYLû\¥ùe aé¡ò ijòZ Kùeû^ûeú jé\¨NûZe aé¡ò ùjûA[ûGö

Uâû^ï `¥ûU¨ iµì‰ð ^òùh] Keòaû i¸a_e ^êùjñ,KûeY cûõi I \êMÛùe ÊÌ _eòcûYe Uâû^ï `¥ûU¨ ejêQòöGjûKê iµì‰ð aRð^ Keòaû @[ð cûõi I \êMÛKê aRð^ Keòaûö`kùe geúeùe @^¥ _êÁòKûeK \âa¥e bûeiûc¥ ejòa^ûjóö ùi[ô_ûAñ aògß ÊûiÚ¥ iwV^ geúe _ûAñ @ûag¥K_Wê[ôaû ùcûU gqòe 1 _âZògZeê Kc¨ Uâû^ï `¥ûUëê _ûAaû_ûAñ _eûcgð ù\AQ«òö

Uâû^ï `¥ûU¨ aòh ^êùjñù~ GjûKê a¥ajûe KùfùfûK jVûZ¨ céZê¥ cêLùe _Wÿòùaö Kc¨ _ecûYe a¥ajûeKeû~ûA_ûùe Kò«ê aò^òcðûY _âKâòdûùe _âÉêZ Uâû^ï `¥ûUä¥ajûe C_ùe @uêg fûMòaû CPòZö @[ðûZ¨ a^ÆZò IWûfWÿû Lêa¨ Kc¨ a¥ajûe Keòaû CPòZ, KûeY ÊûiÚ¥ _ûAñGjû @_Kûeú @ùUö bûeZúdcûûe jé\äûjò^ú ùeûM _ûAñ@û^êaõgòK MêY ejòQòö _êeò, PûU¨, iÜûKè, _eVû, Pò_ï,_ûµWÿ, ù_Áòâ, ùKK¨, ^êWêfi¨ AZ¥û\ò Lû\¥ ~ûjû WûfWû Ia^ÆZòùe _âÉêZ jêG, ùiMêWÿòK aRð^údö

Lû\¥ @_cògâY ^òùeû] @ûA^ 1954 @^êiûùe~\ò Lû\¥\ âa¥ _âÉêZ òùe C\Rû^ iõù~ûR òZ Cnò\RûZùiÜjiûe a¥ajûe ùjûA[ûG ùZùa _¥ûùKU¨ C_ùe'contains trans fat' CùfäL Keòaû aû¤ZûcìkK @ùUö~\ò _âÉêZKûeú \ûaò Ke«òù~ Lû\¥ _¥ûùKU¨ùe Uâûî`¥ûU¨ ^ûjó, ùZùa Zû' C_ùe 'trans fat free' ùaûfòCùfäL Keòùaö Zû'e @[ð ùjfû Lû\¥ùe 0.2 MâûcëêKc¨/ibòðõ (serving) Uâû^ï `¥ûU¨ ejòQòö

ùî¨^ûf¨ A^¨ÁòPê¥U¨ @`¨ ^ê¥Uâòi^ü cZùe Mâûc Iijeaûiúcûù^ Lû\¥ùe ~[ûKâùc 20 Mâûc¨ I 30 Mâûc¨ùi Üjiûe a¥ajûe Ke«òö MùahKcûù^ MY^ûKeòRûYò_ûeòQ«òù~ ~\ò a^ÆZòùe 10 _âZògZ Uâû^ï `¥ûU¨GiòW¨ eùj, ùZùa RùY 2000 Kòùfû K¥ûùfûeú @ûag¥KKeê[ôaû a¥qò Mâûcû*kùe 0.9 I ijeû*kùe 1.35_âZògZ gqò Uâû^ï `¥ûU¨ GiòWëê _ûAùaö ijeaûiúuùlZâùe ùijò cìf¥ 1 _âZògZeê @]ôK ùjC[ôaûeê Zûjûùicûû _ûAñ jé\¨ùeûM iéÁò Keòaûe KûeY ùja (WHO

recommended 1% energy limit)ö\êüLeK[ûù~ @ûc bûeZùe ùKùZ _eòcûYe Uâûî¨

`¥ûU¨ ùZfùe ejòa ùi aòhdùe KòQò ]û~ð¥ ^òdc ^ûjóöùW^ ¨cûK ð¨ ùjCQò _é[ôaúe _â[c ù\g ù~CñVò ^òdcKeû~ûAQòù~ ùcûU `¥ûUë 2 _âZògZUâû^ï `¥ûU¨ Lû\¥ùeejò_ûeòaö @ûc ù\gùe aòbò^Ü Kòice ùZf ~[û :iì~ð¥cêLú, ùiûeòh, ùiûdûaò^¨, @fòb¨, aû\ûc I eûgò ùZfaRûeùe còkêQòö C_ùeûq ùZf a¥ajûe Keò aUe, Nò@,a^ÆZò, WûfWû AZ¥û\ò a¥ajûe ^ Keòaû_ûAñ MùahKcûù^cZ ù\CQ«ò I QYûQYò Lû\¥ LûAaûKê aûeY KeòQ«òö

a^ÆZò I WûfWû 75 ahð _ìùað a¥ûaiûdòK ùlZâùeLû\¥ùe a¥ajéZ ùjûA[ôfû I 1950 \gKùe NùeNùe _âû]û^¥ aòÉûe Keò[ôfûö a©ðcû^ @]ôK fûb @ûgûùea¥aiûdúcûù^ GjûKê Lû\¥ _âÉêZòùe a¥ajûe KeêQ«òöùZYê @ûcKê @ûc Rúa^ùg÷kúùe _eòa©ð^ @ûYòaûKê _WÿòaöijûdK _ZâòKûBisht, P. and Tiwari, J. - Trans fats : All we need toknow- Everyman's Science, XLVII (2) June-July 2012,p.100-103.

Swain, N. - What are transfats ? Howdotheyadverselyaffect ourhealth ? - Science Vision, 1(1), January2011,

p.38-40.

@aie_âû¯ _âû¤û_K I ùfûK_âòd aòmû^ iõPÿûeK,

Rò/Gf-1, bò.Gi¨.Gi¨. ^Me, bêaù^gße-751007ùcûaûAf - 9437110715

aòmû^ \òM«42

@MÁ, 2014

ùcùiðù^ ùcøkòK iõL¥ûA¬ò^òde¨ cûdû]e ÊûAñ

iõL¥ûRMZùe ùcøkòK iõL¥ûMêWÿòK GK aòùgh iÚû^@]ôKûe KeòQ«ò Gaõ Gjû C_ùe @ù^K MùahYû ùjûAQòöù~Cñ iõL¥ûMêWÿòK 1 I ùijò iõL¥û a¥ZúZ @^¥ ùKøYiòiõL¥û \ßûeû aòbûRòZ jêG ^ûjó, ùiMêWÿòKê ùcøkòK iõL¥ûKêjû~ûGö @^¥ iõL¥ûMêW ÿòKê ù~øMòK iõL¥ û Kêj û~ûGö1 ùcøkòK Kò´û ù~øMòK iõL¥û ^êùjñö 2, 3, 5, 7, 11,13 ... @û\ò ùjCQò ùcøkòK iõL¥ûö 2 ùjCQò GKcûZâ~êMà ùcøkòK iõL¥ûö

GK aòùgh ùgâYúe ùcøkòK iõL¥ûKê ùcùiðù^ùcøkòK iõL¥û Kêjû~ûGö aûÉaùe (2n -1) @ûKûeùe_âKûg Keò ùjC[ôaû iõL¥ûKê ùcùiðù^ iõL¥û Kêjû~ûGö1

n= 2n - 1 ùjCQò 3 Zc ùcùiðù^ iõL¥ûö G[ôc¤eê

ù~Cñ iõL¥ûMêWÿòK ùcøkòK, ùiMêWÿòKê ùcùiðù^ ùcøkòKiõL¥û Kêjû~ûGö èûiú MYòZm cûeò^¨ ùcùiðù^ GjûC_ùe @ù^K MùahYû Keò [ôaûeê GjûKê Zûu ^ûcû^êiûùe^ûcòZ Keû~ûAQòö

_âûP ú^ MâúK¨ùe ùcøk òK iõL¥ û C_ùe _â[ùc@ûùfûP^û Keû~ûA[ôfûö ùcùiðùû ùcøkòK iõL¥û Kò_eòaòKgòZ ùjfû, Zûjû RûYòaû _ûAñ _âûPú^ MâúK¨ MYòZmu_eò_ì‰ð iõL¥û (perfect number) i´§ùeic¥K¨@ûùfûP^ûKeòaûö ù~Cñ iõL¥ûe C_ôû\MêWÿòK (ùijò iõL¥ûKê QûWÿò,@[ðûZ¨ _âKéZ C_ôû\K)e icÁò iõL¥ûUò ij icû^ jêG, ZûKê_eò_ì‰ð iõL¥û Kêjû~ûGö C\ûjeY Êeì_, 6 e _âKéZC_ôû\KMêWÿòK ùjCQò 1,2 I 3 Gaõ 1+2+3=6ö GYê6 ùjCQò ùMûUòG _eò_ì‰ð iõL¥û ùijò_eò 28e _âKéZC_ôû\KMêWÿòK ùjCQò 1,2,4,7 Gaõ 14 Gaõ GMêWÿòKeicÁò ùjCQò 28ö GYê 28 ùjCQò ùMûUòG _eò_ì‰ð iõL¥ûö

_â[c PûeòUò _eò_ì‰ð iõL¥û 6, 28, 496 I 8128_ò[ûùMûeûi¨ (Lâú._ì. 572-Lâú._ì. 497)u icdeê RYû[ôfûöa©ðcû iê¡û 48Uò _eò_ì‰ð iõL¥û @ûaòÃéZ ùjûAQòö

MâúK¨ MYòZm ACKäòW¨ (Lâú._ì. 300 - Lâú._ì. 250)Zûu _êÉK Gfòùc<ïùe _eò_ì‰ð iõL¥û i´§ùe ùMûUòGiê¦e C__û\¥ _â\û^ KeòQ«òöC__û\¥-1 (ACKäòW¨)

cù^Ke n>1 ùjCQò G_e ò ùMûUòG ]^ûcôK_ì‰ði õL¥û, ù~_eò(2 n - 1) ùjCQò ùMûUòG ùcøkòK iõL¥ûöZûjûùjùf, [2n-1(2n-1)] ùjCQò ùMûUòG _eò_ì‰ð iõL¥ûöC\ûjeY :

cù^Ke n = 3Zûjûùjùf, 23-1=7 ùjCQò ùMûUòG ùcøkòK iõL¥ûö`kùe, 23-1 x 7 = 28 ùjCQò _eò_ì‰ð iõL¥ûö

ùijò_eò, cù^Ke n = 5Zûjûùjùf,25-1= 31ùjCQò ùMûUòGùcøkòKiõL¥ûö`kùe,25-1x 31=496ùjCQòùMûUòG_eò_ì‰ðiõL¥ûöC__û\¥-1e _âcûY ùjCQò ijRöcù^Ke p = 2n-1Zû jûù jùf, p>1 Gaõ 2 n-1 x pe _â Ké Z

bûRKMêWÿòK ùjCQò 1, 2, 22,...,2n-1,p, 2p, 22p,...,2n-2pö

@ûùc RûYê ù~, 1+2+22+...+2n-1=2n-1=p

GYê _âKéZ bûRKMêWÿòKe icÁò ùja 2n-1 x 1ö@Áû\g gZû±úùe @Gfe¨ (1707-1783)

_âcûY Kùf ù~ _âùZ¥K ~êMà _e_ì‰ð iõL¥û (2n-1)ùgâYúe ùcøkòK iõL¥ûeê iéÁò ùjûA[ûGö

ùcùiðù^ iõL¥ûe ùKùZûUò aògòÁZû ù\Lôaûö ~\òn ùMûUòG ù~øMòK iõL¥û jêG, Zûjûùjùf Mn c¤ ù~øMòKiõL¥û ùjaö _ê^½ ~\ò ne _âK éZ C_ôû\K a jêG,Zûjûùjùf Ma c¤ Mn e _âKéZ C_ôû\K ùjaö G[ôeê @ûùc

MYòZ I Kµê¥Ue aòmû^

43aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

ùMûUòG iek C__û\¥ _ûA_ûeòaûö Gjû ùjCQò, ~\ò Mn

ùcøkòK iõL¥û jêG, Zûjûùjùf n ùcøkòK iõL¥û ùjaöcûZâ Gjûe aò_eúZiað\û iZ¥ ^êùjñö @[ðûZ_âùZ¥K ùcøkòKiõL¥û p _ûAñ Mp ùcøkòK iõL¥û ^êùjñö

ùcøkòK iõL¥û p e ù~Cñ ù~Cñ cìf¥ _ûAñ Mp ùjCQòùc øk òK iõL¥ û, Zûjûe _â[c \gUò cìf¥ ùjCQò2,3,5,7,13,17,19,31,61 I 89ö Gjûeùcùiðù^ ùcøkòK iõL¥ûMêWÿòK ùjCQò,M

2= 3, M

3= 7, M

5= 31,, M

7= 127

M13= 8191, M17= 131071, M19 = 524287

M31

= 2147483647

M61= 2305843009213693951

M89= 618970019642690137449562111

@Gfe¨ ùcùiðù^ ù~øMòK iõL¥ûe C_ôû\K i´§ùeùMûUòG iê¦e C__û\¥ _â\û^ KeòQ«òö Gjû ""`cðûue lê\âC__û\¥''eê @ûiòQòöC__û\¥-2 (@Gfe¨)

~\ò p ùMûUòG ùcøkòK iõL¥û Gaõ Mp ùMûUòGù~øMòK iõL¥û jêG, Zûjûùjùf Mpe ùcøkòK C_ôû\KMêWÿòKê2p ùe bûM Kùf 1 bûMùgh ejòaöC\ûjeY : M11 = 2047 = 23 x 89ö 23 I 89 Kê22ùe bûMKùf 1 bûMùgh ejêQòöùijò_eò, M23 = 8388607 = 47 x 178481Gaõ Cbd 47 I 178481 Kê 46 ùe bûMKùf 1bûMùgh ejò[ûGö `cðû (1601-1665)uê ùaû]jêGC__û\¥-2 RYû[ôfû, cûZâ @Gfe¨ _â[ùc Gjûe _âcûY_âKûg Keò[ôùfö

iìP^û ù~ûM¥ ù~ C__û\¥-2eê ùcøkòK iõL¥ûe@iúcZûe GK _âcûYcòùk (ACKäòW, _â[ùcùcøkòK iõL¥ûe@iúcZûKê @^¥ GK iek C_ûdùe _âKûg Keò[ôùf)öùKøYiò ùcøkòK iõL¥û p _ûAñ @ûùc Mp = 2p -1Kê aòPûeKê

ùâûö Mp~\ò ùcøkòK iõL¥û jêG, Zûjûùjùf Gjûe icÉ

ùcøkòK C_ôû\KMêWÿòK 2x p Vûeê aWÿ ùjaö GYê CbdùlZâùe _âcûYòZ ùjCQòù~ p Vûeê aWÿ ùcøkòK iõL¥û @QòöGYê ùKøYiò ùgh ùcøkòK iõL¥û ^ûjóö

ùKCñ ùKCñ ùcøkòK iõL¥û p _ûAñ Mp ùjCQò ùcøkòKiõL¥û, Zûjû RûYòaû _ûAñ ùcùiðù^ GK C_ûd aûjûeKeòaûKêùPÁû Keò[ôùföcûZâ ùi Zûjû_âKûg Keò ûjû«òö ùi 1644ciòjûùe _âKûg Kùf ù~ p e cìf¥ 2,3,5,7,13,17,19,31,67,127 I 257 _ûAñ Mp=2p-1 ùjCQòùcøkòK iõL¥û Gaõ 257 eê ùQûU p e @^¥ 44Uò cìf¥_ûAñ Gjû ùjCQò ù~øMòKö p e cìf¥ 25 eê @]ôK ùjùf,Mp ajêZ aWÿ iõL¥û ùjûA[ûG Gaõ Gjû ùcøkòK ^û ^ûjóZûjû RûYòaû @i¸a [ôfû (ùiùZùaùk Kµê¥Ue ^ [ôfû)öGYê @^êcû^ Keû~ûGù~ ùcùiðù^ Gjûe ùcøkòKZû _eúlûKeòaû _ûAñ ùKøYiò C__û\¥ aû iìZâ a¥ajûe Keò[ôùf,~ûjû ùi _âKûg Keò^ûjû«òö

iìP^ûù~ûM¥ù~ ùcùiðùûe C_ùeûq ùcøkòKiõL¥û _âKûgùe iûcû^¥ ZîUò ejòQòö Zûjû ùjCQò p e cìf¥61,89 I 107 _ûAñ Mp ùjCQò ùcøkòK iõL¥û ~ûjûùcùiðùûe ZûfòKûùe ^ [ôfûö _ê^½ ùcùiðùûeZûfòKûùe [ôaû p e cìf¥ 67 I 257 _ûAñ M

pùcøkòK

^êùj ñö ùKjò ùKjò Kjò[ û«ò ù~ Gjò bêf cê\âYR^òZùjûA[ûA_ûùeö ùcùiðùûe _¡Zò ùKøYiòVûùe ùfLû^ [ôùf iê¡û ùi ^òcÜfòLôZ ^òdcKê ùÂ Gjû ^ò‰ðd Keò[ûA_ûe«ò ùaûfò @^êcû^ Keû~ûCQòö ""ù~Cñ ùcøkòKiõL¥ûMêWÿòK 2e NûZVûeê 1 Kò´û 4e NûZVûeê 3 _û[ðK¥ejêQò, ùiMêWÿòKê p e cìf¥ bûùa ^ò@ö'' Zûu ZûfòKûùe[ôaû iõL¥ûMêWÿòK Gjò @^òdc @^êiûùe @Qò (ùKak 61KêG[ôeê aû\ \ò@û~ûAQò)ö

RYû_WÿòQòù~ aWÿaWÿ ùcøkòK iõL¥ûMêWÿòK ùjCQòùcùiðù^ ùcøkòK iõL¥ûö ^òcÜùe aéj©c \gUò ùcøkòKiõL¥ ûe ZûfòKû \ò@û~ûAQòö GMêW ÿòK iaê c¤ ùjCQòùcùiðù^ ùcøkòK iõL¥ûö

aòmû^ \òM«44

@MÁ, 2014

\gUò aéj©c ùcøkòK iõL¥ûiÚû p cìf¥* @u iõL¥û @ûaòÃéZ ahð1 57885161 17425170 20132 43112609 12978189 20083 42643801 12837046 20094 37156667 11185272 20085 32582657 9808358 20066 30402457 9152052 20057 25964951 7816230 20058 24036583 7235733 20049 20996011 6320430 2003

10 13466917 4053946 2001* ùcøkòK iõL¥û Mp = 2p - 1

G_~ð¥« 48Uò ùcùiðù^ ùcøkòK iõL¥û @ûaòÃéZùjûAQòö @iúc iõL¥K ùcùiðù^ ùcøkòK iõL¥û @Qò aû^ûjó, Zûjû G_~ð¥« _âcûY Keû~ûA _ûeò^ûjóö 2013

ciòjû Rû^ê@ûeú cûiùe aéj©c ùcøkòK iõL¥ûKê ~êqeûÁâ@ûùceòKûe ùi<âûf¨ còùiøeò aògßaò¥ûkde Kµê¥Ue _âùìeKêUòði Kê_e¨ @ûaòÃûe KeòQ«òö Gjû ùjCQò ùMûUòG ùcùiðù^ùcøkòK iõL¥ûö Gjû ùjCQò [M57885161=257885161-1]öG[ôùe 17425170 Uò @u @Qòö Kê_e¨ 1000UòKµê¥UeKê @aòeZ bûùa 39\ò^ _~ð¥« a¥ajûe Keò GjòiõL¥ûKê _ûAQ«òöijûdK _êÉK I _ZâòKû1. iõL¥û aòaò]û - Aõ. cûdû]e ÊûAñ, \ò aêK¨ _G<¨,

bêaù^gße (2011).2. Marin Merseme - ShaileshA.Shirali,Resonance,

March, 2013.

3. http://en.wikipedia.org/wiki/marin_Merseme.

4. http://en.wikipedia.org/wiki/mersenne_prime.

ùW_êUò ùRùêûf c¥ûù^Re,_ò._ò. GŠA.A. ùiKè^¨,ùcK^, eû*ô-834002

ùcûaûAf - 09470193755A-ù[email protected]

cûeò^¨ ùcùiðù^cûeò^¨ ùcùiðù^ ùjCQ«ò RùY aògòÁ èûiú MYòZm Z[û ùa÷mû^òKö ùi

1588 ciòjû ùiù_Öé cûi 8 ZûeòLùe `âû^ïe AIùR ^ûcK ùQûU ijeùe GKc¤aò© _eòaûeùe R^àMâjY Keò[ôùfö ùi 1611 ciòjûùe _¥ûeòië ùiûeùa^äògßaò\¥ûkdeê \gð^ I ]cðZ©ßùe iÜûZK WòMâú fûb Keò _¥ûeòië "cò^òcï @Wðe'(Order of the Minims)e @ûgâcùe @¤û_^û Kùfö Gjò icdùe ùi PKâR (Cycloid)aKâùeLûKê @ûaòÃûe Keò Gjû i´§ùe MùahYû Keò[ôùfö 1620 ciòjû _ùe ZûuRúa^ùe GK _eòa©ð^ ù\Lûù\fûö _â[ceê ùi @ûeòùÁûUf_^Úú [ôùf Gaõ MûfòfòIuêaòùeû] Keê[ôùfö cûZâ MûfòfòIu aòùeû]ùe _âKûg _ûC[ôaû ùfLûiaê @¤d^ Keò ùiRûYò _ûeòùfù~ MûfòfòI ùjCQ«ò VòK¨ö Gjû_ùe ùi ]cðZ©ß @¤d^ ij MYòZ Iaòmû^ _XÿòaûKê iÚòe Kùfö ùi ùijò icde aògòÁ MYòZm Z[û ùa÷mû^òK ùWKûùWð, `cðû, _ûùÄf¨, ùeûaebûf¨ Gaõ@^¥ ùKùZKu ij iµKð eLô[ôùfö

ùcùiðù^ iwúZ ij MYòZe iµKðKê iÚû_^ Keò[ôùfö ùi GjûKê ùÂ 1630 ciòjûùe Harmonic Universelle

_êÉK eP^û Keò[ôùfö MYòZùe PKâR I ùcøkòK iõL¥û C_ùe Zûue Kû~ð¥ ùjCQò CùfäL^údö ùi 1648 ciòjûùiù_Öé cûi 1 ZûeòLùe _¥ûeòi¨Vûùe céZê¥aeY Kùfö - A¬ò^òde cûdû]e ÊûAñ

45aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

A-~ûâûj^WKÖe ù_âcPû¦ cjû«ò

\ò^[ôfû ùKøYiò ùQûU ijeùe MûWÿòe @ûaûRëê MûWÿòGaõ Zûe cûfòKuê RûYò ùjûA ~ûC[ôfûö KûeY ùi icdùeMûWÿò iõL¥û iúcòZ [ôfûö Kò«ê @ûRò ~êM a\kòaû iùw, Z[ûRMZúKeY ù~ûMêñ \êAPKò@û ÄêUe I aûAKëê @ûe¸ KeòPûeòPKò@û~ûê iõL¥û @ù^K MêY aé¡ò _ûAQòö Kò«ê RúaûgàRûùkYòe @ùjZêK \eaé¡ò, _eòùag _â\ìhY Gaõ iaêRùKûVeò _âbûaeê RûZ aògß Zû_ûd^ ici¥û Gjò ~ûâûjêa¥ajûe C_ùe @uêg fMûAaûKê GK eKc aû¤ KeòQòöG ùlZ âùe icû]ûê _[ ù\LûAQ ò A-~ûâûjê@ûaòÃûeö 1960 eê 1970 c¤ùe Gjò _âKûe ~û^Zò@ûeò _ûAñ Z_ôeZû _âKûg _ûAfûö 1998 iê¡û 2% Gaõ2003 ciòjû iê¡û Rúaûgà RûùkYò PûkòZ ~ûâûjûêiõL¥û 10% jâûi KeòaûKê Kûfò`^òð@ûe Zero Emission

Vehicle Mandate Zeèê _âÉêZò @ûe¸ ùjfûö Gjûeicû]û^ Êeì_ aò\ê¥Z¨ _eòPûkòZ Kûe¨ I aûAK¨ aRûeKê@ûiòaûKê @ûe¸ Kfûö

A-~ûâûjê @[ð K'Y ?Gjûe @[ð ùjfû G_eò GK ~û^ ~ûjûe ùa÷\ê¥ZòK

ùcûUeUò aû ùcûUeMêWÿòK eòPûùRðaêf¨ a¥ûùUeú \ßûeû gqò_ûA MZògúkjêGö GVûùe ùcûUeUò A¬òê Kû~ð¥ Keò[ûGöG[ôùe [ôa û AùfK¨ùU âû^ òK¨ ùcûUe ^òdªKUò MûW ÿòe@ûKïòfòùeUe \ßûeû \ûaò Keû~ûA[ôaû aò\ê¥Z¨ @ûag¥KZûKêa¥ûùUeúVê ^òdªY Keò[ûGö GVûùe a¥ûùUeú RûùkYòU¥ûu¨ ic Kû~ð¥ Keò[ûGö Gjò a¥ûùUeúMêWÿòKê ^òdcòZa¥a]û^ùe PûRð KeòaûKê _ùWÿö @[ðûZ¨ Gjò _âKâòdûùe A.C.

aò\ê¥Z¨Kê D.C. ùe eì_û«eòZ Keò MzòZ Keû~ûG Gaõ

a¥ajûeùe fMû~ûGö Gjûe @^¥ GK iõÄeYKê Electric-

Petrol hybrids c¤ Kêjû~ûGö GVûùe Cbd ù_ùUâûf¨ Gaõaò\ê¥Zë propulsion iòÁc¨ ejò[ûGö @[ðûZ ¨ MûWÿò ÁûUð¨Kfûùaùk AùfKÜâòK¨ ùcûUeUò boost _â\û^ Keò[ûG Gaõ_ùe ~ûÛò MZò Kfûùaùk a¥ûùUeúU ò _ê^üPûRð òZùjûA[ûGö 1997 ciòjûùe _â[c[e _ûAñ ùUûùdûUûKµû^ú G_eò GK ~û^ aRûeKê QûWÿò[ôfûö 5 ahð c¤ùeGjûe Pûjò\û _âûd 3 MêY ùjûA~ûA[ôfûö Kò«ê Hybrid e-

vehicles e @iêaò]ûMêWÿòK ùjfû Gjûe @]ôK cìf¥, IR^Gaõ RUòk Kû~ð¥KûeòZûö @ûRòKûfò bûeZe @ùgûK fòùfŠKµû^ú Hybus ^ûcK jûAaâòW¨-iòG^¨Rò ai¨ aûjûe KeòQ«òù~Cñ[ôùe _âûd 20-30% RûùkYò a*û~ûA_ûeêQòö eûR¥ùMûÂú KâúW ÿûùe Gjò ai¨Kê a¥ajûeùe fMû~ûA[ôfûöA-~ûê Fuel efficiency iû]ûeY aûjê 3 MêYeê aò@]ôKö G[ôeê ùKøYiò _â\ìhK aû¿ ^òMðZ ùjC ^ [ôaûeêGjûKê zero emitters @ûL¥û \ò@û~ûAQòöG[ôùe a¥ajéZ a¥ûùUeú

A-~ûâûjê cìf¥e _âûd 30% ùKak a¥ûùUeúecìf¥ @ùU Gaõ _âZò 2-3 ahð c¤ùe GjûKê a\kûAaûKê_Wÿò[ûGö ùMûUòG A-Kûeë a¥ûùUeúe \ûc¨ _âûd 60 eê70 jRûe c¤ùeö Yobike Kµû^ú @^êiûùe ùMûUòGA-aûAKë RûùkYò Lyð 1 Kò.cò. _òQû cûZâ 10 _AiûGaõ a¥ûùUeú LyðKê jòiaûKê ù^ùf Gjû 50 _Aiû ùjaöKûeY Gjò _âKûe ~û^ùe @Gf¨ `òfÜe, Gdûe¨`òfÜe,ÆûKð_äM¨, ùeWÿòGUe AZ¥û\ò KòQò fûùM^ûjóö GK ù_ùUâûf¨Kûe¨ùe _ìeû Uûuò b©òð ùjûA[ôùf [eùK Gjû 200 eê400 Kò.cò. ~ûA_ûùe Kò«ê GK A-Kûe¨ [eKe PûRðùecûZâ 50 eê 60 Kò.cò. ~ûA_ûùeö bûeZùe Gjò _âKûe~ûâûj^ _ûAñ ùfW¨ aû iúiûe storage battery Zûe ÊÌcìf¥ ù~ûMêñ a¥ajéZ ùjCQòö _ê^½ Gjû iû]ûeYZü 97-98% recyclableö Gjò _âKâòdûùe _âûd 80% iúiû _ê^üa¥ajûeùe fûMò[ûGö Kò«ê ~\ò fò[ô@c¨ @ûd^¨ a¥ûùUeúKêiúiû a¥ûùUeú ij Zêk^û Keû~ûG, ùZùa ù\Lû~òaù~

~ûªòK aò\¥û I _â~êqò aòmû^

aòmû^ \òM«46

@MÁ, 2014

_â[c a¥ûùUeúe lcZû Gjû @ù_lû _âûd 4 MêY @ùUöReva NXR ^ûcK GK A-Kûe¨ fò[ô@c¨ @ûd^¨ a¥ûùUeúa¥ajûe Keò \gðûAQ òù~ GjûKê ~\ò 90 cò^òU¨ PûRðKeû~ûG, ùZùa \ò^ c¤ùe Gjû _âûd 320 Kò.cò. MZòKeò_ûeòaö Kò«ê Gjûe cìf¥ @Z¥]ôK @ùUö @^¥ a¥ûùUeúMêWÿòK ùjfû ^òùKf¨-KûWð¨cò@c¨ a¥ûùUeú, ùiûWÿò@c¨- NiCl2

a¥ûùUeú, Ni - ]ûZa jûAWâûAW¨ a¥ûùUeú AZ¥û\òö ù~CñùlZâùe ùagú gqò @ûag¥K ùiVò Ni-Cda¥ûùUeú a¥ajûeKeû~ûG, Kò«ê Gjûe IR^ Kò´û @ûdZ^ Zêk^ûùe G[ôùeKc¨ gqò i*ôZ ùjûA[ûGö Na-Nicl2 a¥ûùUeú A-~û^ _ûAñC_ù~ûMú ^êùjñö Gjû IR^\ûe ~û^ _ûAñ CŸòÁö ^òùKf¨-ùcUûf¨ jûAWâûAW¨ a¥ûùUeú iû]ûeYZü C_Mâjcûûùea¥ajéZ jêGö Gjûe @ûKûe aéjZ¨ Gaõ \ûc¨ c¤ @Z¥]ôK@ùUö Gjû 8-10 ahð _~ð¥« a¥ajûelc eùj, Kò«êGjûKê PûRð KeòaûKê ajêZ Cy aò\ê¥Z¨ ùiâûZ @ûag¥K jêGö`kùe a¥ûùUeúUò C©¯ ùjûA~ûG Gaõ ZûKê a¥ajûe_ìaðeê [Šû KeòaûKê _Wÿò[ûGö Gjò a¥ûùUeúùe 1 kwh _ûAñ_âûd 5-10 ùK.Rò. Ni a¥ajéZ jêGö Gjò iaê \éÁòeê Li ion

a¥ûùUeú jó iùaðû}éÁ @ùUö Gjûe gqòiû¦âZû iaðû]ôKöKò«ê Gjò a¥ûùUeú a¥ajûe Keê[ôaû GK aûAKë cìf¥jûeûjûeò GK fl Uuû ùjaöGjò a¥ûùUeúe PûRòðw¨ ici¥û

A-aûAK¨ ùjC Kò´û A-Kûe¨, Gcûû _ûAñ PûRòðwïci¥û GK cêL¥ @iêaò]ûö ù~CñVò G_âKûe ~ûâûjâ¥ajéZ ùja, ùiVûùe ^òdcòZ \ìeZû a¥a]û^ùe PûRðòw¨ùÁi^¨ iaê ejòaû ^òjûZò @ûag¥Kö Kò«ê G[ô_ûAñ GK iað^òcÜiõL¥K (critical no.) A-~ûâûj^ GK ^òŸòðÁ @*kùeejòaû Reêeúö 2009 ciòjû Wòùié cûiùe \òfäúVûùeBYPL ^ûcK GK Kµû^ú _ìað \òfäúùe GK PûRðù_ûÁ ¨ùLûfò[ôfû, ù~CñVò eòbû ^ûcK A-Kûe cûfòKcûû _ûAñcêqùe PûRðòw¨ iêaò]û ù~ûMûA \ò@û~ûC[ôfûö _ùe GjûùK¦â \òfäúKê _âiûeòZ ùjûA[ôfûöfŠùe Gjò PûRòðw¨ ùÁi^ïõL¥û 160 eê aé¡ò_ûA 1000ùe _j*ôfûYòö cê´ûA

@ù_lû ùawûfêeêùe i_òw¨ ùi<e Gaõ cf¨cûûùe G_eòiêaò]û @]ôK C_f² ùjfûYòö ùW^¨cûKð Gaõ AiâûGf¨ùeGjò ici¥ûKê GWÿûAaû _ûAñ a¥ûùUeú a\k Keòaûe iêaò]ûù~ûMûA \ò@û~ûAQòö Kò« ê G ùlZâùe @ûj êeò @ù^KMùahYûe @ûag¥KZû ejòQòö

A-~û _âPk _ûAñieKûeúù_âû›ûj e@ûag¥Kù~Cñ A-~ûê ùaM Kc¨ @[ðûZ¨ ~ûjû N<û _âZò

25 Kò.cò. MZò Keê[ôa Gaõ 250 W eê Kc¨ gqò @ûag¥KKeê[ôaû Central Motor Vehicle Act @^ê~ûdú G[ô_ûAñ MûWÿòùeRòùÁâi^¨ Kò´û WâûAbòõ fûAùiîe @ûag¥KZû _ùWÿ^ûjóöGZ\ä¥ZúZ Gjò _âKûe ~û^ _âPkê @^¥ GK @iêaò]ûùjfû Gjûe @Z¥]ôK cìf¥ö Gjò cìf¥ jâûi _ûAñ ieKûeuiKâòd ijù~ûM @ûag¥Kö

PŠòMWÿùe ieKûe Gjò _âKûe ~û^ _ûAñ 15%iaïòWÿò ù~ûMûCQ«òö ùijò_eò ùawûfêeêùe Gjò _âKûe ~û^KòYòaû _ûAñ bûU¨ _eòcûYùe 4% Gaõ ùeRòùÁâi^¨ _ûAñc¤ ic_eòcûYe eòjûZò \ò@û~ûCQòö ùKek, c¤_âù\g,MêRêeûU Gaõ _½òcaw ieKûe c¤ Gjò_eò bûU¨ eòjûZòùNûhYû KeòQ«òö G ùlZâùe iaêVê @ûMê@û ùjûA \òfäúieKûe G_eò ~ûâûj^ _ûAñ 29.5% eòjûZò ù\CQ«òöGjò _âKûe ù_âû›ûj^ ù~ûMêñ @ûRòKûfò G_eò ~û^cûûcìf¥ KcòQòö Z[û_ò Gjû ~ù[Á ^êùjðö 2010 iê¡û \òfäúieKûe _âûd 150 A-Kûe¨ Gaõ 15000 A-aûAK¨_ûAñ G_eò eòùaU¨ _â\û^ KeòiûeòQ«òö ù~ùjZê Gjò ~ûîj _eòùage cwk RWÿòZ @Qò, ùZYê _âùZ¥K iùPZêûÁâ Gjûe _âPk^Kê iêMc KeòaûKê GK ^úZò _âYdê@ûag¥KZû ejòQòö ùKak @û[ôðK ù_âû›ûj^ G[ô_ûAñ ~ù[Á^êùjñö @^¥ @ûag¥KZûMêWÿòK ùjfû Gjûe ùUùKÜûùfûRòeC^ÜZòKeY, eûÉûKê Gjû iêjûAaû \eKûe, Gjûe ^òeû_©û\òM, ^òeazò^Ü aò\ê¥Z¨ ù~ûMûY, Rúaâ¥û_ò GjûVûeê ^òMðZM¥ûië MêYa©û, a¥ûùUeúe _ê^üPKâúKeY Z[û Gjò ~ûêêaûjûeê[ôaû aRð¥aÉêe iêaò^òù~ûM C_ùe ù~ûR^û _âYd^ö

47aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

ùijò_eò ieKûeú Éeùe _âYúZ ^òdce VòK¨ Kû~ð¥KûeòZû_âZò c¤ ¤û^ ù\aû @ûag¥Kö ù~_eòKò Gjò MûWÿò 25Kò.cò.eê D¡ßð ùaMùe ~òaû CPòZ ^êùjñ Kò«ê _âKéZùe @]ôKûõgMûWÿòe ùaM GjûVûeê @]ôK @ùUö GMêWÿòK @ù_lûKéZ lê\â,jûfêKû ùjûA[ôaûeê Gjûe _eòaj^ lcZû c¤ Kc¨ eLû~òaûaòù]dö ~ûjûKê ùKjò cû^ê^ûjû«ò, ùZYê Gjû aò_\ iéÁòKeò_ûùeö G_eò MûWÿòKê `âò_ûKðòw¨ Gaõ `âò eòPûRð¨ iêaò]ûù~ûMûAaû @ûag¥Kö Gjò aûj^MêWÿòK _âKéZùe zero emitter

ùiZòKòùaùk ùjûA_ûeòùa, ù~ùZùaùk aò\ê¥Zë C›eìù_ ùiøe Kò´û _a^ gqòKê a¥ajûe Keòùaöaògß \ég¥_Uùe A-~ûê a¥ajûe

ù_ùUâûf¨ Lyðeê a*ôaû Gaõ _eòùagKê _â\ìhYcêqeLôaû CùŸg¥ ùÂ _é[ôaúe _âûd _âùZ¥K eûÁ âùeA-~ ûâûjê a¥ajûeKê ù_ âû ›ûj òZ Ke û~ ûCQò öùUûùdûUûeê ùjûŠû I jêŠûAeê iêRêKò, bûeZe UûUû ùcûUið,ùRùêûf ùcûUið¨, AùfK¨ùUâû[cð AŠò@û AZ¥û\ò ajêKµû^ú G \òMùe@ûMKê @ûiòQ«òö 2007-08ùe _é[ôaúùe_âûd 1,30,000 A-aûAK¨ aòKâò ùjûA[ ôfûö Kò«ê GùlZâùe Pú^¨ ù\g iaðûùMâ ejòQòö 2010 iê¡û ùiVûùe_âûd 28 còfò@^¨ A-aûAK¨ aòKâò ùjûA iûeò[ôfûö iûeû_é[ôaúùe @ûRò ù~ZòKò A-aûAK¨ ejòQò, Zûe 96% ùKakPú^¨ùe ejòQòö bûeZùe AùfK¨ùUâû[cð AŠò@û Gaõ jòùeûAùfKÜâòK¨ Kµû^ú G ùlZâùe @MâYú ejòQ«òö jòùeûAùfKÜâòK¨ ùKak 2010ùe G_eò 20,000 aûAKäòKâò Keò[ôfûö Gahð GjûKê 70,000 _~ð¥« aé¡ò Keòaûefl¥ eLôQò ùaûfò Kµû^ú _leê @ûgû a¥q Keû~ûAQòöG[ôeê 40%e MâûjK ùKak \lòY bûeZùe ejòQ«òö cjò¦âûGaõ UûUû ùcûUið¨ jûAaâ òW¨ ~û^ C_ùe @]ôK MêeêZßù\CQ«òö Rû_û^¨ Gaõ dêùeû_ c¤ G ùlZâKê MâûjKuê@ûKéÁ KeòaûKê ùPÁû PkûAQ«òö

aòbûMúd cêL¥ (eiûd^ aòmû^),

G^¨.G.iò. cjûaò\¥ûkd, aêfðû

ùfûjòZ Mâjùe Rúaê RûZKgâú ^òKê¬ aòjûeú iûjê

ùfûjòZ Mâj cwk, Rk I Rúaê C_iÚòZò ^òcù«cYòh _ûAñ i\ûiað\û GK eji¥ I ùeûcû*ùNeû eûARùjûA ejò@ûiòQòö MâjUò @ù^Kûõgùe @ûc _é[ôaú bkòö Gjû_é[ôaú bkò ^òR @l Pûeò_ùU _âûd 24 N<ûùe [ùeNìeò[ûGö `kùe GVûùe \òêûZòe _eòa©ð^ NùUö _é[ôaúbkò cwk @le@û Zò ùjZêGVûùe EZêPKâe c]êe eûifúkûMWÿò PûfòQòö _é[ôaú bkò cwke aûdêcŠk c¤ aòbò^Ü M¥ûiëcògâYö iêZeûõ _é[ôaú bkò cwkùe Rúaî©û a*ô ejòaûei¸ûa^û cYòhe c^Kê ùKùaVê @ûù¦ûkòZ KeòQòö

1877 ci òj ûùe _â[ùc Rù^÷K AU ûf údùR¥ûZòaòðmû^ú "iò@û_ùefú' \ìeaúlY ~ª \ßûeû cwk_éÂùe @ù^K Q¦ûQ¦ò ùeLû fl¥ Keò[ôùfö ùiMêWÿòKi¸aZü aê¡òcû^ cwkaûiúu \ßûeû RkùiP^ ^òcù«ùLû\ òZ ùK^ûf ùaûfò _iòðbûf¨ ùfûGf¨ ^ûcK RùY@ûùceòKúd ùR¥ûZòaðòmû^ú a‰ð^û Kùfö ùijòbkò, 1899LâúÁû±ùe _âL¥ûZ K[ûKûeGP¨.Rò. ùIßfïcwkaûiúu _é[ôaú@ûKâcY @bò~û^ a‰ð^û Keò "aògß aògße iõNhð' gúhðK GK_êÉK ePÿ ^û Ke ò[ ôù fö Gjò _êÉK ùiùZùaùkR^cûîùe Mbúe @ûZu I @ûùfûWÿ^ iéÁò Keò[ôfûö1976 ciòjûùe Mâj_éÂe _âKéZ _~ð¥ùalY ^òcù«@ûùceòKúd cjûKûg iõiÚû ^ûiûe "bûAKòw¨' ^ûcK \êAUò@«eúl ~û^ cwkùe iò]ûikL @aZeY Keò[ôfûöbûAKòw¨ Mâj_éÂùe ùKøYiò Rúa« _âûYú aòPÿeY Keê[ôaûeù\Lô^[ôfûö bûAKòw¨ K¥ûùceûe `ùUûPòZâeê RYû_Wÿòfû,cwk ]ìkò@û C_Z¥Kû, gêLôfû ^B Z[û fûf cé©òKû beû^ò[e I ^úea Mâjö ~ûê ÊdõPûkòZ aûjê Mâjeê cêVûGcûUò iõMâj Keò i¸ûa¥ Rúaî©ûe C_iÚòZò ^òcù« @^ê¤û^Keò[ôfûö cûZâ _eúlûe `kû`keê Rúa^ C_iÚòZòe ùKøYiò

cjûKûg aòmû^

aòmû^ \òM«48

@MÁ, 2014

"Kê¥eòIiòUò' Mâj_éÂùe @ag¥ ù_âûUò^¨ MVê cìkC_û\û^ @ûcòù^û GiòW¨ bkò ùKøYiò aéjZ¨ RUòk ùR÷aòK@Yêe i§û^ _ûA^ûjóö Gjòbkò @Yê aûÉaùe [ôùf MâjeC©¯ Rkaûd êùe aò NU òZ ùj ûA ùKùaV ê aò fê¯ùjûA~òaY òö Gbkò aéjZ¨ @Yê cwkùe KûjóKò, _é[ôaúùec¤ còkòa û KÁKe ùjûA[ûGö iêZeû õ Gbkò aòek @Yêei§û^ ^òcù« "Kê¥eòIiòUò' cwke _âZòK ìk _eòi ÚòZòùe[ôaû ùLûfû_éÂ _eòaù©ð cjûKûgúd _âPŠaòKòeYeê elû_ûA iêel òZ @aiÚ ûùe cûUò Zùk Kò´û _[e i§òùe fêPòejò[ôaû ^cê^û iõMâj _ûAñ @ûgû eLôQ òö Gjò CùŸg¥ùe~ûÛò @ûMûcú \ò^ùe "ùMf ¨' Mjßeeê aûjûeò ^òRe cêL¥fl¥i Úk ú 5 Kò .c ò. \ìeùe @aiÚ òZ "iû_ ð' _a ðZe_û\ù\gùe _Wÿò[ ôaû bìZû©ßòK \éÁòùKûYeê MêeêZß_ì‰ ð KòQ ògòkûLŠ@ûW ÿKê @ûùMA~òaö jêGZ @ûMKê KòQò @^êKìkiìP^û còkò_ûùeö

Gf¨.@ûA.Rò. 12/11, @û~ð¥ aòjûe,

ù_ûÁ -ùg÷kgâú aòjûe, bêaù^gße-751021ùcûaûAf - 8018708858

iaêR iùuZ còkò ^[ôfûö Gjû_ùe ^ûiûe @ûjêeò @ù^K~ªcû^ ~[û _û[¨`ûAŠe¨, ÆòeòU¨ I @_Pêð^òUò cwkùe@aZeY Keò Mâj_éÂe cûUò I _[eKê Rúaî©ûe C_iÚòZò^òcù« KùVûe _eúlû ^òeúlû KeòQ«òö

Gùa cwkùe Rúaî©û @^êi§û^ùe @ûC GK_û\ @ûùMA ~ûA ^ûiûe ùMûUòG bâcYgúk ~ª~û^(ùeûbe ¨) "Kê¥eòIiòUò' @ZúZùe Mâj_éÂùe @YêRúaa*ô_ûeòfû bkò Rúaù^û_ù~ûMú _eòùag ejò[ôaûe @ûaòÃûeKeòQòö ^ûiûe ùa÷mû^òKcûù^ Mâj_éÂe GK @alò¯ gòkûKê~ª~û^ Reò@ûùe aòùgæhY Keò MZ cûyð 12 ZûeòL \ò^Gjò Pû*f¥Ke iìP^û ù\AQ«òö Mâje @ZúZùe Rúaê@^êi§û^ ^òcù« Kê¥eòIiòUò MZ ahð @MÁ 5 ZûeòLùecwke "ùMf¨' Mjßeùe @aZeY Keò[ôfûö @aZeYe 7cûi _ùe @[ðûZ¨ GA ahð ùàé@ûeú 8 ZûeòL \ò^ ~ª~ûÛòMWÿòMWÿò ùijò Mjßee GK _êeûZ^ SeYû g~¥ûùe _Wÿò[ôaû"R^¨ Käò^¨' ^ûcK GK gòkûLŠ òKUùe _j*ô[ôfûö ~ûê~ªaûjêùe [ôaû GK Qò\â iéÁòKûeú ~ª Gjò gòkûLŠùe2.5 A*¨ MbúeZûe M©ðUòG Keò KòQò _[eMêŠiõMâjKeò[ ôfûö Gjûe \êA i¯ûj _ùe ~ûîÚ òZ \êAUò ~ªChemistry and Mineralogy (CheMin) Gaõ Sample

Analysis at Mars (SAM) Gjò ^cê^ûKê @^ê¤û^ Keò[ôfûö@^ê¤ûêê Rúa^ _ûAñ @ûag¥K @ù^K cjZß_ì‰ð ùcøkòK~[û if¨è ¨, ^ûAùU âûùR^ ¨, jûAùWâûùR^¨, @KèòùR^¨,ì¨èi¨, Kûað^¨ AZ¥û\òe i§û^ còkò[ôfûö `kùe Mâje@ZúZùe @YêRúa _eò KòQò AZe _âûYú a*ôfû bkò @^êKìkaûZûaeY I @ûag¥Kúd eûiûd^òK gqò C› C_f² [ôfûùaûfò ùa÷mû^òKcûù^ iò¡û«ùe _j*ôQ«òö

@ûjêeò c¤, gòkûLŠ cê^ûe aòùgæhYeê "ùKä' bkòKòQ ò LYòR_\û[ðe i§û^ còk òQò , ~ûj û ùKak RkeC_iÚòZòùe iéÁò ùjûA[ûGö Gjû Mâj_ éÂùe @ZúZùe_û^údC_ù~ûMú GK c]êe Rk_ì‰ð jâ\ ejò[ôaûe iìPÿ ûù\CQòö Gjò Rk ùKùa _âaûjòZ ùjC[ôfû eji¥ûaé©[ôùf ùjñ Zûjû i¸aZü @ûRòVûeê 300 ùKûUò ahð Zkeùaûfò MùahYûe ê RYû_WÿòQòö

iò§ê ^\ú Kìkùe MXÿò CVò[ôaû iò§ê ib¥Zû _é[ôaúeiaêVêñ _êeûZ^ ib¥Zûö Gjò ib¥Zû Lâú._ì. 2600 eê1900 ciòjû c¤ùe iò§ê ^\ú ^òKUùe MXÿò CVò[ôfûöGjò ib¥Zûe ùfûK iõL¥û [ôfû _âûd 5 fl GaõGjû _êeûZ^ Kûkùe GK aòKgòZ ib¥Zû [ôfûö Gjòib¥Zû K'Y _ûAñ Lâú._ì. 1800 eê 1700 ciòjûc¤ùe ùfû_ _ûAMfû, Zûj û @ûR ò c¤ @RYûö@û~ð¥cûù^ C©e-_ìað cjûù\geê @ûiò Gjò ib¥Zûecìkù_ ûQ Keò[ ôùf ùaûfò Kò´\«ú Kùjö Kò«ê^òKUùe ùa÷mû^òKcûù^ MùahYû Keò RûYò _ûeòQ«ò,KâcûMZ 200 ahð ]eò Rkaûdêùe _eòa©ð^ ùjûAahðû @ûù\ø ùjfû ^ûjóö ceêWÿò _eòiÚòZò ù~ûMêñ Gjòib¥Zûe @]ü_Z^ NUò[ôfûö

- cêL¥ iµû\K

49aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

1.5 U^ë @ÈgÈ Pú^¨ bòZeKê ùÂ~òaûe lcZû ejòQòö2010ùe @MÜò-3 I 2011 ùe @MÜò-4 _eúlû i`kùjaû_ùe @MÜò-5 aòKg òZ ùjûAQòö 2014-15ùeiõ_ì‰ð eìù_ ùi^ûùe iûcòf Keû~òaû_ùe Gjû bûeZe_ecûY ê ^òùeû]ú lcZûKê ajê MêY aXÿûAù\a ùaûfòùa÷mû^òKcûù^ KjòQ«òö

aûfòÁòK¨ ùl_YûÈ @MÜò-5e i`k _eúlû Keòaû _ùebûeZ aògße iaêVûeê gqògûkú eûÁâu Käa¨ "_ò-5'e aòÉûe_ûAñ Pû_ aXÿûA ù\AQòö @ûùceòKû I ^ûùUû i\i¥bêqeûÁâ @MÜò-5e _eúlûKê MêeêZß ù\A bûeZKê GK \ûdòZßiµ ÜeûÁâ KjòQ«ò Gaõ bûeZe iûceòK lcZûKê ÊúKûe KeòQ«òö"_ò-5 Käa¨' Kjòùf RûZòiõN ^òeû_©û _eòh\ùe _û*UòiÚûdú eûÁâu ùMûÂúö Gùa RûZòiõN ^òeû_©û _eòh\ùe@ûùceòKû, eêhò@û, Pú^¨, aâòùU^¨ I `âû^è iÚûdú i\i¥ ejòQ«òö@MÜò-5 _eúlûKeò bûeZ^òeû_©û _eòh\ùe iÚûdú i\i¥_ûAñ\ûaò Keê[ôaû Rû_û^, Rcðû^ú, aâûRòf¨ I \lòY @û`âòKûVûeê@ù^K @ûùMA ~ûAQ òö KûeY Giaê ù\g _ûLùe@ûAiòaòGc¨ mû^ ùKøgk ^ûjóö

bûeZe ^òRÊ mû^ ùKøgkùe ù\ge 20Uò iõiÚûe@a\û^ùe @MÜò-5 ^òcòðZö @MÜò-5 _Qùe ejòQò RùY cjòkûùa÷mû^òKu jûZö _âZòelû MùahYû I aòmû^Kê _êeêhùlZâùaûfò aòPûe Keû~ûA[ûG, ùZùa ùa÷mû^òK ùUiò ù[ûcûi¨Gjûe GK a¥ZòKâcö 48 ahðúdû ù[ûcûi¨ _âZòelû MùahYûI aòKûg iwV^ (Wò@ûeWòI)e @MÜò-5 Kû~ð¥Kâce ^òùŸðgK@Q«òö "còiûAf¨ c¥û^¨' WKÖe G_òùR @a\êf¨ Kûfûcugòh¥û ùUiò 1988 eê Wò@ûeWòIe @MÜò ùl_YûÈ _âKÌ ijòZRWÿòZ ejòQ«òö @MÜò-4 ùa÷mû^òK \ke cêL¥bûùa ùUiòuêù~Cñ\ò^ aQûMfû ùi\ò^ Zûu K¥ûeòde¨ ^ì@û CyZûKê ÆgðKeò[ôfûö @MÜò-5e i`k _eúlû ùUiòu K¥ûeòde¨Kê Peciúcûùe _j*ûAQòö

Rò.G. _äÜ¨-506, beZ_êe, bêaù^gße-751003

@«cðjûù\gúd aûfûÁòK¨ùl_YûÈ @MÜò-5

WKÖe i\ûgòa aògßûk@MÜò còiûAf¨M êWÿòK _ecûYê @ûKâcY aòùeû]ùe

bûeZe _âZòùeû]K lcZûe _âcêL @wö Gjûe ùe¬¨ 700KòùfûcòUeeê @ûe¸ ùjûA[ûGö@MÜò-3e ùe¬¨ [ôfû 3500KòùfûcòUeö GjûTwo-stage IntermediateRangeBallistic

Missile [ôfûö bûeZe A<ecòWòGU¨ ùe¬¨ aûfòÁòK¨ còiûAf¨c¤ùe @MÜò-1, @MÜò-2 I @MÜò-3 @«bêðq, ~ûjûu ùe¬¨~[ûKâùc 700-800 Kò.cò., 2000-2300 Kò.cò. I3500 Kò.cò .eê ùagòö GiaêKê DRDO Z©ßûa]û^ùejûA\âûaû\ùe bûeZ WûA^ûcòKè fòcòùUW¨ ^òcðûY Keò[ûGGaõ ZûKê _eòPûk^û Kùe ÁâûùURòK¨ ù`ûùiði ¨ KcûŠ(S.F.C.)ö 2003 ùe MVòZ Gi¨G`ïò bûeZe _ecûYê@ÈûMûee _âa§^ I _âgûi^ \ûdòZß aj^ KeòQòö

MZahð ^ùbéùe 3500 Kò.cò. ùe¬ë @MÜò-4_eúlû Keû~ûA[ ôfûö GAahð G_âf¨ 19 ZûeòL \ò^@«cðjûù\gúd aûfòÁòK¨ ùl_YûÈ @MÜò-5 Kê _ìaðûjÜ 8 Uû7 cò òU¨ icdùePû¦ò_êeiÚ _âZòelû aòbûMe ic ßòZ c¤a©ðú_eúlY NûUò (interium test range) @]úîÚ ]ûceûiÚ jßòfë\ßú_ CZ¨ùl_Y ùK¦â-4eê i`k _eúlû Keû~ûAQòö Gjò\ìeMûcú ùl_YûÈ 5000 eê D¡ßð KòùfûcòUe _~ð¥« fl¥ùb\ Keò_ûeòaö @MÜò-5e Gjû ùjCQò _â[c _eúlûö Gjòùl_YûÈe ù\÷Nð¥ 17 còUe, IR^ 50 U^¨ [ôaûùaùkGjû 3 _~ð¥ûdùe ~ê¡ûÈ aj^ Keòaûe a¥aiÚû ejòQòöcûZâ 20 cò^òU¨ùe 5000 eê @]ôK Kò.cò. @ZòKâû« KeòaûelcZû Gjûe@Qòö Wò@ûeWòI cêL¥ Wü bò.ùK. iûeÊZ Kjò[ôùfù~ @MÜò-5Kê iÚkùi^ûùe iûcòf¨ Keû~òaû _ìaðeê GjûKêajêaûe _eúlû Keû~òaö

@MÜò-5 ùl_YûÈe f´ 17.5 còUe I GjûKê ^òcðûYKeòaûKê _âûd 2500 ùKûUò Uuû Lyð ùjûAQòö Gjò còiûAf¨

aòmû^ \òM«50

@MÁ, 2014

aòmû^ aòaò]ûAùaûfû @ûZuùe

_é[ôaúaûiú_âùìe @ûgòh Kêcûe cjû«ò

_âZò\ ò^ @ûùc i´û\_Zâ, ùeW ÿòI I ùUfòbòR^cû¤cùe @ù^K Lae _ûCùQö KòQò aòhdKê gêYò aû RûYò@ûùc Lêiò ùjCùQ I @ûC KòQòKê ùÂ @ûùc \êüLôZ aû@ûZuòZ ùjCùQö GcòZò ù\Lôùf @ûRòKûfòe \ê^ò@ûùe@ûZuaû\ú I CMâaû\úuê ùÂ @ù^Ku c^ùe bd ejòQòöKò«ê @ûRòe G ib¥ I @û]ê^òK icûRùe ùaùkùaùkGcòZò ùeûM CuòcûeêQòù~, ZûKê bûaò @ûùc icùÉ @ûZuòZùjûA_WêùQö a©ðcûê _eòiÚòZòùe Gbkò GK ùeûM ùjfûAùaûfû eqiâûa Rßeö G _~ð¥« ~\òI G ùeûM @ûc ù\gKê@ûiò^ûjó, Kò«ê _é[ôaúe @^¥ iaê ù\g _eò @ûc ù\gùec¤ Pò«û aXÿò~ûAQòö @û`âòKûeê @ûiê[ôaû _âùZ¥K a¥qòuêaòùgh bûaùe _eúlû^òeúlû Keò ù\Lû~ûCQòö icùÉ GiõKâûcK ùeûMVûeê Gùa \ìùeA ejòaûKê Pûjñû«ò I ùPÁûc¤ KeêQ«òö Gjûe cêL¥ KûeY ùjfû G ùeûMe PòKò›û_¡Zò G _~ð¥« ^ò½òZ ùjûA^ûjó Gaõ Gjû Lêa¨ gúNâ @ûc@iûa]û^Zûe iêù~ûM ùÂ a¥û_òPûfòQòö @ûi«ê G ùeûMaòhdùe @ûC KòQò RûYòaûö

Gjû GK bìZûYêR^òZ ùeûMö Gjû iað_â[ùc @û`âòKûcjûù\ge RûAùe (Kùwûe _ìað^ûc) ù\ge Aùaûfû^\úKìkùe [ôaû aû\êWÿò ejê[ôaû iìZûKk aû kêMûKkùeKûc Keê[ôaû ùfûKu Vûùe 1976 ciòjûùe ù\Lûù\A[ôfûö Gjû _ùe_ùe G ùeûM @û`âòKû cjûù\ge@^¥iÚû^Kê a¥û_ò~ûA[ôfûö Aùaûfû bìZûYêe 5Uò _âRûZòaòhdùe iìP^û còkòiûe òQòö ùicûù^ ùjùf RûAùeAùaûfû bìZûYê (LEBOV aû ZEBOV), ~ûjû iaêVûeêcûeûcôKö Gjûe _âbûaùe céZê¥jûe gZKWÿû 83eê 90

bûMö \ßòZúdUò ùjfû iê\û^ Aùaûfû bìZûYê (SUDV aûSEBOV) Gjû _â[cUò _eò Kò«ê G[ôùe céZê¥jûe gZKWÿû50 eê 68 bûMö ZéZúdUò ùjfû ùeÁ^ Aùaûfû bìZûYê(REBOVorRESTV)öGjûcêL¥ZücûuWÿ, Nêhêeú, aYcYòh(_âûAùcU)cûûê iõKâcY Keò[ûGö Gjò bìZûYê 1989ciòjûùe be¨R^ò@ûe ùeÁ^ Vûùe _â[ùc ù\Lû ù\A[ôfûöGjû_ùe ù_^ïòf¨b û^ò@û, ùUKè ûi, iòG^û, AUûfú Iaûw¨fûù\g _eò RûMûùe bò^Ü bò^Ü _âûYúuê iõKâcY Keòaûù\Lû ù\A[ôfûö Kò«ê G _~ð¥« GA _âRûZò cYòhcûûêiõKâcY Keò^ûjóö ùijò_eò PZê[ðUò ZûA Rwf bìZûYê (TAFV

aû CIEBOV)ö Gjò bìZûYê iõKâcòZ iòµû¬òcûù^ @û`âòKûeZûA Rwfùe ejê[ôùfö ùicûûVûùe RûAùùe AùaûfûiõKâcòZ c^êh¥u _eò flY ù\Lûù\A[ôfûö _*c _âRûZòUòùjfû aê¦ò\êùM¥û Aùaûfû bìZûYê (BDBV aû VEBOV)öGjûe iõKâcY 2007 ciòjû ^ùbé cûiùe CMûŠûùeù\Lû ù\A[ôfûö Gjûe céZê¥jûe gZKWÿû 34 eê 50 bûMùaûfò fò_òa¡ Keû~ûAQòö ùZùa a©ðcû^ Gjûe @ûC GK_âRûZò `òfò_ûA^ï I Pú^¨ ù\gùe ù\Lûù\fûYòö

G ùeûM a¥û_òaûe @^¥ GK KûeY ùjfû GjûKêPòjÜò ^ _ûeòaûö Gjûe flY _â[cZü cûeaMð bìZûYêR^òZùeûMe flY ijòZ icû^ö Lûfò cûeaMð bìZûYê KûjóKò,Gjûe flY c¥ûùfeò@û, ùWwê, PòùK^Mê^ò@û, UûA`GW¨,a¥ûùK Öeò@û R^òZ SûWÿû , ù_äM¨, Uâ ò[ûù^ûùiûc ò@ûiòi ¨,ùfi¨cû^ò@ûiòi¨, Kûck, còkòcòkû, eqiâûa ai« @û\ò ijcògò[ûGö Lûfò ùiZòKò ^êùjñ, Gjûe flY iõKâcòZ ùjC ^[ôaû ùeûMù~còZò eq KKðU, iû_KûcêWÿû, ù_äUùfU¨ Kcò~òaû,_eòiâû R^òZ ùeûM I @^¥û^¥ aòhûq _\û[ðe _âbûaR^òZùeûM ijòZ c¤ ùck LûA icÉuê @û½~ð¥ Keò\òGö ùZYêGjûe _âû[còK PòKò›ûùe @aùjkû ùjûA~ûA[ûGö

ajê\ò^ _~ð¥« Gjò ùeûMe aûjK I @ûgâdiÚkaòhdùe ùa÷mû^òKcûû c^ùe iù¦j ejò @ûiò[ôfûö GùaKò«ê GK _âKûe ^ò½òZ ùjûAiûeòfûY òù~, `k LûC[ôaû

51aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

aû\êWÿòcûù^ Gjûe _âûKéZòK @ûgâdiÚk I aûjK @U«òöùicûù^ ejê[ôaû iìZûKk I fêMûKk Vûùe 1976ciòjûùe Gjû iað_â[ùc ù\Lûù\A[ôfûö 1979 eê1980 ciòjû c¤ùe 24 _âKûee aél I 19 _âKûeeùceê\Šú _âûYúcûûe geúeùe Gjò bìZûYêKê _âùagKeûA^òeúlY Keû~ûA[ôfûö Kò«ê G icÉu c¤eê ùKak aû\êWÿòjó ùKak iõKâcòZ ùjûA[ôfûö @û½~ð¥R^K bûùa iõKâcY_ùe c¤ Zû'_ûLùe ùeûMe ùKøYiò flY ù\Lûù\A^[ôfûö ùijò_eò 1976 eê 1998 ciòjû c¤ùe cûuWÿ,iòµû¬ò, Meòfû, Nêhêeú, jeòY, cìhû, PêPê¦âû, KòQò _âRûZòePùXÿA, ieúié_ I CbdPe _âûYúcûûê iù¦j ùNeùeeLû~ûA 30,000 eq ^cê^û iõMâj Keû~ûA[ôfûöGcûû c¤eê Meòfû, iòµû¬ò, cûuWÿcûû ù\jùe bìZûYêc¤ còkò[ôfûö Kò«ê a©ðcû^ ^ò½òZ ùjaûKê fûMòfûYòù~cYòhu _eò Gjò _âûYúcûù^ c¤ G ùeûMe gòKûe ùjûAcéZê¥cêLùe _Wÿò[û@û«òö 2002 eê 2003 ciòjûùeKeû~ûA[ôaû iùbð @^êiûùe 679 _âRûZòe aû\êW ÿòuêcògûA ùcûU 1030 Rúacûû c¤eê ùKak 13Uò`k LûC[ôaû aû\êWÿòu Vûùe Gjò bìZûYê còkò[ôfûö 2005ciòjûe @^¥ GK _eúlûeê RYû_W ÿòQòù~ ùKak 3Uò_âRûZòe aû\êWÿò (Hypsignathus monstrosus, Epomops

tranqueti I Myonycteris torquoth) Aùaûfû bìZûYêe@ûgâdiÚk @U«òö ùZYê G bìZûYê c^êh¥geúeKê GcûûecéZ geúeeê @ûiò[ûA_ûùe Kò´û @û`âòKû cjûù\ge KòQòiÚû^ùe aû\êWÿòKê ù_ûWÿò LûAaû icdùe c¤ Gjû cYòhKêiõKâcòZ Keò [ûA_ûùeö

Gjò bìZûYêKê 2000 ciòjûùe Aùaûfû ^ûcùe^ûcòZ Keòaû _ìaðeê GjûKê cûeaMð bìZûYêe ^ì@û _âRûZòùaûfò aògßûi Keû~ûC[ôfûö Gjò agßûiKê 2Uò @fMû @fMûMùahK cŠkú \éXÿúbìZ Keò[ôùfö Kò«ê _ea©ðú icdùe2005 ci òj ûùe Gjûe ^ûcKê Gjûe C_ ô© òi ÚkRûAùeAùaûfû bìZûYê ^ûcùe ^ûcòZ KeûMfûö Gjò bìZûYê

cù^ûùeMû bûAùefï aMð @]úîÚ `òùfûbòeòRò _eòaûeei\i¥ö ùZYê Gcûûê iû]ûeY bûùa `òùfûbûAei¨Kêjû~ûA[ûGö Gjò bìZûYêe @ûKûe f´ûö Gjû iû]ûeYZü800 eê 1100 ^ûù^ûcòUe f´ (974 eê 1086G^¨.Gc¨.) I 80 ^ûù^ûcòUe a¥ûiû¡ð aògòÁ @ùUö KòQòiõKâcòZ Z«êcûûùe 14000 ^ûù^ûcòUe fé bìZûYêKYòKû c¤ ù\LôaûKê còkò[ûGö @^¥ bìZûYêcûû _eò GjûeGK _êÁòiûee ùLûk_û (K¥û_ïòW ¨) [ûG, ~ûjû c¤ùeRò^ ¨c ûûê aj^ Ke ê[ ôa û eûA ùaû^ ê¥ Kä òK ¨ Giò W ¨(@ûe.G^¨.G.) ejò[ûGö Gjûe K¥û_ïòWò C_ùe 7 eê 10^ûù^ûcòUe fé ùgßZiûe I _êÁòiûe~êq (Glycoprotein)K<û_eò @õg aûjûeò[ûGö GjûQWÿû Gjûe KòQò ^òRÊ, ÊZª_âKûee_êÁòiûe RûZúd _\û[ð (VP21,VP24, VP30,VP35,

VP40, NP, GP I L. Protein - 7Uò MV^ûcôK I @ûCùMûUòG@^¥ _âKûee _êÁòiûe) I _ûPKei (RNA-dependent RNa

Polymerase) @û\ò K¥û_ïòW¨ c¤ùe ejò[û@û«òö Gjûe@ûe¨.G^¨.G. 18 eê 19 Kòùfûùai¨ f´ (18959 eê1961 ^ê¥KäòIUûAW¨ c¤ùe) I 80 ^ûù^ûcòUe PCWÿûaògòÁö Gjò @ûe¨.G^.G. MêùWÿA (helical) ùjûA[ôaûeê GjûePCWÿû @]ôK ùjûA[ûG Kò«ê Gjû c¤ùe 20 eê 30^ûù^ûcòUe PCWÿûe ùK¦âiÚû^ (Central Channel) ejò[ûGöGjò ^ê¥KäòK¨ GiòW¨ùe 2eê 3 Uò Rò^¨ GK @^¥ C_ùe PXÿûPXÿòùjûA (GeneOver laps - VP35/VP40,GP/VP30, VP24/2)ejò[û«òö Gjò bìZûYêVûùe aòùghKeò 7Uò Rò^¨ [û@û«ò(3'UTR-NP-VP35-VP40-GP-VP30-VP24-L5'-UTR)ö~\òI Rò^¨cûûe iõL¥û iÚû^ I Kâcùe aòaò]Zû [ûG,Z[û_ò G_eò Rò^òd aòaò]Zû gZKWÿû 30 bûMeê Kc¨ ùaûfò@^êcû^ Keû~ûGö

Gjò bìZûYê c¤ùe [ôaû Lûfò eûùaû^ê¥KäòK¨ GiòW¨ùeûM iéÁò _ûAñ ~ù[Á ^êùjñö Gjû ijòZ bìZûYê c¤ùe[ôaû KòQò ÊZª _êÁòiûe I aòùgh Keò @ûe¨.^¨.G. _fòcùeR¨_ûPK ei c¤ Gjûe _âZòKéZò (replicate) Zò@ûeò _ûAñ ^òjûZò

aòmû^ \òM«52

@MÁ, 2014

Reêeú @ùUö GjûQWÿû GK iêiÚùKûh c¤Kê _âùag Keòaû_ûAñ ùijò ùKûh \ßûeû Zò@ûeò GK ùKûùfùÁef aûjK_êÁòiûe (NPC1) \eKûe _Wÿò[ûGö _âKéZùe ù\Lôùf@ûe¨.G^¨.G.e 3 "ùgh @õg _Ueê 472 Uò I 5' ùgh@õg _Ueê 731Uò ^ê¥KäòIUûAW¨ Gjûe _âZòKéZò Zò@ûeò Keòaû_ûAñ ~ù[Á @U«òö Gjò bìZûYê GK ùKûh c¤Kê _âùagKeòaû _ûAñ _â[ùc Gjûe aûjûe _Uùe [ôôaû ùgßZiûe I_êÁòiûe~ êq _\û[ ðe iûjû~¥ ùÂ[ ûGö Gj òc ûûiûjû~¥ùe bìZûYê ùKûhe aûj¥ @ûaeY ijòZ fûMò[ûG I_ùe GjûKê KYûKeò bòZeKê _âùag Keò[ûGö Gjû_ùeùKûh c¤ùe[ôaû eûAùaûùRûc¨ I Uò.@ûe.G^.G. (Transfer

RNA) iaêKê a¥ajûe Keò ^òR_ûAñ \eKûe ùjC[ôaû_êÁòiûe RûZúd iûcMâú Zò@ûeò Keò[ûGö ùKûh c¤ùe \eKûeùjC[ôaû iûcMâú ~ù[Á ùjûAMùf, ùi ^òRe _âZòKéZò(replication) Zò@ûeò @ûe¸ Keò\òGö ^ì@û Keò Zò@ûeòùjûA[ôaû bìZûYê KYòKûcûù^ ùKûhe aûj¥ @ûÉeY _ûLùeGKûVò ùjûA ùKûhSòfäòKê ^Á Keò\ò@«ò I ùKûh aûjûeKê@ûiò[û@û«òö ùicûù^ _êYò ^ì@û ùKûh c¤Kê _âùag KeòùeûMKê @ûMKê aXÿûA ^ò@«òö

bìZûYê _âùag Keòaûe 2 eê 21 \ò^ c¤ùe ùeûMeflY ù\Lûù\A[ûGö ~\òI @]ôKûõg ùlZâùe 21 \ò^_~ð¥« flY ù\Lû~òaûe i¸ûa^û Kc¨[ûGö iõKâcòZa¥qòVûùe jVûZ¨ Keò `äë _eò Rße @ûiò[ûGö Zû'Vûùe jûfò@ûfûMòaû ij cêŠaò§û, @ûŒêMŒò I cûõiù_gú \eR ùjaû,ù_U KûUòaû, aû«òùjaû, _Zkû SûWÿ û ùjaû I ùbûK^fûMòaû _eò flYcû^ gúNâ ù\Lûù\A[ûGö Gjû ijòZKòQò ùeûMúuVûùe Z<ò\eR ùjaû, QûZò\eR ùjaû, jòKÑû@ûiòaû, gßûiKâòdûùe I Lû\¥Mòkòaûùe KÁ @^êba Keòaû,@ŠùKûh `êfòaû, aûkSWÿòaû, PcQûWÿòaû, @ûfê@Kê @^ûA^_ûeòaû, @ûLôeê @Z¥]ôK fêj aûjûeòaû @û\ò flY c¤ù\Lû ù\A[ûGö Gjò ùeûMe _e @aiÚûùe gZKWÿû 50bûM ùeûMúue Pcðùe Nû' c¤ ùjûA[ûGö ]úùe]úùe

Gjò ùeûM eqiâûa @ûWÿKê MZò Keò[ûGö Gjò iÚòZòùe PcZkfûf _Wÿ ò[ûG I `ûUò eq ùaûjò[ûGö @ûL ô ^ûf ò_W ÿò@§Zß@ûWÿKê MZò Keòaû ij eqaû«ò ùjûA[ûGö geúe bòZe@õgeê eqiâûa ùjZê SûWÿûùe eq _Wÿò[ûGö eq RcûUaû§òaûùe ùWeò ùjZê 40 eê 50 bûM ùeûMúue Lû\¥^kú,gßûi^kú, ^ûK, \û«cûXÿò I Mê¯ûweê c¤ eqiâûa ùjûA[ûGöùeûMúe ~KéZ I aéKK¨ KûcKeòaû a¦ùjûA ~ûA[ûGö GjòùeûMùe _úWÿòZ ùfûK ù\jùe ùgßZeq KYòKû I ~KéZùKûhòKûcûù^ cêL¥Zü @ûKâû« ùjûA[û«òö bìZûYê ùKûh c¤Kê_âùag Keòaû _ùe ù~Cñ Aùaûfû ùgßZiûe~êq _êÁòiûe(Glycoprotein) Zò@ûeò Keò[ûG, Zûjû ùicûûê eq _âgòeûebòZe _Uùe fûMò ejòaûùe iûjû~¥ Keò[ûG I ^ê¥ùUâû`òf¨_âKûee ùgßZeq KYòKûKê iÚûYê Keòù\A[ûGö Gjû\ßûeûgeúee ùeûM _âZòùeû]K lcZû lê‰ð ùjûA ~ûA[ûGö LûfòGZòKò ^êùjñ, ùgßZeq KYòKûcûû \ßûeû bìZûYê geúeeaòbò^Ü iÚû^ ~[û ~KéZ, aéK¨K, _äòjû, `êi¨`êi¨ I fòµù^ûWÿ(Lymphnode)K ê iÚ û^ û«eòZ ùj ûA[û@û«òö bìZûYêe_ âb ûa ùe ge úe ùKû h òK ûc ûù ^ iû AùUûK ûA^¨(TNF-, IL-6, IL-8 AZ¥û\ò) leY Keò[û« òö ~ûjûe_âbûaùe Rße ùjûA[ûG I iõK âcòZ @w_âZ¥w `êf ò~ûA[ûGö bdue eqiâ ûa ùeûMúe ùgh @aiÚ ûK êiìPûA[ûG I @Z¥]ôK eqiâûa I Rkúd leY ùjZê ùeûMúcéZê¥cêLùe _Wÿò[ûGö

G ùeûM ùeûMúe geúeeê ^òMðZ eq, fûk, Sûk,_eòiâû, ck, gêKâ, ùeûMúe fêMû, aòQYûPû\e I a¥ajéZùjûA[ ôaû @ùgû]ôZ Qê*ô @û\òe _âZ¥l Ægðùe @ûiòùf@^¥RYuê iõKâcòZ ùjûA[ûGö G_eòKò céZ ùeûMúe geúeKêQêAñùf c¤ iõKâcòZ ùjaûe ajêZ i¸ûa^û [ûGö @ag¥céZùeûMúVûeê Gjò iõKâcY KòQò \ò^~ûG (@[ðûZ¨ ù~Cñ~ûGbìZûYê eq Kò´û @^¥ leYùe [ûG) ùjûA[ûGö GjòbìZûYêR^òZ a¥qòe gêKâùe ejò 7 i¯ûjeê 50 \ò^ _~ð¥«iõKâcY Keò[û@û«òö ~\òI Gjò bìZûYêe aûdêiûjû~¥ùe

53aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

a¥û_òaûe i¸ûa^ûKê GWÿûA \ò@û~ûAQò, Z[û_ò ^òKU@ZúZùe Gjò bìZûYê NêhêeúVûeê aYcYòh _âRûZòKê GcòZòa¥û_ò[ôaûe iù¦j Keû~ûCQòö Kò«ê cêL¥ i¸ûa^û @^êiûùeGjò _âûYúcûù^ aû\êWÿò LûA ZkKê _KûA[ôaû @]ûLô@û `kKêLûA iõKâcòZ ùjûAQ«òö

Gjò ùeûMKê PòjÜU Keòaû _ûAñ bìZûYêe @ûe¨.G^¨.G.,_êÁòiûe Kò´û bìZûYêe _âbûaùe geúeùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû@û<òaWÿòcû u C_ùe ^òbðe Keû~ûCQòö G[ô_ûAñ _fòcùeR¨ùP^¨ eò@ûKè^ (PCR) I Gf¨@ûARû aû GfòRû (ELISA)_¡Zò a¥aj éZ ùjC@Qòö AùfKÜ â^ ¨ @Y êaúlY~ªiûj û~¥ùe c¤ Gj ò `òùfûbûAei¨K ê Pòj Üòa ûe ùPÁûKeû~ûCQòö ùeûMúe ù\jeê @Z¥]ôK Rkúd @õg, faY IeqleY ùjC[ôaû ùjZê, ZûKê aûe´ûe iûfûA^¨ I RcûUaû§òaû _ûAñ Jh] Aù¬Kï^ iûjû~¥ùe \ò@û~òaû @Z¥«Reêeú ùjûA _Wÿò[ûGö GjûQWÿû KÁ^òaûeK Jh] I @cæRû^c¤ ùeûMúKê ù\aû ^òjûZò \eKûe ùjûA[ûGö KòQò ùeûMúKêeq RcûU ^ ùjaû _ûAñ Jh] c¤ \ò@û~ûA[ûGö Gjòiaê_¡Zò \ßûeû ùeûMúKê a*ûA eLôaûe _âùPÁû Keû~ûA[ûGö

Lêi òe K[û ù~ 2014 ciòjû @MÁ cûiùe@ûùceòKûe GK Kµû^ò (MAPP Biopharmaceutical Inc.)@û<òaWÿò _âbûa i´§úd PòKò›û _¡Zò C_ùe ^òbðe KeòGK Jh] (ZMapp) _âÉêZ KeòQòö G bòZùe @ûùceòKûe2 RY _òWÿòZ ÊûiÚ¥Kcðúue PòKò›û Gjò _eúlû] ú Jh]iûjû~¥ùe Keû~ûCQ òö \êüLe aòhd ù~ cû\âò\eê _âKûgòZLae @^êiûùe ùÆ^ë _ûRûùei ^ûcK RùY ]cð_âPûeK~òGKò fûAùaeò@ûùe Aùaûfû ùeûMúue ùiaû Keê[ôùfcéZê¥cêLùe _WÿòQ«òö ZûuVûùe @ûùceòKû Zò@ûeò _eúlû]úJh] Kûc Keò^ûjó gêYòaûKê còkêQòö ~\òI Aùaûfûe ê elû_ûAaû _ûAñ cYòhu _ûAñ ùKøYiò (b¥ûKi ò ¨) _âZòùh]KJh] Zò@ûeò ùjûA^ûjó, Kò«ê aYcYòhu _ûAñ (Nonhuman

primate) KòQò Wò.G^¨.G. b¥ûKiò^¨ aû _âZòùh]K (Vaccine

fromAdenovirus, Vesicular Stomatitis Virus aû Filovirus

- Liheparticles aû VLPs) Zò@ûeò ieòfûYòö Gjò Jh]

\ßûeû ùicûû ù\jùe ùeûM _âZòùeû]K gqò 6 cûiùeZò@ûeò ùjCQò ùaûfò \ûaò Keû~ûCQòö 2005 ciòjûVûeêcYòh _ûAñ c¤ G_eò Jh] Zò@ûeòùe ùa÷mû òKcûù^fûMòQ«òö2011 ciòjûùe Wòùié cûiùe Zò@ûeò G_eò GK_âZòùh]K cìhcûûVûùe i`kZûe ij _âùdûM Keû~ûAQòö

Gahð cûyð cûi 25 ZûeòLùe aògß ÊûiÚ¥ iwV^_â[cKeò Mò^òùe G ùeûM a¥û_ê[ôaûe RYûA[ôùfö GjûbòZùe G ùeûM _½òc @û`âòKûe iòGeûfòI^, fûAùaeò@û I^ûAùReò@ûKê Mâûi KeòiûeòfûYòö _eòiÚòZò @]ôKRUòk ùjaûeêiòGeû fòIê eûR]û^ú `âòUûC^ëê @MÁ cûiVûeê ùeWÿòI,ùUfòbòR^, cUeMûWÿò I WûKaûRò ~ª iûjû~¥ùe ùfûKuêiùPZ^ Keû~ûCQòö GK[û iZù~ _eòÃûe _eòz^ÜZû GùeûMVûeê a©ðcû^ @aiÚûùe \ìùeA ejòaû _ûAñ GKcûZâPûaòKûVòö @bòmZûeê RYû_WêQòù~ G ùeûM @Z¥]ôK Meòaù\g ù~CñVûùe _eòÃûe _eòz^ÜZû elû Keû~ûA _ûeê^ûjóI \eKûeú ~ª_ûZò I ù_ûhK @û\ò ^ûjó, ùiVûùe ùagúcûZâûùe a¥û_êQòö ùZYê Gjò cjûcûeúKê cêKûaòfû Keòaû_ûAñ aògßa¥ûu¨ _½òc@û`âòKûe ù\gcûûê 20 ùKûUò Wfûeù\aû_ûAñ iÚòe KeòQò I Aùaûfû aòeê¡ùe iõMâûc _ûAñ ^ì@û@ûgûe i*ûe KeòQòö

GVûùe iìPûA \ò@û~ûA _ûùeKò @û`âòKû cjûù\gùe_âZòahð GWi¨ ù~ûMê GK ^òdêZ ùfûK céZê¥e gòKûe ùjCQ«òöZû _QKê ejòQò `êi¨`êi¨ R^òZ ùeûM ù~ûMê céZê¥ö ùijò_eòc¥ûùfeò@û I Zek SûWÿû ùjZê jRûe jRûe iõL¥ûùe@û`òâKúd ceêQ«òö @ûùceòKû _eòùagùe c¤ jé\¨NûZ IKKðU ùeûMùe ajêZ ùfûK céZê¥aeY KeêQ«òö G_eòKòahðKê 24000 eê @]ôK @ûùceòKûaûiú `äë ù~ûMê ceêQ«òöùi @^ê_ûZùe AùaûfûKê Weò _ùQA~òaû @ûc_ûAñ VòK¨ùja^ûjóö iûjie ij I aòmû^ i´§úd mû^ ij fùXÿAKeò aòRdjûif KeòaûKê _Wÿòaö

_âûYòaòmû^ aòbûM,

Kéhò I ùa÷hdòK aògßaò\¥ûkd, bêaù^gße

aòmû^ \òM«54

@MÁ, 2014

iêiÚ Rúaê K[û I Mû[ûgâú ai« Kêcûe \ûi

Lû\¥ I ÊûiÚ¥ GK cê\âûe \êA _ûgßð i\égö ù~ùKøYiòLû\¥ aòhdùe @ûùfûP^û Kfûùaùk @ûù_ @ûù_eûiûd^òK \âa¥e iõ_éq ò @ûiò~ûGö eûiûd^òK \âa¥K êaû\¨ù\ùf Lû\¥e iÚòZò I _eòPòZò i¸a ^êùjñö aòbò^Ü _âKûeLû\¥ I G[ôùe a¥ajéZ ùjC[ ôaû C_û\û^ MêWÿ òKùeeûiûd^òK \âa¥e iµKð VòK¨ lúe I ^úee iµKð i\égö_ûYò ùaûZfùe [ôaû còùêûf¨ IßûUe¨ aû IùRû^ûAR¨W ÏßûUe¨ K[û Kjòaû ùaùk @ûù_ @ûù_ eûiûd^òK _\û[ðe^ûc @ûiò~ûGö jk\ú, @\û, eiêY, fuû, ùMûfceòP,ùiûdûaò^¨, ùaf, Rê@ûYò, _ê\ò^û, ù_ûUk, KûKêWÿò, KA[,fûC, ^Wÿò@û, aòfûZò aûAMY, cìkû, MûRe, aòU¨, gûM,ùZR_Zâ, Ròeû Wûf¨Pò^ò I ùc[ô _âbéZòe Jh]úd MêYe cêL¥KûeY ùjCQò G[ôùe [ôaû eûiûd^òK \âa¥ö Gjû @ûceÊûiÚ¥ C_ùe ùag¨ MêeêZß_ì‰ð _âbûa _KûA[ûGö cYòheÊûiÚ¥ C_ùe jk\úe _âbûa K[û aòPûeKê ù^ùf Gjûe\âa¥MêY i´§ùe @ù^K K[û RûYòjêGö Gjû jk\ò@û ewùjaûe cêL¥KûeY ùjCQò ùR÷a eûiûd^òK _\û[ðe C_iÚòZòöG[ôùe ù_â ûUò^¨, bòU ûcò^ ¨, LYòRfaY, ùgßZiûe aûKûùaðûjûAùWâU¨ beò ejò[ûGö

PcðùeûM I PcðKKðU bf Keòaû ^òcù« jk\úa¥ajûe Keû~ûCQòö Gjûe C_Pûe \ßûeû Uê¥ce¨ ùKûhòKûeaé¡òKê ùeûKû~ûA _ûeòa ùaûfò ùa÷mû^òKcûù^ cZ ù\ùfYòöG[ôùe _âPêe _eòcûYùe ùføj ejòQòö GjûKê _âûKéZòKiìP^ûu jòiûaùe a¥ajûe Keû~ûA_ûùeö ùQ^û ZeKûeúbkò _âÉêZ _¥ûK¨`êW¨ùe eûiûd^òK _\û[ð \ò@û~ûA _¥ûKòõKeû~ûA[ûGö Gjûe MêYa©û I Lû\¥e cû^ elûKeòaû^òcù« ùK¦â úd Lû\¥ _â~êq ò aò\¥û MùahYû _âZòÂ û^Wò@ûe¨WòI I ÊûiÚ¥ aòbûMe bìcòKû ùag¨ MêeêZß_ì‰ðö Lû\¥_\û[ðùe @ûRòKûfò ^û^û _âKûe lZòKûeK _\û[ðe C_iÚòZòù~ûMêñ iû]ûeY cYòh ^û^û_âKûe ùeûMe gòKûe ùjCQòöLû\¥ùe[ôaû aòbò Ü \eKûeú C_û\û^MêWÿòK ~[û:- ùgßZiûe,

_êÁòiûe, ùiÜjiûe, Rúaiûe, ]ûZêiûe, Rk geúe _ûAñ@_eòjû~ð¥ @ùUö Kò«ê G[ôùe aòbò^Ü _âKûe eûiûd^òK iûeejò[ôaûeê Gjû geúe _âZò ajê aò_\e @ûguû iéÁòKùeöGjò eûiûd^òK \âa¥MêWÿòK ùjfû - KúU^ûgK, ZéYR^ûgK,eûiûd^òK iûe, KéZâòcew I ù`äbe¨ Gaõ Lû\¥ iõelY_ûAñ a¥ajûe Keû~ûC[ôaû eûiûd^òK _\û[ð AZ¥û\òöKúU^ûgK

aòbò^Ü _âKûe ìfùe aòùgh Keò `k I _^ò_eòaûPûhùe _âPêe _eòcûYùe KúU^ûgK a¥ajûe Keû~ûGöKkKûeLû^ûeê @ûaRð^û eìù_ ^òMðZ ù`äûeûAW¨, cKêð¥eò,ùjKèûùKäûùeûùa^Rò^, ùKäûeò ¨, iúiû, @ûe¨ùi òK¨ I Wò.Wò.Uò.AZ¥û\ò @ûiò Rkùe còùgö `kùe Gjû c^êh¥e geúeC_ùe aòbò^Ü _âKûe Kê-_âbûa _KûAaû ijòZ ùeûM iéÁòKùeö ù~_eòKò cKêð¥eò Uê¥ce¨ iéÁò Kùe aû ùjKèû ùKäûùeûùa¬ò^¨ @«iâûaúMâ Úòùe G^¨RûAc¨ leYùe aû]û iéÁò Kùe,ùKäûeò ¨ gßûiKâòdûùeaû]û iéÁò Kùe Gaõ Wò.Wò.Uò. WûAùaUòiÏ K¥ûîe¨ iéÁòKùeö

cé©òKûùe _âùdûM Keû~ûC[ôaû eûiûd^òK iûee_âùdûM \ßûeû Gjò iûe Rkùe cògò[ûGö Gjò Rk ^\ú, ^ûk,ù_ûLeú, jâ\ùe còùgö eûiûd^òK _\û[ð RkKê \ìhòZ KùeöRkùe [ôaû RkR Cnò\ I _âûYúcûù^ aòbò Ü ùeûMùe_Wÿ«òö@cæaé¡ò

c\ Zò@ûeò KûeLû^û, PcWÿû KûeLû^û I aòbò^ Üeûiûd^òK KûeLû^ûeê ^òMðZ \ìhòZ Rkùe ùR÷a I @ùR÷a@cæ[ûGö Gjû Rkùe @cæZß aé¡ò Kùeö `kùe cûQ I@^¥û^¥ RkR _âûYú ceò~û@û«ò I cYòhe ù_Uùe @cæZßbkòùeûM iùwiùw PcðùeûM c¤ iéÁòjêGöaòhûq ]ûZê

iúiû, _ûe\, @ûe¨ùi òK¨, KûWòðcòdc¨ _eò ]ûZê Rkùecògòùf Rkùe ùjC[ôaû _âûKéZòK @ûcôaòùgû]^ _âKâòdûaû]û_âû¯ jêGö Gjò icÉ ]ûZê cògò[ôaû Rk a¥ajûe Kùf;aéKK¨ @û\ò @õg ^Á ùjaûe i¸ûa^û [ûGö ù`äûeûAW¨,ùKäûeûAW¨ ^ûAùUâU¨ _eò faYe _eòcûY Rkùe @]ôKùjùf ""ù`äûeûiòi¨'' ùeûM jêGö

55aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

ACùUâû`òùKi^¨Kéhò C_ôû\^ aé¡ò _ûAñ eûiûd^òK iûe a¥ajûe

Keû~ûGöahðû\ò^cûûùe Gjò iûee @a¥ajéZ@õg ù]ûAùjûA ^òKUiÚ ù_ ûLeú I Rkûgdcûûùe _ùWÿöRkûgdùe ùR÷aiûe _Wÿòaû `kùe Rkùe ùg÷aûk IRkR Cnò\e \îZ aé¡ò jêGö GjûKê @ûf¨Mûfääëc¨ Kêjû~ûGö@]ôK RkR Cnò\ ùjùf @cæRûê @bûa jêGö `kùecûQ I @^¥û^¥ RkPe _âûYúue @cæRû^ @bûaeê céZê¥jêGö Gjò _âKâòdûKê ACùUâû`òùKi^¨ Kêjû~ûGö

Gjò `k I _^ò_eòaû, icÉ adie a¥qòcû uVûùeaòb ò^ Ü _âKûe ùe ûM ùja ûe iìP^ û \òGö jûb ûW ðaògßaò\¥ûkde ùa÷mû^òKcûù^ MùahYû Keò KjòQ«òù~-""KúU^ûgK _âùdûM \ßûeû @ck Keû~ûC[ôaû Lû\¥gi¥ùe@e¨Mû^òK¨ ì¨ùÙ¨ ejò[ûG, Gjû `kùe gògêcûûVûùeGKûMâZûe @bûa I cÉòÃ @^MâieZû ù\Lû\ òG GaõadÄcûû cìZâùe @e¨Mû^òK¨ ì¨ùÙ¨ ejò[ôaûe iìP^ûcòùk, ~ûj ûKò Êûi Ú¥ _ûA ñ lZ òKûeKö'' Gj û G_âòf¨2009ùe @ûùceòKû^¨ R^ðûf¨ @`¨ G_òùWcòIùfûRòùe_âKûg _ûA[ôfûöKéZâòc ew

aòbò^Ü _âKûe Lû\¥ùe a¥ajéZ KéZâòc ew Lû\¥eùiø¦~ð¥ aXÿûGö aòùghKeò aRûeùe aòKâò ùjC[ôaû aòbò^Üewe cé\ê_û^úd ~[û :- ùKûKûùKûfû, ù__ïò, [ci_¨ùeUêcò[ûAf¨ còWÿûùRûf¨ I ù`ûe¨cò[ûAf¨ còWÿûùRûf¨ ^ûcKeûiûd^òK \âa¥ ejò[ûGö `kùe Gjû c^êh¥e `êi¨`êi¨~KéZ I [ûGeGW¨ùe K¥û^ïe¨ ùeûM iéÁò Kùeö

gúZk bŠûe I @^¥ û^¥ gúZkúKeY ~ªùeùKäûùeûù`äûùeû Kûað^¨ RûZúd eûiûd^òK \âa¥e a¥ajûeùjûA[ûGö Gjûe @_a¥ajûe ùjZê G[ôeê ^òMðZ M¥ûiäûd êcŠkùe cògò[ûGö ùKäû ùeûù`ä ûùeûKûa ð^¨ùe [ôaûùKäûeò^¨ aûdêcŠkKê ~ûA IùRû^ @YêKê bûwò\òGö Gjû`kùe IùRû^¨ Éee ld ùjûA ùiVûùe M©ð iéÁ òùjûA[ûGö

Rk _â\ìhYùe eûiûd^òK \âa¥e bìcòKûaòbò^Ü KûeYeê Rkùe eûiûd^òK \âa¥ cògò[ûGö

~\ò Rkùe UKïòK¨ ^ûcK eûiûd^òK _\û[ð cgòeùj ùZùaGjû cÉòÃ C_ùe Kê_âbûa _KûGö Rkùe ù`äûeûAWe_eòcûY @]ôK ùjùf gògêcûûê @iÚò K¥ûîe¨ jêGö Rkùeaòbò^Ü _âKûe eûiûd^òK iûee _eòcûY cògò ejòùf GaõGjû c^êh¥e a¥ajûeùe @ûiòùf ùfûKcûûe ùeûM_âZ òùe û]K gq ò jâûi Kùeö gi¥ ùlZâùe _âùdûMKeû~ûA[ôaû KúU^ûgK, eûiûd^òK iûe Rk _â\ìhYe@^¥Zc KûeYö

@Z¥]ôK KúU^ûgK _\û[ð, iûe I je¨ùcû^¨ Kéhòùea¥ajûe ù~ûMêñ gi¥ I _^ò_eòaû cYòhe ÊûiÚ¥ _ûAñ ùag¨jû^òKûeK ùjûA C\¨ùaM iéÁò KeêQòö lúe, Lê@û, eûaòWÿò,còVû, ùRfò I Rûc¨ùe ^û^û_âKûe eûiûd^òK \âa¥ cògûAaòKâòKeò @iû]ê a¥aiûdúcûù^ R^ÊûiÚ¥ _âZò aò_\ iéÁòKeêQ«òö _â\ìhòZRkKê PûhKûcùe a¥ajûe Keû~ûA ìfC_ôû\^ Keû~ûC[ôaûeê @ù^K _eòcûYùe ÊûiÚ¥jû^òKûeKC_û\û MêWÿòK cYòhVûùe \êeûùeûM¥ a¥û]ô iéÁò KeêQòö `kKê_ùPAaû _ûAñ a¥ajûe Keû~ûC[ôaû KûeäûAW¨ cYòh geúeC_ùe Kê_âbûa _ùKA[ûGö Rîû]ûeY G[ô_âZò iað\û^Re ù\aû CPòZö _âûKéZòK C_ûdùe _ûPê[ôaû `k, ùR÷aòKiûe a¥ajûe Keò C_ô^Ü ùjC[ôaû _^ò_eòaû @ûc ÊûiÚ¥_âZò ùag¨ jòZKûeúö icùÉ ^òR^òR a¥ajûe _ûAñ _âûKéZòKC_ûdùe ùQûUò@û _Uûkòùe KòQò ZUKû _^ò_eòaû I `kC_ôû\^ Keò KeòaûKê @ûùMA @ûiòaû iaðûù\ø CPòZö_âiû]^ _\û[ð I ÊûiÚ¥

iûùµû, iûaê^¨, fò_¨ÁòK¨, ù^f¨_fòi¨, aòbò^Ü _âKûeKòâc¨, ùjdûe¨WûA I _e`ê¥c¨ _ùeûlùe @ûce @ù^KlZò Keò[ûGö UâûAùKæûiû^ ¨ ^ûcK eûiûd^òK _\û[ð iûaê^¨,cûC[Ïßûg ¨, Uê[¨ù_Á, ùibòõKâòc¨ I ^û^û _âiû]^ iûcMâúùea¥ajéZ ùjCQò, ù~Cñ[ôùe @Ì _eòcûYùe KúU^ûgK_\û[ð ejòQ ò ùaûfò @^êi§ûêê RYû_W ÿòQòö gÉû iûµê,Uê[¨ù_Á¨, iûa ê^¨ , ùKgùZ÷k, ù^f¨_fòi ¨, fò_ ¨ÁòK¨,

aòmû^ \òM«56

@MÁ, 2014

ùìò@ûf¨, Lô@eùjaû iûaê^¨, geúe ùfûi^¨, adiKùcAaû _eòaù©ð aò_eúZ _âZòKâòdû geúeùe iéÁòKeò,@ûLô_Zû Kkû _KûAaû iùwiùw Pcðùe ^û^û_âKûe@ûfRòð iéÁò Keò[ûGö Pcðùe bûw, cêŠaûk Kjeû _ùKAù\A @Kûk aû¡ðK¥K ê ^òcªY Keò[ûGö gÉû iûaê^¨ùe@]ôK KÁòK¨ ùiûWÿû I KÁòK¨ _Uûië C_iÚòZò ù~ûMêñ PcðùeûM

iéÁò ùjûA[ûGö ùijò_eò ùKgKê Kkû Keòaû _ûAñ a¥ajéZgÉû ew, _[e I Gùcû^ò@û~êq \âaY @ù^Kue cêŠùeI Pcðùe ùeûM I Kkû\ûM iéÁò Keò[ûGö @]ôKûõg icdùePcðùe Nû' iéÁòùjûA geúeKê aòKéZ Keò[ûG I ^û^û_âKûeùeûMi éÁ ò Ke ò[ ûGö ùKùZKue gÉ û fò_ ¨Á òK ëa¥ajûeù~ûMê IVùe PòjÜ I QC ù\Lû~ûGö

_âiû]^ Z[û eûiûd^òK _\û[ð cYòhe ÊûiÚ¥ C_ùe _KûC[ôaû Kê_âbûaKâ.^õ. _âiû]^ _\û[ð lZòKûeK eûiûd^òK _\û[ð ÊûiÚ¥ C_ùe _âbûa1. iêaûiòZ ùZ÷k, ùKgi{û _\û[ð, _â_òfò^¨ MäûAKf¨, A[û^f¨ cêŠaò§û, aû«òfûMòaû,

iûùµû, ùfûi^¨ I Lò@e ùjaû @Z¥]ôK iêM§òZ \âa¥ I ~KéZ¨ I aéKK¨ùe lZò_ùe a¥ajéZ _\û[ð gÉû ew, _ò_e¨ùc<¨

2. ù^f¨_fòi¨, Mû]ê@ûùe a¥ajéZ `cðûfò^¨, `ò^f¨ Pcð @ûfRòð, ^ògûù~ûMêcêŠcêùfAaû,_âiû]^ @ûR¨cû, @«^kú Nû', PcðKKðU

3. ùìò@ûf¨, iûaê^¨, aWÿòIßûi¨, WûAA[û^fûcò^¨ (DEA) KKðU I ~KéZ¨ lZòcêjñ i`ûKûeú _\û[ð

4. iûµê, ùibòõùRf¨, PcWÿû PòKÑY cò[ûAf¨ _ûeûùa^¨ Pcð C_ùe Kê_âbûaKeê[ôaû \âaY

5. ù^f¨ _fòi¨ UfêA^¨ cêŠaêùfAaû, ùbûK ^ ùjaû,iàeYgqò Kcò~òaû, a‰ðû§Zû,cêŠaò§û, aû«ò, @ùPZ¨ ùjûA~òaûö

6. @ûLô_ZûKê Kkûew Keòaû Kò´û fûKêAe¨ Nû' iéÁòùjaû, \éÁògqò Kcò~òaûPòK¨PòK¨ Keê[ôaû ewò^¨ _\û[ðùf_^ Keòaû

7. ^LKê aòbò^Ü ewùe eùwAaû WûAaê¥Uòf¨ [ûùfU¨ Uê¥ce¨ aé¡òjâûi NUò[ûGI PòZâY Keòaû

8. cêŠaûkKê ewKeòaû iòf¨be¨ ùKäûeûAW¨, Gùcû^ò@û cêjñ `êfò~òaû, @ûLô`êfò ~òaû,\aâY, @ûeòfûcò^¨, Pcðfûf¨ _Wÿò~òaû, \éÁògqò Kcò~òaûA[ûù^ûfûcò^¨ Gc¨.@ûcòù^û`ò^f¨,UâûAùWùi[¨, PMP

9. aòbò^Ü _âiû]^ iûcMâú ALES, ALS, BC, CC, DDS, ÊûiÚ¥ C_ùe aòùghZü Pcð C_ùeDLS, DOS, DDHC, SLES, Kê_âbûa, Uê¥ce, _âR^^ lcZû jâûiSLS, TEA, PCHC, PPG,

T-6, PDS, DPD, GS, SLS

10. fò_¨ÁòK¨ iòùfûùK è^¨ ÊûiÚ¥ C_ùe Kê_âbûa, Uê¥ce¨

57aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

aûdê _â\ìhYùe eûiûd^òK iûee bìcòKûcYòhe gßûi~ª C_ùe aûdê _â\ìhYe Kê-_âbûa

_â[ùc _â[ùc _Wÿò[ûGö aûdê _â\ìhY ù~ûMêñ gßûi, Kûg,Qòu @û\ò ùjûA[ûGö eqùe [ôaû jòùcûùMäûaò^¨ @cæRûâj^ Keò geúee aòbò^Ü ùKûh ^òKUùe _j*ô[ûGöKûað^¨cù ûKïûAW¨ _eò _â\ìhKe jòùcûùMäûaò ¨ _âZò @ûKhðY@cæRû^Vûeê 240 MêY @]ôKö ùZYê aûdêcŠkùe Kûað^¨cù^ûKèûAWë _eòcûY @]ôK ùjùf Zûjû @cæRû^ _eòaù©ðjòùcûùMäûaò^¨ \ßûeû aûjòZ ùjûA ùKûh ^òKUùe _jù*ö`kùe ùKûh @ûag¥K cêZûaK @cæRû^ _ûG^ûjóö @cæRû^@bûaeê ùKûhe céZê¥ jêG Gaõ _eòùghùe cYòhe c]¥céZê¥ ùjûA[ûGö cêŠeê eì_ò QùWÿAaû _ûAñ ù~Cñiaê iûµêa¥ajûe Keû~ûG, ùi[ôùe KòQò _eòcûYùe ùifò^òdc¨[ûGö ùifò^òdc¨ WûAif¨`ûAW¨ "ùiùaûeò@û' ^ûcK PcðùeûM bf Keòaû _ûAñ a¥ajûe Keû~ûGö ajêk cûZâûùeùifò^ òdc¨~ êq faY Cnò\RMZ I _âûYúRMZ _ûA ñlZòKûeKö Kò«ê GjûKê ÊÌ cûZâûùe G^¨RûAc¨ @ûKûeùea¥ajûe Kùf cYòhe ÊûiÚ¥ bf eùjö @Zò iìlàcûZâûùeMäëUû@ûùdû^¨ ù_ùeûKèòWû< jòiûaùe RúaRMZùe a¥ajéZjêGö Gjû cYòhKê iêiÚ I \úNðûdê Kùeö Gjû c¤ ùKùZK@ûùdûWò^¨~êq G^¨RûAc¨ùe cògò Keò[ûGö ~ûjûKò MkMŠùeûM bf Keò[ûGö Kò«ê GjûKê ùagú cûZâûùe ùia^Kùf Kò´û Gjûe cûZâû geúeùe aXÿòMùf Zûjû aû«ò KeûGI _ûUò @Vûkò@û ùjûA~ûGö _ûUòe aûiÜû eiêY LûAaû _eòRYû_ùW ÿ I _ûKiÚkú Kû~ð¥ùe @^òdcòZZû ù\Lû~ûGöLûAaûùiûWÿû aû "ùiûWÿòdcaûAKûùaðûùÛ' faYKê @ÌcûZâûùeùia^ Kùfù_Ue @cæù\ûh\ìe jêGö Kò«ê ùagú_eòcûYùeLû\¥, _ûCñeêUò, aòÄêU¨, Lû\¥ _\û[ðùe a¥ajûe Keò ùia^Kùf geúe @iêiÚ jêGö aäòPòõ _ûCWe, jûùfûùR^¨ aUòKû,`òUòKòeò, Pì^ I ùKäûeò^¨ M¥ûi¨ ajêk cûZâûùe Rk aòùgû]^_ûAñ a¥ajûe Keò ùi RkKê _òAùf geúeùe ^û^ûùeûMù\Lû~ûA[ûGö ~KéZ I _ûKiÚkúùe ^û^û_âKûe ùeûMù\Lû\òG I cYòh ajêZ KÁ_ûGö @ûc Lû\¥ I _û^údùecù^ûùiûWÿòdc¨ MäëUûùcU¨, fêY, ùZf, Paòð, còVû, KéZâòcewiêM§ò _ûUòfûkiû ùc<ûAaû ^òcù« ^û^û KéZâòc eûiûd^òK

\âa¥ cògûA ùia^ Keû~ûG, ~ûjûKò geúe C_ùe ^û^ûKê_âbûa _KûA[ûGö MäëùKûR¨Kê @]ôK _eòcûYùe ùia^Kùf _ûKiÚkúùe ~ªYû jêGö ù_U `êfò~ûGö

^òcÜcûê _fò[ô^¨ cêYûùe Lû\¥_\û[ð _¥ûKòõ KeòLûAùf K¥û^ïe bkò cûeûcôK ùeûM jêGö _ûYò ùaûZfùe\úNð\ò^ ]eò _ûYò _òAùf ^û^û_âKûe ùeûM jêGö [ùe _ûYòKòYû~ûA[ôaû ùaûZfe _ûYòKê _òAiûeòaû _ùe ùaûZfKê^Á Keòù\aû @ûag¥Kö Pû' I K`òùe [ôaû eûiûd^òK_\û[ð geúe _ûAñ @ù^Kûõgùe C_Kûeú @ùUö _û^údùeK¥ûfïòdc¨, ì¨èi¨, bòUûcò^¨, ùiûWòdc¨, ù_ûUûiòdc¨,@ûùdûWò^¨, ù`ûfòK¨ GiòW¨, Ròu¨ ^ò@ûiò^ûcûAW¨, K¥ûfïòdc¨,_ûù<û[ôùÛ¨ bkò @ù^K _âKûe eûiûd^òK C_û\ûêjò[ûGö Gjû geúeeaé¡ò, gqòù~ûMûY, gq jûWÿ, geúeùeRk icû^Zû, ùeûM _âZòùh]K, iÜûdaòK iùZRZû,eqRcûU aû§òaû ^òcù« Lêa¨ \eKûeú ùjûA[ûGö fêY,ùiûWòdc¨ ùa¬ûGU¨, _â_òfò^¨ MäûAKf¨, WûAA[û^ûfûcò^¨,cò[ûAf¨ @ûf¨Kjf¨, cò[ûAf¨ _ûeûùa^¨ Ufê¥^¨ I `cðûfò^¨@ûc ÊûiÚ¥ _ûAñ ù~ZòKò @ûag¥K ùiZòKòcûZâûùe ùeûMa¥]ô_ûAñ @^ûag¥Kö aòbò^Ü _âKûee eûiûd^òK_\û[ð @ûc geúebòZeKê Lû\¥, aûdê, Rk I _ûeò_ûgßðòK @aiÚû cû¤cùe_âùagKeò ^û^û_âKûe ùeûMa¥û]ô I cûîòK @aiû\ iéÁòKeò[ûGö Gjû ]úùe]úùe cYòhKê céZê¥cêLKê UûYò^òGö GYêG _âKûe eûiûd^òK _\û[ðVûeê iað\û \ìùeA ejò ù\÷^¦ò^Rúa^ùe Gjûe a¥ajûee cûZâû ~Z¨_ùeû^ûÉò Kc¨ KùficùÉ iêiÚ, iê¦e, icé¡ò I gâúiµ^Ü, iêLú, Êz¦ I iõMZò_^ÜZ[û iõMZòiû]^~êq ùjûA_ûeòùaö""eûiûd^òK \eaVêñ eêj \ìùeARúa^]ûeûKê ù\aû aêùfAö''

""KéZòâc ewVêñ Mùf \ìùeAÊûiÚ¥ I iµ\ ùâ ùKûùkAö''

aòmû^gòlK, ieÊZú aò\¥ûc¦òe,

aò/113/1, ^ûf¨ùKû UûC^ïò_¨, ùiKÖe-1,\ûc^ù~ûWÿò-763008, ùKûeû_êU

Aù[email protected]

aòmû^ \òM«58

@MÁ, 2014

aòmû^ KêAR¨gâú jòcûõgê ùgLe `ùZiòõj

1. Rk ùKCñ ùKCñ ùcøkòKKê ùÂ MVòZ ùjûA[ûG?K) C\¨Rû^ I jòfòdc¨ L) ~alûeRû^ I @cæRû^M) C\¨Rû^ I @cæRû^ N) C\¨Rû^ I ~alûeRû^2. Rke aÉêZße ùKùZ bûM @cæRû^ @ùU?K) 11.8 bûM L) 33.3 bûMM) 67.7 bûM N) 88.2 bûM3. _é[ôaú_éÂe ùKùZbûMRk\ßûeû@ûzû\òZ ùjûA ejòQò ?K) 17 bûM L) 71 bûMM) 79 bûM N) 97 bûM4. _é[ôaú_éÂùe [ôaû icê\ûd Rke ùKùZ bûM c]êeRk @ùU ?K) 3 bûM L) 29 bûMM) 71 bûM N) 97 bûM5. _é[ôaú_éÂùe ùKCñVûùe iaðû]ôK c]êe Rk MzòZùjûA ejòQò ?K) icê\â L) ^\úM) _aðZ N) ùceê6. RùY iêiÚ c^êh¥ geúee _âûd ùKùZ bûM RkKêùÂ MVòZ ?K) 50 bûM L) 60 bûMM) 70 bûM N) 80 bûM7. ùKCñ Zû_cûZâûùe Rke N^Zû iaðû]ôK ?K) 00ùi L) 40ùiM) 320ùi N) 370ùi8. ^òcÜfòLôZ ùKCñ Rkùe ùKøYiò _âKûee @_\âa ejò^[ûG ?K) bìZk Rk L) `êU«û RkM) _ûZòZ Rk N) SeYû Rk

9. ^òcÜfòLôZ ùKCñ Rk _û^úd C_ù~ûMú ^êùjñ ?K) _ûZòZ Rk L) bìZk RkM) Mbúe Kì_ Rk N) ùKäûeò^¨ ~êq aògê¡ Rk

10. RkKê RúaûYêcêq Keòaû _ûAñ ^òcÜfòLôZ ùKCñ _¡ZòeC_ù~ûM Keû~ûG ?K) ùKäûeò^¨ M¥ûi¨ L) IùRû^ M¥ûi¨M) @Zò aûAMYò egàò N) C_ùeûq icÉ11. ù~Cñ _âKâòdûùe Rkúdaû¿ RkKYûùe _eòYZ jêG,ZûjûKê K'Y Kêjû~ûG ?K) N^úba^ L) aû¿úùcûP^M) aû¿úba^ N) aû¿úKeY12. iû]ûeYaûdêcŠkúd Zû_cûZâûùe Rk Rkúdaû¿ùe_eòYZ ùjaû _âKâòdûKê K'Y Kêjû~ûG?K) aû¿úba^ L) aûhßúùcûP^M) N^úba^ N) aû¿úKeY

13. "ùcøiêcú'e AõeûRú _âZòg±Uò 'Monsoon' ^òcÜfòLôZùKCñ bûhûeê MéjúZ ùjûAQò ?K) cûfûdûfc¨ L) iõÄéZM) @ûea M) fûUò^¨

14. ^òcÜfòLôZ ùKCñ iÚû^ùe _é[ôaúe iaðû]ôK jûeûjûeòaéÁò_ûZ NUò[ûG ?K) ùPeû_ê¬ò, @ûiûc L) cûIßi¥ûc¨, ùcNûkdM) IßûA@ûfòGùf, jûIßûA N) ùcù^âûbò@û, fûAùaeò@û15. ^òcÜfòLôZ ùKCñ iÚû^ùe _é[ôaúùe iað^òcÜ jûeûjûeòaéÁò_ûZ NUò[ûG ?K) @ûUûKûcû, Pòfò L) Ißû\òjû`û, iê\û^¨M) aûUûMêGi¨, ùcKèòùKûN) iûjûeû, còge

16. c^êh¥e ck, cìZâû\ò aRð¥_\û[ð cògâòZ RkKê K'YKêjû~ûG ?K) ùgßZ Rk L) ùfûjòZ RkM) Ké¾ Rk N) ]ìie Rk

59aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

17. dê^òùi`¨ I WHO Zeèê _âKûgòZ eòù_ûUð¨ @^êiûùeMZ 2010 ciòjû iê¡û aògß RîõL¥ûe ùKùZ bûM ùfûKaògê¡ _û^úd Rk a¥ajûeeê a*ôZ ùjCQ«òöK) 8 bûM L) 11 bûMM) 24 bûM N) 29 bûM

18. ùeûùhA, iÜû^, iùÀ @û\ò NùeûA Kû~ð¥eê ^òMðZ\ìhòZ RkKê K'Y Kêjû~ûG ?K) ùgßZ Rk L) ùfûjòZ RkM) _úZ Rk N) ]ìie Rk

19. Rk iõelY I Rk _eòPûk^û ùlZâKê CùfäL^údKû~ð¥ _ûAñ ^òcÜfòLôZ ùKCñ bûeZúduê MZ 2001 ciòjûùeecY cûMûùii¨ _êeÄûe _â\û^ Keû~ûA[ôfû ?K) aòù^ûaû bûùa L) PŠò_âiû\ b…M) eûùR¦â iòõ N) bMòði¨ KêeòG^¨

20. ^òcÜfòLôZ ùKC ñ _e òùagaòZ¨ "^c ð\ û a* ûI@ûù¦ûk^' ij iµéq ?K) ùc]û _ûùUKe¨ L) cùjgßZû ù\aúM) ùMûeû ù\aú N) a¦^û gòaû

21. _é[ôaúùe iaðùcûU ùKùZùMûUò iúcû _ûe ^\ú ZU(river basin) ejòQò ?K) 76 Uò L) 176 UòM) 276 Uò N) 373 Uò

22. _é[ôaú_éÂùe icê\ûd c]êeRke ùKùZ bûM KéhòùlZâùe a¥ajéZ ùjûA[ûG ?K) 30 bûM L) 50 bûMM) 60 bûM N) 70 bûM

23. ùKCñ ciòjûùe ùjfòiòu¨ eûÁâiõN i¹òk^ú @ûùdûRòZùjûA[ôfû ?K) 1989 L) 1990M) 1992 N) 199724. ^òcÜfòLôZ ùKCñ ahðUòKê dêù^ùÄû Zeèê @û«RðûZòKc]êeRk ahð eìù_ _ûk^ Keû~ûA[ôfû ?K) 2000 L) 2003M) 2008 N) 201325. Rk i´ke iõelY _ûAñ iùPZ^û aé¡ò CùŸg¥ùeeûÁâiõN _âZò ahð ùKCñ \òÛòKê aògß Rk \òai eìù_ _ûk^Keò[û«ò ?K) cûyð 22 L) G_âòf¨ 22M) ùc 22 N) Rê^¨ 5

C©e01. (M) 02. (N) 03. (L) 04. (K) 05. (N)06. (M) 07. (L) 08. (L) 09. (K) 10. (N)11. (K) 12. (K) 13. (M) 14. (L) 15. (K)16. (M) 17. (L) 18. (N) 19. (M) 20. (K)21.(M) 22. (N) 23. (M) 24. (L) 25. (K)

@b¥[ð^û, Aa¨ [cðûf¨, Ròfäû-SûeiêMêWÿû-768234

ùcûaûAf-9438201865, Aùcf¨[email protected]

@û<ûKðUòKûe _âiò¡ Rúa ù_wêA^¨ Gùa aòfê¯òe \ßûe ù\gùeö icê\â Z[û cjûù\ge ae` Éì_e aòfd jóGcûûe aòfê¯òe KûeYö Gjû `kùe, Gcûûe Lû\¥ iûcê\âòK c›¥e _eòcûY c¤ KcêQòö Rkaûdêùe _eòa©ð^ _ûAñGcûûe _âcêL Lû\¥ GK RûZòe KúUu iõL¥û Kcòaûùe fûMòQòö Gùa _âûd 45Uò ù_wêA^ü _âcêL aiZò iÚû^@û<ûKðUòKûùe ejòQòö G[ô c¤eê 9Uò iÚû^ Gùa aò_\ akdùeö Zêe« Gcûûe iêelû _âZò \éÁò \ò@û ^ Mùf, PkòZgZû±ú ùgh iê¡û Gjò iê¦e RúaUò iµì‰ð aòfê¯ ùjûA~òa ùaûfò _eòùagaòZ¨cûù^ @gûuû _âKûg Ke«òö

- cêL¥ iµû\K

aòmû^ \òM«60

@MÁ, 2014

GcòZò KûjóKò jêG ?gâú iêaâZ _âiû\ cjû_ûZâ

RûYòQ Kò _òfû GcòZò KûjóKò jêG?K@ñkû _òfûUò \ò^ùe ùgûA eûZòùe PòGñ ? ûû1ûû

_âKéZòeûYúe G ]eûa§û ^òdcaòmûê K[û KjêQò gêY ûû2ûû

cû Mbðûgd gògêe C_ô©ò iÚkbïYeê aòKûg NùU Zûjûe ûû3ûûRkùe ù~iù^ bûiA cú^,Mbðûgd cù¤ aXÿA bïY ûû4ûû

fòKße @ûcò^¨ _ûYòùe aêWÿò_û*cûi _ùe ùLkA MWÿò ûû6ûû

bd_ûA gògê ^úea ùjûAMbðûgd cù¤ _WÿA ùgûA ûû7ûûeûZòùe cû@ûUò ù^ùf aògâûc,iÚòe ùjûA eêùj Zû R^c iÚû^ ûû8ûû

^úea ^òÉ² ùjûAaû _ùe_òfûUò aêfA Mbðûgdùe ûû9ûû

Gjò @b¥ûiùe @b¥É ùjûA@ûiA _òfûUò R^c ùÂ ûû10ûûùKûkûjk iì~ð¥ @ûùfûK ù\Lôbd_ûA _òfû aêRA @ûLô ûû11ûû

iê^û_òfû_eò _WÿA ùgûA\òÛò G_eò \òG aòZûA ûû12ûû

eûZòùe ùjûAùf @É iìeêR^úeùa ^ò½ùk bûùw Zû ^ò\ ûû13ûû

eûZòùe ^òÉa¨\ ùjùf iõiûe_òfûUò iRûM jêG ZZ¨_e ûû14ûû

Kû¦ùe Kùe Zû bûa _âKûgGjû @ùU Zûe Mbðûgd @b¥ûi ûû15ûû\êAeê Zòù^ûUò i¯ûj ~ûGGjò @b¥ûiùe _òfûUò RòG ûû16ûû

eûZòùe _òfûe gêYòY Kû¦_òZûcûZû cù^ bùe aòhû\ ûû17ûû

bûa«ò _òfûe @iêiÚ ù\jWûqeLû^ûKê Zêe« ^ò@ ûû18ûûGjû @ùU bûA iû]ûeY NUYû\eKûe ^ûjó ~òaû WûqeLû^û ûû19ûû

\êAeê Zòù^ûUò i¯ûj _ùe_êeêYû @b¥ûi Zûe a\ùk ûû20ûû

_òZûcûZû @b¥ûiùe @b¥ÉùjûA[ûG gògê Rúa^ ~ûK ûû21ûû_êeêYû @b¥ûi ~ûG ùi bêfòeûZòùe gê@A \ò^ùe ùLkò ûû2ûû

@Xÿw aâjà_êe iûjò,

ù_û.-@YLô@û, Rò-RMZïòõj_êe-754102ùcûaûAf-9937507780

KaòZûùe aòmû^

61aòmû^ \òM«

@MÁ, 2014

Múeòdû, eûRK^òKû-ùK¦âû_Wÿû-754220

iûA^Üê^gâú Z^àdKêcûe cògâ

@Rû! icÉuê RùYAù\acêñ cwkMâjKê ~ûCQòöùiVò ejòaû _ûAñ RûMû

LùŠKòYòaò ...ö

jñ ~û-~û ! _é[ôaúKê Z _â\ìhY ~êqKeòc^gû«ò ùjûA^ò, _êYò @ûC ùMûùU

MâjKê ^Á Ke...ö

aòmû^ \òM«62

@MÁ, 2014

KaòMêeê eaú¦â^û[u Gjò CqòUò aòmû^ iûjòZ¥eùfLKu _ûAñ @Zò Zû_ô~ð¥_ì‰ðö aòmû^ I iûjòZ¥ Cbd ùlZâKêi`k bûaùe ic^ßòZKeò_ûeòùf RùY iû[ðK aòmû^ iûjòZ¥iéÁò Keò_ûeòaö

aòmû^ iûjòZ¥ iéÁòKê @]ôK _âbûagûkú I R^_âòdKeòaû _ûAñ G[ôùe _ûeµeòK icûR Rúaêê @ûjéZ Kò´\«úaû ùfûKCqò iõù~ûRòZ Keû~ûA _ûeòaö aògßmû^Kê ùføKòKÉeùe _eòùahY Keòaû _ûAñ _âûiwòK \éÁû« \ò@û~òaûCPòZö RUòk ùa÷mû^òK _eòbûhûKê GùWÿA ~ûA iû]ûeYijRùaû] ùf ûKbûhûùe a‰ ð^ û Ke òa û @ûag¥KöiÚkaòùghùe a¥w I jûi¥ ejòùf Zûjû @ûKhðYúdùjûA_ûeòaö G[ô ijòZ CŸòÁ _ûVKaMðKê fl¥ùe eLôaòmû^ iûjòZ¥ ePòZ ùjaû Reêeúö _ûVKu bòZùe ejò_ûe«òiû]ûeY KéhK, MâûcúY cjòkû, gâcRúaú ùfûKuVûeê @ûe¸Keò QûZâ, gòlK I aê¡òRúaúö ùZYê aòmû^ iûjòZ¥e bûhû Iùg÷kú _eòie I @ûùa\^ _ûVKuê fl¥ eLô ^ò‰òðZ ùjaöGjò _âiwùe @û]ê^òK Kûke aògòÁ bûeZúd ùa÷mû^òK@ûPû~ ð¥ RM\úgP¦â aiê - Zûue ""@a¥q'' Mâ^Úùe"aòmû^ùe iûjòZ¥' eP^ûùe ~ûjû ùfLôQ«ò Zûjû iàeYúdö-""ùa÷mû^òK I Kaò Cbdue @^êbìZò @^òaðP^úd - GK^òŸòðÁ iZ¥e i§û^ùe aûjûeò[ûGö _âùb\ ùjfû, Kaò_[e K[û bûa«ò ^ûjó, ùa÷mû^òK _[Kê Cù_lû Ke«ò^ûjóö Kaòuê i\ûùaùk @ûcôjeû ùjaûKê _ùWÿ, @ûcô iéYKeòaû Zûu _lùe @iû¤ö Kò«ê ^òRe @ûùaM bòZeê ùi_âcûY aûjûe Keò _ûe«ò ^ûjóö G[ô_ûAñ Zûuê C_cûe bûhûa¥ajûe KeòaûKê jêGö Kò«ê ùa÷mû^òKuê ù~Cñ _[ @^êieYKeòaûKê _ùWÿ Zûjû GKû« a§êe, _~ð¥ùalY I _eúlYeKùVûe _[ùe Zûuê iað\û @ûcô iéY Keò PûfòaûKê jêGö''

aòmû^ iûjòZ¥e ùfLKcûû _ûAñ @ûPû~ð¥ RM\úgP¦âue Gjò Zêk^ûcôK aòPûe ùja _[_â\gðKöaò.\â. : "aògß _eòPd' I "@a¥q' CbdMâ^Úe IWÿò@û @^êaû\KeòQ«ò ùfLôKûö "@a¥q' IWÿògû eûR¥ _ûV¥_êÉK _âYdÎ _âKûg^ iõiÚû \ßûeû _âKûgòZö

_\û[ðaòmû^ aòbûM, _âûY^û[ ÊdõgûiòZ KùfR, ùLû¡ðû

aòmû^ iûjòZ¥ IùfLKu \ûdòZß

WKÖe cé\êkû cògâaòmû^ eP^û cêL¥Zü \êA _âKûeeö ùMûUòG aòmûê

Z© ß I Z[¥Kê aòùg æhY Ke ò MùahYû f² mû^ Iùa÷mû^òKcûûe KéZòZßKê @ûùfûP^û Keòaûö @_eUò ùjCQòaòmû^ @û]ûeòZ iZ¥Kê KÌ^ûe @^êe¬^ùe iûjòZ¥ iéÁòùe_eòYZ Keòaûö ~ûjû KÌaòmû^ ^ûcùe _eòPòZö G CbdKê@ûùc iÚík bûaùe aòmû^ iûjòZ¥ Kjò[ûCö

\ég¥cû^ aÉêRMZKê aòùgæhY Keòaû, Kû~ð¥KûeYiµKð @^êi§û^ Keòaû aòmûê aòhdö Zûjû ù^÷að¥qòKöiûjòZ¥ùe Kò«ê \ég¥cû^ ajòaòðgß ijòZ @«RðMZe @ûaòÃûeKeòaûe _âdûi ùjûA[ûGö G[ôùe a¥qòaòùghe bûa IKÌ^û _â û] û^ ¥ _ûA[ ûGö Gj ò \éÁòeê aòPûe Kùf"aòmû^-iûjòZ¥'e ùfLK ù\ß÷Z i©ûe ic^ßòZ a¥qòZßöicûRùe Zûe bìcòKû ù~ZòKò cj©ß_ì‰ð ùiZòKò RUòköùa÷mû^òKcûù^ ^òRe gê¡mûê _eòcû_Kùe aòm ûîûjòZ¥e ùfLKKê ^òRe ùgâYúbêq Ke«ò ^ûjóö @^¥_lùe@bòâ iRð^gúk iûjòZò¥Ku bòZùe ùicûù^ iûjòZò¥Kùaûfò MY¥ jê@« ò ^ûj óö Kò«ê @û]ê^òK cûâib¥ZûeKâca òKûg _[ùe aòm û^ iûjòZ¥ I Gjûe KéZaò\¥ùfLKcûûe bìcòKû @Zò MêeêZß_ì‰ðö

aògßKaò eaú¦â^û[ Rúaê @«òc _~ð¥ûdùe aògßaòmû e ic^ßòZ PòZâKê ijR I @«ewùg÷kúùe ^òR cûZébûhûawkûùe eP^û Keò bûeZúd bûhûùe aòmû^ iûjòZ¥e@dcûe¸ Keò[ôùfö "aògß _eòPd' ^ûcK Gjò _êÉKUòKêùa÷mû^òK iùZ¥¦â^û[ ùaûhuê C›Mð Keò ùfLô[ôùf -""ù~Cñcûù^ gòlû @ûe¸ KeòQ«ò aòmûê @«_êeKê ^ ùjùfaò @MYûK ê _âùag Keòaû ùicûûe @Zò _âùdûR^öGZòKòùaùk aòmû e _â[c_eòPdKeûAù\aû _ûAñ iûjòZ¥eijûdZûKê ÊúKûe Keòaû @ùMøea ^êùjñö ùijòbkò \ûdòZßùÂ cêñ Gjò Kû~ð¥ @ûe¸ KeòQòö GVò cêñ ùKak iûjòZ¥_ûLùe ^êùjñ aòmû^ _ûLùe c¤ C©e\ûdúö''

aòùgh K[^

ÒmþMÐ `WÐBaÐeþ WÞLZÐèÞþQÐf_Ð jÕ`Ð]LJXÏÞhÐ aÞsÐ_ HLÐÒXcÑ`íVç _Õ aÞ/2, jkÞþ] _Neþ,bÊþaÒ_hèeþ - 751 007ÒVmÞþÒ$¼Ð_ç - 0674-2543468$¼ÔÐµÆ - 0674-2547256B-Òcmç þ[email protected]

`[öÞLÐeþ_Þ¯ÆcÐafÑ1. "aÞsÐ_ ]ÞN«Æ' RÐ[öRÐ[öÑ [\Ð S_jÐ^ÐeþZ*¼ "aÞsÐ_-]ó½Þ¤bþ=¼Ñ'eþ aÞLÐh `ÐBÜ HaÕ ÒjcÐ_*Ê¼ aÞsÐ_eþ @NõN[Þ

jÕ`LÙ[ jËQ_Ð B[ÔÐ]Þ Ò]aÐ `ÐBÜ D~Þ½¤¼¼Ð HkþÐ cÐjÞL bþÐÒa `õLÐhÞ[ kÊþH¼¼Ð2. ÒmþML ÒdDÜ aÞi¯ÆÒeþ ÒmþMÞaÐLÊ QÐkÊÜþR«ÞÆ `õ\Òc [Ð'eþ jÐeþccàLÊ kóþ]¯Æ=¼c LeÞþ [ÐkþÐLÊ jeþf bþÐiÐÒeþ

D`yÐ`_ LeÞþaÐ DQÞ[¼¼Ð3. jÐ]Ð LÐNSeþ ÒNÐVÞH `ÐMÒeþ ¸¤½¤bþÐÒa ÒmþMÞaÐ `ÐBÜ ÒmþML*Ê¼ @_ÊÒeþÐ^¼¼Ð ÒmþMÐ jkÞþ[ AahÔL QÞ[ö

(4Òj.cÞ/6Òj.cÞ) aÐ QÞ[öeþ $¼ÒVÐL`Þ (ÒSeþµÆ) AjÞÒmþ bþmþ¼¼Ð `õLÐh_ `ÐBÜ `Ð¨ÊÆmÞþ`Þeþ $¼ÒVÐL`Þ(ÒSeþµÆ) aÞQÐeþLÊ _ÞAdÞa _ÐkÚþ¼¼Ð `Ð¨ÊÆmÞþ`Þ jkþ _ÞSeþ jÕ`ËÀà¤ WÞLZÐ, Ò$¼Ð_ç _cèeþ, B-Òcmþ WÞLZÐ(d]Þ \ÐH) HaÕþ aÔÐ*¼ ALÐDÃ¤eþ jaÞÒhi aÞaeþZÑ `WÐBaÐ SeÊþeþÑ¼¼Ð

4. ÒmþMÐ `õªÊÆ[Þ `ÐBÜ ÒmþML ÒdDÜ jaÊ `ÊªÆL, `[ö`[öÞLÐ [\Ð @_ÔÐ_Ô D— @^Ô¯Æ_ LeÞþR«ÞÆ HaÕ/LÞcèÐ aÞbÞþ_ï@a^ÐeþZÐ, [réþ, [\Ô A]Þ jÕNõkþ LeÞþR«ÞÆ, Òj jaÊeþ DÒmîþM ÒmþMÐeþ ÒhiÒeþ eþkÞþaÐ aÞÒ^¯Æ¼¼Ð HkþÐ ÒmþMÐVÞeþcÐ_ [\Ð aÞhèj_Ñ¯Æ[Ð aYÏÐBaÐ jkþ `ÐWL`ÐWÞLÐcÐ_*Ê¼ @^úL @^Ô¯Æ_eþ jÊÒdÐN Ò]a¼¼Ð

5. @_Ô bþÐiÐeÊþ @_ÊaÐ] LeÞþ\ÞaÐ ÒmþMÐ J QÞ[öeþ $¼ÒVÐL`Þ (ÒSeþþµÆ) `õLÐhÞ[ ÒkaÐ `ÐBÜ Ò`õeÞþ[ ÒkþD\úÒmþ,[kÞÜþÜÒeþ cËf ÒmþMÐ aÐ QÞ[öeþ jËQ_Ð _ \ÞÒmþ [ÐkþÐ NókþÑ[ Òkþa _ÐkÞÜþ¼¼Ð @cÒ_Ð_Ñ[ ÒmþMÐ Ò$¼eþªÆ ]ÞAdÐH_ÐkÞÜþ¼¼Ð ÒmþML QÐkÞÜþÒmþ @cÒ_Ð_Ñ[ ÒmþMÐ LÐdàÔÐf¯ÆeÊþ jÕNõkþ LeÞþ `ÐeÞþÒa¼¼Ð

6. ÒmþMÐNÊXÏÞL d\Ðjc÷a jÐÕ`õÆ[ÞL aÞsÐ_ aÞi¯Æ aÐ ÒaßsÐ_ÞL cÒ_ÐbþÐa D`Òeþ A^ÐeÞþ[ ÒkþaÐ HaÕ [ÐkþÐ DncÐ^ÔcÞL [\Ð cÐ^ÔcÞL RÐ[öRÐ[öÑ J S_jÐ^ÐeþZ*eþ¼ ÒaÐ^NcÔ ÒkþaÐ DQÞ[¼Ð aÞsÐ_eþ SVÞf [réþLÊ ÒmþML`ÐWLcÐ_*¼ Ò]ß_tÞ_ SÑa_ jkÞþ[ SXÏÞ[ LÐkþÐZÑ, cÒ_ÐcÊNç^Leþ LaÞ[Ð, QÞ[ö, aÔ=¼QÞ[ö (jÐB_çVÊ_ç) LÞcèÐjÊteþ _ÐVL cÐ^ÔcÒeþ `õLÐh LeÞþ`Ðeþ«ÞÆ¼Ð

7. ÒdDÜ BÕeþÐSÑ aÐ Òaßi¯ÞÆL hvÐafÑ `ÐWLcÐÒ_ jkþSÒeþ aÊTÞþ `Ðeþ«Þ, [ÐkþÐeþ JXÏÞA hv Ò]aÐ @_ÐahÔL¼¼ÐaÞsÐ_ ÒmþMÐÒeþ ÒL×ZjÞ SVÞf [réþLÊ jÞ^ÐjfM@_ÊaÐ]LeÞþ _ ÒmþMÞ [ÐkþÐeþ bÐaÐ\àLÊ aÔÐMÔÐ LeÞþ ÒmþMÐdÐB`ÐÒeþ¼¼ÐÒmþML _ÞÒS aÊTÞþ`ÐeÞþ _ \ÞaÐ [réþLÊ @_ÊaÐ] LeÞþ ÒmþMÞaÐLÊ ÒQ½¤Ð Leþ«ÊÆ _ÐkÞÜþ¼¼Ð

8. `õauÒeþ aÔakóþ[ HLLNÊXÏÞL ÒLaf ÒcVöÞLç `õZÐfÑÒeþ ]ÞAdÞa¼¼Ð9. ÒmþMÐÒeþ @uaÞhèÐj, jÐÕ`õÆ]Ð¯ÞÆL[Ð, aÞoÞ_ï[ÐaÐ], SÐ[Þ aÐ ^càN[ aÞaÐ], eþÐSÒ_ß[ÞL c[Ðc[ J aÔ¦ÞÆN[

AÒl` aÐ LÊjúÐ `õ[Þ$¼fÞ[ ÒkþaÐ DQÞ[ _ÊÒkþÜ Ð10. 'ALiàZÑ¯Æ hÞÒeþÐ_ÐcÐ ' jkþ ÒmþMÐVÞ jÕlÞ©Æ ÒkþaÐ ]eþLÐeþ¼¼Ð aXÏ ÒmMÐ`ÐBÜ 'D` hÞÒeþÐ_ÐcÐ' ]ÞAdÐB`ÐÒeþ¼Ð

ÒmþMÐVÞÒeþ jc_è¯Æ J jÕN[Þ eþkÞþaÐ AahÔL¼Ð11. ÒmþMÐVÞÒeþ HL _Þ~Ù½¤ hvLÊ aÐeþcèÐeþ `õÒ¯ÆÐN LeÞþaÐ @_ÊQÞ[¼¼Ð ÒmþML ÒmþMÐVÞLÊ jcÒ¯ÆÐ`ÒdÐNÑ LeÞþaÐ jÕÒN

jÕÒN HkþÐ cÐ^ÔcÒeþ jcÐSLÊ LÞRÞ hÞlÐ Ò]aÐ aÞÒ^¯Æ¼¼Ð ÒmþMÐÒeþ a_Ð_N[, bþÐiÐN[ HaÕ [\ÔN[ [öãVÞ _eþkÞþaÐAahÔL¼¼Ð

12. ÒmþMÐÒeþ `õLÐhÞ[ c[Ðc[ `ÐBÜ, jÕ`Ð]L, èÞþQÐf_Ð jÕ`Ð]L, jÕ`Ð]_Ðc¨ÆfÑ aÐ JXÏÞhÐ aÞsÐ_ HLÐÒXÏcÑ ]Ð¯ÆÑÒkþÒa _ÐkÞÜþ¼Ð

`õ[ÞM¨Æeþ cËmþÔ - V 10.00Price : Rs 10.00

website : www.orissabigyanacademy.nic.in

RNI Regd. No. 52670/1993

GKcûZâ _é[ôaú ...

Date post:	03-Mar-2019
Category:	Documents
Upload:	letruc
View:	212 times
Download:	0 times

K D¬V B +/ ;F -...

Documents